Uitgave maart 2011
GRAAN KOERIER Zomertarwe zaaien met spitzaai-combinatie Jean-Pierre van Wesemael van het gelijknamige loonbedrijf in Nieuw-Namen zaait begin februari een perceel zomertarwe voor akkerbouwer Richard van
'Hussar beste keuze tegen straatgras' ,,Hussar is zonder meer de beste keuze tegen straatgras in tarwe'', zegt Jan Hendrik Zijlma in Zuurdijk. Het afgelopen voorjaar testte hij twee verschillende herbiciden - waaronder Hussar - in zijn tarwe.
Mullem. Het betreft een hooggelegen en licht perceel, waar de spitzaai-combinatie
Meer op pagina 2
een mooi zaairesultaat achterlaat. Volgens Van Wesemael wordt er dit jaar uitzonderlijk veel zomertarwe gezaaid in
Nieuw hulpmiddel: RESI-Tool
de Zeeuws-Vlaamse polders. ,,Zeker de helft van het graanareaal bestaat dit jaar uit zomertarwe. Dat zijn vooral percelen die afgelopen najaar niet met wintertarwe ingezaaid konden worden, maar ook een aantal percelen die vanwege
De kans op het ontstaan van resistente onkruiden blijft een continue bedreiging in de teelt van wintertarwe. De Resi-Tool helpt telers en adviseurs bij het maken van een goed resistentiemanagementplan.
Meer op pagina 3
een slechte opkomst door- of overgezaaid moeten worden.'' Van Wesemael verwacht dit jaar zo'n 150 hectare zomertarwe te zaaien voor derden. Op de foto checkt Jean-Pierre even de zaaizaadtoevoer. ,,In de zaadbak wil namelijk nog wel eens een stukje papier of plastic achterblijven.''
'Septoria vroeg aanpakken loont' ,,Een vroege bespuiting tegen Septoria zie ik als een verzekeringspremie voor het hele seizoen. En met de goede tarweprijzen in het vizier is die verzekering alleen maar belangrijker geworden''', zegt akkerbouwer Gert Roos uit Lelystad.
Meer op pagina 4
Belgische telers houden hun tarwe nog even vast
'We verwachten dat de prijs nog wel wat hoger wordt' Hoe staat de wintertarwe erop na een kletsnatte herfst? En wat zijn de verwachtingen van de graanmarkt? Graan Koerier vroeg het aan twee Belgische akkerbouwers net over de grens van Zeeuws Vlaanderen. Beide hebben niet alle wintertarwe kunnen zaaien en schakelen daarom over op zomertarwe.. Verder hebben beide het grootste deel van hun tarweoogst nog in opslag. 'De prijzen zijn nu goed, maar we wachten tot er nog een schepje bovenop komt'.
Septoria: de dominante ziekte in wintertarwe! Septoria is veruit de belangrijkste ziekte in West-Europa. Dat blijkt uit een grootschalige inventarisatie op bijna 3000 tarwepercelen In de periode 2004 - 2009 is gemiddeld op 82% procent van de percelen Septoria gevonden.
Meer op pagina 4
Het is een regenachtige dag in januari wanneer we Karel en Thomas van Dijck in Verrebroek
Nieuwe internetapplicatie: Bayer DressCode
bezoeken. De percelen rondom z'n bedrijf zijn kletsnat. ,,Het zal dus nog wel even duren voordat we de resterende tarwe kunnen zaaien'', zo geeft Karel van Dijck vanuit z'n kantoor de stand van zaken weer. Van de geplande 40 hectare wintertarwe hebben vader en zoon er uiteindelijk iets meer dan 30 kunnen zaaien. De resterende 10 hectare zal noodgedwongen
Marc en Koen Buijsse: 'Na 30 jaar weer eens zomertarwe', lees verder op pagina 7
met zomertarwe worden ingezaaid.
Bayer DressCode is een nieuwe tool om telers te stimuleren om in alle omstandigheden met de meest geschikte beschermende kleding te werken. Speciaal hiervoor is een internetapplicatie ontwikkeld.
'Zomertarwe zaaien geen drama' Hoewel Van Dijck senior een duidelijke voorkeur heeft voor wintertarwe, vindt hij het geen
Meer op pagina 5
drama om nu zomertarwe in te moeten zaaien. De afgelopen jaren haalde hij gemiddeld 9,5 tot 10 ton wintertarwe van een hectare tegen 8 tot 8,5 ton zomertarwe. Het gemiddelde opbrengstverschil ligt dus op grofweg anderhalve ton. Bij een prijs van pakweg E200 per
'Met één keer spuiten ben je helemaal klaar'
ton zou dat neerkomen op zo'n E300 per hectare in het voordeel van wintertarwe. Omdat de zaaizaad- en bemestingskosten van zomertarwe samen zo'n E100 lager liggen dan die van wintertarwe, komt het saldoverschil op ongeveer E200 per hectare uit. ,,Dat is jammer,
Akkerbouwer Hans Deddens in Ter Apel voert de ziektebestrijding in gerst al jaren uit met Fandango. ,,Met één keer een liter per hectare hou je alle ziekten prima onder de duim. Makkelijker kan het eigenlijk niet.''
maar ook wel weer te overzien'', zo vindt de akkerbouwer.
Zomertarwe-zaaizaad van eigen teelt, lees verder op pagina 3
Thomas en Karel van Dijck: 'prijsbewegingen op de wereldmarkt nauwkeurig blijven volgen'
Meer op pagina 6
Hussar + Atlantis: ijzersterke combi tegen grassen en breedbladigen
Hussar en Atlantis vormen een ijzersterke combinatie tegen breedbladigen en grassen in tarwe, zo is de afgelopen jaren in de praktijk gebleken. Ook het steeds verder oprukkende straatgras wordt er uitstekend door bestreden.
Daarnaast bestrijdt Atlantis een aantal breedbladige onkruiden, zoals kamille, muur en kruisbloemigen. De combinatie van beide middelen neemt vrijwel alle voorkomende onkruiden - zowel breed-
Hussar® bestrijdt een groot scala aan breedbladige en grasachtige onkruiden. Daaronder vallen ook de ‘lastige klanten’ windhalm, paarse
bladigen als grassen - mee. Ook voor het steeds verder oprukkende straatgras is Hussar +
dovenetel en kleefkruid. Ook heeft het een goede nevenwerking tegen straatgras.
Atlantis een perfecte combinatie (zie ook grafiek).
Atlantis® is een sterk middel op grassen, zoals duist (ook resistente duist), windhalm, raaigras en (in iets mindere mate) straatgras.
Doseringen Hussar en Atlantis per onkruidsoort
Combi Hussar/Atlantis pakt straatgras uitstekend aan Proef straagrasbestrijding in wintertarwe (gemiddelde van 7 proeven in 2010) 0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
Onkruid
Dosering per ha
Breedbladigen
Hussar vlb 100 ml/ha*
Gevoelige duist
Atlantis 300 g**
Resistente duist (of veel duist)
Atlantis 500 g**
100
300 g Atlantis + 75 ml Hussar vlb + 1 Actirob
Alle grassen en breedbladigen (incl. straatgras en raaigras)
300 g Atlantis + 200 g middel C + 1 Actirob
*)
Atlantis 300 g + 75 ml Hussar vlb ***
Hussar vloeibaar kan toegepast worden vanaf einde winter tot het tweede knoopstadium. Bij inzet tegen windhalm ligt het toepassingsoptimum op midden uitstoeling. Wanneer voornamelijk kamille, muur en herderstasje bestreden moet worden is de adviesdosering 50 ml/ha + 1 l/ha Robbester/Actirob. Voor bestrijding van kleefkruid en/of windhalm moet
275 g middel C
de dosering omhoog naar 100 ml/ha + 1 l/ha Robbester/Actirob. In plaats van Hussar vlb 75 - 100 ml kan ook Hussar WG 150 - 200 g/ha worden gebruikt. **) Atlantis kan toegepast worden tot en met de eerste knoop. Dit betekent dat het al vroeg
100 ml Hussar vlb + 1 Actirob
na de winter ingezet kan worden, vanaf het ogenblik dat de onkruiden aan de groei zijn. De dosering varieert van 300 tot 500 gram per hectare (zie tabel). Voor een goede werking van Atlantis moet 1 l/ha Robbester/Actirob, of een andere veresterde koolzaadolie aan de spuitoplossing worden toegevoegd. Wintertarwe, spelt en triticale: max. 500 gram. Rogge:
300 g Atlantis + 1 Actirob
max. 300 gram. ***) verbrede toepassing tegen breedbladige en grasachtige onkruiden. Menging met vloeibare Onbehandeld 23,7 pl/m2
% bestrijding
meststof (urean) is mogelijk, mits deze niet boven de 30 l/ha uitkomt (i.v.m. verbranding) en opgelost wordt in minimaal 150 l water (max. mengverhouding 1:5).
'Hussar beste keuze tegen straatgras' ,,Hussar is zonder meer de beste keuze tegen straatgras in tarwe'', zegt Jan Hendrik Zijlma in Zuurdijk. Het afgelopen voorjaar testte hij twee verschillende herbiciden - waaronder Hussar - in zijn tarwe. ,,Het was op de streep af te zien waar ik Hussar had gespoten; daar was vrijwel geen pol straatgras meer te vinden.''
Twee herbiciden zelf getest Voor wat betreft de onkruid- en ziektebestrijding laat de akkerbouwer zich meestal door twee partijen - een coöperatieve en een particuliere - adviseren. ,,Uit deze gesprek-
,,We zijn op dit moment nog behoorlijk druk met het sorteren van pootgoed; ik heb daarom
ken stel ik dan meestal zelf een spuitschema
nog niet echt goed gekeken hoe de tarwe erbij staat'', zegt Jan Hendrik Zijlma enigszins
samen, waarbij ik vooral naar de prijs/kwa-
verontschuldigd. Samen met zijn broer Gerard en een buurman is hij (half februari) druk bezig
liteit-verhouding kijk'', zo stelt hij. Wanneer
om een partij klaar te maken voor export naar Marokko. Niettemin maakt de akkerbouwer
bepaalde middelen in zijn ogen 'gelijk
graag even wat tijd vrij voor een gesprek over onkruidbestrijding in tarwe. Want, hoewel
opgaan', wil Zijlma ze nog wel eens allebei
de pootaardappelteelt de belangrijkste tak van het bedrijf is, hangt de tarwe er met een
toepassen op één perceel. Dat gebeurde
oppervlakte van dik 70 hectare zéker niet 'zo maar bij'.
het afgelopen jaar met twee graanherbiciden, waaronder het middel Hussar. ,,Hoewel
Wintertarwe zaaien in de verdrukking
beide middelen prima werk hebben afge-
Tijdens een korte terugblik op het najaar vertelt Zijlma dat het zaaien van wintertarwe
leverd, had Hussar toch een zeer duidelijk
behoorlijk in de verdrukking is gekomen. ,,Normaal proberen we het zaaien in oktober af
plus op de bestrijding van straatgras. Het
te ronden, maar vanwege de wateroverlast en de sterk verlate pootgoedoogst hebben we
was op de streep af te zien waar ik Hussar
Jan Hendrik Zijlma heeft samen met zijn broer Gerard een akkerbouwbedrijf in
vrijwel alle tarwe in november gezaaid.'' De natste percelen, samen zo'n 20 hectare, zijn
had gespoten; daar was vrijwel geen pol
Zuurdijk (Gr.). Op twee locaties met een gezamenlijk areaal van ca. 140 hectare
helemaal overgeslagen; hier wordt binnenkort zomertarwe of - bij een laat voorjaar - zomer-
straatgras meer te vinden.''
worden pootaardappelen (40 ha), suikerbieten (25 ha) en tarwe (70 ha) verbouwd.
gerst ingezaaid. Achteraf bezien is Zijlma overigens niet zo rouwig om de verlate zaai. ,,Als ik om me heen kijk dan zijn de later gezaaide percelen over het algemeen wat beter
Belangrijke troef tegen straatgras
opgekomen dan de vroeggezaaide. Wat dat betreft hebben we geluk gehad.''
Volgens de akkerbouwer is de zeer goede werking op straatgras een belangrijke troef van Hussar.
wat natter, maar gaan er soms ook flinke
Hoe de tarwe zich zal ontwikkelen is nu nog even afwachten. Maar zéker is dat de gewassen
,,Niet alleen in tarwe, maar ook in aardappelen en bieten wordt straatgras een steeds groter
lappen met gras mee de rooier in. Een goede
van begin tot eind maximaal schoon en gezond worden gehouden, ,,want met de huidige
probleem. Vooral afgelopen najaar hebben we dat gemerkt. Door de late pootgoedoogst waren
bestrijding van straatgras heeft dus voordelen
prijzen loont het weer om het maximale aantal kilo's binnen te halen'', zo stelt Zijlma.
de ruggen her en der behoorlijk bedekt met straatgras. Hierdoor blijven de ruggen niet alleen
voor alle gewassen in ons bouwplan.''
2
Graan Koerier
Vervolg van voorpagina
Zomertarwe-zaaizaad van eigen teelt Hoewel het eigenlijk niet de bedoeling was, hebben de Van Dijck's het afgelopen jaar ook wat zomertarwe geteeld. En daarvan hebben ze nu - min of meer toevallig - ook wat eigen zaaizaad beschikbaar. Karel vertelt: ,,We waren eigenlijk van plan om het areaal uien wat uit te breiden, maar daar hebben we op het laatste moment toch maar vanaf gezien omdat we daarvoor net iets weinig vertrouwen hadden in de uienmarkt. Dat gedeelte - een kleine zeven hectare - hebben we toen maar ingezaaid met zomertarwe. De oogst daarvan hebben we netjes per ras apart opgeslagen in de bewaarsilo. Dat was achteraf bekeken geen slechte zet, want in november meldde zich een zaaizaadleverancier die - via een ontheffing - 50 ton als zaaizaad wilde afnemen. Dat heeft niet alleen een mooie prijs opgeleverd, maar we hebben er nu ook meteen wat eigen zaaizaad aan overgehouden.''
Karel van Dijck (rechts) heeft samen met zijn zoon Thomas een akkerbouwbedrijf in Verrebroek (België). Het bouwplan bestaat uit aardappelen, suikerbieten, uien, graan (tarwe), graszaad en vlas.
Graan in dienst van intensievere teelt
'Tarwe zal nog wel even blijven liggen'
Hoewel de prijsvooruitzichten voor tarwe
Van de geoogste wintertarwe - in totaal zo'n 350 ton - is ongeveer 150 ton na een korte
zonder meer goed zijn, zal dit geen effect
opslagperiode in aardappelloods afgeleverd. De overige 200 ton is opgeslagen in vier ver-
op het bedrijfareaal. Van Dijck: ,,Graan heeft
schillende silo's. Daarvan is tot nu toe nog niets verkocht. ,,We hebben onlangs (half januari,
een redelijk vaste plaats in ons bouwplan
red) een bod van 230 per ton gekregen. Maar we denken dat er de komende maanden nog
en daar zal de komende jaren ook niet
wel een schepje bovenop kan komen. De tarwe zal dus nog wel even blijven liggen'', zo geeft
gauw iets in veranderen. De waarde zit 'm
van Karel Dijck zijn verwachtingen weer.
vooral in het structuurverbeterende effect en
Een vaste strategie voor de verkoop van graan hebben vader en zoon Van Dijck niet. ,,We
mogelijkheid om er na de oogst varkensmest
volgen de prijsbewegingen op de wereldmarkt en proberen daar onze eigen conclusies uit te
op uit te rijden en een groenbemester in te
trekken. Soms verkopen we de tarwe in delen, maar soms ook in één keer'', zo geeft Karel de
zaaien. Verder biedt het gewas goede moge-
manier van werken weer. De afgelopen vijf jaar verkochten ze hun tarwe pas helemaal op het
lijkheden om wortelonkruiden te bestrijden.
einde van het bewaarseizoen. Met name in 2007 was dat bepaald geen slechte zet. ,,In de
Al deze eigenschappen samen maken het
winter schommelde de prijs nog rond de 100 per ton, maar in juni hebben we er uiteindelijk
mogelijk om op een duurzame manier aard-
175 voor kunnen beuren'', zo blikt hij terug. De laatste jaren doet het bedrijf vooral zaken
appelen en uien te kunnen verbouwen. Wat
met één groothandelaar die alle tarwe afneemt. Daarnaast is er af en toe contact met één of
dat betreft blijft de tarwe dus grotendeels in
twee kleinere maalderijen in de omgeving. ,,Die zoeken vaak partijen met specifieke kwali-
dienst staan van onze intensievere teelten.
teitseigenschappen en vaak ook een bepaald ras. Omdat we onze rassen apart opslaan in vier
Dat de tarwe nu ook nog een goed betaald
verschillende silo's, lukt het soms om een mooi plusje te maken met een bepaald ras.''
gaat worden is daarbij mooi meegenomen.'' Omdat ze hun geteelde rassen apart op kunnen slaan, lukt het soms om een specifieke partij met een mooie meerprijs af te zetten aan een van de maalderijen in de omgeving.
Karel en Thomas van Dijck slaan jaarlijks ongeveer 200 ton tarwe Vanwege het zeer natte najaar heeft Van Dijk het geplande areaal wintertarwe niet
op. Dat gebeurt in vier silo's van
helemaal in kunnen zaaien. Als alternatief wordt er nu zomertarwe gezaaid.
elk 50 ton.
RESI-Tool: nieuw hulpmiddel om resistentie-risico te verlagen De kans op het ontstaan van resistente onkruiden blijft een continue bedreiging in de teelt van wintertarwe. De Resi-Tool helpt telers en adviseurs bij het maken van een goed resistentiemanagementplan.
• Teeltrotatie:
• Zaaitijd:
Pas zoveel als mogelijk teeltrotatie toe met wortel- en graangewassen (minimaal 1 op 3) en
Vroege zaai verhoogt de kans op resisten-
integreer voorjaarsteelten (minimaal 1 op 4).
tie zeer sterk. Pas bij vroege zaai daarom
• Grondbewerking:
altijd en bij latere zaai bij voorkeur een
In een onkruidpopulatie zijn altijd een aantal onkruiden aanwezig die minder gevoelig
Deze heeft een belangrijke invloed op de mate van kieming van grasachtige onkruiden. Pas
bodemherbicide in het najaar toe.
zijn voor herbiciden. Doordat deze onkruiden zich uitselecteren, ontstaan binnen de
daarom altijd een kerende grondbewerking toe en maak gebruik van een vals zaaibed.
• Afwisselen van middelen:
populatie meer resistente onkruiden. Doordat deze onkruiden geleidelijk de overhand
Wissel de middelen altijd af en gebruik
nemen, neemt de werking van de herbiciden af.
nooit meer dan één keer per teeltseizoen
Continueteelt van wintertarwe en gebruik van verlaagde doseringen werken resistentie
een middel of combinatie van middelen
sterk in de hand. Omdat duist heel oppervlakkig kiemt, is ook het achterwege laten van
met eenzelfde werkingsmechanisme.
een kerende grondbewerking funest.
• Effectiviteit van de onkruidbe-
In het verleden werden steeds nieuwe middelen uitgevonden om het probleem op te
strijding:
lossen wanneer onkruiden resistent werden. De eerstkomende vijf tot tien jaar zullen
Zet altijd middelen in die de beste wer-
er echter geen producten met een nieuw of ander werkingsmechanisme op de markt
king geven. Spuit op kleine onkruiden en
komen. Dat betekent dat we zuinig moeten zijn op het huidige middelenpakket. Er moet
pas de middelen toe bij groeizaam weer.
dan ook te allen tijde gestreefd worden naar een zo maximaal mogelijk resultaat. Dat
Begin in het najaar met een goed bodem-
is immers de beste garantie om te voorkomen dat er resistente onkruiden overblijven.
herbicide en corrigeer in het voorjaar.
Er mag ook niet alleen vertrouwd worden op chemische onkruidbestrijding. Inzet van
• Respecteer doseringen:
andere maatregelen zijn absoluut nodig.
Gebruik geen lagere dosering dan het
Resi-Tool maakt adviseurs en telers bewust van de problematiek van resistentie aan de
etiket aangeeft, ook niet in mengingen
hand van een zestal stappen. Door bij elke stap een keuze te maken, wordt de risico-
omdat dit de selectiedruk verhoogt.
barometer samengesteld. Gaat deze te ver in het rood, dan worden bijsturingadviezen
De RESI tool is te vinden via
gegeven om het risico te verlagen.
www.bayercropscience.nl
3
Graan Koerier
Proline: de beste start tegen Septoria Proline® heeft zich de afgelopen jaren bewezen als absoluut topmiddel in de tarweteelt. Bij een vroege toepassing aan het begin van de stengelstrekking (T1) biedt het een zeer goede bescherming tegen alle voorkomende bladziekten, waaronder Septoria. Daarnaast laat Proline duidelijk hogere opbrengsten zien in vergelijkingen met ‘oudere’ triazolen.
Beste middel tegen Septoria Hoewel Septoria de afgelopen jaren wat minder prominent aanwezig is geweest, blijft het dé grote bedreiging van de tarweteelt. Een vroege toepassing van Proline (T1) blijft daarom de beste remedie om het gewas ziektevrij te houden. Omdat strobilurinen algemeen resistentie vertonen tegen deze ziekte, wordt het belang van triazolen steeds groter. Proline heeft zowel in proeven als in de praktijk bewezen sterker te zijn dan de huidige ‘oudere’ generatie triazolen.
Goed tegen voetziekten en roest De werking van Proline tegen roesten is goed, zowel preventief als curatief, maar de duurwerking is soms te kort. Door de strenge vorst zal vroege roest dit jaar waarschijnlijk geen thema zijn. Proline heeft een goede tot zeer goede werking tegen DTR en voetziekten (oogvlekkenziekte, scherpe oogvlekkenziekte, sneeuwschimmel en Fusarium spp.).
Meeropbrengst Proline (0,8 l/ha) t.o.v. referentie (1,5 l/ha)
Preventief tegen meeldauw Proline is veruit de sterkste triazool tegen meeldauw, op voorwaarde dat deze preventief is toegepast. In curatieve omstandigheden moet er een specifieke meeldauwcomponent worden toegevoegd.
Jaar
Aantal proeven
Meeropbrengst (in kg/ha)
Ziekte
Proline
oogvlekkenziekte
++++
2004
14
+ 301
gele roest
+++
2005
11
+ 443
bruine roest
++
Hogere opbrengsten
2006
8
+ 180
meeldauw (preventief)
++
Proline heeft zowel in proeven als in de praktijk bewezen hogere opbrengsten te leveren dan
2007*
12
+ 11
meeldauw (curatief)
+(+)
2008*
9
+ 40
Septoria tritici
++++
2009*
12
+ 144
Septoria nodorum
++++
2010
11
+ 170
DTR
++(+)
Gem. 2004 t/m 2010
77
+ 190
sneeuwschimmel
++
aarfusarium
+++
de huidige generatie ‘oudere’ triazolen. In 77 praktijkproeven in Nederlandse tarwe kwam de opbrengst na gebruik van Proline de afgelopen zeven jaar gemiddeld 190 kg/ha hoger uit dan bij gebruik van de referentie-triazool (zie tabel).
Gebruiksadvies in tarwe Voor een optimale werking in tarwe kan Proline het beste aan het begin van de stengelstrekking (T1) toegepast worden. De adviesdosering is 0,6 tot 0,8 liter per hectare.
De kracht van Proline: • Bescherming tegen een zeer breed scala aan ziekten in tarwe • Zeer goede combinatie van lange preventieve en krachtige curatieve werking
*) jaren met lage tot zeer lage septoriadruk.
'Septoria vroeg aanpakken loont, zéker met de huidige graanprijzen' ,,Een vroege bespuiting tegen Septoria zie ik als een verzekeringspremie voor het hele seizoen. En met de goede tarweprijzen in het vizier is die verzekering alleen maar belangrijker geworden''', zegt akkerbouwer Gert Roos. Een T1-bespuiting met Proline is bij hem al jaren standaard.
• Uitstekende bescherming tegen Septoria in tarwe • Bewezen hogere opbrengsten dan de huidige ‘oudere’ generatie triazolen
een meeropbrengst van E40 tot E200 per hectare. Daarmee is het middel vrijwel altijd rendabel.'' Kees Claassen sluit zich graag aan bij deze conclusie en merkt dat ook andere akkerbouwers deze delen.,,Zeker 95
Septoria: de dominante ziekte in wintertarwe!
Wie met Gert Roos over tarwe praat, merkt dat het gewas voor hem bepaald geen 'bouw-
procent van alle telers in mijn werkgebied
planvulling' is. ,,Tarwe vind ik net zo belangrijk als aardappelen of uien; uit alle gewassen
spuit op T1.''
,,Daar zijn we met een kleine, maar hechte club bezig om de teelt voor deze regio op een
Spelen met dosering; maar niet teveel!
% aanwezige tarweziekten in West-Europa (2004 - 2009)
hoger plan te krijgen. De afgelopen jaren hebben we daarvoor in eigen beheer diverse ras-
De dosering van Proline laat Roos vooral
sen- en middelenproefjes uitgevoerd. Ook zaken als zaaidichtheid en bewaarstrategieën zijn
afhangen van het ras en van de ziektedruk.
bij ons uitvoerig aan de orde gekomen'', zo geeft hij het 'werkveld' van de studieclub weer.
Op een ziektegevoelig ras als Apache spuit
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
wil ik het maximale rendement uithalen'', zo stelt hij duidelijk. Veel kennis op het gebied van granen heeft Roos de afgelopen jaren opgedaan als lid van de tarwestudieclub Lelystad.
hij altijd de volle dosering van 0,8 liter per 82 Septoria
30 Bruine roest
26 Meeldauw
11
Fusarium (aar)
T1-bespuiting vrijwel altijd rendabel
hectare. Bij minder gevoelige rassen zoals
Hoewel Roos veel van tarwe weet - en dus ook van de ziektebestijding - maakt hij graag
Lincoln en Tabasco varieert hij - afhankelijk
gebruik van 'sparringpartner' Kees Claassen van Heyboer. ,,Hij ziet veel meer percelen dan ik
van het weer en de mogelijke infectiedruk
en weet wat er gaande is qua ziekten. Bovendien vind ik het prettig om regelmatig te overleg-
- tussen 0,6 en 0,8 liter. Kees Claassen erkent
gen; twee weten immers meer dan één.''
dat enige 'speling' in de dosering mogelijk is,
Voor wat betreft de ziektebestijding heeft Roos al jaren een tamelijk vaste werkwijze. En die
maar waarschuwt tegelijkertijd voor te dras-
begint met een vroege aanpak (op T1) van Septoria met Proline. ,,Eigenlijk zie ik deze toepas-
tische maatregelen. ,,Septoria is en blijft een
sing als een soort verzekeringspremie. Door vroeg Proline te spuiten geef je Septoria geen
ongrijpbare ziekte die zomaar massaal kan
kans om zich te ontwikkelen en pak je meteen eventueel aanwezige roesten en voetziekten
toeslaan. Zéker met de goede prijverwachtin-
mee. De aanloop naar de vlagbladbespuiting (T2) blijft daardoor niet alleen veel schoner, maar
gen voor komend seizoen in het vizier zou ik
je krijgt ook wat meer rek in deze belangrijke bespuiting'', zo legt de akkerbouwer uit. Dat
liever het zekere voor het onzekere nemen en
de T1-bespuiting door de jaren heen een rendabele toepassing is, staat voor hem vast. ,,In
dicht bij de adviesdosering blijven.''
onze studieclub hebben we de T1-bespuiting vier seizoenen lang onderzocht. In die jaren
4
haalden we tussen de 200 en 800 kilo meer
Gele roest
tarwe van een hectare. Bij een tarweprijs van E20 tot E25 per 100 kilo betekent dat 12
Gert Roos (links) heeft een akkerbouw-
Oogvlekkenziekte
bedrijf in Lelystad. Op 118 hectare kleigrond (ca. 40% afslibbaar) verbouwt hij wintertarwe (35 ha), suikerbieten (24 ha), consumptie-aardappelen (22 ha), graszaad (18 ha), uien (13 ha) en peen Septoria Gemiddelde van 2956 proeven
(6 ha). Kees Claassen is adviseur gewasbescherming bij Heyboer b.v.
4
Graan Koerier
Prosaro: dé allrounder in het vlagbladstadium Prosaro® is een zeer krachtig en breedwerkend fungicide in de teelt van winter- en zomertarwe en triticale. De twee actieve stoffen - prothioconazole en tebuconazole vullen elkaar zeer goed aan en zorgen voor een brede werking. Prosaro past daarom uitstekend in het vlagbladstadium (T2).
Allround middel De grote kracht van Prosaro op T2 zit vooral in zijn allround werking. Zo heeft het een zeer goede werking tegen Septoria, zowel preventief als curatief. Vooral op Septoria-gevoelige rassen komt deze eigenschap sterk naar voren. Verder treedt Prosaro zeer krachtig op tegen ziekten als bruine en gele roest, meeldauw (preventief), DTR, kafjesbruin en aarfusarium. Door deze eigenschappen is Prosaro een uitstekend alternatief voor middelen op basis van strobilurines.
Sterkste middel tegen aarziekten Naast de T2 toepassing kan Prosaro ook uitstekend op het T3 tijdstip (bloei) worden toegepast. Door zijn brede en sterke werking op ondermeer fusarium en aar-septoria is het een duidelijke verbetering ten opzichte van Matador en andere middelen in dit segment. Door zijn goede werking op aarfusarium zorgt Prosaro ook voor een sterke vermindering van het DON-gehalte in het zaad. Uit meerjarige proeven blijkt dat na een bespuiting met Prosaro het percentage DON ca. 15% lager ligt dan bij de referentiemiddelen.
Gebruiksadvies in tarwe en triticale
Ziekte
Prosaro
Voor een optimale werking in zowel tarwe als triticale kan Prosaro het beste in het vlagblad-
oogvlekkenziekte
+++
stadium (T2) worden toegepast. De adviesdosering is 1,0 liter per hectare.
gele roest
++++
De kracht van Prosaro:
bruine roest
+++
meeldauw (preventief)
++
• Uitstekend allround middel voor toepassing in T2
meeldauw (curatief)
++
• Zeer sterke werking tegen Septoria (preventief en curatief),
Septoria tritici
++++
roesten, meeldauw (preventief), DTR en aarfusarium • Sterkste middel tegen aarziekten • Binnen 30 minuten regenvast • Zeer gunstige prijs/prestatie-verhouding • Ideaal in zomertarwe
Bayer DressCode: maatwerk voor persoonlijke bescherming Bayer DessCode is een nieuwe tool om telers te stimuleren om in alle omstandigheden met de meest geschikte beschermende kleding te werken. Speciaal hiervoor is een internetapplicatie ontwikkeld waarmee voor alle relevante Bayer CropScience producten snel zichtbaar kan worden gemaakt welke beschermende kleding gebruikt zou moeten worden, zowel bij het klaarmaken van de spuitoplossing, het spuiten zelf als bij het reinigen van de apparatuur. U krijgt gedetailleerde, praktijkgerichte aanbevelingen conform de wettelijke bepalingen.
U verdient dezelfde bescherming als uw gewas!
maar bént u wel evengoed beschermd als uw gewas?
Maak gebruik van Bayer DressCode voor een persoonlijk beschermingsadvies-op-maat. De adviezen kunnen worden opgeslagen als pdf-files, uitgeprint en/of doorgetuurd per e-mail. Ook andere zaken zoals trefwoorden en veelgestelde vragen kunnen in het hoofdmenu van deze applicatie worden geraadpleegd. Draag naast geschikte, ook kwalitatief goede en schone beschermingsmiddelen alvorens u met uw werkzaamheden begint. Daarnaast vindt u daar ook nadere details en goede raadgeving over als u op het blokje “details” van het beschermingsmiddel klikt. Op deze manier beschermt u zich optimaal bij het gebruik van onze producten.
ontvang Meld u aan en een paar gratis nen spuithandschoe
U vindt de Bayer DressCode via www.bayerdresscode.nl.
BayYou Services 5
Graan Koerier
Septoria nodorum
++++
DTR
++(+)
sneeuwschimmel
++
aarfusarium
+++
Fandango: breed, sterk en effectief in gerst Ondanks een relatief lage ziektedruk heeft Fandango® zich het afgelopen seizoen opnieuw bewezen als een zeer sterk en effectief middel tegen alle belangrijke ziekten in gerst.
Allround middel in gerst Fandango heeft een zeer goede werking tegen netvlekkenziekte, bladvlekkenziekte
(Rhynchosporium), meeldauw (preventief), dwergroest, Ramularia bladvlekken en fysiologische bladvlekken (PLS). Het middel bestrijdt daardoor alle belangrijke ziekten in gerst in één keer.
Veel extra kilo’s Bij opbrengstproeven in gerst laat Fandango al jaren een duidelijke meeropbrengst zien. Ten opzichte van de beste referentiemiddelen komt deze gemiddeld uit op 150 tot 200 kg/ha.
Gebruiksadvies in gerst Op zandgronden met een hoge ziektedruk is het advies om twee keer met 0,75 l/ha Fandango te spuiten (split-toepassing). Hier worden zowel de vroege infecties (o.a.
Rynchosporium bladvlekkenziekte) als de late infecties (o.a. Ramularia) afgedekt. De eerste keer aan het begin van de stengelstrekking, de tweede keer aan het begin van het vlagbladstadium. Op kleigrond met een lage ziektedruk is 1 l/ha Fandango aan het begin van het vlagbladstadium voldoende.
Prima opbrengsten met Fandango Proef wintergerst (Ven-Zelderheide, 2010) 9500
9106 9000
8658 8500
8000
7500
7000
6500
6000
5666 5500
5000
Onbehandeld
Fandango 0,75 (T1) + Fandango 0,75 (T2)
Fandango 1,0 (T1) + Fandango 0,75 (T2)
Ras: Naomi
De kracht van Fandango: • Krachtig en zeer allround schimmelbestrijdingsmiddel in gerst • Zeer goede werking tegen net- en bladvlekkenziekten, meeldauw, dwergroest, Ramularia en fysiologische bladvlekken • Een meeropbrengst van 150 tot 200 kg/ha t.o.v. van de beste referentie-middelen
'Met één keer spuiten ben je helemaal klaar' Hans Deddens in Ter Apel is akkerbouwer én full-time zzp-er. Omdat hij overdag vaak niet thuis is, kiest hij graag voor zekerheid in de bedrijfsvoering. De ziektebestrijding in gerst voert hij al jaren uit met Fandango.,,Met één keer een liter per hectare hou je alle ziekten prima onder de duim. Makkelijker kan het eigenlijk niet.'' De helft zetmeelaardappelen, een kwart bieten en een kwart zomergerst; zo ziet het bouwplan van Hans Deddens er al vele jaren uit. Behalve dat deze rotatie zich bewezen heeft als een betrouwbare inkomstenbron, past het ook uitstekend bij zijn beschikbare arbeid. ,,Omdat ik full-time als zzp-er in de betonindustrie werk, wil ik het bouwplan graag strak en overzichtelijk houden. Hierdoor kan ik redelijk goed inschatten wanneer ik tijd moet vrijmaken voor het akkerbouwbedrijf'', zo legt hij uit. Omdat 55 hectare teveel is om 'er even bij te doen', heeft hij de maanden april en oktober - en de bouwvak - helemaal vrij gepland voor het zaaien/poten en oogsten. ,,Daardoor kan ik het werk tot nu toe redelijk goed rondzetten.''
Zekerheid staat voorop Omdat Deddens veel buitenshuis is, is het lastig om alle gewassen in de gaten te houden. Om die reden laat hij zich tijdens het groeiseizoen graag bijstaan door Martin Lake van WPA-Robertus. ,,Meestal lopen we samen door de gewassen en bepalen we terplekke wat de beste maatregelen zijn'', zo geeft de akkerbouwer zijn werkwijze weer. Voor wat betreft de ziektebestrijding in gerst gaat hij graag voor zekerheid. Het middel Fandango past daar prima bij. ,,De afgelopen jaren heb ik altijd één liter Fandango in het vlagbladstadium gespoten. Daarmee zijn niet alleen blad- en netvlekkenziekte, maar ook minder voorkomende ziekten zoals meeldauw en Ramularia prima onder de duim te houden'', zo stelt hij. Volgens Lake heeft Fandango zich de afgelopen jaren ruimschoots bewezen in de gerst. ,,Het is een zeer compleet middel met een goede prijs/kwaliteit-verhouding. Daarnaast is Fandango ook nog eens overal mee te mengen'', zo somt hij de voordelen op. Wat de dosering betreft is één liter per hectare meestal genoeg. Alleen wanneer er een vroege infectie wordt verwacht, adviseert hij om over te stappen naar twee keer driekwart liter. Als tip geeft Hans Deddens (links) is akkerbouwer in Ter Apel (Gr.). Op 55 hectare zand- en veengrond verbouwt hij zetmeelaardappelen (25 ha,
Lake nog even mee dat het verstandig is om wat mangaan toe te voegen aan één van de
incl. TBM-pootgoed), suikerbieten (12 ha) en zomergerst (13 ha). Martin Lake is adviseur gewasbescherming bij WPA-Robertus.
bespuitingen in gerst. ,,Voor hooguit twee tientjes per hectare voorkom je mangaangebrek en hou je het gewas veel groeikrachtiger en vitaler.''
6
Graan Koerier
Vervolg van voorpagina
Na 30 jaar weer eens zomertarwe ,,Het is lang geleden dat de wintertarwe zo slecht is opgekomen. Ik vermoed dat zeker een kwart van het zaad niet boven de grond uitkomt. Maar voor een volledig beeld zullen we toch nog even een paar weken moeten wachten.'' Met deze woorden maken vader Marc en zoon Koen Buysse (half januari,red.) de voorlopige balans op van het zaaiwerk in de herfst. Beide verwachten dat een aantal perceelsdelen over- of doorgezaaid zullen moeten worden met zomertarwe. Met name op de zwaardere grond valt de opkomst hier en daar flink tegen. Een duidelijke verklaring daarvoor hebben ze vooralsnog niet. ,,De tarwe die we gezaaid hebben, is allemaal onder redelijke omstandigheden in de grond gekomen. Mogelijk is het toch iets te koud en te nat geweest, waardoor de gekiemde zaden het nét niet hebben gered.''
'Afwachten hoe zomertarwe 't doet' Behalve de perceelsdelen die opnieuw ingezaaid moeten worden, ligt er nog 13 hectare te wachten op inzaai met zomertarwe. ,,Door de late aardappel- en bietenoogst waren we niet meer op tijd om op een nette manier wintertarwe te zaaien. Enkele collega's hebben rond de jaarwisseling nog wat kunnen zaaien in combinatie met een spitmachine. Zelf hebben we ervoor gekozen om het maar eens met zomertarwe te proberen'', zo vertelt Buysse senior. Over de verwachtingen van de teelt durft hij niet veel te zeggen. ,,Het is meer dan dertig jaar geleden dat we op dit bedrijf zomertarwe hebben gehad. Het is dus een beetje afwachten hoe de opbrengsten zullen zijn.'' Vooralsnog gaat hij ervan uit dat de opbrengstpotentie op zijn gronden minstens drie ton per hectare lager zal zijn dan die van wintertarwe. ,,Ik verwacht dat het met 7 tot 8 ton zomertarwe per hectare wel op zal zijn, terwijl we met wintertarwe gemiddeld tussen de 10 en 11 ton zitten. Het kost ons hoe dan ook geld.'' Een goed alternatief voor zomertarwe is er volgens zoon Koen eigenlijk niet. Behalve als grondverbeterings- en vruchtwisselingsgewas, is het aandeel graan in het bouwplan ook
Marc (rechts) en Koen Buysse hebben een akkerbouwbedrijf in Wachtebeke (België). Op ca. 115 hectare worden wintertarwe (43
nodig om voldoende stro te hebben voor de 150 meststieren op het bedrijf. ,,Jaarlijks gebrui-
ha), consumptie-aardappelen (27 ha), suikerbieten (20 ha), uien (17 ha) en maïs (6 ha) verbouwd. Als neventak worden er ongeveer
ken we minimaal 150 ton stro. Uitgaande van 4 tot 5 ton stro per hectare, hebben we die 40
150 meststieren gehouden.
hectare graan ook echt wel nodig.''
'Opgeslagen tarwe nog even vasthouden' De tarweoogst van 2010 ligt nog vrijwel geheel opgeslagen in de schuur. Van de geoogste 400 ton is tot nu toe slechts 30 ton verkocht aan hun krachtvoerleverancier (voor de stieren). ,,Die kon ons een mooie prijs bieden omdat hij de tarwe als retourvracht mee kon nemen'', zo vertelt Buysse senior. Wat de precieze prijs is houdt hij liever voor zich, maar de meerprijs komt ongeveer neer op 10 per ton. Hoewel de akkerbouwers voor wat betreft de afzet al jaren contact hebben met drie á vier verschillende marktpartijen, ging hun tarwe de laatste jaren vrijwel altijd naar de Nederlandse coöperatie CZAV. ,,Hoewel de verschillen soms klein waren, bood CZAV op het eind van het seizoen telkens de beste prijs'', zo licht Koen toe. Wanneer de tarwe dit jaar weggaat is nog afwachten. ,,Er zit nog steeds een stijgende lijn in de graanprijs. De kans is dus groot dat we de tarwe nog even vasthouden en pas laat in mei of in juni verkopen.''
De kwaliteit van de opgeslagen tarwe is goed. De minste partij had een hectolitergewicht van 76 kg, de rest zat er allemaal ruim boven.
Vader en zoon Buysse slaan hun tarwe op in een bewaarcel met ondergrondse beluchting. Er is ruimte voor 600 ton graan.
De wintertarwe is dit jaar zeer wisselend opgekomen. Met name op de wat zwaardere perceelsdelen valt de opkomst tegen.
Delaro: beste ‘T2’ voor ziektegevoelige rassen Delaro® bevat de werkzame stoffen prothioconazole en trifloxystrobine. Deze combinatie garandeert een maximale werking tegen vrijwel alle belangrijke ziekten in tarwe. Delaro behoort daardoor tot dé topmiddelen voor de hoofdbespuiting (T2).
Ziekte
Delaro
oogvlekkenziekte
++++
gele roest
+++(+)
Delaro versus Prosaro
gevoelige gewassen en Prosaro in minder
bruine roest
+++(+)
Het verschil tussen Delaro en Prosaro ligt
ziektegevoelige gewassenen in zomertarwe
meeldauw (preventief)
++(+)
vooral op het vlak van de duurwerking tegen
waar greening juist niet gewenst is omdat
meeldauw (curatief)
+
roest en het greeningeffect. Hierin scoort
het graan anders te laat afrijpt.
Septoria tritici
+++(+)
Delaro is zeer sterk tegen Septoria, gele en bruine roest, meeldauw (preventief), DTR en
Delaro een fractie beter. Prosaro is echter wat
Septoria nodorum
++++
sneeuwschimmel. Verder heeft het in vergelijking met andere T2-middelen een zeer goede
goedkoper in aanschaf. Om die reden kan
Gebruiksadvies
DTR
++++
opbrengstrespons.
Delaro het beste toegepast worden in ziekte-
Delaro toepassen in het vlagbladstadium
sneeuwschimmel
+++
(T2). Dosering: 0,9 tot 1,0 liter per hectare.
aarfusarium
++(+)
7
Graan Koerier
COLOFON
,,Van de twee herbiciden die ik afgelopen voorjaar in tarwe heb gespoten gaf Hussar duidelijk de beste straatgrasbestrijding. Het verschil was op de streep af te zien.''
Jan Hendrik Zijlma, akkerbouwer in Zuurdijk (Gr.).
,,Door vroeg Proline te spuiten geef je Septoria geen kans om zich te ontwikkelen en pak je meteen eventueel aanwezige roesten en voetziekten mee.''
,,Er zit nog steeds een stijgende lijn in de graanprijs. De kans is dus groot dat we de tarwe nog even vasthouden en pas laat in mei of in juni verkopen.''
,,Fandango is een zeer compleet gerstfungicide met een goede prijs/kwaliteitverhouding. Daarnaast is het ook nog eens overal mee te mengen.''
Gert Roos, akkerbouwer in Lelystad en Kees Claassen, adviseur gewasbescheming bij Heyboer b.v.
Marc en Koen Buysse, akkerbouwers in Wachtebeke (BelgiĂŤ).
Hans Deddens, akkerbouwer in Ter Apel en Martin Lake, adviseur gewasbescherming bij WPA-Robertus.
Puzzel mee en win een profesioneel dartbord!
Concept en realisatie: L Bayer CropScience B.V. L Reed Business B.V. Vormgeving en opmaak: L Claudia Roorda Fotografie: L Bayer CropScience B.V. Drukwerk: L Productiemannen B.V. Dit is een uitgave van: Bayer CropScience B.V. Energieweg 1 P.O. Box 231 NL-3640 AE Mijdrecht Onze gebruiksadviezen, zowel mondeling als schriftelijk verstrekt, berusten op uitgebreide proefnemingen. Wij adviseren naar beste weten volgens kennis van zaken van dit ogenblik, echter zonder daarvoor aansprakelijkheid op ons te nemen, omdat opslag/bewaring en toepassing zich aan onze controle onttrekken. Beschrijvingen van een product, resp. gegevens over de eigenschappen daarvan betekenen niet, dat verantwoordelijkheid wordt gedragen bij eventuele schade. Lees voor gebruik altijd eerst het etiket.
Even lekker een potje darten met familie of vrienden, lijkt u dat wel wat? Los dan de onderstaande woordzoeker op! Uit de inzendingen worden vijf prijswinnaars getrokken. Zij krijgen elk een professioneel dartbord met achterplaat! De woorden hieronder zitten horizontaal, verticaal en diagonaal in alle richtingen in de puzzel verstopt. Zoek ze op en streep ze af. De overgebleven letters vormen achter elkaar gelezen de oplossing.
BOER
MACHINE
SCHIMMEL
DECIS
MEELDAUW
SEIZOEN
DUIST
PERZIKKRUID
SPINT
FLINT
PLOEGEN
SUBLIEM
FUSARIUM
POOTGOED
TARWE
GERST
PROLINE
TEELT
GRAANZIEKTEN
PROSARO
TREKKER
LARVE
ROEST
ZAAIEN
LUIZEN
RUPSEN
N E G E O L P U S A A B
E L S E P R O S A R O I
T N I P S E I Z O E N S
K P E R Z I K K R U I D
E V R A L E M M I H C S
I N E O F U S A R I U M
Z T I T L I I R T B T E
N A Y H C I E Z L R L E
A R A E C K N I E E A L
A W D I K A E E E N N D
R E E E E M M S T N U A
G E R S T N I L F I T U
B T S E O R U P S E N W
U L M H P O O T G O E D
Š www.puzzelpro.nl
BON Naam: Adres: Postcode:
Plaats:
Bedrijfstype/aantal hectare granen: Stuur de ingevulde bon uit deze krant in een ongefrankeerde envelop naar:
De oplossing van de woordzoeker is:
Actievoorwaarden Deze prijsvraag loopt van 1 t/m 31 maart 2011. Uit de goede inzendingen worden vijf winnaars getrokken. De prijswinnaars krijgen tussen 1 en 15 april bericht. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.
8
Graan Koerier
Bayer CropScience B.V. T.a.v. Joniek te Giffel Antwoordnummer 55074 3640 WB Mijdrecht