UItgave APRIL 2013
UIEN KOERIER 'Winteruien hebben flink op hun broek gehad' Onder vrijwel ideale omstandigheden - zo'n beetje tegen de regen aan - spuit Arnold Timmerman uit Kattendijke (Zld.) een bodemherbicide in zijn winteruien. ,,Door de aanhoudende kou zijn we met alles véél en véél later dan normaal. Vorig jaar was ik in de tweede week van april al aan het spuiten tegen valse meeldauw'', vertelt de akkerbouwer, die dit seizoen een kleine negen hectare winteruien 'vooral voor de spanning en de uitdaging' teelt. In hoeverre de winteruien een voorsprong houden op de plant- en zaaiuien is volgens Timmerman nog moeilijk te zeggen. ,,Door de afwisseling van vorst en dooi hebben de uien de afgelopen maanden in ieder geval flink op hun broek gehad. Dat kun je ook wel zien aan het gewas; echt mooi ziet het er nog niet uit. Bij groeizaam weer trekt dat echter heel snel bij. Over een paar maanden weten we of het allemaal de moeite waard is geweest.''
Onkruidbestrijding in uien drijft nooit op routine!
'Vooral Fusarium moeten we hier goed in de gaten houden' ,,Van alle ziekten en plagen in de uienteelt vind ik Fusarium toch wel de meeste bedreigende én meest ongrijpbare'', zegt Kees Boons, bedrijfsleider van proefbedrijf NAK in Emmeloord. De ziektebestrijding stemt hij daarom voor een belangrijk deel af op deze schimmel.
Onkruidbestrijding en gewasveiligheid zijn twee lastige 'tegenpolen' in de uienteelt. De kunst is om een juiste balans in de mix van na-opkomstmiddelen vinden. Soms, zoals in 2012, is het onkruid “zacht” en makkelijk te bestrijden. Maar ook het gewas is dan erg gevoelig. Een té scherpe contact-mix op het verkeerde moment kan dan veel schade doen.
,,Op deze grond kun je over het algemeen prima uien telen. Maar zó'n
In droge, warme voorjaren is het onkruid juist snel afgehard.
prachtige partij als déze hebben we in jaren niet meer gehad.'' Kees Boons
De bodemherbiciden werken dan ook minder. De kracht moet
laat met gepaste trots de fraaie oogst van 2012 zien. De partij - half maart
dan vooral uit de contactmiddelen komen. Zo moesten in 2011
verkocht voor 12 cent per kilo - schurkt tegen de 90% grof en heeft een
alle zeilen worden bijgezet om afgehard onkruid, vooral mel-
nagenoeg perfecte kleur. Ook de opbrengst zit met 90 tot 95 ton per
ganzenvoet, te bestrijden. Kortom, de onkruidbestrijding drijft
hectare ruim boven het meerjarig gemiddelde. ,,Tja, hier kun je eigenlijk
nooit op routine!
alleen maar tevreden over zijn'', zegt hij met een knots van een ui in z'n hand, ,,als we dit jaar weer zo'n partij krijgen dan teken ik daar meteen voor.'' 'Vitaal gewas, late oogst', lees verder op pagina 3.
'Totril: de betrouwbare partner in de mix', lees verder op pagina 3.
Kees Boons
'Weinig kwaliteitsproblemen door net iets groener rooien' Om alle oogstwerkzaamheden rond te kunnen krijgen, hanteert akkerbouwer Kees Vrolijk in Fijnaart (N-Br.) een strak rooischema. ,,De uien willen we vóór de aardappelen eruit hebben en dat betekent dat we uiterlijk 1 september móeten beginnen met de uienoogst.'' Het afgelopen jaar gingen de uien daardoor tamelijk groen de box in. ,,Misschien hebben we hierdoor een paar procenten aan opbrengst laten liggen, maar de kwaliteit was daarentegen prima.''
Voor de afzet heeft hij al jaren vaste afspraken met zijn afnemer waarbij een deel vast, een deel vrij en een deel op participatie wordt verkocht. Volgens Vrolijk heeft de vroege verkoop de laatste jaren telkens vrij goed uitgepakt. Afgelopen herfst verkocht hij zijn uien voor 12,75 cent per kilo. ,,Een prima prijs als je de rest van het seizoen ernaast legt.'' 'Fusarium blijft een raadsel', lees verder op pagina 2.
Kees Vrolijk vertelt in een notendop hoe zijn uien het afgelopen seizoen zijn binnengekomen. Jaarlijks teelt de akkerbouwer zo'n 30 hectare zaaiuien die hij - opmerkelijk - ook al heel vlot na de oogst weer verkoopt. ,,In oktober wil ik de opslagruimte weer vrij hebben voor de knolselderij. De uien liggen dus maar een paar weken in de schuur en dan gaan ze er alweer uit.''
Blijf op de hoogte van de actuele zaken. Volg ons op Twitter of Facebook: BayercropNL
Kees Vrolijk
Fandango: Uiteraard! Toelating & werking Fandango is toegelaten in alle uien tegen bladvlekkenziekte (Botryotinia squamosa), valse meeldauw (Peronospora destructor) en heeft daarnaast een goede werking tegen Stemphylium die beter is dan die van de huidige standaarden. Tegen Fusarium, witrot en pinkroot heeft Fandango op proefpercelen met een aanzienlijke aantasting een zeer interessante nevenwerking laten zien van 20 tot 30%. In proeven heeft Fandango ook mooie resultaten laten zien tegen koprot. Op dit punt is echter verder onderzoek nodig.
Toepassingstijdstip Fandango dient te worden toegepast in een preventief behandelingsschema. In verband met de kans op gewasreactie moet de eerste behandeling met Fandango plaatsvinden nadat bolvorming zichtbaar is geworden. Dit is doorgaans vanaf de derde bespuiting. Volgende behandelingen uitvoeren met een interval van 5-10 dagen. De lengte van het interval en de dosering zijn afhankelijk van de ziektedruk en de weersomstandigheden. In proeven heeft Fandango mooie resultaten
Middel afwisselen
laten zien tegen koprot.
Met het oog op resistentiemanagement mogen er maximaal 4 behandelingen per seizoen worden uitgevoerd. Daarbij geldt dat Fandango na 3 opeenvolgende behandelingen moet worden afgewisseld met een middel met een ander werkingsmechanisme. De onderzoekservaring van de laatste jaren leert dat Fandango optimaal rendeert wanneer het steeds in afwisseling met andere middelen wordt ingezet (zie ook schema achterzijde).
Bijzonderheden
Adviesdosering De adviesdosering voor Fandango is 1,25 l/ha. Menging met mancozeb om de werking tegen valse meeldauw te versterken, is niet nodig. Indien mancozeb wordt toegevoegd als bijvoorbeeld bladvoeding, dan mag de dosering van Fandango worden verlaagd: Fandango 1 l/ha + mancozeb 2 kg/ha. Let op: er gelden beperkingen voor het aantal toepassingen van mancozeb. Pas Fandango eventueel solo toe.
• Omdat Fandango een EC formulering is, is toevoeging van hulpstoffen vaak niet nodig. Bij scherp weer wordt toevoeging van hulpstoffen zelfs ontraden • Fandango is mengbaar met pyrethroïden (tegen trips, b.v. Decis) en bladmeststoffen (zoals Human 15 en Toptrace) • Fandango - al dan niet met mancozeb - niet mengen met twee of meer overige middelen (hulpstoffen, insecticiden, herbiciden, etc.). Niet mengen met tepraloxydim. Koprot dringt meestal via de hals naar binnen.
• Voorkom overlappingen en spuit onder kritische omstandigheden bij voorkeur
Greening-effect Fandango heeft een sterk “greening-effect” (beter dan de huidige standaarden). Hierdoor blijven uien langer gezond (zie foto rechts). Dit komt de opbrengst ten goede en geeft minder
Aanvankelijk kan de top van de bol ingedrukt worden
’s avonds
zonder uitwendige symptomen. Pas later wordt aan de
• Er geldt een veiligheidstermijn van 2 weken voor uien.
buitenkant een grijze sporenmat zichtbaar.
verwering en een betere huidkwaliteit.
Een beginnende Stemphylium-aantasting (midden foto) is te
Bladvlekkenziekte veroorzaakt kleine geelwit ingezonken vlekjes
Een kenmerkend beeld van valse meeldauw: lichtgroene tot gele
Fandango heeft een sterk “greening-effect” waardoor de uien
herkennen aan een ovale, witgele vlek met bruinachtig centrum.
over het hele blad.
vlekken op het blad met daarop donkere puntjes (zwartschimmels).
langer gezond blijven.
Vervolg voorpagina
'Fusarium blijft een raadsel' Qua ziekten en plagen was 2012 niet echt een moeilijk jaar, zo blikt Kees Vrolijk terug op vorig seizoen. ,,Bladvlekkenziekten, valse meeldauw en Stemphylium zijn met het huidige middelenpakket goed beheersbaar. We hebben ruim voldoende middelen voorhanden die ook nog eens in meerdere schema's met elkaar zijn af te wisselen. Met die drie ziekten hoeft dus eigenlijk niets meer fout te gaan'', zo stelt hij. Een ziekte die wél behoorlijk ongrijpbaar blijft is Fusarium. Vrolijk vertelt dat hij vorig jaar twee uienpercelen naast elkaar had liggen, op dezelfde grondsoort en met dezelfde voorgeschiedenis. Beide percelen zijn ook nog eens precies hetzelfde behandeld en toch had het ene perceel duidelijk meer last van Fusarium dan het andere. ,,De enige verklaring die ik kan vinden is dat er verschillende rassen op beide percelen hebben gestaan. Dat zou misschien mee kunnen spelen bij de mate van aantasting. Dat neemt echter niet weg dat Fusarium toch vooral een raadsel blijft. Je weet nooit wanneer, waar en hoe de ziekte zich ontwikkelt.''
Fandango vaste waarde in spuitschema De spuitstrategie in de uien bepaalt Vrolijk samen met zijn vaste DLV-adviseur Anton van de Velde. Daarnaast werkt de akkerbouwer met het Agrovision-adviesprogramma voor bladvlekkenziekten en valse meeldauw. Alle benodigde middelen worden geleverd door Mol Agrocom. De afgelopen twee seizoen was Fandango een vaste waarde in het spuitschema. Behalve voor zijn goede werking tegen bladvlekkenziekten, valse meeldauw en Stemphylium, zet Vrolijk het middel ook bewust in voor z'n greening-effect. ,,Hoewel het langer groen blijven van het gewas de laatste paar jaren wat minder uit de verf is gekomen vanwege het groeizame nazomerweer, weet ik ook dat het in droge zomers héél belangrijk kan zijn. In 2007 heb ik proeven gezien waarbij het inzetten van Fandango een wereld van verschil uitmaakte. Percelen zonder Fandango kwamen na een lange periode van droogte amper meer op gang, terwijl de percelen mét Fandango zich nauwelijk hoefden te herstellen en gelijk weer doorgroeiden. In zo'n jaar ben je maar al te blij dat je Fandango hebt gebruikt.''
Kees Vrolijk heeft samen met zijn vrouw en ouders een akkerbouwbedrijf (VOF) in Fijnaart. In het bouwplan - totaal 300 hectare - is jaarlijks zo'n 30 hectare ingeruimd voor zaauien.
2
Uien Koerier
Vervolg voorpagina
Vitaal gewas, late oogst Dát de uienteelt het afgelopen seizoen zo goed heeft uitgepakt komt volgens Boons vooral door de uitstekende gezondheid van het gewas, met name op het einde van het seizoen. ,,Normaal zijn de uien rond half september al voor een flink stuk afgestorven. Maar het afgelopen jaar stonden ze nog zo mooi en vitaal dat we de oogst nog maar even hebben uitgesteld. Uiteindelijk hebben we de uien op negen oktober onder goede omstandigheden kunnen rooien, Het paste dus allemaal perfect'', zo blikt hij terug. Hoewel de factor weer - en zeker ook wat geluk - belangrijk zijn geweest voor de mooie oogst, heeft volgens Boons ook het gebruik van Fandango hieraan bijgedragen. De afgelopen zomer paste hij het middel drie keer toe: op 5 juli, op 16 juli en op 1 augustus; allemaal in combinatie met Tridex (mancozeb) en een hechter. ,,Van Fandango is bekend dat het naast een goede werking tegen bladvlekkenziekte, valse meeldauw en Stemphylium ook een greeningeffect heeft waardoor de uien langer gezond blijven. Van dat greening-effect hebben onze uien behoorlijk wat profijt gehad'', zo durft de bedrijfsleider wel te stellen.
Nevenwerking op Fusarium Een ander punt dat Boons graag aan wil stippen is de nevenwerking van Fandango op Fusarium. ,,Van alle ziekten in uien vind ik Fusarium de meest bedreigende en meest ongrijpbare. Daar komt bij dat de grond in dit gebied er redelijk gevoelig voor is. We proberen er daarom alles aan te doen om Fusarium uit het perceel te houden'', zo benadrukt hij het gevaar van de schimmel. Een maatregel die het bedrijf al enkele jaren toepast is het losschoffelen van dichtgeslagen grond in het voorjaar, zodat er (weer) voldoende lucht bij de wortels kan. ,,Hiermee proberen we vroege plantuitval door Fusarium te voorkomen.'' Hoe effectief deze maatregel is, durft Boons niet te zeggen. Feit is echter wél dat hij het afgelopen seizoen vrijwel geen Fusarium in het veld heeft gevonden. Om de schimmel ook later in het seizoen onder de duim te houden maakt hij bewust gebruik van de nevenwerking van Fandango. De eerste bespuiting wordt uitgevoerd bij het begin van de bolling. Hierdoor krijgt de schimmel zo min mogelijk kans om zich aan de voet van de ui te hechten. Daarna volgen er - afhankelijk van weer en schimmelontwikkeling - nog twee bespuitingen. In hoeverre Fandango bijdraagt aan het terugdringen van Fusarium is volgens Boons moeilijk aan te geven. ,,Maar wat ik wél weet is dat we de afgelopen twee jaar minder last heb-
Kees Boons is bedrijfsleider bij het proefbedrijf van de NAK in Emmeloord. Op een totale
ben gehad van Fusarium dan daarvoor. Komend seizoen is Fandngo daarom zéker weer een vaste partner in ons spuitschema'', zo besluit hij.
oppervlakte van 100 hectare teelt het bedrijf jaarlijks zo'n 16 hectare zaaiuien.
Vervolg voorpagina
Totril: de betrouwbare partner in elke na-opkomst mix Al jarenlang wordt Totril effectief ingezet tegen alles wat de bodemmiddelen over gelaten hebben. • Al naar gelang de situatie kan de dosering flexibel worden aangepast, van 0,15 tot 0,5 l/ha per
Werkingstabel Totril
bespuiting. • Juist tegen afgehard onkruid zoals melganzenvoet, het onkruid dat het makkelijkste overblijft in de +++ = 90 - 100% werking ++ = 80 - 90% werking Onkruid (NL) Aardappel (zaailingen) Akkerviooltje Boterbloemsoorten Brandnetel kleine Doornappel Dovenetel paarse Driedelig tandzaad Driekleurig viooltje Duivekervel gewone Ereprijssoorten Ganzenvoetsoorten Gele ganzebloem Hennepnetel gewone Herderstasje Herik Hoenderbeet Holzaad Hondsdraf Hondspeterselie Kamillesoorten Klaproos gewone Klaversoorten Kleefkruid Knopherik Knopkruid Koolzaad Kruiskruid klein Leeuweklauw akker Leeuwetand herstMeldesoorten Melkdistelsoorten Muur vogelPerzikkruid Postelein Sofiekruid Spurrie gewone Varkensgras Vergeet-mij-nietje akkerWeegbree Wikkesoorten Witte krodde Zwaluwtong Zwarte nachtschade
moeilijke jaren, is Totril het meest effectieve contactmiddel gebleken. • Totril kan met alle beschikbare middelen veilig worden ingezet. Uiteraard moet de mix zorgvuldig op de situatie worden afgestemd. Maar juist dan is de flexibiliteit van Totril een belangrijk voordeel. Door zijn goede gewasveiligheid kan Totril ook worden toegevoegd aan middelen, die voor de uien wat kritischer kunnen zijn. Ervaring telt! In de demoproef op PPO-Lelystad in 2011 werd de goede werking van Totril tegen ganzevoeten nog eens bevestigd. In onbehandeld was een mix van afgeharde melganzenvoet en stippelganzenvoet aanwezig. De schema’s met Totril vanaf stadium 1e pijpje, gekoppeld aan Boxer® of Lentagran®, gaven de beste resultaten. Kortom, Totril is de beste partner in elke na-opkomst mix: • Optimale gewasveiligheid • Breed werkingspectrum op een groot aantal onkruiden (zie werkingstabel) • Extra sterkte tegen melganzenvoet en overige ganzevoeten. • Hogere doseringen (tot 0,5 l/ha) mogelijk indien het erop aan komt.
Advies Totril:
!
Lentagran® is een handelsmerk van Belchim Crop Protection. Boxer® is een handelsmerk van Syngenta.
De complete werkingstabel op
uw smartphone of tablet? Download onze BCS-Herbiciden App!
3
Uien Koerier
+ = 60 - 80% werking - = < 60% werking werking 0,15-0,5 l/ha ++ + + + ++ ++ ++ + ++ ++ ++ + ++ ++ ++ ++ + + + ++ ++ + ++ ++ ++ + ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ + + + + +++ + ++ + ++ ++
Mens & Werk
COLOFON
Naam: Peter Versluis
Concept en realisatie: Bedrijf: Bayer Cropscience
l
Bayer CropScience SA-NV
Vormgeving en opmaak:
Functie: Technisch specialist bloembollen en uien
l
Claudia Roorda
Fotografie:
Zo ziet mijn werkdag eruit... ,,In het voorjaar zijn we vooral buiten bezig. De proefvelden zaaien, spuiten en onderhouden. De belangrijkste taak is het correct uitvoeren van het spuiten van de verschillende objecten binnen de proef. Dit vergt de nodige precisie, omdat er met veel verschillende middelen wordt gewerkt. Gedurende de proef beoordelen we de velden op phytotox en op eventuele (uitbreiding van) ziektes. In deze tijd maak ik ’s ochtends de middelen aan en ga dan op pad om de proeven te spuiten. De uienproeven liggen voor mij in Flevoland, maar voor de bollenproeven moet ik naar Noord-Holland of naar het oosten van het land.''
l
Bayer CropScience SA-NV
Drukwerk: l
Productiemannen B.V.
Dit is een uitgave van: Bayer CropScience SA-NV Energieweg 1 P.O. Box 231 NL-3640 AE Mijdrecht
Het mooiste van mijn vak... ,,De combinatie van het werken met de gewassen en gewasbeschermingsmiddelen in de praktijk en dit samen te doen met de proefveldhouders en collega's. Verder de diversiteit van de werkzaamheden. Voordat een proef wordt aangelegd is er veel overleg geweest.''
Dit houdt me het meest bezig... ,,Vanuit mijn eigen ervaring, op ons akkerbouwbedrijf, heb ik veel te maken gehad met grondgebonden ziektes. Deze zijn lastig te bestrijden. Vaak ontstaan hierdoor veel kwalitatieve problemen en daarmee de nodige opbrengstderving. Ik hoop dat we daar in de nabije toekomst een oplossing voor kunnen vinden.''
Over vijf jaar ben ik... ,,...nog steeds werkzaam bij Bayer Cropscience. Eerst wil ik in deze functie nog meer ervaring opdoen en misschien zijn er dan nog mogelijkheden om deze kennis te delen als adviseur.''
Onze gebruiksadviezen, zowel mondeling als schriftelijk verstrekt, berusten op uitgebreide proefnemingen. Wij adviseren naar beste weten volgens kennis van zaken van dit ogenblik, echter zonder daarvoor aansprakelijkheid op ons te nemen, omdat opslag/bewaring en toepassing zich aan onze controle onttrekken. Beschrijvingen van een product, resp. gegevens over de eigenschappen daarvan betekenen niet, dat verantwoordelijkheid wordt gedragen bij eventuele schade. Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees vóór gebruik eerst het etiket en de productinformatie.
Advies Fandango in uien Toepassingstijdstip Fandango dient te worden toegepast in een preventief behandelingsschema. In verband met de kans op gewasreactie moet de eerste behandeling met Fandango plaatsvinden nadat bolvorming zichtbaar is geworden. Dit is doorgaans vanaf de derde bespuiting. Volgende behandelingen uitvoeren met een interval van 5-10 dagen. De lengte van het interval en de dosering zijn afhankelijk van de ziektedruk en de weersomstandigheden.
!
Middel afwisselen Met het oog op resistentie-management mogen er maximaal 4 behandelingen per seizoen worden uitgevoerd. Daarbij geldt dat Fandango na 3 opeenvolgende behandelingen moet worden afgewisseld met een middel met een ander werkingsmechanisme. De onderzoekservaring van de laatste jaren leert dat Fandango optimaal rendeert wanneer het steeds in afwisseling met andere middelen wordt ingezet. Adviesdosering De adviesdosering voor is Fandango 1,25 l/ha. Menging met mancozeb om de werking tegen valse meeldauw te versterken, is niet nodig. Toevoeging van mancozeb als bladvoeding is natuurlijk wel mogelijk. Let echter op de beperkingen in het aantal toepassingen van mancozeb.
Shirlan® is een geregistreerd handelsmerk van Syngenta Crop Protection. Allure® is een geregistreerd handelsmerk van BASF
Voordelen
nieuwe verpakkingslijn Gebruiksgemak t (FFO TFBM NFFS t #FUFS VJU UF TDIFOLFO t 4QBU OJFU
Handzaam t #FUFSF HSJQ t (FNBLLFMŦL UF TQPFMFO t (FNBLLFMŦL UF TDIVEEFO
Maatverdeling t %PPS[JDIUJHF DBOT t (FNBLLFMŦL BG UF MF[FO
Duurzaam t NJOEFS LVOTUTUPG
Herkenbaarheid t -PHP PQ EPQ [FHFM FO DBO t 6OJGPSNF NBBS IFSLFOCBSF WFSQBLLJOHFO
Verpakkingen vanaf dit seizoen gebruiksvriendelijker! Bayer CropScience introduceert dit seizoen een nieuwe verpakkingslijn, onder de naam Smartline. De verpakkingen uit deze lijn zijn gebruiksvriendelijker voor gebruik in de praktijk. De verpakkingen hebben een duidelijkere maatverdeling en de ‘seals’, de aluminium afdichtingen onder de schroefdop zijn bij bijna alle producten verdwenen (met uitzondering van Finale, Basta en Mesurol SC waar het vanwege de formulering niet mogelijk is een verpakking uit te leveren zonder seal). In plaats van de seals krijgen schroefdoppen voortaan een verzegeling aan de buitenzijde, waardoor direct duidelijk wordt of de verpakking eerder is geopend.
4
Uien Koerier