LETTER VAN DE WET

Mr.ing. Rob Poort, jurist en veiligheidskundige, www.bureaupoort.nl

Onder druk gaat het mis

Twee bedrijven zijn veroordeeld voor een dodelijk bedrijfsongeval. Twee werknemers die even in een cilinder keken, kregen een onder hoge druk losgeschoten zuigerstang tegen zich aan. Hun schuld, oordeelt de rechter.

Een Gouds appendagebedrijf is samen met een machinefabriek uit Leeuwarden al sinds 2015 bezig met het ontwikkelen van een nieuwe aandrijving. Er zijn al meer dan vijftig testen uitgevoerd als ze in mei 2018 in de productiehal van de machinefabriek opnieuw een test uitvoeren van een prototype van de zogenoemde open cilindermantel. Dit gebeurt door werknemers van het Goudse bedrijf samen met de Friese collega’s.

Luchtdruk 11 bar

Om te controleren of de afdichtingen van de zuiger in de cilinder niet lekken, wordt de luchtdruk onder de zuiger opgebouwd tot 11 bar. Op zeker moment raakt een zuigerstang van de aandrijving los en schiet onder hoge druk uit de cilinder. De zuigerstang raakt twee werknemers van het appendagebedrijf die op dat moment in de open cilinder kijken. Een van hen overlijdt direct, zijn collega overlijdt later in het ziekenhuis. Twee andere werknemers worden niet geraakt. Uit onderzoek blijkt dat de onderdelen van het prototype aandrij-

ving op zichzelf sterk genoeg waren om de testdruk te weerstaan. Het losgeschoten onderdeel heeft gefaald door overbelasting van de gecombineerde constructie. Door de druk zijn enkele aluminiumstaafjes vervormd.

De zuigerstang raakt twee werknemers van het appendagebedrijf die in de open cilinder kijken

Gezamenlijk belang

Het Openbaar Ministerie vervolgt beide bedrijven, kort gezegd, voor de overtreding van de Arbowetgeving, waardoor levensgevaar of gevaar voor ernstige schade aan de gezondheid van vier werknemers ontstond of te verwachten was (art. 3 Arbowet en 3.17 Arbobesluit). Volgens de rechtbank hadden beide bedrijven een gezamenlijk belang bij de testwerkzaamheden. Ze stelden over en weer werknemers, werkruimte en materiaal ter beschikking. Daarmee was sprake van een feitelijk samenwerkingsverband. Daarvoor geldt dat zij voor de verantwoordelijkheden uit de Arbowet moeten worden beschouwd als (gezamenlijke)

werkgever voor alle betrokken werknemers. Testwerkzaamheden zijn in de regel risicovol. Zeker als – zoals in dit geval – werknemers in een open cilinder kijken waaronder op dat moment hoge druk wordt opgebouwd. Volgens een deskundige bestaat er bij zo’n test met overdruk een serieus risico dat iets uit elkaar klapt of kapot gaat. Uit elkaar vliegende delen kunnen werknemers treffen.

Risico’s in kaart

Juist daarom moeten volgens de Arbowetgeving de risico’s in kaart worden gebracht. Dit is een zorgverplichting van de werkgever die ook inhoudt dat hij zijn werknemers beschermt tegen eigen fouten of onvoorzichtigheden (artikel 5 en 8 Arbowet). Dat is nagelaten, waarmee bewust de kans is aanvaard dat de medewerkers de test op een door hen gekozen methode zouden uitvoeren. Die methode bleek achteraf onveilig. De bedrijven hadden moeten weten dat een onveilig methode kan leiden tot levensgevaar of ernstige schade aan de gezondheid.

Conclusie

De rechtbank komt dan ook tot de conclusie dat de bedrijven opzettelijk hebben gehandeld. Na het ongeval zijn aanvullende en adequate veiligheidsmaatregelen genomen om een soortgelijk ongeval te voorkomen. De rechtbank realiseert zich dat door het handelen van de bedrijven de nabestaanden onherstelbaar leed is aangedaan en dat een straf, in welke vorm dan ook, dit leed niet ongedaan kan maken. Voor een rechtspersoon geldt dat een geldboete de maximale straf is. Het appendagebedrijf krijgt een boete van € 60.000 (geëist was € 80.000), de machinefabriek moet € 30.000 betalen (€ 50.000 geëist).

Bron: Rechtbank Overijssel, 14 december 2020, ECLI:NL:RBOVE:2020:4238 & 4239