DE VERBAZING

Wim van Alphen is hoger veiligheidskundige en arbeidshygiënist (PHOV)

Het eigen perspectief

Laatst toetste ik een RI&E bij een groot bedrijf. Ik maakte samen met de opsteller van de RI&E, de preventiemedewerker, een rondgang door het bedrijf. Hij was relatief klein, ongeveer 1,65. Ikzelf ben relatief groot met m’n 1,93. Een heel ander perspectief.

Opvallend was dat over het hele terrein en in de gebouwen nergens kans op struikelen was. Geen opstapjes of onhandige drempels, geen losliggende snoeren of kabels, geen losliggende of beschadigde vloertegels, trottoir- of stelconplaten. Vanuit zijn perspectief had de preventiemedewerker goed gekeken naar alles wat in zijn vizier zat. Zeer letterlijk: hij had zich beperkt tot zaken beneden de 1 meter 65. Naar alle zaken boven die hoogte had hij niet gekeken. Ik stootte herhaaldelijk (bijna) mijn hoofd tegen wel erg lage deurkozijnen, zijkanten van trappen, pijpleidingen op ongeveer 1.85 hoogte. Die waren in de RI&E geheel niet opgemerkt door de preventiemedewerker. Ieder kijkt blijkbaar vanuit zijn eigen perspectief.

Kijk maar eens naar deze verschillende perspectieven rondom het bos. Een natuurliefhebber ziet een bos als een plaats met een breed ecosysteem en een aangename plek om te vertoeven. Een timmerman als een potentiële voorraad timmerhout. Een energiecentrale als brandstof (biomassa) om energie op te wekken. Een projectontwikkelaar als een toekomstige plek voor bouwprojecten. Een milieufreak als de longen van ons klimaat: bomen produceren zuurstof en binden kooldioxide en voorkomen daarmee dat de aarde nog verder opwarmt. Enzovoort.

Bij het uitvoeren of toetsen van de RI&E valt er ook niet aan te ontkomen dat ieder vanuit zijn eigen opleiding, kennis, vakgebied, ervaring en mogelijk zelfs stokpaardjes zaken waarneemt en beoordeelt. Daarom is de huidige ontwikkeling rond de RI&E’s goed. Wanneer arbokerndeskundigen (de gecertificeerde hoger veiligheidskundige HVK’er, de arbeidshygiënst en de arbeids- en organisatiedeskundige de RI&E zelf uitvoeren, moeten zij zich veel scherper realiseren waar hun beperkingen zitten en dat zij, als dat nodig is, andere deskundigen erbij moeten halen. Ook conform de beroepscodes van hun beroepsverenigingen. Het Duitse spreekwoord van Goethe luidt niet voor niets: ‘In der Beschränkung zeigt sich erst der Meister’.

Voor de arbokerndeskundigen die de RI&E’s toetsen en adviseren over verbetermaatregelen geldt hetzelfde. Ook zij zijn in het nieuwe stelsel (per 1 juli 2022) verplicht zo nodig een kerndeskundige vanuit een of twee van de andere vakdomeinen erbij te halen voor de zogenaamde scopetoets. Dit voorkomt niet helemaal dat ieder vanuit zijn eigen perspectief de zaak beoordeelt, maar is wel een stap in de goede richting. Het maakt de RI&E en de RI&E-toets veel vollediger.

Arbokerndeskundigen die twee of drie vakgebieden behappen (twee- of drievoudig gecertificeerd zijn) kijken al breder. Het zal alleen niet meevallen drie vakgebieden goed bij te blijven houden en daar een ‘Meister’ in te blijven.

In deze column komen zaken aan de orde waar ik met verbazing naar kijk. Omdat in sommige branches vaak al goede oplossingen zijn bedacht die standaard worden toegepast, terwijl die oplossingen in andere branches nog geheel onbekend zijn. Het opleidingsinstituut Post Hoger Onderwijs Veiligheidskunde (PHOV) en ik persoonlijk proberen bij te dragen aan kennisverspreiding en -vermeerdering op de vele gebieden van de arbeidsveiligheid, om deze situatie te verbeteren.