SERVICE_2011_10 by VMN Media

nummer 10, oktober 2011

ALS JE MEER VUIL KUNT BUITEN HOUDEN KUN JE MEER WINST BINNEN HALEN. SERVICE Management

ZET UW SCHOONMAAKVISIE OP SCHERP VRAAG NU EEN GRATIS DEMO AAN.

ONAFHANKELIJK VAKBLAD VOOR PROFESSIONEEL SCHOONMAAKONDERHOUD

www.servicemanagement.nl

THEMA: OP DE (WERK)VLOER ag prij svra Uitslag e i Colleg Da Vinc

WWW.SCHOONMAAKMARATHON.NL

Vakjury kiest Schoonmaaktoppers

Een verkiezing op rolletjes nummer 10 , oktober 2011

OWN THE FLOOR

Duurzame aandacht voor vloeronderhoud

Schoonmaakorganisaties zoeken transparantie

Facilicom vindt succes in de breedte

6RPPLJH FRQGLWLHV ]LMQ YDQ QDWXUH LGHDDO

6DPHQ ]RUJHQ YRRU HHQ EHWHUH SHUIRUPDQFH

$GYLHVUDSSRUWDJHV Ý VFKRRQPDDNV\VWHPHQ HQ SURGXFWHQ Ý YHUEUXLNVPDWHULDOHQ Ý PDFKLQHV Ý WHFKQLVFKH VHUYLFH Ý RSOHLGLQJ HQ EHJHOHLGLQJ Ý FDOFXODWLHVRIWZDUH

ag prij svra g a l s t i U e i Colleg Da Vinc 4 p a g in a 4

Vakblad voor professioneel schoonmaakonderhoud

t hema _thema t hema Op 07Brood de (werk)vloer

10 Een verkiezing op rolletjes

Doe mee aan de Schoonmaaktoppers en draag het schoonmaakvakmanschap uit. Op 2 september presenteerden producenten en exclusieve importeurs uit de Benelux hun beste materiaalwagen. Een vakjury beoordeelde.

20 Duurzame aandacht voor vloeronderhoud

Na enkele jaren van stilte is vloeronderhoud weer terug onder de aandacht. Dat is goed. Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen?

22 In de schoolbanken voor vloeronderhoud

Het schoonmaakonderhoud van vloeren geldt als een waar specialisme. SVSdocenten Martien Lambrechts en Henk Remans beantwoorden tien vakvragen.

25 De (on) mogelijkheden van vloerpads

Ze zijn er in vele kleuren en uitvoeringen voor even zovele doelen: vloerpads. Welke aspecten maken dit werkmateriaal zo bijzonder en belangrijk? E-line Floorpads zet de feiten op een rij.

30 Schoonmaakorganisaties zoeken transparantie

Schoonmaakbedrijven besteden veel aandacht aan hun herpositionering: getracht wordt het slechte imago van de branche weg te poetsen. Een missie die alleen kan slagen als alle betrokken partijen hiervoor open staan.

32 Sportief netwerken tijdens 4e Schoonmaakgolfdag

Voor het vierde jaar op rij vond op de derde dinsdag van september de Nationale Golfdag voor de Schoonmaak plaats. Een fotograﬁsche impressie.

34 Samenwerken en de kunst van het loslaten

Begin dit jaar verlengde Delta Lloyd het integraal uitbestedingscontract met ISS Integrated Facility Services voor vijf jaar. Als het nieuwe contract wordt uitgediend, is sprake van een twaalf jaar durende samenwerking. Opmerkelijk.

38 Facilicom vindt succes in de breedte

Een groei van 20 à 25% op multiservice-contracten. De realisatie van deze ambitie ligt voor een belangrijk deel in handen van Geert van de Laar, sinds begin augustus concerndirecteur facilitaire bedrijven Nederland bij Facilicom. Coverfoto: Henk Snaterse Fotograﬁe, Alphen aan den Rijn

En verder:

4 nieuws ... 29 column Willem Zuydestein ... 37 kettingcolumn 40 contacten en contracten ... 43 mensen ... 46 VSR-Zomerborrel: verslag ... 50 column Petra de Bruin

Service Management nummer 10 oktober 2011

nieuws

ATIR verhuisd naar nieuwbouw Schoonmaakadviseur ATIR uit Lelystad en cateringadviseur HTC Advies uit Hoorn zijn eind juni verhuisd naar het nieuwbouwpand aan de Edvard Munckweg 61, 1328 MK in Almere. De samenvoeging van de twee bedrijven vloeit voort uit de overname van ATIR, drie jaar geleden. Oprichter André de Reus verkocht zijn bedrijf aan Hayk Simons, directeur/eigenaar van HTC Advies. De twee adviesbureaus zijn zusterbedrijven en werken sinds juni vanuit één locatie in Almere, samen met Facility Synergy, een inkoop- en adviesorganisatie voor facilitaire vraagstukken.

Het kantoor is ingericht volgens het principe van Het Nieuwe Werken en vormt de ontmoetingsplaats voor de 45 medewerkers van de adviesbedrijven, en voor hun klanten en relaties. De centrale plek van het 1000 m2 tellende gebouw wordt gevormd door de espressobar, direct bij binnenkomst, en het modern ingerichte restaurant. Ook biedt het nieuwe pand mogelijkheden voor symposia en bijeenkomsten voor grotere groepen. Later dit jaar volgt de officiële opening: een feestelijke receptie voor klanten en relaties. ATIR is bereikbaar via telefoonnummer (036) 30 30 550 en info@ atir.nl.

Certiﬁcering voor Microclean De NEN-EN-ISO 13485, een zogenaamde Medical Device-normering, is een norm die eisen specificeert voor een kwaliteitsmanagementsysteem dat in een organisatie kan worden gebruikt voor ontwerp en ontwikkeling, productie, installatie en onderhoud van medische hulpmiddelen en ontwerp, ontwikkeling en levering van samenhangende diensten. Wasserij Microclean uit Bolsward is gecertificeerd conform NEN-ENISO 13485, een nieuwe, internationaal erkende norm voor kwaliteitsmanagement in de wereld van medische hulpmiddelen.

Microclean is sinds 1985 specialist in reiniging van cleanroomkleding en aanverwante services en is onderdeel van Berendsen Textiel Services.

De interesse in de vereniging vanuit Europa blijft sterk toenemen, meldt ISSA. Steiner System uit Zwitserland was het 1100e lid dat zich inschreef en aansloot bij de andere Europese leden. Onder deze leden bevinden zich fabrikanten, distributeurs, schoonmaakorganisaties, facilities managers en eindgebruikers uit een

Boma neemt activiteiten Kitos over Boma uit Antwerpen, leverancier van schoonmaakartikelen, heeft de activiteiten van Kitos uit Koersel (Limburg) overgenomen. De overname kadert in de ambitie van Boma om nadrukkelijker aanwezig te zijn in de zorgsector, met name via de toelevering van professionele schoonmaaksystemen aan ziekenhuizen en verpleegtehuizen in de Benelux.

Wereldwijd telt ISSA meer dan 5500 leden, waaronder distributeurs, fabrikanten, vertegenwoordigers en schoonmaakorganisaties. ISSA organiseert ‘s werelds grootste schoonmaakbeurs en biedt educatieve producten, marktstandaarden, vakbladen en ondersteuning bij het naleven van de weten regelgeving voor de professionele schoonmaakindustrie.

Luc Bresseleers, CEO bij Boma: ‘Kitos bracht de afgelopen jaren innovatieve schoonmaakconcepten op de markt die complementair zijn met ons aanbod. Met Theo Zels, oprichter van Kitos en geestelijke vader van het high speed mopsysteem, breiden we ons team uit met een gedreven, ervaren en gewaardeerd gezondheidszorgexpert.’ Zels, gedelegeerd bestuurder van Kitos noemt Boma ‘een gedroomde partner. Met meer dan 35 jaar ervaring in de logistieke dienstverlening voor schoonmaakbedrijven en institutionele klanten ben ik ervan overzicht dat we door onze krachtenbundeling nog meer service kunnen bieden.’ Eerder investeerde Boma in Hospital Logistics, logistiek dienstverlener aan ziekenhuizen en zorginstellingen.

Meer informatie: www.issa.com

Meer informatie: www.boma.be

Meer informatie: www.microclean.nl

ISSA Europa: meer dan 1100 leden ISSA, de wereldwijde vereniging voor de schoonmaakindustrie, groeit: het ledenaantal in Europa passeerde begin augustus de 1100.

Meer informatie: www.atir.nl

regio die zich uitstrekt van IJsland tot Turkije.

Service Management nummer 10 oktober 2011

nieuws

Weska vergroent wagenpark Schoonmaakgroothandel van reinigingsmiddelen, -materialen, -middelen en apparatuur Weska uit Rotterdam heeft zijn wagenpark onlangs drastisch gewijzigd, of beter gezegd: ‘vergroend’. Mart Zwaan, directeur Inkoop en Operationele Zaken van Weska: ‘Een van onze doelstellingen is het beperken van de C02 -uitstoot. Onze vrachtwagens rijden derhalve volgens

de laatste emissie-eisen, een logisch gevolg is dat het wagenpark voor onze accountmanagers daarop aansluit. De keuze voor Toyota en Lexus lag voor de hand: duurzaam, veilig, bedrijfszeker, en voor onze collega’s: comfortabel, ruim en rijplezier. Een prettige bijkomstigheid is dat de dealer op loopafstand van ons kantoor is gevestigd.’ Meer informatie: www.weska.nl.

Digitale nieuwscarrousel Op www.servicemanagement.nl en via Twitter (@ServiceManagmnt) kunt zich dagelijks op de hoogte stellen van het (branche) nieuws. En tweewekelijks verschijnt onze gratis e-mailnieuwsbrief. Enkele recente berichten. Multi-inzet schoonmakers van Schiphol Dagblad De Telegraaf meldt dat er in het Haagse stadhuis bijna 4500 goedwerkende tl-buizen worden vervangen door nieuwe lichtbuizen. Een klus die wordt geklaard door schoonmakers van Schiphol in plaats van door gekwalificeerde elektriciens. Froggy marktleider in ecologische allesreinigers Froggy (Werner & Mertz), producent van milieuvriendelijke reinigingsmiddelen, is volgens een recente studie van GfK met 34% marktleider in het segment van ecologische allesreinigers voor particulier gebruik. Glazenwasser: gevaarlijkste beroep ter wereld De Britse verzekeringsmaatschappij Churchill Insurance stelde een lijst samen met gevaarlijke beroepen ter wereld. Glazenwasser voert de lijst van tien gevaarlijkste beroepen aan.

Weska-medewerkers met blije gezichten bij hun duurzame Toyota- en Lexus-auto’s

De Regenboog opent webwinkel Schoonmaakgroothandel de Regenboog uit Leiden meldt een nieuw eigentijds verkoopkanaal te hebben geopend: een webwinkel. Het nieuwe online verkoopkanaal is te vinden via: www.deregenboog.nu. ‘Bestaande klanten kunnen nu ook buiten kantoortijden hun bestelling doorgeven en krijgen hierna zoals gebruikelijk de factuur met vertrouwde tarieven en goederen op hun adres afgeleverd’, onderbouwt directeur Carla de Rijk het initiatief tot het online verkopen.’We richten ons ook of juist op MKB’ers. Schoonmaak- en glazenwasbedrijven kunnen nu als het hun uitkomt bestellingen doen.’

De uitgebreide website biedt onder meer mogelijkheden voor de glazenwasser om een ladder samen te stellen en te bestellen. Dat geldt ook voor diverse machines en materialen. Betalen kan direct via Ideal, branchekorting wordt via een toegekend lidmaatschap verrekend. De Rijk tot slot: ‘Met grote regelmaat staat er een aanbieding op de startpagina van onze website, bijvoorbeeld ter kennismaking van een product of een meer themagerichte of seizoensgebonden special. Online bestellen is leuk, maar persoonlijk bellen of langskomen blijft natuurlijk ook altijd mogelijk.’

CBS: beperkte groei schoonmaakbranche in 2e kwartaal In het tweede kwartaal van 2011 is de omzet van de schoonmaakbranche met 0,2% zeer beperkt gegroeid. Ook in het afgelopen jaar zat er amper groei in deze branche. Uniqcare pakt primeur voor MVOkeurmerk De eerste certificering van het Nederlandse MVO-keurmerk van Qualitatis Certification voor een sanitair hygiënespecialist is een feit. Na een uitgebreide audit is Uniqcare namelijk in het bezit van het certificaat Keurmerk NL MVO.

Meer informatie: www.deregenboog.nu

Service Management nummer 10 oktober 2011

nieuws

Gelecon wint Stripping Pad-actie van Wecovi Harry de Rooij van schoonmaakgroothandel Gelecon in Giessenburg is een van de winnaars van de Maroon Chemical Free Stripping Pad promotie-acties. De prijs betreft een CenterParcs-verblijfscheque in Europa ter waarde van € 500,00.

Op 29 augustus bracht Marco Vegers, senior accountmanager bij Wecovi, een bezoek aan Harry de Rooij en verraste hem met de prijs. Gelecon won de cheque door in de actieperiode een bestelling te plaatsen voor de nieuwe Maroon Chemical Free Stripping-pad. ‘Ik ben ervan overtuigd dat het chemievrij strippen van vloeren de komende jaren toeneemt. Deze methode biedt namelijk veel voordelen voor facilitair medewerker, milieu én klant’, aldus De Rooij. Ook de andere winnaar – de heer Tähtinen van Clean Import uit Finland – heeft zijn voucher inmiddels ontvangen.

Harry de Rooij van Gelecon (l) ontvangst de promotieactieprijs van Marco Vegers van Wecovi

Meer weten: www.wecovi.nl

MST en Asito richten MST cleancare op

Inburgeringscursus schoonmaakbranche gestart

Ziekenhuis Medisch Spectrum Twente (MST) uit Enschede en Asito Medical zijn op 1 september een joint venture aangegaan: MST cleancare. De joint venture voert alle schoonmaakgerelateerde werkzaamheden op de locaties van MST uit.

Op 23 augustus is het startsein gegeven voor de eerste inburgeringscursus in de schoonmaakbranche. Wethouder Marnix Norder van Den Haag hield een toespraak voor de eerste groep van twaalf cursisten.

De oprichting van MST cleancare intensiveert de jarenlange samenwerking tussen MST en Asito en verbetert de mogelijkheden om in te kunnen spelen op de behoeften van de klant.

In een tijd van bezuinigingen op gelden voor inburgering laat de gemeente Den Haag zien dat het de ambitieuze inburgeringsdoelstellingen van de schoonmaakbranche onderschrijft. De cursisten die op 23 augustus zijn gestart, werken allen bij Hago Nederland. De cursus wordt verzorgd door Sagènn, dat de inburgeringscursussen voor de Haagse gemeente uitvoert.

Medisch Spectrum Twente is een medisch-specialistisch bedrijf met als kerntaak de gezondheid van de inwoners van de regio te bevorderen. Bij MST werken circa 4000 medewerkers. (Advertentie) DE STANDAARD IN MICROVEZEL

+31 (0)70 - 345 87 37 www.greenspeed.eu

SVS start nieuwe opleiding voor de zorg Opleidings- en trainingsinstituut SVS introduceert de nieuwe vakopleiding Schoonmaken en Hygiëne in de Gezondheidszorg. Een opleiding bestemd voor het uitvoerend personeel van eigen schoonmaakdiensten. Voor een hygiënisch hoog schoonmaakpeil in de gezondheidszorg is vakbekwaam personeel nodig. De specifieke problematiek vraagt om een vakopleiding die geheel is toegespitst op de schoonmaakmedewerkers in dit segment. Met de nieuwe vakopleiding sluit brancheopleider SVS nog meer aan op de behoeftes van het personeel van ziekenhuizen, zorginstellingen en thuiszorg. De lesstof, de praktijkhandelingen en de bijbehorende opdrachten zijn gebaseerd op de dagelijkse praktijk en de trends en ontwikkelingen die daarop van invloed zijn. De inhoud sluit aan op de richtlijnen van de Werkgroep Infectie Preventie (WIP). De opleiding is modulair van opzet en bestaat uit afgeronde, afgebakende eenheden die naadloos op elkaar aansluiten. Door deze opzet kan optimaal worden ingespeeld op de wensen en eisen van de opdrachtgever. Een afgeronde module levert een deelcertificaat op, de combinatie van vijf modules – de ‘standaardleerroute’ - een erkend SVS-vakdiploma. Daarnaast zijn extra modules ontwikkeld waarmee naar wens een aanvullende leerroute kan worden samengesteld. Meer informatie: www.svs-schoonmaak.nl

Gom Schoonhouden is bezig om eenzelfde cursus te organiseren. Ook andere schoonmaakbedrijven in Den Haag en omgeving hebben interesse getoond. Volgens de cao voor de schoonmaaken glazenwassersbranche zijn werkgevers verplicht om de gealfabetiseerde werknemer, die onvoldoende de Nederlandse taal beheerst, een taaltraject aan te bieden. Meer informatie: www.ras.nl

Service Management nummer 10 oktober 2011

clear thinking, clean solutions

schoonmaken met een grote C... Ook voor úw bedrijf! Schoonmaken is een vak. Úw vak. Niemand hoeft u dus te

Zo zijn we bijvoorbeeld importeur van Kleen Purgatis, één

vertellen hoe u dat moet doen. En toch is dat wat we graag

van de grootste fabrikanten van reinigingsmiddelen in Europa.

doen bij Crohill. Niet omdat we vinden dat u iets verkeerd

Kleen loopt met haar producten voorop als het gaat om

doet, maar omdat wij denken dat het soms beter kan.

huidvriendelijkheid en sublieme geur. Dat resulteert in meer

Crohill is leverancier van professionele reinigingsproducten

werkplezier bij de schoonmakers en een langere ‘schoon-

(allen ISO 14001+) en is altijd op zoek naar verbeteringen en

beleving’ bij de eindklant. Bovendien beschikt Kleen Purgatis

oplossingen. In producten en methodieken maar ook bij

over de EMAS 14001+ registratie, die steeds

onze afnemers. We delen onze enorme kennis en geven op

belangrijker wordt bij productkeuzes en

alle vlakken ondersteuning (o.a. met analyses, aankoop- en

(Europese) aanbestedingen. Meer weten?

gebruiksadvies en trainingen). We helpen onze klanten graag

Bel voor een vrijblijvende afspraak en

zich te onderscheiden als echte specialisten. Net als wij. Dat

maak kennis met Crohill. Daar wordt u

is de meerwaarde van Crohill. De beste in de praktijk.

echt (nog) beter van.

Uw bedrijf, beter met Crohill. Schutweg 20, 8243 PC Lelystad | Telefoon: 0320 - 28 12 31 | Fax: 0320 - 28 21 92 | E-mail: info@crohill.nl | www.crohill.nl

nieuws

MTS Euro Products ontvangt Graydon Award MTS Euro Products uit Maassluis heeft op 30 augustus de Graydon Award ontvangen: een erkenning voor financieel gezonde bedrijven. ‘In tijden van financiële onzekerheid is het belangrijk te weten met wie men zaken doet, opdat bedrijven verantwoord kunnen samenwerken’, stelt Sander Ekhart, commercieel directeur van MTS Euro Products. ‘Met deze award tonen we zakenrelaties aan dat we financieel gezond zijn en dat er een zeer geringe kans op wanbetaling is.’ Om in aanmerking te komen voor de award moeten bedrijven aan strenge criteria voldoen, zoals een positief kredietadvies en een minimale kans op wanbetaling. ‘Deze beoordeling is gebaseerd op een mix van factoren, zoals omzetcijfers, jaarcijfers en het betaalgedrag’, weet Ekhart. ‘Verder houdt Graydon een database bij, waar zakenrelaties de meest actuele en complete gegevens kunnen opvragen.’

Tijdens de vastgoedbeurs Provada 2011 deed Graydon de aftrap. Daar bleek slechts de helft van de aanwezige bedrijven te voldoen aan de strenge criteria voor de Graydon Award. Gertjan Kaart, algemeen directeur van

Graydon, onderstreept het belang van de erkenning: ‘Met de award kunnen bedrijven zich onderscheiden van de concurrent.’ Meer informatie: www.europroducts.nl

Lars Wijnhoud (Graydon) overhandigt de Graydon Award voor financieel gezonde bedrijven aan Adriaan de Boo van Euro Products

Service Management nummer 10 oktober 2011

nieuws

Romaro Schoonmaakgroep neemt Jobeto over in Alblasserdam naar het huidige adres van Romaro, Scheepmakerstraat 19 in Ridderkerk. Meer informatie: www.romaro.nl.

Adverteerdersindex

Jobeto Schoonmaakbedrijf uit Alblasserdam is gefuseerd met Romaro Schoonmaakgroep uit Ridderkerk. Door deze fusie ontstaat een middelgrote allround dienstverlener voor schoonmaaken bedrijfsdiensten met meer dan 500 medewerkers en een sterk regionaal karakter, in de provincies Zuid-Holland, Gelderland en Noord-Brabant.

Na de fusie bestaat de Romaro Schoonmaakgroep uit vier bedrijven met één centraal management: Romaro Schoonhouden Gebouwen (opgericht in 1984); VDL Schoonmaak- en Bedrijfsdiensten (opgericht in 1968); Progaz Industriële Services (opgericht in 2000) en Jobeto Schoonmaakbedrijf (opgericht in 2004). Alle medewerkers van Jobeto verhuizen van de Huijgensweg 1

3M Nederland 52 Alpheios 2 Crohill 7 FHP Vileda Professional bijlage Flying Bytes Mobile bijlage GCA Schoonmaak 16 Greenspeed div.pag. ICCA Advies 21 Miele Professional 9 Ophardt Hygiene Techniek 51 Piecom Cleaning Products 13 Proper Glas- en gevelreiniging Lelystad bijlage SVS 27 Wecovi 43

(Advertentie)

Kleine Geweldenaar PW 5064 Mop-Proﬁ

Voor professionele prestaties bij reiniging van mops en microvezeldoeken Efﬁciënt. Reiniging op locatie Kostenbesparing. Geen transportkosten Snel. Korte programmatijden Alleen bij Miele. Gepatenteerde en robuuste techniek

Voor meer informatie: www.miele-professional.nl Telefoon: (0347) 37 88 84

t hema op de (werk)vloer

Vakjury kiest Schoonmaaktoppers 2011

Een verkiezing op rolletjes Voor de tiende editie van Service Management van dit jaar schreef de redactie een materiaalwagenverkiezing uit: Schoonmaaktoppers. Het doel? Het omarmen van vakmanschap en het onderstrepen van het belang van goed werkmateriaal voor en op de werkvloer. Tien producenten annex exclusief importeurs van materiaalwagens voor de professionele reiniging togen op 2 september met hun paradepaardje naar Rotterdam. Zij hadden tien minuten tijd voor hun presentatie annex demonstratie en zagen tien jurerende ogen op zich gericht. Wie rolde er door naar de schoonmaaktop? PETRA DE BRUIN

et is februari 1982 als Service Management het artikel De eerste Nederlandse materiaalwagen publiceert. De ondertitel: Hilco Chemie hield ontwerp en productie in eigen hand. Een van de toenmalige redacteuren van ons vakblad Frans van Waardhuizen doet uit de doeken waarom Harry Hilgerdenaar het initiatief nam tot de productie van een materiaalwagen op Nederlandse bodem. ‘Fabrikanten gaan uiteraard uit van de omstandigheden van hun eigen land.’ Een logische maar lastige beslissing van die fabrikanten, zo blijkt uit het verhaal van Hilgerde-

(Advertentie) DE STANDAARD IN MICROVEZEL

naar. ‘Neem bijvoorbeeld die hele kleine zwenkwieltjes die onder sommige stofzuigers zitten. Om de haverklap breken die af. Ook als leverancier ben je daar hoogst ongelukkig mee en ga je vragen of er geen grotere

Duurzaamheid en ergonomie zijn de topics van de dag wielen onder kunnen. Maar dan krijg je te horen dat alleen Nederland zoveel drempels heeft.’ Zwenkwielen, het is bijna dertig jaar later nog altijd een belangrijk item voor goed werkmateriaal op de werkvloer van de professionele schoonmaker. Zwenkwielen is dan ook een van de ruim veertig objectieve criteria en twee subjectieve criteria, waarop de vijfkoppige jury de materiaalwagens beoordeelt.

Toneel +31 (0)70 - 345 87 37 www.greenspeed.eu

Weska in Rotterdam worden tien materiaalwagens getoond, ook wel trolleys of werkwagens genoemd. De deelnemers aan deze verkiezing zijn of producent van materiaalwagens, of voerder van een exclusief importeurschap voor

We schrijven 2 september. Op het toneel van het recent gemetamorfoseerde pand van schoonmaakgroothandel

Service Management nummer 10 oktober 2011

Nederland of de Benelux. Het moet gezegd worden, het getuigt van moed dat vijftien vertegenwoordigers in relatieve korte tijd – slechts tien minuten – tegenover een jury met 116 jaar schoonmaakkennis en -ervaring en in het bijzijn van de vakpers durven te strijden om de eer van Schoonmaaktoppers 2011.

Jury Wie zijn de juryleden van deze vakverkiezing? Onder voorzitterschap van Mart Zwaan, directeur Inkoop en Operationele Zaken bij Weska, vormen Cor van der Velden, onder meer gerenommeerd jurylid van de Golden Service Awards en de Europese vakwedstrijden

Foto’s: Henk Snaterse Fotograﬁe, Alphen aan den Rijn

t hema op de (werk)vloer

De vakjury die het bonte palet aan werkwagens beoordeelde, v.l.n.r.: Mart Zwaan, Beate Geene, Cor van der Velden, Teunie van den Bosch en Agnes de Vries EuroSkills, Beate Geene, vestigingsmanager van Aafje Facilitair en SVS-docent, Teunie van den Bosch, assistent regiomanager van KSD Schoonhouders en Agnes de Vries, ambulant objectleider bij CSU, de vakjury van Schoonmaaktoppers 2011. De voorbereidingen starten al in mei als de redactie met Mart Zwaan en zijn collega Johan Willems, algemeen directeur van Weska, het idee van deze verkiezing uitwerkt, als we nadenken over een vakkundige, veelzijdige en veeleisende jury, die met hun voeten in de spreekwoordelijke klei staan, en over de producenten die voor een uitnodiging in aanmerking komen. Eind augustus komt de jury bijeen voor een persoonlijke kennismaking en om zich te buigen over de jurering. De twee uur durende bijeenkomst staat op verbluffende wijze bol van vakmanschap, want wat valt er veel te beoordelen aan een materiaalwagen. In recordtijd worden tientallen criteria voor de jurering verzameld. En er wordt een aanpak bepaald: maximaal tien minuten presentatie, maximaal tien minuten vragen-

rondje en maximaal tien minuten jurering. Ter voorbereiding op de verkiezingsdag nemen de juryleden de documentatie van de tien inzendingen mee naar huis. Het resulteert in een multomap van vele centimeters hoogte, maar vooral in nóg meer markt- en materiaalkennis en in een nóg scherpere waarneming van alle ins & outs van de ingezonden materiaalwagens uit de Benelux.

Deelnemers Voor de verkiezing op 2 september schrijft de redactie tien producenten en één exclusief importeur aan. Met tien inzendingen zijn we dik tevreden; de elfde producent schittert door afwezigheid als gevolg van onbereikbaarheid, per mail en per telefoon. Wie er wel deelnemen? In volgorde van hun optreden op de verkiezingsdag: Vikan, Numatic, Diversey, Greenspeed, Vermop, Wecovi, Alpheios, Vileda, Ecolab en Rubbermaid. In aanloop naar de verkiezingsdag blijkt hoe serieus Schoonmaaktoppers

wordt genomen; hier en daar wordt zelfs een (meer dan) gezonde spanning gesignaleerd. Die spanning is tijdens de verkiezing in sommige gevallen duidelijk voelbaar en de serieusheid wordt nog eens onderstreept door de gedegen voorbereidingen en het grote aantal vertegenwoordigers van die tien bedrijven: zes deelnemers vaardigen twee mensen naar Rotterdam af, waarvan er één vertegenwoordiger jammerlijk door extreem fileleed Rotterdam niet tijdig kan bereiken. Gelukkig was zijn collega er wel. In totaal staan er dus veertien verkoopmannen en één adviesvrouw op de symbolische verkiezingsstip.

Verkiezing Opdat de vakjury zich goed kan inleven op de getoonde wagens, is de deelnemers vooraf gevraagd documentatie in te sturen, aan te geven of de inzending een materiaalwagen op basis van microvezel of op traditionele basis betreft, een live presentatie van maximaal tien minuten voor te bereiden en te verzorgen – dus zonder PowerPoint-presenta-

Service Management nummer 10 oktober 2011

t hema op de (werk)vloer

ties en filmpjes – en uiteraard hun materiaalwagen inclusief alle accessoires mee te nemen. Dat resulteert in een bont palet aan wagens voor de jurytafel: van strak grijs tot herkenbaar groen en van luchtig blauw tot opvallend geel. Maar ook van geavanceerd tot gesegmenteerd, en van open (de cabrio) tot groot en geschakeld (de limousine). De mogelijkheden van de deelnemende materiaalwagens zijn even divers; in de kaders van dit artikel een samenvatting van bijzonderheden van de tien inzendingen. Van deze tien worden vier gecombineerde materiaalwagens gedemonstreerd, wagens die voor microvezel- en voor de traditionele sopmethode inzetbaar zijn. Verder verschijnen er vijf gespecialiseerde microvezelwagens en één wagen op basis van disposables, die kan worden beschouwd als microvezel. De jury jureert beide methoden op basis van andere criteria, maar voor beide methode kan met de meer dan veertig objectieve criteria en twee subjectieve criteria in totaal honderd punten worden behaald. Welke criteria tot de Schoonmaaktopper in de twee categorieën hebben geleid? Dat doen we niet uit de doeken, wel dat de prijs van de inzendingen niet is opgevraagd. De jury acht de investering namelijk niet van invloed op de waardering van een materiaalwagen. ‘Materiaalkosten maken namelijk slechts circa 5% van de schoonmaakkosten uit. Enkele honderden euro’s op deze kosten besparen, weegt niet op tegen de kosten die je bespaart op de loonkosten door goed materiaal in te zetten. Want daarmee kan de schoonmaker sneller en beter werken’, aldus de jury.

Topics Duurzaamheid en ergonomie zijn de topics van de dag. Beide blijken de bases van vele, zo niet alle ontwerpen te zijn. Duurzaamheid in de betekenissen van milieuverantwoord en lange levensduur. Maar ook dit moet gezegd worden: veel materiaalwagens worden gemonteerd aangeleverd, een enkele wagen kan eenvoudig en snel ter plekke van een object worden geassembleerd. Dat heeft consequenties voor het milieu: ‘Het vervoeren van bijvoorbeeld 25 complete materiaalwagens naar één locatie kost

De jury jureert de materiaalwagens op basis van meer dan veertig objectieve criteria en twee subjectieve criteria. Deze laatste met flash cards: de jury trekt tegelijk een kaart tussen de 1 en 10 aanzienlijke ruimte in een vrachtwagen, die mogelijk één rit maakt voor één levering. Kunnen de materiaalwagens van deze levering op een object worden geassembleerd, dan zijn in dezelfde vrachtwagenrit meer leveringen mogelijk. Het loont dus zeker de moeite de mogelijkheid van assembleren te overwegen’, legt juryvoorzitter Zwaan uit. Ergonomie in de zin van goed voor de houding van de schoonmaker blijkt de grootste valkuil. In de demonstraties van bijvoorbeeld het inzetten van mopsystemen en in de verklaringen voor bijvoorbeeld wel of geen (verstelbare) duwstang of voor speciaal ontworpen mopstangen, is de goede houding ver te zoeken. Verrassingen in aangename sfeer zijn er tijdens de verkiezing ook: kleine(re) materiaalwagens met grote uitbouw- en voorraadmogelijkheden of grote(re) wagens die door een vernuftig inklapsysteem ook in kleine werkkasten passen.

Winnaars In totaal behaalden de tien inzendingen 691 punten, De hoogste score: 85 punten, de laagste vijftig. Met alle respect voor alle doordachte systemen en gepresenteerde uitvoeringen, één “subtiele” conclusie kan worden getrokken: er liggen nog voldoende kansen

Service Management nummer 10 oktober 2011

voor verbetering. Daarbij aangetekend, met de twee subjectieve criteria voor wendbaarheid en uitstraling kon maximaal honderd punten worden behaald, voor objectieve criteria dus totaal 800. De uitslag blijkt een ware nek-aannekrace in een van de twee categorieen, maar de jury is het roerend eens met de winnaars, de Schoonmaaktoppers 2011. Want in de categorie Gecombineerde materiaalwagens (microen sopmethode) gaat de titel naar Taski van Diversey en in de categorie Microvezel naar Origo van Vileda. Namens Mart, Cor, Beate, Teunie en Agnes: van harte gefeliciteerd! En voor alle andere inzendingen: complimenten en veel dank voor jullie deelname. Want nogmaals: het getuigt van moed het Schoonmaaktoppers-podium te durven betreden en tegenover een vakjury te strijden om de eer. En niet op de laatste plaats voor alle deelnemers: het getuigt van geduld om vanaf 2 september tot 11 oktober, wanneer deze editie van Service Management verschijnt, op de uitslag te moeten wachten. Op naar Schoonmaaktoppers 2012?! Wellicht, maar dan een vakverkiezing van een ander soort werkmateriaal.

Heeft u het al Piecom Geregeld?

Piecom. Uw Partner voor de professionele schoonmaak! Piecom is totaalleverancier voor de professionele schoonmaak. Wij voorzien u van advies, verzorgen opleidingen en leveren snel en betrouwbaar. Bestellingen doet u simpel, snel en overzichtelijk via het online Piecom Bestel Systeem, uw digitale huishoudboekje voor de professionele schoonmaak. Informeer naar de mogelijkheden om het ook Piecom Geregeld te krijgen!

CLEANING PRODUCTS

Bel 010 - 4614525 of kijk op www.piecom.nl LEVERANCIER VAN O.A.:

t hema op de (werk)vloer

SCHOONMA AK

TOPPERS

De deelnemers en hun presentaties

Compact

Dick van der Sluijs van Cemex Trescon Hygiene & Protection bijt het spits af van de materiaalwagenverkiezing met de Vikan Compact Cleaning Trolley Plus 40. Een muisgrijze microvezelmateriaalwagen van 50 cm breed met en-

kele gele accenten, een grote afvalunit die in tweeën kan worden verdeeld, en een bijzondere bevochtingsmethode: ‘De containers bevatten een dubbele bodem, die fungeert als een soort vergiet. De schoonmaker gaat met geprepareerde microvezeldoeken op weg; het bevochtigingssysteem zorgt ervoor dat doeken klaar voor gebruik blijven’, legt Van der Sluijs uit en toont de jury het systeem. Ook opvallend aan de Vikan-materiaalwagen: men heeft keuze uit twee soorten moppen, namelijk moppen

met klittenband die via een drukknop aan de mopsteel worden bevestigd, en pocketmoppen met zakjes aan beide zijkanten. De getoonde Vikan-wagen kan dertig moppen bergen, waarmee circa 1000 m2 kan worden gereinigd. ‘Je kunt met de moppen aan de slag zonder ze aan te raken. Belangrijk als men met kritische vervuiling te maken heeft, zoals in ziekenhuizen’, illustreert Van der Sluijs, die verder toevoegt dat ‘de moprelease optioneel is’. Tot slot: de waszak is niet waterproof maar dripproof. Er zijn twee vuilniszakhouders waarmee desgewenst afval direct kan worden gescheiden en de bewaarbakken zijn van gecoate roestvrijstaal.

Breed inzetbaar

Uit het grote assortiment materiaalwagens van Numatic presenteert Jeff Hicks de Versa Clean VCN 1604. De frisblauw gekleurde gecombineerde materiaalwagen is gemaakt van zoge-

naamd struckofoon: een kunststof waarop Numatic patent heeft en dat zich kenmerkt door extreme sterkte. ‘De onderbak van de wagen is slagvast en bestand tegen zuren’, vertelt Hicks. De voorraadbakken erboven kunnen er eenvoudig tussen worden geschoven en met een kliksysteem worden gezekerd: ‘Een ruime opslag voor materialen met een traditionele gedachte’, zegt Hicks. De VCN 1604 biedt de keuze voor het werken met vlak- of strengelmoppen

Service Management nummer 10 oktober 2011

en herbergt twee emmers. Uitbreiding van het aantal bakken is mogelijk. Het wasnet is weggewerkt in de afvalzakunit: ‘Daaromheen kan een hoes worden bevestigd om de wagen meer cachet te geven.’ Opvallend is verder de montage: de hele wagen zit in één doos en is met vier schroeven te assembleren. Een inbussleutel wordt bijgeleverd. Over de wielen meldt Hicks: ‘Dit zijn steekwielen, grotere wielen onder deze wagen is mogelijk.’ Het inklapbare handvat is een accessoire en de omwisseling van microvezel naar traditioneel, bijvoorbeeld voor hergebruik van de wagen op een ander project, is ook mogelijk. De wagen is in de gewenste kleur leverbaar en alle zwarte onderdelen worden van gerecycled afval uit de Numatic-fabriek in Engeland gemaakt.’

t hema op de (werk)vloer SCHOONMAAK

TOPPER 2011

Duopresentatie

Diversey is de enige deelnemer die met twee wagens op het presentatiepodium verschijnt. Daarmee tonen Simon Ornelies en Bert Schulting in een oogopslag dat het Taski Trolley System een gecombineerd systeem betreft: inzetbaar voor de microvezel- en traditionele sopmethode. Beide wagens zijn schoon en stofvrij: in de showroom werd daaraan vlak voor aanvang van de presentatie aandacht besteed. ‘De Taski Trolley is een modulair systeem. Er is vier jaar gewerkt aan de ontwikkeling ervan. Daarbij waren ergonomie, duurzaamheid en veiligheid uitgangspunten’, weet Ornelies. Kenmerkend voor deze wagen is de lange levensduur: tien jaar wordt gegarandeerd dankzij het gebruikte materiaal polypropeen. Verder: de grote wielen van 125 mm doorsnee. ‘Robuust’, zo

typeert Schulting ze. Over de ergonomische aspecten vertelt hij: ‘Het handvat is verstelbaar, alle onderdelen zijn in- en uitklapbaar en je kunt met grote en kleine afvalzakken werken.’ Ook afval scheiden blijkt mogelijk. De twee getoonde modellen zijn de populairste: een efﬁcient model vanwege de open lades en een veilig model met gesloten lades en een slotsysteem. De uitstraling van de werkwagen typeert het Diversey-duo als ‘discreet’. Zo ook de deksels van de emmers: ‘De rode

en blauwe emmers hebben we losgelaten, we kozen voor stijlvol door enkel de deksels van een kleur te voorzien. Het modulaire van de Taski Trolley wordt nog eens onderstreept door de keuze uit honderd accessoires.

Armitage. Collega Charbon attendeert de jury op de wendbaarheid: ‘We hebben bewust gekozen voor zachte, schuimrubber wielen, zodat er geen strepen op de vloer achterblijven.’ De vooren achterwielen zijn van een opvallend verschillend formaat: ‘De grote achterwielen zijn gebaseerd op het kinderwagenprincipe, dus goed wendbaar en handig bij drempels.’

delen herbruikbaar zijn. Het assembleren van de werkwagen is een kwestie van twee tot vier schroeven. Qua ergonomie: de emmers zijn in- en uitschuifbaar en de verticale duwstangen zijn van foamgrips en hebben bovenop ergonomieballen. ‘Ook handig voor de kleine medewerker’, benadrukt Armitage. Uitgangspunt voor het werken met de Greeny is een droog startsysteem.

Eigen identiteit

Damian Armitage en Justin Charbon demonstreren de Greeny, de wagen van Greenspeed – pionier in microvezeldoeken. ‘We zochten naar een eigen identiteit in werkwagens en hebben de Greeny ontworpen en laten maken door Numatic’, begint

De opvallend groene kleur linkt het presentatieduo aan MVO, onderstreept doordat alle kunststof onder-

‘Bij voorimpregnatie moeten moppen worden gewassen, nu hoeft dat niet’, leggen de Greenspeed-mannen uit. Een ander voordeel van dit systeem: voorgeïmpregneerde, ongebruikte moppen van voorgaande dagen blijven nu niet in de wagen liggen. Verrassend is dat veel delen van de robuuste werkwagen van bijna 70 cm breed inklapbaar zijn, daardoor past de Greeny ook in een kleine werkkast.

Service Management nummer 10 oktober 2011

t hema op de (werk)vloer

Geen compromissen ‘De Shopster maakt een einde aan compromissen’, roept de cover van de folder van deze materiaalwagen van Vermop. Cor Voogd demonstreert de grijs-gele, klein ogende wagen, die op de ISSA/INTERCLEAN 2010 genomineerd was voor de Innovation Award en dit jaar de IF Product Design Award won. Hoewel deze materiaalwagen in vele werkkasten past, is een kast voor het veilig opbergen van de materialen niet nodig: de Shopster is afsluitbaar en alle onderdelen kunnen dicht. Over de compromissen: ‘De Shopster gaat uit van een prewash systeem. De wagen bevat twee containers met schuiﬂaden voor schoon en vuil water, die ook kunnen worden ingezet voor het herbergen van servicepapier.’ Voogd heeft de vele mogelijkheden van deze werkwagen meegenomen en

in de korte presentatietijd demonstreert hij deze. Zo toont hij het haaksysteem waarmee de containers zijn bevestigd en het Twixsysteem – een mopsysteem met twee bruikbare zijden van 30 cm. Verder is er een desinfectiesysteem: een emmer met twee vakken, voorzien van een bepaalde vloeistof en een rooster. Ook kan op deze werkwagen een stofzuiger worden bevestigd en is verbreding mogelijk met containers voor bijvoorbeeld handdoeken en toiletrollen.

‘Alle onderdelen zijn in de gewenste kleuren te krijgen’, merkt Voogd op. Tot slot over deze verrassend ruime materiaalwagen: via de website van Vermop kan iedereen zijn eigen wagen opbouwen.

Trots

‘Het is leuk om eens de kans te krijgen om een werkwagen te laten zien. We zijn er trots op!’, beginnen Marco Vegers en Gerben Derkman van Wecovi hun presentatie. De Wecoline-

materiaalwagen is inzetbaar voor de microvezel- en traditionele reinigingsmethode. De Wecoline is samengesteld met Euromop uit Italië en heeft ergonomie als een van de speerpunten, net als innovatie. ‘Ook in de trend naar een meer gesloten wagen voorziet de Wecoline’, legt Vegers uit. Dat de werkwagen ook praktisch is, bevestigen de drie opberglades voor de opslag van moppen van 40 cm, verdeelbaar in twee vakken. De lade voor microvezeldoeken bevat een zeef en de deksel

zorgt voor het klampvochtig houden van de doeken. Ook de Wecoline was genomineerd voor de ISSA/INTERCLEAN Innovation Award. Vegers toont het druksysteem voor de vlakmopbevochtiger. ‘Het voordeel is dat je slechts het benodigde aantal moppen gebruikt en dus niet onnodig moppen hoeft te wassen.’ Uit ergonomisch oogpunt is gekozen voor een kleine en grote interieursteel. Opvallende kenmerken zijn verder de wasbeschermzak – aan de onderzijde ritsbaar – het emmersysteem voor twee 4-liter emmers of één emmer van 8 liter, en de dubbel gelagerde, 12 cm grote wielen, inclusief remsysteem.’Dus je kunt de Wecoline gerust op de berg bij Valkenburg zetten.’ Tot slot: de montagetijd is enkele minuten.

Service Management nummer 10 oktober 2011

t hema op de (werk)vloer

Hygiëne Na de lunch volgt de presentatie door Rita Brouwer, adviesspecialist bij Alpheios, exclusief importeur van Wetrok. Haar insteek is opvallend anders dan de andere presentaties, namelijk hygiëne. Brouwer overhandigt de jury een A4’tje met een overzicht van recent uitgebroken bacteriële uitbraken. Vanwege het hoge aantal uitbraken ontwikkelde Wetrok voor Alpheios het Single Use Systeem: een open werkwagen en de typische blauw-groene Wetrok-kleur. De naam van de materiaalwagen verraadt het al: er wordt gewerkt met disposables voor boven en op de vloer.

SCHOONMAAK

TOPPER 2011

Miljoen mogelijkheden

‘Hygiënische aspecten als ronde hoeken en de mogelijkheid om deze materiaalwagen ook als desinfecteerder in te zetten, zijn typerend voor de Alpheios-wagen’, legt Brouwer uit. Bovenop de wagen is onder andere plaats voor een emmer en sprayﬂacon, wat deze materiaalwagen een modulair karakter geeft. ‘Onder het vlakmopsysteem wordt de disposable geplakt, die eventueel met desinfectievloeistof kan worden besproeid’, legt Brouwer uit. Verder zijn de plateaus in hoogte verstelbaar, blijkt de werkwagen – in tegenstelling tot het gedemonstreerde exemplaar – leverbaar met duwbeugel. Verder is het al mogelijk om de bovenvloerse disposables voor te bevochtigen, voor de vloermop kan dat nog niet. ‘Het is een topper vanwege de hygiëne en gezien vanuit de zorg’, concludeert de adviesspecialist.

‘De wagen die ik mee heb genomen, is nog niet helemaal opgebouwd; tijdens deze presentatie bouw ik hem voor jullie op’, vangt Paul Harleman van Vileda aan. ‘We hanteren het Ikea-principe: op basis van een tekening en bijgeleverde sleutels kun je de Origo eenvoudig opbouwen.’ Deze materiaalwagen blijkt ook vernuftig: ‘Het heeft tal van (niet) zichtbare snufjes’. Zo wordt de afvalzakhouder via een kliksysteem bevestigd, kunnen er panelen worden geplaatst en een hoes – met of zonder logo – tegen uitbollende vuilniszakken. Bovenop kan één kleine of kunnen twee grote deksels worden bevestigd voor de indeling in compartimenten, en deksels bevatten geïntegreerde displays voor werkplannen of -instructies. ‘We hechten veel waarde aan design, dus zien jullie geen groene of blauwe emmers maar een klipsysteem in de deksels. De emmers worden met een haaksysteem geklemd, dat niet kan afbreken.’ De Origo heeft een geïntegreerde en in hoogte verstelbare duwbeugel en het metalen frame – galvanisch verzinkt met een coating tegen krassen en roesten – is inklapbaar, dus past de materiaalwagen ook in kleine werkkasten. De voorraaden werkbakken kunnen eraf: ‘Makkelijk bij het schoonmaken. In totaal zijn er twaalf hoogteposities voor de bakken mogelijk’, weet Harleman. De vele onderdelen waarmee kan worden gecombineerd, maakt de Origo tot een materiaalwagen met 1 miljoen mogelijkheden.

Service Management nummer 10 oktober 2011

t hema op de (werk)vloer

Apart station Martin Kuipers van Ecolab toont de Mobilette Vario Max, een materiaalwagen die sinds bijna twee jaar op de markt is. Max in de zin van groot is deze materiaalwagen zeker, verrassend ook, zo blijkt uit de presentatie van Kuipers. ‘Veilig, schoon en efﬁciënt vormen de uitgangspunten voor de Vario Max. En duurzaam; het is een lifetime werkwagen.’ De inzending van Ecolab is een microvezel-materiaalwagen, die compleet modulair is: ‘Je kunt de wagen opbouwen zoals je zelf wilt. De (voorraad)bakken zijn eenvoudig van de materiaalwagen af te halen.’ Eenvoud geldt ook voor het schoonhouden van de wagen: ‘Daarom deze bolle kanten. Er zijn bovendien geen randen en richels.’ Over de wielen vertelt Kuipers: ‘De wielen zijn zo gefabriceerd dat ze geen beschadigingen ver-

oorzaken, op welke soort vloer dan ook.’ Op het punt van ergonomie brengt hij in dat de Vario Max een lage en een hoge kant heeft: ‘Je kunt de materiaalwagen op diverse manieren en plaatsen pakken.’ De wagen is leverbaar met en zonder vast mopsysteem (met moppenbevochtingsysteem en ergonomisch gekronkelde

mopsteel), kan worden afgesloten en op de deksel van de emmers is plaats voor werkprogramma’s.’

sultaat.’ De wagen is gemaakt van kunststof in combinatie met aluminium: ‘Dat roest niet en veroorzaakt geen splinters.’

Clean Water System-wagen is ruimte voor drie vakken en de gele beschermzak is van vinyl.

Opvallend tot slot is het afkoppelsysteem van het afval-/reinigingsstation: ‘Handig als je het vuil apart wilt wegbrengen, dan hoef je dus niet de hele kar mee te nemen.’

Combinatiewagen

De hekkensluiter van Schoonmaaktoppers is Rubbermaid. De frisgeel gekleurde materiaalwagen Hygen Clean Water System valt op, Jeroen Huuskes demonstreert hem: ‘Een hygiëneconcept dat uitgaat van schoon water, een schonere mop en een nog schoner re-

De Rubbermaidmateriaalwagen heeft veel capaciteit en diverse vernuftigheden. ‘De deuren zijn afsluitbaar en blokkeren zichzelf, zodat ze tijdens het rijden met de wagen niet open kunnen gaan’, aldus Huuskes. Bovenop de wagen is een zwart kabinet bevestigd, een rolsysteem, 2-zijdig te openen bedoeld voor emmers en werkmaterialen. In het afvalsysteem van het Hygen

Het betreft een combinatiewagen: een materiaalwagen met aanhanger, namelijk het schoonwatersysteem. ‘Een tank met slang kan via een bajonetaansluiting worden gekoppeld aan een waterkraan. In het reservoir kan 16 liter. Het legen kan op twee manieren: aan de onderzijde via een put met behulp van de stop of aan de bovenzijde door de tank op te tillen’, toont Huuskes. Quick Connect, het bijbehorende gescharnierde mopsysteem, is met één druk op de knop te openen. ‘De moppen kunnen dubbelzijdig worden gebruikt. De laademmer heeft een 2-kamersysteem met ﬁlter, dat zorgt voor de juiste vochtigheid van de mop.’

Service Management nummer 10 oktober 2011

‹‹

t hema op de (werk) vloer

Duurzame aandacht voor vloeronderhoud Vloeronderhoud is weer terug onder de aandacht. Dat is goed om te zien. Na de algemene en brede invoering van de microvezelmethode, enige jaren geleden, was het angstvallig stil rond vloeronderhoud op de professionele schoonmaakmarkt. Daarnaast verwacht men tegenwoordig dat alles duurzaam en groen is. Waarom is dit zo’n hot item? En wat zijn de belangrijkste nieuwe ontwikkelingen op de vloeronderhoudsmarkt? KEES VAN MALE*

e overheid is een van de redenen waarom duurzaam vloeronderhoud ‘hot’ is. Zij vraagt immers in aanbestedingen expliciet om het gebruik van (reinigings) producten die het Ecolabel dragen. Ook staat duurzaam voor het ontzien van het milieu, ergonomie en gezondere werkomstandigheden voor medewerkers en eindgebruikers. Deze ontwikkelingen spelen een rol bij de innovaties van producenten van professionele reinigings- en (vloer)onderhoudsmiddelen evenals bij vloerfabrikanten. Hoe kan een vloer zo duurzaam en goed mogelijk worden gereinigd en

onderhouden? Zijn er wellicht methoden om vloeren te produceren, die zo min mogelijk onderhoud nodig hebben? Een eenduidig antwoord hierop bestaat niet. Hieronder de belangrijkste nieuwe ontwikkelingen in de vloeronderhoudsmarkt.

Strippen zonder chemie Het goed strippen van vloeren met chemie valt niet altijd mee. Het is belastend werk voor schoonmakers en de kans op beschadiging van de vloer is groot. De manier waarop strippen met chemie gebeurt, vraagt ook veel tijd. Alles bij elkaar leidt dit in toenemende mate tot de wens om het gebruik van

Bij een juist toegepaste methode kan het jaarlijkse strippen en conserveren mogelijk zelfs achterwege blijven

Service Management nummer 10 oktober 2011

chemie bij het strippen fors terug te brengen. Alpheios heeft sinds kort een methode ontwikkeld die aan al deze eisen voldoet. Deze methode maakt gebruik van een nieuw soort vloerpad, waarmee oude polymeerlagen zonder chemie verwijderd kunnen worden. Zonder kans op beschadiging van de onderliggende vloer. Een goede stap voorwaarts in het streven naar optimaal vloeronderhoud met minder kosten, minder inzet van mensen en minder chemie.

Onderhoudsarme vloeren Ook vloerenfabrikanten ontwikkelen steeds meer duurzame vloeren. Enige jaren geleden hebben verschillende fabrikanten van linoleum vloeren ontwikkelingen toegepast om vloeren te voorzien van een beschermende afwerklaag. Dit kan worden gezien als een reactie op de PVC-vloeren, die steeds meer werden geproduceerd met een PU-coating en daardoor de titel onderhoudsarme vloer kregen. Het aantal PVC-vloeren in verschillende objecten en situaties nam daardoor toe. Hierdoor gingen diverse vloerenfabrikanten die een beschermende afwerklaag aan hun vloer gaven, de term onderhoudsarm gebruiken. Deze beschermende laag zou ervoor zorgen dat de vloer direct na aflevering niet meer geoptimaliseerd hoeft te worden door extra lagen aan te brengen. Volgens de fabrikant kan men direct overgaan tot het structureel onderhouden

t hema op de (werk)vloer

van de vloer. Dit is duurzaam, zeker als je nagaat dat de linoleumvloer uit natuurlijke grondstoffen bestaat.

De praktijk Opvallend is dat men zich in de praktijk in de professionele schoonmaakmarkt beperkt bezighoudt met deze ontwikkelingen van de fabrikanten van elastische vloeren. Dergelijke elastische vloeren worden direct na oplevering toch vaak behandeld als een kale vloer. Met andere woorden: een of meer beschermlagen worden

liezer is dan alsnog het milieu. Maar ook de vloer (snellere slijtage), de gebruiker en organisaties die zich in alle bochten moeten wringen om alles weer in orde te brengen in een relatief korte periode, zijn de verliezers in deze.

Situationeel onderhoud Volg je de adviezen van de fabrikanten van de vloer? Dan kom je het zogenaamde situationele vloeronderhoud tegen. In de markt is echter zichtbaar dat niet iedereen even bekend is met of

De grote verliezer is dan alsnog het milieu aangebracht. Vaak is er daarna geen geld meer voor een goed, structureel vloeronderhoudsprogramma; er wordt veelal voor gekozen deze vloeren periodiek te optimaliseren. Met als gevolg dat het een jaarlijks ritueel wordt om dit soort vloeren te strippen en opnieuw te voorzien van een beschermde afwerklaag. De grote ver-

voorstander is van het begrip situationeel vloeronderhoud. Situationeel vloeronderhoud is een resultaatgerichte manier van het onderhouden van elastische vloeren. Bij Alpheios merken we vaak dat de markt vooral de beperkingen ziet van situationeel vloeronderhoud in plaats van de vele voordelen. We horen dat het een dure wijze van (Advertentie)

vloeronderhoud is en dat men hier geen tijd (dagelijks of wekelijks) voor heeft gereserveerd. Zoals aangegeven is het eenvoudig om te laten zien dat dit niet juist is. Bij een juist toegepaste methode kan het jaarlijkse strippen en conserveren mogelijk zelfs achterwege blijven. Op deze manier wordt er een enorme sprong op MVO-gebied gemaakt: de kwaliteit van de vloer heeft een constant, hoog niveau en een langere levensduur. De belasting van de mens wordt geminimaliseerd en ook: minder inzet van middelen is een feit. Reken maar uit wat dit u op jaarbasis bespaart! Laten we duurzaam vloeronderhoud de komende jaren in de spotlight staan? Dan valt er nog veel te winnen. Winst voor mens, milieu en organisatie! â&#x20AC;šâ&#x20AC;š * Kees van Male is senior accountmanager bij Alpheios en heeft door zijn tientallen jaren ervaring in de schoonmaakmarkt een grote vloerenkennis ontwikkeld

t hema op de (werk)vloer

In de schoolbanken voor vloeronderhoud Het schoonmaakonderhoud van vloeren geldt als een specialisme in de branche. Niet alleen vanwege de vele soorten vloeren met elk een eigen behandeling, ook machines en middelen vragen een juist, veilig en efficient gebruik. De consequenties van verwaarloosd onderhoud zijn bovendien ingrijpend. Brancheopleider SVS organiseert diverse keren per jaar de vakopleiding Vloeronderhoud en biedt verder een apart vervolgtraject voor de zogeheten specialist. Docenten Martien Lambrechts en Henk Remans beantwoorden tien ‘vakvragen’.

n de zesdaagse vakopleiding Vloeronderhoud leren de cursisten hoe zij diverse types vloeren kunnen reinigen en onderhouden. ‘In de eerste les beginnen we met een stukje theorie, waarna ik elk onderdeel van het examen laat zien. De achtergrond van de deelnemers verschilt nogal. Sommigen zijn geheel nieuw in het vak, anderen hebben soms wel vijftien jaar ervaring. Maar ook de meest ervaren mensen overtuig ik al snel dat ook zij nog veel kunnen leren’, vertelt SVS-docent Martien Lambrechts met veel enthousiasme. Op het eerste gezicht lijken veel vloeren op elkaar, maar schijn bedriegt. Hoe ga je daar mee om? ‘We laten alle soorten en materialen zien. Om te beginnen vereisen verschil(Advertentie) DE STANDAARD IN MICROVEZEL

Voor België

03 - 231 33 89 www.boma.be

lende soorten vloeren verschillende behandelingen. Cursisten leren de in te zetten producten en middelen juist af te stemmen op de betreffende afwerkmaterialen. Uiteindelijk kunnen de cursisten alle soorten direct herkennen. Ook laten we altijd noviteiten zien op het gebied van vloeren en onderhouds-

‘Na opdracht van hun leidinggevende zijn cursisten zelfstandig in staat een vloer te behandelen. Ze leren voor aanvang van de werkzaamheden een controle uit te voeren, zodat de werkzaamheden veilig kunnen worden verricht. Ze hebben de machines op de juiste wijze onder controle, waardoor de lei-

‘Een vloerspecialist is in staat te adviseren over een onderhoudssysteem voor elk type vloer’ middelen, zoals de nieuwste pads en nieuwe kunststof vloeren. Er gaat een wereld voor hen open.’

dinggevende hen zelfstandig de vloer op kan sturen. De machines komen daarnaast schoon terug op het werk.’

Hoe zien de praktijksessies eruit? ‘We oefenen in kleine groepjes, waarbij ik steeds de samenstellingen wissel. De cursisten leren namelijk ook van elkaar. En door het wisselen voorkom je dat ze dezelfde fouten maken. Ze moeten tijdens het dagelijkse werk niet alleen weten wat ze doen, maar ook hoe het werken makkelijker en lichter kan met de juiste inzet van materialen.’

Wat zou je zeggen tegen opdrachtgevers? ‘Landelijk is het niet goed gesteld met de kwaliteit van vloeren. Het effect van onvoldoende onderhoud valt de eerste weken nog mee, maar daarna gaat het hard en is de schade niet meer te herstellen. De duurzaamheid van de vloeren wordt door goed en tijdig onderhoud dan ook met jaren verlengd’, overtuigt Lambrechts.

Kun je in het kort aangeven waartoe de gediplomeerde cursist na afronding in staat is?

Henk Remans, een routinier in het vak, wijst op de baten voor de werkgever: ‘Het effect voor de werkgever vertaalt

Service Management nummer 10 oktober 2011

Foto: Henk Snaterse Fotograﬁe, Alphen aan den Rijn

t hema op de (werk)vloer

zich in hogere motivatie, minder fouten of schades op de werkvloer en daardoor hogere klanttevredenheid. Door de aandacht voor ergonomisch werken daalt ook het ziekteverzuim. Medewerkers die worden opgeleid voelen een grotere betrokkenheid bij het bedrijf waar zij werken.’ Voor wie is de vakopleiding Vloeronderhoud Specialist bestemd? Remans: ‘De opleiding is natuurlijk bestemd voor mensen die zich fulltime bezighouden met vloeronderhoud, maar ook voor leidinggevenden die erop toe moeten zien hoe het werk wordt uitgevoerd én mensen die klan-

ranciers juist zijn. Ook voor hen is deze cursus een prima investering. De deelnemers dienen de vakopleiding Vloeronderhoud reeds afgerond te hebben, zodat zij de basisvaardigheden van het dagelijks onderhoud al beheersen. In de opleiding Specialist leren ze ook periodiek onderhoud te verrichten én de eindbeurten, zoals het aanbrengen van een beschermlaag en de vloer op glans brengen. Kun je aangeven hoe de lesdagen zijn opgebouwd? ‘Tijdens elke lesdag wordt steeds een aparte vloersoort behandeld. Op de eerste dag bijvoorbeeld linoleum, de

‘Landelijk is het niet goed gesteld met de kwaliteit van vloeren’ ten bezoeken voor de juiste adviezen. In de facilitaire opleidingen in Nederland wordt zeer weinig aandacht besteed aan specialistisch vloeronderhoud. Vele instromers in de schoonmaakbranche op managementniveau geven toe, dat zij bij vloerproblemen vaak met de handen in het haar staan en niet kunnen beoordelen of de adviezen van de leve-

tweede dag marmer, de derde dag hout, de vierde dag rubber, kunststof vloeren enz. Ze leren bijvoorbeeld niet alleen alles wat ze op linoleum kunnen doen, maar ook wat ze juist níet moeten doen om het beschadigen van de betreffende vloersoort te voorkomen. Een vloerspecialist is een allrounder op het gebied van vloerbehandeling en is in

staat te adviseren over een onderhoudssysteem voor elk type vloer.’ Hoe ga je om met nieuwe ontwikkelingen in het vakgebied? ‘De cursisten blijven op de hoogte en leren werken met de nieuwste ontwikkelingen, zoals het strippen zonder chemie, het aanbrengen van nano-technologie, schrobben met een ‘weinigwaterschrobsysteem’ in combinatie met microvezel. Vloerleveranciers proberen zich te onderscheiden door de toplaag die zij aanbrengen, maar elke toplaag vereist een andere behandeling. Jaarlijks komen er ook nieuwe vloertypen bij, bijvoorbeeld gerecycled rubber en bamboe. Hier spelen we uiteraard op in.’ Kun je ten slotte enkele examenonderdelen benoemen? ‘Er wordt onder meer geëxamineerd op strippen en conserveren, topcoaten, zoeten en nat kristalliseren, topstrippen en advisering’, sluit Remans af. ‹‹

De vakopleidingen Vloeronderhoud en Vloeronderhoud worden op diverse locaties in het land georganiseerd. Voor het complete programma: neem een kijkje op www.svs-schoonmaak.nl.

Service Management nummer 10 oktober 2011

t hema op de (werk)vloer

De (on)mogelijkheden van vloerpads Ze zijn er in vele kleuren en uitvoeringen voor even zovele doelen: vloerpads. Wanneer zetten vloerpads voet aan de grond in de professionele schoonmaakbranche in Nederland en welke aspecten maken dit werkmateriaal zo bijzonder en belangrijk? E-line floorpads zet de feiten op een rijtje. TOM JACOBS EN ROGER KLUNDER*

inds de introductie van vloerpads in 1958 door 3M – ruim vijftig jaar geleden dus – heeft deze artikelgroep een belangrijke plaats verworven in de schoonmaakbranche. Zo zijn er in Nederland verschillende aanbieders, waarvan R & T van E-line floorpads uit het Limburgse Landgraaf vermoedelijk de minst bekende, maar wel een van de grootste leveranciers annex specialist met het meest uitgebreide assortiment.

Soorten In een halve eeuw zijn er nogal wat soorten vloerpads ontworpen. Dit omdat in Europa in de loop der jaren verschillende vloeren zijn ontwikkeld. Dit heeft echter geen invloed gehad op de basiskleuren van de vloerpads: deze zijn fundamenteel onveranderd gebleven. Welke soort vloerpad het ook betreft, voor alle geldt dat de gebruikte materialen zeer belangrijk zijn voor de kwaliteit van een goede vloerpad. Dat is na(Advertentie) DE STANDAARD IN MICROVEZEL

+31 (0)70 - 345 87 37 www.greenspeed.eu

Een melamine pad voor bijvoorbeeld voor de reiniging van epoxy en stenen vloeren melijk de basis voor een goede reiniging. Wordt een pad van premium fibers (vezels) gemaakt en van de beste kwaliteit schuurkorrel, en wanneer men er bovendien voor zorgt, door middel van curing (uitharding en aanhechting van de schuurkorrel op de vezel), dat deze korrels het beste aan de pad hechten, dan leidt dat tot het beste reinigingsresultaat.

Toepassingen Waarvoor worden basiskleuren toegepast? Daarbij aangetekend: voor de meer specifieke pads, zoals highspeed en speciale pads, kunt u altijd navraag doen bij uw leverancier, omdat deze pads per leverancier vaak verschillend zijn. Nog altijd worden de witte en beige dikke pads ingezet voor het polijsten van verschillende vloertypes, maar ook bijvoorbeeld voor het oliën van houten

vloeren. Het voordeel van de witte pad ten opzichte van de beige is dat deze een betere glans geeft, omdat deze zachter is.

De essentie van reiniging is de perfecte balans van chemie, de rotatie en kwaliteit van de schrobmachine in combinatie met mankracht en de keuze van de juiste vloerpad. In de loop der jaren zijn er meermaals producenten geweest die beweerden dat alle pads door slechts één vloerpad vervangen konden worden. Milieubewust reinigen en onderhouden is inmiddels een thema dat een serieuze plaats heeft ingenomen in de schoonmaakbranche.

Service Management nummer 10 oktober 2011

» 25

t hema op de (werk)vloer

daarom altijd ook de aanbevelingen van uw leverancier! De essentie van reiniging is de perfecte balans van chemie (de juiste verhouding tussen water en chemie), de rotatie (druk) en de kwaliteit van de schrobmachine in combinatie met mankracht en de keuze van de juiste vloerpad. Daarnaast speelt natuurlijk ook de kwaliteit van de vloer zelf een zeer belangrijke rol. Is een van deze facetten niet goed, dan kan dit resulteren in tijdverlies en/of in een vloer die onvoldoende schoon is. Het is daarom van essentieel belang dat deze balans wordt gekoesterd en dat het behoud van het (goede) niveau van de vloer wordt nagestreefd. Dus is het zeer belangrijk vloerpads regelmatig te controleren op eventuele vervanging. Als een pad bijvoorbeeld minder dan 1,5 cm dik is en de vloerpad met vuil verzadigd is en niet meer kan worden schoongespoeld, dan is vervanging zeker aan te raden. Met schoonspoelen bedoelen we overigens de pad in een bak leggen met een chemie die de vervuiling op de pad losmaakt en donder de kraan uitspoelen. Pads worden vaak in een wasmachine gewassen, maar dan verliest de pad veel te veel van haar specifieke eigenschappen om dan nog optimaal te kunnen presteren. Niet doen dus. Het team van vloerpadspecialist R&T uit Landgraaf, v.l.n.r.: Tom Jacobs, Roger Klunder, Ben Klunder, Roy Peerboom, Eefje Hamers, en op de voorgrond: Mirella Simons en Tom Böhland Daarentegen kan de beige pad de lichte vervuiling beter verwijderen. De rode pads worden in het algemeen gebruikt voor spray cleaning: het verwijderen van lichte vervuiling of doffe plekken op de vloer door de inzet van een sprayflacon of een spraytank op de schrobmachine. Voor het nat schrobben van vloeren en het dagelijks onderhoud ervan worden met name de groene pads ingezet en voor het zwaardere stripwerk (het verwijderen van oude waslagen), de bruine pads voor met name het droogstrippen van de vloer (dus werken zonder water), en de zwarte vloerpads

voor het natte stripwerk (met water en chemie). Denk bijvoorbeeld aan de reiniging van klaslokalen. Tijdens de vakantieperioden brengt menig vloerspecialist een nieuwe polymeerlaag aan, men moet dus eerst de oude lagen verwijderen.

Advies R & T beschikt over meer dan zestig vloerpadsoorten. Een imposant aantal, maar we adviseren onze klanten om te zorgen voor een gelimiteerd assortiment dat het beste aansluit bij de vraag van hun klanten. De kleuren zoals omschreven doen in 85% van de gevallen het werk, mits de pads op de juiste manier worden gebruikt. Lees

Service Management nummer 10 oktober 2011

Leerschool We komen zelf uit de schoonmaak en hebben tijdens onze gymnasiumperiode in het voormalige schoonmaakbedrijf van Ben Klunder menige schoonmaaken onderhoudsklus gedaan. Hierdoor leerden we goed materiaal te waarderen en deden we veel praktijkervaring op, wat natuurlijk de ultieme leerschool is. In de loop der jaren zijn er meermaals producenten geweest die beweerden dat alle pads door slechts één vloerpad vervangen konden worden. Tests wezen echter keer op keer uit dat de combinatie strippen en polijsten in één pad onmogelijk is. Immers, de diverse handelingen voor vloeronderhoud vragen om een specifieke vloerpadgrofte.

Ontwikkeling Naast een basispakket van vloerpads voor de frequente en periodieke reini-

t hema op de (werk)vloer

ging van vloeren zijn er in de laatste jaren nieuwe typen milieuvriendelijke vloerpads ontwikkeld. Bijvoorbeeld pads voor epoxy vloeren en stenen vloeren, zoals marmer, terrazzo en beton. E-line floorpads biedt hiervoor een compleet gamma aan, namelijk het Mean Green Programma. Een speciale selectie vloerpads die uitermate geschikt is voor de reiniging en onderhoud van ‘speciale’ vloeren zonder de inzet van chemie. Uit ervaring weten we dat milieubewust reinigen en onderhouden inmiddels een thema is dat een serieuze plaats heeft ingenomen in de schoonmaakbranche. We hebben bewust gekozen voor vloerpads die niet 100% gemaakt zijn van gerecyclede vezels, omdat de kwaliteit hiervan moeilijker constant te houden is. De basisgrondstof is namelijk door het herwonnen materiaal ook qua samenstelling niet constant. Er ontstaan kleuren kwaliteitsverschillen, iets wat we ons niet kunnen veroorloven, want die beïnvloeden het uiteindelijke resultaat.

E-line ﬂoorpads Vanuit Landgraaf worden E-line floorpads wereldwijd naar 43 landen geëxporteerd. R & T levert haar pads onder de eigen merknaam E-line, maar biedt klanten ook de mogelijkheid om gebruik te maken van een private label op de verpakking. Dit ontwerpen we in huis en kosteloos. Maar liefst meer dan 90% van onze klanten maakt hier gebruik van. Verder kunnen we producten voorzien van een barcode of plasticfolie of de pads per stuk labelen. Tot onze klantenkring behoren groothandelaren en machineproducenten. Het grote verschil tussen alle andere aanbieders van vloerpads en R & T is dat wij als enige gespecialiseerd zijn in vloerpads en enkel dit product en aanverwante producten voeren, zoals onder meer sponzen, handpads, melamine pads voor bijvoorbeeld voor de reiniging van epoxy en stenen vloeren, staalpads voor de kristallisatie van marmer en bijvoorbeeld bonnetpads (tapijt) en microvezelpads. Verder hebben we de benodigde houders in ons assortiment ter bevestiging van de

pads. Uiteraard beschikt ons bedrijf over zeer moderne stansapparatuur voor het perfect snijden van de verschillende vloerpads en over een enorme voorraad basisrollen. We kunnen dus altijd de juiste en alle pads leveren. Kortom, we hebben voor elke vloer het juiste product in de juiste maat!

Succes Toen we in 1997 R & T – afgeleid van onze voornamen – oprichtten, was het de grote vraag of alleen de verkoop van vloerpads een succesformule zou kunnen zijn. Nu, veertien jaar later, blijkt dat bedrijven ons juist door onze specialisatie als kenniscentrum beschouwen: ze kloppen met al hun vragen en speciale wensen bij ons aan. Dit leidt vaak tot een langdurige samenwerking. ‹‹ Meer informatie: www.e-linefloorpads.com

* Tom Jacobs en Roger Kluder zijn directeur-eigenaren van R&T in Landgraaf, per e-mail bereikbaar via r.klunder@e-linefloorpads.com en t.jacobs@e-linefloorpads.com.

(Advertentie)

Vloer zoekt Specialist opleidingen voor een heldere toekomst!

opleidingen voor een heldere toekomst!

www.svs-schoonmaak.nl

Rhijnspoor 267 . 2901 LB Capelle aan den IJssel Telefoon: 010 - 2931000 info@svs-schoonmaak.nl

(FRQRPLVFK (FRQRPLVFK (FRQRPLVFK (FRQRPLVFK PRHLOรณNH WรณGHQ" PRHLOรณNH WรณGHQ" PRHLOรณNH WรณGHQ" PRHLOรณNH WรณGHQ" ย Z RUJDQLVDWLH ย Z RUJDQLVDWLH ย Z RUJDQLVDWLH ย Z RUJDQLVDWLH NDQ KHW DDQ NDQ KHW DDQ NDQ KHW DDQ NDQ KHW DDQ /LQNSRZHU PHHWEDDU EHWHU /LQNSRZHU PHHWEDDU EHWHU /LQNSRZHU PHHWEDDU EHWHU /LQNSRZHU PHHWEDDU EHWHU 7HDPFRDFKLQJ HQ 7HDPFRDFKLQJ HQ 7HDPFRDFKLQJ HQ 7HDPFRDFKLQJ HQ RUJDQLVDWLHRQWZLNNHOLQJ RUJDQLVDWLHRQWZLNNHOLQJ RUJDQLVDWLHRQWZLNNHOLQJ RUJDQLVDWLHRQWZLNNHOLQJ ??? 416387?-: 64 ??? 416387?-: 64 ??? 416387?-: 64 ??? 416387?-: 64

416387?-: 416387?-: 416387?-: 416387?-: 8);;1- :-;=4<))< 8);;1- :-;=4<))< 8);;1- :-;=4<))< 8);;1- :-;=4<))< ->-6?1+0< >1;1->-6?1+0< >1;1->-6?1+0< >1;1->-6?1+0< >1;187?-:-, *A 34=?-: 87?-:-, *A 34=?-: 87?-:-, *A 34=?-: 87?-:-, *A 34=?-:

column willem zuydestein

Allemaal beestjes...

et overlijden van patiënten in het Rotterdamse Maasstad Ziekenhuis aan de klebsiella bacterie heeft de zaak deze zomer weer op scherp gezet. En begrijpelijk. Dat mensen in een ziekenhuis kunnen overlijden is iets wat bij het leven hoort. Maar de zaak komt in een ander daglicht te staan als dat ten gevolge van de aanwezigheid van ongewenste beestjes gebeurt. Vooral als falend beleid hier mede aan ten grondslag ligt. Begrijpelijk dat de inspectie strenger gaat toezien op de hygiëne in ziekenhuizen. Want het

pluimveesector, bij opname al geïsoleerd. En wordt de ruimte waar ze zijn behandeld na gebruik grondig met antibiotica gereinigd. Want de bacterie verspreidt zich gemakkelijk via stof, huidschilfers, kleding, schoeisel, gordijnen, et cetera. Waardoor in rap tempo nieuwe besmettingen kunnen ontstaan. Vandaar dat vaak preventief maatregelen worden genomen.

het hele ziekenhuis iedere dag van top tot teen intensief te reinigen. Dat is niet alleen onbetaalbaar, maar ook niet nodig. Het is beter de schoonmaak te organiseren op basis van risicoanalyses. Wat is het patiënten/bezoekersaanbod in een gegeven ruimte? Welke risico’s zijn hier aan verbonden? En welk (schoonmaak)beleid dient er op te worden afgestemd? Maatwerk dus.

Het lijkt in zekere zin ook de keerzijde van onze vrijetijds expansiedrift te zijn. Tijdens onze vakanties willen we in de meest exotische gebieden van Zuid-

Voor een operatieafdeling gelden andere normen dan voor een linnenkamer of een afdeling opname. Daarnaast speelt ook het gedrag van de mensen een belangrijke rol. Je kunt wel allerlei spelregels en procedures afspreken, maar de mensen moeten zich er wel aan houden. Het gaat dus ook om handhaving van genomen besluiten en maatregelen.

Als HACCP-geconditioneerde EU-ingezetenen hebben we nog maar weinig weerstand tegen allerlei lokale bacteriën Maasstad is niet het enige ziekenhuis dat kampte met een resistente bacterie. Ziekenhuizen in Enschede, Weert, Arnhem en Winterswijk moesten in de zomermaanden maatregelen nemen, nadat bij een of meer patiënten de besmettelijke MRSA-bacterie was geconstateerd. Ook zo’n beest waar ziekenhuishygiënisten pukkeltjes van krijgen. Want deze bacterie blijkt ongevoelig te zijn voor de meest gangbare antibiotica. Waardoor bestrijding veelal moeilijk is. Dat pleit ervoor het beest zoveel mogelijk buiten de deur te houden. En de kwaliteit van de dagelijkse schoonmaak optimaal te doen zijn. Omdat de bacterie meestal wordt overgedragen door patiënten en medewerkers die in een besmette omgeving zijn geweest, worden mensen die in een buitenlands ziekenhuis opgenomen zijn geweest of die werkzaam zijn in de

Amerika en Azië onze horizon verbreden. Prachtig allemaal! Maar we vergeten dat we als HACCP -geconditioneerde EU-ingezetenen nog maar weinig weerstand hebben tegen allerlei lokale bacteriën. Die we vervolgens weer met het grootste gemak naar onze eigen leefomgeving importeren. Zo ook naar zorginstellingen als ziekenhuizen en verpleeghuizen waar vaak kwetsbare mensen er gevoelig voor blijken te zijn. En dan nog. Het lijkt vaak dweilen met de kraan open. Vooral in ziekenhuizen. Daar heb je voortdurend ‘de straat’ in huis. Hoeveel beestenkolonies trek je van buiten niet tijdens het bezoekuur aan? Of tijdens de openingstijden van de poliklinieken? Of 24/7 op de spoedeisende hulp? Dat pleit voor een goed uitgedacht schoonmaakbeleid. Want het is onzin om in weerwil van de publieke opinie

Maar vóór alles dient er, met name bij het instellingsmanagement, het besef te zijn dat schoonmaken geld kost. En dat je niet voor een dubbeltje op de eerste rang kunt zitten. Wanneer je voor kwaliteit zegt te gaan, laat je het primaat voor het ontwikkelen van schoonmaakprogramma’s niet over aan het schoonmaakbedrijf of je scoringsgeile inkoper. Dan is het programma het resultaat van een multidisciplinaire aanpak, waarin schoonmaakbedrijf en facility manager, ziekenhuishygiënist en inkoper zich vertegenwoordigd weten. Zo lijkt een fundament te worden gelegd voor een gedragen schoonmaakbeleid, wat uiteindelijk moet resulteren in een gezonde verblijfsomgeving voor patiënten, bezoekers en medewerkers. En dan nóg is het niet uitgesloten dat multiresistente bacteriën de kop opsteken en voor ongemak zorgen. Het lijkt op het bouwen van een brug, terwijl je er overheen loopt. ‹‹

Service Management nummer 10 oktober 2011

management

Schoonmaakorganisatie Schoonmaakorganisaties besteden momenteel veel aandacht aan hun herpositionering op de facilitaire markt. Met nieuwe schoonmaakconcepten, voorzien van verfrissende labels, wordt getracht om het slechte imago van de schoonmaakbranche weg te poetsen. Een missie die alleen kan slagen als alle betrokken partijen (opdrachtgevers en aanbieders) hiervoor open staan. EDO DEN HERTOG*

ie denkt dat de schoonmaakbranche geleerd heeft van gemaakte fouten in het verleden, heeft het mis. Maar ook de opdrachtgevers hebben hier hun aandeel in. Zij dwingen namelijk facilitair dienstverleners tot het doen van minder verantwoorde aanbiedingen. Sommige organisaties zetten bewust of onbewust hun schoonmaakpartijen dermate onder (prijs)druk, dat er voor hen geen droog brood meer te verdienen valt. Zeker organisaties die in tijden van economische recessie eenzijdig schoonmaakorganisaties verplichten om hun tarieven met 10 tot 20% te verlagen, zonder daarbij concessies te doen aan de oorspronkelijk afgesproken kwaliteit van dienstverlening, vragen om problemen. Deze opdrachtgevers nodigen hun schoonmaakpartners uit om hen een sigaar uit eigen doos te presenteren. Want alleen een schoonmaakorganisatie met karakter loopt weg van de onderhandeltafel en gaat

Wie denkt dat de schoonmaakbranche geleerd heeft van gemaakte fouten in het verleden, heeft het mis. Maar ook de opdrachtgevers hebben hier hun aandeel in. Transparantie en vertrouwen leiden tot betere schoonmaak.

op zoek naar een meer realistische opdrachtgever. Helaas zijn dit nog maar weinig schoonmaakorganisaties.

Oude wijn, nieuwe zakken Partijen die wel aan de onderhandelingstafel blijven zitten, verkopen steeds vaker zichtbare schoonmaak en belevingsschoonmaak via resultaatgerichte contracten. Dit om een kapstok te hebben waaraan zij het verantwoord minder leveren van schoonmaakuren kunnen hangen. Door een schoonmaker overdag met enige regelmaat de openbare ruimtes en de sanitaire groepen schoon te laten maken en hem daarbij een mooi blauw kleurtje in de toiletten te laten spuiten, ontstaat bij de opdrachtgever al snel de beleving dat zijn gehele kantoor zorgvuldig wordt schoongemaakt. Maar uiteindelijk voldoet een schoonmaakorganisatie alleen aan zijn verplichtingen als ook alle andere ruimtes daadwerkelijk schoon zijn conform de afgesproken (technische) kwaliteitsnormen. Er zijn genoeg voorbeelden te geven waar de beleving onder de bewoners van een kantoorpand ten aanzien van de kwaliteit van schoonmaak stijgt, maar waar bij controle blijkt dat de technische kwaliteit ondermaats is.

Meten houdt scherp Een ander praktijkvoorbeeld uit de branche is het stelselmatig niet uitvoeren van de schoonmaak van zittingen van bureaustoelen in het reguliere schoonmaakprogramma. Daardoor neemt de vervuilingsgraad van deze stoelen zó toe, dat door de desbetref-

Service Management nummer 10 oktober 2011

Edo den Hertog, D&B The Facility Group: ‘Schoonmaakorganisaties moeten er zelf voor waken om onrealistische toezeggingen te doen.’ fende schoonmaakorganisatie al snel een aanvullende schoonmaakofferte voor een periodieke activiteit kan worden uitgebracht richting de opdrachtgever, om deze bureaustoelen vervolgens jaarlijks te mogen reinigen. Op deze wijze betaalt een opdrachtgever

management

s zoeken transparantie twee keer voor eenzelfde schoonmaakresultaat. Toets daarom als opdrachtgever frequent de dagelijks gerealiseerde schoonmaakkwaliteit ten opzichte van de gecontracteerde kwaliteit. Ook wanneer de periodieke schoonmaakactiviteiten niet worden gecontroleerd op daadwerkelijke uitvoering, bestaat de kans dat een schoonmaakbeurt al snel wordt overgeslagen. Wie merkt het namelijk op dat de glasbewassing dit jaar vijf keer in plaats van zes keer per jaar heeft plaatsgevonden? Maak daarom jaarlijks roosters waarop wordt aangegeven wanneer dergelijke periodieken worden uitgevoerd en toets de werkelijke uitvoer en kwaliteit na afloop.

Verkapte ﬁnanciering Schoonmaakaanbieders verdienen vaak aan de inzet van de door hen gecontracteerde leveranciers (subcontractors). Als deze aanbieders bijvoorbeeld zelf jaarlijks bij opdrachtgevers de indexaties in rekening brengen, worden eigen subcontractors voor bijvoorbeeld sanitaire hulpmiddelen en schoonmaakmiddelen verboden om dergelijke prijscorrecties in hun tariefstelling door te voeren. Met deze tactiek kan een schoonmaakorganisatie zijn winstgevendheid op jaarbasis met 1,5% tot 3,5% verhogen. Ook is het gangbaar dat schoonmaakpartijen met enige regelmaat een omzetgerelateerde kickbackfee van hun subcontractors vragen. Marges die normaal gesproken ten goede moeten komen aan subcontractors om te kunnen investeren in innovaties en optimalisaties van facilitaire diensten en producten, maar ook om training en ontwikkeling van medewerkers te financieren. Daarnaast worden vaak door schoonmaakorganisaties betaaltermijnen van dertig dagen voor facturen richting opdrachtgevers gehanteerd, om vervolgens zelf van betaaltermijnen van zestig of zelfs negentig dagen naar eigen subcontractors gebruik te maken. Op deze wijze wordt

op lucratieve wijze een deel van de financiering van de eigen organisatie verzorgd.

Trend doorbreken De schoonmaakorganisaties moeten er zelf voor waken om onrealistische toezeggingen te doen naar opdrachtgevers. Zij moeten aantonen dat gevraagde prijsstelling niet realistisch is door het bieden van transparantie in hun facilitaire bedrijfsvoering en kostenopbouw. Daarmee worden opdrachtgevers geholpen bij het helder formuleren van een realistische uitvraag. Daarnaast moeten dienstverleners transparantie bieden in hun eigen (financiële) performances en een eventuele misperformance inzichtelijk durven maken, dit laatste natuurlijk wel inclusief een proactief verbeterplan. Ook het ondertekenen door onder andere schoonmaakorganisaties en opdrachtgevers van de code Verantwoordelijk Marktgedrag in de schoonmaaken glazenwasserbranche, waarin professionaliteit en verantwoordelijk marktgedrag in een context van maatschappelijke verantwoordelijkheid worden nagestreefd, is een goede stap voorwaarts. Ook het OSBkeurmerk staat in de steigers, waarbij opdrachtgevers de garantie krijgen dat partijen die in het bezit zijn van dit keurmerk voldoen aan bepaalde kwaliteitskenmerken.

Betere schoonmaak Het is geen nieuws dat kwaliteit nu eenmaal geld kost en professionele schoonmaak verantwoord opdrachtgeverschap vraagt. De traditionele inkopers die alleen schoonmaak op prijs inkopen, zullen uiteindelijk van een koude kermis thuis komen. De nieuwe generatie inkoopprofessionals en schoonmaakaanbieders moeten op een open en eerlijke manier tot een voor beide partijen werkbaar en controleerbaar schoonmaakcontract komen, waarbinnen zij op heldere en verant-

woorde wijze hebben vastgelegd wat zij van elkaar mogen verwachten en op welke wijze schoonmaakorganisaties dienen te rapporteren over hun (financiële) performances. Maximaal geboden transparantie door beide partijen voorkomt onaangename verrassingen. Opdrachtgevers moeten vooralsnog gedurende de gehele looptijd van een overeenkomst met schoonmaakorganisaties de vinger aan de pols houden. Zij dienen verstrekte schoonmaakrapportages goed te bestuderen om eventuele afwijkingen tussen het gevraagde en het geleverde vast te kunnen stellen, dit laatste eventueel uitbesteed aan een externe auditor. Maar als opdrachtgevers in staat zijn om hun schoonmaakpartners op inspirerende wijze te motiveren tot realisatie van gecontracteerde schoonmaak en hen op constructieve wijze weten aan te spreken bij het leveren van ondermaatse performances, en hen verantwoorde en duurzame (winst)marges gunt, dan leggen zij daarmee een gedegen fundament om samen met elkaar eerlijke business te bedrijven en succesvol te zijn. Dan krijgt een professionele opdrachtgever werkelijk die goede schoonmaakorganisatie die zij verdient en kan worden begonnen aan het bouwen van een vertrouwensrelatie. ‹‹ * Edo den Hertog is director Integrated Facility Services bij D&B The Facility Group (www.db.nl) (Advertentie) DE STANDAARD IN MICROVEZEL

+31 (0)70 - 345 87 37 www.greenspeed.eu

Service Management nummer 10 oktober 2011

evenementen

4e Schoonmaakgolfdag: Op 20 september, de derde dinsdag van september, vond de vierde Nationale Golfdag voor de Schoonmaak plaats. Zeventien bedrijven maken dit sportieve netwerkevent dit jaar mogelijk: Flying Bytes Mobile, CWS, Nocore, Cleanfix Benelux, Wecoline, Avodesch, Spectro, Van der Windt Verpakkingen, Masterkey-Plus, Riwal Hoogwerkers, ISSA/INTERCLEAN, Piecom Cleaning Products, Unit4 Consist, Strokeplay, Weska, organisator Nocore en mediapartner Service Management. Een fotografische impressie.

Service Management nummer 10 oktober 2011

evenementen

groots netwerkevent

Meer foto’s zien? Surf naar onze website: www.servicemanagement.nl. Klik op de golfafbeelding, rechts bovenaan op de homepage en vind de collage van bijna honderd foto’s.

Service Management nummer 10 oktober 2011

‹‹ 33

contrac tmanagement

Delta Lloyd en ISS verlengen contract

Samenwerken en de kunst van het loslaten Begin dit jaar verlengde Delta Lloyd het contract met ISS Integrated Facility Services voor vijf jaar. Als het nieuwe contract wordt uitgediend, is sprake van een twaalf jaar durende samenwerking, niet bepaald een alledaagse zaak in de wereld van facilitair uitbesteden. Een gesprek over samenwerken op basis van een integraal uitbestedingscontract. GERARD DESSING*

elta Lloyd en ISS Integrated Facility Services: je zou kunnen zeggen, een goed huwelijk. Beide organisaties, die al zeven jaar op basis van een total facility management-contract samenwerken, besloten de samenwerking te verlengen met nog eens vijf jaar. Opmerkelijk in een wereld waar dienstverleners door opdrachtgevers bij einde contract vrij gemakkelijk ingewisseld worden.Tijd dus voor een gesprek met de hoofdrolspelers op directieniveau. Met aan de zijde van Delta Lloyd directeur facilitair servicebedrijf Rob Volman en André van ’t Holt, category manager en senior relatiemanager, en aan de zijde van ISS Integrated Facility Services John de Rooy, directeur, en operationeel directeur Peter van der Smissen.

Start samenwerking Het verhaal start in 2003. Financieel dienstverlener Delta Lloyd Groep heeft

door fusies en integratie met OHRA, Nuts Verzekeringen en Delta Lloyd Bank verschillende facilitaire organisaties onder één dak. Een centralisatie moet plaatsvinden met als doel de vorming van één centraal facilitair bedrijf voor de gehele Delta Lloyd Groep. Juist in die periode neemt de raad van bestuur het besluit zich te concentreren op de

Eén dienstverlener De aanbiedersmarkt wordt verkend en een RFI en RFP volgen. Om diverse redenen gaat de voorkeur uit naar uit-

‘Er is afgesproken dat een deel van de besparingen wordt geïnvesteerd in MVO’ core business en zoveel mogelijk ondersteunende diensten, waaronder IT en facilitair, uit te besteden. Een plan wordt ontwikkeld om het facilitair bedrijf uit te besteden, waarbij gezien het grote aantal diensten (totaal

Kerngegevens organisatie: aantal panden: aantal medewerkers: vloeroppervlak: serviceprovider:

26 stuks op gebied van soft- en hard services, mobiliteit, logistiek en documentmanagement) clustering voor de hand ligt.

Delta Lloyd Groep 7 (in Nederland) 5000 132.000 m2 ISS Integrated Facility Services

Service Management nummer 10 oktober 2011

besteding aan één partij. Facilitair directeur Volman (Delta Lloyd Groep) licht toe: ‘Ten eerste wil je qua beheerslast met zo min mogelijk partijen zaken doen. Natuurlijk kun je vijftien partijen selecteren, maar dan krijg je vijftien maandgesprekken, vijftien SLA-metingen, vijftien managementrapportages enzovoort. Dat wilden we niet. Daarnaast vonden we het heel belangrijk dat je aan twee kanten beter wordt van de samenwerking. Door voor een cluster van diensten met één partij zaken te doen, ben je interessant voor elkaar omdat je over flinke volumes praat.’ Ook wordt besloten om niet met een managementpartij in zee te gaan. Volman: ‘Met subcontractors creëer je

contrac tmanagement

extra lagen met meer kans op miscommunicatie. De partij moest dus ook voldoende eigen mensen in dienst hebben om de meeste diensten zelf te kunnen uitvoeren.’ Uiteindelijk wordt ISS als dienstverlener voor de soft services geselecteerd. Na de onderhandelingen treedt op 1 februari 2004 een zevenjarig total FM-contract in werking.

‘De evaluaties leverden een aantal conclusies op’, vervolgt Volman. ‘Natuurlijk waren er verbeterpunten, maar overall waren we tevreden over de geleverde prestaties. Verder constateerden we dat de aanbiedersmarkt sinds de start van het contract in 2004 niet enorm was veranderd. Daarnaast kwam ISS proactief met een aantrekkelijk aanbod. Er was dus geen urgentie om naar een andere dienstverlener uit te kijken.’ Delta Lloyd besloot om op

Foto: Cojan van Toor

De markt op? Vijf jaar later, het is 2009, komt bij Delta Lloyd de vraag op tafel of men het contract, dat in 2011 afloopt, wil continueren. Diverse acties volgen, waaronder een externe marktoriëntatie bij collega-ondernemingen en andere dienstverleners. Ook worden interne evaluaties uitgevoerd, evenals een financiële benchmark om te kijken of het prijsniveau nog marktconform is.

Delta Lloyd verlengde het integraal FM-contract met vijf jaar. Op de foto vier betrokkenen, v.l.n.r.: Rob Volman (Delta Lloyd), Peter van der Smissen (ISS), André van ’t Holt (Delta Lloyd) en John de Rooy (ISS)

Hospitality Deze doorontwikkeling is terug te zien in nieuwe contractelementen. Een daarvan is de focus op hospitality. Momenteel wordt een programma ontwikkeld, waarbij iedere ISS-medewerker op het Delta Lloyd-account – van hoog tot laag – een hospitalitytraining volgt. De Rooy: ‘Een glimlach, een positieve uitstraling, met opgeheven hoofd en klantgericht iemand aankijken en groe-

‘Als je je tijd moet besteden aan gesprekken over financiële boetes, ben je niet goed bezig’ exclusieve basis door te onderhandelen met ISS, met als eindresultaat de verlenging van de samenwerking. ‘Voorafgaand aan de besprekingen in het kader van de contractverlenging had ISS ook zijn huiswerk gedaan’, vertelt De Rooy (ISS). Onder meer een kritische zelfevaluatie op de dagelijkse dienstverlening vond plaats aan de hand van interviews met eigen medewerkers en de klant. Conclusie was dat de dagelijkse werkzaamheden behoudens enkele verbeterpunten goed werden uitgevoerd, maar dat een doorontwikkeling gewenst was op tactisch/strategisch gebied.

ten. Met het programma willen we dat soort zaken bereiken. Het zijn misschien kleine dingen, maar tegelijk zijn het ook grote veranderingen waarmee je de klanten in positieve zin kunt verrassen.’ Van der Smissen van ISS geeft nog een reden voor het belang van een dergelijk programma: ‘Onze mensen zijn in de loop der jaren min of meer onderdeel van Delta Lloyd geworden. Zo voelen ze dat ook. Dat is natuurlijk mooi, maar daarmee kan het gevoel vervagen dat ze zich gastvrij moeten opstellen naar de Delta Lloyd-medewerkers. Met het pro-

gramma proberen we de mensen weer op scherp te krijgen.’

Output Een andere belangrijke verandering in de samenwerking is de omslag van input- naar outputsturing. Volman kijkt naar de kast en maakt een weids armgebaar: ‘Zeven jaar geleden bevond zich in die kast een plank vol met werkprogramma’s, procedures, banquetingmappen, schoonmaakbestekken enzovoort. In het nieuwe contract zijn we daarvan afgestapt.’ Outputspecificaties werden opgesteld en een meetsysteem werd uitgedacht voor de prestatiebeoordeling. De metingen gebeuren op verschillende onderdelen. Ten eerste wordt de klanttevredenheid gemeten, oftewel de beleving en emotie. Elke maand ontvangen per locatie tweehonderd pandbewoners een mail met het verzoek of ze een aantal vragen willen beantwoorden. De gemiddelde respons is ruim 30%. De gemeten tevredenheid moet – afhankelijk van de dienst – minimaal een 7 tot een 7,5 bedragen. Van ’t Holt (Delta Lloyd): ‘Natuurlijk zijn er ook zaken vastgelegd die móeten gebeuren. Maar daarbuiten is ISS vrij om dingen te doen zoals zij denken dat het goed is, als de klanttevredenheid maar op peil blijft. Als opdrachtgever is dat voor ons wel even

Service Management nummer 10 oktober 2011

contrac tmanagement

wennen, want we hoeven eigenlijk niet meer toe te zien op hoe zaken worden gedaan. De kunst van het loslaten noemen we dat.’

Technische kwaliteit Een tweede meetpunt betreft de technische kwaliteit, waarbij gecontroleerd wordt op onder meer naleving van VSR, GGD- en HACPP-richtlijnen. ‘Dat moet absoluut op orde zijn’, zegt van ’t Holt. ‘We scoren daar trouwens altijd goed, bij HACPP bijvoorbeeld altijd boven de 95%.’ Ook worden punten als het aantal klachten, meldingen, storingen en dergelijke gemonitord. ‘Daarbij is vooral de trend belangrijk’, zegt Van ’t Holt. ‘Als klachten over schoonmaak enigszins stijgen, is dat op zich niet erg, maar als het repeterend blijkt te zijn, dan spreken we ISS daar op aan’.

bij partnership. Open communicatie is belangrijk. Als fouten worden gemaakt, moet dat open en eerlijk verteld worden. Vervolgens ga je aan een oplossing werken. Problemen zijn niet voor de een of voor de ander, maar zijn een gezamenlijke verantwoordelijkheid.’ Het nieuwe contract biedt verder meer ruimte voor ondernemerschap van de dienstverlener. Een voorbeeld daarvan is de introductie van een nieuw cateringconcept en het openen van coffeecorners met hoogwaardige koffie. ‘Als de pandbewoners daar meer tevreden van worden, is dat alleen maar goed.’

MVO Nog een nieuw element in de contractuele relatie is de aandacht voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Van der Smissen: ‘Er is afgesproken dat een deel van de besparingen wordt geinvesteerd in MVO. Je kunt dan denken aan het meetbaar maken van keu-

Volman denkt van niet, maar geeft tegelijk aan dat hij niet zit te wachten op het incasseren van geld bij het niet nakomen van afspraken c.q. het niet halen van normen. ‘We hebben het als volgt geregeld: als zaken fout gaan, kan een bedrag in depot komen. Maar tegelijk is het de bedoeling dat ISS het geld weer terugverdient door het een volgende keer weer goed te doen. Voorop staat dat de dienstverlening in orde moet zijn, daar gaat het om. Als je je tijd moet besteden aan gesprekken over financiële boetes, ben je niet goed bezig. In het contract is overigens wel vastgelegd dat we de samenwerking, of een deel daarvan, per jaar kunnen beëindigen.’

Succesfactoren

Op de vraag wat – los van het financiële aspect – de belangrijke succesfactoren in de samenwerking zijn, antOnder het nieuwe contract is een SLAwoordt De Rooy: ‘Het gaat vooral om meting geïntroduceerd, die een keer per vertrouwen en win-win. Beide partijen vier maanden plaatsvindt. Er zijn maximoeten er beter van worden. Er moet maal tien KPI’s per ook ruimte zijn voor nieudienst afgesproken. Alle we ideeën en innovaties. ROB VOLMAN OVER UITBESTEDEN EN SAMENWERKEN informatie levert ISS in Een van de KPI’s is het een cockpitrapportage indienen van een verbeaan op één A4’tje. tervoorstel iedere vier Subcontractors : ‘Met subcontractors creëer je extra lagen met meer Daarnaast is er een maanden. Iets dat we kans op miscommunicatie.’ maandrapportage met hebben voorgesteld, omDashboards : ‘Alle wijzers kunnen op groen staan en toch kun je een overzicht van de dat ook wij continu willen het gevoel hebben dat zaken niet lekker lopen.’ stand van zaken, incluverbeteren.’ Van ’t Holt Communicatie : ‘Als fouten worden gemaakt, moet dat open en sief een periodiek overnoemt ook de culturele fit eerlijk verteld worden. Vervolgens ga je een aan leg om de bijzondere als succesfactor, iets waar oplossing werken.’ zaken te bespreken. Van der Smissen zich bij aansluit: ‘Het moet ook pleRelatietoeter zierig zijn om met elkaar te werken. Dat zes die je maakt. Dat is een uitdaging, klinkt zacht, maar is wel het geval.’ want wat levert nu een wijziging in je Hoe “hard” de samenwerking op be‹‹ proces op als het gaat om MVO?’ Van paalde onderdelen ook is vastgelegd, ’t Holt benadrukt het belang van MVO minstens zo belangrijk is de “zachte” * Gerard Dessing is hoofdredacteur van voor Delta Lloyd. ‘We doen al de nodikant, met als belangrijk element het Facto Magazine, vakblad voor facility ge zaken, zoals het aanbieden van vertrouwen dat partijen in elkaar hebmanagement en inkoop duurzame koffie, duurzame catering, ben om de samenwerking echt te laten het inkopen van groene stroom, de inslagen. Als dit onderwerp ter sprake zameling van plastic koffiebekers, het komt, legt Van der Smissen tot genoe(Advertentie) gebruik van FSC-hout, maar met ISS gen van de aanwezigen enkele papieren DE STANDAARD IN MICROVEZEL hebben we nu ook afspraken gemaakt feesttoeters op tafel. Lachend: ‘Dit noeom bijvoorbeeld restafval te beperken men we de relatietoeter. Een symbool en meer scheiding aan de bron te krijwaarmee we naar elkaar aangeven: als gen. Al die zaken willen we verder zaken niet naar wens verlopen moet meetbaar maken.’ dat altijd besproken kunnen worden.’ Volman knikt instemmend: ‘Ook als Bonus-malus alle wijzers op groen staan, kun je toch het gevoel hebben dat zaken niet lekker Net als bij veel andere facilitaire conlopen. Voor dat soort momenten is die tracten bevat ook deze overeenkomst toeter bedoeld. Dat geldt niet alleen een bonus-malusregeling. Zou het conVoor België 03 - 231 33 89 www.boma.be voor ons, maar ook voor ISS. Dat hoort tract ook zonder zo’n regeling kunnen?

Service Management nummer 10 oktober 2011

ket tingcolumn

Waardevol werk! Het verkrijgen van een gezond schoonmaakcontract voor onze opdrachtgever: de missie van Atir is nooit anders geweest. Gezond in de zin van een realistische prijs voor hetgeen wordt ingekocht. Door ontwikkeling in jurisprudentie en contractvormen is de methodiek waarmee dit gezonde schoonmaakcontract wordt bereikt steeds aangepast. Centraal kenmerk van onze benadering is de transparantie die we vragen, in urencalculatie en in samenstelling van kosten per uur. Soms tot ergernis van inschrijvende partijen. Ook een opdrachtgever moet zich bewust zijn wat hij vraagt, evenals de leverancier wat hij aanbiedt. Waardevol werk mag wat kosten!

verschil maken. Verbetering van de branche wordt het snelst bereikt als opdrachtgevers weten wat zij wel en niet willen en als zij zich bewust zijn van de kosten die dit met zich meebrengt. Hierin zien wij onze bijdrage geleverd in de vorm van een managementadvies, voorafgaand aan een aanbestedingstraject. Dit advies helpt om de juiste beleidskeuzes te maken.

Om aan leverancierskant het snelst verbetering te bereiken, moet de factor prijs bij inschrijving geen rol spelen bij de beoordeling. De focus ligt dan op kwaliteitsborging, de organisatie en financiering van de werkzaamheden. De ervaring leert dat de factor prijs ook bij een lage Margriet van Dijken waardering in de gunning (bijvoorcommercieel directeur Atir beeld 25%) zeer bepalend kan zijn. Willen schoonmaakbedrijven naleHet is nu tijd om het onderscheid Als er naast prijs geen prikkelende, ving van de code Verantwoordelijk te maken: kwaliteit verkoopt als onderscheidende en uitdagende asMarktgedrag echt? Ik denk: ‘Niets pecten worden uitgevraagd en believer!’, maar het brengt ergens in nooit tevoren! oordeeld, blijft de prijs té belangrijk. het commerciële traject risico’s met zich mee. Klant- en kansverlies zijn niet makkelijk als het er Ik kom weer uit bij het belang van de opdrachtgever hierin. echt op aankomt. Groei staat nog altijd beter in de boeken. Diverse grote voorbeeldorganisaties hebben al veel tijd beWillen opdrachtgevers het echt? Ik denk: ‘Zeker!’, maar steed aan de voorbereiding om te komen tot een nieuw gewat mag het kosten als het er echt op aankomt en budgetzond schoonmaakcontract. Opvallend is wel dat schoonten onder druk staan? Gemiddeld genomen blijft schoonmaakleveranciers niet onmiddellijk als vanzelfsprekend maakonderhoud veelal nog gezien worden als een noodzahun draai kunnen vinden in een ‘gezond’ contract. Het is kelijk kwaad. als het verhaal van de ijsbeer in een dierentuin: jarenlang bivakkeert hij in een te klein verblijf. Bij vergroting van het Toch zijn er kansen. En het is nu tijd om het onderscheid te verblijf blijft hij nog lange tijd op dezelfde meters ijsberen... maken: kwaliteit verkoopt als nooit te voren! Facility maElke cultuurverandering kost tijd, ook de verandering naar nagers zijn de negatieve aandacht voor schoonmaak zat. een gezond en kwalitatief goed schoonmaakcontract. NieuSuccesvolle projecten op meetbare indicatoren gaan het we stevige (object)managers kunnen een uitstekende rol vervullen in het leveren van kwaliteit.

Kettingcolumn

Is er sprake van economische sectorale zelfmoord? In de Kettingcolumn wordt ingegaan op deze vraag en op de vraag: hoe kan de ontstane prijzenoorlog actief worden aangepakt? Ruud Danklof van Hago Nederland, Ron Steenkuijl van Asito, Rob Alsema van Gom Schoonhouden, Jos Wortelboer van Hectas, Jacco Vonhof van Novon, Erwin Wigbold van Visschedijk Facilitair, Paul Raatgever van Proper Glas- en Gevelreiniging, Merel Kan van Verkoopbureau Kan, Rahma el Mouden van MAS Dienstverleners en Rob Boele van CWS Nederland waren eerder gastcolumnist.

Wat je aandacht geeft, groeit! Dit gezegde is van alle tijden en geldt voor opdrachtgever, intermediair en leverancier. Aandacht trekt de schaarste naar zich toe. Die klant die actief en constructief aandacht organiseert (zelf doen of uitbesteden aan een adviesbureau) voor en met de leverancier is koning. Een gezond contract maakt het leven voor alle partijen een stuk aangenamer! ‹‹ Reageren? Mail pdebruin@kluwer.nl.

Service Management nummer 10 oktober 2011

multiser vices

Facilicom vindt succes in de breedte Een groei van maar liefst 20 tot 25% op multiservice-contracten. De realisatie van deze ambitie ligt voor een belangrijk deel in handen van Geert van de Laar, die sinds begin augustus aangetreden is als concerndirecteur facilitaire bedrijven Nederland bij Facilicom. De redactie van Service Management sprak met hem over deze gezien de huidige marktomstandigheden zware klus en legde Van der Laar vijf vragen voor. SYTSE VAN DER SCHAAF*

aat is er zo speciaal aan multiservice-contracten? ‘Bij de invulling van dit soort contracten moet je vooral niet vanuit de verzuiling in specialismen als schoonmaak, catering en beveiliging denken, maar als aanbieder nagaan hoe je in je aanbod de uitvoering van verschillende processen het beste kunt combineren. Je balanceert bij de invulling van zo’n contract altijd tussen een generalist of een gespecialiseerde servicemedewerker. Door de juiste verban-

schoonmaker wordt er interessanter door. Medewerkers krijgen nu het nieuwe werken hoogtij viert, meer een rol als servicehost. De facilitaire serviceverlening krijgt een andere invulling. Vroeger kwamen mensen naar kantoor om te werken, nu is het ontmoeten van collega’s veel belangrijker geworden. Mensen komen binnen op flexibele tijden. Er zijn mensen die om de file te ontwijken om zeven uur op kantoor verschijnen en graag een ontbijt willen hebben. Maar het betekent

In aanbestedingen is prijs een dominante factor geworden den in operationele praktijken te zoeken en te vinden, kun je als organisatie het werk efficiënter en goedkoper uitvoeren.’ ‘Neem de schoonmaker die op zijn ronde overal in het gebouw komt. Zij kunnen naast het schoonmaken op hun ronde door het bedrijf ook de reiniging en aanvulling van drankautomaten of bijvoorbeeld printers en kopieerapparaten uitstekend uitvoeren. Bij de invulling van een opdracht, waarbij meer facilitaire diensten worden gecombineerd, ga je voor een opdrachtgever opnieuw na hoe het facilitaire werk logischer en voor de afnemer prettiger kan worden opgezet. De baan van een

ook dat een werkplek die die dag al drie keer gebruikt is ‘s middags om drie uur tussentijds een poetsbeurt nodig heeft.’ Hoeveel goedkoper kan Facilicom het werk doen door die slimme combinatie? ‘Iedereen wil graag percentages horen, maar deze zijn moeilijk te geven, omdat ieder contract een maatkostuum is. Het hangt er bijvoorbeeld vanaf hoe recent een opdracht aanbesteed is. Een gecombineerde opdracht kan er ook voor zorgen dat tegen gelijkblijvende kosten de kwaliteit omhoog gaat. Dit is een belangrijk onderwerp in zorgcentra en verpleeghuizen. Bewoners van deze centra hebben in toenemende mate behoefte aan op maat gerichte servicever-

Service Management nummer 10 oktober 2011

lening. Voorheen werden deze cliënten vaak intramuraal bediend. Nu blijven zij veel langer thuis wonen. Dat betekent dat facilitaire diensten rond de zorgvraag veel meer op maat moeten worden ingericht. Maar alle Nederlanders zijn kritischer en individualistischer geworden, of ze nu oud of jong zijn. Zo eisen starters op de arbeidsmarkt een betere balans tussen privé en werk. Dat heeft zijn weerslag op facilitaire taken.’ ‘Los van dit maatwerk geven opdrachtgevers aan dat besparingen voor hen van groot belang zijn. De recessie en crisis hebben bedrijven aangezet tot bezuinigingen. In aanbestedingen is prijs daardoor een dominante factor geworden. Voorheen werd de toekenning van een opdracht voor de helft toegeschreven aan de prijs en voor de andere helft aan de kwaliteit of een ander voor de opdrachtgever cruciaal kenmerk van een bod. Nu wordt aan de prijs vaak een weging van 60% toegekend en in sommige tenders zelfs 100%. Naast de crisis kun je daaraan afzien dat de invulling van facilitaire diensten als commodity gezien wordt. Het zijn uitwisselbare diensten, die blijkbaar gemakkelijk door een andere organisatie ingevuld kunnen worden.’ Het klinkt alsof u er niet blij mee bent. ‘Je kunt best naar de prijs kijken, maar je mag daarbij de kwaliteit niet uit het oog verliezen. Opdrachtgevers doen

multiser vices

services als bouwkundig en technisch onderhoud zijn met een dochteronderneming als Breier ingeregeld. Je ziet nu dat aanbiedende partijen bij multiservice-opdrachten schoonmaak en beveiliging onderbrengen bij onderaannemers. Dat zijn toch gelegenheidsverbanden. De operationele integriteit in multiservice-opdrachten is bij Facilicom beter geborgd, omdat alle activiteiten zijn ondergebracht bij zusterbedrijven waardoor de lijnen kort zijn. Het stelt dit bedrijf ook in staat om bij de uitvoering van deze multiservice-opdrachten ook invulling te geven aan een gemeenschappelijke cultuur die draait om het verplaatsen in de klant en om kernbegrippen als gastvrijheid en hostmanship. Dat is concrete meerwaarde.’

Geert van de Laar, concerndirecteur Facilitaire Bedrijven Nederland bij Facilicom: ‘Je balanceert bij de invulling van een multiservice-contract altijd tussen een generalist of een gespecialiseerde servicemedewerker.’ zichzelf tekort als zij het belang van een innovatieve partij als Facilicom over het hoofd zien. Zo’n partij kan tijdens de contractperiode met ideeën komen hoe het werk slimmer kan worden ingevuld. Op de langere termijn ben je met zo’n benadering beter af. Daarnaast wordt de bijdrage van een facilitaire dienst als schoonmaak of de catering aan het primaire proces onderschat. Er is een grens aan de bezuiniging op facilitaire diensten rond de werkplek. Ga je beneden deze grens, dan wordt medewerkerstevredenheid er rechtstreeks door beïnvloed.’ ‘Je ziet dat het beste terug bij bedrijven die het nieuwe werken hebben ingevoerd. Zij hebben hun facilitaire proces anders geregeld, waardoor minder kantoormeters niet per se minder diensten hoeven te betekenen. Volgens mij moet je als aanbieder optimaal inspringen op deze marktvraag. De kleinere bedrijfsruimte wordt namelijk wel vaker gebruikt en heeft daardoor eerder een schoonmaakactie nodig. Ook met ruimere cateringtijden is het nodige te doen. Wat dat betreft, biedt het nieuwe werken eerder een kans in

deze benauwde tijden dan een bedreiging. Het is veel minder slecht voor facilitaire dienstverleners dan ik om me heen hoor.’ Over die concurrenten gesproken, meer aanbieders zetten hun kaarten in op multiservice-contracten. Hoe onderscheidt Facilicom zich? ‘Facilicom heeft zich in haar 45-jarig bestaan van oudsher gericht op multiservice-contracten. Vaak waren we een roepende in de woestijn. Nu zie je dat meer schoonmaakbedrijven andere facilitaire diensten erbij pakken en dat bijvoorbeeld projectontwikkelaars hun vastgoedaanbod uitbreiden met facilitaire diensten. Vijftien jaar geleden was Facilicom redelijk uniek in haar aanbod om de invulling van verschillende facilitaire diensten te combineren of in het aanbod van maincontracting, waarbij het hele facilitaire bedrijf wordt uitbesteed.’ ‘Op dit moment bieden wij het breedste pakket diensten in de markt. Niet alleen zogenaamde soft services, zoals schoonmaak en beveiliging zijn bij Facilicom af te nemen, maar ook hard

Er zitten alleen maar pluspunten aan uitbesteding? ‘Bij opdrachtgevers wordt uitbesteding door nogal wat facilitair managers onterecht als een bedreiging voor hun vakgebied gezien. Ik wil deze mensen graag een hart onder de riem steken. Velen ervaren dat hun baan door multiservicecontracten en maincontracting op losse schroeven komt te staan en hun beroep lijkt te verdwijnen. Het egendeel is volgens mij het geval. De facilitair manager die vandaag zijn functie ziet verdwijnen door uitbesteding van het facilitair management zal morgen in dienst zijn bij dienstverleners die deze taken hebben overgenomen. Voor het managen van een multiservice- of maincontract heb je toch ook een manager nodig. Op dit punt hebben we op dit moment concreet vacatures en hebben we mooie loopbaantrajecten.’ ‹‹ * Sytse van der Schaaf is freelance journalist (www.it-executive.nl) (Advertentie) DE STANDAARD IN MICROVEZEL

+31 (0)70 - 345 87 37 www.greenspeed.eu

Service Management nummer 10 oktober 2011

contac ten en contrac ten

Uitbreiding vertegenwoordiging All Care De succesvolle samenwerking in Nederland tussen All Care en het Engelse Brightwell Dispensers heeft geleid tot een exclusieve vertegenwoordiging in de Benelux, Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk. Sinds 1 juli behartigt All Care de belangen voor zeep- en papierdispensers van Brightwell Dispensers.

Al 65 jaar specialiseert Brightwell Dispensers zich in innovatieve doseersystemen: van zeepdispensers voor sanitaire ruimtes tot elektronische doseerpompen voor industrieel gebruik. Het bedrijf is ISO 9001-gecertiﬁceerd en bezig met certiﬁcering voor de milieuzorgnorm ISO 14001. All Care heeft jarenlange ervaring in complete dispenserlijnen, met name in RVS en aluminium, biedt private-labelmogelijkheden, en ontwerpt en produceert roestvaststaal designlijnen.

Van Gaalen kiest voor Cleanbest Per 1 september heeft Schoonmaakbedrijf Van Gaalen uit Dronten een overeenkomst met Cleanbest. Het gaat om de levering van alle TOP-line-reinigingsmiddelen voor het schoonmaaken vloerenonderhoud. Cleanbest kwam na een aanbesteding met diverse leveranciers als beste uit de bus qua prijs en kwaliteit, en qua onder-

steuning op de werkvloer. Verder waren belangrijk: het innoverende karakter van Cleanbest, arbo en milieu, opleiding, en producten op maat. Schoonmaakbedrijf Van Gaalen is een regionaal schoonmaakbedrijf dat opereert in Midden-Nederland. Het bedrijf richt zich voornamelijk op interieur- en vloerenonderhoud en op specialistische reiniging.

DEM Cleaning Products levert aan Mint Hotel Het net geopende Mint Hotel is een samenwerking aangegaan voor het leveren van schoonmaakartikelen en -middelen (in samenwerking met Diversey), sanitaire voorzieningen en hygiënepapier met Dem Cleaning Products. Het hotel telt 553 kamers, heeft een Skybar met uitzicht over de stad, restaurant, café en meetingrooms en is

gevestigd pal naast het Centraal Station van Amsterdam. DEM Cleaning Products is leverancier en verzorgde een training voor de schoonmaak in het hotel. Op de foto: de Algemene Dienst van Mint Hotel Amsterdam (midden), Rick van Egmond (rechts) en Leo van der Zwan en Richard Angnoe (links) van DEM Cleaning Products.

SHO contracteert Intoned Intoned schoonmaakgroep en SHO Medisch Diagnostisch Centrum ondertekenden onlangs een overeenkomst voor het schoonmaakonderhoud en specialistisch vloeronderhoud van de hoofdlocatie in Velp en twee aan SHO gelieerde locaties. SHO (voormalig Stichting Huisartsenlaboratorium Oost) richt zich op de ondersteuning en versterking van de eerste-

Service Management nummer 10 oktober 2011

lijns gezondheidszorg. In Velp werken momenteel ruim 350 medewerkers en hier is ook een zeer modern laboratorium en onderzoekscentrum aanwezig. Intoned schoonmaakgroep uit Doesburg is dienstverlener in dagelijks schoonmaakonderhoud en industriële reiniging. Met een team van ruim 300 medewerkers en drie gespecialiseerde bedrijfsgroepen: Intoned Cleaning, Intoned Industry en Intoned Facility.

contac ten en contrac ten

Assist Zorgondersteuning actief bij GGZ Op 24 mei tekenden Delta Psychiatrisch Centrum en Assist Zorgondersteuning het contract voor de inzet van zorgassistmedewerkers in de nieuwe GGZ-vestiging Delta Zorgboulevard in Rotterdam. Assist Zorgondersteuning zorgt voor de planning en uitvoering van huishoudelijke en lichtverzorgende taken in zorginstellingen. Business unit manager Erik

Vrijhoeven: ‘Veel zorginstellingen kampen met een zorgpersoneelstekort. Door de liberalisering van de zorgmarkt worden onderscheidend vermogen en patiënttevredenheid steeds belangrijker. Een uitbreiding met dit contract sluit perfect aan op onze ambitie en groeistrategie in de zorgsector.’ De overeenkomst werd ondertekend door Jos Merx, directeur Assist, en Paul van Heugten, voorzitter raad van bestuur van Delta Psychiatrisch Centrum.

Groeneweg wint prijsvraag Da Vinci Op 14 september is de opdracht getekend tussen het regionale opleidingencentrum Da Vinci College en Glazenwasserij en Schoonmaakbedrijf Groeneweg. De opdracht betreft het stofvrij maken van het latraamwerk in het atrium van het Da Vinci. Op de prijsvraag, die Patrick Wolfert, directeur/eigenaar van PGW Advies en Arie Schouten, hoofd

Dienst Operations van het Da Vinci College, in juni in Service Management uitschreven, volgden vijf aanbiedingen. Groeneweg kwam daarbij als beste uit de bus. Op de foto achteraan, v.l.n.r.: Ben Fortuin van Riwal (leverancier hoogwerker), Leen de Jong (namens Groeneweg) en Patrick Wolfert, en vooraan Wally Verheijen (l) van Groeneweg en Arie Schouten.

Triodus en CS 2001 tekenen contract Rob Vergeer, algemeen directeur van Triodus Kinderdagopvang, en Henk Derwort, directeur van CS 2001, hebben een samenwerkingscontract ondertekend voor het schoonmaakonderhoud van 53 kindercentra voor dagopvang en buitenschoolse opvang in Den Haag. Het contract met CS 2001 kent een looptijd van drie jaar, met de optie tot ver-

lenging van twee maal één jaar. De opdracht bestaat uit het dagelijks schoonmaakonderhoud, glasbewassing, groot vloerenonderhoud en de levering van sanitaire voorzieningen voor alle locaties van Triodus. Ook zijn elf huishoudelijke medewerkers van Triodus na een succesvol overnametraject in dienst getreden bij CS 2001. Op de foto: links Rob Vergeer en rechts Henk Derwort.

Hazet opnieuw huisleverancier DrechtwerkFacilitair Op 30 juni tekende DrechtwerkFacilitair het vijfjarige contract met de vakgroothandel Hazet voor het leveren van een totaalpakket aan reinigingsproducten. DrechtwerkFacilitair is een professionele dienstverlener in schoonmaakonderhoud en wasserijdiensten. De organisatie staat garant voor een schone woon- en werkomgeving voor

instellingen, bedrijven en de deelgemeentes. DrechtwerkFacilitair gunde Hazet de opdracht en inmiddels werken de twee bedrijven al jaren intensief samen aan ontwikkelingen en ondersteuning op facilitair gebied. Op de foto v.l.n.r.: mevrouw C. Vermeij (bedrijfsdirecteur DrechtwerkFacilitair B.V.) en de heren R. Bieshaar (vestigingsleider Hazet) en F. Groeneveld (directeur Hazet).

Service Management nummer 10 oktober 2011

contac ten en contrac ten

Uitbreiding samenwerking Van Alem en Gelecon G. van Alem Schoonmaak- en Bedrijfsdiensten uit Groenekan heeft Gelecon uit Voorburg gekozen als belangrijkste toeleverancier van reinigingsmaterialen en -machines. Van Alem Schoonmaak- en Bedrijfsdiensten heeft zich in bijna 25 jaar ontwikkeld van een regionale naar landelijke speler. Stefan Faaij, operationeel directeur van Van Alem: ‘In de afgelopen

jaren heeft Gelecon zich gemanifesteerd als een betrouwbare en deskundige leverancier. Door onze overeenkomstige denkwijze hebben we besloten Gelecon te kiezen als preferred supplier. Ook gaat Gelecon Industrial alle reinigingsmachines op onze objecten servicen en onderhouden.’ Op de foto schudden Stefan Faaij (r) en Michael van der Linden elkaar de hand op de gesloten samenwerkingsovereenkomst.

Overeenkomst United en HV Schoonmaak Sinds 11 augustus verzorgt HV Schoonmaak het schoonmaakonderhoud en aanverwante diensten voor United (voorheen United Broadcast Facilities) op het Media Park in Hilversum. United is een fullservice facilitair bedrijf en biedt technische en creatieve ondersteuning voor multimediale audiovisuele producties. Het bedrijf betrekt dit jaar

een pand op het Media Park: het voor United prachtig herontwikkelde monumentale Muziekpaviljoen. HV Schoonmaak verzorgt het schoonmaakonderhoud voor meer opdrachtgevers op het Media Park. ‘Dit is een welkome aanvulling op onze mediaportefeuille’, aldus André van den Heuvel en Anton Vinck, directeur-eigenaren van HV Partners en HV Schoonmaak.

Dolmans en Hako Benelux tekenen contract Op 22 augustus hebben Jos van Dijk, operationeel directeur van Dolmans Facilitaire Diensten, en Jan Willem Biljardt, commercieel directeur van Hako Benelux, hun handtekening gezet onder een machine-ﬂeetmanagement-contract. Het contract omvat de verzorging van het totale machinepark van Dolmans Facilitaire Diensten in Nederland door

Hako. Voor Dolmans een hele zorg minder, terwijl Hako, fabrikant en specialist in reinigingsmachines, ﬂeetmanagement ziet als een uitbreiding van haar service. Dolmans kan zich daardoor volledig bezighouden met schoonmaakdienstverlening. Het machine-ﬂeetmanagement-contract bevat onder meer technische service, onderhoud, keuringen, voorraadbeheer, toelevering en logistiek.

Rijnland Zorggroep kiest voor EW Op 1 september is EW Facility Services gestart met facilitaire dienstverlening aan Rijnland Zorggroep. Het betreft een contract voor drie jaar. Rijnland Zorggroep bestaat uit het Rijnland Ziekenhuis (locaties Alphen aan den Rijn en Leiderdorp), Rijnland Medisch Centrum en Rijnland Verpleging en Verzorging (Verpleeghuis Leythenro-

Service Management nummer 10 oktober 2011

de, Verpleeghuis Oudshoorn en Zorgcentrum Noorderbrink). Op de foto v.l.n.r.: Hans Rijsbergen, hoofd Schoonmaak & Textielvoorziening en verhuiscoordinator Rijnland Zorggroep, Walter van der Wilt, manager Hotel Rijnland Zorggroep, Henk den Hollander, managing director bij EW Facility Services, Bas Haagen, commercieel directeur bij EW Facility Services en Marcel Kuin, lid raad van bestuur van de Rijnland Zorggroep.

mensen

Uitbreiding Stuyvers Groep

Linda Wehkamp bij HV Schoonmaak

Van der Wolf overgestapt naar Weska

Paul Montfroy is als commercieel manager aan het team van de Stuyvers Groep in Capelle aan den IJssel toegevoegd.

Het team van HV Schoonmaak is versterkt door Linda Wehkamp in de functie van accountmanager Sales & Marketing.

Sinds 1 juli werkt Christiaan van der Wolf bij schoonmaakgroothandel Weska in Rotterdam.

Montfroy is verantwoordelijk voor de commerciĂŤle uitbreiding van de Stuyvers Groep. Hij heeft een commerciĂŤle achtergrond en veel vastgoedervaring. Sinds 1990 adviseert Montfroy de vastgoedwereld bij aankoop van projecten en grond.

Wehkamp volgde de Middelbare Hotelschool en werkte onder andere als accountmanager in de uitzendbranche en horeca. Voor HV Schoonmaak, gevestigd op het Mediapark in Hilversum, zet zij zich in voor new business en relatiebeheer.

Weska nam deze zomer de activiteiten van Osprey Deepclean Nederland over en daarmee stapten drie medewerkers over die de productgroep vertegenwoordigen. Een van hen is Christiaan van der Wolf, in de functie van service engineer.

(Advertentie)

Een compleet microvezelsysteem

Met het complete microvezelsysteem van Wecoline, de innovatieve vlakmopbevochtiger en de online E-learning, bent u verzekerd van een maximaal schoonmaakresultaat.

www.wecoline.com

vakmanschap

Uitslag vakprijsvraag specialistisch reinigen ‘Winnen = opdracht binnen’. Zo werd de prijsvraag voor specialistisch reinigen in het juninummer van Service Management aangekondigd. Een leuke trigger: zo bleek, want via de website en de e-mailnieuwsbrief van ons vakblad, maar ook per mail, persoonlijk, via Twitter en de LinkedIngroep Verantwoord gebouwbeheer werd duidelijk: de prijsvraag leeft! Uiteindelijk schreven vijf partijen zich in voor en dongen mee naar de reinigingsopdracht bij het Da Vinci College in Dordrecht. En de winnaar is... PETRA DE BRUIN

ven een korte geheugenopfrisser. De architect bedacht een imponerend latraamwerk voor het atrium van het Da Vinci College in Dordrecht, maar over het onderhoud ervan was nauwelijks of in ieder geval te weinig nagedacht. Dus ontstond een probleem: stofpartijen nestelen zich, met alle gevolgen van dien. Daarmee vormt het Da Vinci het letterlijke en figuurlijke schoolvoorbeeld van hoe het niet moet, c.q. van het grote belang dat gebouwontwerper en -onderhouder van meet af aan samenwerken.

Prijsvraag Een probleem vraagt om een oplossing, dus werd een prijsvraag uitgeschreven. Die prijsvraag werd geïnitieerd door Patrick Wolfert, directeur/eigenaar van PGW Advies uit Deventer (op de foto (Advertentie) DE STANDAARD IN MICROVEZEL

In 2007 werd de nieuwbouw van het Da Vinci College geopend door prinses Máxima. Het college is het regionale opleidingencentrum voor Zuid-HollandZuid en telt achttien locaties, 10.000 studenten en geeft ruim vierhonderd verschillende beroepsopleidingen op mbo- en hbo-niveau, en bedrijfsopleidingen en cursussen voor volwassenen. Het atrium is een in het oog springende ruimte van drie verdiepingen, waarin de eerste verdieping vanaf de begane grond vier meter hoog is en de drie verdiepingen elk drie meter hoog zijn. De prijsvraag betrof het goed en op financieel reële voorwaarden stofvrij maken van het zeventien meter hoge raamwerk met 700 m2 verticale houten lamellen.

links) en Arie Schouten, hoofd Dienst Operations van het Da Vinci College in Dordrecht (op de foto rechts). In juni volgde in het vakblad, op de website, in de e-mailnieuwsbrief en het Twitter-account van Service Management een oproep. Dat leidde tot zes bezoeken aan het regionale opleidingencentrum voor Zuid-Holland-Zuid en tot vijf offertes, waarvan twee partijen een minicompetitie onder onderaannemers uitschreven wat leidde tot hun aanbieding. Op 5 september vond in aanwezigheid van beide heren en de redactie van Service Management de beoordeling en gunning van het atrium-reinigingsproject plaats.

Beoordeling +31 (0)70 - 345 87 37 www.greenspeed.eu

‘We beoordelen op basis van vier criteria: de geboden oplossing, de compleetheid van de offerte, de haalbaarheid van de

Service Management nummer 10 oktober 2011

uitvoering en uiteraard de prijs’, legt Wolfert uit. De offertes waren zeer divers: van drie regels tot elf pagina’s, en van mailbericht tot Worddocument van 8 mB. ‘De eerste offerte kunnen we inhoudelijk niet beoordelen, omdat dit eenvoudigweg enkel een prijsopgave is. Daarentegen doet een andere partij een voorstel tot het aanbrengen van een nanocoating, die het hechten van het vuil vermindert. Opvallend is verder de inzet van hoogwerkers: één inschrijver zet een spinhoogwerker in, een andere een schaarhoogwerker en weer een ander rolsteigers.’ Daarbij blijkt de druk per vierkante meter van belang: ‘De vloer kan maximaal 350 kg per m2 dragen. Deze norm wordt in de aanbiedingen sowieso in één geval overschreden’, weet Schouten. Ook de aangeboden methode voor het stofwissen van de verticale latten is di-

vakmanschap

vers. Wolfert hierover: ‘In een van de offertes wordt daarover met geen enkel woord gerept, maar in de andere vier wel. Zo worden het reinigen met een klapwisser en klamvochtige microvezeldoekjes geoffreerd, maar ook het aanbrengen van een luchtstroom achter het lattenraamwerk. Het inzetten van microvezeltechniek betekent overigens dat de ramen achter het lattenraamwerk na het stofvrij maken van de latten ook moeten worden gereinigd’, legt de adviseur ter beoordeling voor aan opdrachtgever Schouten.

Prijs In de oproep voor de prijsvraag was als voorwaarde het maximum bedrag per reiniging van € 2.500,- gesteld. ‘Een van de bezoekers die ter plaatse is komen kijken, gaf aan dat een reinigingsbeurt € 20.000 zou moeten kosten. Per mail ontving de redactie ook deze reactie: ‘Persoonlijk is mijn gevoel, met de gebrekkige informatie die wordt verstrekt (gerefereerd wordt aan het gepu-

bliceerde artikel, red.), dat de probleemstelling binnen de beperking die is opgelegd met een vierkante metervergoeding van circa € 3,60 per m2 niet is op te lossen.’ Toch nodigde Wolfert ook deze partijen uit: ‘Als het niet haalbaar blijkt, dan moeten we onze financiële voorwaarden bijstellen.’ Dit bleek overigens niet nodig. Schouten en Wolfert besloten te beoordelen op gemiddelde prijs: ‘Dit omdat de gemiddelde prijs prijsduiken voorkomt. En zeker in dit geval, waar resultaat en veiligheid belangrijk zijn, is een goede prijs belangrijk!’, benadrukt Wolfert. ‘De meeste bedrijven hebben geoffreerd met een prijs voor een zogenaamde nulbeurt en een prijs voor de reguliere beurten. De totaalkosten voor de reiniging van het lattenraamwerk in het atrium hebben we berekend op basis van drie keer reinigen per jaar.’

Winnaar Op basis van de vier criteria komt Glazenwasserij en Schoonmaakbedrijf

Groeneweg uit Dordrecht als beste uit de bus. ‘Vermeldenswaardig is dat zij als enige partij in hun aanbieding helder en uitgebreid uiteenzetten welke veiligheidsmaatregelen zij treffen voor het werken op hoogte’, voegt Schouten toe. Groeneweg krijgt dus de opdracht, die op 14 september is ondertekend. Aan deze prijsvraag zijn twee extra’s verbonden: opdrachtgever het Da Vinci College en facilitair adviesbureau PGW Advies bieden twee personen van het winnend bedrijf een weekend weg naar Dordrecht c.q. Deventer en Kluwer, de uitgeverij van Service Management biedt een jaarabonnement op Service Management aan. Van dit prijzenpakket maakt de specialist uit Dordrecht geen gebruik, maar stelt het bedrag ter beschikking aan een door Da Vinci te kiezen goed doel. ‘De opdracht is onze prijs.’ In de week van 17 oktober vindt de eerste uitvoering plaats. ‹‹

Service Management nummer 10 oktober 2011

evenementen

VSR-Zomerborrel 2011

Klantbehoud en klantbeleving Hoe kunnen organisaties de binding met hun klanten behouden in een omgeving waar de macht over de markt verschuift naar sociale netwerken? En hoe beleven kantoorpandbewoners de kwaliteit van de schoonmaak? Twee vragen die centraal stonden tijdens de VSR-Zomerborrel 2011 op 7 september in Maarssen. PETRA DE BRUIN

raditioneel start het drukke congressen- en events-najaarsseizoen met de VSR-Zomerborrel op de eerste woensdag van september. Zo ook dit jaar, namelijk op 7 september. De traditie werd enigszins doorbroken doordat Vereniging Schoonmaak Research

ditmaal voor een andere locatie had gekozen, het klassieke Kasteel Doorwerth was verruild voor het moderne Inn Style in Maarssen. Het netwerkevenement vond bovendien plaats onder andere, herfstachtige weersomstandigheden. Met 85 bezoekers kan de VSR

weer terugkijken op een goed bezochte bijeenkomst, met klantbehoud en –beleving als centrale thema’s.

Klantbehoud Na het openingswoord door VSR-voorzitter Tammo Huizinga was de microfoon voor Menno Lanting. Een voor de schoonmaakbranche ‘vreemde’, maar onder management-Nederland dat actief is in sociale media, niet. Lanting is namelijk auteur van het bekroonde boek Connect!, dat als ondertitel draagt: De impact van sociale netwerken op organisaties en leiderschap. In zijn boek, dat alle VSR-Zomerborrel-deelnemers ontvingen, beschrijft Lanting hoe online sociale netwerken tot nu toe vooral in ons privéleven een steeds belangrijkere rol spelen en hoe deze ontwikkeling haaks staat op de manier waarop veel bedrijven en organisaties georganiseerd zijn. ‘Zij werken voor een groot deel nog met een strategie, cultuur en processen, die stammen uit de vorige eeuw’, hield Lanting de VSR-leden voor.

VSR Zomerborrel in beeld Op de website www.vsr-org.nl, kopje Actueel, staat de fotoserie van de VSR Zomerborrel 2011. Een impressie gemaakt door Sumplus Fotograﬁe uit Yerseke.

Service Management nummer 10 oktober 2011

evenementen

‘In de Connected!wereld zien we een tweedeling ontstaan: digital natives en digital immigrants. De eerste groep zijn mensen geboren na 1980 en opgegroeid in de Connected!wereld; de anderen stammen uit het industriële tijdperk zonder internet en integreren in de nieuwe, digitale wereld.’ De verschillen blijken vooral te zitten in een andere instelling en talenten: ‘Niet alleen in de verwachtingen voor beschikbare technologie, maar ook in de gedachten over hiërarchie en organisatievormen.’ Dat de invloed van sociale media groot is en steeds groter wordt, maakte Lanting meer dan duidelijk. En dat de aanwezige VSR-leden niet tot de digital native behoren ook. Maar voor zijn (non)verbale communicatiegedrag zette de vice-voozitter van VSR Nico Lemmens na afloop van zijn boeiende presentatie toch even de puntjes op de i: ‘We zijn geen avant-gardevolk, maar wist u dat de schoonmakers in casu glazenwassers Bill Gates nog voor waren: zij werken namelijk al sinds jaar en dag met Windows’, grapte Lemmens.

Klantbeleving In samenwerking met onderzoeksbureau Integron doet VSR momenteel onderzoek naar de kwaliteitsbeleving in kantooromgevingen. Want welke impact hebben omgevingsfactoren op de interne klantbeleving qua schoonmaak? Jean-Pierre Schuurmans van het onderzoeksbureau uit Rotterdam gaf uitleg over dit onderzoek en lichtte in eerste instantie de schoonmaaksector toe vanuit het jaarlijks terugkerend onderzoek van Integron: Facility beleving in Nederland. Het is niet nieuw, evenmin verbazingwekkend, maar het blijft teleurstellend voor diegenen die schoonmaak een warm hart toedragen: de tevredenheid en het belang van schoonmaak komen er bekaaid af: 1,86 op een 4-puntsschaal. Catering, automaten en het gebouw waar men werkt worden hoger gewaardeerd, maar beveiliging, werkplek en receptie daarentegen lager. Een andere opmerkzaamheid uit het facility-belevingsonderzoek: er is verschil in kwaliteitsbeleving als er overdag of ’s avonds wordt schoongemaakt. Het verschil is overigens minimaal: 0,1

of 0,2 punt op een 10-puntsschaal, maar dagschoonmaak komt er in alle gevallen beter uit. Gemeten werden onder meer de kwaliteit van glasbewassing, de opstelling en uitstraling van de schoonmaakmedewerkers, de schoonmaak van sanitair en de frequentie van de schoonmaak. Waar overdag schoonmaken het van de avonduren wint, daar scoort de beleving van schoonmaken in eigen beheer hoger dan uitbesteden. Het grootste verschil in waardering, zo gaven de geënquêteerden aan, zit ‘m in de schoonmaak van de werkplek: 6,6 voor schoonmaak door derden, 7,3 door eigen dienst.

ches, namelijk overheid, onderwijs, industrie en zakelijke dienstverlening. En we zetten in het onderzoek diverse achtergrondvariabelen in: avond- en dagschoonmaak, geen en wel cleandesk policy, en vaste en flexwerkplekken.’ Tijdens het VSR-event Klantbeleving, op dinsdag 15 november in het interactieve pretpark Beeld en Geluid in Hilversum, worden de onderzoeksresultaten gepresenteerd en kan de vraag worden beantwoord: welke factoren hebben invloed op de schoonmaakbeleving van de eindgebruiker? ‹‹ (Advertentie)

In het tweede deel van zijn presentatie weerlegde Schuurmans zijn visie op schoonmaak: ik maak schoon versus ik lever schoon en medewerker productie versus medewerker gebruikerstevredenheid. Tot slot: deel 3: de opzet van het onderzoek van VSR naar schoonmaakbeleving. ‘Het onderzoek loopt momenteel en wordt gehouden op tien locaties, alle kantooromgevingen, en onder meer dan 250 eindgebruikers. Zij vertegenwoordigen diverse bran-

DE STANDAARD IN MICROVEZEL

Voor België

03 - 231 33 89 www.boma.be

Service Management nummer 10 oktober 2011

produc ten -/dienstenregister

Automatisering

Glas- en gevelreiniging

Microvezelmaterialen

Abonneren op de gratis mailnieuwsbrief van Service Management? Geef u op via www.servicemanagement.nl

Glas- en gevelreiniging

Parketrenovatie

Milieubewuste kwaliteitsproducten

Duurzame schoonmaakproducten

Bedrijfskleding

Abonneren op de gratis mailnieuwsbrief van Service Management? Geef u op via www.servicemanagement.nl

Meubel- en vloerreiniging

Schoonmaakartikelen on line GROOTHANDEL Schoonmaak- en glazenwassersartikelen NU online bestellen bij:

www.deregenboog.nu

Service Management nummer 10 oktober 2011

Reinigingsmiddelen onder private label

Abonneren op de gratis mailnieuwsbrief van Service Management? Geef u op via www.servicemanagement.nl

produc ten -/dienstenregister Reinigingsmiddelen onder private label

Schoonmaakartikelen

Schoonmaakorganisaties

Abonneren op de gratis mailnieuwsbrief van Service Management? Geef u op via www.servicemanagement.nl

www.hazet.igefa.nl Zaandam

Dordrecht

Schoonmaak glas- en gevelreiniging

Schoonmaakonderhoudsmiddelen

Schoonmaakgroothandel

Schoonmaakmachines

Renovatie natuursteen

Schoonmaakorganisaties

Abonneren op de gratis mailnieuwsbrief van Service Management?

WWW.DOLMANS.COM SCHOON MAAKT BLIJ

Geef u op via www.servicemanagement.nl

Schrob-/zuigmachines

Software/automatisering

Tapijtreiniging

Service Management nummer 10 oktober 2011

Vakblad voor professioneel schoonmaakonderhoud

Service Management is een onafhankelijk vakblad voor professioneel schoonmaakonderhoud en is een uitgave van Kluwer bv. Kluwer legt uw gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements-) overeenkomst. Uw gegevens kunnen door Kluwer, of zorgvuldig geselecteerde derden, worden gebruikt om u te informeren over relevante producten en diensten. Indien u hier bezwaar tegen heeft, kunt u contact met ons opnemen. 32e jaargang. Redactie Petra de Bruin, hoofdredacteur Dick van Zomeren, redacteur Caroline Hamerslag, eindredacteur Redactieadres Postbus 4, 2400 MA Alphen aan den Rijn Telefoon (0172) 46 66 80 Fax (0172) 42 28 04 E-mail: pdebruin@kluwer.nl dvanzomeren@kluwer.nl Uitgever Fréderique Zeemans Marketing Judith Verkerk e-mail: jverkerk@kluwer.nl Advertentieverkoop Kluwer Liesbeth van den Hoek en Arjen Tuitert Postbus 4 2400 MA Alphen aan den Rijn Telefoon (0172) 46 64 71 / 46 64 42 E-mail: lvdhoek@kluwer.nl / atuitert@kluwer.nl Advertentieplaatsingen worden uitgevoerd overeenkomstig de ‘Regelen voor het Advertentiewezen 1990’. Abonnementen Jaarabonnement € 81,- exclusief verzendkosten en btw. Studenten betalen € 55,- per jaar, inclusief verzendkosten en btw. Losse verkoopprijs € 11,50 per nummer. Vragen over abonnementen kunt u richten aan de afdeling Klantenservice, telefoon (0570) 67 33 58. Abonnementen kunnen schriftelijk tot uiterlijk drie maanden voor aanvang van een nieuw abonnementsjaar worden opgezegd. Bij niet-tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. Op alle uitgaven van Kluwer zijn de algemene leveringsvoorwaarden van toepassing. Deze kunt u lezen op www.kluwer.nl of opvragen via telefoonnummer (0570) 67 33 58. Abonnementen in België Wolters Kluwer Belgium (WKB) Motstraat 30 B-2800 Mechelen Telefoon 0800-301 43 Fax 0800-175 29 E-mail: info@kluwer.nl Abonnementsprijs op aanvraag. U vindt de algemene voorwaarden van WKB op www.kluwer.be Partners 3M Nederland, Diversey, Hectas Bedrijfsdiensten, Numatic International, SCA Hygiene/Tork, SVS en Wecovi Vormgeving en DTP COLORSCAN BV, Voorhout - www.colorscan.nl Druk DeltaHage b.v., Den Haag Auteursrecht voorbehouden Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever worden openbaar gemaakt of verveelvuldigd. Op iedere inzending van een bijdrage of informatie zijn van toepassing de Standaardpublicatievoorwaarden van Wolters Kluwer Nederland BV, gedeponeerd ter grifﬁe van de arrondissementsrechtbank te Amsterdam onder nr. 217/1999; een kopie kan kosteloos bij de uitgever worden opgevraagd. ISSN 0928-3021 - Copyright 2003 Service Management Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en uitgever(s) geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten en onvolkomenheden, noch voor gevolgen hiervan. ISSN 1386-0941

www.servicemanagement.nl

Onafhankelijk

column

‘Vier van de zes bedrijven die liften keuren, zijn niet onafhankelijk van hun opdrachtgevers.’ De kop van dit krantenartikel van eind augustus deed me direct denken aan de kwaliteitskeuringen van schoonmaakonderhoud. De discussie over de slager die zijn eigen vlees keurt. Wat de liften betreft, het blijkt dat deze vervoermiddelen periodiek moeten worden gekeurd, maar ‘er wordt getwijfeld aan de veiligheid. Hoe veilig is het als het onderhoudsbedrijf zelf opdrachtgever is? De Arbeidsinspectie slaat alarm’, aldus NRC Next. ‘Een onafhankelijke deskundige die vaststelt of een lift veilig is. Zo staat het ook in de wet: keuringsinstanties moeten onafhankelijk opereren van partijen die belang hebben bij de keuring.’ Bij onafhankelijkheid legde ik een andere link, die naar de verkiezing van de beste materiaalwagen: Schoonmaaktoppers, die enkele dagen na de liftpublicatie plaatsvond. Mijn intentie voor deze verkiezing: het omarmen van de mensen op de werkvloer, het benadrukken van het belang van goed werkmateriaal en het uitdragen van vakmanschap. Het animo voor deze eerste editie van Schoonmaaktoppers was groot: van de elf producten c.q. exclusief importeurs van materiaalwagens voor professioneel schoonmaakonderhoud togen er tien (de elfde was niet bereikbaar) naar het verrassend verbouwde pand en de showroom van Weska in Rotterdam. Maar de beslissing tot deelname bleek niet bij alle bedrijven zonder twijfel: ‘Niet meedoen is geen optie’, was een reactie. Dit met het oog op het gastheerschap? Of was het podiumvrees voor de kritische jury en/of vakpers? Tja, met één zin kun je een product of bedrijf maken of breken, dat besef ik. Ook ontvingen we een verzoek om geen concurrenten tot de presentatie toe te laten. Vrijdag 2 september werd een prachtige dag, in deze editie van Service Management een uitgebreid verslag van de verkiezing. Iedereen kon zich in het concept vinden: deelnemers, gastheer, juryleden en fotograaf. Niet in de laatste plaats doordat een jury van vijf (vak)kanjers garant stond voor een onafhankelijke verkiezing. Meer dan veertig objectieve criteria en slechts twee subjectieve criteria hadden zij verzameld; daarop werden de tien microvezel- of gecombineerde materiaalwagens beoordeeld. Zwenkwielen, rem, afsluitbare afvalzak, lekbak, duwstang, stootrubbers, steelklemmen, noem maar op. Teunie van den Bosch, Beate Geene, Cor van der Velden, Agnes de Vries en Mart Zwaan: deze vijf rotten in het vak maakten Schoonmaaktoppers tot een onafhankelijke en professionele vakverkiezing. Over de uitslag is geen twijfel mogelijk, want die slager was er in geen velden of wegen en belangen waren er evenmin. Wel twee winnaars: Vileda en Diversey. Van harte gefeliciteerd! Petra de Bruin, hoofdredacteur Service Management

Service Management nummer 10 oktober 2011

6DQ75$/

)$ %

D 7,(

LQ U R H VWYU LM V

$ $5

LW LW H

H U D IG U X N F

LQ J

J YLQ

W L

0$$.7 8 *5$$* *(%58,. 9$1 23(1%$5( 6$1,7$,5( 9225=,(1,1*(1"

.6*$5$

(U ZRUGHQ VWHHGV KRJHUH HLVHQ DDQ SHUPDQHQWH K\JLsQLVFKH RSORVVLQJHQ LQ KHW RSHQEDDU VDQLWDLU JHVWHOG 'DQN]LM YHHO VOLPPH GHWDLOV YROGRHW RQV FRPSOHWH DDQERG DDQ DOOH HLVHQ GLH DDQ PRGHUQH HQ DDQVSUHNHQGH RSORVVLQJHQ YRRU VDQLWDLU JHVWHOG ZRUGHQ :HONRP ELM 6DQ75$/ ZZZ RSKDUGW FRP

nummer 10, oktober 2011

ALS JE MEER VUIL KUNT BUITEN HOUDEN KUN JE MEER WINST BINNEN HALEN. SERVICE Management

ZET UW SCHOONMAAKVISIE OP SCHERP VRAAG NU EEN GRATIS DEMO AAN.

ONAFHANKELIJK VAKBLAD VOOR PROFESSIONEEL SCHOONMAAKONDERHOUD

www.servicemanagement.nl

THEMA: OP DE (WERK)VLOER ag prij svra Uitslag e i Colleg Da Vinc

WWW.SCHOONMAAKMARATHON.NL

Vakjury kiest Schoonmaaktoppers

Een verkiezing op rolletjes nummer 10 , oktober 2011

OWN THE FLOOR

Duurzame aandacht voor vloeronderhoud

Schoonmaakorganisaties zoeken transparantie

Facilicom vindt succes in de breedte