Analyse

Europese zuivelimport is weggevallen Rusland heeft eigen productie en importeert uit buurlanden

Annual Insight gelooft dat het gebruik van data in toenemende mate van belang is om de juiste strategische beslissingen te kunnen nemen. In deze maandelijkse rubriek nemen wij de lezer mee in hoe de groeiende hoeveelheid gebruikt kan worden bij het beter begrijpen van ontwikkelingen binnen de zuivelmarkt. In deze editie kijken we naar de ontwikkeling van de Russische zuivelsector.

Tekst: Mathieu Geuskens

Rusland heeft de eigen zuivelproductie de afgelopen jaren flink opgevoerd. (Foto: Akimov Igor/ Shutterstock)

Op 7 augustus 2014 voerde Rusland beperkingen in op de import van landbouwproducten uit de Europese Unie en verbonden landen. De beperkingen waren een reactie de invoering van handelsbeperkingen door deze landen na de Russische annexatie van de Krim in hetzelfde jaar, en omvatten onder andere de import van zuivel- producten. Voorheen was Rusland een gretig afnemer van Europese zuivelproducten: het land importeerde in 2013 nog 262.000 ton aan kaas en wrongel uit de Europese economische zone, meer dan de helft van de totale import van 438.000 ton. Binnen de EU was Nederland de belangrijkste handelspartner op het gebied van kaas, met een totale export van 58.000 ton (€ 282 miljoen) in 2013.

Grafiek 1. Import van kaas en wrongel door Rusland, 1.000 ton

Grafiek 2. Consumptie en oorsprong van kaas in Rusland, 1.000 ton

Grafiek 3. Melkproductie in Rusland, totaal en per koe

Hiermee was Nederland op het gebied van kaas en wrongel de tweede handels- partner van Rusland, waarbij alleen de import vanuit buurland Wit-Rusland groter was. Dit land heeft na de invoering van de handelsbeperkingen het overgrote deel van de Russische import op zich genomen. Waar het in 2012 en 2013 respectievelijk 20 en 25 procent van de totale Russische kaasimport leverde is dit tussen 2015 en 2019 opgelopen tot circa 84 procent. Hoewel de uit het buurland geïmporteerde kazen goedkoper zijn dan de Nederlandse export, is het prijsverschil met 35 cent per kilo (2013) relatief beperkt. De ingevoerde handelsbeperkingen toonden voor de Russische president Poetin aan dat het land (in zijn ogen té) afhankelijk was van andere landen. De regering stimuleerde hierop de verdere ontwikkeling van binnenlandse productie van onder andere zuivelproducten, wat afgaande op gegevens van het Russische statistiekbureau en de USDA grotendeels gelukt is.

Minder afhankelijk

Rusland heeft de binnenlandse kaasproductie sinds 2013 met circa 45 procent verhoogd, wat neerkomt op een gemiddelde jaarlijkse groei van 5,4 procent. Het land is hiermee

Industriële koeling Highcare Kaasrijping Cleanrooms Airconditioning Maatwerk

Voets & Donkers ontwikkelt met grote precisie luchtbehandelingssystemen die exact de juiste condities creëren voor kaasrijping.

In aanbouw zijnd melkveebedrijf voor 1.200 koeien in de regio Novgorod. (Foto: Interfarms)

beduidend minder afhankelijk geworden van buitenlandse import. Waar het in 2013 circa 64 procent van de binnenlandse markt vanuit eigen productie kon beleveren is dit in 2020 opgelopen tot 79 procent. Het land exporteert daarnaast ook een deel van de geproduceerde kaas naar buurlanden, in het bijzonder Kazachstan. Hoewel Rusland op het gebied van zuivel meer zelfvoorzienend is geworden, blijven populaire buitenlandse kazen zoals de Nederlandse Gouda en Italiaanse mozzarella en Parmezaan schaars. Aan een deel van de vraag naar deze productie wordt naar verluidt met illegale import voldaan, maar Russische ondernemers zagen ook een gat in de binnenlandse productie van deze kazen. Russische kaasproducenten reisden door Europa op zoek naar recepten en begonnen na deze gevonden te hebben met het produceren van deze kaas. Vooral op het gebied van mozzarella lijkt dit te slagen. Volgens The Economist kent het land nu verschillende mozzarellafabrieken die het Italiaanse product met hoge kwaliteit weten na te maken.

Rusland heeft Europese kaasimport vervangen door Wit-Russische

Verbetering van efficiëntie

Het valt op dat Rusland de binnenlandse productie van zuivel voornamelijk heeft kunnen verhogen door de productie per koe met circa 4,1 procent per jaar te verhogen, waarbij het aantal melkkoeien krimpt (-20 procent sinds 2013). Met een gemiddelde productie van 4,5 ton per koe per jaar in 2018 blijft het land ruimschoots onder de gemiddelde productie van een Nederlandse melkkoe (9,6 ton per koe per jaar volgens Agrimatie), maar dit is een sterke verbetering ten opzichte van de 3,6 ton rauwe melk die een Russische in 2013 produceerde. Rusland heeft het gat dat de weggevallen Europese zuivelimport achterliet weten op te vullen, zowel met eigen productie als met import uit buurland Wit-Rusland. Als het land de verbetering van de efficiëntie in de vee- houderij weet door te zetten zal deze trend zich vermoedelijk voortzetten in de toekomst, mogelijk met toegenomen export tot gevolg. Rusland lijkt hier op voor te sorteren: het verkreeg recent toestemming om zuivel te exporteren naar Japan, Vietnam en China. Toch lijkt het land nog ver van een volwassen binnenlandse zuivelindustrie: veel van de grotere zuivelspelers zijn lokale dochterondernemingen van buitenlandse concerns zoals het Franse Danone en Duitse EkoNiva, welke de in Rusland beperkt aanwezige technologische kennis mee die nodig is om de zuivelproductie op peil te houden.

Mathieu Geuskens is zuivelanalist bij Annual Insight.