België

Zuivelhandelsbalans voor eerst sinds 2014 weer positief Corona tempert optimisme Belgische zuivelindustrie

De Belgische zuivelindustrie bereikte het afgelopen jaar nieuwe mijlpalen. Dit jaar zullen de resultaten naar verwachting aanzienlijk minder positief zijn.

Tekst: René van Buitenen

Hoewel verslagjaar 2019 de hoofdmoot was, ging de jaarvergadering van de Belgische zuivelorganisatie BCZ vooral over de coronacrisis. Centrale vraag van de onlinebijeenkomst was hoeveel impact de crisis zal hebben op de resultaten van de Belgische zuivelsector. “We zullen omzet gaan verliezen dit jaar. Dat is zeker, maar in welke mate is niet te zeggen”, meent Renaat Debergh, afgevaardigd bestuurder van de Belgische Confederatie van de Zuivelindustrie (BCZ). “De markt is fragiel. We weten niet welke kant het op gaat. Het is echt koffiedik kijken.”

Hectische periode Zoals overal in Europa hebben ook de Belgische zuivelbedrijven een hectische periode achter de rug. Het overeind houden van de logistieke keten terwijl de melkaanvoer opliep was onder de coronabeperkingen een grote uitdaging. “De zuivelindustrie heeft bewezen over voldoende veerkracht te beschikken en heeft de coronatest met glans doorstaan”, stelt de brancheorganisatie. “Zuivelondernemingen werkten nauw samen om de melk zo goed mogelijk te verwerken. Alle melk is opgehaald en

Belgische zuivelondernemingen haalden vorig jaar voor het eerst in de historie meer dan 4 miljard liter op bij melkveehouders. (Foto: Milcobel)

verwerkt.” Debergh is trots op zijn leden. “Zij hebben in moeilijke tijden, met creativiteit, flexibiliteit en extra inzet de bevoorrading van de winkels met melk en zuivelproducten kunnen garanderen.” De ‘lockdown’ in België zorgde voor een toename van de afzet van consumptiemelkproducten. Die steeg met 15 procent. Dat is slechts een kleine pleister op de wonde die de zuivelindustrie dit jaar zal voelen. Want behalve de weggevallen verkoop aan de horeca, daalden ook de opbrengstprijzen van zuivelingrediënten. Het effect zal van bedrijf tot bedrijf verschillen, vermoedt Debergh, maar zeker de ondernemingen die sterk afhankelijk zijn van de horeca een grote terugval in omzet hebben gehad. “Dat poets je niet weg.” De economische cijfers zullen over 2020 dan ook aanzienlijk minder goed zijn dan het afgelopen jaar, verwacht de BCZ.

Groei export Voor het eerst sinds vijf jaar kon de Belgische zuivelindustrie in 2019 weer een positieve handelsbalans overleggen. Dan kwam deels door de verminderde invoer van melk. Tegelijkertijd werd er meer geëxporteerd. De exportwaarde was zo’n € 90 miljoen hoger dan de invoer en kwam uit op € 3.478 miljoen. De groei komt geheel op naam van de wereldmarkt. “De stijgende uitvoer naar derde landen kan een uiting zijn van de voorbereidingen op de aanstaande Brexit”, vermoedt de zuivelorganisatie. Voorbeelden van andere factoren die de wereldmarkt blijven beïnvloeden zijn volgens de BCZ de soms onvoorspelbare wijzigingen in de Chinese invoer, het Russische embargo en het handelsconflict tussen de EU en de VS.

Melkaanvoer Ondertussen neemt het aantal melkveehouders gestaag af in België. Dat daalde net als in 2018 met 3 procent. In april telde België 6.756 melkveehouders, waarvan 60 procent in Vlaanderen en 40 procent in Wallonië. Deze verhouding is al jarenlang constant. De melkaanvoer steeg iets minder hard

dan voorgaande jaren, maar wel werd de voor het eerst in de geschiedenis de grens van 4 miljard liter melk bereikt. In tien jaar tijd is de Belgische melkproductie met 31 procent toegenomen. Een doorsnee melkveebedrijf in België leverde vorig jaar bijna 6 ton melk. De gemiddelde omvang van de melkveebedrijven zal nog wel even doorgroeien, maar in een geringer tempo vermoedt Debergh. “Ik verwacht dat het aantal uittreders wat kleiner zal worden de komende jaren. Er zijn namelijk al veel bedrijven gestopt. De grote bedrijven die je dan overhoudt, zullen gematigd groeien.”

Kritische verwerkers Dat komt ook omdat de zuivelbedrijven in België kritischer zullen worden in de aanname van extra melk. Debergh ziet een toenemende behoefte onder zuivelbedrijven om de melkaanvoer meer in overeenstemming te brengen met de vraag uit de markt. Hij wijst als voorbeeld op FrieslandCampina dat haar melkprijssystematiek twee jaar geleden uitbreidde met een mechanisme voor ‘gebalanceerde groei’. Daarmee kan de onderneming beter inspelen op de rendabele afzet van zuivelproducten en kunnen melkveehouders hun bedrijf meer in balans brengen met de marktontwikkelingen. Debergh: “Nog altijd komt het voor dat onze leden ineens worden geconfronteerd met melkveehouders die hun bedrijf verdubbelen en dan moeten ze maar zien hoe ze de melk kwijt kunnen. Dat kan niet meer. De bomen groeien niet tot in de hemel.”