Behinola 29

Haur eta Gazte Literatura Aldizkaria . 29. zenbakia . 2014ko ekaina . 10â‚Ź

Haur eta Gazte Liburuaren Boloniako Azoka . Mahaiingurua: haurrentzako euskarazko komiki-aldizkaria . Abusu, irakurzaletasuna ardatz bihurtu duen auzoa . Gaueko sukaldean

Kartela 26/9/08 11:51 P�gina 1 C

M

Y

CM

MY

CY CMY

K

bularretik mintzora ahoan hasi eta belarrira

ahoan hasi eta belarrira... belarritik bihotzera.

Bularretik Mintzora: 0-6 urte bitarteko haurren guraso eta hezitzaileentzat.

Composici�n

Sasi Guztien Gainetik: 5 urtetik aurrerako haurrekin erabiltzeko.

Irakurri, kantatu, jolastu, gozatu... zure haurrentzat oparirik ederrena. www.bularretikmintzora.org

Haur eta Gazte Literatura Aldizkaria 29. zenbakia . 2014ko ekaina

5 14 28 38 46

6

HITZAURREA MAHAI INGURUA: Antton Olariaga . Juan Luis Landa . Idoia Gonzalez ESPERIENTZIA: ABUSU, irakurzaletasuna ardatz bihurtu duen auzoa

62

Zozoak beleari

33 42

SORMENEZ: Gaston Majarenas Rivero

GALTZAGORRI ALBISTE Ilustratzaileek txoko bat dute Aiete Kultur Etxean IRUZKINAK

KRONIKA: Haur eta gazte liburuaren Boloniako azoka 2014

LAU ESKUTARA: HARRIBITXIAK

KOLABORATZAILEAK

agenda Azokak eta biltzarrak - IBBYren

Nazioarteko

34.

Biltzarra. “Que todos signifique todos: May everyone really mean everyone”

lelopean.

- 37.

Lehiaketak

2014ko

- Peru Abarka Album Lehiaketa 2014. Epea: 2014-06-27.

- Lazarillo Literatura Sorkuntza.

Epea: 2014-07-15.

irailaren 10etik 14ra. Mexikoko

- XVIII A la Orilla del Viento

hiriburuan (Mexiko). http://www.

album ilustratuen lehiaketa.

ibbycongress2014.org.

Epea: 2014-08-30.

- 37 El Barco de Vapor Haur

Ikastaroak/Topaketak/

Literatura Saria.

Epea: 2014-09-01.

Jardunaldiak

Gran

Angular

Literatura Saria.

Epea: 2014-09-01.

- Edebé

Haur

eta

Epea: 2014-09-15.

- Lazarillo

Album

Ilustratua

saria. Epea: 2014-09-30.

- XII. Anaya Haur eta Gazte Literatura Saria.

Epea: 2014-09-30.

Artelekun (Donsotiako Santa komentuan).

Gaia:

Aldare profanoak. Irakasleak: Elena Odriozola eta Gustavo Puerta.

Irailaren 8tik 12ra.

Gazte

Literatura Saria.

- Marraz(i)Oak VI topaketak Teresa

Gazte

ADI deialdi berriei!

Informazio eguneratua: www.galtzagorri.org/euskara/lehiaketen-agenda

Aurreko aleak: gehiago: www.galtzagorri.org/euskara/behinola © Galtzagorri Elkartea.

Koordinatzailea: Lore Agirrezabal.

28.

Leire Urbeltz eta Pello Añorga.

Mariasun Landari elkarrizketa

Erredakzio batzordea: Aitziber Alonso, Asun Agiriano, Jone Arroitajauregi, Mikel Ayerbe eta Ruben Ruiz.

27.

Maite Gurrutxagaren ilustrazioak.

EHGLren etorkizuna

Diseinua eta maketazioa: Eneritz Tirados.

Ingelesezko itzulpenak: Iñaki Mendiguren.

28

26.

Estibalitz Jalonen ilustrazioak Serieak eta pertsonaiak

Azala eta argitalpenaren zenbakia: 23

Gaston Majarenas.

Kronikako ilustrazioak: Ainara Azpiazu “Axpi”.

25.

Dani Maizen ilustrazioak Euskal ilustrazioaren egoera

27

24.

Iban Barrenetxearen ilustrazioak Joxe Arratibeli elkarrizketa 23.

Antton Duesoren ilustrazioak Manuel Rivasekin solasean

22

Zenbaki honetan kolaboratzaile: Ainara Azpiazu, Asun Agiriano, Gaston Majarenas, Gotzone Butron, Igor Leturia, Mikel Ayerbe, Mikel Begoña, Mikel Insausti eta Olatz Osa. INprimaketa: Ona Industria Gráfica S.A. F kalea, 0 z/g Agustindarren Industrialdea, 31012 Iruñea.

L.G.: Na-2.814/1999

26

ISSN: 1575-8168 21

Artikulu, iradokizun eta beste

22.

Manu Ortegaren ilustrazioak Lau ipuin-kontalarirekin solasean

igortzeko: Galtzagorri Elkartea Zemoria 25, behea

21.

Iraia Okinaren ilustrazioak EHGLri begirada bat

20013 Donostia

25

Tel: 943 47 14 87 20

www.galtzagorri.org

20.

Enrique Morenten ilustrazioak Joxan Ormazabalekin solasean 19.

Aitziber Alonsoren ilustrazioak Itzulpegintzaren inguruan

galtzagorri@galtzagorri.org

24 19

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak onetsia. 2014ko maiatzaren 22an.

Horretara gonbidatu ditugu Antton

ezagutarazteko lekua egin dugu

Olariaga, Juan Luis Landa eta

Behinolako

Esperientzia

Idoia Gonzalez. Mahaiaren bueltan

Aurrekoan

Gasteizko

jarri

Ikastolako

eta

haurrentzako

komiki-

atalean.

Armentia

sustapen-esperientzia

aldizkarien inguruan eta, batez ere,

ekarri zigun Xabier Olasok atal

euskarazko

“lotsagabe”

horretara. Zenbaki honetan, berriz,

hartaz jardun dute. Bi komiki-zale

Bizkai aldera jo dugu. Bilboko eta

sutsuren artikuluekin osatu dugu

Arrigorriagako Udalen parte den

“omenalditxoa”; Mikel Begoña eta

Abusu-La Peña auzoan duela zazpi

Igor Leturiaren kolaborazioarekin,

urte abian jarri zuten “auzo irakurlea”

hain zuzen.

egitasmoari buruzko artikulua idatzi

aldizkari

digu Gotzone Butronek, Abusu Udal Nostalgia nabari da, halaber, Asun

Bibliotekako arduradunak.

Agirianok eta Mikel Insaustik Lau Eskutara idatzi duten artikuluan.

Baina bada gehiagorik datozen

Ernest et Celestine liburua eta filma

orrietan. Izan ere, badugu zer

dituzte

80ko

kontatu; bai hitzez, bai irudiz. Ainara

Zozo beltzak hartu ditu 29. Behinola

hamarkadan Zesar eta Ernestina

hizpide.

Euskaraz

Azpiazu “Axpi” ilustratzaileak Haur

honetako orririk gehienak. Zozo

moduan bataiatu zituzten hartz

Liburuaren

beltzaren aldizkarian hamaika istorio

eta sagutxo bihozberen inguruan

bueltan kronika ilustratua egin digu,

asmatu

da

dihardute

Gaston Majarenas, Behinola honi

kritikariek.

azala, zenbakia eta erdiko gehigarria

Vincent

eman dizkion artista donostiarra,

euskarazko itzulpenak berriz ere

umore zozo eta beltzik batere ez

apalategietara ekartzeko hordagoa

duena. Eta zergatik hainbeste zozo-

ere airean utzi du Agirianok.

eta

marraztutakoa

literatur-

eta

Bidenabar,

Boloniako

Azokatik

zinema-

azokarako gomendio eta guzti.

Gabrielle

Olatz Osak, berriz, bere begiz –

liburuen

editore begiz– ikusitakoa kontatu

ilustratzailearen

digu Boloniakoaz.

Laburbilduz, kalitatezko Haur eta Gazte Literatura sustatzeko pista

kontu? Bada, Behinola honetan Ipurbeltz aldizkariari tarte zabala

Horretan lagun dezake, hain justu,

bat baino gehiago aurkituko duzu

eskaini diogulako.

Mikel

Behinola honetan.

Ayerbe

sendakmaniakoak

idatzi duen iruzkinak ere. Maurice Zozoak beleari ipurbeltz deitzeko

Sendak ilustratzaile eta idazlearen

Hain justu, kalitatezko literatura

duen

lan

eta irakurketa sustatzen egindako

“ausardia”

berarekin

ezagunenak

euskaraz

argitaratu zen 1977an Ipurbeltz

argitaratzeko apustua egin du jada

lanagatik

ZORIONAK

aldizkaria,

Pamiela argitaletxeak eta Sendak-

beharrean

gaude

izan den komiki-aldizkari bakartzat

en

liburuari

Elkartea osatzen duten lankide,

har

buruzko iruzkin sakona egin du

bazkide eta babesle guztiei, izan ere,

Ayerbek.

Euskadiko Liburu-Ganbarak urtero

euskaraz

daitekeena.

haurrentzat Argitaratzeari

utzi zionetik sei urte pasatu dira eta

nostalgia-punttu

Gaueko

sukaldean

eman

Galtzagorri

eman ohi duen Urrezko Idazluma

batekin

gogoratu dugu Ipurbeltzek hainbat

Egia esan, irakurleak

“irabazteko”

saria jaso du berriki elkarteak. 25.

belaunaldiri (bai irakurleena, bai

edo irakurketa sustatzeko ahaleginak

urtemugaren atarian, jaso ere. Mila

marrazkilariena) egin zion ekarpena.

hamaika dira gurean eta horiek

esker guztioi egindako lanagatik.

Ainara Azpiazu “Axpi�, ilustratzailea

Haur eta Gazte Liburuaren Boloniako Azoka 2014

Aurten ere Boloniako Azokara joan naiz.

Haur Liburuaren Nazioarteko Azokarik garrantzitsuenetarikoa da, eta, bereziki, ilustratzaileontzat oso interesgarria izan ohi da bertara joatea. Zergatik?

Gure lanak argitaletxeetan aurkezteko aukera eskaintzen digulako, ondo egindako lan ugari ikusteko modua izaten delako, mundu mailako erakusleiho bat ikus daitekeelako bertan eta Italiaz pixka bat gozatzeko parada eskaintzen duelako.

AZOKARA JOAN AURRETIK Azoka

astelehenetik

ostegunera

egon ohi da zabalik, eta martxo

gomendatzen dut. Hona hemen,

gira egin nahiko zenituzkeen

ilustratzailea bazara, joan aurre-

tankerakoak eraman, eta, ahal

tik oso aintzat hartzeko zenbait

bada, denak estilo bertsukoak.

aholku:

Irudiekin zer kontatzen dugun ikusaraztea garrantzitsua de-

bukaeran izaten da ia urtero. Datorren urterako, ahal izanez gero, lau

. Proiektu bat prestatu eta gus-

nez, sail bateko lauzpabost iru-

egunak osorik pasatzera joateko

tatzen zaizkizun argitaletxee-

di eramatea garrantzitsua da,

gomendioa luzatzen dut hemen.

tara bidali, Bolonian hitzor-

hartzaileak gure ikuspuntuaren

Hau da, zabaltzen duten garaian

du bat egiten saiatzeko. Nire

eta kontatzeko moduaren ideia

han egotea, eta azken eguna la-

ustez, garrantzitsua da lanak

bat har dezan. Denbora hartu

saiagoa denez, lasai-lasai azken

erakusteko

txukuna

irudiak ondo hautatzeko, eta

errepasoa emateko aprobetxatzea

izatea. Editoreei lan originalak

ez eraman gehiegi. Nik origi-

ondo etortzen da.

ikustea gustatzen zaie; beraz,

nalak eramatea gomendatzen

orduan

ahal baduzu eraman originalak

dut, baina karga handia irudituz

Halaber, lanak joan aurretik, ber-

portfolio batean jarrita. Gustura

gero tableta bat eraman de-

tan eta itzulitakoan egitea ere

egindako lanak eta aurrera be-

zakezu.

Behinola 7

Haur eta Gazte Liburuaren Boloniako Azoka 2014

. Gustatzen zaizkizun argitale-

In Fabula Masterreko proiektua

prestatzea posible bada, hobe.

txeak hautatu etxetik, bertan

erakusteko, eta hori zen nire bi-

Nire ustez, liburua eskutan izan

gero han standetatik pasatzeko.

daiaren xede bakarra; beraz, ez

eta orrialdeak pasatzean sortzen

. Parte

hartu

nuen beste proiekturik prestatu,

den sentsazioa interesgarriagoa

ilustratzaileen

hitzordua zehaztu genuenerako

da

ilustrazioak

banan-banan

hautaketan.

oso berandu baitzen ezer pres-

ikusita sortzen dena baino. Hala

Gogoan izan izena emateko

tatzen hasteko. Baina oso go-

ere, joateko gogoz bazabiltza eta

epemuga irailaren amaieran

mendagarria da eramatea.

proiekturik ez baduzu, ez gelditu

erakusketarako

izaten dela. Hautatua izanez

etxean horregatik!

gero, SM saria irabazteko auke-

Aurtengo esperientziaren ondo-

ra izateaz gain, Azokara doazen

ren, esan beharra dut, penaz gel-

mundu osoko editore zein gai-

ditu naizela beste proiekturik ez

nerako ilustratzaileek zure lana

eramateagatik, oso inportantea

. Aurrez lotu lo egiteko tokia.

ikusi ahal izango dute. Gainera,

baita zer erakutsia eramatea, eta,

Bolonia bete-beteta egoten da

parte hartzeagatik sarrera de-

posible bada, proiektuak erakus-

egun horietan, beraz, komeni

balde emango dizute, eta dirua

tea. Beste ilustratzaile batzuen

da bizpahiru hilabete lehenago

aurreztuko duzu.

lanen kalitatea ikustean ohartu

lotarako tokia bilatzen hastea.

. Prestatu txartel erakargarriak.

nintzen nik ere nireak eramatea

Batzuek nahiago izaten dute

. Hitzorduak izan edo ez izan,

garrantzitsua zela, eta hurrengo

Azokatik gertu hartzea, beste

eraman zure proiektua eta

baterako zaindutako portfolio bat

batzuek Gune Historikotik ger-

zure lana erakusteko ilustrazio

eta proiekturen bat prestatze-

tuago nahi izaten dute, hirian an-

batzuk. Nik hitzordu bat nuen

ko konpromisoa hartu nuen nire

tolatzen diren ekintzetara joateko

hitzartua amaitu berri dudan Ars

buruarekin, merezi baitu. Maketa

azokatik atera ostean.

8 Behinola

kronika

AZOKAN BERTAN BARRUAN:

duten lan eta horren arabera egin

antolatutako gauzak. Ni iazko SM

bisitatuko dituzun standen planifi-

sariko irabazle izandako Satoe

kazioa. Azoka, gutxi gorabehera

Toneren lan originalek liluratu egin

herrialdeka sailkatuta dago, baina

naute aurten.

. Garrantzitsuena, gure hitzor-

antolatu gabe joanez gero gauza

duak antolatzea da. Beraz,

interesgarriak ikusi gabe itzultzeko

lehen egunean zitak antolatu,

arriskua dago.

ordenatu eta lehentasunak jarri.

. Azokako

egitarauan

hitzaldi

asko egon ohi da programatuta eta merezi du interesgarriak

Zitarik ez baduzu, lanak erakus-

. Lotsak alde batera uztea ere

zaizkizun gaien ingurukoren bat

tea onartzen duten standak bila-

garrantzitsua da. Zu bezala, gai-

edo batzuk entzutea. Aurten,

tu, eta ondo antolatu ahalik eta

nerakoak ere elkarren artean ha-

adibidez, Isol-ek (Astrid Lindgren

gehienetara iristeko. Gogoratu

rremanak egitera doaz, eta hobe

Award 2013) bere lanen errepa-

txartelak eramateaz, eta, bertan

da lotsagatik atzean ez gelditzea.

so bat egin du eta polita izan da

banatzeaz eta zabaltzeaz.

Akatsen bat eginez gero, pentsa-

bere sortzeko prozesuen nondik

tu ikasteko eta hurrengoan hobe-

norakoak zuzenean entzutea.

. Ikusi gustatzen zaizkizun argitaletxeen standak. Gustatzen

to egiteko balioko dizula. . Erosketak. Aurten pabiloi berri

zaizun estiloa aurrez pixka bat

. Erakusketa ikustea oso interes-

bat jarri dute liburuak erosteko

zehaztea gomendatzen dut. Ha-

garria da, hala nola SMk urtero

aukera ematen zuena. Diru gehie-

laber, kontuan hartu gustatzen

saritzen duen ilustratzaile hauta-

gi gastatu nahi ez baduzu, ondo

zaizkizun ilustratzaileek zein he-

tuaren lan originalak edo omen-

begiratu tentagarria zaizun horri,

rrialdetako argitaletxeekin egiten

dutako

eta zure patrikaren zein maletaren

herrialdearen

inguruan

Behinola 9

Haur eta Gazte Liburuaren Boloniako Azoka 2014

pisuaren mesederako, eros de-

pasa naiz eta harrera goxoa

. Taldean elkartzea erraza da,

zakezunaren hautaketa bat egin

egin didate. . Utzi zure txartela ilustratzaileen

lagunak eta lagunen lagunak

horman. Harrigarria da ikustea

gutzen ez zenuen jende oso inte-

horma hau egunez egun nola be-

resgarriarekin planen bat sortzea;

tetzen den!

beraz, ez galdu aukerarik. Nik

dirua gastatzen hasi aurretik. . Azoka erakusleiho ona da bogan dagoena ikusteko, eta ondo

daudelako, eta erraza da eza-

egindako lanekin inspiratzeko. Zuk ikusitako guztiak inspirazioa piz-

aurten asko estimatzen ditudan KANPOAN:

ilustratzaile eta idazleekin afaltze-

tuko dizu, eta gauzak ondo (edo hobeto!) egiteko gogoa sortu.

Aprobetxatu aukera.

ko aukera ederra izan dut. . Egitaraua ikusi. Hirian bertan jarduera ugari antolatzen dira

Niri Italia asko gustatzen zaida-

liburuaren eta ilustrazioaren in-

nez, baita bertako gastronomia

guruan: aurkezpenak, erakus-

ere, ezin diot gomendio gastro-

standetatik pasatzeko aukera

ketak‌

ezagutzeaz

nomikoak egiteari utzi. Arratsal-

ere aprobetxa dezakezu, kuku

gain, aukera polita da jende in-

dero, 18:00ak ingurutik aurrera,

bat egin eta zure burua aur-

teresgarria ezagutzeko eta oso

Bolonian,

kezteko. Ni aurten Euskal Edi-

gomendagarria

dago. Kontsumizioa normalean

toreen Elkarteko standetik maiz

joatea.

. Euskal Editoreen Elkartearen

Bolonia

da

horietara

aperitivo

deritzona

baino pixka bat garestiago kobratzen dute (4-5 â‚Ź inguru), baina gero jatekoa ateratzen dute.

Tokiaren arabera, gehiago edo gutxiago da ateratzen dutena, eta aipatzekoa da zenbait tokitan benetan ikusgarriak direla aperitivoak, nahi adina har daitezkeelako eta aukera zabala izaten delako: pasta, barazkiak, arroza...

Merke afaltzeko modu bat izan daiteke.

Beste aukera bat ristorante eta trattoriak dira. Dirudienez, ristorantea trattoria baino finagoa da; trattoria barazkiak zuzenean baratzetik eramaten duten etxearen izena omen da. Horietan, nik aurten bertan tipikoak diren platerak eskatu ditut: lasagna alla bolognesa, tortellini al bro-

10 Behinola

kronika

do (tortelliniak haragi saldatan).

. Lanean

AZOKATIK BUELTAN

Edateko garaian, ardo italiarrak

segi

eramandako

proiektuetan.

orokorrean gureak baino go-

. Garrantzitsua da egondako jen-

zoagoak eta arinagoak dira, eta

dearen eta hitzartutako lanen

. Azkenik, zure buruan konfiantza

ederki laguntzen dute afari goxo

errepasoa egin eta mezuak bi-

izan eta gogoratu ilustratzaile

bat. Postrerako, besteak beste,

daltzea. Ekarri dituzun txartel eta

bakoitzak eta lan bakoitzak

tiramisuak eta mascarponeare-

kontaktuak berrikusi, lagun berriei

duela argitaletxe bat eta pu-

kin egindako postreak gomen-

mezuren bat bidali kontakturik ez

bliko bat. Azokan hartutako hai-

datzen ditut. Tokian tokiko pla-

galtzeko‌

norbaiti

ze berriak eta gogo berriak zure

terak, alegia.

zure lana bidaltzekotan gelditu

lanean gogo-berrituta aritzeko

bazinen, ahalik eta azkarren egin,

aprobetxatu, motor indartsua

. Ondo pasa eta gero, “garaiz�

edo norbait interesgarria ezagutu

dira eta!

joan lotara, hurrengo egunean

bazenuen, aukera ona da mezu

ondo lo eginda eta fresko egotea

bat bidali eta azokan elkar ezagu-

Aurtengoz, besterik ez. Hurrengo

ezinbestekoa izango zaizu eta

tu izanaren erreferentzia baliatzea

urtera arte, Boloniako Azoka!

azoka ondo zukutzeko.

zurekin gogoratzeko.

Esaterako,

Behinola 11

Haur eta Gazte Liburuaren Boloniako Azoka 2014

Haur eta Gazte Liburuaren Boloniako Nazioarteko Azokako ikasgaia Olatz Osa, editorea

Urte batzuk pasa dira Boloniako

lioitan; ediziogintzan maisu eta bi-

Hori guztia ikustera, ikastera eta

Azokara lehenengoz joan ginenetik

degile diren argitaletxe frantsesak,

jasotzera joaten gara Boloniara.

eta, hala ere, zirrara bera eragiten

hirugarrenean; eta, gainerakoak,

Munduan sortzen diren istorioak

digu sarrera nagusitik sartu or-

aurrekoen

erritmora

eta ametsak euskarara ekarri eta

duko ilustratzaileek beren “post”a

dantzan jarduten dutenak batzuk,

euskaraz zabaltzeko, alde batetik.

(bakoitzaren lanaren estiloa/teknika

baina baita soinu nagusiei bizkar

Baina ez hori bakarrik, motzean

erakusteko baliagarri den lagin bat)

eman eta bide propioa lantzen ari

egindako

zintzilikatzeko jartzen duten pa-

diren proposamen xume bezain in-

han bildutakoak, jasotakoak, ikusi

nel erraldoia ehunka erreferentziez

teresgarriak ere.

eta ikasitakoak, gogoeta egiteko,

musikaren

gainezka ikusteak. Mundu osoko

estrategiez

haratago,

hemen oinarriak jartzeko, ereiteko,

ilustratzaileak, zailduak zein ha-

Argitaletxe

joaten

uzta jasotzeko, eta jasotakoa gure

siberriak, hango eta hemengo is-

zaigu begia, aurtengoan bakarrik

herrian zabaltzeko eta munduko

torioei eta ametsei bizia emateko

ez, baina aurten ere lezioa eman

plazan kokatzeko balio behar digu

egarri. Aurten, panel erraldoiaren

dute berrikuntzan, sormenean, edi-

epe ertain eta luzerako estrategian.

dimentsioak bikoiztu egin dituzte

zioan, kalitatean. Eta ez da kasua-

eta bada zerbaiten adierazle; sor-

litatea. Urtean 18 milioi euro bide-

Ez dugu Frantziako gobernuak

mena emankor dago.

ratzen ditu Frantziako gobernuak

ematen dituen adinako laguntza

frantsesetara

sorkuntzara, itzulpenetara, edizio-

kantitaterik espero, baina gure

Sartu baino ez gara egin haurren

ra, banaketara, liburu-dendetara…

neurrian eta proportzio berean

liburuen arloan dagoen munduko

Kultur politika ezin da gobernuak

jasotzea bai, hori espero dugu,

azoka garrantzitsuenera. Ilustratzai-

banatutako sosa kopuruen baitan

eta horrekin batera

leen “post”ak eta erakusketak iga-

soilik juzgatu, baina irizpide estra-

kulturarekiko duen ardura eta ai-

rota, lau pabilioi handi ditugu zain.

tegiko eta arduratsuei baliabideak

tortzen dion estrategikotasuna.

Aurtengoan, munduko 70 herrialde

gehitzen

kalitatezko

Ideiak zorroztea dagokigu guri,

baino gehiagotik etorritako 1.200

emaitza jasotzeko soroa ereinda

liburugintza sektoreari bere oso-

erakusketari eta argitaletxe. Lehen

dago. Eta hango liburugintza sek-

tasunean.

begiratuan, urteroko gogoeta sin-

toreak arduratsu jokatzen du, hel-

ilustratzaileen lanak panel eta

tetizatua datorkit: makromerka-

dutasunez eta profesionalki. Zer

erakusketetan ager daitezen eta

tuak (anglosaxoia buru) eta liburu-

esanik ez sortzaileek. Eta publiko-

milaka erakusketari eta argitale-

gintza sektorearen hari nagusiak

ra iristen da hori guztia, eta azken

txeen artean, hemengoak ere duin

mugitzen dituzten konpainia erral-

honek kriterioa du, kalitatearen

agertu ditzagun.

doiak biltzen dira horietako bi pabi-

galbaheak gidatzen du.

12 Behinola

bazaizkio,

gobernuak

Etorkizunean euskal

kronika

Ainara Azpiazu “Axpi”k Bolonian ateratako zenbait argazki: Axpi bera Euskal Editoreen Elkartearen gunean, ilustratzaileen horma, eta Satoe sinatzen.

La ilustradora Ainara Azpiazu, “Axpi”, ha visitado la Feria del Libro Infantil

The illustrator Ainara Azpiazu,

de Bolonia, una de las más importantes del ámbito de la Literatura Infantil

aka “Axpi”, has been to Bologna

y Juvenil. A la vuelta ha querido compartir con los lectores y sobre todo

to attend one of the most impor-

con los ilustradores, lo que ella desde su propia experiencia considera

tant International Children’s Book

que hay que tener en cuenta antes de ir a la feria, una vez allí y finalmente

Fairs. As she believes that this

de vuelta a casa.

is a fair illustrators should get to know, she makes some recom-

Por su parte, la editora Olatz Osa, que lleva años visitando Bolonia, cuen-

mendations on the basis of her

ta cómo es la feria para un editor. Osa comenta que las publicaciones

own experience that an illustra-

francesas han vuelto a darles una lección en cuanto a innovación, crea-

tor should take into consideration

ción, edición y calidad, como suele ser habitual.

before, during and after the fair.

The publisher Olatz Osa attends the Bologna Children’s Book Fair nearly every year and tells us what the fair is like from a publisher’s perspective. She remarks, as she has done during previous years, that this year, too, the French publications caught her attention; she saysthey provide a lesson in terms of innovation, creativity, publishing and quality

Behinola 13

Zozoak beleari

Sei urte pasatu dira zozoak beleari dei egiteari utzi zionetik.

Sei urte haurrentzako euskarazko komiki-aldizkaririk gabe. Hogeita hamaika urteko ibilbide emankorraren ostean, 2008an utzi zion Erein argitaletxeak Ipurbeltz komiki-aldizkaria argitaratzeari. Haurrentzako euskaraz izan den komiki-aldizkari bakarra izan zen; bere baitan Euskal Herriko komikigilerik onenak eta ezagunenak hartu zituena. Komikigile eta komiki-zale askoren harrobi izan zen iraun zuen bitartean. Aldizkaria etxeko postontzian jasotzen ez dugunetik, kioskoetan ikusten ez dugunetik, nostalgiaz gogoratzen dugu askok. Zenbait liburutegitako hemerotekatan aurkituko dugu, agian. Edo, zale eta jarraitzaile amorraturen baten bilduman, baina ez dio gehiago zozoak beleari berriz dei egingo. Horregatik, geu ere nostalgiaz gerturatu gara Erein argitaletxera Antton Olariaga, Juan Luis Landa eta Idoia Gonzalezekin mahaiaren bueltan zozo beltzaz solas egitera, aspaldiko argitalpenak esku artean hartuta.

Antton Olariaga . Juan Luis Landa . Idoia Gonzalez mahai-ingurua

Behinola 15

Zozoak beleari

Antton Olariaga:

Nondik nora sortu zen euskaraz

riei deitutako bileran behintzat izan

haurrentzako

nintzen ni. Julen (Lizundia), Andu…

komiki-aldizkari

Komikiaren hizkuntza eskaintzen zitzaion, ez euskara bakarrik, baizik eta komikiaren hizkuntza. Eta hori ez dago, ez da inon ikusten.

bat egiteko asmoa?

I.G.: Mikel Plazaola, Jesus Lucas,

Idoia Gonzalez: Erein 1976an

Tomas

sortu zen eta Ipurbeltz handik urte-

Iñaki Urkia eta Pedro Agirrego-

betera. Azken finean, argitaletxetik

mezkorta.

nik beti argotaren premia ikusten

sortu zen egitasmoa. Ikastolak ere

A.O.: Marrazkilarioi sortu zitzai-

nuen. Nik uste dut oraindik borroka

garai bertsuan hasi ziren ugaritzen

gun lehen kontua izan zen gidoia

horrekin jarraitzen dela, ez dugulako

eta horretarako behar zen material

nork idatziko ote zuen. Frantzian

argot propio bat, hiritarra. Horretara

pedagogikoaz gain, beste zerbait

komikiaren industria bazen, baina

jotzen dugunean beti da nekazal gi-

ere eman nahi zitzaien haurrei.

hemen berria zen eta ez gene-

rokoa eta esamolde asko giro horre-

Antton Olariaga: Nik ikasketak

kien zein baldintzatan egin behar

tan iltzatuta geratu dira. Gaur egun,

bukatu nituen Bilbon eta garai

genuen lan. Euskara aldetik oso

ume bati esaten badiozu “Hi haiz

bertsuan deitu zidaten bilera har-

motz ginen denok, ze ikastolaren

golde puska, hi!”, ez du ulertuko. Ni

tara. Julen Lizundiak ordurako es-

hasiera zen eta gu ere alfabetatzen

ez naiz baserri girokoa, baina ikasi-

katu zidan Irakur (Ikastolako irakur-

hasi berriak ginen. Orduan gauzak

takoa dut. Hortaz, norbaiti goldea

keta liburuak ilustratzeko) eta nik

etxean bezala esaten genituen,

deitzeak sekulako indarra izan de-

uste dut Andu (Anjel Lertxundi) ere

gogoratzen bagenituen behintzat.

zake niretzat, baina txinoa da gaur

lehenagotik ezagutzen nuela.

Antton Aranburu ere han zegoen

egun. Justu-justu ulertuko dute “Ez

eta berak uste dut Mintxo egiten

ezak adarrik jo!”, eta hori ere…

Hernandez

Mendizabal,

Zarautzen izan zen lehen bilera?

zuela. Hau oso klabea izan zen,

I.G.: Hori da. Andu ere bertan ze-

izan ere, oso korrektoa zen baina

Euskara erabilgarri bihurtzea zen

bilen eta Zarauzko haren etxean

karga afektibo gutxiko hizkuntza

helburuetako bat?

elkartu zineten, ezta, Antton?

zen. Bestalde, ezin ginen gehiegi

I.G.: Bai, aldizkariaren lehen hel-

A.O.: Ez dakit aurretik beste bilera

haserretu (komikietan) ez zelako

buruetako bat zen euskara hizkuntza

bat egin ote zen baina marrazkila-

oso

erabilgarria eta erabilia izan zedin la-

16 Behinola

pedagogikoa.

Azkenean,

mahai-ingurua

guntzea: kalean, adiskideen artean,

ikasketa

dagokionez,

ki-zaletzea. Gainera, Ipurbeltzen

etxean… erabiliko zen hizkuntza

gidoigintza aldetik eta hizkuntzari

noizbait kanpoko egileren baten

izatea. Ondo pasatzeko hizkuntza

dagokionez zer esanik ez. Ni oso

komikia itzulita ere argitaratu izan

izatea, eskoletara eta ikastolen ere-

berandu konturatu nintzen euska-

zen eta hori guretzat (marrazki-

mura mugatua egongo ez zena.

raz idatz zitekeenik.

lariontzat) oso motibagarria zen.

grafikoari

A.O.: Kontua zen irakurgai hura

Izan ere, gure gabeziak oso argiak

gelatik ateratzea. Mimetikoa zen,

Euskarazko beste komiki-

ziren. Ikasi egin behar genuen ma-

guk Mortadelo edo Pulgarcito

-aldizkarien berri bazenuten?

rrazten.

irakurtzen genuen. Kontua zen

A.O.: Kili-kili bai ezagutzen ge-

gauzak kontatzea elkarrizketa ba-

nuen, baina Bizkaian argitarat-

Nola egiten zen lan bertan?

ten bidez. Hori oso ariketa zaila

zen zen. Ipurbeltz, aldiz, eskolatik

A.O.: Arazo teknikoak izaten ge-

da. Asko jotzen zuten “bla, bla,

kanpo, kioskoetan-eta eros zite-

nituen. Hasieran, fotolito bidez

bla” edo off-ahotsa jartzera. Ez,

keen. Helburua hori zen, hura kios-

inprimatzen zen eta nik lanak ko-

ez, ez, nik elkarrizketak nahi ditut,

koan saltzea eta dena edo gehiena

lorerik gabe eramaten nituen, zu-

baina munta ezazu eszena bat,

komikia izatea.

ri-beltzean. Pautajea egiten nuen:

bai amodiozkoa, bai gerra esze-

I.G.: Bai, pare bat orrialde sartu

zerua

na bat, elkarrizketarekin bakarrik.

izan ziren denbora-pasekin baina

tuak… eskuz egiten zen dena fo-

Oso zaila da. Beraz, gidoigile

funtsa komikia izan zen hasieratik

tolitoak egiten ziren lekuan. Katea

bat behar zen. Antton Aranburu

amaiera arte. Azken zenbakietan

oso manuala zen eta tripa guztiak

bertso-girotik zetorren eta horrek

ere ia dena zen komikia.

ezagutzen genituen, sukaldeko lan

lagundu zuen. Badute halako gim-

A.O.: Nik gogoratzen dut eztabaida

guztia ezagutzen genuen. Baina

nasia mental bat “toma y daca”

egon zela eta guri gogorra egiten

bat-batean bata zuriak jantzi zi-

guzti hori egiteko. Nik garbi ikusten

zitzaigun, nortasun konflikto bat

tuzten eta ezin genuen sukaldera

nuen hortik joan behar zuela, bai-

zekarrelako. Marrazkilariok buruan

pasa; makinak etorri ziren. Handik

na muga izugarriak genituen. Hala

gehiago

aurrera, gauzak beste modu bate-

ere, guretzat eskola bat izan zen

aldizkaria izatea eta jendea komi-

genuen

komiki-komiki

degradatuak,

difumina-

ra eraman behar ziren.

Behinola 17

Zozoak beleari

Zuk Juan Luis, prozesu hori bizi

genuen. Orain, badirudi haurrentzat

eta istorioak bakoitzarenak ziren.

izan zenuen?

egin behar direla, eta kontuz! Txano-

Eskatzen zen bakarra zen bospa-

Juan Luis Landa: Ez, ez. Ni 84an

gorritxoren ipuinarekin gertatu dena

sei zenbakitan istorioari jarraipena

hasi nintzen eta ordurako ez zen

bezala. Niri inoiz ez dit beldurrik eman

emateko, hori bai.

horrela lan egiten. Nik zuri-beltzean

haur batek zelatan helduei entzun

A.O.: Bai, azkenean, zure istorioari

eramaten nituen eta, garai hartan,

diezaiokeenak. Hori kirol nazionala

jarraipen bat emateko ere pertso-

proba urdinean egiten zen. Baina

izan da gurean. Nahiz eta ez ulertu,

naia bat sortzera ia behartuta be-

Anttonek kontatu duena nik ez dut

kuxkuxean ibiltzeko ariketa hori ona

zala zinen. Eta pertsonaia bat ez

ezagutu, eta, bistan da, urte gutxi-

da. Gauza bera komiki batean ere.

bazen, oso ezaugarri konkretuak

ren buruan izan zen aldaketa.

zituen abentura edo istorio bat izan

A.O.: Niretzat desafiorik handie-

Alde horretatik, sortzeko aska-

behar zuen. Nik bukatu nuen Ma-

na komikia egiten ikastea zen.

tasuna izan zenuten?

ttin eta Igelio pertsonaiak sortzen.

Baina norentzat? Gazteentzat?

A.O.: Bai. Nik Ipurbeltzen ez nuen

Egia esan, pertsonaia bat sortzea,

Umeentzat? Nik hor beti zalantza

inoiz inolako zentsurarik izan.

askotan oso-oso zaila da. Gidoigile

izan dut. Agian, esperientzia pro-

I.G.: Nik uste dut, ez zela inoiz ho-

batekin errazagoa da.

pioagatik, ze gure garaian, artean

rrelako arazorik izan: zerbait jaso

semiotikarik ez zen, eta guk es-

eta aldatzeko eskatu beharrik ez

Baziren gidoigileak Ipurbeltzen?

kura genuen guztia harrapatzen

zen izaten, nahiko zentzudunak zi-

I.G.: Ezetz esango nuke. Oso ha-

genuen. Helduen komikietatik,

ren egileak ere. Ereinek alde horre-

sieran bai. Antton Aranburu, adibi-

agian, laurdena bakarrik ulertuko

tatik, inoiz ez zion egileari zer egin

dez. Gero bikoteka lan egin dute-

genuen, baina ondo pasatzen

behar zuen esan. Erabat librea zen

nak ere izan dira, Gregorio Muro eta

18 Behinola

mahai-ingurua

Juan Luis Landa:

Orain ere badaude zaleak eta pena da merkatu txiki horri ez ematea eskatzen duena, baina nola egin daiteke hori?

Fructuoso. Baina biak bat izango

Harrera oso ona izan zuen. Giro

argitaratzeko aukera izatea amets

balira bezala zen.

hark lagunduta, agian?

bat zen. Nik Kimika ikasi nuen Don

J.L. Landa: Nik uste dut, gainera,

I.G.: Ipurbeltz, gehien bat, harpi-

Boscon, baina izugarri gustatzen

guk nahiago genuela geure istorioak

detza bidez banatzen zen. 8.000

zitzaidan marrazkiak egitea. Garai

asmatu

bukaeraraino.

harpidedun izatera iritsi zen eta urte

hartan denok kopiatzen genituen

Komikigileoi beti gustatu izan zaigu

askotan izan zen horrela. Egia da,

Mortadelo eta Filemon, Capitan

irudien bidez kontatzea. Guk seku-

gaztelaniazko merkatuan generoak

Trueno‌ Ipurbeltzen argitaratzeko

lako irudimena izan ohi dugu eta

funtzionatzeak ere laguntzen zuela.

aukera eman zidatenean‌ Justu

gustatzen zaigu gure istorio horiek

Azkenean, genero batek garai ona

garai hartan hasi nintzen Kalabaza

kontatzea. Hala ere, egia da, ma-

bizi badu, hizkuntza askotan biziko

Tripontzia filmarekin, Juanba Bera-

rrazkilari guztiek ez dutela ahalmen

du bolada hori.

sategirekin, eta profesional moduan

hori eta batzuk nahiago dute gidoi-

A.O.: Bai harrera ona izan zuela

hasi nintzen mundu horretan. Beraz,

lariekin lan egin.

esango nuke. Bakarra zen eta guk

niretzat Ipurbeltz behar-beharrezkoa

behintzat entusiasmoa jartzen ge-

izan zen, bai, profesionalki aritzeko,

nion. Eta pozik. Baina gurea oso

bai ikasteko, baita beste marrazkila-

hasieratik

Zein girotan sortu zen? hamarkadan,

poz txikia zen. Lan egiten genuen,

ri batzuekin harremanetan jartzeko

bat-batean, komiki asko sortu zi-

ordaintzen ziguten, baina, batez

ere.

ren. Ordura arte ez zegoen batere

ere, argitaratua ikusten genuen.

A.O.: Bai, jende asko Ipurbeltzen

industriarik. Frantzian aspaldikoa

Gozamena izaten zen norberaren

hasi zen eta gero marrazki biziak

zen kontua, hortik atera dira Tintin,

lana kalean ikustea.

egin zituzten, beste industria batean

A.O.:

Laurogeiko

Asterix, eta abar. Hortaz, hori gure

sartu ziren, baina Ipurbeltzeko espe-

kioskoetan hasi zenean, guk ere

Askorentzat harrobi izan da.

euskarazkoa egiteko aprobetxatu

I.G.: Bai, Ipurbeltzen beste hel-

behar genuen. Baina medioak eta

buruetako bat hori izan zen.

Zergatik Ipurbeltz?

estiloak ikusita, haiena beste galaxia

J.L. Landa: Ni 17-18 urterekin hasi

A.O.: Zozoak beleari ipurbeltz. Hori

batekoa zen. Hala ere, bazen komiki

nintzen eta niretzat amets bat zen.

izan zen abiapuntua. Uste dut, An-

giro bat eta nire esperantza zen hau-

Garai hartan haur eta gazte gehie-

duk egin zuela ipurbeltzen aldeko

rrak ikastolan honekin hasi baziren,

nok ginen oso komiki-zaleak, ez

apustua. Fonetikoki konplikatua zen

gero zaletzea.

orain bezala. Niretzat, nire lanak

“tz� horrengatik, baina oso ondo

rientzia baliagarri izan zaie.

Behinola 19

Zozoak beleari

Idoia Gonzalez:

Egia da, gaztelaniazko merkatuan generoak funtzionatzeak ere laguntzen zuela. Azkenean, genero batek garai ona bizi badu, hizkuntza askotan biziko du bolada hori

20 Behinola

zetorren. Berriz ere nekazal gi-

mo garaiko komikietan ere bazen

roko esamoldeetara goaz. Bai-

hori. Baina komiki batean transgre-

na ipurbeltz hartu genuen. Ipurdi

siorik handiena gaiztoak irabaztea

duelako. Klabea izan zen ipurdia

da. Haurrak ere badaki irakurketak

hitza sartzea. Ipurbeltz hitzak, al-

egiten. Gaiztoa garaile bada, inbidia

dian behin, konplizitatea ere ema-

emango dio eta estimulua izango

ten du; nik hiri ipurbeltz esaten

da beretzat gaiztakeriak egitea bi-

badiat, gutxienez bi bagara. Eta

ziraupenerako. Orduan, asmo mo-

aldizkariaren kasuan izan daite-

ralizatzaileekin mozten badira ukitu

ke irakurleari deitzeko modu bat,

horiek, nire ustez, dotrina da.

konplizitatetik. Niretzat, transgre-

I.G.: Baina, esango nuke, Ipur-

sio punttu bat ere badu “ipur” ho-

beltzen horrelakorik ez dagoela.

rrekin. “Ipurdi” esatea

haurrekin

A.O.: Bai, nik esango nuke saihes-

ari zarenean… makinaria guztia

tu egin dela hori, zorionez. Nik argi

martxan jartzea da.

nuen nire lanetan eskola-usain hori ez nuela sartu nahi. Nahi zena zen

Izenak bezala, aldizkariko edu-

hau kioskotan saltzea, ikastoletan

kiek ere beti izan zuten umorea,

ikusi ere ez egitea.

irudimena, abentura… Pedagogia

I.G.: Bai, gehien bat etxeetara bi-

egitetik urruntzeko asmoz?

daltzen zen, nahiz eta ikastolak ere

A.O.: Asmo pedagogikoekin sor-

harpidedun izan.

tutako aldizkari batean, helburu pedagogikoak ere baziren. Noski.

Zer zuen Ipurbeltzek gaur egungo

Aldendu nahi bazen ere, ezin zen

haurrentzako aldizkariek ez dute-

beste muturrera jo. Beste kontu bat

nik?

da moralkeria sartzea asmo peda-

I.G.: Nire iritziz, ezin da orain dau-

gogiko batekin, garai bateko ipuine-

denekin alderatu. Ez dago komiki-

tan-eta egiten zen bezala. Frankis-

-aldizkaririk.

mahai-ingurua

Antton Olariaga:

Helduek ez badute hori irakurtzen, haurrek ez dute imitazioz ere horra joko.

Lehen urteetako iragarkiak.

J.L. Landa: Xabiroi dago, baina

atzean eta ekonomikoki ezin da bi-

tuta smartphonekin. Norbaitek me-

irakurle helduxeagoentzat da.

deragarri egin horrelako argitalpen

zua noiz bidaliko daude.

A.O.: Ba, ikusten da, dagoenarekin:

bat. Betiko kontua da.

A.O.: Nik uste, irtenbidea izango

edo klub bat dauka atzean eutsi-

I.G.: Baina garaia desberdina zen.

litzatekeela uztarketa bat eskaintzea;

ko diona, Irria aldizkariak bezala,

Gazteak ere aldatu egin dira eta

euskarri desberdin batean komikia-

edo… Bueno, Ipurbeltzek ere egin

ez dut uste kalean estilo hone-

ren gidoi on baten eta irudi on batzuen

zezakeen klub bat, komiki klub bat

tako zerbaiten beharra sumatzen

zerbait. Ez dakit zein formula baina

beste ekintza batzuekin. Ze Irrien

denik. Agian, beste buelta bat

hortik joan beharko du.

Kluba pailazoen ikuskizuna da, bi-

emango balitzaio ez dakit zertara

deoak eta audioak saltzen dituzte,

iritsiko zen, baina Ipurbeltzek egin

Komikia, haur eta gazteentzat,

sare oso potoloa da.

zuen bere ibilbidea. Orain beste

euskaraz. Hiru ezaugarri minori-

I.G: Aldizkaria bakarrik balitz, jen-

interaktibitate bat bilatzen dute

zatu?

deak ez lioke helduko. Gaur egun-

gazteek.

J.L. Landa: Herri txiki bat gara.

go, merkatuek beste bide bat har-

J.L. Landa: Bai, orain gazteak erabat

Ziurrenik merkatu bat egongo da,

tu dute.

harrapatuta daude bideo-jokoekin,

orain ere badaude zaleak eta pena

J.L. Landa: Bere garaian garrantzi-

mota guztietako pantaila elektroni-

da merkatu txiki horri ez ematea

tsua izan zen komikiari lotutako zer-

koekin…

eskatzen duena, baina nola egin

bait egotea merkatuan. Nire iritziz,

I.G.: Komikia genero bezala ez dago

daiteke hori? Nik askotan pentsatu

jendea umezurtz bezala geratu da.

lehen egon zen lekuan.

dut berriz ateratzea nahiko nukeela,

A.O.: Bai, azkenean, komikiaren

A.O.: Frantzian bai. Hemen, berriz,

baina nola atera etekinak horrelako

hizkuntza eskaintzen zitzaion, ez

helduen komikia bera ere desagertu

produktu batetik…

euskara bakarrik, baizik eta ko-

egin da, hondoratzen utzi dute. Hel-

mikiaren hizkuntza. Eta hori ez

duek ez badute hori irakurtzen, hau-

Ekonomikoki nola elikatzen zen?

dago, ez da inon ikusten.

rrek ez dute imitazioz ere horra joko.

Harpidetzak, iragarkiak…

J.L. Landa: Pena da badagoe-

Eta helduak haur txiki bati segapotoa

I.G.:

lako mundu txiki bat hau eskatuko

ematen badio jolaserako…

enpresa ibili ziren diru-iturri bila,

zuena. Kontua da sekulako lana

J.L. Landa: Ni harritzen naiz, baina

Asentxio Ondarzabal eta Inazio Al-

dagoela horrelako proiektu baten

gero eta gazteagoak daude harrapa-

bisu. Baina hura beste garai bat

Hasiera

batean,

enpresaz

Behinola 21

Zozoak beleari

zen, horrekin lotu behar da. Beste

iritsi nintzenean harrituta geratu

ere jartzen dira eta horrek eragina

militantzia bat zegoen. Ipurbeltzek

nintzen ze artista zeuden ikusita.

izango du.

bere bidean, babesleak ere izan zi-

Herri txiki bat gara, baina zer da

tuen. Superbat kluba sortu zenean

hau? Olariaga, Lope, Varela, Fruc-

Zuentzat zer izan zen Ipurbeltz?

ere haiekin elkarlan bat egin zen.

tuoso… Euskal Herriko komikigile

J.L. Landa: Niretzat aukera bat.

Eusko Jaurlaritzak eta Gipuzkoako

onenak aldizkari honen inguruan

Une batean bi lan aukera sortu

Foru Aldundiak ere lagundu izan

bildu ziren.

zitzaizkidan eta marrazketaren bi-

dute. Horrez gain, Ipurbeltz Erein

A.O.: Bai, niri pena handia ema-

deari edo kimikaren bideari heltzea

argitaletxearen produktu bat izan

ten dit alde horretatik.

erabaki behar izan nuen. Gehien

zen, bestela ez zen iritsi den lekura

I.G.: Bai, guk ere penaz hartu ge-

maite nuena erabaki nuen, eta ez

iritsiko. Harpidetzak diru-iturri bat

nuen amaitzeko erabakia.

naiz damutzen. Nire bizitza profe-

ziren, baina dena beherantz hasten

J.L. Landa: Hil da, baina hiltzen

sionalean erabakigarria izan zen.

denean, nola ordaindu egindako

ere utzi dugu ez dugulako asmatu

Niretzat amets bat egia bihurtzeko

lana?

Dauzkazun

baliabideekin

nola eman buelta. Ez dakit marketin

tresna izan zen.

modu duinean zer egin dezakezun

kontua den, baina…

A.O.: Niretzat, garai hartan, ate

ikusi behar duzu.

I.G.: Bai, baina merkaturik ez da-

berri bat zabaltzea izan zen. Hitz

A.O.: Bai, Ipurbeltz ikastolen isla

goenean…

bat aukeratzekotan, bultzada izan

izan zen. Zenbat ikastola ez ditu-

J.L. Landa: Eta zergatik hau sor-

zen. Lan egiten nuen hainbat ar-

gu fregatu… auzolan kultural bat.

tu zenean bazen zaletasun hori?

lotan (komikia, umorea, marrazkia

Hau giro horretan sortu zen.

Frantziarekin nahiko parekatuta gi-

tarteko), baina tira baten formatu-

nen eta orain berriz…

tik orrialdera pasatzea esperientzia

Artista handiak bildu ziren Ipur-

A.O.: Nik ez dut atea itxi. Uste dut

osagarri bat izan zen. Betiko ildotik,

beltzera.

generoak ematen duela. Komu-

pertsonaia berriak sortu behar zi-

J.L. Landa: Bai, orain arte ez

nikazio tresna moduan jarraituko

ren, baina baldintza desberdinetan.

dugu horretaz hitz egin. Ni hona

du. Tendentzia batzuk boladan

22 Behinola

mahai-ingurua

Euskal

komikigintzan

giltzarri

J.L. Landa: Bestalde, oso gi-

izan zela uste duzue?

puzkoarra izan zela ere esango

A.O.: Giltzarri hitza ez dakit poto-

nuke nik.

loegia ez ote den, baina Ipurbeltzek

I.G.: Bai, gehienak gipuzkoarrak

gauzatu zuen espazio fisiko be-

izango zineten. Baina ez nuke

rean hainbat marrazkilariren lanak

esango lokalista zenik. Hartzai-

biltzea eta espazio horretan elkar-

leak Euskal Herri osokoak ziren.

bizitzen jartzea; bakoitza bere

A.O.: Lokalista ez izan arren, nik

estiloarekin, bere asmakizunekin.

uste dut egile bakoitzak berea

Pisukide izan ginen.

jartzen duela, eta ziurrenik oso

I.G.: Egia esan, ez garai hartan

desberdina izango litzateke Ba-

eta ez gero ere, ez zen euskaraz

rakaldoko baten lana gurearen

modu horretako beste komiki-al-

aldean. Hala suertatu zen Ipur-

dizkaririk egon. Abiatzeko plata-

beltzen. Era berean, nahiz eta

forma bat izan zen askorentzat

abentura oso desberdinak izan,

eta hortik beste hainbat lan egite-

batasun handiagoa emango zion

ra pasatu ziren.

horrek.

A.O.: Bai, une batean hor gauzatu

naiz).

(Hasierako garaiez ari

DATUAK: . Sortu: 1977ko abenduan. . Bukatu: 2008ko ekainean. . Zenbat: 362 zenbaki. . Harpidedunak: 8.000 inguru. . Kolaboratzaileak: 160tik gora. . koordinatzaileak: Antton Dueso, Mikel Durandegi, Miel

zen eta nik ezagutu nuen errefe-

Anjel Elustondo, Agate Eski-

rente bakarrenetakoa zen. Azpie-

zabel, Mertxe Ezeiza, Aitzpea

gitura bat eskaini ziguten eta gure

Goenaga, Idoia Gonzalez,

lana nahi edo ahal genuen mo-

Julen Lizundia, J. Angel Lope-

duan egiten utzi ziguten. Ahal zen

tegi eta

moduan, bai.

Jon San Sebastian.

Behinola 23

Zozoak beleari

Solaskideak

Juan Luis Landa

Antton Olariaga

Idoia Gonzalez

1984. urtean abiatu zen ilustra-

Antton Olariaga Ipurbeltz komiki-al-

Administraritza ikasketak 1989ko

zioaren

dizkariaren sortzaileetariko bat da.

ekainean amaitu ostean, urte be-

esparru

profesionalean eskutik.

Arte Ederretako ikasketak egin zi-

reko urrian hasi zen lanean Erein

Lan asko egin ditu. Besteak bes-

tuen Valentzian aurrena eta Bilbon

argitaletxean eta bertan jarraitzen

te, Gabai (Euskal Herriko historia-

gero. Publizitatean eginiko etapa la-

du harrezkero, 25 urteko ibilbidea

ri buruzko komiki-bilduma luzea),

bur baten ondoren, eta bere euskal-

osatuz. Administrazio lanetan hasi

Ipurbeltz

aldizkariaren

(euskal

tasunak bultzaturik, hasi zen Zeruko

zen, eta, gaur egun, besteak bes-

kulturaren funtsezko pertsonaien

Argia aldizkarian. Bere komiki-lana-

te, prentsa- eta komunikazio-ardu-

bizitzari buruzko bilduma) eta Egin

gatik ezagun egin den arren, gaur

raduna da. Ipurbeltz aldizkariaren

egunkarian (1992-1993) argitara-

egungo haurren euskal liburugintza-

koordinatzaile izan zen aldizkariaren

tutako umore orri ugari. El ciclo de

ren ilustrazioa eta diseinua ezin uler

azken bi urteetan.

Irati (Glenat) eta El fuerte (Norma)

daiteke bera gabe. Egun, Olariagak

albumekin Europako merkatuan

egunero argitaratzen du komiki-tira

abiatu zen, eta haren lanak hainbat

bat Berria egunkarian. Euskal Haur

hizkuntzatara itzuli izan dira. Haren

eta Gazte Literaturan hainbat lan

azken lana 1512: In Memoriam

ditu ilustratuak. Besteak beste, Ilus-

izan da.

trazio Euskadi Saria, Argia Saria eta

Gabai:

vascos

ilustres

Dabilen Elea saria jaso ditu.

24 Behinola

mahai-ingurua

“Ipurbeltz�, galera iragarriagatik ez zoritxar txikiagoa Igor Leturia Ipurbeltz komiki-aldizkaria errefe-

panorama hori aspaldi aldatu zen,

rako komiki ugari egiten den). Be-

rentea izan da euskarazko komiki-

eta pare bat hamarkada badira

harbada aurretik zuen umeentzako

gintzan. Erein argitaletxeak 1977an

apenas argitaratzen dena hau-

generoaren ospe txarra gainetik

sortua, haur euskaldunen belaunal-

rrentzako komikirik Espainian, eta

kendu nahirik, komikia gero eta

di bat baino gehiago komikizale egin

gutxiago Euskal Herrian eta eus-

serioagoa eta helduagoentzakoa

gintuen, garai bertsuan sortu zen

karaz. Horregatik, esango nuke

bihurtzen joan da. Super-heroien

Kili-kili aldizkariarekin batera. Baina

Ipurbeltzek asko iraun zuela ko-

komikiak dira horren adibide bat:

azken honek batez ere kanpoko

rrontearen kontra‌

gidoi eta irudi sarritan ezin sinplea-

komikiak euskaratzen zituen bitar-

goak izatetik, askoz landuago eta

tean, Ipurbeltz euskal komiki egileen

Zergatik eman da aldaketa hori?

sofistikatuagoak

belaunaldi bat baino gehiagorentzat

Nik bi faktore aipatuko nituzke. Le-

dira. Eta beste adibidea nobela

lehen lanak egin eta beren burua

hena, norbaitzuk (pedagogoek, ar-

grafikoa da: izena, konplexuz be-

ezagutarazteko tranpolina ere izan

gitaletxeek edo nik al dakit nortzuk,

tetako

zen. Komiki-zale eta komikigileen

beharbada denek batera) erabaki

generoari seriotasun irudia ema-

harrobi bikoitza, beraz. 2008ko bere

zutela haurren hezkuntzarako edo

teko asmatutako marketin hutsa

amaierak umezurtz utzi zituen biak

irakurzaletasuna bultzatzeko ez zirela

da, baina izana, helduentzako ka-

(Kili-kilik lauzpabost urte lehenago

egokiak, ez zirela nahikoa jasoak edo

litatezko (edo kalitate-intentziozko)

amaitu zuen bere ibilbidea). Euska-

edukatiboak; eta umeentzako komi-

komikia.

raren normalizazioaren ikuspegitik

kiak utzi eta ipuin eta liburu ilustra-

ere galera handia da, esparru bat

tuak soilik egitera pasatu ziren. Era-

Eta honen guztiaren tragedia da,

galdu baitzuen berarekin euskarak.

baki okerra nire ustez. Egia da garai

nahiz eta jada haurrentzako komi-

hartako komiki asko txarrak zirela

kirik ez den egiten (ez txarrik eta ez

Eta, hala ere, Ipurbeltzena desa-

edota frankismoaren reminiszentzia

onik) eta egiten dena helduentzakoa

gertze iragarria izan zen. Sortu zen

ugari zituztela, baina gauza on asko

eta ona izan, jendearen gehiengoak

garaian eta testuinguruan (70eko

ere bazeuden. Azken finean, beste

lehengo ustearekin jarraitzen duela,

hamarkadan

Euskal

edozein medio edo adierazpidetan

hau da, komikiak umeen kontua di-

eta

Hego

Herrian) logikoa zen

izatera

argitaletxeek

pasatu

komikiaren

haurrentzat

bezala gertatzen zen, ezin da orokor-

rela eta txarrak direla. Helduen gu-

euskarazko komiki-aldizkari bat

tu eta komiki-formatua horregatik

txiengoa besterik ez gara egiaren

sortzea. Izan ere, komiki asko egi-

kondenatu.

jakitun eta komikien irakurle; behar-

ten zen haurrentzat; areago, egiten

bada gero eta gehiago azken urteo-

ziren komiki gehienak haurrentzat

Bigarren

ziren eta komikia haurrentzako

heltze prozesu bat eman dela, ez

generotzat hartzen zen. Kioskoak

soilik hemen baizik eta ia mende-

Komikiak helduentzako eta kalita-

umeentzako komikiz beteak ego-

baldeko gizarte osoan (Frantzian

tezko bihurtu izana ez da txarra,

ten ziren: abenturazkoak, umo-

eta Japonian izan ezik, non betida-

jakina. Guk helduok ikaragarri go-

rezkoak, super-heroienak Baina

nik eta oraindik ere adin guztieta-

zatzen dugu oraingo komikiez. Ara-

faktorea

da

komikien

tan, baina gutxiengoa.

Behinola 25

Zozoak beleari

Zozoaren altxorra Mikel BegoĂąa zoa bestea da, jada umeentzat ezer

Iraileko arratsalde bat imajina de-

arte. Aurreko argitalpenen formula

ez egitea. Izan ere, aipatu dudan

zakegu. Hondartzarako primerako

bera erabiliz, harpidetza, aldizkaria

bezala, Ipurbeltzek eta haurrentzako

eguna. Zarautzera cuatro latas edo

hilero banatzen zen etxeetara.

komikiek

lana

dos caballosean heldu diren gaz-

egiten zuten. Hori egin gabe, urte

teek, ordea, ez dute hondartzarako

Euskal egileen aldeko apustu tinkoa

batzuen buruan, komikietara haurre-

biderik hartu. Etxe jakin batean

ere izan zen aldizkari berria. Memen-

tatik zaletu ginenok desagertzean,

sartzen dira guztiak.

to hartako euskal komikigile lantalde

komikizale-harrobi

zabal bat jarri zen zozo beltzaren in-

nor geratuko da helduentzako kalitatezko komiki horiek irakurtzeko?

1977. urtean gaude. Mikel eta Je-

guruan dantzan. Lehenengo urtee-

Posible al da txikitan ezagutu ez den

sus, Antton eta Hilario, Pedro eta

tan aldizkariaren % 100 etxeko pro-

eta hezitzaile eta gurasoek gutxietsi

Anjel, baita Julen ere.

dukzioa zen, hura ere, beste lorpen garrantzitsu bat. Haietariko autore

duten genero bat heldutan ezagutu Tabakoaren ke-hodeiak irudia pixka

batzuek

bat lausotzen badu ere, mahai ba-

onespena ere izango zuten. Ospe

Baina Euskal Herrian, berriz ere

ten inguruan jesarritako lagunak

handia duen Lambiek comiclope-

korrontearen kontra, zorionekoak

eztabaidan imajina ditzakegu. Ze

dian, adibidez, ibilbide profesiona-

gara Xabiroi badugulako. Ikastolen

demontre darabilte esku artean?

laren hasiera Ipurbeltzen izan duten

Elkarteak 2005etik publikatzen duen

Ekintzaileak dira akaso? Urte horre-

hainbat autore aipatzen dira.

komiki-aldizkari honek ikaragarrizko

tako enegarren alderdi berri baten

kalitatea dauka. Idazleak komiki-

fundatzaileak?

eta zaletzea?

nolabaiteko

nazioarteko

Zozoa jaio zen garaietan, baina, hamahiru urte baino ez nituen, be-

gileekin elkarlanean jartzen dituzte gero albumetan aterako dituzten

Ez ba! Ekintzaile sutsuak badira,

raz, gauza gehiegirik ezin gogoratu.

istorioak lantzeko. Neurri batean,

bai, baina euskal komikiaren aldeko

Halakoetan, oroitzapenen

Ipurbeltzen hutsunea bete edo bere

ekintzaileak.

asmakizunak erraz labaintzen dira,

artean

baina oker ez banago, lehenengo

lekukoa hartu duela esan daiteke, baina hau ez da guztiz horrela. Xa-

“Komando� berezi horren helburua

urteetan gure etxera heltzen zen

biroi ez dago umeei zuzendua, 12

1977ko abenduan gauzatu zen.

aldizkaria ez zen Ipurbeltz, haren

urtetik gorako gaztetxoei baizik.

Erein argitaletxearen babesarekin

konpetentzia baizik. Urte berean

Beharbada oraindik garaiz komikien

umeei zuzendutako euskal komi-

jaio baitzen Kili-kili aldizkaria. Urte

mundura engantxatzeko? Hala izan-

ki berri bat sortu zen: Ipurbeltz. 24

berean bi aldizkari! Bai itxuraz eta

go ahal da! Baina, badaezpada ere,

orrialdeko grapatutako koadernoa,

bai mamiz duda barik Ipurbeltz mo-

ondo legoke ondoan Ipurbeltz balu

kolorez barrua eta azala, ondo di-

dernoagoa eta biziagoa zen, baina

(edo bere oinordeko zuzen bat, hau

seinatua. Lehen hastapenetan 24

hizkuntzaren aldetik bizkaitarrentzat

da, umeei zuzendutako komiki-al-

orrialde zituena, eta handik hamar

askoz hurbilagoa eta ulergarriagoa

dizkari bat).

urtera 32 izatera pasatu zena. Azken

zen Kili-kili aldizkaria. Euskararen

sasoian 36 orrialde izatera iritsi zen

batasuna oraindik berde zegoen

26 Behinola

mahai-ingurua

garaietan, euskal komikigintzaren historian lehenengoz hizkuntza bateratuaren aldeko hautu garbia egin zuen euskal tebeo batek. Eta euskara batuaren onartze eta sendotzean abantailak besterik ez zituen aurkitu aldizkari gipuzkoarrak.

Euskal komiki-aldizkari bat eratzeko bide neketsuan oztopoak mota askotakoak izango ziren, seguru.

Besteak beste, Julen Lizundiak, Ereineko zuzendari ohiak, aldizkariaren 25. urteurrenean aipatzen

Han pasado seis años desde que desapareció Ipurbeltz, la única revista

zuen finantzaketaren buruhaustea,

de comic en euskera para niños. Después de una trayectoria de 31 años,

edota medioaren krisiarena. Hala

la editorial Erein dejó de publicar Ipurbeltz, que desde el primer número

ere, Ipurbeltzek atzean utzi dituen

dio a la luz historietas de los mejores ilustradores vascos y fue donde la

362 aleak benetako harribitxiak

mayoría de ellos iniciaron su carrera. Hemos reunido a dos de ellos, Antton

dira euskal bederatzigarren artea-

Olariaga y Juan Luis Landa, junto con Idoia Gonzalez, quien coordinó la

ren bilakaeran. Eta baita Erein argi-

revista en su última etapa, para hablar de lo que supuso Ipurbeltz para la

taratzaileak atzean utzi dituen ko-

literatura Infantil y Juvenil vasca.

miki-album solte batzuk ere. Baina hau… beste story bat dugu.

Six years have passed without a children’s comic in Basque. After successfully keeping the Ipurbeltz comic going for thirty-one years, the Erein publishing house discontinued its publicationin 2008. It had been the only comic for children in Basque; involvedin it were the Basque Country’s best and most famous creators of comics. While it was in existence, it became the well spring for many creators and devoted readers of comics.

Ever since the comic stopped appearing in our letter boxes and we could no longer see it on newsstands, many of us remember it with a sense of nostalgia. Filled with nostalgia, we, too, went to the Erein publishing house and sat down together with Antton Olariaga, Juan Luis Landa and Idoia Gonzalez to talk about Ipurbeltz, as we leafed through copies of it produced long ago.

Behinola 27

esperientzia

Gotzone Butron

Abusu, irakurzaletasuna ardatz bihurtu duen auzoa Asko dira irakurzaletasuna sustatzeko Euskal Herrian garatzen diren egitasmoak, baina gutxik lortu dute egitasmo desberdinetan irakurzaletasunaren sustapena ardatz bihurtzea. Bilboko Abusu-La Peña auzoa dabil lan horretan buru-belarri. 2011-2012an María Moliner Saria jaso zuen “Abusu auzo irakurlea” egitasmoari esker. Abusuko Bibliotekak Abusu Sarean osatzen duten elkarte eta erakundeekin elkarlanean burututako egitasmoa izan zen berau.

“Abusu,

auzo

irakurlea”

egitasmoa

inguruan: Bide lagunak,

haurrak

eskolara bakarrik joateko ekimena; Ikasten ari naiz, ereduen inguruko

Auzo osoa beharrezkoa da ume

kanpainak; Abusu lanean,

bakar bat hezteko lelopean plazara-

nismo parte-hartzailea; Ekonomia

tu zuen Juan Delmas eskola publi-

solidarioa; Kultur astea, Liburua-

koak egitasmo hau 2007an Abusu

ren Eguna ardatz hartuta eta Auzo

auzune osoan. Horren harira sortu-

irakurlea, auzokide guztien artean

tako lehenengo ekimen bateratua

irakurzaletasuna zabaldu eta bero-

Liburu Azokaren antolaketa komu-

nen alde inplikatzea helburu hartuta.

urba-

nitarioa izan zen.

Auzo irakurlea batzordea Lehen kimu horretatik Abusu Sarean

28 Behinola

izeneko elkarteen plataforma osatu

Zazpi urteotan hainbat ekimen eta

zuten auzoko 25 bat entitaterekin

kanpaina jarri ditugu abian, batzuk

batera, sei lan ildo edo egitasmoren

oso arrakastatsuak, beste batzuk

neketsuak; batzuk urteetan mol-

kanpainak eta ekimenak, batzuk

liburuak edozein lekutan topatu

datu behar izan ditugunak; beste

ezagunak (bookcrossinga, irakur-

ahal izatea, eta, beste batetik,

batzuk, ostera, baztertu beharre-

keta klubak, tertulia literarioak,

irakurtzeko gonbitea egiten zu-

koak, eta, zenbait, urtero-urtero

ipuin-kontaketa

tenak eskolatik edo liburutegitik

errepikatu ditugunak, hain izan di-

azokak,

ra-eta gustagarriak.

ilustrazio tailerrak, eta abar) eta

Gure helburua? Auzoko eragile eta

saioak,

irakurketa

liburu

maratoiak,

kanpoko eragileak izatea.

beste batzuk bitxiagoak. Honako

Gaur egun, kanpaina hau mol-

hauek esaterako:

datzekotan

auzokide guzti-guztiak inplikatzea

gaude,

egituratuta

dagoen moduan merkatarientzat

irakurzaletasunaren sustapenean,

“Eutsi liburu bat� kanpaina

batez ere haur eta gazteenganako

auzoko merkatariekin

konpromisoa hartuta.

ardura handiegia eskatzen baitu. “Gu irakurle, baita zeu ere!�

Kanpaina hau dendarien inplika-

kanpaina

Eta nortzuk ari gara horretan?

zioarekin burutu genuen bi ur-

ezagunekin

Bada, auzoan diren Juan Del-

tez. Hogeita hamar bat dendatan

mas Ikastetxea, Abusu Ikastola,

haurrentzako liburuak utzi genituen

Hiru urtez burutu genuen kanpaina

Ibaizabal Institutua eta Helduen

lau hilabetez eta dendariak ardu-

hau. Horretarako, kartel batzuk egin

Hezkuntzarako Ikastetxeko zuzen-

ratu ziren bertara hurbiltzen ziren

genituen eta haietan irakurtzen zihar-

daritzak eta Abusuko Udal Biblio-

umeei liburu bat eskaintzeaz,

duten auzoko ezagunen argazkiak

teka.

irakurri ostean berriro dendan

agertzen ziren. Geroztik, kanpaina

uzteko gonbitea eginez. Dende-

aurretik argazki eta bideo-labur le-

tan, ez ezik, hiru tabernatan ere har

hiaketa burutzen dugu eta lan ira-

zitezkeen maileguan helduentzako

bazleek osatzen dute kanpainaren

Ugariak eta ezberdinak izan dira

liburuak. Kanpaina honekin ge-

irudia. Kultur Astearen barruan, ar-

orain arte abian jarri izan ditugun

nuen asmoa zen, alde batetik,

gazki eta bideo-emanaldia ere iza-

Kanpainak eta ekimenak

auzoko

pertsona

Behinola 29

Abusu, auzo irakurlea

lan egiten duten elkarteetako kideok elkartu ginen han, irakurtzen eta dantzan. Horregatik bakarrik izan balitz ere, geure helburua betetzat jo genuen.

“Bularretik Mintzora” ikastetxe, biblioteka, familia eta osasun zentroan ten da. Ondoren, Bideoak gure sare

moarekin, 2011. urtean flashmo-

sozialetan jartzen ditugu ikusgai.

ba egin genuen. Bi ikastetxetako

2012. urtetik aurrera, Euskal He-

nerabeek osatutako lantalde ba-

rriko herri askotan oso ezaguna

Ez dago jakiterik horrelako kanpai-

tek kanta ospetsu baten letra gra-

den Bularretik Mintzora ekime-

na batek zer eragin izan dezakeen

batu zuen euskaraz, koreografia

nean ari gara buru belarri. Itziar

irakurle gehiago lortzeko lanean,

asmatu, entseguak egin… 500

Zubizarretak diseinatu eta Galtza-

guk ez baitaukagu behar den beste

lagunetik gora elkartu genituen

gorri Elkarteak sustatzen duen egi-

baliabide horrelako neurketarik egi-

grabaketa egiteko Kultur Asteko

tasmoak, haurraren jaiotzaren in-

teko, baina irakurketa nabarmenago

ekitaldian. Ekimen horrek, oharka-

guruan irakurketa ohiturak lantzeak

egiteko balio duelakoan ekiten diogu

bean, telebista, irrati eta prentsako

duen garrantzia azpimarratzen du,

lanari.

interesa piztu zuen eta horre-

izan ere, hizkuntzaren bidez sortzen

la gure bigarren helburua bete:

ditugu gure baitan kontzeptuak,

“Abusu irakurle” flashmob-a

irakurketa bera ikusmiran jartzea.

egoerak eta sentimenduen adie-

Auzoko gazteak kanpainan modu

Ikasleez gain, jubilatuak, etorki-

haurra jaio aurretik hasten da,

dibertigarrian

nak, gurasoak eta integraziorako

amaren haurdunaldian eta 6 ur-

razpena. Beraz, programa hau

30 Behinola

inplikatzeko

as-

esperientzia

tera arte irauten du, ikastetxeen

Ikastetxeetan:

Familietan:

inplikazioarekin. Abusun, baina, adin muga hori gainditu eta egi-

Programa

tasmoa 8 urtera arte luzatzekotan

dauka jarraipena “motxila ibil-

eta garrantzitsuena familia bera

gaude.

tariak”

da,

Anbulatorioan:

honek

oinarri

ikastetxean

hartuta.

Haur

Programaren

laugarren

haurrarentzat

ardatza

erreferenterik

Hezkuntzako 3, 4 eta 5 urteko ge-

indartsuena delako. Horregatik an-

letan motxila bana daukate eta aste-

tolatzen ditugu Irakurketa klubak

ro haur batek eramaten du motxila

0-3 urteko haurrentzat eta euren

Egitasmo pilotu moduan hasi

liburutegira bere gurasoekin bertan

senideentzat. Klubetan kalitatezko

ginen iaz lanean osasun arloko

liburu bat hartzeko. Liburu hau

haur literatura ezagutu eta ipuinak,

eragileak gure proiektuan

inpli-

aste osoan zehar gelako liburu

olerkiak, kantak, esku jolasak eta

pediatria

gonbidatua izango da eta irakas-

abar, umeei kontatzen ikasten dute

ekipo osoak parte hartzen duen

learen gidaritzapean hainbat jar-

gurasoek praktikan.

programan protokolo bat jarri da

duera burutzeko balioko du. Hu-

martxan haurdunaldian hasi eta

rrengo astean beste ume batek

Eta amaitzeko bi hitz: esperientzia

bi urtera arteko ohiko bisitaldie-

utziko du liburua liburutegian bere

hauetatik guztietatik asko ikasi dugu

tan, hizkuntzaren garapenaren

gustuko bat hartzeko, ikastetxea,

urteotan, eta arrakastatsuak izan

gainean gurasoei aholkuak eman

etxea eta bibliotekaren arteko zir-

ala ez, den-denek balio izan dute

eta haur literaturari buruzko ba-

kuitu bat osatuz.

auzokoen artean harreman ardu-

katuz.

Emagina

liabideak

eta

eskaintzen

dituena.

Horretarako, Bularretik Mintzora

ratsuagoak sortzeko. Hala uste Bibliotekan:

dugu, behintzat.

CD-liburuxka eta “errezeta literarioak” ematen zaizkie gurasoei, bi-

“Bularretik Mintzora” txokoan aurki

bliotekan liburu horiek eska ditzaten

ditzakete familiek programa hone-

eta irakurle-txartela egitera ani-

tan gomendatzen diren liburuak,

matu daitezen.

bai haurrentzat bai gurasoentzat.

Behinola 31

Abusu, auzo irakurlea

Existen muchos proyectos de promoción de la lectu-

There are many schemes being run across the

ra en el País Vasco, pero son pocos los que han con-

Basque Country to encourage a love of reading, but

seguido que el fomento a lectura se convierta en el

few among the various schemes have succeeded

eje central de distintos proyectos. El barrio Abusu-La

in moving the encouragement of a love of read-

Peña de Bilbao es uno de ellos. Gracias al proyecto

ing centre stage.The Abusu-La Peña neighbour-

“Abusu auzo irakurlea” (Abusu barrio lector), que en

hood of Bilbao is working very hard in this area.In

2011-2012 recibió el premio María Moliner, este ba-

2011-2012 it was awarded the MaríaMoliner Prize

rrio de la capital vizcaína (que comparte territorio con

for its scheme “Abusuauzoirakurlea” [AbusuRead-

Arrigorriaga) ha convertido el fomento a la lectura en

ing Neighbourhood].This scheme was set up by the

el núcleo central de distintas actividades. Los impul-

Abusu library in collaboration with the associations

sores de este plan de lectura son las Bibliotecas de

and institutions that make up “AbusuSarean” [Abusu

Abusu y las asociaciones e instituciones que forman

in the Internet].

la red “Abusu sarean”.

32 Behinola

Haur eta Gazte Literatura Aldizkaria . 29. zenbakia . 2014ko ekaina.

Sormenez Gaston Majarenas Rivero

Behinola 37

Ilustratzailearen Txokoa

Galtzagorri

Ilustratzaileek txoko bat dute Donostiako Aiete Kultur Etxean Urtaroekin batera aldatzen da Donostiako Aiete Kultur Etxeko armairua. Bertan, ordea, ez duzu arropa edo osagarririk aurkituko, ez. Aietekoa Euskal Herriko ilustratzaileen lanekin janzten den armairua da, Ilustratzailearen Txokoa da.

Galtzagorri Elkarteak eta Donostia Kulturak elkarlanean sortutako egitasmoa.

Goian, iraila arte ikusgai dauden Jokin Mitxelenaren ilustrazioak.

38 Behinola

Galtzagorri albiste

Ilustratzaileen lanak ezagutzera

ko zuzendaritza hartzearekin ba-

txe bat, hegazkina‌ Bestalde,

emateko helburuarekin, 2012ko

tera hasi zen ideiari forma ematen.

Alonsok eta Churrucak ez zuten

urrian inauguratu zen Donostiako

Koro Esteban Aieteko liburuzaina-

benetako armairu bat jarri nahi;

Aiete Kultur Etxean Galtzagorri

ren laguntzarekin eta Galtzagorri

jostailu itxura eman nahi zioten,

Elkarteak eta Donostia Kulturak

Elkartearekin

sortu

ipuinetako armairuen itxura, ilus-

elkarlanean sortutako Ilustratzai-

zen, azkenean, 2012an Ilustratzai-

trazioarekin bat egin zezan. Txokoa

learen Txokoa.

learen Txokoa. Erakusketa berezia

ikustea ipuin batean sartzea beza-

elkarlanean

da: erakustokia armairu batek,

lakoa izatea zen egileen asmoa.

zuzenda-

pendulu-erloju batek, ispilu batek

Baita lortu ere; armairuak ipuin

ri Marta IbaĂąez de Aspururen

eta kutxatxo batek osatzen dute.

batetik aterata dagoela dirudi,

ekimenez sortu zen txoko hau.

Guztiak Aitziber Alonsok eta Bea-

ipuinaren bi dimentsioko irudia

2011n Donostiako Okendo Kul-

triz Churrucak diseinatu eta eskuz

hiru dimentsiotara ekarria. Horrez

tur Etxean egin zen ilustratzaileen

egindakoak.

gain, armairuaren estiloa ere oso

Aiete

Kultur

Etxeko

erakusketaren bultzatzaile nagu-

zaindua da; Aiete Kultur Etxearen

sia da bera. Erakusketa hura 11

Armairua kartoizkoa da. Egileen

kokapenarekin, hau da, Aieteko

ilustratzaile gipuzkoarrekin egin

irizpideetako

jauregiarekin, bat dator.

zen eta jarduera puntuala izan

materiala

zen. Gaiak aukera handiak ema-

horrekin haurrei keinu bat egin

Armairuan biltzen dira ilustratzai-

ten zituela ikusirik, egile gehiago

nahi izan zieten. Izan ere, hau-

learen ilustrazio original eta ob-

eta maiztasun jakin bat izango

rrek kartoi batekin edozer gauza

jektu gehienak. Ez da lan erraza

zuen zerbait asmatu beharra ze-

asma edo sor dezakete: kaxa

izaten sortzailearentzat bitxiontzi

goen. Horrela, Aiete Kultur Etxe-

bat,

hori betetzeko elementuak hau-

bat

birziklatutako

erabiltzea

izan

zen;

etxe bat, barku bat, ko-

Behinola 39

Ilustratzailearen Txokoa

Ezkerretik hasita: Aitziber Alonso eta Maite Gurrutxaga ilustratzaileak. Alonsoren lan batzuk eta Olariagaren beste batzuk.

tatzea. Armairu honetan, elkarren

Urtaro bakoitzeko egile bat

ondoan ikusi ohi ditugu ilustra-

Estilo eta adin desberdinetako euskal irudigileei egin die leku

zioak, horiek egiteko erabilitako

Urtaroak nola, hala aldatzen da

orain arte eta bide beretik segitze-

materialak, inspirazio iturri izan

Ilustratzailearen Txokoaren edukia

ko asmoarekin sortu zen. Bi urte

diren objektu edo oroigarriak,

ere. 2012ko udazkenean estreina-

hauetan, Euskal Herriko irudigileen

argitaratutako lan kuttunenak‌

tu zen Iban Barrenetxearen lane-

lana ezagutzeko eta baloratzeko

Egilearen aukeraketa horrek oso

kin, eta, harrez gero, bi hilero al-

gune bihurtu da. Gure begien go-

erakusketa pertsonal bihurtzen

datu da. Barrenetxearen ondoren,

zamenerako, ez ezik, Ilustratzaileen

du bakoitza.

Eider Eibarren lanek bete zuten

lana estimatzeko balio du. Bere txi-

armairua, 2013ko otsailean. Uda-

kitasun eta xumetasunean, balio

Zutikako erlojuan, modu digitalean,

berrian Elena Odriozolaren txanda

handiko harribitxiak gordetzen di-

pantaila batean ikus ditzakegu egi-

izan zen eta jarraian Antton Olaria-

tuen armairua da Ilustratzailearen

learen lanak edo hari buruzko erre-

garena.

Txokoa.

portajeren bat.

2014an, berriz, oraingoz, Maite etzanda

Gurrutxaga, Aitziber Alonso eta

ezartzen diren irudi edo objektu

Jokin Mitxelenaren lanek bete

planoak jarri ohi dituzte egileek.

dute armairu edo bitxitegi hori.

Kutxatxoan,

40 Behinola

berriz,

Galtzagorri albiste

El rincón del ilustrador nace de la colaboración entre la asociación Galtzagorri y Donostia Kultura con el objetivo de dar a conocer las distintas y variadas creaciones de ilustradores vascos. Es una exposición fuera de lo común; se trata de un armario de cartón, un reloj de péndulo, un espejo y una caja diseñados y creados artesanalmente por la ilustradora Aitziber Alonso y Beatriz Churruca, donde cada ilustrador expone parte de su obra, tanto ilustraciones como otras creaciones, además de objetos relacionados con su trabajo.

The Illustrators’ Corner, set up by the Galtzagorri Association in collaboration with DonostiaKultura, was inaugurated in October 2012 at the Aiete Arts Centre with the aim of publicising the work of illustrators.It is a special exhibition:the exhibition space consists of a cupboard, a pendulum clock, a mirror and a small chest,all designed and hand-produced by Aitziber Alonso and Beatriz Churruca. In the cupboard we can see illustrations placed next to each other, the materials used to produce them, the objects or memorabilia which inspired them, and the most outstanding works that have been published, etc.

Behinola 41

Harribitxiak lau eskutara

42 Behinola

lau eskutara

Asun Agiriano Mikel Insausti

sentsibilitatea duelako da ezagu-

Zesar hartz handia da eta pa-

na emakume honen lana, trazu

zientzia handiz arduratzen da

gutxiko marrazkiekin indar handi-

Ernestina sagu txiki minberaz.

ko irudiak sortzen dituelako. Bea-

Luxurik gabe, baina elkarrekin

trix Potter-en ilustrazioekin aldera

bizi dira, zoriontsu bizi direla esan

daitezke, animaliek bizitza pro-

genezake, nahiz eta ipuinari tris-

pioa hartzen dutenean, Peter Ra-

tura-puntua darion. Bilduma be-

bbit bezala, Zesar eta Ernestina

reko beste ipuinetan ere egitura

ere pertsonaia kuttunak bihurtzen

bera mantentzen da: zer edo zer

Irakurle ugariren ustez, 80ko ha-

direlako. Irudiek espresibitate izu-

gertatzen da eta, batak besteari

markadan argitaratu ziren sagu

garria dute eta paisaiak argitasu-

lagunduz, konponbidea bilatzen

maitagarria eta hartz lagun haren

nez beteta daude, akuarela ia-ia

dute. Hazteko istorioa da, aberatsa

liburuak oroimenean iltzatuta ge-

ukitzeraino.

eta emozioen munduan bidea egite-

ratu direnen artekoak dira, ipui-

ko aproposa, fantasia inozo batean

nekin nahastuta ibiltzen garenok

Kontakizunak zentzu klasikoan

murgiltzen gaituena, afektuen ga-

frogatu baitugu lotura afektibo

osatzen dira: hasiera, ekintza eta

rrantziaz osatzen dena. Zesar eta

estuaz gogoratzen direla.

amaiera. Sinbolismo handiko is-

Ernestinaren liburuak adin guz-

torioak ditugu, sinpleak edo ino-

tietan ondo funtzionatzen duten

Jatorriz, Belgikan kaleratu ziren

zoak, baina zer pentsa ematen

album ilustratu baten eredu onak

Ernest et Celestine izenburua-

dutenak. Gaiak adiskidetasuna,

ditugu, haur irakurlearen identifi-

rekin Gabrielle Vincent (Bruse-

lagunen

kazioa lortzeko gaitasuna baitute,

la, 1928-2000) egilearen liburu

elkartasuna‌ izaten dira. Maiz

haurtzaro-heldutasunaren

haiek. Izatez margolaria,

lagun

eta eguneroko bizitzaren pasa-

ikusezinean.

batek bultzatuta liburuak idatzi

dizo arruntak argumentuaren oi-

eta ilustratzen hasi zen. Pertso-

narri badira ere, goxotasuna eta

Euskaraz lau liburu genituen: bil-

naiak marrazterakoan aparteko

maitasuna transmititzen dute.

dumako lehena Zesar eta Ernes-

galera,

abandonua,

muga

Behinola 43

Harribitxiak

tina Gedeonen bila da; geroago

irakurleen haur-literaturaren pai-

da bizitzea egokitu zaien gizarte

etorri ziren Zesar eta Ernestina

saia liburu hauekin osatzen baita.

zatikatuarekin. Eurek oso modu

musikari kalez kale, Zesar eta Er-

naturalean eta gaiztakeriarik gabe

etxean

Gaurkotasuna irabazi dute, oste-

bizi dute elkar ezagutu izana, bai-

eta, azkena, Zesar eta Ernestina

ra, liburu horiek Ernest&Celestine

na besteen begietan plantigra-

mendira doaz. Biblioteka batzue-

film bihurtuta zinemako pantaila

doak eta karraskariak elkarrekin

tan oraindik aurki daitezke, baina

handira iritsi delako. Gizarteak

bizitzea aberrazio hutsa da.

hainbeste irakurleren memorian

debekatutako adiskidetasun eder

geratu diren ipuin hauek berriz li-

eta laño bati buruzko film horrek

Ernest, bere izaera bohemioa

buru-dendetan ez ikusteak pena

berriz gozatzeko aukera ematen

tarteko –erromes espirituko gi-

handia ematen du. Berriz

argi-

digu. Filmak jatorrizko ilustrazioen

zon-orkestra-,

taratzeko gonbita egiten dugu

estiloa mantendu du, itxura naïf

bere espeziekoen artean. Baita

hemendik, haur-literaturako ezin-

maitagarria duten irudiak, krema

Célestine ere. Ez da batere ego-

besteko altxorrak diren ustea

eta pastel tonuko hondoak ere

kitzen Perez Sagutxoaren eta to-

oso zabalduta dagoelako. Argi-

bere horretan gordez.

kian tokiko mito horren egokitza-

nestina

argazkilariaren

taletxeek neurtu dezatela euskal

desberdina

da

penen arabera, hortzetako piezak

irakurle txikien hutsune literario

Gabrielle Vincent ilustratzaile belgi-

biltzera eta sailkatzera mugatzen

handia, izan ere, ipuin hauek dira

karrari bihotzez egindako omenaldi

den mundu kafkiarrera. Bikoteak

urteetan zehar haur-belaunaldiek

honetan, Daniel Pennac idazlea-

ihes egin beharko du halabeha-

disfrutatu

Irakurke-

ren gidoiak edukiz betetzen du

rrez, legegabe bihurtuta Bonnie &

ta-esperientziaren hastapena li-

animazio-lan minimalista, goza-

Clyden tradizioan bezala, lur-aza-

buru horiekin gertatu zitzaiela

men hutsa diren elkarrizketekin.

leko eta lur-azpiko polizien jazar-

diote zenbait irakurle helduk eta,

Ernest hartzaren eta Célestine

penari aurre eginez.

nago, irakurle berriak irabaziko

arratoitxoaren arteko adiskideta-

liratekeela berriro esku artean

sunari darion lañotasuna eta xu-

Animazioak sormen-garai distiratsua

izateko aukera bagenu, gaurko

metasuna

bizi du. Horrela ditugu, esaterako,

44 Behinola

dituztenak.

gogor

kontrajartzen

lau eskutara

Liburua: Egilea: Vincent, Gabrielle Titulua: Zesar eta Ernestina Argitaletxea: Timun Mas Itzultzailea: ez dago itzultzailearen daturik Hollywooden Pixar-ekin sortutakoak,

Musika bera ere aipagarria du,

Filma:

Japonian Miyazaki-rekin eta merkatu

Vincent Courtois-ena, gozatzeko

Jatorrizko titulua: Ernest et Célestine

frankofonoan Sylvain Chomet-ekin.

beste osagarri bat, ahots-pieza

(Ernest and Celestine)

Baina ez dira bakarrak, Vincent

izugarri eder batzuekin.

Urtea: 2012 Iraupena: 80 min.

Patar eta Stéphane Aubier belgikarrak aurre hartzen ari baitira

Gozamen zoragarria liburuetan

Herrialdea: Frantzia

Panique au villaje (gaztelaniazko

eta pantailan.

Zuzendariak: Benjamin Renner,

Pánico en la granja) erokeria zo-

Stéphane Aubier, Vincent Patar

ragarriarekin

Gidoia: Daniel Pennac

mundua

harrituta

utzi zutenetik. Bikote animatzai-

Musika: Vincent Courtis

lea Benjamin Renner-ekin batu

Fotografia: Animation

da orain harribitxi bat sortzeko,

Banaketa: Animation

xarmari dagokionez, Chomet-en

Produkzioa: La Parti Productions / Les

L’Illusionnisterekin (El ilusionista)

Armateurs / Maybe Movies

alderatu daitekeena, Jacques Tati-ren argitaragabeko gidoi zahar baten umore nostalgikoan inspiratutako paisaia-postalak egiten dituen alegia izugarri ona.

Filmak Canneseko zinemaldian 2013ko animazio-film onenaren Cesar saria eskuratu zuen, baita Dubai International Film festival eta Cinekid sariak ere.

Behinola 45

iruzkinak

iruzkinak

+2

Galtzagorri Elkartearen Irakurketa Mintegian eta Liburu Gaztea Batzordean irakurritako eta landutako liburuen iruzkinak biltzen ditu atal honek.

Izenburua: Bihotz-bihotzetik

( 2 URTETIK GORA)

Egilea: Emile Jadoul Ilustratzailea: Emile Jadoul Argitaletxea: Ibaizabal, 2013

Katu bat eta arrain bat protagonista dituen album ilustratua da. Etzana, azal lodiko orriekin. Arraina (ahula) katuaren (ahaltsua) eskuetan dagoen bitartean, tentsioa igo egiten da orriz orri, katuak arraina benetan maite ote duen ala jan egin nahi duen argitu arte. Ahul-ahaltsu desoreka hori oso iradokitzailea da haurrek askotan bizi duten egoera delako. Amaiera on batek dena borobiltzen du.

46 Behinola

iruzkinak

Izenburua: Hartza eta tximeleta

Album ilustratu honetan adiski-

sarea

detasuna eta elkartasuna gorai-

Egilea: Susanna Isern

patzen dira. Tonu baikorrean kon-

Itzultzailea: Arkaitz Goikoetxea

tatzen zaigu hartzak tximeletak

Ilustratzailea: Marjorie Pourchet

harrapatzeko sare bat aurkitzen

Argitaletxea: OQO-Txalaparta, 2013

duela eta sare horrekin aintzirara erortzen diren tximeletak salbatzen dituela. Egun batean, hartza aintzirara eroriko da eta ordura arte salbatutako tximeleta guztiek uretatik aterako dute. Ilustrazioa testuarekin bat dator eta istorioari goxotasun handia ematen dio.

+4

( 4 URTETIK GORA)

Izenburua: Urdin Txiki eta Hori Txiki

Tapaki

Egilea: Leo Lionni

1959an argitaratutakoa bada ere,

gogorreko

album

hau

Itzultzailea: Manu Lopez Gaseni

euskaraz lehen aldiz argitaratu da

Ilustratzailea: Leo Lionni

2013an. Adiskidetasunaz eta nor-

Argitaletxea: Pamiela-Kalandraka,

berarengandik desberdina dena

2013

onartzeko ditugun zailtasunez dihardu. Lagun handiak dira bi protagonistak; egun batean kalean topo egiten dute, elkarri besarkada eman eta kolore berria sortzen dute; ondorioz inork ez ditu ezagutzen −ezta gurasoek ere− eta baztertuta sentitzen dira. Ilustrazioak oinarrizko koloredun masa forma-gabeez osaturik daude eta irudimena harrigarriki pizten dute.

Horregatik eta kolore primarioen nahasketaz ari delako, plastika irakaspen ederra ere izan daiteke liburu hau.

Behinola 47

iruzkinak

Izenburua: Altxor bat aurkituko dugu Egilea: Janosch Ilustratzailea: Janosch Argitaletxea: Pamiela-Kalandraka, 2013

+6

( 6 URTETIK GORA)

Izenburua: Elur-Xuri Egilea: Grimm anaiak Itzultzailea: Luixa Giltzu Ilustratzailea: Mayalen Goust Argitaletxea: IKAS, 2012

Zoriontasuna bilatzea gai hartu-

Grimm anaien lanaren bertsio fidel

ta, Hartz Txikik eta tigre Txikik

baten aurrean gaude. Ilustrazioek

euren adiskidetasuna probatuko

testuarekin lotura dute eta testuaren

dute altxor baten bila abiatuta.

gordintasuna indartzen dute. Irudiek

Tonu hezitzailean idatzita egonik

orrialde osoak hartzen dituzte, beltza,

ere ipuina ez da moralista eta

zuria eta gorria dira nagusi. Edurne

irakurleari adibide ugariz erakus-

zuri esnatu arte ilustrazioak oso

ten zaio zoriontasuna diruan eta

ilunak dira, emozioa hanpatuko

aberastasun materialetan bilatzea

balute bezala. Hizkera garbia du,

alferrikakoa dela. Kolore eta ma-

sotila, ahoz gora irakurtzeko ego-

rrazketa apalarekin, pertsonaia

kia. Ekialdeko euskara batuan

gutxirekin, naturaren irudi atse-

idatzita dago, izenburuak salatzen

gina erakutsiz, ilustrazioek ipuina

duen bezala, baina hegoaldeko

tonu xume eta gertuko horretan

irakurleari ez dio traba handirik

kokatzen laguntzen dute.

egingo.

48 Behinola

iruzkinak

Izenburua: Ezkilalore

Izenburua: : Kaiuko bat elurretan

Izenburua: Lorategi bizia

Egilea: Iratxe Lopez de Muniain

Egilea: Lourdes Unzueta

Egilea: Peter Brown

(Grimm anaien ipuinean oinarrituta)

Ilustratzailea: Eider Eibar

Itzultzailea: Ihintza Elsenaar

Itzultzailea: Arkaitz Goikoetxea

Argitaletxea: Elkar, 2013

Ilustratzailea: Peter Brown

Ilustratzailea: Iratxe Lopez de

Argitaletxea: Ttarttalo, 2013

Muniain Argitaletxea: OQO-Txalaparta, 2013

Hau ere, Grimm anaien bildumatik

Kultura aniztasuna gaitzat hartu-

Album ilustratu honetan Liam

eratorritakoa da. Rapunzel izeneko

ta, elurra inoiz ikusi ez duen etor-

mutikoa

ipuinean oinarritutako album ilus-

kin baten istorioa kontatzen zai-

Lorategirik gabeko hiri batean

tratua da. Sorgin batek bahitutako

gu. Pertsonaia nagusia Fatimatu

bizi da Liam eta bere eguneroko

neskato bat aterik gabeko dorre

da, Afrikatik gurasoekin etorritako

paseo horietako batean trenbide

batean bizi eta haziko da, bakarda-

neskatoa. Neskaren jakin-minak

zahar bat aurkituko du: bertan lore

dean; bere adats luzea orrazten eta

eskolako kideak, irakaslea eta Fati-

bat dago eta hura zaintzen hasiko

kantu eztiak abesten. Printze batek

maturen gurasoak elkarri laguntzen

da. Gutxika-gutxika, landaredia

bere berri izango du, elkarrekin mai-

jarriko ditu. Ilustrazioak koloretsuak,

zabalduz

teminduko dira eta ihesaldia presta-

gozoak eta alaiak dira.

ahaleginari esker eta, azkenean,

dugu

joango

protagonista.

da

Liamen

tuko dute. Alabaina, sorgina ohartu

trenbide guztia lorategi handi-

egingo da eta biak zigortuko ditu.

handi bilakatuko da. Ilustrazioak

Hala ere, amaiera zoriontsua du.

hain

Sinbologiaz

testurik gabe ere uler baitaiteke

beteriko

ilustrazioak

agertzen dira egokitzapen honetan,

dira

adierazkorrak,

ezen

ipuin hau.

teknika desberdinekin eginak eta kolore apalez margotuak gehienak.

Bereziki pertsonaietan oinarritzen dira eta ingurua irudikatzeko ez dira elementu gehiegi erabiltzen. Klasiko eder baten bertsio fidagarria da.

Behinola 49

iruzkinak

Izenburua: Augustoren botila

Izenburua: Oihaneko epailea

Izenburua: Saba eta Landare magikoa

Egilea: Pello AĂąorga Lopez

Egilea: Jesus Mari Olaizola “Txiliku�

Egilea: Yan Degruel

Ilustratzailea: Jokin Mitxelena

Ilustratzailea: Aitziber Alonso

ITZULtzailea: Ibon Plazaola Okariz

Argitaletxea: Giltza, 2013

Argitaletxea: Elkar, 2013

Ilustratzailea: Yan Degruel Argitaletxea: Ttarttalo, 2013

Tapaki gogorreko album ilustratua

Hiru

da, objektuak metatzen joango

ematen dio izenburua liburuari.

nola

den ipuin kateatua. Jorratzen

Kontakizunak fantastikoak dira,

zaigu. Bi planotan garatzen da

duen

liteke

alegien antzerakoak. Istorio hauei

istorioa: lehen planoan aitona

moral-hezkuntza

esker, ezagutuko dugu basoko

batek

zuhaitzek nola hitz egiten zieten

antzinako istorio bat kontatzen die

goroldioari eta iratzeari, animaliek

txabolan bilduta. Komikian zehar

gaiagatik

gizabidejorratzen

eta

esan

dituela,

alferrikako

kontsumismoaren kritika eginez.

ipuin

dira

eta

luzeenak

Komiki honetan Abisinian kafea aurkitu

zuten

herriko

kontatzen

haurtxo

guztiei

nola galdu zuten mintzatzeko

txabola hori, bertako partaideak

umoretsuan

ahalmena eta baita nola iritsi zen

eta euren herrixka agertzen dira.

kontatzen zaigu nola Augustok

uretako bufaloa oihaneko animalia

Aitonaren istorioan sortu den

botila bat ur erosi zuenean dena

guztien epaile izatera. Izan ere,

bigarren planoan protagonistak

aldatu zen. Izan ere, gero bizkar-

aspaldi-aspaldikoak

jakin-min

zorroa erosi nahi izan baitzuen

honetan gertatutakoak, animaliek

haren anaia gaztea eta ahuntz

botila

Tonu

ironiko

eta

sartzeko,

ipuin

handiko

neska

bat,

ondoren,

eta landareek hitz egiten zekiten

ausart bat dira. Hiruren bidez

bizikleta azkar ibiltzeko, geroago

garaikoak. Tonu umoretsu eta

kafearen aurkikuntza ezagutuko

auto

didaktikoan

dugu. Beste hainbat gai ere

bat

oraindik

ibiltzeko,

horrela

hegazkina

erosi

Azkenean,

eta

dira

erori

azkarrago

kamioia

eta

zituen

arte.

egin

zen

dira.

idatzitako

Ilustrazioen

ipuinak

xehetasun

aipatzen

dira:

gazteen

jakin-

adierazgarriek informazioa eransten

mina eta gurasoek agindutakoari

diote istorioari.

aurre egiteko gogoa, animalia

hegazkinean zihoala eta dena

basatien askatasuna, helduagoak

txikituta gelditu zen. Augusto

diren anaien babesa eta abar.

egarriak

Komiki

sentitu

zen

orduan.

bat

denez,

narrazioa

Istorioa berriro jatorrira itzuliko

ilustrazioetan

da.

Testua osatu eta aberastu egiten dute.

50 Behinola

oinarritzen

da.

iruzkinak

Izenburua: Zure denboraren truke

Ipuin honetan gurasoek

Egilea: Uxue Alberdi

ez dute alabarekin ego-

Ilustratzailea: Maite Mutuberria

teko denborarik eta ala-

Argitaletxea: Elkar, 2013

bak orduak ematen ditu zain, denbora atzamarrekin kontatzen. Irtenbidea, denbora soberan dutenengana

+8

( 8 URTETIK GORA)

jotzea

eta haiei eskatzea dela otuko zaio, ondoren gurasoei oparitzeko. Testuari laguntzen dioten

Izenburua: Itsasoa maleta batean

ilustrazioak errotulagailu

Egilea: Yurre Ugarte

eta collage teknikaz egi-

Ilustratzailea: Eneko Ugarte

nak dira, xumeak bezain

Argitaletxea: Denonartean, 2013

egokiak.

Izenburua: Handia naiz, amatxo!

Egilea: Thierry Lenain ITZULtzailea: Miren Agur Meabe Ilustratzailea: Laurence de Kemmeter Argitaletxea: Ibaizabal, 2013

Narrazio

labur

hau

arroztea-

Fantasiazko narrazio honetan haur

ri buruzkoa da. Bertan, beldurrez

batek

betetako une bat izan daitekeena

arrainek

egileak umorez lantzen du, ilustra-

eskatuko diote. Hamaika abentura

zioak lagun. Aixa lehenengo aldiz

biziko ditu eta gaizkileak nonahi

doa etxetik kanpo lo egitera, lagun

topatuko dituen arren, helburua

baten etxera. Haren amak beldur

lortuko du. Ipuinak erritmo bizia du

handia du, eta gaizki pasatzen du lo

eta gai ugari aipatzen dira, denak ere

egin aurreko errutina guztiak gogo-

balio positiboak dira, haurrei egozten

ratzean, baina, bitartean, Aixa gus-

zaizkien edota opatzen zaizkien balio

tura dabil lagunarekin. Ilustrazioek

positiboak: irudimena, elkartasuna,

ikuspuntu umoretsua azpimarratzen

ongiaren

laguntzen dute. Detaile txikiz josita

ekologismoa... Ilustrazioak arkatzez

daude, eta hitz egiteko hamaika

eginak dira eta zuri-beltzean daude.

aitzakia eskaintzen dituzte.

Collage teknika ere erabiltzen da.

zeregin itsasoa

garrantzitsua salbatu

aldeko

du:

dezan

apustua,

Behinola 51

iruzkinak

Izenburua: Bakarrik eta Buztangabe

Izenburua: Txikitzen zaretenean

Izenburua: Bi sagu poltsikoan

Egilea: Patxi Zubizarreta

Egilea: Uxue Alberdi

Egilea: Michel Van Zeveren

Ilustratzailea: Jokin Mitxelena

Ilustratzailea: Aitziber Akerreta

I TZULtzailea: Miren Agur Meabe

Argitaletxea: Pamiela, 2012

Argitaletxea: Pamiela-Kalandraka,

lustratzailea: Michel Van Zeveren

2013

Argitaletxea: Elkar, 2013

Narrazio labur honetan gasolin-

Album

haur

Abentura fantastiko bat kontatzen

degian ahaztutako neskato baten

batek helduei kargu hartzen die

duen narrazio luze bat aurkituko

abentura kontatzen da. Anekdota

haurren mundua (koloretsua eta

dugu liburu honetan. Sisi deitzen

indartzeko gasolindegi berean katu

ideala) eta helduena (grisa eta

den neskatoak aste beteko txango-

bat abandonatzen dute. Ipuinak

hitsa) alderatuz. Kontrajartze hau

ra joan behar du eskolako lagune-

ilustrazio asko ditu, argudioaren

egiteko izenburuak dioen “Txi-

kin, eta beldur pittin bat daukanez,

esanahia indartzen dutenak eta

kitzen zaretenean...� leloarekin

gurasoak eraman nahi ditu berekin.

umore tonua finkatzeko zeregi-

abiatzen diren baieztapenak iru-

Halako batean, gurasoak sagu bi-

na hartzen dutenak. Erabilitako

dietan txertatuta daude, eta iru-

hurtzen dira eta motxilan eramaten

marrazketa teknikak dinamismoa

diz iradokitzen da hitzez adiera-

ditu. Ironikoki, egoerek Sisi pro-

ematen dio kontaketari. Abando-

zitakoa.

tagonista gurasoak zaintzera eta

ilustratu

honetan

nuaren gaia modu interesgarrian

arriskuetatik babestera eraman-

lantzen du egileak.

go dute, eta, agian, baita bizitzari buruzko lezio batzuk ikastera ere.

Lehen edizioa SM argitaletxeak

Ilustrazioek testua aberasten dute

kaleratu zuen 2000. urtean Bapo-

eta liburu osoan formatu bera ja-

rea bildumaren barruan, baina

rraitzen dute: orrialde idatziaren al-

agortuta eta deskatalogatuta ze-

boan orrialde ilustratua.

goenez, aukera paregabea eskaintzen du orain Pamielak liburu hau berreskuratzeko.

52 Behinola

iruzkinak

+10 ( 10 URTETIK GORA)

Izenburua: Hamar! Aitonak oparia

Abentura kutsuko narrazio luze

dakar!

honetan,

Egilea: Rai Bueno

eta familiako harremanez hitz

Ilustratzailea: Iosu Mitxelena

egiten da, aitonaren oroimenak

Argitaletxea: Ibaizabal, 2013

eta mutiko baten urtebetetzea aitzakia

bizitzako

hartuta.

amorratua

den

pasadizoez

Futbol mutiko

zale baten

urtebetetzean aitonak aspaldiko egunerokoa

oparituko

Opari

mutikoa

honek

dio. barne-

barnean ukituko du bere jarreran egundoko

aldaketa

eraginez.

Liburu osoa zuri-beltzean dago ilustratua. Tonu alai, hurbil eta gozoa du.

Izenburua: Agerian utzitako ikastetxe-

Txarli

&

-zuzendariaren kasua

elkartearen abentura berri bat

Egilea: Joachim Friedrich

da hau. Oraingo honetan, Txarli

Itzultzailea: Julen Gabiria

izango da narratzailea eta eskolan

Ilustratzailea: Mikel Valverde Tejedor

gertatu den lapurreta bat ikertuko

Argitaletxea: Giltza, 2013

du

bere

Company

lagunekin.

detektibe

Gainera,

Txarli zeharo maiteminduko da.

Tonu ironikoan, egoera hori nola bizi duen ere azalduko zaigu.

Ilustrazioak zuri beltzean dira eta eleberriaren ironia eta umorea indartzen dute.

Behinola 53

iruzkinak

+12

Izenburua: Zuhaitzak landatzen zituen gizona Egilea: Jean Giono Ilustratzailea: Mikel Mendibil Itzultzailea: Mikel Vilches Argitaletxea: Denonartean, 2013

( 12 URTETIK GORA)

+14 ( 14 URTETIK GORA)

Izenburua: Espaziotik etorria

Izenburua: Etsai gordea

Egilea: Aitor Arana

Egilea: Jokin de Pedro

Ilustratzailea: Ivan Mata

Ilustratzailea: Iker Ayestaran

Argitaletxea: Ibaizabal, 2013

Argitaletxea: ELKAR, 2013

Biografia

baten

eran

idatzita,

narrazio liburu honek mendian bakarrik bizi den artzain baten bizitza kontatzen digu, mendizale baten ahotik. Artzainaren bizimoldea eta pentsamoldea goraipatu baino, artzainaren zaletasun Avis eta Alba bikotea ibaiko zurrun-

handienari buruz hitz egiten digu

Telebistako kazetari batek me-

biloaren misterioa argitu nahian da-

mendizaleak: arbolak landatzea.

hatxuzko mezu anonimo batzuk

bilen bitartean, Nara ile urdinxkako

Hasieran harriduraz, ondoren mi-

jasoko ditu, baina ezin asmaturik

neska ilargian dago bere androide

respenez eta azkenik konplizitatez,

dabil zeinek bidaliak diren, ez baitu

laguntzailearekin. Misterioa, intriga

mendizaleak erakusten digu nola,

etsairik, nonbait. Bakarrik bizi da,

eta abentura uztartzen dituen Avis

gizaki bakarraren ekimenez, lur

baina iloba bat

eta Alba trilogiaren bigarren alea da

errea zen eremu zabal bat, eremu

doa lana dela-eta, bera ere arris-

hau. Liburu honek bildumaren le-

emankor bihurtzen den, landatu

kuan jarriz. Gauzak okertu egingo

hendabiziko liburuan agertzen ziren

duen basoari esker. Kontaketa hau

dira postaz lehergailu-gutun bat

zenbait galderaren erantzuna ema-

biografia faltsu bat izanik ere, bere

iristen zaionean. Kasuaz arduratzen

ten digu, hala ere, logikoa denez

bidez jende askok hartu zuen ba-

den inspektorea kazetariaren iraga-

bere trilogia izaera dela-eta, ez du

soak zaintzearen kontzientzia. Eta

nean miatzen hasiko da ustezko

misterio guztia argitu, eta, bukaeran,

jende askoren laguntza jaso du,

etsaiaren bila.

hurrengoa irakurtzeko amua botako

bai liburuaren zabalkundean, bai

digu egileak.

itzulpenean.

54 Behinola

harekin bizitzera

iruzkinak

Izenburua: Gezurrezko natura hila Egilea: Marinella Terzi Itzultzailea: Joxe Antonio Sarasola Argitaletxea: Ibaizabal, 2013

Izenburua: Habiak Egilea: Dejabu Panpin Laborategia eta Maite Gurrutxaga Ilustratzailea: Maite Gurrutxaga Argitaletxea: Txalaparta, 2013

Protagonista Ingrid da, Madrilen

Gizona ez da txoria antzezlanean

egiten. Selma erizain bosniar bat

bizi den neska bat. Argi du, ustez,

oinarritutako liburua da. Istorio

da, bere herrialdea utzi behar izan

independentea izan nahi duela

hunkigarria kontatzen du hamar

du egoera ekonomikoak bultzatu-

eta ez duela adiskidetasuna beste

ataletan. Atal bakoitzaren hasie-

ta eta herrimina du. Ximunen eri-

loturarik nahi. 16 urte bete dituen

ran, izenburuaren gainean zuhaitz

zain-lanetarako kontratatu dute.

egunean,

birramonaren,

bat ageri da, eta apurka-apurka

Ximunen izaera itxiak eta oraindik

Carmen BeltrĂĄnen, egunerokoa

soiltzen ari da zuhaitza; gero eta

hemengo hizkuntzak ez jakiteak

jaso du, familiako tradizioa baita

orbel gehiago ageri dira lurrean

ez du bien arteko harremana erra-

hori

eta azken atalerako ez zaio orri

za egingo, baina apurka-apurka

bakar bat ere geratuko.

elkarrengana hurbilduko dira.

bere

oparitzea.

Egunerokoa

irakurri ahala, ordura arte ez zekizkien gauzak jakingo ditu, bai bere familiari buruz, bai XX. mende

Bi

Ximun

Komiki bat da eta halakoetan

hasierako emakume artistei buruz.

eta Selma. Egoerak behartuta

gertatu ohi denez, testuak baino

Narrazioak bikotekideen arteko

elkarrekin bizi dira, baina ez da

garrantzi handiagoa dute ilustra-

harremanei buruzko hausnarketa

bietako inork aukeratutako egoe-

zioek. Ia ez du testurik. Euskal

egiteko

du.

ra. Ximun agure alargun bat da,

esaldi batzuk ez dira euskara

Liburuak pertsonaien ezaugarri

Abiadura Handiko Trena bere lu-

batuan ageri eta Selmaren esal-

psikologikoen berri ematen du,

rretatik pasatuko dela-eta base-

diak, berriz, gaztelaniaz (ez zuzen

eta oso ongi islatzen du, batez

rria eraitsi diote, eta, ondorioz,

oraindik ez baitaki ongi gaztelaniaz

ere birramona zein garaitan bizi

kaleko pisu baten bizi beharko

mintzatzen) eta bosnieraz ageri

zen eta zein ziren garai hartako

du. Beso bat zauritua du eta egun

dira, eta era horretan sinesgarri-

ezaugarriak.

osoa zerbait egiten aritzen da,

tasun handiagoa ematen dio kon-

baina Selmak ez daki zer ari den

takizunari.

bidea

ematen

protagonista

ditu:

Gehiago: www.galtzagorri.org/euskara/argitalpenak Behinola 55

iruzkinak

Mikel Ayerbe

“Gaueko edo sendaksukaldean” maniaren lur-hartzea gurean Izenburua: gaueko sukaldean Egilea: Maurice Sendak Itzultzailea: Manu López Gaseni Ilustratzailea: Maurice Sendak Argitaletxea: Pamiela, 2014

56 Behinola

iruzkinak

Aspaldiko zurrumurrua zena egia

bizi diren lekuan obra ezagunaren

gauez sukaldean egiten dituen

bilakatu da azkenean: Pamiela

50.

euskarara

ametsetako ibilerak dira kontagai.

eta

argitaletxeek

itzulitako album ilustratu klasikoen

Liburuko aurreneko orrialdeetan

Kalandraka

Maurice

Sendak

urtemuga

eta

(1928-2012)

podiumean garrantzizko postua

Mikel ohean datza, erdi lotan, eta

ilustratzaile eta idazle bikainaren

eskuratua du jada, Leo Leonni-

hormaren bestaldetik zalaparta

lan esanguratsuenak argitaratuko

ren Frederick, David Mackee-

bat entzuten du (PLAM, PAM,

dituzte

datorren

ren Elmer, Tomy Ungerer-en Hiru

TAM,

urtean, gainera, obra gehiago

bidelapurrak edota Eric Carle-ren

agindu ondoren (ISIL ZAITEZTE!!),

etorriko omen dira. Argitalpen-

Gose handiko beldarra gisako

ohetik ametsen lurraldera biluzik

planaren

aurton;

eta

aurreneko

urratsa,

POM).

Isiltzeko

oihuka

maisulanen ondoan. Baita euskal

bezain pozik nola amiltzen den

lehenengoz 1963an kaleratu zen

irakurle

txikien

hain

ikusiko du irakurleak, eta nola

Piztiak bizi diren lekuan (Pamiela,

txikion–

irakurgai kuttunenetako

jausten den gaueko sukaldeko

2000) lanarekin abiaturiko trilogia

bat izatea lortu ere.

–eta

ez

orez beteriko katilu batean. Bat-

osatzen duten 1970eko Gaueko

-batean,

ordea,

hiru

gozogile

sukaldean (Pamiela, 2014) eta

Oraingoan,

1981ean idatziriko Outside over

kaleratu zen Gaueko sukaldean

hurbiltzen,

there lanen argitalpena izango da.

albumak

lekukoa.

opila egiteko gainerako osagaiez

Hain zuzen, iaz bete zen Piztiak

Izenburu bitxiaren atzean, Mikelek

gainezka. Eta guk goizetan opila

aldiz, hartu

du

martxoan

lodi ikusten ditugu Mikelengana irinez,

gatzez

eta

Behinola 57

iruzkinak

Ezkerrean, Sunshine gozotegiko iragarkia. Behean, McCay-ren Little Nemo in Slumberland liburua.

jan dezagun lanean aritzen diren hiru gozogileek Mikel orearekin nahastu,

eta

eragin,

oratu,

prestatu eta laberatu egiten dute, Mikel-opil gozo bat egiteko.

Dena

den,

Mikel

berehala

matxinatuko da eta labetik oretan bildua ateratzen da, bera ez dela esnea esanez, eta gozogileek pastela

egiteko

esnea

behar

badute,

berak

ekarriko

diela.

Horrela,

ogi-ore

gainera

jauzi

egin eta orea oratu, landu, zatitu eta

luzatu

ostean,

hegazkin

bat moldatu eta esne-bidearen gainetik hegaldatuko da Mikel, esnearen

bila.

sukaldea

bere

Eta

gaueko

osotasunean

erakusten duten hitzik gabeko bi orrialde panoramikoren ondoren, esne-botila erraldoian barneratzen da protagonista, esnetan blai, eta halaxe helaraziko die esnea opila egiteko behar duten gozogileei.

Mikelek bete du bere egitekoa, eta

58 Behinola

oilarraren

kukurrukuarekin

iruzkinak

batera, botilatik loaren lurraldera

irakurle helduaren sentsibilitatea

mulatzen dituzte, New York hiriak

biluzik bezain pozik nola amiltzen

uki badezakete ere, pentsatuz

egilearengan eragindako miresme-

den ikusiko du irakurleak, eta

umeentzako egokia ez den liburu

na irudikatu nahian. Biek misterioz

nola jausten den estalkiz beteriko

baten aurrean gaudela –hala nola

eta erakargarritasunez betetzen

ohean, lehor eta orerik gabe

Mikelen biluztasunak eta ipuinean

dute liburua. Azkenik, badira Sen-

berriro lokartzeko. Eta horregatik,

zehar pitilina bistan agertzeak bere

dakengan ohikoak diren bestelako

Mikeli esker, opila jan dezakegu

garaian sortu zituen eztabaida eta

elementuak ere. Adibidez, aurre-

goizero.

zentsurak dira horren lekuko–, egia

neko eszenan agertzen den he-

ere bada haur irakurleei horrelako

gazkina gogorarazten du istorioan

Album ilustratuekin gertatu ohi

pasarteek helduek hasiera batean

barneratu eta Mikelek esne bidera

denez, hitzak eta irudiak elkarre-

pentsatu baino eragozpen gutxia-

hegaldatzeko

kin aurkezten dira. Gaueko sukal-

go sortzen dietela. Izan ere, haur

duen hegazkinak. Azkenik, ilus-

dean albumeko ilustrazioak zo-

literatura horrelako “gehiegikeriez”

trazioen azterketarekin amaitzeko,

ragarriak dira, Sendaken estilo

blai dago, hasi Hansel eta Grete-

irudien testuartekotasuna aipatu

berezia aditzera emateaz gain,

lengandik eta J.M. Satrustegik

behar, Sendakek omenaldi bat

bestelako hainbat xehetasunek

bildu eta Begoña Durrutyk ederki

egin nahi izan baitzion Winson Mc-

duten esanahiarengatik: hiru go-

ilustraturiko Mitxitxi marriau lane-

Cay (1869-1934) ilustratzaile eta

zogileak

ogi-oreaz

egingo

dira,

ra arte, kasu. Bestalde, Gaueko

idazle ospetsuari. Horrenbestez,

eta hirurek dute Gizena eta Arga-

sukaldean izenburuan aipatzen

Mikelen istorioak McCay-ren Little

la bikote komikoko Oliver Hardy

diren bi elementuen ilustrazioek

Nemo in Slumberland liburuko Ne-

lodiaren eitea. Era berean, eta

ere esangura berezia dute. Bate-

moren abenturak dakartza gogo-

Oliver Hardyk ez bezala, hirurek

tik, gaueko zeru izartsuaren ko-

ra, egitura errepikakorraren bidez

Hitlerren estiloko bibotea dutela

loreen tonalitateak; eta, bestetik,

Nemok ohean bizitako ametsak

ere gogorarazi zuen Sendakek

hiri bihurtzen den sukaldeko iru-

kontatzen baitira bata bestearen

elkarrizketa batean, eta ez alferrik,

dien igurikimen gaitasunak –izan

atzetik Little Nemon. Eta Mikelen

Mikel labean sartzen dute orean

ere, sukaldeko osagaien potoek

abenturetan ere, ohean hasi eta

bilduta.

hiriko etxebizitzak eta erakinak si-

ohean amaitzeaz gainera, ohea

berdin-berdinak

Edonola

ere,

keinuok

Behinola 59

iruzkinak

Ezkerrean: McCay-ren Little Nemo in Slumberland liburuko irudi bat.

Goian: euskarazko liburuak opari dakarren baso-azpikoa.

bera ere McCayren ilustrazioetatik

bailitzan,

eratorritakoa dela ohar gaitezke.

ontzi

sukaldeko

erraldoiek

elikagaien

dituzten

zuten. Sunshine gozotegiarena

ize-

zen, eta honako hau esaten zuen:

nak ageri dira ingelesez eta irudi

“Zu gauez lotan eta gu gozoak

Hitzei dagokionez, aldiz, aipatu

bakoitzaren baitan dauden sukal-

egiten”.

dugu ipuinaren argumentua, bai-

deko produktuak iragartzera jolas

sadikoena

na argumentu hori hitzen bidez

daitezke irakurleak.

nik haiei begira esna geratzeko

nola gauzatzen den ere nabar-

Munduko

gauzarik

iruditzen

zitzaidan,

gogoa izaten bainuen... Hain zen

mentzekoa da. Nahiz eta itzul-

Bestalde, album ilustratu bikai-

aldrebesa, krudela eta arbitrarioa:

pen batean nekeza den jatorrizko

netan gertatu ohi denez, hitzek

haiek gozoak egiten eta ni lotan.

bertsioak dituen musikalitatea,

eta irudiek beren kasa esanahi

Zera pentsatuko zuten gainera:

erritmoa eta abesti jostari aipa-

bat osatzen badute ere, hitzen

egiten zutena kristorena iruditzeaz

garriak

bere

horretan

biltzea,

eta irudien arteko uztarketak eta

gain, haien produktua jan egingo

irakurketa ozen eta ludiko ba-

bi

nuela.

Buruhauste

terako osagai asko eskaintzen

bestelako batasun osagarri bat

ematen

zizkidan

ditu Gaueko sukaldean albume-

eransten diote irakurketari eta,

Akordatzen

ko testuak. Horrela, liburuaren

ondorioz, zentzu hertsian ezin in-

kupoiak

hasieran eta amaieran bereziki,

terpretatu ahal izango ditugu iru-

nintzela,

kontakizuneko testuari ilustrazioe-

diak eta hitzak elkarrekin loturarik

txikiren irudiak zituztenak. Gauez

tako onomatopeiak eta bunbuiloe-

ez balute bezala.

ikusten ziren, toki majiko hartara

erregistroen

eragin-trukeak

tako esamoldeak gehitzen zaizkie,

zihoazela

ederrak

kontu

naiz

gordetzen hiru

okin

–auskalo

hark.

Sunshineko ibiltzen gizen

non

eta

ote

eta baliabide horrek askotariko

Hori

arte

zegoen–, ondo pasatzera; eta nik,

irakurketa

eskaintzen

esandakoari Sendakek 1983an

berriz, ohera joan behar. Liburu

ditu, onomatopeiak testuan txer-

egin zioten elkarrizketa batean

hau vendetta moduko bat da,

tatu baitaitezke eta bestelako

zehazturiko hitzak erantsi behar

haiei mendekua hartu eta esateko

irakurketa efektu bat sortu. Era

zaizkio: «Haurra nintzela, ondo

orain baditudala urte batzuk eta

berean, baliabide surrealista bat

gogoan dudan iragarki bat ematen

gera naitekeela gauez esna eta

60 Behinola

aukerak

gutxi

balitz,

orain

iruzkinak

badakidala zertan aritzen diren

zen James Gandolfini gaueko

Gaueko Sukaldean!».

sukaldean eginiko

irakurtzen omenaldi

Sendaki batean;

Ongi gauzaturiko vendetta izan

Sunshine gozotegiaren iragarkiko

zela

hiru

ziurta

dezakegu,

hainbat

gozogileen

argazkia;

sari eskuratzeaz gain –besteak

Sendaken

beste, Caldecott Honor Book

lanak McCayren Little Nemorekin

sari entzutetsua–, mundu osoko

dituen

irakurleek

erkaketa xehea; eta abar...

bere

egin

baitute,

Gaueko

sukaldean

antzekotasun

guztien

jada, Gaueko sukaldean. Eta, orain, ziur euskal irakurleak ere gehituko direla sendakmaniara, eta behin sendakzaletu ostean, nekez sendatu daiteke Sendaken obrarekiko lilura.

Sendakmania

horren

erakusle

dira, besteak beste, testu hau idazteko baliagarri izan zaizkidan sareko

hainbat

aholkagarri:

erreferentzia

Maurice

Sendaki

eginiko elkarrizketa eta bideoak; Ellen

Duthieren

blogak

(“Lo

leemos así” gaztelaniaz eta “We Read It Like This” ingelesez); The Sopranos-eko protagonista

Behinola 61

kolaboratzaileak

Ainara Azpiazu Aduriz Ainara Azpiazu Aduriz “Axpi” (Hernani, 1980) ilustratzailea da. Besteak beste, komiki-tirak (Hernaniko Kronika, Berria) egin izan ditu, eta zenbait liburu ere ilustratu ditu: Maddiren Ametsak (Desclee de Brower, 2010); Manta belaunetan (Ibaizabal, 2011); Mara eta izar saltzailea

Kolabo ratzai leak

(Ibaizabal, 2012); Ai, Ai, Ai! (Mezulari, 2012), Izotz Zuloa (Erein, 2013), Printzesa Pixontzia (Elkar, 2014). Baita beste hainbat testuliburu ere. Horrez gain, erakunde publikoetako berdintasun sailetarako ilustrazio-lanak ere egin ditu, eta komiki tailerrak ematen aritu da. Muralak ere egiten ditu (Asteasuko haur-eskola, Hernaniko plaza feminista, partikularrak). 2012-2013 ikasturtean “Ars in fabula. Master in illustrazione per la editoria” Masterra burutu du Italian, Maceratan.

Mila esker, zenbaki honetan parte hartzeagatik.

Asun Agiriano Altuna Asun Agiriano (Arrasate, 1963) Filosofian lizentziatua, 1991etik

Arrasateko

udal

liburutegian

irakurketa

sustatzen eta bibliotekari lanetan dabil. Haur eta gazte liburuen munduan eta Galtzagorri Elkartearen sorreran

ibilbide luze eta oparoa egina da. Liburu-

gida gomendagarrien zerrendak egitea du gustuko eta

literatura-solasaldietan parte hartzea da atsegin

duen kontua, baita nazioarteko haur liburuen azoketara bidaiatzea ere. Egun, Gara egunkarian haur eta gazte literatura kritikaria da, eta, berriki, Mikel Ayerbe eta Jone Arroitajauregirekin batera, Euskarazko Haur eta Gazte Literaturako 10 liburuz osatutako katalogoa argitara eman du (10 books from Basque Literature for Children and Young People. Etxepare Euskal Institutua, 2014).

62 Behinola

kolaboratzaileak

Gaston Majarenas Rivero

Igor Leturia Azkarate

Gaston Majarenas Donostian jaio zen, 1941ean,

Igor Leturia Arrasaten jaio zen, 1971n. Informatikako

baina Venezuelako hiriburuan igaro zuen haurtzaroa.

eta

elektronikako

Bertan Arte Plastikoko ikasketak egin zituen. Gaztetan

ditu

Mondragon

Donostiara itzuli eta Euskal Herrian ilustrazioaren eta

(Frantzia) Paul Sabatier unibertsitatean.

komikigintzaren bideari ekin zion. Besteak beste,

gain, Hizkuntza-Teknologien masterra dauka (EHU/

Ipurbeltz aldizkarian kolaboratu zuen ia hasieratik

UPV). Gaur egun, Elhuyar Fundazioan egiten du lan

amaiera arte, “Naiara� pertsonaia sortu zuen eta hari

hizkuntza-teknologien sailean, eta bere doktorego-

zenbakiz zenbaki bizia eman zion. Horrez gain, Euzkadi

tesia amaitzen ari da, euskarazko testu-corpusak

Sioux eta Habekomik aldizkarietan ere kolaboratu zuen.

eta weba gaitzat duena. Informatikaz gain, komikiak

Hainbat sari ere eskuratu ditu. Besteak beste, Bilboko

dira haren pasioa, eta 2004tik e-gorblog blogean

eta Portugaleteko komiki-lehiaketetako lehen sariak

idazten du bien inguruan (http://eibar.org/blogak/e-

eta Donostiako Zinemaldiko kartel lehiaketako lehen

gorblog).

ingeniaritza-ikasketak Unibertsitatean

eta

egin

Tolosako Horrez

saria. Hainbat festa eta ekitalditako kartelak ere egin ditu, eta une honetan esku artean du horrelako beste lan bat. Bestalde, argitalpenei dagokienez, Ikastolen Federazioak argitaratutako liburu zenbait ilustratu ditu eta haren azken lanetako bat Mikel Agirregomezkortak idatzitako Tarzanik gabeko oihan batean (erein, 2007) liburuko ilustrazioak izan dira.

Mikel Ayerbe Sudupe

Gotzone Butron Kamiruaga

Mikel Ayerbe Sudupe (Azpeitia, 1980) Literatur Teorian eta Literatura Konparatuan (UB) eta Euskal

Filosofia-ikasketak

burutu

zituen

Euskal

Herriko

Filologian (EHU) lizentziatua da, eta, egun, Gasteizko

Unibertsitatean (EHU/UPV). Helduen irakaskuntzan

Letren

(AEK) ibilia hainbat urtetan irakasle eta dinamizatzaile

eskolak ematen. Gerra Zibilaren eta egungo gatazka

gisa, 2006. urtetik aurrera Arrigorriagako Abusu

sozio-politikoen inguruko ipuinak biltzen dituen Our

Udal Bibliotekako arduraduna da eta Abusu Sarean

Wars: Short Fiction on Basque Conflicts (CBS, 2012)

plataformaren Abusu, Auzo Irakurlea egitasmoaren

apailatu du eta Euskal Narratiba Garaikidea: Katalogo

sortzailea. Egitasmoak hainbat aipamen eta sari jaso

bat (Etxepare Euskal Institutua, 2012) liburuaren

ditu, Bizkaiko Ikastetxeen Guraso Batzordeen saria

egilea ere bada. Berria egunkarian literatura kritikari

2010. urtean, eta Kultura Ministerioaren Maria Moliner

lanetan aritua eta Haur eta Gazte Literaturaren

saria 2011. eta 2013. urtean, besteak beste.

esparruan ere hainbat lan eginikoa da.

Fakultatean

dihardu

euskal

literaturako

Behinola 63

kolaboratzaileak

Mikel Begoña Garaizar Mikel Begoña (Sopela, 1964) Historian lizentziatua da, gidoilari-lanak egin ditu hainbat komiki-liburutarako eta Bilboko Begoña auzoko liburutegian dihardu lanean. 2004tik 2008ra bitartean Ricardo M. Sendra marrazkilariarekin egin zuen lan. 2005ean Elgoibarko “Kokoe” komiki-lehiaketa irabazi zuten. 2006an, berriz, Basauriko “Ganorabako” lehiaketa. Bereziki, dibulgazioarekin zerikusia duen guztia interesatzen zaio. Interesgarria iruditu zitzaion komikiaren formula, Euskal Herriko historiari buruzko edukiak modu erakargarriagoan aurkezteko bidea ematen zuelako eta, bere lehen titulua kaleratzeko, Gure Erroak zigilua sortu zuen. Bertan argitaratu zuen Mar de plomo / Berunezko itsasoa (Gure Erroak, 2007). Horrez gain, Tristísima ceniza. Un tebeo de Robert Capa en Bilbao (Norma, 2011) komiki-liburua argitaratu zuen Iñaket ilustratzailearekin. Azken urteotan, berriz, honako lan hauek argitaratu ditu: El pico de los cuervos (Norma, 2013), Bec des Corbeaux (Cambourakis, 2014)... Eta esku artean badu proiektu berri bat: Por un puñado de ambar. Bestalde, Adur Larrearentzat Bertsolari aldizkarirako gidoiak ere egiten ditu (The last shot), eta Komikeri: euskarazko komikien bloga kudeatzen du.

Mikel Insausti Mendizabal

Olatz Osa Zubia

Mikel Insausti Zarautzen jaio zen, 1985ean. 70eko

Pedagogian

hamarkadaren

egiten

kulturgintzako hainbat proiektutan kolaboratu eta lan

hasi zen super-8an eta hainbat sari jaso zituen

egin du. Hainbat urtez EKBn lan egina, eta urtebetez

Zinema Amateurraren Jaialdian (Donostia). 1978an,

Donostiako Ilazki euskaltegiaren zuzendaria izana.

Haurtzaindegia dokumentala zuzendu zuen. TAI (Taller

Hamar urtetik gora dira Elkar argitaletxean lanean

de Artes Imaginarias) eskolan eta Madrilgo Irudiaren

hasi zenetik. Elkar eta Ttarttalo argitaletxeetako

Zientzien

koordinatzaile eta arduraduna da gaur egun, eta

erdialdean

Fakultatean

film

burutu

laburrak

zituen

ikasketak.

Zinema-kritikariaren ibilbidea Egin egunkarian hasi zuen, 1980an. Horrez gain, beste zenbait hedabidetan ere kolaboratu du: Egin Irratia, Herri Irratia, Radio Euskadi, Radio Cadena, Diario Vasco, Nosferatu aldizkaria, Donostia Zinemaldia aldizkaria eta ETBko Ikusmira saioa. 1986an, Donostiako Nazioarteko Zinemaldiko Egile Berrien saileko epai-mahaikide izan zen. Ama-lur liburu-DVDaren egilea da, EKHEk, 2007an, birmasterizatua. 2013an, El perro bideoklipa zuzendu zuen. Gaur egun, Gara egunkarian iritzi-emaile da.

64 Behinola

Lizentziatua.

Euskalgintzako

Euskal Editoreen Elkarteko lehendakariordea.

eta

Pamiela • Kalandraka

Txuntxurrun berdeko

animalien kontakizunak Xabier Olaso

PAMIELA etxea

Behinola etxean jaso nahi duzu?

Aldizkari honen urteko bi zenbakiak etxean jasotzeko bete ondorengo fitxa eta bidali elkartearen egoitzara.

Izen-abizenak: Helbidea: Herria: Posta kodea: e-maila: K.K. zenbakia (ordainketa helbideratzea nahi baduzu): Urteko harpidetza 20 euro. Ordainketa helbideratua edo transferentzia bidezkoa izan daiteke.

Galtzagorri Elkartea Zemoria 25, behea. 20013 Donostia. Tel.: 943 471 487 galtzagorri@galtzagorri.org / www.galtzagorri.org

Egin zaitez Galtzagorri Elkarteko bazkide Jarraian aurkezten dugun fitxa bete eta ordainketa-agiriarekin batera, gure helbidera bidali: Izen-abizenak: Helbidea: Herria:

Posta kodea:

Telefonoa: e-maila: Ogibiea: Lantokia: K.K. zenbakia (ordainketa helbideratzea nahi baduzu): Urteko kuota 40 euro. Ordainketa helbideratua edo transferentzia bidezkoa izan daiteke.

Galtzagorri Elkartea Zemoria 25, behea. 20013 Donostia. Tel.: 943 471 487 galtzagorri@galtzagorri.org / www.galtzagorri.org

Klis-Klasikoak liburu sorta Haur eta Gazte Literaturako Klasiko Unibertsalak eta euskarazko altxorren berrargitalpenak