Behinola 35 by Behinola

Haur eta Gazte Literatura Aldizkaria . 35. zenbakia . 2017ko ekaina . 10â&#x201A;¬

Erreportajea: Kontalaritza, nondik nora? . SORMENEZ: HARKAITZ CANO ETA ELENA ODRIOZOLA . LAU ESKUTARA: Juan Kruz Igerabide ETA Itziar Zubizarreta

Txan fantasma app-a

EUSKARAZKO HAUR LITERATURAREKIN JOLAS EGITEKO APLIKAZIOA MARIASUN LANDA ETA JON ZABALETAK SORTUTAKO TXAN FANTASMA LIBURUArekin GOZATZEKO BESTE MODU BAT

Irakurri . Jolastu . Gozatu

> Ez egin txokerik!

> Lagundu Txani Karmentxu aurkitzen.

ESKURATU TXAN FANTASMA LIBURUA, DESKARGATU APLIKAZIOA ETA GOZATU! > Zaindu zure Txanmagotxia.

> Ea liburuko amaiera bera lortzen duzun.

Plataforma hauetan: www.galtzagorri.eus

agenda Haur eta Gazte Literatura Aldizkaria 35. zenbakia . 2017ko ekaina. Topaketak

5 6 28

HITZAURREA ERREPORTAJEA: Kontalaritza, nondik nora? GALTZAGORRI ALBISTE: BIKO-TEKA liburu grafikoetarako ilustrazio eta narraziogintza lantegia Booktuberboom, EAEko I. BOOKTUBER Lehiaketa

33 38 44 59 61 63

SORMENEZ: HARKAITZ CANO, ELENA ODRIOZOLA LAU ESKUTARA: Belarriak biguntzeko Barne-mintzoa hizketan IRUZKINAK LIBURU KUTTUNA: Jose Mari Carrere denbora-pasa : JOSUNE URRUTIA KOLABORATZAILEAK

ADI deialdi berriei! Informazio eguneratua: http://www.galtzagorri.eus/euskara/lehiaketen-agenda

- Marraz(i)Oak IX. Galtzagorrik antolatutako ilustratzaileentzako topaketak. Gaia: â&#x20AC;&#x153;Kosk egiteko, botatzeko, lardaskatzeko eta are irakurriak izateko moduko liburuakâ&#x20AC;? egiteko tailerra. Irakasleak: Elena Odriozola ilustratzailea eta Gustavo Puerta Haur Literaturan aditua. Irailaren 11tik 15era. Donostiako Komikigunean, 5 egunez, 7 orduko saioak eskainiko dira, guztira, 35 orduko tailer praktikoa izango da. 12 ilustratzaileri emango zaie parte hartzeko aukera. Parte hartzeko lanak aurkezteko epea uztailaren 7a izango da. Literatura-lehiaketak - XX. Igartza Literatura Sorkuntzako Beka. 35 urtetik beherako idazle gazteentzat. Beka: 6.000 euro. Epea: 2016-06-30. - Ignacio Aldecoa Saria. Euskarazko eta Gaztelaniazko ipuinlehiaketa. Saria: 6.000 euro. Epea: 2016-09-04 - Booktuberboom Lehiaketa, EAEko I. booktuber lehiaketa. 14-18 urte bitarteko gazteei zuzendutako lehen booktuber lehiaketa. Euskarazko liburu bati buruzko booktube bat aurkeztu behar da, euskaraz. Bideoaren iraupena: 60 eta 90 segundo bitartekoa. Youtuben argitaratu eta Booktuberboom blogeko parte-hartze formularioa betez bidali beharko da bideoaren URL-a lehiaketara. Epaimahaiaren saria: Go Pro kamera + 50 euroko bonua liburuak erosteko. Publikoaren saria: abentura txango bat + 20 euroko bonua liburuak erosteko. Epea: 2017-10-24.

Aurreko aleak: gehiago: www.galtzagorri.eus/euskara/behinola

34. Amaia Arrazola Eskola-liburutegiak, zertarako?

Koordinatzailea: Lore Agirrezabal. Erredakzio batzordea: Aitziber Alonso, Amaia

33. Jokin Mitxelena Roald Dahl, 100 urte

Hennebutte, Asun Agiriano, Jone Arroitajauregi, Mikel Ayerbe, Iñaki Markotegi. Diseinua eta maketazioa: Eneritz Tirados.

32. Ainara Azpiazu, “Axpi” HGL eta genero-berdintasuna

itzulpenak: Sarah Turtle. 29

Azala eta argitalpenaren zenbakia: Elena Odriozola.

31. Aitziber Alonso Galtzagorri Elkarteak 25 urte

ARGAZKIAK: Galtzagorri Elkartea, Gilbert Glère, Itziar Rekalde, Leire Cano, Lore Agirrezabal, Pello

30. Miren Agur Meabe eta Maite Caballero Sarien saltsa-maltsa 29. Gaston Majarenas Komiki-aldizkariei buruzko mahai-ingurua

Añorga, Tolosako Udal Liburutegia. 28

L.G.: ISSN: 1575-8168 Zenbaki honetan kolaboratzaile: Elena Odriozola, Harkaitz Cano, Itziar Rekalde,

Itziar Zubizarreta, Josune Urrutia, Juan Kruz 27

28. Leire Urbeltz eta Pello Añorga Mariasun Landari elkarrizketa

Igerabide, Jose Mari Carrere, Koldo Amestoy, Leire Diaz de Gereñu. Artikulu, iradokizun eta beste igortzeko: Galtzagorri Elkartea Zemoria 25, behea

27. Maite Gurrutxagaren ilustrazioak EHGLren etorkizuna

20013 Donostia 26

galtzagorri@galtzagorri.eus www.galtzagorri.eus

26. Estibalitz Jalonen ilustrazioak Serieak eta pertsonaiak 25. Dani Maizen ilustrazioak Euskal ilustrazioaren egoera

Tel: 943471487

30 25

Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Sailak onetsia 2017ko ekainaren 1ean.

hitzaurrea

Irakurlearen belarriak biguntzeko as-

ardatz hartuta, gaiari buruzko hainbat

aldizkaria biltzen duen azala eta hi-

moz dator beste behin ere Behinola

gogoeta jaso ditu bere artikuluan, eta,

tzaurre honen buruan duzun zenbakia.

aldizkaria, irakurritakoa ondo entzu-

hausnarketa horiek osatzeko helbu-

Luxu bat da gure begientzat orrialde

tea eskatzen duten gaiak jorratu baiti-

ruarekin, ibilbide luzeko bi kontalari-

hauek xaguz beteta ikustea, eta gure

tugu 35. zenbaki honetan. Juan Kruz

ren iritzi-artikulu bana ere bildu dugu:

belarrientzat Canoren xagu-kontuak

Igerabidek Itziar Zubizarretarekin Lau

Itziar Rekalderena eta Koldo Ames-

entzutea.

Eskutara atalean idatzi duen artiku-

toyrena.

luan dio “belarriko kulturatik begiko

Baina hainbeste irakurgairen artean,

kulturara” igaro garela azken urtee-

Kontalaritza eta kontalariak direnez

denbora-pasarako ere tartea eskaini

tan, eta ez zaio arrazoirik falta.

orrialde

protagonistak,

nahi dizugu hemendik aurrera. Horre-

hauetako

gustuko dituzten irakurgaiei buruzko

tarako sortu dugu Denbora-pasa ata-

Hain zuzen, kezka horrek eraginda jo

jakin-mina piztu zaigu. Hori dela eta,

la. Aldiro, ilustratzaile batek jolaserako

dugu beste behin ere −Behinola 22an

Jose Mari Carrereri eskatu diogu bere

proposamen berezi bat egingo digu,

jorratu zen duela zazpi urte− ipuin-

liburu kuttuna aurkezteko, eta hark

bakarka, lagunartean, lankideekin edo

kontalaritza aldizkariko gai nagusi

kontalari handi batek idatzitako libu-

familian Behinola jolaserako ere era-

bihurtzera. Nola dago egun euskal

rua hautatu du: Pello Añorgaren Tio

bil dezazun. Zenbaki honetan Josune

kontalaritza? Bada, Leire Diaz de Ge-

Xentimo (Erein, 1984).

Urrutia ilustratzaileak sortu duen Ani-

reñurengana jo dugu galdezka. EHU-

malien antzara-joko ederrak bete du

ko doktore eta Letren Fakultateko

Ipuinez ari garela, hamaika ipuin idatzi

atal hori. Uda honetarako denbora-

Hizkuntzalaritza eta Euskal Ikasketak

eta ilustratu dituzten bi sortzaile handi

pasa polita duzu, beraz, esku-eskura.

saileko irakaslea da bera, ahozko hiz-

lehen aldiz elkarlanean jarri ditugu-

Moztu beldurrik gabe eta eramazu nahi

kuntzaren azterketa linguistiko-dis-

la ere esan beharra dugu, Harkaitz

duzun lekura, ohiko fitxarik ezean, harri

kurtsiboan hainbat ikerketa eginda-

Canok idatzi eta Elena Odriozolak

koskor batzuk eta dado funtzioa egin-

koa. Jendaurrean helburu ludiko eta

ilustratu baitute aldizkari honetako

go duen pieza bat nahikoa izango ditu-

estetikoekin egiten den kontalaritza

Sormenez atala. Odriozolarenak dira

zu edonon jolasteko.

Kontalaritza, nondik nora? // Leire Diaz de GereĂąu

EHUko doktorea eta Letren Fakultateko Hizkuntzalaritza eta Euskal Ikasketak saileko irakaslea

erreportajea

Gizarte guztiek izan dituzte kontalari gisa nabarmendu izan diren kontalariak, nahiz eta Joxe Arratibelek zioen moduan, garai batean egun baino arruntagoa zen edonor jardutea momenturen batean kontalari. Kontalari trebeak, berriz, bereziki gonbidatuak izaten ziren artazuriketara, txerri-hilketetara, Eguberri bezperako gaubeiletara, edo bestelako elkarretaratze berezietara. Entzuleek irrikaz itxaroten zuten kontalari maisuen etorrera. Dena dela, jendaurrean helburu ludiko eta estetikoekin egiten den kontalaritzaz jardungo dugu hemen. Izan ere, gaur egungo gizartearen ezaugarri sozio-kulturalen aldaketen ondorioz, kontalariek konta-saioa deitzen diren aisialdirako ekitaldietan egiten dituzte agerraldiak. Ekitearen ekitez eta urteen joanarekin,

8 Behinola

Kontalaritza, nondik nora?

kontalaritza berria deitzen dugun mugimendua sortu da mendebaldeko herrialdeetan. Galdutzat jotzen zen komunikazio elkartruke mota baten birmoldatzea gertatu da konta-saioen bitartez eta kontaketaz gozatzeko aukera zabala dago. Hurrengo lerroetan, lehenik, kontalari eta entzuleen komunikazio elkartrukearen berezitasunaz jardungo dugu. Ondoren, euskarazko kontalaritza berria mugimendu sendoa dela erakusteko, haren ibilbidearen ezaugarritzea eta kronologia proposatuko dugu. Gero, euskarazko kontalaritza berriaren zenbait berezitasun eta erronka aipatuko ditugu. Azkenik, komunikazio ikuspegiari lotuta, kontalari adituen jendaurreko saioen behaketatik abiatuta, ipuinaz baino konta-saioaz hitz egin beharra dagoela proposatuko dugu.

Behinola 9

erreportajea

Itziar Rekalde kontalaria, bere saio batean.

1. KONTALARITZA: HITZ HUTSAREN BIDEZKO PRAKTIKA ARTISTIKOA

Hitzaren eta kontaketaren komuni-

bileran bertan ekoizten dute hitza,

kazio elkartrukearen arteko harre-

komunikazio egoera jakinean. Hitz

mana ez da erraza azaltzen. Zein

bakoitzak komunikazio ekintzaren

soila den bien arteko lotura, eta

aztarna erakusten du. Ez bakarrik

Juan Kruz Igerabideren Bularretik

zein zaila azalpena. Komunikazio

komunikazio egoerari begira egin-

Mintzora esku artean izan duen

elkartrukeetan, oro har, une eta

dako egokitzapenena, baita saioan

orok ezinezkoa du jendaurreko

modu egokian esandako hitzak ia

bertan osatu den praktika linguisti-

kontaketa eta helburu estetikoak

oharkabean pasatzen dira. Ordea,

ko bereizgarriarena ere.

aparteko gauza bezala ikustea. Ez

desegokia den hitzak berehala dei-

du zerikusi handirik gozamenaz

tzen du arreta eta komunikazio el-

Kontalariaren hitz txanda betetzeak

bestekoa den helburuarekin kon-

kartrukea zalantzan jartzen du. Or-

trebetasun handia eskatzen du.

takizuna erabiltzeak (adibidez, eza-

duan jabetzen gara hitz egokiaren

Hitz hutsa da kontalariaren langaia:

gutza motaren bat lantzeko) edo

garrantziaz.

langai eta emaitza aldi berean. Hala

entzuleei gozamen hutsa eragiteko

ere, esan beharra dugu gure ikus-

kontatzeak. Desberdintasuna egi-

Oraindik ez da lortu kontalariaren

pegitik hitza ez dugula gorputzaren

tea garrantzitsua da: kontaketa-e-

hitza (berbazko jarduna) eta kon-

mugimendutik, kantutik, elkarrera-

kintza orok badauka une eta helbu-

talariak jendaurrean burutzen duen

ginetik eta gainerako ez berbazko

ru aproposen bat, baina gozamen

komunikazio

arteko

osagaietatik banatuta ikusten. Kon-

helburuekin jardutea oinarrizkoa da

harremana intuizioetatik urrun eta

talarien berbazko jardunen azterke-

kontakizunak zentzu osoa har de-

zehaztasunez deskribatzea. Guk

tak horixe erakutsi digu.

zan. Bestelako komunikazio behar

ulertzen dugun moduan, hitzak ko-

eta hizkuntza gaitasunak eskatzen

munikazioa ukitzen du eta komuni-

Agian â&#x20AC;&#x153;hitzaâ&#x20AC;? bera erabileratik, gor-

ditu kontalari ofizioan jarduteak (La-

kazioak hitza. Erabileran bertan, ez

putzetatik, hemen eta orain gerta-

rringan, 1992).

dira banagarriak. Kontalariek era-

tzen den elkarreraginetik banatuegi

10 Behinola

praktikaren

Kontalaritza, nondik nora?

ulertu duen hizkuntzaren nahiz literaturaren ikuspegiak mugatu egin gaitu berbazkoaren eta komunikazioaren arteko harremana ulertzerakoan. Hitzean oinarri duen praktika artistikoa sakon ezagutzeko bidea aurkitu behar genuke, hain zuzen ere, hitza eta komunikazioaren arteko harremanak argitzeko. Kontalariak kontaketarako joera edo dohaina izan behar duela ez dugu ukatuko, baina kontalariaren atzean eskarmentu handia, lan eskerga, eta berbazko eta ez berbazko askotariko baliabideen bilaketa amai-

Hitzak komunikazioa ukitzen du eta komunikazioak hitza. Erabileran bertan, ez dira banagarriak. Kontalariek erabileran bertan ekoizten dute hitza, komunikazio egoera jakinean.

gabea dago. Prestakuntza handia, bestela esanda. Eta horrek ez du ahozkoaren naturaltasunaren aurka egiten. Berehalakoan ondo aritzeko, inprobisatzeko, ondo prestatu beharra dago. Izan ere, kontalariak ez du nahikoa kontalaria dela esatearekin: maisutasuna erakutsi behar du saioan bertan.

Behinola 11

erreportajea

Hitz hutsa da kontalariaren langaia: langai eta emaitza aldi berean. Hala ere, esan beharra dugu gure ikuspegitik hitza ez dugula gorputzaren mugimendutik, kantutik, elkarreraginetik eta gainerako ez berbazko osagaietatik banatuta ikusten. Oihana Etxegibel kontalaria, Galtzagorri Elkarteak antolatutako Ipuin Kontalarien I. Maratoiko saio batean.

12 Behinola

Kontalaritza, nondik nora?

Beatriz Egizabal eta Kontu Kantoi Galtzagorrik antolatutako Ipuin Kontalarien I. Maratoian.

2.EUSKARAZKO KONTALARITZA BERRIAREN IBILBIDEA

tasuna suspertzekoei lotuta. Mol-

rik aurkitu egungo kontalaritzak

de eta estilo anitzeko konta-saioak

euskal komunitatean. Euskarazko

aurki ditzakegu, kontalari adituak

kontalarien mugimenduak, Euro-

zinez saiatzen baitira helburu es-

pako beste herrialde batzuekin

Praktika artistikoen artean koka-

tetikoei lehentasuna ematen saio

konparatuta, edo are bertsolari-

tzen den kontalaritza berriaren

hauetan. Beraz, zeharkako helbu-

tzaren mugimenduaren lorpene-

mugimendua mendebaldeko tes-

ruek suspertu duten mugimendu

kin konparatuta, ez du kontalari

tuinguruan zabaldu da. 70 eta 80.

artistikoa dugu kontalaritza berria,

mugimenduaren egituratze sen-

hamarkadetan liburutegi eta es-

baina lortu du berezko izaera iza-

dorik lortu. Hala ere, egin duen

koletan antolatutako konta-saioe-

tea eta garatzea.

ibilbidea luzea, sendoa eta eredu-

tan kontatzen hasi ziren hainbat

garria ere bada.

kontalari hasiberri, artearen espe-

Edozein mugimendu artistikotan

rimentazio garaiek lagunduta, hel-

gertatzen den moduan, anizta-

Ibilbide horren erakusgarri, orain

buru estetiko eta ludiko hutsarekin

suna garatu da eta kontalariek

artean euskarazko kontalaritza

kontatu nahi izatera pasatu ziren.

euren bidea egin dute, estetika

berriak

Kontalari horietako askok hamar-

propioak eratuz. Beraz, kontala-

arokatzea proposatu dugu (Diaz

kadetan zehar jarraitu dute jendau-

ritza bera ulertzeko modu asko

de GereĂąu, 2016). Kontalariek

rrean saioak egiten eta eskarmen-

aurkitzen ditugu kontalarien ar-

maiz belaunaldiez hitz egiten

tu handiko kontalari bilakatu dira.

tean. Baita saioak prestatu eta

dute

eskaintzeko orduan ere (Diaz de

baina guk nahiago izan dugu

GereĂąu, 2012).

Europan â&#x20AC;&#x201C;eta oro har mendebal-

80. hamarkadatik hona, milaka eta milaka konta-saio antolatu dira,

egindako

arokatzeak

ibilbidearen

egiterakoan,

deanâ&#x20AC;&#x201C; gertatu den bilakaera ja-

gehientsuenak euskararen irakas-

Praktika artistiko bezala, ordea,

rraitzen duen banaketari heltzea.

kuntza helburuei nahiz irakurzale-

ez du oraindik onarpen eta leku-

Honako hauxe:

Behinola 13

erreportajea

a) Euskarazko

kontalaritzaren

kontalarien mugimenduak ez

rri ere izan da egindako bidea.

hastapena: 70. hamarkada-

duen egituratzea lortzen, kon-

Bertakoa garatu dute, oro har,

ren amaieran kokatua eta 80.

taketaren zenbait jaialdi eta

kontalaritzaren mugimendua abe-

hamarkadaren

ekimen antolatzen diren arren.

rastuz.

lehen

erdira

arte gertatu zen. Lehen konta-saioak antolatu ziren; espe-

Euskal

rimentazio garaia zen.

Europako

kontalaritza joeren

aztertzean, barruan

ko-

katzen den mugimendua dela b) Euskarazko

3. EUSKARAZKO KONTALARITZA BERRIAREN ERRONKAK

kontalaritzaren

baieztatu dugu. Hala ere, baditu

sendotze garaia: 80. hamar-

hizkuntza hegemonikoetan ga-

kadaren erditik 2008an Ahoz-

ratu diren kontalaritza mugimen-

ko narrazioaren aldeko agiria

duekiko

nabarme-

Kontatzeko era berriek eta ani-

agertu bitartean (Behinola 22,

nak. Horietako bat dugu euskaraz

tzek, kontalaritza kontzeptualiza-

2010). Mugimenduaren azken

jarduten diren kontalariek elebita-

tzeko modu berriak ekarri dituzte.

egituratze eta instituzionali-

sunean eta kulturartekotasunean

Tradizioarekin lotura handiagoa

zazio ahalegina izan zen agiri

zabaldutako

edo txikiagoa aitortzen dute kon-

hartan, hainbat oinarri adostu

egin izana. Hizkuntza hegemoni-

talariek.

ziren.

koetan garatu den kontalaritzan

dugu eta arrazoizkoa, besteak

berezitasun

bide

eredugarria

Eztabaidagai

sakona

parte hartu dute euskarazko kon-

beste, ezer gutxi dakigu-eta tra-

kontalaritzaren

talariek baina hizkuntza gutxitue-

diziozko kontalari trebe eta aitor-

egungo egoera: Bertan nahiz

tako kontalaritzarekin konpromiso

tu haien jardunaren berezitasunez

nazioartean adituak eta izen

erabatekoa erakutsiz. Kontalarien

eta jendaurrean kontatzean era-

handikoak diren kontalariak

berbetan, euren kontaketarako

biltzen zituzten baliabideez. Ipuin

daude, nahiz eta euskarazko

hizkuntza gaitasunen aberasga-

zerrenda eta kontagaiak erruz

c) Euskarazko

14 Behinola

Kontalaritza, nondik nora?

Euskal kontalaritza aztertzean, Europako joeren barruan kokatzen den mugimendua dela baieztatu dugu. Hala ere, baditu hizkuntza hegemonikoetan garatu diren kontalaritza mugimenduekiko berezitasun nabarmenak. Horietako bat dugu euskaraz jarduten diren kontalariek elebitasunean eta kulturartekotasunean zabaldutako bide eredugarria egin izana.

Odei Arregi kontalaria, Garaion Sorginguneko (Ozaeta) Ipuinen Egunean.

Behinola 15

erreportajea

aurkitzen ditugu, baina tradizioz-

Kontalariak ipuinak jakin bai baina, batez ere, jendaurre jakin batean kontatzen dakiela erakutsi beharra du, eta, betiere, jendaurre horri egokituz.

ko kontatzeko modu eta uneen berezitasunez ezer gutxi dakigu, idealizazio erromantiko eta antzuez harago (Vernus, 2002). Oro har, kontalarien irudikapen murriztua gainditu beharra dagoela uste dugu. Egungo kontalarien jardunbidean sakontzeak eramango

gaitu

kontalariaren

lanaren konplexutasunaz eta balioaz jabetzera. Kontalariak ipuinak jakin bai baina, batez ere, jendaurre jakin batean kontatzen dakiela erakutsi beharra du, eta, betiere, jendaurre horri egokituz. Ahozko kontalariak gainera, genero asko erabil ditzake bere ofizio horretan, ez bakarrik ipuin miragarriak eta elezaharrak. AĂąorgak zioen moduan (Behinola 22, 2010), edozer bilaka daiteke kontagarri edo kontagai.

16 Behinola

Kontalaritza, nondik nora?

Koldo Amestoy kontalaria, bere ikuskizun batean.

EĂąaut Gorbea kontalaria, Garaion Sorginguneko (Ozaeta) Ipuinen Egunean.

Birmoldatu den gizarte baten

maila gaindituko luketen saioen

estetikaren baitan. Badago zer

barruan agertu den kontalaritza

izaerari, elaborazioari eta gauza-

aztertu eta deskribatu.

berria dugu, eta hau litzateke

tzeari buruzko ezagutzak eraiki-

tradiziozkoarekiko aldaketa na-

tzea.

Euskarazko kontalaritzak konta-

barmenetako bat: arte munduan

saioen sorkuntzarako eta garape-

beste praktika artistikoen artean

Beste edozein sorkuntza artis-

nerako egun dituen beste bi erron-

kokatu nahi dela kontalaritza.

tikoren

ka nagusiak hauek dira. Batetik,

Helburu horrek, tradiziozkoaren

sorkuntza-prozesua

luzea

euskal komunitatean entzuleak

aldean, egungo kontalaritza bes-

eta gorabeheratsua da, eta oso

aurkitzea, horiexek baitira gutxien

telako begirada baten pean jar-

desberdina kontalariaren arabera.

joaten direnak konta-saioetara.

tzen du. Eta hortxe du bere lehen

Konta-saioaren arrakasta, ordea,

Izan, badira, baina egun Euskal

erronka

gauzatzen den unean erabaki-

Herrian entzule gehienak liburute-

kontalaritza

mugimenduak:

berriaren

konta-saioen oso

eremu

tzen da eta aldagai askok dute

gietan eta eskoletan antolatutako

artistikotan bezala, bere jardue-

eragina horretan. Besteak beste,

konta-saioetan aurkitzen dituz-

rari buruzko jakintzak elaboratu

entzuleek asko dute esateko eta

te kontalariek. Helburu didaktiko

behar ditu, eta formakuntza es-

Casilda Regueiro kontalariak en-

eta pedagogikotik libre dauden

kaini. Hein batean egiten da hori,

tzuleen parte-hartzea eskertze-

esparru sozio-kulturalak garatu-

baina kontalariek eurek eskatzen

rakoan esan izan duen moduan:

ko balira, onuragarria izango li-

dute gehiago behar dela. Erronka

â&#x20AC;&#x153;Eskerrik asko zuen arretagatik!

tzateke euskarazko kontalaritza

horren bide-orrian legoke kon-

Ezin baitezaket ondo kontatu

berriarentzako, kontalariak beste

talarien sorkuntza artistikoaren

ondo entzuten ez badidateâ&#x20AC;?. Kon-

ezer baino beharrezkoagoa bai-

emaitza

konta-saioaren

ta-saioen barnean gauzatzen dira

tu entzuleak izatea. Zenbat eta

ikuspegiari heltzea, komunikazio

kontakizunak eta ipuinak, esteti-

anitzagoak, hobe. Eta bestetik,

unitate osoa den heinean, intuizio

ka desberdinen eta entzulearen

aurreko biak nekez lortuko direla

dugun

edozein

moduan,

Behinola 17

erreportajea

Helburu didaktiko eta pedagogikotik libre dauden esparru sozio-kulturalak garatuko balira, onuragarria izango litzateke euskarazko kontalaritza berriarentzako, kontalariak beste ezer baino beharrezkoagoa baitu entzuleak izatea. Zenbat eta anitzagoak, hobe.

Rai Bueno kontalaria, Arrasateko Bibliotekan duela urte dezente emandako saio batean eta 2015ean antolatutako Ipuin Kontalarien I. Maratoian.

18 Behinola

Kontalaritza, nondik nora?

uste dugu garatu den kontala-

eta berezitua da (Diaz de GereĂąu,

tiere, egoeraren arabera egokien

ri berrien mugimendua ez bada

2016), eta genero bat osatzen du,

iruditzen zaizkion aldaketak egi-

modu egonkorrean egituratzen

eleberriek, saiakerek, errezeta-li-

nez.

eta aurrekoak bezalako erronkak

buruek, kantaldiek edo bertso-a-

gainditzeko baliabideak ez baditu

fariek egiten duten moduan.

eskuratzen.

4. KONTA-SAIOA: KONTALARIAREN JARDUNAREN MUGABARRUTIA

Ahozko kontaketa-ekintza ez da, beraz, narrazio hutsez osatzen.

Kontalariek eta entzuleek parte-

Hala ere, konta-saioan gertatzen

katuko duten denbora eta espa-

den oro kontaketaren lagungarria

zioari, mugabarruti horri, esaten

izango da eta haren arabera uler-

diogu konta-saioa. Konta-saioa

tuko da.

osotasun gisa ulertzen den une eta espazio jakin batean gerta-

Konta-saioaren

unean

uneko

tzen da. Bestela esanda, ipuinak

egoeraren arabera ekarri edo al-

Kontalariez hitz egiten dugunean,

besarkatzen

osotasun

boratzen, luzatzen edo laburtzen

egungoak nahiz garai batekoak

komunikatiboa da konta-saioa.

ditu kontalariak ipuinak. Ipuin eta

izan, ipuinak etortzen zaizkigu

Gozamenerako une gisa, hasiera

kontakizunak egokitu edo osa-

gogora. Hala ere, ipuinak ez dira

eta amaiera identifikagarriak ditu

tu egiten ditu sumatzen dituen

askoren arteko elkarrekintzan ba-

konta-saioak. Hiru atal nagusi

behar komunikatiboen arabera,

naka eta besterik gabe kontatzen,

ditu: irekiera, garapena eta itxiera.

entzuleekin gertatzen den elka-

elkarretaratze berezi bat behar

Garapenean kokatzen dira konta-

rrekintza jakinaren arabera. Ho-

izaten baita halakorik gertatzeko.

kizun eta ipuin nagusiak, baina

rretan datza kontalariaren trebe-

Egun konta-saioan, eta, bereziki,

ez besterik gabe. Kontalaria ga-

tasuna: dakizkien istorio eta ipuin

hartara jarria den jendaurrean jar-

rapenean zehar hainbat baliabide

guztien artean hemen eta orain

duten da kontalaria. Konta-saioa

eta une desberdinez baliatzen da

(saio osoan zehar) eraginkor ger-

komunikazio-praktika bereizgarri

konta-saioan aurrera egiteko, be-

tatzen direnak aukeratzean, baita

dituen

Behinola 19

erreportajea

Pello AĂąorga Kontu Kontanitz saioan.

horiek kontatzeko modua egokitu

sioak ere agertzen dira. HĂŠliasek

ataltze eta berbazko antolatzeari

eta lotzean ere. Horretarako, ba-

zioen moduan (1990), ondoren

begira desberdintasun nagusiak,

ditu ipuin edo kontakizunez gain

kontakizunera indartsuago buel-

batez ere, entzuleen eta saio mo-

bestelako hainbat baliabide ere.

tatzeko baliabideak dira guztiak.

taren arabera agertzen dira.

Baliabide horietako asko, be-

Ipuinek ahozkoan, liburuetan ez

reziki

hasieran,

bezala, kontaketa-ekintza bera,

bere hitz-txanda berezitu hori

hau da, komunikazio-elkartrukea

entzuleen aurrean hartu eta ne-

dute

goziatzeko erabiltzen ditu, betiere

gorpuzten dira eta konta-saioa-

modu ludikoan. Hortxe hartzen

rekin amaitzen dira, entzuleak di-

dute maiz lekua entzuleei egiten

tuztelarik abiapuntu eta helburu.

zaizkien zirikatzeek, asmakizu-

Entzulearen parte-hartzea akti-

nek, kantek, formulek eta askota-

boa da eta eragin handia du: en-

riko (sasi)kontakizunekâ&#x20AC;Ś Saioan

tzuleentzat baino gehiago, entzu-

zehar ere, kontalaria beharren

leekin kontatzen dela azpimarratu

arabera jardungo da, eta landuak

beharra dago.

konta-saioaren

abiapuntu.

Konta-saioan

dituen ipuin, istorio eta beste hainbat kontagairen eta kanta-

Kontalariaren

gairen artean aukerak egin eta

saioen osaeran zeresan handia

estiloak

konta-

egokituko ditu. Lasai-uneak eta,

duela egiaztatu dugu, eta, ho-

saioak hala eskatzen duenean,

rrela, kontalari batetik besterako

kontagaitik aldenduko diren bir-

saioetan desberdintasunak aur-

formulazioak, iruzkinak eta digre-

kitu ditugu. Baina konta-saioen

20 Behinola

Kontalaritza, nondik nora?

BIBLIOGRAFIA - Behinola (2010), 22, 2010eko azaroa.

Ipuinek ahozkoan, liburuetan ez bezala, kontaketa-ekintza bera, hau da, komunikazio elkartrukea dute abiapuntu. Konta-saioan gorpuzten dira eta konta-saioarekin amaitzen dira, entzuleak dituztelarik abiapuntu eta helburu.

- Diaz de Gereñu, L. (2012). Ahozkoaren eta idatziaren arteko interfazeak mintza jardun jakinen eraberritzean: adibide bat. Ahoa bete hots jardunaldiak-6. Andoain: Villabona, 77-108. - Diaz de Gereñu, L. (2016). Jendaurreko

Konta-saioa:

gertakari

diskurtsiboa

eta

sozio

testu-genero

berezitua,

Leioa: EHUko Argitalpen Zerbitzua- Servicio Editorial UPV. ISBN: 978-84-9082-381-1. - Hélias, P.-J. (1990). Le quêteur de mémoire. Paris: Plon. - Larringan, L.M. (1992). Ipuingintza:

Komunikazioa

eta

praktika linguistikoa. - Euskera-XXXVII, Separata, 497505. - Vernus, M. (2004). La veillée. Découverte

d’une

tradition.

Divonne-les Bains: Cabédita.

Behinola 21

erreportajea

Euskal kontalaritzaz gogoetak… Euskal kontalaritza, hegoaldean

profesionalen arteko harremanak

behintzat, nahiko indartu da azken

eta elkarlanak gauzatzeko eta sen-

urteotan… Eta “zuzeneko-hitza”,

dotzeko.

oinez abiatu berri den haur ttikiaren gisa, tipi-tapa dabilela beti

Gogoan izan, Euskal Herria euskal-

aurrera, alde orotara ausartzen,

duntzeko asmoarekin abiatu ginela

txoko-mokoak ikertzen, bere hitza

duela zenbait urte, kontalaritza be-

eskaintzen eta alegia deusez, kon-

sapean harturik, euskararen bide-

talaritzaren artea gure herriak be-

lagun gisa, “hitzaren arte arin eta

rriro bereganatu dezan, ahaleginak

mugikor hau” erabil erraza izango

egiten.

zela asmatu genuelarik… Geroztik, euskararekin ezkondu eta de-

// Koldo Amestoy

Kontalaritzak prestigioa lortu behar

rrigorrezko bidean eman genuen

du, lehendabizi, egunero eta edo-

gure artea, eta beste irtenbide ba-

zein tokitan lan eginez, bere kon-

rik geratu zen. Ondorioz, bizibide

taketa landuz eta hobetuz, loratuz

aukerarik gabe, gure “hitz xumea”

eta edertuz. Herritarrengandik eta

eszenatokiaren behean egotera

administrazioarengandik ezauga-

kondenatu genuen.

rritasun zerbait lortu nahi badu,

22 Behinola

gainera, urrats berri bat ere egin

Euskal kontalaritzak, gure herrian

behar luke, kontalari amateur eta

berean, bere burua altxatzeko eta

Kontalaritza, nondik nora?

ezagutarazteko zein jantzitan ager-

aste osoan, hamabostaldi eta hi-

kontalaritzak hainbat arte-esze-

tu beharko luke? Euskaraz beztitu-

labeteko ipuin-kontalari jaialdiak

nikok bezala, bere lekua izango

rik ala erdarazko arropak emanik?

eskaintzen dituzte. “Temps forts”

luke, azkenean. Taula gainera hu-

Edo, agian, bi jantziak soinean

horien karietara, kontalaritzak bere

patuta, beste arte-biziekin batera-

dituela? Baina, nahiz eta kontala-

irudia, lekua, distira, publikoaren

turik, aho-literatura saileko lagunei

ritzak bere xarma erakutsi, zer lor-

belarria eta herritarren onarpena

eskua luzaturik, hitzak eta kalakak

tuko luke azken finean? Eta aho-li-

beretzeko aukera dauka, hortxe.

elkarrekin dantzan emateko auke-

teraturak, oro har, nolako publikoa

Zorionez! Ondotik, jaialdiak ber-

ra berri bat…

eta sostengua dauka gaur egun

piztu dizkion indarrak berriturik,

gure herrian? Galderak hainbat…

kontalaritza bere eguneroko bide-

eta, erantzunak zenbat?

tik berriro abiatzen da, urrats neurtuan eta erritmo jarraikian, urte be-

Kanpo aldera begiradatxo bat

teko errepide luzea korritu behar

emateko… Frantzia eta frankofo-

duela eta, ilusioz beterik…

niako zenbait eremutan, kontalaritza oraindik ere arte xumea da. Al-

Nik amesten dut, euskal herrialde

txor bat idurikoa, ikuskera batean

bakoitzean antolatzen diren kontu-

agertzen dena, zurrumurru baten

kontalari topaketetatik bestalde,

gisa dabilena!... Urtean zehar, han

kultur gogoak eta diru indarrak ba-

eta hemen kontalari topaketak an-

teraturik, jaialdi ospetsu bat, berri-

tolatzen dira. Hainbat lekutan, ur-

zalea eta irekia, nonbait norbaitek

tean behin edo asteburu batean,

nolabait eratzea. Urteekin, euskal Behinola 23

erreportajea

Zer gara, zertan gaude?

// Itziar Rekalde

24 Behinola

Garai batean omen zena berresku-

Hainbat

ratzen eta nola gaurkotu behar du-

hezkuntzatik, antropologiatik, et-

gun asmatzen gabiltza kontalariok.

nografiatik, euskararen erabilera-

Transmisio-katea hautsita aurkitu

sustapenerako aktibismotik, arte

genuen XX. mendeko 80ko ha-

eszenikoetatik eta abarretatik eto-

markadan eta geroxeago ofizioan

rritakoak gara ahozko narraziora

hasitakoek. Ez genuen ez lekuko-

eta, oraindik ere, nondik heldu ez

rik ezta eredurik ere izan ofizioan.

dakigula gaude. Agian, horregatik,

Baina fenomeno hau ez da Euskal

kontalaritzak “zer” den baino, “zer-

Herrian bakarrik gertatu, orokorra

tarako” balio duen frogatu behar

izan da “sortaldeko kulturetan” eta

izan

elkarrekin topatu behar dugu au-

lehen pausoak emateko, zorua lor-

rrera egiteko bidea. Boz goraz, hitz

tu ahal izateko eta gaurko gizartean

biziz egiten dugun geure jarduera

leku xume bat topatzeko. Horrela,

hau hizkuntza gutxitu batean eta

azken hogeita hamar urte hauetan

diglosia bizi duen gizarte batean

eskola-gaiak sendotzeko, euska-

egiten dugu, gainera. Nik, euskal

ra edota irakurmena sustatzeko

kontalaritza ahul baino, eraberritze-

baliagarria dela egiaztatu dugun

prozesuan dagoela esango nuke.

bitartean, aurrera egin dugu ofi-

du,

bazterretatik,

ezinbestez,

hau

da,

ibilbidean

Kontalaritza, nondik nora?

zioan poliki-poliki, itsu-itsuan as-

egon nahi dugun erabakitzeko gai

gioz eta etorkizunaz galdera ba-

kotan eta dandarrez gehienetan.

izango garelakoan nago.

tzuk egin dizkidate. Hona hemen

Argi dago noraezean eta zoru

erantzunak: kontalaritza ez dago

irristakorrean gabiltzala oraindik,

Hau ez da egun batetik bestera

ahul, kementsu ari da bere izaera

kontalaritzarako

lortzen. Bide luzea dugu betetze-

asmatzen; ez du gizartean ezta

ko oraindik. Fardelean, denbora

kultura suspertzaileen aldetik ba-

eta eusteko kemena; pazientzia,

besik; ez du prestigiorik; ez dute

lan egiteko baldintza egokiak eta

kontuan hartzen arte eszenikoe-

ditugularik, â&#x20AC;&#x153;zerâ&#x20AC;? horretan ahale-

kontalari berriak behar ditugu sar-

tan ezta sorkuntza-lan bezala ere,

gindu behar dugula uste dut, au-

tu. Ezin dugu bidaia hau bakarrik

ez da agertzen Administrazioek

rrera egin nahi badugu, behintzat.

egin. Gurekin batera, kultura-era-

eskaintzen dituzten diru-lagun-

Diziplinaren oinarrizko ezaugarriak

gileak, programatzaileak, adituak,

tzetarako ataletan; baikor nago

zein diren ikasi eta horietan treba-

beste arteetako sortzaileak eta

eta ez nau etorkizunak kezkatzen,

tu, geure tresnak diren istorioak

entzuleek ere egon behar dute.

orainak baizik. Izan direlako gara,

berezko tokia

lortu ezinik. Gaur egun, lehen urratsak egin

eta barruan gordetzen dituzten

eta inoiz baldin bagara izango

jakintzak ezagutu, teknika ezber-

Lerro hauek idazteko eskaera-

dinak ikasiâ&#x20AC;Ś Hitz gutxitan, zer

rekin batera eta gida modura,

garen eta zertan gauden jakiten

kontalaritzaren ahuleziaz, babes

badugu, nora goazen eta non

sozialez edo behar beste presti-

dira gerora ere.

Behinola 25

erreportajea

Koldo Amestoy kontalaria, bere saio batean.

26 Behinola

Kontalaritza, nondik nora?

Partiendo de distintas investigaciones sobre la narración oral realizada con fines lúdicos y estéticos, la profesora de la UPV/EHU Leire Diaz de Guereñu nos ofrece en este reportaje algunas de sus reflexiones sobre la cuentería actual. Nos cuenta que todas las civilizaciones han tenido cuenteros que han destacado como tales, y que en otros tiempos era mucho más habitual que cualquiera hiciera de cuenta cuentos en algún momento, pero solo los mejores solían ser invitados a distintos actos sociales como la matanza del cerdo, la noche de Navidad… Debido a los cambios socioculturales de las últimas décadas, hoy en día, la labor de los cuenta cuentos se dirige más hacia las actuaciones lúdicas que se programan dentro de las actividades culturales. Gracias a esas actividades ha resurgido una forma de comunicación renovada que ya se consideraba perdida. De ahí surge lo que actualmente se conoce como nueva cuentería.

In this edition of the magazine, Leire Díaz de Gereñu reflects on currentday storytelling, taking as her basis numerous pieces of research conducted into public storytelling with fun and aesthetic aims. She says, “all societies have had storytellers who have been featured as storytellers,” and “there was a time when it was more common than today for anyone to act as a storyteller at a specific moment”. But the most skilled ones were invited on special days of the year: during cornhusking, the slaughter of the pig, Christmas Eve vigils. However, due to changes in the sociocultural features of today’s society, storytellers make their appearance during leisure events known as story-telling sessions. That has led to the movement we refer to as new story-telling; story-telling sessions have brought about the remodelling of a type of communication sharing regarded as having died out.

Behinola 27

Galtzagorri

BIKO-TEKA, liburu grafikoetarako ilustrazio eta narraziogintza lantegia Galtzagorri Elkarteak IruĂąeko Uda-

eta ilustratzaileak elkar ezagutu eta

larekin

elkarrekin liburu grafiko bat abiatze-

lankidetzan

BIKO-TEKA

lantegia antolatu du aurtengo mar-

ko dinamiken jabe egitea ere.

txoan, liburu ilustratuetarako ilustrazio eta narraziogintza tailerra. Idaz-

Lantegi horren emaitza gisa, par-

leek eta ilustratzaileek osatutako 8

te hartzen duen bikote bakoitzak

bikotek hartu dute parte 3 eguneko

haurrentzako album ilustratu baten

ikastaro trinko horretan.

proiektua abiatzea lortu nahi izan da.

Harkaitz Cano idazleak eta Aitziber Alonso ilustratzaileak gidatu dute lantegia, eta liburu ilustratu bat nola pentsatu, idatzi, sekuentziatu eta marraztu daitekeen landu dute hiru egun horietan. Tailerraren xede nagusia haurrentzako euskarazko liburu grafiko edo album ilustratu berriak sortzeko akuilu-lana egitea izan da. Baita idazle

28 Behinola

Galtzagorri albiste

Booktuberboom, EAEko I. Booktuber Lehiaketa EAEko

gaztetxoen

ikus-entzunezkoen kurtzeko ko

bidez

zaletasuna

helburuarekin,

artean ira-

EAEko 14 eta 18 urte bitarteko

bai tokian tokikoak (hizkuntzaren

gazteentzako

izango

arabera gehienetan). Hori guz-

sustatze-

da, eta parte-hartzaileek euska-

tia, azpi-kultura digital bat sorra-

lehiaketa

nazioartean

razko liburu bat irakurri eta ho-

razten ari da: booktuber horiek,

sekulako arrakasta izan duen

rri buruzko booktube bat sortu

azken finean, euren esperientzia

BOOKTUBE fenomenoa baliatuz,

beharko dute.

literarioak besteekin konpartitu

BOOKTUBERBOOM

egitasmoa

sortu dugu EAEko Liburutegi Zer-

nahi dituzten neska-mutilak baitira eta, neurri horretan, literatur-

Zer da booktubea?

bitzuak eta Galtzagorri Elkarteak.

kritikari berrien sare eta plataforBook (liburua) eta tube (You-

Egitasmoaren

helburua

EAEko

tube) lotzen dituen bideoa da.

BOOKTUBER PLATAFORMA sor-

Hau da, Youtube plataforman zin-

tzea da, EUSKAL BOOKTUBER

tzilikatzen den liburu bati buruz-

KOMUNITATEAren

hazia

ko kritika edo iruzkina da; liburu

landatzen hastea, hain zuzen. Ho-

lehen

baten irakurketa gomendatzeko

rretarako,

norberak bere buruari egindako

BOOKTUBERBOOM

LEHIAKETA, EAEko I. booktuber

mak ari dira sortzen.

bideo-grabazioa.

lehiaketa antolatu dute; 2017an egingo da EAEko Liburutegi Sa-

Dagoeneko,

rearen bidez.

sortu dituzte, bai nazioartekoak,

sare

ikaragarriak

Behinola 29

Galtzagorri albiste

Ezkerrean, lehiaketa iragartzen duen kartela. Eskuinean, goian, Mattin Zeberio youtuberra azalpenak ematen Arrasateko kedadan. Eskuinean, behean, Zeberio Bilboko kedadan. Beheko argazkian, Tolosako kedadan parte hartu zuten gazteak Susana Larre liburuzaina, Mattin Zeberio youtuberra eta Galtzagorri Elkarteko Leire Cano, lehiaketaren koordinatzailea.

30 Behinola

Galtzagorri albiste

BOOKTUBERBOOM lehiaketa

Kedadak

14-18 urte bitarteko gazteek har

Lehiaketa

dezakete parte lehiaketan. Ho-

ber kedadak antolatzen ari gara

rretarako komeni da lehendabizi

EAEko hainbat liburutegitan. Da-

parte-hartze

irakurtzea

goeneko, lehen kedadak egin dira

(https://booktuberboom.word-

Arrasaten, Tolosan eta Bilbon.

press.com/lehiaketa/oinarriak/).

Baina gehiago ere izango dira.

Ondoren gustukoa duten gazte

Hurrengoak, gainera, Iban Gar-

nahiz helduentzako euskaraz ar-

cia gazte youtuberrarekin egingo

gitaratutako liburu bat hautatu eta

dira Getxoko liburutegian (irailak,

irakurri; bideo labur baten bidez

22), Andoaingo liburutegian (irai-

liburu hori gomendatu, eta youtu-

lak, 29) eta Eibarko liburutegian

ben zintzilikatu eta lehiaketara bidali

(urriak, 6). Beraz, adi deialdiei eta

behar dute, horretarako sortu den

ez galdu aukera!

oinarriak

sustatzeko

booktu-

blogeko parte-hartze formularioa (https://booktuberboom.

Informazio gehiago https://book-

wordpress.com/lehiaketa/par-

tuberboom.wordpress.com/ blo-

te-hartu/). Lehiaketan parte hartze-

gean.

betez

ko epea urriaren 24an amaituko da.

Hurrengo booktuber kedadak Iban Garcia youtuberrarekin egingo dira. Ikusi DespertaVlogsEUS kanaleko bideo hau: https://youtu.be/GeJMXdDxdlo.

Behinola 31

gai nagusia

La asociación Galtzagorri, en colaboración con el Ayun-

In March this year and in collaboration with Iruñea/Pamplo-

tamiento de Pamplona, organizó el pasado mes de

na City Council, the Galtzagorri Association ran the BIKO-

marzo la primera edición del taller BIKO-TEKA, un taller

TEKA workshop on picture book illustration and narrative

de narración e ilustración para la creación de libros ilus-

writing led by the writer Harkaitz Cano and the illustrator

trados, donde han participado 8 parejas formadas por

Aitziber Alonso. 8 pairs made up of writers and illustrators

ilustradores y escritores. El taller intensivo de tres días

participated in this intensive, 3-day course.

ha sido dirigido por el escritor Harkaitz Cano y la ilustradora Aitziber Alonso.

The BOOKTUBERBOOM project was set up by the La asociación Galtzagorri y el Servicio de Bibliotecas

Galtzagorri Association in collaboration with the Basque

del Gobierno Vasco han puesto en marcha el proyecto

Autonomous Community’s Library Service. The aim of

BOOKTUBERBOOM, con el objetivo de crear la primera

the project is to set up the Basque Autonomous Com-

plataforma de booktubers del País Vasco. Para ello han

munity’s Booktuber Platform, in other words, to begin

organizado la primera edición del concurso de booktu-

to sow the first seeds of the Basque Booktube. So the

bers en euskera BOOKTUBERBOOM, dirigido a jóvenes

BOOKTUBERBOOM COMPETITION, the Basque Auton-

de 14 y 18 años, que podrán participar creando book-

omous Community’s 1st Booktuber Competition, has been

tubes sobre libros de literatura vasca.

organised; it will be held in 2017 through the Basque Autonomous Community’s Library Service Network. The competition is geared towards youngsters between 14 and 18 in the Basque Autonomous Community, and the participants will have to read a book in Basque and prepare a booktube on it in Basque.

32 Behinola

Haur eta Gazte Literatura Aldizkaria . 35. zenbakia . 2017ko ekaina.

Sormenez Harkaitz Cano Elena Odriozola

Behinola 37

lau eskutara

Belarriak biguntzeko Juan Kruz Igerabide

Hala diote: haurrei gero eta zaila-

balitz, honezkero entzefalograma

go egiten omen zaie ipuin bat edo

laua geneukake denok.

mintzaldi bat arretaz entzutea. Egia esan, ez zait iruditzen nire

Dena dela, bada zertaz kezka-

belaunaldiko umeok ere askoz

tu: etxeetan telebista sartu ze-

arreta gehiago jartzen genuenik.

netik, zerbait aldatzen hasi zen,

Hori bai: urte gutxitan belarriko

eta zer esanik ez ordenagailuak

kulturatik begiko kulturara igaro

eta gainerako tramankuluak hel-

gara. Nire belaunaldiak oinarrizko

du zirenetik. Begia azkartu egin

kultura ahoz jaso zuen, erlijioa eta

zen, gero eta abiada biziagoan,

erritua oinarri zirela. Erritua, be-

belarriaren kaltean. Eta begiaren

rez, mantsoa da, begia geldotzen

beraren kaltean ere bai, zeren

du, belarria askatzen. Mezak,

irudien abiada zoroak axaleko be-

sermoiak, kantikak, kontaketak,

giradarako baino ez baitu biderik

sutondoko kalakak... erritualiza-

ematen.

tu egiten dira, begia pausatzen

berriz, entzuteko aukera bakarra

dute, belarria ernetzen. Suton-

begiaren abiada bertsuan doana

doan, mintzoa luze, begia bare.

entzutea da, nolabaiteko gorta-

Hala, arretaz entzuteko heziketa

sun-kapsula bat eraikiz. Horren

bat jasotzen da, egia da, baina,

ondorio kaltegarriak sumatzeko

horretarako,

ez dago psikiatra izan beharrik.

errituak

benetan

Belarriari

dagokionez,

bizi behar dira, eta nire haur-ga-

Zentzumenak

raian, oro har behintzat, ez dut

eraginez akiturik gelditzean, hu-

uste hain benetan bizitzen zirenik.

tsunea eta frustrazioa agertzea

Beraz, gaur egun gauzak â&#x20AC;&#x153;gero

berez bezala dator: begia eta

eta okerrago doazelaâ&#x20AC;? esatea ez

nerbio-sistema nekaturik, barru-

ez dakit ba oso zuzena den. Hala

ko zirimola ezin gelditurik gera-

abiada

zoroaren

lau eskutara

tzen da, zentzumenek ez diote

ko eta belarria zabaltzeko. Gaur

bum-en irakurketa (grafikoa zein

erantzuten barne-zirimola horri,

egun, jakina, jende gehienak bere

hitzezkoa), baina sarri askotan

eta larrimina edo antsietatea gai-

bizitza eta denbora ez ditu anto-

album horien erritmoek, irudiek,

lentzea ez da batere harritzekoa,

latzen erlijio-errituen arabera (ezta

hitzek axaleko igurtzi arin huts bat

areago inguruko gizartearen ispilu

sinestunek ere). Bestalde, neka-

besterik ez dute eskaintzen (ezer

izanik abiada zoro hori; izan ere,

zari giroko natura-erritmoak ere

ez baino hobe, noski). Dena dela,

kontsumo-gizarteak, ziztu bizian

galduak ditugu hein handi batean

irakurketak, ondo aukeratuz gero,

aukera paregabeak pasatzen diz-

(baita landetxetan ere). Ikus-en-

zentzu sakonagoak eskaintzen

kigu begien aurretik, eta guk gutxi

tzunezko

bidez,

ditu (mundua irakurtzeko, gizakia

batzuei baino ezin heldu, eta es-

errealitate birtual bertangoxo bat

irakurtzeko, norberaren burua ira-

kuetatik bizkor ihes egiten digute

eraiki dugu, naturako erritmoe-

kurtzeko, existentzia irakurtzeko

gainera.

tatik etena. Horri aurre egiteko,

bideak zabaltzen ditu...). Irakur-

teknologiaren

erritu berriak asmatu ditugu (lagu-

keta-errituak (banaka zein talde-

Oso modu laburrean diot hau guz-

nartekoak, eskolakoak), eta era-

ka), hala, egitura psikiko-artisti-

tia, oinarrian zibilizazio-kontu bat

ginkorrak dira sarri, baina halako

koa sendotu beharko luke, garai

dagoela adierazi nahirik. Alegia,

sakontasun falta baten hutsunea

batean erlijioak eta ohiturek sen-

guk asma ditzakegun irakurke-

uzten dute oro har (festak, egun

dotzen zutenaren pare gutxienez.

ta- eta entzute-estrategia guztiek

bereziak, bilera erritualizatuak...).

Bestela, jai dugu; axalean geratu-

hondoan gogoeta antropologiko

Beste zerbaiten bila, liburute-

ko gara. Eta errezeta, berez, oso

bat behar dutela; izan ere, giza-

gietan eta eskoletan lan handia

xumea da: arte-adierazpen sako-

kiak daraman bidean nolabaiteko

egiten da irakurketa nolabait erri-

netatik abiatzea, barruko emo-

zedarri sendoak eraikiz baino ezin

tualizatuz, dela ipuinaren orduan,

zioak, sentipenak eta kontzientzia

zaio aurre egin â&#x20AC;&#x153;gaixotasunariâ&#x20AC;?.

dela irakurketa isilaren bidez, eta

moral-etikoa inarrosiz. Arrakasta

abar. Horrek indar handia du be-

eta haurren axaleko gustua ezin

Horiek horrela, errituaren beharra

rez. Baina haraxeago joan beha-

dira abiapuntu izan (eta gaur

aldarrikatu nahi nuke; tartean-tar-

rra

Asko

egun hori da bide nagusia). Ho-

tean behintzat begia mantsotze-

bultzatzen da, esate baterako, al-

rrela, jai dugu. Errezeta hain xu-

dagoelakoan

nago.

Behinola 39

lau eskutara

mea izanik, zergatik kostatzen da

“Dicen que cada vez es más difícil que los niños de hoy en día escuchen un

hainbeste? Estimulua eta zirrara

cuento o una charla con atención. A decir verdad, no creo que los niños de mi

kanpoko eragin sentsazionaliste-

generación prestáramos más atención. Pero es verdad que en muy pocos años

tatik hartzen ohitu garelako, hein

hemos pasado de una cultura donde primaba la escucha, a otra cultura donde

handi batean.

prevalece la mirada. Mi generación recibió la cultura desde la oralidad, y con la religión y los ritos como base. El rito, en sí, es manso, lento, amansa la mirada y eta

suelta el oído. Las misas, los sermones, los cánticos, los relatos, las charlas junto

eguneratzeak, hasteko, abiapun-

al fuego... se ritualizan, relajan la mirada, agudizan el oído. Junto al fuego, la charla

tu ezin hobea eskain dezake. Eta,

es prolongada, la mirada tranquila. De esta forma, se recibe una educación de

egungo produkzioei dagokienez,

escucha atenta, pero es verdad que para ello se han de vivir los ritos verdadera-

berriz,

Herri-tradizioa

berpizteak

sakonduz,

mente, y en mi infancia, en general, no creo que se vivieran tan en serio. De modo

efektismoaren liluratik esnatuz,

que, hoy en día, no creo que se muy acertado decir que las cosas “van de mal en

zerbait lor daiteke. Literaturaren

peor”. Si fuera así, ya todos tendríamos el encefalograma plano”.

arte-mailan

eta artearen bidez barrua sakon goxatuz bezainbat durduzatuz,

“This is what they say: kids apparently find it more and more difficult to listen

irudien abiada zoroak ez gaitu

attentively to a story or talk. The fact is that it does not seem to me that the

hainbeste zorabiatuko, ez digu

kids of my generation paid much more attention. But what is true is this: in a

belarria hainbeste gogortuko. Nik

matter of a few years we have moved from a culture involving listening to one

uste. Ustea ez ahal da erdia ustel

involving seeing. My generation received basic culture orally, based on religion

izango.

and rituals. The ritual is in fact gentle, it slows down the eyes and frees up the ears. Masses, sermons, hymns, stories, fireside chats, etc. are ritualised, they slow down the eyes and make the ears prick up. By the fireside, speaking at length, the eye serene. That way it is true that one is taught to listen attentively, but to achieve that, the rituals need to be truly experienced, and during my childhood, on the whole at least, I don’t think they were experienced in such an authentic way. So I don’t think it is entirely accurate to say that things today “are going from bad to worse”. If that were so, we would all have flat EEGs by now”.

40 Behinola

lau eskutara

Barne-mintzoa hizketan Itziar Zubizarreta

Mintzo bat esnatzen da nire baitan

eta ogroaren intentzio ankerrak?

ipuin bat entzuten dudanean. Min-

Nola lortuko dute bizirautea basa-

tzo horrek azaltzen dizkit isil-isilik

mortu samingarri hartan?

ipuinak nigan pizten dituen eremu ezkutuak. Paisaia ezagunak etor-

Barne-mintzoak konektatzen ditu

tzen zaizkit gogora, haietan mur-

ipuinak azaltzen dituen errea-

giltzen nau nire mintzoak, Erpuru-

litateak eta nire pentsamendu

txo haizpitarte ilun baten barnean

logikoak, oroitzapenez pizten di-

sartzearekin

Bakardade

tuztenak. Bide batez, tupustean

latza sentitu zuten bai Erpurutxok

batera.

azalera irteten diren emozioak

bai Mari Xorrek haien etxea utzi eta

aurrez aurre azaltzen zaizkit, eta,

mendian barrena eremu ezezagu-

zenbaitetan,

netara abiatu behar izan zutenean.

nire barnean gordetzen ditudan

Gogora ekartzen dit eskola handi

sentimenduekin; ipuinaren sinbo-

berri batean hasi nintzenean, aitak

logia nire errealitatearekin uztar-

alde egin eta jende ezezagunen

tuz. Ipuina entzutearekin batera,

artean nire burua ikusi nuenean

nire lehena, oraina eta geroa an-

urdail-zuloan sentitu nuen zirrara

tzematen ditut aldi berean: sor-

beldurgarri hura. Mintzoa urduri

tzen diren sentsazioek gogora

azaltzen da, halabeharrez, ipuina-

ekartzen dizkidate lehenago bizi

ren protagonista etxe handi eder

izandako

batetara ailegatzen denean... Ber-

diren gertaerak kontuan hartuta,

tan dagoen atsoa txokolatezko

nire iritziak berresten ditut, hala-

etxetxo liluragarri baten jabe bada

ber hainbat portaera zalantzan

ere, nire irudian ez da batere par-

jartzen ditut eta bizimoduan au-

te onekoa. Pertsonaia txiki horiek

rrera egiteko bideak aurkitzen

nola saihestuko dituzte sorginaren

ditut.

konektatzen

pasarteak.

ditut

Jazotzen

Behinola 41

lau eskutara

Hau guztia hausnarketa ordenatu

Iritziak iritzi, nire esperientziak ez

behar: helduek dakiten hizkuntza

baten bidez suertatzen da: ipuina-

dit horrelakorik erakusten lanean

eta haurrek ulertzen dutena, beste-

ren egitura ziklikoak bideratzen du

aritutako denbora luze honetan.

rik ez. Baina gauza bat dela, bestea

gure azterketa norabide ezagun

Haurrek

bizitzeko

dela, gizarteak ikus-entzunezkoen

batera, eta, gustuko gertaera hau

ohiturak aldatu dituzte, noski, eta

eskuetan uzten du ipuinaren trans-

behin eta berriz errepikatuko da,

horiek aurrerantzean ere etengabe

misioa, entretenimendu gisa. Baina

aprendizaiaren eskema indartuz.

aldatuko dira, gizartea aldatzen

ipuina ez da entretenimendu hu-

Hausnarketa bide horrek zerikusia

den neurrian. Baina orain, lehen

tsa, gizadiaren oinarrian kokatzen

du testuen esanahia eraikitzeko

bezalaxe, haurrek adi-adi entzuten

da, haren kulturbidearen adierazle

estrategiekin, horretan datza nire

dituzte ipuinek kontatzen dituzten

garrantzitsu gisa. Helduen ardura

ustez, ipuingintzak hizkuntzari es-

istorioak, ia arnasik hartu gabe.

da ondare hau txikiei transmititzea;

kaintzen dion ekarpenik handie-

Kontakizunak

eramaten

ipuina, eta hedaduraz Haur Lite-

netakoa. Bestalde, erantsiko dugu

ditu munduz mundu, irudimena

ratura, haurren eta helduen arte-

ipuinak sortzen duen balizko lilurak

suspertuz, barne bidaiak dirauen

ko hizpide bilakatzea. Era berean,

entzuleari arreta mantentzen lagun-

artean. Nire esperientziari lotzen

ez dut uste, egun nagusitzen den

tzen diola, ipuinaren pasarte guz-

diot inongo sostengu bisualik gabe

mundu bisualak entzuteko gaita-

tien loturak osatu bitartean. Izan

ipuinak kontatzera animatu diren

sunari eta gozamenari itzala egiten

ere, gutaz hizketan ari direla su-

beste hainbat eta hainbat irakas-

dionik. Gehiago esango nuke, ilus-

matzean entzuteko interesa pizten

lerena. Sarri asko entzuten zaie

trazio adierazkorrak dituen liburu

zaigu: gure izaeraren isla aurkitzen

helduei, guraso nahiz irakasleei, ez

baten aurrean, barne-mintzoa piz-

dugu ipuinean, gure kezka ezku-

dakitela ipuinak kontatzen, konta-

tuko da gertatzen dena ulertzeko,

tuak atzematen ditugu, pozak, an-

lari profesionala behar dela ipuina

pasartez pasarte saiatuko dira isto-

tsiak eta nahiak era berean azaltzen

kontatzeko edota ez dutela den-

rioa eraikitzen, ilustrazioek eskain-

zaizkigu mintzo isil horren bitartez.

borarik hartzen: nekea, egitarau

tzen dizkieten inpresioak eta inter-

beteegiak...

pretazioak ipuinaren parte direlarik.

eta

helduek

berak

Ipuinek sortzen duten lilura eta

Baina hori suertatzeko hasieran

erne entzuteko arreta gaitasuna

Kontakizun txikiak ekintza xu-

bitartekaritza luze bat beharko da

aldatu al dira egungo haurrengan?

meak dira, ez dute ezer berezirik

testuen irakurketan bezalaxe, hau-

42 Behinola

lau eskutara

rrek irudien irakurketa aberats bat egitea lortzen duten arte. Haur Literaturaren transmisioaren haustura belaunaldi batean gertatu da. Bizimodu aldaketak eta familia berrien egiturak, seguruenik, zerikusia izan dute aldaketa horretan. Haurren gustuak eta gaitasunak ez dira hainbeste aldatu, ordea, ipuinei dagokienez; ipuin berberek lilura-

“Los pequeños relatos son actos sencillos, no necesitan nada en espe-

tzen dituzte haurrak orain eta lehen

cial: nada más que el lenguaje que utilizan los adultos y que entienden

ere, munduko bazter guztietan.

los niños. Pero por una u otra razón, la sociedad deja la transmisión del

Formak aldatu dira eta ilustrazioak

relato en manos de los audiovisuales, como mero entretenimiento. Pero

erantsi dira baina ipuinaren mui-

el relato no es puro entretenimiento, está en los cimientos de nuestra

nak bere horretan dirau haurraren

sociedad siendo su medio cultural más importante. La transmisión de

garapenaren adierazle, haren bi-

dicho patrimonio es responsabilidad de los adultos, es decir, conseguir

lakaeraren eredu. Egungo haurrek

que el cuento y por extensión la Literatura Infantil se conviertan en tema

eta lehengoek ere gozatzen dute

de conversación entre niños y adultos”.

kontakizunaren kadentzian: amets berdinak dituzte, lilura bera sen-

“Short tales are unpretentious actions, they do not need anything special at all:

tituko dute orain eta lehen. Baina

the language spoken by adults and understood by children, and that’s it. But

ezer gutxi ari gara esaten Haur Li-

whether it is one thing or another, society puts the transmission of stories into

teraturaren erabilera eskoletan sis-

the hands of audiovisual materials as a form of entertainment. But stories are

tematizatzen ez den bitartean, eta

not just entertainment, they are grounded in humanity as an important manifes-

ikasgaia

irakasle-eskoletan

tation of the culture of humanity. The task of adults is to transmit that heritage

zenbait espezialitateren “minor” bat

to children, and turn the story and, by extension, Children’s Literature, into a

baino ez den bitartean...

subject to be discussed between children and adults”.

bera

Behinola 43

iruzkinak Galtzagorri Elkartearen Irakurketa Mintegian eta Liburu Gaztea Batzordean irakurritako eta landutako liburuen iruzkinak biltzen ditu atal honek.

44 Behinola

+2 ( 2 URTETIK GORA)

Izenburua: Handia ala txikia baserrian Egilea: Liesbet Slegers Itzultzailea: Saretik Hizkuntza Zerbitzuak Ilustratzailea: Liesbet Slegers Argitaletxea: Ibaizabal, 2016

Album ilustratu didaktiko honek hainbat aurkako erakusten dizkigu: eguna/gaua, garbia/zikina, bat/asko, txikia/handia, zintzoa/bihurria eta eguzkitan/euritan. Ez dago argudiorik, ez baita istorio bat, aurkakoen aurkezpena baizik, eta orrialde bakoitzean aurkako parea aurkezten da, orri erdi batez bereizita, horrek aukera ematen diolarik haurrari adjektibo bat esan eta haren aurkakoa zein den asmatzeko (orri-erdi horren atzean dauka erantzuna). Gaia eta tonua hezitzaileak dira, ipuinaren helburua aurkako pare batzuk irakastea baita. Ilustrazioak xeheak eta koloretsuak dira, handi samarrak, adin horretarako egokiak. Testua laburra da, letra larriz idatzia.

Behinola 45

+4 ( 4 URTETIK GORA)

Izenburua: Hari ikusezinak

Izenburua: Nire maitea

Egilea: Montse Torrents

Egilea: Astrid Desbordes

Itzultzailea: Aritz Galarraga

Itzultzailea: Antton Olano

Ilustratzailea: Matilde Portalés

Ilustratzailea: Pauline Martin

Argitaletxea: Tramuntana, 2015

Argitaletxea: Ttarttalo, 2015

Olerki errimadunez osatutako al-

Album ilustratua da hau. Amaren eta seme-alaben arteko baldintzarik ga-

bum ilustratuta da, gizakiok lotzen

beko maitasuna du xede. Tonu pedagogikoa du, une eta ereduen katalogo

gaituzten sentimenduei eta ha-

bat baita. Haurrari baldintzarik gabeko maitasunaz hitz egiten zaio, eta gu-

rremanei buruzkoa. Harremanak

rasoari portaera-ereduak ezartzen zaizkio.

harien bidez lotuta daudela nabar-

Liburuan zehar, egoera kontrajarriak agertzen dira, bi orrialdetan irudikatuz.

mentzeko testuan hari hitza belz-

Adibidez: ezkerrean, “Goxo-goxo zaudenean maite zaitut”, eskuinean “Bai-

tuta agertzen da orrialde guztietan.

ta nire aurka jartzen zarenean ere”.

Liburuaren amaieran, gehien maite

Haurraren bizitzako parte izan daitezkeen egoera asko agertzen dira. Aldi

ditugun pertsonak hari batekin lo-

berean, umore-ukitua duen liburua da, zenbait egoera irudikatzean irriba-

tzeko proposamena eskaintzen zai-

rrea aterako zaio irakurleari.

gu. Ilustrazioak hondo zuriaren gai-

Ilustrazioak garbiak dira, marra soilez egindako formekin eta xehetasunetan

nean modu jostagarri eta ederrean

sartu gabe. Kolore-paleta ere soila da.

nabarmentzen dira, pastel kolorez irudikatutako haurrekin eta hariekin. Haurrez gain, txoriak, tximeletak eta bihotzak ere nabarmentzen dira.

46 Behinola

Izenburua: Kopetilun Egilea: Ă&#x2030;mile Jaodul Izenburua: Munstro arrosa

Itzultzailea: Aztiri Itzulpen

Egilea: Olga de Dios

Zerbitzuak

Itzultzailea: Ipar Alkain

Ilustratzailea: Ă&#x2030;mile Jaodul

Ilustratzailea: Olga de Dios

Argitaletxea: Ttarttalo, 2015

Argitaletxea: Denonartean, 2016

Tapa gogorreko album ilustratua. Jorratzen diren gaiak anai-arreba Album ilustratu honetan aniztasuna jorratzen da. Istorioak tonu baikorra

baten jaiotza, horrek haurrengan

du hasieratik. Munstroak zailtasunen aurrean beti aurkitzen du konpon-

sortzen duen alboratua izateko

bide sinpatiko bat.

beldurra, eta, guztiak eragiten

Ipuin honetan, besteengandik desberdina den munstro alai bat inguru

duen jeloskortasuna dira. Lontxo

triste batean bizi da. Beste leku batzuen bila hasi eta pertsonaia desber-

kopetilun dago. Lagunek ez dakite

din, koloretsu eta barregarrien lurraldea aurkitzen du. Hemen denak dira

zer gertatzen zaion eta animatzen

desberdinak eta pozik geratuko da bertan bizitzen.

saiatuko dira, baina alferrik. Ha-

Izenburuak dioen bezala munstroa arrosa kolorekoa da. Ipuin honetan,

ren ama iristen denean ulertuko

kolore hori ez dago maiz lotu ohi diren ezaugarriei lotuta. Ilustrazioak oso

dute zer den gertatzen zaiona, eta

dinamikoak dira eta asko laguntzen diote narrazioari. Hasieran kolore gri-

beste behin ere hura animatzen

sak erabiltzen ditu. Elementu gehiago agertzen diren neurrian ugaritzen

saiatuko dira. Ilustrazioak sinpleak

dira koloreak ere. Bukaeran, koloreek indar guztia hartzen dute.

dira,

Berezitasun moduan, ipuinaren bi orrialdetan irakurleari parte hartzeko

Sentitzen dutena, hau da, poza,

gonbita egiten dio egileak.

tristura eta abar, oso ondo islatzen

baina

oso

adierazkorrak.

dira. Irudiek hitzei laguntzen diete, kontakizunak aurrera egin dezan.

Behinola 47

iruzkinak

+6 ( 6 URTETIK GORA)

Izenburua: Elmer berriro ere Egilea: David McKee Itzultzailea: Antton Olano Ilustratzailea: David McKee Argitaletxea: Erein, 2016

Elmer elefantearen beste ipuin bat da hau. Elmer izeneko liburua, elefante koloretsua aurkeztu diguna, Galtzagorri Elkarteak sortutako Klis-klasikoak bilduman argitaratu zuten Erein, Igela eta Alberdania argitaletxeek elkarlanean. Orain Erein argitaletxeak Elmer elefantearen beste ipuin bat argitaratu du. Ipuin honetan egunerokotasunetik ihes egiteko umorea eta lagun arteko txantxak dira gai nagusia eta tonu umoretsuan kontatutako istorioa da. Elmer-Eguna iristear dago, elefante grisak beren burua kolore biziz margotzen duten eguna. Baina Elmer asperturik dago, eta giroa alaitzeko txantxa bat egitea bururatzen zaio. Taldeko elefante guztiak Elmer bezala margotu ondoren, benetako Elmer nor den ezin izango dute jakin. Azkenean, ibaiko urarekin garbituta, benetako Elmer agertuko da eta elefante guztiek pozez txoratzen eta algaraka jolasean bukatuko dute. Ilustrazioak oso koloretsuak dira Elmer sail osoan bezala. Elmer liburua ezagutu ezkero oso erraz identifikatzeko modukoak dira. Elefanteen grisa eta kolore bizien arteko kontraste handiak ditu.

48 Behinola

iruzkinak

Izenburua: Makal sendoa

Izenburua: Paxkalin

Egilea: Antton Kazabon

Egilea: Castillo Suarez

Ilustratzailea: Jokin Mitxelena

Ilustratzailea: Eider Eibar

Argitaletxea: Denonartean, 2015

Argitaletxea: Elkar, 2016

Parabola baten egitura duen ipuina da honakoa, belaunaldien arteko lo-

Bizitzak dituen arriskuez mintzo da

turez, adiskidetasunaz eta senidetasunaz hitz egiten diguna, tonu natura-

liburu hau; animalien bidez eta tonu

lista eta transzendental batean.

hezitzailean. Bisoi mutur-zuri bat da

Hiru makal bizi ziren erreka bazter batean zegoen zelaitxoan: bi makal

Paxkalin. Ondoko herrira iritsi den

sendo eta makal gazte bat. Gustura bizi ziren elkarri babesa eskainiz; ma-

zirkura joan nahi du, baina, horreta-

kal gaztea oso lagunduta sentitzen zen bi makal erraldoien artean. Egun

rako, errepidea zeharkatu behar du,

batez ikaragarrizko haizetea altxatu zen, bi makal sendoak errotik eraitsi

eta gurasoek ez diote uzten bakarrik

zituen, eta makal gaztea bakar-bakarrik geratu zen. Neguak aurrera egin

joaten. Haren lagun batek, ordea, ez

zuen, eta baserritarrak eroritako arbolekin su-egurra egin zuen. Hurrengo

die jaramonik egiten aholku horiei,

udaberrian eroritako arbolen ipurdietatik kimu berriak jaio ziren, makal

eta saiakera horretan auto baten az-

gaztearen abaroan.

pian hil egiten da. Tamalgarria den

Ilustrazioek ekialdeko marrazketa tradizionalaren kutsua dute, eta konta-

arren, ez dira denak berri txarrak.

ketari azpi bikaina egiten diote.

Ilustrazioek leku nabarmena hartzen dute. Orokorrean, animaliak nahiko era errealistan adierazten dira, nahiz eta panpina-kutsu nabarmena ere baduten. Alaiak eta koloretsuak dira, gertaerak gertaera.

Behinola 49

iruzkinak

Izenburua: Tango iritsita, hiru dira Egilea: Justin Richardson & Peter Parnell Itzultzailea: Manu Lรณpez Gaseni Ilustratzailea: Henry Cole Argitaletxea: Pamiela, 2016

Azal gogorreko album ilustratu etzana da. Benetako gertakarietan oinarrituta dagoen narrazio didaktikoa da, zoologiari eta sexualitateari buruzko azalpenak ematen dituena. Gertaeraren beraren izaeragatik interes berezikoak izan daitezke: guraso homosexualen eta adopzioaren gaia ditu ardatz. Zooko pinguinoen etxean pinguino bikote berezia bizi zen: Roy eta Silo. Biak arrak izanik, ezin zuten arrautzarik errun. Habia egiten zuten, baina ez zeukaten arrautzarik txitatzeko. Zooko arduradunek aukera bat ematea pentsatu zuen, bi arrautza errun eta beti bietako bat galtzen zuten bikote bat zegoela ikusirik. Esperimentua ongi atera zen. Arrautza primeran zaindu zuten Roy eta Silok, eta txita hazteko ere ongi moldatu ziren. Harrezkero bi aita dituen txita bat bizi da New York-eko Central Park-eko zooan: Tango. Ilustrazio adierazgarriak dira, biologia azalpenetarako beharrezkoa den egiantzekotasunean oinarrituta, baina haurrentzako liburuetan ohikoa izaten den gizaki ukituarekin.

50 Behinola

iruzkinak

+8 ( 8 URTETIK GORA)

Izenburua: Sagarraren misterioa Egilea: Paddy Rekalde Ilustratzailea: Belatz Argitaletxea: Elkar, 2016

Intrigazko ipuin honetan, haurtzaroko misterioak eta abentura-grinak islatzen dira, tarteka, umore tonuan. Era berean, senideen arteko harremanak erretratatzen dira, barne hierarkia eta orekaren analisia bilakatzen dena. Azkenik, zeharka, ekologiari buruzko mezua ere sartzen du egileak. Gari haurrak, gau batean, leihotik begiratzean, sagar ibiltari bat ikusten du. Hurrengo egunean, saiatzen da etxekoei azaltzen, baina inork ez dio behar bezalako arreta jartzen edo erantzuna ematen. Igandean, aitonak, berriz, arreta handiz entzuten du istorioa eta ikertzeko proposatzen dio. Ilustrazioak ilunak dira gauez eta bakarrik dagoen uneetan, eta, horrek misterioaren sentsazioa areagotzen du. Egunez, berriz, argiagoak eta umore ukitukoak dira.

Behinola 51

iruzkinak

Izenburua: Arbola esku zabala

Izenburua: Animalien erregea

Egilea: Shel Silverstein

Egilea: Miguel Tanco

Itzultzailea: Manu Lopez Gaseni

Itzultzailea: Arkaitz Goikoetxea

Ilustratzailea: Shel Silverstein

Argitaletxea: Fragatina, 2015

Argitaletxea: Pamiela-Kalandraka, 2015

Zorionekoak gu, 1964an Shel Silversteinek idatzitako klasiko hau eus-

Album ilustratu hau istorio di-

karaz irakurtzeko aukera dugulako orain. Lan honek hainbat irakurketa

daktiko bat da, tonu umoretsuan

dituenez edozein irakurlerentzat interesgarria izan daiteke. Alde batetik,

kontatuta, botereak zein arrisku-

arbola baten eta mutiko baten arteko maitasun istorioa kontatzen du.

tsu bihurtzen gaituen ohartaraz-

Bestetik, kontsumismoaren inguruko gogoeta ere eragiten du istorio ho-

ten ahalegintzen dena.

nek. Gertaera guztiak arbolaren inguruan suertatzen dira, eta bera da

Afrikako sabanan lehoiak, erregea

narrazioaren ardatza. Idazleak gure aurrean bizitza oso bat plazaratuko

denez, animalien portaera arau-

du, oso modu samur eta hunkigarrian. Arbola eskuzabala da eta haurra-

tu nahi du bere lekuak luzaroan

rengandik maitasuna baino ez du espero. Zuri beltzean osatutako irudi

iraun dezan, baina halako batean

soilen bidez, autoreak irakurlea hunkituko du.

animaliak elkartu eta lehoiari aurre egiten diote. Bozkatu eta errege berria hautatzen dute. Honek hiru lege berri egiten ditu. Orrialde osoa betetzen duten ilustrazioak daude. Koloretsuak dira eta osatzen duten joko geometrikoa deigarria da.

52 Behinola

iruzkinak

Izenburua: Txokolatezkoa izan nahi nuke Egilea: Alaine Agirre Ilustratzailea: Leire Salaberria Argitaletxea: Elkar, 2016

Nobelatxo errealista bat da hau. Hertsiki hartuta adopzioari buruz hitz egiten duela esan daiteke, baina era zabalago batean ulertuta familia eta anai-arreben arteko harremana eta maitasuna dira gaiak. Tonua mikatza da hasieran, gozoa bukaeran. Protagonista Mikel izeneko mutil bat da. Bere gurasoek azal iluneko haur bat adoptatzea erabakitzen dute. Irakurleak istorioa Mikelen ikuspegitik ikusiko du; hasieran sentitzen duen bakardadeaz, eta amaierako onarpenaz dihardu. Bere arrebaren azalaren kolorea txokolatearekin lotzen du. Momentu batean bere arrebari dizkion zeloengatik txokolate beltzeko tableta osoa jaten du, tripako mina egiten dion arte. Gurasoekin hitz egin ondoren konturatzen da arrebaren egoera zein den, alegia, umezurtza dela eta asko sufritu duela. Horregatik arrebari laguntzea erabakitzen du. Eskolako lehenengo egunean berarekin joango da, eta babestu egingo du. Leire Salaberriak kolore argiko ilustrazioak sortu ditu, begi handiko irudi maitekorrekin; ilustrazioek ondo islatzen dituzte gaur egungo familiak eta etxeak.

Behinola 53

iruzkinak

+10 ( 10 URTETIK GORA)

Izenburua: Barruko leihoa Egilea: Pello AĂąorga Ilustratzailea: Jokin Mitxelena Argitaletxea: Pamiela, 2016

Liburu hau zazpi ataletan zatitutako 55 poemak osatzen dute. Proposamen laburrak dira, errepikapenean eta hitz-jokoetan oinarrituta daude, eta, horregatik, erritmo handikoak dira. Gizakiari eta naturari buruz hitz egiten dute. Atal bakoitza gai bati eskainita dago, eta izenbururik ez badute ere, honelatsu multzoka daitezke: (I) neguko solstizioa, (II) udaberriko loraldia, (III) hazien garaia, (IV) loreak eta espiritualitatea, (V) airekoak, (VI) arnasa, (VII) eta (VIII) hitza-hizketa. Gaien hurrenkerari jarraituz, ibilbide bat proposatzen zaio irakurleari, barrutik kanpora, lurretik airera, ea berriz ere barrura datorrena arnastutako airearen bidez. Irudiak minimalistak dira, baita poetikoak ere, esanguratsuak. Ekialdeko margogintza gogorarazten dute teknikari dagokionez (tinta), baina estetikaren irakurketa pertsonala eskaintzen dute.

54 Behinola

iruzkinak

Izenburua: Xola eta lapurra

Izenburua: Hartzatxoa, jirafa zaharra eta harrizko pareta

Egilea: Bernardo Atxaga

Egilea: Susanna Isern

Itzultzailea: Mikel Valverde

Itzultzailea: Betania Zacarias

Argitaletxea: Erein, 2015

Ilustratzailea: Arkaitz Goikoetxea Argitaletxea: Fragatina, 2015

Ikerketa eta misterioa oinarri di-

Album ilustratu honetan adiskidetasuna eta bizitzarekiko jarrera baikorra

tuen Xola pertsonaiaren bosgarren

dira gai nagusi. Tonu baikorrean, zoo batean triste bizi den hartz kume ba-

abentura kontatzen da liburu hone-

ten istorioa kontatzen da.

tan. Beti bezala tonu umoretsuan

Hartz txikia triste bizi da zooan, eta jirafa lagunak egunak alaitzen dizkio, be-

agertzen zaizkigu zakur egozentri-

retzat garaiegiak diren zooko hormez kanpora zer ikusten duen kontatuta.

koaren kezkak eta balentriak.

Bereziki, inguruan bizi diren hartzak zertan aritzen diren entzutea atsegin du.

Grogo jauna eta Xola bizi diren erai-

Egun batean, jirafa gaixotu egiten da eta zootik eraman egiten dute. Hartza-

kineko hainbat etxebizitzatan ger-

rentzat handia da jirafa lagunaren hutsunea, eta, batez ere, haren kontuen

tatutako lapurretak dira istorioaren

falta igartzen du. Denborarekin, hartzak zooko hormez bestalde ikusteko ta-

abiapuntua. Administratzaileak eta

maina hartzen du. Baina begira jartzen denean, ez du ikusten jirafak deskri-

hiriko poliziaren detektibeak bizila-

batzen zion hartzez betetako lurralde eder hura, baizik eta hiri ilun eta itsusi

gunen bilera zaratatsuak Xolaren

bat. Kostata, orduan ulertzen du jirafa lagunak errukizko gezurrak kontatzen

loa eteten du. Hortik aurrera, Xola

zizkiola, itxaropena sortzeko, ilusioa galdu ez zezan. Hortik gutxira, zoora era-

ikerlari-lanetan hasiko da eraikineko

maten duten elefante txikiari gauza bera egitea erabakitzen du hartzak.

lapurra nor den argitzeko eta de-

Ilustratzaileak mundu koloretsu hori ederki irudikatzen du. Zacariasek,

tektibe-andreari laguntzeko.

gehienetan ohi duen moduan, teknika mistoa erabili du liburu honetan ere:

Mikel Valverderen ilustrazioak oso

arkatza eta akrilikoa. Erabiltzen dituen koloreekin samurtasuna iradokitzeko

adierazgarriak eta umoretsuak dira.

ilustrazioak lortzen ditu.

Behinola 55

Izenburua: Amesgaiztoa begiak

Izenburua: Jon eta Mirka

zabalik

Egilea: Harriet

Egilea: Giuseppe Festa

Itzultzailea: Arkaitz Almortza Muro

Itzultzailea: Aitor Arana

Ilustratzailea: Daniel Redondo

Ilustratzailea: Edwin Rhemrev

Argitaletxea: Harriet Ediciones, 2016

Argitaletxea: Mezulari, 2016

Beldurraren gaztelua bildumako

Komiki-liburu honetako protagonistetako bat, Jon, umezurztegiz umezurz-

zazpigarren alea da. Beldurra eta

tegi dabilen gaztea da. Bertatik ihes egitea da bere ametsa, ez baititu ez

suspensea irakurle gazteei hurbil-

ikaskideak ez zuzendaria gustuko. Gau batean, kanpoan zigortuta dagoela,

tzeko sortutako bildumakoa, hain

Mirkak gidatutako espazio-ontzia agertuko zaio: galdutako espedizio baten

zuzen.

bila etorri dira lurrera, baina matxura bat izan dute eta laguntza behar dute

Familia bat bizilekuz aldatzen da.

bere helburua betetzeko. Jonek lagundu egingo die, baina ordainetan haiekin

Landa-eremura doaz, leku bake-

eraman beharko dute. Bizitza triste eta ilunetik alde egiteko aukera dauka eta

tsu batera. Beste erremediorik ez

baliatu egingo du.

eta anai-arrebak logela bakarrean

Orduz geroztik, abenturaz abentura ibiliko dira Mirka eta Jon, Zopix robotaren

jartzen dituzte. Sartu eta haurrek

laguntza ordainezinarekin. Besteak beste, ozeano Atlantikoan hondoratutako

berehala nabaritzen dute usain

galeoi espainiar baten hondakinak esploratuko dituzte, Erdialdeko Amerikako

txarra dagoela logela hartan. Bila

oihaneko aztarnategi inka batean sartuko dira edota espazioko mugaldean

hasi eta... piztia baten gorpuzkiak

barrena bidaiatuko dute.

aurkitzen dituzte! Gauean, muti-

Pertsonaiek abenturetako liburuetako topikoetatik ihes egiten dute: Mirka ez

koak ohe-azpian zerbait dagoela

da betiko neska ahul, eder eta maitabera. Nortasun handiko neska zintzo,

sentitzen du, baina ez dute ezer

argi eta lagunkoia da. Eta Jon ez da betiko mutil indartsu, oldarkor eta liderra.

ere topatzen.

Biek taldea osatuko dute: elkarri laguntza emango diote, lagun onen moduan. Ez dago genero-desberdintasunik. Eredu onak dira biak ala biak.

56 Behinola

iruzkinak

Liburu Gaztea 2017-2018 Book Trailer Lehiaketarako liburu hautatuak Informazio gehiago: www.galtzagorri.eus/liburu-gaztea

Izenburua: Ina, nire ama afrikarra

Izenburua: Tximeletaren oihua

Egilea: Gilles Riviere

Egilea: Jordi Sierra i Fabra

Itzultzailea: Nora Arbelbide Lete

Itzultzailea: Aitor Arana

Ilustratzailea: Paxkal Bourgoin

Argitaletxea: Ibaizabal, 2016

Argitaletxea: ELKAR, 2016

Egiazko istorioa da. Ipar euskal herritar batek Burkina Fason Ina izeneko

Istorioa egun bakar batean ger-

emakumearekin eta haren familiarekin izandako harreman estua eta goxoa

tatzen da, Siriako hiri hondatu

kontatzen du liburuak.

batean. Bishr-ek eta Mussy-k 14

Afrika txikitatik maite zuenez, ikasketak bukatuta, erakunde humanitario ba-

urte dituzte, Abbas-ek, berriz, 12;

tekin Matematika irakasle joango da Dugura, Ina bizi den herrixkara; haren

gerran murgilduta dagoen hiria

familia ezagutuko du lehendabizi, Ina kanpoan baita. Etxekotzat hartuko dute

zeharkatu behar dute, frankotira-

hasiera-hasieratik. Ondoren, Ina ezagutu eta lehen unetik, elkarrenganako

tzaile baten bila. Baina, une oro

maitasuna eta errespetua sortuko da. Geroztik, eta hutsik egin gabe, egune-

beren bizitza arriskuan dute; izan

ro-egunero joango da â&#x20AC;&#x153;bere familiaâ&#x20AC;? bisitatzera.

ere, edozein lekutatik baten batek

20 urte iraungo du harremanak, distantzian, nahiz eta tarteka Burkina Fasora

tiro egin, bete-betean asmatu eta

sarri egindako bidaiek eta Inak Frantziara egindako bakanek elkar ikusteko

hil egin ditzake. Hainbat atal ditu

aukera emango dieten.

(egunsentia, goizaâ&#x20AC;Ś) eta hainbat

Liburu hunkigarria eta poetikoa da. Irudi ederrez apaindutako kontakizun ele-

azpiatal, guztira berrogei.

biduna: euskaraz eta Diula hizkuntzan idatzia, Inaren hizkuntzan. Liburuan deskribatzen diren ohitura eta jarrera xaloek eta maitekorrek afrikarrenganako mirespena pizten laguntzen dute, eta haiengandik ikasteko eta haiei eskertzeko zenbat daukagun nabarmen uzten dute.

Behinola 57

iruzkinak

Izenburua: Ez da konprenitzen ahal gerra Egilea: BegoĂąa Durruty Ilustratzailea: BegoĂąa Durruty Argitaletxea: Denonartean, 2016

Album ilustratuaren estetika duen narrazio biografikoa da. Testua orri-bikoa hartzen duten ilustrazioen gainean ezarrita dago, kartoi mehea diruditen orrialde koloredunetan, eta dena tapa gogorrean bilduta dator. Kontaketaren hari nagusia Durruty familiaren azken ehun urteotako historia da. Zehazki lehen mundu gerraren inguruan abiatzen da, eta Aljeriako gerran aitak izan zuen parte hartzearekin amaitzen. Gerrek mugaldeko familiengan izan duten eragina azaleratzen du, batetik gerraren beraren kritika zorrotza plazaratzeko, eta, bestetik, bizitzaren gorabeheren gainetik aurrera egiteko kemena aldarrikatzeko. Kontakizuna bere aitari egindako galdeketetan oinarrituta dago. Ematen diren azalpen eta datuak egiazkoak bide dira. Hain zuzen, ospitaleko ohean datzan aitaren ahotsak betetzen du narratzailearen papera, eta bere memoria ariketa da irakurleak jasotzen duena. Anekdota zehatzek eta gertaeren iritzi pertsonalek tarterik zabalena hartzen dute. Euskara batuan idatzita egonik ere, Baztan aldeko euskararen kutsu nabarmena du testuak, baina irakurketan ez du trabarik eragiten eta nabarmen janzten du.

58 Behinola

Gehiago: www.galtzagorri.eus/euskara/argitalpenak

Liburu kuttuna

Jose Mari Carrere

Bazterrekoak Izenburua: Tio Xentimo

Badira istorioak ezagutu ondoren norberaren txokoren batean beren

Egilea: Pello AĂąorga

lekua egiten dutenak eta tarteka azalera irteten direnak, imajinazioaren

Argitaletxea: Erein, 1984

bide zidorretan barrena. Ez dira azaleratzen, ordea, irakurri edo entzun bezala, hitz berberekin, detaile zehatzetan, norberaren galbahetik pasatu ondoren baizik. Istorioaren sentsazioa, oroimenean gelditzen da, bruman nabigatuko balu bezala. Eta, agian, une batean, norbaiti kontatzeko gogoa izango duzu. Eta nonbait irakurri edo entzun duzun ipuin hori, beste bide bat egiten hasiko da. Beste txoko batzuk bilatuko ditu, beste bidaia bat abiaraziko. Pello AĂąorgak orain urte mordoa idatzitako Tio Xentimo ipuina gogoan itsasten den istorio horietako bat da. Etxerik gabe, zurrutari emana, alproja, baztertuetan baztertua; Tio Xentimo gure kaleetan ezagututako pertsonaia izan daiteke. Guztiontzat pertsonaia barregarria dena (moxkortia, interesik gabekoa, hutsaren hurrengoa...), AĂąorgaren narrazioan gizon maitagarri bihurtzen da, bizitzaren gaineko gogoeta-bidea ematen duena, jendarteari kritika egiteko parada eskaintzen duena, eta, batez ere, bizitza bera, bere zailtasun eta trabekin, samurtasunez hartzeko gonbit egiten diguna. Narratzaileak letrekin baino, hitzekin kontatzen digu istorioa; gu paper gainean irakurtzen ari garela baino, kontalaria gure aurrean kontu-kontari ari dela irudituko zaigu. Ahozkotasunetik gertu idazten du Pellok, hizkuntzarekin jolastuz, bazterrekoak gu bihurtuz. Agian, horregatik itsasten da memorian.

Une zailetan lagunak elkarren artean laguntzen dira. Hartz batek eta sagutxo batek musikan aurkituko dute etxeko diru premiari aurre egiteko modua.

HIRU TXERRIKUMEAK

Benetako sagun baten eta sagu mekaniko baten arteko adiskidetasun gero eta estuago bati buruzko klasiko bat da. Caldecott Dominarekin saritua.

Xosé Ballesteros Marco Somà

Herri-ipuinaren egokitzapena: Irudiak:

HIRU TXERRIKUMEAK

ISBN 978-84-7681-962-3

9 788476 819623

pamiela

Eta otsoak putz eta putz egin zuen… lastozko eta egurrezko etxeak deseginez. Baina, harrizko etxea? Ipuin herrikoi ingelesaren egokitzapena, proposamen plastiko guztiz aberatsarekin.

Edizio berria «Neskatoen alde» bilduma mitikoko ipuinaK. Istorioa, alegia baten bidez kontatua baliabide ederra da emakumeak gizartean duen rolaz hausnartzeko. Beharrezkoak baitira, oraindik ere, koedukazioari eta sexuen arteko berdintasunari buruzko lanak. pamiela

Rosa Osuna

ISBN 978-84-7681-987-6

9 788476 819876

Elisa Ramón

pamiela

Leo Lionni

EZ DA ERRAZA, KATAGORRI!

ALEX ETA SAGU MEKANIKOA

Leo Lionni

Alex eta sagu mekanikoa

Xosé Ballesteros Marco Somà

Nobedadea

Elisa Ramón Rosa Osuna

Ez da erraza, katagorri!

www.pamiela.com · 948 326 535

Katagorri txikiak pena handia zuen: ama hil zitzaion, eta uste zuen ez zela berriz zoriontsua izango. Baina bizitzak aurrera jarraitzen du, eta maitasunak zauriak sendatuko dizkio.

Haur eta Gazte Literatura Aldizkaria . 35. zenbakia . 2017ko ekaina.

Denbora-pasa

Egilea: Josune Urrutia

Kartela 26/9/08 11:51 Pďż˝gina 1 C

CY CMY

bularretik mintzora ahoan hasi eta belarrira

ahoan hasi eta belarrira... belarritik bihotzera.

Bularretik Mintzora: 0-6 urte bitarteko haurren guraso eta hezitzaileentzat. Composiciďż˝n

Sasi Guztien Gainetik: 5 urtetik aurrerako haurrekin erabiltzeko.

Irakurri, kantatu, jolastu, gozatu... zure haurrentzat oparirik ederrena. www.bularretikmintzora.org

62 Behinola

Elena Odriozola Elena Odriozola Belastegui (Donostia, 1967) ilustratzailea da. Zortzi urte publizitate-agentzia batean lanean eman ondoren, 1997an, ilustratzaile-lanetan murgildu zen. Ordutik hona ehun liburutik gora ilustratu ditu, hainbat liburu-azal eta kartel. Haren liburuak hainbat hizkuntzatan argitaratu dira. 2009an

Kolabo ratzai leak Mila esker, zenbaki honetan parte hartzeagatik.

eta 2013an, Ilustrazioaren Euskadi Saria jaso zuen Aplastamiento de las gotas eta Tropecista liburuetan egin zuen lanarengatik. Bratislavako Urrezko Sagarra Frankenstein liburuagatik eta Espainiako Ilustrazio Sari Nazionala jaso zituen 2015ean.

Harkaitz Cano Harkaitz Cano (Donostia, 1975) idazlea da. Beti oporretan (Susa, 2015) ipuin-bilduma da bere fikziozko azken lana. Hainbat musikagilerentzat letragile, ohikoa da haiekin kolaboratzaile eta irakurle-lanetan oholtza gainean ikustea. Piztia otzanak, Zebra efektua eta Museo bilduma komiki-bildumak argitaratu ditu IĂąaki G. Holgadorekin batera. Zer demontre dago aulkien azpian? (Pamiela, 2016) eta Itzal zaunka (Elkar, 2016) album ilustratuak eman zituen argitara iaz Lorena MartĂnez eta Antton Olariaga ilustratzaileekin elkarlanean, hurrenez hurren.

kolaboratzaileak

Itziar Zubizarreta

Jose Mari Carrere

1972 eta 1982a bitartean Herrerako Herri-Ametsa Ikas-

Jose Mari Carrere Zabala, Pasai Donibanen jaio zen

tolan egin zuen lan, Haur Hezkuntzako eta Lehen Ziklo-

1963ko maiatzaren 28an, baina txikitatik Errenteria/

ko tutore gisa. Hurrengo 8 urteetan, Elizbarrutiko Irakasle

Oreretan bizi da. Hamasei urterekin antzerkian hasi

Eskolan hizkuntza eta haur-literaturaren didaktika esko-

zen, Oiartzungo Intxixu Antzerki Taldean. Eusko Jaur-

lak egin zituen. Hizkuntza- eta literatura-curriculum baten

laritzaren Antzerti antzerki-eskolan ikasi zuen eta hain-

bila, hainbat lan argitaratu eta ikastaro asko eman zituen.

bat antzerki-talderekin jokatu izan du, azkena Glu-Glu

1991tik aurrera, esperientzia didaktiko zehatzak burutu

produkzioak konpainiarekin Su txikian izeneko antzez-

ditu zenbait ikastetxetan hizkuntzaren trataera berrikus-

lanean, Jesus Egiguren politikariaren pertsonaia jokatu

teko; gainera, ipuin kontalari ere ibili da Euskal Herrian.

du. 1992an, ipuin kontalaritzan hasi zen. Ordutik hain-

2002an, Galtzagorri Elkarteko Zuzendaritza batzordeki-

bat ikuskari aurkeztu ditu, haurrentzat zein helduen-

de zelarik, OEPLiko lehendakaria izan zen. Galtzagorrin

tzat, eta Euskal Herritik kanpo hainbat herrialdetan ibili

hainbat egitasmori forma didaktikoa eman, eta, hainbat

da. Idazle gisa bi ipuin ilustratu kaleratu ditu Idoia Be-

egitasmo sortu eta bideratu ditu; Bularretik Mintzora egi-

ratarbide ilustratzailearekin batera: Xanti eta Maddalen

tasmoa eta hainbat literatur-areto, besteak beste.

eta Koldo.

Itziar Rekalde

Josune Urrutia

Kontalaritzan dihardu 1992az geroztik. Hainbat

Arte Ederretan lizentziatu eta 10 bat urtez diseinua-

narrazio-ikuskizun eraman ditu Euskal Herritik Na-

ren esparruan lan egin ondoren, bere pasioari heltzea

zioarteko Festibaletara (Argentina, Uruguai, Mexiko,

erabaki zuen: liburuak eta ilustrazioa. Haren azken la-

Kolonbia, Venezuela...). Ahozkotasuna, narrazioa

nen artean dira AsĂ me veo (2015), proiektu pertsonal

eta komunikazio-eszenikoari buruzko lantegiak eta

batetik sortutako liburua, autorretratuaren gaia ardatz

hitzaldiak eman ditu. Antzerkian bakarka nahiz bes-

hartuta errepresentazioari eta identitateari buruzko

te konpainia batzuetan aritu da. Gaur egun, bi tal-

galderak planteatzen dituena, eta, Breve historia del

detan aritzen da sormen- eta interpretazio-lanetan.

pimiento para uso de la vida extraterrestre (2015)

Doke antzerki-taldeak taularatutako 5 obretan izan

MarĂa Ptqk, Gustavo Puerta Leisse eta Elena Odriozo-

da zuzendari. Poesia esperimentaleko ekimenetan

laren kolaborazioekin sortua. Gaur egun, Bilbao Arte

aritzen da, eta hiru antologiatan argitaratu dituzte

Fundazioan dihardu sorkuntza eta garapen artistikora-

bere lanak.

ko beka batekin, eta, beste hainbat ilustrazio-proiektutan ari da lanean.

kolaboratzaileak

Juan Kruz Igerabide

Koldo Amestoy

Filologo, idazle, itzultzaile eta ikertzailea. Maisu eta

Bere kontura abiatu zen kontalari autodidakten belau-

EHUko irakasle eta Mikel Laboa Katedrako zuzenda-

naldiko kontalarietako bat da. 80ko hamarkada hasiera-

ri izana da. Horrez gainera, euskaltzain urgazlea da

tik, Euskal Herrian ez ezik, nazioartean ere, kontalariaren

2003tik. Itzulpen anitz egin du euskarara, bai haur

zuzeneko hitza iratzarriz, ipuin-kontaketak eszenatokie-

literaturan, bai helduenean. Literaturari buruzko zen-

tara eramateko asmoarekin lanean aritu izan da. Kol-

bait ikerketa ere egin ditu, batik bat haur literatura

dok, bere aldetik, lehendabizi Euskal Herrian kokatu eta

arloan. Berak idatzia da, besteak beste, Bularretik

errotu nahi izan du bere sorkuntza, geroago sustraiak

mintzora haur literaturari buruzko saiakera.

hegal gisa baliatuz, haratago joateko erabiltzen baditu ereâ&#x20AC;Ś

Leire Diaz de GereĂąu Lasaga EHU-ko doktore eta Letren Fakultateko Hizkuntzalaritza eta Euskal Ikasketak saileko irakaslea da. Ahozko hizkuntzaren azterketa linguistiko-diskurtsiboan eta euskararen didaktikan ikerlari jardun du hainbat ikerketa-proiektutan. Irakasleen formazioan ere jardundakoa, Munduko Hizkuntza Ondarearen Unesco Katedrako kide da.

65 Behinola

Behinola aldizkariaren harpidetza orria Aldizkari hau etxean jaso nahi baduzu bete ondorengo fitxa. Izen-abizenak: Helbidea: Herria: Posta kodea: e-maila: Urtean bi zenbaki etxean jasotzea: 20â&#x201A;Ź Galtzagorri Elkartea Zemoria 25, behea. 20013 Donostia. Tel.: 943 471 487 galtzagorri@galtzagorri.eus / www.galtzagorri.eus

Egin zaitez Galtzagorri Elkarteko bazkide Abantailak: - Behinolaren urteko bi zenbakiak etxean jasoko dituzu. - Deskontuak ikastaroetan. - Irakurketa Mintegian parte hartzeko aukera. - Bularretik Mintzora Buletineko baliabide literarioak eskuratzeko deskontua. - Ilustratzaileen Marraz(i)Oak topaketetan parte hartzeko lehentasuna.

Jarraian aurkezten dugun fitxa bete eta kontu korronte zenbakiarekin batera, gure helbidera bidali: Izen-abizenak: Helbidea: Herria:

Posta kodea:

Telefonoa: e-maila: Ogibiea: Lantokia: Kontu korronte zenbakia: Bazkide kuota: urtean 40â&#x201A;Ź Galtzagorri Elkartea Zemoria 25, behea. 20013 Donostia. Tel.: 943 471 487 galtzagorri@galtzagorri.eus / www.galtzagorri.eus

Literatura, Artea, Irudimena, Sormena, Jolasak, Sentimenduak, Bizipenak, Hizkuntza, Hezkuntza, Hezkidetza, Tradizioa, Modernitatea Hori guztia o eta gehiag iren Galtzagorr Areto n Literarioeta

Zure herriko kultur etxean edo liburutegian ikusi nahi duzu? Jarri Galtzagorri Elkartearekin harremanetan.

Tel.: 943 471 487 . galtzagorri@galtzagorri.eus . www.galtzagorri.eus