Piesrasowy Nr 6

LIPIEC – SIERPIEŃ – WRZESIEŃ 2016

nr 7/8-9 (6) ISSN 2450-257x

Bezpłatny magazyn hodowców i wystawców

www.piesrasowy.pl

OKIEM SĘDZIEGO: Ocena uzębienia u psów EKSPERT RADZI:

Pies myśliwski – wybór szczenięcia, pierwsze szkolenia

Rasa miesiąca:

Chart polski 2

4 5

» Od redakcji

8

» Wydarzenia EKSPERT radzi

» Karmy grain-free i gluten-free.

Bez zboża, bez glutenu - bez problemu?

RASA miesiąca

8 12

» Chart polski OKIEM sędziego

» Ocena uzębienia u psów

12

18

EKSPERT radzi

» Pies myśliwski - wybór szczenięcia, pierwsze szkolenia

22

EKSPERT radzi

» Leptospiroza - szczepić, czy nie szczepić?

26

CO nowego

26 Wydawnictwo: FIDELIS PRESS Sp. z o.o.

Redaktor naczelna: dr n. wet. Joanna Zarzyńska joanna.zarzynska@piesrasowy.pl Redaktor prowadzący: dr inż. Paweł Zarzyński pawel.zarzynski@piesrasowy.pl Reklama: Bernadeta Stańko-Łuczka bernadeta.stanko@piesrasowy.pl tel. 606-448-000 Żaneta Żołnierczuk Specjalista ds. kontaktu z Klientem zaneta.zolnierczuk@piesrasowy.pl

Adres redakcji: Magazyn „Pies Rasowy” ul. Bankowa 11A/2 05-090 Dawidy Bankowe Współpraca autorska: Elżbieta Chwalibóg Andrzej Mastalerz Andrzej Pławiński Jacek Wilczak Joanna Zarzyńska i inni.

Projekt Graficzny I SKŁAD: Piotr Czaplicki go@brandhelp.pl Fotografia na okładce: Charty polskie Xenia Arcturus i Obława Arcturus fot. Marcin Horbatowski Copyright © FIDELIS PRESS Sp. z o.o.

Nakład: 2000 egz.

ISSN 2450-257x Druk: Top Druk

» Co nowego na rynku

30

» Wystawy psów w Polsce i za granicą

32

» Krzyżówka Ogłoszenia

34

Redakcja nie zwraca materiałów nie zamówionych. W przypadku materiałów opublikowanych redakcja zastrzega sobie prawo do ich skracania i zmiany tytułów. Warunkiem przyjęcia materiału do druku jest złożenie przez autora oświadczenia, że nie został on złożony do opublikowania w innej redakcji.

Materiały publikowane w „PSIE RASOWYM” mogą by wykorzystywane publicznie pod warunkiem podania źródła.

Opinie wyrażane na łamach pisma nie zawsze są zgodne z poglądami redakcji.

Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść opublikowanych ogłoszeń i reklam. Jednocześnie zastrzega sobie prawo odmowy przyjęcia lub odmowy publikacji albo też wstrzymania publikacji ogłoszenia, reklamy lub insertu na wcześniej uzgodnionych warunkach, bez ponoszenia jakiejkolwiek odpowiedzialności z tego tytułu, z przyczyn siły wyższej, sprzeczności ogłoszenia, reklamy lub insertu z prawem bądź zasadami współżycia społecznego (dobrymi obyczajami), albo też sprzeczności z linią programową bądź charakterem publikacji, a także z negatywną oceną przez redakcję tytułu treści zawartych w ogłoszeniu, reklamie lub insercie, oraz sądowego zabezpieczenia bądź zgłoszenia przez osoby trzecie przeciwko Wydawcy, lub osobom trzecim roszczeń lub uprawdopodobnionych zastrzeżeń związanych z ogłoszeniem, reklamą lub insertem bądź ich emisją w zakresie objętym umową,

/PiesRasowyPL

Pies Rasowy 7/8-9

/ lipiec – sierpień – wrzesień

3

W

itam Państwa!

Bieżący numer naszego czasopisma w dużej mierze poświęcony jest tematyce związanej z różnymi rasami psów myśliwskich.

Przełom lata i jesieni to wszak, tradycyjnie już, początek nowego sezonu łowieckiego.

I chociaż myślistwo w wielu środowiskach nie cieszy się dziś najlepszym PR-em, to nie sposób kwestionować faktu, że Polska ma ogromne i bardzo dawne tradycje w tej dziedzinie, w tym również w hodowli psów myśliwskich. Sfory chartów i ogarów stanowiły nieodłączny element dawnych pałaców magnackich i dworów szlacheckich, zaś pochodzące z naszego kraju psy cieszyły się wielką estymą w licznych krajach Europy. O popularności ras myśliwskich świadczy zresztą fakt, że stanowią one aż 60% krajowych ras psów (czyli trzy z pięciu).

Jedna z owych rdzennych myśliwskich ras jest bohaterem rubryki „Rasa Miesiąca”. To chart polski – zwierzę wspaniałe, piękne i wyjątkowo eleganckie w ruchu. I choć obecnie polowania z chartami są już zabronione to psy te nie przestają zachwycać podczas psich wystaw czy zawodów coursingu. Zapraszam do zapoznania się z tą wyjątkową rasą opisaną przez jej hodowczynię i – jak sama o sobie mówi – wielką pasjonatkę. Kontynuując tematykę psów myśliwskich wszystkich zainteresowanych nabyciem szczenięcia którejś z należących do tej grupy ras zachęcam do lektury artykułu na temat wyboru i szkolenia takiego pupila. Autorka – doświadczona hodowczyni takich psów – wymienia na co należy zwrócić szczególna uwagę i jakie elementy treningu młodego zwierzęcia są najbardziej istotne. O tematykę psów myśliwskich zahacza również tekst o leptospirozie – mniej znanej, ale stosunkowo groźnej chorobie atakującej zarówno psy, zwłaszcza myśliwskie i pracujące, jak i ludzi. Choroba ta planowo znajduje się w kalendarzu psich szczepień, niemniej ostatnio sens szczepienia na nią zwłaszcza psów „miejskich” często bywa kwestionowany.

To nie wszystko – zachęcam do lektury tekstu o karmach bezzbożowych i bezglutenowych, stanowiących bodaj „najmodniejsze” obecnie trendy w żywieniu psów. Można dowiedzieć się z niego kiedy i w jakiej sytuacji ich stosowanie faktycznie bywa wskazane. Polecam także bliższe zapoznanie się z tematyką psich zębów, zwłaszcza w kontekście – jakże ważnej dla każdego wystawcy – oceny sędziowskiej na ringu wystawowym.

Zapraszam Państwa do lektury, dr n. wet. Joanna Zarzyńska Redaktor Naczelna

Jesteś hodowcą, wystawcą albo posiadaczem psa rasowego?

Chcesz otrzymywać bezpłatnie magazyn “Pies rasowy”?

dopisz się do bazy wysyłkowej na www.piesrasowy.pl 4

WYDARZENIA

IV Zlot Gryfoników 25.06.2016 To już czwarte spotkanie miłośników gryfoników (brukselskich, belgijskich i brabanckich), które odbyło się po raz kolejny w Ośrodku Wczasowym „Iłki” w Swolszewicach Małych, nad Zalewem Sulejowskim.

Idea wspólnych spotkań zrodziła się u „gryfoniarzy” już dawno, a realizacją pomysłu zajęła się najpierw Pani Joanna Bohdziun.

Pierwszy zlot od był się w 2013 roku (29 -30 czerwca, Ośrodek Wypoczynkowy „Biała”, w Białej koło Sulejowa; 53 uczestników).

Obecnie główną animatorką jest Pani Ewa Kucko, hodowla „From One Love F.C.I.”. Koordynatorami prac organizacyjnych obecnego zlotu byli: Renata Czajka, Joanna Bohdziun, Lidia Rokicka, Waldemar Kościan i Mateusz Kucko.

ZLOT jest świętem wszystkich sympatyków, pasjonatów, właścicieli i hodowców gryfoników. To nie tylko okazja do wspólnego przyjemnego spędzenia czasu, ale także możliwość edukacji. Program tegorocznego zlotu obejmował m.in.: • Rally-o i Griffon speed. - zawody psiego posłuszeństwa na luzie. Joanna Bohdziun „JB Szkoła Przewodników Psów”, Kasia Łuniewska; Speed czyli zawody w przybieganiu do przewodnika na czas (na podstawie zawodów Top Speed Dog) • Warsztaty groomerskie Ewa Kucko – „Salon Champion. Pielęgnacja psa i kota.” W Sopocie. Groomerka, handlerka i przewodniczka psa pracującego PT oraz IPO. • Warszaty handlingu Lidia Rokicka - Domowa Hodowla Gryfoników „Bargest FCI” • „Mały pies to też wilk” wykład nt. żywienia przedstawiciela Acana Polska, dystrybutora karm Acana i Orijen - Patrycja Wełdzińska Wszyscy uczestnicy otrzymali pamiątkowe upominki.

Ewelina Zielińska – zoofizjoterapeutki „Sprawność ruchowa psa.

Obciążenia struktur anatomicznych podczas ćwiczeń ruchowych”, a także konsultacje weterynaryjne pod hasłem „Zdrowy gryfonik“ (lek. wet. Joanna Kijewska oraz lek. wet. Ewelina Romańska z Przychodni weterynaryjnej „Pankracy“ w Łodzi), „Pierwsza pomoc przedlekarska psom w wypadkach“ lek. wet. Ewelina Romańska; w 2014 omówienie zagadnień dotyczących zdrowia gryfoników (lek. wet. Rafał Chorosiński „CRISVET” Lecznica dla Zwierząt, Gdynia).

Na I, II i III zlocie (2013/2014/2015) część rozrywkowa „Mój gryfonik potrafi” (sztuczki i element posłuszeństwa), na II i III zlocie (2014/2015): pokaz mody Gryfonik in fashion – w formie konkursu; uczestnicy konkursu oceniani w dwóch kategoriach: 1. najbardziej pomysłowa stylizacja gryfonika. 2. najbardziej praktyczna stylizacja gryfonika. W roku 2014 (II Zlot): Fit& dog; aktywność ruchowa w towarzystwie psa oparta na współdziałaniu I zabawie; w roku 2013 (I Zlot): wystawa fotografii „Gryfonik w fotografii”, DOGadajmy się; konsultacje i ćwiczenia komunikacji z psem; Joanna Bohdziun „JB Szkoła Przewodników Psów”. Na każdym zlocie wyróżniano również najmłodszego i najstarszego psa, który brał w nim udział.

Gratulujemy miłośnikom gryfoników świetnego pomysłu oraz zgodnej współpracy! Organizacja takich zlotów ras to pomysł godny naśladowania . Więcej informacji i zdjęć znajdą Państwo na portalu griffons.pl.

Na poprzednich zlotach odbywały się także: w roku 2015 wykład „Wpływ warunków żywienia i utrzymania na rozród psów”; w 2013 dr inż. Dominika Gulda i mgr inż.

 Fot.: J. Bohdziun

Reklama

Pies Rasowy 7/8-9

/ lipiec – sierpień – wrzesień

5

WYDARZENIA

Zapraszamy na stoiska Happy Dog na wystawach psów rasowych!

Podczas licznych wystaw psów rasowych odbywających się w ciągu roku na terenie całego kraju hodowcy mają okazję odwiedzić stoiska marki Happy Dog. Każdy chętny może tam zasięgnąć profesjonalnych porad odnośnie żywienia swojego pupila. Obecni tam doradcy chętnie pomogą dobrać odpowiednią karmę dostosowaną do potrzeb psa każdej rasy, w każdym wieku, z różnymi problemami zdrowotnymi i preferencjami. Często także można nas zobaczyć w roli sponsora nagród dla zwycięzców w poszczególnych kategoriach. 30-31 lipca można nas było spotkać na Krajowej Wystawie Psów w Chojnicach a w najbliższym czasie zapraszamy wszystkich serdecznie na stoisko na Międzynarodowej Wystawie Psów Rasowych w Sopocie, która odbędzie się 20-21 sierpnia 2016. www.happydog.pl

Adopciaki wróciły na Pole Mokotowskie - II Spacer Adopciaków W sobotę, 2 lipca br., w parku Pole Mokotowskie opiekunowie adoptowanych psów oraz wszystkie osoby, którym leży na sercu los bezdomnych zwierząt spotkali się na Drugim Spacerze Adopciaków!

Drugi Spacer Adopciaków to inicjatywa realizowanego przez Fundację Viva! programu bezpiecznej adopcji zwierząt Adopciaki.pl. Pierwsza edycja wydarzenia odbyła się w sobotę 5 września 2015 r. i oficjalnie zainaugurowała działanie programu. Tym razem uczestnicy wystartowali o godz. 15 spod Pomnika Szczęśliwego Psa, a następnie przeszli się alejkami parku. Wszystkie zwierzaki otrzymały pamiątkową adopciakową bandankę oraz smakołyki. Dodatkowo podczas wydarzenia można było skorzystać z bezpłatnych porad lekarza weterynarii oraz behawiorysty.

Adopciaki.pl to proces adopcyjny, który ma zapewnić mak-

6

symalne bezpieczeństwo ludzi i zwierząt. Wyszukiwarka na stronie internetowej pozwala określić cechy przyszłego ulubieńca i na tej podstawie proponowane jest zwierzę do adopcji. Każde z wytypowanych zwierząt przebywa od min. trzech tygodni w domu tymczasowym, pod opieką i stałą obserwacją przeszkolonych przez COAPE wolontariuszy VIVA! (doradców adopcyjnych). Zwierzę jest przebadane weterynaryjnie, zdiagnozowane behawiorystycznie i ma dopasowaną przez specjalistę dietetyki weterynaryjnej karmę Purina, która stanowi część pakietu na start każdego Adopciaka.

Dodatkowe informacje: Anna Ryznar, Account Executive, BrandLab, e-mail: a.ryznar@brandlab.pl, tel. +48 600 034 993

WYDARZENIA

KONOPISKA Międzynarodowa Wystawa Psów Rasowych w Konopiskach 23-24 VII 2016 W dniach 23-24 lipca br. na Stadionie Orlika w Konopiskach k. Częstochowy odbyła się II Międzynarodowa Wystawa Psów Rasowych oraz Wystawa Klubowa Chartów (24 VII) zorganizowane przez Związek Kynologiczny w Polsce Oddział Częstochowa. Wzięło w niej udział ponad 2250 psów w tym przedstawiciele wielu rzadkich i mało popularnych ras jak np. American Hairless Terrier czy Boerboel. Najliczniej reprezentowane były

Staffordshire Bull Terriery, Labrador Retrievery, Golden Retrievery, gończe polskie, Jack Russel Terriery, owczarki szetlandzkie, Yorkshire Terriery, owczarki niemieckie i charciki włoskie. Redakcja PSA RASOWEGO również była na miejscu. Zapraszamy do obejrzenia wybranych fotografii z tego wydarzenia oraz obszernej fotorelacji z wystawy na naszym profilu facebookowym.

Do zobaczenia już wkrótce na kolejnych wystawach!

Klubowa Wystawa Chartów w Konopiskach 24 VII 2016

Pies Rasowy 7/8-9

/ lipiec – sierpień – wrzesień

7

EKSPERT RADZI

Karmy Grain-Free i Gluten-Free

Bez zboża, bez glutenu – bez problemu?

Karolina Hołda |

dietetyk zwierzęcy, doktorantka na Wydziale Nauk o Zwierzętach SGGW w Warszawie

Wśród aktualnych trendów w przemyśle karm dla psów produkty bezzbożowe (grain-free) są jednymi z najbardziej popularnych. Podobnie jest w przypadku artykułów spożywczych, zgromadzonych najczęściej w dziale ze zdrową żywnością – w marketach całe alejki dedykowane są pożywieniom pozbawionym „czegoś”: czy to cukru, glutenu, czy nabiału. Zainteresowanie zdrowym odżywianiem przeniosło się także do branży zoologicznej. To zrozumiałe – właściciele traktują swoich czworonożnych przyjaciół jak pełnoprawnych członków rodziny, którzy również zasługują na zdrowe odżywianie. Mimo że produkty bezzbożowe są droższe o około 45%, to opiekunowie dopłacają bez wahania, mając na względzie dobro swoich pupili.

Grain-free – trend naszych czasów Grain-free jest częścią szerszego trendu – humanizacji zwierząt – wynikającego ze skupiania uwagi na zdrowiu psów, a co za tym idzie – poszukiwania „bardziej naturalnego”” pożywienia. Wielu

8

właścicieli optujących za produktami bezzbożowymi wierzy, że zboża są po prostu wypełniaczami w karmach, nie wnoszącymi wartości odżywczych, a jedynie obniżającymi koszty produkcji. Niektórzy nawet powiązali ziarna zbóż z alergiami pokarmowymi. Czy zatem psy powinny jeść zboża?

Produkty dla psów opracowane bez dodatku ziaren zbóż, według swojej definicji nie zawierają pszenicy, kukurydzy, ryżu, jęczmienia czy owsa. Technologia produkcji karm suchych wymusza, by w składzie znalazła się pewna ilość węglowodanów (do niedawna ok. 40%, obecnie

K army Grain- i Gluten-Free | EKSPERT RADZI trochę mniej – dzięki postępowi w procesie produkcyjnym).

Węglowodany są źródłem skrobi, która pełni funkcję spoiwa, a zatem łączy wszystkie składniki receptury i umożliwia osiągnięcie konkretnego kształtu granuli w produkcie finalnym. Podczas procesu ekstruzji, czyli obróbki termicznej pod wysokim ciśnieniem, zachodzi żelatynizacja skrobi (kleikowanie), dzięki czemu nie tylko ułatwione zostaje uformowanie krokietów suchej karmy, ale także znacznie wzrasta strawność – nawet do 95%, w zależności od rośliny. Krótko mówiąc, dodatkową funkcją skrobi jest dostarczenie łatwostrawnej energii. Źródłami skrobi w produktach niezawierających zbóż są ziemniaki, nasiona roślin strączkowych (głównie groszek, czasem soczewica), a rzadziej słodkie ziemniaki czy tapioka.

Istotną rolę w rosnącej popularności produktów grain- lub gluten-free odgrywa przekonanie, często mylne, że jest to najlepszy wybór dla psów z nadwrażliwością pokarmową. Istnieje tu obawa o potencjalnie alergizujące działanie komponentów zbożowych. Niemniej jednak badania nad alergenami pokarmowymi wykazały, że wołowina, nabiał i soja powodują najwięcej uczuleń u psów, podczas gdy pszenica czy kukurydza wywołują je znacznie rzadziej.

Warto zatem mieć na uwadze fakt, że to nie ziarna zbóż są głównymi alergenami. Co prawda, dla psów ze zdiagnozowaną nadwrażliwością na zboża, produkty bezzbożowe mogą okazać się dobrym wyborem, jednakże to nadmiar węglowodanów wydaje się być większym problemem, niż często obwiniane ziarna zbóż.

Zboża a węglowodany Powszechnie uważa się, że karmy grain-free zawierają mniej węglowodanów w porównaniu do produktów tradycyjnych.

Czasami jednak poziom węglowodanów jest w nich podobny lub nawet wyższy, niż w karmach zbożowych. Po prostu ich źródło jest inne – zamiast ryżu, kukurydzy czy pszenicy, zastosowano np. ziemniaki. Warto zatem pamiętać, że wśród karm bezzbożowych istnieje duże zróżnicowanie pod względem zawartości węglowodanów (od 20 do 50%).

Pies Rasowy 7/8-9

Pewnym ułatwieniem byłoby, gdyby karmy były klasyfikowane pod względem zawartości węglowodanów, a nie tylko obecności lub braku ziaren zbóż (np. produkty nisko-, średnio- i wysokowęglowodanowe). Deklaracja zawartości węglowodanów nie jest obowiązkowa, dlatego producenci zwykle nie podają tej informacji na opakowaniu. Można jednak obliczyć ich ilość łatwym równaniem, na podstawie informacji obecnych na etykiecie: 100 minus suma składników analitycznych (białka, tłuszczu, popiołu, włókna pokarmowego i wody).

Na rynku dostępne są o ekstremalnie wysokich tościach węglowodanów wet powyżej 50%. Ich

karmy zawar– naźródło

W produktach o rzeczywiście niskiej zawartości węglowodanów (20-25% energii pochodzącej z węglowodanów) składnik ten zastąpiony jest tłuszczem i/lub białkiem. To właśnie z tego powodu karmy grain-free często zawierają więcej tłuszczu, który to dostarcza najwięcej energii w przeliczeniu na kilokalorię.

Dlatego tak trudno znaleźć na rynku produkty „odchudzające” typu light, (poniżej 10% tłuszczu), jednocześnie pozbawione ziaren zbóż. W sytuacji, gdy zwierzę ma tendencję do nadwagi, warto zwrócić uwagę na gęstość energetyczną karmy, a przede wszystkim na zawartość tłuszczu, którego wysoki poziom może spowodować niepożądany wzrost masy ciała.

Istotną rolę w rosnącej popularności produktów grain- lub gluten-free odgrywa przekonanie, często mylne, że jest to najlepszy wybór dla psów z nadwrażliwością pokarmową. Istnieje tu obawa o potencjalnie alergizujące działanie komponentów zbożowych.

Niemniej jednak badania nad alergenami pokarmowymi wykazały, że wołowina, nabiał i soja powodują najwięcej uczuleń u psów, podczas gdy pszenica czy kukurydza wywołują je znacznie rzadziej. może być wtedy niskiej jakości.

Produkty wysokowęglowodanowe, zawierające pełne ziarna zbóż dostarczają także znacznych ilości włókna pokarmowego (nawet 15% lub więcej).

Niewątpliwie obecność w diecie pokarmów zawierających włókno jest korzystna dla organizmu – wpływa dobroczynnie na pracę przewodu pokarmowego, normalizuje perystaltykę jelit, wiąże toksyny oraz drażniące kwasy żółciowe. Jednak nadmiar włókna pokarmowego może nieść pewne negatywne konsekwencje – może pogarszać strawność karmy, utrudniać wchłanianie składników mineralnych i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, a nierozpuszczalne frakcje włókna mogą podrażniać jelita oraz powodować biegunkę, a co za tym idzie – odwodnienie organizmu.

/ lipiec – sierpień – wrzesień

Część psów funkcjonuje naprawdę dobrze na karmach grain-free, ale są też takie, dla których dieta wysokotłuszczowa lub wysokobiałkowa mogłaby być niewskazana. Przykładowo, u psów mających zaburzenia wchłaniania

9

Powszechnie uważa się, że karmy grainfree zawierają mniej węglowodanów w porównaniu do produktów tradycyjnych.

Czasami jednak poziom węglowodanów jest w nich podobny lub nawet wyższy, niż w karmach zbożowych.

Po prostu ich źródło jest inne – zamiast ryżu, kukurydzy czy pszenicy, zastosowano np. ziemniaki.

EKSPERT RADZI

Deklaracja zawartości węglowodanów nie jest obowiązkowa i często brak jej na opakowaniu. Można jednak obliczyć ją łatwym równaniem, na podstawie innych informacji z etykiety: 100 minus suma składników analitycznych (białka, tłuszczu, popiołu, włókna pokarmowego i wody).

tłuszczów, hipertriglicerydemię (wysoki poziom tłuszczu we krwi) czy cierpiących na zapalenie trzustki, powinno unikać się diet o bardzo niskim poziomie węglowodanów, ze względu na to, że zwykle zawierają dużą ilość tłuszczu. Dla psów wymagających niskiego poziomu tłuszczu w diecie, może okazać się konieczne podawane diety zawierającej wyższe zawartości węglowodanów.

Gluten – zły czy dobry?

Karmy bezzbożowe są często pozbawione okrytego złą sławą glutenu, który to jest mieszaniną białek roślinnych (gluteniny i gliadyny) zawartych w ziarnach zbóż, takich jak np. pszenica, żyto, jęczmień. Związane jest to z powszechną obawą przed nietolerancją

glutenu, czyli chorobą zwaną u ludzi celiakią. Jest to niebezpieczna przypadłość, wymuszająca od chorych wykluczenie nawet śladowych ilości glutenu z diety, pod groźbą poważnych kompli-

10

kacji zdrowotnych. W ostatnim czasie pojawiło się też nowe zjawisko – nieceliakalna nietolerancja glutenu (NNG) i podczas gdy na celiakię cierpi zaledwie 1% populacji ludzkiej, to dokładne dane nt. NNG nie są jeszcze określone – szacuje się, że dotyka 6% populacji. Mimo marginalnego problemu w społeczeństwie, wiele osób mylnie przypisuje sobie szeroko pojętą nietolerancję glutenu, w następstwie eliminując ten składnik z diety „na wszelki wypadek”. Prawdopodobnie ma na to wpływ rosnącą popularność bezglutenowych blogów kulinarnych i wzrost ilości produktów gluten-free na półkach sklepowych. Podążając za trendami w żywieniu człowieka, glutenu unika się także w żywieniu czworonogów. Tymczasem badania przeprowadzone na psach wykazały, że strawność glutenu jest porównywalna

ze strawnością białka drobiowego. Co więcej, stwierdzono pozytywny wpływ glutenu na jakość odchodów, szczególnie u psów dużych ras, cechujących się wrażliwym przewodem pokarmowym.

Zważywszy na fakt, że nietolerancja glutenu u psów może wystąpić jako dziedziczna choroba jedynie u seterów irlandzkich, bezkrytyczne eliminowanie z diety glutenu u zdrowych osobników innych ras nie ma uzasadnienia zdrowotnego.

Psy są w stanie trawić przetworzone ziarna zbóż, podobnie jak inne źródła węglowodanów. Jednym z dowodów są badania ewolucyjne, wskazujące na istotne różnice w ekspresji genów kodujących poszczególne enzymy biorące udział w trawieniu i przemianie węglowodanów pokarmowych oraz aktywności tych enzymów u psów i wilków (wykazano także różnice w obrębie różnych ras psów). Udowodniono, że współczesny pies zaadaptował się w procesie udomowienia do diety o wysokiej zawartości skrobi. Jednocześnie nie ma wątpliwości, z punktu widzenia potrzeb żywieniowych i specyfiki metabolicznej psów, że gatunek ten nie potrzebuje węglowodanów, jako źródła niezbędnych substancji odżywczych i energii (minimalne zapotrzebowanie na węglowodany zostało określone jedynie dla suk w okresie reprodukcji).

Z kolei analiza porównawcza genomu współczesnych kotów domowych i dziko żyjących kotowatych nie wykazała między nimi różnic w ekspresji genów, które mogłyby być zaangażowane w metabolizm skrobi. Dodatkowo profil metaboliczny wątroby kotów jest tak skonstruowany, że właściwie nie uwzględnia węglowodanów jako potencjalnego źródła energii. Teoretycznie powinny dostosować się do sporej ilości węglowodanów w diecie, tak jak stało się to z psami, jednak koty do dzisiaj są bezwzględnymi mięsożercami. Ich metaboliczne przystosowanie do pozyskiwania składników odżywczych z produktów pochodzenia zwierzęcego sprawia, że podawanie im przez długi czas suchych karm o wysokiej zawartości węglowodanów może prowadzić do przewlekłej hiperglikemii, niekiedy prowadzącej do cukrzycy. Co ciekawe, większość karm bezzbożowych, to produkty przeznaczone dla psów, a nie dla kotów.

K army Grain- i Gluten-Free | EKSPERT RADZI

Podsumowanie Karmy grain-free nie zawsze są niskowęglowodanowe. Gdy jednak zapytamy właścicieli, dlaczego zmienili karmę na bezzbożową, odpowiedzą „ponieważ psy nie potrzebują węglowodanów”. W pewnym stopniu jest to prawda – u psów, ani tym bardziej u kotów, nie określono zapotrzebowania na węglowodany. I chociaż zboża są często stosowanym źródłem węglowodanów, to suche karmy grain-free również je zawierają – tylko

pochodzące z alternatywnych źródeł – i mogą zawierać tyle samo węglowodanów, co tradycyjne karmy „zbożowe”. Warto zauważyć, że autorzy publikacji naukowych podkreślają różnice w strawności czy indeksie glikemicznym, wskazujące na potencjalne korzyści płynące ze stosowania składników innych niż zboża.

Niektórym psom służy podawanie karm niskowęglowodanowych, a innym nie – jest to kwe-

stia indywidualna. Nie ma zatem określonego idealnego poziomu węglowodanów w diecie, który pasowałby do każdego psa – dobór odpowiedniej diety dla konkretnego osobnika będzie zależał od umiejętności obserwacji jego opiekuna. Każdy pies trawi węglowodany w różnym stopniu – niektóre z nich mają prawidłowy stolec kiedy w ich diecie znajdują się zboża, inne nie. Pies domowy, jako gatunek, nie ma jednego, stałego zapotrzebowania na składniki pokarmowe.

“

Badania przeprowadzone na psach wykazały, że strawność glutenu jest porównywalna ze strawnością białka drobiowego.

Co więcej, stwierdzono pozytywny wpływ glutenu na jakość odchodów, szczególnie u psów dużych ras, cechujących się wrażliwym przewodem pokarmowym. Zważywszy na fakt, że nietolerancja glutenu u psów może wystąpić jako dziedziczna choroba jedynie u seterów irlandzkich, bezkrytyczne eliminowanie z diety glutenu u zdrowych osobników innych ras nie ma uzasadnienia zdrowotnego.

„

Reklama

Pies Rasowy 7/8-9

/ lipiec – sierpień – wrzesień

11

W sytuacji, gdy zwierzę ma tendencję do nadwagi, warto zwrócić uwagę na gęstość energetyczną karmy, a przede wszystkim na zawartość tłuszczu, którego wysoki poziom może spowodować niepożądany wzrost masy ciała.

RASA MIESIĄCA

CHART POLSKI

W POSZUKIWANIU PRZESZŁOŚCI, CZYLI MOJE CHARCIE PODRÓŻE

Blanka Horbatowska sędzia kynologiczny X grupa FCI, hodowca chartów polskich Arcturus

Charty polskie są moją ogromną pasją. Od 20 lat, oprócz posiadania i hodowli tych pięknych psów, wiele podróżuję prowadząc poszukiwania, starając się odnajdywać kolejne ślady dotyczące historii rasy oraz osoby zajmujące się niegdyś tymi psami. Często jestem świadkiem wielu wzruszeń wywołanych wspomnieniami. Są to dla mnie niezmiernie cenne doświadczenia i miłe spotkania, bowiem dzięki nim mogę uczyć się od ludzi, dla których chart polski był ważnym elementem życia i historii ich rodzin.

Moje poszukiwania opierają się najczęściej na przekazach ustnych i zdjęciach dawnych chartów polskich. Później, w trakcie podróży, staram się odnajdywać ludzi i m iejsca.

12

Fot.: Marie Palmqvist, INCITATUS Arcturus

Chart polski | RASA MIESIĄCA

Fot.: M. Horbatowski, Ares, Głogów 2000 r.

Fot.: A. Przybyła, Autorka tekstu ze swoimi chartami na schodach zrujnowanego dworu w Olesznie 

Pierwszym moim znaleziskiem był Ares. W 1991 roku ktoś znajomy opowiedział mi o białym charcie, który mieszka na jednym z głogowskich osiedli, a ponieważ miałam wtedy greyhoundkę (która najprawdopodobniej uciekła kłusownikom), wydawało się tej osobie, że to takie same psy. Zaczęłam szukać i znalazłam. Okazało się, że Ares jest chartem polskim z okolic Buska Zdroju i oczywiście nie ma papierów. Jednak patrząc na tego psa nie można go było pomylić z żadną inna rasą, tak typowy i piękny był to pies. Zdjęcia które udostępniam, pokazują już psa kilkunastoletniego pochodzą z 2000 roku.

Niestety, nigdy nie udało się go wpisać do Księgi Wstępnej (KW), ani w żaden sposób wykorzystać do hodowli.

Wiedziałam jednak z jakich okolic pochodził i tak w roku 2006 po wystawie w Kielcach, na której byliśmy z dwoma naszymi chartami polskimi Ferdkiem i Gudelką, pojechaliśmy z moim mężem Marcinem w te rejony poszukując chartów polskich. Trafiliśmy do Solca, gdzie po prostu, w kilku sklepach pytaliśmy o charty. Oczywiście nikt nic nie wiedział, co było do przewidzenia, byliśmy jednak uparci i w końcu ktoś wspomniał, że

Pies Rasowy 7/8-9

możemy popytać pod sklepem w Wełninie. Wieś jest położona po drodze do Solca. Przed sklepem po naszym pytaniu zaległo znaczące milczenie. Nie pozostało nam nic innego, jak wolno przejechać się po wsi wypatrując na podwórkach długonogich mieszkańców. Przejażdżka w jedną stronę, nic nie dała.

Coś mnie jednak tknęło żeby tę trasę powtórzyć i nagle za jedną z metalowych bram zobaczyłam, uśmiechniętego, szorstkowłosego młodego charta.

Marcin zahamował z piskiem opon. A jednak są! Rozmowa z właścicielem na początku nie bardzo się kleiła, wyczuwało się nieufność. Wszystko nagle się zmieniło kiedy z naszego samochodu wyszły psy, dumnie rozglądając się dokoła. Rezerwa naszego rozmówcy natychmiast zniknęła – charciarz, charciarza zawsze pozna.

Pytaliśmy o charty polskie, okazało się, że jedyne są tylko u jednego gospodarza na końcu wsi. Pojechaliśmy tam i czekała nas niespodzianka w postaci kilkunastu chartów ze swoimi właścicielami, którzy dowiedzieli się już o naszym przyjeździe. Piękne zadbane, wybiegane, ani jeden nie był na smyczy, w przewadze były to mixy greyhounda i whippeta. Miło było patrzeć na psy

/ lipiec – sierpień – wrzesień

 Fot.: M. Horbatowski, Młody szorstkowłosy chart, Wełnin 2006

w tak znakomitej kondycji i ich dumnych właścicieli. Dotarliśmy też do właściciela tych jedynych w okolicy chartów polskich.

Mieszkały u niego trzy: Awans, Oksana i Roksana, okazało się, że Oksana jest szczenna i nie-

 Fot.: M . Horbatowski, Charty polskie Awans i Roksana

długo ma urodzić. Z opowieści właścicieli wynikało, że psy pochodzą jeszcze od chartów utrzymywanych w dworze w Solcu, po wojnie trafiły między innymi do ojca naszego gospodarza, podał nam pochodzenie i opisał mioty jakie się u nich rodziły wstecz do 68 roku.

13

 Fot.: A. Szynkiewicz, sylwetka

F ot.: Majątek Niemojewskich - polowanie z chartami 1911 r. niżej Polowanie w Podzamczu, 1913 r.

F ot.: Polowanie w Olesznie, 1911 r.

Właścicielowi zależało na wpisaniu swoich psów do KW, a póki co obiecał przekazać mi cały miot, który się urodzi, żebym dokonała wpisu. Tak też się stało i to szybciej niż się tego spodziewałam. Kiedy maluchy miały 3 tygodnie, Oksana poważnie zacho-

rowała, straciła pokarm i trzeba było czym prędzej jechać te 500 km po szczeniaczki. Tak trafiły do nas Bura, Antrejka, Acan, Artus i Anilka. Maluchy odchowały się dobrze, zostały przez nas rozdane, do ludzi, którzy jak nam się wydawało, zrozumieją jak ważne dla rozwoju rasy są to psy.

Niestety, jak to często bywa, do dalszej hodowli użyta została tylko Bura, której właścicielką jest

14

 Fot.: A. Domańska, Awans, Oksana i Bura

Aleksandra Domańska (hodowla Cepeliada). Ze skojarzenia Burej z naszym Ferdkiem urodził się jeden miot, na szczęście dzięki wysiłkom i samozaparciu Patryka Bukowczana i Artura Litwy, do KW zostały wpisane także Roksana, Oksana i Awans.

Roksana w hodowli Kawecan po Incitatusie Arcturus urodziła również jeden miot. Mimo wielkich starań z mojej strony, nie udało się użyć do hodowli Awansa, który miał być skojarzony z Gają Akacjana.

Moje poszukiwania nie ograniczają się tylko do szukania współcześnie żyjących psów.

Prowadzę badania nad wszelkimi archiwami, czy zbiorami dokumentów i zdjęć sprzed II wojny światowej. Bywając na grupach, forach i blogach genealogicznych, można znaleźć bardzo ciekawe i inspirujące materiały. W ten sposób trafiłam na Tadeusza Jedliczkę. Jest on potomkiem Edwarda Niemojewskiego (4xprawnuk), a rodzina Niemojewskich byłą jedną z ostatnich w II Rzeczypospolitej, która hodowała charty polskie i organizowała polowania z udziałem tych psów.

Panem na włościach był Sergiusz Niemojewski, syn Stanisława. W roku 1880 rozciągały się od Włoszczowa, Oleszna po Lasocin, łącznie zajmując ponad 12 tys. ha. Rodzina mogła poszczycić się bogatą tradycją hodowania chartów polskich oraz innych psów myśliwskich, w tym ogarów, ale chlubą majątku były najlepsze konie pełnej krwi, półkrwi oraz konie ras wschodnich. Psy używane były do polowań organizowanych z wielką pieczołowitością.

Do Oleszna i Włoszczowa zjeżdżali ziemianie z całej Rzeczypospolitej. Tereny łowieckie zajmowały połowę powierzchni

Folwarku Podzamcze, a upolowana zwierzyna była eksportowana do wielu krajów Europy.

Nic więc dziwnego, że folwark ten (Włoszczowa), a także Oleszno, siedziba rodu Niemojewskich, były ostatnimi bastionami charta polskiego, w obu tych majątkach mieściły się psiarnie gdzie je trzymano. Polowania konne zaczynano na Podzamczu, kończąc w Olesznie.

Po śmierci Sergiusza w 1921 roku, tradycje podtrzymywali synowie Konrad w Olesznie i Józef w Woli Świdzińskiej. Tam też, mimo wprowadzenia wysokich podatków od chartów, nadal polowano z tymi psami aż do II Wojny Światowej. Niestety, majątek Niemojewskich nie ustrzegł się parcelacji (w 1945 r.), jedynie Podzamcze podzielone między córki Sergiusza Niemojewskiego uniknęło wywłaszczenia. Charty i konie trafiły w ręce okolicznych chłopów. Jednak sentyment do chartów był tak wielki, że jeszcze w latach 70. Józef Niemojewski, odwiedzając swoją siostrę Helenę Jedliczka na Podzamczu, prosił o przyprowadzenie mu chartów, które były potomkami jego psów i mimo że charty były wówczas często ukrywane w stodołach, we dworze miały swoje honorowe miejsce na kanapach. Współcześnie potomkowie rodziny Niemojewskich kultywują tradycje związane z jeździectwem i hodowlą koni, a część majątku nadal jest w rękach prawowitych właścicieli. Niestety charty pozostały tylko we wspomnieniach i na fotografiach w rodzinnych albumach.

Po 100 latach, w październiku 2015 roku na Podzamczu, odbył się ponownie Ziemiański Hubertus. Zostałam na niego zaproszona ze swoimi psami. Charty doskonale wpisały się w nastrój imprezy, bardzo miło było słyszeć

komplementy na temat naszych psów i słuchać wspomnień tych, którzy znali charty polskie w zamierzchłych czasach. Odwiedzając Włoszczową, chciałam znaleźć też dwór w Olesznie, na dawnych zdjęciach stamtąd widać najwięcej chartów. Dotarłam tam, budynek niestety był w opłakanym stanie, dość mocno zdewastowany, a kiedyś tętnił życiem, otoczony stajniami i psiarniami, pięknym parkiem i fosą. Wrażenie było przygnębiające, a nasze psy wyglądały tam niczym duchy przeszłości.

Historia hodowli psów i koni jest nierozerwalną częścią historii ziem polskich. Dla kogoś łączącego miłość do psów z pasją historyczną to znakomite połączenie. Chęć dotarcia do śladów przeszłości, często zatartych, owianych mgiełką tajemnicy, pobudza naszą wyobraźnię, skłania do poszukiwań i podróży, odkrywania historii miejsc i ludzi z przeszłości. Spotkania z ludźmi dostarczają pięknych opowieści o ludziach, zwierzętach i świecie, który przeminął wraz z końcem II wojny światowej, lecz nadal trwa w ludzkich wspomnieniach.

Chart polski | RASA MIESIĄCA

F ot.: M. Horbatowski, Hubertus Ziemiański, Podzamcze 2015 r. spotkanie z potomkami rodziny Niemojewskich

W artykule wykorzystano zdjęcia z archiwum rodzinnego Niemojewskich dzięki uprzejmości Tadeusza Jedliczki.

II ZJAZD ARCTURUSÓW

Fot.: W. Henschke, uczestnicy II Zjazdu ARCTURUSÓW

W życiu hodowcy przychodzi taki moment, kiedy patrzy w kalendarz i zdaje sobie sprawę, że od dnia narodzin jego pierwszego miotu właśnie mija 15, a od zakupu pierwszego charta polskiego 20 lat.

Pierwszy miot w hodowli p. Blanki Horbatowskiej urodził się 25.04.2001 r. Od tego czasu na świat przyszło 16 miotów chartów polskich, w tym 147 szczeniąt z przydomkiem Arcturus. Psy z tej hodowli stawały się rodzicami w 16 innych hodowlach w Polsce i za granicą. Zdobyciem tytułu Zwycięzcy Świata i Zwycięzcy Europy może poszczycić się 10 „Arcturusów”.

W dniach 4-5 czerwca 2016 roku, w trzy lata po pierwszym takim wydarzeniu, w województwie dolnośląskim, w urokliwej wsi Kotla odbył się II Zjazd Arcturusów. Tym razem na zaproszenie odpowiedziało ponad 40 osób, w tym wielu sędziów, asystentów kynologicznych, a także właścicieli i hodowców, którzy są sympatykami i przyjaciółmi hodowli Arcturus. Pojawiło się także 28 chartów polskich.

Pierwszym punktem programu, dnia 4 czerwca w sobotę, był przegląd pogłowia. Podeszło do niego 18 psów z tej hodowli oraz 6 psów z innych, które za swoich przodków mają właśnie psy Arcturus (w tym hodowle z Polski, Chorwacji i Czech), łącznie 24 sztuki. Każdy pies otrzymywał szczegółowy opis na podstawie oceny w ruchu i w statyce oraz dokładnych pomiarów zoometrycznych. Dzięki tym pomiarom mogły zostać później obliczone ważne współczynniki opisane we wzorcu rasy, takie jak stosunek długości skośnej tułowia do wysokości w kłębie, stosunek długości głowy do wysokości w kłębie, stosunek długości głowy do długości kufy. Dla mnie osobiście, jako asystenta kynologicznego, takie doświadczenie jest niezwykle cenne, formuła wystaw nie pozwala na to by poświęcić minimum 10-15 minut każdemu psu na uważne przyjrzenie się każdej części jego ciała, na skrupulatne pomiary oraz fachową dyskusję, dlatego tego typu przeglądy pogłowia są tak istotne, a zdobyta wiedza oraz uwagi od sędziego pozostają na długo w pamięci.

Na podstawie pomiarów i opisów za najpiękniejsze zostały uznane: 11-miesięczny AWATAR McCalley z Czech (wł. Šárka Rezková), 3-letni OSKIERKO Arcturus (wł. Mirosław Kuc) oraz 6-letnia ŁOWNA Arcturus (wł.

Michał Golaś). Tytuł Najlepszego Psa Zjazdu wywalczyła sobie ŁOWNA. W między czasie wszyscy chętni mogli skorzystać z usług p. Anny Bilik, behawiorysty i trenera COAPE, która specjalnie na to wydarzenie opracowała testy behawioralne. Podczas testu każdy pies otrzymywał punkty za reakcję na inne psy, socjalność z człowiekiem i współpracę z właścicielem, odporność psychiczną, wykształcenie popędów oraz samokontrolę. Pani Anna udzielała

Pies Rasowy 7/8-9

/ lipiec – sierpień – wrzesień

wszelkich behawioralnych porad oraz z chęcią odpowiadała na pytania.

Następnego dnia byliśmy uczestnikami trzech wykładów. Jako pierwsza dzieliła się z nami wiedzą pani lek. wet. Marta Malwina Gotowiecka, doktorantka na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu, na Wydziale Medycyny Weterynaryjnej. Omówione zostały podstawowe zagadnienia z rozrodu psów, od krycia aż po sam poród. Jako druga przemawiała do nas pani inż. Magdalena Firuta prezentując swoją pracę inżynierską, którą był „Projekt Bazy Hodowlanej Chartów Polskich”. Ostatnim wykładem była prezentacja organizatora tego zjazdu, pani Blanki Horbatowskiej, pt. „Chart polski – ocena”, podczas której uczestnicy żywo włączali się do dyskusji dotyczącej anatomii rasy oraz jej wad i zalet zadając pytania i analizując zdjęcia.

Dodatkową atrakcją dla pań była możliwość przebrania się w XVI, XVIII i XIX wieczne stroje, które zaprojektowała oraz wykonała obecna na zjeździe pani Ewa Jobko, a następnie sesja fotograficzna z chartami w malowniczym ogrodzie na terenie pałacu Kotla.

Każdy uczestnik otrzymał pamiątkę w postaci koszulki z nadrukiem, który przedstawiał portret charta polskiego o imieniu MAURYCY Arcturus, wykonany przez artystkę panią Katarzynę Mijakowską.

W wolnych chwilach wszyscy obecni spacerowali po zacienionym parku, natomiast psy regularnie zażywały kąpieli w chłodnym stawie oraz ganiały się do upadłego. Mieliśmy okazję zwiedzić pałac Kotla od piwnicy aż po sam dach pod przewodnictwem właściciela, pana Zbigniewa Klicha. Za przygotowanie niezwykle urozmaiconych posiłków odpowiedzialna była sołtys Kotli, pani Ewa Kłonica. Niemożliwym było nie uśmiechnąć się na widok kolorowych, kunsztownie przyrządzonych przekąsek. Serdeczne podziękowania należą się również trzem niezastąpionym wolontariuszkom Głogowskiego Stowarzyszenia Pomocy Zwierzętom AMICUS, które z własnej woli zakasały rękawy i pomagały w przygotowaniach oraz podczas trwania imprezy.

Przez cały czas trwania zjazdu panowała fantastyczna, przyjacielska atmosfera. Rozmowom na tematy kynologiczne i nie tylko nie było końca. Spełniło się marzenie organizatorów oraz uczestników sprzed trzech lat o kontynuowaniu zjazdów. Rodzą się kolejne pokolenia chartów polskich, a zapał wśród miłośników rasy nie ginie, tak więc pozostaje zbierać siły do zabaw i tematy do rozmów na następny zjazd tej hodowli. To był wspaniały weekend w przemiłym towarzystwie oraz w obecności tej pięknej, polskiej rasy. inż. Dominika Daszkiewicz, asystent kynologiczny

15

RASA MIESIĄCA

CHART POLSKI Wzorzec FCI nr 333

Mocny kościec, zwarta budowa ciała, wyraźna muskulatura i mocne szczęki świadczą o tym, że pies ten był używany do polowania w trudnych warunkach polskiego klimatu.

Kraj pochodzenia: Polska Przeznaczenie: pies myśliwski, do polowania nie tylko na zające, lisy, sarny i dropie, ale także na wilki.

Klasyfikacja FCI: Grupa 10 – Charty. Sekcja 3 - Charty krótkowłose. Nie podlega próbom pracy.

KRÓTKI RYS HISTORYCZNY: pierwsze wzmianki o charcie polskim pochodzą z XIII wieku, prawdopodobnie pochodzi on od chartów azjatyckich w typie saluki. Jest niemożliwe, aby rasa ta powstała w wyniku krzyżówek greyhoundów i borzojów, jak uważa rosyjski autor Sabaniejew, bowiem borzoje znane są od czasów panowania cara Iwana Groźnego, czyli od XVI wieku. W literaturze, zwłaszcza łowieckiej często pojawiają się wzmianki o charcie polskim, dużo jest także dokumentacji ikonograficznej. Opisy są bardzo zbliżone do siebie.

Niezmienny wygląd charta polskiego w malarstwie dowodzi, że pomimo ewentualnych krzyżówek rasa zachowała swój oryginalny wygląd aż do końca XIX wieku.

stej, a nawet – jak na charta – jest mocna. Wierzchołek nosa nieco poniżej linii kufy jest pożądany (profil „romański”). Linie górne kufy i czaszki powinny być nieco rozbieżne. Wargi: daleko rozcięte; suche, ale nie przesadnie – w przedniej części kufy mogą tworzyć niewielką fałdę, przykrywającą pigmentowane brzegi wargi dolnej, ale nigdy nie są obwisłe i nie zasłaniają żuchwy. Szczęki i zęby: mocne, zgryz nożycowy dopuszczalny cęgowy.

Oczy: zależnie od maści psa tęczówka ma odcień od ciemnobrązowego do bursztynowego, ale pożądane są oczy ciemne. Oczy są wyraziste, dość

WYGLĄD OGÓLNY Chart polski jest to pies duży, muskularny, silny, wyraźnie mocniejszy od innych chartów krótkowłosych. Nie powinien być jednak ciężki ani limfatyczny. Wyglądem najbardziej zbliżony jest do charta typu azjatyckiego, który jest jego przodkiem. Mocny kościec, zwarta budowa ciała, wyraźna muskulatura i mocne szczęki świadczą o tym, że pies ten był używany do polowania w trudnych warunkach polskiego klimatu. Wyraziste czy o czujnym, przenikliwym spojrzeniu odgrywają ważną rolę w wyglądzie ogólnym.

WAŻNE PROPORCJE Stosunek długości tułowia do wysokości w kłębie wynosi 10,2-10,3 : 10,0.

ZACHOWANIE / CHARAKTER Chart polski jest pewny siebie, odważny i powściągliwy. W pościgu jest szybki, bardzo zręczny i wytrzymały. W akcji działa szybko i gwałtownie.

GŁOWA Mocna, sucha i długa. Stosunek długości głowy do wysokości w kłębie u samców 37-39 : 100, u suk 36 - 38 : 100. Stosunek długości kufy do długości czaszki 1 : 1, ale kufa może być nieco dłuższa. Stosunek szerokości głowy na wysokości łuków jarzmowych do długości głowy około 308 : 100. Pożądany stosunek obwodu kufy przed otworami podoczodołowymi do długości głowy 80 : 100. Czaszka: część mózgowiowa czaszki powinna być płaska; bruzda czołowa słabo zaznaczona, pożądana głębokość 5 mm. Krawędź czołowa, łuki nadoczne słabo zaznaczone. Linia boczna czaszki powinna płynnie przechodzić w linię boczną kufy.

Stop: bardzo słabo zaznaczony. Wierzchołek nosa: czarny lub ciemny; duży; wystający poza wargi.

Kufa: mocna, zwęża się w kierunku wierzchołka nosa łagodnie tak że nie sprawia wrażenia spicza-

16

 Fot.: K. Mijakowska, chart polski w ruchu.

duże, ustawione lekko ukośnie, kształtu migdałowego. Wyraz oczu jest charakterystyczny: czujny i przenikliwy. Uszy: średniej wielkości, dość wąskie, po wyciągnięciu ku przodowi ich końce z łatwością sięgają wewnętrznego kącika oka. Osadzone na wysokości oczu. Małżowina uszna ma stosunkowo miękką chrząstkę. Uszy sprawiają wrażenie mięsistych. Dopuszczalny sposób noszenia uszu: załamane ku tyłowi, przylegające do szyi; postawa dachowa; w stanie podniecenia mogą być całkowicie podniesione, albo z końcami lekko załamanymi do przodu.

SZYJA Długa, mocna, muskularna, o owalnym profilu, łagodnie wzniesiona od linii kłębu. Głowa dość wysoko noszona (w spokoju chart polski nosi głowę nieco niżej niż greyhound).

TUŁÓW U swobodnie stojącego charta polskiego wysokość w kłębie powinna być równa wysokości w guzach biodrowych. Kłąb: słabo zaznaczony. Linia górna: prosta w części piersiowej, lekko wysklepiona w części lędźwiowej. U suk część lędźwiowa prawie prosta nie stanowi wady. Lędźwie: szerokie i muskularne. Zad: łagodnie spadzisty, długi, muskularny i szeroki (szerokość między guzami biodrowymi stanowi 12–14% wysokości w kłębie).

Klatka piersiowa: bardzo pojemna, głęboka Ideałem jest klatka piersiowa sięgająca mostkiem do guza łokciowego); widziana z przodu umiarkowa-

Chart polski | RASA MIESIĄCA

nie ud i na spodniej stronie ogona włos jest dłuższy, ale też twardy. Portki i pióro wyraźne. Umaszczenie: wszystkie kolory są dopuszczalne. Brzegi powiek i wierzchołek nosa są czarne lub ciemne; jedynie przy maściach rozjaśnionych, jak beżowa lub błękitna, wierzchołek nosa jest odpowiednio beżowy lub błękitny

WIELKOŚĆ

 Fot.: D. Daszkiewicz, prawidłowy typ głowy charta polskiego, ŁOWNA Arcturus.

nie szeroka; żebra dobrze wysklepione, zwłaszcza tylne, ale nie beczkowate. Żebra są długie, ustawione ukośnie w stosunku do kręgosłupa. Mostek długi. Brzuch podkasany.

OGON Długi, mocny u nasady, w spoczynku nisko noszony, koniec ogona powinien być sierpowato zakręcony ku górze lub tworzyć pierścień. W spoczynku pies może nosić ogon prosto opuszczony, ale nie luźny i wiszący – nazywany „krowim”. W ruchu ogon może być wyżej uniesiony, ale nasada ogona nie powinna być noszona powyżej linii lędźwi. Ogon ozdobiony piórem.

KOŃCZYNY PRZEDNIE Długie, suche, dobrze umięśnione, niezbyt szeroko rozstawione, widziane z przodu kończyny powinny być równoległe. Przedramię: długie; stosunek odległości od guza łokciowego do ziemi do wysokości w kłębie powinien wynosić około 54 - 100, ale pies nie może sprawiać wrażenia wysokonożnego. Śródręcze: ustawione lekko ukośnie w stosunku do ziemi. Łapy przednie: owalne, palce zwarte, wysklepione.

KOŃCZYNY TYLNE Długie, dobrze umięśnione, dość dobrze ukątowane, lekkoodstawione do tyłu i lekko rozstawione (ale wyraźnie mniej niż u greyhounda). Widziane z tyłu kończyny tylne powinny być równoległe. Podudzie: długie. Staw skokowy: mocny. Łapy tylne: owalne, bardziej wydłużone niż w kończynach przednich, palce zwarte.

Pożądana wysokość w kłębie u suk 68-75 cm, u samców 7080 cm. Osobniki większe ponad optymalny wzrost są dopuszczalne pod warunkiem zachowania typowej budowy. Wzrost nieco mniejszy niż wzorcowy nie stanowi wady dyskwalifikującej pod warunkiem, że oprócz tego nie ma do psa innych zastrzeżeń.

UWAGA: psy muszą mieć dwa, równej wielkości widoczne jądra.

WADY Wszelkie rozbieżności z powyższym wzorcem powinny być uważane za wady powodujące obniżenie oceny w zależności od stopnia wyrażenia. WYGLĄD OGÓLNY (wady): wyraźnie inny stosunek długości tułowia do wysokości w kłębie; kościec delikatny, słaby; muskulatura słaba, budowa limfatyczna. GŁOWA (wady): zbyt wysklepiona partia czołowa; bruzda czołowa wyraźnie zaznaczona; stop wyraźnie zaznaczony; cienki, spiczasty wierzchołek nosa; zbyt wypukły grzbiet nosa; przesadnie rozwinięte fafle; szczęki słabe; przodozgryz lub tyłozgryz; znaczne braki w uzębieniu (za wyjątkiem P1); oczy wyłupiaste; uszy płasko opadające po obu stronach głowy. SZYJA (wady): szyja krótka, cienka; głowa noszona przesadnie wysoko lub zbyt nisko. TUŁÓW (wady): grzbiet wysklepiony już od kręgów piersiowych; lędźwie zbyt silnie wysklepione; klatka piersiowa płaska, płytka; mostek krótki, rękojeść mostka cofnięta tak, że patrząc z boku nie widać jej spoza krawędzi barku. OGON (wada): całkowicie zakręcony nad grzbiet lub noszony na bok. KOŃCZYNY PRZEDNIE (wady): stroma łopatka; łokcie zwrócone na zewnątrz lub do wewnątrz; francuska postawa. KOŃCZYNY TYLNE (wady): zbyt słabe kątowanie; postawa krowia lub beczkowata; luźne palce. SKÓRA (wada): skóra gruba, luźna, mało elastyczna. UMASZCZENIE (wady): wierzchołek nosa i brzegi powiek różowe lub plamiste; wyraźne rozjaśnienie koloru wierz-

CHODY Chody powinny być płynne i sprężyste; odpowiednie kątowanie kończyn przednich i tylnych pozwala na długi i swobodny wykrok, zarówno w stępie, jak i w kłusie. Charty wolno oprowadzane mogą poruszać się inochodem, ale po przyspieszeniu powinny wrócić do normalnego kroku. Akcja kończyn tylnych jest bardzo charakterystyczna: w krótkim kłusie kończyny tylne stawiane są w jednej linii (pies „sznuruje”). Wąska akcja tylnych kończyn nie jest wadą.

SKÓRA Elastyczna, dobrze przylegająca.

OKRYWA WŁOSOWA Włos w dotyku sprężysty, dość twardy, ale nie drutowaty, ani nie jedwabisty. Niejednakowej długości na tułowiu: na kłębie włos dłuższy, na bokach, mostku i kończynach jest najkrótszy, brzuch pokryty delikatnym i rzadkim włosem. Na tylnej stro-

Pies Rasowy 7/8-9

/ lipiec – sierpień – wrzesień

F ot.: M. Horbatowski, różnice w budowie i wielkości psa oraz suki, INNOCENTY Arcturus i GUDELKA Arcturus.

chołka nosa i brzegów powiek przy maściach innych niż błękitna i beżowa.

WADY DYSKWALIFIKUJĄCE: nieuzasadniona agresywność, przesadna nieśmiałość, ospałość. Oczy małe, trójkątne.

17

EKSPERT RADZI

Ocena

UzębIENIA u psów

lek. wet. Andrzej Pławiński

specjalista chorób zakaźnych zwierząt Międzynarodowy sędzia III grupy FCI teriery – wszystkie rasy Krajowy sędzia II grupy FCI pinczery i sznaucery, czarne teriery rosyjskie

F ot.: Imfoto / Shutterstock.com

okiem sędziego

 Fot.: kzww / Shutterstock.com

Ocena uzębienia u psów Budowa, ilość i ustawienie zębów u psów jest wspólna dla całego gatunku psa domowego (Canis familiaris). Oznacza to, że uzębienie psów rasowych i nierasowych nie różni się od siebie.

U wszystkich najpierw wyrzyna się uzębienie mleczne, które po kilku miesiącach zastępowane jest przez uzębienie stałe. Szczenię ma zębów mlecznych mniej niż osobnik dorosły, bo nie wszystkie zęby stałe mają swoich „mlecznych prekursorów”.

Aby móc odnieść się do wad

18

uzębienia należy zapoznać się z budową i funkcją zębów. Zęby tkwią w zębodołach szczęki i żuchwy. Żuchwa często mylnie nazywana jest „dolną szczęką” (!?).

Unikajmy tego laickiego określenia. Część zęba wystająca ponad dziąsło nosi nazwę korony i pokryta jest szkliwem. Część zęba umieszczona w zębodole to korzeń zęba. Tam gdzie korona przechodzi w korzeń wyróżniamy szyjkę zęba. Szyjka i korzeń pokryte są tak zwanym cementem. Wewnątrz zęba w jego komorze znajduje się miazga zębowa, silnie unaczyniona i unerwiona (stąd ból zębów!).

Rozmieszczenie zębów i ich funkcja Z przodu szczęki i żuchwy psa umieszczone są zęby sieczne – siekacze – po sześć na górze i na dole. Dla ich oznaczenia stosujemy symbol „I” (wielka litera „i”). Służą one do precyzyjnego odcinania małych kęsów, oskrobywania elementów pożywienia, współdziałają przy chwytaniu; są niezbędne przy własnej toalecie psa – np. iskaniu się czy też obgryzaniu pazurów.

Po obu stronach siekaczy w szczęce (góra) i żuchwie (dół) znajdują się kły, oręż psa. Służą

NOWOŚĆ

DING (U EN S P

tu

ł

n

zg

EN V O R P DNIONE O UDOW OWO UK o NA e s

(U SA)

LLY

FICA

NTI SCIE

) A

PATE N T

ZDROWY START OD PIERWSZYCH DNI: INWESTYCJA W PRZYSZŁOŚĆ

zo

at ne do p

Z

TA W

RI

AM

ES

W

PRODUKT DOSTĘPNY W KLUBIE HODOWCÓW ROYAL CANIN Zapisz się już dziś! www.royalcanin.pl/klub-hodowcow

I

ROYAL CANIN® EKSPERT ZDROWEGO ŻYWIENIA PSÓW OD PONAD 45 LAT

I E Z A KC E S O

Opakowania 300 g oraz 1,2 kg

Innowacyjny suplement siary i preparat mlekozastępczy

PIERWSZE DNI ŻYCIA – OKRES KRYTYCZNY Statystycznie około 20% wszystkich urodzonych szczeniąt umiera w ciągu pierwszych dwóch miesięcy życia.

Przeprowadzone badania wykazały, że upadki noworodków są poważnym problemem w hodowlach psów na całym świecie, dotykającym w podobnym stopniu psy różnych ras i wielkości. Szczególnie wysoka śmiertelność odnotowywana była w ciągu pierwszych dni po porodzie – blisko 50% przypadków śmierci szczeniąt miało miejsce przed upływem tygodnia od narodzin.

UPADKI NOWORODKÓW

UPADKI STARSZYCH SZCZENIĄT

% upadków (razem)

14

S P R Z E D A Ż

12 10 8 6 4 2

S Z C Z E N I Ą T

0 1

5

10

15

20

25

30

wiek (dni)

35

40

45

50

55

59

Badanie przeprowadzono na próbie 294 szczeniąt z jednej hodowli

48,1%* upadków szczeniąt przypada na pierwszy tydzień życia

STATYSTYKA

* % wszystkich upadków szczeniąt żywo urodzonych

92% szczeniąt

Zaobserwowano, że u z wyjątkowo niskim poziomem przeciwciał we krwi dochodzi do utraty masy ciała podczas pierwszych dwóch dni. Utrata masy ciała może być wskaźnikiem niedoborów odporności u noworodków.

U szczeniąt, które w drugiej dobie życia miały niski poziom przeciwciał we krwi, ryzyko śmierci w okresie noworodkowym (do 21 dnia życia) było

aż 9-krotnie wyższe.

PUPPY PRO TECH: INNOWACYJNY SUPLEMENT DLA NOWORODKÓW I SZCZENIĄT DO ODSADZENIA W oparciu o najnowsze naukowe ekspertyzy żywieniowe i wieloletnie doświadczenie hodowców z całego świata firma Royal Canin opracowała przełomowy preparat mlekozastępczy wspierający wzrost i prawidłowy rozwój szczeniąt.

Preparat PUPPY PRO TECH został opracowany w celu suplementacji siary suki w pierwszej dobie życia noworodków (odporność bierna), a ponadto stanowi doskonałe uzupełnienie mleka matki wspomagając wzrost i prawidłowy rozwój szczeniąt aż do odsadzenia.

PUPPY PRO TECH Zgłoszone do patentu

DING (U EN S P

ł

tu

o

s

n

zg

EN PROVDNIONE O UDOW OWO NAUK

SCI

(U SA)

LLY

FICA ENTI

) A

PATE N T

Naukowo udowodniona skuteczność

zo

at ne do p

e

Zawiera przeciwciała specyficzne dla psów

ZALECENIA Preparat PUPPY PRO TECH najlepiej zastosować u szczeniąt do 8 godzin po narodzinach.

PREPARAT PUPPY PRO TECH Preparat jest cennym suplementem dla wszystkich noworodków, a szczególnie jest polecany szczeniętom z grupy podwyższonego ryzyka.

INNOWACYJNE SKŁADNIKI O WIELOSTRONNYCH KORZYŚCIACH Przełomowa receptura wzbogacona o nowe składniki wspomagające lepszy start w życie szczeniąt – specyficzne przeciwciała przeciwko najgroźniejszym patogenom: E.coli oraz Canine parvovirus.

Zawiera maltodekstrynę – łatwo strawny węglowodan, sprzyjający utrzymaniu prawidłowego poziomu glukozy we krwi szczeniąt.

Profil składników pokarmowych maksymalnie zbliżony do mleka suki sprzyja harmonijnemu rozwojowi szczeniąt.

Dodatek kwasów tłuszczowych DHA, naturalnie obecnych w mleku matki, wspomaga rozwój mózgu i funkcji kognitywnych szczeniąt.

Zastosowanie prebiotyków (FOS) wspiera przebieg procesu trawienia i zdrowie układu pokarmowego. Łatwe przygotowanie - preparat instant zmieszany z wodą rozpuszcza się szybko i całkowicie dając homogeniczny roztwór.

Do każdego opakowania dołączono zestaw niezbędnych akcesoriów (butelka, miarka, smoczki, instrukcja).

NAJLEPSZY PARTNER TWOJEGO SUKCESU Dla firmy Royal Canin współpraca z Hodowcami trwa już ponad 45 lat i zawsze stanowi kluczowy element działania. Państwa opinie jako ekspertów w dziedzinie rozrodu i odchowu szczeniąt pozwoliły na opracowanie całej gamy specjalistycznych produktów, precyzyjnie dostosowanych do potrzeb psów różnych ras, wielkości i wieku.

Klub Hodowców Royal Canin działa w Polsce nieprzerwanie od 2003 roku, oferując Hodowcom psów nie tylko najwyższej jakości karmy, ale również szeroko pojęte wsparcie na gruncie merytorycznym i praktycznym.

Serdecznie zapraszamy Hodowców psów i kotów.

Formularz rejestracyjny jest dostępny na stronie www.strefa.royal-canin.pl

UNIKALNA OFERTA Korzystne ceny produktów z linii Professional Specjalistyczne produkty: preparat mlekozastępczy, karmy dla suk i kotek hodowlanych, szczeniąt i kociąt w okresie odsadzania i inne Specjalny system rabatowy Bezpłatna dostawa zamówień powyżej 150 PLN (na terenie całego kraju w ciągu 48 godzin)

Indywidualne podejście do klienta oraz opieka dedykowanego przedstawiciela Klubu Bogate wyprawki dla szczeniąt i kociąt Internetowa wizytówka hodowli na stronie głównej Royal Canin Polska Spersonalizowane materiały reklamowe wybranych hodowli

Atrakcyjne programy promocyjne, lojalnościowe i rekomendacyjne

Interesujące artykuły o tematyce kynologicznej i felinologicznej (hodowla, szkolenie, żywienie)

Pakiet startowy dla nowych Członków Klubu Hodowców

Seminaria naukowe dla hodowców

Dystrybutor produktów dla członków Klubu Hodowców: Royal Canin Dystrybucja Centrum Poznań ul. Krzemowa 1, Złotniki 62-002 Suchy Las tel.: 61 624 16 80 fax: 61 624 16 89 hodowcy.rpd.pol@royalcanin.com www.royalcanin.pl

Po zsumowaniu cyfr w liczniku i mianowniku, i pomnożeniu przez 2 otrzymamy całkowitą liczbę zębów stałych – u psa są to 42 zęby.

do chwytania, przytrzymywania, darcia tkanek, demonstracji siły przy odpowiedniej mimice pyska. Kły oznaczamy symbolem „C”. Przy zamkniętym pysku kły żuchwy powinny się lokować

 Fot.: Anton Gvozdikov / Shutterstock.com

3 1 4 2 szczęka (góra) Przód I - C - P - M tył

3 1 4 3 żuchwa (dół)

Pies Rasowy 7/8-9

Zębów mlecznych podlegających wymianie pies ma tylko 28, ponieważ pierwsze zęby przedtrzonowe P1 (małe zęby znajdujące się zaraz za kłami) oraz zęby trzonowe szczęki i żuchwy wyrzynają się dopiero jako zęby stałe w wieku 4-7 miesięcy życia. Wzór zębowy u szczenięcia wygląda następująco:

Przód

3 1 3 0 szczęka I - C - P - M tył 3 1 3 0 żuchwa

Przyjmuje się, że prawidłowy układ zębów przy zamkniętym pysku nazywa się zgryzem nożycowym gdzie pionowo ustawione siekacze szczęki zakrywają i ściśle dotykają swoją tylną powierzchnią przedniej powierzchni siekaczy żuchwy.

Kły żuchwy powinny lokować się w wolnej przestrzeni przed kłami szczęki. Każdy inny układ zębów uważany jest za nieprawidłowy. Na przykład zgryzem cęgowym nazywamy sytuację gdzie siekacze szczęki opierają się bezpośrednio na siekaczach żuchwy przy prawidłowym położeniu kłów.

Nie jest to pożądane, gdyż przy takim zgryzie korony

/ lipiec – sierpień – wrzesień

Reklama

pomiędzy ostatnimi siekaczami szczęki. a kłami szczęki. Za kłami szczęki i żuchwy układają się symetrycznie po obu stronach, po cztery zęby przedtrzonowe, które oznaczamy symbolem „P”.

Zęby te służą do skutecznego przytrzymywania pokarmu lub ofiary, oraz do rozdrabniania i odcinania kęsów. Przy tej ostatniej czynności ściśle współpracują z zębami trzonowymi, które umieszczone są najgłębiej w pysku za zębami przedtrzonowymi. Zęby trzonowe oznaczamy symbolem „M”. W szczęce są po obu stronach po dwa zęby trzonowe, w żuchwie powinny być po obu stronach po trzy zęby trzonowe. Ostatni ząb przedtrzonowy szczęki czyli P4 oraz pierwszy ząb trzonowy żuchwy czyli M1 są znacznej wielkości i nazywamy je łamaczami. Przy prawidłowo wykształconej żuchwie (nie za wąskiej) i właściwym jej położeniu względem szczęki (nie za długiej i nie za krótkiej), łamacze współpracują ze sobą jak nożyce!

Dla opisu uzębienia psa można posłużyć się wzorem zębowym, który przedstawia ilość zębów w połowie czaszki.

19

EKSPERT RADZI siekaczy szybko się niszczą i zęby nadmiernie ścierają.

Przodozgryz – to sytuacja gdzie łuk zębowy siekaczy żuchwy wystaje do przodu przed łuk zębowy siekaczy szczęki.

Nawet jeżeli siekacze żuchwy dotykają swoją tylną powierzchnią przedniej powierzchni siekaczy szczęki to też jest PRZODOZGRYZ, a nie jak niektórzy błędnie twierdzą „odwrócony zgryz nożycowy” czy też „ścisły przodozgryz”! Ponieważ w tym przypadku żuchwa jest za długa w stosunku do szczęki to kły żuchwy również są nieprawidłowo usytuowane – albo rozchylone

Przodozgryz i tyłozgryz stanowią duży dyskomfort dla psa a także mogą być przyczyną schorzeń jamy ustnej i zębów, pogarszają jakość codziennego życia psa. Wadom tym towarzyszą inne wady i niepożądane przemieszczenia zębów. Zaburzone są z reguły relacje pomiędzy zębami szczęki i żuchwy.

Oprócz wad zgryzu, czyli nieprawidłowych relacji w ułożeniu żuchwy względem szczęki, możemy spotkać u psów brak określonych zębów w szczęce lub żuchwie. Stan taki nazywa się oligodoncją. Problem oligodoncji wrodzonej jest ważny, gdyż braki

u małpiego pinczera. Na szczęście żaden wzorzec nie określa tyłozgryzu jako zgryzu prawidłowego, pożądanego. Ewentualne braki zębowe też ocenia się według zapisów we wzorcach.

W wielu wzorcach istnieją zapisy o konieczności posiadania przez osobnika wszystkich zębów, w niektórych określone są zęby jakich pod żadnym pozorem nie powinno brakować, a ostatnio po nowelizacjach wzorców o zębach jest tylko wzmianka na temat zgryzu a resztę pozostawia się do oceny sędziemu. Takie ujęcie tematu dało niektórym hodowcom asumpt do twierdze-

Fot.: A nton Gvozdikov / Shutterstock.com

We wszystkich rasach terierów typu bull, kompletny i regularny zgryz nożycowy powinien charakteryzować typowego przedstawiciela rasy, osobnika doskonałego.

Ponadto zęby powinny być duże czyste, zdrowe i regularnie rozstawione.

na boki lub wystające ku przodowi przy znacznym przodozgryzie.

Najbardziej uciążliwą dla psa deformacją jest tyłozgryz – to sytuacja gdy żuchwa jest za krótka, a łuk zębów siecznych żuchwy nie sięga łuku zębów siecznych szczęki. Przy tej wadzie występuje z reguły zbyt wąska żuchwa co powoduje, iż kły żuchwy uderzają w dziąsła lub w podniebienie. Ma to często poważne konsekwencje zdrowotne w postaci bólu, zapalenia śluzówki a nawet przetoki do jamy nosowej.

Zgryzem wadliwym jest także zgryz krzyżowy, niektórzy nazywają go przemiennym – jest tak wtedy, gdy korony siekaczy szczęki i żuchwy krzyżują się zamiast być ustawione równolegle.

Część siekaczy żuchwy wystaje do przodu, część skierowana jest do tyłu.

20

zębów są przekazywane dziedzicznie i jest to cecha dziedziczna recesywna. Powinna budzić duży niepokój sytuacja, gdy nie ma określonego zęba i nie widać miejsca na ten ząb. Tylko wykonując zdjęcie rentgenowskie możemy stwierdzić czy jest zawiązek zęba, ale ząb nie wyrżnął się, czy też nie ma zęba wcale.

W kynologii przy ocenie uzębienia psów rasowych sędzia kynologiczny musi kierować się wymogami wzorca danej rasy. We wzorcach opisane są wymagania co do uzębienia i pożądanego zgryzu. Istnieje na przykład szereg ras u których typowym, pożądanym zgryzem jest przodozgryz i w tym przypadku taki zgryz nie jest wadą. Są rasy, u których zgryz nożycowy (czyli najbardziej prawidłowy z fizjologicznego i weterynaryjnego punktu widzenia) jest uznawany za wadę dyskwalifikującą – tak jest

nia, że pies ma mieć „zgryz” czyli siekacze i kły, a ewentualne braki innych zębów nie powinny być przez sędziego kwestionowane, bo wzorzec nic nie mówi o ilości zębów. To oczywista nieprawda.

Uważa się, że braki zębów często pociągają za sobą niepożądane zmiany w ustawieniu innych zębów, a także osłabienie budowy rusztowania kostnego szczęki czy żuchwy. Ponadto dziąsło krawędzi bezzębnej narażone jest na urazy i skaleczenia. Osłabiona jest też możliwość dobrego rozdrabniania pokarmu i właściwego chwytu. Natomiast braki zębów pełniących ważną funkcję w rozkawałkowywaniu i miażdżeniu pokarmów (np. łamacze P4 i M1), a także wrodzone braki siekaczy (co z reguły wiąże się ze zmianą budowy żuchwy) – powinny być powodem oceny wykluczającej zwierzę z hodowli.

Tak jak to się dzieje przy tyłozgry-

Ocena zębów u psów | EKSPERT RADZI zie czy (rzadziej) przodozgryzie.

Wprawdzie redukcja ilości zębów jest procesem biologicznym, związanym ze zmianami zachodzącymi w warunkach życia, żywienia i utrzymania, ale jest to proces długotrwały i powolny – trwający tysiące lat. Nie przyśpieszajmy go koniunkturalnymi decyzjami hodowlanymi. Wniosek stąd taki, aby nie kojarzyć ze sobą zwierząt z wadami (brakami) uzębienia i nie utrwalać tej cechy w populacji! Spróbujmy powyższe zagadnienia rozpatrzyć na podstawie zapisów we wzorcach ras terierów typu bull.

Widzimy, że we wszystkich

więcej zębów w łuku zębowym jest wadą, która u terierów typu bull traktowana jest dość liberalnie, zwłaszcza jeżeli dotyczy to braków pierwszych zębów przedtrzonowych, oraz w sytuacji gdy zęba nie ma ale jest miejsce na brakujący ząb. W ocenie ringowej nie bierze się pod uwagę braku jakiegoś mniej ważnego zęba przedtrzonowego, to znaczy że ten fakt nie powoduje z reguły obniżenia oceny. Oczywiście gdy są oceniane dwa równe sobie psy – to ten bez zęba pójdzie na dalszą lokatę. Osobiście wolę na przykład bulteriera z umiarkowanym profilem, pełnym uzębie-

niem i nożycowym zgryzem od osobnika z „przecudnym” łukiem i wadą zgryzu – przodozgryzem czy tyłozgryzem. Ten „piękny łuk” nie usprawiedliwia w żaden sposób przodozgryzu. I nie ma też tutaj nic do rzeczy buldoży przodek terierów typu bull. To po prostu jest wada, której nie należy usprawiedliwiać tylko ją ocenić zgodnie z wymogami wzorca. Myślę, że bardzo często zapomina się o tym, iż hodowla to także selekcja. Nie wszystkie psy i suki muszą mieć potomstwo – dla dobra ras terierów typu bull, które tak kochamy.

Fot. Diamond Staff FCI

rasach terierów typu bull, kompletny i regularny zgryz nożycowy powinien charakteryzować typowego przedstawiciela rasy, osobnika doskonałego. Ponadto zęby powinny być duże czyste, zdrowe i regularnie rozstawione (czyli powinny być wszystkie).

Zapewne dlatego twórcy standardów nie uznali za niezbędne opisywanie wad uzębienia. We wzorcach bulterierów i staffika napisano, iż: „wszelkie odstępstwa od powyższego wzorca powinny być traktowane jako wady i oceniane w zależności od stopnia odchylenia”. We wzorcu amstaffa czytamy: „Wszelkie odchylenia od powyższego wzorca traktowane są jako wady i oceniane w zależności od ich stopnia: i w przykładowym wykazie wad umieszczono między innymi – przodozgryz lub/ i tyłozgryz”.

Trzeba tutaj przyznać, że oligodoncja czyli brak jednego lub

Pies Rasowy 7/8-9

Wzorce ras terierów typu bull dość dobrze opisują wymagane uzębienie jakim powinny się charakteryzować bullowate, niezależnie od płci.

Dla przypomnienia zacytuję brzmienie wzorców w tym fragmencie: Bulterier i Bulterier Miniaturowy „Uzębienie: żuchwa mocna i głęboka. Zęby są zdrowe, czyste, mocne, dobrej wielkości regularnie rozstawione.

Regularny i kompletny zgryz nożycowy to znaczy że siekacze szczęki przykrywają ściśle siekacze żuchwy i są ustawione pionowo.”

Stąffordshire Bull Terrier „Uzębienie: szczęka i żuchwa silne, Zęby duże. Zgryz nożycowy, regularny i kompletny w którym siekacze szczęki przykrywają ściśle siekacze żuchwy i są ustawione pionowo.”

American Stąffordshire Terrier „Uzębienie: dobrze zarysowana szczęka, żuchwa mocna o dużej sile uchwytu. Siekacze szczęki są w ścisłym zwarciu z zewnętrzną stroną siekaczy żuchwy”.

/ lipiec – sierpień – wrzesień

21

EKSPERT RADZI

Tekst: Ewa Dobrzyńska-Lankosz

"Hodowla Springer Spanieli Angielskich Kotyledon FCI"

Cechy psów, szczególnie te użytkowe, kształtowały się przez wiele tysięcy lat.

W zakresie potrzeb łowieckich, dzięki selekcyjnej hodowli, stopniowo następowała specjalizacja, co sprawiło, że w zależności od zakresu pracy, powstawały rasy pracujące jako aportery, dzikarze, gończe, norowce, płochacze, posokowce, tropowce i wyżły (legawce). Obecnie na świecie notuje się ok. 200 ras psów myśliwskich, z czego w Polsce na wystawach spotyka się ich ok. 40-50.

Fot.: Ewa Dobrzyńska-Lankosz; Aport kaczki - springer spaniel ang. 

Pies myśliwski w ybór szczenięcia, pierwsze szkolenia

U psów rasowych większość cech jest przewidywalnych i mieści się w określonych wzorcach ras. Zdarzają się psy nierasowe, które doskonale sprawdzają się w łowisku, niemniej nie ma wówczas gwarancji, że ich potomstwo przejmie oczekiwane cechy po niewiadomego pochodzenia rodzicach czy dziadkach.

Cechy psów, szczególnie te użytkowe, kształtowały się przez wiele tysięcy lat. W zakresie potrzeb łowieckich, dzięki selekcyjnej hodowli, stopniowo następowała specjalizacja, co sprawiło, że w zależności od zakresu pracy, powstawały rasy pracujące jako aportery, dzikarze, gończe, norowce, płochacze, posokowce, tropowce i wyżły (legawce).

Obecnie na świecie notuje się ok. 200 ras psów myśliwskich, z czego w Polsce na wystawach spotyka się ich ok. 40-50.

Do aporterów zaliczamy takie rasy jak: Chesapeake Bay retriever, curly coated retriever, flat coated retriever, golden retriever, labrador retriever, Nova Scotia duck tolling retriever. Te psy przeznaczone są do aportowania postrzelonej drobnej

22

zwierzyny z lądu i wody.

Jako dzikarze pracują teriery, jamniki, łajki, karelski pies na niedźwiedzie (na grubą zwierzynę), gończy polski, gończy słowacki.

Następną grupę stanowią gończe, przeznaczone do pogoni za zwierzyną. Pośród nich najpopularniejsze to: gończy polski, słowacki gończy kopov, beagle czy ogar polski.

Jamniki (szorstkowłosy, szorstkowłosy standardowy, króliczy, krótkowłosy i długowłosy) oraz teriery (np. jakterier, foxterier) to norowce. Psy z tej grupy posiadają predyspozycje do wypłaszania lisów, królików i innej zwierzyny zamieszkującej nory.

Płochacze przeznaczone są do wyszukiwania i wypłaszania zwierzyny drobnej. Tu najpopu-

larniejsze to springer spaniele (angielski i walijski), cocker spaniele, płochacze niemieckie czyli wahtelhundy itd.

Posokowce, wykorzystywane do poszukiwania postrzelonej zwierzyny czarnej oraz płowej, to alpejskie gończe krótkonożne oraz posokowce: bawarski i hanowerski.

Do poszukiwania zwierzyny (postrzałków zwierzyny) po pozostawionych przez nią tropach, czyli jako tropowce, zasadniczo mogą być wykorzystywane wszystkie rasy myśliwskie, pracujące tzw. dolnym wiatrem czyli z nosem przy ziemi.

Wyżły przeznaczone są do polowań na zwierzynę drobną.

Pośród nich wyróżniamy wyżły brytyjskie i irlandzkie, setery (pointery, setery irlandzkie i an-

Pies myśliwski | EKSPERT RADZI

Pierwsze nauki szczeniak pobiera od swojej matki. W genach maluchom przekazywane są także cechy pożądane u psów użytkowych.

Stąd wielu nabywców kieruje swoje kroki do hodowli, gdzie na świat przychodzą szczeniaki po polujących rodzicach. Jak to zwykle bywa, nie ma stuprocentowej gwarancji, że wszystkie maluchy z takiego skojarzenia będą w przyszłości udanymi towarzyszami łowów. gielskie, setery szkockie gordony) i wyżły kontynentalne (wyżły niemieckie szorstkowłose, krótkowłose, długowłose, ostrowłose, duże i małe münsterlandery, wyżły weimarskie, węgierskie krótko- i szorstkowłose, wyżły czeskie szorstkowłose – fouski, wyżły włoskie, spaniele bretońskie).

Podziału tego nie należy traktować zbyt sztywno, bowiem wiele ras wykonuje także zadania z zakresu innych specjalizacji, a więc springer spaniele czy wahtelhundy są też znakomitymi aporterami; dobrego, miękkiego aportu wręcz się od nich wymaga. Golden retriever to aporter i płochacz zarazem. Przykłady wielozadaniowości poszczególF ot.: Ewa Dobrzyńska-Lankosz; aport kaczki z głębokiej wody, konkursy cocker spaniel ang.

nych ras można by mnożyć.

Psy pracują bardzo chętnie.

Pies bez zajęcia staje się osowiały, nijaki; w domu może się stać niszczycielem.

W niniejszym opracowaniu zajmiemy się wyłącznie psami rasowymi. Ich cechy charakte-

Pies Rasowy 7/8-9

ru, eksterier (budowa, wygląd), predyspozycje użytkowe są przewidywalne i mieszczą się w określonych wzorcach ras. Zdarzają się przypadki psów nierasowych, które doskonale sprawdzają się w łowisku, niemniej nie ma żadnej gwarancji, że potomstwo przejmie oczekiwane cechy po niewiadomego, niepewnego pochodzenia rodzicach czy dziadkach.

Dla psów każdej rasy ważne jest wychowanie i odpowiednie prowadzenie od pierwszych tygodni życia. Zdarzają się, rzecz jasna, przysłowiowe „samograje”, które od maleńkości aportują, podejmują pracę w polu czy wodzie. Nie oznacza to jednak, że z psem od szczenięctwa nie należy pracować. Trzeba to jednak robić mądrze, by w przyszłości stał się on wspaniałym, zrównoważonym i zdyscyplinowanym towarzyszem łowów, a nie psem bez celu biegającym po polach, którego nie jest się w stanie w krótkim czasie przywołać do siebie.

Tak więc pies myśliwski, w zależności od zakresu przyszłej pracy, o czym napisano na wstępie, musi posiąść określone umiejętności. Warto zacząć od opanowania przez psa podstawowego apelu, czyli posłuszeństwa, w tym w szczególności, bezwzględnego wracania na zawołanie do przewodnika. Istnieje w Polsce bogata literatura na ten temat. Jej autorzy, często polujący i zajmujący się szkoleniem psów myśliwskich, mają w tym zakresie duże doświadczenie i warto z ich wiedzy korzystać (E. Dembiniok, J. Gieżyński, C. Marchwicki, W. Tarnowski, J. Woźniak i in.).

Pierwsze nauki szczeniak pobiera od swojej matki. W genach maluchom przekazywane są

/ lipiec – sierpień – wrzesień

także cechy pożądane u psów użytkowych.

Stąd wielu nabywców kieruje swoje kroki do hodowli, gdzie na świat przychodzą szczeniaki po polujących rodzicach. Jak to zwykle bywa, nie ma stuprocentowej gwarancji, że wszystkie maluchy z takiego skojarzenia będą w przyszłości udanymi towarzyszami łowów.

We wczesnym okreF ot.: Ewa Dobrzyńska-Lankosz; aport kaczki z głębokiej wody, konkursy płochacz niemiecki

sie rozwoju maluchów duża odpowiedzialność za ich wychowanie, socjalizację spoczywa na hodowcy. To on powinien dostarczać im wielu różnorakich bodźców, zapoznawać z innymi zwierzętami, obcymi ludźmi dorosłymi i dziećmi, różnymi powierzchniami, kształtami, dźwiękami, podróżami samochodem.

Rzetelny, odpowiedzialny hodowca dołoży wszelkich starań, by wydawane przez niego do nowych domów młode psiaki nie tylko były zdrowe, czyste, zaszczepione, odrobaczone, ale też zrównoważone, otwarte na ludzi i zwierzęta. Od hodowcy powinien w świat wychodzić swego rodzaju półprodukt. Warto więc wcześniej odwiedzić hodowlę i sprawdzić, w jakich warunkach trzymane są szczenięta.

Tak więc, jeśli decydujemy się na zakup szczenięcia psa ras myśliwskich, który ma być naszym kompanem i wsparciem w łowisku, sprawdźmy jego zachowanie. Szczeniak ma być otwarty na ludzi, chętnie i bez obawy podchodzić do nas, ma być ciekawski, aktywny, chętnie się

23

Jeśli decydujemy się na zakup szczenięcia psa ras myśliwskich, który ma być naszym kompanem i wsparciem w łowisku, sprawdźmy jego zachowanie.

Szczeniak ma być otwarty na ludzi, chętnie i bez obawy podchodzić do nas, ma być ciekawski, aktywny, chętnie się z nami bawić, przynosić rzucane zabawki.

EKSPERT RADZI

Oswajanie psa z wodą należy rozpoczynać, gdy jest ona w miarę ciepła.

Lodowata woda z pewnością nie zachęci młodego wyżełka do wchodzenia do niej i pływania, a wręcz może go do tego zrazić.

z nami bawić, przynosić rzucane zabawki. Przy założeniu, że udaliśmy się do dobrej hodowli, przy wyborze malucha możemy także liczyć na pomoc hodowcy. Nie oczekujmy jednak, że szczeniak będzie już posiadał umiejętności niezbędne do pracy podczas polowań, natomiast postarajmy się ocenić jego predyspozycje.

Zazwyczaj szczeniaka odbiera się z hodowli w wieku ok. 8 tygodni i odpowiedzialność za dalszą edukację przejmuje nowy właściciel. Od jego wiedzy, konsekwencji w postępowaniu wobec malucha, czasu poświęconego na dalsze ćwiczenia zależy, czy będzie miał wspaniałego, zrównoważonego i użytecznego to-

F ot.: Ewa Dobrzyńska-Lankosz; ćwiczenia na sztucznym aporcie dummik - springer spaniel angielski

F ot.: Ewa Dobrzyńska-Lankosz; ćwiczenia na sztucznym aporcie skórka lisa - springer spaniel angielski

mików itp. Warto też przyszłego pomocnika myśliwego zapoznawać z zapachem bażanta czy kaczki, zachęcać go do noszenia skrzydełek ptaków łownych; w ten sposób maluchy oswoją się też z piórem.

F ot.: Marcin Kucharski; bobrowanie - fousek

Nie bez znaczenia jest też skłonność do pracy w wodzie.

Oswajanie psa z wodą należy rozpoczynać, gdy jest ona

24

warzysza łowów. Na marginesie należy podkreślić, że te zasady odnoszą się do wszystkich szczeniaków, wszystkich hodowli, wszystkich nowych właścicieli, niezależnie od tego czy pies będzie uczestniczył w polowaniach, czy nie. Ale ponieważ w niniejszym opracowaniu skupiamy się na psach myśliwskich, których zadaniem będzie wsparcie myśliwego, toteż w tym kierunku pójdą dalsze rozważania.

Jedną z podstawowych umiejętności, których wymaga się od wielu ras, jest aport. Warto więc już z młodziutkim szczeniakiem ćwiczyć przynoszenie aportu, a ponieważ takie maluchy chętnie biorą do kufy wszystko, co

napotkają na swej drodze, a jeszcze chętniej, gdy przedmioty są w ruchu, więc jest okazja, by rozpocząć, początkowo w formie zabawy, szkolenie w tym kierunku. Pamiętajmy jednak, że poprawny aport to nie tylko podjęcie przedmiotu, ale też przyniesienie go najkrótszą drogą do przewodnika i oddanie w siadzie. W przypadku aportu z wody dodatkowym wymogiem jest nieotrzepywanie się psa zanim poprawnie nie odda przedmiotu przewodnikowi. Ćwiczenia aportu z reguły zaczynamy od sztucznych aportów, a tu do dyspozycji mamy całą gamę różnej wielkości i o różnym ciężarze drewnianych koziołków, dum-

F ot.: Tadeusz Sadowski; aport strzelonej kaczki polowanie - springer spaniel angielski

w miarę ciepła. Lodowata woda z pewnością nie zachęci młodego wyżełka do wchodzenia do niej i pływania, a wręcz może go do tego zrazić. Na pewno zachętą do tych ćwiczeń będzie aport z wody. Maluchy, które z zasady chętnie biegają za rzucanymi przedmiotami, chętnie też wskoczą do wody za dummikiem. Jednak oswojenie z wodą to dopiero początek wypracowywania takich umiejętności, jak wchodzenie do wody na komendę (bez aportu), wchodzenie do wody za aportem i przynoszenie go do przewodnika. Te umiejętności, to jedne z wielu konkurencji prób i konkursów pracy wyżłów i psów myśliwskich małych ras, ale są też niezwykle użyteczne podczas polowań.

Często spotykamy się z krytyką konkurencji prób pracy „skłonność do pracy w wodzie”, polegającej na wchodzeniu psa do wody na komendę, bez aportu.

Jak się jednak okazuje, ta umie-

jętność ma ogromne znaczenie w praktyce. Doskonale wiedzą o tym myśliwi, którzy polują na ptactwo wodne. Często zdarza się bowiem, że strzelona kaczka bądź spadnie w zarośla, szuwary, bądź zaklinuje się gdzieś w wodzie, czy na niewidocznym i dla myśliwego i dla psa odcinku brzegu rzeki czy stawu. Dlatego tak ważne jest by pies był nauczony wchodzenia do wody na komendę i wytrwałego poszukiwania postrzałka. Pamiętajmy, że pies przede wszystkim kieruje się tzw. wiatrem czyli węchem, a nie wzrokiem, więc dobrze wyszkolony pies ze znajdowaniem takich postrzałków nie powinien mieć większego problemu.

Psi nos – to doskonałe i niezwykle przydatne „narzędzie”, dlatego warto umiejętność posługiwania się wiatrem u psa doskonalić. Ćwiczenia możemy zaczynać już we wczesnym szczenięctwie. Układajmy więc maluchowi krótkie włóczki, chowajmy

Pies myśliwski | EKSPERT RADZI przedmioty i zachęcajmy malca do poszukiwań. Dla szczeniaka jest to doskonała zabawa a jednocześnie znakomite ćwiczenie, które w przyszłości będzie procentować.

Maluchy szybko się męczą i chętnie, po intensywnej, edukacyjnej zabawie, zapadają w głęboki sen. Tę potrzebę psiaka do odpoczynku musimy uszanować.

Każdy szkoleniowiec potwierdzi, że najlepiej uczyć szczeniaka w krótkich odstępach czasu, ale ćwiczenia często powtarzać.

Taka metoda przynosi najlepsze efekty. Ważne też, by każdą lekcję maluch kończył sukcesem.

Dla myśliwego nadzwyczaj istotne jest, by pies nie bał się strzału. Dlatego tak ważne jest przyzwyczajanie malucha do różnych dźwięków, jak odgłos suszarki, odkurzacza, szczęku garnków, odgłosu upadającej na podłogę pokrywki czy kluczy. Można też strzelać balonikami, przekłuwając je szpilką. W ten sposób stopniowo młody pies oswoi się z przeróżnymi odgłosami, hałasami.

A stąd już krok do ćwiczeń z użyciem strzałów z broni, niekoniecznie od razu palnej, ale na przykład ze straszaka. Najlepiej podczas zabawy. Należy pamiętać, że strzały początkowo muszą być oddawane z większej odległości, bowiem zbyt duży huk w pobliżu nie w pełni oswojonego ze strzałami psa może wywołać niepokój,

a czasem na długo pozostającą traumę. W. Tarnowski1 zaleca, by takie ćwiczenia rozpoczynać ze szczeniakiem w wieku ok. 7 -8 miesięcy z odległości ok. 150 m.

A zatem: festina lente.

W Polsce nie ma ani obowiązku używania do polowań psów rasowych zarejestrowanych w Związku Kynologicznym w Polsce, ani nie ma obowiązku, by psy używane w łowiectwie były poddawane próbom pracy czy zaliczały konkursy, jak to jest w innych, nawet ościennych krajach. Niemniej, nawet bez takich wymogów, warto pozyskiwać psy z dobrych, uczciwych, rzetelnych hodowli, gdzie każdy szczeniak przechodzi podstawową socjalizację, ale też uczestniczyć w próbach i konkursach pracy.

Udział w takich imprezach mobilizuje do pracy z psem, dzięki czemu młody pies nabywa umiejętności, które w dużym stopniu przydają się w praktyce łowieckiej. Istnieje podział prób i konkursów zgodnie z zakresem pracy danej rasy. I tak mamy field trialsy dla wyżłów, próby i konkursy pracy posokowców, psów myśliwskich małych ras, psów gończych, dzikarzy, wyżłów, retrieverów, norowców, 1 Tarnowski W. Układanie wyżłów. W: Kynologia łowiecka: podręcznik, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Forest, 2015, s. 157

F ot.: Maciej Kucharski; komenda siad zostań, wyżeł niemiecki

F ot.: Marcin Kucharski; odłożenie, jakterier

Pies Rasowy 7/8-9

jamników (oddzielnie króliczych i wszechstronnych), konkursy tropowców. Wszystkie regulaminy dostępne są na stronie Polskiego Związku Łowieckiego http:// www.pzlow.pl/.

Pamiętajmy zatem, że zmęczony pracą pies, to szczęśliwy pies. Taki pies jest dla myśliwego największym skarbem, najcenniejszym pomocnikiem i najwierniejszym przyjacielem.

Literatura (wybór) • Dembiniok E. Płochacze, Warszawa: Łowiec Polski, 1997 • Dembiniok E. Wyżły, Warszawa: Mako Press, 1999 • Dembiniok E. Leksykon kynologii łowieckiej, Cieszyn: OFFSET druk i media, 2007 • Gieżyński J. Szkolenie psów myśliwskich, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1988 • Niedbał L. Hodowla, wychowanie i tresura wyżła dowodnego, Reprint z oryginalnego wydania z 1927 r. Warszawa: Wyd. Oikos, 2007 • Tarnowski W. Układanie wyżłów. W: Kynologia łowiecka: podręcznik, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Forest, 2015 • Wilski J.B. Zrozumieć psa, Warszawa: Łowiec Polski, 1992 • Woźniak J. Szkolenie psów: porady praktyczne, Warszawa: Łowiec Polski, 2000

F ot.: Ewa Dobrzyńska-Lankosz; komenda woda szukaj, pointer

F ot.: Tadeusz Sadowski; komenda trzymaj, springer spaniel angielski

 Fot.: Ewa Dobrzyńska-Lankosz; F ot.: Ewa Dobrzyńska-Lankosz; nauka przez naśladownictwo, springer poszukiwanie strzelonej spaniele ang kaczki

/ lipiec – sierpień – wrzesień

Psi nos – to doskonałe i niezwykle przydatne „narzędzie”, dlatego warto umiejętność posługiwania się wiatrem u psa doskonalić. Ćwiczenia możemy zaczynać już we wczesnym szczenięctwie.

F ot.: Ewa Dobrzyńska-Lankosz; socjalizacja z końmi

25

EKSPERT RADZI

Leptospiroza szczepić, czy nie szczepić? dr n. wet. Joanna Zarzyńska

Leptospiroza to choroba zakaźna psów, wywoływana przez kilka typów bakterii (spiralnych, ruchliwych krętków, o charakterystycznym kształcie znaków zapytania; nie są widoczne w normalnym świetle pod mikroskopem) z rodzaju Leptospira. Znana jest również jako choroba stuttgarcka lub choroba Weila/gorączka canicola (u ludzi).

U psa została opisana po raz pierwszy w 1852 roku – wystąpiła na wystawie psów w Stuttgarcie (stąd właśnie potocznie zwana jest „stuttgarcką zarazą psią”).

L

eptospiroza zalicza się do grupy zoonoz – czyli chorób odzwierzęcych, które mogą być niebezpieczne także dla człowieka. Jako zawody szczególnego ryzyka wymienia się lekarzy weterynarii, pracowników rzeźni, rolników, osoby obsługujące zwierzęta gospodarskie i fermy zwierząt futerko-

26

wych, pracowników oczyszczalni ścieków i przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych. Zagrożeni są także miłośnicy sportów wodnych oraz myśliwi. Transmisji zakażenia zapobiega używanie odzieży ochronnej (w tym rękawic), przestrzeganie zasad higieny, dezynfekcja ran. Konieczna jest również uwaga na mięso

i mleko niewiadomego pochodzenia.

Dawniej w programie szczepień wszystkich psów wymieniano szczepienie (szczepionka zabita) przeciw tej chorobie (szczepienie u szczeniąt, doszczepianie co roku; symbol L). Teraz poddaje się dyskusji konieczność szczepień psów „miejskich”, któ-

Leptospiroza | EKSPERT RADZI

“

Leptospiry cechują się wysoką odpornością na warunki środowiskowe, mogą przerwać bardzo długo, od kilku tygodni do kilku miesięcy (w wodach stojących np. 6 miesięcy).

Szczególnie wskazuje się tu na miejsca podmokłe, zbiorniki wodne, oczyszczalnie ścieków, wolno płynące rzeki itp., jako miejsca wysokiego ryzyka. re raczej nie będą miały szansy zetknąć się z bakteriami (poza tym występowały przypadki wstrząsów poszczepiennych).

Natomiast nadal istnieją wskazania do szczepienia dla psów myśliwskich.

Jako rezerwuar bakterii – czyli źródło zakażenia – wymienia się zwierzęta, które są najczęściej bezobjawowymi nosicielami i siewcami bakterii, zwłaszcza szczury i inne gryzonie, zwierzęta gospodarskie oraz dziką zwierzynę leśną. U gryzoni nawet silne zakażenie nie powoduje wystąpienia objawów chorobowych.

Bakterie pozostają w nerkach, tworząc agregaty komórkowe i są wydalane wraz z moczem do środowiska (ok. 107 bakterii/ml).

Leptospiry cechują się wysoką odpornością na warunki środowiskowe, mogą przerwać bardzo długo, od kilku tygodni do kilku miesięcy (w wodach stojących np. 6 miesięcy). Szczególnie wskazuje się tu na miejsca podmokłe, zbiorniki wodne, oczyszczalnie ścieków, wolno płynące rzeki itp., jako miejsca

Najczęstsze objawy są nieswoiste, czyli spadek apetytu, gorączka, osłabienie, biegunka, wymioty, odwodnienie. wysokiego ryzyka. A także glebę (wilgotną o pH obojętnym lub zasadowym) i rośliny zanieczyszczone moczem zakażonych zwierząt. Optimum temperatu-

Pies Rasowy 7/8-9

„

rowe zawiera się w granicach 0-25°C, w temperaturze 40°C bakterie giną po 4 godzinach, a w 60°C po kilku sekundach.

Są wrażliwe na promieniowanie UV oraz działanie wielu czynników fizyko-chemicznych (w tym większość środków dezynfekujących). Zwiększoną liczbę przypadków klinicznych notuje się zwłaszcza sezonowo, późnym latem, po obfitych opadach, czy powodziach.

Reklama

Do organizmu psa bakterie dostają się poprzez błony śluzowe (jama ustna – spożycie – np. picie wody z kałuży, jama nosowa – inhalacyjnie, spojówki, błony śluzowe narządów płciowych), a także przez uszkodzoną skórę na łapach, rzadziej na skutek pogryzienia przez zwierzę zakażone. W miejscu wejścia zakażenia nie ma widocznych zmian, które mogłyby zaniepokoić właściciela zwierzęcia. Bakterie docierając do krwioobiegu rozprzestrzeniają się po tkankach organizmu.

dowlanymi, szczególnie trzodą chlewną – i gryzoniami bytującymi w chlewni; ale też innymi, jak bydło czy konie) oraz psy czynnie polujące, ew. duże hodowle, czy psy aktywnie pracujące jako psy pasterskie (bydło/ owce). Wskazuje się także, że częściej chorują psy dużych ras.

Okres inkubacji wynosi około 5-15 dni, w zależności od zjadliwości szczepu oraz aktywności układu immunologicznego zwierzęcia. Najczęstsze objawy są nieswoiste, czyli spadek apetytu,

/ lipiec – sierpień – wrzesień

Choroba jest niebezpieczna zwłaszcza dla zwierząt osłabionych i młodych, aczkolwiek badania naukowe wskazują, iż bardziej podatne są psy w przedziale wiekowym 4-10 lat, niż psy młode przed ukończeniem 1-ego roku życia. Jako grupy podwyższonego ryzyka wymienia się psy gospodarskie (mające styczność ze zwierzętami ho-

27

W temperaturze 40°C bakterie giną po 4 godzinach, a w 60°C po kilku sekundach.

gorączka, osłabienie, biegunka, wymioty, odwodnienie.

Natomiast choroba może przybierać różne postacie: • posocznicowa (nadostra); oprócz wymienionych wyżej objawów obserwuje się duszności (zaburzenia pracy serca, zapalenie mięśnia sercowego), wybroczyny na błonach śluzowych i skórze, krwawienia z dziąseł, zaburzenia OUN. Do śmierci dochodzi po kilku godzinach • nerkowa (podostra); stan zapalny nerek (podwyższona ilość związków azotowych we krwi), krwawe wymioty, kał

“

różna, w zależności od szybkości interwencji lekarskiej.

Zwierzę przechodzi długi okres rekonwalescencji, prawidłowe funkcje nerek mogą powrócić po około 3 tygodniach..

• jelitowo-żołądkowa (żółtaczkowa); oprócz wymienionych wyżej objawów mogą wystąpić wymioty, drżenie mięśni i sztywność kończyn, zaburzenia czynności wątroby i żółtaczka (ze wzrostem aktywności enzymów wątrobowych AST i ALT), ciemnożółte zabarwienie moczu, zbrązowienie języka. Przy tej postaci zwierzęta najczęściej wracają

U suk ciężarnych mogą wstąpić poronienia.

Choroba może także atakować błonę naczyniową oka. Natomiast u rekonwalescentów po ustąpieniu objawów choroby notuje się przerywane siewstwo wraz z moczem, które może się utrzymywać przez kilka miesięcy (uwaga duże hodowle/skupiska psów!

– konieczna jest dbałość o dezynfekcję!). szklisty, nieprzyjemny zapach z pyska (moczowy), martwica koniuszka języka. Toksyczne produkty rozpadu wywołują skazy krwotoczne oraz liczne martwice. Śmiertelność jest

28

„

do zdrowia. Tropizm wątrobowy obserwuje się głównie u zwierząt młodych.

• niedawno odkryto inne formy kliniczne leptospirozy psów,

jak np. leptospirozowy zespół krwotoczności płucnej (leptospiral pulmonary hemorrhage syndrome – LPHS).

U suk ciężarnych mogą wstąpić poronienia. Choroba może także atakować błonę naczyniową oka. Natomiast u rekonwalescentów po ustąpieniu objawów choroby notuje się przerywane siewstwo wraz z moczem, które może się utrzymywać przez kilka miesięcy (uwaga duże hodowle/ skupiska psów! – konieczna jest dbałość o dezynfekcję!).

Z badań wynika, że grupy serowarów (serotypów) jak Leptospira canicola, L. bratislava i L. grippotyphosa wywołują̨ częściej

zaburzenia pracy nerek, a minimalnie upośledzają czynność wątroby, zaś L. icterohaemorrhagiae i L. pomona są̨ częściej przyczyną poważnych uszkodzeń wątroby (występują głównie u zwierząt młodszych (do 6-tego miesiąca życia). Następstwem zakażenia L. grippotyphosa bywa ciężkie zapalenie wątroby i niewydolność. U psów z zapaleniem wątroby czy zwłóknieniem warto wykonać badania krwi w kierunku obecności leptospir.

Pierwsze szczepionki zawierały serowary L. icterohaemorrhagiae i L. canicola, co mogło wpłynąć na sytuację leptospirozy i epidemiologię w Europie, gdyż

W leczeniu stosuje się antybiotykoterapię I leczenie uzupełniające - nawadnianie.

ZALECANE JEST częstE myCIE rĄK, I ODKAŻANIE środowiskA PRZEBYWANIA pSA. zaobserwowano spadek występowania chorób wywoływanych przez te serowary, a wzrost liczby zachorowań wywoływanych przez inne serotypy. Stąd wska-

zwierzę miało kontakt z bakterią. Diagnostycznie istotny poziom to powyżej 1:400.

Ale u zwierząt w przebiegu ostrym choroby obserwuje się często nawet wyniki negatywne. Trzeba także nadmienić, że istnieje „luka diagnostyczna” pomiędzy okresem inkubacji choroby, a wystąpieniem reakcji immunologicznej organizmu.

Miana o skali powyżej 1:800 wskazują na aktywne zakażenie lub podkliniczne z nosicielstwem bakterii w nerkach.

W leczeniu stosuje się antybiotykoterapię oraz leczenie uzupełniające – na-

WSZYSTKO DLA PIĘKNA I ZDROWIA TWOJEGO PSA

Oferujemy kosmetyki i akcesoria renomowanych producentów w korzystnych cenach.

Prowadzimy „Program Wspierania Hodowców”, zapewniając jego uczestnikom atrakcyjne rabaty i prezenty.

zania do uzupełniania nowoczesnych szczepionek o serotypy L. bratislava i w Europie kontynentalnej o L. grippotyphosa.

W badaniach laboratoryjnych obserwuje się podwyższony poziom mocznika, kreatyniny, fosforanów oraz bilirubiny.

A także enzymów, wspomnianych już AST, ALT, a także AP i LDH. W morfologii leukocytoza z przesunięciem w lewo.

W badaniu moczu krwinkomocz i białkomocz. Badanie laboratoryjne – serologiczne, w kierunku infekcji wykonuje się metodą mikroaglutynacji (MA), bądź ELISA. Poziom przeciwciał (miano) powyżej 1:100 wskazuje, że

Pies Rasowy 7/8-9

wadnianie. Bardzo ważnym elementem jest dopilnowanie, aby produkcja moczu była wystarczająca (ilość wydalanego moczu winna przekraczać 2 ml/kg m.c./ godz). Opiekun powinien często myć ręce, a środowisko w którym pies przebywa odkażać.

Koty, choć produkują przeciwciała po ekspozycji na leptospiry, to wydają się mniej wrażliwe na zakażenia niż psy (ryzyko występowania choroby na poziomie poniżej 10%). Bardziej narażone są koty wychodzące i wiejskie.

/ lipiec – sierpień – wrzesień

Reklama

Służymy wystawcom i hodowcom fachową poradą opartą o rzetelną wiedzę i doświadczenie.

PRZENIEŚ PIELĘGNACJĘ PSA NA WYŻSZY POZIOM! 29 www.groomer.com.pl Sprawdź nas na:

Co nowego na rynku?

Wild Nature – 100% suszonej dziczyzny dla psów! W dziale tym prezentujemy wszelkie nowe produkty, które mogą Produkty Wild Nature to naturalne, lekkostrawne, hipoalergiczne i pełnowartościowe gryzaki dla psów. Świeża, ekologiczna dziczyzna poddana powolnemu procesowi suszenia jest źródłem bogatego w witaminy i minerały wysokogatunkowego białka. Ze względu na swoje wartości odżywcze, doskonałą przyswajalność i dobroczynne właściwości zdrowotne suszona dziczyzna polecana jest psom wszystkich ras i wielkości. Dziczyzna jest mięsem wyjątkowym, posiadającym same zalety i tym samym doceniana jest we współczesnej dietetyce weterynaryjnej. Podając psu gryzaki Wild Nature, oferujesz mu niepowtarzalne doznania smakowe oraz dobre samopoczucie.

zainteresować każdego posiadacza psa, a w szczególności hodowców oraz wystawców. Zachęcamy producentów i dystrybutorów do przesyłania opisów i fotografii swoich produktów na adres redakcja@piesrasowy.pl.

stawów, a dzięki prebiotykom MOS i FOS stymulowany jest korzystny rozwój flory jelitowej. Ten produkt nie zawiera żadnych konserwantów, sztucznych barwników, sztucznych aromatów i GMO. Postaw na jakość i wyróżniaj się z marką Naturea!

Naturea.com.pl

Produkty Wild Nature stworzone są ze składników najwyższej jakości, bez żadnych polepszaczy, bez konserwantów, sztucznych barwników czy GMO. Naturea.com.pl

• Pet Care Laboratory Lavender Shampoo – szampon lawendowy do każdego typu szaty doskonały dla wymagającej sierści. Z dodatkiem prawdziwej lawendy. Olejek lawendowy ma działanie antyseptyczne oraz antybakteryjne, przyspiesza gojenie się ran • Pet Care Laboratory Pomegranate Shampoo – szampon z granatu do każdego typu szaty z delikatnym aromatem dojrzałych owocu granatu. Nadaje się zarówno dla długiej jak i dla krótkiej sierści. Sprawia, że szata staje się błyszcząca i miękka. Idealny dla psów takich jak chart afgański, maltańczyk itp.

• Pet Care Laboratory Dandruff Shampoo – szampon przeciwłupieżowy przeznaczony dla suchej, łuszczącej się skóry, skłonnej do świądu. Może być stosowany u psów wszystkich ras.

Stosować około tygodnia dla uzyskania efektu.

Szampony Riga – wysoka jakość i ekonomiczność!

Naturea Naturals ze świeżym łososiem Naturea Adult Salmon posiada delikatną rybną recepturę, która zaspokaja potrzeby żywieniowe dorosłych psów wszystkich ras, nawet tych najbardziej wybrednych. Karma ta oparta jest na naturalnie odpowiednich, biologicznych potrzebach mięsożerców, ponieważ posiada mało węglowodanów i zawiera aż 41% łososia. Dzięki temu, że jedynym źródłem białka w tej karmie jest świeży łosoś, dieta ta jest hipoalergiczna, lekkostrawna, bardzo dobrze przyswajalna i polecana psom o wrażliwym przewodzie pokarmowym. Naturea Adult Salomon dodatkowo zawiera zestaw niezbędnych witamin, antyoksydantów oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych Omega-3 i Omega-6, które dbają o zdrowie psa oraz utrzymują jego skórę i sierść w doskonałej kondycji. Dodatkowo dieta Naturals posiada formułę pomagającą utrzymać naturalny system ochrony psa, ochronę

30

Na polskim rynku dostępne są już bardzo wydajne szampony Riga o doskonałych właściwościach myjących w estetycznych, a jednocześnie ekonomicznych 500 ml opakowaniach.

Dostępne rodzaje: 2w1 z odżywką, ułatwiający rozczesywanie, przeciwświądowy, przeciwpchelny, odżywczy dla miękkiej sierści, o intensywnym zapachu kwiatu wiśni i uniwersalny do częstego stosowania.

Dystrybutor: AniDis Polska

PET CARE LABORATORY – nowa jakość kosmetyków!

Zapraszamy do przetestowania nowej linii kosmetyków dla psów PET CARE LABORATORY. W jej skład wchodzą:

• Pet Care Laboratory Vitamin & Silk Shampoo - szampon witaminowy z jedwabiem dla krótkowłosych jak i długowłosych psów wszystkich ras. Jest doskonały dla wymagającej sierści która posiadają psy takie jak charty afgańskie czy maltańczyki.

• Pet Care Laboratory Lavender Conditioner – odżywka lawendowa z dodatkiem prawdziwego oleju lawendowego. Lawenda posiada działanie antyseptyczne i antybakteryjne. Sprzyja gojeniu się ran. Posiada również działanie łagodzące i nadaje wspaniały zapach sierści.

• Pet Care Laboratory Pomegranate Con-

Na rynku | CO NOWEGO ditioner – odżywka z granatu. Posiada delikatny aromat dojrzałych owoców granatu. Nawilża i zapewnia bardzo dobre właściwości antystatyczne. Zawiera ekstrakt z granatu i białka pszenicy, który wzmacnia, chroni i nadaje szacie naturalny połysk.

• Pet Care Laboratory Vitamin & Silk Conditioner – odżywka z witaminami i jedwabiem o rewelacyjnych właściwościach antystatycznych, nadaje blasku każdej szacie. Wzmacnia i chroni skórę, wpływa korzystnie na mieszki włosowe i podkreśla naturalny połysk. Wspomaga rozplątywanie kołtunów oraz skraca czas suszenia.

Kosmetyki Pet Care Laboratory dostępne są w wygodnych butelkach o pojemności 300 ml. info@groomer.com.pl www.groomer.com.pl

Innowacyjny suplement siary i preparat mlekozastępczy PUPPY PRO TECH Innowacyjny preparat PUPPY PRO TECH powstał jako efekt współpracy ekspertów żywieniowych firmy Royal Canin z naukowcami zajmującymi się tematyką neonatologii. Badania wykazują jednoznacznie, że u psów kluczowe dla przeżycia pierwszych tygodni życia jest pobranie odpowiedniej ilości i jakości siary, i to przed upływem 16. godziny życia szczeniąt. Unikalna receptura preparatu oraz zawartość specyficznych dla psów przeciwciał sprawiają, że PUPPY PRO TECH skuteczne zastępuje (lub uzupełnia) siarę oraz mleko suki. PUPPY PRO TECH zapewnia szczeniętom nowoczesny rodzaj ochrony i wsparcia rozwoju w pierwszych tygodniach życia, od narodzin aż do odsadzenia. Podawanie preparatu zalecane jest zwłaszcza szczeniętom z grup wysokiego ryzyka (np. o niskiej urodzeniowej masie ciała). Skuteczność preparatu PUPPY PRO TECH została naukowo udowodniona, a przełomowa receptura preparatu została zgłoszona do patentu. Produkt PUPPY PRO TECH dostępny

Pies Rasowy 7/8-9

wkrótce w Klubie Hodowców Royal Canin oraz w lecznicach weterynaryjnych. www.royal-canin.pl

Happy Dog Supreme Young Baby Grainfree Supreme Young Baby Grainfree to bezzbożowa, sucha karma dostosowana do potrzeb szczególnie wrażliwych szczeniąt. Bazuje na wysokiej jakości mięsie drobiowym, jagnięcinie i ziemniakach.

Jest bezglutenowa i delikatna dla szczenięcego żołądka. Wzbogacona została także o odżywcze, nowozelandzkie małże.

Polecana dla właścicieli szczeniąt, świadomych szczególnych potrzeb ich podopiecznych, poszukujących produktów naturalnych, pozbawionych konserwantów, sztucznych barwników i aromatów, glutenu oraz zbóż; dla szczeniąt wszystkich ras, które wykazują nietolerancję na gluten i zboża w karmie; dla szczeniąt małych ras w wieku od 4. tygodnia do 12. m-ca życia; dla szczeniąt ras dużych i średnich od 4. tygodnia do 6. m-ca życia • bezglutenowa • bezzbożowa • bez sztucznych barwników, aromatów, konserwantów • nie zawiera soi • na bazie najwyższej jakości drobiu i jagnięciny • wzbogacona o nienasycone kwasy tłuszczowe omega 3 i 6 • wzbogacona o odżywcze, nowozelandzkie małże korzystnie wpływające na kondycję stawów i ścięgien rosnącego szczenięcia Happy Dog Supreme Young Baby Grainfree można polecać razem z Happy Dog Supreme Young Baby Starter przeznaczonym dla szczeniąt w okresie od odsadzenia od suki po 21. dniu życia do około 5.-6. tygodnia, ułatwia przejście od etapu karmienia mlekiem matki do suchej karmy. www.happydog.pl

/ lipiec – sierpień – wrzesień

Happy Dog Supreme Sensible Mini Canada Happy Dog Supreme Sensible Mini Canada to bezzbożowa, sucha karma dostosowana do potrzeb małych ras psów.

Bazuje na mięsie łososia, królika, jagnięcinie i ziemniakach - nie zawiera drobiu.

To doskonałe rozwiązanie dla wrażliwych psów ze skłonnością do alergii. Jest przy tym także wyjątkowo smakowita!

Polecana dla właścicieli małych ras psów, świadomych szczególnych potrzeb ich podopiecznych, poszukujących produktów naturalnych, pozbawionych konserwantów, sztucznych barwników i aromatów, bez drobiu, glutenu oraz zbóż; dla psów małych ras nietolerujących mięsa kurczaka, zbóż i glutenu; dla psów dorosłych • bezglutenowa • bezzbożowa • bez drobiu • bez sztucznych barwników, aromatów, konserwantów • nie zawiera soi • wyjątkowo smakowita ze względu na starannie wyselekcjonowane gatunki mięsa • rozmiar krokietu dopasowany do potrzeb małych ras psów • krokiet zaprojektowany tak, aby zachęcać psa do chrupania zamiast połykania go w całości, co bardzo korzystnie wypływa na stan uzębienia • 71% białka w karmie jest pochodzenia zwierzęcego Happy Dog Supreme Sensible Mini Canada można polecać razem z monobiałkowymi puszkami Happy Dog Pur o 100% zawartości mięsa, bez jakichkolwiek dodatków pochodzenia roślinnego; kabanosami Happy Dog Tasty Sticks – także produkt monomiałkowy, w 100% naturalny; oba bezzbożowe, bezglutenowe, doskonałe dla alergików. www.happydog.pl

31

Wystawy psów w Polsce W tym dziale zamieszczamy istotne dla wystawców informacje na temat najbliższych wystaw psów rasowych organizowanych w Polsce. Poniżej lista imprez które odbędą się we wrześniu i październiku 2016 r. wraz z terminami zgłoszeń i wysokościami opłat. W imieniu Organizatorów zapraszamy do zgłaszania psów oraz do udziału w Wystawach!

3 IX – GĄSAWA – Krajowa Wystawa Jamników – miejsce: Sala Domu Kultury w Gąsowie ul. Żnińska; termin przyjmowania zgłoszeń: 26 sierpnia; opłaty: pierwszy pies 90 zł, drugi pies i następny pies 80 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany, interchampiony 40 zł 3 IX – KOBYLNICA – Krajowa Wystawa Rottweilerów – miejsce: Boisko Sportowe Kobylnica k. Poznania ul. Poznańska; termin przyjmowania zgłoszeń: 22 sierpnia; opłaty: pierwszy pies 80 zł, drugi pies i następny pies 70 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany 40 zł 3-4 IX – WASILKÓW k. BIAŁEGOSTOKU – Międzynarodowa Wystawa Psów Rasowych – miejsce: Stadion Miejski w Wasilkowie, ul. Supraślska 21; termin przyjmowania zgłoszeń: 19 sierpnia; opłaty: pierwszy pies 120 zł, drugi pies i następny pies 110 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany 60 zł; psy ras polskich 30 zł, para hodowlana 50 zł, grupa hodowlana 50 zł, Młody Prezenter 30 zł/dzień 3 IX – WASILKÓW k. BIAŁEGOSTOKU – VI Krajowa Wystawa II Grupy FCI – miejsce: Stadion Miejski w Wasilkowie, ul. Supraślska 21; termin przyjmowania zgłoszeń: 19 sierpnia; opłaty: pierwszy pies 90 zł, drugi pies i następny pies 80 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany 45 zł 4 IX – KOBYLNICA – Klubowa Wystawa Rottweilerów – miejsce: Boisko Sportowe Kobylnica k. Poznania ul. Poznańska; termin przyjmowania zgłoszeń: 22 sierpnia; opłaty: pierwszy pies 100 zł, drugi pies i następny pies 90 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany 50 zł 4 IX – PRZEMYŚL – XLVIII Krajowa Wystawa Psów Rasowych – miejsce: Stadion Sportowy, ul. Sanocka; termin przyjmowania zgłoszeń: 27 sierpnia; opłaty: pierwszy pies 90 zł, drugi pies i następny pies 80 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany, interchampiony 50 zł, rasy polskie 0 zł, Młody Prezenter 25 zł 4 IX – WASILKÓW k. BIAŁEGOSTOKU – I Krajowa Wystawa IX Grupy FCI – miejsce: Stadion Miejski w Wasilkowie, ul. Supraślska 21; termin przyjmowania zgłoszeń: 19 sierpnia; opłaty: pierwszy pies 90 zł, drugi pies i następny pies 80 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany 45 zł 10 IX – CHORZÓW – LVI Krajowa Wystawa Psów Rasowych – miejsce: Stadion Skałka, Świętochłowice, ul. Bytomska 40; termin przyjmowania zgłoszeń: 28 sierpnia; opłaty: pierwszy pies 100 zł, drugi i trzeci pies 90 zł, czwarty pies i następne 40 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany, interchampiony 40 zł, rasy polskie 1 zł, Młody Prezenter 20 zł 10 IX – CZOSNÓW – Krajowa Wystawa Terierów Typu Bull „Bulliada” – miejsce: Centrum Kultury i Sportu w Czosnowie, ul. Leśna 3; termin przyjmowania zgłoszeń: 28 sierpnia; opłaty: pierwszy pies 95 zł, drugi pies i następny pies 75 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, interchampiony 40 zł, weterany 25 zł, konkurencje hodowlane 20 zł 10 IX – WARSZAWA – XXIII Klubowa Wystawa Szwajcarskich Psów Pasterskich; miejsce: Hipodrom, ul. 1-go Praskiego Pułku 89, Warszawa – Stara Miłosna; termin przyjmowania zgłoszeń: 26 sierpnia; opłaty: pierwszy pies 110 zł, drugi pies i następny pies 90 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany, interchampiony 40 zł, konkurencje hodowlane – bezpłatnie 10 IX – WARSZAWA – XXV Klubowa Wystawa Szpiców i Psów Pierwotnych; miejsce: Hipodrom, ul. 1-go Praskiego Pułku 89, Warszawa – Stara Miłosna; termin przyjmowania zgłoszeń: 26 sierpnia; opłaty: pierwszy pies 110 zł, drugi pies i następny pies 90 zł, młodsze szczenięta,

32

szczenięta, weterany, interchampiony 40 zł, konkurencje hodowlane – bezpłatnie 10 IX – WARSZAWA – Klubowa Wystawa Owczarków Podhalańskich; miejsce: Hipodrom, ul. 1-go Praskiego Pułku 89, Warszawa – Stara Miłosna; termin przyjmowania zgłoszeń: 26 sierpnia; opłaty: pierwszy pies 60 zł, drugi pies i następny pies 50 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany, interchampiony 30 zł, konkurencje hodowlane – bezpłatnie 10 IX – WARSZAWA – XXIII Klubowa Wystawa Molosów (bez bokserów, cane corso, dogów niemieckich, nowofundlandów, rottweilerów i szwajcarskich psów pasterskich); miejsce: Hipodrom, ul. 1-go Praskiego Pułku 89, Warszawa – Stara Miłosna; termin przyjmowania zgłoszeń: 26 sierpnia; opłaty: pierwszy pies 60 zł, drugi pies i następny pies 50 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany, interchampiony 30 zł, konkurencje hodowlane – bezpłatnie 10 IX – WARSZAWA – III Klubowa Wystawa Cane Corso Italiano; miejsce: Hipodrom, ul. 1-go Praskiego Pułku 89, Warszawa – Stara Miłosna; termin przyjmowania zgłoszeń: 26 sierpnia; opłaty: pierwszy pies 110 zł, drugi pies i następny pies 90 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany, interchampiony 40 zł, konkurencje hodowlane – bezpłatnie 11 IX – WARSZAWA – Krajowa Wystawa Psów Rasowych; miejsce: Hipodrom, ul. 1-go Praskiego Pułku 89, Warszawa – Stara Miłosna; termin przyjmowania zgłoszeń: 26 sierpnia; opłaty: pierwszy pies 100 zł, drugi pies i następny pies 90 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany, interchampiony 40 zł, rasy polskie 1,23 zł, Najlepsza Para 20 zł, Najlepsza Grupa 20 zł, Młody Prezenter 20 zł 11 IX – ŁEBA – Klubowa Wystawa Polskiego Owczarka Nizinnego; termin przyjmowania zgłoszeń: 28 sierpnia; opłaty: pierwszy pies 100 zł, drugi pies i następny pies 90 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany, interchampiony 50 zł 17-18 IX – JAROCIN – Klubowa Wystawa Owczarków Niemieckich, więcej informacji już wkrótce na www.zkwp.pl 17 IX – WAWRZKOWIZNA – XXVIII Klubowa Wystawa Psów Pasterskich Ras Niepolskich; miejsce: OSiR Wawrzkowizna k. Bełchatowa; termin przyjmowania zgłoszeń: 2 września; opłaty: pierwszy pies 100 zł, drugi pies i następny pies 90 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany, interchampiony 45 zł 17 IX – WAWRZKOWIZNA – Krajowa Wystawa Sznaucerów i Małpich Pinczerów; miejsce: OSiR Wawrzkowizna k. Bełchatowa; termin przyjmowania zgłoszeń: 2 września; opłaty: pierwszy pies 100 zł, drugi pies i następny pies 90 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany, interchampiony 45 zł, Najlepsza Para 30 zł, Najlepsza Grupa 30 zł 17 IX – WAWRZKOWIZNA – Krajowa Wystawa Psów Myśliwskich; miejsce: OSiR Wawrzkowizna k. Bełchatowa; termin przyjmowania zgłoszeń: 2 września; opłaty: pierwszy pies 100 zł, drugi pies i następny pies 90 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany, interchampiony 45 zł, rasy polskie 1 zł, Najlepsza Para 30 zł, Najlepsza Grupa 30 zł, Młody Prezenter 30 zł 17 IX – OSTRÓW WLKP. – Krajowa Wystawa Bassetów; miejsce: Ośrodek Jeździecki Borowianka, ul. Limanowskiego 134; termin przyjmowania zgłoszeń: 1 września; opłaty: pierwszy pies 90 zł, drugi pies i następny pies 80 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, interchampiony 45 zł, weterany 1 zł

17 IX – ZIELONA GÓRA – Krajowa Wystawa Psów Rasowych 2 i 9 Grupy FCI; miejsce: Strzelnica Myśliwska PZŁ, ul. Poznańska 11; termin przyjmowania zgłoszeń: 7 września; opłaty: pierwszy pies 90 zł, drugi pies i następny pies 70 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, interchampiony 50 zł, weterany 25 zł, Najlepsza Para 20 zł, Najlepsza Grupa 20 zł 18 IX – WAWRZKOWIZNA – Klubowa Wystawa Gończych Polskich; miejsce: OSiR Wawrzkowizna k. Bełchatowa; termin przyjmowania zgłoszeń: 2 września; opłaty: pierwszy pies 100 zł, drugi pies i następny pies 90 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany 45 zł 18 IX – WAWRZKOWIZNA – Klubowa Wystawa Ogarów Polskich; miejsce: OSiR Wawrzkowizna k. Bełchatowa; termin przyjmowania zgłoszeń: 2 września; opłaty: pierwszy pies 100 zł, drugi pies i następny pies 90 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany, interchampiony 45 zł 18 IX – WAWRZKOWIZNA – Krajowa Wystawa Psów 1, 2, 3, 5 i 9 Grupy FCI; miejsce: OSiR Wawrzkowizna k. Bełchatowa; termin przyjmowania zgłoszeń: 2 września; opłaty: pierwszy pies 100 zł, drugi pies i następny pies 90 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany, interchampiony 45 zł, rasy polskie 1 zł, Najlepsza Para 30 zł, Najlepsza Grupa 30 zł, Młody Prezenter 30 zł 18 IX – OSTRÓW WLKP. – XV Wystawa Klubu Bassetów; miejsce: Ośrodek Jeździecki Borowianka, ul. Limanowskiego 134; termin przyjmowania zgłoszeń: 1 września; opłaty: pierwszy pies 90 zł, drugi pies i następny pies 80 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, interchampiony 45 zł, weterany 1 zł 18 IX – RYBNIK – Krajowa Wystawa Wyżłów; opłaty: młodsze szczenięta, szczenięta, weterany, interchampiony 40 zł, młodzież 80 zł, klasa pośrednia, otwarta, championów 80 zł, klasa użytkowa 70 zł, drugi pies i następny pies 70 zł; więcej informacji już wkrótce na wwww.zkwp. rybnik.pl 24-25 IX – WROCŁAW – XXIV Międzynarodowa Wystawa Psów Rasowych; miejsce: Stadion Olimpijski Wrocław, ul. Paderewskiego 35; termin przyjmowania zgłoszeń: 12 września; opłaty: pierwszy pies 130 zł, drugi pies i następny pies 110 zł, młodsze szczenięta, szczenięta 50 zł, rasy polskie 10 zł, weterany 30 zł, Najlepsza Para 30 zł, Młody Prezenter 50 zł 24 IX – WROCŁAW – XII Krajowa Wystawa Klubu Pudla; miejsce: Hala DOG ACADEMY, ul.

Wrocławska 2f, Nadolice Wielkie; termin przyjmowania zgłoszeń: 10 września; opłaty: pierwszy pies 90 zł, drugi pies i następny pies 80 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, interchampiony 40 zł, weterany 1 zł 25 IX – WROCŁAW – Krajowa Wystawa Ogara Polskiego; miejsce: Stadion Olimpijski Wrocław, ul. Paderewskiego 35; termin przyjmowania zgłoszeń: 12 września; opłaty: 10 zł 1 X – RYBNIK – Krajowa Wystawa Psów Myśliwskich; opłaty: młodsze szczenięta, szczenięta, weterany, interchampiony 40 zł, młodzież 80 zł, klasa pośrednia, otwarta, championów 80 zł, klasa użytkowa 70 zł, drugi pies i następny pies 70 zł; więcej informacji już wkrótce na wwww.zkwp.rybnik.pl 2 X – RYBNIK – XXIV Krajowa Wystawa Psów Rasowych; opłaty: młodsze szczenięta, szczenięta, weterany, interchampiony 50 zł, młodzież 100 zł, klasa pośrednia, otwarta, championów 100 zł, klasa użytkowa 80 zł, drugi pies i następny pies 90 zł; więcej informacji już wkrótce na wwww.zkwp.rybnik.pl

E | WYSTAWY PSÓW Wystawy psów w Europie lipiec-wrzesień 2016 uropa

2 X – BYDGOSZCZ – VI Krajowa Wystawa Psów Myśliwskich; miejsce: Leśny Park Kultury i Wypoczynku w Myślęcinku; termin przyjmowania zgłoszeń: 20 września; opłaty: pierwszy pies 100 zł, drugi pies i następny pies 90 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, interchampiony 40 zł, rasy polskie 1,23 zł, Młody Prezenter 30 zł 2 X – SŁUPSK – XVII Jesienna Krajowa Wystawa Psów Myśliwskich; miejsce: HALA GRYFIA, ul.

Szczecińska 99; termin przyjmowania zgłoszeń: 15 września; opłaty: pierwszy pies 120 zł, drugi pies i następny pies 100 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, interchampiony 50 zł, rasy polskie 1,25 zł, Najlepsza Para 50zł, Najlepsza Grupa 50 zł, Młody Prezenter 50 zł 8 X – SPAŁA – Hubertus – Spała Wystawa Psów Myśliwskich; opłaty: młodsze szczenięta, szczenięta, weterany, interchampiony 40 zł, młodzież 80 zł, klasa pośrednia, otwarta, championów 80 zł, klasa użytkowa 70 zł, drugi pies i następny pies 70 zł; więcej informacji już wkrótce na wwww.zkwp.rybnik.pl 9 X – NOWY DWÓR MAZOWIECKI – XXXIV Jesienna Wystawa Psów Rasowych Grupy FCI 1, 2, 3, 5 i 9; miejsce: Nowodworski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Nowym Dworze Mazowieckim, ul Sportowa 66; termin przyjmowania zgłoszeń: 23 września; opłaty: pierwszy pies 100 zł, drugi pies i następny pies 90 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, interchampiony 50 zł, weterany 10 zł, rasy polskie 2 zł, Młody Prezenter 30 zł 9 X – ZABRZE – XXXVIII Krajowa Wystawa Psów Rasowych; miejsce: Ośrodek Wypoczynkowy „CZECHOWICE” w Gliwicach, ul. Ziemięcicka 62; termin przyjmowania zgłoszeń: 25 września; opłaty: pierwszy pies 100 zł, drugi pies i następny pies 90 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany, interchampiony 40 zł, rasy polskie 0 zł, Młody Prezenter 20 zł 9 X – ZABRZE – III Specjalistyczna Wystawa Psów Ras Japońskich; miejsce: Ośrodek Wypoczynkowy „CZECHOWICE” w Gliwicach, ul. Ziemięcicka 62; termin przyjmowania zgłoszeń: 25 września; opłaty: pierwszy pies 90 zł, drugi pies i następny pies 80 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany, interchampiony 40 zł 15-16 X – CZCHÓW – Krajowa Wystawa Owczarków Niemieckich; więcej informacji już wkrótce na www.zkwp.pl 15-16 X – JELENIA GÓRA – Krajowa Wystawa Psów Rasowych; więcej informacji już wkrótce na www.jeleniagora.zkwp.pl 15-16 X – WŁOCŁAWEK – Krajowa Wystawa Psów Rasowych; więcej informacji już wkrótce na www.zkwpwloclawek.pl 29 X – POZNAŃ – Międzynarodowa Wystawa Psów Rasowych (nominacja na CRUFTS 2017); miejsce: Międzynarodowe Targi Poznańskie, ul. Głogowska 14; termin przyjmowania zgłoszeń: 23 września; opłaty: pierwszy pies 135 zł, drugi pies i następny pies 125 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany, interchampiony 70 zł, rasy polskie 1 zł, Najlepsza Para 60 zł, Najlepsza Grupa 60 zł 30 X – POZNAŃ – Międzynarodowa Wystawa Psów Rasowych (Zwycięzca Polski 2016); miejsce: Międzynarodowe Targi Poznańskie, ul. Głogowska 14; termin przyjmowania zgłoszeń: 23 września; opłaty: pierwszy pies 135 zł, drugi pies i następny pies 125 zł, młodsze szczenięta, szczenięta, weterany, interchampiony 70 zł, rasy polskie 1 zł, Najlepsza Para 60 zł, Najlepsza Grupa 60 zł

Pies Rasowy 7/8-9

Dla wszystkich, którzy chcieliby zaprezentować swoje psy na wystawach zagranicznych podajemy listę imprez rangi międzynarodowej planowanych w wybranych krajach europejskich (oraz leżących niedaleko Europy) we wrześniu, październiku i listopadzie 2016 roku. Życzymy wielu sukcesów i niezapomnianych wrażeń!

AUSTRIA – 1 X, Tulln; 2 X, Tulln (http://www. oekv.at)

ARMENIA – 20 IX, Yerevan; 21 IX, Yerevan (http://www.adla.am) AZERBEJDŻAN – 24 IX, Baku; 25 IX, Baku; 11 XI, Baku; 12 XI, Baku,; 13 XI, Baku (http://www. kinolog.az) BELGIA – 8-9 X, Charleroi; 29-30 X, Leuven; 1920 XI, Kortrijk (http://www.srsh.be) BIAŁORUŚ – 10 IX, Mińsk; 11 IX, Mińsk; 26 XI, Mińsk; 27 XI, Mińsk (http://www.bcu-upo.org) BOŚNIA I HERCEGOWINA – 3 IX, Gradiska; 1 X, Gradacac; 2 X, Gradacac (http://www.bksavez.net) BUŁGARIA – 7 IX, Asenovgrad; 8 IX, Asenovgrad; 9 IX, Asenovgrad; 10 IX, Asenovgrad; 11 IX, Asenovgrad; 9 IX, Bansko; 10 IX, Bansko; 11 IX, Bansko; 13 X. Pleven; 14 X. Pleven; 15 X, Pleven; 16 X, Pleven; 18 XI, Sofia; 19 XI, Sofia; 20 XI, Sofia (http://www.brfk.org) CHORWACJA – 10 IX, Osijek; 11 IX, Osijek; 24 IX, Karlovac; 25 IX, Karlovac; 26 XI, Zagrzeb; 27 XI, Zagrzeb (http://www.hks.hr) CYPR – 1 X, Lefkosia; 2 X, Lefkosia (http://www. cypruskennelclub.net) CZARNOGÓRA – 17 IX, Nikšic; 18 IX, Podgorica; 19 XI, Bijelo Polje; 20 X, Pljevlja (http://www. kscg.co.me) CZECHY – 8-9 X, Czeskie Budziejowice; 29 X, Praga; 30 X, Praga (http://www.cmku.cz) DANIA – 17-18 IX, Kopenhaga; 5 XI, Herning; 6 XI, Herning (http://www.dkk.dk) ESTONIA – 5 XI, Tartu; 6 XI, Tartu (http://www. kennelliit.ee) FINLANDIA – 3-4 IX, Janakkala; 24-25 IX, Eckerö; 22-23 X, Seinajoki; 29-30 X, Lahti; 12 XI, Jyvaskyla; 13 XI, Jyvaskyla (http://www.kennelliitto.fi) FRANCJA – 3-4 IX, Dijon; 2 X, Pontoise; 8-9 X, Orléans; 22-23 X, Poitiers; 6 XI, Metz; 12-13 XI, Saint-Etienne; 20 XI, Tarbes; 26-27 XI, Marseille (http://www.scc.asso.fr) GIBRALTAR – 17 IX, Gibraltar; 18 IX, Gibraltar (http://www.gkc.gi) GRECJA – 10 IX, Saloniki; 11 IX, Saloniki; 14 X, Ateny; 15 X, Ateny; 16 X, Ateny; 13 XI, Ateny (http://www.koe.gr) GRUZJA – 17 IX, Kutaisi; 18 IX, Kutaisi (http:// www.fcg.ge) HISZPANIA – 4 IX, Bilbao (Vizcaya); 25 IX, Leon; 2 X, Palma de Mallorca; 8–9 X, Talavera de la Reina; 16 X, Pamplona (Navarra); 22-23 X, Valls (Tarragona); 30 X, Santiago de Compostela; 6 XI, Jerez de la Frontera; 13 XI, Torre Pacheco; 27 XI, Malaga (http://www.rsce.es) HOLANDIA – 3 IX, Rotterdam; 4 IX, Rotterdam; 24 IX, Maastricht; 25 IX, Maastricht; 1 X, Zwolle; 2 X, Zwolle; 5 XI, Bleiswijk; 6 XI, Bleiswijk (http:// www.raadvanbeheer.nl) IRLANDIA – 12 XI, Dublin; 13 XI, Dublin (http:// www.ikc.ie) ISLANDIA – 3-4 IX, Reykjavik; 12-13 XI, Reykjavik (http://www.hrfi.is) IZRAEL – 19 X, Jerozolima; 20 X, Jerozolima; 22 X, Arad (http://www.ikc.org.il) KAZACHSTAN – 9 X, Almaty (http://www.uck-kz.org) KIRGISTAN – 1 X, Bishkek; 2 X, Bishkek (http:// www.uckr.kg) LUKSEMBURG – 10-11 IX, Luksemburg (http:// www.uchl.lu) ŁOTWA – 12-13 XI, Ryga (http://www.dogs.lv)

/ lipiec – sierpień – wrzesień

MACEDONIA – 22 X, Skopje; 23 X, Skopje (http://www.ksm.org.mk)

MALTA – 19 XI, Cottonera; 20 XI, Cottonera (http://www.maltakennelclub.org) MOŁDAWIA – 1 X, Kiszyniów; 2 X, Kiszyniów (http://www.fci.md) NIEMCY – 3-4 IX, Giessen; 1-2 X, Rostock; 1416 X, Dortmund; 14-16 X, Dortmund Bundessieger; 29-30 X, Hannover; 12-13 XI, Karlsruhe (http://www.vdh.de) NORWEGIA – 17-18 IX, Rogaland; 22-23 X, Harstad; 19-20 XI, Lillestrom (http://www.nkk.no) PORTUGALIA – 25 IX, Aveiro; 6 XI, Braga (http://www.cpc.pt) ROSJA – 3-4 IX, Chabarowsk; 4 IX, Noworosyjsk; 18 IX, Krasnodar; 25 IX, Władywostok; 25 IX, Soczi; 8 X, Woroneż; 5 XI, Niżny Nowogród; 6 XI, Niżny Nowogród; 19-20 XI, Jekaterynburg (http:// www.rkf.org.ru) RUMUNIA – 3 IX, Targu Mures; 4 IX, Targu Mures; 24 IX, Arad; 25 IX, Arad; 8 X, Turda; 9 X, Turda; 29 X, Craiova; 30 X, Craiova (http://www.ach.ro) SAN MARINO – 11 IX, San Marino (http://www. kennelclubsanmarino.com) SERBIA – 4 IX, Obrenovac; 10 IX, Pozarevac; 18 IX, Leskovac; 25 IX, Novi Sad, 2 X, Backa Topola; 9 X, Krusevac (http://www.ksrs.rs) SŁOWACJA – 5 XI, Bratysława; 6 XI, Bratysława (http://www.skj.sk) SŁOWENIA – 18 IX, Lendava; 8 X, Lipica; 9 X, Lipica; 12 XI, Vrtojba; 13 XI, Vrtojba (http://www. kinoloska.si) SZWAJCARIA – 18 XI, Grand-Saconnex; 19 XI, Grand-Saconnex; 20 XI, Grand-Saconnex (http:// www.skg.ch) SZWECJA – 3-4 IX, Sandviken; 10-11 IX, Eslov; 15-16 X, Sundsval; 4-5-6 XI, Växjö (http://www. skk.se) TURCJA – 3 IX, Izmir; 4 IX, Izmir; 10 X, Istambuł (http://www.kif.org.tr) UKRAINA – 2 IX, Kijów; 3 IX, Kijów; 4 IX, Kijów; 17 IX, Dniepropetrowsk; 18 IX, Dniepropetrowsk; 18 IX, Chersoń; 24 IX, Charków; 24 IX, Odessa; 25 IX, Winnica; 8 X, Zaporoże; 9 X, Zaporoże; 15 X, Odessa; 22 X, Lwów (http://www.uku.com.ua) UZBEKISTAN – 24 IX, Taszkient; 25 IX, Taszkient (http://kfu.uz) WĘGRY – 16 IX, Kecskemét; 17 IX, Kecskemét; 7 X, Komárom; 8 X, Komárom; 9 X, Komárom (http://www.kennelclub.hu) WŁOCHY – 3-4 IX, Treviso; 10 IX, Oristano; 11 IX, Caltanissetta; 18 IX, Palermo; 25 IX, Mapello; 1 X, Chieti; 2 X, Chieti; 8-9 X, Bastia Umbra; 16 X, Matera; 22 X, Messina; 23 X, Messina; 29-30 X, Busto Arsizio; 5 XI, Ozieri; 6 XI, Sassari; 13 XI, Ostuni; 19 XI, Rzym; 20 XI, Frosinone; 26-27 XI, Cremona (http://www.enci.it)

33

F ot.: W Henschke; charty polskie.

Na trzy pierwsze osoby, które prawidłowo rozwiążą krzyżówkę i prześlą jej zdjęcie na adres redakcja@piesrasowy.pl czekają nagrody-niespodzianki ufundowane przez firmę AQUAEL, właściciela marek COMFY i PET INN. 1

2 24

3 4

11

5 18

6

2

5

7 17

8 14

Poziomo 1. zapoznawanie szczenięcia np. z ludźmi 5. nietolerancja glutenu 7. pies do polowań na dziki 8. stado psów np. myśliwskich 11. produkty mleczne i jaja 12. psy myśliwskie przystosowane do pracy w norach 16. przynoszenie przez psa upolowanej zwierzyny 17. praca jelit 18. wyścigi chartów 19. element trzyczęściowego garnituru 20. inaczej żelatynizacja skrobi

9

10

10

19

11

12 4

1

8 23

13 15

14 7

16 13

20

17 21

9

15

18

Pionowo 2. leczenie przy użyciu antybiotyków 3. groźna choroba ludzi i psów wywoływana przez krętki 4. z chartami jest zabronione 6. opisuje cechy rasy 9. górne wargi psa 10. przygarnięcie psa np. ze schroniska 13. smaczny grzyb jadalny, prawdziwek 14. inaczej wyżły 15. brukselski, belgijski lub brabancki

16

19 3

25

22

20 6

12

1

2

3

4

5

6

7

19

20

21

22

23

24

25

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

Zwyciężczyniami poprzedniej edycji naszej krzyżówki zostały Panie: Patrycja Pec, Sabina Domagała oraz Monika Michałowska. Otrzymały nagrody w postaci eleganckich i wygodnych bluz ufundowanych przez firmę FURKIDZ.

OGŁOSZENIA » OGŁOSZENIA » OGŁOSZENIA » OGŁOSZENIA » Projektowanie stron internetowych dla HODOWCÓW Profesjonalnie, szybko, aktualizacja na bieżąco. Przystępne ceny piotr_wyderski@op.pl | tel. 729 354 400 Centrum Rozrodu Psów i Kotów dr n.wet. Anna Domosławska Specjalista Rozrodu Zwierząt • Specjalistyczne usługi z zakresu rozrodu i położnictwa psów i kotów • Wyznaczanie optymalnego terminu krycia • Inseminacja nasieniem świeżym, chłodzonym, mrożonym, ocena nasienia, mrożenie nasienia • Leczenie zaburzeń płodności • Ultrasonografia w pełnym zakresie www.rozrod.pl | tel. 502 207 122

34

PUDELKOWO niebanalne rzeczy hand made dla miłośników psów, kotów, koni i nie tylko... zajrzyj na www.pudelkowo.sellingo.pl znajdź nas na Facebook PUDELKOWO Przychodnia Weterynaryjna pod Św. Hubertem lek. wet. Barbara Zelewska-Pankanin Specjalista chorób psów i kotów Rumia, ul. Krakowska 30, Rejestracja tel. 502 305 845 Zakres usług: • stomatologia • ortodoncja • protetyka • choroby wewnętrzne • USG • badanie krwi • chirurgia i ortopedia • badanie RTG

Poradnik hodowcy i wystawcy

LIPIEC – SIERPIEŃ – WRZESIEŃ 2016

nr 7/8-9 (6) ISSN 2450-257x

Bezpłatny magazyn hodowców i wystawców

www.piesrasowy.pl

OKIEM SĘDZIEGO: Ocena uzębienia u psów EKSPERT RADZI:

Pies myśliwski – wybór szczenięcia, pierwsze szkolenia

RASA MIESIąCA:

Chart polski

Zamów prenumeratę już dziś! /PiesRasowyPL

www.piesrasowy.pl

Reklama

2