ZooBranza_Kwiecień_2025

Szanowni Państwo,

w dniach 5–7 maja 2025 roku spotykamy się w Bolonii na międzynarodowych targach ZOOMARK. To wydarzenie, które zyskało miano kluczowego punktu w kalendarzu branży zoologicznej, w tym roku zapowiada się jeszcze bardziej imponująco. Organizatorzy przewidują udział około 1300 wystawców oraz 30 000 odwiedzających z ponad 120 krajów, co podkreśla globalny charakter targów. Na bieżąco informowaliśmy Państwa o tym, co nowego czeka nas w tym roku na ZOOMARK, będą to m.in. nowe strefy tematyczne, które odzwierciedlają najnowsze trendy w branży, czy sceny do prezentacji firm. Obecność na ZOOMARK to nie tylko okazja do zapoznania się z nowościami produktowymi, lecz przede wszystkim szansa na rozwój firmy poprzez nawiązywanie wartościowych międzynarodowych kontaktów biznesowych. Program International Buyers, realizowany we współpracy z Italian Trade Agency, umożliwia spotkania z kluczowymi nabywcami z różnych rynków, co jest nieocenione w kontekście ekspansji i poszukiwania nowych partnerów. Czy faktycznie produkty przyjazne dla środowiska, nowoczesne technologie i premiumizacja będą dominować? Dzięki odwiedzeniu targów można się samemu przekonać, które z prognozowanych trendów w naszej branży są wiodące i kluczowe oraz jak reagować na zmieniające się potrzeby konsumentów. A jest o co walczyć – firmy, które osiągną sukces, dostaną „kawałek tortu” w postaci zysków z przewidywanej wartości światowego rynku zoologicznego, która ma osiągnąć 500 miliardów dolarów do 2030 roku! Spotkajmy się zatem w Bolonii i sprawdźmy, czym żyje światowa branża zoologiczna!

Dear All,

From May 5–7, 2025, we will meet in Bologna at the ZOOMARK international trade fair. This event, which has become known as a key point in the calendar of the pet industry, promises to be even more impressive this year. The organizers anticipate the participation of around 1,300 exhibitors and 30,000 visitors from more than 120 countries, underscoring the global nature of the fair. We have been keeping you updated on what new await us at ZOOMARK this year, these will include new thematic zones that reflect the latest trends in the industry, or stages for company presentations. Presence at ZOOMARK is not only an opportunity to learn about new products, but above all a chance to grow your business by establishing valuable international business contacts. The International Buyers program, carried out in cooperation with the Italian Trade Agency, makes it possible to meet key buyers from different markets, which is invaluable in the context of expansion and the search for new partners. In fact, will environmentally friendly products, modern technology and premiumization prevail? By visiting the fair, you can find out for yourself which of the projected trends in our industry are leading and key, and how to respond to changing consumer needs. And there is much to fight for – the companies that succeed will get a „piece of the pie” in the form of profits from the projected value of the global pet market, which is expected to reach $500 billion by 2030!

So let's meet in Bologna and see what the global pet industry is up to!

Zapraszamy do lektury!

Joanna Zarzyńska Redaktor naczelna Editor in Chief

W numerze

03 Od redakcji

06 Echa Branży

10 5 powodów, dla których nie możesz przegapić Zoomark 2025

12 Lider Branży. Wywiad z Kathariną Miklauz, współwłaścicielką PetCo Group

14 Repetitive flexible Supply

18 Pet Net Poland 2025

20 Zdrowe środowisko pracy – dlaczego to się opłaca?

26 Odkryj tajemnice współpracy i zwiększ zyski!

34 Odpady czy wartościowe surowce? Jak branża pet food może wykorzystywać założenia gospodarki cyrkularnej?

42 Wsparcie dietetyczne w przewlekłych chorobach nerek psów i kotów

48 Probiotyki, prebiotyki i postbiotyki –kompleksowe wsparcie zdrowia psów i kotów

50 Popęd zdobywania zasobów – jak go mądrze wykorzystać?

54 Dlaczego koty reagują na kocimiętkę?

60 Bąblowica – niebezpieczna zoonoza

64 Niebezpieczeństwa czyhające na papugi podczas lotów w domu

68 Symbioza zwierząt z ukwiałami w akwarium morskim

74 Co nowego na rynku?

82 Krzyżówka

Małgorzata Biegańska-Hendryk techniczka weterynarii, behawiorystka zwierząt towarzyszących i zoodietetyczka kotów. Autorka książek i artykułów o kociej tematyce, twórczyni kierunku studiów podyplomowych „Behawiorystyka zwierząt towarzyszących – koty” na SWPS, prelegentka konferencji i szkoleń dotyczących kociego zachowania, zdrowia i żywienia. Od 2012 roku tworzy markę kocibehawioryzm.pl, prywatnie opiekunka czterech kotów: Stefana, Buni, Gaska i Imbira.

Mariusz Król

Właściciel i założyciel portalu o akwarystyce www.akwarysta.eu. Ciekawi go wszystko, co się rusza, nie tylko w wodzie. Z respektem podchodzi do zwierząt, które fotografuje i filmuje w środowisku naturalnym. Jego pasja do akwarystyki trwa od lat dziecięcych. Interesuje się także makrofotografią, terrarystyką, wędkarstwem, grzybobraniem oraz, jak twierdzą znajomi, świetnie gotuje.

Michał Kuśmider

Ekspert transformacji przedsiębiorstw z użyciem metod poprawy efektywności przepływu (Lean/RfS, JIT, QRM) oraz doskonalenia rozwoju umiejętności pracowników (TWI). Tłumaczył i wdrażał na polskim rynku książkę autora metodologii RfS, Iana Glendaya. Absolwent Zarządzania i Marketingu SGH oraz były manager wysokiego szczebla w uznanych firmach, np. Unilever czy Mondelez.

Agnieszka Kurosad

Dr n. wet., aktualnie pracuje w dziale R&D Vet Planet sp. z o.o.; wcześniej adiunkt UPWr., autor i współautor publikacji naukowych i popularno-naukowych, w tym trzech książek związanych z żywieniem i dietetyką zwierząt.

Dominika Maciejak

Pasjonatka handlu detalicznego, trenerka, blogerka. Pomaga zwiększyć sprzedaż w sklepach stacjonarnych, internetowych oraz omnichannel.

www.skillpoint.pl

Natalia Młodnicka behawiorystka, trenerka i zoopsycholożka psów. Absolwentka Polskiej Akademii Zoopsychologii i Animaloterapii w Krakowie. Od lat związana z branżą zoologiczną. Prowadzi bloga Na każdą łapę, gdzie dzieli się wiedzą z zakresu wychowania oraz opieki nad psami. Prywatnie opiekunka dwóch psów.

Lifterka

Lifterka to wsparcie Twojego zespołu na drodze do różnorodności, zaangażowania i skuteczności. Team: Agnieszka Łuczka-Sękulska: doświadczona menadżerka, trenerka, od lat wspiera rozwój neuroróżnorodnych i skutecznych zespołów, zapalona akwarystka, opiekunka dwóch kotów i psa. Marta Szoplińska: absolwentka kierunku Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, trenerka, specjalistka od wspierania pokolenia digitarian (zetek) na rynku pracy, opiekunka kota.

Ada Włoch

biolog, zoopsycholog, technik weterynarii. Od 2017 roku pracuje z papugami. Członek World Parrot Trust, a także IAABC. Prowadzi kanał na Youtube, bloga na FB oraz IG. Udziela konsultacji prywatnym opiekunom i placówkom zajmującym się papugami. Wielokrotny gość programów telewizyjnych, gazet czy radia. Prywatnie opiekunka sześciu adopciaków: Żako Karola, afrykanek kongijskich Buby, Kajko i Kokosza, a także piony niebieskogłowej Aryi i piony brązowoskrzydłej Fiony.

dr n. wet. Joanna Zarzyńska

Od 2006 r. pracuje naukowo na stanowisku adiunkta w Katedrze Higieny Żywności i Ochrony Zdrowia Publicznego IMW SGGW w Warszawie. Interesuje się tematyką nowej żywności, badaniami konsumenckimi, zagadnieniami One Health i wpływem produkcji żywności na klimat. Pasjonatka kynologii, jeździectwa oraz teatru.

Kolejna edycja „Łapy w łapę” – BIOFEED nie ustaje w pomaganiu!

Firma BIOFEED nie ustaje w działaniach na rzecz zwierząt w potrzebie. W ramach II edycji akcji „Łapa w łapę” przekazano kolejne kilogramy karmy do schroniska w Choszcznie. Trafiła ona do czworonogów wymagających szczególnej troski, zapewniając im niezbędne pożywienie i wsparcie. Od stycznia do końca marca trwała III edycja akcji, w której każda zakupiona karma Euphoria lub Tasty Life na stronie www.biofeedzoo.pl zamieniała się w realną pomoc dla bezdomnych zwierząt. Tym razem wsparciem objęto dwie placówki: Schronisko w Borku oraz Fundację Pod Psią Gwiazdą w Kłodzku.

Już wkrótce dowiemy się, ile karmy tym razem udało się zebrać dzięki wspólnemu zaangażowaniu!

BIOFEED dołącza do POLKARMA!

BIOFEED dołączył do Polskiego Stowarzyszenia Producentów Karmy dla Zwierząt Domowych –POLKARMA! To ważny krok dla firmy, który otwiera nowe możliwości współpracy oraz dalszego rozwoju. Członkostwo w tej organizacji to nie tylko prestiż, lecz przede wszystkim dostęp do kluczowych informacji branżowych, współpraca z liderami rynku oraz realny wpływ na kształtowanie regulacji prawnych dotyczących produkcji karmy. Dzięki temu BIOFEED będzie mógł jeszcze skuteczniej podnosić standardy jakości, działać na rzecz zrównoważonego rozwoju i dbać o to, co dla firmy najważniejsze – zdrowie i dobrostan zwierząt.

Fiboo na targach Zoomark w Bolonii!

To doskonała okazja, aby zobaczyć produkty na żywo, poznać zespół stojący za marką oraz porozmawiać o możliwościach współpracy. Fiboo łączy design, jakość i troskę o środowisko, tworząc rozwiązania dostosowane do nowoczesnych potrzeb rynku zoologicznego.

Zapraszamy do odwiedzenia stoiska!

Hala 26, stoisko C87

HALA 26 STOISKO C87

Zoomark współpracuje z The Pet Sustainability Coalition w celu uruchomienia pilotażowego oznaczenia GreenMark dla wystawców

Na targach Zoomark 2025 przejrzystość zrównoważonego rozwoju zyska duży krok naprzód. Dzięki partnerstwu z The Pet Sustainability Coalition (PSC), globalną organizacją non-profit z branży zoologicznej, zajmującą się rozwojem zrównoważonego biznesu, stworzono nowe oznaczenie w celu identyfikacji wystawców, którzy osiągnęli weryfikację strony trzeciej w zakresie ich działań na rzecz zrównoważonego rozwoju. – W Zoomark zdajemy sobie sprawę z rosnącego zapotrzebowania na przejrzystość i odpowiedzialność w zakresie zrównoważonego rozwoju zarówno ze strony konsumentów, jak i samej branży zoologicznej. Dlatego cieszymy się, że możemy współpracować z The Pet Sustainability Coalition, aby wprowadzić oznaczenie GreenMark – mówi Luisa Bersanetti, kierownik targów Zoomark. – Doświadczenie i przywództwo PSC w zakresie zrównoważonego rozwoju sprawiają, że jest to idealny partner, który pomoże nam ustanowić nowy standard wiarygodnych, zweryfikowanych przez strony trzecie oświadczeń dotyczących zrównoważonego rozwoju na naszych targach. GreenMark to nie tylko symbol – to zobowiązanie do uczciwości, pomagające detalistom i konsumentom zidentyfikować marki, które naprawdę wywierają pozytywny wpływ. Wierzymy, że ta inicjatywa doprowadzi do znaczących zmian w naszej branży i zainspiruje firmy do przeniesienia wysiłków na rzecz zrównoważonego rozwoju na wyższy poziom.

Grupa Aquael na targach Zoomark

Jak działa GreenMark:

Aby uzyskać oznaczenie GreenMark, marka musi posiadać co najmniej jeden ze zweryfikowanych certyfikatów. Wystawcy zostaną poproszeni o dokumentację potwierdzającą, że ich firma aktywnie posiada certyfikat. Zoomark i PSC przeprowadzą audyt certyfikatów pod kątem ich ważności. Oznaczenie GreenMark to nie tylko etykieta – to pieczęć wiarygodności na rynku, na którym konsumenci i sprzedawcy detaliczni żądają dowodów, a nie tylko pustych twierdzeń. Poszukaj plakietki GreenMark na Zoomark i odkryj marki, które przodują w autentycznym zrównoważonym rozwoju.

Więcej informacji na temat zasad uzyskania GreenMark można znaleźć na stronie PSC: www.petsustainability.org

Na największych targach zoologicznych na świecie nie mogło zabraknąć marek z Grupy Aquael. Produkty Aquael, Comfy, Comfy Appetit oraz amiplay znajdziecie na stoisku 123 129 w hali 29. Będziemy obecni przez wszystkie dni targowe, tj. od 5 do 7 maja w Bolonii. Zaprezentujemy nowości każdej z marek, w tym m.in. akwarium morskie od Aquael oraz oczekiwaną przez użytkowników bramkę do produktów sterowanych w aplikacji Aquael BT. Pokażemy też rozszerzenie linii Premium Mousse o karmę dla kociąt i kotów sterylizowanych, a także karmę dla psów Vita Superfood z monoproteinową formułą od Comfy. Do zobaczenia w Bolonii na naszym stoisku!

TRANSPORT I LOGISTYKA DLA ZOOLOGII

Doświadczenie w transportach dla branży zoologicznej.

Auta: bus, solo, naczepa, hds.

Obsługa hurtowni, sklepów i producentów.

Magazyny w Warszawie – tuż przy lotnisku.

REKLAMA

Globe Buddy – Portica wprowadza nową markę na polski rynek

Do oferty firmy Portica dołączają nowe produkty, tym razem są to dwie linie smakowitych przysmaków dla psów: wegańskie i z owadami firmy Globe Buddy. Globe Buddy to rodzinna firma z Danii. Założycielami są

Bjarne Gravesen Jensen i jego brat Palle. Bjarne po raz pierwszy wkroczył do branży karmy dla zwierząt w 2015 roku, współpracując z inną duńską marką. Z czasem zauważył rosnący trend: coraz więcej opiekunów psów szukało karmy, która nie tylko jest odżywcza i wysokiej jakości, lecz także przyjazna dla środowiska.

To odkrycie, w połączeniu z jego wiedzą branżową, doprowadziło do stworzenia własnej marki, opartej na kilku fundamentalnych zasadach:

• zdrowie zwierząt i jakość muszą stać na pierwszym miejscu,

• zrównoważony rozwój powinien być kluczowym czynnikiem przy wyborze każdego składnika,

• skandynawska filozofia życia może pomóc uczynić świat odrobinę lepszym.

Naturalną konsekwencją był wybór owadów jako źródła białka do ich produktów.

Prócz przysmaków na bazie białka Globe Buddy proponuje również dwie przekąski roślinne Veggie Crunch i Spirulina Crunch. Oba produkty są certyfikowane przez The Vegan Society.

Firma ściśle współpracuje z organizacjami i ekspertami ds. zrównoważonego rozwoju, co doprowadziło do part-

PetCo Group zaprasza do Bolonii

Zapraszamy do odwiedzenia stoiska firmy PetCo Group i jej marek WOW Dog, WOW CAT, DOG’S LOVE, CAT’S LOVE i PURE NATURE na targach ZOOMARK w Bolonii.

Zespół PetCo Group, w tym założyciele firmy Katharina i Stefana Miklauz z przyjemnością powitają Państwa na stoisku E19-F14 w hali 29

Zoomark to idealna platforma do zaprezentowania tegorocznych nowości marek WOW CAT i WOW DOG międzynarodowej publiczności branżowej. Zainteresowanie i entuzjazm, który obserwujemy na twarzach odwiedzających, zawsze powoduje, że premiera produktu

PREMIUM PET PRODUCTS serdecznie zaprasza do odwiedzenia stoiska na targach ZOOMARK w Bolonii.

nerstwa z ClimatePartner w zakresie przejrzystych certyfikatów śladu węglowego i analizy wpływu na klimat z duńską firmą konsultingową Viegand Maagøe.

Bjarne podkreśla: Branża karmy dla zwierząt domowych musi ewoluować. Wczorajsze rozwiązania nie zaspokoją jutrzejszych potrzeb. Wprowadzamy zmiany, tworząc innowacyjne, przyjazne dla planety odżywianie, które psy uwielbiają, jednocześnie aktywnie zmniejszając nasz ślad środowiskowy.

Piękne założenia, wysokiej jakości produkty – Portica zaprasza do składania zamówień na te psie pyszności!

na targach jest czymś naprawdę wyjątkowym! – mówi Katharina Miklauz, założycielka i dyrektor kreatywna. Na targach odbędzie się oficjalna premiera nowych miękkich przysmaków dla kotów WOW CAT Soft Sticks oraz batonów proteinowych dla psów WOW Dog Meat Bar.

Z dumą zaprezentujemy nasze znane i cenione marki –HERRMANN’S Manufaktur, WILDES LAND, WOLFSBLUT, PRIMUM i ARDEN GRANGE – wszystkie z nich mają mocną pozycję na polskim rynku i są częścią portfolio PREMIUM PET PRODUCTS. WOLFSBLUT, PRIMUM zaprezentują swoje nowe opakowania. HERRMANN’S Manufaktur zaprezentuje również nowe opakowania linii Selection. WILDES LAND wprowadza swoje przysmaki 2 w 1 wraz z nową gamą dla kotów – w tym zupy, filety w dużej ilości sosu i dania ragout. Te nowe konsystencje i smaki zostały opracowane, aby zadowolić nawet najbardziej wymagające koty! ARDEN GRANGE zaprezentuje zupełnie nową linię produktów, linię VetCare! Z przyjemnością zaprezentujemy również JR Pet Products, markę, która niedawno dołączyła do naszego portfolio, oferując wyjątkowy i wysokiej jakości wybór przysmaków dla psów. Czekamy na Państwa na stoisku C51–53 w hali 19. Przyjdźcie i poznajcie nasze najnowsze produkty – z przyjemnością się z Wami spotkamy!

5 POWODÓW, DLA KTÓRYCH NIE MOŻESZ PRZEGAPIĆ ZOOMARK 2025

Targi Zoomark 2025 zbliżają się wielkimi krokami i zapowiadają się jako przełomowe wydarzenie dla branży zoologicznej. Odbywające się w dniach od 5 do 7 maja 2025 r. w BolognaFiere międzynarodowe targi zoologiczne zaoferują profesjonalistom – kupującym, sprzedawcom detalicznym, groomerom i lekarzom weterynarii – kompleksowe spojrzenie na to, co najlepsze na rynku zoologicznym.

Obowiązkowe wydarzenie dla branży zoologicznej. Oto najważniejsze powody, dla których nie możesz przegapić Zoomark 2025!

1. Networking – możliwość nawiązywania kontaktów z liderami branży

Zoomark to doskonała okazja do nawiązania kontaktów z kluczowymi graczami w branży zoologicznej.

Odwiedzający będą mieli okazję nawiązać kontakt z ponad 1300 wystawcami z całego świata, uzyskując wgląd w nowe produkty i nawiązując cenne relacje biznesowe. Platforma B2Match umożliwia wszystkim kupującym samodzielne planowanie i zarządzanie harmonogramem spotkań, zwiększając bezpośrednie połączenie z wystawcami.

2. Rekordowa skala i ścieżki tematyczne

Zoomark 2025 zajmie 10 hal o powierzchni 90 000 metrów kwadratowych , co czyni go jednym z najbardziej ekspansywnych wydarzeń branży zoologicznej w Europie. Aby zapewnić płynne i ukierunkowane doświadczenie, organizatorzy wprowadzili trzy ścieżki tematyczne , które poprowadzą odwiedzających do najbardziej interesujących obszarów:

• Italian Style , podkreślająca doskonałość Włoch w projektowaniu, innowacyjności i jakości produktów dla zwierząt domowych,

• Greenmark koncentruje się na rozwiązaniach przyjaznych dla środowiska i prezentuje firmy zaangażowane w zrównoważony rozwój i bardziej ekologiczną przyszłość,

• Tech for Future ma na celu odkrywanie najnowocześniejszych technologii, które kształtują przyszłość branży zoologicznej.

3. Strefy specjalne dla wszystkich segmentów rynku

Po raz pierwszy Zoomark będzie miał sześć specjalnych stref, z których każda została zaprojektowana tak, aby zaspokoić specyficzne potrzeby profesjonalistów z branży:

• Pet Vision – kultowa obszarstrefa prezentująca najnowsze produkty i trendy, które rewolucjonizują branżę zoologiczną,

• Atelier poświęcona wysokiej klasy modzie dla zwierząt domowych, pielęgnacji i karmie dla smakoszy, oferująca wysokiej jakości akcesoria, odzież i karmę,

• Factory – centrum innowacji w łańcuchu dostaw karmy i produktów pielęgnacyjnych dla zwierząt, oferujące zaawansowane, zrównoważone rozwiązania.

• Next 5.0 – wyjątkowa okazja do poznania nowych start upów z branży pet tech, skupiających się na technologii i innowacjach,

• Aqua Project – strefa dla branży akwarystycznej i terrarystycznej, prezentująca najnowocześniejsze zbiorniki, akcesoria i rozwiązania dla zwierząt wodnych i lądowych,

• PawFect! – przestrzeń dla groomerów, którzy mogą nawiązać kontakt z liderami branży, poznać najnowsze trendy i doskonalić swoje umiejętności dzięki pokazom na żywo.

4. Bogaty harmonogram wydarzeń i nagrody

Pet Vision Awards

Zoomark 2025 to nie tylko targi. To także niesamowita platforma edukacyjna. Tegoroczny program obejmuje nowe, niezapomniane spotkania i pokazy na żywo organizowane na czterech scenach w halach 16., 19., 25. i 28.

Konferencja otwierająca rozpocznie się 5 maja, bardzo oczekiwanym raportem Assalco-Zoomark Report 2025 , oferującym kluczowe spostrzeżenia na temat ewoluującego rynku karmy dla zwierząt domowych i produktów do opieki nad zwierzętami we Włoszech – niezbędna sesja dla każdego, kto chce zrozumieć dynamikę branży.

Ponadto w programie znajdą się warsztaty, pokazy pielęgnacji, rozmowy, seminaria i debaty przy okrą -

głym stole z ekspertami branżowymi , wszystkie mające na celu zbadanie najnowszych trendów i innowacji na światowym rynku produktów dla zwierząt domowych, ale także sesje poświęcone rynkowi międzynarodowemu, dyskusje na temat innowacji i zrównoważonych opakowań.

6 maja odbędzie się długo oczekiwana ceremonia wręczenia nagród Pet Vision Awards , celebrująca najlepsze innowacje w branży zoologicznej. Nagrody te wyróżnią wyjątkowe produkty i usługi, które przesuwają granice kreatywności i technologii na rynku zoologicznym. Członkiem jury konkursu jest wydawca magazynu „ ZooBranża” .

5. Niezapomniane doświadczenie w Bolonii

Zoomark to coś więcej niż tylko targi. To pełne doświadczenie. Nie przegap Zoomark Party 5 maja – przyjemne doświadczenie dla networkingu, pozwalające cieszyć się dobrą muzyką, doskonałym włoskim jedzeniem i dobrą zabawą z innymi wystawcami i odwiedzającymi. Skorzystaj z piękna Bolonii, jednego z najbardziej urokliwych włoskich miast, aby zwiedzić zarówno wydarzenie, jak i okolicę.

Zoomark 2025 to najlepsze połączenie biznesu, edukacji i networkingu. To miejsce, w którym profesjonaliści z branży spotykają się, aby odkrywać nowe produkty, angażować się w prowokujące do myślenia dyskusje i wyprzedzanie trendów. Jeśli działasz w branży zoologicznej, Zoomark to wydarzenie, którego nie możesz przegapić.

Bądź z nami w dniach 5–7 maja 2025 r. i przygotuj się na niezwykle wyjątkowe wydarzenie.

Chcemy,

aby wszystkie kocie tylkoi psie miski były napełnione   najlepszym jedzeniem

Wywiad z Kathariną

Miklauz, współwłaścicielką

PetCo Group

ZBR: W zeszłym roku obchodziliście 10-lecie firmy. Portfolio Pani firmy to sześć marek produktów dla psów i kotów i wciąż wprowadzacie nowości. Co jest siłą napędową PetCo Group?

Katharina Miklauz: Naszą siłą są wartości, którymi kierujemy się w codziennej pracy: głębokie zaangażowanie na rzecz dobrostanu zwierząt, zrównoważonego rozwoju środowiska i produkcji regionalnej. Korzystamy z wysokiej jakości, naturalnych, lokalnych składników. To wyróżnia nas w branży zoologicznej. Staramy się tworzyć produkty, które nie tylko odżywiają zwierzęta, lecz także korzystnie wpływają na planetę i naszą społeczność. Stawiamy na przejrzystość i jakość, dbając o to, aby nasze produkty spełniały najwyższe standardy dotyczące zdrowia i dobrego samopoczucia zwierząt domowych. Konsumenci to doceniają, co dodatkowo napędza nas do rozwoju.

ZBR: Czy zauważa Pani nowe trendy w zachowaniach konsumentów w branży zoologicznej?

KM: Tak, konsumenci coraz częściej szukają naturalnej i produkowanej w zrównoważony sposób karmy dla zwierząt, której źródła składników są przejrzyste. Rośnie popyt na produkty zgodne z wartościami etycznymi i ekologicznymi, a także widoczne są preferencje dotyczące spersonalizowanych rozwiązań żywieniowych dostosowanych do indywidualnych potrzeb zwierząt domowych. Ponadto zauważalnymi trendami są wygoda zakupów online i zainteresowanie żywnością funkcjonalną, która oferuje konkretne korzyści zdrowotne.

ZBR: Jakie największe wyzwania stoją obecnie przed branżą zoologiczną i w jaki sposób Pani firma sobie z nimi radzi?

KM: Branża zoologiczna stoi przed takimi wyzwaniami, jak zakłócenia w łańcuchu dostaw, obawy dotyczące zrównoważonego rozwoju i konieczność spełnienia zmieniających się oczekiwań świadomych konsumentów. W PetCo Group staramy się sprostać tym wyzwaniom poprzez utrzymywanie silnych relacji z regionalnymi dostawcami, aby zagwarantować jakość i stabilność dostaw. Jesteśmy zaangażowani w zrównoważone praktyki, obejmujące redukcję emisji CO2 i korzystanie z materiałów nadających się do recyklingu. Śledząc trendy konsumenckie, nieustannie wprowadzamy innowacje, aby sprostać wymaganiom dotyczącym przejrzystości, jakości i odpowiedzialności za środowisko.

ZBR: Czy zauważyła Pani zmiany w oczekiwaniach konsumentów co do produktów związanych z żywieniem zwierząt domowych czy produktów poprawiających ich samopoczucie?

KM: Konsumenci coraz częściej traktują zwierzęta domowe jak członków rodziny, co przekłada się na wyższe oczekiwania wobec produktów żywieniowych i pielęgnacyjnych dla zwierząt. Można zaobserwować wyraźne przejście na naturalne, wysokiej jakości składniki, przejrzystość w pozyskiwaniu surowców oraz produkty oferu -

jące określone korzyści zdrowotne. Ponadto konsumenci oczekują, że marki będą wykazywać się odpowiedzialnością społeczną i ekologiczną. W PetCo Group dbamy o to, aby nasze produkty były wytwarzane z najwyższej jakości, naturalnych składników, podajemy jasne informacje o źródłach pochodzenia i realizujemy nasze zobowiązanie do zrównoważonego rozwoju i etycznych praktyk.

ZBR: Spotkamy się na targach ZOOMARK w Bolonii. Czy zaprezentujecie nowości?

KM: Oczywiście, serdecznie zapraszam do odwiedzenia nas na stoisku E19-F14 w hali 29. Zaprezentujemy nowe przysmaki dla kotów WOW CAT i dla psów WOW DOG. WOW CAT Soft Sticks, czyli miękkie przysmaki dla kotów będą dostępne w trzech smakach: „Kurczak”, „Wołowina” i „Łosoś”. Można je w bardzo łatwy sposób porcjować, a użycie w procesie produkcji wysokiej jakości wątróbki zapewnia szczególnie wysoką akceptację wśród kotów. WOW DOG Meat Bar to batony mięsne – zdrowa, wysokobiałkowa przekąska dla psów. Dostępne będą w trzech smakach: „Wołowina”, „Kurczak” i „Jeleń & Jagnięcina”. Każda wersja zawiera 85% mięsa. Są bardzo praktyczne, idealnie nadają się na spacer z psem czy w podróży. Jestem przekonana, że spotkają się z dużym zainteresowaniem opiekunów psów i kotów. Już dziś zapraszam do wprowadzenia naszych nowych przysmaków do oferty sklepów.

REPETITIVE FLEXIBLE SUPPLY

Powtarzalne elastyczne Dostarczanie

Tekst: Michał Kuśmider

Konsultant 4Results michal.kusmider@4results.pl

Lean Repetitive flexible Supply – Powtarzalne elastyczne Dostarczanie to metodyka pozwalająca rozpocząć drogę do ciągłego doskonalenia poprzez przejście na logikę przepływu, dedykowana firmom sprzedającym produkty produkowane seryjnie lub świadczącym powtarzalne usługi. Sprawdza się w wielu kategoriach i branżach, w tym szczególnie w FMCG (czyli chociażby karma dla zwierząt lub żwirki dla kotów!), AGD, w planowaniu i organizacji pracy na liniach produkcyjnych, w magazynie, transporcie, ale również w usługach i na szpitalnych oddziałach ratunkowych. R f S pozwala jednocześnie poprawić efektywność przepływu, czyli obsługę klienta, oraz efektywność wykorzystania zasobów (maszyn, pracowników) i – co jest bardzo ważne – stworzyć duże lepsze miejsce pracy.

Najważniejsze w tej metodyce jest to, że pozwala ona stworzyć dużo lepsze miejsce pracy, ponieważ eliminujemy powszechne w wielu organizacjach zjawisko ciągłej zmiany planów, które nazywamy „gaszeniem pożarów”.

Efekty Just in Time

Podstawą Lean/R f S jest rozpoczęcie poziomowania produkcji dla produktów, przypadków wybranych na podstawie Sita Glendaya (ryc. 1.). Metoda pozwala szybko uzyskać efekty Just in Time (Dokładanie na Czas) dla dostaw materiałów i surowców, dzięki czemu można znacząco zredukować ich zapasy. Pozwala również zredukować zapasy wyrobów gotowych, ponieważ w R f S łatwo zrozumieć, z jakim zapasem należy zacząć, żeby przy wypoziomowanej produkcji obsłużyć zmienności sprzedaży w granicach limitów buforu magazynowego. To daje nam oczekiwaną elastyczność. Lean/R f S, w przeciwieństwie do działania wyłącznie w oparciu o Ekonomię Skali, czyli o maksymalne wykorzystanie zasobów (maszyn, pracowników), co obecnie determinuje działania większości organizacji, kładzie nacisk na zrozumienie efektów Ekonomii Powtórzeń, dzięki której lepiej, szybciej i skuteczniej możemy wprowadzać wszystkie znane narzędzia LEAN – 5S, SMED, KAIZEN, KANBAN, TPM. To z kolei poprawia i stabilizuje wydajność, pozwala skrócić czasy przezbrojeń, a w efekcie daje jednoczesną poprawę obsługi klienta (przepływu) oraz efektywności wykorzystania zasobów (maszyn, pracowników). Najważniejsze w tej metodyce jest to, że pozwala ona stworzyć dużo lepsze miejsce pracy, ponieważ eliminujemy powszechne w wielu organizacjach zjawisko ciągłej zmiany planów, które nazywamy „gaszeniem pożarów”.

Poziomowanie produkcji

Poziomowanie produkcji (Heijunka) znamy z Toyota Production System. Trzeba jednak pamiętać, że Toyota poprzez kolejne kroki poziomowania produkcji dochodziła do pojedynczego przepływu latami. Często zapominamy, że fundamentem systemu TPS, który od efektu nazwano Just in Time, była koncentracja na przepływie, a metodą dojścia były kolejne kroki poziomowania produkcji. Z reguły filozofię TPS nazywamy LEAN (wyszczuplanie), co powoduje, że myślimy o niej przede wszystkim w kategoriach eliminowania marnotrawstwa. Ian Glenday, który stworzył metodykę R f S, przypomina, że me -

tody i narzędzia LEAN, eliminacji marnotrawstwa są bardzo ważne, ale stanowią „rozdział drugi”, a my z reguły zapominamy o „rozdziale pierwszym”, czyli o przepływie. Dużo łatwiej jest nam zrozumieć eliminację marnotrawstwa jako cięcie kosztów, dlatego większość z nas od razu chce przeskoczyć do „rozdziału drugiego”, nie zastanawiając się, w jaki sposób zastosować „rozdział pierwszy”.

Ian Glenday wypracował podejście Repetitive flexible Supply na bazie swoich doświadczeń w wielu branżach, organizacjach i fabrykach na całym świecie, w tym również w wielu fabrykach w Polsce. R f S udowadnia, że filozofia TPS, Just in Time jest wbrew wielu opiniom do zastosowania nie tylko przy produkcji złożonej, skomplikowanej, takiej jak branża motoryzacyjna, lecz można ją z powodzeniem przenieść do produkcji seryjnej produktów pierwszej potrzeby.

Dojście do pojedynczego przepływu jest jak budowa kamiennego mostu. Po zbudowaniu widzimy piękny łuk składający się z ułożonych jeden na drugim kamieni, ale nie widzimy, że do jego budowy trzeba było użyć tymczasowego mostu. Tym tymczasowym mostem w poziomowaniu produkcji jest wykonanie pierwszych trzech kroków, czyli ustalenie stałego, powtarzalnego w czasie wzorca harmonogramu produkcji, który w Lean/R f S nazywamy Zielonym Strumieniem.

Sito Glendaya

Od czego zacząć poziomowanie produkcji seryjnej? Toyota posługiwała się regułą Pareto, czyli zaczynała od poziomowania produkcji 20% indeksów stanowiących 80% produkowanych ilości na danej linii. Ian Glenday również zaczynał od stosowania tej reguły, ale po pewnym czasie, po analizie liczb w kolejnych fabrykach i krajach, zauważył bardziej znaczącą prawidłowość. Połowa sprzedaży pochodziła z zaledwie 6% asortymentu. Ponadto niesamowite jest to, że aż 95% sprzedaży pochodzi zaledwie od 50% produktów. Oznacza to, że wystarczy ułożyć tylko 6% produktów w powtarzający się wzór planu produkcji, dystrybucji, żeby objąć połowę wolumenu sprzedaży przepływem R f S, co przekładając na czas, oznacza, że możemy roz-

Sprzedaż narastająco w % Liczba produktów narastająco w %

SITO GLENDAYA

Ryc. 1. Sito Glendaya.

począć od wypoziomowania produkcji przynajmniej na 2,5 dnia z 5-dniowego tygodnia pracy. Odkrycie tej prawidłowości doprowadziło do opracowania języka kolorów, które od nazwiska twórcy zostało nazwane

Sitem Glendaya .

Zielone produkty, które stanowią 6% najlepszych indeksów dodatkowo mają jeszcze jedną zaletę – niską zmienność sprzedaży.

Przygotowanie zamrożonej sekwencji produkcji i stałego cyklu tylko dla 6% produktów nie jest zbyt trudne. Otrzymujemy w ten sposób „zielony strumień” dla kilku wysokowolumenowych produktów, z krótszymi czasami przejścia przez proces, lepszym przepływem materiałów, mniejszą liczbą czynności do wykonania i znacznie niższymi zapasami wyrobów gotowych oraz związanych z nimi materiałów i surowców.

Żółty wskazuje produkty, na których trzeba skupić działania LEAN, żeby poprawić efektywność produkcji – skracać czas przezbrojeń, szukać możliwości zmniejszenia partii produkcyjnej, żeby ułatwić dołączenie tych produktów do zamrożonego, zielonego cyklu. Zwykle aż 95% całego wolumenu produkcji, za które odpowiada zaledwie 50% produktów, po tych działaniach może być produkowane w stałej sekwencji według zasady „Każdy Produkt w Każdym Cyklu” (EPEC).

Niebieskie , do których nie przypisujemy wartości, to de facto nie są inne produkty, a jedynie takie ich wersje, które powstały przez rozbudowaną kompleksowość istniejących produktów. Są to z reguły nieistotne lub nierozpoznawalne przez konsumenta różnice w produkcie. Nie dodają żadnej wartości, ale za to powodują dodatkowe koszty. Trzeba się zastanowić, jakie są możliwości wyko -

Metodykę można poznać, czytając polskie wydanie nagrodzonej przez Shingo

Institute książki Iana Glendaya i Ricka Sathera „Lean R f S – Połączyć Wszystkie Elementy” wydanej przez 4Results. Dzięki przykładom wdrożeniowym z wielu fabryk na świecie książka ta pozwala nie tylko lepiej zrozumieć koncepcję R f S, lecz także szczegółowo poznać metodę i jej doskonałe efekty, które mają początek w 5-dniowych warsztach wdrożeniowych. Ian Glenday używa metafory układania puzzli, żeby zobrazować odpowiednią kolejność budowania transformacji LEAN, czyli rozpoczęcia od narożników – wypoziomowanej produkcji, następnie ułożenia krawędzi bocznych – wykorzystania narzędzi LEAN, żeby wszystko połączyć w jeden obrazek organizacji, która dokonała transformacji LEAN. Premierę książki z udziałem Iana Glendaya organizuje w Warszawie firma doradczo-wdrożeniowa 4Results, która pomaga wielu organizacjom dostarczać lepsze rezultaty poprzez łączenie obszarów produkcji, sprzedaży i marketingu, poprawę sposobu i organizacji działania oraz rozwój ludzi. Przejście na logikę przepływu i pomoc firmom w zrozumieniu i wykorzystaniu paradoksu efektywności jest podstawą działalności 4Results, a Lean/R f S stanowi ważny element wachlarza stosowanych przez nią metod.

rzystania np. tych samych składników i opakowań, aby produkt końcowy wyglądał inaczej dla konsumenta, ale sprawił, że zmniejszy się liczba indeksów produkcyjnych, zamówieniowych, co z kolei pozwoliłoby dołączyć je do stałego zielonego strumienia.

Czerwone – ostatnie 30% naszego portfolio produktów, które stanowi zaledwie 1% skumulowanego wolumenu sprzedaży, powinno być dokładnie przeanalizowane pod kątem określenia rzeczywistych kosztów, jakie generują dla firmy. Wpływ tych produktów na cały łańcuch dostaw i koszty firmy, w tym na koszty ogólne, powinien być dobrze zrozumiany, żeby mieć pewność, że korzyści ze sprzedaży tych produktów rzeczywiście przewyższają koszty.

Zielony Strumień / Czerwony Strumień

Po wybraniu produktów, dla których wypoziomujemy produkcję, tworzymy dwa strumienie: Zielony Strumień będzie złożony z produktów, dla których wypoziomujemy produkcję, a Czerwony Strumień dla pozostałych produktów. Zielony Strumień układamy w ulubioną dla operatorów sekwencję, ustalamy czas produkcji (wolumen) każdego produktu i zamrażamy taki cykl na 8 tygodni. Dzięki powstałej rutynie uruchamiamy efekty Ekonomii Powtórzeń, która sprawia, że w powtarzalnym środowisku narzędzia LEAN przynoszą lepsze efekty. Praca nad problemami i usuwaniem ich przyczyn źródłowych poprawia i stabilizuje wydajność w Zielonym Strumieniu, a korzystając z  techniki SMED, skracamy czasy przezbrojeń, co pozwala nam wyeliminować przeszkody, dla których nie mogliśmy od razu dołączyć do Zielonego Strumienia wie -

lu produktów z kategorii Żółtej. W wynikach widzimy już poprawę OEE. Po pewnym czasie wytężonej pracy z narzędziami LEAN, z reguły już po 16 tygodniach, jesteśmy w stanie dołączać kolejne produkty do Zielonego Strumienia, a efektem naszej pracy staje się możliwość skrócenia cyklu produkcyjnego o połowę. W ten sposób wykonujemy kolejny krok poziomowania produkcji. Kolejne skracanie cykli powinno być naszym długofalowym celem i dawać możliwość produkcji Każdego Produktu Każdego Dnia, co dałoby nam pożądany efekt realizacji zamówień klienta Dokładanie na Czas – w naszej metaforze oznacza to ułożony ostatni element kamiennego mostu.

Korzyści

Dzięki Ekonomii Powtórzeń jesteśmy w stanie przewidywalnie, z wyprzedzeniem podać dokładną ilość i czas dostawy materiałów i surowców oraz zorganizować ich dostawy w systemie Just in Time z pominięciem magazynu. Redukcja zapasów materiałów i surowców oraz wyrobów gotowych odmraża zaangażowany kapitał i uwalnia miejsce na nowe inwestycje. Poprawiamy wydajność linii, nie zwiększając kosztów stałych, co daje nam dodatkowy zysk. Sprzedajemy nowszy, świeższy produkt na rynku. Powtarzalność produkcji i pracy daje możliwość ciągłego doskonalenia ludzi (rutyna) i procesów (częsta obserwacja), promujemy analizę przyczyn, szukanie źródła problemu, dzięki czemu krzewimy kulturę prawdy. Planowanie produkcji staje się dużo prostsze, przestajemy ciągle zmieniać plan, co sprawia, że zmieniamy nasze środowisko w dużo lepsze miejsce pracy, oparte na współpracy i otwarte na ciągłe doskonalenie.

REKLAMA

ZDROWE ŚRODOWISKO PRACY

Dlaczego to się opłaca?

Tekst: Dominika Maciejak

Skillpoint.pl

Środowisko pracy to kompleksowy ekosystem złożony z relacji międzyludzkich, norm kulturowych, systemów komunikacji i wzajemnych oddziaływań, które bezpośrednio wpływają na kondycję psychiczną i fizyczną pracujących. Coraz częściej w debacie publicznej pojawiają się głosy wskazujące na potrzebę tworzenia wspierających, inkluzywnych i bezpiecznych miejsc pracy. Nic w tym dziwnego, w pracy spędzamy ok. 1/3 naszego życia, a środowisko pracy ma bezpośredni wpływ na: motywację pracowników, ich wydajność, poziom stresu, samoocenę i rozwój zawodowy. Firmy coraz częściej dostrzegają, że inwestycja w dobrostan ludzi nie jest kosztem, lecz strategicznym kapitałem. Budowanie pozytywnego środowiska pracy wymaga świadomości, empatii, systemowych rozwiązań i nie jest jedynie domeną działów HR.

W ciągu ostatnich sześciu miesięcy

ponad 53% Polaków w wieku

18–35 lat doświadczyło znamion mobbingu w miejscu pracy.

Najczęściej zgłaszane formy to krzyk, przekleństwa i wyzwiska.

Mobbing najczęściej dotyka kobiet oraz młodych pracowników.

Realia pracy w handlu

Pracując w obsłudze klienta, ludzie wykonują pracę emocjonalną, oznaczającą zarządzanie emocjami i wyrażanie odpowiednich emocji w celu spełnienia wymagań pracy (Brotheridge i Grandey, 2002) . Pracodawcy oczekują od pracowników okazywania stosownych emocji (Szczygieł i in., 2009) . Co to znaczy? Wiele firm działa w duchu „klient nasz pan” i wymaga od pracowników „by cia miłym”, nawet jeśli klienci przekraczają ich granice. Z badania grupy ArteMis „Bliżej siebie – zdrowie psychiczne i empatia w pracy” wynika m.in., że aż pracowników obsługi klienta spotkało się z nieprzy jemnymi lub wręcz agresywnymi zachowaniami ze strony klientów w swoim miejscu pracy. Żadnej z ta kich sytuacji nie doświadczyło jedynie 3% respondentów. Wyniki badania traktujące o wsparciu ze strony praco dawców są równie alarmujące:

• 23% przebadanych pracowników obsługi klienta nie może liczyć na jakiekolwiek wsparcie,

• 35% pracowników czuje, że otrzymuje je „czasami”,

• 42% pracowników przyznaje, że może liczyć na przeło żonego zawsze albo w większości przypadków. Ponad połowa przebadanych osób chciałaby móc asertywnie reagować na krzywdzące zachowania klien tów. Natomiast drugą najczęściej wskazywaną potrzebą jest możliwość uczestniczenia w szkoleniach uczących tego, jak właściwie zachowywać się w kontakcie z trud nymi klientami.

Nie tylko klienci bywają wyzwaniem

dla dobrostanu

Oprócz wyzwań związanych z kontaktami z klientami, na które są narażeni pracownicy pierwszej linii, bywa że wewnątrz firmy pojawiają się sytuacje patologiczne, takie jak mobbing pracowniczy. Raport UCE Research i platformy ePsycholodzy ujawnił, że w ciągu ostatnich sześciu miesięcy ponad 53% Polaków w wieku 18–35 lat doświadczyło znamion mobbingu w miejscu pracy. Najczęściej zgłaszane formy to krzyk, przekleństwa i wyzwiska (21,4% respondentów). Mobbing najczęściej dotyka kobiet oraz młodych pracowników. Świadomość tych statystyk może pomóc w identyfikacji i przeciwdziałaniu niepożądanym zachowaniom, ale przede wszystkim patologiom w miejscu pracy.

Pracownik dotknięty mobbingiem podlega ochronie zarówno prawa cywilnego (prawa pracy), jak i prawa karnego.

W Polsce trwają rozmowy na temat nowelizacji przepisów o mobbingu. Zgodnie z jego aktualną definicją z Kodeksu pracy, mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników

Warto poza tym wiedzieć, że pracownik dotknięty mobbingiem podlega ochronie zarówno prawa cywilnego (prawa pracy), jak i prawa karnego – a z tego już coraz mniej osób zdaje sobie sprawę.

W obiegowych opiniach mobbing kojarzy nam się z krzykiem, przekleństwami czy też teatralnymi zachowaniami na oczach pracowników, np. ostentacyjnym wypraszaniem z pomieszczenia czy darciem ważnych dokumentów. Tymczasem mobbing może sprowadzać się również do „gierek” prowadzonych we wręcz wyrafinowany sposób, z wykorzystaniem narzędzi psychotechnicznych, „w białych rękawiczkach”. Stosowane metody nie pozostawiają wyraźnych śladów. Nikt na nikogo nie krzyczy, a jednak pracownicy podskórnie czują opór przed kontaktami z osobami stosującymi te strategie. Takie zachowania można określić jako „ soft mobbing ”. Według mec. Elżbiety Niezgódki – adwokatki wspierającej kobiety w trudnych sytuacjach w pracy, bezpośredniej definicji soft mobbingu w przepisach prawa nie ma. Ale „ każdy z nas ma prawo do ochrony swojej godności w miejscu pracy, a pracodawca ma obowiązek ją szanować – zarówno w relacjach z pracownikami, jak i w ich wzajemnych interakcjach. W każdej sytuacji, w której dochodzi do naruszenia godności pracownika, pracodawca ponosi odpowiedzialność, nawet jeśli nie jest to klasyfikowane jako kodeksowy mobbing. Ten standard wynika wprost z Kodeksu pracy (art. 11).”

Zgłaszanie mobbingu nie jest jednak powszechną praktyką w Polsce. Pracownicy nadal boją się mobbing

zgłaszać, a popularny dobrostan nadal często przegrywa z bilansem finansowym. Udowodnienie mobbingu to gehenna. Mobbing musi być działaniem lub zachowaniem dotyczącym pracownika lub skierowanym przeciwko niemu. Musi być celowy, uporczywy, długotrwały, mieć postać nękania lub zastraszania i wywołać skutek w postaci zaniżonej oceny przydatności zawodowej pracownika. Jego celem ma być poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu.

Według badań Workplace Bullying Institute, 60% ofiar mobbingu rezygnuje z pracy, a jedynie 5% przypadków jest efektywnie rozwiązywanych. W Polsce w 2024 roku złożono 1888 skarg dotyczących mobbingu, z czego najczęściej płynęły one z firm zajmujących się kulturą, rozrywką i rekreacją. Na kolejnych miejscach znalazły się następujące branże: zakwaterowanie i gastronomia oraz handel i naprawy.

Jeśli zdecydujesz się na zgłoszenie, Państwowa Inspekcja Pracy jest właściwym organem, który przyjmuje skargi dotyczące mobbingu.

Jak powinna wyglądać skarga dotycząca mobbingu według PIP?

Powinna:

• zawierać imię i nazwisko bądź nazwę wnoszącego,

• zawierać adres wnoszącego,

• określać przedmiot skargi lub wniosku, w którym wskazane będą nazwa i adres podmiotu, którego dotyczy skarga,

• być opatrzona podpisem własnoręcznym, jeżeli została wniesiona w postaci papierowej,

• być opatrzona kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, jeżeli została wniesiona środkami komunikacji elektronicznej,

• zawierać adres środka komunikacji elektronicznej wnoszącego, jeżeli informacje w tym zakresie nie wynikają jednoznacznie z wniesionej skargi, w przypadku skarg złożonych w postaci elektronicznej.

Mobbing generuje wielu przegranych

Okazuje się, że trwająca społeczna dyskusja o zjawisku mobbingu w Polsce rzuca również światło na zjawisko staffingu, który nie jest tak szeroko komentowany i nie doczekał się oficjalnej definicji, a warto zdawać sobie sprawę z jego istnienia. Standardowa forma mobbingu odnosi się do zachowań przełożonego/ pracodawcy w stosunku do podległego mu pracownika. Staffing (ang. „staff” – personel, zespół) to sytuacja, kiedy to współpracownicy mobbingują siebie nawzajem – kiedy ofiarą jest osoba należąca lub zależna od grupy mobbingującej. Miewa on charakter zmowy kilku osób, a nawet całego zespołu. Wówczas wspólnie podejmują działania, aby wymusić na nieakceptowanej osobie z zespołu odejście. Formy staffingu bywają różne: od negatywnych komentarzy, naśmiewania się, przez lekceważące traktowanie czy wręcz niezwracanie na kogoś żadnej uwagi. Kto może paść ofiarą staffingu? Najczęściej osoby bardzo ambitne – postrzegane przez grupę jako zagrożenie w związku z „zawyżaniem standardów pracy”, np. przekraczaniem norm wydajnościowych w zakładzie pracy. W takich przypadkach ważne jest, aby inicjatywę w rozwiązaniu narastającego konfliktu współpracowników przejął ich przełożony albo osoba nawet wyżej postawiona w hierarchii służbowej.

Warto również wspomnieć o tzw. mobbingu wstępującym , gdzie to podwładni mobbingują szefa/ przełożonego/ pracodawcę. Choć wydaje się to nieprawdopodobne, z praktyki wielu kancelarii prawnych wynika, że takie sytuacje w polskich przedsiębiorstwach zdarzają się coraz częściej.

Co można zrobić

w sytuacji wystąpienia mobbingu lub staffingu?

Przede wszystkim reagować, i to na wielu poziomach. Konsekwencje bezczynności mogą być bowiem bardzo groźne. Mobbing, bez względu na swój rodzaj, może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego i fizycznego ofiary.

• Konsekwencje psychiczne: zaburzenia snu, obniżenie samooceny, rozpad tożsamości.

• Konsekwencje fizyczne: ból głowy, mięśni, bezsenność, silny ucisk w klatce piersiowej.

• Konsekwencje w relacjach: problemy w relacjach rodzinnych, towarzyskich, apatia, zamknięcie się na nowe znajomości.

• Konsekwencje zawodowe: zaniżenie poczucia przydatności zawodowej, trwałe wyeliminowanie z rynku pracy.

Nie istnieje żaden oficjalny katalog działań, które może podjąć pracodawca w celu przeciwdziałania mobbingowi. Warto zadbać o kompleksowe działania w tym temacie na trzech różnych płaszczyznach: procedur, świadomości pracowników oraz praktyki.

Regulamin antymobbingowy

DAJ SIĘ PONIEŚĆ SMAKOWI

PÓŁMIĘKKIE PRZYSMAKI IMMUNITY STICKS

¬ Bez kurczaka

¬ O niskiej zawartości tłuszczu

¬ Z dziką różą - bogatym źródłem witaminy C

- bogatym źródłem

Wprowadź regulamin definiujący ogólną politykę antymobbingową firmy. Określ wyraźne zasady relacji między pracownikami czy zasady komunikacji obowiązujące w firmie. Pokaż dobre praktyki i przykłady niedopuszczalnych zachowań. Kluczowym elementem regulaminu powinno być określenie czytelnych procefitmin.pl/kontakt/

dur związanych ze zgłaszaniem przypadków mobbingu w pracy oraz zasad ich wyjaśniania, w tym powoływania komisji antymobbingowej. Odpowiednio skonstruowany regulamin jest podstawą skutecznej polityki antymobbingowej.

Budowanie świadomości pracowników –szkolenia antymobbingowe

Samo wprowadzenie regulaminu nie wystarczy, aby stwierdzić, że pracodawca przeciwdziała mobbingowi. Pracownicy powinni być z tego tematu przeszkoleni. Podczas szkoleń warto poinformować pracowników przede wszystkim o tym, jakie mają prawa, oraz o obowiązujących u pracodawcy procedurach zgłaszania przypadków mobbingu. Pracownik musi wiedzieć, że pracodawca nie toleruje mobbingu oraz w jaki sposób ma się zachować, jeżeli będzie świadkiem (lub ofiarą) takich nieprawidłowych zachowań.

Wcielanie procedur w życie

Niestety, część firm traktuje ten temat fasadowo. W teorii istnieją procedury, ale w praktyce pracodawca nie stosuje się do wprowadzonych przez siebie zasad. W przypadku zaistnienia mobbingu te sprawy muszą być wnikliwie badane, a nie zamiatane pod dywan. Dopiero gdy zostaną wyciągnięte realne konsekwencje, można mówić o praktycznym przeciwdziałaniu mobbingowi, a co za tym idzie – pracodawca będzie również zwolniony z wszelkiej odpowiedzialności finansowej.

Rola liderów

Kadra kierownicza ma wiele narzędzi do tego, aby realizować działania antymobbingowe w praktyce:

• aktywne słuchanie i reagowanie na obawy pracowników oraz obserwacja zmian w ich zachowaniu,

• dawanie przykładu: traktowanie pracowników z szacunkiem i promowanie szacunku we wszystkich interakcjach.

Rola pracowników

• Modelowanie etycznych i pełnych szacunku zachowań w codziennych interakcjach.

• Czytelna komunikacja: bezpośrednia rozmowa z osobą, której zachowanie uważane jest za brak szacunku (jeśli to bezpieczne).

• Reagowanie: zgłaszanie zaobserwowanych przypadków braku szacunku lub mobbingu przełożonemu, działowi HR lub kierownictwu.

• Aktywne uczestnictwo w szkoleniach mających na celu podnoszenie świadomości i budowanie umiejętności.

Podsumowanie

Przeciwdziałanie mobbingowi w miejscu pracy jest ważne w utrzymaniu zdrowego środowiska pracy i poprawie dobrostanu psychicznego pracowników. Wdrożenie działań antymobbingowych niesie wiele korzyści. Personel zyskuje umiejętności przekształcania negatywnych interakcji w pozytywne doświadczenia, zwiększając lojalność klientów. Większe bezpieczeństwo dla personelu i klientów: personel uczy się, jak skutecznie zarządzać konfliktami i proaktywnie tworzyć kulturę bezpieczeństwa i dobrego samopoczucia. Pracownicy odczuwają mniejszy stres w pracy i zmniejszają prawdopodobieństwo wypalenia oraz rotacji pracowniczej, co wpływa pozytywnie na pozycjonowanie marki pracodawcy, a w konsekwencji na budżety HRowe.

ODKRYJ TAJEMNICE WSPÓŁPRACY

I ZWIĘKSZ ZYSKI!

Dlaczego w Twoim zespole dochodzi do konfliktów? Dlaczego niektóre osoby są bardziej zmotywowane niż inne? Masz trudności ze skutecznym delegowaniem zadań i obowiązków? Wyobraź sobie poruszanie się po meandrach komunikacyjnych raf z precyzyjną mapą. Mapą z zaznaczonymi dokładnymi kierunkami, jak poprawić współpracę, ze wskazówkami, jak motywować do działania, jak delegować obowiązki. Wszystko bez ogólników, korporacyjnej nowomowy, precyzyjnie, z indywidualnym podejściem do wszystkich osób w zespole.

Tak! To możliwe. Lifterka tworzy konkretne i proste do wdrożenia rozwiązania, które są dostępne dla pracowniczek i pracowników na wszystkich szczeblach zatrudnienia, od pozycji liniowych do kadry zarządzającej. Pracujemy z różnorodnymi zespołami, od małych firm do dużych organizacji. Wspieramy zespoły na każdym etapie rozwoju, pomagamy diagnozować przyczyny narastających konfliktów, unikania współdziałania, braku motywacji czy wypalenia zawodowego. Nasze analizy indywidualne, raporty tematyczne dotyczą między innymi motywacji, delegowania, stresu, przywództwa. Mapy zespołów są przystępne, zrozumiałe i odpowiadają na aktualne wyzwania branży, takie jak: trudności z zaangażowaniem, wdrażaniem nowych osób czy rotacją w zespole. Korzystamy z renomowanych narzędzi diagnostycznych Extended Tools®. Podstawą analiz i raportów jest Extended DISC® - czterostrefowy model określający naturalne style ludzkich zachowań. W całej populacji statystycznie największą grupę (80%) osób stanowią te aktywnie korzystające z dwóch stylów zachowań, najmniejszą (5%) to osoby z jednym, pozostałą grupę stanowią osoby z potencjałami w obszarze trzech stref. Każdy z naturalnych stylów zachowań to inny zestaw swoich preferencji komunikacyjnych, inne motywatory i reakcje na stres i presję. Dane z analiz i raportów pomagają zrozumieć i przewidzieć, jak różne style wchodzą ze sobą w interakcje, jakie mają mocne strony i jakie stoją przed nimi potencjalne wyzwania, w jakich sytuacjach łatwiej dochodzi do konfliktów i nieporozumień.

Czym charakteryzują się zachowania poszczególnych stylów? Sprawdź, czy rozpoznajesz te osoby w swoim otoczeniu:

D to osoby nastawione na wyniki, motywują je samodzielność, decyzyjność, realizacje ambitnych wyzwań (możliwe role zespołowe: reformator, inspirator, planista, projektant).

I to osoby optymistyczne, motywują je kontakt z innymi, generowanie pomysłów (możliwe role zespołowe: entuzjasta, inspirator, emisariusz, uczestnik).

S to osoby spokojne, lojalne, motywują je stabilne, powtarzalne zadania, możliwość aktywnego słuchania (możliwe role zespołowe: realizator, gwarant, planista, uczestnik).

C to osoby analityczne, dokładne, motywują je możliwość specjalizacji, komunikacja pisemna, tworzenie i przestrzeganie procedur, brak presji czasu (możliwe role zespołowe: ekspert, gwarant, projektant, emisariusz).

Stworzenie mapy zespołu nazywa naturalne style zachowań i preferowane role zespołowe wszystkich

osób objętych badaniem. Mapa zespołu oparta na modelu DISC jest ułatwieniem w codziennej pracy, pomaga przy rozwiązywaniu konfliktów, motywowaniu, delegowaniu. Przy podejmowaniu decyzji umożliwia zauważenie różnych potrzeb i sposobów reagowania na sytuacje stresowe. Zespół wyposażony w analizy indywidualne i zespołową mapę relacji, przy odpowiednim wsparciu indywidualnym i warsztatach zespołowych, wdraża otwartą komunikację. Budujemy mosty zrozumienia i akceptacji między różnymi stylami, tworząc synergię, co przekłada się na bezpieczną atmosferę pracy, umożliwiając udzielanie konstruktywnej informacji zwrotnej (feedbacku).

Raport zespołowy Extended DISC® to Twoja mapa do OTWARTEJ KOMUNIKACJI

Z jakich elementów składa się podstawowa wersja zespołowej mapy relacji? Czego dowiedzą się pracowniczki i pracownicy? Jakie dane otrzyma kadra menadżerska? Sprawdźmy to i zajrzyjmy do raportu. Raport w wersji bazowej składa się z trzech głównych elementów: pierwszy to analiza ról zespołowych (Kierunek DRUŻYNA), drugi zawiera zachowania i opisy sytuacji wpływającej na zaangażowanie zespołu (Kierunek MOTYWACJA), trzeci opisuje, jak skutecznie przydzielać zadania i obowiązki (Kierunek DELEGOWANIE).

1. Kierunek DRUŻYNA

Czyli jak wykorzystać potencjał zespołu i zminimalizować ryzyko konfliktów?

Znalezienie sposobu, jak efektywnie porozumiewać się z każdym członkiem zespołu, z mapą zespołu opartą na modelu DISC jest szybkie, proste i czytelne. Znając naturalne style zachowań współpracowniczek i współpracowników, unikasz niepotrzebnych nieporozumień. Wiesz, jakie naturalnie przyjmują role zespołowe, tworzysz fundamenty otwartej komunikacji opartej na rozwoju kluczowych kompetencji Twoich i Twojego zespołu. Raporty indywidualne i grupowe identyfikują potencjalne źródła konfliktów i dostarczają przejrzystych narzędzi do ich skutecznego rozwiązywania. Kadra menadżerska otrzymuje konkretne spersonalizowane wskazówki, jak komunikować się z każdą osobą w zespole, a mapa zespołu dostarcza danych o potencjałach całej grupy. Dzięki temu zespoły mogą szybciej i efektywniej radzić sobie z codziennymi wyzwaniami. Wyróżniamy 10 naturalnych ról zespołowych. Wszędzie tam, gdzie ludzie ze sobą współpracują w społeczności, w rodzinie, w pracy, to one wpływają na sposób i tempo działania Twojej drużyny. Oto one:

• Reformator (D): jest bezpośredni, zdecydowany, wymagający, podejmuje szybkie decyzje.

• Entuzjasta (I): otwarty, towarzyski, zawsze ma coś do powiedzenia, generuje nowe pomysły i zmianę, łatwo się ekscytuje.

• Realizator (S): ostrożny, zrównoważony, godny zaufania, spokojny, chętnie pomaga innym, lubi stabilność i procedury.

• Ekspert (C): perfekcjonista, pedantyczny, uparty, zachowuje dystans, zauważa detale, dba o jakość danych.

• Inspirator (D/I): otwarty, towarzyski, energiczny, generuje pomysły, dużo mówi, spontaniczny, nieustannie w ruchu, umie przekonać innych do swoich racji.

WSPARCIE SPRZEDAŻY

• Uczestnik (I/S): koleżeński, spokojny, uczynny, aktywnie słucha, potrafi zrozumieć innych ludzi, lubi działać wspólnie, nie lubi poruszać nieprzyjemnych, negatywnych kwestii.

• Gwarant (S/C): ostrożny, wyważony, dokładny, cichy, boi się błędów, chce wykonywać swoją pracę we własnym tempie, postępuje systematycznie, nie lubi niespodzianek.

• Projektant(C/D): racjonalny i twórczy, skupia się na faktach, wymagający, zdystansowany, dostarcza całkowicie nowych pomysłów, działa samodzielnie.

• Planista (D/S): ostrożny, metodyczny, skoncentrowany na celu, wymagający, systematyczny, szuka rozwoju i zmian, przeprowadza je, unikając ryzyka, bywa postrzegany jako uparty i zasadniczy.

• Emisariusz (C/I): koleżeński, dokładny, wyrozumiały, umiarkowany, otwarty, rozumie różne opinie, mówi wprost, co myśli.

Tworząc mapę zespołu, diagnozujemy wszystkie osoby pod kątem preferowanych ról zespołowych, co jest dobrym punktem wyjścia do budowania fundamentu efektywnego sposobu porozumiewania się na drodze do wspólnego celu. Pracowniczki i pracownicy lepiej rozumieją swoje potrzeby i preferencje zawodowe, co prowadzi do bardziej harmonijnej współpracy. Dobra współpraca w zespole znacząco wpływa na jakość świadczonych usług, produktów oraz stabilność całego przedsiębiorstwa. Świadomość rozkładu potencjałów w grupie ułatwia też decyzje rekrutacyjne. Na tym etapie wiemy już więcej o zespole, czas na wskazówki, jak praktycznie wykorzystać tę wiedzę w codziennym budowaniu zaangażowania.

2. Kierunek MOTYWACJA

Czyli co motywuje i jak budować zaangażowanie?

Zaangażowanie nie jest magiczną formułą, a raczej wypadkową wielu czynników. Jednym z kluczowych jest zrozumienie, co tak naprawdę motywuje nas do działania. Zazwyczaj menadżerowie stosują uniwersalne metody, które trafiają jedynie do części załogi. Mapa zespołu pozwala spojrzeć na tę kwestię inaczej i sprawdzić, które codzienne zachowania realnie determinują długoterminowe zaangażowanie. Każdy członek zespołu jest motywowany przez różne czynniki. Mapa zespołu nazywa rodzaje obowiązków, sposoby porozumiewania się czy doceniania starań tak, by korzystać ze spersonalizowanych strategii motywacyjnych. Wyobraź sobie, że masz mapę, która jasno wskazuje, kogo z Twoich ludzi motywuje zmiana, kogo bezpieczeństwo i powtarzalne czynności. Gdzie wartością będzie tempo i emocje, a gdzie dane i przestrzeganie ustaleń i procedur. Kto potrzebuje cichego pokoju do spokojnej i metodycznej pracy, a komu praca w otwartej przestrzeni, wśród ludzi pozwala rozwinąć skrzydła wydajnej kreatywności. Kto woli pracować niezależnie, samodzielnie bez dokładnych wskazówek, a komu rzucanie na głęboką wodę odbierze radość życia i poczucie bezpieczeństwa. Raporty zespołowe w prosty i czytelny sposób dostarczają szczegółowych informacji o czynnikach motywujących oraz preferowanych stylach komunikacji wszystkich osób z zespołu.

Budowanie empatii i zrozumienia wzmacnia relacje. Świadomość różnic w stylach zachowania i komunikacji buduje w zespole kulturę wzajemnego szacunku, informacji zwrotnej (feedbacku). Spojrzenie na komunikację

z perspektywy różnych potrzeb i innych sposobów reagowania na długotrwały stres i presję stopniowo eliminuje konflikty, wzmacnia kluczowe dla jakości długoterminowej współpracy relacje. Zrozumienie motywacji i stylów zachowań pomaga liderom zespołów lepiej dostosować sposób działania do każdej osoby w grupie, co zwiększa codzienne zaangażowanie i motywację do pracy.

3. Kierunek DELEGOWANIE

Czyli jak optymalnie rozdzielać zadania, uwzględniając indywidualne predyspozycje?

Kluczową rolę w efektywności zespołu odgrywa umiejętne delegowanie zadań. Często napotykamy na trudności w tym procesie, konsekwencją jest przeciążenie pracą, frustracja zespołu, spadek produktywności i rotacja. Najczęstsze wyzwania, z jakimi mierzą się osoby delegujące, to brak zaufania do zespołu, obawa przed utratą kontroli, brak czasu na odpowiednie wdrożenie, brak wiedzy o mocnych stronach i potencjałach zespołu, strach przed reakcją grupy, przekonanie, że delegowanie jest niesprawiedliwym zarzucaniem innych pracą. Przy odpowiednim wsparciu wszystkie te trudności można przezwyciężyć, korzystając z analiz indywidualnych i raportów zespołowych. Dopasowanie zadań do naturalnych predyspozycji pracowniczek i pracowników zmniejsza napięcia i codzienną presję, stopniowo zwiększając zaangażowanie, poczucie przynależności oraz efektywność.

Extended DISC® to Twój kompas w procesie delegowania:

D – „Chcę wyzwań i wyników!”

Wybierz zadania, które zawierają: autonomię i swobodę działania, wyzwania i ambitne cele, możliwość awansu i rozwoju.

Deleguj odpowiedzialność, wyznaczaj jasne cele z mierzalnymi wskaźnikami, doceniaj determinację i skuteczność, komunikuj się bezpośrednio i konkretnie, unikaj owijania w bawełnę, przedstawiaj fakty i swoje oczekiwania wprost.

I – „Chcę być częścią zespołu i inspirować innych!”

Wybierz zadania, które zawierają: możliwość interakcji i współpracy, możliwość wyrażania siebie i swoich pomysłów, elastyczność i różnorodność.

Angażuj w inicjatywy zespołowe, doceniaj wkład w bu dowanie pozytywnej atmosfery, zachęcaj do dzielenia się kreatywnością, daj możliwość prezentowania swoich pomysłów, unikaj monotonii, oferuj projekty, w których mogą wykorzystać swoją energię.

S – „Chcę stabilności i wsparcia!”

Wybierz zadania, które zawierają: poczucie bezpie czeństwa i stabilności, wsparcie i pomoc ze strony ze społu, pracę w zgranym i przyjaznym zespole, jasne oczekiwania i przewidywalność, możliwość wnoszenia stabilnego i pewnego wkładu.

Zapewnij jasne zasady i procedury, oferuj wsparcie i zrozumienie, doceniaj lojalność i dbałość o detale, dbaj o dobre relacje, unikaj konfliktów, informuj o planowa nych zmianach z wyprzedzeniem, doceniaj rzetelność i sumienność.

C – „Chcę dokładności i jakości!”

Wybierz zadania, które zawierają: możliwość pracy zgodnie z wysokimi standardami, jasne instrukcje i pro cedury, możliwość analizowania danych i wyciągania wniosków, możliwość doskonalenia swoich umiejętności. Zapewnij dostęp do niezbędnych informacji i narzędzi, doceniaj precyzję i dbałość o jakość, daj możliwość i czas na doskonalenie umiejętności, pozwól dbać o jakość i de tale, oferuj szkolenia i rozwój w obszarze ich ekspertyzy.

Dopasowanie zadań i obowiązków do naturalnego sty lu zachowania zwiększa zaangażowanie i efektywność kadry. Raporty zespołowe pomagają w identyfikacji natu ralnych predyspozycji i preferencji zawodowych, co umoż liwia menadżerom delegowanie zadań w sposób bardziej dopasowany do indywidualnych mocnych stron. Nie ma jednego uniwersalnego sposobu na skuteczną komuni kację, motywację i delegowanie. Inwestując w poznanie naturalnego stylu zachowania wszystkich, tworzymy śro dowisko, w którym każdy czuje się doceniony, rozumiany i zmotywowany do osiągania wspólnych celów. Skuteczne delegowanie opiera się na odpowiednim doborze zadań do predyspozycji poszczególnych osób z zespołu. Prak tyczna i możliwa do wdrożenia od zaraz wiedza zawarta w zespołowej mapie relacji sprawia, że cały zespół zyskuje świadomość o różnorodnych potrzebach komunikacyj nych, umie konkretnie nazwać oczekiwania, zachowania, identyfikuje objawy pracy pod presją już na wczesnym etapie, zanim konflikt urośnie do trudnych do opanowa nia rozmiarów i przyniesie firmie wymierne straty. Przyjrzyjmy się bliżej najczęściej formułowanym wąt pliwościom, które towarzyszą wielu przedsiębiorczy niom i przedsiębiorcom na etapie wyboru skutecznych metod wsparcia swoich zespołów. Bywa, że decyzje za padają w chwilach, gdy konflikt i/lub rotacja w zespole jest już na tyle duża, że zostało zakłócone prawidłowe funkcjonowanie firmy, wtedy straty finansowe są duże, a program odbudowania zaufania i zbudowania nowe go zespołu będzie długotrwały. Dlatego zadbaj o wiedzę i narzędzia wcześniej, nawet jeżeli uważasz, że: „Mój zespół jest zbyt mały, żeby to miało sens” zmiana jest najszybciej widoczna w małych zespołach, tutaj kluczowe znaczenie dla efektywności mają zgranie, dobra atmosfera i nawet jedna nieudana decyzja rekru tacyjna może zaważyć na jakości i skuteczności działa nia. W Lifterce pracujemy również z małymi rodzinnymi firmami.

„To wszystko jest takie skomplikowane” – analizy i raporty to prosty, zrozumiały język, proces zbierania danych jest zdalny i nie zajmuje więcej niż 15 minut, kwestionariusz jest dostępny w 77 językach, co minimalizuje możliwość generowania nieprzystających do rzeczywistości raportów z uwagi na bariery językowe. Na każdym etapie wdrożenia oferujemy szkolenia zespołowe i wsparcie indywidualne, abyście Ty i Twoja organizacja w pełni wykorzystali wiedzę zawartą w raportach. Wszystkie osoby uczestniczące w badaniu otrzymują dostęp do dodatkowych materiałów, które pomagają utrwalić wiedzę i zaangażowanie w dalszy rozwój kompetencji kluczowych. „To zbyt drogie, nie mamy budżetu” – mapa zespołu jest strategiczną inwestycją w kapitał ludzki, przynosi wielowymiarowe korzyści dla firmy. Wzrost efektywności, zaangażowania, innowacyjności i redukcja rotacji to tylko niektóre z nich. W aktualnej perspektywie budżetowej dofinansowanie UE dla sektora MŚP znacząco obniża koszty zakupu szkoleń. Nie pozwól, aby mit o wysokich kosztach pozbawił Twój zespół szansy na rozwój i osiągnięcie pełnego potencjału. Lifteka prowadzi wsparcie w pozyskaniu środków na ten cel. Zeskanuj kod QR zamieszczony w artykule, wypełnij formularz i sprawdź, czy i kiedy możesz skorzystać z dofinansowania.

Mapa zespołu Extended DISC® to raport oparty na naukowych podstawach, korzystają z niego liderki i liderzy na całym świecie. Wdrażając w firmie otwartą komunikację, zyskujesz przewagę konkurencyjną, budujesz silny i zmotywowany zespół. Wiedza z raportu ułatwia moderowanie dyskusji wewnątrz grupy i wykorzystanie potencjału każdego stylu zachowania. Liderzy zespołów otrzymują kompleksowe informacje na temat mocnych stron i obszarów do rozwoju osób objętych badaniem. Mapa zespołu opracowana przez zespół Lifterka.pl jest intuicyjna i łatwa w użyciu, napisana zrozumiałym, prostym językiem, bez korporacyjnej nowomowy. Jedną z naszych kluczowych wartości jest przekonanie, że empatyczne i spersonalizowane podejście do otwartej komunikacji jest fundamentem trwałego zaangażowania i sukcesu organizacji. Wykorzystaj potencjał DISC, aby

przekuć tę wiedzę w realne działania i budować zespoły, które z pasją podążają w kierunku wspólnego sukcesu. Tylko cztery kroki dzielą Cię od skutecznego i efektywnego zespołu. Sprawdź, w którym potrzebujesz wsparcia w pierwszej kolejności:

• Krok 1. Poznaj swój zespół: Stwórz mapę zespołu, aby poznać i zrozumieć dominujące style zachowań w Twoim zespole.

• Krok 2. Motywuj efektywnie i doceniaj różnorodność: Używaj języka i argumentów, które rezonują z danym stylem. Uznaj, że każdy styl wnosi unikalną wartość do zespołu.

• Krok 3. Deleguj skutecznie: Przydzielaj zadania w zgodzie z potencjałami i preferencjami załogi.

• Krok 4. Monitoruj i dostosowuj: Regularnie sprawdzaj poziom zaangażowania, korzystaj z informacji zwrotnej (feedbacku).

Model otwartej komunikacji to nie tylko narzędzie do analizy czterech naturalnych stylów zachowań – to klucz do odblokowania potencjału drzemiącego w różnorodnych zespołach. Inwestując w zrozumienie stylów zachowań i preferencji komunikacyjnych swoich pracowniczek i pracowników, budujesz fundamenty silnej, efektywnej i innowacyjnej organizacji. Świadome wykorzystanie różnorodności i otwarta komunikacja, wspierane przez analizy indywidualne i zespołowe, przekłada się na realne korzyści biznesowe – od poprawy atmosfery pracy i zaangażowania pracowników, po wzrost sprzedaży i zysków. Nie czekaj, aż Twoja konkurencja pierwsza odkryje tajemnicę współpracy. Już dziś zrób pierwszy krok, zeskanuj QR, sprawdź możliwość dofinansowania, umów się na konsultację i zbuduj z nami skuteczność Twojego zespołu.

Materiały dodatkowe do artykułu

Ekskluzywne oferty B2B bezpośrednio od producentów i dystrybutorów.

Wydajność i oszczędność.

Zarejestruj się już teraz na panel.mypetstoryapp.com i stań się widoczny w darmowej aplikacji mobilnej!

3.0

Nowości rynkowe, które zwiększą Twoją sprzedaż. Optymalizuj czas i pieniądze.

Kontakt: joanna@mypetstory.it +39 3343979288

piotr.luczka@mypetstory.pl +48 668 811 248

Wysoka zawartość mięsa

WOW zachwyca dużą ilością świeżego mięsa i wysokiej jakości organów wewnętrznych. Zawartość mięsa wynosi 71%.

Karma

wyprodukowana w

Austrii

Nasza sucha i mokra karma WOW, jak również przekąski są w 100% produkowane w zielonym sercu Austrii z regionalnych surowców.

Naturalnie

Zboże, gluten,wieprzowina, cukier i wiele innych nie trafiają do naszych puszek.

Zrównoważone wykorzystanie zasobów

Nasze puszki w 100% nadają się do recyklingu, a nasz materiał opakowaniowy wykonany jest z kartonu pochodzącego z recyklingu.

Najlepsza jakość za rozsądną ceną

Dzięki WOW każdy właściciel psa powinien móc zaoferować swojemu pupilowi, to co najlepsze z natury. Dlatego WOW przekonuje nie tylko najlepszą jakością ale także rozsądną ceną.

Kompletna, naturalna żywność

WOW zawiera wszystko, czego pies potrzebuje do zdrowego i długiego życia. Każdy kęs WOW zawiera pełny smak natury.

10 +

Junior 2-12 mies.

ODPADY CZY WARTOŚCIOWE SUROWCE?

Jak branża pet food może wykorzystywać założenia gospodarki cyrkularnej?

Tekst: dr Joanna Zarzyńska

Gospodarka cyrkularna (GOZ – gospodarka o obiegu zamkniętym) zakłada, że surowce i produkty pozostaną w obiegu tak długo, jak jest to możliwe, zaś ich wartość będzie maksymalizowana. Czyli jest to model, w którym surowce są używane wielokrotnie, przy minimalnej ilości odpadów, a tym samym ograniczeniu kosztów ich utylizacji. W obliczu rosnących wyzwań związanych ze zmianami klimatycznymi i degradacją środowiska branża zoologiczna coraz częściej zwraca uwagę na zrównoważoną produkcję karm i przysmaków dla zwierząt towarzyszących.

Według (FAO) blisko jedna trzecia całej żywności produkowanej na świecie

jest uznawana za niezdatną do spożycia lub wyrzucana na jednym z etapów

łańcucha dostaw żywności. W UE co roku wyrzuca się prawie 59 mln ton żywności ogółem.

Marnowanie żywności

Równocześnie w łańcuchu produkcji żywności dla ludzi obserwuje się ogromny problem z marnowaniem żywności. Według (FAO) blisko jedna trzecia całej żywności produkowanej na świecie jest uznawana za niezdatną do spożycia lub wyrzucana na jednym z etapów łańcucha dostaw żywności. W UE co roku wyrzuca się prawie 59 mln ton żywności ogółem. Na mocy dyrektywy ramowej w sprawie odpadów (2008/98/WE) każde z państw jest zobligowane do przedstawienia rocznego sprawozdania w zakresie pomiarów marnowania żywności. Według danych za 2022 rok w Polsce wytworzono ponad 4,5 mln ton odpadów żywnościowych, co daje nam 4. miejsce pośród krajów wspólnotowych. Na poziomie europejskim główne podmioty odpowiedzialne za wytwarzanie odpadów to oprócz gospodarstw domowych wytwórcy produktów żywnościowych, branża gastronomiczna, sektor rolniczy – czyli produkcja pierwotna oraz sprzedawcy i dystrybutorzy.

Zgodnie z polskim prawem, każdy przedsiębiorca wprowadzający na rynek produkty w opakowaniach ma obowiązek prowadzenia publicznych kampanii edukacyjnych. Celem tych kampanii jest informowanie i edukowanie konsumentów. Co więcej, przedsiębiorcy są zobligowani do przeznaczenia przynajmniej 2% sumy wartości opakowań wprowadzonych do obrotu w poprzednim roku na działania edukacyjne. Zdecydowanie można powiedzieć, że działania informacyjne i edukacyjne to też konieczność w branży pet food, aby dać szansę opiekunom zwierząt zrozumieć, na czym polega upcykling oraz

możliwość świadomego wyboru spośród produktów dostępnych na rynku – dotyczy to szczególnie osób zaangażowanych prośrodowiskowo.

Rola branży zoologicznej

Koncepcje gospodarki cyrkularnej i upcyklingu stają się kluczowe w minimalizowaniu odpadów i efektywnym wykorzystywaniu zasobów. Czym jest upcykling?

To proces ponownego wykorzystania niepotrzebnych przedmiotów lub odpadów, w którym nadaje się im nowe funkcje i wartość. To „wyższa forma recyklingu”, która pozwala zmniejszyć ilość odpadów i zadbać o środowisko. W kontekście produkcji karm dla zwierząt oznacza to wykorzystanie składników, które nie nadają się do konsumpcji przez ludzi, ale są wartościowe dla zwierząt.

Czy skoro w branży zoologicznej zrównoważony rozwój stał się wiodącym trendem, a konsumenci coraz częściej poszukują produktów przyjaznych dla środowiska, to skłania to producentów do innowacji i wdrażania praktyk zgodnych z zasadami gospodarki cyrkularnej? I czy konsumenci traktują upcykling jako wartość dodaną?

Co można wykorzystać?

Federalna amerykańska Agencja Ochrony Środowiska (EPA) opracowała strategię hierarchii odzyskiwania żywności (ang. food recovery hierarchy; www.epa.gov/ foodscraps), która określa działania minimalizujące marnowanie żywności. Trzecim poziomem tej strategii jest przeznaczenie współproduktów czy odpadów na paszę dla zwierząt.

REKLAMA

Agnieszka Chudzińska

Export Supervisor Fiboo

Fiboo jako przykład marki działającej w duchu gospodarki cyrkularnej

Fiboo to marka, której fundamentem jest idea gospodarki cyrkularnej, czyli modelu produkcji i konsumpcji nastawionego na minimalizowanie odpadów i maksymalne wykorzystanie surowców.

• Recykling jako podstawa – produkty Fiboo powstają głównie z materiałów pochodzących z recyklingu (nawet do 70% surowca w przypadku zabawek i mat do lizania, a 100% w przypadku misek wyprodukowanych z przetworzonych butelek PET)

• 100% ponownej przetwarzalności – po zużyciu akcesoria mogą zostać poddane recyklingowi i wykorzystane do stworzenia nowych produktów.

• Produkcja w Polsce – całość procesu odbywa się lokalnie, co redukuje ślad węglowy i wspiera zrównoważony rozwój.

• Zamknięty obieg surowców – marka dąży do tego, aby raz użyte materiały mogły krążyć w systemie, zamiast trafiać na wysypiska.

Dzięki takiemu podejściu Fiboo redukuje odpady, ogranicza zużycie zasobów naturalnych i tworzy zrównoważone produkty dla zwierząt, jednocześnie edukując rynek na temat odpowiedzialnej konsumpcji.

Fiboo dzięki zastosowaniu materiałów pochodzących z recyklingu:

• zaoszczędziło około 5 ton tworzywa rPET (przetworzonego z butelek PET), co oznacza redukcję o 5 ton pierwotnego materiału i znaczący wkład w zamknięty obieg tworzyw sztucznych (produkcja misek dla zwierząt),

• używając około 50 ton tworzywa TPE-S, które zawierało około 69% recyklatu, marka zaoszczędziła 35 ton tworzywa pierwotnego (produkcja zabawek i mat do lizania dla zwierząt).

Amerykańskie Stowarzyszenie UFA certyfikowało 236 składników pochodzących z recyklingu, z których wiele ma zastosowanie w karmach i przysmakach dla zwierząt domowych.

Mamy długą tradycję wykorzystywania przez branżę karm dla zwierząt domowych produktów spożywczych nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi – w tym zużytych ziaren z procesu warzenia lub destylacji (takich jak suszone ziarna gorzelnicze lub DDGS) lub współproduktów rzeźnych często przetwarzanych na mączki i inne składniki wysokobiałkowe – można to uznać za jeden z oryginalnych przykładów upcyklingu. A idea naturalnych gryzaków pozwala wykorzystywać skóry (w tym ryb), ścięgna, uszy, łapki itp. Jako upcykling można też zakwalifikować wykorzystanie resztek z obróbki mechanicznej ryb do produkcji przysmaków czy olejów dla zwierząt.

Przykłady materiałów i surowców wykorzystywanych w upcyklingu:

• Słodkie ziemniaki lub inne rodzaje bulw pochodzące z lokalnych gospodarstw ekologicznych, mające rzadkie kształty, choć nie są tak estetyczne jak te, które sieci hipermarketów starają się sprzedawać.

• Końcówki i kawałki mięsa i owoców morza, które nie zostały sprzedane w supermarkecie.

• Owoce, które podobnie jak bulwy są obite lub mają amorficzne kształty.

• Alternatywne białka, takie jak owadzie czy spirulina.

• Zużyty jęczmień z lokalnych browarów.

• Skorupki jaj.

• Olej z łososia produkowany ze świeżych skrawków łososia, takich jak głowa, kręgosłup i skóra.

• Produkty uboczne z produkcji frytek lub skrobi ziemniaczanej są stosowane w formułach, aby uzyskać teksturę, kształt krokietów i poprawić trawienie. Wykorzystuje się też wytłoki z owoców (np. jabłek) czy warzyw (dynia) oraz pulpę buraczaną z produkcji cukru. Sproszkowane skorupki jaj to sposób na zwiększenie zawartości wapnia w produktach, mogą być pozyskiwane z firm produkujących masy jajeczne. Wykorzystywanie odpadów owocowo-warzywnych to też możliwość dla firm zajmujących się hodowlą owadów gospodarskich. Poszukiwane są też alternatywne źródła białka zwierzęcego. W Szkocji jedna z firm produkująca algi do pozyskiwania NNKT (jako zamiennik źródła z ryb) jako pożywkę zastosowała produkt uboczny po destylacji szkockiej whiskey (pot ale – składający się z wody, cukru i drożdży).

W Stanach Zjednoczonych są firmy, które wykorzystują tzw. ugly food, czyli owoce i warzywa z supermarketów do produkcji hydrolizatów, wykorzystuje się też mąki czy białko grochu. Stowarzyszenie Upcycled Food Association (UFA) powstało w 2019 r. w Denver, a w 2020 r. oficjalnie zdefiniowało termin „żywność z recyklingu” do użytku w polityce, badaniach i praktyce. Zespół ekspertów konsultingowych zgodził się, że żywność z upcyklingu wykorzystuje składniki, które w przeciwnym razie nie

trafiłyby do spożycia przez ludzi, są pozyskiwane i produkowane przy użyciu weryfikowalnych łańcuchów dostaw i mają pozytywny wpływ na środowisko. Od tego czasu UFA certyfikowała 236 składników pochodzących z recyklingu, z których wiele ma zastosowanie w karmach i przysmakach dla zwierząt domowych. Składni ki poddane upcyklingowi mają zazwyczaj takie same właściwości odżywcze, jak inne składniki, ale różnią się wyglądem – zwłaszcza dotyczy to warzyw czy owoców. Należy dostosować do tego systemy przetwarzania oraz kontroli jakości.

Co się sprawdza?

W Unii Europejskiej realizowane są projekty badaw cze (np. Food 4 Feed) sprawdzające możliwość wyko rzystania suszonych resztek żywności (np. odpadów cateringowych) jako składnika karmy dla psów. Według obecnych przepisów nie jest to dozwolone (Rozporzą dzenie EU 142/2011). Jednak wielu producentów, a także środowiska naukowe wskazują, że zmiany w przepisach mogłyby poprawić sytuację gospodarki odpadami i dać wartościowe surowce dla zwierząt. W Stanach Zjedno czonych są firmy, które upcyklingują produkty piekar nicze niespełniające wysokich standardów wizualnych konsumentów – są mielone na drobną mąkę zdefinio waną przez AAFCO jako „suszony produkt piekarniczy”. Nie używa się produktów zawierających cukier. Naukowcy z tureckiego Uniwersytetu Kırıkkale za jęli się tematem potencjalnego wykorzystania chleba w karmach dla psów. Zgodnie z badaniem, globalna ilość odpadów chleba została oszacowana na 7% do 10% światowej produkcji, co daje prawie 100 milionów ton rocznie. Wcześniejsze badania przypisywały nawet 30% globalnego marnotrawstwa żywności towarom wypiekanym, takim jak chleb. W karmie dla zwierząt domowych składniki zbożowe, takie jak pszenica, ku kurydza i ryż, są powszechnie stosowane jako źródła węglowodanów. Węglowodany są źródłem kalorii i energii oraz pomagają w trawieniu innych kluczowych składników odżywczych z innych składników. Ponadto składniki skrobiowe, takie jak pszenica, mogą zapewnić korzyści strukturalne w składzie krokietów. Co by się stało, gdyby przemysł wykorzystał okru chy chleba jako kluczowe źródło węglowodanów? W tu reckim badaniu opracowano trzy diety – każda z nich była ekstrudowana i pieczona, co dało łącznie sześć diet testowych – z różnymi poziomami bułki tartej zastępującej kukurydzę, ryż i/lub pszenicę. Formuła kontrolna nie zawierała bułki tartej, pierwsza formu ła testowa zawierała 29,5 grama bułki tartej na każde

Zapraszamy na naszą platformę zakupową! www.b2b.fiboo.pl

100 gramów, a trzecia formuła zawierała 47,5 grama bułki tartej na każde 100 gramów. Wszystkie diety zostały zaprojektowane jako diety bytowe dla dorosłych psów. Teksturę trzech testowanych diet porównano z teksturą 10 dostępnych na rynku karm różnych marek. Gęstość ekstrudowanej karmy dla psów zmniejszała się wraz ze wzrostem stężenia bułki tartej, co wskazuje na zmiany w strukturze krokietów spowodowane dodaniem tego składnika pochodzącego z recyklingu. Włączenie okruchów chleba miało również wpływ na kolor produktu końcowego, przy czym jasność wzrastała w przypadku diet o wyższym poziomie okruchów chleba.

Drugim etapem badania była ocena strawności in vitro diet dla psów zawierających okruchy chleba. Ogólnie rzecz biorąc, nie stwierdzono znaczących różnic w strawności suchej masy w testowanych dietach, ale zaobserwowano znaczne zmniejszenie strawności białka surowego w diecie zawierającej największą ilość bułki tartej (47,5%) w porównaniu z dietą kontrolną.

Innym rozważanym kierunkiem jest wykorzystanie plazmy krwi. Jest ona bogata w białko, w tym immunoglobuliny. Plazma po wysuszeniu rozpyłowym może być stosowana w żywieniu zwierząt, np. gospodarskich. Trwają badania, czy można ją także wykorzystać jako dodatek do psiej diety, szczególnie u osobników cierpiących na stany zapalne przewodu pokarmowego. Białka osocza – immunoglobuliny (IgA, IgG) mogą wspierać zdrowie jelit poprzez dwa główne mechanizmy. Po pierwsze, ramiona Fab immunoglobulin wiążą się z patogenami, potencjalnie zmniejszając infekcje i stany zapalne poprzez zapobieganie szkodliwym interakcjom między patogenami a wyściółką jelit. Po drugie, ogon Fc immunoglobuliny może wiązać się z lokalnym układem odpornościowym,

tłumiąc odpowiedź zapalną. To zmniejszenie stanu zapalnego może pomóc chronić jelita, umożliwiając gojenie i przywracając zdolność do skutecznego wchłaniania składników odżywczych.

Wspomniano już wyżej o skorupkach jaj. Ale nie tylko same skorupki można wykorzystać – bardzo łatwo pozyskać z nich błony podskorupowe, które są doskonałym źródłem ponad 400 wartościowych protein. Mogą być wykorzystane jako suplementy do wsparcia pracy stawów, ograniczenia stanów zapalnych, poprawy pracy jelit czy funkcji skóry. Jakie składniki aktywne znajdują się w błonach podskorupowych? Są to np. różne typy kolagenu, elastyna, siarczan chondroityny, kwas hialuronowy. Niestrawna frakcja błony podskorupowej może służyć jako substrat dla bioty jelitowej i być fermentowana do SCFA.

Podsumowanie

Wiele certyfikowanych surowców pochodzących z recyklingu można łatwo zintegrować z dowolną recepturą, dając nowemu produktowi przewagę konkurencyjną w zakresie zrównoważonego rozwoju. Odzyskiwanie tych surowców nie tylko pomaga wyeliminować marnotrawstwo żywności w całym łańcuchu dostaw, lecz także zmniejsza zapotrzebowanie na oryginalne surowce. Przekształcając to, co byłoby odpadem, w cenne pożywienie dla zwierząt, upcykling nie tylko zmniejsza ilość odpadów żywnościowych, ale dodatkowo zapewnia zwierzętom wysokiej jakości, przyjazne dla środowiska smakołyki. Innowacyjne podejście do wykorzystania produktów ubocznych, współproduktów i lokalnych surowców przyczynia się do tworzenia wartościowych produktów dla zwierząt, jednocześnie minimalizując negatywny wpływ na planetę.

EUPHORIA GLUTEN FREE CAT

Linia karm premium dopasowana do potrzeb każdego kota

Zróżnicowane potrzeby żywieniowe kotów wymagają precyzyjnych rozwiązań. Marka BIOFEED odpowiada na te wyzwania, wprowadzając na rynek nową linię suchych karm

– Euphoria Gluten Free Cat. To bezglutenowe, pełnoporcjowe receptury klasy premium, stworzone z myślą o kotach na różnych etapach życia i o różnych wymaganiach zdrowotnych.

Dla kotów z wrażliwym układem pokarmowym

Euphoria Gluten Free Sensible to propozycja dla kotów wymagających szczególnej troski o układ trawienny. Lekkostrawne źródła białka – indyk i królik – są nie tylko łatwo przyswajalne, lecz dostarczają także cenne aminokwasy potrzebne do budowy i regeneracji mięśni. Ryż jako źródło węglowodanów wspomaga trawienie, a dodatek fenkułu i tymianku poprawia funkcjonowanie jelit, łagodząc dolegliwości trawienne. Kompleks witamin i minerałów wzmacnia odporność oraz poprawia kondycję skóry i sierści.

Zbilansowana dieta dla kotów domowych

Dla kotów niewychodzących i o ograniczonej aktywności fizycznej BIOFEED stworzył recepturę Euphoria

Gluten Free Indoor. Połączenie białek z indyka i gęsi zapewnia umiarkowaną kaloryczność przy wysokiej wartości odżywczej, co pomaga zapobiegać nadwadze. Dodatek oleju z łososia dostarcza niezbędne kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6, które korzystnie wpływają na stan

skóry i wygląd sierści. Ekstrakt z karczocha wspomaga funkcjonowanie wątroby, a zawarty w karmie błonnik i prebiotyki pomagają w utrzymaniu prawidłowego mikrobiomu jelitowego.

Skuteczne wsparcie w usuwaniu kul włosowych

U niektórych kotów problem kul włosowych może znacząco obniżać komfort życia. Z myślą o nich powstała Euphoria Gluten Free Hairball – karma, która wspomaga naturalne procesy usuwania połkniętej sierści. Mięso z indyka i łososia dostarcza lekkostrawne białka, a dodatek celulozy i włókna roślinnego poprawia perystaltykę i zapobiega zaleganiu kul włosowych w układzie pokarmowym.

Odpowiednie żywienie po sterylizacji

Euphoria Gluten Free Sterilised to karma sucha dla kotów po sterylizacji lub kastracji, o obniżonej zawartości tłuszczu, wspierająca odpowiedni metabolizm i zdrowie mruczków. Zawarte w niej białka z indyka i jagnięciny wspierają budowę i utrzymanie masy mięśniowej. L-karnityna odgrywa kluczową rolę w metabolizmie tłuszczów, co pomaga kotom utrzymać prawidłową masę ciała po zabiegu sterylizacji.

Kompleksowa receptura dla rosnących kociąt

Euphoria Gluten Free Kitten & Junior to pełnowartościowa karma stworzona z myślą o kociętach do 12. miesiąca życia. Zawiera lekkostrawne białka z indyka i królika, które wspierają prawidłowy rozwój mięśni. Wysoka zawartość tłuszczów odpowiada za rozwój układu nerwowego, w tym mózgu, a zestaw witamin i składników mineralnych dba o zdrowy wzrost, mocne kości i odporność.

Gluten Free

Linia Euphoria Gluten Free Cat to wyjątkowe karmy, stworzone z myślą o specjalnych potrzebach żywieniowych nawet najbardziej wymagających kotów. Dzięki zastosowaniu wysokiej jakości składników, każda formuła odpowiada na konkretne potrzeby – od wspomagania trawienia, przez ułatwianie odkłaczania, aż po kontrolę masy ciała. Wszystkie receptury są precyzyjnie zbilansowane, aby dostarczać niezbędnych składników odżywczych, oferując jednocześnie wyjątkowy smak.

Tauryna – wsparcie funkcjonowania serca i układu nerwowego

L-karnityna – wsparcie utrzymania odpowiedniej masy ciała

Receptura bez glutenu i kukurydzy

Wysoka zawartość białka

WSPARCIE DIETETYCZNE

w przewlekłych chorobach nerek psów i kotów

Tekst: dr n. wet. Agnieszka Kurosad Vet Planet Sp. z o.o.

Przewlekła choroba nerek u zwierząt dotyczy od ok. 1 do 3% populacji kotów i od 0,5 do 1,5% psów. Jest to głównie choroba starszych zwierząt i szacuje się, że dotyka ok. 30–40% kotów powyżej 10. roku życia. Podczas choroby dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia nefronów z różnych przyczyn. Jej terapia polega na spowolnieniu postępu choroby na podstawie schematów opracowanych przez International Renal Insufficiency Society (IRIS). Choroby nerek mogą wystąpić u każdego zwierzęcia, jednak stosunkowo często obserwuje się je u kotów ras: Maine Coon, Pers, Rosyjski niebieski, Syjamski i Birmański oraz u psów ras: Shih-tzu, Buldog, Cocker spaniel, Dalmatyńczyk.

Hanna Kantor

Portica s.c.

Dystrybutor Deliguard

Postbiotyk DELIGUARD – właściwe nawodnienie organizmu psów i kotów

Odpowiednie pobieranie wody to niezbędny warunek prawidłowego funkcjonowania organizmu. Niestety, koty i starsze zwierzęta często piją za mało, a pragnienie pojawia się dopiero przy odwodnieniu. Właściwa ilość płynów jest też ważna u zwierząt z problemami nerek. Odwodnienie zaburza równowagę elektrolitową, co może prowadzić do osłabienia, spadku ciśnienia, a także problemów z sercem i nerkami oraz bolesnych zaparć. Z pomocą przychodzi innowacyjny suplementpostbiotyk DeliGuard. Reguluje pracę układu pokarmowego, wspiera produkcję enzymów trawiennych i poprawia wchłanianie składników odżywczych, w tym witamin i minerałów. Lepsze wchłanianie oznacza stabilizację poziomu glukozy i wsparcie pracy układu hormonalnego. Dzięki temu zwierzę naturalnie zaczyna pobierać więcej wody – tyle, ile faktycznie potrzebuje. Regularne stosowanie DeliGuard pomaga utrzymać optymalny poziom nawodnienia – dostosowany do fizjologicznych potrzeb zwierzęcia. Suplement nie powoduje nadmiernego pobrania wody ani nadmiernego pragnienia.

Kiedy chore zwierzę trafia do lekarza weterynarii

Bardzo ważnym elementem terapii jest wsparcie dietetyczne chorych zwierząt. Pozwala ono bowiem utrzymać pacjentów w odpowiedniej kondycji i zabezpieczyć przed utratą masy mięśniowej. Spadek masy ciała, brak apetytu i prawidłowego nawodnienia są prognostycznie niekorzystnymi czynnikami. Jest to szczególnie istotne u kotów, które zwyczajowo wypijają niewielką ilość płynów, a wodę czerpią głównie z pokarmów wilgotnych. Ponieważ chore zwierzęta trafiają do gabinetu lekarza weterynarii w różnym stadium zaawansowania choroby (stadium od I do IV), to badania kliniczne oraz laboratoryjne mają ogromne znaczenie w aktualnej ocenie stanu pacjenta. Odwodnienie, wysokie stężenie toksyn mocznicowych, zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, anemia, wtórna żywieniowa nadczynność przytarczyc czy zapalenie przewodu pokarmowego mają wpływ na apetyt i w konsekwencji na masę mięśniową i kondycję zwierzęcia.

Zmiany w diecie

W pierwszych stadiach niewydolności nerek zmiany w diecie chorych zwierząt z zachowanym apetytem są nieznaczne. Warto jednak zaznaczyć, że sama zmiana diety będzie wymagana w miarę postępu choroby. Jednocześnie u kotów zaleca się wprowadzenie większej ilości pokarmów wilgotnych, odpowiednich doustnych płynów nawadniających lub jeżeli jest taka potrzeba – podawanie wody strzykawką do picia. W przypadku psów zaleca się monitoring wypijanych płynów. W I stadium niewydolności nerek eliminuje się z diety wszelkie dodatkowe źródła fosforu, jeżeli takie były podawane (karma dla dorosłych zdrowych zwierząt, przekąski, ciasteczka itd.). Wykazano bowiem, że każdy wzrost stężenia fosforu we krwi o 0,32mmol/L ponad wartość referencyjną zwiększa ryzyko śmierci o 11,8%. W badaniach karm przeznaczonych dla zdrowych dorosłych kotów wykazano, że zawartość

fosforu 4–9-krotnie przekracza minimalną rekomendowaną przez FEDIAF. Dlatego zaleca się stopniowo przejście z pokarmów dla zwierząt dorosłych na pokarm dla starszych kotów, który zwyczajowo ma niższą zawartość fosforu. Koty zdecydowanie lepiej tolerują stopniową zmianę karmy, która czasami trwa od 2 do 8 tygodni. Niemniej jednak powolna zmiana karmy powoduje mniej problemów z odrzuceniem nowego pokarmu czy wystąpieniem ewentualnych zaburzeń gastrycznych. Ograniczenie ilości fosforu dostarczanego z pokarmem jest istotnym elementem zapobiegania wystąpienia wtórnej żywieniowej nadczynności przytarczyc. Jednocześnie warto zaznaczyć, że szczególnie istotne w zaburzaniu prawidłowej funkcji przytarczyc są fosforany, spełniające funkcje dodatków technologicznych. Charakteryzują się one bowiem wysoką biodostępnością, co przekłada się na szybki wzrost stężenia fosforu we krwi i stymulację przytarczyc do wydzielania parathormonu (PTH). Dlatego jeżeli mimo wprowadzenia wskazanych ograniczeń stężenie fosforu we krwi jest nadal wysokie, to zaleca się wprowadzenie typowej diety nefrologicznej i/ lub preparatów wiążących fosfor. Diety nerkowe dla kotów, zgodnie z rozporządzeniem Komisji UE, zawierają ilość równą lub mniejszą niż 6,5g fosforu na kg karmy o wilgotności 12% i kaloryczności 4000 kcal energii metabolicznej/kg. Natomiast ograniczenie fosforu w dietach dla psów jest równe lub mniejsze niż 5g/kg karmy o wilgotności 12% i kaloryczności 4000 kcal energii metabolicznej/kg. Jeżeli wprowadzenie diety nie normalizuje stężenia fosforu, to zaleca się włączenie chelatorów fosforu w postaci związków wapnia (przy braku hiperkalcemii), glinu czy lantanu. Niemniej jednak w przypadku kiedy u zwierzęcia we krwi obserwuje się hiperkalcemię, zaleca się stosowanie ośmiowodnego węglanu lantanu. Warto pamiętać, że wszystkie preparaty wiążące fosfor działają w obrębie przewodu pokarmowego i należy je podawać wraz z pokarmem lub tuż po jego podaniu. Nie zaleca się przekraczania wyznaczonej przez producenta konkretnego preparatu dawki dobowej.

Joanna Kawecka

Dyrektor sprzedaży i marketingu Best 4 Animal Care Sp. z o.o. www.b4ac.pl

DR. BERG pro-NIERE karmy dla psów i kotów z problemami nerkowymi

U zwierząt z chorymi nerkami dieta stanowi ważny element terapii. Dobrze dobrane żywienie potrafi przedłużyć życie i komfort zwierzęcia, zdecydowanie lepiej sprawdzają się karmy mokre. Polecamy karmy DR.BERG pro-NIERE w wersji dla psów i kotów. To dietetyczne karmy wspomagające pracę nerek w przewlekłej i ostrej niewydolności nerek oraz ograniczające powstawanie kamieni moczanowych . O niskiej zawartości fosforu i wysokiej gęstości energetycznej i przede wszystkim wysokiej smakowitości, co jest bardzo ważne, ponieważ często u psów i kotów nerkowych obserwuje się zmniejszenie apetytu. Dodatek oleju z łososia – źródła kwasów tłuszczowych omega-3 (DHA i EPA) pomaga łagodzić objawy mocznicy.

Producent Dr.BERG Tiernahrung GmbH, dystrybutor: www.b4ac.pl

Białko

Specjalistyczna dieta nerkowa zawiera również odpowiednio dopasowaną zawartość białka. Zgodnie z zaleceniami Komisji UE w przypadku diety dla kotów nie może być ona wyższa niż 320g/kg karmy o wilgotności 12% i kaloryczności 4000 kcal energii metabolicznej/kg. Natomiast w przypadku diety dla psów zawartość białka powinna być równa lub niższa niż 5g/kg karmy o wilgotności 12% i kaloryczności 4000 kcal/kg. Zaleca się, aby białko zawarte w dietach dla zwierząt miało wysoką wartość biologiczną (białko pochodzenia zwierzęcego) i było łatwostrawne. Pozwala to bowiem utrzymać optymalny bilans azotowy w organizmie, ograniczając ryzyko wystąpienia mocznicy. Białko jest również niezbędnym elementem budulcowym masy mięśniowej, jak również składnikiem wielu endogennych enzymów, hormonów itd. Ponieważ choroba postępuje i niewydolne nerki pracują coraz gorzej, to we krwi gromadzą się toksyny mocznicowe. I wówczas poza odpowiednią płynoterapią zaleca się obniżenie zawartości białka w diecie do takiej,

która pozwala na kontrolę objawów mocznicy. Dieta nerkowa jest kaloryczna, co przy zmniejszonym apetycie pozwala na przyjęcie odpowiedniej ilości energii i pozostałych substancji odżywczych. Wszystkie one są bowiem zbilansowane w odniesieniu do energii.

Dodatkowe wsparcie

Dodatkowo dieta nerkowa zawiera wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny n-3, głównie: EPA i DHA, które są odpowiedzialne za redukcję produkcji cytokin prozapalnych oraz ograniczenie ciśnienia w kłębuszkach nerkowych. Kolejnym wsparciem jest włókno prebiotyczne, które jest wykorzystywane przez korzystne mikroorganizmy do swojego wzrostu. To pozwala na wyrównanie mikrobiomu, który często u chorych zwierząt nie jest prawidłowy. Jego wyrównanie pomaga w ograniczaniu jelitowej produkcji mocznika. Ponieważ w przebiegu niewydolności nerek może występować niedobór potasu, to diety nerkowe są zazwyczaj wzbogacone w ten pierwiastek.

lek. wet. Ewelina Pawlińska

Ekspert ds. żywienia Brit

Przewlekła niewydolność nerek u psów i kotów to poważne schorzenie, które wymaga kompleksowego podejścia, a od powiednia dieta odgrywa kluczową rolę w spowolnieniu postępów choroby. Żywienie powinno wspierać pracę nerek, ograniczać gromadzenie się toksyn i dostarczać niezbędnych składników odżywczych. Istotna jest kontrola fosforu, elektrolitów oraz nawodnienia – odwodnienie może znacząco pogorszyć stan zwierzęcia.

Diety Brit VD Renal zostały opracowane tak, by spełniać te wymagania. Obniżona zawartość fosforu, wysokiej jakości białko (jaja, hydrolizowany łosoś) oraz dodatek chitosanu pomagają redukować obciążenie nerek. Kwasy omega-3 wspierają filtrację i działają przeciwzapalnie, a pre- i probiotyki poprawiają trawienie. Dodatkowo mokre karmy Brit VD Renal Tuna & Salmon wyróżniają się wysoką smakowitością, co jest kluczowe przy spadku apetytu, zwłaszcza u kotów. Dzięki odpowiedniej diecie można znacząco poprawić komfort życia chorego zwierzęcia.

Maciej Reimus

Product Manager BIOFEED

Wsparcie dietetyczne w przewlekłych chorobach nerek psów i kotów

Przewlekła choroba nerek (PChN) to jedno z najczęstszych schorzeń kotów i psów, wymagające odpowiednio dobranej diety, która wspiera funkcjonowanie nerek i minimalizuje ich obciążenie. Kluczowe znaczenie ma kontrola poziomu fosforu i sodu, które przyczyniają się do postępu choroby, oraz odpowiednie proporcje białka – wysokiej jakości, ale w umiarkowanej ilości, aby nie przeciążać nerek.

Euphoria Cat Sterilised & Urinary to karma idealnie wpisująca się w potrzeby kotów z wrażliwym układem moczowym i skłonnością do chorób nerek. Zawiera precyzyjnie dobrane poziomy białka, fosforu i sodu, co wspiera zdrowie nerek, oraz dodatki wspomagające funkcjonowanie układu moczowego, takie jak żurawina i DL-metionina. Dzięki zawartości kwasów tłuszczowych omega-3 i przeciwutleniaczy dieta ta pomaga chronić komórki przed stresem oksydacyjnym.

Euphoria Cat Sterilised and Urinary może pełnić funkcję profilaktyczną lub wspierającą w łagodnych zaburzeniach nerkowych.

Odpowiednio dobrana dieta, jak Euphoria Cat Sterilised & Urinary, to fundament wsparcia nerkowego i moczowego, który może realnie poprawić jakość życia kota z PChN.

Podsumowując, dieta nerkowa jest istotnym elementem terapii chorób nerek u psów i kotów. Jej właściwe zbilansowane w stosunku do potrzeb chorego zwierzęcia pomaga w spowolnieniu progresji choroby i poprawy komfortu życia chorego zwierzęcia.

Piśmiennictwo uzupełniające:

• Alexander J., Stockman J., Atwal J. et al., Effects of the long-term feeding of diets enriched with inorganic phosphorus on the adult feline kidney and phosphorus metabolism, Br J Nutr 2018;121:1–21.

• Blong A.E., Żywienie w przewlekłej chorobie nerek i w ostrym uszkodzeniu nerek, Nutritional Management for Chronic Kidney Disease Versus Acute Kidney Injury, Wet po Dyplomie 2022.

• Boyd L.M., Langston C., Thompson K. et al., Survival in cats with naturally occurring chronic kidney disease, J Vet Intern Med 2008;22:1111–7.

• Böswald L.F., Kienzle E., Dobenecker B., Observation about phosphorus and protein supply in cats and dogs prior to the diagnosis of

chronic kidney disease, J Anim Physiol Anim Nutr. 2018;102(Suppl. 1):31–36. DOI: 10.1111/jpn.12886.

• Dobenecker B., Webel A., Reese S., Kienzle E., Effect of a high phosphorus diet on indicators of renal health in cats , Journal of Feline Medicine and Surgery 2018, Vol. 20(4) 339–343.

• Hall J.A., Fritsch D.A., Jewell D.E. et al., Cats with IRIS stage 1 and 2 chronic kidney disease maintain body weight and lean muscle mass when fed food having increased caloric density, and enhanced concentrations of carnitine and essential amino acids , Vet Rec 2019;184:190–200.

• IRIS Treatment Recommendations for CKD. Available at: http:// www.iris-kidney. com/guidelines/recommendations.shtml. Accessed July 6, 2020.

• Parker V.J., Nutritional Management for Dogs and Cats with Chronic Kidney Disease, Vet Clin Small Anim 51 (2021) 685–710. https://doi. org/10.1016/j.cvsm.2021.01.007

• Rozporządzenie Komisji (UE) 2020/354 z dnia 4 marca 2020 r. ustanawiające wykaz planowanych zastosowań pasz przeznaczonych do szczególnych potrzeb żywieniowych i uchylające dyrektywę 2008/38/WE. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/ PL/TXT/?uri=CELEX:32020R0354

Premium Mousse

Kitten &Sterilized

Portfolio linii karm mokrych Premium Mousse rozszerzyliśmy o kolejne produkty: dla kociąt oraz dla kotów sterylizowanych. Formułę karm dopasowaliśmy do indywidualnych potrzeb kotów – zarówno tych rozwijających się, jak i tych po sterylizacji. Karma zawiera do 92% mięsa i podrobów oraz wzbogacona jest o niezbędne dodatki, takie jak tauryna, która wspiera zdrowie kota niezależnie od wieku.

Dodatkowo, w wersji dla kociąt znajdują się prebiotyki FOS/MOS stanowiące naturalną ochronę organizmu i wspomagające pracę układu trawiennego.

Dostępne smaki:

Mousse Kitten

Tuńczyk, Przepiórka Kurczak, Pstrąg

85 g 85 g / 150 g

PROBIOTYKI, PREBIOTYKI I POSTBIOTYKI

Kompleksowe wsparcie zdrowia psów i kotów

Tekst: dr inż. Martyna Wilk

Wielu opiekunów w trosce o zdrowie i dobre samopoczucie swoich podopiecznych chce stosować dodatkową suplementację. Dbanie o zdrowie zwierząt zaczyna się od ich wnętrza – dosłownie. Jelita to nie tylko centrum trawienia, lecz też główny ośrodek odporności i regulacji metabolizmu. A zawdzięczamy to mikrobiomowi, czyli wyjątkowemu ekosystemowi miliardów mikroorganizmów zasiedlających jelita. Każdy organizm ma unikalną niczym odcisk palca mikrobiotę jelitową.

Mikrobiom – fundament zdrowia zwierząt

To mikrobiocie jelitowej przypisywana jest coraz większa rola w utrzymaniu zdrowia i równowagi całego organizmu. Zaburzenia równowagi mikrobioty lub niekorzystne zmiany w profilu bakteryjnym jelit mogą prowadzić do problemów trawiennych, alergii, osłabienia odporności, a nawet problemów behawioralnych. Kluczowe jest więc wsparcie mikrobiomu, które może się opierać na stosowaniu probiotyków, prebiotyków i postbiotyków. Przyjrzyjmy się im bliżej.

Probiotyki – czy żywe bakterie zawsze pomagają?

Probiotyki to żywe szczepy bakterii, takie jak Lactobacillus czy Bifidobacterium, które reprezentują korzystną, „dobrą” biotę jelitową i mają zdolność kolonizacji jelit. Żeby jednak mogły tego dokonać, muszą przeżyć w niesprzyjających warunkach przewodu pokarmowego i dotrzeć do jelit żywe, w dużej ilości. Dodatkowo reakcja na szczepy probiotyczne jest indywidualna, nie zawsze wyraźnie widoczna, co bywa frustrujące dla opiekuna. Warto też pamiętać, że długotrwałe stosowanie probiotyków może wpływać na zaburzenie różnorodności mikrobioty.

Prebiotyki – pożywka dla dobrych

bakterii

Prebiotyki, takie jak inulina czy fruktooligosacharydy, to niestrawne włókna roślinne, które stymulują rozwój korzystnych bakterii. Ich naturalne źródła to cykoria, karczochy czy szparagi. Prebiotyki pomagają w utrzymaniu zdrowego mikrobiomu. Jednak u wrażliwych zwierząt fermentacja węglowodanów może prowadzić do problemów z przewodem pokarmowym, gazów, wzdęć czy biegunek, co bywa kłopotliwe dla opiekuna.

Postbiotyki – przełom w suplementacji zdrowotnej

Najbardziej obiecującym odkryciem w dietetyce zwierząt są postbiotyki – metabolity i komponenty ścian komórkowych bakterii probiotycznych. Są niekatywne, nie zawierają żywych mikroorganizmów, dzięki czemu są stabilne i bezpieczne. Ich działanie jest przewidywalne niezależnie od warunków przechowywania czy indywidualnych różnic mikrobiomu zwierzęcia. Postbiotyki mają więc podobny cel działania jak probiotyki, lecz bez ryzyka związanego z obecnością żywych bakterii. Dla zwierząt o wrażliwym układzie pokarmowym oznacza to mniej problemów trawiennych, lepszy apetyt i wyższą tolerancję różnych składników pokarmowych. Metabolity bakteryjne zawarte w postbiotykach regenerują komórki wyściełające jelita i optymalizują ich funkcje absorp -

cyjne. Dzięki temu organizm lepiej przyswaja witaminy, minerały i inne składniki odżywcze z pożywienia. Efekty to lepszy stan odżywienia, wyższa witalność i lepsza kondycja zwierzęcia. Korzyści postbiotyków dla psów i kotów:

• Silniejsza odporność – stymulacja komórek odpornościowych w jelitach.

• Lepsze trawienie – regeneracja nabłonka jelit i poprawa wchłaniania składników odżywczych.

• Redukcja stanów zapalnych – wzmacnianie bariery jelitowej, co zmniejsza objawy alergii.

• Poprawa zdrowia jamy ustnej - zmniejszenie gromadzenia się płytki nazębnej i stabilizacja mikrobiomu jamy ustnej

• Szybsza regeneracja – pomoc w rekonwalescencji po chorobach i zabiegach.

• Więcej energii – stabilizacja metabolizmu i poprawa apetytu.

Postbiotyki – innowacyjna przyszłość w profilaktyce zdrowotnej psów i kotów Podczas gdy probiotyki i prebiotyki mają swoje zalety, postbiotyki stanowią bezpieczniejszą i bardziej skuteczną alternatywę. Ich stabilność, przewidywalne działanie i brak skutków ubocznych sprawiają, że stają się kluczowym elementem kompleksowego dbania o zdrowie zwierząt. W świecie, w którym coraz większą rolę odgrywają profilaktyka i zdrowe żywienie, postbiotyki zdecydowanie są innowacyjnym rozwiązaniem, które warto mieć w ofercie sklepu zoologicznego.

Bibliografia:

• Degnan F.H., The US Food and Drug Administration and probiotics: regulatory categorization, Clin Infect Dis 2008; 46 (2):S133–S136, S144–S151.

• Garcia-Mazcorro J.F., Lanerie D.J., Dowd S.E. et al., Effect of a multi-species synbiotic formulation on fecal bacterial microbiota of healthy cats and dogs as evaluated by pyrosequencing , FEMS Microbiol Ecol 2011; 78:542–554.

• Salminen S., Collado M.C., Endo A., Hill C., Lebeer S., Quigley E.M.M., Sanders M.E., Shamir R., Swann J.R., Szajewska H., Vinderola G., The International Scientific Association of Probiotics and Prebiotics (ISAPP) consensus statement on the definition and scope of postbiotics , Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2021 Sep;18(9):649667. doi: 10.1038/s41575-021-00440-6. Epub 2021 May 4. Erratum in: Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2021 Sep;18(9):671. doi: 10.1038/s41575-021-00481-x. Erratum in: Nat Rev Gastroenterol Hepatol. 2022 Aug;19(8):551. doi: 10.1038/s41575-022-00628-4.

• Wall T., 2024, Postbiotics are dead, but help dogs live healthier, Pet Food Industry, Rockford, Illinois, USA.

• Perini M.P., Pedrinelli V., Marchi P.H., Henríquez L.B.F., Zafalon R.V.A., Vendramini T.H.A., Balieiro J.C.C., Brunetto M.A., Potential Effects of Prebiotics on Gastrointestinal and Immunological Modulation in the Feeding of Healthy Dogs: A Review, Fermentation 2023, 9, 693. https://doi.org/10.3390/fermentation9070693

• Stillwell N., 2018, Immune-Stimulating Properties of Probiotics , American Veterinarian 3 (7).www.dvm360.com

POPĘD ZDOBYWANIA ZASOBÓW

Jak go mądrze wykorzystać?

Tekst: Natalia Młodnicka

Behawiorystka, trenerka psów nakazdalape.pl

Popęd zdobywania zasobów jest jednym z naturalnych oraz pierwotnych instynktów u psów. Wynika on bezpośrednio z potrzeby przetrwania w trudnym naturalnym środowisku. Zwierzęta przed udomowieniem były zmuszone do samodzielnego zdobywania pożywienia, dbania o schronienie czy opiekę dla swojego potomstwa. Współczesne psy bardzo rzadko stają przed takimi wyzwaniami. Nie zmienia to jednak faktu, że instynkty przetrwały w nich do dziś. Właściwe zrozumienie tego mechanizmu może pomóc opiekunom mądrze wykorzystać popęd zdobywania zasobów w codziennym treningu oraz w budowaniu pozytywnych nawyków.

Popęd zdobywania zasobów przejawia się między innymi w instynkcie aportowania, zbierania przedmiotów, a czasami w skłonności do tzw. zasobowania – czyli gromadzenia przedmiotów, które pies uważa za wartościowe. Instynkt obrony zasobów, czyli tzw. resource guarding, wywodzi się z pierwotnych potrzeb przetrwania.

Jakie zachowania wliczamy do popędu zdobywania zasobów?

Popęd zdobywania zasobów to wiele zachowań, które możemy zaobserwować u naszych psów w codziennym funkcjonowaniu. Przejawia się on między innymi w instynkcie aportowania, zbierania przedmiotów, a czasami w skłonności do tzw. zasobowania – czyli gromadzenia przedmiotów, które pies uważa za wartościowe. Mechanizm ten jest bezpośrednio związany z umiejętnością selekcji wartości przedmiotów pod kątem użytkowości. Jeśli pies zidentyfikuje jakąś rzecz lub obiekt jako cenny, automatycznie chce zagarnąć go dla siebie, a także zabezpieczyć go przed potencjalnymi konkurentami.

Zdobywanie oraz gromadzenie zasobów miało kluczowe znaczenie dla przetrwania całego gatunku. Psy, jako potomkowie wilków, musiały rywalizować o pożywienie i schronienie. W dzisiejszych czasach instynkt ten wykorzystywany jest przez ludzi do treningu. Zrozumienie, że to nie jest przejaw agresji, lecz naturalnej motywacji, pozwala opiekunom wykorzystać go jako narzędzie do nauki i zabawy. Właściwie ukierunkowany instynkt może stać się źródłem motywacji do ćwiczeń, które zarówno rozwijają umysł, jak i ciało psa.

Badania nad zasobowością

Badania nad zasobowością psów stanowią fascynujący obszar współczesnej etologii i behawiorystyki. Instynkt obrony zasobów, czyli tzw. resource guarding, wywodzi się z pierwotnych potrzeb przetrwania, kiedy to dzicy przodkowie psów musieli rywalizować o jedzenie, schronienie czy opiekę nad potomstwem. Współczesne badania starają się odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób ten głęboko zakorzeniony mechanizm wpływa na zachowanie psów w warunkach domowych oraz jakie czynniki – genetyczne, środowiskowe i neurofizjologiczne – determinują jego nasilenie.

Badania terenowe pokazują, że psy, które w młodości doświadczały niepewności w dostępie do pożywienia, są bardziej skłonne do obrony swoich zasobów w dorosłym życiu.

W laboratoriach naukowcy podejmują próby symulowania sytuacji, w których instynkt zasobowy u psów staje się widoczny. W jednym z podejść eksperymentalnych zwierzęta otrzymują dostęp do atrakcyjnego zasobu, na przykład smakołyku lub ulubionej zabawki. W momencie, gdy badacz zbliża się do przedmiotu, rejestrowane są reakcje psa, zarówno te obserwowalne – takie jak warczenie, syczenie czy zmiana postawy ciała, jak i te mniej widoczne, na przykład zmiany tętna czy poziomu kortyzolu. Nagrania wideo pozwalają na szczegółową analizę zachowań, a pomiary fizjologiczne dostarczają danych o stresie, który towarzyszy obronie zasobów. W niektórych eksperymentach stosuje się nawet techniki monitorowania aktywności mózgowej, co umożliwia identyfikację obszarów mózgu odpowiedzialnych za wywoływanie agresywnych reakcji. Wyniki takich badań potwierdzają, że u psów z silnym instynktem obrony zasobów obserwuje się in -

tensywniejsze reakcje stresowe, co wiąże się z wyższym poziomem kortyzolu oraz szybszą aktywacją określonych struktur mózgowych, takich jak ciało migdałowate.

Oprócz badań laboratoryjnych istotnym źródłem wiedzy są również obserwacje przeprowadzane w naturalnych warunkach. Opiekunowie psów, wolontariusze w schroniskach czy trenerzy korzystają z kwestionariuszy, aby ocenić częstotliwość i intensywność zachowań zasobowych. Dane te pozwalają na identyfikację czynników ryzyka, takich jak nieregularne karmienie, stresujące doświadczenia w okresie szczenięcym czy brak stabilnej rutyny życiowej. Badania terenowe pokazują, że psy, które w młodości doświadczały niepewności w dostępie do pożywienia, są bardziej skłonne do obrony swoich zasobów w dorosłym życiu. Takie obserwacje uzupełniają wyniki eksperymentów laboratoryjnych, wskazując na wieloczynnikowy charakter tego zjawiska. Badania nad zasobo -

LOKOWANIE PRODUKTU

wością psów stanowią zatem interdyscyplinarny obszar, który łączy etologię, psychologię, genetykę oraz neurobiologię. Wiedza zdobyta dzięki tym badaniom nie tylko przyczynia się do lepszego zrozumienia natury psów, lecz także pomaga praktykom – trenerom, behawiorystom oraz właścicielom – w opracowywaniu skutecznych metod interwencyjnych.

Jak wykorzystać?

Instynkt zasobowości możemy wykorzystać na wiele różnych sposobów. Jedną z najbardziej popularnych zabaw z psem jest aportowanie. Warto zacząć od prostych ćwiczeń, polegających na rzuceniu przedmiotu, który pies sam uzna za atrakcyjny, a następnie zachęcenie go do przyniesienia przedmiotu z powrotem. Nagroda w postaci smakołyku lub pochwały dodatkowo wzmacnia pozytywne skojarzenia. Dzięki temu pies nie tylko ćwiczy sprawność fizyczną, lecz także uczy się komend, takich jak „aport” czy „przynieś”. Kluczowa w zabawach i ćwiczeniach, które bazują na zasobach, jest funkcja nagrody. Pies musi rozumieć, że oddanie „upolowanego” zasobu oznacza otrzymanie niezwykle atrakcyjnej nagrody. Stosujemy więc tak zwaną „wymianę”. Dzięki temu unikniemy wykształcenia się problemów behawioralnych u psa.

Kolejną zabawą, która bardzo pozytywnie wpływa na zdolności poznawcze u psa, jest ukrywanie smakołyków lub zabawek w przeróżnych miejscach domu lub ogrodu. Zabawa w poszukiwanie nie tylko angażuje psa fizycznie, lecz także stymuluje jego umysł. Warto stopniowo zwiększać poziom trudności – od łatwego odnalezienia zasobu w widocznym miejscu, po bardziej zaawansowane gry, w których pies musi wykazać się kreatywnością i cierpliwością.

Popęd zasobowy możemy również efektywnie wykorzystać jako element naszej codziennej rutyny z psem. Warto uwzględniać krótkie sesje zabaw w ciągu dnia, które pozwolą psu wykorzystać naturalną motywację do zdobywania wartościowych przedmiotów. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko, że instynkt ten będzie przejawiał się w nieodpowiedni sposób, na przykład przez agresję lub nadmierne gromadzenie przedmiotów w domu. Regularna aktywność wzmacnia więź między psem a opiekunem oraz pomaga w utrzymaniu równowagi emocjonalnej psa. Dodatkowo instynkt zdobywania może zostać wykorzystany w kontekście prowadzenia terapii behawioralnej. Właściwe ukierunkowanie zasobowości może pomóc w korygowaniu niepożądanych zachowań. Zaliczamy do nich chociażby przesadny terytorializm. Kluczem są systematyczność i konsekwencja – nagradzając psa za odpowiednie zachowanie, stopniowo budujemy pozytywne nawyki.

Problemy

Mimo że popęd zdobywania zasobów jest naturalny, czasami może prowadzić do problematycznych sytuacji, zwłaszcza gdy pies zaczyna agresywnie chronić swoje „znaleziska”. W takich przypadkach warto skonsultować się z profesjonalnym trenerem lub behawiorystą. Dzięki temu można opracować plan treningowy, który pozwoli bezpiecznie i skutecznie przekierować instynkt w stronę pozytywnych za-

opiekunów zauważyło wyraźną poprawę stanu zdrowia pupila

chowań. Ważne jest, aby opiekun był cierpliwy i konsekwentny, a przede wszystkim rozumiał, że za każdym zachowaniem kryje się głęboki instynkt przetrwania.

Popęd zdobywania, a także chronienia zasobów jest niezwykle potężnym mechanizmem. Właściwie ukierunkowany, może stać się cennym narzędziem w treningu i codziennej opiece nad pupilem. Zrozumienie jego przyczyn oraz sposobów wykorzystania pozwala opiekunom nie tylko poprawić kondycję fizyczną i umysłową psa, lecz także zbudować silniejszą więź opartą na wzajemnym zaufaniu i zrozumieniu. Warto pamiętać, że kluczem do sukcesu są systematyczność, konsekwencja oraz odpowiednie dostosowanie ćwiczeń do indywidualnych potrzeb każdego psa. Mądre wykorzystanie naturalnych instynktów nie tylko wzbogaca codzienne życie zwierzaka, lecz także pozwala cieszyć się jego energią i radością, przekształcając popęd zdobywania zasobów w narzędzie rozwoju i pozytywnej interakcji.

Postbiotyk

Zdrowy mikrobiom

Lepsze trawienie

Wsparcie odporności

Prawidłowe nawodnienie

Zdrowa skóra, lśniąca sierść 97%

Redukcja kamienia nazębnego

Szybsze gojenie ran

EFEKT 10 DNIACH już po

LOKOWANIE PRODUKTU

REKLAMA

Dlaczego postbiotyki sa takie wyjątkowe?

DLACZEGO KOTY REAGUJĄ NA KOCIMIĘTKĘ

I JAK TO WYKORZYSTAĆ?

Tekst: tech. wet. Małgorzata Biegańska-Hendryk kocibehawioryzm.pl

Koci opiekunowie, chcąc urozmaicić czas swoich pupili, szukają dla nich rozmaitych zabawek i atrakcji. Spośród wielu propozycji na rynku uwagę przyciągają różnorodne produkty z kocimiętką, która, zgodnie z powszechną wiedzą, wpływa korzystnie na koty. Warto zatem wiedzieć, skąd bierze się owa reakcja oraz czy kocimiętka zadziała na każdego zwierzaka. Aby to wyjaśnić – zapraszam do lektury.

Koty wtłaczają powietrze do narządu Jacobsona poprzez specyficzne

unoszenie przedniej wargi i nieznaczne wysuwanie języka, wykonując przy tym charakterystyczny grymas, znany jako odruch Flehmen.

Kocimiętka – ozdoba naszych ogrodów

Kocimiętka to dość popularna roślina, stosunkowo łatwa w uprawie, zaliczana do grupy bylin. Jest rośliną wieloletnią, którą z powodzeniem można uprawiać zarówno w ogrodzie, jak i w donicy na balkonie. Nie ma dużych wymagań, choć generalnie lubi stanowiska jasne i słoneczne oraz przepuszczalną, lekko wilgotną glebę. Jej drobne, niebieskie kwiaty oraz pędy z drobnymi zielonymi listkami można suszyć w domu, uzyskując w ten sposób samodzielnie atrakcyjny dodatek do kocich zabawek. Kocimiętka naturalnie występuje nie tylko w Europie, lecz także w Afryce i Azji, gdzie rozpoznano ponad 200 jej odmian. W Polsce rodzima odmiana kocimiętki to Nepeta pannonica, czyli kocimiętka naga, natomiast w sklepach ogrodniczych można kupić wiele innych jej rodzajów. Poza elementem wykorzystywanym do aromatyzowania kocich zabawek kocimiętka może też służyć do wykonywania naparów, a zawarte w niej olejki eteryczne pomagają w odstraszaniu owadów – szczególnie komarów, much i meszek. Ponadto mogą też działać łagodząco na kaszel u człowieka. Jest to więc roślina o szerokim zastosowaniu, korzystna nie tylko dla kotów.

Dlaczego koty reagują na kocimiętkę?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba najpierw wyjaśnić, jaką rolę w kocim świecie odgrywają zapachy oraz jak koty je odbierają. Otóż komunikacja zapachowa jest u kotów bardzo ważnym i rozbudowanym elementem codziennego funkcjonowania . Aby rejestrować rozmaite wonie i sygnały zapachowe, koty korzystają nie tylko z zakończeń nerwowych umiejscowionych w nosie, lecz także z organu nosowo-lemieszonego, nazywanego też narządem (lub organem) Jacobsona. Jest to parzysty narząd pod postacią dwóch ślepo zakończonych zatok, umiejscowionych nad podniebieniem, a wyścielająca go błona śluzowa jest bardzo wrażliwa na sygnały lotne m.in. dlatego, że posiada receptory feromonów. Koty wtłaczają powietrze do narządu Jacobsona poprzez specyficzne unoszenie przedniej wargi i nieznaczne wysuwanie języka, wykonując przy tym charakterystyczny grymas, znany jako odruch Flehmen. I choć my nie jesteśmy w stanie w pełni zrozumieć, co dokładnie odczuwa kot w tym momencie, to zwykło się uważać, że w ten sposób koty „smakują zapach”, poddając go jednocześnie dokładnej analizie. Część badaczy twierdzi wręcz, że zebrane w ten

REKLAMA

Karol Kowalczyk

Ekspert branży Pet w firmie Canagri, dystrybutora marki KERBL

Urocze zabawki, takie jak kaczka, kurka i gronostaj z puszką kocimiętki, to nie tylko źródło frajdy, lecz także sposób na poprawę dobrostanu kota. Kocimiętka działa na wiele kotów jak naturalny stymulant – pobudza do ruchu, zachęca do zabawy, a jednocześnie pomaga rozładować stres i napięcie. Co ważne, te zabawki można napełniać indywidualnie dzięki dołączonej puszce kocimiętki – dzięki temu zawsze będą świeże i atrakcyjne dla kota.

Doskonałym uzupełnieniem jest również spray z naturalnych ekstraktów z kozłka lekarskiego i kocimiętki. Wystarczy spryskać nim drapak, zabawkę czy koc, by zachęcić pupila do aktywności. Działa pobudzająco i wpływa korzystnie na samopoczucie kota – zwłaszcza w chwilach nudy czy stresu.

To proste rozwiązania, które wspierają naturalne potrzeby kota i poprawiają jego codzienny komfort życia.

sposób informacje mogą być przez kota zapamiętane na resztę życia. Dlaczego jest to istotne? Dlatego, że kocimiętka emituje substancje, które dość skutecznie imitują kocie feromony płciowe, co wzbudza u części z tych zwierząt duże zainteresowanie. Za taki efekt odpowiada naturalny olejek eteryczny o nazwie nepetalakton. Dzięki jego obecności koty, które wyczują zapach kocimiętki, mogą wykazywać zachowania zbliżone do tych, jakie obserwuje się u kocicy w czasie rui – przy czym dotyczą one w takiej sytuacji zarówno samic, jak i samców. Zwierzęta więc zwykle zaczynają się intensywnie ocierać o źródło zapachu (np. o roślinę lub zabawkę wypełnioną kocimiętkowym suszem), mogą się też tarzać, ślinić, mruczeć lub wokalizować, a nawet próbować obgryzać pędy rośliny. Część kotów stanie się w efekcie tej stymulacji bardziej aktywna i będzie chętna do podjęcia zabawy, jednak zdarza się też, że silna ekspozycja na kocimiętkę u niektórych osobników może przynieść efekt w postaci agresji z przestymulowania.

Ciekawostkę stanowi fakt, że na kocimiętkową stymulację reagują również duże dzikie koty, takie jak lwy, tygrysy czy też nasze polskie rysie. Szczególnie podatne na jej woń mają być dorosłe samce, choć efekty działania rośliny obserwuje się też u samic, tyle tylko, że w nieco mniejszym stopniu.

Jak stosować kocimiętkę?

Wszystko zależy od tego, jak konkretny kot reaguje na kontakt z rośliną lub jej pochodną. Reakcja może bowiem zależeć m.in. od formy, w jakiej zaprezentujemy ją zwierzęciu: może to być roślina świeża, susz, wyciąg lub olejek eteryczny (ten powinien być rozcieńczony, by nie wywrzeć zbyt silnego efektu). Jeżeli pupil po kontakcie z kocimiętkowym zapachem staje się spokojny i rozluźniony, warto od czasu do czasu wprowadzać ten rodzaj stymulacji w celu poprawy ogólnego samopoczucia. Może on być też wykorzystywany do redukcji poziomu stresu i lęku podczas pracy behawioralnej. Jeśli natomiast kot po ekspozycji na bodziec zrobi się nerwowy, agre -

Joanna Kawecka

Dyrektor sprzedaży i marketingu Best 4 Animal Care Sp. z o.o. www.b4ac.pl

Kocimiętka w produktach firmy PetCo

LOKOWANIE PRODUKTU

sywny i będzie mieć kłopot ze zbyt silnym nagromadzeniem emocji, wówczas lepiej zrezygnować z tej formy stymulacji i spróbować czegoś, co bardziej będzie odpowiadało potrzebom tego konkretnego zwierzaka. Podobny efekt może też przynieść zbyt długa lub zbyt intensywna ekspozycja, dlatego pierwsze kontakty zwierzaka z rośliną powinny zawsze przebiegać pod ścisłą kontrolą.

Kocimiętka to niezwykłe zioło dostarczające kotu witamin C i E oraz magnez, wzmacniające trawienie i pobudzające apetyt. Doświadczenia opiekunów kotów pokazują, że kocimiętka może działać zachęcająco do spożycia karmy czy przysmaków. U niektórych kotów zjedzenie kocimiętki może powodować uczucie odprężenia i rozluźnienia. Kocimiętkę znajdziemy w kilku produktach firmy PetCo dla kotów, jak mokre karmy Cat’s Love Kalb & Truthahn (cielęcina i indyk), Pure Nature Cat Rind & Wild (wołowina i dziczyzna) czy karmy suche WOW CAT Huhn , WOW CAT Rind i WOW CAT Junior Polecamy je szczególnie kotom, które mają problem z apetytem.

Jedna saszetka Trzy możliwości Zero obowiązków

Trzy wersje - ta sama jakość. Niezależnie od potrzeb.

W wygodnej formie saszetki prezentujemy karmy Integra - specjalistyczne podejście do terapii żywieniowej, Carny - stuprocentowo mięsne wysokowartościowe, zdrowe i urozmaicone żywienie, oraz Vom Feinsten - odrobina luksusu dla Twojego kota w najwyższej jakości.

Î 100 % świeżych składników Î wysoka zawartość mięsa

Î bez zbóż

Î nie zawiera wzmacniaczy smaku

Î bez soi i dodatku cukru

Î brak sztucznych barwników i konserwantów

Animonda dla psa i kota

Spożycie przez kota zbyt dużej ilości kocimiętki może wywołać objawy takie, jak utrata apetytu, wymioty, biegunka oraz problemy z utrzymaniem równowagi.

Jak długo kocimiętka działa na kota?

Jako że każdy organizm jest nieco inny, trzeba pamiętać, że efekt wywoływany przez stymulatory, takie jak kocimiętka, może być indywidualny w każdym przypadku. Jednak zwykle zakłada się, że kontakt z zapachem kocimiętki daje największy efekt z ciągu ok. pierwszych 10 minut, a następnie zaczyna on stopniowo zanikać. Co istotne – aby kot zareagował na kocimiętkę, musi być w stanie ją powąchać. Zatem podanie doustne nie przynosi takiego efektu jak kontakt z rośliną, olejkiem czy suszem. Kolejny raz kot jest podatny na działanie kocimiętki po ok. 30 minutach od ostatniego kontaktu z rośliną.

Czy kocimiętkę można przedawkować?

Choć generalnie jest ona uznawana za roślinę bezpieczną dla ludzi i zwierząt, to odpowiedź brzmi: tak, można. Wynika to z zasady ustalonej przed wiekami przez Paracelsusa, która brzmi: „Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną – wszystko zależy od dawki”. Za bezpieczną dawkę kocimiętkowego suszu przyjmuje się ok. 1 łyżkę stołową przy jednokrotnym kontakcie. Z kolei roślina świeża będzie mieć wyższe stężenie substancji lotnych, dlatego może dawać silniejszy efekt niż susz. Natomiast olejki eteryczne z kocimiętki powinny być dla bezpieczeństwa stosowane w odpowiednim rozcieńczeniu. Spożycie przez kota zbyt dużej ilości kocimiętki może wywołać objawy takie, jak utrata apetytu, wymioty, biegunka oraz problemy z utrzymaniem równowagi.

W takiej sytuacji zawsze należy skontaktować się z lekarzem weterynarii, koniecznie informując go, że zwierzak miał styczność z rośliną, podać formę, w której ją spożył

(np. świeże pędy lub kwiaty, olejek, susz, roztwór itp.) oraz ilość, jeśli jest to możliwe do oszacowania.

Czy kocimiętka działa na wszystkie koty?

Okazuje się, że nie. Badacze tego zagadnienia szacują, że reakcja występuje u ok. 60% kociej populacji. Podobnie zresztą sytuacja ma się z innymi roślinami działającymi na koty stymulująco, takimi jak waleriana czy aktinidia ussuryjska, znana bardziej jako matatabi. To, czy kot będzie reagował na daną grupę zapachów, jest powiązane z jego genami, zatem nie da się tego przewidzieć i najlepiej po prostu przetestować reakcję w bezpiecznym otoczeniu i z wykorzystaniem niewielkiej dawki.

Ponadto ponieważ reakcja na kocimiętkę bazuje na substancjach feromonowych z grupy feromonów płciowych, silniejszą reakcję będą zwykle wykazywały osobniki dorosłe niż kocięta , przy czym nie ma znaczenia, czy są one kastrowane, czy nie.

Podsumowanie

Kocimiętka to efektowna i łatwa w uprawie roślina, która może z powodzeniem urozmaicić balkon lub rabatę przed domem. Trzeba jednak brać pod uwagę, że jej specyficzne właściwości zapachowe mogą spowodować, że w ogrodzie nagle zamieszkają okoliczne koty z sąsiedztwa, co może być mocno stresujące dla kociego rezydenta. Dlatego warto zawczasu zadbać o uszczelnienie ogrodzenia i właściwe zabezpieczenie przestrzeni. Natomiast aby uniknąć takiej sytuacji – lepiej sięgać po gotowe zabawki z kocimiętką i udostępniać je kotu pod kontrolą, chowając je między sesjami zabawy – najlepiej do szczelnego, zamykanego pojemnika.

BĄBLOWICA

Niebezpieczna zoonoza

Tekst: dr Joanna Zarzyńska

Bąblowica (echinokokoza) jest jedną z najgroźniejszych pasożytniczych zoonoz o dużym znaczeniu dla zdrowia publicznego. Wyróżniamy bąblowicę jednokomorową i wielojamową, wywoływaną przez dwa różne gatunki tasiemców. Psy są gatunkiem, który może pełnić funkcję żywiciela ostatecznego i pośredniego, a będąc członkiem rodziny, mogą stanowić zagrożenie dla ludzi.

Psy są jedynym gatunkiem z rodziny Canidae, który może odgrywać rolę

żywiciela ostatecznego dla obu gatunków tasiemców oraz może

stać się

żywicielem pośrednim E. multiocularis.

Tasiemce Echinococcus

Echinokokoza to poważna choroba pasożytnicza wywoływana przez larwalne stadia tasiemców z rodzaju

Echinococcus. Najczęściej spotykane gatunki to:

Echinococcus granulosus – powoduje bąblowicę jednojamową (ang. cystic echinococcosis) – hydatiozę; tasiemiec o wielkości od 2 do 6 mm; Posiada charakterystyczną kulistą główkę (scolex) otoczoną podwójnym wieńcem haczyków oraz tylko trzy człony: jałowy, hermafrodytyczny i maciczny.

Echinococcus multilocularis – odpowiedzialny za bąblowicę wielojamową – alweolarną (ang. alveolar echinococcosis); tasiemiec o długości od 0,15 do 0,35 cm, ciało – strobilę tworzy zwykle 3–5 członów, z których ostatni jest maciczny i zawiera jaja.

Główka pasożyta posiada narząd czepny (różny u różnych typów tasiemców), za pomocą którego pasożyt przytwierdza się do jelita cienkiego żywiciela. Wzrost tasiemca następuje od strony główki. Zaraz za szyjką powstają nowe człony, które w miarę wzrostu przesuwają się ku tyłowi ciała pasożyta. Każdy człon tasiemca to prawie odrębnie funkcjonujący organizm, posiadający męskie i żeńskie narządy płciowe. Wraz z dojrzewaniem niemal cały człon wypełnia się jajami pasożyta. Wreszcie ostatnie człony ulegają oderwaniu i wraz z kałem są wydalane do środowiska.

Psy są jedynym gatunkiem z rodziny Canidae, który może odgrywać rolę żywiciela ostatecznego dla obu gatunków tasiemców oraz może stać się żywicielem pośrednim E. multiocularis. Ze względu na to, że w tej chwili psy są członkami rodzin nawet niewielka inwazja jelitowa Echinococcus spp. u psa może spowodować realne zagrożenie dla ludzi.

Cykl rozwojowy Echinococcus spp.

Cykl życia tasiemca obejmuje dwa główne etapy: bytowanie dorosłych form w ciele żywiciela ostatecznego, a inwazyjne jaja tasiemców wydalane z kałem drogą pokarmową dostają się do żywiciela ostatecznego, u którego dochodzi ro rozwoju form larwalnych.

Bąblowiec jednojamowy występuje we wszystkich szerokościach geograficznych, a w cyklu rozwojowym biorą udział przede wszystkim kopytne zwierzęta gospodarskie, owce, kozy bydło, świnie, konie i wielbłądy, które są żywicielami pośrednimi. U bąblowca jednojamowego w Europie rolę żywicieli pośrednich odgrywają zazwyczaj owce oraz świnie, choć w cyklu rozwojowym mogą brać udział wszystkie kopytne zwierzęta gospodarskie (stąd należy szczególnie uważać, jeśli psy są karmione surowym mięsem). Pasożyt krąży też w środowisku leśnym – i dotyczy to dzików, łosi, jeleni czy wilków na terenie Europy. Postacie dorosłe tego pasożyta żyją w przewodzie pokarmowym psa, lisa, wilka, szakala i rzadziej innych

gatunków mięsożernych ssaków (w tym kota). Pośrednim żywicielem może być człowiek. W krajach europejskich stwierdzono wysoki odsetek lisów zakażonych bąblowcem wielojamowym. Jest to choroba, która występuje na półkuli północnej i jest przenoszona głównie przez drapieżniki, takie jak lisy, jenoty, wilki, szakale, będące żywicielami ostatecznymi. Forma dorosła tasiemca pasożytuje w jelicie cienkim. Zwierzę zakaża się poprzez spożycie jaj tasiemca (np. z wodą lub obecnych w mięsie gryzoni, świń, przeżuwaczy – żywicieli pośrednich). Żywicielem ostatecznym może być pies, nieswoistym żywicielem człowiek. Jaja są bardzo odporne na warunki środowiskowe – jeżeli mamy wysoką wilgotność oraz temperaturę poniżej zera, mogą nawet przez kilkanaście miesięcy zachowywać zdolność do inwazji. W wyschniętych odchodach zdolność do inwazji szacuje się nawet na 12 miesięcy. Kot nie jest uważany za typowego żywiciela ostatecznego. Koty wychodzące z domu, zwłaszcza polujące, powinno się traktować jako potencjalne źródło inwazji dla człowieka (choć wydalają mało jaj tasiemca).

Jaja bąblowca jednojamowego uwolnione do środowiska i połknięte przez żywiciela pośredniego przekształcają się w żołądku lub jelicie w onkosfery, które wraz z prądem krwi dostają się do narządów wewnętrznych (wątroby, płuc, mózgu, śledziony), a także do oka lub mięśni. Otorbiają się tam, tworząc charakterystyczne cysty. Taka cysta (zawiera protoskoleksy) w postaci okazałego pęcherza zaburza funkcjonowanie narządów, powodując ucisk na otaczające je tkanki. Objawy są zależne od rodzaju narządu objętego chorobą. Najgroźniejsze jest usadowienie się stadium larwalnego tasiemca w układzie nerwowym. W wielu przypadkach w celu usunięcia cyst konieczna jest nawet interwencja chirurgiczna.

U bąblowca wielojamowego zarażone lisy przyczyniają się do zanieczyszczenia środowiska jajami. Onkosfery są zdolne do zakażenia natychmiast po wydalaniu jaj z kałem i przypadkowo połknięte przez żywiciela pośredniego, takiego jak nornik, nornica, piżmak, rozwijają się w stadia larwalne, czyli cysty wielokomórkowe, lokalizując się zwykle w wątrobie.

Zagrożenia dla człowieka

U człowieka do zarażenia tasiemcem bąblowcowym dochodzi najczęściej na skutek braku higieny, w tym spożywania niemytych owoców runa leśnego lub poprzez bezpośredni kontakt z zakażonymi psami i kotami i niemycie rąk (bąblowica jest zwana chorobą brudnych rąk).

Najbardziej narażone są dzieci, które z reguły nie przestrzegają rygorystycznych zasad higieny.

Człowiek zaraża się najczęściej poprzez:

• spożycie zanieczyszczonej wody lub żywności,

• kontakt z zakażonymi zwierzętami lub ich odchodami,

• zbieranie dzikich owoców i grzybów i spożywanie ich bez odpowiedniego mycia.

Bąblowica wielojamowa jest uznawana za jedną z najgroźniejszych parazytoz człowieka, dlatego że ma wysoką patogenność oraz złe rokowanie, zwłaszcza jeżeli choroba została późno rozpoznana. Człowiek zazwyczaj jest żywicielem pośrednim przypadkowym. Może to być związane z połknięciem jaj pasożyta pochodzących z kału zarażonych listów, dotyczy to zwłaszcza terenów endemicznych. Często u osób związanych z dziką przyrodą. A także, jak wspomniano, związek z inwazją upatruje się w nieprzestrzeganiu podstawowych zasad higieny, choćby niemycia owoców i warzyw. Człowiek jest żywicielem nietypowym, w związku z tym przebieg bąblowicy wielojamowej jest przewlekły. Choroba może się rozwijać kilka, a nawet kilkanaście lat. 90% przypadków po 10 latach od postawienia diagnozy bez leczenia kończy się śmiercią. Źródłem inwazji dla człowieka mogą być zarażone psy.

Bąblowica może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych:

• Bąblowica jednojamowa: tworzenie się dużych torbieli w wątrobie lub płucach, które mogą pękać i powodować reakcje anafilaktyczne.

• Bąblowica wielojamowa: agresywny wzrost pasożyta przypominający nowotwór, prowadzący do niewydolności wątroby i innych narządów.

Leczenie jest trudne i często wymaga interwencji chirurgicznej oraz długotrwałej terapii farmakologicznej. Zagrożenia dla psów i kotów

Psy tak jak człowiek także mogą być ofiarą inwazji stadiów larwalnych pasożyta E. multiocularis . U psów w ostatnich latach zwraca się szczególną uwagę na ryzyka wystąpienia bąblowicy wielojamowej i również jest to związane z terenami endemicznego występowania pasożytów u lisów. Jeśli chodzi o Amerykę Północną, to pasożyt może występować także u kojotów. Objawem, który najczęściej niepokoi opiekuna psa jest powiększe

nie inwazji badaniami histopatologicznymi oraz na przykład genetycznymi, takimi jak PCR. W przypadku inwazji jelitowej preparatem z wyboru do odrobaczania psów jest prazikwantel. Nie wykazuje on żadnej skuteczności przeciwko stadiom larwalnym pasożyta. Psy, które polują na gryzonie, a także na terenach o wysokim ryzyku, na przykład tam, gdzie jest stwierdzona inwazja u lisów, powinny być comiesięcznie odrobaczone, co zapobiega rozwojowi zakażenia patentnego, czyli zanieczyszczenia środowiska jajami tasiemca. Wśród czynników ryzyka bąblowicy wielojamowej dla psów można zaliczyć kontakty z dziką przyrodą, czyli zwykle mamy tutaj na myśli styczność z odchodami lisów – jest to związane między innymi ze spacerami bez smyczy na terenach leśnych czy wychodzeniem bez dozoru opiekuna oraz skłonność do koprofagii. Ryzyko zakażenia jest bardzo wysokie, ponieważ jak wspomniano, jaja są inwazyjne już w momencie ich wydalania z kałem. Pies, podobnie jak lis, może być właściwym żywicielem ostatecznym E. multiocularis , czyli może u niego dochodzić do inwazji jelitowej oraz może odgrywać rolę żywiciela pośredniego, zatem naukowcy analizowali ryzyko tak zwanego samozakażenia, czyli połknięcia jaj pochodzących z własnego kału. Jednak takie prawdopodobieństwo autoinwazji wydaje się znikome. Niektórzy naukowcy uważają, że psy niektórych ras, takich jak rasy myśliwskie, mogą być bardziej narażone na inwazję dlatego, że mają nawykowo zachowania węszenia czy podejmowania czegoś z podłoża.

Kot nie jest żywicielem właściwym dla bąblowca wielojamowego, również wykazano to w próbach zakażenia doświadczalnego. Natomiast w przewodzie pokarmowym u kotów znajdowano pojedyncze niedojrzałe tasiemce. Przypadki zarażeń u kotów stwierdzono w Japonii na wyspie Hokkaido oraz w Szwajcarii na terenach, gdzie endemicznie występowały te pasożyty u lisów. W Polsce zwraca się uwagę na problem dużej liczby ko

Psy, które polują na gryzonie, a także na terenach o wysokim ryzyku, na przykład tam, gdzie jest stwierdzona inwazja u lisów, powinny być comiesięcznie odrobaczone, co zapobiega rozwojowi zarażenia patentnego, czyli zanieczyszczenia środowiska jajami tasiemca.

więcej tych przypadków stwierdzano we Francji, w Niemczech i na Litwie. Tereny endemiczne występowania pasożytów u lisów to duże obszary Europy, aż po kraje nadbałtyckie, Ukrainę oraz Słowację. W Polsce w ostatnich latach średnia liczba zarażonych lisów to nawet 18%. W Polsce notuje się przypadki zarówno bąblowicy jednojamowej, jak i wielojamowej, szczególnie w regionach wschodnich i południowych. Według raportów PZH rocznie rozpoznawanych jest około 40–50 przypadków bąblowicy jednojamowej. W krajach takich jak Niemcy, Francja czy Szwajcaria, bąblowica wielojamowa stanowi poważny problem zdrowotny, z kilkudziesięcioma nowymi przypadkami rocznie.

Dokładne dane epidemiologiczne są trudne do oszacowania ze względu na długi okres inkubacji choroby i często bezobjawowy przebieg w początkowych stadiach.

Profilaktyka i zapobieganie

Aby zmniejszyć ryzyko zarażenia echinokokozą, zaleca się:

• dla ludzi:

 unikanie spożywania nieumytych owoców leśnych oraz warzyw z ogrodów,  mycie rąk po kontakcie ze zwierzętami i pracach w ogrodzie,  unikanie kontaktu z dzikimi zwierzętami, zwłaszcza lisami.;

• dla opiekunów zwierząt:  regularne odrobaczanie psów i kotów zgodnie z zaleceniami weterynaryjnymi,  unikanie karmienia zwierząt surowym mięsem lub podrobami,

 ograniczenie swobodnego przemieszczania się zwierząt w rejonach endemicznych,  sprzątanie odchodów po psach.

Przepisy UE dotyczące podróżowania ze zwierzętami i zwalczania echinokokozy

Dyrektywa 2003/99/WE oraz Rozporządzenie (UE) nr 576/2013 regulują m.in. monitorowanie zoonoz oraz przemieszczanie zwierząt towarzyszących pomiędzy państwami członkowskimi i krajami trzecimi. W kontekście echinokokozy kluczowe są wymagania dotyczące odrobaczania psów przy podróżach.

Kiedy mamy obowiązek odrobaczania psa przeciw tasiemcom Echinococcus multilocularis?

Wymóg ten dotyczy głównie podróży do krajów wolnych od E. multilocularis, czyli:

• Irlandia,

• Finlandia,

• Malta,

• Norwegia,

• Irlandia Północna (UK).

Wymagania wobec opiekunów psów

• Obowiązkowe podanie leku przeciwko tasiemcom zawierającego prazykwantel (lub równoważny skuteczny preparat),

• leczenie należy przeprowadzić najwcześniej 120 godzin (5 dni), a najpóźniej 24 godziny przed planowanym wjazdem do wymienionych krajów,

• lekarz weterynarii musi potwierdzić zabieg w  paszporcie dla zwierząt (Pet Passport) lub w  zdrowotnym świadectwie urzędowym .

Sankcje i kontrole graniczne

• W przypadku braku spełnienia wymogów:  zwierzę może nie zostać wpuszczone na teren danego kraju,  możliwa jest kwarantanna lub odesłanie do kraju pochodzenia na koszt właściciela,  w niektórych przypadkach właściciel może zostać ukarany grzywną Polska, jako kraj nieobjęty statusem „wolny od E. multilocularis ”, nie wymaga odrobaczania przy wjeździe na teren RP.

Systemy monitoringu i kontrola wewnętrzna w UE

Wspólnotowy system nadzoru. Państwa członkowskie UE mają obowiązek prowadzenia monitoringu echinokokozy u zwierząt dzikich (np. lisów) i domowych (psów, kotów). Dane przekazywane są corocznie do Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA). Na tej podstawie opracowuje się mapy ryzyka i zalecenia dotyczące strategii zwalczania choroby

NIEBEZPIECZEŃSTWA CZYHAJĄCE

NA PAPUGI PODCZAS LOTÓW W DOMU

Tekst: Ada Włoch Master of Parrot Diseaster

Papugi to niezwykle inteligentne i ruchliwe zwierzęta, które w naturalnym środowisku pokonują dziesiątki kilometrów dziennie. Lot to nie tylko sposób przemieszczania się, lecz także kluczowy element ich zdrowia fizycznego i psychicznego. W warunkach domowych możliwość swobodnego latania jest równie istotna, jednak niesie ze sobą wiele zagrożeń. Nieświadomy opiekun może narazić swojego skrzydlatego towarzysza na poważne niebezpieczeństwa, które mogą prowadzić do kontuzji, zatrucia, a nawet śmierci.

Papugi powinny spędzać poza klatką przynajmniej cztery godziny dziennie, i jest to absolutne minimum zapewniające podstawy dobrostanu.

Oczywiście jeśli mamy możliwość, by papugi latały częściej i dłużej, powinniśmy im na to pozwolić, jednocześnie przygotowując środowisko tak, by było dla papug bezpieczne.

Niebezpieczeństwa w kuchni

Kuchnia to jedno z najgroźniejszych miejsc w domu dla papugi. Jest tam wiele elementów, które mogą być dla niej śmiertelnie niebezpieczne. Podczas gotowania najlepiej jest zamknąć drzwi od kuchni bądź zamknąć na ten czas papugę w klatce. Jeśli papuga wyląduje na gorącej płycie grzewczej, może doznać poważnych oparzeń. Nie tylko płyta grzewcza jest zagrożeniem, kuchenka, piekarnik, gorące garnki i patelnie stanowią ogromne ryzyko, jeśli papuga na nich wyląduje. Gotowanie generuje gorącą parę, która może poparzyć ptaka, jeśli ten będzie zbyt blisko. Dodatkowo gotowanie na patelniach teflonowych wydziela toksyczne opary (PTFE), które mogą doprowadzić do nagłej śmierci papugi. Posiadając papugi w domu, należy zrezygnować z narzędzi zawierających teflon. Zatrucie oparami PTFE zawsze kończy się śmiertelnie. Śmierć następuje szybko, więc nie ma nawet czasu, by podjąć akcję ratunkową. W kuchni mamy również ostre narzędzia; noże, tarki, otwieracze do puszek mogą skaleczyć ptaka, jeśli przypadkowo na nie wyląduje lub zacznie je badać dziobem. Kuchnia to epicentrum zagrożeń. Nie dość, że może dojść do oparzeń, skaleczeń, zatruć wziewnych, to nie zapominajmy o zatruciach pokarmowych. Wiele produktów jest dla papug niebezpiecznych czy wręcz toksycznych, np. awokado, czekolada, cebula, czosnek, surowy bakłażan, rabarbar, sól, kofeina czy alkohol mogą doprowadzić do zatrucia bądź śmierci papugi.

Niebezpieczeństwa w łazience

Łazienka może wydawać się mniej niebezpieczna niż kuchnia, ale kryje w sobie równie wiele zagrożeń dla papug. Otwarte toalety, umywalki i wanny wypełnione wodą mogą stanowić śmiertelne zagrożenie. Papuga, która wpadnie do wody, może się utopić, ponieważ jej pióra nasiąkają wodą i utrudniają lot. Dodatkowo śliskie powierzchnie porcelanowych toalet czy umywalek uniemożliwiają papudze wydostanie się ze śmiertelnej pułapki. Łazienka to również królestwo wszelkiego rodzaju kosmetyków czy chemii domowej: detergenty, środki czyszczące, perfumy i dezodoranty w aerozolu zawierają substancje toksyczne, które mogą powodować zatrucia i podrażnienia układu oddechowego. Pamiętaj, nigdy nie rozpylaj niczego w obecności papugi! Ptaki mają niezwykle wrażliwy układ oddechowy i może dojść do zatruć wziewnych przez naszą nieuwagę. Dodatkowo w łazience może dojść do poparzeń. Suszarki do włosów, lokówki i prostownice nagrzewają się do wysokich temperatur, co grozi poważnymi poparzeniami, nawet jeśli już są odłączone od prądu. Wpadnięcie do toalety czy przypadkowe wrzucenie papugi z praniem do pralki już się zdarzały. Takie historie można przeczytać na facebookowych grupach i mimo że wydaje się nam to mało prawdopodobne i nieodpowiedzialne ze strony opiekuna, każdy, kto ma papugi, wie, jak szybko, sprawnie i usilnie próbują dostać się do miejsc, które są dla nich niebezpieczne.

Niebezpieczeństwa w pokoju

Pokój dzienny, sypialnia czy biuro to miejsca, gdzie papuga spędza większość czasu na wolności. Mogą się tam znajdować liczne zagrożenia, których opiekunowie często nie dostrzegają. Przede wszystkim jeśli mamy nową papugę w domu, musimy mieć na uwadze, że pierwsze loty mogą skończyć się rozbijaniem po pokoju. Ptak musi nauczyć się rozkładu pomieszczeń, zanim będzie czuł się w nich pewnie i komfortowo. Niestety, papugi mogą nie zauważyć przezroczystej szyby i uderzyć w nią z dużą siłą, co grozi wstrząśnieniem mózgu, złamaniami, a nawet śmiercią. Szczególnie jeśli mamy małe papużki, takie jak nimfy, faliste, rudosterki, wróbliczki czy nierozłączki. Znane są wypadki, kiedy rudosterka uderzyła w lustro, umierając na miejscu. Można by pomyśleć, że okna można zasłonić przecież firankami. Jednak firany i zasłony mogą również stanowić zagrożenie, ptak może się w nie zaplątać, co może doprowadzić do stresu lub kontuzji. Obciążniki do firan to źródło ołowiu i znane są przypadki śmiertelnych zatruć właśnie metalami ciężkimi.

W pokoju, w którym przebywają papugi, nie mogą znajdować się toksyczne rośliny. Niektóre popularne rośliny domowe są silnie trujące dla papug, np. diffenbachia, monstera, filodendron, fikus, dracena czy sansewieria. Jeśli mamy papugi w domu, powinniśmy pozbyć się tych roślin lub wystawić je do miejsc, gdzie papuga ma zakaz wstępu. W pokoju, gdzie przebywają papugi, nie można zostawiać rzeczy bez opieki: guziki, monety, spinacze, zapalniczki, długopisy, lekarstwa, piloty do TV, baterie czy biżuteria mogą zostać połknięte bądź znisz-

czone przez papugę, co może skutkować zadławieniem lub zatruciem metalami ciężkimi. Dodatkowo należy zabezpieczyć wszystkie kable oraz szpary. Papugi uwielbiają szukać ciasnych i ciemnych miejsc do gniazdowania. Mogą więc zakleszczyć się pod meblami czy wejść pod kanapę. Dodatkowo, jeśli lubisz świeczki czy kadzidła, musisz z nich zrezygnować. Dym ze świec zapachowych, kadzideł i kominków aromatycznych jest toksyczny dla układu oddechowego papug. Dodatkowo otwarte źródło ognia może być dla papugi bardzo niebezpieczne.

Jak zrobić, by było bezpiecznie?

• Nigdy nie wypuszczaj papugi do kuchni podczas gotowania.

• Przechowuj niebezpieczne przedmioty poza zasięgiem ptaka.

• Zamontuj drzwi lub siatkę oddzielającą kuchnię od reszty domu.

• Pokrywę toalety trzymaj zamkniętą.

• Nie stosuj aerozoli w obecności papugi.

• Nie stosuj patelni teflonowych. Zawsze wietrz pomieszczenie.

• Naklej naklejki na okna i lustra, by nie doszło do rozbicia.

• Zabezpiecz wystające kable.

• Pozbądź się trujących roślin z otoczenia papugi.

• Nigdy nie pal świec czy kadzideł w pomieszczeniu z papugą.

Dogvital_2020-10-27_cc copy.pdf 2020-10-27 21:22:16

Życie papugi w domowych warunkach wiąże się z licznymi zagrożeniami, które mogą umknąć uwadze opiekuna. Odpowiednia profilaktyka i świadomość potencjalnych niebezpieczeństw mogą jednak zapobiec wielu tragediom. Niestety, nawet jeśli przygotujemy się w 100%, może dojść do wypadku. Papugi są ciekawskie, szybkie, nieobliczalne i nigdy nie będziemy w stanie zapewnić im bezpieczeństwa, bowiem one same dla siebie mogą być niebezpieczeństwem. Warto jednak zabezpieczyć pokój, kuchnię czy łazienkę, by zminimalizować ryzyko wypadków czy kontuzji ptaka. Świadoma opieka i odpowiednie przygotowanie mieszkania pozwolą uniknąć tragedii i zapewnią ptakom długie, zdrowe życie.

REKLAMA

SYMBIOZA ZWIERZĄT Z UKWIAŁAMI

W AKWARIUM MORSKIM

Morza i oceany to ogromne ekosystemy wodne zamieszkiwane przez setki tysięcy zwierząt. Wiele z nich jest nadal nieodkrytych, a wśród tych, które znamy i hodujemy, czasami istnieje pewna zależność nazywana symbiozą. Symbioza to nic innego jak współżycie minimum dwóch gatunków, dzięki któremu chociaż jeden z nich odnosi pewnego rodzaju korzyści. W akwarium morskim można obserwować różnego rodzaju symbiozę. Przykładem mogą być krewetki pistoletowe żyjące z babkami. Na szczególną uwagę zasługuje jednak współżycie niektórych gatunków zwierząt z ukwiałami.

Tekst: Mateusz Król

Fot. z archiwum autora.

Ukwiały Actiniaria to parzydełkowce należące do podgromady koralowców sześciopromiennych. Są one zwierzętami drapieżnymi, które w środowisku naturalnym odżywiają się tym, co wyłapią z wody, a więc m.in. planktonem, skorupiakami czy rybami.

Ukwiały – charakterystyka

Ukwiały Actiniaria to parzydełkowce należące do podgromady koralowców sześciopromiennych. Są one zwierzętami drapieżnymi, które w środowisku naturalnym odżywiają się tym, co wyłapią z wody, a więc m.in. planktonem, skorupiakami czy rybami. Zdobycz, która ma kontakt z ich parzydełkami, zostaje przez nie obezwładniona, a następnie swoimi mackami przesuwają ją do otworu gębowego. Nie oznacza to jednak, że wszystkie ryby i skorupiaki muszą czuć się zagrożone. Istnieją bowiem gatunki, które żyją w symbiozie z ukwiałami. Najczęstszymi takimi mieszkańcami w domowych rafach koralowych są błazenki, krewetki ukwiałowe oraz kraby ukwiałowe. Warto tutaj nadmienić, że nie wszystkie ukwiały należy traktować jako zwierzęta symbiotyczne dla danych gatunków ryb i skorupiaków, ponieważ niektóre z nich nie są „zainteresowane” takim współżyciem, a co za tym idzie – traktują je tylko jako pokarm. W naszych zbiornikach zazwyczaj jednak spotykamy dwa najbardziej popularne wśród akwarystów i najłatwiej dostępne w sklepach z akwarystyką morską gatunki ukwiałów. Są nimi nazywany ukwiałem bąbelkowym, z angielskiego Bubble-tip anemone, czyli Entacmaea quadricolor, oraz ukwiały z rodzaju Radianthus, najczęściej Radianthus crispa, które zazwyczaj spotkamy pod obowiązującą kiedyś nazwą z rodzaju Hetaractis, a dokładniej Heteractis crispa. Ten pierwszy spotkamy w różnych odmianach kolorystycznych, np.

• Entacmaea quadricolor – odmiana rainbow charakteryzująca się różnymi wariacjami kolorystycznymi, najczęściej przechodzącymi od odcieni zieleni przy otworze gębowym do różowego, czerwonego czy wręcz pomarańczowego koloru na końcówkach macek,

• Entacmaea quadricolor – odmiana green, która jest w odcieniach zieleni,

• Entacmaea quadricolor – odmiana red, charakteryzująca się odcieniami czerwieni.

Nazwę „bąbelkowy” zawdzięcza swoim mackom, które w zależności od warunków mogą być albo podłużne, albo mogą się „napompować” w taki sposób, że na końcówkach zaobserwujemy charakterystyczne „bańki”. Gatunek ten jest dość trudny do „usadzenia” przez akwarystę w jednym miejscu, ponieważ potrafi on wędrować w poszukiwaniu dogodnych dla siebie warunków. Przytwierdza się on swoją stopą do skały i szuka takiego miejsca, gdzie będzie dla niego odpowiednia cyrkulacja, oświetlenie czy nawet ilość pokarmu wpadająca w jego macki z toni wodnej. Często bywa również tak, że ukwiał ten po pewnym czasie „stwierdza”, że miejsce, gdzie się znajduje, jest dla niego nieodpowiednie i zaczyna wędrówkę po akwarium. Niestety, nierzadko podczas takiego poszukiwania nowej lokalizacji dochodzi do poparzenia innych mieszkańców, głównie posiadanych koralowców. Skutki takiego spotkania mogą być opłakane i zakończyć się w najgorszy sposób dla przeciwnika ukwiała. Warto więc mieć na uwadze takie zachowanie tych osobników, które wynagradzają je swoim rewelacyjnym wyglądem.

Fot. z archiwum autora.

AKWARYSTYKA

Radianthus crispa jest z kolei pięknym ukwiałem, którego kolorystykę można określić jako białą z odcieniami szarości. Czasami na końcówkach jego macek znajdują się niebieskie bądź fioletowe kropki. W porównaniu ze swoim kuzynem zdecydowanie rzadziej zmienia on miejsce i preferuje dolne partie akwarium w pobliżu skały. Najlepiej jest osadzić go na dnie zbiornika, w miejscu, gdzie będzie on dotykał skalnej konstrukcji. W tym celu, posiadając podłoże w postaci piasku lub żwiru koralowego, można wykopać w nim delikatne zagłębienie, tak aby odsłonić szklane dno i właśnie w ten dołek włożyć nowego mieszkańca. Warto wtedy wyłączyć cyrkulację, aby dać czas ukwiałowi na przytwierdzenie się stopą w wybranym miejscu.

Kraby ukwiałowe

Typowymi krabami ukwiałowymi spotykanymi najczęściej w sprzedaży są te z rodzaju Neopetrolisthes i choć obecnie najczęściej spotykany w handlu jest Neopetrolisthes maculatus, to w sklepach można jeszcze natknąć się na nieaktualną nazwę tego gatunku, a mianowicie Neopetrolisthes oshimai. Rosną one dość niewielkie, gdyż na ogół nie przekraczają około 3 cm wielkości. Dymorfizm płciowy u tego gatunku jest możliwy do rozróżnienia jedynie poprzez spojrzenie na spód zwierzęcia, a konkretniej na odwłok. U samców będzie on węższy niż u samic. Najczęściej krabiki te nazywane są w Polsce po prostu krabami porcelanowymi. Ma to związek z ich wyglądem, gdyż patrząc na nie, mamy wrażenie, jakby były wykonane z porcelany. Mają dość masywne szczypce, które służą im raczej do ewentualnej obrony i rozdrabniania

pokarmu niż do ataku. Są zwierzętami o bardzo spokojnym temperamencie i nie są agresywne w stosunku do innych mieszkańców akwarium. Jeżeli ktoś hodował kiedyś w zbiorniku słodkowodnym krewetki filtrujące, to zauważy pewne podobieństwo między nimi a opisywanymi krabami. Otóż posiadają one z przodu odnóża, którymi filtrują wodę, wyłapując pokarm. Można je porównać do otwierających i zamykających się parasolek czy wachlarzy. Skorupiaki te na ogół przesiadują w swoim „domu”, jakim jest ukwiał, który daje im schronienie. Zaobserwowałem kiedyś zachowanie polegające na oczyszczaniu przez krabiki swoich domostw. W przypadku braku ukwiałów w akwarium zdarza się, że zamieszkują one koralowce, takie jak Rhodactis sp., czy inne koralowce miękkie. Niestety, mimo niewielkich rozmiarów, a co za tym idzie – możliwości hodowania większej liczby tych zwierząt, nie przepadają za swoim towarzystwem i rzadko zdarza się, że w jednym ukwiale żyje więcej niż jeden krabik. Natomiast posiadając większy zbiornik i kilka ukwiałów, z powodzeniem można hodować większą liczbę osobników. Krewetki ukwiałowe

Idealnym przykładem krewetek ukwiałowych będą oczywiście te z rodzaju Ancylocaris, a ich najczęstszym przedstawicielem spotykanym w akwariach – gatunek Ancylocaris brevicarpalis. Warto tutaj nadmienić, że w sklepach spotkamy go zazwyczaj pod nieobowiązującą obecnie nazwą z rodzaju Periclimenes, jaką jest Periclimenes brevicarpalis. Zwierzęta te nazywane są czasami z angielskiego glass anemone shrimp, czyli krewetką

AKWARYSTYKA

szklistą. Nazwa ta jest spowodowana oczywiście oryginalnością tego niewielkiego skorupiaka. Jego ciało jest prawie przezroczyste, przez co wygląda, jakby było ze szkła. Są bardzo małymi krewetkami, które dorastają do około 4 cm wielkości, choć na ogół są mniejsze. Na karapaksie oraz ogonie znajdują się białe plamki, na odnóżach oraz szczypcach niebiesko-fioletowe paski, a na płetwie ogonowej możemy zaobserwować otoczone czarną obwódką pomarańczowe plamy przypominające nieregularne okręgi. Jeśli mamy dobraną parę, będą one z powodzeniem żyły w tym samym ukwiale. Rozróżnienie płci nie jest niemożliwe, choć ze względu na rozmiar tych skorupiaków może być kłopotliwe. Najprościej jest przyjrzeć się ubarwieniu danych osobników oraz ich wielkości, jeśli są już dorosłe. Przyjmuje się, że samce są niewiele większe od samic, a dodatkowo u samców jest więcej plamek i są one również nieco większe niż u płci przeciwnej. Niestety, większa liczba osobników w przypadku jednego domu podobnie jak u krabów ukwiałowych nie ma racji bytu. W akwariach z większą liczbą ukwiałów posiadanie kilku par nie stanowi problemu.

Ryby ukwiałowe

Najbardziej popularnym przykładem symbiozy między ukwiałami i innymi zwierzętami są oczywiście z angielskiego anemonefish , czyli ryby ukwiałowe, znane zdecydowanie bardziej pod nazwą z angielskiego clownfish, czyli błazenki. Swoją popularność zyskały one przede wszystkim dzięki filmom z serii „Gdzie jest Nemo?”. Warto jednak pamiętać, że błazenki to nie tylko gatunek z filmu, czyli Amphiprion ocellaris, lecz także inne gatunki z rodzaju Amphiprion. Należy także wspomnieć o rodzaju Premnas, np. Premnas biaculeatus , bo z tą nazwą można nadal spotkać się w wielu miejscach, także w sklepach. Obecnie jednak gatunek ten również został zakwalifikowany do rodzaju Amphiprion. Wśród błazenków występuje wiele odmiennych gatunków, które różnią się od siebie wielkością, kształtem ciała oraz ubarwieniem. Niestety, w domowych warunkach bardzo trudno jest połączyć ze

sobą kilka z nich, a na ogół jest to niemożliwe ze względu na brak wzajemnej tolerancji. Są to ryby bardzo terytorialne i bywają dość agresywne także do przedstawicieli konkretnie swojego gatunku i odmiany barwnej. Nie oznacza to jednak, że nie uda nam się w odpowiednio dużym zbiorniku z wieloma ukwiałami połączyć więcej niż jedną parę. Należy tutaj dodać, że rynek akwarystyczny spowodował pewnego rodzaju „stworzenie” różnych odmian charakteryzujących się innym ubarwieniem lub np. weloniastymi płetwami. Ich zachowanie zarówno w środowisku naturalnym, jak i domowej rafie koralowej jest bardzo interesujące. Ryby te są hemafrodytami, a co za tym idzie – w pierwszej kolejności są one samcami, a kolejno mogą przekształcić się w samicę. Staje się tak wtedy, gdy ginie dominująca samica, a jej miejsce zajmuje silny samiec. Dlatego też kupując bardzo niewielkie osobniki, gdzie żaden z nich nie jest jeszcze samicą, będziemy mieli docelowo dobraną parę błazenków w akwarium. Co do symbiozy z ukwiałami, ryby te wręcz kąpią się w ich mackach, choć czasami zdarza się, że nie są one zainteresowane takim „mieszkaniem”. Bywa również tak, że za swój domek obierają niektóre z koralowców, np. Sacophyton sp. lub Euphyllia sp., co czasami może spowodować ich zamęczenie. Błazenki to zwierzęta, które bardzo skrupulatnie dbają o swoje mieszkanie i nie chodzi tutaj o jego sprzątanie. Ukwiał zapewnia im schronienie, a dodatkowo jest również często miejscem, gdzie pod jego stopą składana jest ikra. Błazenki nie tylko bronią ukwiału poprzez atak przed innymi zwierzętami, lecz także można zaobserwować jego dokarmianie. Często bowiem biorą one jedzenie w pyszczek i przenoszą je do otworu gębowego parzydełkowca.

Symbioza w domowych akwariach między ukwiałami i żyjącymi z nimi zwierzętami jest więc pewnego rodzaju spektaklem. Pokazuje wzajemne korzyści oparte na ścisłych związkach między gatunkami. Dostarcza nam nie tylko dodatkowej wiedzy o posiadanych rybach, skorupiakach czy ukwiałach, lecz także wielu ciekawych obserwacji.

Szafka Premium

Elegancka funkcjonalność

Szafka akwarystyczna Premium łączy nowoczesny design z funkcjonalnością. Dostępna w wyborze eleganckich kolorów i aż czterech rozmiarach będzie doskonale komponowała się z różnymi aranżacjami pomieszczeń i pięknie prezentowała akwarium.

Dowiedz się więcej

Szafki Premium od AQUAEL

Solidna podstawa daje pewność, że akwarium będzie bezpieczne i dobrze wyeksponowane. Szafki Premium to nowe szafki od Aquael. Cechuje je minimalizm, geometria i nowatorski styl. Są bardzo trwałe – płytę, z której są wykonane, pokryto specjalistyczną okleiną odporną na działanie wody. Dzięki przemyślanej konstrukcji ciężar wypełnionego akwarium rozkłada się równomiernie. Szafka jest wyposażona w wiele rozwiązań, które z pewnością ucieszą akwarystów: brak pełnej tylnej ścianki ułatwi przeprowadzenie przewodów, wygodna szuflada pozwoli schować niezbędne drobiazgi, a na magnetycznej listwie można zawiesić szczypce lub nożyczki. Drzwiczki otwierają się szerzej niż standardowo, a półkę można zawiesić na wybranej wysokości. Szafki Premium są dostępne w wyborze eleganckich kolorów – czerni, bieli lub szarości. W ofercie znajduje się łącznie aż 12 modeli w szerokościach 60, 80, 100 i 120 cm. https://www.aquael.pl/produkty/akwarystyka/nowosci/cabinet-premium/

COMFY APPETIT PREMIUM MOUSSE

Neo Filter 300 od AQUAEL

Neo 300 to wewnętrzny filtr kartridżowo-panelowy do akwariów słodkowodnych. Do jego atutów należą płaski kształt i wygodna wymiana panelu na media filtracyjne. Ciekawym rozwiązaniem jest zastosowanie dwóch wymiennych dysz kierunkowych w zestawie. Do wyboru jest klasyczna dysza strumieniowa, do której jest dołączony wężyk napowietrzający, a także końcówka, z której woda wypływa półkolem. Neo 300 sprawdzi się w zbiornikach do 100 l. www.aquael.pl/produkty/akwarystyka/nowosci/neo-filter-300/

– KITTEN

Comfy Appetit Premium Mousse Kitten to kompletna karma dla kociąt, wspierająca prawidłowy rozwój i dojrzewanie młodego organizmu. Wysoka zawartość mięsa oraz lekkostrawna, bezzbożowa formuła ułatwiają przyswajanie składników odżywczych. Dodatek prebiotyków FOS i MOS wspiera równowagę mikrobioty jelitowej i naturalną odporność. Karma jest dostępna w puszcze 85 g, a także w dwóch wariantach smakowych – pstrąg i kurczak. To idealna propozycja na zdrowy start – kompletna, zbilansowana dieta w formie wyjątkowo pysznego musu.

Producent: Comfy

COMFY APPETIT PREMIUM MOUSSE – STERILIZED

Comfy Appetit Premium Mousse Sterilized to pełnoporcjowa karma stworzona specjalnie dla kotów po zabiegu sterylizacji. Dzięki obniżonej zawartości energetycznej wspiera utrzymanie prawidłowej masy ciała, zapobiegając tendencji do nadwagi. Wysoka zawartość mięsa zapewnia doskonałą smakowitość i wysoką strawność, a bezzbożowa formuła bez sztucznych dodatków sprzyja dobrej kondycji układu pokarmowego. Dostępna w dwóch wariantach smakowych – tuńczyk i przepiórka – oraz dwóch rozmiarach: 85 i 150 g. Idealna dla opiekunów, którzy szukają zdrowego, wygodnego i smakowitego rozwiązania dla kota po zabiegu sterylizacji.

Producent: Comfy

PÓŁMIĘKKIE PRZYSMAKI DLA PSÓW – FITMIN FOR LIFE IMMUNITY STICKS

Nowe smakołyki w formie patyczków to nie tylko pyszna przekąska, lecz także wsparcie dla odporności psa. Bez kurczaka, o niskiej zawartości tłuszczu, idealne dla psów od 4. miesiąca życia. Dzięki dzikiej róży, bogatej w witaminę C, oraz beta-glukanom wzmacniają odporność i wspomagają regenerację organizmu. Wygodne opakowanie z zakrętką zawiera 20 sztuk przysmaków – idealnie na każdą okazję!

Zalety:

• Przysmaki w formie patyczków – bez kurczaka.

• Niska zawartość tłuszczu – lekkostrawne i zdrowe.

• Dzika róża bogata w witaminę C – wspiera odporność.

• Beta-glukany aktywują układ odpornościowy, zwiększając jego skuteczność.

• Witamina C wspomaga produkcję białych krwinek i przyspiesza gojenie.

• Odpowiednie dla wszystkich psów od 4. miesiąca życia.

Dystrybutor: Dibaq Polska Sp. z o. o.; bok@dibaq.pl; tel. 48 609 480 000

Baton z wołowiną Nasz Pies od BIOFEED!

Baton z wołowiną Nasz Pies to wyjątkowo smakowita, pełnoporcjowa karma mokra dla dorosłych psów wszystkich ras.

Linia Euphoria Gluten Free dla kotów!

Charakteryzuje się bardzo wysoką smakowitością , dzięki czemu chętnie sięgają po nią nawet najbardziej wybredne psy. Produkt zawiera aż 80% mięsa i produktów pochodzenia zwierzęcego, nie zawiera kaszy pęczak, sztucznych aromatów i barwników – to naturalny i bezpieczny wybór, który coraz częściej preferują świadomi opiekunowie psów. Dodatek marchewki wspiera trawienie, a zestaw witamin i minerałów wzmacnia odporność, dba o zdrowe kości oraz piękną sierść. Już wkrótce w ofercie kolejne warianty smakowe: z wieprzowiną i indykiem

BIOFEED Sp. z o.o. | www.biofeedzoo.pl | +48 58 573 31 07 | bokpetfood@biofeed.pl

Nowa linia karm Euphoria Gluten Free dla kotów już w sprzedaży! To starannie opracowane receptury stworzone z myślą o zdrowiu, dobrym samopoczuciu i specjalnych potrzebach żywieniowych kotów. Każda receptura odpowiada na inne potrzeby, ale wszystkie łączy jed no: wysoka jakość, delikatność i smak, który koty uwielbiają.

• Euphoria Gluten Free Cat Sensible – karma sucha dla kotów z wrażliwym układem pokarmowym, zawierająca lekkostrawne źródła białka o wysokiej strawności dla wsparcia prawidłowego mikrobiomu jelitowego. Opracowana formuła minimalizuje ryzyko alergii pokarmowych i wspiera zdrowie jelit.

• Euphoria Gluten Free Cat Indoor – idealna dla kotów niewychodzących, przebywających w domu, o ograniczonej aktywności fizycznej. Dostarcza zbilansowane składniki odżywcze, jednocześnie wspierając utrzymanie odpowiedniej masy ciała.

• Euphoria Gluten Free Cat Sterilised & Urinary – stworzona dla kotów po sterylizacji. Optymalna ilość białka oraz obniżony poziom tłuszczu pomagają utrzymać prawidłową masę ciała, a odpowiednio niski poziom magnezu i sodu wspierają nerki i układ moczowy.

• Euphoria Gluten Free Cat Hairball – karma sucha dla kotów, wspierająca prawidłową perystaltykę przewodu pokarmowego, usuwanie kul włosowych i nagromadzonej sierści z układu pokarmowego.

• Euphoria Gluten Free Cat Kitten & Junior – karma sucha dla kociąt do 12. miesiąca życia, wspierająca zrównoważony rozwój młodych organizmów. Lekkostrawne białka indyka i królika wspierają rozwój mięśni i dostarczają niezbędnej energii do odkrywania świata.

Karma dostępna w opakowaniach: 400 g |1,5 kg | 8 kg.

BIOFEED Sp. z o.o. | www.biofeedzoo.pl | +48 58 573 31 07 | bokpetfood@biofeed.pl

WOOLF Ultimate Rabbit – nowy smak półwilgotnej karmy dla psów!

Dystrybutor marki Woolf, firma Azan, poszerza dotychczasową ofertę półwilgotnych karm linii Ultimate o nowy wariant smakowy, będący wyśmienitym połączeniem królika, wieprzowiny i ryb. To doskonała opcja dla psów o wymagającym podniebieniu oraz tych, które preferują delikatną konsystencję karmy. Nowa receptura, podobnie jak dotychczasowe smaki Woolf Ultimate, bazuje na świeżym mięsie (bez mączki mięsnej!), niskotemperaturowym procesie gotowania oraz dodatkach wspierających zdrowie zwierzęcia, m.in. kwasach tłuszczowych Omega-3, probiotykach i psyllium. Formuła jest bezzbożowa i bezglutenowa. Wszystkie smaki półwilgotnych karm dla psów Woolf Ultimate są dostępne w gramaturze 1 kg.

Azan Sp. z o.o. sp. k.; azan.com.pl; 48 366 48 99; sklep@azan.com.pl

wŻUĆ na luz z Azankami!

Poznaj wiosenną edycję kości do żucia!

Nowy smak to wyjątkowa propozycja dla psów, która łączy w sobie naturalne składniki i funkcjonalność. Bazą przysmaku są wysokiej jakości skóry: wołowa i kozia, które zapewniają długotrwałe żucie, wspierając przy tym higienę jamy ustnej psa. Dodatek mięty odświeża oddech, dzika róża dostarcza witaminę C, a nagietek wspiera prawidłowe trawienie i działa przeciwzapalnie. Bez zbóż, sztucznych barwników i konserwantów – w pełni naturalna przyjemność! Edycja wiosenna jest dostępna w rozmiarze 12 cm (S/M). Podobnie jak pozostałe smakowite propozycje Azanek, kości są produkowane w Polsce z surowców pochodzących z Unii Europejskiej. Poczuj miętę na wiosnę!

Azan Sp. z o.o. sp. k.; azan.com.pl; 48 366 48 99; sklep@azan.com.pl

Przysmaki LUXX z białkiem owadów dla psów

Jakość premium od duńskiej firmy Globe Buddy. Receptura bez zbóż. Zawierają łatwo przyswajalne, wysokiej jakości białko owadów z larw mącznika młynarka – ze zrównoważonej hodowli. Bez GMO, bez soi i bez sztucznych barwników. Niski ślad węglowy.

Dwa rodzaje:

• Funkcjonalne LUXX nagrody – pół wilgotna, smakowita przekąska z rokitnikiem. Zawierają kolagen dla wsparcia stawów, dobroczynne dla układu odpornościowego bakterie Lactobacillus i mikroalgi, źródło kwasów tłuszczowych omega-3 dla zdrowej skóry i sierści.

• LUXX Dental Sticks – wykwintny przysmak dentystyczny w formie patyczków o przekroju gwiazdy. Do gryzienia i dla zdrowia. Wspomagają higienę jamy ustnej. Zawierają miętę dla świeżego oddechu i wapń dla utrzymania zdrowych zębów.

Zamów u polskiego dystrybutora: Portica, e-mail: biuro@portica.pl

Przysmaki CRUNCHY dla psów – wegańskie lub z owadami

Dla tych, którzy szukają smaczków wegańskich lub opartych na niealergizującym białku mamy propozycję od duńskiej firmy Globe Buddy. Te ekstra chrupiące przysmaki można podawać jako nagrodę albo po prostu smaczną przekąskę. Są pełne pysznych, naturalnie odżywczych składników. Nadają się zarówno dla małych, jak i dużych psów. Przepisy bez zbóż. Jakość premium.

Znajdziecie tu linię trzech smaków:

• Crunchy wegańskie – z warzywami i owocami,

• Crunchy spirulina – z warzywami i spiruliną

• oraz Crunchy z owadami.

Zamów u polskiego dystrybutora: Portica, e-mail: biuro@portica.pl

Składana miska podróżna dla zwierząt

Praktyczna i lekka miska podróżna marki Kerbl to niezastąpiony towarzysz w każdej wyprawie z pupilem. Wykonana z wysokiej jakości tworzywa TPR, jest wytrzymała, łatwa w czyszczeniu i bezpieczna dla zwierząt. Zestaw zawiera dwie miski o pojemności 300 ml każda – idealne zarówno na wodę, jak i karmę. Antypoślizgowa konstrukcja zapewnia stabilność, a dołączone karabińczyki umożliwiają wygodne przymocowanie do plecaka czy torby. Dostępna w eleganckim, szarym kolorze.

Marka: KERBL

Dystrybutor: CAN AGRI Rydziński Spółka komandytowa, canagri.pl

Podróżny pojemnik na karmę i wodę

Kiedy liczy się każda chwila – ten kompaktowy pojemnik (2 x 350 ml) pozwala zabrać jednocześnie karmę i wodę bez obaw o rozlanie czy rozsypanie. Dwie szczelne komory można otwierać osobno, co ułatwia serwowanie posiłków w podróży. W zestawie znajduje się także składana silikonowa miska (250 ml), która idealnie sprawdzi się do podania wody lub karmy w każdych warunkach. Niezawodny towarzysz każdego wyjazdu z pupilem.

Marka: KERBL

Dystrybutor: CAN AGRI Rydziński Spółka komandytowa, canagri.pl

Aluminiowa klatka transportowa Kerbl –bezpieczeństwo w podróży

Zaprojektowana z myślą o komfortowej i bezpiecznej podróży – klatka transportowa Kerbl została wykonana z lekkiego, ale solidnego aluminium. Dzięki trapezowemu kształtowi doskonale dopasowuje się do bagażników samochodowych (dostępne rozmiary: 92 x 65 x 65 cm, 92 x 97 x 68 cm, 77 x 55 x 50 cm). Aluminiowe rozpórki zapewniają doskonałą wentylację, a dołączona antypoślizgowa wykładzina dba o wygodę zwierzaka. System szybkiego zamykania i łatwe czyszczenie to gwarancja wygody również dla opiekuna. Klatkę można złożyć bez użycia narzędzi.

Marka: KERBL

Dystrybutor: CAN AGRI Rydziński Spółka komandytowa, canagri.pl

Obroże oraz smycze Puno i Lima – wytrzymałość i widoczność w każdej sytuacji

Obroże oraz smycze Puno i Lima od marki Kerbl to połączenie niezawodności i bezpieczeństwa. Wykonane z wyjątkowo trwałego, wodoodpornego i łatwego do czyszczenia plastiku, odpornego na rozdarcia. Odblaskowe paski zapewniają świetną widoczność po zmroku – doskonałe zarówno do codziennych spacerów, jak i treningów tropiących. Antybakteryjne, bezwonne, łatwe w pielęgnacji obroże dostępne są w rozmiarach: 36–45 cm, 46–55 cm i 56–65 cm x 25 mm, natomiast smycze: 200 lub 100 cm x 25 mm.

Marka: KERBL

Dystrybutor: CAN AGRI Rydziński Spółka komandytowa, canagri.pl

SLOW FIBOOWL

Miska spowalniająca jedzenie, której kształt pomaga zapobiegać łapczywemu jedzeniu, poprawiając trawienie i zmniejszając ryzyko problemów żołądkowych. Dostępne w wyjątkowych, nowoczesnych kolorach, idealnie łączy funkcjonalność z estetyką. Możliwość mrożenia.

Producent: Fiboo

FIJOO

FIPLOO

Komfortowe podawanie jedzenia – idealny do podawania zarówno suchej, jak i mokrej karmy. Dzięki płaskiej powierzchni i niskiej krawędzi ułatwia jedzenie, szczególnie rasom o krótkich pyskach. Zapobiega połykaniu powietrza podczas jedzenia, co pomaga zmniejszyć ryzyko problemów trawiennych. Łatwe do czyszczenia – gładka powierzchnia pozwala na szybkie mycie. Możliwość mrożenia. 12 dostępnych kolorów.

Producent: Fiboo

Spowalniacz jedzenia, zapewnia zajęcie i stymulację umysłową na długo. Do karmy mokrej, suchej oraz past. Możliwość mrożenia!

Producent: Fiboo

FISHKA

FIBOOM

2 w 1 – szarpak i zabawka do rzucania dla psa. Zapewnia bezpieczną zabawę psa z opiekunem. Wspiera rozwój fizyczny i umysłowy. Kolorystyka zapewniająca widoczność w każdych warunkach!

Producent: Fiboo

Mata do lizania dla kotów i nie tylko. Uspokaja i relaksuje. Spowalnia jedzenie. Wspiera trawienie i higienę jamy ustnej. Stanowi zabawę poprzez lizanie i wydobywanie jedzenia z zakamarków. Możliwość mrożenia.

Producent: Fiboo

TropiDog Premium Change the Taste z królikiem

• Zmiana smaku bez obaw – karmy z linii Change the Taste oferują różne smaki, ale mają podobny skład, co pozwala na urozmaicanie diety psa bez ryzyka zaburzeń trawiennych.

• Karma z królikiem – najnowsza wersja karmy to produkt z królikiem, idealny do wprowadzenia nowego smaku do diety psa.

• Odświeżone opakowanie – nowe opakowanie jest bardziej przyjazne użytkownikowi, uwzględnia wyniki badań rynkowych oraz potrzeb klientów.

• Czytelne informacje – teraz łatwiej znaleźć kluczowe informacje, takie jak źródło białka czy rozmiar rasy, dzięki lepszej widoczności na opakowaniu.

• Logo Tropical podkreśla, że marka TropiDog należy do firmy z blisko 50-letnią tradycją, rozpoznawalnej na całym świecie.

Tropical Tadeusz Ogrodnik www.tropidog.pl

TROPICAL GECKO CREAM

Pokarmy dla gekonów orzęsionych i innych owado-owocożernych gadów w postaci proszku do sporządzania musu:

• łatwe w przygotowaniu, wystarczy dodać wodę,

• w pełni zbilansowane – są doskonałą alternatywą dla owadów karmowych i past domowej roboty z użyciem świeżych owoców,

• odżywcze i aromatyczne dzięki bogactwu naturalnych składników,

• mają duży poziom wysokiej jakości białka zwierzęcego o pełnym profilu aminokwasowym,

• zawierają 40% liofilizowanych owoców pełnych świeżego smaku, zapachu oraz wartości odżywczych,

• obecne w składzie owady (hermetia, jedwabnik, mącznik młynarek) sprawiają, że są chętnie zjadane przez zwierzęta,

• odpowiednio wysoka zawartość witamin i minerałów, w tym cennych witamin D3 i K oraz wapnia, zapobiega krzywicy (MBD),

• dostępne są trzy smaki: morela, figa i truskawka,

• na smak i wartości prozdrowotne wpływa dodatek miodu i pyłku pszczelego,

• pokrywają zapotrzebowanie pokarmowe zwierząt rosnących i samic w ciąży,

• idealne dla gekonów orzęsionych, gargulcowych, omszałych, felsum i innych owoco-owadożernych gadów.

Tropical Tadeusz Ogrodnik www.tropical.pl

TROPIDOG SNACK

TROPICAL RED MICO COLOUR STICKS XXS

Bezpieczna alternatywa dla żywej ochotki:

• wolno tonące mikropałeczki w kształcie drobnej ochotki,

• średnica to tylko 0,4 mm,

• dla małych gatunków ryb żerujących we wszystkich strefach akwarium,

• intensyfikują wybarwienie, wspierają wzrost i dojrzewanie,

• wzmacniają odporność.

Tropical Tadeusz Ogrodnik www.tropical.pl

TropiDog Snack to pyszne i zdrowe przekąski dla psów, które zadowolą nawet najbardziej wybrednych pupili.

• 95% białka – smakołyki zawierają aż 95% jednego, wybranego źródła białka (w zależności od smaku: łosoś, kaczka, jagnięcina lub wołowina), co zapewnia psu odpowiednią ilość wysokiej jakości białka.

• Prosta receptura – brak zbóż, roślin strączkowych oraz konserwantów w składzie sprawia, że TropiDog Snack są zdrową przekąską.

• Idealne dla psów wrażliwych – dzięki prostemu składowi są doskonałe dla psów z wrażliwym przewodem pokarmowym, a także dla psów sportowych czy pupili lubiących odpoczynek na kanapie.

• Nie brudzą rąk i mają wygodne opakowanie – praktyczne opakowanie jest łatwe do zamknięcia i otwarcia, dzięki czemu świetnie sprawdzi się na spacerze lub podczas treningu.

Te przysmaki to idealny wybór dla każdego psa, niezależnie od jego trybu życia!

Tropical Tadeusz Ogrodnik www.tropidog.pl

Island Of Pets – nowość w ofercie Betta Sp. z o.o.

Przysmaki dla psów i kotów o jakości PREMIUM, tworzone z suszonych powietrzem ryb lub skór ryb. Bogate w witaminy minerały i kwasy tłuszczowe Omega-3 i Omega-6, pełne prozdrowotnych właściwości (wpływają pozytywnie na zęby, dziąsła, skórę, sierść, przewód pokarmowy).

Island Of Pets to produkty estońskie, tworzone w firmie, która stawia na ekologię, naturalność i najwyższą jakość. Przysmaki są dostępne w wariantach: gryzak sticks, gryzak rolls, gryzak kostka, suszone szproty, rybny topper, smaczki treningowe. Już dostępne w sprzedaży!

Import i dystrybucja: Betta Sp. z o.o. / www.betta.pl / biuro@betta.pl / 22 763 19 90

NOWOŚĆ ANIMONDA! Nowa sucha karma Carny® – Chrupiące zdrowie dla każdego kota! Sucha karma dopasowana do indywidualnych potrzeb kotów

W ofercie Animonda pojawiły się aż trzy linie suchej karmy, dopasowane do różnych potrzeb żywieniowych kotów, w zależności od wieku, trybu życia i wielkości pupila. Nowe produkty są dostępne w trzech starannie opracowanych wariantach: Carny Senior, Carny Sterilised oraz Carny Large Breed. Wszystkie receptury opierają się na wysokiej zawartości świeżego mięsa z kurczaka i są bezzbożowe, co czyni je idealnym wyborem dla kotów o wrażliwym układzie pokarmowym. Dzięki dodatkom funkcjonalnym, takim jak olej z łososia, glukozamina, chondroityna, drożdże browarnicze czy pulpa buraczana, produkty te wspierają zdrowie sierści, stawów i układu trawiennego.

Carny Senior (Kurczak + Wołowina)

Z myślą o kotach powyżej 7. roku życia

• 35% świeżego mięsa z kurczaka

• Wzbogacona o glukozaminę i chondroitynę

• Tauryna: 2,85 g/kg | Kwasy omega-3: 0,65%

• Białko: 34% | Tłuszcz: 14% | Włókno surowe: 3%

Carny Sterilised (Kurczak + Indyk)

Dla dorosłych kotów po sterylizacji

• 25% świeżego mięsa z kurczaka

• Niska zawartość tłuszczu (11%) wspiera utrzymanie prawidłowej masy ciała

• Wysoka zawartość błonnika (6,2%)

• Tauryna: 3,15 g/kg | Kwasy omega-3: 0,33%

• Białko: 37%

Carny Large Breed (Kurczak + Łosoś)

Dla kotów dużych ras

• 35% świeżego mięsa z kurczaka + 4% białka z łososia

• Wysoka kaloryczność i większe krokiety dostosowane do potrzeb większych kotów

• Kwasy omega-3: 1,17% | Tauryna: 3,35 g/kg

• Białko: 34% | Tłuszcz: 20%

Produkty dostępne w trzech formatach: 350 g, 1,75 kg oraz 10 kg, idealnie dopasowanych zarówno do klientów detalicznych, jak i sprzedaży hurtowej.

Kontakt: biuro@badis.com.pl | tel. (22) 619 66 61 | www.badis.com.pl

NOWOŚĆ ANIMONDA! Przysmaki Carny Adult Meat Yummies – naturalna przyjemność dla dorosłych kotów

Marka Animonda poszerza swoją ofertę o nowe, smakowite uzupełniające karmy dla dorosłych kotów – Carny Adult Meat Yummies. To starannie skomponowane przysmaki, dostępne w dwóch pysznych wariantach smakowych: kurczak + wołowina oraz kurczak + łosoś. Każda przekąska zawiera aż 40% kurczaka – w formie mięsa oraz białka suszonego – a także wysokiej jakości dodatki mięsne: wołowinę (mięso, serce, wątroba) lub łososia i wieprzowinę, co gwarantuje nie tylko wyjątkowy smak, lecz także wartości odżywcze dostosowane do potrzeb dorosłych kotów.

Skład i wartości odżywcze:

• Animona Carny Adult Meat Yummies Kurczak + Wołowina: 40% kurczaka, 30% wołowiny, 25% wieprzowiny, drożdże, minerały

Białko: 40%, Tłuszcz: 22%, Włókno surowe: 1%, Popiół surowy: 7%, Wilgotność: 27%

• Animonda Carny Adult Meat Yummies Kurczak + Łosoś: 40% kurczaka, 30% wieprzowiny, 15% łososia, drożdże, minerały

Białko: 39%, Tłuszcz: 23%, Włókno surowe: 1%, Popiół surowy: 7%, Wilgotność: 27%

Kluczowe cechy produktu:

• Wysoka zawartość mięsa

• Bez sztucznych barwników i aromatów

• Smaczna, naturalna przekąska między posiłkami

Dzięki wygodnemu opakowaniu (50 g) Carny Adult Meat Yummies to idealna forma nagrody lub urozmaicenia codziennej diety kota. Produkt dostępny w sprzedaży detalicznej i zbiorczej, gotowy do ekspozycji na sklepowych półkach. Kontakt: biuro@badis.com.pl | tel. (22) 619 66 61 | www.badis.com.pl

WOW DOG Meat Bars – batony proteinowe z wysoką zawartością mięsa

Nowość w portfolio przysmaków WOW DOG: zdrowa, wysokobiałkowa przekąska dla psów, czyli batony proteinowe, zawierające 85% mięsa i dostarczające wysokiej ja kości białko. Wzbogacone zostały drożdżami piwnymi bogatymi w witaminy z grupy B, ważnej dla zdrowej skóry i lśniącej sierści. Batony idealnie nadają się na dłuższy spacer z psem lub w podróży. Podobnie jak wszystkie produkty rodzinnej firmy Pet Co, wytwarzane bez zbóż, soli i dodatku cukru, z wykorzystaniem tylko regionalnych surowców. Zapakowane są w atrakcyjny wizualnie display, ułatwiający prezentację produktu w sklepie. Dostępne w 3 smakach: jeleń & jagnięcina, wołowina i kurczak. Producent: PetCo GmbH Austria Importer i dystrybutor w Polsce: Best 4 Animal Care Sp. z o.o. www.b4ac.pl, kontakt@b4ac.pl, tel. 782 633 779

WOW CAT Soft Sticks – zdrowe przysmaki dla kota

Do szerokiej gamy przysmaków WOW CAT dołączają nowe produkty: WOW CAT Soft Sticks, czyli miękkie przysmaki dla kotów w postaci patyczków mięsnych. Przysmaki są suszone powietrzem, nie zawierają gliceryny, cukru, zbóż oraz sztucznych barwników i aromatów. Można je w bardzo łatwy sposób porcjować, a użycie w procesie produkcji wysokiej jakości wątróbki zapewnia szczególnie wysoką akceptację wśród kotów. WOW CAT Soft Sticks są dostępne w trzech smakach – kurczak, wołowina i łosoś.

Producent: PetCo GmbH Austria Importer i dystrybutor w Polsce: Best 4 Animal Care Sp. z o.o., www.b4ac.pl, kontakt@b4ac.pl, tel. 782 633 779

HERRMANN’S MANUFAKTUR Kreativ Mix Bio – kangur, konina, a może królik?

Bazą linii Kreativ Mix Herrmann’s Manufaktur są karmy mięsne, które w składzie mają 100% najczystszego mięsa mięśniowego i wartościowe podroby. Do wyboru jest wiele gatunków mięs ekologicznych, jak kaczka, wołowina, indyk czy kurczak, oraz mięsa pochodzące ze zwierząt wolnożyjących, jak kangur, królik, kozina, konina czy dziczyzna. Te ostatnie szczególnie polecane dla zwierząt z nietolerancjami i alergiami pokarmowymi.

Kreativ Mix Pur to wysokiej jakości karmy monobiałkowe. Do produkcji używane są wyłącznie najlepsze składniki ekologiczne. Mięso delikatnie gotowane we własnym sosie, bez sztucznych dodatków, konserwantów czy barwników. Dostępne w puszkach 200g, 400g i 800g.

Producent: Premium Pet Products GmbH/ Herrmann’s Manufaktur Importer i dystrybutor w Polsce: Best 4 Animal Care Sp. z o.o. www.b4ac.pl, kontakt@b4ac.pl, tel. 782 633 779

ROCKSTER SUPERFOOD Organic Soup – ekologiczne zupy dla psów i kotów

Nowość od ROCKSTER! Certyfikowane ekologiczne zupy dla psów i kotów wszystkich ras i w każdym wieku. Z ekologicznego KRÓLIKA lub KURCZAKA, z ekologicznymi dodatkami superfood i naturalnym prebiotykiem. Niezbędne dodatkowe składniki odżywcze dostarczane są poprzez starannie opracowaną mieszankę świeżych warzyw oraz inuliny z fermentowanego topinamburu, tworząc zrównoważoną i pyszną karmę superfood o wielu korzyściach zdrowotnych.

Zupy ROCKSTER to zdrowe wzbogacenie i uatrakcyjnienie diety dla każdego psa i kota. Od szczeniąt i kociąt, które uczą się jedzenia, do seniorów, które mogą mieć już problemy z przyjmowaniem pokarmu. Wspomagają przyjmowanie płynów, szczególnie w cieplejszych miesiącach letnich. Sprawdzą się jako przysmak pomiędzy posiłkami, idealnie nadają się do podania na matach do lizania, a zamrożone staną się przepysznymi lodami. Zupy ROCKSTER mogą pomóc także w wielu problematycznych sytuacjach, jak brak apetytu, czas choroby czy rekonwalescencji.

Dostępne 2 smaki: królik i kurczak, w saszetkach 85 g.

Producent: The Rockster Limited UK

Importer i dystrybutor w Polsce: Best 4 Animal Care Sp. z o.o. www.b4ac.pl, kontakt@b4ac.pl, tel. 782 633 779

KRZYŻÓWKA

Poziomo

1) wody, kapie z kranu

3) po pożarze

8) mierzą ją radarem

10) rośnie bądź maleje

14) ten kwas to witamina C

16) związki chemiczne zaliczane do glikozydów

17) szukasz go w zagrożeniu

19) inaczej koncentracja

20) kojarzą się z urzędem skarbowym

21) nocny zły sen

22) np. francuska

23) rodzaj czapki

24) zakładają je przy aresztowaniu

25) sielanka

26) kwitnie spektakularnie od końca marca do końca maja

Pionowo

1) wyższy związek taktyczny w siłach zbrojnych

2) kot z bajki

3) inaczej pochód

4) komosa biała

5) przetransportuje cię drogą powietrzną

6) warstwa roślinności w lesie

7) w niej napoje

9) życiowe lub naukowe

11) zielona w zupie

12) właściwość mydła

13) prędkości lub wolności

15) wykonasz go kredkami

18) znajdziesz ją w czarnych słodyczach

20) synonim praktyczności

21) odmiana kapusty warzywnej

Fundatorem nagród jest:

Życzymy miłej zabawy!

Na trzy osoby, które jako pierwsze prawidłowo rozwiążą krzyżówkę i prześlą jej zdjęcie na adres redakcja@zoobranza.com.pl , czekają nagrody niespodzianki ufundowane przez firmę CAN AGRI Rydzyński Spółka komandytowa .

Laureatami poprzedniej edycji naszej krzyżówki zostali Państwo: Mateusz Wojtala, Marek Góralczyk, Elwira Szmidt. Zwycięzcy otrzymali nagrody-niespodzianki ufundowane przez AYLA.

Wydawnictwo: FIDELIS PRESS Sp. z o.o. Redaktor naczelna i prowadząca: dr n. wet. Joanna Zarzyńska joanna.zarzynska@zoobranza.com.pl

Reklama: Bernadeta Stańko-Łuczka bernadeta.stanko@zoobranza.com.pl tel. 606-448-000

Adres redakcji: ZooBranża ul. Warszawska 11B lok. 13 05-090 Dawidy Bankowe Copyright © FIDELIS PRESS Sp. z o.o.

ISSN 2450-0372

Nakład: 4000 egz.

WWW.ZOOBRANZA.COM.PL /ZOOBRANZA

Współpraca autorska: prof. dr hab. Michał Jank dr n. wet. Grzegorz Madajczak prof. dr hab. Piotr Ostaszewski dr inż. Jacek Wilczak dr n. wet. Joanna Zarzyńska Adrianna Iwan, Natalia Młodnicka, dr inż. Rafał Maciaszek, Gniewomir Kuciapski, mgr Berenika Niesłuchowska-Kasprzycka, dr Agnieszka Kurosad, Laura Zarzyńska i inni.

Projekt graficzny: PRO CREO Piotr Łuczka piotr.luczka@procreo.pl

Skład i łamanie: Łukasz Wójcik

Korekta: Ewa Wilczyńska

Redakcja nie zwraca materiałów nie zamówionych. W przypadku materiałów opublikowanych redakcja zastrzega sobie prawo do ich skracania i zmiany tytułów. Warunkiem przyjęcia materiału do druku jest złożenie przez autora oświadczenia, że nie został on złożony do opublikowania w innej redakcji.

Materiały publikowane w magazynie ZooBranża mogą by wykorzystywane publicznie pod warunkiem podania źródła.

Opinie wyrażane na łamach pisma nie zawsze są zgodne z poglądami redakcji.

Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść opublikowanych ogłoszeń i reklam. Jednocześnie zastrzega sobie prawo odmowy przyjęcia lub odmowy publikacji albo też wstrzymania publikacji ogłoszenia, reklamy lub insertu na wcześniej uzgodnionych warunkach, bez ponoszenia jakiejkolwiek odpowiedzialności z tego tytułu, z przyczyn siły wyższej, sprzeczności ogłoszenia, reklamy lub insertu z prawem bądź zasadami współżycia społecznego (dobrymi obyczajami), albo też sprzeczności z linią programową bądź charakterem publikacji, a także z negatywną oceną przez redakcję tytułu treści zawartych w ogłoszeniu, reklamie lub insercie, oraz sądowego zabezpieczenia bądź zgłoszenia przez osoby trzecie przeciwko Wydawcy, lub osobom trzecim roszczeń lub uprawdopodobnionych zastrzeżeń związanych z ogłoszeniem, reklamą lub insertem bądź ich emisją w zakresie objętym umową.

Marka wspierana przez MyPetStory to wyróżnienie dla marek, które oferują sklepom wsparcie sprzedaży w aplikacji mobilnej. Dzięki temu sklep jednym kliknięciem i bez opłat korzysta z kuponów proponowanych tj. szablonów przygotowanych przez producentów i dystrybutorów.

Kupony trafiają do opiekunów zwierząt w okolicy sklepu co zwiększa zasięg sklepu i pozwala pozyskać nowych klientów, zwiększyć wartość koszyka i częstotliwość zakupów.

Smaczna, wygodna ochrona przed pchłami i kleszczami

AdTab tabletki do lotilaner (lotirozgryzania i żucia lanerum) (mg)

dla psów (1,3–2,5 kg) 56,25 dla psów (>2,5–5,5 kg) 112,5

dla psów (>5,5–11 kg) 225 dla psów (>11–22 kg) 450

dla psów (>22–45 kg) 900

WETERYNARYJNEGO PRODUKTU LECZNICZEGO AdTab 56 mg tabletki do rozgryzania i żucia dla psów (1,3–2,5 kg) | AdTab 112 mg tabletki do rozgryzania i żucia dla psów (>2,5–5,5 kg) | AdTab 225 mg tabletki do rozgryzania i żucia dla psów (>5,5–11 kg) | AdTab 450 mg tabletki do rozgryzania i żucia dla psów (>11–22 kg) | AdTab 900 mg tabletki do rozgryzania i żucia dla psów (>22–45 kg). SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Substancja czynna: Każda tabletka do rozgryzania i żucia zawiera: Białe do beżowych okrągłe tabletki do rozgryzania i żucia z brązowawymi plamkami. Wskazania lecznicze dla każdego z docelowych gatunków zwierząt Leczenie inwazji pcheł i kleszczy u psów. Ten produkt leczniczy weterynaryjny wykazuje natychmiastowe i trwające 1 miesiąc działanie bójcze wobec pcheł (Ctenocephalides felis i C. canis) oraz kleszczy (Rhipicephalus sanguineus, Ixodes ricinus, I. hexagonus i Dermacentor reticulatus). Pchły i kleszcze muszą znajdować się na zwierzęciu i rozpocząć odżywianie w celu kontaktu z substancją czynną.

NAZWA PODMIOTU ODPOWIEDZIALNEGO Elanco GmbH.

Przed użyciem zapoznaj się z treścią ulotki dołączonej do opakowania.

*Kupując online leki weterynaryjne OTC zwróć uwagę czy strona internetowa zawiera wspólne logo EU, po kliknięciu którego przeniesiesz się do wykazu podmiotów uprawnionych do takiej sprzedaży.

AdTab tabletki do lotilaner (lotirozgryzania i żucia lanerum) (mg) dla kotów (0,5–2,0 kg) 12 dla kotów (>2,0–8,0 kg) 48

NAZWA WETERYNARYJNEGO PRODUKTU LECZNICZEGO AdTab 12 mg tabletki do rozgryzania i żucia dla kotów (0,5–2,0 kg) | AdTab 48 mg tabletki do rozgryzania i żucia dla kotów (>2,0–8,0 kg). SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Substancja czynna: Każda tabletka do rozgryzania i żucia zawiera: Białe do brązowawych okrągłe tabletki do rozgryzania i żucia z brązowawymi plamkami. Wskazania lecznicze dla każdego z docelowych gatunków zwierząt Leczenie inwazji pcheł i kleszczy u kotów. Ten produkt leczniczy weterynaryjny wykazuje natychmiastowe i trwające 1 miesiąc działanie bójcze wobec pcheł (Ctenocephalides felis i C. canis) oraz kleszczy (Ixodes ricinus). Pchły i kleszcze muszą znajdować się na zwierzęciu i rozpocząć odżywianie w celu kontaktu z substancją czynną. NAZWA PODMIOTU ODPOWIEDZIALNEGO Elanco GmbH. Przed użyciem zapoznaj się z treścią ulotki dołączonej do opakowania.