!"#2
˘ S O 4 N A M 20 16
` ´ Lam sao ki em so at ´ thoi quen?
!"#2 ˜ ` CUNG TRONG SO NAY
3
` ` BAI TRANG BIA
` ´ Lam ´ sao kiem soat thoi quen?
´ ´ ` ´ 7 Kinh Thanh noi gı ve ong tınh? ˆ 10 XAY ÐAP TO AM ` ´ ´ ` Lam sao thıch nghi v i hoan canh thay oi? ´ ` ` 12 ÐAT N C VA CON NG I ˘ Ðen tham Kyrgyzstan ´ 14 QUAN ÐIEM KINH THANH ` Ve ep ngoai hınh ˆ 16 MOT S THIET KE? ` ` Vong i cua ve sau Magicicada
s
` BAI VIET
` ´ Can th i gian e thay oi thoi quen ` ´ xau thanh thoi quen tot, nh ng ˆ ` ´ ´ ˆ ˆ viec nay co ang cong khong? ´ ´ Kinh Thanh noi: ` ˆ ˆ “Cuoi-cung cua mot viec h n ´ s kh i- au no”.—Truyen- ao 7:8. ` ` ˆ ´ ˆ
Bai nay thao luan cac nguyen tac ´ ´ ` Kinh Thanh cho thay cach ng i ta ´ ´ ´ co the kiem soat thoi quen nham ´ mang lai l i ıch cho ho.
ˆ XE M TH E M V CHONG & CHA ME
` ` ˜ Lam sao e ng ng tranh cai?
r VIDEO
´ ´ ˆ ` (Vao muc KINH THANH GIUP BAN ˛ XAY ÐAP TO AM)
ˆ THANH THIEU NIEN
w
´ Y kien ban tre ´ ´ ` Tin n i Ð c Chua Tr i
r Vol. 97, No. 4 / Bimonthly / VIETNAMESE
´ ˆ ` ˘ Ban co luon cam thay nh mınh ang bang ˆ ˜ `
´ ´ ˆ qua mot bai mın, moi b c co the gay ` ˆ ˆ ˜ ´ ˘ bung no mot cuoc tranh cai v i v hoac ˆ ` ` ´ chong ban khong? Neu the, bai nay co the ´ giup ban!
´ Tai sao tin rang chung ta c tao ra ` ´ la h p ly? ´ ´ ` (Vao KINH THANH GIUP BAN ˛ THANH THIEU ˆ muc NIEN)
´ ˆ ˜ Moi so xuat ban: 57.761.000. Co trong 107 ngon ng
` ˆ ` ´ ´ ` ˆ ˆ ´ ˆ
An pham nay khong dung e ban, nh ng c phat hanh nham ay manh cong viec day do Kinh Thanh tren khap ´ ˆ ˆ ` ` ´ ´ ` ˆ ´ ´ ˆ the gi i. Cong viec nay c tai tr do s ong gop tınh nguyen. Ðe ong gop, xin truy cap www.jw.org/vi.
´ ˆ ˆ ` ˆ ˘ Ban co muon nhan them tai lieu hoac ` ´ ´ ` ˆ tım hieu Kinh Thanh mien phı tai nha khong?
` ˜ ´ ˆ ´ ` ´ ` ˆ ˆ ´ ˆ ´ ´ Tr khi c ghi ro, cac cau Kinh Thanh trong an pham nay c trıch dan t Ban Truyen thong cua Lien hiep Thanh kinh hoi (Sang-the Ky ` ´ ´ ´ ` ˜
en Ma-la-chi) va Kinh Thanh—Ban d ich The Gi i M i (Ma-thi- en Khai huyen). NW la ch viet tat cua New World Translation of the Holy ´ ˆ ˆ ˆ ˆ ´ ´ ´ ´ ˆ ˜ ˆ so cau Kinh Thanh. Scriptures (Kinh Thanh—Ban d ich The Gi i M i) trong ngon ng hien ai. Chung toi in nghieng trong mot
˘ Xin xem www.jw.org/vi hoac g i th en ˆ ˜ ˆ ˆ ˆ ´ mot trong nh ng ia chı c liet ke ben d i.
Awake! (ISSN 0005-237X) Issue 4 August 2016 is published bimonthly by Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.; L. Weaver, Jr., President; G. F. Simonis, Secretary-Treasurer; 1000 Red Mills Road, Wallkill, NY 12589-3299, and by Watch Tower Bible and Tract Society of Canada, PO Box 4100, Georgetown, ON L7G 4Y4. Periodicals Postage Paid at Brooklyn, N.Y., and at additional mailing offices. POSTMASTER: Send address changes to Awake! 1000 Red Mills Road, Wallkill, NY 12589-3299. 5 2016 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania. Printed in Canada.
` ` B AI TR AN G B IA
` ´ ´ Lam sao kiem soat thoi quen?
´ ´ Khi ong ho bao th c cua ˆ ` Austin reo len, anh van con
buon ngu. Nh ng anh ra ` ˆ ´ khoi gi ng ngay lap t c, ˘
ˆ ` mac o tap the duc ma anh ˜ ˆ ´ a e san toi hom tr c ` ˆ ˆ ´ ´ ` va chay bo mot chut. Ðo la
˜ `
ieu anh a lam ba lan moi
ˆ ˘ tuan trong mot nam qua. ` ˜ ´ Laurie v a cai nhau v i
´ ˆ chong. Trong c n t c gian, ` ` ´ ch i lao vao nha bep, lay tui ˆ ˆ ` ˘ keo so-co-la ra va an het. `
ˆ D ng nh moi lan b c boi ˘ ´ ˆ
hoac t c gian, ch i eu nh the.
` ´ ` Austin va Laurie co iem gı chung? Ca hai ´ ` ´ eu b i anh h ng b i thoi quen, du ho co ˆ ˆ nhan ra hay khong ` ` ´ ˜ ´ Con ban thı sao? Co nh ng thoi quen tot ` ˆ ` ˆ nao trong cuoc song ma ban muon tap ˆ ´ ˜ ˆ ` ˆ khong? Co le muc tieu cua ban la tap the duc ˘ ˘ ˆ ` eu an, ngu ay u h n hoac lien lac th ng ˆ ´ ` ˆ xuyen v i ng i than. ˘ ´ ´ ˜ ˆ ´ Mat khac, co le ban muon bo mot thoi quen ´ ˘ ´ xau, chang han nh hut thuoc, an nhieu th c ˘ ˆ ´ ˘ ´ an khong tot cho s c khoe, hoac mat qua ` ˆ nhieu th i gian tren Internet. ` ˆ ` ˆ ´ Phai th a nhan la v t qua mot thoi quen ´ ´ ´ ` ´
´ xau co the rat kho. Co ng i noi rang thoi ` ` ´ quen xau thı giong nh chiec gi ng am ap ˆ ` ´ ` trong mot ngay lanh gia: de vao nh ng ´ kho ra! ˆ ` ´ ˆ ˜ ´ Vay lam sao ban co the tap nh ng thoi ´ ` ˜ ´ quen mang lai l i ıch va bo nh ng thoi quen ˆ ˆ ˜ ´ ` gay hai cho ban than? Hay xem xet ba l i e ˆ ˆ ´ ˆ ngh i sau ay d a tren cac nguyen tac trong ´ Kinh Thanh.
Tỉnh Thức! Số 4 năm 2016
3
1
˜ Hay th c te ´ ´ Co the ban rat muon thay oi moi th ` ˆ ´ trong i ngay lap t c. Ban t nhu: ‘Tuan ` ` ˜ ˆ nay mınh se bo thuoc, khong ch i the, ˆ ´ ˆ khong th c khuya, bat au tap the duc, ˘ ` ` ˆ an uong lanh manh h n va goi ien cho ˆ ` ong ba’. Nh ng neu co at tat ca muc ˆ ` ˆ ´ ´ ˜ ˜ tieu cung mot luc, co le ban se chang ` c gı ca! ˆ ´ NGUYEN TAC KINH THANH:
ˆ ´ ` “S khon-ngoan van v i ng i ˆ ˆ ˆ khiem-nh ng”.—Ch am-ngon 11:2. ` ˆ ´ ˆ ` Ng i khiem nh ng, t c khiem ton, thı ˜ ` ´ ´ ´
suy nghı th c te. Ng i o y th c rang ` ´ ` ` ` ` ´ th i gian, s c l c va tai san cua mınh la co ´ ˆ ` gi i han. Nen thay vı co gang thay oi moi ´ ˆ ´ ` ´ ˜ ˆ th ngay lap t c, ng i o se cai thien ` ` t t .
ˆ Neu co at tat ca muc tieu ` ˆ ´ ´ ˜ ˜ cung mot luc, co le ban se ` chang c gı ca!
ˆ ´ ˆ NGUYEN TAC KINH THANH LIEN QUAN
´ ` ` BAN CO THE LAM GI? ˆ ˆ ˘ ´ Moi lan chı tap mot hoac hai thoi quen. ˜ ´ ´ ´ Nh ng b c sau co the giup ban: ˆ ´ ˆ ´ hai danh sach: Mot danh sach 1 Lap ˜ ´ ` gom nh ng thoi quen tot ma ban ˆ ` ˆ ´ muon tap va mot danh sach gom bat ` ´ ` ` ky thoi quen xau nao ma ban muon ˜ ` ` bo. Hay thang than va viet ra cang ` ˜ ` ˜ nhieu cang tot nh ng gı ban nghı en. ˜ ˆ ´ ˆ th t u tien trong moi 2 Hay lap ´ ´ ´ ´ ´ danh sach. Ðanh so cac thoi quen o ´ theo th t quan trong. ´ ˜ ra 3 Trong moi danh sach, hay chon ` ´ ˆ ˘ ` vai thoi quen, ngay ca mot hoac hai la ˜ ˆ ` ˜ ´ u. Hay tap trung vao nh ng thoi ` ´ ˜ ´ ˆ quen nay. Sau o hay tiep tuc v i mot ˘ ´ hoac hai thoi quen ke tiep trong moi ´ danh sach. ˜ ´ ` `
´ Hay ay nhanh qua trınh nay bang cach ˆ ´ ` ˆ ´ thay mot thoi quen xau thanh mot thoi ´ quen tot. Chang han, neu trong danh sach ˜ ´ ´ ˆ ´ nh ng thoi quen xau co viec xem ti-vi qua ` ´ ´ nhieu, con trong danh sach thoi quen tot ` ´ ˆ ˜ ˆ ´ ` ˆ thı co viec gi lien lac v i ng i than, ban ´ ˆ ` ` co the quyet tam: ‘Thay vı m ti-vi khi v a ` ` ˜ ˆ ˆ ` i lam ve, mınh se goi ien cho mot ng i ˘ ` ˆ ` ˆ ban hoac ng i than e tro chuyen’.
ˆ ˜
“Nhan biet nh ng ieu quan trong h n”. ´ —Phi-lıp 1:10. ` ˆ ˆ
´ “Cuoi-cung cua mot viec h n s kh i- au no”.
—Truyen- ao 7:8.
2
˜ ´ Hay kiem soat ˆ ` moi tr ng xung quanh
ˆ ˘ ` ˙ Ban quyet tam an uong lanh manh h n, ˆ ´ ´ ` nh ng hop kem o co ve nh ang m i goi ban. ´ ˙ Ban quyet inh bo thuoc la, nh ng ban ` ` ´ ` ` be lai m i hut du biet la ban ang co gang bo. ˆ ˆ ˙ Hom nay ban inh tap the duc, nh ng ˆ ` ˆ ` ˆ ` viec tım oi giay chay bo trong tu o la ´ ˘ qua nang nhoc cho ban! ´ ` ˜ Ban co thay iem gı chung trong nh ng ` ˆ ˆ ` tınh huong tren khong? Het lan nay en ´ ˆ ` ˜ lan khac, kinh nghiem cua nhieu ng i a ˆ ` cho thay moi tr ng xung quanh anh ` ˆ ˆ ˆ h ng en s thanh cong trong viec tap ´ ˘ ´ thoi quen tot hoac bo thoi quen xau. Ðieu ´ ˜ ` ` o bao gom nh ng tınh huong do mınh ` ˜ ` ` ` ´ tao ra va nh ng ng i ma mınh tiep xuc. ˆ ´ ` NGUYEN TAC KINH THANH: “Ng i
ˆ khon
` ` ngoan thay ieu tai-va, va an mınh; ˆ ´ ˆ `
nh ng ke ngu-muoi c i luon, va mac ˆ ˆ phai va”.—Ch am-ngon 22:3. ´ ˆ ´ ˜ ´ ´ Kinh Thanh khuyen chung ta hay co cai ` ´ ´ ´ ˆ nhın xa. Khi o chung ta co the than trong ´ ˜ ` ` tranh c nh ng tınh huong khien mınh ´ ˆ ´ ˜ ´ kho at muc tieu. Chung ta cung co the ˆ ˜ ` ˆ chu ong tao ra nh ng tınh huong thuan ˆ ˆ ´ l i h n (2 Ti-mo-the 2:22). Noi ngan gon, ˜ ´ ˆ ` hay kiem soat moi tr ng xung quanh. ˆ ´ ˆ NGUYEN TAC KINH THANH LIEN QUAN
´ ` ` BAN CO THE LAM GI? ˜ ˆ ´ ˘ ˜ ´ ˙ Hay gay kho khan cho nh ng thoi quen xau. Chang han, neu ban muon ng ng ˘ ˜ ´ ˘ ˆ ` ` an nh ng th c an khong lanh manh, thı ˜ ` ´ hay co gang ng e chung trong bep. ´ ` ˜ ´ ` ˘ Khi o, vao nh ng luc them an, neu ˘ ˜ ˆ muon an ban se phai mat cong h n. ˜ ˆ ˜ ´ ˙ Hay tao thuan l i cho nh ng thoi quen ´ tot. Chang han, neu ban co ke hoach ˆ ` ´ ´ tap the duc vao buoi sang khi m i ngu ˆ ˜ ˆ ˆ day, hay e o tap the duc ben canh ` ` ˆ ´ gi ng vao toi hom tr c. Neu bat au ˆ ` ´ ˜ ` suon se thı rat co the ban se thanh ˆ cong. ˜ ˆ ` ´ ˙ Hay than trong chon ban be. Chung ta ´ ´ ˆ ´ co khuynh h ng tr nen giong v i ˜ ` ` ` ˆ ˆ nh ng ng i ma mınh than thiet (1 Coˆ ` ˆ ˜ rinh-to 15:33). Vı vay, hay han che tiep ´ ´ ˜ ` ˜ ` xuc v i nh ng ng i se khien ban lam ´ ` theo thoi quen ma ban ang co gang ` ˜ ` ˜ ` ´ bo, va hay tım kiem nh ng ng i co the ´ ´ giup ban cung co thoi quen tot.
˜ ˆ ´ ˘ Hay gay kho khan cho ˜ ´ ` nh ng thoi quen xau va ˆ ˜ tao thuan l i cho nh ng ´ thoi quen tot ´ ` ˆ ˆ “Ai giao-tiep v i ng i khon-ngoan, tr nen ˆ ˆ ˆ khon-ngoan”.—Cham-ngon 13:20. `
˜ “Ke hoach cua ng i can man chac chan se a ˆ ˆ ˆ ´ en d dat”.—Ch am-ngon 21:5, Ban D ich M i.
Tỉnh Thức! Số 4 năm 2016
5
3
Ëœ ˆ ` Hay kien trÄą ´ ˆ ˆ ` Co mot quan niem pho bien la can phai mat ` ˆ ˆ ´ 21 ngay e tap thuan thuc mot thoi quen ´ ` ˆ ˆ ´ ˆ ´ m i. Du vay, tren th c te, cac nghien c u
ˆ ` ´ ´ cho thay rang mot so ng i co the can Äąt ` ` ´ ` th i gian h n, con so khac thÄą can rat nhieu ` ´ Ëœ ´ th i gian e co c nh ng thay oi ang ` ´ ` ` ˆ ke. Ă?ieu nay co lam ban nan long khong? Ëœ Ëœ ` Hay nghÄą en tÄąnh huong sau: T ng ´ ´ ˆ t ng ban muon co thoi quen tap the duc ˆ ba lan mot tuan. ˆ ˆ Ë™ Tuan au tien ban at c muc tieu. ´ ˆ ` Ë™ Tuan th hai, ban bo mot ngay. ´ ˆ Ë™ Tuan th ba, ban lai at c muc tieu. ´ ´ ˘ ´ ˆ Ë™ Tuan th t , kho khan lam ban m i tap ˆ the duc c mot lan. ´ ˘ Ë™ Tuan th nam, ban lai at c muc ˆ ` ` ´ tieu va t o ve sau, moi tuan ban eu ` lam c nh the. ˘ ´ Ban mat nam tuan e cung co thoi quen. ´ ` ˆ ˆ Ă?ieu o d ng nh h i lau, nh ng mot khi Ëœ ˆ Ëœ ` ` a at c muc tieu, ban se rat vui vÄą mÄąnh Ëœ ˆ ˆ ´ ´ a tap c mot thoi quen m i.
´ ` ` BAN CO THE LAM GI? ´ ˜ ` ˙ Khi pham lai thoi quen cu, ng ket ˆ
´ ` ˆ Ëœ luan rang o la mot that bai vÄąnh vien. Ëœ ` Ëœ ˘ ` Hay biet la ban se phai gap that bai vai ˆ lan khi no l c at en muc tieu. Ëœ ˆ ` Ëœ ´ ` Ë™ Hay tap trung vao nh ng luc ban thanh ˆ cong. Chang han, neu ang co gang cai ˆ ˆ ` ˆ ´ ´ Ëœ thien viec tro chuyen v i con cai, ban hay ˆ ` ´ t hoi: ‘Lan gan ay mÄąnh muon quat ´ Ëœ ` mang con cai nh ng a kiem che c la ` ` Ëœ ` ` ` ´ khi nao? MÄąnh a lam gÄą thay vÄą quat mang ` ` ´ ˘ ´ con? Lam sao mÄąnh co the lap lai ieu o?’. Ëœ ˆ ´ ´ Nh ng cau hoi nh the co the giup ban ˆ ` ˆ ` cung co them s thanh cong cua mÄąnh ` ´ Ëœ Ëœ Ëœ thay vÄą c mai nghÄą ve nh ng lan that bai.
ˆ ´ NGUYEN TAC KINH THANH:
´ ´ ˆ Ban co muon biet cac nguyen tac Kinh ´ ´ ´ ´ ` Thanh co the giup Äąch nh the nao trong Ëœ ´ ´ ˆ nh ng khÄąa canh khac cua cuoc song ˆ ´ ´ khong? Chang han nh oi pho v i lo lang, ˆ ` ` ´ ˆ xay ap to am va tÄąm c hanh phuc that Ëœ ˆ ´ ˆ ´ ˆ ˆ s . Hay lien lac v i Nhan Ch ng Gie-ho-va ˆ ` ˘ ` ´ hoac vao trang web cua chung toi la jw.org/vi.
` ˆ `
˜
“Ng i cong-bÄąnh dau sa-nga bay lan, Ëœ ˆ ˆ ˆ cung choi-dayâ€?.—Ch am-ngon 24:16. ´ ´ ´ Ëœ Kinh Thanh khuyen khÄąch chung ta hay ˆ ` ` kien trÄą. Suy cho cung, ieu quan trong ˆ ` ´ Ëœ ˆ khong phai la chung ta nga bao nhieu lan, ` ` ´ ´ ˆ ˆ ma la chung ta ng day bao nhieu lan. ˆ ´ ˆ NGUYEN TAC KINH THANH LIEN QUAN
ˆ Ă?ieu quan trong khong phai ` ´ Ëœ ˆ la chung ta nga bao nhieu ` ` ´ ´ lan, ma la chung ta ng ˆ ˆ day bao nhieu lan
´ ´ ˘ ˆ ˆ “Mat con kha xem thang tr c mat con�.—Cham-ngon 4:25. ˆ ˆ ˜
` ´ ˜
“Toi quen i nh ng ieu ang sau va v n t i nh ng ieu ´ ´ ˆ ˆ ´ phÄąa tr c, toi no l c at en muc tieuâ€?.—Phi-lÄąp 3:13, 14.
´ Kinh Th anh ´ `
noi gı v´e
ong tınh? ˆ ˆ
´ ` ` ˆ Hon nhan ong tınh van la e tai gay tranh ˜
ˆ cai trong nhieu quoc gia. Tuy nhien tai Hoa ` ` ` ´ ` Ky, ngay 26-6-2015, Toa an Toi cao Hoa Ky ˜ ˆ ˆ ˆ
´ ` a tuyen bo hon nhan ong tınh la h p ´ ˆ ` ´ ` phap tren toan quoc. Sau o, so l t tım ˆ
` ` ˜ ˘ kiem tren Internet ve e tai nay a tang ` ˆ ˜ ˆ vun vut. Mot trong nh ng cau hoi pho bien ` ´ ´ ` ˆ ˆ nhat la: “Kinh Thanh noi gı ve hon nhan
´ ong tınh?”. ´ ˆ ´ ´ Kinh Thanh khong noi cu the ve cac ´ ´ ˆ ˆ ˆ ˜ quyen phap ly lien quan en hon nhan gi a
` ` ´ ˆ ˆ ˘ hai ng i cung gi i. Mot cau hoi can ban ` ´ ´ ` ´ h n la: “Kinh Thanh noi gı ve ong tınh?” ` ˜ ˆ ` ` Nhieu ng i nghı ho biet cau tra l i du ´ ˜ ´ ch a tra c u ky trong Kinh Thanh. Tuy ˆ ˜ ˆ ` ` ˆ nhien, nh ng cau tra l i cua ho th ng mau ˆ ` ´
thuan nhau! Mot so ng i noi rang Kinh ´ ˜ ` ˆ ´ ˆ ´ ˆ Thanh ro rang len an viec ong tınh. Mot so ` ´ ` ˆ ˆ ˆ ng i khac thı e cap en menh lenh trong ´ ` ˆ ` ˆ ˆ ` Kinh Thanh la “yeu ng i lan can” va cho
ˆ ˆ ` ˆ ` rang menh lenh nay ung ho bat ky loi song ` ` ˆ nao ve tınh duc.—R o-ma 13:9.
´ ´ ` KINH THANH NOI GI?
´ ´ ÐAP AN:
ˆ ` ˆ ` ´ Theo ban, cau nao sau ay la ung? ´ ˆ ´ ˜ ` 1. Kinh Thanh len an nh ng hanh vi ´ ong tınh. ´ ´ ong tınh.
´
˜
`
2. Kinh Thanh cho phep nh ng hanh vi
´ ˆ ˆ ˘ ˘ ` ` ´ hoac ky th i ng i ong tınh.
´ ´ ´ ` ˘ 1. ÐUNG. Kinh Thanh noi: “Ng i nam an
´ ` ˜ nam v i ng i nam... se chang c ` ´ ´ ´ ` ˆ th a h ng N c Ð c Chua Tr i au” ˆ ˆ ˆ ` ˜ (1 Co-rinh-to 6:9, 10). Cau nay cung ´ ˜ ˆ ap dung cho phu n .—Ro-ma 1:26. ´
ˆ ˆ ` ˆ ˜ ` tınh duc chı nen xay ra gi a ng i ` ` ˜ ˜ ˆ ´ nam va ng i n a ket hon.—Sang ´ ˆ ˆ the Ky 1:27, 28; Cham-ngon 5:18, 19.
2. SAI. Kinh Thanh day rang viec quan he
´
3. Kinh Thanh ung ho viec cam ghet
` ˆ ´ ˜ ` ´ ´ ˆ ˆ tınh, nh ng Kinh Thanh khong ung ho ` ˜ ˆ ´ ` thanh kien, nh ng toi ac do ky th i ˘ ` ˜ ` ´ hoac bat ky s ng c ai nao oi v i ` ´ ˆ ng i ong tınh.—Ro-ma 12:18.[1]
3. SAI. Du len an nh ng hanh vi ong
Tỉnh Thức! Số 4 năm 2016
7
ˆ ´ ˆ ˆ ` Nhan Ch ng Gie-ho-va tin gı? ˆ ´ ˆ ˆ
˜ Nhan Ch ng Gie-ho-va tin rang nh ng ˆ ´ ´ ` ˆ tieu chuan ao c trong Kinhˆ Thanh la tieu ˆ chuan tot nhat e tuan theo (E-sai 48:17).[2] ` ´ ˜ ` ˆ ´ ˆ ˆ Ðieu nay co nghıa la Nhan Ch ng Gie-ho-va ´ ` ˆ ` bac bo moi hanh vi sai lech ve tınh duc, bao ´ ˆ ˆ ´ gom ca ong tınh (1 Co-rinh-to 6:18).[3] Ðo ` ` ˆ ´ ˆ ˆ la loi song ma Nhan Ch ng Gie-ho-va chon, ` ´ ` va ho co quyen chon loi song nay. ` ˆ ´ ˆ ˆ ˜ Ðong th i, Nhan Ch ng Gie-ho-va cung ´ ` ˆ ´ ` ˆ “gang s c hoa thuan v i moi ng i” (He` ´ ˜ ` b -r 12:14). Du bac bo nh ng hanh vi ´ ˆ ´ ˆ ˆ ˆ ´ ong tınh, Nhan Ch ng Gie-ho-va khong ap ˆ ` ´ ˜ ˘ at quan iem cua ho len ng i khac, cung ˆ ´ ´ ˜ ˆ ´ ` khong dınh lıu en nh ng toi ac do ky th i ` ´ ˘ ˜ ˆ ` ng i ong tınh hoac cung khong vui m ng ˜ ´ ˆ ´ khi nghe nh ng ieu o xay ra. Nhan Ch ng ˆ ˆ ` ˆ ` Gie-ho-va co gang lam theo Luat Vang khi ´ ` ´ ´ ´ oi x v i ng i khac theo cach chınh ho muon c oi x .—Ma-thi- 7:12. ´ ´
ˆ ˆ ` ˆ Kinh Thanh co ung ho viec ky th i khong? ` ˆ ˆ ` ´ ´ Du vay, mot so ng i noi Kinh Thanh ung ˆ ˆ ` ` ´ `
ho viec ky th i ng i ong tınh va cho rang ˜ ´ ´ ˆ ´ nh ng ai theo sat cac tieu chuan ao c ´ ` ´ trong Kinh Thanh la co chap. Ho noi: ‘Kinh ´ ` ` ` ´ Thanh c viet vao th i ma au oc cua ` ` ` ` ´ ng i ta con hep hoi. Ngay nay chung ta ˆ ˆ ` chap nhan moi chung toc, quoc gia va moi ` ´ l a chon ve tınh duc’. Ðoi v i ho, choi bo ´ ˜ ˜ s ong tınh cung giong nh choi bo nh ng ` ´ ` ´ ´ ng i khac mau da. So sanh nh the co ´ ˆ ˆ ung khong? Khong. Tai sao? ` ` ´ ` Vı choi bo hanh vi ong tınh va choi bo ` ´ ` ˆ ´ ng i ong tınh la hai viec khac nhau. Kinh ˆ ´ ´ ´ ˆ Thanh khuyen cac tın o Ðang Ki-to phai ˆ ` ton trong moi loai ng i (1 Phi-e-r 2:17).[4] ` ˆ ´ ˜ ` Nh ng ieu nay khong co nghıa la ho phai ˆ ` chap nhan moi loai hanh vi. ˆ ˜ minh hoa: Gia s ban xem Hay xem mot ˆ ´ ` ´ ` ˆ ´ ˆ viec hut thuoc la co hai va tham chı ghe ˆ ´ t m. Nh ng neu ong nghiep cua ban hut ˆ ´ ` ` ` ban co b i xem la hep hoi thuoc thı sao? Lieu ` ´ ´ ´ ˆ chı vı co quan iem khac v i ong nghiep
ˆ ´ ˆ ` ´ ´ ve viec hut thuoc khong? Neu ng i o hut ` ` ˆ ´ ` thuoc, con ban thı khong, co phai ban ky ` ´ ˆ ˆ ˆ th i ng i o khong? Neu ong nghiep buoc ˆ ´ ban phai thay oi quan iem ve viec hut ´ ´ ` ` ` thuoc, chang phai o m i la hep hoi va co chap sao? ˆ ´ ˆ ˆ Nhan Ch ng Gie-ho-va chon song theo ˜ ˆ ´ nh ng tieu chuan ao c trong Kinh ´ ˆ ˆ ˜ ` Thanh. Ho khong chap nhan nh ng hanh vi ` ´ ˜ ˆ ma Kinh Thanh cam. Ho cung khong che ˜ ˜ ` ´ nhao hay ng c ai nh ng ng i co loi ´ ` song khac mınh.
´ Quan iem cua Kinh Thanh ´ ` ˆ co tan nhan khong? ` ˜ ` ´ ´ Con ve nh ng ng i co khuynh h ng ´ ` ˘ ong tınh thı sao? Phai chang ho sinh ra ˜ ˆ ` ` von a vay roi? Neu the, chang phai la tan ´ ˜ ` ` nhan sao khi noi ho a sai vı lam theo ham ` muon trong long? ` ˆ ´ ˆ Du khong noi ve van e sinh hoc cua viec ´ ´ ˆ ˆ
´ ong tınh, Kinh Thanh cong nhan rang co ˆ ´ ´ ˘ ˆ ` ` ` mot so tınh cach an sau vao long ng i ta. ´ ˜ ´
´ Nh ng Kinh Thanh cung noi rang chung ta ´ ˆ ` ` phai tranh mot so hanh vi neu muon lam vui ` ´ ´ ` ´ ` long Ð c Chua Tr i, trong o bao gom hanh ´ ˆ ˆ vi ong tınh.—2 Co-rinh-to 10:4, 5. ˆ `
ˆ ` Mot so ng i cho rang lap tr ng cua ´ ` ` ˆ Kinh Thanh la tan nhan, ho d a tren gia
´ ˜ inh rang chung ta phai chieu theo nh ng `
˜ ham muon cua mınh. Ho cho rang nh ng ` ` ham muon ve tınh duc la rat quan trong ` ´ ˆ ˆ ˆ ´ ˆ va chung ta khong nen, tham chı khong the ´ ˜ ` ˆ kiem soat nh ng ham muon nay. Tuy nhien, ´ ˆ ´ ` Kinh Thanh nang cao pham gia con ng i ´ ´ ˜ ´ nh ng ham khi noi ho co the khang c lai ` ´ ´ ´ ˆ ´ muon cua mınh. Khac v i thu vat, ho co the ˆ ˜ quyet inh khong chieu theo nh ng ham ´ ˆ ˆ muon o.—Co-lo-se 3:5.[5] ˆ ´ ˆ ˜ minh hoa: Cac chuyen gia Hay xem mot ´ ˆ ´ ´ noi mot so tınh cach, chang han nh hung ˜ ´ ˆ ˆ ` d , co the do nguyen nhan sinh hoc. Du ˆ ˆ cu the ve van e sinh hoc cua khong e cap ´ ˜ ´ ˆ ˆ tınh hung d , nh ng Kinh Thanh cong nhan
ˆ ´ ˆ ˆ ` ˆ ` ´ Nhan Ch ng Gie-ho-va co gang lam theo Luat Vang khi oi x v i ` ´ ´ ´ ng i khac theo cach chınh ho muon c oi x
ˆ ` ´ ´ ˆ rang mot so ng i co tınh “hay gian” ˆ ˆ ´ ` ˜ (Cham-ngon 22:24; 29:22). Sach nay cung ´ ˜ ˆ ` ˆ noi: “Hay dep s gian, vaˆ bo s gian ˆ ˆ ˆ hoang”.—Thi-thien 37:8; E-phe-so 4:31. ` ˜ ´ ´ Hau het moi ng i eu se ong y v i ` ˆ ˆ ` ˜ ˆ ´
´ l i khuyen tren va se khong noi rang ieu o ` ` ´ ˜ ` ´ la tan nhan oi v i nh ng ng i co khuynh ´ ˜ ´ ˆ h ng hung d . Ngay ca cac chuyen gia ˜ ´ ` ´ ´ cung no l c giup ng i ta kiem soat tınh ` ´ `
´ ´ ˆ tınh nong nay, du ho tin rang tınh nong gian ` ˆ ` bat nguon t trong gen cua mot ng i. ˆ ´ ˆ ˆ ˜ ´ ˆ Nhan Ch ng Gie-ho-va cung co lap ` ´ ` ` tr ng t ng t oi v i bat ky hanh vi ` ´ ´ ˆ ´ nao trai v i tieu chuan Kinh Thanh, bao gom ˆ ` ˜ ` ´ ´ quan he tınh duc gi a hai ng i khac gi i ˆ ` nh ng khong phai la v chong. Trong tat ca ˜ ` ´ ´ nh ng tr ng h p o, Kinh Thanh a ra ` ˆ ` ˆ l i khuyen: “Moi ng i trong anh em nen ˜ ˆ ` ` biet kiem gi than the mınh the nao cho ´ ` ´ ´ ` thanh sach va ang trong tr c mat ngai, ˆ ˜ ´ khong theo nh ng ham muon nhuc duc qua ˆ ˆ ˆ o”.—1 Te-sa-lo-ni-ca 4:4, 5.
ˆ ` “Mot so ng i trong anh em ` ` ` t ng la ng i nh the” ˜ ` ` ´ Nh ng ng i muon tr thanh tın o Ðang ˆ ` ´ ´ ` Ki-to vao the ky th nhat co hoan canh xuat ˆ ` ´ ˆ ˜ than va loi song khac nhau. Mot so a no l c thay oi loi song. Chang han, Kinh ´ ´ ˆ ` Thanh noi ve ‘ke gian dam, ke th than ` ` ˘
´ t ng, ke ngoai tınh, ng i nam an nam v i ` ` ´ ˆ ˆ ng i nam’, va sau o bo sung them: “Mot ` ` ` ` so ng i trong anh em t ng la ng i nh ˆ ˆ the”.—1 Co-rinh-to 6:9-11. ´ ˆ ` ` Khi noi “mot so ng i trong anh em t ng ` ` ˘ ´ la ng i nh the”, phai chang Kinh Thanh ´ ´ ´ ˜ ˜ ` ´ co y noi nh ng ai a bo hanh vi ong tınh ` ˆ ` ´ ` thı khong bao gi co lai bat ky ham muon ` ´ ` ´ ´ ong tınh nao? Ðieu nay kho co the xay ra ` ´ ˜ ˆ ˜ ˆ vı Kinh Thanh cung khuyen: “Hay luon
´ ´ ´ b c theo s h ng dan cua than khı, nh ˜ ˆ ` ` the anh em se khong bao gi lam theo ham ´ muon cua xac th it”.—Ga-la-ti 5:16. ˜ ´
´ ˆ ´ ˆ Hay l u y rang Kinh Thanh khong noi mot ´ ˜ ˆ ` ´ ˆ tın o se khong bao gi co mot ham muon ´ ˜ ` ˆ ´ ´ sai trai n a. Thay vı vay, Kinh Thanh noi ` ´ ˜ ˆ ` ng i o se no l c khong lam theo ham ´ ´ ´ ˆ ˆ muon o. Cac tın o Ðang Ki-to tap kiem ´ ˜ ` ˆ soat nh ng ham muon nh the va khong ˜ ˜ ´ ´ ` ˆ nghı mai ve chung en m c hanh ong theo.—Gia-c 1:14, 15.[6] ´ ˆ ˆ ˜ Nh the Kinh Thanh phan biet gi a ´ ` ` ˆ ˆ khuynh h ng va hanh ong (Ro-ma 7:16ˆ ` ´ ´ ˜ 25). Mot ng i co the khang c nh ng ham ´ ˆ ˜ ` ` muon sai trai nh gian d , ngoai tınh va ˆ ` ´ tham lam. T ng t te, mot ng i co ´ ´ ´ ´ khuynh h ng ong tınh co the kiem soat ˜ ` ˆ ´ ` ˜ ˆ nh ng gı tam trı mınh nghı en.—1 Co-rinhˆ to 9:27; 2 Phi-e-r 2:14, 15. ˆ ´ ˆ ˆ ` ˆ Nhan Ch ng Gie-ho-va lam theo tieu ´ ´ chuan ao c trong Kinh Thanh, nh ng ho ˆ ´ ˆ ` ´ khong ep buoc ng i khac phai theo quan ` ˜ ˆ iem cua mınh. Ho cung khong co thay oi ˜ ˆ ˆ ˜ nh ng ieu luat bao ve quyen cua nh ng ` ´ ´ ˆ ˆ ` ng i co loi song khac ho. Thong iep ma ˆ ´ ˆ ˆ ` ˆ Nhan Ch ng Gie-ho-va mang en la mot ˆ ˆ ´ ` ´ ´ thong iep tıch c c, va ho hao h c chia se ˆ ˆ ´ ´ ˜ thong iep o v i tat ca nh ng ai muon ˆ lang nghe.—Cong vu 20:20. ˛ ´ ´ CHU THICH: ˆ ˜ ` ˆ ´ ` 1. Ro-ma 12:18: ‘Hay hoa thuan v i moi ng i’. ˆ ` ´ ˆ ˆ ´ ´ ` 2. E-sai 48:17: “Ta la Ð c Gie-ho-va, Ð c Chua Tr i ng i, ` ´ la Ðang day cho ng i c ıch”. ˆ ˆ ˜ ´ ˆ 3. 1 Co-rinh-to 6:18: “Hay tranh khoi s gian dam”. ˜ ˆ ` 4. 1 Phi-e-r 2:17: “Hay ton trong moi loai ng i”. ˆ ˆ ˜ ` ´ ˆ ˆ ˆ 5. Co-lo-se 3:5: “Hay lam chet cac bo phan cua than the ˜ ´ ˆ ˆ tran tuc sinh ra nh ng th nh gian dam, o ue, ham ` muon tınh duc”. ` ˘ ´ ˆ 6. Gia-c 1:14, 15: “Moi ng i gap th thach khi b i loi ` ´ ´ ` cuon va cam do b i ham muon cua chınh mınh. Roi khi ` ˆ ham muon ay c c u mang thı sinh ra toi loi”.
Tỉnh Thức! Số 4 năm 2016
9
ˆ ´ X AY � A P T O A M G I I T R E
` Lam sao ´ ´ thÄąch nghi v i ` hoan canh thay oi? VAN Ă?E ` ˆ ˆ ˆ VÄą cong viec cua cha nen ca ` nha phai chuyen cho . ˆ Ban than cua ban sap don i xa. ˆ Anh ch i cua ban sap lap gia ` ` ˆ Äąnh va ra rieng. ´ ´ Ëœ Ban thÄąch nghi v i nh ng thay ` ´ ` oi nay tot en m c nao? ˆ ´ ˆ ´ Mot cai cay co the cong lai ´ ´ ` ´ tr c c n gio thÄą de song sot ˘ Ëœ h n khi gap bao. T ng t the, Ëœ ´ ´ ´ ban cung co the thÄąch nghi v i Ëœ ` ` ˆ nh ng thay oi ma mÄąnh khong ´ ´ the kiem soat c. Tr c khi ˆ ´ ´ ´ thao luan cach ban co the thÄąch Ëœ ` ˆ nghi, hay xem vai yeu to nen ˆ ` biet ve viec thay oi hoan canh.
ˆ ` BAN NEN BIET Ă?IEU GI? ` ˆ ´ ´ Thay oi la ieu khong the tranh c. Kinh Thanh cho ˆ ˆ ˘ ` ` ˆ biet mot s that can ban: “Th i-the va c -hoi xay en cho ` ˆ ´ ` ˆ Ëœ moi ng iâ€? (Truyen- ao 9:11). Khong s m thÄą muon, ban se ˘ ´ ` Ëœ ˆ ˆ Ëœ oi mat v i th c te nay. DÄą nhien khong phai tat ca nh ng ˆ ` ` ` ˆ ´ chuyen bat thÄąnh lÄąnh xay ra eu la xau. Mot so thay oi luc ´ ` ´ ` ˆ au co ve bat l i, nh ng sau nay lai mang lai l i Äąch. Du vay, ` ´ ˆ ´ ` ` a so moi ng i qua quen thuoc v i sinh hoat hang ngay, ˆ ´ ` ˆ ` Ëœ ` nen khi co s thay oi, du thuan l i hay bat l i, thÄą cung lam ˆ ao lon to am cua ho. ´ ˆ ˘ ˆ S thay oi co the gay cang thang cho thanh thieu nien. ˆ ˆ ˆ Tai sao? Mot thanh nien ten Alex1 cho biet: “Ban ang trai Ëœ ` ˆ Ëœ qua nh ng thay oi trong c the, gi lai them nh ng thay ˆ ` ` ` ˘ oi ben ngoai thÄą cang nhieu cang thang h nâ€?. ´ ˆ ´ ´ ` ´ ˘ ´ Co mot ly do khac: Khi ng i l n oi mat v i s thay ` ´ ` ` ´ ˆ ˆ ´ oi nao o, ho la ng i co nhieu kinh nghiem nen co the ´ ´ ` ´ ˆ nh lai cach ho t ng giai quyet van e t ng t tr c ay. ` ´ ` ´ ´ ˆ Con gi i tre thÄą co Äąt kinh nghiem h n. ´ ´ ´ ´ ˆ ` ` Ban co the hoc cach thÄąch nghi. TÄąnh kien c ng la kha ˘ ˆ Ëœ ˆ ` ˘ ´ nang v c day sau nh ng chuyen au long hoac thÄąch ´ ` ˆ ` ˆ nghi tr c s thay oi. Ng i kien c ng khong chÄą biet ` ´ ` ` ˆ ´ ch iu ng hoan canh m i ma con biet oi dien v i tr
` ` Ëœ ˆ Ëœ ˆ ´ ngai va tÄąm thay nh ng c hoi. Nh ng thanh thieu nien co ´ ˆ ` ´ ` ` ´ ˘ tÄąnh kien c ng Äąt r i vao cam bay dung ma tuy hoac r u ´ ´ bia khi ch iu qua nhieu ap l c. ˆ ˆ ` ` Ëœ 1 Mot so ten trong bai nay a c thay oi.
r
ˆ ´ ˆ ˆ Xem them cach xay ap to am tren www.jw.org/vi
´ ` ` BAN CO THE LAM GI? ˆ ` ` ´ Chap nhan th c tai. Han ban muon hoan toan kiem soat ` ` ` ` ˆ ` ˜ i mınh, nh ng ieu nay la khong the c. Ban be se ` ˘ ˆ ˜ ` ` chuyen nha hoac ket hon; anh ch i em se tr ng thanh va ra ˆ ` ´ ˜ ˜ ˆ `
rieng; hoan canh co le se buoc gia ınh ban phai don i ` ` ´ ˆ ´ ` xa, bo lai ban be va moi th quen thuoc v i mınh. Ðieu ` ˆ ´ ` ˜ quan trong la biet chap nhan th c tai, ch ng e nh ng ˜ ˆ ˆ ´ ˆ
suy nghı tieu c c chiem lay tam trı ban.—Nguy en tac Kinh ´
Thanh: Truyen- ao 7:10. ´ ˆ ˜ ´ ´ H ng ve t ng lai. Viec nghı ng i ve qua kh giong nh ˆ ´ ˆ ˆ ` ´ `
` ´ viec lai xe tren xa lo ma mat c nhın cham cham vao kınh ` ` ´ ` ´ ˆ nh ng chieu hau. Neu thınh thoang nhın vao kınh thı co l i, ˆ ` ` ` ´ ´ ban can phai tap trung nhın vao con ng phıa tr c. Ðoi ´ ˜ ` ˘ ˜ ˜ v i nh ng thay oi ma ban gap cung nh the. Hay co gang ´ ˆ ˆ h ng ve t ng lai (Cham-ngon 4:25). Chang han, muc ˆ ` ˘ ´ ˘ ˘ ´ ` ` tieu ma ban at ra cho thang sau hoac n a nam t i la gı? ˆ ` ´ ˆ ˜ ˆ ´ Tap trung vao ieu tıch c c. Mot thieu n ten Laura noi: ˆ ` ` ˆ ` ´ ˆ ˜ ` ˜ ´ “S kien c ng tuy thuoc vao thai o. Hay tım nh ng khıa ´ ` ˆ ´ canh tıch c c trong hoan canh ban ang oi dien”. Ban co ´ ˆ ´ ` ´ ˜ the ke ra ıt nhat mot l i ıch do hoan canh m i a mang en ˆ ˆ
´
khong?—Nguyen tac Kinh Thanh: Truyen- ao 6:9. ˆ ˜ ˆ ´ ` ˆ Mot thieu n ten Victoria nh lai th i thanh thieu nien, ´ ˆ ˆ tat ca cac ban than cua ch i eu don i xa. Ch i cho biet: “Toi ˆ ` ˆ ´ ´ ˜ cam thay vo cung n oc, c chi moi th van y nh cu. ` ˆ ´ ` ´ ` ´ ˆ Nh ng khi nhın lai, toi thay o la luc mınh bat au l n len. ˆ ˆ
˜ ` `
Toi dan dan nhan ra rang nh ng thay oi nay la can thiet e ` ´ ˜ ` ´ ˆ ` ` ´ tr ng thanh. Ðo cung la luc toi bat au nhın thay mınh co ˆ ` ` ´ ˆ nhieu c hoi tım c ban be m i xung quanh”.—Nguyen
´ ˆ ˆ tac Kinh Thanh: Cham-ngon 27:10.
ˆ ˜ ´ ´ ˆ Viec nghı ng i ve qua kh giong nh viec ´ ˆ ˆ `
´ ` lai xe tren xa lo ma mat c nhın cham cham ` ´ ˆ vao kınh chieu hau ` ` ´ ´ ´ ` Lam ieu tot cho ng i khac. Kinh Thanh noi: “Ð ng ˆ ´ ˆ ` ` ˜ ˆ ıch cua rieng mınh, ma cung quan tam chı quan tam en l i ´ ` ´ ˜ ´ ˆ ´ en l i ıch cua ng i khac n a” (Phi-lıp 2:4). Mot bı quyet ˆ ´ ˜ ´ ` ´ ˜ e oi dien v i nh ng th thach cua ban la giup
` ´ ´ ` ng i khac. Em Anna, 17 tuoi, cho biet: “Luc tr ng thanh ˆ ´ ˆ
´ ´ ´ ` h n, toi m i nhan ra rang khi c giup ai o co hoan ` ˘ ´ ` ˆ ˆ co khi con te h n, toi thay rat thoa canh giong mınh hoac ˆ nguyen!”. ˛
´ ˆ ´ C AC C AU KINH THANH QUAN TR ONG ´ ´ ˆ ` “Ch noi rang: Nhan sao ngay ´ ` ˆ ` tr c tot h n ngay bay gi ?”.
—Truyen- ao 7:10.
`
` “Ðieu gı mat thay tot h n la ˆ ´
mong c”.—Truyen- ao 6:9, ´ Ban D ich M i. ˆ ` ´
` “Mot ng i xom-gieng gan con h n ˆ ˆ anh em xa”.—Cham-ngon 27:10.
JUAN ´ ´ ˆ ´ ˆ “Cac ban tre co the tap tınh kien `
´ ˆ ´ ` c ng bang cach phan tıch tınh ` ˘ ` huong ma ho ang oi mat va ˆ
` ˆ nhan ra rang thay oi la mot phan ˆ ` thiet yeu cua cuoc song. Cang ´ ˆ nhanh chong chap nhan th c tai ´ ` ˜ ` ˜ o thı se cang de v t qua nh ng ´ ˜ ˆ s thay oi. Moi th se tr nen tot ep h n”.
CARISSA ˆ ´ ˘ ˜ ˆ “Mot khi kho khan a qua, toi co ˆ ˜ ˜ ˆ gang khong nghı en n a. Toi chı ` ´ ´ ˆ ˜ ˆ nhın ve phıa tr c. Toi nghı s kien ` ` ´ ´ c ng la h ng t i t ng lai thay ` ` ´ ´ vı nhın ve qua kh ”.
Tỉnh Thức! Số 4 năm 2016
11
´ ` ` � AT N C V A C O N N G I K Y R G Y Z S TA N
˘ Ă?en tham Kyrgyzstan
KAZAKHSTAN BISHKEK
K YR GY Z S TAN Tash Rabat
UZBEKISTAN
TRUNG QUOC TAJIKISTAN
5 Robert Preston/age fotostock
B
Ëœ ´ ` ao quanh b i nh ng Äąnh nui phu tuyet cao s ng ´ Ëœ
´ ` ` s ng, Kyrgyzstan nam nep mÄąnh vung Trung A ` ´ ´ va tiep giap v i Kazakhstan, Uzbekistan, Tajikistan ` ´ ˆ ´ ´ va Trung Quoc. Ă?oi nui chiem gan 90% dien tÄąch n c ` ` ´ ´ Ëœ nay. Kyrgyzstan t hao co Äąnh nui cao nhat cua day ˆ ´ ˆ ´ ´ Thien S n, v i o cao 7.439m so v i m c n c bien. ` ˆ ´ R ng chÄą chiem khoang 4% dien tÄąch. Nh ng ieu ´ ´ ´ ` ˆ Ëœ ` ˆ ´ ´ ´ ang chu y la mot trong nh ng r ng cay oc cho l n ´
nhat the gi i lai nam Kyrgyzstan. ` ` Ëœ ` ´ ` Ng i Kyrgyz c biet en la nh ng ng i co long ´ ` ´ ` ` hieu khach va cung kÄąnh. Kyrgyzstan, ng i ta dung ` ˆ ´ ˆ ´ ˆ dang l ich s cua t x ng ho khi noi chuyen v i mot ` ´ ˆ ` ˆ ´ ng i l n tuoi h n. Viec nh ng cho ngoi tren cac ˆ ˆ ˆ ˆ Ëœ ` ph ng tien giao thong cong cong cho nh ng ng i ´ Ëœ Ëœ l n tuoi cung nh nh ng cho ngoi trang trong nhat ˆ ` ˘ ` ´ tren ban an la ieu ung an. ´ ` ` ´ ´ ˘ Cac gia Äąnh th ng co ba a con hoac nhieu h n. ´ ` ´ Con trai ut th ng chung v i cha me, ngay ca sau ˆ ` ˘ ´ ` khi ket hon, va cham soc ho khi ve gia.
` ´ ´ Koumiss la th c uong co ` ` ˜ ga c lam t s a ng a ˆ len men
ˆ ´ ˆ ˆ Nhan Ch ng Gie-ho-va ang day ´ ` ` ` Kinh Thanh cho hang ngan ng i
Kyrgyzstan ` ˆ Komuz la mot nhac cu pho bien
%
˜ ˘ ` Nh ng can leu, c goi la yurt ˜
thung lung Tash Rabat
` ´ ´ ˆ ´ ˜ ˜ ˜ ˘ T luc nho, cac co gai a c day nh ng ky nang ` ` ˆ can thiet e tr thanh ng i noi tr am ang. Ðen ˆ ´ ´ ˆ tuoi thieu nien, ho co the quan xuyen moi viec trong ` ` ˆ ˆ ` ˆ ´ nha. Gia ınh co dau th ng chuan b i cua hoi mon, co ˆ ` ´ ` ˆ the bao gom bo trai gi ng, rat nhieu quan ao va mot ˆ ´ ´
˘ tam tham det tay. Chu re tra sınh le bang tien hoac ´ ˆ suc vat. ´ ` ´ ` ` Trong cac d ip vui m ng lan am tang, ng i ta lam ˆ ` ˘ ` th it mot con c u hoac ng a roi chia thanh nhieu ´ ˆ phan. Moi khach tham d c chia mot phan th it ` ´ ` ˆ ˜ nhat inh, tuy theo tuoi tac va ia v i. Mot lan n a, ´ ` ´ ` ´ ˘ chung ta thay long cung kınh la net ac tr ng cua ` ´ ` ´ ˘ phong tuc nay. Sau o ng i ta don ra mon an truyen ` ´ ` ˘
thong la beshbarmak. Mon nay c an bang tay. ˛
ˆ ´ Ð OI N ET ˆ Dan so: 5.776.000
ˆ Thu o: Bishkek ˆ ˜ Ngon ng : Kirghiz, Nga ˆ ˆ ` Xuat khau: Co tong, len, vang, ˆ thuy ngan, urani ˆ ´ ´ Ton giao: Hoi giao (80%)
´ ´ ˆ Sach Kinh Thanh that ` s day gı? c xuat ban trong tieng Kirghiz ` ´ ˆ va co tren trang web www.jw.org
Tỉnh Thức! Số 4 năm 2016
13
´ ` Q U A N Ð I E M K I N H T H A N H V E Ð E P N G O A I H I N H
` V E Ð E P N G O A I H I N H ˆ ´ ˆ ´
´ ` ´ ´ Mot thai o ung an oi v i ve ep ngoai hınh co the mang en hanh phuc `
thay vı au buon.
´ ´ ´ Tai sao chung ta thıch cai ep? ˆ ` ˆ ` ˆ ˜ ` ˆ That ky dieu la bo nao cua con ng i bo qua mot ieu quan trong h n rat nhieu, ´ ˆ ´ ˆ ´ ` ˆ ˆ co the cam nhan ve ep. Kinh Thanh khong o la tam hon.—1 Sa-mu-en 16:7. ´ ˜ ` ` ´ ˆ ´ ˆ ` giai thıch ro ve ieu nay, nh ng cho biet Cung v i viec chu tam en ngoai hınh, ´ ´ ´ ´ ` ` ´ ` ` ` ´ ´ ´ tai sao chung ta thıch cai ep, o la vı Ð c ng i ta ngay cang chu trong qua m c ´ ` ˜ ´ ˜ ˘ ˆ ˆ ´ ´ ˘ Chua Tr i a ban cho chung ta nh ng ac en s kheu g i. Theo mot bao cao nam ´ ` ´ ´ ˆ ˆ ˆ ´ ` tınh giong ngai (Sang-the Ky 1:27; Truyen2007 cua Hiep Hoi Tam Ly Hoa Ky (APA), ` ˜ ˆ ´ ˆ ao 3:11). Ngai cung tao ra c the con “hau het cac ph ng tien truyen thong ` ´ ´ ´ ´ ` ´ ˆ ` ` ˜ ˆ ng i rat ph c tap, v i voc dang va ch c eu mo ta hınh anh ng i phu n kheu g i ˘ ´ ´ ` ` ´ ´ ´ nang ang kinh ngac. Ve khıa canh nay, ham muon tınh duc”. Kinh Thanh co ly do ˆ ˜ ` ˜ ´ ˆ ´ ´ ´ ˆ ´ ˜ ´ mot nhac sı th i x a a hat: “Toi phai tan chınh ang khi khuyen chung ta hay tranh ` ` ˆ ˆ ´ ´ ´ ˜ ´ tung ngai vı toi c d ng nen cach ang b i anh h ng tr c nh ng khuynh h ng ` ˆ ˆ ˆ s la lung”.—Thi-thien 139:14. nh the!—Co-lo-se 3:5, 6. ` ´ ˆ ´ Ngay nay, thai o oi v i ve ep ngoai ` ˜ ˆ ˆ ` ` hınh a b i lech lac, mot phan la do nganh ` ´ ´ ` ˆ ˆ ˆ ` ` ˆ “Ð ng qua chu trong vao viec ch ng cong nghiep th i trang va ph ng tien ˆ ` ˜ ˆ ˆ ˜ ´ ´ dien be ngoai,... nh ng hay to iem truyen thong a e cao qua m c. Theo ` ` ´ ` ˆ ´ ´ ` long mınh, t c con ng i be trong, mot sach noi ve ngoai hınh (Body Image), ´ ˆ ´ ˆ ˆ ´ ´ ˘ ´ bang trang s c khong muc nat nh mot so nghien c u ve cac nen van hoa ´ ` ` ˆ
` ` tınh tınh mem mai va iem am, ph ng Tay “cho biet rang ngoai hınh la ´ ` ` ´ ´ ´ ´ yeu to quan trong nhat trong cai nhın cua la ieu co gia tr i l n tr c mat ` ˆ ˆ ´ ´ ` moi ng i ve ban than”. Tuy nhien, quan Ð c Chua Tr i”.—1 Phi-e-r 3:3, 4. ˜ ` iem han hep nh the a khien ng i ta
´ ˘ ` ˆ Tai sao co quan iem thang bang la ieu khon ngoan? ´ ` ˆ ` Noi ve ve ep ngoai hınh, mot so ng i
´ ´ cho rang: “Tot khoe”. Theo bao cao cua ˜ ˘ ´ ` ` APA, trong nh ng nen van hoa ma ng i ˜ ´ ` ` ` ´ ˆ ´ ta nghı o la bınh th ng, cac co gai tuoi
r
´ ´ ` ` ˆ m i l n xem mınh la “tam iem khien ` ´ ˆ ng i khac phai ham muon... phai chiem ˜ ` ´ ´ ` ng ng va anh gia ve ngoai hınh cua ho”. ´ ˜ Quan iem ay rat tai hai. Th c te, no a tr
ˆ ` ´ ´ ˆ Xem them l i giai ap cua Kinh Thanh tren www.jw.org/vi
` ˆ ´ ˘ ˜ ˆ thanh mot moi lo ngai chınh ve mat xa hoi ` ´ ´ ´ va s c khoe. APA cho biet no co the dan ` ˜ ˆ ` en “hang loat nh ng he luy au long”, ´ ´ ˆ ´ ˘ ´ trong o co lo lang, “tham chı cam ghet ˆ ˘ ` ban than..., roi loan an uong, thieu long t ˘ ˆ ´ trong, tram cam hoac tam trang chan ` ch ng”.
´
` ` “Kha giai sau khoi long ng i, va cat
´ ` ieu tai-hai khoi xac-th it ng i; vı ´ ˆ ` ` ˆ ` luc thieu-nien va thı xuan-xanh la s ˆ ` ˆ
ao 11:10. h -khong ma thoi”.—Truyen-
´ ˆ ` ´ ˆ ˆ ´ ´ Thai o nao phan anh mot tam trı biet suy xet? ´ ˆ ´ ´ ´ Kinh Thanh lien ket s “suy xet” v i tınh ˆ ˆ ˆ ˜ ˜ khiem ton (1 Ti-mo-the 2:9). Hay nghı ieu ` ` ˆ ` ˆ ´ nay: Ng i khiem ton thı khong b i am anh ` ` ´ ´ ` b i ngoai hınh cua mınh nh ng co cai nhın ´ ˆ ˜ ˜ ung an ve ban than. Ho cung nghı en ´ ` ´ ` cam xuc cua ng i khac va tao c cam ` ˆ ` ˆ ` ` tınh, c ton trong, va tren het la lam ´ ´ ` ` ˆ Ð c Chua Tr i vui long (Mi-che 6:8). H n ˜ ` ˜ ` ´ n a, ho tım c nh ng ng i ban ıch ˜ ´ ˜ ` ´ th c. Ho cung thu hut nh ng ng i khac ´ ˆ ´ ´ ˆ ˆ phai nghiem tuc muon tien t i hon nhan, ˜ ` ˆ ˆ ˆ nh ng ng i khong chı quan tam en viec ˆ ´ ` ` ` an ai ma con muon tron i song hanh ˆ ´ phuc ben nhau. ˆ ´ ´ ´ Vay, Kinh Thanh co nhieu ly do e ˆ ´ ˜ ´ ˆ khuyen chung ta hay chu tam en “con ` ng i be trong” (1 Phi-e-r 3:3, 4). Qua
ˆ ˆ ` ˆ that, ve ep tam hon thı khong phai i ` ` ` ` ma ngay cang ep h n qua th i gian! ˆ ˆ ´ ´ ` ˜ Cham-ngon 16:31 noi: “Toc bac la mao ˆ ` trieu-thien vinh-hien, mien la thay trong ` ` ˆ ` ` ` ng cong-bınh”. Vı the, du tre hay gia, ˜ ` ` ˆ ˆ nh ng ai lam theo l i khuyen khon ngoan ´ ˜ ` ´ cua Kinh Thanh se tım c bı quyet e ˆ ˜ ˜ ` ` ˜ khong nh ng ep mai ma con gi c ´ ` ` pham gia va s thoa long. ˛
ˆ `
ˆ “Duyen la gia-doi, sac lai h -khong; ` ˜ ` ´ ´ nh ng ng i n nao kınh-s Ð c ˆ ˆ ˜ Gie-ho-va se c khen-ng i”. ˆ ˆ —Cham-ngon 31:30.
˘ ´ Nhieu nen van hoa e cao ´ ´ ` qua m c en ngoai hınh ` ˆ va s kheu g i
Tỉnh Thức! Số 4 năm 2016
15
ˆ M O T S T H I E T K E ?
` ` Vong i cua
ve sau Magicicada ` ˆ ˆ ` ˆ e sau la mot loai con trung giong chau ´ ´ ˆ chau. Chung song tat ca cac chau luc ` ˆ ´ ˆ ` tr Nam C c. Tuy nhien, co mot loai ve sau ˆ ` ´ ˆ chı song mien ong bac Hoa Ky, co ten goi ` ` ˆ ´ ` ˜ la Magicicada. T lau, cac nha sinh hoc a ˆ ˆ ´ ` ´ say me nghien c u loai ve o. ˜ ˜ ` ` ` ˆ Hay suy nghı ieu nay: Vao mua xuan, ` ˆ ` hang trieu con ve Magicicada bat ng xuat ˆ ´ ` ´ ´ hien. Chung chı trai qua vai tuan d i anh ˘ ` ` ´ nang mat tr i. Trong th i gian ngan o, ´ ˆ ´ ˆ ˜ chung lot xac, keu nh ng tieng iec tai, bay, ` ˆ ` sinh san va roi chet i. Mot ieu la la en 13 ˘ ˘ ` ` ` ˆ hoac 17 nam sau, tuy vao loai ve, the he ke ´ ˆ ˆ ` ˆ ` ` ˜ tiep m i xuat hien. Vay loai con trung nay a ˆ ` ´
au trong suot th i gian o? ´ ˆ ` ´ Ðe co cau tra l i, chung ta can hieu c ` ` ˆ ´ ` ` vong i oc ao cua loai ve sau nay. ˆ ˆ ˜ Khoang mot tuan sau khi xuat hien, nh ng ` ˜ ` ´ con ve tr ng thanh se giao phoi va ve cai ˜ ` ´ ˆ ´ se e t 400 en 600 tr ng ben trong cac ´ ˆ ˆ ˆ ´ ˜ nhanh cay. Khong lau sau o, nh ng con ve ` ` tr ng thanh chet i. Trong vai tuan tiep ´ ` ` theo, tr ng n va au trung ve r i xuong ´ ` ` ´ ` at. Chung ao hang va song d i long at ˘
´ ´ ´ ` nhieu nam bang cach hut cac chat long t ˆ ˘ ˘ ˆ re cay. Sau 13 hoac 17 nam, the he ve ` ´ ˆ ` ˘ tr ng thanh m i lai xuat hien va lap lai ` ` ´ vong i o. ˆ ` ˆ ´ ` Theo mot bai tren tap chı Nature, vong ` ´ ` ` ˜ i ph c tap cua loai ve sau nay “ a khien ´ ` ` cac nha khoa hoc kinh ngac va boi roi trong ` ˆ ´ ` hang the ky... Ngay ca hien nay, cac nha
V
p
´ Kinh Thanh tr c tuyen ´ co trong khoang ˆ ˜ 130 ngon ng
` Vao www.jw.org/vi ˘ ´ ˜ hoac quet ma
g16.4-VT 160419
´ Tai mien phı ´ ` ` tap chı nay va ´ ´ ˆ cac so tr c ay
5 Doug Wechsler/age footstock
s
n o
ˆ ` ` ` ` con trung hoc van ang co hieu vong i ky ` ˆ ` ` ´ la cua loai con trung nay tien hoa nh the ` ˆ ` ´ ´ ˆ ˆ nao”. Ðay la ieu bı an co mot khong hai ´ ˆ ˆ trong the gi i ong vat. ˜ ` ` ` Ban nghı sao? Vong i cua loai ve sau ` ˆ Magicicada la mot san pham cua s tien ´ hoa? Hay do c thiet ke? ˛