Esmorga

Os esmorgantes da mi単a vila

Iván Barro 3º ESO Este texto trata daquelas curiosas persoas que habitan cantos bares ou pubs hai nunha cidade, aldea ou parroquia. Se ben é certo que non é moi doado atoparse cunha desas persoas, máis difícil é que sexan amigables, falangueiras e optimistas. Aínda que tamén existen, como o protagonista deste relato…

De nome Carlos e apelidos descoñecidos para a maioría da xente do concello de Abadín, pero por todos coñecido como Carlos de Valiña de Freire, é un home de arredor de 50 anos. Ten casa en Romariz, que carece de auga quente e de enerxía eléctrica porque non pode pagar. Aínda que case non ten para vivir, sempre está disposto a botarlle unha man á xente da zona nos traballos do campo. Así gaña unha boa comida no intermedio da xornada e un pequeno soldo ao rematala.

Ata aquí parece que Carlos é unha persoa máis ou menos normal, pero os problemas veñen cando se achega a noite. Dende moi novo, ten por costume afogar as súas penas no alcohol; e as súas penas non son precisamente poucas. Por tal motivo, todas as noites ao rematar o seu traballo colle o pouco que gañou durante o día e comeza a súa xornada de troula. Todo se inicia na taberna máis próxima á súa casa, coñecida como A Taberna de Romariz.

Alí toma Carlos as primeiras copas da noite acompañadas cunha boa cea que lle axudará a manter moito tempo a enerxía… Cando acaba, colle a súa Vespa e emprende o camiño ao seguinte destino: O Regueira. Este é o punto de encontro de toda a xente da noite que vive nas diferentes parroquias. Alí contan as súas penas mentres van pasando as roldas de viño, coñac, licores, augardente... Despois de beberen ata mesmo suaren o alcohol previamente inxerido, o dono do bar, Orlando, bótaos para evitar problemas.

Cando Carlos sae do Regueira, xa dan as cinco ou as seis da mañá, así que volve montar na súa Vespa e marcha para a súa fría e desoladora casa. Ao chegar, xa lle é hora de “durmir a mona” despois de tomar un groliño do seu único compañeiro de viaxe: o viño. E con isto, Carlos de Valiña de Freire despide a xornada e reinicia este circuíto interminable que é a súa vida.

PANCHIÑO CLAUDIA MANGAS ALVITE 3º ESO O esmorgante máis famoso da miña vila foi Pancho de Martín, coñecido por moita xente como Panchiño. Era un personaxe peculiar, pois andaba polas tabernas co seu cocho Pepito. Tiña unha galiña, á que lle chamaba Cocó, coa que tamén andaba de festa.

Os compañeiros de troula de Pancho facíanlle sempre unha broma ós novos clientes da taberna que frecuentaban. Introducían un calcetín limpo, claro, na pota onde preparaban a queimada; e máis tarde, cando a servían, sacaban o calcetín diante deles para darlles noxo.

Panchiño xogaba moi ben ó dominó, e un día despois de beberen varias cuncas de tinto, púxose a xogar cun amigo seu. Acabaron aborrecéndose e o seu amigo arreoulle una labazada.

Despois de separalos varias persoas que se encontraban vendo a partida, díxolle Pancho: -Perdóoche, pero a próxima vez disme: en garda!

Facía algúns traballos polas casas para gañar algún diñeiro.

Un día foi pintar una ventá na casa de Don Afonso, pero resultou que este non tiña escada. Entón decidiron que Pancho escalaría mentres o señor cura o agarraba pola gabardina. Cada vez que remataba unha esquina pedíalle a Don Afonso que o soltara un pouco para poder subir un chisco máis arriba. Pero no último momento, cando Panchiño non miraba, o capelán amarroulle a gabardina á falleba da ventá; así que cando lle dixo que o soltase outro pouquiño, o gabán non deu máis de si e pasou un medo do demo ao verse alí prendido.

Panchiño facía moitas trasnadas. Unha vez apeteceulle facer unha ben boa e agochouse nun nicho do cemiterio xusto cando pasaba por alí Bernardino, un antigo profesor do instituto, que viña de ver unha amiga que tiña en Valiño. Cando Pancho o viu vir desde o nicho, asomou a cabeza e berroulle: -Oe Bernardiño, que hora é?

Como ben se pode crer, o susto que levou foi tremendo.

O PRIN Iván Seco 3º ESO A historia que vou contar ocorreu nos anos 50, cando chegaron os futbolíns ás tabernas das aldeas. Ocorreulle a un home da zona de Candia coñecido como o Prin.

Era unha noite fría de inverno. Fóra estaba todo nevado.

Entrou o Prin na taberna do Xosé da Granada e decatouse de que había moita xente ao redor dun aparello ao que chamaban futbolín. Entón foi á barra. O Xosé era un home moi parado e non daba atendido a xente. Berroulle o Prin: -Xosé, bótame viño.

Como o taberneiro non lle fixera caso, o Prin, que estaba algo borracho, berroulle outra vez: - Xosé, pon un vaso!

Entón Xosé, moi aborrecido, agarrou o Prin e botouno fóra. Pero pouco despois xa estaba de volta pedindo o seu viño. O taberneiro botouno outra vez dicíndolle que non volvese máis, e o borracho colleuno por un brazo e contestoulle: -Ai Xosé, canta máis evolución ves máis parvo te volves!

O Xosé díxolle berrando: -Vaite, Prin, e non volvas, que non te quero ver máis por aquí!

Tivo sorte e o Prin foise. Aquela noite o Xosé deitouse triste por como lle falara a un dos seus clientes fieis. Ó outro día chegou ó bar a noticia de que o Prin aparecera morto diante da porta da igrexa.

RAMIRO Pablo Otero, 3º ESO Ramiro é un home dos de antes, deses que traballaban case 12 horas diarias e que antes de volver á casa aínda “tomaban un algo,” como di el. Para Ramiro as tabernas eran sitios cun ambiente especial. Alí, explica, “contabamos o que nos inquietaba e discutiamos sobre o fútbol, a marea, as colleitas... Eu alí sentíame coma na casa”.

No intre xusto no que Ramiro decidía marchar, berraba Manolo: “Bota aquí outra volta!”, e claro Ramiro opinaba que era de mal gusto negar unha invitación, igual que tampouco é de educación que te inviten e logo non invitar ti os demais. Entre viños, cafés e cervexas pasaba Ramiro as horas. A muller xa estaba durmindo cando chegaba á casa, e moitas veces ceaba só un pique de queixo e pan e un anaco de tenreira fría que quedara do mediodía ou outra cousa calquera.

Así pasaban os días de Ramiro. Ás veces nas tabernas xogábase á baralla, aínda que non moi a miúdo porque, entre baza e baza, sempre había algunha palabra máis alta ca outra e ao final da partida sempre había dous ou tres que se encabuxaban.

Conta que daquela eran lugares de reunión, sobre todo de homes. Era moi raro ver unha muller beber un viño; elas ían alí comprar, pois a taberna tamén tiña alimentos e outros produtos da casa. Para Ramiro eran as tabernas lugares terapéuticos que facían que un esquecese todos os problemas.

Daquel ambiente gustábanlle moitas cousas. Entre outras, as súas tapas grandes, quentes e saborosas, que hoxe xa non se ven, e que facían que o viño soubese cinco ou seis veces mellor do que sabía sen elas. “As tapas daquela época eran case como racións de hoxe; e as consumicións, en comparación, eran máis baratas”.

Fala Ramiro cunha cara de nostalxia que dá ledicia vela, cos ollos cheos de lembranzas que quixera repetir…

PENEDO NUNCA FALLA Xana Rodríguez 3º ESO

Marzo, 1976.

No bar de Pedrido, ao carón da barra coma todas as tardes, Penedo anda a lear coa señora Margarida. Como é xoves, toca con Margarida. Venres, coa Florentina. O sábado tocaría ir onde as señoritas. Sempre dicía Penedo: “Esas son as miñas”. Xunto a Pepe e Prudencio, tocaba noite de esmorga. Pero non era nada novo, xa era costume.

Troular, rebuldar, ruar, bourear, divertirse, rexoubar, brincar, e ata mesmo truar, eran para Penedo palabras coñecidas. Palabras que marcaban a súa vida. Así que se vestiu de gala. Xa non sería un xoves calquera: converteríase nun xoves abraiante.

Prudencio e Pepe non ían de traxe, pero botaran un recendo por riba deles que os marcaba. Atraían todas as mozas. Todas as que non os coñecían, claro. Esa era outra. Eran coñecidos en todas as casas. No bar de Pedrido era costume oílos ás tantas da mañá festexando, aínda sen saberen o que.

Pepe tiña un fillo dunha anterior relación. Por iso di que non quere saber nada de relacións de máis dunha noite, así que sempre que anda de festa vai ás señoritas e encontra unha nova. Pepe traballa na construción na canteira de Vilamor, cun horario fixo e non pasa fame. Vive na estrada por onde se sobe a San Pedro da Torre. Ao fillo chámanlle O Pepiño. Vai á escola de Pedrido.

Prudencio di que todo o que se faga de noite lle presta. É un tipo deses que nin traballa nin estuda. A solución da súa boa vida: súa mai. Din que seu pai marchara para Bos Aires por asuntos de traballo e que nunca máis volvera nin se soubera del. Prudencio criouse con súa mai e nunca lles faltou de nada; sempre se dixo que a súa familia tiña unhas leiras en Abadín que lles daban boa vida.

E Penedo... Ai, Penedo! Tan coñecido que cando se escoitaba no barrio o seu nome xa todo o mundo sabía que aquela noite había festa. Seu pai morrera no Padornelo alindando nas vacas e súa mai era unha criada que coidaba do neno de Pepe. Penedo nunca chegaba á casa antes das sete da mañá, e nunca saía despois das oito da tarde. Sabía amañarse para cear, beber e facer o

almorzo. Tiña unha ferraxería en Vilamor; se alguén precisaba algunha cousa, el tiña de todo. Non é doado entender como facía para abrir ás nove da mañá se ás oito aínda non adormecera.

Aquilo si que era ser un tipo duro, non coma eses que saen na televisión dicindo que poden con todo, que son os reis do mundo. Penedo si que é o rei do mundo!

Eran as dez da noite. Estaban listos. Tiñan por diante unha gran noite, xa que despois viña un festivo e non se había que erguer cedo para traballar. Aínda que Penedo, de ter que o facer, ás nove menos cinco estaba abrindo o negocio... A súa primeira parada foi na igrexa de San Pedro: tiñan o costume de iren rezar antes de marchar de troula. Dicían que Deus os había salvar das malas consecuencias do alcohol. E ata daquela nunca lles tiña pasado nada. Cando era xa noite pecha decidiron ir ata o bar de Rosa, que sempre dicía que se Penedo non aparecía por alí a festa non era tal... A xente coñecíaos ben, ninguén falaba mal deles.

Foron pasando horas e horas e xa tiñan visitado todos os bares do lugar. Eu saín tirar as raspas da cea. Por causa do traballo dos meus, tiñamos na casa o costume de cear sobre as dúas da mañá, xa que era o único momento do día que nos podían ver meu pai e miña mai... Atopei a Penedo, cunha cachola de cocho posta na cabeza, a Pepe nun carromato de levar as leitugas da horta, e a Prudencio con tres vasos agarrados coa man cantando feliz unha canción que, para entenderlla, facía falta ser un experto en música.

Ao oíren tal balbordo, a miña familia tamén se botou fóra. A veciñanza saía das casas para ver o espectáculo. Dar daban que ver... Ao outro día, ningún dos tres lembraba nada. Durante un mes, cando a xente os vía pasar, miraba para eles e ría.

Eu son Carlos do Chamuzo. Vivo en San Pedro da Torre. Paso a vida contando cousas dos meus veciños, sobre todo dos tres mellores: Prudencio, Pepe e Penedo, o máis grande. Dar dan para moito!

Gabino Marcos Lozano 3º ESO Gabino é de Quende, Abadín, onde é moi querido polos seus veciños. Agora anda polos 60 anos, e os veciños contan que cando era máis novo era el moito de ir de troula. Sempre se emborrachaba e invitaba a calquera a tomar algo… Onde cadrase a festa, el había estar alí e era sempre o último en marchar para a casa. Cando non había barullo, ía aos bares de Abadín.

Tanta festa non lle facía ben a Gabino, que sempre acababa arroulado polas cunetas ata que algún veciño o vía e o levaba á casa, coa muller e co cuñado. Un día deses tróuxolle como consecuencia unha parálise parcial no lado dereito do corpo, que lle fai coxear un pouquiño.

Apartouse Gabino das festas cando morreu seu cuñado, e dous anos máis tarde a súa muller… Aínda pasándolle o que lle pasou, aí está el para axudar no que poida sen agardar nada a cambio. Vive só, recibindo cada certo tempo a visita da filla da súa muller, a quen quere como se fose propia…

Cando o ves non o parece, pero é unha das mellores persoas que podes atopar…

Imos de esmorga Nerea Bajatierra 3º ESO Vou relatar unha historia que me contou meu avó.

Pasou en 1945. Meu avó fora de troula cos amigos. Eran moi novos...

As ganas de festa non duraron moito. Un dos seus amigos fora ao río coa moza. Ela non sabía nadar. El si, mais collera medo e botara a correr. Berraba todo canto podía, ata que por fin alguén o escoitou. Toda a xente das Bouzas, onde vivía, baixou ao río para ver que pasaba. Ninguén se atrevía a meterse no río. Meu avó sabía nadar, e aínda que tamén tiña medo, colleu folgos e aló foi. O río era fondo.

Moi fondo. Ben o sabía el...

Cantas veces se tirara naquel río! Botouse á auga. A xente pensou que fora ao fondo, que tamén afogara.

Cando saíu dixo:

- Ela está aí embaixo, pero ten unha pedra derriba dunha perna.

Mandáronlle unha corda para agarrala, e el baixou outra vez. Atoulle a corda ao redor do peito e tirou para que fóra soubesen que xa estaba amarrada. Tirou máis forte. Fóra entenderon: sacaron a muller viva e fixeron de meu avó un heroe.

Aquela non fora unha noite de esmorga, pero a que veu despois foi unha noite de festa rachada! Meu avó, moi fachendoso, fíxose moi famoso (e fixen un pareado!). Todo o mundo dos arredores soubo del despois daquela noite que quixera ser de esmorga e que acabara sendo noite de medo, de ansia, de preguntas.

XENTE DA NOITE Iván López Cabanas 3º ESO

Vou falar logo desa xente que agora xa se ve pouco: a que tiña a taberna como segunda casa.

Madrugaban. Antes de iren ao traballo paraban na taberna para tomar unha copa, case sempre de augardente. Despois de traballar paraban outra vez para beber e xogar unha partida. Eu vou comentar un caso que coñezo ben; vou explicar a vida de Manolo.

Manolo é un home retirado que orienta a súa vida arredor da taberna que ten a poucos metros da casa. Cando traballaba, pasaba moitas noites de esmorga, incluso sen durmir. Agora que non traballa, realiza o seguinte horario: érguese, fai algún traballo pola casa e ás doce marcha para a taberna na súa moto. Os domingos vai ás doce e media porque primeiro vai á misa. Xa na taberna, toma dous viños coas súas tapas e volve para a casa. Come o xantar e bota unha soneca. Despois, ás cinco, vai xogar a partida e queda de troula ata a hora que lle parece.

O propio Manolo contoume a min varias cousas que lle teñen pasado, pero eu quedei con esta que vou contar: Unha noite coñeceu a muller que acabaría casando con el. Ela encontrárao deitado na estrada, borracho. El agradeceulle a axuda, coñecéronse e xurdiu o amor. Desde aquela, cando lle din que deixe de beber contesta: “grazas a non beber auguiña coñecín a miña mulleriña!”.