BIK 12/2011

Grudzień 2011 |

| 79

nr 12 (423) ROK XXXVII ISSN 1232-4450 INDEX 38139x egzemplarz bezpłatny

grudzień 2011

78 |

| Grudzień 2011

Końce i początki

Koniec roku to czas podsumowań i przewartościowań – w przypadku wydarzeń kulturalnych ta cezura i związany z nią bilans kłóci się z innym, dokonywanym w cyklu sezonów artystycznych. Ulegniemy jednak temu tradycyjnemu i – już teraz go zapowiadam – kolejny numer poświęcimy na podliczenie zysków i strat bydgoskiej kultury w roku 2011.

Nie mam zamiaru przekonywać, że był wyjątkowy. Nie wiem, czy Bydgoski Kongres Kultury już takim wyjątkowym go czyni. Nie wiem, czy czynią go wyjątkowym wszystkie festiwale, premiery, koncerty, wydawnictwa.

Mam takie przeczucie, ale na pewność w tej materii przyjdzie nam trochę poczekać. Jedno wiem na pewno: zanim jeszcze się skończy, zanim jeszcze będziemy go podsumowywać i oceniać, wiem, że bez wahania mogę życzyć wszystkim bydgoszczanom, by kolejny rok mu choćby dorównał. By dorównał mu ilością i jakością wydarzeń kulturalnych, by dorównał mu atmosferą nadziei na zmianę, by wreszcie dorównał mu poziomem twórczego fermentu i zaangażowaniem ludzi kultury.

Kolejnego roku, w którym kultura jest istotna i próbuje swojej istotności sprostać, zaspokoić nasze nadzieje i spełnić nasze oczekiwania – życzę Państwu i sobie!

Michał Tabaczyński

Grudzień. Mogłabym napisać o bałwanach, śnieżkach, choinkach i bombce.

O bałwanach mogłabym szczególnie. Ale nie.

Dwa dni temu po raz ostatni rozmawiałam z moim dziadkiem. Wczoraj przeszedł zabieg tracheotomii. Mam teraz dziadka z rurką, z głosem z kosmosu. Zanim nauczy się komunikować w nowy sposób, będziemy do siebie pisać. Mój dziadek ma 91 lat, zawsze piękną fryzurę i duży nos. Jest eleganckim starszym panem, który prenumeruje „Gazetę Pomorską” i sprawdza Dondajewskiego (Bogdana Dondajewskiego, dziennikarza GP – przyp. red.), i drogowców, jeżdżąc tramwajem po mieście, nadzorując remonty ulic, inwestycje budowlane.

Kiedy lekarka powiedziała nam o „rurkowych” planach, wspomniała, że dziadek jest już stary, że nie słyszy i że jakość jego życia nie jest taka, jak naszego.

Co ona wie o moim dziadku, który ma taką wiedzę geograficzną, że mógłby pracować w „GPSie” zamiast Hołowczyca? Że gdziekolwiek jestem, to dziadek wie, jaka i kiedy była tam bitwa, co warto zwiedzić, jaka rzeka przepływa i oczywiście, jak tam dojechać. Dziadek, który ma świetny dowcip, jest pełen mądrości i ciekawych wspomnień. Dwa dni temu, kiedy z nim rozmawiałam dał mi radę, której sam przestrzega. Żebym szanowała ludzi. Szanuję. Większość. Po tej wizycie zalałam się łzami i wyrzutami sumienia, że często nie miałam dla niego cierpliwości, bywałam zołzą, wkurzałam się, jak po raz osiemnasty nie słyszał tego, co do niego mówię. Nie chcę, by te słowa brzmiały jak moralitet, ale miejcie dla swoich dziadków dużo tolerancji i miłości. Szanujcie ich i słuchajcie.

W sumie à propos choinki: wyściskajcie ich w święta. Albo nawet dziś.

Dominika Kiss-Orska

Spis treści Film Pokazać kawałek tego miasta, rozmowa z Juliuszem Machulskim. . . . . . . . . . . . . 4 Nie jestem już wyłącznie dla siebie, rozmowa z Romą Gąsiorowską-Żurawską. . . . 6 Najpierw uwodzi mnie obraz, rozmowa z Marcinem Sauterem. . . . . . . . . . . . . . . . 8 Jarosław Jaworski, Fragmenty historii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Ładna historia, rozmowa z Krzysztofem Nowickim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Bydgoszcz wg Bydgoszczan Bydgoszczan prywatna topografia (3). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 bydgoszcz / toruń Olga A. Marcinkiewicz, Każde opóźnienie w podjęciu współpracy jest opóźnieniem rozwoju obu miast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Prezenty. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Adresy bydgoskich instytucji kultury. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

wydawca: Miejski Ośrodek Kultury dyrektor: Marzena Matowska 85-104 Bydgoszcz, ul. Batorego 1/3 tel./fax 52 322 87 15 www.mok.bydgoszcz.pl redaktor naczelny: Michał Tabaczyński michal.tabaczynski@mok.bydgoszcz.pl redaktorka wydania: Dominika Kiss-Orska redakcja: Alicja Dużyk, Monika Grabarek, Marcin Szymczak skład, opracowanie graficzne: Bogdan Prus projekt winiety: ZbyZiel,

druk i oprawa: Abedik, www.abedik.pl

dyżur redakcyjny: pon.-pt.: 10-18, tel. 795 143 063 bik@mok.bydgoszcz.pl adres redakcji: Pianola, ul. Jagiellońska 2, czynna: pon.-pt.: 12-18, sob., niedz.: 15-18

Wydarzenia Teatr Polski. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Filharmonia Pomorska. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Opera Nova w Bydgoszczy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Akademicka Przestrzeń Kulturalna WSG. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Galeria Autorska Jan Kaja i Jacek Soliński . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Akademia Muzyczna; Klub „Odnowa”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Pałac Młodzieży . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Galeria Miejska bwa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Kinoteka; Kino Trzecie Oko; Estrada stagebar Bydgoszcz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Wojewódzki Ośrodek Kultury i Sztuki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Młodzieżowy Dom Kultury Nr 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Koncert „Akcja pomocy Lesiowi”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Młodzieżowy Dom Kultury Nr 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Dom Kultury MODRACZEK. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Młodzieżowy Dom Kultury Nr 5; Młodzieżowy Dom Kultury Nr 4. . . . . . . . . . . . . 43 Spotkanie z Liberaturą. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Miejski Ośrodek Kultury. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Fundacja Nowa Sztuka Wet Music. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 BKF na festiwalu Camerimage. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Wojewódzki Ośrodek Kultury i Sztuki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 KSIĄŻKI Się nam wydaje. W Bydgoszczy (5) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 muzyka Zdzisław Pająk, X Blues & Folk Festiwal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Marcin Szymczak, Hej kolęda! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Kuba Ignasiak, Wrocław w pudełku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Marcin Szymczak, Nie zabraknie smutnych ballad. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

BIK dostępny jest również na stronie www.issuu.com/bik_

rotfl Szymon Andrzejewski, Bydgoszcz – podręcznik użytkownika (2). . . . . . . . . . . . 64

Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo do dokonywania skrótów oraz zmiany tytułów. Nie ponosi odpowiedzialności za treść programów placówek kulturalnych oraz materiałów informacyjnych i graficznych.

Reklamodawcy ponoszą pełną odpowiedzialność za skutki prawne wynikłe z opublikowania dostarczonych przez siebie materiałów. Opinie prezentowane przez autorów nie zawsze są zgodne ze stanowiskiem redakcji i wydawcy.

B ik k o bi e t o m Koło Gospodyń Miejskich vol. 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

BIK 12/2011 (423) Objętość dotowana: 50 stron.

Rok XXXVII, nakład 2000 egz.

dystrybucja: częściowo bezpłatny (szczegóły www.mok.bydgoszcz.pl/bik)

Goście Dorota Tujakowska, 比得哥什 (bǐ dé gē shí) czyli Bydgoszcz oczami Chińczyków. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Wyższa Szkoła Gospodarki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 ostromecko Witamy w Ostromecku!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Historia Adam Gajewski, Jak Bydgoszcz odkrywała Dürera i innych mistrzów grafiki…. 72 Zdzisław Pruss, Bydgoski Insynuator Kulturalny (94) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

Wszystkim naszym Czytelnikom i wszystkim bydgoszczanom — kulturalnych świąt i odświętnego roku kultury życzy

Grudzień 2011 |

| 3

film

Pokazać kawałek tego miasta Z Juliuszem Machulskim, reżyserem i producentem filmowym, szefem Studia Filmowego Zebra, o bydgoskim projekcie filmowym, prowincji i bydgoskich przodkach rozmawia Michał Tabaczyński Przyszło mi do głowy pytanie, niby absurdalne, ale pomyślałem, że odpowiedź na nie mogłaby być negatywna – i aż się boję pytać: był pan w Bydgoszczy?

No tak, byłem, kilka razy.

No, to ile jest kilometrów z Warszawy do Bydgoszczy?

Trzysta? Niecałe?

No, tak, dwieście pięćdziesiąt. Dla nas to oczywiste…

Byłem raz, kiedy moja mama robiła tam przedstawienie. Ale to jeszcze nic, bo później okazało się, że ja mam rodzinę w Bydgoszczy. Historia tej części mojej rodziny jest dość skomplikowana, ale jej korzenie są bydgoskie. Chociaż do Bydgoszczy ona też dotarła w jakimś momencie swoich dziejów, a oryginalnie pochodziła z Kurlandii – musiała stamtąd uciekać za jakieś działania niepodległościowe chyba. Zresztą nazwisko Machulski to jest nazwisko wymyślone – moi przodkowie chcieli zatrzeć po sobie ślady. Z moim ojcem odwiedziliśmy ich – to zacna, mieszczańska rodzina Wolańskich – mieszkali wtedy przy ulicy Cieszkowskiego.

Czy panu jakoś Bydgoszcz kojarzy się filmowo? Bo miasto miało i – jak sądzę – ma wciąż filmowe ambicje. I tak sobie myślę, że polskie kino często ratuje się prowincją, to też dotyczy komedii – ona też próbuje się ratować prowincją. Tyle że jest to zazwyczaj prowincja charakterystyczna…

Myśli pan, że Bydgoszcz to prowincja?

Tak mi się wydaje…

No tak, ale jakie właściwie polskie miasto nie jest prowincją oprócz Warszawy? No, może Kraków, może jeszcze Trójmiasto?

Tylko – że od razu dodam – dla mnie to nic złego być prowincją, szczególnie w kontekście tego ratunku dla polskiego kina. Jednak trochę obawiam się, że Bydgoszcz nie jest taką właśnie prowincją wystarczająco charakterystyczną. Bo jak na przykład w filmie pokażą Białostocczyznę, no to to jest komediowe samo przez się. Zastanawiam się, czy Bydgoszcz ma taki sam potencjał…

No, ale dajmy jej szansę. Spróbujmy się wgryźć w to, pokazać kawałek tego miasta. Zresztą, jest dobra okazja. Jest napisany świetny scenariusz, bydgoski scenariusz w tym sensie, że akcja dzieje się w Bydgoszczy.

To sensacyjna historia, która się rozgrywa w historycznych, solidarnościowych dekoracjach. I to miejsce, Bydgoszcz, jest ważne dla przebiegu akcji. Autor sce4 |

| Grudzień 2011

nariusza, Robert Jarociński, pochodzi z Bydgoszczy i z jakiegoś – ważnego dla siebie powodu – tam właśnie umieszcza akcję.

Czyli, że w Bydgoszczy też miałby ten film powstać?

Tak, ja mam już dosyć jako widz oglądania ciągle Mostu Siekierkowskiego, Gdańskiego czy Świętokrzyskiego. W Warszawie we wszystkich miejscach już są ślady po statywach kamer. Należałoby się już stąd przenieść.

Może właśnie do takich miast jak Bydgoszcz. Jestem przekonany, że tam też można znaleźć tę charakterystyczność. Jest przecież rzeka w środku miasta, jest nabrzeże i port – to wszystko w tym scenariuszu odgrywa istotną rolę. To właśnie na nabrzeżu umiejscowiona jest sensacyjna część intrygi – napad czy może raczej włamanie do banku. Scenariusz obiecuje malownicze plenery – bohater po włamaniu do banku ucieka właśnie z tego portu łodzią.

Rozumiem, że nie może pan zdradzać fabuły, ale może coś więcej ponad sensację, ucieczkę łodzią i solidarnościowe tło. Szczególnie to solidarnościowe tło…

To inne opisywanie tej sytuacji, którą znamy jako martyrologiczną – i im bardziej się to w czasie oddala, tym bardziej martyrologiczna ona się staje, a przecież przeżycia w czasie stanu wojennego mogły być różne, także – tragikomiczne. I na to właśnie stawia autor. Oczywiście nie próbujemy iść tu drogą Benigniego i opowiadać, że podczas stanu wojennego było fajnie i że życie jest piękne. Ale chodzi tu o pewien dystans. A przez to, że jest to opowiedziane z perspektywy Bydgoszczy, to ma dodatkowy walor. Jest oddalone od Warszawy czy od Gdańska, gdzie się to wszystko koncentrowało i gdzie był wyższy poziom emocji, patriotycznego rozedrgania i tak dalej, a pewnie w większości miejsc było właśnie podobnie jak w Bydgoszczy. Zresztą tytuł do tego nawiązuje, tytuł, chwilowo roboczy, Drugi szereg.

Nie chodzi bowiem o pierwszoplanowe postaci, o tych najważniejszych więźniów politycznych…

No bo oprócz ucieczek łodzią i włamu do banku są tu też, oczywiście… więźniowie polityczni.

Tak, bo część akcji dzieje się w obozie internowania, ale przewrotnością scenariusza jest to, że ten, kto przed stanem wojennym został, niesłusznie zresztą, skazany za przestępstwo pospolite, później staje się bardziej ideowy niż internowani więźniowie polityczni. Historia huśta ludźmi i pewne sprawy nie są takie, jakimi się pierwotnie wydają. To jest czasem zabawne, a czasem

film

też wzruszające, film jest też o miłości, bo przecież jak to zwykle w polskiej historii bywa, mężczyźni idą walczyć za ojczyznę, a kobiety zostają, bo ktoś musi żyć, wychowywać dzieci – to zresztą najtrudniejsze, bo w końcu łatwiej się strzela albo bije z ZOMO. Chyba więcej nie mogę powiedzieć.

No to wróćmy do Bydgoszczy. Dlaczego ona?

Poza tym, że tak jest w scenariuszu, to wydaje mi się, że celem naszej pracy, mówię o filmowcach, powinno być pokazanie jak największej części Polski, bo to jest taki kraj nieprzedstawiony. Warszawa jest pod tym względem miastem zblazowanym. A mi się wydaje, że kręcenie filmu jest takim ożywczym procesem dla miejsca, w którym się to dzieje. Poza tym wierzę, że Bydgoszcz zasługuje na taki film i odwrotnie. Mnie ta historia urzekła, bo pokazuje trochę inną Polskę, Polskę, której nie znam.

Co takie miejsce musi mieć? Czego potrzebuje ekipa filmowa?

P i o t r B u j n o w i c z / Fa b r y k a O b r a z u . c o m

Na pewno potrzebna jest jakaś baza noclegowa, jakieś hotele. Jest też potrzebne miejsce do obejrzenia nakręconych materiałów, ale to się zazwyczaj robi w najbliższym kinie przed albo po seansach i z tym nie ma problemu. Jest lokalna telewizja, więc jest też zaplecze techniczne. I wydaje mi się, że ono może się dzięki takim projektom powiększać. Myślę, że trzeba iść w tę stronę, bo Warszawa jest już zapchana, trudno o niej opowiedzieć coś oryginalnego. To się bierze pewnie z wygody filmowców, może też koszty są większe, chociaż trudno powiedzieć, bo ceny na miejscu mogą być niższe. Domyślam się też, że łatwiej otrzymać zgodę na kręcenie scen w jakimś newralgicznym punkcie Bydgoszczy niż Warszawy. Tu chodzi o Bydgoszcz, ale nie tylko o Bydgoszcz. Właściwie każde miasto może i powinno zadbać o fundusz filmowy, bo to duża szansa. To nie chodzi tylko o filmowców, którzy pochodzą z tego miasta. Nawet nie ma sensu zastanawiać się, dlaczego to działa, bo działa na całym świecie – to po prostu działa.

Bydgoszcz akurat nie ma regionalnego funduszu filmowego, niestety, chociaż lokalne środowiska filmowe, ale nie tylko, powiedziałbym: kulturalne, apelują o jego powołanie widząc w tym dużą szansę.

No właśnie bardzo mnie ten brak dziwi, bo to niewspółmierna reklama i korzyść dla miasta i regionu w porównaniu z kosztami i trudami organizacyjnymi jego powołania.

No ale w sytuacji, jaką mamy dziś, w sytuacji braku takiego funduszu, jak rozumiem, liczy pan na jakąś pomoc miasta, staje się ona niezbędna, czy tak?

Bylibyśmy zachwyceni, zresztą, nie chodzi wyłącznie o pomoc finansową. Chociaż czasem niewielkie jak na miejskie fundusze wsparcie pomaga dopiąć budżet filmu. To by było dla nas duże ułatwienie i przyspieszyłoby na pewno prace. Ale wiele też można załatwić barterem, miasto naprawdę wiele może pomóc w przypadku kręcenia filmu. Może udostępnić bazę hotelową, jest wiele sposobów, naprawdę. Film realizuje się łatwiej, mając przychylność władz miasta – mam takie doświadczenia, kiedy kręciłem Vinci w Krakowie. Rozmawialiśmy już zresztą z bydgoskim ratuszem i czuliśmy autentyczne zainteresowanie i chęć współpracy, ale chyba nie można było znaleźć mechanizmu takiej współpracy, co jest pewnie skutkiem braku funduszu filmowego. W tym akurat przypadku znalezienie innych źródeł finansowania jest o tyle trudniejsze, że to nie jest komedia romantyczna, nie są to dowcipy kabaretowe w poszukiwaniu scenariusza, tylko kino ambitniejsze, historyczne. Ale też mające dzięki temu dłuższy żywot.

O inne pana plany – producenckie i reżyserskie – nie będę na razie pytał, bo wierzę, że w bliskiej, powiedzmy: dającej się przewidzieć przyszłości będziemy mieli okazję porozmawiać w Bydgoszczy podczas kręcenia zdjęć do Drugiego szeregu. Może się da pan nawet namówić na wycieczkę śladami swoich bydgoskich korzeni? Na to liczę i tego życzę – sobie, panu i Bydgoszczy, bydgoszczanom.

Grudzień 2011 |

| 5

film

Nie jestem już wyłącznie dla siebie Z Romą Gąsiorowską-Żurawską, aktorką i projektantką, o aktorstwie, modzie i sławie rozmawia Kuba Ignasiak Pamiętam, jak kilka lat temu umówiliśmy się na wywiad w Węgliszku. Byłaś wtedy na początku swej aktorskiej kariery, z większą ilością ról teatralnych niż filmowych na koncie. Co zmieniło się od tego czasu? Masz już pięć domów i wielką furę?

Nie mam. Mam problem, żeby kupić mieszkanie na kredyt – brakuje mi środków własnych. Choć na pewno zmieniło się zainteresowanie plotkarskimi portalami – jestem pod większym obstrzałem i można wyczytać więcej bzdur na mój temat. Na przykład, że moja gaża w ostatnim filmie przekroczy 200 tysięcy złotych…

Bardzo bym chciała, niestety w rzeczywistości wyniosła o jedno zero mniej. Ludzie lubią wydziwiać i sobie umniejszać, wywyższając celebrytów i stawiając ich na miejscu boga po to, żeby móc ich potem opluć z zazdrości. Chyba lepiej się przez to czują… Polskie piekiełko. A tak poważnie – zmieniło się wiele. W wieku trzydziestu lat mam na koncie kilka ról w kultowych filmach, gdzie gram postaci, które mówią głosem pokolenia. Jestem szczęśliwa, bo pokazałam swoje różne twarze, nie dałam się zaszufladkować i zyskałam uznanie w branży, o czym świadczy Zloty Lew dla najlepszej aktorki na festiwalu w Gdyni. Jestem z siebie dumna. (uśmiech) Stawiam poprzeczkę, jak zawsze, coraz wyżej.

Nie spoczywam na laurach. Od czerwca buduję swoją modową markę ‚Stara Bardzo’ – sprawdzam siebie w roli projektantki i współtwórczyni sklepu Natinaf.

Spełniam kolejne marzenia.

Podczas tamtej rozmowy byłaś bardzo surowa dla większości „starych mistrzów” polskiego kina.

Zarzucałaś im, że bezlitośnie dyktują warunki, że w świetle jupiterów mówią o konieczności „zmiany warty”, a tak naprawdę z całych sił próbują utrzymać swoją pozycję. Czy dziś nadal tak uważasz, czy jednak wejście w ten świat nieco głębiej wpłynęło na zmianę Twoich poglądów?

Stara gwardia jest wciąż silnie obecna, choć zmieniło się troszkę na rynku i więcej szansy daje się debiutującym reżyserom. Jest natomiast problem coraz bardziej atakującej komercji. Producenci chcą zarabiać, angażując do filmów nazwiska. W związku z tym w w kolejnych produkcjach wciąż powtarza się tylko kilka z nich.

Rynek jest bardzo wąski, aktorom ciężko przebić się do pierwszej ligi.

Pamiętam również, jak zarzekałaś się wtedy, że nie zamierzasz grać w serialach, że to nie dla Ciebie. Dziś masz na koncie kilka serialowych ról. Zastanawiam się, czy była to konieczność związana z brakiem innych ofert, które pozwoliłyby Ci przetrwać, czy raczej te produkcje wydały Ci się na tyle interesujące, że postanowiłaś nagiąć/zmienić swoje zasady?

Seriale, w których zagrałam, to: „PitBull”, „Londyńczycy” i „Ratownicy”. „PitBull” był jednym z najlepszych 6 |

| Grudzień 2011

L e n i s t w o z k o l e k c j i 7 g r z e c h ó w. F o t . : A g a t a J a g n i ą t k o w s k a , charak ter yzacja: Kasia Wilk

polskich seriali. Moim zdaniem niektóre filmy są na niższym poziomie „Londyńczycy” to był największy kompromis, szczególnie druga seria. Skusiła mnie jednak możliwość wyrwania się z polskich realiów, by choć przez chwilę popracować w Londynie. „Ratownicy” to z kolei była niewielka rola w miłym towarzystwie, a i serial też nie głupi. Oczywiście w serialach gram wyłącznie po to, żeby zarobić. Wolałabym tego nie robić, bo strasznie nie lubię telewizyjnej popularności i tego targetu. Ludzie oglądający seriale nierzadko nas – aktorów utożsamiają z postaciami, które gramy. To jest zawsze dla mnie bardzo przykre i jestem wobec tego bezbronna. Unikam seriali, jeśli tylko mam inne propozycje.

Dziś mówi się o Tobie, jako o jednej z najpopularniejszych i najzdolniejszych aktorek młodego pokolenia. Czy Złoty Lew za rolę w „Ki”, wiele wcześniejszych nominacji i niewątpliwa popularność, jaką zdobyłaś na przestrzeni kilku ostatnich lat, doprowadziły Cię już do tego momentu w karierze, w którym możesz „przebierać w ofertach”, czy to jeszcze nie ten etap?

Nie bardzo. Mam trzydzieści lat więc zaczyna się ten moment dla aktorki, w którym propozycji jest mniej. Na szczęście jestem w ciąży, wiec akurat troszkę to przeczekam. (śmiech) Mam już jakieś plany na później. Na razie przyszedł czas na urlop, na który zasłużyłam.

Zdarzyło Ci się kiedyś odrzucić rolę, mimo dobrych warunków finansowych?

film

Są role, które są zupełnie nieciekawe. Albo sprowadzają się do pokazania ciała, albo zwyczajnie są rolami w tasiemcach. Wtedy je odrzucam.

Podczas tamtej rozmowy w Węgliszku mówiłaś również o tym, jak ważny dla Ciebie jest teatr, o wiele ważniejszy niż film. Nadal tak uważasz?

Na tym polu wiele się zmieniło. W filmie przeżyłam dużo więcej i wiele się o sobie dowiedziałam. W teatrze przestałam się czuć tak niezwykle. Być może z powodu zanikającej ideologii, którą widziałam wokół siebie, teatr przestał być ostoją. Zaczęłam coraz lepiej czuć się w filmie. W teatrze jestem i lubię grać, jednak bardzo wiele zależy od ludzi, z którymi pracuję.

Tam więcej czasu spędza się w swoim towarzystwie.

Jest to bardziej trwałe. Film to projekt określony ramami czasu i innego typu aktywnością spotkania. Zaczęłam lepiej czuć się w filmie.

Dzięki swej ciężkiej pracy i talentowi stałaś się osobą co najmniej rozpoznawalną. Z czym to się wiąże, jak sobie z tym radzisz? Udaje ci się chronić swoją prywatność?

Chronię na tyle, na ile jest to możliwe. Mam jednak świadomość, że nie jestem już wyłącznie dla siebie. Jestem komentowana na każdym kroku, pod ciągłym obstrzałem, nieustannie krytykowana. Zbudowałam sobie pancerz. Bez niego nie byłabym w stanie funkcjonować.

Być osobą publiczną, to być nieustannie inwigilowanym.

Trzeba bardzo uważać na to, co się mówi, jak się wygląda i zachowuje – czy to prywatnie, czy w pracy. Ludzie tylko czekają, żeby powiedzieć o tobie „a ta, to jest gwiazda”, oczywiście w tym pejoratywnym znaczeniu.

Skoro poruszyłem już sferę prywatną – jak tam życie małżeńskie? Oboje jesteście aktorami – widujecie się w ogóle?

Nie jesteśmy aż tak zapracowani, jak byśmy chcieli.

Ostatnio poza byciem aktorką dałaś się również poznać jako projektantka. Coraz głośniej jest o Twoich kolekcjach, które sprzedajesz pod marką‚ Stara Bardzo’. Opowiedz coś o niej - czym się charakteryzuje, gdzie można ją zobaczyć/kupić, do kogo skierowana jest ta oferta?

Pod marką ‚Stara Bardzo’ powstały już cztery kolekcje: damska i męska – „7 grzechów” – na wiosnę/ lato, damskie „stygmaty”, casual i „amor amor amor” heute couture (jesień/zima). Sklep można znaleźć w internecie pod adresem www.natinaf.com – tam można kupić moje i nie tylko moje ciuchy. Na stronie www.starabardzo.com można dowiedzieć się więcej o ideologii marki. Otworzyłam też showroom w Warszawie przy ul. Felińskiego 44/2.

Kolekcje staram się komponować tak, żeby trafiały w różne potrzeby i gusta. Nie chcę się ograniczać. Jest też możliwość uszycia czegoś wyłącznie dla siebie – oryginalnego, niepowtarzalnego. Chciałabym stworzyć duży dom mody, gdzie każdy znajdzie coś dla siebie.

Teraz powstaje linia sukienek wieczorowych dla ciężarnych. Na pewno będą też ciuszki dla dzieci. Rozwija się to małymi krokami.

Czy byłabyś w stanie porzucić aktorstwo dla mody?

Nie sądzę. Na pewno nie w tym momencie.

A w przyszłości?

Zobaczymy, gdzie będą mnie bardziej potrzebowali. (śmiech) Pytam o to nie przez przypadek, bowiem nie dalej jak kilka dni temu byłaś gościem honorowym toruńskiego Festiwalu Filmowego PRZEJRZEĆ, którego tegorocznym hasłem były „Moda i Film”. Przedstawiałaś tam zarówno swe filmowe, jak i modowe oblicze. Jak Ci się podobał ten event?

Cieszę się, że powstał tego typu festiwal – dla mnie, jak znalazł. Pewnie nie raz jeszcze go odwiedzę…

Na koniec nie mogę o to nie zapytać… Swego czasu w jednym z wywiadów strasznie „pojechałaś po Bydgoszczy”. Jak dobrze pamiętam nazwałaś wówczas swoje rodzinne miasto miejscem bez perspektyw, prowincją, z której na szczęście udało Ci się wyrwać. Naprawdę tak źle postrzegasz Bydgoszcz?

Co Cię tak w niej wkurza?

Zawsze chciałam się stamtąd wyrwać i nadal nie wyobrażam sobie, że miałabym tam mieszkać. Przykro mi, ale dla mnie tam jest za ciasno. Wolę duże miasta.

Wybrałam Warszawę, nie Poznań, nie Kraków, gdzie byłam po drodze. Warszawa jest trudna i nieobliczalna – to dla mnie godny przeciwnik. Nieskromnie mówiąc – mam zbyt duży potencjał rozwoju. Czekam na ten moment, kiedy już dojrzeję do Londynu. Bardzo bym chciała tam mieszkać. Bydgoszcz jest jak dla mnie za mało europejska.

Bywasz tu czasem?

Mam tu rodzinę i kilku przyjaciół. Pewnie, że bywam, ale coraz rzadziej.

P y c h a z k o l e k c j i 7 g r z e c h ó w. F o t . : A g a t a J a g n i ą t k o w s k a , charak ter yzacja: Kasia Wilk

Grudzień 2011 |

| 7

film

Najpierw uwodzi mnie obraz Z Marcinem Sauterem o jego nowym filmie rozmawia Monika Grabarek Czy ważne były dla Ciebie wspomnienia arabskich bajek które znamy z dzieciństwa kiedy rozpoczynałeś ten film?

To nie jest tak, że wspomnienie było najważniejsze Film potrzebuje tematu na wspomnieniach trudno oprzeć spójną opowieść. Nie wiem może to ważne, ale cały czas te bajki mam pod powiekami. Nad moim łóżkiem w dzieciństwie wisiała makatka z arabskim krajobrazem. Było na niej to co potem znalazło się w filmie na zdjęciach trickowych, palmy, wielbłądy, zamek na pustyni. Potem wyjechałem do arabskiego, tureckiego miasta robić zdjęcia i pomyślałem sobie, że jestem w miejscu w które mam w głowie od bardzo dawna. Wpadłem na pomysł, by połączyć to wyobrażenie o krajach arabskich, z tym jak to jest naprawdę. To wspomnienie pomagało mi podczas zdjęć, bo robiąc film muszę mieć coś bardzo osobistego w temacie. Potrzebne jest mi to żebym widział sens w pracy, nie potrafię opowiadać o rzeczach które są dla mnie obce, nieistotne.

Czy dobrze czujesz się w tej obcej nam arabskiej kulturze?

Podobają mi się kraje arabskie. Miasta, światło, które tam jest. Z tą kulturą jest tak, że nie czuję się upoważniony żeby o niej mówić ponieważ jej kompletnie nie rozumiem. Nie będę udawał, że dowiedziałem się o niej po tych kilku tygodniach pracy w Syrii, Libanie czegoś więcej. To jest zupełnie obca kultura ale staram się ją przyswoić, oswoić dla siebie dla potrzeb mojej pracy.

Daleki jestem od mówienia o tym, że ją poznałem. Podobają mi się kraje nie kultura. Fascynuje mnie połączenie tamtego chaosu z dźwiękiem Muezinów, hałasem ulicy, ciekawym światłem, które tam jest. To fascynacja tym co widzę oczami, nie kulturą. W swoich filmach zawsze wychodzę od obrazu, a nie od szukania, zagłębiania się w kulturze. Zawsze najpierw uwodzi mnie obraz i dopiero potem na nim staram się zbudować historię.

Jak trafiłeś na ślad Hakawatich?

Cały czas myślałem o kraju arabskim i myślałem o bajkach. Pamiętałem, że jest to dla mnie obcy świat i obca kultura, ale bajki nie są mi obce. Znam bardzo dobrze bajki arabskie, przypuszczam, że wszyscy je znamy. Tak więc szukałem czegoś magicznego, nieracjonalnego, nieuchwytnego. No i znalazłem książkę o Hakawatich, o opowiadaczach bajek. Ale nim dotarłem do tych bajek przeczytałem kilka książek Salmana Rushdiego. To historie o takich opowiadaczach bajek, którym rzeczywistość miesza się z bajkami i pomyślałem, że to jest bardzo ciekawe. Dowiedziałem się, że taka kultura opowiadaczy baśni niestety nie istnieje już, odeszła bezpowrotnie wraz z nadejściem współczesne8 |

| Grudzień 2011

go świata i zacząłem drążyć ten temat. To umierająca tradycja, prawdziwych Hakawatich już nie ma.

Myślisz, że Hakawati odeszli bo nie ma dla nich miejsca we współczesnym świecie?

W Libanie i Syrii kultura Hakawatich zupełnie umarła, można natrafić na jej ślady w Maroko, natomiast tak naprawdę jej nie ma, zniknęła. To takie smutne, wraz z nowymi przekaźnikami zniknęła potrzeba opowiadania bajek. Teraz wszyscy zamykają się w internecie, siedzą przed telewizorami. Korzystają z możliwości, których

film

kiedyś nie mieli, ale tym samym tracą chyba na zawsze klimat, magię tamtych wspólnych spotkań podczas których słuchali razem niezwykłych historii, baśni.

W krajach arabskich przez to, że jest tam bardzo ciepło, życie toczy się na ulicach. Jest to bardzo fotogeniczne i niezwykle uruchamia wyobraźnie, to, że ci mężczyźni dzień w dzień spotykali się i czekali na dalszy ciąg opowieści wydało mi się fascynujące. Hakawati to nie byli tyko opowiadacze bajek, oni łączyli opowieści z sytuacją polityczną z życiem miasta, z życiem dzielnicy. Te opowieści, to dla większości mężczyzn był bardzo ważny element życia. Siedzieli w tych knajpach, słuchali kolejnych odcinków bajek i tak płynęło im życie. Bywało tak, że te bajki mieszały im się z rzeczywistością. Współcześni Arabowie z wielką nostalgią i żalem opowiadają o tamtych czasach. Teraz mają telewizję, internet, namiętnie oglądają seriale telewizyjne, które tam są bardzo popularne i to one przejęły niestety rolę opowiadaczy bajek.

Jest taki serial syryjski bardzo popularny, podczas jego emisji całe ulice się wyludniają, to bardzo smutne.

A może to tak jest, że dziś nikt nie chce słuchać wszyscy chcą mówić?

Nie wiem Nie potrzebujemy już takiej integracji. Odeszła taka potrzeba wspólnego spędzania czasu. Teraz ludzie zamykają się w swoich domach. Przez życie w internecie strywializowały się kontakty międzyludzkie, stały się one bardzo powierzchowne. A kiedyś dla ludzi bycie razem było ważne. Mam takie poczucie, że teraz ten świat jest gorszy. Internet jest świetnym medium, ale równie wiele nam zabiera jak daje. Może nawet więcej.

Ale może wróci czas, że ludzie znowu będą chcieli być razem?

Jestem głęboko przekonany, że ludzie mają taką potrzebę. Wiem to po sobie, po bohaterach moich filmów.

Grudzień 2011 |

| 9

film

Fragmenty historii Z rozdziału: FILM à la PRL (1945-1989)

W latach 1945-89 Toruń i Bydgoszcz, ale i Inowrocław, Grudziądz czy Włocławek systematycznie zasilały polski świat filmowy. I to nie byle jakimi nazwiskami!

Stąd do kariery kinowej ruszyli pięciokrotny zdobywca polskich Złotych Lwów Bogusław Linda, mistrz kina Jan Nowicki, współtwórca polskiej szkoły dokumentu Kazimierz Karabasz, znakomici aktorzy: Leonard Pietraszak, Adrianna Biedrzyńska, Grażyna Szapołowska, czy reżyser i operator Jarosław Żamojda. Mocne korzenie zapuścił też na jakiś czas nad Brdą sam Jerzy Hoffmann, którego Potop był nominowany do Oscara. Torunianin Bolesław Michałek budował polską krytykę filmową oraz wspólnie z Andrzejem Wajdą, legendarny Zespół Filmowy „X”. Kompozytor Kazimierz Serocki z Torunia wywiózł wrażliwość muzyczną, która pozwoliła mu napisać muzykę m.in. do najbardziej kasowego filmu w historii kina w Polsce – Krzyżaków Aleksandra Forda.

Z rozdziału: Z ZIEMI KUJAWSKO-POMORSKIEJ DO POLSKI

Jak wspomniałem, kujawsko-pomorskie wydało na świat cały legion reżyserów, aktorek i aktorów, teoretyków filmu i kompozytorów, którzy stanowili o kształcie kina polskiego.

K AZ I M I ERZ Z fabuły przenieśmy się w świat dokumentu. A jego mistrzem jest niewątpliwie Kazimierz Karabasz, który na ekranie zadebiutował w dwa lata po Hoffmanie.

Urodzony w 1930 w Bydgoszczy klasyk polskiego filmu dokumentalnego, jest twórcą estetycznej doktryny tworzenia filmów dokumentalnych, określanej jako „szkoła Karabasza”. Termin ten oznacza metodę kręcenia dokumentów w oparciu o długotrwałą obserwację, a nie inscenizację. Barabasz jest wyznawcą i propagatorem idei „moralności kamery”. Jego najsłynniejsze filmy to Muzykanci, Rok Franka W. i Spotkania.

Zadebiutował w 1956 nakręconym z Władysławem Ślesickim dokumentem Gdzie diabeł mówi dobranoc.

W swoich poszukiwaniach artystycznych zbliżył się do nurtu neorealizmu włoskiego i w tę stronę poszły jego dalsze działania na niwie filmu dokumentalnego.

W efekcie filmy Karabasza z początku lat 60. stały się przełomem w myśleniu o filmie dokumentalnym w Polsce. Kamieniem milowym w historii naszego dokumentu był film Muzykanci z 1960 roku. Opowieść o próbie orkiestry dętej tramwajarzy doceniono nie tylko w kraju, ale także w Wenecji, Tours, Lipsku, Oberhausen, San Francisco, Mexico City i na OFFK w Krakowie.

Przez następne dziesięciolecia Karabasz wciąż zaskakiwał wprowadzając niespotykane dotąd w naszym dokumencie tematy. Inaczej niż nakazywała to socjalistyczna „moralność filmowa” zamiast ludzi z pierwszych stron komunistycznych gazet, portretował szarego, przeciętnego Polaka. Wybierał osoby pozornie niczym, nie zaskakujące, odkrywając całe bogactwo ich 10 |

| Grudzień 2011

Jarosław Jaworski

wewnętrznych przeżyć. Takim kimś był np. pracujący w Ochotniczym Hufcu Pracy Franciszek Wróbel z pełnometrażowego Roku Franka W. (1969), nagrodzonego na OFFK w Krakowie Złotym Lajkonikiem i na prestiżowym MFFK w Oberhausen. Portretował też zbiorowości takie jak trzy pokolenia warszawskiej dzielnicy Wola.

(Próba materii, 1981) czy budowniczowie Nowej Huty z lat 50. (Pamięć, 1985).

W 1970 wrócił filmowo do swego rodzinnego miasta. Zrealizował wtedy Przypis. Swoistą dokumentację okupacji niemieckiej w Bydgoszczy. Film otrzymał specjalne wyróżnienie Ministra Obrony Narodowej w 1971 roku.

Wart dodać, że „z rąk” Karabasza wyszło wiele dużych postaci polskiego filmu. W 1969 był np. opiekunem artystycznym legendarnego dokumentu Krzysztofa Kieślowskiego „Z miasta Łodzi”, a w 1971 „Przechowalni” Jerzego Sztwiertni.

Rok po Karabaszu zadebiutował na ekranie Leonard Pietraszak. Ten aktor otwiera listę wywodzącej się z Kujaw i Pomorza powojennej śmietanki aktorskiej. Linda, Szapołowska, Nowicki, Pietraszak, Biedrzyńska… te nazwiska wiążą się z rojem znakomitych ról i nagród – Złotych Lwów, Złotych Orłów, Złotych Kaczek i innych, równie złotych trofeów.

LEONARD Ale wróćmy do Leonarda Pietraszaka – znanego też jako porucznik Dowgird z Czarnych chmur, bankier Kramer z Vabanku i doktor Stelmach z Czterdziestolatka.

Urodzony w 1936 w Bydgoszczy, aktor debiutował na ekranie w 1957. Jest niewątpliwie jednym z najpopularniejszych polskich aktorów filmowych, teatralnych i telewizyjnych. Ale to, że zostanie aktorem wcale nie było takie oczywiste. Jego pierwszą pasją był boks, w którym sukcesy odnosił jego starszy brat, ale po kilku turniejach zrezygnował. Potem studiował w Toruniu… chemię na UMK. Jak wspominał w wywiadach, pierwsze kroki w aktorstwie poczynił w Bydgoszczy. Jak to się stało? Gdy dosyć szybko rzucił studia, zaczął pracę w bydgoskim przedsiębiorstwie Ruch. Jednocześnie chadzał na zajęcia ogniska teatralnego, które prowadzili aktorzy bydgoskiego teatru. To właśnie oni zachęcili Pietraszaka, żeby zdawał do szkoły aktorskiej w Łodzi.

W II połowie lat 50. rozpoczął więc naukę na Wydziale Aktorskim PWSTiF w Łodzi, którą ukończył w 1960. Na dużym ekranie zadebiutował jeszcze podczas studiów, epizodem w filmie Prawdziwy koniec wielkiej wojny (1957) Jerzego Kawalerowicza.

Pietraszak pracował z największymi polskimi reżyserami jak Jan Łomnicki, Andrzej Wajda, Wojciech Marczewski, Feliks Falk. Zagrał w aż pięciu filmach Kazimierza Kutza (Ktokolwiek wie… 1966, Perła w koronie 1971, Linia 1974, Znikąd donikąd 1975, Straszny sen Dzidziusia Górkiewicza 1993). Wielką popularność przyniosły mu role w serialach. Rok 1973 przyjął angaż i główną rolę w słynnym, pierwszym polski serial spod znaku „płaszcza i szpady” – Czarne chmury. Brawurowo zagrał rolę pułkownika Krzysztofa Dowgirda, walczącego o utrzymanie przy

film

Polsce Prus Książęcych w XVII wieku. Serial wyreżyserował Andrzej Konic. Już rok później Pietraszak trafił do obsady serialu Jerzego Gruzy Czterdziestolatek. Wcielił się w rolę doktora Karola Stelmacha, przyjaciela głownego bohatera, inżyniera Stefana Karwowskiego. Przyniosła mu ona jeszcze większe uznanie publiczności.

Znakomitą i niezapomnianą rolę bankiera Gustawa Kramera zagrał w komedii gangsterskiej Vabank Juliusza Machulskiego (1982), przenoszącej nas w świat kasiarzy i bankierów dwudziestolecia międzywojennego.

Kramer Pietraszaka to właściciel banku i milioner, który swoje pieniądze zdobył donosząc na swoich byłych wspólników w czasach, gdy sam był złodziejem. Przez donosy Kramera do więzienia trafił też kasiarz Kwinto znakomicie zagrany przez Jana Machulskiego. Obaj aktorzy stworzyli w tym filmie ikoniczny dla polskiego kina sensacyjnego duet. Warto dodać, że Pietraszak ma dzięki tej roli swój wkład w kulturę popularną. To właśnie grany przez niego Kramer wypowiada kultowy zwrot „Ucho od śledzia”, który wszedł do polskiego języka potocznego. Film doczekał się kontynuacji. W Vabank II czyli riposta (1984) Kramer próbował zemścić się na Henryku Kwinto. Pietraszak z Juliuszem Machulskim zrobił też komedię Kingsajz (1987) gdzie zagrał postać Kramerki.

Po 1998 roku Pietraszak postanowił porzucić pracę przed kamerami i skoncentrować się na działalności scenicznej, karierze teatralnej oraz kolekcjonowaniu malarstwa, którego jest prawdziwym koneserem.

JANE K Teraz skaczemy na Kujawy. Sześć lat po Pietraszaku na ekranach pojawił się kolejny nasz bohater. Nikt nie mówi o nim inaczej niż „Wielki Szu”. Ta kultowa dziś postać króla szulerów stała się znakiem firmowym kolejnej gwiazdy wywodzącej się z regionu – Jana Nowickiego.

Urodzony w 1939 w Kowalu koło Włocławka aktor jest legendarną osobowością polskiej sceny artystycznej.

Wystąpił w ponad stu filmach, kilkudziesięciu sztukach teatralnych i teatru TV. Stworzył wiele wybitnych ról.

W życiu pozaekranowym przez lata towarzyszyła mu sława amanta i wizerunek „prawdziwego faceta”.

Zadebiutował w 1963 w Przygodzie noworocznej Stanisława Wahla. Już na początku kariery zagrał u Andrzeja Wajdy w jego monumentalnej ekranizacji Popiołów Stefana Żeromskiego. Potem szybko przyszła pierwsza główna rola w Barierze (1966) Jerzego

Skolimowskiego. W 1969 współpracował z Jerzym Hoffmanem i wcielał się w postać szkockiego szlachcica Ketlinga-Hassling of Elgin, przyjaciela Michała Wołodyjowskiego w Panu Wołodyjowskim. Po tym filmie otworzył się ciąg występów u największych nazwisk polskiego kina. W Życiu rodzinnym (1971) i Spirali Krzysztofa Zanussiego, w debiucie Andrzeja Żuławskiego Trzecia część nocy, u Wojciecha Jerzego Hasa w Sanatorium pod Klepsydrą (1973), u Wojciecha Marczewskiego w Zmorach (1979) i Piotra Szulkina w Golemie (1980).

W międzyczasie zaczyna się jego wieloletnia współpraca z Martą Meszaros, wybitną węgierską reżyserką, która z czasem staje się towarzyszką życia Nowickiego. W 1976 gra u niej po raz pierwszy w Kilenc honap („Dziewięć Miesięcy”), a potem występuje w kilkunastu jej filmach.

Popularność przyniósł Nowickiemu tytułowy Wielki Szu, oszust karciany z filmu Sylwestra Chęcińskiego z 1982 roku. Wielki Szu, opowiadający o środowisku szulerów i handlarzy walutą w Trójmieście z lat 80tych, był jednym z największych kinowych przebojów w Polsce w 1983 – obejrzało go wówczas ponad 2 miliony widzów, a recenzenci rozpływali się w zachwytach.

Swoistą kontynuacją filmu jest debiut reżyserski Olafa Lubaszenki Sztos (1997), w którym Nowicki zagrał Eryka.

W Wielkiego Szu wcielił się też w niezależnym Nie ma takiego numeru z 2005 w reżyserii Bartosza Brzeskota.

Nowicki często grał u Filipa Bajona. Wystąpił w Balu na dworcu w Koluszkach (1989), Poznań 56 (1996) i Przedwiośnie (2000) oraz niewątpliwie najważniejszym z nich – Magnacie (1987). Obraz uhonorowano Nagrodą Specjalną Jury i Brązowymi Lwami dla torunianina Bogusława Lindy na festiwalu w Gdańsku w 1987 roku.

Nowicki nieustannie gra i wciąż związany jest z regionem, w którym od kilku lat ponownie mieszka na stałe. Po wyprowadzeniu się z Krakowa kupił bowiem gospodarstwo koło rodzinnego Kowala na Kujawach.

W 2008 zagrał też w kręconym w Toruniu debiucie fabularnym znanego dokumentalisty Jacka Bławuta pt.

Jeszcze nie wieczór.

Nadchodzący, 2011 rok przyniesie kolejne wcielenie w Wielkiego Szu w Chwili nieuwagi, czyli drugi Sztos Olafa Lubaszenki oraz rolę w filmie Daas, kostiumowej historii „fałszywego Mesjasza” z czasów monarchii austro-węgierskiej. W tym filmie Nowicki gra z torunianką Magdaleną Czerwińską.

B O G US Ł AW W czasie gdy Jan Nowicki kończył w 1973 roku zdjęcia do Sanatorium pod klepsydrą w filmie debiutował jeden najważniejszych aktorów współczesnego kina polskiego – torunianin Bogusław Linda (ur. 1952). Po raz pierwszy widzieliśmy go na ekranie w epizodzie w serialu Czarne chmury. Na dużym ekranie zadebiutował w 1976 roku w Dagny.

Linda jest dla kina polskiego ikoną i niekwestionowaną gwiazdą. W latach 80. XX wieku twarz nurtu „kina moralnego niepokoju”, po 1989 uważany za ikoniczne wcielenie postaci filmowego twardziela w polskim kinie.

Pięciokrotny zdobywca nagrody aktorskiej na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych. Aktor wszechstronny – czy to w „kinie moralnego niepokoju” czy w sensacyjnych „Psach” zawsze kreujący wyraziste ekranowe poGrudzień 2011 |

| 11

film

staci. W czasach komunizmu przez lata „odstawiany na półki” magazynów za nieprawomyślność filmów, w których wystąpił. Współpracował z najlepszymi polskimi reżyserami. „To jedyny amerykański aktor w Polsce” – powiedział o Lindzie szef Stowarzyszenia Filmowców Polskich Jacek Bromski. Linda urodził się w Toruniu i jak Kopernik przewrócił naszą wiedzę o Układzie Słonecznym, tak torunianin – Linda przewrócił sposób myślenia o mężczyźnie na ekranie w polskim kinie. W 2010 roku nagrodzony na toruńskim festiwalu Tofifest Specjalnym Złotym Aniołem za niepokorność twórczą.

Już 30 lat temu doceniono jego pierwsze kreacje aktorskie nominując je do „polskiego Oscara dla młodych aktorów”, czyli Nagrody im. Zbyszka Cybulskiego.

Wygrał, ale dostał ją dopiero w grudniu 2009, bo jej wręczenie w latach 80. powstrzymał wybuch stanu wojennego. Wspomina to z wyraźnym rozżaleniem: „Myślę, że należało mi się to choćby z takiego powodu, że wtedy, przez sześć lat nie istniałem w tym kraju, chociaż pracowałem codziennie. Nakręciłem Kobietę samotną, Przypadek, Dreszcze, które od razu trafiły na półkę.”

Nagrodę za Najlepszą Rolę Męską na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni zdobywał pięć razy: w 1981 za Gorączkę, w 1987 przypadła mu podwójna nagroda – za rolę w rozpowszechnianym dopiero wówczas „półkowniku” Krzysztofa Kieślowskiego Przypadek oraz w Magnacie Filipa Bajona, w 1988 za Kobietę samotną Agnieszki Holland, w 1992 za postać Franza Maurera w Psach Władysława Pasikowskiego w 1995 za rolę tytułową w Tato Macieja Ślesickiego.

Niestety, wiele z jego filmów, które zrobił w okresie 1981-82 zostało zatrzymanych przez cenzurę i wyemitowano je dopiero po roku 1987. Władze komunistyczne uniemożliwiły mu m.in. wspólny występ z Meryl Streep w głośnym Wyborze Zofii. „Dyskretnie dano mi do zrozumienia, że lepiej będzie, jeśli tam nie zagram. Bo 12 |

| Grudzień 2011

to produkcja antypolska.” – mówi Linda. Kolejny „półkownik” Lindy to Matka królów Janusza Zaorskiego.

Najwybitniejsze dzieło tego reżysera uhonorowane aż 15 różnymi nagrodami, w tym 10 zagranicznymi, m.in. na festiwalach w Berlinie, Francji, Włoszech, Jugosławii.

Filmy trafiały na półki, ale na szczęście nie wszystkie. Linda zagrał u Andrzeja Wajdy w Człowieku z żelaza (1981), w Dreszczach (1981) Wojciecha Marczewskiego, Dekalogu 7 Krzysztofa Kieślowskiego (1988) i Zabij mnie, glino (1987) Jacka Bromskiego. W tym ostatnim stworzył zrywająca z dotychczasowym emploi postać bezwzględnego przestępcy Malika. W Magnacie Filipa Bajona (1986) wstrząsająco zagrał rolę księcia Bolka von Teuss.

Pod koniec komunizmu w Polsce, w 1988 Linda zadebiutował w Studiu im. K. Irzykowskiego jako reżyser krótkometrażowym filmem Koniec. W nowej Polsce przyszedł czas na debiut pełnometrażowy.

Seszele (1990) spotkały się z kontrowersyjnym przyjęciem. W epizodzie wystąpił w filmie Grzegorz Ciechowski, lider stworzonej w Toruniu legendarnej Republiki.

Przełom i diametralna zmiana wizerunku nadchodzi w 1991 roku. „Twardziel polskiego kina” rodzi się kolejno w filmach Kroll (1991), Psy (1992) oraz Psy II: Ostatnia krew (1994) Władysława Pasikowskiego. Linda szybko zyskuje status gwiazdy, pierwszego polskiego celebryty i staje się idolem młodego pokolenia widzów.

Do dzisiaj wypowiadane przez jego ekranowe wcielenia teksty, funkcjonują w języku potocznym (np. „Co ty k.... wiesz o zabijaniu” etc.). Wykreowana w Psach postać Franza Maurera, ubeka z zasadami ukształtowała wizerunek Lindy jako cynicznego twardziela. Ugruntowały go role w filmach Sara, Pułapka, Demony wojny wg Goi. Za rolę w Psach prócz Lwów na FPFF w Gdyni dostaje też nagrodę aktorską na MFF w Valenciennes.

Lata 90. przyniosły mu role u różnych reżyserów, w kinie zarówno komercyjnym, jak i artystycznym: Wszystko co najważniejsze Roberta Glińskiego (1992), Jańcio Wodnik Jana Jakuba Kolskiego (1993), Prowokator Krzysztofa Langa (1995) oraz Tato Macieja Ślesickiego (1995). Gra też w kontrowersyjnej „Szamance” Andrzeja Żuławskiego (1996) i Szczęśliwego Nowego Jorku Janusza Zaorskiego (1997). W 1999 roku stworzył wybitną kreację w Panu Tadeuszu Andrzeja Wajdy, wcielając się w postać księdza Robaka, w 2001 z kolei zagrał Petroniusza w ekranizacji Quo Vadis Jerzego Kawalerowicza.

Linda stanął też znowu za kamerą. W 2000 zrealizował komedię sensacyjną Sezon na leszcza, a w 2006 bardzo ciekawe – Jasne błękitne okna z Joanną Brodzik i Beatą Kawką w rolach głównych.

Obecnie gra w superprodukcji wojennej Jerzego Hoffmana Bitwa Warszawska 1920.

LOKALIZACJE – NOWE KIERUNKI REGIONALNEGO KINA. Historia i współczesność kina na Kujawach i Pomorzu

Książka obejmuje okres od 1897 roku do stycznia 2011. Opisuje ok. 100 postaci kina związanych z regionem. Autorem książki jest PR-owiec i dziennikarz Jarosław Jaworski. „Lokalizacje” wydała Fundacja Biuro Kultury. Premiera publikacji miała miejsce na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym Tofifest 2010 w Toruniu. Publikację dofinansował Urząd Miasta Torunia i Polski Instytut Sztuki Filmowej.

Fotografie z archiwum Tofifest

film

Ładna historia

Z Krzysztofem Nowickim, reżyserem i szefem fundacji Koloroffon, rozmawia Dominika Kiss-Orska Jaka jest kondycja kina niezależnego w regionie?

Kino w regionie ma swoich przedstawicieli. Festiwal toruński Tofifest jest imprezą, podczas której, w paśmie „lokalizacja”, można zobaczyć bydgoskich i toruńskich twórców. Co roku podsumowuje to, co się dzieje. Jesteśmy silnym regionem jeśli chodzi o film. Ale, byśmy mogli funkcjonować potrzebne są finanse.

Podczas Bydgoskiego Kongresu Kultury filmowcy zrzeszyli się i utworzyli stolik, któremu patronujesz. Jakie są Wasze postulaty?

Tak, jestem odpowiedzialny, by nasze postulaty związane ze wsparciem sztuki filmowej były realizowane.

Miasto ma świetną furtkę, by promować się poprzez filmy właśnie. Wiele miast tak robi. Miasto jako product placement. Korzysta na tym filmowiec, bo dostaje wsparcie finansowe i miasto, które ma fajną promocję.

Filmowiec niekoniecznie musi być stąd, Można dać pieniądze na billboardy, można na Magiczne drzewo. Inną sprawą jest też zabezpieczenie dystrybucji. Ważne, by Kino Miasto, które powstaje pokazywało nie tylko filmy ze światowej kinematografii, ale też te z regionu właśnie.

Warto, by symultanicznie te same filmu pokazywane były w Toruniu. Chcielibyśmy, by w Ostromecku powstała baza filmowa. Tam jest doskonały teren do kręcenia i jako baza dla twórców, i jako plan. Podstawową bazą jest jednak postawienie na film przez miasto. Istotna jest idea funduszu filmowego, który istnieje w innych województwach. U nas trudność w jego utworzeniu leży w kłopotach z dogadaniem się Bydgoszczy i Torunia.

Przejdźmy teraz do twojej twórczości. Jak powstał film 21?

Pomysł pojawił się przypadkowo. Nie mogłem znaleźć miejsca do zaparkowania pod swoim blokiem, więc odjechałem kawałek dalej i stanąłem, jak się okazało, pod świetlicą, w której próbę miał zespół taneczny złożony z ludzi z zespołem Downa. Postanowiłem nakręcić o nich film. O tych jak się w sobie zakochują, jak kochają rodziców, bliskich. 21, bo to jest ten dodatkowy chromosom, który powoduje chorobę. Jedna z mam powie-

działa mi, że to chromosom miłości właśnie. Ci ludzie są szczerzy wobec siebie, nie wkładają żadnych masek.

Ich postępowanie to wynik czystej emocji. Trudnością w robieniu tego filmu były dla mnie bariery etyczne, moralne. Nie chciałem robić z tego rozprawki.

Twoją kolejną inicjatywą jest Kino Trzecie Oko. Jak sobie poradziliście z brakiem kina studyjnego w mieście?

Przyzwyczaiłem się do działania, którego założeniem jest pokonywanie niemożliwego. I tak dzięki miastu udało się m.in. zrealizować moje pragnienie puszczenia widzom Jaskini, dokumentu 3D w Multikinie. Przed nami jeszcze The Best OFF Region, czyli pokaz offowej strony regionalnego kina 1 grudnia w Mózgu i Para do życia 10 grudnia w Teatrze Polskim. Kino Trzecie Oko to nasza cegiełka do dystrybucji filmów w regionie.

Czekamy z niecierpliwością na twój nowy film, którego przedsmak mieliśmy w spocie przygotowanym na Bydgoski Kongres Kultury. Udało Ci się dotrzeć do kin w dość niesamowitych miejscach.

To będzie film sentymentalny. Starsi przypomną sobie, gdzie chadzali na randki, młodsi zobaczą, że Bydgoszcz kinem stała. Kin było 20 w mieście. Każde z nich udało mi się znaleźć. Bydgoszczanie mają poznać swoją przeszłość i tożsamość. Tworząc ten film poczułem prawdziwą magię w starych krzesłach, w drewnie, w miejscach, bo kino Przyjaźń, później Muza istniało w jednym z baraków na ulicy Solnej. Dla mieszkańców był to własny świat, który podkolorowywał im pan Deluk, dbający o kino, animujący kulturę w tamtym miejscu.

Jego córka dała mi zdjęcie sprzed 40 lat. On tam robił wszystko, o czym my mówimy na kongresie. Był świetnym animatorem. Wielka szkoda i żal, że nic już tam po nim nie pozostało. Tylko wspomnienia. Innym kinem było Słońce na Górzyskowie, przy ulicy księdza Skorupki, wśród ogródków działkowych. To jest film o kinach i starości. I tam przy działkach spotkałem parę osiemdziesięciolatków, którzy opowiedzieli, jak spotkali się w tym kinie. Ładna ta historia.

Grudzień 2011 |

| 13

14 |

| Grudzień 2011

B y dgoszcz w g B y dgoszczan

Bydgoszczan prywatna topografia (3) Topograf Mikołaj Sobkowiak, bydgoszczanin w Poznaniu: Najpierw historia pradawna. Był kiedyś taki sklep na Podwalu, zaraz przy Długiej, z torem żużlowym na wystawie. Trzeba było wrzucić monetę, w mojej pamięci 20 zł, ale się okazuje, że złotówkę (owszem, to aż tak dawna historia), żeby plastikowi żużlowcy się przez 4 okrążenia pościgali. Jeśli dobrze pamiętam, wygrywał zawsze ten w białym kasku (albo to ja miałem do niego pecha).

I tu następował dramat młodego człowieka (mój, znaczy się), bo „nasi” jeździli przecież w czerwonym i niebieskim. Niedaleko stamtąd, na Długiej (między Batorego i Jana Kazimierza, z lewej strony, idąc od Podwala), można było „w okienku” kupić parówkową na tekturowej tacce, w zestawie z bułką i słusznych rozmiarów porcją musztardy sarepskiej. Klasyka.

W liceum, przy okazji wycieczek po knajpach rytuał był jeden – najpierw spotkanie „pod smrodami”, czyli pod tablicą wskazującą poziom zanieczyszczeń na Rondzie Jagiellońskim. Stamtąd chyba naj-

częściej do Bogarta, choć osobiście najbardziej lubiłem Kino na Gdańskiej. Tam byłem po raz pierwszy na Flapjacku. Skoro już o koncertach mowa, to Illusion w Kuźni też nigdy nie zapomnę. Później była też tak mała knajpa Aqrat na Wyspie Młyńskiej. Świetni właściciele i huśtawka w środku. Powrót do domu obowiązkowo z buta Kujawską pod górę lub przez park za browarem. W połowie parku (przed stadionem, idąc od miasta) jest prześwit, a stamtąd (był kiedyś? dawno nie byłem) przeładny widok na bazylikę i okolice. Do Mózgu za to dorastałem długo. Ale się udało – teraz lubię. Nie lubię za to ul. Wyszyńskiego, bo mi tam kiedyś przy Rondzie Fordońskim ukradli zegarek i walkmana z kasetą Velvet Underground (pożyczoną od siostry z resztą). Powinienem jej w końcu odkupić tę kasetę. f o t o g r a f i e Z b yZ i e l

Grudzień 2011 |

| 15

b y dgoszcz / toru ń

Dotychczas w naszej dyskusji udział wzięli: Grzegorz Giedrys, dziennikarz kulturalny toruńskiej „Gazety Wyborczej”, Tomasz Cebo, współwłaściciel klubu NRD, Waldemar Lewandowski, zastępca redaktora naczelnego „Gazety Pomorskiej”. W tym numerze prezentujemy wypowiedź Olgi A. Marcinkiewicz, byłej szefowej biura ESK Toruń 2016, a obecnie ekspertki przy Komisji Kultury EU. I znów – to tradycja tego cyklu – prezentuje zupełnie nową perspektywę: autorka porównuje oba miasta w kontekście uwarunkowań systemowych, mechanizmów zarządzania kulturą, struktury kulturalnej infrastruktury. Krótko mówić: w kontekście, którego – jako odbiorcy kultury – często nie zauważamy.

Olga A. Marcinkiewicz

Każde opóźnienie w podjęciu współpracy jest opóźnieniem rozwoju obu miast Moja perspektywa będzie perspektywą nie tyle artystyczną, ale będzie dotyczyła kwestii „systemowych”, czyli sposobu zarządzania kulturą, relacji między administracją, artystami, miejsca instytucji kultury. Będę więc mówiła o dwóch miastach bardziej od strony styku kultury i polityki…

To, co dzieje się w tej chwili w Bydgoszczy za sprawą ruchu obywatelskiego ludzi kultury wysuwa Bydgoszcz na pozycję lidera najaktywniejszych miast, które brały udział w konkursie o tytuł ESK i korzystają z potencja-

16 |

| Grudzień 2011

łu kultury do przeprowadzenia znaczących zmian nie tylko dla samej kultury, ale zmian społecznych i systemowych. Jeśli wszystko pójdzie dobrze, Bydgoszcz wykorzysta historyczną szansę przekształcenia się w znaczącą w kraju metropolię; jeśli pójdzie bardzo dobrze, to w dodatku zbuduje ją w sposób pionierski, bo przy faktycznym udziale swoich mieszkańców.

Jeśli natomiast pójdzie źle, to Bydgoszcz spróbuje stworzyć tę Metropolię bez Torunia, a ma taką możliwość. Według Projektu KPZK 2030 [Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030] Bydgoszcz spełnia 7 z 8 kryteriów metropolii, a Toruń tylko 3. To oczywiste, że łatwiej Bydgoszczy spełnić to jedno kryterium, czyli osiągnąć wymaganą liczbę studentów (podnieść o 15 tys.) niż Toruniowi spełnić brakujące 4 kryteria, w tym wybudować port lotniczy!

b y dgoszcz / toru ń

Czy Toruń jest w stanie skorzystać z tej energii zmian?

Czy jest w stanie zaakceptować rolę Bydgoszczy jako lidera regionu?

PRZECIEŻ TO OCZYWISTE. Współpraca jest nieunikniona.

MODEL WSPÓŁPRACY jest najlepiej sprawdzającym się w tej chwili modelem na całym świecie – łączenie potencjałów, interdyscyplinarność, wymiana praktyk, współpraca międzysektorowa, klastry itd. – nie sposób istnieć, a już na pewno rozwijać się, bez współpracy ze swoim środowiskiem.

I TAK NAS TO CZEKA. Nie żyjemy ani w oderwaniu od reszty świata, a tym bardziej od strategii rozwoju Polski i Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, która jest dokumentem nadrzędnym i definiuje „kształtujący się duopol Bydgoszcz-Toruń” jako jeden z podstawowych dla Polski węzłów sieci współpracy.

Miasta są skazane na współpracę – ale może zamieńmy to na określenie bardziej pozytywne – współpraca jest naszym przeznaczeniem!

LUDZIE SĄ „ZA”. Podczas Bydgoskiego Kongresu Kultury odbyła się debata dotycząca kultury w kontekście regionu i wbrew obawom, że przerodzi się ona w pyskówkę lokalnych patriotów, już po pięciu minutach okazało się, że wszyscy na sali są zdecydowanie za współpracą. Uczestnikom zadaliśmy dwa pytania: Czy Strategia Bydgoszczy ma uwzględniać region? A jeśli tak, to w jaki sposób ludzie kulturą mogą przyczynić się do integracji regionu? Stolik wypracował szereg bardzo konkretnych postulatów, narzędzi umożliwiających współpracę. Dotyczą one, co ważne, nie tylko dwóch miast, ale całego regionu.

Kluczowym pojęciem w tej kwestii jest WOLA POLITYCZNA, bowiem sytuacja wymaga konkretnych dzia-

łań na poziomie decyzji strategicznych i finansowych.

Po pierwsze wzajemnego „widzenia się” wszystkich strategii rozwoju obydwu miast.

Najlepszym rozwiązaniem jest myślenie w kategoriach dwumiasta już na poziomie budowania strategii, zarówno w zakresie infrastruktury i inwestycji (np. lotnisko dla dwóch miast, baza noclegowa dla dwóch miast, powstające duże sale wielofunkcyjne i kongresowe).

Możliwe jest również planowanie wspólnych programów np. edukacyjnych, korzystanie ze wspólnego potencjału kadr naukowych, managerskich, kulturalnych oraz prowadzenie spójnej strategii informacji i promocji. Tych obszarów jest bardzo dużo, wymieniam ter, które wymagają decyzji na szczeblu administracji, bo działania artystyczne dzieją się niejako same z siebie. Najważniejsze jest nie tylko to, że razem możemy więcej, bo to oczywiste, ale, że TYLKO RAZEM MAMY SZANSĘ! Ważne, żeby nie stało się tak, jak powiedział w wywiadzie Cebo, że na studia nie wybrał ani Bydgoszczy, ani Torunia tylko Poznań… a dzieje się tak nie tylko w indywidualnych przypadkach wyboru studiów, ale też nasze miasta pojedynczo nie mają wystarczającego potencjału, aby przyciągnąć chociażby „Aktivista”, który wycofał się z edycji w regionie.

Każde opóźnienie w podjęciu współpracy jest opóźnieniem rozwoju obu miast jednocześnie.

Bierność pociąga obydwa miasta w dół.

Skoro to takie oczywiste, to dlaczego jest takie trudne? Zmiany, o których mówimy, to zmiany systemowe, które stoją przed każdym polskim miastem i wynikają zarówno ze zmian ustrojowych, do których dopiero teraz dojrzała polska demokracja, ale też procesów zachodzących na całym świecie – niewydolności systemu administracji w stosunku do tempa zmian społecznych.

Spójrzmy, co dzieje się na świecie – mamy do czynienia z próbą skonstruowania nowego modelu funkcjonowania rządzenia, gospodarki, opartego na realnej demokracji, a nie władzy grup uprzywilejowanych.

Grudzień 2011 |

| 17

b y dgoszcz / toru ń

Ta perspektywa globalna przyda się nam wszystkim (zarówno stronie władz jak i stronie społecznej), aby oswoić się z myślą, że w tej chwili nie wiadomo do końca, jak dalej zarządzać… Jedynym ratunkiem w tej sytuacji jest otwarta debata i postawienie na autentyczność. Wymaga to niezwykłej odwagi.

PYTANIE O AUTENTYCZNOŚĆ Bydgoszcz i Toruń to miasta o bardzo różnych charakterach, klimatach, społeczności i tożsamości, które świetnie się uzupełniają i potencjalnie są wymarzonymi partnerami.

Toruń ma określoną tożsamość historycznego i naukowego (astronomia) ośrodka, podczas gdy Bydgoszcz poszukuje tej tożsamości, jest otwarta, dynamiczna, zbliżona do przemysłowej Łodzi. Właśnie teraz decyduje się przyszły kształt obu miast; czy Toruń stanie się miasteczkiem turystycznym na kształt Salzburga, a z kolei czy Bydgoszcz będzie miastem sportu?

Jaki będzie kierunek rozwoju każdego z tych miast? Kto o tym zadecyduje? Firma, która wymyśli kolejny slogan?

Mieszkańcy? Konsorcjum wszystkich środowisk?

Jeżeli jakiekolwiek uogólnienia są w ogóle uprawnione, to Bydgoszcz siebie nie docenia, a Toruń się przecenia… Bydgoszcz nie ma tożsamości, a Toruń skutecznie broni tradycji.

W tym sensie w Bydgoszczy łatwiej jest dokonać zmian i zapytać o oczekiwania środowisk; łatwiej też jest wpuścić nowe poglądy, bo staną się elementem nadal powstającej, żywej mozaiki, podczas gdy w Toruniu nowe zjawiska nie pasują do mozaiki, która już dawno została przez pokolenia ułożona w doskonały kształt

18 |

| Grudzień 2011

i w dodatku stanowi dumę, z którą trudno polemizować – „Toruń kulturą stoi”…

Ze względu na bardzo poważne traktowanie tradycji (na pomoc prof. T. Sz.!!!) Toruń ma znaczenie trudniejsze zadanie, gdyż dominuje tutaj bardzo centralny i „obronny” jeszcze system zarządzania kulturą. W Toruniu potrzeba w zasadzie jednej rzeczy – wolności, czyli swobody działania miejskich instytucji oraz demokracji w zarządzaniu, a także współpracy z organizacjami pozarządowymi i twórcami niezależnymi. Chociaż wydaje się to bardzo oczywiste, to jednak dotąd było to niemożliwe. Ponownie kluczowym pojęciem w tej kwestii jest WOLA POLITYCZNA. Obywatele nie mają szans działania, jeśli nie mają odpowiedniego poparcia władz dla dokonania zmian. Prezydent Bydgoszczy Rafał Bruski zadeklarował oddanie kultury w ręce ludzi kultury i działania Forum Kultury przerodziły się w konkretne działania – Bydgoskiego Kongresu Kultury, powołania Obywatelskiej Rady ds. Kultury. Dzisiaj, z perspektywy całego dotychczasowego procesu ruchu obywatelskiego słowo „partycypacja” wydaje się naturalnym elementem podejmowania decyzji, stała się w Bydgoszczy terminem co najmniej oswojonym, a nawet uzdrawiającym i wyzwalającym dla osób zarządzających kulturą, ale nadal nie jest to takie proste i nawet po podpisaniu Bydgoskiego Paktu dla Kultury, czeka nas realizacja ustaleń w praktyce.

Inicjatywa leży więc po stronie Prezydenta Torunia – bez zmian w Toruniu trudno mówić o zmianach w całym regionie i istnieje realna groźba, że Bydgoszcz zbuduje Metropolię bez Torunia, a Toruń do niej dołączy na zasadzie historycznej dzielnicy…

b y dgoszcz / toru ń

WYBRANE POSTULATY STOLIKA REGION: 1. Ponad podziałami administracyjnymi należy zbudować wspólną strategię rozwoju kultury dla całego województwa 2. Należy wprowadzić zapisy w powstających strategiach rozwoju kultury Bydgoszczy i Torunia gwarantujące ich wzajemne „widzenie się” 3. Należy wprowadzić spójny system informacji 4. Należy wzmocnić i rozszerzyć istniejącą współpracę wymiany artystów i imprez poprzez działania strategiczne i systemowe, poprzez stworzenie programów.

5. Należy wprowadzić program rezydencji artystycznych w regionie.

6.

Należy zastanowić się nad rolą miejskich i regionalnych instytucji i ewentualnym łączeniem ośrodków (czy połączyć MOK i WOK w Bydgoszczy).

7. Należy łączyć budżety w większe „koszyczki”, z których mogłyby być finansowane wspólne projekty, integrujące region: a) Regionalny Fundusz Filmowy b) Regionalny Fundusz Kultury wspierający działanie organizacji pozarządowych dotyczący projektów współpracy, rezydencji, etc. c) Regionalne Centrum kultury działające jako konsorcjum 8. Należy zadbać, aby również strategie promocji „widziały się” i ośrodki mogły wzajemnie się promować.

9. Należy stworzyć Regionalne Obserwatorium Kultury.

* * * O MNIE Urodziłam się w Bydgoszczy, mieszkałam tu do 7 roku życia, potem rodzina przeniosła się do Torunia gdzie skończyłam IV LO. Wróciłam do Torunia po 20 latach, żeby pokierować Toruń 2016. Z tej wędrówki 6 lat spędziłam w Warszawie, a 11 lat spędziłam w Krakowie.

Oprócz państwowych instytucji kultury poznałam chyba wszystkie formy działania w kulturze: prowadziłam nieformalna grupę artystyczną, pracowałam w fundacji, w miejskiej instytucji kultury, obecnie jestem niezależnym ekspertem, m.in. przy Komisji Kultury EU. Poznałam więc plusy i mankamenty wszystkich form działania i w tej chwili interesuje mnie przede wszystkim uczestniczenie w procesie zmian zarządzania kulturą.

Od trzech lat mieszkam w Toruniu, a od roku intensywnie współpracuję z Bydgoszczą. Mam poczucie, że wróciłam w najbardziej kluczowym momencie dla rozwoju obydwu miast i że uczestniczę w historycznych zmianach.

Grudzień 2011 |

| 19

muz y ka

Prezenty

Książki pod choinkę Zima to bardzo dobry czas na czytanie książek. W swoich listach do Mikołaja nie zapomnijmy wspomnieć o lekturach, które chcielibyśmy przeczytać w zimne miesiące (albo ciepłe, jeśli cierpliwość pozwoli). Poprosiliśmy bydgoskie księgarki o kilka typów, które ich zdaniem zadowolą naszych niezdecydowanych rodziców, dziadków, dzieci, koleżanki. Oto one:

Mapa i terytorium, czyli nowa powieść Michela Houellebecqa, tym razem z wątkami kryminalnymi, nie pozbawiona – jak zwykle u niego – ironii. Mapa zachwyciła krytyków znad Sekwany i została wyróżniona Nagrodą Goncourtów Villas Izabelli Michalewicz, Jerzego Danilewicza – książka o życiu i karierze Violetty Villas.

Katarzyna Osińska ze Świata Książki: Polecam Drwala Michała Witkowskiego. Wszystkich, którzy śledzą literackie trendy, nie muszę przekonywać, że tę pozycję warto mieć w swoim zbiorze. Z nowości polecam jeszcze Jeden dzień Nichollsa Davida, Samotność w sieci. Tryptyk Janusza Leona Wiśniewskiego, Requiem dla wilka Marii Nurowskiej, Tunel Magdaleny Parys. Dla dzieci polecam książkę pt. Miś Fantazy poznaje tajemnicę Kryształu oraz Węże i inne gady. Dla pań zaś obowiązkową lekturą jest Francuska oberża Julii Stagg.

Anna Tarczyńska z księgarni Gratka: Kilka książek, bez których nie da się przeżyć tej zimy!

Jako prezent dla taty polecam To ja byłem Vermeerem Franka Wynne’a. Jest to historia prawdziwa doskonałego fałszerza Rembrandta. W czasie drugiej wojny światowej sprzedał jednemu z nazistów dzieło Vermeera. To niesamowita historia o człowieku, który minął się z czasem i powołaniem.

Mamie warto kupić Kobietę na krańcu świata Martyny Wojciechowskiej. Są w niej ujęte niesamowite historie kobiet z całego świata. Różnice kulturowe i przygody Martyny, przenoszą nas w zupełnie inne przestrzenie geograficzne i myślowe.

Dla młodych dziewcząt najlepszy będzie Klub Siodła.

Oczarowane Końmi Bonnie Bryant. Rzecz jest o dziewczętach oczarowanych końmi.

Dla wszystkich, bez względu na wiek dobra będzie książka Dookoła Wojtek Dariusza Michalskiego. To historia Wojciecha Młynarskiego, a dokładnie trochę jego biografia, trochę omówienie twórczości. Arcyciekawa.

A dla najmłodszych polecam Leśne przygody. To historie mieszkańców lasu. Przygody zwierzątek i wróżek zawsze zwieńczonych morałem.

Natasza Czerwińska z księgarni Ówczesna: Pod zielonym drzewkiem, naszym zdaniem, powinny znaleźć się przynajmniej cztery poniższe pozycje: Każdy szczyt ma swój Czubaszek – Maria Czubaszek w rozmowie z Arturem Andrusem. Napisana śmiesznie, lekko, z mnóstwem zdjęć.

Skrzaty Willa Huygena – album, którego zadaniem jest przybliżenie czytelnikowi życia skrzatów. I tak – ciąża trwa 12 miesięcy, a skrzatki karmią swoje potomstwo piersią i to przez kilka lat! Przeciętna długość życia skrzatów wynosi 400 lat i nie przeszkadza w tym kurzenie fajki i popijanie alkoholizowanych napojów. Książka nie tylko dla dzieci.

20 |

| Grudzień 2011

opracowała Dominika Kiss-Orska

Artyści polecają Franciszka Bartig, pedagog, plastyk Z artystycznymi prezentami trzeba bardzo uważać i tylko wtedy będą udane, gdy naprawdę dobrze znamy gust i zamiłowania osoby, która chcemy obdarować.

Nie wolno uszczęśliwiać na siłę i narzucać własnego stylu. Właściwie zawsze robie prezenty artystyczne, zakupione w małych galeriach albo od zaprzyjaźnionych artystów, ale tylko najbliższym, najukochańszym osobom, które polegają na moim guście i w związku z tym są to prezenty trafione.

Małgorzata Winter, Fundacja Bez Nazwy Prezenty to zawsze bardzo indywidualna sprawa. Jeżeli kogoś dobrze znamy to wiemy co podarować, ale jeśli robimy prezent dla mniej znanej osoby to byłabym ostrożna z zakupami w galerii. Myślę, że doskonałymi podarunkami są najróżniejsze formy rękodzieła artystycznego, które na szczęście powróciło do łask, wręcz jest teraz bardzo modne .Uważam, że rzeczy robione ręcznie mają pod choinką niesamowity urok i klimat i świadczą o tym, że są ofiarowane z głębi serca. Oczywiście najwspanialej jest kiedy sami dla najbliższych zrobimy niespodzianki, ale jeśli ktoś nie ma umiejętności manualnych, plastycznych to ma ogromna pomoc w postaci sklepików artystycznych, stoisk na festynach czy sklepów internetowych. Wystarczy tylko zadać sobie trochę trudu by najbliżsi znaleźli oryginalne prezenty pod choinką.

Anna Tomasik, artystka plastyk Cały rok pracuję manualnie więc te prezenty się zbierają. Robię sama podarunki dla najbliższych chociaż nie specjalnie lubię symbolikę świat. Staram się by stylistyka moich prezentów była bardziej wysublimowana, subtelna. Każda rzecz która robie jest bardzo indywidualna, projektowana z myślą o konkretnej osobie w ten sposób zaznaczam, że ktoś jest dla mnie ważny.

Czesław Wiese, grafik Moim zdaniem taki wyrafinowany prezent jak na przykład biżuteria artystyczna będzie cieszył obdarowaną osobę tylko wtedy gdy w stu procentach trafimy w jej gust .Zatem są to prezenty tylko dla kogoś kogo naprawdę dobrze znamy. Trzeba bardzo uważać podczas świątecznych zakupów w galerii, bo taką nietrafioną niespodzianką wprawimy kogoś w konsternację i ucierpi na tym dzieło sztuki wepchnięte na strych albo do szuflady. opracowała Monika Grabarek

Grudzień 2011 |

| 21

Adresy bydgoskich instytucji kultury AKADEMIA MUZYCZNA

Galeria GRAFFITI ul. Unii Lubelskiej 17, oferta dla młodzieży, prowadzi Anna Osińska, e-mail: annaosinska49@o2.pl, tel. 525 153 295, 604 313 266 9

im. Feliksa Nowowiejskiego, ul. J. Słowackiego 7, 85-008 Bydgoszcz, tel. 523 210 582 1

AKADEMICKA PRZESTRZEŃ KULTURALNA – APK, przy Wyższej Szkole Gospodarki, ul. Królowej Jadwigi 14. Galeria Nad Brdą, Muzeum Fotografii, Galeria DEBIUT. 2 ART GALERY Anny Osińskiej, ul. Gdańska 42, e-mail: annaosinska49@o2.pl, tel. 525 153 295, 604 313 266 3 Autorska Galeria Sztuki Małgorzaty Maciejewskiej, ul. Morelowa 9, 85-362 Bydgoszcz, tel. 502 714 888, www.artgalery.bydgoszcz.pl.

Bydgoskie Centrum Informacji,

ul. Batorego 2, 85-109 Bydgoszcz, bci@visitbydgoszcz.pl, www.visitbydgoszcz.pl 4

BYDGOSKIE STOWARZYSZENIE ARTYSTYCZNE, ul. Pomorska 76, 85-051 Bydgoszcz, tel. 523 401 806, Prezes zarządu Wiesław Karpusiewicz.

5

BYDGOSKIE TOWARZYSTWO HERALDYCZNO-GENEALOGICZNE, ul. Wyczółkowskiego 21/1, tel. 523 413 291, prezes Paweł Bogdan Gąsiorowski.

BYDGOSKIE TOWARZYSTWO NAUKOWE, SOCIETAS SCIENTIARUM BYDGOSTIENSIS, BYDGOSZCZ SCIENTIFIC SOCIETY, ul. Jezuicka 4, 85-102 Bydgoszcz, tel./fax 523 222 268, www.btn.bydgoszcz.eu, prezes prof. dr hab. inż. Marek Bieliński, czynne: pon., czw. 14-15. 6

Dom Kultury MODRACZEK,

ul. Ogrody 15, tel./fax 523 713 331, www.modraczek.smbudowlani.pl, e-mail: modraczek@tvogrody.com, abuzal­ska@smbudowlani.pl, dyr. Agnieszka Buzalska.

Dom Kultury ORION, ul. 16 Pułku Ułanów Wlkp. 1, 85-319 Bydgoszcz, tel. 523 487 201, kierownik Nikoletta Stachura.

FILHARMONIA POMORSKA

dyrektor: Eleonora Harendarska, ul. Andrzeja Szwalbego 6, 85-080 Bydgoszcz. Rezerwacja telefoniczna w godz. 11-14, tel. 523 210 234; wew. 21, bilety@filharmonia.bydgoszcz.pl, www.filharmonia.bydgoszcz.pl 7

FUNDACJA „WIATRAK”, Prezes Fundacji: Ks. Krzysztof Buchholz ul. Bołtucia 5, 85-791 Bydgoszcz tel. 523 234 810, fax 523 234 811 www.wiatrak.org.pl, e-mail: sekretariat@wiatrak.org.pl, Biuro Fundacji „Wiatrak” czynne: pon.-pt. 8.00-20.00

Galeria AUTORSKA

Jan Kaja i Jacek Soliński, ul. Pomorska 48, 85-097 Bydgoszcz, tel. 608 596 314, www.autorska.pl, galeria@autorska.pl 8

22 |

Galeria KANTOREK tel. 523 210 211, wstęp wolny, prezentacja i sprzedaż dzieł sztuki 10 Galeria DEBIUT przy APK, Marta Rosenthal-Sikora Galeria Francuska MISTRAL, przy WSG, prowadzi Henryka Stachowska prezes Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Francuskiej, ul. Garbary 2, budynek A, tel. 668 705 587. 11 GALERIA INNOWACJI UTP ul. Prof. S. Kaliskiego 7, 85-789 Bydgoszcz, kier. dr Anna Bochenek, czynne codziennie od 10-17 GALERIA MIEJSKA bwa dyrektor: Wacław Kuczma, 85-006 Bydgoszcz, ul. Gdańska 20, tel. 523 393 050, godz. otwarcia: wt.-czw.: 10-18, pt.: 12-20, sob.-niedz.: 11.30-16.30, w niedzielę wstęp wolny. bwa@galeriabwa.bydgoszcz.pl, www.galeriabwa.bydgoszcz.pl 12 GALERIA MDK 1 przy MDK nr 1, ul. Baczyńskiego 3.

GALERIA NAD BRDĄ przy APK, Karolina Prus.

GALERIA NA PIĘTRZE Studio Działań Artystycznych, ul. Długa 27, 85-034 Bydgoszcz, tel. 515 452 040, 601 443 119, sda.dluga27@interia.pl, czynne: pon.-pt. 10.00-20.00, sob. 12.00-16.00 13 GALERIA NON FERE przy II Społecznym Liceum Ogólnokształcącym.

GALERIE PRYWATNE: Galeria-Kawiarnia COLOMBINA, ul. Krasińskiego 5, 85-008 Bydgoszcz, tel. 523 228 023, Katarzyna Delert-Kalisz oraz Anita Gadzińska-Spiczonek. 14 GALERIA DECORAF ul. Niedźwiedzia 5, tel. 523 220 613, www.decoraf.com.pl, Hanna Radkosz-Florkowska. 15 GALERIA SZKŁA POLSKIEGO Waldemar Łachut, ul. Długa 39, tel. 698 879 887. 16 GALERIA 85 prowadzi Ewa Pankiewicz, ul. Gdańska 17, 85-006 Bydgoszcz, tel. 523 226 222. 17 Galeria ALIX, M. i M. Dobeccy, ul. Jezuicka 26. 18

Izba Pamięci

Adama Grzymały-Siedleckiego, WiMBP, ul. Libelta 5, tel. 523 238 207, czynne: wt. i pt. 13-18, śr. 10-15. 19

| Grudzień 2011

Klub ARKA, ul. M. Konopnickiej 24a, 85-124 Bydgoszcz, tel. 523 487 202, kierownik Nikoletta Stachura.

Klub HEROS, ul. Gen. W. Thomée 1, Bydgoszcz, tel. 523 430 004, kierownik Danuta Antkowiak.

Klub Miłośników Kaktusów, ul. M. Konopnickiej 24a, 85-124 Bydgoszcz, przewodniczący Jerzy Balicki, tel. 523 215 538, www.republika.pl/bkmk/ KLUB MIŁOŚNIKÓW AUSTRALII I OCEANII, ul. Kopernika 1, 85-074 Bydgoszcz, prezes Lech Olszewski, tel. 607 120 182, fax 052 321 32 60, www.kmaio.logon.pl. 20 Klub ODNOWA, ul. Planu 6-letniego 38, tel. 523 631 867, e-mail:klubodnowa@interia.pl, www.klubodnowa.strefa.pl, kier. Grażyna Salemska.

KLUB POLSKIEJ KSIĄŻKI, Hotel Centralny, ul. Dworcowa 85, tel. 523 432 452, Jolanta Kowalska oraz przy Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 4, tel. 523 412 504, Alicja Leśniak. 21 KLUB INSPEKTORATU WSPARCIA SIŁ ZBROJNYCH, ul. Sułkowskiego 52 a, 85-915 Bydgoszcz, tel. 523 783 550, kierownik Marek Trojan.

Biblioteka Klubu IWsp SZ, tel. 523 783 668, kierownik Zdzisława Gajownik, czynna: pn. 10-15, wt., czw., pt. 13-18, sob. 10-15.

KLUB ŚWIATA KSIĄŻKI, ul. Dworcowa 85, tel. 523 454 698, kier. księgarni Mariola Zawisza. 21 KLUB ŚRODOWISK TWÓRCZYCH, ul. Batorego 1-3, tel./fax 523 228 715, 523 225 677, prezes Piotr Trella. 22 KOŁO FILMOWE przy Klubie POW, ul. Sułkowskiego 52a. Projekcje odbywają się w Kinoteatrze przy ul. Dwernickiego 1, tel. 523 783 550.

Młodzieżowy Dom Kultury Nr 1,

ul. K.K. Baczyńskiego 3, 85-805 Bydgoszcz, tel. 523 755 349, Fax 523 450 628, e-mail: mdknr1bydgoszcz@go2.pl, www.mdk1.bydgoszcz.pl, dyr. Piotr Skowroński

Młodzieżowy Dom Kultury nr 2, im. Henryka Jordana, ul. Leszczyńskiego 42, 85-137 Bydgoszcz, tel./fax 523 731 795, dyr. Adam Łętocha. Biblioteka Literatury Fantastycznej im. Janusza A. Zajdla – Gimnazjum Nr 20, ul. Tucholska 30, czynne: wt., śr. 16-19.

Młodzieżowy Dom Kultury nr 4, ul. Dworcowa 82, 85-010 Bydgoszcz, tel./fax 523 224 413, e-mail: mdk4@cps.pl, www.mdk4.bydgoszcz.pl, dyr. Małgorzata Gładyszewska. 23

Młodzieżowy Dom Kultury nr 5, ul. Krysiewiczowej 8, 85-796 Bydgoszcz, tel./fax 523 485 002, dyr. Jolanta Wawrzonkowska, www.mdk5.bydgoszcz.pl, mdk@mdk5.bydgoszcz.pl.

Miejski Ośrodek Kultury, ul. Batorego 1/3, 85-104 Bydgoszcz, tel. 523 228 715, www.mok.bydgoszcz.pl 22 Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, ul. Berwińskiego 4, 85-044 Bydgoszcz, tel./fax 523 462 318, e-mail: muzeum@ukw.edu.pl, czynne: wt.-pt. 10-14, dyr. prof. dr hab. Adam Sudoł. 24 MUZEUM FARMACJI Apteki Pod Łabędziem, ul. Gdańska 5, tel. 523 220 187. 25 MUZEUM FOTOGRAFII – przy APK, Arkadiusz Blachowski. 2 MUZEUM KANAŁU BYDGOSKIEGO, przy III LO, ul. Nowogrodzka 3, www.muzeumkanalu.pl, tel. 693 765 075.

MUZEUM OKRĘGOWE im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy: ul. Gdańska 4, 85-006 Bydgoszcz, Dyrektor Muzeum dr Michał F. Woźniak; Sekretariat: tel./fax 52 58 59 966, e-mail: sekretariat@muzeum.bydgoszcz.pl; www.muzeum.bydgoszcz.pl, www.exploseum.pl, Dział Edukacji i Promocji: tel. 52 58 59 910-15, e-mail: promocja@muzeum.bydgoszcz.pl; Biblioteka muzealna: tel. 52 58 59 916.

Godziny zwiedzania Muzeum: wtorek – piątek 9.00-16.00, sobota, niedziela 10.00-16.00, poniedziałki – nieczynne Soboty – wstęp bezpłatny 26 MUZEUM OŚWIATY, ul. M. Curie-Skłodowskiej 4, tel. 523 426 590.

MUZEUM WOJSK LĄDOWYCH, ul. Czerkaska 2, 85-641 Bydgoszcz, dyr. Mirosław Giętkowski, tel. 523 782 026, www.muzeumwl.pl.

O

pera NOVA w Bydgoszczy dyrektor: Maciej Figas, ul. Marszałka Focha 5, 85-070 Bydgoszcz, tel. 523 251 502, Dział Promocji i Obsługi Widzów oraz przedsprzedaż biletów: tel. 523 251 655, fax 523 251 636. Kasa biletowa tel. 523 251 555. Obiekt dostosowany dla potrzeb osób niepełnosprawnych, www.operanova.bydgoszcz.pl 27

PAŁAC MŁODZIEŻY, ul. Jagiellońska 27,

85-097 Bydgoszcz, tel. 523 210 081, www.palac.bydgoszcz.pl, dyr. Joanna Busz. Tutaj: Galeria Pałac. 28

PEDAGOGICZNA BIBLIOTEKA WOJEWÓDZKA, ul. Skłodowskiej-Curie 4, 85-094 Bydgoszcz, tel. 523 413 074, www.pbw.bydgoszcz.pl, dyr. Lucyna Wojciechowska.

PROF-EUROPE Stowarzyszenie Nauczycieli Języka Francuskiego w Polsce, ul. Dworcowa 80, 85-010 Bydgoszcz.

Prezes: Marta Samolej-Chmielewska, tel./fax 523 221 661 oraz 601 679 572, www.profeurope.pl. 29

STOWARZYSZENIE ARTYSTYCZNE „MÓZG”, www.stowarzyszenie.mozg.art.pl, ul. Gdańska 10, 85-006 Bydgoszcz, tel. 523 455 195 30

Salezjańskie Stowarzyszenie Wychowania Młodzieży, ul. Salezjańska 1, 85-792 Bydgoszcz, www.dominiczek.salezjanie.pl, tel. 523 447 401 lub 523 766 739.

TEATR PANTOMIMY „DAR”

www.dar.art.pl; e-mail: teatrdar@wp.pl tel. 523 407 468, 602 572 021, 602 257 675 TEATR POLSKI im. Hieronima Konieczki dyrektor: Paweł Łysak, al. Mickiewicza 2, 85-071 Bydgoszcz, tel. 523 397 841, Kasa Teatru czynna jest od wtorku do piątku w godz. od 12 do 18 oraz godzinę przed spektaklem: tel. 523 397 818, fax 523 397 840 lub bilety@teatrpolski.pl, www.teatrpolski.pl 31 TOWARZYSTWO MIŁOŚNIKÓW MIASTA BYDGOSZCZY, ul. Jezuicka 4, tel./fax 523 225 196, 523 454 434, www.tmmb.pl, e-mail: tmmb@neostrada.pl,

skrytka pocztowa nr 17, 85-169 B 37, prezes Jerzy Derenda.

Biuro Zarządu czynne we wt., śr., czw. 9-15, sklep TMMB z bydgostianami, ul. Długa 15, czynny: pon.-pt. 10-18, sob. 10-14. 6 TOWARZYSTWO INICJATYW KULTURALNYCH, ul. Dworcowa 62/2, 85-009 Bydgoszcz, tel. 523 213 371, prezes Maria Papała. 32 TOWARZYSTWO MUZYCZNE im. Ignacego Jana Paderewskiego, ul. ks. Piotra Skargi 7, 85-018 Bydgoszcz, tel./fax 523 270 291, prezes Felicja Gwincińska. 33 TOWARZYSTWO OPEROWE im. prof. Felicji Krysiewiczowej, ul. Focha 5, 85-006 Bydgoszcz, prezes Zenona Tomczak, tel. 603 993 852, sekretarz zarządu Danuta Święcichowska. 27 TOWARZYSTWO POLSKO-AUSTRIACKIE, Oddział B. ul. Stary Rynek 5, 85-104 Bydgoszcz, tel. 609 678 277, e-mail: lubomira.kubiak@gmail.com, prezes Lubomira Kubiak, dyżury w każdą drugą środę miesiąca. 34 TOWARZYSTWO POLSKO-NIEMIECKIE, ul. Fordońska 120. Dyżury we wtorki w godz. 13-16, e-mail: tpn1@wp.pl prezes Stanisław Puls, tel. 523 411 805; sekretarz Danuta Kucik, tel. 523 454 074.

TOWARZYSTWO POLSKO-WŁOSKIE Stary Rynek 22-24 (III p., wejście przez KATALOGI), tel. 523 238 008, dyżury: 1. środa miesiąca godz. 17-19 www.api.bydgoszcz.pl; api@api.bydgoszcz.pl, prez. Elżbieta Renzetti. 35 TOWARZYSTWO PRZYJAŹNI POLSKOFRANCUSKIEJ, Siedziba na terenie WSG w Bydgoszczy ul. Garbary 2; bud.: H-01, Prezes: Małgorzata Panasewicz tel. 504 199 624, wiceprezes: Józef Owczarek, tel. 507 160 445 11

WiMBP BIBLIOTEKA GŁÓWNA Bydgoszcz, ul. Długa 39, tel. 523 238 008, 523 399 200 – centrala; 523 287 390 – sekretariat, fax 523 287 390, e-mail: sekretariat@wimbp.bydgoszcz.pl, www.wimbp.bydgoszcz.pl Dyrektor: Ewa Pronobis-Sosnowska 35 Wojewódzki Ośrodek Kultury i Sztuki Dyrektor: Maciej Puto, pl. Kościeleckich 6, 85-033 Bydgoszcz, wok@wok.bydgoszcz. com, tel. 52 585 15 01–03; Galeria Sztuki Ludowej i Nieprofesjonalnej, kierownik: Katarzyna Wolska, tel. 52 322 22 36, galeria@wok.bydgoszcz.com, www.wok.bydgoszcz.com 37

URZĄD MIASTA, ul. Sielanka 8a, www.bydgoszcz.pl, tel. 525 858 189, Wydział Kultury i Współpracy z Zagranicą 36 WĘDROWNICZEK – Klub Turystyczny, prezes Adam Czachorowski, tel. 523 251 635.

Redakcja BIK prosi Państwa o weryfikację danych: bik@mok.bydgoszcz.pl Polecamy prenumeratę w kioskach RUCHU. Zamów BIK w cenie 2 zł (jadąc po niego do centrum wydasz 2,60 zł w jedną stronę na bilet) RUCH S.A. ul. Dworcowa 104-108, tel. 52 36 00 645 (lub końcówki 646, 614)

Grudzień 2011 |

| 23

w y darzenia

Teatr Polski 1, 2, 3 grudnia, godzina 19.00 premiera 6 listopada 2010 czas trwania: 120 min. bez przerwy

Fiodor Dostojewski Łagodna reżyseria, scenografia, adaptacja tekstu, opracowanie muzyczne Barbara Wysocka; kostiumy Mirosław Kaczmarek; projekcje Lea Mattausch; reżyseria światła andergrand media; operatorzy filmu Artur Sienicki, Lea Mattausch; kurator projektu Anna Włodarska; występują: Karolina Adamczyk, Dominika Biernat, Małgorzata Witkowska, Mirek Guzowski, Artur Krajewski, Roland Nowak.

gowska; konsultacje choreograficzne Maćko Prusak, Aneta Jankowska; asystent reżysera Anna Włodarska; muzyka grana na żywo Błażej Gawliński, Sławek Szudrowicz, Maciej Szymborski, Kuba Ziołek; występują: Karolina Adamczyk, Dominika Biernat, Michał Czachor, Mirosław Guzowski, Marta Nieradkiewicz, Roland Nowak, Mateusz Łasowski, Marta Ścisłowicz, Małgorzata Witkowska, Piotr Żurawski

Ona ma lat 16, on 41. On jest właścicielem lombardu, ona jest nikim. Przychodziła do niego zastawiać jakieś rzeczy, a potem z nim zamieszkała. Raz jedli śniadanie w zupełnym milczeniu. Raz wyszedł na chwilę, a kiedy wrócił, już jej nie było. Czy taki związek jest możliwy? Czy to jest miłość? Czy ktoś ponosi winę za to co się stało?

Moment, w którym stawiamy te pytania, jest już momentem spóźnionym. TERAZ nie istnieje, zamiast niego jest przeszłość i rozsypana rzeczywistość. Moment rozbicia rzeczywistości to moment rozbicia lustra, to moment skoku, który następuje chwilę przed TERAZ i pozostawia nam w dłoniach ostre, potłuczone kawałki szkła. Bierzemy je garściami, zaciskamy pięści, napełniamy nimi kieszenie. To nie jest spektakl o uczuciach. To zapis rozpadu rzeczywistości.

3 grudnia, godziny 11.00, 15.00 czas trwania: 55 minut

Jan Brzechwa Pchła Szachrajka reżyseria Łukasz Gajdzis; scenografia Aleksandra Semenowicz; występują: Małgorzata Witkowska, Paweł L. Gilewski i Marcin Zawodziński Alternatywę dla wieczornej dobranocki znalazł bydgoski teatr. Zaprasza najmłodszych widzów na „Pchłę Szachrajkę” Jana Brzechwy. Przychodzą z rodzicami, ciociami albo starszym rodzeństwem. Średnia wieku przeciskających się wśród foteli szkrabów – 5-6 lat. Zasiadają szybko podekscytowane wydarzeniem, zaciskają piąstki, nerwowo poprawiają cisnący krawat na gumce, wyglądają ciekawie na scenę, wiercą się na kolanach rodziców.

Nagle zamierają… Na deskach pojawiają się trzy osoby.

Czarne spodnie, czarne koszulki, ciemne buty. Na scenie tylko czarne parawany, kilka kartonów i mroczne zasłony w tle. Tak tu szaro-buro, smutno jakoś. Nowo przybyli goście obiecują, że opowiedzą zaraz bajkę o przedziwnej pchle – szachrajce. I wtedy zaczynają się czary.

Michalina Łubecka, Gazeta Wyborcza

7, 8, 9 grudnia, godzina 19.00 prapremiera 29 lipca 2011 czas trwania: 120 minut

Artur Pałyga Szwoleżerowie reżyseria Jan Klata; scenografia, kostiumy Mirek Kaczmarek; muzyka Maciej Szymborski, Sławek Szudrowicz; reżyseria światła Justyna Ła24 |

| Grudzień 2011

Sz woleżerowie, fot. Hueckel

Szwoleżerowie Artura Pałygi rzucili publiczność na kolana (…) Żużel jest tu tylko punktem wyjścia do rozważań na temat sportu, adrenaliny, życia pod presją kibiców i pracodawców, dla których nie liczy się człowiek, a jedynie jego wyniki, punkty, zwycięstwa (…). Ogromna w tym zasługa bydgoskiego zespołu, który stanął na wysokości zadania.

Kuba Ignasiak, Nowości

15, 16, 17, 18, 20 grudnia, godzina 19.00

Bertolt Brecht, Kurt Weill Opera za trzy gorsze przekład Jacek S. Buras; reżyseria Paweł Łysak; scenografia i kostiumy Paweł Wodziński; kierownictwo muzyczne Michał Dobrzyński; kierownictwo wokalne Agnieszka Sowa; dramaturgia Paweł Sztarbowski; choreografia Zbigniew Szymczyk; reżyseria świateł Robert Łosicki; projekcje wideo Wojciech Zamiara; asystent reżysera Anna Włodarska; występują: Karolina Adamczyk, Michał Czachor, Mieczysław

w y darzenia

TANI BILET

DLA CZYTELNIKÓW BIK-u Z grudniowym numerem BIK-u bilety na spektakl

„Łagodna” i „Opera za trzy grosze” w cenie 12 zł!

Zapraszamy w terminie:

„Łagodna”

2.12.2011, godz. 19.00

Franaszek, Paweł Gilewski, Mirosław Guzowski, Michał Jarmicki, Marian Jaskulski, Magdalena Łaska, Mateusz Łasowski, Alicja Mozga, Marta Nieradkiewicz, Roland Nowak, Jerzy Pożarowski, Małgorzata Trofimiuk, Jakub Ulewicz, Małgorzata Witkowska, Marcin Zawodziński, Piotr Żurawski

Gra orkiestra pod dyrekcją Michała Dobrzyńskiego w składzie: 20.12.2011, godz. 19.00 Magdalena Sikorska (flet); Szymon Łukowski, Izabela Król (saksofony); Jeden egzemplarz BIK-u uprawnia do Krzysztof Marlewski, Mariusz Skotzakupu maksymalnie 4 biletów na jeden spektakl w promocyjnej cenie. nicki (trąbki); Adam Piórek (puzon); Kacper Chabrowski (akordeon); Monika Zarębska (fortepian); Paweł Tomaszewski (gitara hawajska); Agnieszka Balewska (fagot); Magdalena Kozber (wiolonczela); Radosław Manthey (kontrabas); Grzegorz Sikorski (perkusja)

„Opera za trzy grosze”

„Po prostu rozwal witrynę sklepową i wywieź na wózku rzeczy, które chcesz” – głosili inicjatorzy niedawnych zamieszek w Londynie. Anarchiści? Bandyci? A może po prostu wściekli na obecny system i panujące w nim zasady? Zdaniem Bertolta Brechta kapitalizm to przestępczy system. Utwór napisany został w 1928 roku, w czasie narastającego społecznego przesilenia i był przeczuciem nadchodzącego wielkiego kryzysu. Być może dlatego sztuka tak dobrze współgra ze współczesnymi czasami, gdy pod wpływem niedawnej paniki na giełdach światowych coraz częściej mówi się o zwyrodnieniach kapitalizmu, o tym, że cała globalna władza oddana została w ręce nieposkromionego, autorytarnego kapitału. Świat sytego Zachodu rozpada się na naszych oczach.

W spektaklu Pawła Łysaka z oryginalnego tekstu nie wykreślono nawet słowa. Ale kontekst nie pozostawi złudzeń, że rzecz dzieje się współcześnie. Bo przecież pod słynnym pytaniem: „Czymże jest włamanie do banku wobec założenia banku?” podpisaliby się dziś nie tylko ci, którzy spłacają długi w szwajcarskich frankach.

Mickiewicz. Dziady. Performance.

Spektakl został zaproszony do udziału w IV Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym BOSKA KOMEDIA w Krakowie i będzie tam prezentowany 12 grudnia.

Projekt teatr polska, tym razem w ramach projektu Klub kawalerów Teatr Polski w listopadzie rozpoczął objazd ze spektaklem KLUB KAWALERÓW w ramach programu Teatr Polska m.in.: w Mogilnie, Wałczu, Brodnicy, Świeciu i Pile!

Terminy i miejsca pokazów spektaklu w grudniu: 4.12.2011, niedziela, godz. 18.00 Brodnicki Dom Kultury w Brodnicy 6.12.2011, wtorek, godz. 19.00 Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Świeciu 14.12.2011, wtorek, godz. 18.00 Pilski Dom Kultury w Pile Teatr Polska jest atrakcyjną ofertą teatralną skierowaną do środowisk pozbawionych kontaktu z twórczością teatralną. Projekt został zainicjowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego i jest koordynowany przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie. Założeniem projektu jest zaktywizowanie teatrów do działalności wykraczającej poza własne miasto i konkretny budynek teatralny. Projekt ma także rozwijać współpracę między teatrami a ośrodkami kultury i ułatwić poznanie nowych miejsc i przestrzeni, w których można wystawić przedstawienie teatralne. W ramach tegorocznej edycji programu Teatr Polska teatry będą miały możliwość zaprezentowania swoich spektakli w objazdach pomiędzy czerwcem a grudniem 2011.

29, 30 grudnia, godzina 19.00 31 grudnia, godzina 20.00 – SYLWESTER

Francis Scott Fitzgerald Wielki Gatsby adaptacja, reżyseria, opracowanie muzyczne, video Michał Zadara; scenografia Robert Rumas; kostiumy Julia Kornacka; reżyseria światła, operator kamery Artur Sienicki; asystent reżysera Łukasz Korczak; występują: Karolina Adamczyk, Dominika Biernat, Michał Czachor, Mirosław Guzowski, Michał Jarmicki, Marian Jaskulski, Artur Krajewski, Mateusz Łasowski, Roland Nowak, Anita Sokołowska, Marta Ścisłowicz, Małgorzata Trofimiuk, Jakub Ulewicz, Małgorzata Witkowska, Barbara Wysocka (gościnnie), Marcin Zawodziński, Piotr Żurawski Akcja Gatsby’ego toczy się w latach dwudziestych XX. wieku w USA (…). Oczywiście, że czytam Gatsby’ego w latach dwudziestych XXI wieku w Polsce dlatego, że widzę w tych ludziach bohaterów naszego czasu i naszego kraju (…). Gatsby odbywa się sto lat temu w USA i dzisiaj w Polsce równocześnie – tak jak przy lekturze: czytam dzisiaj, a historia jest dawna.

Michał Zadara

K l u b k a w a l e r ó w, f o t . M a r c i n S a u t e r

Michał Bałucki Klub kawalerów reżyseria Łukasz Gajdzis; scenografia Mirek Kaczmarek; ruch sceniczny Aneta Jankowska; opracowanie muzyczne Maciej Szymborski; akordeon Kacper Chabrowski; reżyseria światła Robert Łosicki; inspicjent Hanna Gruszczyńska; wystepują: Karolina Adamczyk, Michał Czachor, Paweł Gilewski, Marian Jaskulski, Magdalena Łaska, Roland Nowak, Jerzy Pożarowski, Małgorzata Trofimiuk, Małgorzata Witkowska, Marcin Zawodziński premiera 18 grudnia 2010, czas trwania: 110 min. z przerwą Grudzień 2011 |

| 25

w y darzenia

Filharmonia Pomorska piątek, 2 XII 2011, godz. 19

Erzhan Kulibaev – rewelacja Konkursu Wieniawskiego 2011 Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej Tadeusz Wojciechowski, dyrygent Erzhan Kulibaev, skrzypce (Kazachstan) Wieniawski – II Koncert skrzypcowy d-moll op. 22 Ravel – Alborada del grazioso Ravel – Bolero Niewątpliwie clou koncertu – rewelacyjny skrzypek z Kazachstanu, który objawił się jako wielka, pociągająca osobowość artystyczna tegorocznego Konkursu Wieniawskiego mimo, że nie zdobył jego głównego trofeum, będzie naszym wyjątkowym gościem.

– Skrzypce są całym moim życiem, gram od zawsze, nie liczę godzin i tu, w Poznaniu, nie robię nic innego, tylko gram! – Moje skrzypce to Stradivarius z 1722 roku, który niegdyś należał do Pierre’a Rodego. Instrument jest inkrustowany kością słoniową. Możliwość gry na tym instrumencie wygrałem jako nagrodę w konkursie Hindemitha w Berlinie – powiedział Erzhan Kulibaev, w wywiadzie dla Radiowej Dwójki. Młody wirtuoz skrzypiec z Kazachstanu okazał nieprzeciętny talent i charyzmę nie tylko podczas przesłuchań, ale i całego pierwszego etapu. W efekcie został wyróżniony oraz otrzymał: od specjalnego jury młodzieżowego Nagrodę Jury Młodych (5000 euro), ufundowaną przez zakłady „Volkswagen” Poznań oraz Nagrodę Floriana Leonarda, czyli użyczenie finaliście Konkursu na rok włoskich skrzypiec autorstwa Giovanniego Battisty Guadagniniego (Turyn 1779). Obecnie 25-letni Kulibaev studia muzyczne rozpoczął w rodzinnej Ałma Acie, kontynuował je w Moskwie, w tej chwili jest studentem Wyższej Szkoły Muzycznej Królowej Zofii w Madrycie, ale zdecydowanie jest reprezentantem szkoły rosyjskiej. Gra na wspaniałym instrumencie Stradivari „Rode”, najcenniejszym instrumencie w tegorocznym XIV Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. H. Wieniawskiego. Turniej wirtuozów wiolinistów odbył się się między 8 a 23 października 2011 w Poznaniu. Do konkursu zostało zakwalifikowanych 53 skrzypków. Przewodniczącym jury był Maxim Vengerov, I nagrodę otrzymała Soyoung Yoon (Korea Południowa).

Ponadto w programie koncertu usłyszymy m.in. ponadczasowy hit światowych sal koncertowych – Bolero Ravela, czyli zapowiada się bardzo efektowny wieczór symfoniczny.

26 |

| Grudzień 2011

piątek, 16 XII 2011, godz. 19 Orkiestra Kameralna Capella Bydgostiensis Kerstin Behnke, dyrygent Uta von Willert, sopran Buxtehude – Kantata „Dixit Dominus Domino meo” Corelli – Concerto grosso g-moll „Na Boże Narodzenie” Wyjątkowy czas oczekiwania na najpiękniejsze i najbardziej rodzinne święta niezmiennie jest okraszany w Filharmonii odpowiednią muzyką, dlatego w repertuarze znalazło się również dzieło Arcangelo Corellego – znakomitego wiolinisty, kompozytora i pedagoga włoskiego baroku, autora terminu concerto grosso, twórcy sonat triowych i solowych na skrzypcach. Pośród 12, genialnych concerto grossi Corellego bodajże najpiękniejsze jest właśnie pt. „Boże Narodzenie”. Kameralistów poprowadzi młoda, utalentowana niemiecka artystka Kerstin Behnke, którą już znamy jako dyrygentkę ,zaprzyjaźnionego z Filharmonią bydgoską od lat, Chóru Berliner Cappella.

Partie solowe w Kantacie Buxtehudego zaśpiewa uznana sopranistka niemiecka Uta von Willert. Dietrich Buxtehude to niemiecki organista i kompozytor okresu baroku głównie muzyki organowej i kościelnej muzyki wokalnej.

niedziela, 18 XII 2011, godz. 19

BÓG SIĘ RODZI – koncert kolęd

Chór Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy Sylwester Matczak, dyrygent Elżbieta Stengert, sopran Michał Wachowiak, organy Bernard Mendlik, przygotowanie Chóru Kolędy różnych narodów

czwartek, 22 XII 2011, godz. 19

Świąteczny koncert rodzinny „KOLĘDY EUROPY” Zespół Pieśni i Tańca Płomienie z MDK nr 4 Chór Kameralny „Akolada” Toruński Kwartet Dęty Blaszany „COPERNICUS BRASS” w programie kolędy Europy m.in.: O Tannenbaum sł. Ernest Anschutz Martinet – Petit Papa Noel sł. R. Vincy Carey/Afanasieff – All I want for Christmas is you

Dwa z pozoru różne koncerty, ale łączy je wspólny mianownik: jedyne w swoim rodzaju, ukochane przez

w y darzenia

wszystkich na całym świecie – kolędy. Gwoli przypomnienia… Słowo „kolęda” pochodzi od łacińskiego wyrazu „calendae” oznaczającego pierwszy dzień miesiąca, w którym mijał termin płacenia długów. Kalendy styczniowe, które rozpoczynały nowy rok, były wielkim świętem. Zbiegały się one z grudniowymi uroczystościami ku czci Saturna – czasem pojednania, zabawy i podarków. Chrześcijanie chcieli wpisać się w ten kalendarz i stopniowo zastąpić pogańskie zwyczaje ewangelicznymi. W IV w. obchody świąt Bożego Narodzenia wyznaczono na 25 grudnia. Pieśni, jakie śpiewano na początku, zawierały życzenia pomyślności i urodzaju (Saturn był patronem rolników i gospodarzy), pochwały i podziękowania dla dobroczyńców. Z czasem zaczęły przenikać do nich treści chrześcijańskie. W VI-VII w. zwyczaje rzymskie dotarły na Bałkany, a poprzez Grecję do Słowian.

Kiedy dokładnie w Polsce zaczęto kolędować, nie wiadomo. Wiadomo jednak, że w XIII w. św. Franciszek z Asyżu zbudował pierwszą szopkę bożonarodzeniową. Zwyczaj ten poprzez franciszkanów szybko dotarł do Polski, dając okazję do powstania pieśni ludowych opisujących realia narodzin Jezusa. Ślady pierwszych pieśni o tematyce Bożego Narodzenia znajdujemy w dialogach i misteriach staropolskich oraz poematach zwanych rotułami. Nazwę „kolędy” otrzymały one dopiero ok. XVII w. Prawdopodobnie najstarszą kolędą w języku polskim jest pieśń z roku 1424: Zdrów bądź królu anielski. Tytułowa kolęda koncertu z udziałem chóru z bydgoskiego UKW, Bóg się rodzi, czyli Pieśń o Narodzeniu Pańskim – której autorem słów jest Franciszek Karpiński, pierwszy raz została wydana drukiem w 1792 w śpiewniku zatytułowanym Pieśni nabożne. Tekst Karpińskiego śpiewany był na różne melodie. Obecnie używana melodia utrzymana jest w rytmie poloneza i przypisuje się ją Karolowi Kurpińskiemu, aczkolwiek nie wyklucza się jej ludowego pochodzenia.

piątek, 30 XII 2011, godz. 17 i 20 sobota, 31 XII, godz, 17 i 20

KONCERTY SYLWESTROWE Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej Bogdan Jarmołowicz, dyrygent Patrycja Kotlarska, śpiew Agnieszka Ciupek, śpiew Jacek Kotlarski, śpiew Katarzyna Marcysiak, Dariusz Bereski, prowadzenie w programie największe hity muzyki filmowej (m.in.

Król Lew, Titanic) oraz musicalowej (m.in. Upiór w operze, Skrzypek na dachu, My Fair Lady, West Side Story, Koty)

Koncerty Sylwestrowe organizowane przez Filharmonię Pomorską cieszą się najdłuższą i najbardziej chlubną tradycją w naszym Regionie. Wszyscy, którzy pragną pożegnać stary rok w eleganckim stylu, doborowym towarzystwie, przy dźwiękach najpiękniejszych przebojów srebrnego ekranu i musicalowych, w stylowych wnętrzach gmachu Filharmonii i w sali z fenomenalną akustyką mogą zawsze liczyć na nasze wyszukane oferty koncertowe. W tym roku gośćmi galowych koncertów sylwestrowych będą: Patrycja Kotlarska – od 1998 związana z Teatrem Muzycznym Roma w Warszawie, w którym brała udział w spektaklach „Crazy for you”, „Grease”, „Miss Saigon”, „Taniec Wampirów”, „Upiór w operze”. Pracuje przy projektach płytowych i telewizyjnych m.in. programów „Jak Oni Śpiewają”, „Tylko Nas Dwoje”, „Zacisze Gwiazd” z Orkiestrą Jacka Piskorza, wykonała partie chóralne na płytach Krzysztofa Herdzina i najnowszej płycie Ireny Santor. Obecnie współpracuje z Maryla Rodowicz. Agnieszka Ciupek, absolwentka krakowskiej Akademii Muzycznej, uczennica Leopolda Stawarza – sopranistka, która czuje się doskonale zarówno w repertuarze operetkowo-operowym, jak i rozrywkowym. Jacek Kotlarski – absolwent Studium Piosenkarskiego w Poznaniu i Akademii Muzycznej w Katowicach na wydziale Jazzu i Muzyki Rozrywkowej.

W latach 2000-2007 współpracował z teatrem muzycznym Roma w Warszawie biorąc udział w spektaklach: „Miss Sajgon”, „Grease”, „Koty”, „Taniec Wampirów”.

Obecnie wokalista sesyjny, nagrywający i współpracujący z czołowymi aranżerami polskiej muzyki rozrywkowej, takimi jak Krzysztof Herdzin, Krzesimir Dębski.

Aktualnie wydaje pierwszą solową płytę. Na sylwestrowym podium dyrygenckim stanie Bogdan Jarmołowicz, który od kilkunastu lat aranżuje, opracowując różne stylistycznie programy na potrzeby orkiestry symfonicznej. Od 1990 roku nieprzerwanie prowadzi koncerty inauguracyjne odbywających się co roku w Słupsku Festiwali Pianistyki Polskiej. Jest laureatem wielu nagród artystycznych i państwowych, wśród nich Osobowość Radiowa Roku – wyróżnienie przyznawane przez zarząd i dziennikarzy Radia Gdańsk, dwukrotnie Pomorskiej Nagrody Artystycznej. Od 1992 jest dyrektorem Państwowej Orkiestry Kameralnej i Teatru Impresaryjnego w Słupsku, przekształconej w czerwca 2005 w Polską Filharmonię Sinfonia Baltica. Wszystkie koncerty ożywią słowem: bydgoska reporterka TVP Katarzyna Marcysiak oraz aktor toruńskiego Teatru W. Horzycy – Dariusz Bereski.

Czytelnikom BIK-u serdecznie życzymy dobrych, pełnych miłości i radości Świąt Bożego Narodzenia oraz wiele pomyślności w Nowym 2012 Roku.

Oprac. Mariola Grochowina

Grudzień 2011 |

| 27

w y darzenia

Opera Nova w Bydgoszczy sobota 10.12.2011, godz. 19.00 niedziela 11.12.2011, godz. 19.00

SEN NOCY LETNIEJ balet do muzyki Feliksa Mendelssohna Inscenizacja i choreografia Karol Urbański Kierownictwo muzyczne Jerzy Wołosiuk BALET, CHÓR ŻEŃSKI i ORKIESTRA OPERY NOVA Karol Urbański, inscenizator i choreograf, realizując najnowszą premierę w Operze Nova, podążył tropami komedii Szekspira: oglądamy więc królestwo elfów, władającego nim Oberona i wszędobylskiego, niebezpiecznego Puka, czapkę z oślimi uszami ,mgłę zasnuwającą las oraz „wątek ludzki”, czyli rzemieślników przygotowujących teatralne przedstawienie z okazji ślubu Tezeusza z Hipolitą.

Choreograf, który wcześniej w swej karierze zawodowej sam tańczył w „Śnie nocy letniej” mówi, modyfikując zdanie filozofa Ludwika Wittgensteina: „O czym nie można mówić, należy tańczyć”.

Pokazuje zawiłości ludzkich uczuć, bezradność człowieka wobec ich wygasania, wieczne poszukiwanie miłości i akceptacji drugich… Wszystko to jednak Na próbie do Snu Noc y Letniej. Olga Marc z ak , Piotr Kobier z yń sk i, pier wsi soliści baletu Oper y Nova. Fot. Andr zej Makowsk i

w nastroju pogodnej opowieści z elementami komediowymi.

Kostiumy zaprojektowane przez Tijanę Tyski odwołują się do leśnych barw, ulubionych wszak przez elfy: różnych odcienie zieleni (szmaragdowa, oliwkowa, soczysta trawiasta).

Dla kobiet zaprojektowała wspaniałe suknie do finałowej sceny ślubu: aplikacje koronkowe i ręcznie doszywane rąbki trenów migoczą mnóstwem koralików i pysznią się perełkami. Jednak w tym spektaklu częściej przebierają się panowie: Oberon ma piękny płaszcz z zielonej organzy, Spodek wystąpi w granatowym płaszczu, Puk hasa w zielonych „sindbadach”, ma także kurtkę zapinaną na magnesy, dzięki czemu łatwo może się jej pozbyć.

Dla scenografa, Wacława Tadeusza Ostrowskiego to pierwsza tak duża, samodzielna praca na teatralnej scenie. W budowaniu nastroju wspomogły go światła i „ustawione” przez Macieja Igielskiegoi projekcje video Krystiana Drywy. Dla potrzeb spektaklu, obok muzyki scenicznej Mendelssohna do komedii Szekspira, w tym kantaty „Lobesgesang” na dwa soprany solowe, chór żeński i orkiestrę, wykorzystane zostały fragmenty Symfonii „Szkockiej” i „Włoskiej”, uwertura „Meluzyna”. czwartek 15.12.2011, godz. 19.00 piątek 16.12.2011, godz. 19.00 sobota 17.12.2011, godz. 19.00

MADAMA BUTTERFLY opera Giacomo Pucciniego Reżyseria Marianne Berglöf Kierownictwo muzyczne Maciej Figas Scenografia Andrey von Schlippe Kostiumy Christine Haller W Nagasaki, kosmopolitycznym porcie japońskim, zdarzały się historie jak opisana w powieści Johna Longa a następnie przeniesiona na scenę przez Davida Belasco. Puccini obejrzał ją w 1900 r. i zafrapowała go. Libretto Madama Butterfly autorstwa L. Illiki i G. Giacosy jest jednym z najlepszych, zachowujących ścisłość, zgodność natury historycznej i topografii. „Madama Butterfly” jest pierwszą z oper Pucciniego, której akcja rozgrywa się w egzotycznym środowisku. Kompozytor podczas pracy studiował muzykę (typ melodyki, instrumentację) i obyczajowość Japonii. Tytułowa bohaterka jest najgłębiej przedstawiona pod względem psychologicznym: jako radosna pełna nadziei narzeczona, ufająca i wierna żona, zrozpaczona, porzucona kobieta, spokojna i pewna swej decyzji przed śmiercią – w każdym stanie „Pani Motyl” budzi fascynację słuchacza i dominuje na scenie.

Opera Pucciniego zaliczana do dzieł werystycznych, wystawiane jest z niesłabnącym powodzeniem na scenach całego świata.

28 |

| Grudzień 2011

M a d a m a B u t t e r f l y. J a n u s z R a t a j c z a k j a k o P i n k e r t o n .

Fot. Marek Chełminiak

„Madama” na bydgoskiej scenie zachwyca wspaniałym brzmieniem orkiestry, aktorsko wiarygodnie oddanymi uczuciami, pięknem głosów, grą światła.

czwartek 29.12.2011, godz. 19.00 piątek 30.12.2011, godz. 16.30 i 20.00 sobota 31.12.2011, godz. 16.30 i 20.00 niedziela 1.01.2012, godz. 17.00 poniedziałek 2.01.2012, godz. 19.00

GALA SYLWESTROWO-NOWOROCZNA Kierownictwo muzyczne Maciej Figas Reżyseria Sebastian Gonciarz Choreografia Iwona Runowska Scenografia i kostiumy Mariusz Napierała Przygotowanie chóru Henryk Wierzchoń Prowadzenie Cezary Pazura

Chyba żaden spektakl nie jest tak wyczekiwany w ciągu roku, jak te nadzwyczajne koncerty.

To właściwie nieformalne premiery! Angażują wszystkie siły wykonawcze: solistów, chór, balet, orkiestrę i realizacyjne: opracowywane są nowe układy choreograficzne, szyte są nowe kostiumy, stawiane nowe dekoracje. Nowe gagi wymyśla w pocie czoła reżyser: dramaturgia koncertu musi mieć zmienną amplitudę, uwzględniać pola popisu dla artystów i „wejścia” gościa-prowadzącego. Musi godzić ogień z wodą! Soliści prześcigają się w podawaniu propozycji, które pozwolą im pokazać kunszt śpiewaczy i talent komediowy. Kto by pomyślał, że diva tak tańczy a słodki tenor objawi swe prawdziwe oblicze jako bezwzględny mafioso.

Najwięcej do pokazania ma balet. Orkiestra nie może się z tym pogodzić i też żąda „pełnego wynurzenia” z kanału. Były już pojedynki gangów, były góralskie kuligi, były songi na bananowych wyspach, dekadenckie zabawy w kabaretach i – zawsze spektakularne – finały w blasku rac i huku strzelających korków od musujących win.

Aranżacje na nadchodzące koncerty piszą Krzysztof Herdzin, Tomasz Filipczak, Przemysław Zych, Tomasz Szymuś, Dawid Lubowicz. Kultowe przeboje wielkiego ekranu, melodie przedwojennych teatrzyków, genialne piosenki niedoścignionych Starszych Panów, elegancja i lekkość francuskiej piosenki oraz wielkie emocje… stadionów. Sztuka do siedmiu koncertów!

Ewa Chałat

K o n c e r t s y l w e s t r o w y 2 010 , O r k i e s t r a O p e r y N o v a . F o t . M a r e k C h e ł m i n i a k

Grudzień 2011 |

| 29

w y darzenia

Muzeum Okręgowe im. L. Wyczółkowskiego 11 grudnia 2011 roku, godz. 12.00-15.00 Zespół Spichrzy, ul. Grodzka 7-11

Spotkanie z cyklu Niedziela w Muzeum „Gdzie się spełnił cud…”

W programie :

12.00-12.30 – Rodzinne poszukiwania świątecznych niespodzianek – zabawa integracyjna dla dzieci i rodziców (Anna Chmara) 12.30-13.30 – Gdzie się spełnił cud… Szopki krakowskie ze zbiorów Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie – opowieść Marii Flinik-Huryn 12.30-13.30 – Świąteczny czas – warsztaty tworzenia kartek świątecznych (Anna Chmara); Anioły są wśród nas – warsztaty zdobienia gipsowych figurek (Joanna Truszkowska) – na zajęcia obowiązują wcześniejsze zapisy pod numerami telefonów 525 859 910 lub 525 859 911 12.00-13.30 – Tajniki warsztatu twórcy ludowego – pokaz tworzenia szopki bożonarodzeniowej (Zygmunt Kędzierski) 13.30-15.00 – Budujemy szopkę – warsztaty dla całych rodzin (Zygmunt Kędzierski) 14 grudnia 2011 r., godz. 18.00 Galeria Sztuki Nowoczesnej, ul. Mennica 8a wystawa czynna do 5 lutego 2012 r.

Otwarcie wystawy „Obszary malarskich wyobraźni. Obrazy artystów malarzy pedagogów Zakładu Malarstwa na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu” Muzeum Okręgowe zaprasza na ekspozycję przygotowaną w ramach cyklu wystaw prezentujących aktualne osiągnięcia artystów skupionych na polskich uczelniach.

Przybliżone zostanie środowisko malarzy związanych z toruńskim Zakładem Malarstwa na Wydziale Sztuk Pięknych UMK – twórców, będących równocześnie pedagogami kształtującymi artystyczne osobowości studentów. Wystawa zaprezentuje bogactwo różnorodnych, często odmiennych, postaw twórczych, na które składają się realizacje poszczególnych artystów: Piotra Klugowskiego, Jana Pręgowskiego, Lecha Wolskiego, Mieczysława Ziomka, Krzysztofa Pituły, Waldemara Woźniaka, Piotra Będkowskiego, Andrzeja Kałuckiego, Justyny Grzebieniowskiej, Ireneusza Kopacza, Anny Wysockiej, Piotra Zaporowicza i Rafała Czwichockiego.

Inga Kopciewicz

29 grudnia 2011 r., godz. 13.00 Zespół Spichrzy, ul. Grodzka 7-11.

Otwarcie wystawy „Od Starego Rynku do placu Wolności. Spacer ulicami międzywojennej Bydgoszczy” Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, które posiada w ramach Działu Hi30 |

| Grudzień 2011

storii najbogatszy w Bydgoszczy zbiór zabytków związanych z przeszłością miasta i jego mieszkańców, wyszło z inicjatywą stworzenia stałej wystawy historycznej, opartej o najnowsze założenia i techniki w zakresie wystawiennictwa.

Wybór dwudziestolecia międzywojennego jako okresu scalającego wszystkie wątki ekspozycji jest nieprzypadkowy, bowiem powrót Bydgoszczy w styczniu 1920 roku po prawie półtorawiekowej zależności pruskiej do odrodzonej Polski był prawdziwym przełomem otwierającym dzieje miasta na kolejny etap intrygujących zmian społeczno-kulturowych i gospodarczych.

Narracja wystawy koncentruje się wokół spaceru po rejonie śródmiejskim – od Starego Rynku, poprzez ulicę Mostową, plac Teatralny, ulicę Gdańską, aż do placu Wolności. Wędrówka ta, w wymiarze czasowym, prowadzi od miasta lokacyjnego do ośrodka nowoczesnego, o ważnym statusie dla pogranicza Pomorza, Wielkopolski i Kujaw. Dzięki takiemu potraktowaniu tematu możliwe staje się nawarstwienie elementów kulturowych z różnych okresów w dziejach miasta. Ponadto, wystawa stanowi rodzaj przewodnika po Bydgoszczy, w którym zaprezentowane są najważniejsze symbole miasta, elementy miejskiej architektury, ciekawe miejsca, a także ludzie i ich życie codzienne oraz pozostałe po nich pamiątki. Dodatkowo w rolę tłumacza realiów międzywojennego świata wciela się Jerzy Sulima-Kamiński, autor książki Most Królowej Jadwigi. Cytowane fragmenty jego powieści prowadzą odbiorcę po kolejnych miejscach tytułowego spaceru, a całość wystawy ma zachęcić do konfrontacji zdobytej na ekspozycji wiedzy z rzeczywistością, wycieczek po mieście i indywidualnego odkrywania jego ukrytych znaczeń.

Ekspozycja podzielona została tematycznie na dwie duże części odpowiadające układowi przestrzennemu sal. W pierwszej, która zajmuje wnętrze o charakterze zabytkowym (drewniany strop), następuje wprowadzenie odbiorcy w problematykę ekspozycji i uszczegółowienie podstawowych informacji – wiedzy o historii Bydgoszczy, strukturze władzy miejskiej, handlu i rzemiośle, mozaice wyznaniowej oraz symbolach miasta.

W drugiej, właściwej części ekspozycji, w sali o neutralnym kształcie, skoncentrowano eksponaty związane z funkcjonowaniem międzywojennego miasta, dynamiką jego rozwoju oraz życiem bydgoszczan.

Dominantę tej części wystawy stanowią dwa stoły, łączące w sobie cechy makiety, multimedialnego informatora i ekspozytora materiału ikonograficznego.

Służą one idei tytułowego spaceru ulicami miasta, obrazując sytuację urbanistyczną omawianego rejonu.

Wprowadzają czytelny podział przestrzeni zarówno pod kątem rzeczowym, jak i topograficznym. Pierwszy z nich przedstawiając okolice Starego Rynku, ulicy Mostowej i rzeki oraz placu Teatralnego, umożliwia naświetlenie zagadnień związanych tematycznie z tym

U l i c a G d a ń s k a – s t r o n a z a c h o d n i a o d u l . P o m o r s k i e j , o k . 193 0

obszarem miasta. Wskazuje na znaczenie Starego Rynku jako administracyjno-handlowego centrum miasta oraz podkreśla rolę rzeki Brdy dla handlu i transportu wodnego oraz sportów wodnych i szeroko rozumianej rekreacji. Z kolei plac Teatralny będąc węzłem komunikacji miejskiej pełnił zarazem rolę obszaru związanego z bydgoską kulturą. Natomiast drugi stół koncentruje uwagę odbiorcy na zabudowie ulicy Gdańskiej i placu Wolności. Rozwiązanie tego typu ułatwia przedstawienie treści dotyczących handlu i usług, rozrywki (hoteli, kawiarni, restauracji) oraz obchodów ważnych uroczystości, zespolonych integralnie z główną arterią miasta.

Nieco dalej zobrazowana została problematyka szeroko rozumianej gospodarki, w tym przemysłu i inwestycji miejskich. Obok wyżej wymienionych zagadnień zaprezentowano także życie codzienne mieszkańców międzywojennej Bydgoszczy (Polaków i członków mniejszości narodowych). Mocnym aspektem tej części wystawy są relacje polsko-niemieckie, dzięki dokumentacji losów Wieży Bismarcka. Ostatni etap spaceru poświęcono bydgoskiemu Muzeum, instytucji swym rodowodem sięgającej okresu międzywojnia.

Z dzisiejszej perspektywy, zakończenie wędrówki po ekspozycji w tym właśnie miejscu stanowić ma potwierdzenie tezy, iż w muzeum dokonuje się poznanie dziejów miasta.

Osobny fragment ekspozycji stanowi specjalna przestrzeń edukacyjna, przygotowana z myślą o najmłodszych odbiorcach. Jest to miejsce, gdzie dzieci poprzez gry i zabawy mogą sprawdzić i praktycznie zastosować wiedzę nabytą w trakcie zwiedzania wystawy.

Anna Szybowicz

Wystawę dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Patronat honorowy nad wystawą objął Prezydent Bydgoszczy Rafał Bruski Patroni medialni ekspozycji: Gazeta Wyborcza, Radio PiK i Telewizja Polska Oddział w Bydgoszczy

Wystawy czasowe: Zespół Spichrzy, ul. Grodzka 7-11. „Gdzie się spełnił cud… Szopki krakowskie ze zbiorów Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie”. Ekspozycja czynna do 29 stycznia 2012 r.

Galeria Sztuki Nowoczesnej, ul. Mennica 8a „Rewolucje graficzne. Albrecht Dürer i szkoła niemiecka XV i XVI wieku”. Wystawa czynna do 4 grudnia 2011 r.

Europejskie Centrum Pieniądza, ul. Mennica 4 „Od pieniądza narodowego do euro”. Wystawa czynna do 31 grudnia 2011 r.

Wystawy stałe: ul. Dąbrowa „EXPLOSEUM – centrum techniki wojennej DAG Fabrik Bromberg” Zbiory Archeologiczne, ul. Mennica 2 „W grodzie Bydgosta. Tajemnice życia wczesnośredniowiecznych mieszkańców Bydgoszczy i okolic” Europejskie Centrum Pieniądza, ul. Mennica 4 „Mennica bydgoska” Leon Wyczółkowski, ul. Mennica 7 „Leon Wyczółkowski (1852-1936), malarstwo, rysunek, grafika”.

Galeria Sztuki Nowoczesnej, ul. Mennica 8a „Galerii Sztuki Nowoczesnej”.

Zespół Spichrzy, ul. Grodzka 7-11. „Pamiątki bydgoskie” Zespół Spichrzy, ul. Grodzka 7-11. „Bydgoszcz – okruchy miasta” Zespół Spichrzy, ul. Grodzka 7-11. „Secesja. Rzemiosło artystyczne ze zbiorów własnych Muzeum”. Wystawa czynna do grudnia 2011 roku.

Opera Nova, ul. Marszałka Focha 5 „Fonografia operowa”

Inf. Mateusz Soliński

Grudzień 2011 |

| 31

w y darzenia

Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna WiMBP w Bydgoszczy świątecznie To właśnie tego wieczoru, gdy wiatr zimny śniegiem dmucha, w serca złamane i smutne po cichu wstępuje otucha. (Emilia Waśniowska)

B

oże Narodzenie jest częstym motywem podejmowanym w literaturze. Ze wszystkich świąt to właśnie ono cieszy się największą popularnością wśród powieściopisarzy i poetów. Duży wpływ na to ma niezwykła magia świąt i ludzi, którzy tworzą niepowtarzalny klimat. Pod koniec grudnia, niemal w każdym zakątku świata, w powietrzu unosi się aura świątecznego przyspieszenia, radości i ciepła domu rodzinnego. Wspaniały czar Świąt Bożego Narodzenia inspiruje artystów do tworzenia…

12 grudnia, godz. 18.00, WiMBP w Bydgoszczy – Izba Pamięci Adama Grzymały-Siedleckiego, Pracownia Teatrologiczna ul. Libelta 5/10

SPOTKANIE Z POEZJĄ – Świąteczna Biesiada Literacka

Podczas wieczoru bydgoscy artyści Wanda i Eugeniusz Rzyscy wprowadzą nas w magiczną atmosferę zimowych świąt.

Liczba miejsc ograniczona. Osoby chętne zapraszamy po odbiór bezpłatnych zaproszeń, które dostępne będą w Sekretariacie WiMBP ul. Długa 39, od 1 grudnia 2011 r., w godz. 9.00-15.30.

14 grudnia 2011, godz. 13.00, Sala Wykładowa, Stary Rynek 24, wstęp wolny

Wykład dr. Dariusza Tomasza Lebiody pt. „Zło w twórczości Czesława Miłosza” Rok 2011 został ogłoszony przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Rokiem Czesława Miłosza. Kontynuując obchody roku Noblisty, Biblioteka zaprasza miłośników literatury na wykład pt.: „Zło w twórczości Czesława Miłosza”, który przedstawi dr. Dariusz Tomasz Lebioda. Wykład połączony będzie z pokazem multimedialnym.

Dariusz Tomasz Lebioda – wykładowca Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. Członek Stowarzyszenia Kultury Europejskiej (SEC), Związku Literatów Polskich i Bydgoskiego Stowarzyszenia Artystycznego. Redaktor naczelny kwartalnika filologiczno-artystycznego „Temat”.

Wydał ponad dwadzieścia pięć zbiorów wierszy. Autor wielu książek eseistycznych, poświęconych poezji dziewiętnastego i dwudziestego wieku. Trzykrotny stypendysta Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, laureat wielu nagród w dziedzinie literatury.

Opracowała: Lucyna Matczyńska

32 |

| Grudzień 2011

Grudzień 2011 – wybrane zajęcia edukacyjne 1.12.2011, godz. 17.00, WiMBP (Filia nr 30 dla dorosłych i dla dzieci ul. Toruńska 185) Zajęcia „Klubu odkrywców”.

2.12.2011, godz. 15.00, WiMBP (Filia nr 3 dla dzieci i młodzieży ul. Grunwaldzka 59) „Laponia – ojczyzna świętego Mikołaja” – poznajemy wiadomości na temat najpiękniejszej krainy poza kręgiem polarnym – zajęcia edukacyjne.

6.12.2011, godz. 15.30, WiMBP (Filia nr 13 dla dzieci i młodzieży ul. Połczyńska 3) „Zima po mysiemu” – spotkanie Kółka Plastycznego „Mały Artysta” – warsztaty plastyczne.

8.12.2011, godz. 11.00, WiMBP (Biblioteka Główna ul. Stary Rynek 24)

BIBLIOTEKA UCZY I BAWI: „Mikołajki w Bibliotece”

Impreza dla najmłodszych czytelników przedstawiająca tradycje Świąt Bożego Narodzenia – w programie: prelekcja przedstawiająca tradycje Świąt Bożego Narodzenia na Kujawach, koncert kolęd w wykonaniu chóru dziecięcego z Państwowego Zespołu Szkół Muzycznych im. Artura Rubinsteina w Bydgoszczy, projekcja filmu fabularnego dla dzieci i młodzieży o tematyce świątecznej oraz wizyta Świętego Mikołaja z podarunkami dla dzieci.

12.12.2011, godz. 13.00, WiMBP (Filia nr 12 dla dorosłych ul. Ujejskiego 58) „Polskie kolędy – siła tradycji” – spotkanie z seniorami – występ zespołu wokalnego „Skalar” z Gimnazjum nr 20 w Bydgoszczy 13.12.11, godz. 15.30, WiMBP (Filia nr 13 dla dzieci i młodzieży ul. Połczyńska 3) „Z Hanną Szymanderską poznajemy polskie zwyczaje świąteczne” – zajęcia edukacyjne.

19.12.11, godz. 15.30, WiMBP (Filia nr 6 dla dzieci i młodzieży ul. Noakowskiego 4) „W noc Bożego Narodzenia” – jasełka w wykonaniu dzieci z Przedszkola nr 9 dla czytelników Filii nr 10 dla dorosłych.

w y darzenia

Akademicka Przestrzeń Kulturalna Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy Instytut Kulturoznawstwa Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy oraz Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy zapraszają na wystawę:

Zbigniew Libera „Pozytywy” Czas trwania wystawy: 25.11.2011-8.01.2012 25.11.2011, godz. 18.00 – wernisaż 1.12.2011, godz. 18.30 – spotkanie ze Zbigniewem Liberą, Zespół Spichrzy, ul. Grodzka 7-11

POZYTYWNA WYSTAWA – LIBERA W MUZEUM OKRĘGOWYM

„Pozytywy” to cykl inscenizowanych fotografii z lat 2002-2003 odtwarzających słynne, historyczne zdjęcia prasowe w pozytywnej wersji, powtarzających ich schemat kompozycyjny, ale jednocześnie zmieniających bohaterów i sens przedstawionych scen. Sam Zbigniew Libera o tych pracach mówił: „Cykl Pozytywów jest kolejną próbą gry z traumą. Mamy zawsze do czynienia z zapamiętanymi widokami rzeczy, nie z rzeczami samymi w sobie. Chciałem użyć tego mechanizmu widzenia i pamiętania, dotknąć fenomenu powidoków pamięci.

Zbigniew Libera, prace z c yklu Poz y t y w y

Te fotografie w istocie tak właśnie odbieramy – poprzez niewinne sceny przebijają flashbacki tych oryginalnych, okrutnych zdjęć. Owe „negatywy” wybrałem z własnej pamięci, ze zdjęć zapamiętanych z dzieciństwa.”

Zbigniew Libera jest jednym z najważniejszych i najbardziej znanych polskich artystów współczesnych.

Tworzy fotografie, filmy wideo, instalacje, obiekty i rysunki będące przenikliwym, a niekiedy i przewrotnym komentarzem do rzeczywistości i grą ze stereotypami współczesnej kultury. Debiutował w latach osiemdziesiątych wstrząsającymi instalacjami o charakterze intymnym („Obrzędy intymne” oraz „Perseweracja mistyczna”), będącymi zapowiedzią późniejszej „sztuki ciała”. W latach dziewięćdziesiątych stał się najważniej-

szym reprezentantem sztuki krytycznej w Polsce (sam przekornie mówił: „Sztuka krytyczna to ja”). Tworzy liczne prace będące komentarzem do rozwoju kultury konsumpcyjnej, tresury kultury, represyjnego wychowania.

Do jego najbardziej znanych prac należą: ”Lego. Obóz koncentracyjny”, „Body Master. Zestaw zabawowy dla dzieci do lat 9”, „ChristusistMeinLeben”, „La Vue”.

CLASSIC AND DUBSTEP IN PROGRESS poniedziałek 12 grudnia godz. 19.00 Teatr Polski Bydgoszcz, Wstęp wolny – rezerwacja wejściówek: www.classicanddubstep.com Organizatorzy: Studenckie Koło Inicjatyw Innowacyjnych w Kulturze „OTHER WAY” Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy oraz Fundacja Gaudeamus „Classic and Dubstep in Progress” to kontynuacja ubiegłorocznego eksperymentu muzycznego „Child of Classic and Dubstep”. Punktem wyjścia w przestrzeni dźwiękowo-wizualnej stały się mitologia i fantastyka – dwa odległe i zupełnie abstrakcyjne światy. Jak zdradził kompozytor Michał Dobrzyński, usłyszymy „subtelne przenikanie się różnych stylów muzycznych, od antyku po współczesność. Przełamywanie konwencji i niejednorodność stylistyczna mają służyć poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie o sens i charakter sztuki współczesnej”. W projekcie usłyszymy także klasyczne instrumenty (skrzypce, wiolonczela, akordeon, flet, klarnet, fortepian), które niekoniecznie będą grać w sposób tradycyjny. A jaki będzie rezultat artystyczny? Tego nie wiedzą do końca jeszcze nawet autorzy projektu…

Wśród twórców muzyki znajdą się młodzi, choć już uznani twórcy – kompozytor Michał Dobrzyński, stypendysta Europejskiego Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego oraz Kwazar (Marcin Cisło), warszawski dj i producent muzyczny, absolwent Red Bull Music Academy (Barcelona 2008). Indywidualną jakość do koncertu wprowadzi zaproszony z Wielkiej Brytanii producent muzyki dubstep – Riskotheque.

Wykonawcami zaś będą profesjonalni muzycy, posiadający zawodowe doświadczenia międzynarodowe. Ważnym pozamuzycznym elementem projektu będą wizualizacje, które stworzy kolektyw MicroKino z Warszawy. Podobnie jak w zeszłym roku, wstęp na koncert jest bezpłatny, a rejestracja miejsc odbywa się elektronicznie. Przygotowania do koncertu możecie śledzić na fanpage’u facebook.com/classicanddubstep. Serdecznie zapraszamy na to wyjątkowe i niecodzienne wydarzenie muzyczno-wizualne. Więcej informacji o projekcie i artystach można znaleźć na stronie www.classicanddubstep.com.

Projekt dofinansowany przez Miasto Bydgoszcz Grudzień 2011 |

| 33

w y darzenia

Galeria Autorska Jan Kaja i Jacek Soliński czwartek 22.12.2011, godz. 18 Ekspozycja czynna do 20 stycznia 2012 roku

Otwarcie wystawa obrazów i performance Emanuela Kaji pt. „Typograficzna przestrzeń” Emanuel Kaja, ur. 1978 w Bydgoszczy, na stałe mieszka w Wielkiej Brytanii. Ukończył Wydział Malarstwa University of Brighton School of Arts and Communication. Zajmuje się instalacją i malarstwem abstrakcyjnym. Autor kilku wystaw indywidualnych i instalacji. Zajmuje się też performancem. Uczestnik ekspozycji zbiorowych, głównie reprezentujących środowisko swojego uniwersytetu.

* * *

Przyglądając się malarskim kompozycjom Emanuela Kaji warto zastanowić się nad znaczeniem sztuki abstrakcyjnej, w dobie nieograniczonych możliwości komputerowego kształtowania obrazu. Dlaczego malarz wybrał tradycyjną formę kreowania abstrakcji, Emanuel Kaja, Typografic Space – eclectic words, 2011, 135×124 cm

posługując się pędzlem, farbami i płótnem? Z pewnością sam akt twórczy ma tu znamiona działania bezpośredniego – spektakularnego kontaktu z materią – bliższego teatrowi i muzyce niż wirtualnym eksperymentom na ekranie komputera. Dotyk, czyli poczucie fizyczności oraz działanie grawitacji odgrywają w tym malarstwie wiodącą rolę. Technika rozlewana i rozmazywania farb traktowana jest jako doświadczenie uwalniania wyobraźni. Spontaniczność przeżyć przyjmuje na płótnie określone kształty, by jak żywioły w przyrodzie współistnieć w zmieniających się układach. Barwne kompozycje nie są w tym wypadku tylko estetyczną grą formy i koloru czy wyrazem ekspresji samego malarskiego gestu, ale zdają się zawierać jakiś szczególny rodzaj skupienia i wewnętrznego napięcia. Przekaz staje się czytelny kiedy emocjonalne napięcie i uczucia zyskują siłę plastycznego wyrazu.

Malarz jako medium przetwarza ważne dla siebie treści, zapisując je w formie poetyckiego kodu różnych znaków, figur, plam, zacieków i rozpryśnięć. Buduje kompozycje swobodnie kontrolując działanie przypadku, nadając im jednocześnie emocjonalny wyraz.

Nie znaczy to, że nie panuje nad siłą przekazu ekspresji. Powtarza różne układy, by uzyskać seryjność, w której zmieniające się struktury łączą się w całość.

Rytm wyłonionych form nie narzuca konkretnych odniesień, przyjmuje raczej charakter swobodnych skojarzeń. Obraz stanowi swoisty raport stanu wyobraźni w tej konkretnej, wybranej chwili, staje się pejzażem wewnętrznym – psychologicznym krajobrazem ducha, w którym akt twórczy jest przeżyciem wolności, sygnałami afirmującym teraźniejszość.

Jacek Soliński

czwartek 22.12.2011, godz. 18

Spotkanie poetyckie z Michałem Tabaczyńskim pt. „Europa pod śniegiem”

Emanuel Kaja, Per formance no. 1

34 |

| Grudzień 2011

Michał Tabaczyński ur. w 1976 roku w Bydgoszczy.

Kilka lat studiował na bydgoskiej Akademii Medycznej, by ostatecznie ukończyć literaturę porównawczą (w Łodzi), polonistykę i filologię słowiańską (w Toruniu).

Debiutował w 2002 roku w przekładami wierszy angielskiej poetki wiktoriańskiej Christiny Rossetti. Jego przekłady poetyckie (z angielskiego i czeskiego), szkice krytyczne, recenzje i eseje publikowały liczne czasopisma, m.in. „Ha!art” (którego jest stałym współpracownikiem), „Rita Bum”, „Portret”, „Twórczość”, „Undergrunt”, „Borussia”, nowojorski „Przegląd Polski” i amerykańskie czasopismo literackie „Callaloo”. W latach 2006-2007 był recenzentem „Dziennika Polska Europa Świat”. Opublikował kilka książek, m.in. antologię poezji amerykańskiej Parada równości (2005), tom poetycki Szkolny atlas apokalipsy (2006), zbiór szkiców krytycznych Koniec zabawy w pokolenie (2010). Był współautorem słownika młodej kultury Tekstylia bis (2006), książki-raportu Kultura niezależna w Polsce 1989-2009 (2010) i readera po najnowszej literaturze Literatura polska 1989-2009.

Przewodnik (2010).

w y darzenia

Akademia Muzyczna XCIV KONCERT ORGANOWY czwartek, 1.12.2011, godz. 19.00, Sala Koncertowa im. prof. R. Sucheckiego, ul. Staszica 3 Piotr Grajter, organy Chór Kameralny AM w Bydgoszczy Janusz Stanecki, dyrygent

CCXXXII BYDGOSKI WTOREK MUZYCZNY wtorek, 13.12.2011, godz. 19.00, Sala Koncertowa im. prof. R. Sucheckiego, ul. Staszica 3 Irena Żarnowska, skrzypce; Marek Swatowski, obój; Magdalena Swatowska, fortepian; Joanna Krempeć-Kaczor, kontrabas; Maja Rumianowska, kontrabas; Olga Struczyk, kontrabas; Filip Maciborski, fortepian

CXVIII KONCERT PAŁACOWY niedziela, 18.12.2011, godz. 17.00 Pałac w Lubostroniu Magdalena Krzyńska, sopran Maria Murawska, fortepian Anita Urban, sopran

KONCERT WIGILIJNY wtorek, 20.12.2011, godz. 19.00, Sala Koncertowa im. prof. R. Sucheckiego, ul. Staszica 3 Pedagodzy, studenci, goście AM w Bydgoszczy Chór Kameralny AM w Bydgoszc z y

CXLIII PORANEK MUZYCZNY dla dzieci z rodzicami niedziela, 11.12.2011, godz. 10.00 i 11.30, Sala Koncertowa im. prof. R. Sucheckiego, ul. Staszica 3 Kolędowania czas

Bilety można nabywać: – na Poranki Muzyczne dla dzieci – w foyer Sali Koncertowej pół godziny przed każdą audycją, – na Koncerty Pałacowe – w Pałacu w Lubostroniu pół godziny przed koncertem.

Na pozostałe imprezy wstęp bezpłatny. inf. Anna Cudo

Klub „ODNOWA” 2.12.2011, piątek, godz. 17.00 Klub Polskiej Książki zaprasza na spotkanie z ks. Janem Pominem: Temat: ZMYSŁOWOŚĆ A REALIA ŻYCIA U KS. JANA POMINA – „Istota rzeczy”, „Krzyk ziemi”, „Imperium Kamienia”, „Labirynt wyobraźni”.

5.12.2011, poniedziałek, godz. 12.30

Gimnastyka dla pań „50+” 5.12.2011, poniedziałek, godz. 15.30

Taniec nowoczesny dla dzieci 8.12.2011, czwartek, godz. 16.40

Taniec towarzyski dla dzieci w wieku 5-12 lat 8.12.2011, czwartek, godz. 18.00

Tańce w kręgu

Taniec w kręgu dla wszystkich, którzy szukają kontaktu z własnym wnętrzem, będąc jednocześnie w ciepłym kontakcie z innymi ludźmi.

12.12.2011, poniedziałek, godz. 12.30

Gimnastyka dla pań „50+” 12.12.2011, poniedziałek, godz. 16.30

Taniec nowoczesny dla dzieci 13.12.2011, wtorek, godz. 15.00

Wieczór opłatkowy w Klubie Seniora „Kalina” 15.12.2011, czwartek, godz. 16.40

Taniec towarzyski dla dzieci w wieku 5-12 lat 15.12.2011, czwartek, godz. 18.00

Tańce w kręgu 16.12.2011, wtorek, godz. 16.30

„Hej kolęda, kolęda …”

– uroczyste spotkanie z okazji Świąt Bożego Narodzenia połączone z koncertem kolęd i pastorałek w wykonaniu dzieci i młodzieży.

Grudzień 2011 |

| 35

w y darzenia

Pałac Młodzieży 1.12.2011, godz. 11.00 Konkurs wiersza i piosenki przedszkolnej „Rymy i rytmy”.

10.12.2011, godz. 10.00 Mikołaj zaprasza – impreza dla najmłodszych (gry i zabawy z Mikołajem)

2.12. 2011, godz. 10.30 Wybierz sam – warsztaty dla młodzieży gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej.

Przemoc w szkole – jak reagować, jak zapobiegać.

16.12.2011, godz. 10.30 Młodzi w integracji – spotkanie integracyjne z elementami warsztatów twórczych

2.12.2011, godz. 18.00, Sala widowiskowa PM Jubileusz 10-lecia Zespołu Tańca Współczesnego ARABESQUE’A II 3.12.2011, godz. 11.00 Granda Filmowa: Komedie. Konkurs wiedzy filmowej dla gimnazjalistów.

6.12.2011, godz. 19.00 Big Bandowe Mikołajki

Jazz Big Bandowe Mikołajki 6.12.2011, godz. 19.00, sala widowiskowa Pałacu Młodzieży, wstęp wolny

20.12.2011, godz. 16.30 Koncert kolęd 21.12.2011, godz. 10.00 i 11.30 Świąteczna audycja muzyczna 28.12.2011, godz.17.00-17.45 i godz. 18.00-18.45 Mikołajkowe pływanie 29.12.2011, godz.17.00-17.45 i godz. 18.00-18.45 Mikołajkowe pływanie

Zagrają dwa Pałacowe zespoły: Junior Jazz Big Band ’75 i Jazz Big Band ’75, a specjalnym gościem będzie saksofonista altowy Jerzy Główczewski. Absolwent Wydziału Jazzu i Muzyki Rozrywkowej Akademii Muzycznej w Katowicach. Obecnie wykładowca klasy saksofonu tejże uczelni. Muzyk wszechstronny, sesyjny. Współpracował m.in. z Jarkiem Śmietaną, Grażyną Łobaszewską, Bernardem Maselim, Zbyszkiem Lewandowskim, Markiem Bałatą. Od kilku lat ma stałe miejsce w zespole Aleksandra Maliszewskiego ALEX BAND. Big Bandy Pałacowe to z kolei zespoły utytułowane (Grand Prix na 33. Bydgoskich Impresjach Muzycznych, II miejsce w 3. Bydgoszcz Big Band Festiwal, dwukrotnie zdobyte III miejsce na Festiwalu Big Bandów w Nowym Tomyślu) oraz pełne energii, świeżości.

Dominika Kosińska

DKF Niespodzianka w Pałacu Młodzieży zaprasza na kinowe seanse w grudniu czwartek, 1 grudnia, godz. 19.30

Habemus Papam – mamy papieża (Habemus Papam)

reż. Nanni Moretti, Francja/Włochy 2011, 102 min. czwartek, 8 grudnia, godz. 19.30

Skóra, w której żyję (La Piel que habito)

reż. Pedro Almodovar, Hiszpania 2011, 120 min. czwartek, 15 grudnia, godz. 19.30

Daas

reż. Adrian Panek, Polska 2011, 102 min.

36 |

| Grudzień 2011

czwartek, 22 grudnia, godz. 19.30

Pina

reż. Wim Wenders, Francja/Niemcy/Wielka Brytania 2011, 103 min. czwartek, 29 grudnia, godz. 19.30

Wtorek po świętach (Marţi, după Crăciun)

reż. Radu Muntean, Rumunia 2010, 99 min.

CENA KARNETU: 24 ZŁ • CENA POJEDYNCZEGO BILETU NORMALNEGO: 8 ZŁ • CENA KARNETU ULGOWEGO: 15 ZŁ • CENA BILETU ULGOWEGO (MŁODZIEŻ PONADGIMNAZJALNA, STUDENCI): 5 ZŁ Karnety i bilety do nabycia w kasie Pałacu Młodzieży w godzinach 8.00-10.00 i 12.00-15.15 lub przed seansem. Z BIK-iem bilet 5 zł Kontakt: Pałac Młodzieży w Bydgoszczy, Dominik Wierski, tel. 52 321 00 81 wew. 359.

W ich przypadku trening to nie tylko nauka i tworzenie choreografii. To także spędzanie razem czasu w rodzinnej atmosferze, przepełnionej radością z pracy i wzajemną pomocą. Świetnie układająca się współpraca między choreografem a tancerkami Zespołu Tańca Współczesnego Arabesque’a II z Pałacu Młodzieży doprowadziła grupę do tegorocznego jubileuszu.

Nie trzeba dokładnych poszukiwań, by znaleźć osiągnięcia Arabesque’a II. Przez dziesięć lat pod okiem Beaty Rewolińskiej dziewczęta zdobyły miejsca na podium, nagrody specjalne i wyróżnienia na szczeblu regionalnym, ogólnopolskim, a także międzynarodowym. Wśród swych dokonań mają m.in.: Nagrodę Główną w XVI Konfrontacjach Amatorskiej Twórczości Artystycznej Regionu „Opowiedziane Tańcem” w 2007 roku, Nagrodę Główną i Nagrodę Prezydenta Miasta Inowrocławia w IV Ogólnopolskim Turnieju Tańca Nowoczesnego w 2007 r. oraz Nagrodę Główną i Nagrodę Specjalną Wojewody Lubuskiego zdobyte w XVIII Międzynarodowym Festiwalu Tańca „Gorzów 2011”. Dwie ostatnie uważają za swój największy sukces. Nagrody te mają tym większe znaczenie, ponieważ podczas najważniejszej prezentacji konkursowej tancerki poradziły sobie z usterką sprzętu nagłaśniającego i profesjonalnie zatańczyły trudną choreografię bez muzyki.

Do sukcesów, oprócz pasji i pracy na pewno przyczynia się też atmosfera, która panuje w zespole. Tancerki przyjaźnią się ze sobą – to zasługa nie tylko przetańczonych razem godzin, ale także wspólnych wyjazdów na przeglądy, koncerty i obozy taneczno-wypoczynkowe.

Dzielone razem radości i smutki mają duże znaczenie przy budowaniu zespołowych więzi.

Natomiast świetne relacje z choreografem przekładają się na wyjątkowość każdego układu. „Bardzo cieszy mnie, gdy zespół dochodzi do takiego etapu, kiedy możemy wspólnie tworzyć choreografie. Moim zadaniem jest już wtedy być tylko z boku, podpowiadać, obserwować i wydobywać z nich to, co ich ciała, ich energia, ich wnętrze, ich dusza chcą powiedzieć.

Wspólne poszukiwania są najbardziej inspirujące i dają najlepsze efekty” – twierdzi Beata Rewolińska. Dziewczęta mają duży zapał do pracy oraz wzajemnie się mobilizują. Jedność panująca w grupie sprawia, że tancerki nie boją się wyzwań i z radością przystępują do nowych przedsięwzięć.

Warto wspomnieć, że owe przedsięwzięcia wiążą się także ze współpracą z innymi grupami. Dziewczęta pracowały m.in. z pałacowymi grupami tanecznymi DMT, Talizman i Sigma, wokalną VOICE czy teatralną „Postscriptum”. Pięciokrotnie współpracowały także ze świetnymi, młodymi wokalistami z różnych regionów Polski. Zaraz po Jubileuszu rozpoczną nowy projekt taneczny, tym razem z drugim zespołem Beaty Rewolińskiej BRAX II.

f o t . A g n i e s z k a Tr a w c z y ń s k a

Taneczny jubileusz

Co ważne, zespół nadal prężnie się rozwija. Oprócz regularnych treningów, członkinie grupy uczestniczą w warsztatach i szkoleniach, które są prowadzone przez choreografów i specjalistów tańca z całej Polski. Mają za sobą pracę pod okiem m.in.: Agnieszki Doberskiej, Jacka Owczarka, Jacka Wazelina, Marty Zawadzkiej czy Pawła Malickiego. Każde z tych szkoleń pozwoliło na zdobycie nowych umiejętności z różnych technik i poszerzenie wiedzy o tańcu.

Co zmieniło się przez te 10 lat? Beata Rewolińska twierdzi, że tancerki dojrzały w ruchu, ale też w myśleniu o tańcu. „Dzisiaj łatwiej jest nam przekazać językiem tańca to, co jest zamiarem choreografii”.

Koncert Jubileuszowy 10-lecia Zespołu Tańca Współczesnego Arabesque’a II odbędzie się 2 grudnia 2011 r. o godzinie 18.00 w sali widowiskowej Pałacu Młodzieży. Wstęp wolny.

Agata Muszyńska

Grudzień 2011 |

| 37

w y darzenia

Galeria Miejska bwa wystawa czynna do 26.02.2012

Nowe tendencje w malarstwie polskim 2

2 edycja wystawy Nowe tendencje w malarstwie polskim Od 19 listopada 2011 do 26 lutego 2012 w Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy prezentowana jest wystawa „Nowe tendencje w malarstwie polskim 2”, która ma ukazać i określić istotne zmiany zachodzące w postawie polskich twórców zajmujących się malarstwem w przeciągu ostatnich lat. Jest też próbą ukazania istoty polskiego malarstwa powstającego w określonej przestrzeni kulturowej.

15.12.2011, godz. 18.00, wstęp wolny

WYKŁADY O SZTUCE Jerzy Brukwicki. Socrealizm (1949-1954).

Różne oblicza odwilży (1956-1968)

W ramach Akademii Sztuki Jerzy Brukwicki zaprezentuje cykl sześciu wykładów „Sztuka polska po 1945 roku” poświeconych dziejom i dorobkowi polskiej sztuki ostatnich sześćdziesięciu pięciu lat opisywanych i komentowanych przez krytykę artystyczną.

Jerzy Brukwicki urodził się 17 listopada 1945. Szef warszawskiej Galerii Krytyków Pokaz. W latach 80 współorganizator ruchu kultury niezależnej, współpracownik podziemnych wydawnictw i prasy (NOW-a, Wydawnictwo „Przedświt”, PWA, „Wybór”). Autor ok. trzystu wystaw w kraju i za granicą. Autor tekstów o sztuce i wydarzeniach artystycznych w WIK, „Kaleidoscope”, „Kunstmarkt”, „Polish Culture”, „Rondo Europa”, culture.pl.

Galeria Miejska bwa zaprasza w grudniu 2011 na pokazy filmów dokumentalnych:

Radosław Szlaga

27.11.2011, wystawa czynna do 31.12.2011

Andrzej Wajda. Rysunki Od 27.11.2011 w Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy oglądać można wystawę „Rysunki” Andrzeja Wajdy.

Wystawa 55 rysunków Wajdy, które powstawały równolegle do jego działalności filmowej, stanowi wybór spośród ponad 300 dzieł opublikowanych w albumie: Andrzej Wajda „Rysunki z całego życia”.

6.12.2011 (wtorek) godz. 18.00, wstęp wolny „Złota rybka“ – scenariusz i reżyseria Tomasz Wolski, rok produkcji 2008, 69 min.

Film opisuje codzienne życie wychowanków Domu Pomocy Społecznej, którzy przygotowują się do wystawienia w teatrze spektaklu „Bajka o złotej rybce”. Film zdobył m.in. Grand Prix CAMERA OBSCURA 2009 za prostotę konstrukcji filmu, umiejętność wnikliwej obserwacji zachowań oraz humanizm w podejściu do bohatera.

13.12.2011 (wtorek) godz. 18.00, wstęp wolny pokaz 2 filmów Daniela Zielińskiego „Takie życie“ oraz „Kardiochirurg bez serca”. „Takie życie“ – (2010, 27 min.) zamknięty w kręgu codziennych czynności mężczyzna w średnim wieku opiekuje się schorowaną matką. Film zdobył m.in. wyróżnienie specjalne CAMERA OBSCURA 2010. „Kardiochirurg bez serca” – (2006, 29 min.) film zdobył m.in. nagrodę główną CAMERA OBSCURA 2006 w kategorii reportaż śledczy za pokazanie przypadku, kiedy to dziennikarz ratuje przyzwoitego człowieka.

Galeria Miejska bwa, Galeria Kantorek

„Mosty” – malarstwo i fotografia

Na wystawę składają się prace artystów bydgoskich zaproszonych do konkursu zorganizowanego przez Towarzystwo Inicjatyw Kulturalnych w Bydgoszczy. To już trzeci konkurs przygotowany przez Towarzystwo.

Tematem dwóch poprzednich było „Podwórko”. Dotychczasowymi laureatami byli: Dariusz Gackowski, Leszek Goldyszewicz, Jan Gordon, Marek Iwiński, Tomasz Kucharski, Krzysztof Kunca, Piotr Matuszek, Andrzej Maziec, Maryla Rakowska-Molenda, Stanisław Stasiulewicz.

R y s u n e k A n d r z e j a Wa j d y – z a l b u m u A n d r z e j Wa j d a R y s u n k i z c a ł e g o ż y c i a (w y d . Św i a t K s i ą ż k i , 2 011)

38 |

| Grudzień 2011

Wystawa czynna od 6 grudnia 2011 do 14 stycznia 2012 r. Uroczyste wręczenie nagród odbędzie się 16 grudnia 2011 r. o godz. 18.00

w y darzenia

Kinoteka Zwykle stanowi jedynie tło, zwykle gra drugie skrzypce, czasem jednak pozwalają jej dojść do głosu. Proszę Państwa – w roli głównej – muzyka!

Grudniowe seanse – tak różne, choć o wspólnym mianowniku. Lekka komedia, rockowy musical i historia prawdziwa, a wszystkie trzymają rytm!

Zgodnie z hitchcockowską zasadą, zaczniemy „Mocnym uderzeniem” Jerzego Passendorfera, wspaniałą komedią z muzyką Skaldów i Niebiesko-Czarnych. Tydzień później bohaterowie „Across the universe” przy pomocy piosenek The Beatles opowiedzą nam o burzliwych latach 60., a naszą wędrówkę zakończymy z parą pięknie śpiewających wrażliwców – ich historię z chęcią obejrzycie więcej niż „Once”.

W rolach głównych: Muzyka!

2.12.2011, Mocne uderzenie, reż. Jerzy Passendorfer, 1966 9.12.2011, Across the universe, reż. Julie Taymor, 2007 16.12.2011, Once, reż. John Carney, 2006 Seanse odbywają się w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Bydgoszczy (Stary Rynek 24) w każdy piątek o godz. 20.00. Wstęp wolny.

Kino Trzecie Oko 1.12.2011, godz. 20.00, klub Mózg, wstęp wolny

The Best OFF Region – Gładych, Nowicki, Gackowski

W cyklu „The Best OFF Region” Kino Trzecie Oko pokazuje najbardziej znaczące filmy niezależne z regionu.

Gładych, Nowicki, Gackowski to filmowcy z Bydgoszczy i Torunia, którzy w ostatnich latach aktywnie tworzą filmy w regionie, ale nagrody za swoją twórczość odbierają nie tylko w tutaj, ale w całej Polsce. W programie pokazu będzie można zobaczyć zarówno ich niezależne produkcje komediowe jak bardziej poważne związane z regionem filmy dokumentalne. Ile jest offu w offie Gładycha, Nowickiego i Gackowskiego? Odpowiedź będzie można znaleźć w samych filmach, ale także podczas spotkania z autorami filmów po pokazie.

Program pokazu: • „Ostatni telefon” reż. Marcin Gładych – film fabularny, 16 min • „Hakerzy Wolności” reż. Marcin Gładych – film dokumentalny, 30 min • „Przygody dobrego wojaka Shake’a” reż. Krzysztof Nowicki – skecz, 1 min • „Irish Pride” reż. Krzysztof Nowicki – film fabularny, 13 min • „21” reż. Krzysztof Nowicki – film dokumentalny, 16 min • „Dygol” reż. Darek Gackowski – film dokumentalny, 7 min • „Do naprawy” reż. Darek Gackowski – film dokumentalny, 10 min 10.12.2011, godz. 19.00, Teatr Polski, mała scena, wstęp 10 zł

Para do życia (ang. Steam of life)

film dokumentalny, reż. Joonas Berghäll, Mika Hotakainen, Finlandia/Szwecja 2010, 81 min informacja o repertuarze: www.kinotrzecieoko.pl

Estrada stagebar Bydgoszcz Koncerty w grudniu:

czwartek, 1.12.2011 – HAPPYSAD piątek, 2.12.2011 – RADIKAL GURU sobota, 3.12.2011 – TEN TYP MES niedziela, 4.12.2011 – MY RIOT (ex SWEET NOISE) czwartek, 8.12.2011 – Feel + Sebastian Riedel z zespołem Cree piątek, 9.12.2011 – X-LECIE UNBORN SUFFER.

Zagrają: ALIENACJA, UNBORN SUFFER, ZŁOŚLIWY POMRUK ODBYTNICY, LIKANTROPIA, EXECUTE sobota, 10.12.2011 – Trasa Polskie Mięso: T.LOVE & ROBERT BRYLEWSKI niedziela, 11.12.2011 – SielSKA sobota, 17.12.2011 – EASTWEST ROCKERS, koncert promujący najnowszą płytę „Estwest.FM” niedziela, 18.12.2011 – HAVOK + ERADICATOR Grudzień 2011 |

| 39

w y darzenia

Wojewódzki Ośrodek Kultury i Sztuki 8 grudnia, godz. 17.00, wernisaż, Galeria Sztuki Ludowej i Nieprofesjonalnej WOKiS w Bydgoszczy, wystawa czynna do 31 grudnia

Józef Walczak rzeźba i malarstwo – Jubileusz 25-lecia pracy twórczej Józef Walczak urodził się w 1947 roku na Pałukach.

Obecnie zamieszkuje w Więcborku. Przez większą część życia pracował na kolei, lecz cały swój wolny czas poświęcał i poświęca rzeźbieniu. Tworzenie rzeźb stało się jego wielką pasją.

W ciągu 25 lat zdoJ ó z e f Wa l c z a k , S z o p k a łał wykonać już bardzo wiele prac. Ma liczne osiągnięcia w postaci nagród na konkursach sztuki ludowej. Zorganizował również szereg wystaw indywidualnych cieszących się dużym zainteresowaniem. Obok figur postaci świeckich, fantazyjnych diabłów, wędrownych dziadów, żebraków, którzy stali się ulubionym tematem artysty, tworzy wizerunki sakralne – postacie Chrystusa w różnych wersjach i szopki bożonarodzeniowe.

Józef Walczak wypracował sobie własny oryginalny styl. Jego rzeźby starannie wygładzone, niezwykle proste w formie, często barwne, wyraziście polichromowane są bardzo dekoracyjne. Niektóre prace, szczególnie o tematyce świeckiej artysta

jedynie bejcuje, odróżniając je w ten sposób od bardzo ważnych w jego twórczości – dzieł sakralnych.

Katarzyna Wolska

15 grudnia, godz. 17, sala WOKiS, pl. Kościeleckich 6 w Bydgoszczy

„Wigilijne Spotkanie z Poezją”

Spotkanie odbędzie się w ramach Klubu Poetycko-Wydawniczego „Arkona”. Zapraszają Wojewódzki Ośrodek Kultury i Sztuki “Stara Ochronka” w Bydgoszczy i Robotnicze Stowarzyszenie Twórców Kultury w Bydgoszczy Krystyna Wulert

17 grudnia, godz. 11.00, Kino-teatr „Adria”, Toruńska 30, Bydgoszcz

XI Ogólnopolskie Konfrontacje Zespołów Tanecznych

W przeglądzie uczestniczą głównie zespoły amatorskie prezentujące spektakle i miniatury taneczne w technikach tańca współczesnego, nie brak jednak grup prezentujących inne style (taniec jazzowy, taniec nowoczesny) oraz inne formy wypowiedzi scenicznej.

Na tegorocznych konfrontacjach będziemy mieli okazję obejrzeć kilkadziesiąt zespołów, wiele z nich nie po raz pierwszy (np. Teatr Tańca „Akro”). Są to zespoły które mają już swoje miejsce w czołówce tego typu grup w Polsce i miło, że wracają do nas co roku, co wpływa na podniesienie poziomu tanecznego naszej imprezy. W tym roku będziemy mieli okazję zobaczyć też kilka zespołów bydgoskich, również docenianych na wielu ogólnopolskich festiwalach tanecznych.”

11.00 – rozpoczęcie imprezy 16.00 – wręczenie nagród Grupy A 15.00 – próby sytuacyjne zespołów z Grupy B 16.30 – prezentacje konkursowe Grupy B około 18.30 – ogłoszenie wyników i wręczenie nagród Małgorzata Wójcik O g ó l n o p o l s k i e K o n f r o n t a c j e Z e s p o ł ó w Ta n e c z n y c h

40 |

| Grudzień 2011

w y darzenia

Młodzieżowy Dom Kultury Nr 2 2-3.12.2011, godz. 16.00, sala gimnastyczna

Drużynowe Mistrzostwa Bydgoszczy Szkół Podstawowych w Szachach 2.12.2011, godz. 10.00, sala sportowa

Drużynowe Mistrzostwa Bydgoszczy Szkół Gimnazjalnych w Szachach 3.12.2011, godz. 16.00, sala nr 2 i hol

Bożonarodzeniowa Kartka Świąteczna.

Finał Ogólnopolskiego Konkursu Plastycznego oraz otwarcie wystawy pokonkursowej. W ramach imprezy spektakl „Królowa Śniegu” na motywach Andersena w wykonaniu dzieci i ich rodziców w ramach Projektu „twórcze działania trzech pokoleń” 6.12.2011, godz. 15.00, budynek MDK2

Akcja integracyjno-plastyczna – „Świat czerwonej czapeczki” 10.12.2011, godz. 10.00, Gimnazjum nr 20, ul. Karpacka

Osiedlowe Mikołajki dla Wzgórza Wolności 10.12.2011, godz. 16.00, sala plastyczna, nr 22

Finał Projektu „Twórcze działanie trzech pokoleń”

– sztuka interdyscyplinarna – posumowanie 3-miesięcznych warsztatów plastyczno-teatralnych – spektakl „Królowa Śniegu” 10.12.2011, godz. 11.00, sala sportowa

Mecz V i Młodzieżowej Ligi w Tenisie Stołowym 11.12.2011, godz. 11.00, sala gimnastyczna

II Wojewódzki Turniej Klasyfikacyjny SKRZATÓW w tenisie stołowych 17.12.2011, godz. 10.00, sala sportowa

XII Konkurs Kolęd i Pastorałek „Graj dudka, graj Panu” 27.12.2011, godz. 16.00, sala sportowa

Indywidualne Otwarte Mistrzostwa Klubu w Szachach w grze błyskawicznej 27-28.12.2011, godz. 10.00, sala sportowa

Drużynowe Mistrzostwa Grup Naborowych w Szachach SP nr 61 i 63 29.12.2011, godz. 16.00, sala sportowa

Indywidualne Mistrzostwa Sekcji Tenisa Stołowego Młodzików i Juniorów inf. Bogna Blachowska

Koncert „Akcja Pomocy Lesiowi” 11.12.2011, niedziela, godz. 19.00, KUBRYK Koncert organizowany przez środowisko hipisowskie z całej Polski.

Połączony będzie z mini zlotem hipisowskim. Celem koncertu i całej akcji jest zabawienie publiczności muzyką tworzoną w tym środowisku przy okazji z akcją na rzecz Naszego przyjaciela Lecha Krasowskiego.

Udział zapowiedzieli: LEONARD LUTHER – Bydgoszcz PAWEŁ CZEKALSKI – Sosnowiec MARCEPAN & MARECKI – Wągrowiec, Zakopane JACEK „KOMAR” ĆWIKLIŃSKI – Warszawa „CALCJUMFOLII” – Toruń „ZA ZAKRĘTEM” – Sopot, Toruń „DOKTOR BLUES” – Bydgoszcz JAREK „SAPCIO” SAPIEJA – Łódź PIOTR PIEŃKOWSKI – Bydgoszcz i inni

Lesio (Lech Krasowski) to Hipis zawsze nim był i będzie. Postać Krasnoludka w „Mistykach i Narkomanach” Tarzana była oparta na Lesiu, ówcześnie o przydomku „Kapłan”.

Jest w niej wiele śmielszych anegdot związanych z jego barwną postacią.

Przybliżę tekst z końca książki: „On jeden jest jaki był. Nic go nie obchodzi kontestacja, wydawnictwo, ani gaja. Praktykuje swoją jogę w ciszy i spokoju, choć wokół wali się świat”. Taki właśnie jest Lesiu.

W połowie października nasz przyjaciel Lesio miał wypadek – spadł ze schodów. Przeszedł ciężką operację mózgu, ponad tydzień leżał w śpiączce, obecnie leży w szpitalu w Chrzanowie dochodzi do siebie, czeka go długa rehabilitacja, ale

f o t . w w w. s t u d i o p o d u s z k a . p l

rokowania są pozytywne. Organizujemy jako przyjaciele akcje pomocy dla niego i jego rodzinie.

Wstęp wolny. Kto ma ochotę wesprzeć akcję może wrzucić małe co nie co do puszki. inf. Dorota Wilczyńska-Sztyma

Grudzień 2011 |

| 41

w y darzenia

Młodzieżowy Dom Kultury Nr 1 8.12.2011, godz. 17.00, Galeria MDK 1 Otwarcie wystawy malarstwa, ceramiki i fotografii Grupy Plastycznej GOK

„W plenerze i w pracowni”

Grupa Plastyczna istnieje od czterech lat. Jej członkowie spotykają się i pracują w Gminnym Ośrodku Kultury w Osielsku. W pracowni poznali i doskonalą technikę malarstwa olejnego oraz ceramikę. Wykonywane Na plenerze w Lubomierzu

ćwiczenia obejmują zagadnienia perspektywy, studia martwej natury i postaci. Zdobytą wiedzę i umiejętności wykorzystuje się podczas plenerów. Wykonywane wtedy samodzielne szkice malarskie stanowią duże wyzwanie i są prawdziwym sprawdzianem umiejętności.

Dotychczas zorganizowaliśmy już cztery plenery. Dwa jednodniowe wypady nad Wisłę i Zalew Koronowski oraz poważne kilkudniowe warsztaty w Piławie na Pojezierzu Drawskim i w Lubomierzu na Dolnym Śląsku.

Każdy z tych plenerów był niezapomnianym spotkaniem twórców, którzy chociaż reprezentują różne profesje to bez reszty oddani są plastyce. Podczas tych plenerów powstały naprawdę interesujące obrazy, których walorem jest świeżość towarzysząca pracy wykonanej w bezpośrednim kontakcie z naturą.

Na wystawie w Galerii Młodzieżowego Domu Kultury nr 1 będzie można zobaczyć prace: Iwony Bagińskiej, Aliny Bielawskiej, Justyny Gibas, Barbary Kornackiej, Danuty Kubackiej, Ludmiły Masalskiej Norberta Przybysza, Marty Relugi, Doroty Wilczyńskiej i Anny Śmigiel.

Wystawę malarstwa uzupełnią zdjęcia autorstwa Anny Trempały, która z aparatem fotograficznym towarzyszyła grupie podczas dwóch ostatnich plenerów.

Waldemar Malak Opiekun Grupy Plastycznej

Dom Kultury MODRACZEK 5.12.2011, poniedziałek, godz. 16.00 i 17.45

Zajęcia plastyczne „Aniołki ze złotymi skrzydłami” – odlewy gipsowe 7.12.2011, środa, godz. 10.00

Gimnastyka dla Pań 7.12.2011, środa, godz. 15.00

Spotkanie „Klubu seniora” 7.12.2011, środa, godz. 17.00

Otwarcie wystawy prac o tematyce świątecznej autorstwa dzieci, biorących udział w zajęciach plastycznych w DK „Modraczek” 8.12.2011, czwartek, godz. 18.00

„Kawiarnia Literacka” – gość: Robert Kużdowicz z Bydgoszczy

Recital wokalny: Katarzyna Recka – prowadzenie: Barbara Jendrzejewska 12.12.2011, poniedziałek, godz. 16.00 i 17.45

Zajęcia plastyczne „Upominki dla najbliższych” – poznajemy technikę decoupage 42 |

| Grudzień 2011

12.12.2011, poniedziałek, godz. 16.00

Czytanie bajek dzieciom 13.12.2011, wtorek, godz. 9.00-12.00

Bożonarodzeniowy przegląd Jasełek przedszkoli osiedla Wyżyny 14.12.2011, środa, godz. 10.00

Gimnastyka dla Pań 14.12.2011, środa, godz. 15.00

Spotkanie „Klubu seniora” 14.12.2011, środa, godz. 16.30

Rytmika – kołysanka „Luli lalko” 19.12.2011, poniedziałek, godz. 16 i 17.45

Zajęcia plastyczne „Święty Mikołaj” – kolaż z gazet i kolorowego papieru 21.12.2011, środa, godz. 10.00

Gimnastyka dla Pań 21.12.2011, środa, godz. 16.30

Rytmika „Biały walczyk” – nauka tańca i piosenki

w y darzenia

Młodzieżowy Dom Kultury Nr 5 3.12.2011, godz. 13.00, Galeria MDK-5

„Perła regionu – Myślęcinek” – wystawa poplenerowa i rozstrzygnięcie konkursu „Alpinarium” od 12 do 21 grudnia, od godz. 16.00

Kiermasz Świąteczny – „Świątecznie i nastrojowo”

„ŚWIĄTECZNY TYDZIEŃ” – cykl zajęć otwartych Od poniedziałku 12 grudnia do środy 21 grudnia br. (oprócz weekendu) będą odbywać się w Młodzieżowym Domu Kultury nr 5 otwarte zajęcia plastyczne i muzyczne – wprowadzające nas tematem i atmosferą zajęć w czas Świąt Bożego Narodzenia. Codziennie po południu od 16.30 będzie można wykonać ozdoby świąteczne, dekorować pierniki, pośpiewać kolędy – uczestnicząc w świątecznym karaoke. Swoje dokonania artystyczne zaprezentują także młodzi MDK-owi twórcy: grupy teatralne przedstawią „Jasełka”; zespoły wokalne i instrumentalne zaproszą na koncert kolęd i pastorałek a plastycy pokażą swoje prace i ozdoby świąteczne na wystawie, która będzie inauguracją świątecznego tygodnia. Zajęciom towarzyszyć będzie kiermasz ozdób, kartek i wszelkich świątecznych różności.

W atmosferę świąt wprowadzi nas też bajka „Opowieść Wigilijna”. Będzie zatem pachnąco, smacznie, kolorowo i nastrojowo. No i cóż więcej dodać? Zapraszamy!

21.12.2011, godz. 18.00, ArtMuza

„Zjednoczmy się w kolędzie” – koncert kolęd

23.12.2011, godz. 12.00, sala 14 i 15

Emanuel – wernisaż i uroczystość Bożonarodzeniowa 1.01.2012, godz. 17.00, sala klubowa MDK-5

Mikołajkowy Turniej KATA i KOBUDO o puchar Dyrektora MDK-5

Młodzieżowy Dom Kultury Nr 4 2.12.2011, piątek, godz. 16.00, Sala nr 5

„Estradowe dekoracje”

– wykonujemy ozdoby na imprezy estradowe. Projekty scenografii. Spotkanie dla dzieci i młodzieży szkolnej.

6.12.2011, wtorek, godz. 16.00, Sala nr 5

„Ozdoby na choinkę”

– spotkanie manualne. Niespodzianka dla każdego od Świętego Mikołaja 7.12.2011, środa, godz. 16.00, Sala nr 5

„Magiczne pudełeczka”

– zajęcia manualne dla dzieci b/o wieku 9.12.2011, piątek, godz. 16.00, Sala nr 5

„Świąteczne stroiki”

– spotkanie plastyczne dla każdego.

13.12.2011, wtorek, 16.00, Sala nr 5

„Ubieramy choinkę” – spotkanie dla każdego

14.12.2011, środa, 16.00, Sala nr 5

„Nauka kolęd”

– przygotowanie do konkursu spotkanie dla dzieci b/o wieku 16.12.2011, piątek, 16.00, Sala nr 5

ELIMINACJE DO KONKURSU KOLĘD 19.12.2011, poniedziałek, 16.00, Sala klubowa

KOLĘDA TWOJĄ SZANSĄ NA SUKCES – miejski konkurs wokalny

inf.: A. Merder, Ł. Malinowski, S. Pacewicz

Grudzień 2011 |

| 43

w y darzenia

Spotkanie z Liberaturą 1-4.12.2011 Czwartek 1.12.2011, Cafe Pianola 19.00

Konrad Polak – premiera hipertekstu „Schemat”, pierwsza polska powieść na smartphona: prowadzenie Piotr Marecki

Na granicy jawy i snu, refleksji krytycznej i medytacji, oniryzmu i egzystencjalizmu, Konrad Polak rozciąga swój hipertekstowy Schemat. Wielowątkowy i wielowarstwowy tekst przenosi czytelnika z fikcyjnych zdarzeń na ulicach Krakowa w sferę marzeń sennych, z zapisków o świadomym śnieniu – do korespondencji na temat hipertekstowej fabuły.

Rzeczywistość zdroworozsądkowa miesza się tu z irracjonalnymi sceneriami snów i zatartych wspomnień, a chęć zrozumienia relacji między mężczyzną a kobietą – z pragnieniem bycia panem swoich własnych snów.

Fikcjonalnym i naukowym aspiracjom „Schematu” towarzyszy coś jeszcze: charakterystyczna dla formy hipertekstowej mimesis procesu powstawania myśli. Proces ten naśladuje czytelnik, kroczący za podsuwanymi obrazami i argumentami. Wpisana weń gra w błądzenie i w znajdowanie właściwych połączeń czyni lekturę „Schematu” wyzwaniem, przygodą i przyjemnością.

Sobota 3.12. Cafe Pianola, 15.00-18.00

Kiermasz książek wydawnictwa Ha!art + „książka w ruch” + dj Mat Najf Warsztaty: „Liberacka pocztówka Herty Müller”

Warsztaty tworzenia wolnej książki pod duchowym patronatem Herty Müller – warsztaty są otwarte na chętnych w każdym wieku, wystarczy, że przyjdziesz do Cafe Pianola z otwartym umysłem.

Sobota 3.12.2011, Cafe Pianola, 18.00

„Work In Progress”

Promocja nowego wydawnictwa Miejskiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy: opowieść o opowieści bez początku i końca oraz CD z nagraniem – dźwiękowy reportaż z procesu powstawania utworu muzycznego oraz jego efekt końcowy czyli sama kompozycja, którą usłyszymy na żywo w wykonaniu Marcina Karnowskiego i Marka Maciejewskiego.

Kiermasz książek wydawnictwa Ha!art Piątek 2.12.2011 Węgliszek 19.00

Projekt Fantazman – łączenie literatury i muzyki

Fantazman tworzą muzycy wcześniej grający house music, ambient i indie-rock w różnych zespołach na Śląsku: Sebastian Pypłacz (klawisze, programowanie komputerów, grający w zespole Pan Stian Trio oraz solo jako Pan Stian), Joanna Świdrak (wokal, występująca w zespołach Tatapali, Del Arte i Brown Cubes) oraz Paweł Grad (gitara, występujący w zespołach Blindless i The Animators).

Jesienią 2011 roku grupa realizuje projekt oparty na muzycznej interpretacji książki Christiana Krachta „Tu będę w słońcu i w cieniu” (Wydawnictwo FA-art, Katowice 2011), która właśnie ukazała się na rynku. Książka „Tu będę w słońcu i w cieniu” oraz projekt Fantazmana „Tu będę” wzajemnie się uzupełniają, tworząc spójną, artystyczną wizję. Autorem tekstów piosenek jest redaktor polskiego tłumaczenia książki Konrad C. Kęder, a teksty nawiązują pośrednio do treści książki, chcąc oddać jej postapokaliptyczny i fantastyczny klimat.

Ciężkie bity mieszając się z dźwiękami afrykańskich bębnów, a wszystko uzupełnione jest niewinnym, kobiecym wokalem.

Fanpage projektu na Facebooku: http://www.facebook.com/TuBede Strona Fantazmana na MySpace: http://www.myspace.com/fantazman 44 |

| Grudzień 2011

„LiberNAUTICA. Korpus dzieł widzialnych”

Cztery liBerackie eseje Michała Tabaczyńskiego o liBeraturze, ciele i zmysłowym doświadczeniu lektury.

Premierowa prezentacja wydawnictwa.

Niedziela 4.12.2011, Cafe Pianola, 15.00-18.00

Liberacki kiermasz książki wydawnictwa Ha!art, sprzedaż rękodzieła, polecamy oryginalne prezenty!

w y darzenia

Miejski Ośrodek Kultury 1.12.2011, czwartek, godz. 1.00, www.mok.bydgoszcz.pl

Bydgoszcz komiksem stoi

– ogłoszenie naboru na bezpłatne warsztaty komiksu.

Nabór będzie trwał do 31 grudnia br. Poprosimy o odpowiedź – Dlaczego pragną Państwo uczestniczyć w bezpłatnych warsztatach komiksu? Jeżeli ktoś już kiedyś rysował, poprosimy o prace: rysunki, obrazy, komiksy – ale to nie jest warunek uczestnictwa.

Warsztaty zaczynamy od stycznia 2012 roku. Zajęcia raz w miesiącu, w większym bloku godzinowym, będą prowadzić cenieni polscy, w tym rodzimi, twórcy komiksu. Regulamin i formularz zgłoszeniowy na stronie internetowej.

Komiks to jedyna z dziedzin popkultury, w której bydgoszczanie od lat należą do ogólnopolskiej czołówki. – Od wielu lat to właśnie w grodzie nad Brdą powstają najlepsze komiksy i magazyny komiksowe.

To nie w Łodzi, Krakowie czy Warszawie, ale właśnie w Bydgoszczy istnieje najbardziej aktywne środowisko twórców komiksowych. Dziś odnoszą sukcesy zarówno w Polsce, jak i za granicą – podkreśla Maciej Jasiński.

3.12.2011, sobota, godz. 19.00, Węgliszek

„Gitarą, Sercem i Duszą” – Leonard Luther i jego goście: Własny Port

Leonard Luther należy do najściślejszej czołówki bardów – pieśniarzy, którzy wykonują utwory liryczne o wyraźnym zabarwieniu poetyckim. Gościem bydgoskiego barda będzie zespół Własny Port, który tworzą: Piotr Gąsiewski, Rafał Ordak, Rafał Chmiel, Piotr Szczepańczyk. To żywiołowa bydgoska grupa wokalno-instrumentalna grająca współczesną piosenkę żeglarską składającą się z wielu własnych kompozycji oraz świeżych dynamicznych własnych aranżacji wszystkim dobrze już znanych klasyków. Muzyków charakteryzuje własny styl grania piosenki żeglarskiej, pełen energii oraz nietuzinkowych pomysłów.

Bilety w cenie 10 zł do nabycia w MOK (ul. Batorego 1/3) oraz przed koncertem.

5.12.2011 oraz 19.12.2011, poniedziałek, godz. 17.00, Pianola

Uśmiech «Monokołaja»

– warsztaty plastyczne prowadzi artysta plastyk Leszek Goldyszewicz.

Temat grudniowy sformułowany jest celowo przewrotnie – opowiemy m.in. o portrecie np. Mikołaja, którego uśmiech bywa zagadkowy jak grymas Mona Lizy.

5.12.2011, poniedziałek, godz. 18.00, Węgliszek

Z cyklu PAMIĘĆ, poetycki wieczór poświęcony Marianowi Mazurowi prowadzą grupa Et Cetera i Stefan Pastuszewski.

Marian Lech Mazur ur. 8.02.1939 r. w Bydgoszczy – dr nauk medycznych, anestezjolog i laryngolog, studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim w Akademii Medycznej w Krakowie. Poza rodzinnym miastem praktykował również w Holandii i Nigerii. Poezję, jak mówił czytał od zawsze.

Debiutował na łamach miesięcznika literackiego Akant w 2005 roku. Autor tomików: „Godzina przed zmierzchem” 2007 i „Słońce po zachodniej stronie” 2011.

Zmarł 8 listopada 2011 r. w Bydgoszczy.

UWAGA! OCIEPLAMY MIASTO

zapraszamy wraz z Fundacją Bez Nazwy

4.12.2011, godz. 18.00 – wykład inauguracyjny „Niewyobrażalne możliwości. Włóczkowe strategie w sztukach wizualnych” (Małgorzata Winter), Fundacja Bez Nazwy i MOK 9.12.2011, godz. 12.00-20.00 – warsztaty „Robótki ręczne jako pielęgnacja ducha” oraz o godz. 18.00 – warsztaty kreatywnego pisania z wykorzystaniem metody loesje„ Ciepłe hasła dla Bydgoszczy” (prowadzenie Emilia Skiba i Dam Van Anh z Loesje Internationale), Fundacja Bez Nazwy i MOK 14.12.2011, od godz. 18.00 – nocne szydełkowanie w Pianoli „Ciepły szalik dla Bydgoszczy”, Fundacja Bez Nazwy i MOK 17.12.2011, od godz. 18.00 – nocne szydełkowanie w Pianoli „Ciepły szalik dla Bydgoszczy”, Fundacja Bez Nazwy i MOK 18.12.2011, godz. 12.00-20,00 – warsztaty szydełkowania „Maskotka od Babci”, Fundacja Bez Nazwy i MOK 29 i 30 grudnia 2011, godz. 12.00-20.00 – warsztaty „Włóczkowy streetart” i zakończenie projektu „ Ciepły szalik dla Bydgoszczy”, Fundacja Bez Nazwy i MOK Grudzień 2011 |

| 45

w y darzenia

5.12.2011, poniedziałek, Pianola godz. 18.00,

Jubileuszowe spotkanie z Ryszardem Smędą solistą Opery Nova

z okazji 35-lecia pracy artystycznej – zaprasza Towarzystwo Operowe (gościnnie).

6.12.2011, wtorek, godz. 18.00 Pianola

Kultura jako element promocji miasta oraz promocja kultury

– Laboratorium kultury; postscriptum do Bydgoskiego Kongresu Kultury (2) Podczas Kongresu padało wiele postulatów dotyczących wzajemnego „widzenia się” polityki rozwoju kultury z innymi politykami miasta, w tym strategią promocji. Debata będzie próbą uporządkowania tych kwestii i określenia dalszej metody pracy. Do udziału w debacie zostanie zaproszony zastępca Prezydenta Miasta Bydgoszczy Sebastian Chmara. Debatę poprowadzi Jarosław Jaworski.

M a r c i n Św i e t l i c k i i I r e n e u s z G r i n p r o m o w a l i o s t a t n i o w B y d g o s z c z y k r y m i n a ł Tr z y n a ś c i e , t e r a z p o r o z m a w i a m y o p o e z j i .

Fot. Alicja Duż yk

8.12.2011, czwartek, godz. 18.00, Węgliszek

Spotkanie z Marcinem Świetlickim i Ireneuszem Grinem

Wieczór w ramach cyklu POECI.PL prowadzi Jarosław Jakubowski.

Marcin Świetlicki (ur. 24 grudnia 1961 r. w Piaskach k. Lublina) polski poeta, dziennikarz, członek alternatywnej formacji Świetliki. Studiował polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Mieszka i tworzy w Krakowie.Debiutował książką Zimne kraje, wydaną w 1992 przez fundację brulionu. W 1993 skontaktował się z muzykami krakowskiego zespołu Trupa Wertera Utrata i założył grupę Świetliki wykonującą kompozycje-podkłady dźwiękowe do wierszy Świetlickiego.

Ostatnio opublikował cykl powieści kryminalnych: Dwanaście, Trzynaście i Jedenaście, a także tom poezji zebranych Wiersze.

Ireneusz Grin (ur. 1969 w Żarach) – pisarz, fotograf, wydawca. Autor cyklu książek sensacyjno-szpiegowskich: Szerokiej drogi, Anat i Szkarłatny habit. Redaktor prowadzący serię Polska Kolekcja Kryminalna w Wydawnictwie EMG. Mieszka w Krakowie.

P a ź d z i e r n i k 2 011, i n a u g u r a c j a c y k l u L a b o r a t o r i u m K u l t u r y w Pianoli

9.12.2011, piątek, godz. 20.00, Wegliszek 7.12.2011, środa, godz. 18.00, Pianola

„Bydgoszcz–Toruń trudne sąsiedztwo”

– prelekcję wygłosi prof. dr hab. Zdzisław Biegański, UKW, zaprasza Klub Bydgoski (gościnnie).

8.12.2011, czwartek, godz. 17-20.00, Pianola

Koło Gospodyń Miejskich

– Wraz z Anią Tomasik stworzymy świąteczny obraz starodawną, hiszpańską metodą zdobienia. Czeka nas pożywna zupa-krem ze szpinaku, wino i dj Vagabond, która będzie nam przygrywała – zapowiada Dominika Kiss-Orska.

46 |

| Grudzień 2011

Diabolus In Musica: wystąpi zespół Podoko, prowadzenie Maciej Myga

Tym razem w ramach „Diabolus in Musica” całkowity odjazd w dotychczas nie eksploatowane podczas cyklu obszary. Zagra Podoko, bydgoska ekipa, która wymyka

w y darzenia

się jednoznacznym klasyfikacjom gatunkowym. To reggae, rock, punk, hip-hop… A może całkiem nowy typ muzyki, daleki od uniwersalizmu. Podoko wystąpiło już podczas „Pokaż się”, działań koncertowych MOK-u na Starym Rynku. Teraz zagrają nowe numery, a stare odkryjemy w nowych, ostrzejszych aranżacjach. – Zaśpiewamy też o środkowym palcu – obiecują muzycy spod znaku „BB” (Bunt i Balanga).

10.12.2011, sobota, godz. 14.00-17.00, Pianola

„Spacerownik Bydgoski”. Wizyta w pracowni Bartka Skolimowskiego

Tym razem spotykamy się w Cafe Pianola, by następnie przespacerować się do Bartka Skolimowskiego, który pokaże nam swoją pracownię, ale też opowie o pracy na planie filmowym u Jacka Borcucha.

Bartłomiej Skolimowski urodził się 31.07.1972 r. we Wrześni. W 1999 r. uzyskał tytuł magistra sztuki ASP w Gdańsku, w której studiował na kierunku malarstwo o specjalizacji witraż i malarstwo ścienne. Brał udział w wielu konkursach malarskich. Zakwalifikował się do pierwszej setki w plebiscycie na obraz roku 2003. Ma na koncie wystawy zbiorowe i indywidualne, m.in. w bydgoskiej Galerii Miejskiej bwa, sopockim BWA, Bad Freinwalde w Niemczech, Wilnie oraz w okolicach Bydgoszczy (Ostromecko, Chojnice, Lubostroń i. in.).

Bydgoskie Biesiady Czytelnicze Stop… !!! Czytamy Książki Książka uwalnia marzenia, otwiera drzwi do świata wyobraźni. Krótko mówiąc, mała, a taka wielka.

Ta lokalna, zainicjowana przeze mnie, akcja popularyzująca książkę i czytelnictwo zadomowiła się w kalendarzu imprez kulturalnych miasta, cieszy się popularnością wśród uczniów, nauczycieli i mieszkańców miasta, odnosi efekty czytelnicze. To tradycja spotkań z książką i głośnym czytaniem sięgająca siedmiu lat, skierowana do dzieci i młodzieży. Dla mnie to czas zaangażowania, cennej praktyki, zbieranych, powtarzanych i udoskonalanych doświadczeń po to, by nadać im niepowtarzalności i wyjątkowości, w konsekwencji zaś zachęcić czytelnika do kontaktu z książką. Gośćmi Bydgoskich Biesiad Czytelniczych byli cenieni i lubiani poeci i pisarze m in. Joanna Papuzińska, Małgorzata Karolina Piekarska, Łukasz Wierzbicki, Ewa Chotomska, Dorota Suwalska, regionu zaś Jolanta Baziak, Wiesława Barbara Jendrzejewska, Stefan Pastuszewski, Zdzisław Pruss, Michał Siewkowski.

10.12.2011, sobota godz. 16.00, Pianola

Warsztaty poetyckie

– „Poezja leczy rany, jakie zadaje rozum” [Novalis], prowadzi Jolanta Baziak.

10.12.2011, sobota, godz. 20.00, Pianola

Low Lab w Pianoli – inauguruje Adam Repucha

Lab Low w Pianoli – to nowy cykl muzyczny. Zainauguruje go Adam Repucha.

A. Repucha jest młodym wokalistą – songwriterem, który gitarowe inspiracje czerpie z amerykańskiego i brytyjskiego folku. Jego niebanalne, poetyckie utwory oparte na harmonii głosu i gitary akustycznej dotykają treści metafizyczno-mistycznych i skupiają się na kilku powracających motywach, m.in.: podróży wewnętrznej, świadomości ciała i jego splecenia z naturą, tęsknoty za morzem i latem, wpływem kosmosu i archetypowych symboli na przyziemną materię codzienności.

11.12.2011, niedziela, godz. 9.30-12.30, Pianola

Świąteczny Poranek Rodzinny 12.12.2011, poniedziałek, godz. 18.00, Pianola

„Wdzięczność” – prowadzenie Renata Arendt-Dziurdzikowska

– zaprasza Klub Zwierciadła, wstęp wolny (gościnnie).

J o a n n a O l e c h . F o t . Ty m o t e u s z L e k l e r

W grudniu z czytelnikami spotka się Joanna Olech, autorka bardzo znanych i lubianych książek dla dzieci i młodzieży, takich jak: Dynastia Miziołków, Gdzie Diabeł mówi do usług, czy Pompon w rodzinie Fisiów.

Joanna Olech jest również współautorką podręczników PWN do języka polskiego dla gimnazjalistów, ekspertem Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej. Z wykształcenia jest grafikiem (absolwentka Akademii Sztuk Pięknych), autorka ilustracji do wielu książek dla dzieci. Za swoje prace zdobyła wiele wyróżnień i nagród, m.in. nagrodę Naszej Księgarni, nagrodę im.

K. Makuszyńskiego, nagrodę specjalną Polskiej Sekcji IBBY. Publikuje artykuły o literaturze dziecięcej w Tygodniku Powszechnym, Rzeczpospolitej, Nowych Książkach i wielu innych.

Spotkanie odbędzie się 10 grudnia (sobota), Cafe Pianola, godzina 10.00, wstęp, jak zawsze, wolny!

Zapraszam Jolanta Niwińska

Grudzień 2011 |

| 47

w y darzenia

12.12.2011, poniedziałek, godz. 18.00, Węgliszek (+piwniczka)

Casting do Eksperymentalnej Grupy Teatralnej RABAN

Aktorzy Amatorzy! Czekamy nas Was! Czas narobić rabanu!

Szukamy ludzi zdolnych, z fantazją, kochających aktorstwo, gotowych zaangażować się w długofalowe działania grupy. Na castingu chętnie usłyszymy prezentację wybranego przez Was tekstu. My za to, postaramy się zaskoczyć Was, przygotowując nietypowe zadania aktorskie… Wszystko po to, by wyłonić członków nowej, bydgoskiej Eksperymentalnej Grupy Teatralnej.

Na zgłoszenia na casting czekamy pod adresem raban@mok.bydgoszcz.pl

miliarne historie bydgoskie. Wspólnie odbędziemy niejedną podroż w przeszłość i postaramy się dokumenty, zdjęcia oraz opowieści utrwalić wirtualnie. Będziemy zbierać familiarne opowieści o tym jak było kiedyś. Dowiemy się, które tradycje przetrwały w opowieściach rodzinnych. Spodziewamy się, że w archiwach bydgoszczan znajdą się wiekowe kartki i listy ze wzruszającymi tekstami, że odżyją ludzie, którzy dawno odeszli. Proszę wziąć ze sobą „przedmioty z opowieścią”, zabytkowe ozdoby choinkowe, zaprzepaszczone przepisy, pożółkłe zdjęcia itp. Na spotkaniu nauczymy się też… śpiewać prawie zapomnianą kolędę – zapowiada prowadząca Krystyna Berndt.

15.12.2011, czwartek, godz. 18.00, Pianola

Bywalcy świata, Klub Podróżnika 13.12.2011, wtorek, godz. 20.00, Pianola

BKF zaprasza na projekcję filmu Kino Objazdowe oraz niespodziankę; MOKINO.

Darek i Banan chcieli ciekawie spędzić wakacje. Odkupili więc z liceum kopie starych filmów. Wyremontowali projektor i ruszyli w Polskę. Niecodzienny dokument jest zapisem ich wyprawy i portretem ludzi, których spotykają po drodze.

Polska 2005, 51 min., reżyseria: Marcin Sauter

15.12.2011, czwartek, godz. 18.00, Węgliszek

„My i zwierzęta” – prelekcja prof. dr hab.

Sławomira Mroczkowskiego

Zaprasza Kawiarenka Naukowa UTP (gościnnie).

W referacie „My i zwierzęta” prowadzący na wybranych przykładach wykaże obecność zwierząt w kulturze i sztuce. Będzie szukał odpowiedzi na pytania: czym jest zwierzę i gdzie przebiega granica pomiędzy człowiekiem a zwierzęciem? Omówi stosunek człowieka do zwierząt w świetle obowiązujących regulacji prawnych i uznanych standardów etycznych.

Prof. dr hab. Sławomir Mroczkowski urodził się w 1950 r. w Makowie Mazowieckim. Studiował w Olsztynie. Od 1974 r. zatrudniony w Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy. Aktualnie jest kierownikiem Katedry Genetyki i Podstaw Hodowli Zwierząt Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego.

16.12.2011, piątek, godz. 18.00, Pianola

„Alpy”, wernisaż wystawy fotografii Macieja Rewakowicza

14.12.2011, środa, godz. 15.00, Pianola

„Bliżej Norwida”

Wieczór z Cyprianem Kamilem Norwidem, koncert finałowy VII Wojewódzkiego Konkursu „Bliżej Norwida” organizowanego przez I Liceum Ogólnokształcące im.

C.K. Norwida w Bydgoszczy.

14.12.2011, środa, godz. 18.00, Węgliszek

„Gwiazdka znaleziona po latach”

Spotkanie w ramach nowego cyklu Krystyny Berndt BYDGOSKA MOCCACAFE w MOKU. Otwieramy nowy cykl kameralnych spotkań przy kawie, podczas których będziemy rekonstruować fa48 |

| Grudzień 2011

Maciej L. Rewakowicz – urodził się w 1946 r. w Krakowie. Jest lekarzem; ma ok. 20 publikacji, większość z chirurgii naczyniowej. W Tatry chodzi, z przerwami, od 11. roku życia. Był członkiem Klubu Wysokogórskiego w Poznaniu 1968-1970; od 1970 r. mieszka w Bydgoszczy.

Samotnie wszedł do 1981 r. m.in. na: Łomnicę, Wysoką, Jaworowy, a po roku 1993 na Pośrednią Grań, Żabi Wyżni, Mięguszowiecki, Wołową Turnię, Żabią T. Mięguszowiecką, Zadni Gerlach, Rumanowy, Zachodni Szczyt Żelaznych Wrót i kilkanaście innych. W Himalajach Zach. zdobył dziewiczy szczyt Samadhi (Wielka Encyklopedia.Gór i Alpinizmu, tom II), w Alpach wszedł m.in. na: Gran Paradiso, Mt Blanc, Grosssglockner. Wystawiał swoje fotografie górskie m.in. w Bydgoszczy, w Warszawie, w Lubostroniu.

Widok z Mt Blanc na Aig. du Midi, Francja. Fot. M . Rewakowic z

udanego monodramu, który napisała i wyreżyserowała Inka Dowlasz. Poznajemy w nim kobietę jak najbardziej współczesną, polską aktorkę emigrantkę - Kamilę, której nieobcy jest facebook, stale włączony notebook, bo telefon uznaje już za przeżytek. Od pierwszej sceny Teresa Stępień w białym szlafroku wprowadza widza w intymny świat Kamili, przypominając w nim nieco swą poprzednią rolę w monodramie Krystyny Kofty.

Św i s t ś w i s t a k a w D o l . K o e d n i t z , W y s o k i e Ta u r y, A u s t r i a .

Fot. M. Rewakowicz

16.12.2011, piątek, godz. 19.00, Węgliszek

„Elizabeth Watson – Cichociemna”, monodram Teresy Stępień-Nowickiej,

m.in. aktorki Teatru im. Horzycy, znanej także z „Klanu”.

W szczególnym czasie przedświątecznym zapraszamy na doskonały monodram.

Teresa Stępień-Nowicka, jest dobrze znana toruńskiej publiczności ze scen Teatru im. Wilama Horzycy, jak i z wielu indywidualnych projektów, które realizuje najczęściej w trudnej formie monodramu. Gra z ogromną energią i zapałem. Swój najnowszy projekt pt. Elizabeth Watson cichociemna poświeciła kobiecie wielkiej, bez emfazy rzec można – najdzielniejszej toruniance wszechczasów. Generał Brygady, profesor Elżbiecie Zawackiej (1909-2009), odznaczonej Orderem Orła Białego, dwukrotnie Virtuti Militari, pięciokrotnie Krzyżem Walecznych, działaczce, cichociemnej, więźniarce politycznej, nauczycielce, instruktorce przedwojennej Organizacji Przysposobienia Wojskowego Kobiet. [...] Bohaterkę wspominamy w formie bardzo Grudzień 2011 |

| 49

w y darzenia

17.12.2011, sobota, godz. 11.00-12.00

Koło Gospodyń Miejskich

w Pałacu Młodzieży wraz ze szkołą Happy Step aqua­ aerobik zapraszamy na lekcję aerobiku w wodzie.

17.12.2011, sobota godz. 16.00, Pianola

Warsztaty poetyckie

– „Poezja leczy rany, jakie zadaje rozum” [Novalis], prowadzi Jolanta Baziak.

17.12.2011, sobota, godz. 19.00, Węgliszek, wstęp wolny.

„Ktoś…” – poetycki koncert Piotra Pieńkowskiego,

Piotr Pieńkowski – bydgoszczanin z urodzenia i, jak sam o sobie mówi, także z zamiłowania. Jest przedstawicielem nurtu określanego jako piosenka autorska.

Swoje wielowymiarowe, liryczne utwory komponuje kompleksowo, ale nieco przewrotnie – tworząc najpierw muzykę, a dopiero potem tekst (czyli dokładnie odwrotnie, niż większość artystów). Jego piosenki czasem wzruszają, czasem zmuszają do zastanowienia, a czasem po prostu bawią.

19.12.2011 poniedziałek, 21.00, Węgliszek

Jazzowy Poniedziałek

Zespół AROUND JAZZ QUINTET wystąpi z programem „Christmas Carols” 20.12.2011, wtorek, godz. 18.00, Pianola

„Kredki dla AFRYKI”

Asia Kotwicka opowie o akcji Fundacji ASANTE na rzecz szkół w Kenii, Zambii czy Wybrzeżu Kości Słoniowej; prezentacja prac dzieci afrykańskich.

Zebrane w polskich szkołach oraz od sponsorów prywatnych lub instytucjonarnych przybory szkolne – kredki, farby, długopisy, ołówki, nożyczki, klej, linijki, ekierki, cyrkle, liczydła, kredy, gumki (przybory mogą być używane pod warunkiem, że są w dobrym stanie) – Fundacja Asante przesyła do ośrodków misyjnych, szkolnych na terenie Afryki z którymi nawiązaliśmy współpracę.

W ośrodkach tych dzieci realizują zajęcia warsztatowe (wg opracowanych przez Fundację tematów) tworząc tzw. „Dzienniki z Afryki”.

Asante (suahili – „dziękuję”) w języku suahili mówi ok. 50 mln Afrykańczków Asante to także skrót od: A – afrykańska S – sztuka A – artystów N – naturalnej T – twórczej E – ekspresji 21.12.2011, środa, godz. 18.00, Pianola

Fantastyczna twórczość Braci Grimm

świąteczna prelekcja Tadeusza Krajewskiego w ramach cyklu „Fantastyczna Pianola”.

Baśnie braci Grimm to cykl baśni spisanych przez niemieckich pisarzy i językoznawców, braci Wilhelma i Jacoba Grimmów. Zbiór ten, powstały na podstawie wieloletnich badań podań, mitów i opowieści ludowych, stał się klasyką literatury, przetłumaczoną na wiele języków.

22.12.2011, czwartek, 16.00-18.00, Stary Rynek 18.12.2011 niedziela, godz. 15.00, Pianola

Popołudnie z bajką 18.12.2011 niedziela, godz. 17.00, Stary Rynek

Zapraszamy bydgoszczan na koncert kolęd i pastorałek

W wykonaniu, m.in. Adeli Konop, Agnieszki Glazik, Piotra Trelli, Wiesława Raczkowkiego oraz zespołu Animi Causa z VIII LO, pod kier. Lidii Gackowskiej, przy Szopce Bożonarodzeniowej. Prowadzenie Teresa Wądzińska.

50 |

| Grudzień 2011

Wigilia wigilii – zapraszamy bydgoszczan na świąteczny poczęstunek przy Szopce Bożonarodzeniowej

Ponadto koncert kolęd i pastorałek w wykonaniu, m.in.

Adeli Konop, Agnieszki Glazik, Piotra Trelli, Wiesława Raczkowkiego oraz zespołu Animi Causa z VIII LO, pod kier. Lidii Gackowskiej. Prowadzenie Teresa Wądzińską.

29.12.2011 czwartek, 18.00, Węgliszek

„Wszystkie końce świata”

niepokojący temat tuż przed sylwestrem przybliży Tadeusz Oszubski; „Tajemnice w Węgliszku”.

w y darzenia

Fundacja Nowa Sztuka Wet Music Inwentaryzacja ulicy Pomorskiej październik-grudzień 2011, finał: 9-10 grudnia 2011, Bydgoszcz, Fundacja Nowa Sztuka Wet Music, Kamienica sztuki przy ul. Pomorskiej 11 Ulica Pomorska w Bydgoszczy leży kilkadziesiąt metrów od głównej ulicy miasta – ul. Gdańskiej, która stanowi niejako wizytówkę tego miasta. Ulice te są blisko siebie i niemal równolegle biegną w tych samych kierunkach, ale mają zupełnie inny charakter. Ulica Pomorska skrywa wszystko to, czego nie powinno być przy głównej ulicy w mieście.

Należy do tego typu ulic, którymi miasto rozumiane jako przestrzeń społeczna niekoniecznie chce się chwalić. Ale to właśnie taka ulica jak Pomorska przechowuje prawdę, jest bezcennym zapleczem.

To właśnie przy Pomorskiej zachowały się skrawki Bydgoszczy, która przemija, która zostaje wyparta przez nowe obiekty, zdecydowanie bardziej pożądane w centrach rozwijających się prężnie miast. To przy Pomorskiej wciąż działają nieliczne warsztaty rzemieślnicze. To tu żyją ludzie, którzy funkcjonują w okolicy śródmieścia od dziesiątek lat i znają niezliczone historie tyczące się ulicy, jak i ludzi przy niej mieszkających, czy pracujących. To również młode pokolenie, które w tej okolicy dorasta, z zupełnie innymi perspekty-

wami życiowymi, niż ich rodzice czy dziadkowie, ale w kontekście tego wszystkiego, co stanowi o charakterze tej ulicy.

Kulminacją inwentaryzacji ulicy dokonanej przez zespół artystów w składzie: Elżbieta Jabłońska, Danuta Milewska, Artur Maćkowiak, Kuba Ziołek – oraz z grupą uczniów z Liceum Plastycznego w Bydgoszczy będzie wystawa fotografii, wy-

stawa słów i ręcznego pisma, koncert i wspólna kolacja, gotowana przez zaproszonych artystów. Specjalność: zupa orzechowa!

Organizator: Fundacja Nowa Sztuka Wet Music. Partnerzy: Winosfera, Galeria Miejska bwa w Bydgoszczy, MOK. Zadanie współfinansowane z budżetu Miasta Bydgoszczy. www.wetmusic.pl

I n w e n t a r y z a c j a u l i c y P o m o r s k i e j , f o t . Z b yZ I e l , d e s i g n W z g l ę d n y O p t y m i z m

BKF na festiwalu Camerimage Na festiwalu Plus Camerimage odbędzie się premiera filmu realizowanego na ubiegłorocznym festiwalu przez Bydgoską Kronikę Filmową z udziałem najwybitniejszych operatorów, którzy dla BKF-u kręcili z dachu Opery Nova.

Odbędą się także pokazy filmów twórców BKF-u: Hakawati Marcina Sautera (czw. 1.12.2011, godz. 22.00) i Daleko od miasta Macieja Cuskego (Daleko od miasta, śr. 30.11.2011, godz. 9.30), a także film obu tych twórców powstały z okazji X-lecia MIstrzowskiej Szkoły Andrzeja Wajdy (Andrzej Wajda: róbmy zdjęcie, 29.11.2011, godz. 18.15).

Grudzień 2011 |

| 51

B ik w podróż y

Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Toruniu 3-4 grudnia 2011 r. miejsce: SKPT „Od Nowa”, ul. Gagarina 39 a, Toruń; organizator: Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Toruniu

TEATR – przegląd w ramach XX Konfrontacji Amatorskiej Twórczości Artystycznej Regionu KATAR 2011 Siedem teatralnych światów Siedem różnorodnych spektakli teatralnych obejrzy publiczność tegorocznego przeglądu TEATR, który organizowany jest w ramach XX Konfrontacji Amatorskiej Twórczości Artystycznej Regionu KATAR 2011. Ten zyskujący coraz większą renomę festiwal odbędzie się w dniach 3-4 grudnia 2011 r. w Studenckim Klubie Pracy Twórczej „Od Nowa” w Toruniu przy ul. Gagarina 39 a.

W tym roku na scenie wystąpią twórcy teatralni z Inowrocławia, Lipna i Torunia. Wystąpią zarówno teatry utytułowane, które już wielokrotnie zyskiwały uznanie i sympatię KATAR-owej publiczności, jak i ambitni twórcy dopiero rozpoczynający swoją teatralną przygodę.

KATAR łączy formułę przeglądu z konkursem, ponieważ z jednej strony daje wszystkim uczestnikom możliwość spotkania, wspólnego oglądania swoich dokonań. Z drugiej jednak strony wszystkie przedstawienia ogląda jury, które przyznaje finansowe nagrody i wyróżnienia.

Program tegorocznych konfrontacji jest bardzo zróżnicowany. Obok misternie skonstruowanego spektaklu Monika Bojarska, plakat

Ciasta?… na podstawie prozy Elfride Jelinek pojawia się psychologiczny kryminał O potworach. Dziecięcą radością tworzenia zachwyca Mała Syrena według Andersena, do przemyślenia traum z dzieciństwa nakłania natomiast Fuck you Eu.ro.Pa! Na warsztat wzięto nawet samego Mrożka (w spektaklu Serenada), ale wśród autorów pojawia się również dramatopisarz mniej znany – pół-Szwed, pół-Tunezyjczyk Jonas Hassen Khemiri (Pięć razy Bóg), po własny scenariusz sięgają zaś twórcy spektaklu Alicja. Po drugiej stronie Świadomości.

W tym roku spektakle oceniało będzie jury w składzie: Jadwiga Oleradzka – dyrektor Teatru im. Wilama Horzycy, Dorota Nowak – aktorka i animatorka kultury, Justyna Bieluch – kierownik artystyczny Alternatywnych Spotkań Teatralnych „Klamra”, Wiesław Kowalski – aktor, animator kultury i instruktor teatralny oraz Jerzy Rochowiak – dyrektor WOAK. Atrakcją pierwszego dnia przeglądu będzie koncert Atrakcyjnego Kazimierza. Przegląd teatralny zamyka tegoroczny, dwudziesty już, KATAR. W przyszłym roku Konfrontacje będą się odbywały w czterech kategoriach: Muzyka Mocnych Brzmień, Fotografia, Film i Teatr.

Program XX Konfrontacji Amatorskiej Twórczości Artystycznej w dziedzinie Teatru 3 grudnia 2011 r. (sobota) godz. 15.00

Ciasta?… (według Elfride Jelinek)

Przedsiębiorstwo Indywidualnej Groteski z o.o., Młodzieżowy Dom Kultury w Toruniu, reżyseria Hana Sierdzińska.

Jonas Hassen Khemiri – Pięć razy Bóg.

Inowrocławski Teatr Otwarty, Kujawskie Centrum Kultury w Inowrocławiu, reżyseria Elżbieta Piniewska

Alicja. Po drugiej stronie Świadomości

Szpila * ARTeria, I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, reżyseria Justyna Kubiczak S z p i l a * A R Te r i a , f o t . B a r t e k J a b ł o ń s k i

O potworach

Teatr Małej Sceny, Lipno, reżyseria Piotr Mazurkiewicz Koncert Atrakcjynego Kazimierza (około godz. 21.00) 52 |

| Grudzień 2011

B ik w podróż y

4 grudnia 2011 r. (niedziela) godz. 11.00

Nicoleta Seminescu – Fuck you Eu.ro.Pa!

Filip Jasik, Kujawskie Centrum Kultury w Inowrocławiu, reżyseria Elżbieta Piniewska

Sławomir Mrożek – Serenada

Teatr Re-Akcja, Młodzieżowy Dom Kultury im. Janusza Korczaka w Inowrocławiu, reżyseria Małgorzata Wojciechowska

Mała Syrena (według Hansa Christiana Andersena) Te a t r P i m p a , f o t . M a c i e j M i k o ł a j e w s k i

Teatr Pimpa, reżyseria Maria Cynk-Mikołajewska.

5 grudnia 2011 r., godz. 18.00 Galeria Spotkań WOAK

Spotkanie literackie z Jerzym Lesławem Ordanem w ramach cyklu Ars Poetica W Galerii o Sztuce Poetyckiej

Jerzy Lesław Ordan urodził się w 1934 r. w Pińsku na Polesiu. Ukończył polonistykę na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Pracował jako nauczyciel, bibliotekarz szkolny, kierownik literacki Państwowego Teatru Lalki i Aktora Baj Pomorski w Toruniu, dziennikarz w bydgoskim tygodniku społeczno-kulturalnym Fakty.

Był współzałożycielem w 1992 r. i redaktorem miesięcznika Przegląd Artystyczno-Literacki. Mieszka w Toruniu.

Należy do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (od 1989 r.).

Jerzy Lesław Ordan debiutował w 1959 roku. Opublikował zbiory wierszy: Ciało ziemi (Gdynia 1964), Poza rzeczy (Warszawa 1967), Jeziora niespokojne (Gdynia – Bydgoszcz, 1972), Rekolekcje (Gdynia – Bydgoszcz, 1975), Pieśń o rzece – fragmenty (Toruń 1975), Już po południu (Warszawa 1980), Późna podróż (Bydgoszcz 1991), Wielka dłoń świata. Wiersze dawne i nowe (Bydgoszcz 1994), Coraz gęściej od komunikatów (Wybór z lat 19602006) (Toruń 2008).

Opublikował książki prozatorskie: Jakby kto chciał wiedzieć, opowiadania (Gdynia – Bydgoszcz, 1977), Jeszcze jedno lato, powieść (Olsztyn 1982, ), Chłopiec, powieść (Gdynia 1984), Nasze długie cienie, powieść (Toruń 2001). W przygotowaniu do druku powieść W jedną stronę. Utwory Jerzego Lesława Ordana były zamieszczane w czasopismach, antologiach i almanachach literackich.

Omawiając tom Wielka dłoń świata na łamach miesięcznika „Twórczość” (nr 5/1995) Mirosław Strzyżewski pisał, że Jerzy Lesław Ordan przedstawia nader wątłą kondycję moralną człowieka, jego zagubienie w stechnicyzowanej rzeczywistości, w świecie nonsensów i absurdów, jego osamotnioną egzystencję przywołującą na myśl bohaterów Sartre`a i Camusa wyalienowanych również ze świata przyrody, przyrody tak gorąco admirowanej przez poetę. Tenże poeta stopniowo przekonuje się o ułudzie naiwnie romantycznej wiary w sztukę (…). Jest agnostykiem. Nie wierzy w możliwość obiektywnego poznania obiektywnie istniejącej rzeczywistości. Rzeczywistość, tak barwna i wybujała w pierwszych utworach z lat sześćdziesiątych, zredukowana zostaje do rzeczy, przedmiotów, fenomenów postrzeganych w różny sposób, przez różnych obserwatorów. Fenomeny natury, krajobrazu, przedmiotów codziennego użytku – to wszystko nie do poznania. * * * Ars poetica to cykliczne spotkania literackie, które będą nieregularnie odbywały się w Galerii Spotkań w Wojewódzkim Ośrodku Animacji Kultury w Toruniu.

Swoją twórczość będą przedstawiali twórcy literatury, przede wszystkim mieszkający i pracujący w województwie kujawsko-pomorskim, a także w przeszłości związani z regionem.

Spotkania będą miały charakter wieczorów autorskich, których program będzie umożliwiał namysł nad zagadnieniami z dziedziny warsztatu pisarza – poety, prozaika, dramaturga, na poszukiwanie odpowiedzi na pytania: w czym zawiera się wartość utworu literackiego, jak pisać. Podczas każdego spotkania zostaną przedstawione dokonania twórcy, jego biografia; będą prezentowane jego utwory. Oczywiście, uczestnicy spotkania będą mieli możliwość rozmowy z autorem.

Bohaterem kolejnego spotkania z cyklu Ars Poetica, które zaplanowane jest na 15 grudnia będzie Michał Tabaczyński.

Najbliższe warsztaty i szkolenia: 9-11 grudnia – Jak wzbogacić warsztat pracy z dziećmi i młodzieżą. Warsztaty z pedagogiki zabawy – zajęcia prowadzi Alicja Usowicz. Warsztaty obejmują 20 godzin dydaktycznych. Koszt akredytacji 80 PLN. 10-11 grudnia – Muzykoterapia. Zajęcia prowadzą: dr Lucyna Matuszak i Erwin Regosz. Warsztaty obejmują 15 godzin dydaktycznych. Koszt akredytacji 100 PLN. opr. Jerzy Rochowiak i Kamil Hoffmann

Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Toruniu ul. Szpitalna 8, 87-100 Toruń, tel./fax: 56 6522027, 56 6522028, 56 6522755, 56 6570290, 56 6570291 www.woak.torun.pl; e-mail: woak@woak.torun.pl Grudzień 2011 |

| 53

Michał Tabaczyński

Się nam wydaje.

W Bydgoszczy (5) Hassan Konopacki – Tatar, muzułmanin, bydgoszczanin, czyli inność

Książka ta jest wyjątkowa z wielu powodów. Jednym z nich – proszę pozwolić, że wysłowię swoje żale już na początku, by potem skupić się na jej pozytywnej wyjątkowości – jest wyjątkowo słabe przygotowanie edytorskie książki; wyjątek stanowi ciekawa okładka – tu jedynie razi obraz rzeźby Przechodzący przez rzekę, która nijak się ma do Bydgoszczy z czasów, w których żył bohater opowieści; co innego obecna na okładce wieża ciśnień – ta znajduje w książce miejsce w ciekawej, wzruszającej właściwie, anegdocie.

Wyjątkowość książki jest w pierwszym rzędzie pochodną postaci jej bohatera: Tatara, Polaka, muzułmanina, Białorusina, pułkownika carskiej armii, bohatera wojny rosyjsko-japońskiej i pierwszej wojny światowej. Ale nie tylko on jest w istocie bohaterem tej książki: na równi jest nim pewnie jego syn, Maciej Konopacki (sporą część książki stanowi rozmowa z nim), i – w mniejszym stopniu, ale jednak – cała rodzina.

Dla bydgoszczan być może najistotniejsze jest to, że rodzina po drugiej wojnie światowej osiadła i mieszkała przez kilka lat w Bydgoszczy (według tego, czego dowiadujemy się z książki, rodzina mieszkała tu na pewno do śmierci nestora, czyli 54 |

| Grudzień 2011

do roku 1953). Wyjątkowe dla nas powinny być te opisy, które umieszczają Bydgoszcz w innej, nieznanej dotąd perspektywie: otóż bohaterom książki na znaną i swojską topografię Wilna (z którego przyjechali tu jako repatrianci czy – jak woli Maciej Konopacki – jako eskpatrianci) nakłada się współczesna im i obca topografia nowego miejsca. Wspomniana wieża ciśnień na Wzgórzu Dąbrowskiego stanowi w tej opowieści o nakładaniu się światów istotny element: oto Maciej Konopacki wspomina, że w obcym i pozbawionym (szczególnie dla nowo przybyłych) jakichkolwiek pierwiastków muzułmańskich mieście, wieża schowana pośród drzew wydała się – ojcu i synowi, którzy dostrzegli ją podczas jednego ze spacerów – minaretem. Postanowili do niego dojść. Niestety, minaret

okazał się tym, czym w istocie jest (ale powiedzmy od razu: kto z nas, bydgoszczan, chociaż przez chwilę widział w niej minaret? Na tym polega właśnie wyjątkowość perspektywy tej książki). Tak wspomina ich zawód syn Hassana Konopackiego: „Byliśmy bardzo rozczarowani.

Ta wieża wprowadziła nas w błąd.

W tym procesie oswajania miasta chociaż przez chwilę żyliśmy w świecie ułudy. Byłem pewien, że na jej szczycie dostrzegam półksiężyc”.

Wyjątkowe są też opublikowane tu fragmenty dziennika Hassana Konopackiego z kilku miesięcy na przełomie lat 1948-1949. Ich wyjątkowość nie ma nic wspólnego z literacką doskonałością tych zapisków, ani z pozycją i stopniem wtajemniczenia ich twórcy w sprawy nieznane ogółowi, ani czymkolwiek innym, czym przyciągają nas zwykle pisma autobiograficzne. Bo też ich autor nie był pisarzem, ani nie zajmował już wówczas wyjątkowej pozycji. Są to jednak zapiski wstrząsające. Suche fakty z codziennego życia odsłaniają niezwykle trudne jego warunki. Nie sądzę, by doświadczenia tej rodziny były wyjątkowe, ale to nie czyni tych zapisków mniej dojmującymi. Właściwie: wręcz przeciwnie. Hassan Konopacki notuje skromne menu i stan pogody, swoje małe zdobycze (1/8 masła) i stan zdrowia wnuka, podaje suche fakty, jest oszczędny w słowach i mężny.

I znów: tym bardziej wstrząsający.

Szczególnie, gdy pisze: „Odebrałem swoją fotografię. Ofiarowałem jedną mamie [jak pisze o swojej żonie], jako ostatnie zdjęcie w moim życiu”.

Jak na książkę wydaną przez Stowarzyszenie Jedności Muzułmańskiej i Instytut Muzułmański bardzo mało tu wątków islamskich. Chociaż to niedokładne: nie brak tu tej wyjątkowej perspektywy inności, ale brak opisujących ją szczegółów (szczególnie dla kogoś, kto o pol-

książki

skiej wspólnocie muzułmańskiej i jej problemach ma pojęcie mgliste, to duża strata). Najlepszym fragmentem książki jest jednak proza (?)

Macieja Konopackiego (Alif mojego życia) zdradzająca niejaki literacki talent. Oto jej początek: „Pierwsza litera alfabetu arabskiego poznana w dzieciństwie, stale swym wyglądem i brzmieniem przywołuje tamten odległy, tak drogi mi czas życia. Poznałem tę literę, jak i cały alfabet, aby stopniowo wczytywać się w treść ówczesnego muzułmańskiego podręcznika zwanego »sforką« na lekcjach religii u imama wileńskiego meczetu, Ibrahima Smajkiewicza. Jak początek życia, jak brzask dnia czy pierwszy świadomy już po przebudzeniu się oddech – tym wszystkim jest dla mnie alif. Kiedy modlę się w gdańskim meczecie, mając przed sobą koraniczne wersety, właśnie szczególnie ta litera powoduje skojarzenia sięgające dzieciństwa – przecież początku istnienia”.

Przechodząc teraz obok wieży ciśnień za każdym razem będę patrzył, czy rzeczywiście na jej szczycie nie widać półksiężyca.

Ślad niewidomego przyjaciela, czyli dotyk

Są książki, które – tak jak ta – przemawiają najsilniej swoją materialną formą. I nie chodzi tu wcale o niesamowite ilustracje, format, papier czy cokolwiek byśmy mogli sobie pomyśleć. Chodzi o raptem dwadzieścia kilka kartonowych arkuszy, które znajdziemy w pierwszej (z trzech) części tej książki. Te arkusze noszą na sobie znaki brajlowskiego alfabetu. To one właściwie „ustawiają” lekturę tej książki.

Nie da się ich pominąć w lekturze; nawet jeśli chcielibyśmy ich nie zobaczyć, ominąć wzrokiem te białe kropki na białym papierze – nie da się, po prostu. One są, swoją fizyczną, namacalną obecnością podkreślają główny temat tej książki.

Wciskają się pod palce, które chcą przewracać stronice. Przypominają – także nam, widzącym, a właściwie,

trzeba powiedzieć: właśnie nam, widzącym – że lektura nie jest tylko sprawą oka, że czytanie nie jest czynnością jednego tylko zmysłu.

Czytamy całym ciałem: gładzimy kartki i okładki, wąchamy papier, opieramy się na łokciu, kładziemy książkę na kolanach. Ale zazwyczaj robimy to bezwiednie i nie zastanawiamy się nad skutkami takiej cielesnej lektury. Ta książka nam to – doskonałe słowo w tym kontekście – uzmysławia.

I właśnie pierwsza część książki jest najlepsza i najistotniejsza poznawczo. W tym znaczeniu, że w dobrej poetyckiej formie pokazuje nam (pokazuje i – w przypadku stron zawierających brajlowski alfabet – daje poczuć) inny obraz świata. Obraz?

Już po tym, co tu próbuję napisać, widać jak bardzo przywiązany jestem (myślę, że nie tylko ja) do wizualności doświadczenia. W całości przytoczę wiersz poświęcony temu problemowi – Zamknięty świat: „Świat zbudowany / z punktów dotyku i dźwięków // Tonacją głosu / wyczuwasz prawdziwie nastrój // Zapachy przypominają / wirujący ogród // W swoim rosarium / odnalazłeś ten jeden kwiat // I twoje ego chce żyć / nie tylko być // Ludwiku!

Twój sześciopunkt / odczarował zamknięty świat”. (Sześciopunkt to oczywiście brajlowskie pismo.)

Druga część książki zawiera wiersze w dwóch wersjach językowych:

polskiej i esperanckiej. Te już nie robią takiego wrażenia, tym bardziej, że jest wśród nich kilka mniej ciekawych wierszy ilustracyjnych (jak choćby wiersz Bydgoszcz na fali).

Część trzecia to niewielki utwór dramatyczny, chociaż może lepiej go traktować jako nawiązanie do tradycyjnej formy dialogu. Oto archetypiczne spotkanie po latach: kobieta i mężczyzna, kiedyś sobie bliscy. Ona – o czym nie wie on – straciła wzrok w wypadku. Dialog jest w istocie instrukcją dla nas, ludzi widzących: jak traktować tych, którzy nie widzą, jak – nawet z dobrymi intencjami – nie pogłębiać ich kalectwa. Każdy powinien to przeczytać (tym bardziej, że jest jeszcze część czwarta tej książki: niewielki komiks, który jest już wprost instruktażem dla widzących: Jak zachować się w towarzystwie niewidomego).

Dzięki tym instrukcjom i dzięki absolutnie nieznanemu mi doświadczeniu to jedna z istotniejszych książek, jakie ostatnio czytałem (dotykałem? odczułem?).

Rafał Berger, Hassan Konopacki – Tatar, muzułmanin, bydgoszczanin, Stowarzyszenie Jedności Muzułmańskiej, Instytut Muzułmański, Warszawa 2011 Helena Dobaczewska-Skonieczka, Ślad niewidomego przyjaciela, Skonpres, Bydgoszcz 2011 Grudzień 2011 |

| 55

muz y ka

Zdzisław Pająk

X Blues & Folk Festiwal Bydgoski festiwal bluesowy, od kilku lat nazwany „Blues & Folk Festival”, jest od początku swego istnienia (od 21 marca 2002 roku, kiedy odbył się pierwszy) imprezą, jak to określił jej twórca – bydgoski muzyk i animator kultury Jacek Herzberg – „wędrującą”.

Przez dziesięć lat, koncerty odbywały się w różnych miejscach, dziś już wiele z nich nie istnieje lub prowadzi zupełnie inną działalność (Sanatorium, Dyrekcja, Lizard King, Villa Secesja). Festiwal, z założenia mający pokazywać bydgoskiej publiczności ciekawych wykonawców z kraju, zagranicy i przede wszystkim z regionu, stopniowo też zmieniał formułę, a zgodnie z ostatnią, przyjętą nazwą, skupił się na muzyce bliskiej folkowi i bluesowi ludowemu, wiejskiemu, zwanemu „country blues”. No i w dalszym ciągu wędrował, szukając nowych miejsc i nowej publiczności. W jubileuszowym roku, dziesiątym, wyszedł (a raczej „wyjechał”) poza Bydgoszcz, gdyż koncerty tegoroczne odbyły się również w Pakości i Nakle. Ponieważ występy w Nakle, w pubie Pod Lipami odbyły się równolegle z tymi w Bydgoszczy, skoncentrowałem się jedynie na obserwacji tego, co działo się w tym roku w stolicy regionu.

W Bydgoszczy odbyły się dwa koncerty, w sobotę 29 października w klubie Eljazz oraz w niedzielę 30 w Kawiarni Artystycznej Węgliszek. Ponadto w sobotnie popołudnie Empik przy ul. Gdańskiej był miejscem spotkania z triem Acoustic Travellers a wcześniej, w czwartek, 56 |

| Grudzień 2011

Cafe Pianola – miejscem warsztatów bluesowych, na których wykładowcami byli: Marek Wojtowicz gitarzysta i wokalista, znawca bluesa akustycznego z Opolszczyzny, założyciel stowarzyszenia Son House Gospel Blues Society oraz Gary Erwin, amerykański pianista i śpiewak, od lat mieszkający w Karolinie Południowej, rodzinnie zaś związany z Bydgoszczą, skąd równo sto lat temu, do Ameryki wyjechał jego dziadek. Gary, z domu Czerwiński, tak jak jego ojciec, urodził się już w Chicago i tam pokochał bluesa, bo ta muzyka, jak przyznał – w domu mnie zewsząd otaczała. Przypomnę, że w połowie wieku XX, właśnie w Chicago bracia Czyżowie, dwaj emigranci z Polski, założyli firmę płytową Chess Records, która głównie nagrywała czarnych bluesmanów (Muddy’ego Watersa, Howlin’ Wolfa, Williego Dixona i in.). …Od lat – wyznał Gary – marzyłem o tym, żeby do Bydgoszczy przywieźć bluesa… Można powiedzieć, że w 2011 marzenie się spełniło, Shrimp City Slim (pod takim pseudonimem Erwin działa na scenie muzycznej), wystąpił w tym roku aż trzy razy (w Pakości, Nakle i Bydgoszczy), wzbudzając zainteresowanie publiczności swą błyskotliwą grą na fortepianie a miłym, ciepłym głosem, śpiewając własne piosenki, nie tylko bluesowe, często bardzo osobiste, niemal autobiograficzne. Na wspomnianych, tegorocznych warsztatach Gary Erwin nie miał jeszcze zbyt wielu uczniów, ale i tak przyklasnął pomysłowi twórców festiwalu,

publicznie też pochwalił studentkę bydgoskiej Akademii Muzycznej, Chinkę Xi Li, która najpierw z zaciekawieniem przysłuchiwała się jego grze a potem z powodzeniem spróbowała zagrać razem z mistrzem. Pobyt w Bydgoszczy, Gary będzie mile wspominał z powodu sympatycznego przyjęcia ze strony publiczności i gościnności organizatorów z Wojewódzkiego Ośrodka Kultury i Sztuki „Stara Ochronka”, zaś do USA powrócił obładowany książkami o rodzinnym mieście dziadka.

Oprócz wyżej wymienionego Shrimp City Slima, w ramach X Blues & Folk Festival, w bydgoskich klubach wystąpiły jeszcze dwa tria akustyczne. Pierwsze – Acoustic Travellers utworzył Leszek Cichoński z Wrocławia, „profesor” elektrycznej gitary, wykładowca na wielu warsztatach, gitarzysta i kompozytor bluesowy, twórca festiwalu Thanks Jimi, poświęconego Hendrixowi, ponadto inicjator gitarowego rekordu Guinnesa, ustanawianego co roku 1 maja na wrocławskim rynku. Do Leszka dołączyli dwaj Amerykanie: urodzony na Brooklynie a mieszkający od 1974 we Francji, gitarzysta Mike Greene oraz nauczyciel angielskiego w Legnicy, kontrabasista David Price (grający na bardzo rzadkim aluminiowym instrumencie). Koncert Acoustic Travellers 29 października w Eljazzie, w którego programie znalazły zarówno bluesowe i folkowe standardy, jak też utwory własne oraz kilka piosenek z nowego albumu Cichońskiego Sobą gram, bardzo się bydgoskiej publiczności spodobał, nic więc dziwnego,

f o t . A r c h i w u m WO K iS że domagała się bisów. I ta właśnie, gorąca atmosfera, sprawiła, że muzycy wcale się przed bisami nie wzbraniali i choć zmęczeni ponad dwugodzinnym występem, sięgnęli jeszcze po urocze i z gracją wykonywane piosenki.

Po koncercie zaś, w rozmowie żałowali, że ich występ w Eljazzie nie został nagrany, bo tego dnia, to miejsce było naprawdę magiczne, zarówno z uwagi na repertuar, jego wykonanie jak też znającą się na rzeczy bydgoską publiczność.

Podobał się także niedzielny koncert w Kawiarni Artystycznej Węgliszek. W pierwszej jego części wystąpiło polsko-litewskie akustyczne trio Blues Union, w drugiej, kończąc tegoroczny festiwal, wspomniany wyżej Shrimp City Slim. Blues Union to wspólny projekt Bogdana Topolskiego z Suwałk, twórcy wielkie-

go letniego festiwalu, gitarzysty kilku elektrycznych formacji bluesowych oraz dwóch muzyków z Wilna – śpiewającego gitarzysty Virgiljusa Jutasa, lidera grupy Blues Makers oraz multiinstrumentalisty Aleksandra Belkina, kierującego formacją The Road Band. Bluesowe standardy oraz własne utwory obu Litwinów wypełniły bardzo udany koncert, nagrodzony wielkimi brawami, przy czym, największą uwagę widzów skupił na sobie dowcipny, grający równocześnie na mini zestawie perkusyjnym, ustnej harmonijce i gitarach a także ukulele – Sasza Belkin.

Oprócz wymienionych powyżej, w X Blues & Folk Festiwalu udział wzięli w koncertach w Nakle: miejscowy zespół Stratus oraz znana z występów na wielu festiwalach włocławska gru-

pa akustyczna Yellow Cab, zaś w Bydgoszczy, w Eljazzie – Terapeutyka, młoda, ambitna formacja, stojąca u progu muzycznej podróży. „Bydgoski festiwal bluesowy, jak obiecuje Jacek Herzberg – pozostając przy swej akustycznej formule, pozostając nadal w Bydgoszczy, będzie nadal wędrował po regionie, szukając dla tej muzyki nowej publiczności i pokazując jej, to co w bluesie jest warte zauważenia, mało jednak na innych podobnych imprezach eksponowane…”. Właśnie dzięki temu, ta impreza z jednej strony staje się coraz bardziej oryginalna i odmienna od innych, odbywających się w Polsce, z drugiej zaś - warta większego zainteresowania i pomocy, zwłaszcza finansowej, ze strony władz kultury miasta i regionu.

Grudzień 2011 |

| 57

muz y ka

J

eszcze nie pogasły znicze na grobach waszych bliskich. Jeszcze nie zgniły dynie, w których, być może, wycięliście oczy i usta, ku uciesze najmłodszych członków rodziny. Jeszcze nie spadł pierwszy śnieg, a słupek rtęci na waszym termometrze nie zadomowił się na dobre poniżej zera. Za oknami wciąż niepodzielnie panuje jesień.

Do Bożego Narodzenia zostało kilkadziesiąt dni i tylko w centrach handlowych, oraz części mniejszych sklepów, Święta już tuż tuż.

Znicze i plastikowe chryzantemy wracają do magazynów, a na najbardziej eksponowanym miejscu pojawiają się choinki, bombki, łańcuchy, lampki i całe tony produktów

ukrytych w świątecznych opakowaniach. Istne szaleństwo, które z każdym kolejnym dniem staje się coraz bardziej dojmujące i wszechobecne.

Naprawdę poważnie robi się jednak wówczas, gdy wszelkiej maści kierownicy, dyrektorzy czy też enigmatyczna i wszechwładna centrala, wydają rozkaz najokrutniejszy: Od dziś kolędy i świąteczne piosenki nadajemy z ogromnych, sklepowych głośników, w każdej sekundzie urzędowania placówki. Dzięki temu przez wiele dni, na długo przed Świętami, jesteśmy narażeni na mimowolne słuchanie kolęd, pastorałek i innych świąteczno-zimowych pioseneczek. W ten spo-

Hej, kolęda! „I’ll be home for Christmas”; Bob Dylan; album Christmas In The Heart.

Sam fakt, iż Bob Dylan postanowił nagrać album wypełniony klasycznymi piosenkami bożonarodzeniowymi, mógł budzić pewne, nieeleganckie podejrzenia.

Rozwiewa je jednak informacja o szczytnym celu, na który przeznaczono wpływy ze sprzedaży krążka. Tantiemy trafiły bowiem do organizacji Feeding America, która zajmuje się, jak sama nazwa wskazuje, zapewnianiem posiłków 58 |

| Grudzień 2011

potrzebującym mieszkańcom USA. Na płytę trafiło piętnaście świątecznych klasyków, zaśpiewanych przez Boba mocno zdartym i bardzo charakterystycznym głosem.

Piosenka, którą wybrałem spośród wspomnianej piętnastki, to utwór dobrze znany i wykonywany przez niezliczone rzesze artystów różnej proweniencji. W interpretacji Dylana, szorstki wokal barda zestawiony został ze słodkimi chórkami, oraz country’ową aranżacją, która przywodzi na myśl klasyka gatunku – Williego Nelsona. Bardzo dobry kawałek, naprawdę niezłej płyty. „Silent Night/Noapte de Vis”; Glasvegas; minialbum A Snowflake Fell (And It Felt Like a Kiss).

Szkoci z grupy Glasvegas tworzyli muzykę zapełniającą to wydawnictwo w Transylwani, współpracując z rumuńskim chórem, który możemy usłyszeć właśnie w tej niezwykłej interpretacji kolędy, znanej w Polsce pod nazwą „Cicha noc”.

sób obrzydza się nam te, nierzadko całkiem ładne, utwory, których nie jesteśmy już w stanie słuchać z prawdziwą przyjemnością wtedy, gdy przychodzi na to najodpowiedniejsza pora.

Tym wszystkim, którzy nie zdołali się uchronić przed zgubnym wpływem wspomnianego zjawiska, proponuję sięgnięcie po znane i lubiane, świąteczne utwory, w wersjach odległych od powszechnie stosowanych w galeriach handlowych i supermarketach. Polecam też piosenki świąteczne, mniej popularne, co wcale nie znaczy, że gorsze. Poniżej przedstawiam kilka „alternatywnych” propozycji do „bożonarodzeniowego soundtracku”

Marcin Szymczak

Nie wiem czy egzotyczniej brzmi szkocki akcent wokalisty Glasvegas, czy język rumuński, w którym swoją część zaśpiewał chór. Tak czy inaczej jest to wersja zupełnie inna od tych, które trafiają na wszelkie świąteczne składanki i moim zdaniem zdecydowanie bardziej interesująca. Mocnym punktem tego albumu jest również piosenka tytułowa, w której rozbrzmiewają, a jakże by inaczej, charakterystyczne dzwoneczki.

muz y ka

„Christmastime”; The Smashing Pumpkins; utwór znalazł sie na składance A Very Special Christmas vol. 3.

Pierwszy z wielu świątecznych singli, przygotowanych przez zespół dla członków fanklubu. „Get behind me, Santa!”; Sufjan Stevens; Songs for Christmas vol.5 -Peace.

Do niedawna nie miałem pojęcia, że jeden z moich ulubionych zespołów lat dziewięćdziesiątych ma na koncie świąteczny singiel. Nie jest to może największe osiągnięcie dowodzonej przez Corgana kapeli, ale całkiem przyjemnie się tego słucha, tym bardziej, że stałe elementy stylu SP, są tu wyraźnie słyszalne, mimo lekko przesłodzonej konwencji. Polecam również animowany teledysk do tej piosenki, dostępny na oficjalnej stronie grupy. „Let me sleep (It’s Christmas time)”; Pearl Jam; utwór dostępny na świątecznym singlu z 1991 roku, oraz na składance Lost Dogs grupy Pearl Jam.

Sufjan Stevens jak zawsze z rozmachem; W boksie zatytułowanym Songs for Christmas znalazło się pięć płyt, zawierających w sumie ponad czterdzieści utworów.

Wśród nich wiele absolutnych, świątecznych everygreenów, m.in.

The Little Drummer Boy, Joy to The World! czy Jingle Bells. Wybrany przeze mnie utwór, Get behind me Santa! to próbka kompozytorskiego talentu Stevensa, który zaaranżował tą piosenkę w charakterystycznym dla siebie stylu. Bogata orkiestracja, z nieodłącznymi instrumentami dętymi, malownicze wielogłosy i rytmiczne klaskanie (zupełnie inne niż to u Piotra Rubika) Ten numer śmiało mógłby się znaleźć, na którymś z regularnych wydawnictw Amerykanina. „Mizerna, cicha”; Pchełki; utwór niedostępny na żadnym wydawnictwie; grany przez grupę na koncertach.

Muzycznie rzecz bardzo skromna i chyba przez to tak ujmująca. Głos Eddiego Veddera plus gitara i charakterystyczne stukanie, niewiadomego pochodzenia, w tle. Do tego refleksyjny tekst, pełen tęsknoty za utraconą niewinnością i przeżywaniem Bożego Narodzenia, jako czasu pełnego niezwykłej magii.

Proszę sobie wyobrazić sierpniowy wieczór. Stary Rynek w Bydgoszczy, wciąż jeszcze, zalany słońcem, a na scenie grupa Pchełki, grająca najbardziej niesamowitą wersję kolędy, Mizerna, cicha, jaką w życiu słyszałem. To scena z tegorocznej edycji Europejskiego Lata Artystycznego, której autentyczność mogą potwierdzić liczni widzowie, zgromadzeni

wówczas na koncercie zespołu z Aleksandrowa Kujawskiego. Grupa sięga po tę kompozycję bez względu na porę roku, a sposób w jaki ją interpretuje to rzecz absolutnie bez precedensu. Trudno to opisać. Najlepiej wybrać się na koncert i usłyszeć osobiście. Naprawdę polecam. „The Little Drummer Boy”; Bright Eyes; A Christmas Album.

Bright Eyes to Indie Folkowa kapela dowodzona przez Conora Obersta. Na płycie ze świątecznymi piosenkami, najpopularniejsze gwiazdkowe utwory zostały opracowane w charakterystyczny, dla stylu grupy, sposób. The Little Drummer Boy zabrzmiał tu jednak naprawdę niezwykle. Damsko-męski duet wokalny, z brudną, na poły syntetyczną perkusją w tle, zdecydowanie wyróżnia się spośród kompozycji wydanych na tym albumie. W swoim surowym pięknie bliższy jest eksperymentalnej elektronice, lub industrialowi niż muzyce folkowej, ale tym bardziej przykuwa uwagę i zapada w pamięć.

Grudzień 2011 |

| 59

muz y ka

Kuba Ignasiak

Wrocław w pudełku W sobotę, 19 listopada zakończyła się siódma edycja Mózg Festival.

Przez trzy listopadowe dni na scenie Mózgu i Teatru Polskiego w Bydgoszczy zaprezentowali się wybitni przedstawiciele szeroko rozumianej muzyki współczesnej, performerzy i video artyści. Mnie najbardziej poruszył i jednocześnie poraził występ jednego z nich.

Na wstępie muszę zaznaczyć, że nie dane mi było uczestniczyć w większości występów odbywających się w ramach 7th Mózg Festival. Nie, żebym nie chciał, po prostu się nie złożyło. Bardzo żałuję, że nie udało mi się dotrzeć na żaden z festiwalowych koncertów odbywających się w teatrze. W relacjach osób, które spędziły piątek i sobotę w budynku TPB słuchając i oglądając występy tak zacnych artystów, jak Helmut Nadolski, Trevor Watts & Veryan Weston, Steven Bernstein, który zagrał w towarzystwie formacji Sex Mob, The Ames Room, czy bardziej lokalnych składów – EdWood, Ecstasy Project i Bydgoskiej Orkiestry Muzyki Współczesnej najczęściej pojawiały się określenia w stylu: „niesamowite”, „magiczne” i „świeże”. Tym bardziej żałuję, że nie odczułem tego na własnej skórze. Na szczęście udało mi się doświadczyć tego, na co – za przeproszeniem – zgrzewałem się od dawna. Mówię tu o mózgowym koncercie Igora Boxxa i VJ Spectribe’a, który wieńczył drugi dzień festiwalu. Choć przyznać muszę, że słowo „koncert” nie do końca oddaje to, co wydarzyło się w nocy z piątku na sobotę w Mózgu.

No ale po kolei…

Opowiadając o tym niesamowitym występie znajomym zauważyłem, że niewielu z nich wie, kim w ogóle jest Igor Boxx. Jeśli i Wy nie wiecie – wyjaśniam. Igor Pudło, bo tak naprawdę nazywa się ten wrocławski artysta, jest połową duetu Skalpel, o którym większość z Was już pewnie co nieco słyszała. Pod tym właśnie szyldem Igor razem z Marcinem Cichym nagrał dwie znakomite płyty – Skalpel (2004) i Konfusion (2005) – wydane nakładem legendarnej londyńskiej wy60 |

| Grudzień 2011

twórni Ninja Tune. Dla większości miłośników nowoczesnej elektroniki już sama ta nazwa zdaje się być wystarczającą rekomendacją. Tym bardziej powinni sięgnąć po solowy

krążek Igora Breslau wydany w roku 2010 nakładem Barcode Records na ekskluzywnej licencji tejże właśnie wytwórni. Od wielu miesięcy to dwupłytowe wydawnictwo znajduje się na samym szczycie mej muzycznej półki z płytami, jednak ograniczenie się wyłącznie do słuchania zarejestrowanych na niej dźwięków okazało się (opisywanej nocy właśnie) wyłącznie przystawką w tej muzycznej uczcie. Breslau nie jest bowiem zwyczajną płytą. To projekt audio-wizualny w pełnym tych słów znaczeniu. Od blisko dwóch lat Igor Boxx do spółki z Vj’em Spectribe jeżdżą z nim po całej Polsce VJ S p e c t r i b e , f o t . K r z y s z t o f P a w ł o w s k i

Igor Box x, fot. Krz ysz tof Pawłowski

rzucając słuchaczy (i widzów) na kolana. W sobotnio-niedzielną noc rzucili na nie bydgoszczan. No dobra, może nie wszystkich ale mnie, moją żonę (i kilkoro znajomych) na pewno. Trudno opisać słowami to, co obaj panowie zaprezentowali, zarzekłem się jednak, że to zrobię, więc spróbuję…

Wyobraźcie sobie ciężką, połamaną elektronikę generowaną z komputera, instrumentu perkusyjnego, samplera i adaptera. Muzykę tak głęboką, wielowarstwową i przeszywającą każdą część Waszego ciała tak dogłębnie, że słuchając jej macie wrażenie, że każda komórka Waszego bytu fizycznego zaczyna wibrować coraz szybciej, chcąc wyrwać się z ram tak zwanego człowieczeństwa. Macie ochotę, połamać się, potańczyć? No właśnie, ja też miałem. Początkowo przysłuchiwałem się temu siedząc, ale nie dotrwałem w tej pozycji nawet do drugiego numeru. Musiałem wstać, uwolnić energię. Tu jednak pojawił się pewien „problem”. Otóż tym – wiem, że nie dla wszystkich, ale mimo to – tanecznym dźwiękom towarzyszyły wizualizacje. Jednak nie takie, jakie zazwyczaj widuje się

na klubowych imprezach. Nic z tych rzeczy. Otóż generalnym założeniem projektu Breslau jest opowiedzenie historii (choć może bardziej odpowiednim słowem byłaby tu „fantazja”) powojennego Wrocławia najechanego w ’45 roku przez Armię Czerwoną. I tak na wielkim ekranie widzimy „wariacje” na temat okrucieństw z tym związanych – biednych, zahukanych i wygłodzonych wrocławian, maszerujących czerwonoarmistów, rozstrzeliwane dzieci, propagandowe tuby. Nie brakuje też odniesień do wcześniejszych wydarzeń – zrzucających bomby samolotów w trakcie nalotu, wymachującego prawą ręką w wymownym geście Hitlera i odwzajemniających tenże gest żołnierzy, i dzieci.

I wierzcie mi, że w połączeniu z tą niezwykłą, przeszywającą muzyką dało to wrażenie piorunujące, czy wręcz porażające. Po raz pierwszy w życiu doświadczyłem tak skrajnego, wewnętrznego paradoksu.

Z jednej strony mój zmysł słuchu popychał me ciało do tańca, z drugiej zaś oczy przekazywały do mózgu tak groteskowe sygnały, obrazy, które unieruchamiały resztę. Do dziś jestem oszołomiony tym, co tej

nocy przeżyłem. Do dziś nie mogę się otrząsnąć po tej swoistej, muzycznej podróży w przeszłość. Przeszłość, która przecież nie dotyczy mnie bezpośrednio, a jednak przez te blisko dwie godziny wydała mi się tak dziwnie znajoma. Wiem, że Breslau Igora Boxxa to nie pierwszy i z pewnością nie ostatni historyczny projekt muzyczny w naszym kraju. Wiem również, że żaden z tych, których wcześniej byłem świadkiem z tym jednym równać się nie może.

Tym bardziej dziękuję organizatorom Mózg Festivalu za to, że dali mi szansę doświadczenia tego na własnej skórze. Wiem, że nie prędko jakikolwiek koncert znów mnie tak poruszy.

Na koniec chciałem też podziękować gościowi, który stał za mną przez większość koncertu. Mniej więcej w jego połowie, w momencie, w którym oszołomiony tym co widzę i słyszę, próbując poskładać to wszystko do kupy bez pardonu wyszeptał za moimi plecami do swego kompana „ale ch… te wizuale”. Dziękuję Ci stary – sprawiłeś, że znów uwierzyłem w siebie i poczułem się jak ktoś zupełnie wyjątkowy…

Grudzień 2011 |

| 61

muz y ka

Marcin Szymczak

Nie zabraknie smutnych ballad Na ten wieczór czekałem niecierpliwie od kilku tygodni. 27 października, w Węgliszku, wystąpił duet Twilite. Paweł Milewski i Rafał Bawirsz grywali już przedtem w Bydgoszczy, ale wcześniej nie udało mi się dotrzeć na żaden z ich koncertów. Tym razem nic mi nie przeszkodziło i w końcu miałem okazję posłuchać ich muzyki na żywo. Okazało się, że kompozycje znane mi z dotychczasowych wydawnictw zespołu, świetnie zabrzmiały również w wersjach koncertowych. Ponadto Węgliszek, kiepsko nadający się na koncerty hard core’owe czy metalowe, okazał się odpowiednim lokalem do tego typu kameralnego grania.

Dwie gitary i głosy wystarczyły muzykom do tego, by zjednać sobie zgromadzoną publiczność i wytworzyć klimat doskonale współgrający z jesienną aurą ostatnich dni października. Okazało się, że nie potrzeba do tego celu żadnych wymyślnych środków czy arsenału elektronicznych instrumentów. Wystarczą autentyczność i naprawdę dobre, dopracowane kompozycje.

Nim na scenie pojawili się panowie z Twilite, przed węgliszkową publicznością zaprezentował swoje umiejętności Peter J. Birch, czyli Piotr Jan Brzeziński.

Umiejętności, trzeba przyznać, niemałe. Piotr, grający na perkusji w wołowsko-bydgoskiej kapeli Turnip Farm, w swoim solowym projekcie sięga po gitarę akustyczną i prezentuje repertuar znacznie odbiegający od stylistyki wspomnianego zespołu. Na scenie królował akustyczny folk oraz alternatywne country.

Usłyszeliśmy świetne piosenki, zaśpiewane charakterystycznym, zapadającym w pamięć głosem. Głosem, który raz przywodził na myśl artystów związanych z muzyką folk czy alt country właśnie; by za chwilę przypomnieć nam o wokalistach amerykańskich grup, o grunge’owym rodowodzie. Piotr udowadnił również, że z gitarą radzi sobie tak samo dobrze jak z zestawem perkusyjnym.

Niewiele wiedziałem, na temat jego solowej twórczości, przed występem tamtego czwartkowego wieczoru. Teraz jestem pewien, że warto śledzić poczynania tego wykonawcy i z pewnością warto czekać na pierwszy pełnowymiarowy album w dorobku Petera J. Bircha.

O to, co i kiedy będzie można usłyszeć na tej płycie, oraz o kilka innych spraw, zapytałem go nim zasiadł z gitarą przy mikrofonie.

Muzyka, którą wykonujesz jako Peter J. Birch, diametralnie różni się od tego, co gra Turnip Farm, czyli zespół, w którym zasiadasz za perkusją. Skąd w tobie potrzeba tak odmiennych form muzycznej ekspresji?

62 |

| Grudzień 2011

Wynika to z fascynacji tego rodzaju muzyką. Słucham bardzo dużo muzyki folkowej czy alt country, jednak bardzo cenię również zespoły grające rock alternatywny. Stąd pomysł na grupę Turnip Farm, którą współtworzę, z kolegami z Wołowa i Kubą Ziołkiem z Bydgoszczy.

Na Ep-ce, In My Island, słuchacze znajdą garść piosenek, których aranżacje właściwie nie różnią się od tego, co możemy usłyszeć podczas twoich

muz y ka

występów na żywo. Niepodzielnie królują tam dźwięki akustycznej gitary. Czy pełnowymiarowy debiut, który masz w planach, będzie się znacząco różnił od tego, co można usłyszeć na ep-ce oraz koncertach?

Nowa płyta, która jest już w dużej części nagrana i powinna ukazać się wiosną przyszłego roku, z pewnością przyniesie duże zmiany. Różnica będzie dotyczyła właśnie aranżacji, które będą zdecydowanie bogatsze. Pojawią się brzmienia skrzypiec, perkusji, klawiszy oraz dźwięki gitary, nie tylko akustycznej. Poza tym utwory będą tym razem bliższe stylistycznie alternatywnemu country.

Wzbogacenie aranżów o instrumenty typowo country’owe, choćby steel guitar, sprawiło również, że muzyka na nowej płycie jest żywsza i chyba weselsza. Nie znaczy to oczywiście, iż zabraknie smutnych ballad zaśpiewanych przy akompaniamencie gitary akustycznej.

W kontekście twojej twórczości padają często nazwiska artystów kojarzonych z muzyką melancholijną, niekiedy wręcz depresyjną. Najlepszym tego przykładem wydaje się być Will Oldham, którego dziennikarze przywołują chyba najczęściej, próbując znaleźć punkt odniesienia dla śpiewanych przez Ciebie piosenek. Którego z muzyków, związanych z nurtem alt country, czy szeroko pojętą muzyka folkową, uważasz za mistrza tej stylistyki i jak to jest z tym, przypisywanym Ci smutkiem?

Will Oldham, czyli Bonnie ‚Prince’ Billy jest dla mnie rzeczywiście bardzo ważnym Twórcą. Warto jednak pamiętać, że mroczne ballady, w rodzaju coverowanej przez samego Johnnego Cash’a, piosenki I see a darkness, to tylko część jego dorobku. Ma on, w swoim repertuarze, również wiele szalonych, dziwnych, country’owych piosenek, w których nie ma krzty smutku. Nie ukrywam, że stanowią one dla mnie inspirację, w moich obecnych poczynaniach.

Innym, ważnym dla mnie songwriterem jest, mało znany w Polsce, Amerykanin Damien Jurado. Na swoich albumach sięga po szerokie instrumentarium, ale koncertuje sam, wykorzystując tylko gitarę akustyczną.

Chciałbym spróbować pójść podobną drogą, a swego rodzaju sprawdzian czeka mnie wiosną. Okaże się wówczas, czy słuchaczom spodoba się płyta i czy nie rozczaruje ich fakt, że na koncertach będę występował solo.

Wprawdzie planuję zagrać kilka pierwszych koncertów z zespołem, ale z uwagi na problemy organizacyjne, nie wiem czy uda się zrealizować te plany.

Will Oldham, Damien Jurado, Bon Iver; Jest naprawdę wielu świetnych songwriter’ów i u każdego z nich odnajduję coś interesującego i inspirującego.

Wołów to miasto kojarzone z prężnie działającą sceną alternatywną. Powiedz, co powoduje, że w tak niewielkiej miejscowości, powstają wciąż nowe, wartościowe grupy, o których głośno w całej Polsce?

Osoba, której nazwisko natychmiast ciśnie mi się na usta, gdy słyszę Twoje pytanie, to Marcin Lokś. Marcin to nie tylko świetny gitarzysta, ale również człowiek, który ruszył ten cały proces „wołowskiego grania” i doprowadził do tego, że kapele z Wołowa stały się rozpoznawalne w całym kraju. Osobiście wiele mu zawdzięczam. To On zaproponował i zorganizował nagranie pierwszej płyty grupie More Than Three, w której wówczas grałem. Bardzo nam pomogło jego wsparcie i doświadczenie, które zdobył grając wcześniej w różnych kapelach, m.in. w Blue Raincoat.

W Wołowie jest naprawdę mnóstwo różnych zespołów, a młodzi ludzie z wielką pasją zajmują się muzyką.

Oczywiście są to bardzo różne kapele. Niektóre działają tylko lokalnie; inne koncertują w całej Polsce czy nawet za granicą. Wiele z nich również sporo zawdzięcza Lokisiowi.

Ja naprawdę jestem dumny z tego co się dzieje w naszym mieście i myślę, że to się nie zmieni.

fot. Marcin Szymczak

Grudzień 2011 |

| 63

rotfl

Szymon Andrzejewski

Bydgoszcz – podręcznik użytkownika Miejsca „Tu się pali oponami” – taki napis powinien widnieć na wjeździe do tego dziwnego grodu nad Brdą i Wisłą.

Pewna kapela z kraju, gdzie na ostatnim miejscu wprowadzą wspólną walutę, bo tam stoi najsilniejszy bastion snobizmu, olewactwa reszty Europy, a co za tym idzie kultury wysokiej, powiedziała kiedyś: „Wjechaliśmy do Bydgoszczy – miasta dziur i mylnych znaków drogowych”. Dziur owszem, bo była kiedyś Brzydgoszcz miastem agencji towarzyskich (normalni ludzie nazywają te przybytki burdelami lub, w przypadku gości pławiących się w wypłowiałym splendorze stuleci minionych, zamtuzami) oraz banków. Obydwa te miejsca z dziurami mają wiele wspólnego, ale z racji nastałej sytuacji geokapitałowej ostały się tylko te drugie, bo środki na te dziury pierwsze zostały utopione w przepastnych dziurach sejfów tych drugich właśnie. Jeśli natomiast o sytuację drogową chodzi, to faktycznie jesteśmy miastem, gdzie jedno z rond było znane ogólnopolsko, bo ustawki na „bocznego klapsa w błotnik” były przecież legendarne (choć już teraz są utrudnione, bo magistrat zamontował na słupie małego wielkiego brata i oznaczył prawidłowo znakami płaskimi), a na drugim, jak się źle wpasujesz to stoisz na światłach cztery razy. Bez świerszczyka w ręku. Lewym. W większości przypadków w lewym.

Problematyczne w tym mieście jest znalezienie miejsca na cokolwiek. Widziałem już ogłoszenia o pracę opatrzone w odnośnik gwiazdkowy mówiący, że ci, którzy skończyli uczelnię prywatną wyposażoną w ładny skądinąd kampus, mają się nie kłopotać składaniem papierów, bo pracodawca i tak lachę wbije. Spacerowanie tu przedstawia nie lada zagwozdkę, bo po mniej więcej pięciu minutach spacer się kończy, a spowodowane to jest końcem traktu, który proponuje spokój oraz wizualny oddech i wejściem na teren, gdzie zostawia się bez dyskusji zegarek oraz komórkę i sprintem dokańcza się rzeczoną przechadzkę (i za ten wyraz, szanowna babciu, babci szanownej nie lubię). Nawet tam, gdzie w wejściu do pięknego, secesyjnego dworku mieszczącego onegdaj towarzystwo ludzi machających wiosłami, można stanąć, zapalić papierosa i spojrzeć na dzwonnicę kościoła co jest z cegły – nawet tam rzeczywistość uderza obserwatora po twarzy nieprzyobleczonym w jakiekolwiek piękno kubizmem. Po lewej brzydaczy się Wakacyjny Zajazd, w którym dokonać można co najwyżej kosztownego zjazdu, a po prawej widnieje budynek firmy, która obiecuje, iż zaprojektuje was przemysłowo. Obok płoży się coś, co ma okna, ale raczej tylko pro forma. I formą architektoniczną pro bynajmniej nie jest. Na ulicy zaś panuje nieodmiennie i niepodzielnie czerwony Matiz, który jest dla mnie miejscem najokropniejszym ze wszystkich, w jakich można się znaleźć. Jest postawionym na czterech kółkach krzykiem tęsknoty za wszystkimi tymi niewypowiedzianymi zdaniami, których nie wypowiadamy, bo nie mamy już – po dwunastu godzinach harówki za oknami, co są pro forma jeno – siły. Których wypowiadać nie chcemy, bo znowu 64 |

| Grudzień 2011

trzeba będzie kogoś przepraszać z kwiatami. A i tak nikt przeprosin tych nie doceni. O zdaniu pierwotnym nie wspominając. Matiz. Czerwony. For ever.

Miejsce chciałoby się znaleźć na cokolwiek i do czegokolwiek sposobne. Miejsce dla siebie i dla tych, co im miejsca chcielibyśmy ustąpić. Miejsce, gdzie nie byłoby tak banalnie jak w Myślęcinku i tak niechlubnie, nie do końca wielkomiejsko jak na Gdańskiej. Chciałoby się nie widzieć wyciosanej niby siekierą bezsensownej przestrzeni pomiędzy przednimi, a tylnymi kończynami konia posągu króla, co zamurował i sobie poszedł.

Chciałoby się móc wrócić na Szwederowo i poczuć woń pieczonej na ruszcie karkówki, a nie smród uryny, którą o czternastej trzydzieści spryskuje chodnik na wpół wystawiony z bramy nagi, napruty osobnik. Ten sam, który dnia następnego będzie się dziwić, dlaczego nie odpowiada się na jego radosne „Dzień dobry!”. Pali wręcz konieczność zaprzestania odczuwania tej architekturalnej czkawki na Długiej, co przeplata budynkowe zęby z koronką z zębami spróchniałymi od zalegającego w korzeniach spleśniałego i zjełczałego pożywienia zbudowanego z biedy i grzechu zaniechania. Ale zgaga nie mija i pali. Pali. I pali. Oponami głównie.

A jednak czasami pali węglem. Może tak to jest, że ten napruty szcza na ulicę i współegzystujących, bo nie można już spokojnie rozpalić z przyjaciółmi grilla.

Bo przyjdą panowie i trzeba będzie się uiścić w terminie siedmiu dni. To co ma robić? Może to jest tak, że te zęby kamieniczne zostały zaniedbane i z braku opieki pojawiły się pustostany próchniczne. Może to jest tak, że tylko w mojej, rzadko chronionej czapką antyrzeczywistościowej tarczy, głowie, powstał pomysł, iż ten pomnik jest brzydki… Może.

Mamy taki pomnik, co hołduje obronie, która nie jest już legalna w rozgrywkach ligi NBA. I wszyscy go znają. I w sumie jest jakoś tak w nieokreślony skrajnie fajny sposób. I można usiąść w miarę za nim lub obok niego i spojrzeć na kamieniczne zęby przypominające te wypełniające uśmiech Brada Pitta, bo ktoś o nie dbał i lśnią. Niektóre. Można pójść na wyspę, gdzie mełli ziarno ludzie-duchy. I tam woda szemrze i się buduje coś, co przywiedzie wodę dużą do tego miasta z powrotem. Może. Można stanąć z przyjaciółmi na Widoku (i dosłownie, i w przenośni w tym przypadku – na szczęście) i spojrzeć na to wszystko i, po propozycji zabawy w chowanego, po której zauważasz spokojną nieliczność drzew, spokojnie zapytać kolegi „A gdzie ja ci się tu schowam?”. I spokojnie przyjąć w twarz odpowiedź „A gdzie ja cię tu będę szukać?”. I można w końcu stanąć przy tym secesyjnym dworku i spomiędzy brzydaczenia oraz projektowania przemysłowego wyłuskać zmęczonym już nieco wzrokiem te cegły na tej dzwonnicy. Strzeliście czerwonej. Jak cegła. I pomyśleć, że to w dobrym płynie kierunku. I jedzie tam, gdzie będzie piękniej i miejsc będzie więcej do znalezienia swojego miejsca. Może.

I, że coraz rzadziej jedzie czerwonym Matizem. Coraz, na szczęście, rzadziej.

Do następnego zachmurzenia.

bik kobietom

Anna Krupa Monika Cerowska Bogna Maciejewska

Koło Gospodyń Miejskich vol. 1

fot. Jaap Arriens

10 listopada w Café Pianola zgromadziły kandydatki na członkinie Koła Gospodyń Miejskich. Było to pierwsze spotkanie mające na celu umilenie życia i wolnego czasu paniom w każdym wieku. Spotkanie wzbudziło zainteresowanie nie tylko wśród kobiet, ale również przyciągnęło uwagę panów.

Poczta pantoflowa okazała się najlepszym sposobem przekazywania informacji. Tej miłej imprezie przewodniczyła pełna pozytywnej energii i zarażająca swym optymizmem Anna Tomasik.

Głównym założeniem spotkania była nauka tworzenia interesujących bibelotów z filcu, który dotychczas znany był jedynie jako tworzywo do produkcji m.in. kapeluszy czy obuwia. Dziś jednak przy pomocy tego niepozornego materiału można wyczarować unikalne gadżety. Uczestnicy od razu wpadli w wir szalonej pracy i pieczołowicie zaczęli tworzyć swoje prywatne dzieła sztuki. Prowadząca cierpliwie instruowała zebranych i służyła pomocą. Zabawa z filcem okazała się nie tylko przyjemnym zajęciem, ale również doświadczeniem, dzięki któremu można było wyrzucić z siebie każde emocje oraz wyzwolić swe artystyczne dusze z kajdan codzienności. Kreatywność wciąż zwiększała się. Pojawiały się coraz to nowe pomysły i z każdym dziełem uczestnicy podnosili swoje umiejętności.

Uśmiechy na twarzach i dobry humor obecnych wskazywały na to, że koło gospodyń w wersji miejskiej to słuszna idea. Większość pań, które przybyły to na co dzień bardzo zapracowane kobiety, więc takie spotkanie dało im szansę na oderwanie się od zgiełku otaczającej rzeczywistości i pozwoliło na chwilę relaksu. Miłym akcentem była lampka aromatycznego wina, przy którym rozmowa stała się jeszcze przyjemniejsza. Dodatkowo podniebienie można było uraczyć pyszną zupą z dyni.

Na koniec odbyła się wystawa wszystkich wykonanych prac. Dzięki temu wydarzeniu uczestnicy mogli wymienić się pozytywną energią, jednocześnie dając coś od siebie i wiele zyskując.

Dla miłośniczek zdrowego trybu życia polecamy Koło Gospodyń Miejskich vol. 2 – czyli joga w roli głównej!

Grudzień 2011 |

| 65

goście

Dorota Tujakowska

比得哥什 (bǐ dé gē shí)

czyli Bydgoszcz oczami Chińczyków (22.10.2011 r.)

Bydgoszcz pięknieje z roku na rok. Przyciąga turystów (i nie tylko) z różnych zakątków Polski, Europy, ale też z innych kontynentów. Wielu mieszkańców pewnie nawet nie zdaje sobie sprawy z „bogactw” drzemiących w ich rodzimym mieście. Jego potencjał docenili goście z Azji. Studenci z Chin, przyjechali do Bydgoszczy, by studiować na Akademii Muzycznej. Spotkałam się z nimi, by dowiedzieć się, dlaczego wybrali właśnie to miasto, spośród tak konkurencyjnej listy europejskich stolic kultury. Zapytałam, jak im się tutaj żyje.

Spotkanie odbyło się w akademiku AM tuż po zakończeniu prób (w sobotę rano). Pomimo zmęczenia, zjawili się pełni entuzjazmu i chętni do współpracy. W tłumaczeniu pomagał mi ich nauczyciel od muzyki i języka polskiego – Wang Yi, który mieszka w Polsce od 10 lat i moja koleżanka Ling Ling mieszkająca w Bydgoszczy od ponad 2 lat.

Wang Yi – nauczyciel muzyki oraz języka polskiego; mieszka w Polsce od 10 lat; gra w Filharmonii Pomorskiej i dodatkowo zajmuje się tłumaczeniami chińsko-polskimi; Przychodząc na spotkanie nie wiedziałam, jakich opinii na temat Polaków, naszego kraju i miasta się spodziewać – w końcu obszar Polski można przyrównać do jednej z prowincji chińskich. Niemniej jednak, „mała” liczba mieszkańców działa na korzyść naszego kraju.

66 |

| Grudzień 2011

Oznajmili bowiem, że podoba im się Bydgoszcz, małe zagęszczenie ludności oraz podejście mieszkańców do obcokrajowców. Zheng Chen Xin: – Polacy są bardzo życzliwi i tolerancyjni. Często robią nam zdjęcia. Rao Fu dodała: Istnieje duża różnica kulturowa. Polacy zawsze otwarcie mówią to, co myślą i nie ukrywają niczego tak jak my. Zawsze przestrzegają przepisów ruchu drogowego, czego nie robi się zazwyczaj w Chinach. Ale za to są bardzo leniwi i powolni.

Po ogólnych pytaniach dotyczących Polaków, zapytałam,co sądzą o Bydgoszczy. An Cong Xiao oznajmił: – Jest tutaj bardzo zimno. Nie tak jak w Chinach. Pogoda idealna do spania! Ale za to jest bardziej zielono, jest czystsze powietrze i więcej wolnej przestrzeni niż u nas.

Wszyscy jednogłośnie stwierdzili, że atutem Bydgoszczy jest Brda. - W wolnych chwilach chodzimy na spacery wzdłuż rzeki i na Wyspę Młyńską – powiedzieli Rao Fu i Zheng Chen Xin. Dalej nie jeżdżą, ponieważ nie potrafią korzystać z komunikacji miejskiej. – Nie jeździmy autobusami ani tramwajami, bo nie wiemy, dokąd jadą.

Wszędzie chodzimy na piechotę – stwierdził An Cong Xiao. Zhang Chi dodał: – Bydgoszczanie chcą nam pomóc, ale brak znajomości języka angielskiego utrudnia uzyskanie jakiejkolwiek informacji. Najlepiej jakby znajdowały się napisy na przystankach po chińsku, sugerował An Cong Xiao. Studenci z Azji podkreślali, że obecność oznaczeń w języku innym niż polskim znacznie ułatwiłyby poruszanie się po mieście obcokrajowcom przebywającym w Bydgoszczy. Zaś utrudnienia spowodowane brakiem tłumaczeń w sklepach, doprowadziło do różnych śmiesznych sytuacji. An Cong Xiao zamiast mleka kupił kefir, a Zheng Chen Xin zamiast kiełbasy kupił pokarm dla psów.

Rao Fu zwróciła uwagę na kolejny problem: – Nie wiemy gdzie kupować żywność oraz w razie choroby do jakiej przychodni lub lekarza się zwrócić. Trudno znaleźć gdziekolwiek informacje na ten temat. Kiedy spytałam, co najchętniej robią w wolnym czasie, odpowiadali: – Nie chodzimy do kina, bo nie rozumiemy aż tak dobrze języka angielskiego. W teatrze mówią tylko po polsku, a do klubów nie chodzimy, bo nie wiemy gdzie. Najczęściej chodzimy do filharmonii, ponieważ tam nie musimy znać języka. Zhang Chi: – W Bydgoszczy jest o wiele bogatsza oferta kulturalna niż w Chi-

goście

Od lewej: Rao Fu (娆付), Zheng Chen Xin (郑辰鑫), Ling Ling (玲玲), An Cong Xiao (安丛笑), Guo Chao (郭超), Zhang Chi (张驰) i Wang Yi (王奕) nach. I dodał po chwili: – Ale niestety w Polsce nie ma dobrego jedzenia. Nie wiemy gdzie chodzić jeść, bo w Bydgoszczy nie ma chińskiej restauracji, a w stołówce nie wiemy co jemy. Jedynie co nam tutaj smakuje to pierniki, kabanosy, kiełbasy i nabiał.

Zapytałam o święta Bożego Narodzenia. Byłam ciekawa, czy są one w ogóle obchodzone w Chinach.

Otrzymałam odpowiedź: – W Chinach nie obchodzimy Bożego Narodzenia. Jest to raczej „moda”, która przybyła do nas z zachodu. Nie mamy nawet wolnego.

Najważniejszym świętem dla nas jest Chiński Nowy Rok (Chun Jie), który wypada na przełomie stycznia i lutego – odpowiedział Guo Chao. Rozentuzjazmowani opowiadali o fajerwerkach, pysznych pierożkach z różnym nadzieniem, rodzinnej atmosferze i prezentach, jakimi są pieniądze. Wówczas przez około dwa tygodnie przebywa się w rodzinnych miastach w otoczeniu bliskich ciesząc się z nowego roku.

Po rozmowie z gośćmi z Azji, spojrzałam na Bydgoszcz z innej perspektywy. Jest to piękne miasto niedoceniane przez mieszkańców i innych Polaków.

Znajduje się tu mnóstwo przepięknych terenów, które trzeba promować. Należy pomyśleć jednak o tym, aby miasto było bardziej dostępne dla obcokrajowców.

Potrzebne są dwujęzyczne oznaczenia i informatory.

Wszystkie te działania przyczynią się do promowania Bydgoszczy w Polsce, ale i za granicą. Studenci z Chin oznajmili mi, że na pewno będą rekomendować Bydgoszcz w ich rodzinnych miastach.

Kilka dodatkowych informacji: Dlaczego przyjechali do Polski?

– Rektor Akademii Muzycznej była w Pekinie i mieli egzaminy wstępne.

– Akademia Muzyczna bardzo znana na świecie, ma bardzo wysoki poziom. Skończył ją Rafał Blechacz.

– Instrumenty pochodzą z Europy, dlatego chcieli tu studiować. Pani Rektor bardzo dba o studentów.

Co słyszeli o Polsce w Chinach?

– Fryderyk Chopin, konkurs Chopinowski co 5 lat, – Kraków, – blisko morza Bałtyckiego, – salami i kabanosy, – Był komunizm teraz kapitalizm i są katolicy, – Czują się tu mile widziani, bo Polacy są tolerancyjni mili i otwarci. Patrzą na nich często na ulicy, czarne włosy Pierwsze słowa po polsku: – dzień dobry, cześć, do widzenia, do zobaczenia, przepraszam, proszę, Grudzień 2011 |

| 67

68 |

| Grudzień 2011

Księgarnia Jolanta

księgarnia internetowa www.jolanta.osdw.pl i stacjonarna ul. M. Konopnickiej 30 tel. 52 373 26 81

czynna:

os. Szwederowo w centrum handlowym blisko targowiska; MZK 64, 66, 69, 79

pon.–pt. 10.00–18.00 sob. 10.00–14.00

Eksperymentalna Grupa Teatralna RABAN Aktorzy amatorzy! Czas narobić rabanu! Połączmy swoje siły, pasje, energię – działajmy!

Poszukiwani – głodni aktywności aktorzy nieprofesjonalni Cel – spożytkowanie twórczej energii, kształtowanie warsztatu aktorskiego, organizacja happeningów, tworzenie spektakli Metody – czerpanie z eksperymentalnych technik aktorskich oraz sztuki improwizacji Zgłoszenia, w których zawrzecie krótki opis swoich aktorskich poczynań, prosimy wysyłać na adres: raban@mok.bydgoszcz.pl Dajcie o sobie znać — zróbmy

Internetowe Radio Kultura to ambitna stacja prezentująca bydgoską kulturę Polecamy program „Między 10.00 a 14.00”

Szczegółowa ramówka na www.radiokultura.pl

www.radiopik.pl Grudzień 2011 |

| 69

Witamy w Ostromecku!

P

rzed nami grudzień. Święta, choinka, prezenty, Gwiazdor a może Mikołaj. Jak tego jegomościa zwał, to zwał, ważne, żeby prezenty przyniósł. Przed nami także Nowy Rok 2012. Wszyscy zastanawiamy się jaki on będzie? Na pewno droższy. Z każdej strony atakują nas informacje o nadchodzących podwyżkach: paliwo, prąd, gaz, żywność, bilety komunikacji miejskiej etc. Może nie martwmy się jednak na zapas. Najważniejsze by zdrowie dopisywało. Na szczęście w końcówce roku nastroje nam dopisują, nie przejmujmy się, przeżyliśmy już tak wiele, a przed nami tylko dobre, słoneczne pełne miłości i szacunku dni. Wierzę, że to głównie przyniesie nam Nowy Rok. Wierzę w to jak nigdy dotąd.

Skąd to przekonanie? Czuję, że drzemie w nas mocny duch i „płynie w nas gorąca krew”. To ten duch i ta krew pozwalają nam budować nową, lepszą rzeczywistość.

Nasi ojcowie i mamy śpiewali „zbudujemy nowy dom, jeszcze jeden nowy dom”, a my co zbudujemy? Stworzymy nową jakość – przyjazną, ciepłą pełną szacunku i zaufania. Przed MOK mnóstwo wyzwań i być może burzliwe dni, ale przecież: „po nocy dzień a po burzy spokój”. Myślę, że autor wielkiego przeboju Budki Suflera się nie mylił i do nas budowniczych także los się uśmiechnie. Budujemy dla Was!

Z

a nami listopad i kilka świetnych koncertów. Koncerty niedzielne cieszą się coraz większym powodzeniem. Piękny był koncert chóru Harmonia z Janowca Wielkopolskiego 10 listopada br., magiczny był także wieczór 11 listopada, czyli kolejny Śpiewnik Domowy.

Myślę, że w te dni czuliśmy się jedną wielką rodziną skupioną na przeżywaniu naszego wielkiego narodowego Święta. To był dobry miesiąc. W listopadzie zapoczątkowaliśmy też cykl warsztatów dla fotoamatorów, którzy ze swoimi aparatami przyjechali do Ostromecka. Warsztaty genialnie poprowadził Wojtek Woźniak.

No i okazało się, że uczestnicy chętnie przyjadą do nas zimą, wiosną i oczywiście latem. Na pewno zakończy się to wystawą i to pewnie niejedną. W tym numerze BIK-u prezentujemy wam kilka fotek zrobionych przez uczestników.

A co w grudniu? (oprócz Gwiazdora…)

Pierwsza niedziela, 4 grudnia 2011 r. to kolejny koncert z cyklu „Świat to gra, świat to zna”. Dla naszych gości zagrają jak zwykle doskonale studenci AM w Bydgoszczy: Agata Stawiarz, sopran, Paweł Krasulak, tenor i Justyna Jakubowska, fortepian.

70 |

| Grudzień 2011

Fot. ZbyZiel

10 i 11 grudnia zapraszamy po raz pierwszy do Pałacu na Kiermasz Świąteczny. Na dwa dni Pałac Nowy oddajemy artystom, rękodzielnikom, uczestnikom warsztatów terapii zajęciowych. Goście, którzy odwiedzą w tym czasie Pałac będą mogli zrobić piękne zakupy pod choinkę dla swoich bliskich. Nie zbraknie także przedświątecznych potraw przygotowanych przez naszego pałacowego kucharza pana Łukasza. Mamy nadzieję, że każdy znajdzie tutaj coś ciekawego dla siebie.

18 grudnia, tuż przed świętami, zapraszamy na zaczarowane popołudnie z Eleną Rutkowską, piosenkarką, którą mogliśmy podziwiać rok temu na Rybim Rynku w ramach Bydgoskiego Artystycznego Lata. Elena wraz z towarzyszącymi jej muzykami zaprezentuje program zatytułowany „Wieczór Bardów”. Jest to projekt składający się z poetyckich utworów B. Okudżawy, W. Wysockiego, A. Wertyńskiego i A. Osieckiej. Poprzez piosenki bardów artyści przedstawiają historie niezwykłej przyjaźni Agnieszki Osieckiej i Bułata Okudżawy. W programie również zabrzmią piosenki odesskie, zadziorne, wesołe, oddające klimat pięknego, portowego miasta.

Program ten był wystawiany m.in. na Festiwalu 4 kultur w Łodzi, Teatrze Osieckiej Atelier w Sopocie, studio Polskiego Radia im. Agnieszki Osieckiej w Warszawie, gdzie spotkał się z dobrym przyjęciem krytyków i zyskał uznanie publiczności. Tak więc zapowiada się kolejny magiczny wieczór w Ostromecku.

A na koniec, czas na super propozycję… Jeśli nie macie Państwo jeszcze planów na Sylwestra – zapraszamy do nas! Bal w Pałacu Ostromecku na pewno będzie należał do udanych. Już my się o to postaramy! Są jeszcze wolne zaproszenia!

Wszystkiego Najlepszego w Nowym Roku i zapraszamy do Zespołu Pałacowo-Parkowego w Ostromecku.

Andrzej Gawroński

ostromecko

W grudniu 2011, w Pałacu Nowym w Ostromecku: 4.12.2011, niedziela, godz. 16.00

Koncert z cyklu „Świat to gra, świat to zna”

Wystąpią młodzi, zdolni studenci: Agata Stawiarz, sopran, Paweł Krasulak, tenor, Justyna Jakubowska, fortepian. Przypomnijmy, że „Świat to gra, świat to zna!” – to nowy cykl, który zaproponował Miejski Ośrodek Kultury, współpracując z Akademią Muzyczną w Bydgoszczy.

Prezentujemy popularną muzykę klasyczną, w myśl zasady, że „lubimy te piosenki, które znamy”. Koncerty szybko zyskały uznanie publiczności.

Roger Bonin, Ostromecko, fotograf ia

6.12.2011, wtorek, godz. 11.00

Zapraszamy wszystkich do Pałacu na mikołajkowe strojenie choinki

Warto wiedzieć, że pierwszy opis drzewka ozdobionego świeczkami umieszczono w średniowiecznym francuskim poemacie „Durmat le Galois”. Kolejna wzmianka o świeczkach na drzewku z 1737 r., pochodzi z Żytawy na wschodzie Niemiec. Patent na elektryczne oświetlenie choinki Thomas A. Edison uzyskał w latach 80. XIX w. Po niespełna 80 latach lampki zaczęły migać i „ścigać się” po drzewku. Pod koniec XVIII w. w Czechach opracowano technikę wydmuchiwania cienkościennych szklanych kul. Pierwsze bombki wyprodukowano w 1848 r. w Turyngii. Gwiazdę zaczęto umieszczać na szczycie choinki w XIX w. Była zrobiona z papieru, wypchana watą i oklejona złotą lub srebrną folią. W Polsce przed uzyskaniem niepodległości gwiazdy na szlacheckich choinkach miewały białego orła. Na polskich wsiach pod powałą od dawna wieszano gwiazdy z papieru, słomy lub opłatków. Polską „linię” mody na choinkowe różności wylansowała Maria G. Dąbrowska. W 1911 r. w piśmie „Przyjaciel dzieci” zaprezentowała choinkę ubraną metodą chałupniczą.

Wzory ozdób zaczerpnęła z polskiej tradycji ludowej.

Wkrótce wydano poradnik typu zrób to sam pt. „Choinka polska”. [www.se.pl] Niewątpliwie rodzinne strojenie choinki implikuje niepowtarzalne chwile, pełne radości, uniesień i zabawy. Wykorzystujemy swą fantazję. Odrywamy od codzienności. Do tej świetnej, wspólnej, obywatelskiej zabawy zapraszamy przede wszystkim rodziny z dziećmi.

7.12.2011, środa i 14.12.2011, środa, godz. 10.00

Szkółka nie/Codzienna w Ostromecku

Miejski Ośrodek Kultury w Bydgoszczy prowadzi „Poranki edukacyjne w Ostromecku”. Są to lekcje historii, muzyki i plastyki, połączone z prezentacją tego pięknego, zabytkowego obiektu (również dla osób niepełnosprawnych). Bezpłatna oferta adresowana jest do gimnazjów i liceów oraz innych placówek pro-

Ada Rutkowska, fotograf ia

Grudzień 2011 |

| 71

ostromecko

wadzących zajęcia z młodzieżą. Spotkania składają się z lekcji nawiązujących do historii i klimatu obiektu oraz prezentacji multimedialnych. Zapraszani do udziału są pasjonaci historii, muzyki, sztuki. Uczniowie mają szansę poczuć ducha minionych epok, poznać i zrozumieć zawiłą historię.

Informacje: dorota@mok.bydgoszcz.pl

10 i 11 grudnia 2011, sobota i niedziela, godz. 10.00-18.00

Zapraszamy na Pierwszy Kiermasz Świąteczny w Pałacu!

To najlepsza okazja na kupno super prezentów na Święta.

10 i 11.12.2011, sobota i niedziela, godz. 15.00

Spotkania na strychu

W dniach 10-11 grudnia Fundacja Bez Nazwy organizuje „spotkanie na strychu”, którego celem będzie dalsza praca nad projektem „Bajkomania”. Fundacja wraz z Grupą Czarny Karzeł jest w trakcie realizacji baśni „Sobotnia Góra”. Większość zdjęć do filmu powstała podczas letnich warsztatów na terenie pałacowego parku. W trakcie spotkania będzie można dowiedzieć się czym zajmuje się Fundacja, zobaczyć na jakim etapie jest film oraz aktywnie przyłączyć się do kolejnego projektu „UWAGA! OCIEPLAMY MIASTO”.

Zapraszamy – podkreśla Marta Filipiak; (509 693 840 – nr tel. dla zainteresowanych osób).

18.12.2011, niedziela, godz. 16.00

„Wieczór Bardów” – program muzyczny Eleny Rutkowskiej

Elena Rutkowska urodziła się w Rijece (Chorwacja). Jest absolwentką Akademii Teatralnej w Kijowie.

Mieszka i pracuje w Polsce. Dotychczasowy dorobek artystyczny Eleny to m.in.: nagrane albumy, występy w Teatrze „Buffo” i role w telewizyjnych serialach „Lokatorzy” i „Pitbull”. „Gazeta Muzyczna” bardzo trafnie oceniła Elenę Rutkowską – „Wyjątkowej urody aktorka filmowa i teatralna oraz piosenkarka. Artystka o wielkich możliwościach interpretacyjnych i muzycznych.

Elena to promienna osobowość. Tworzy na scenie charyzmatyczny czar, narzucając swój temperament i zmysłowość każdej widowni. Profesjonalizm Eleny, interpretacja utworów, niezwykłe uzdolnienia muzyczne pozwalają jej śpiewać muzykę „wiecznych wędrowców” ze swobodą i charyzmą.”. Walory jej talentu wokalnego uznali Edyta Geppert i Michał Bajor, z którymi występowała.

W grudniu, w Pałacu Nowym w Ostromecku Elena Rutkowska zaśpiewa poetyckie utworów B. Okudżawy, W. Wysockiego, A. Wertyńskiego i A. Osieckiej, a także piosenki odesskie, zadziorne, wesołe, oddające klimat pięknego, portowego miasta.

Elena Rutkowska

72 |

| Grudzień 2011

ostromecko

29.12.2011 czwartek, godz. 16.00

„Kolędy Europy”, koncert kolęd w wykonaniu Zespołu Pieśni i Tańca „Płomienie” z towarzyszeniem Toruńskiego Kwartetu Dętego

Zespół Pieśni i Tańca „Płomienie” powstał w 1980 r. przy Komendzie Hufca ZHP w Bydgoszczy, z inicjatywy Aldony Rawickiej. W 1987 r. zaczęto myśleć o opracowaniu repertuaru typowo polskiego. Region krakowski stał się początkiem wielkiej przygody z folklorem polskim. Obecnie w swoim repertuarze „Płomienie” posiadają również suity z regionu kaszubskiego, warmińsko-mazurskiego, kujawskiego, lubelskiego, łowickiego, rzeszowskiego, śląskiego, mieszczan żywieckich, górali żywieckich i tańce szlacheckie. W ciągu kolejnych lat działalności liczba członków zespołu zwiększyła się aż do około stu dwudziestu. Od 2007 r. prowadzone są ponadto zajęcia tańca ludowego w formie towarzyskiej.

Grupa prezentuje bogactwo kultury ludowej w formie barwnych widowisk słowno-muzycznych. Kierownikiem artystycznym jest Izabela Grochowska. „Płomienie” są laureatem wielu nagród i wyróżnień. Często reprezentują Polskę na międzynarodowych festiwalach.

W lipcu 2003 r. zespół miał zaszczyt zaśpiewać dla Jana Pawła II podczas prywatnej audiencji Toruński Kwartet Dęty Blaszany istnieje od 1994 r.

Składa się z muzyków – solistów Toruńskiej Orkiestry Symfonicznej. Obecnie jego skład tworzą: Jacek Wieczorek (I trąbka, solista - I trębacz TOS ), Łukasz Ignac (II trąbka, solista trębacz TOS ), Robert Józefowicz (waltornia, solista – I waltornista TOS ), Grzegorz Radziejewski (puzon, solista – I puzonista TOS ). Zespół skupia się głównie na działalności koncertowej w naszym regionie. Brał udział m.in. w festiwalu Toruń Muzyka i Architektura, w I festiwalu Tour de Carillon wraz z gdańskim kwintetem blaszanym Hevelius Brass oraz koncertował w miastach naszego regionu – Toruniu, Bydgoszczy, Ciechocinku i Gniewie. Grupa posiada w swoim repertuarze bogaty wachlarz gatunków muzycznych z różnych epok, m.in. renesansu, baroku, muzyki klasycznej, współczesnej oraz muzyki rozrywkowej i filmowej.

Maciej Jaszczuk, fotograf ia

Wo j c i e c h Wo ź n i a k , P o d c z a s p r a c y, f o t o g r a f i a

31.12.2011 sobota – SYLWESTER, godz. 20.00-4.00

Bal sylwestrowy – zapraszamy!

Serdecznie zapraszamy wszystkich zainteresowanych na Bal Sylwestrowy, organizowany jak co roku w Zespole Pałacowo-Parkowym w Ostromecku. Wyjątkowa sceneria, wykwintne menu oraz muzyka na żywo zapewnią niezapomniane wrażenia podczas ostatniej nocy 2011 roku. Gości bawić będzie pięcioosobowa grupa Apogeum wykonująca największe przeboje muzyki rozrywkowej w oryginalnych aranżacjach. Skład instrumentalny zespołu (gitary, saksofon, perkusja) gwarantuje znakomitą zabawę. Kontakt i inf. tel. 519 346 578.

Uc zestnic y listopadow ych warsz tatów fotograf ic znych w Ostromecku

Grudzień 2011 |

| 73

historia

Sygnowano:

Adam Gajewski

Jak Bydgoszcz odkrywała Dürera i innych mistrzów grafiki…

A.D. – ten monogram, ukryty gdzieś pomiędzy czarno-białymi detalami, rozpala miłośników sztuki na całym świecie. Nie potrzeba jednak częstokroć owych inicjałów, aby rozpoznać dzieło mistrza z Norymbergi – Albrechta Dürera; tak indywidualny, wyrazisty styl cechuje jedynie największych, którzy w swojej epoce i potem stają się wzorami, niejako mimowolnie tworzą szkoły, doczekują się kontynuatorów i kopistów. Wystawa „Rewolucje Graficzne. Albrecht Dürer i szkoła niemiecka XV-XVI wieku” pokazała nie tylko najgenialniejsze zjawiska grafiki epoki późnego średniowiecza i odrodzenia, ale niejako mimochodem uczy nas na nowo dumy z miejscowych, bydgoskich cymeliów bibliotecznych.

kilku bibliotek z całego kraju, było wielkim atutem bydgoskiej ekspozycji. Takiej wystawy, ukazującej szerszy kontekst pracy niemieckich mistrzów grafiki, jeszcze w Polsce nie oglądano!

Ta wizyta w Galerii Sztuki Nowoczesnej bydgoskiego Muzeum Okręgowym im. Leona Wyczółkowskiego, w towarzystwie Barbary Dygdały-Kłosińskiej – kuratora ekspozycji „dürerowskiej”, była dla mnie prawdziwą ucztą ducha; przewodniczka naszkicowała przede mną konteksty, dodała szczegóły, które sprawiły, że za każdym dziełem umiałem dostrzec Albrechta Dürera w innym momencie jego życia.

Kariera Albrechta zapisana w księgach

Wystawę otwierają księgi z norymberskiej oficyny Antona Kobergera: – Przy ilustracjach do Kroniki świata pracował warsztat Michaela Wolgemuta, w którym terminował zupełnie jeszcze młodziutki Albrecht Dürer!

– wyjaśnia kuratorka, dodając, że przyszły wielki „A.D.”, rozpoczął swój staż artystyczny w wieku 14 lat. – Nie wiemy dziś dokładnie, w którym miejscu na kartach Kroniki mamy do czynienia z ręką Albrechta, ale nauki, które odebrał przy tworzeniu tego dzieła na pewno owocowały… – mówi pani Barbara.

W późniejszym tylko o kilka lat dziele poetyckim Statek głupców, Dürerowi pozostawiono już taką swobodę twórczą, że pomimo braku sygnatury, historycy sztuki bez trudu potrafią wskazać strofy opatrzone właśnie jego rycinami.

Zgromadzenie cennych książek, sięgnięcie po ówczesną grafikę użytkową, możliwe dzięki przychylności 74 |

| Grudzień 2011

Wczesne prace młodego Albrechta Dürera to ryciny ilustrujące księgi.

Cudze chwalimy, doceńmy i swoje…

Przygotowując ekspozycję zapukano i do wrót Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki im. dra Witolda Bełzy w Bydgoszczy. Rezultaty zaskoczyły; po raz kolejny okazało się, że pobernardyński księgozbiór bydgoski zawiera liczne białe kruki, godne uwagi cymelia. Barbara Dygdała-Kłosińska wskazuje mi przede wszystkim na dwie po raz pierwszy udostępnione publiczności księgi: pierwsza zawiera ryciny Hansa Schäufeleinena, ucznia Dürera, druga to graficzne dzieło Lucasa Crana-

historia

w dorobku i biografiach grafików ślady duchowego rozdroża okresu reformacji, ale również budzenia się nowej, indywidualistycznej świadomości twórców. – Ze wstępu do traktatu o malarstwie, który nigdy nie powstał, wiemy, iż Dürer czuł się wielkim artystą, wiedział, że za swoją pracę i talent należy się godna zapłata.

Wymagał od siebie, ale też stawiał warunki. – komentuje Barbara Dygdała-Kłosińska. Sygnatura: A.D. stała się odtąd już na zawsze marką grafiki najznakomitszej, znakiem towarowym wymagającym szczególnego traktowania. Nic dziwnego zatem, że właśnie z osobą norymberskiego mistrza wiąże się prawdopodobnie pierwszy w historii sztuki spór o prawa autorskie; Marcantonio Raimondi swoje naśladownictwo prac Dürera uprawiał tak wiernie, iż na jego odbitkach nie zabrakło dürerowskiego monogramu! Dopiero proces przed senatem Republiki Weneckiej ukrócił proceder Włocha – samo jednak plagiatowanie scen uznano za całkowicie dopuszczalne! Takie i inne „smaczki” pasjonującej epoki można było odkrywać na bydgoskiej wystawie w Muzeum Okręgowym.

Na w ystawie oglądaliśmy również mot y w y, k tóre na stałe weszł y do kanonu historii sz tuki. Dürer był mistrzem detalu, prawdziw ym rewolucjonistą w dziedzinie graf iki…

cha Młodszego. Kuratorka wystawy komentuje: – Gdy dokonałam kwerendy w warszawskiej Bibliotece Narodowej okazało się, iż pobernardyński zbiór mógłby dostarczyć jeszcze niejednego eksponatu, ale wiele bydgoskich książek z różnych powodów po wojnie trafiło do Warszawy; jednak nawet to, co zostało – warte jest uwagi. Przypomina mi się historia mojego kolegi, który poszukując dokładnie tych samych rycin Lucasa Cranacha Młodszego, musiał jechać aż do Paryża. Nikt nie miał pojęcia, że mogą znajdować się w Bydgoszczy!

– pointuje rozmówczyni.

Dokładnie w ten sam ton uderza w kilka dni później Ewa Stelmachowska, dyrektorka bydgoskiej Biblioteki: – Cudze chwalimy, doceńmy i swoje… A przede wszystkim nauczmy się promować „nasze” dobra kultury, zbiory. Niejedno miasto buduje na tym swoją świetną markę…

Bezapelacyjnie popieramy!

Mała historia wielkiej rzeczy. Pionierski spór o prawa autorskie!

Drzeworyty, miedzioryty, rysunki i nieliczne „bliskie tematowi” obrazy, to eksponaty wypożyczone głównie ze zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku, w Poznaniu, Warszawie… Od 19 października do 4 grudnia poznawaliśmy nie tylko „dojrzałego” Dürera, ale również artystów jego kręgu, który modelował dürerowski warsztat, podobieństwa kompozycyjne, dobór tematów, zaangażowanie w społeczną polemikę swoich czasów. Kto domyślny i dociekliwy, dostrzeże bowiem

Marcantonio Raimondi tak dalece upodobał sobie styl niemieckiego mistrza, że przyswoił go razem z jego inicjałami – stąd pierwszy odnotowany przez historię sądowy spór o prawa autorskie.

Ilustracje dzięki uprzejmości Muzeum Okręgowego im. L. Wyczółkowskiego w Bydgoszczy

Grudzień 2011 |

| 75

Bydgoski Insynuator Kulturalny mało odpowiedzialny organ

Zdzisława Prussa (94)

Dwie na jedną

Lusterko wsteczne (-25)

Jak nam donoszą, szykuje się kolejne bydgoskie wcielenie Marleny Dietrich. To pierwsze było dziełem sopranistki Katarzyny Matuszak, to drugie – zawdzięczać będziemy piosenkarce Beacie Lewińskiej. Ambitna Beata zapowiada, że wyśpiewa wszystko to, co legendarna Marlena w swoich słynnych piosenkach, li tylko z racji ograniczonych możliwości wokalnych, zainterpretowała. Premiera recitalu Lewińskiej planowana jest na wiosnę, ale już teraz bydgoska telewizja powinna pomyśleć o programie Ring wolny, w którym starłyby się dwie marlenolubne wokalistki.

Ćwierć wieku temu (grudzień 1986):

Liryczka jako satyryczka Po wydaniu kilku poetyckich tomików Maja Rodziewicz-Szynicka zamierza sprawdzić swoje pióro w formach satyrycznych. Na wstępną rozgrzewkę napisała (na razie tylko do wglądu własnego) garść humorystycznych refleksji.

Z dostępnych nam przecieków wiemy, że Szynicka, jako satyryczka, dworuje sobie z mężczyzn i polityki. Bo oto kiedy p. Maja wychodzi w pole, by zażyć wiejskich klimatów, to „nagle jej wyrasta lider partii zamiast chwasta” (na banerze oczywiście).

Zmiana w TOK-u Na uroczystych obchodach 60-tych urodzin Tucholskiego Ośrodka Kultury koncertowała Capella Bydgostiensis. Jako że był to już kolejny występ tej orkiestry w stolicy Borów Tucholskich, przeto pojawiła się wśród bydgoskich artystów sugestia, by zmodyfikować nazwę zasłużonej placówki: z Tucholskiego Ośrodka Kultury na Tucholski Bastion Kultury. I byłoby to w zasadne nawiązanie do nazwiska wieloletniej pani dyrektor TOK-u Renaty Bastowej.

Chmury nad „Szopką” Wiele wskazuje na to, że w tegorocznej „Szopce Bydgoskiej” nic nie będzie przesłodzone, przesolone, a i dopieprzać trzeba będzie z umiarem. A to z tej przyczyny, że zjedzie do Węgliszka sama Magda Gessler, by zwizytować bar i jego najbliższą okolicę. Przerażeni szopkowicze liczą na Witka Murańskiego, który jako były solista „Czarnych Beretów” powinien jakoś spacyfikować groźną specjalistkę od kulinarnych rewolucji.

76 |

| Grudzień 2011

W ramach IX Bydgoskich Spotkań Teatralnych na Scenie Studyjnej Teatru Grzymały przy ul. Warmińskiego – przedstawiono Królową nocy T. Bernharda w reżyserii Z. Wróbla i z udziałem A. Mozgi i A. Jakubasa.

Na deskach Teatru Polskiego tryumfy święcił jako reżyser, inscenizator, współtwórca libretta i odtwórca roli w Dzwonniku z Notre-Dame związany z bydgoską operą tancerz i choreograf Przemysław Śliwa.

Na zaproszenie Estrady Bydgoskiej gościł nad Brdą znakomity aktor komediowy Kazimierz Brusikiewicz.

W Filii bibliotecznej przy ul. M. Konopnickiej spotkał się ze swoimi czytelnikami Marian Turwid.

W jednym z wywiadów pisarz SF Jerzy Grundkowski wyznał, że w drodze do akademika uświadomił sobie, że ma talent literacki, co go bardzo ucieszyło.

O konkursie:

Miejski Ośrodek Kultury w Bydgoszczy zaprasza do wzięcia udziału w konkursie na krótkometrażowy film animowany. Konkurs skierowany jest do wszystkich twórców animacji, których Jury będzie oceniać w dwóch kategoriach: – profesjonaliści oraz studenci wyższych szkół filmowych i artystycznych – twórcy nieprofesjonalni Organizator przyjmuje zgłoszenia filmów do dnia 3 stycznia 2011

O warsztatach:

WARSZTATY KRÓTKICH FORM FILMOWYCH – WIDEOKLIPY ANIMOWANE – prowadzenie Yach Paszkiewicz Projekt adresowany jest to młodzieży uczniów i studentów od 16 roku życia. Nie jest wymagane doświadczenie w dziedzinie tworzenia wideoklipów i animacji.

Chętni do wzięcia udziału w warsztatach powinni przysłać, do 31 stycznia 2012 roku na adres animocje@mok.bydgoszcz.pl wypełnioną kartę zgłoszeniową.

Tok zajęć obejmuje praktyczną pracę i analizę poszczególnych etapów realizacji filmu: od scenariusza po montaż.

Warsztaty są płatne.

Festiwal Filmów Animowanych ANIMOCJE odbędzie się w Bydgoszczy w dniach 23-26 lutego 2012. Wśród Festiwalowych wydarzeń znajdą się wystawy, spotkania autorskie, warsztaty i oczywiście dużo projekcji filmowych.

ZAPRASZAMY!

Więcej informacji o ANIMOCJACH – konkursie i warsztatach – na stronie www.mok.bydgoszcz.pl w zakładce Festiwale i projekty oraz pod adresem animocje@mok.bydgoszcz.pl tel. 523 228 715 wew. 32; tel. kom. 519 346 585 Grudzień 2011 |

| 79

78 |

| Grudzień 2011