BIK 12/2022

6-24 grudnia

17 grudnia

spis treści: wydarzenia:

Ilustracja na okładce: Ignacy Bulla (1940) – uprawia malarstwo, grafikę i rysunek (w tym satyryczny). Swoje prace eksponował na kilkudziesięciu wystawach indywidualnych, brał udział w ponad 20 wystawach środowiskowych i 18 ogólnopolskich, uczestniczył w 8 wystawach międzynarodowych i w prezentacjach sztuki polskiej za granicą. Jego prace znajdują się w zbiorach Muzeum im. L. Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu, Muzeum Farmacji w Bydgoszczy oraz w zbiorach prywatnych w kraju i za granicą. Uroczysty wernisaż wystawy artysty odbędzie się 7 grudnia o godz. 18.00 w Galerii Biblioteki UKW w Bydgoszczy (ul. Szymanowskiego 3). Wystawa potrwa do 28.02.2023. Więcej informacji na s. 34.

redaktor naczelny: Michał Tabaczyński michal.tabaczynski@mck-bydgoszcz.pl

Eseista i tłumacz (z angielskiego i czeskiego), z wykształcenia dziennikarz, polonista i slawista (UMK w Toruniu), doktor nauk humanistycznych (UJ w Krakowie).

BIK 12/2022 (534), Rok XLVIII, nakład 1000 egz., dystrybucja: częściowo bezpłatny

wydawca: Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy, dyrektorka: Marzena Matowska, 85-056 Bydgoszcz, ul. Marcinkowskiego 12–14, www.mck-bydgoszcz.pl

redaktor naczelny: Michał Tabaczyński, zastępczyni redaktora naczelnego: Emilia Walczak, redakcja: Szymon Andrzejewski, Kuba Ignasiak, Monika Grabarek, korekta: Emilia Walczak, skład, opracowanie graficzne: Irmina Pisarek

redakcja: tel. 523 255 553, bik@mck-bydgoszcz.pl, ul. Marcinkowskiego 12–14, druk i oprawa: Polraster BIK w sieci: www.facebook.com/bik.bydgoszcz, www.issuu.com/bik_

redaktorka wydania: Emilia Walczak emilia.walczak@mck-bydgoszcz.pl

Prozaiczka, publicystka, redaktorka książek i czasopism, z wykształcenia kulturoznawczyni (UAM w Poznaniu).

Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych i zastrzega sobie prawo do dokonywania skrótów oraz zmiany tytułów. Nie ponosi odpowiedzialności za treść programów placówek kulturalnych oraz materiałów informacyjnych i graficznych. Reklamodawcy ponoszą pełną odpowiedzialność za skutki prawne wynikłe z opublikowania dostarczonych przez siebie materiałów. Opinie prezentowane przez autorów nie zawsze są zgodne ze stanowiskiem redakcji i wydawcy.

PRENUMERATA: www.prenumerata.ruch.com.pl.

Instytucja kultury miasta Bydgoszczy

Mam tak samo jak ty

Kiedy byłem dzieckiem, wstydziliśmy się razem – naszego domu, naszej biedy.

Teraz wstydziłem się ciebie, za ciebie.

Wstydziliśmy się osobno.

[Édouard Louis, Zmagania i metamorfozy kobiety]

21 października, w ramach Festiwalu Prapremier 2022, bydgoszczanki i bydgoszczanie mieli okazję zobaczyć spektakl Wstyd w reżyserii Małgorzaty Wdowik – opowieść o trzech pokoleniach kobiet z jednej rodziny, które mierzą się z pytaniami o dziedziczność tytułowej emocji. Współautorką tekstu dramatu – obok Małgorzaty Wdowik – była dramatopisarka i prozaiczka Weronika Murek, z którą po spektaklu porozmawiała Emilia Walczak.

Zdjęcia: Adrianna Szymczak (dzięki uprzejmości TPB)

W spektaklu Wstyd Gosi Wdowik kilkukrotnie mowa jest o książce Didiera Eribona, którą swego czasu wszyscy czytali… Możemy się domyślać, że chodzi o jego Powrót do Reims (adaptowany już w Polsce na scenę warszawskiego Nowego Teatru przez Katarzynę Kalwat), w którym autor pisze – właśnie – między innymi o wstydzie związanym ze swoim prowincjonalnym pochodzeniem i tożsamością klasową. Ale francuskiego Powrotu do Reims nie da się przecież tak do końca przyłożyć do polskich realiów. Na ile jest on więc punktem odniesienia dla Wstydu, a na ile Wstyd się od niego dystansuje?

Powrót do Reims pada w spektaklu nie tylko jako punkt intelektualnego odniesienia w dyskursie o pochodzeniu i klasowości, ale także jako swojego rodzaju punkt odniesienia wobec mody na dyskusję o pochodzeniu. Daniel Rycharski, świetny artysta wizualny, powiedział kiedyś, że jeszcze dekadę temu nie było w Polsce dwóch większych obelg niż „ty wieśniaku” i „ty pedale” i że te dwie grupy społeczne w podobny sposób doświadczały wykluczenia – także jeśli chodzi o wykluczenie, które przychodzi za językiem czy narracją. Prowincjonalne pochodzenie było uważane za powód do wstydu, wygrywali ci, którzy potrafili się zaadaptować tak, żeby sprawiać wrażenie, że prowincja jest im znana wyłącznie z prozy Stasiuka i krótkich urlopów. Wraz z Eribonem nie tylko przyszła inna świadomość – ona się zresztą już wcześniej budowała – ale też przyszła fala, która sprawiła, że opo-

Prowincjonalne pochodzenie było uważane za powód do wstydu, wygrywali ci, którzy potrafili się zaadaptować tak, żeby sprawiać wrażenie, że prowincja jest im znana wyłącznie z prozy Stasiuka i krótkich urlopów.

pić?”, bardzo się wzruszyłam, ponieważ moja mama wysyłała mi identyczne wiadomości. Czy taki był twój i Gosi zamysł – żeby prywatna historia stała się w jakiś sposób uniwersalną (przynajmniej w obrębie naszego pokolenia)?

Myślę, że to jedna z najważniejszych rzeczy, które mogą spotkać twórcę: wychodzisz od lęku związanego z niepewnością, czy faktycznie masz coś do powiedzenia, czy rzeczywiście „Twoja historia o Tobie” jest na tyle ciekawa i ważna, że warto nią zajmować czas innych ludzi, a dochodzisz do miejsca, które – tak jak w tym wywiadzie, ale tak jak i w wielu rozmowach, które miały miejsce po premierze Wstydu – spotykasz się z osobami, które odnalazły siebie w tej bardzo Twojej prywatnej historii, i które mówią, że mają zupełnie tak sa mo jak Ty. Uważam, że to jeden z powodów, dla których warto tworzyć, warto mówić o swoich doświadczeniach: żeby się przekonać – jakkolwiek to banalnie nie zabrzmi – że żaden człowiek nie jest samotną wyspą. Stąd jeśli pytasz o nasz zamysł – chciałyśmy, żeby historia prywatna stała się uniwersalną, ale więcej niż celowości i kalkulacji było w tym nadziei i przekonania, że jeśli opowiemy o  czymś prosto i szczerze, starając się opowiedzieć o tym, jak było, a nie fryzować i perfumować rzeczywistość, to znajdziemy ludzi – zwłaszcza może w naszej generacji – którzy zrozumieją tę opowieść i jakoś się w niej odnajdą.

wieść o prowincjonalnym pochodzeniu stała się po prostu nośna, modna. Mówię tu o konkretnej bańce – choćby tej bańce, w której jesteśmy jako twórczynie teatralne. Nagle wszyscy mówili Eribonem i myśleli Eribonem, i przyznawali się do podobnej historii. Poprzez nawiązania do Powrotu do Reims chciałyśmy zasygnalizować to, że bardzo dobrze zdajemy sobie sprawę z pewnego paradoksu: oto robimy spektakl o wstydzie związanym ze skromnym pochodzeniem i wystawiamy go w modnym, bardzo glamour teatrze w Warszawie.

Ale nie sposób nie pomyśleć też, zwłaszcza po Noblu, o  Latach Annie Ernaux. I o ile ich również nie da się przepisać na lokalny kontekst (podobnie zresztą jak swoistej kroniki społeczno-kulturalnej Francji, jaką jest książka Georges’a Pereca Pamiętam że, z którą Lata w jakiś sposób mi się kojarzą), o tyle jest w niej bardzo ważne zdanie: „Opowieść rodzinna i opowieść społeczna są tym samym”. Rozumiem je tak, że w każdej historii rodzinnej odbijają się losy całego społeczeństwa. Kiedy oglądaliśmy z moim partnerem Wstyd na bydgoskich Prapremierach, myślałam: „To jest historia jego mamy i babci z Kocka!”, a kiedy na ekranie wyskoczyły MMS-y od Jadwigi

Wdowik ze zdjęciami ubrań i pytaniem „Ku-

Wstyd to spektakl na styku prywatnego i publicznego. Czy były ustalone jakieś granice: „Nie, nie, tego już nie napiszemy / nie pokażemy”, czy: „Odsłaniamy wszystko, tak żeby uzyskać zamierzony efekt”? I czy myślałyście z Gosią o tym, że widz/widzka mogą, przynajmniej początkowo, odczuwać dyskomfort, będąc ustawionymi w roli – było nie było – voyeura? (Wiem, że teatr w XXI wieku nie musi być lekki, łatwy i przyjemny, ale jako osoba bardzo skryta mam z tym zawsze jakiś problem, kiedy ktoś obcy pokazuje mi swoje życie od podszewki…)

Jako dramaturżka przedstawienia miałam za zadanie skomponować z dostarczonego przez reżyserkę, Gosię Wdowik, materiału opowieść, która by w najpełniejszym tego słowa znaczeniu wypełniała zadania, jakie sobie stawiałyśmy w związku z tematem spektaklu. Oczywiście, że dyskutowałyśmy o pobocznych wątkach, zwłaszcza tych, które dotyczyły historii innych ludzi obecnych w tej opowieści i w tej konkretnej rodzinie, o której mówi spektakl, ale nie chciałyśmy opowiadać „wszystkiego i za wszelką cenę”, zwłaszcza że wydało nam się, że ten materiał, który już mamy, jest wystarczający do zarysowania całego horyzontu tematów, które chciałyśmy poruszyć. Nie było tak, że przy wspólnej pracy nad tekstem miałyśmy jakieś słowo bezpieczeństwa, gdy coś stawało się zbyt intymne czy bolesne, ale zwracałyśmy mocno uwagę na to, żeby być po prostu czujnym i fair wobec siebie i wobec historii, którą opowiadamy.

Historii przedstawiających losy trzech pokoleń kobiet jest ostatnio w polskiej literaturze dosyć sporo; na szybko do głowy przychodzą mi choćby: Brzuch Matki Boskiej Marty Handschke, Pestki Anny Ciarkowskiej, Gorzko, gorzko Joanny Bator (no, tutaj mamy aku-

rat aż cztery pokolenia…), Przechodząc przez próg, zagwiżdżę Wiktorii Bieżuńskiej. Kiedy robiłam rozmowę do „BIK-u” z Anną Ciarkowską [nr 1/2022] i zapytałam ją o brak reprezentacji mężczyzn w jej adaptowanych na scenę Teatru Kameralnego w Bydgoszczy Pestkach, odpowiedziała, że kobiety są tam tak przesiąknięte zasadami męskiego świata, że mężczyźni mogą spokojnie być na drugim planie. A  skąd u was, u ciebie i Gosi Wdowik, decyzja na taki zabieg – symbolicznego niewpuszczenia mężczyzn na scenę?

Myślę, że kolejne pokolenia kobiet mają w swoim życiu doświadczenia „niesymbolicznego” braku mężczyzny w życiu, nie tylko na scenie – i nie mówię tu tylko o samotności, o życiu w pojedynkę, ale także o życiu, które teoretycznie jest życiem, jakie się dzieli z inną osobą, tylko tej osoby w tym życiu nie ma: nie interesuje się, nie czuje się odpowiedzialna, lub jest zawsze w pracy, zawsze gdzieś indziej. Albo jest – ale jest tylko wobec czegoś, nigdy na autonomicznych prawach.

Tak jest w naszym spektaklu: dziadka nie ma, bo kiedy był, to pił, więc i tak go nie było w życiu córki – a teraz zaś go nie ma, bo nie żyje. Chociaż

paradoksalnie, od kiedy nie żyje, jest obecny w domu – we wspomnieniu, w rytuale wyciągania zdjęcia z szafy – bardziej niż wtedy, kiedy żył.

Ojciec pojawia się na marginesie; jest, ale jest tylko wobec mocnej figury matki.

Strzelce Opolskie – miasto rodzinne Gosi Wdowik, i Bytom – twoje. To nie są duże miejscowości, obie poniżej dwustu tysięcy mieszkańców. Większe możliwości rozwoju artystycznego, samorealizacji, awansu społecznego dają na pewno te wielkie ośrodki: Warszawa, Kraków, Wrocław. Czy w dobie „zwrotu ludowego”, kiedy nie wstyd już mówić o tym, że wszyscyśmy ze wsi, a kapitalistyczny wyzysk przez elity jest be, czujecie jeszcze na sobie jakiś cień związany z prowincjonalnym pochodzeniem? (Dodam, że cień nie zawsze musi być nieprzyjemny!)

W gimnazjum dojeżdżałam do szkoły w mieście z podmiejskiej wioski i marzyłam o tym, żeby nikt się nie dowiedział. Już nie chodziło o wstyd związany konkretnie z miejscem zamieszkania, ale z tym, że jest się Innym, a gimnazjum to był taki okres, kiedy bardzo chciałam być taka jak wszyscy. W liceum to się zmieniało, bo coraz więcej osób dojeżdżało do liceum z innych, mniejszych miejscowości, więc właściwie temat wstydu umarł śmiercią naturalną, bo było tyle innych osób, z którymi się współdzieliło ten sam los, że nie był on szczególnym tematem. Kiedy przyjechałam do Warszawy, było podobnie; większość znajomych była skądinąd i miała podobne doświadczenia co ja, a to też jakoś nas – mam wrażenie – spajało. Ale znowu: moje doświadczenie to doświadczenie osoby, która pracuje i która przebywa w ramach konkretnej bańki. To doświadczenie nie jest uniwersalne.

Collegium Vocale, czyli jak połączyć hobby z

przyjemnością

Ten zabawny oksymoron, rodem z któregoś z PRL-owskich kabaretów, w prześmiewczy sposób przekazuje jednak ważną prawdę – podkreśla wyjątkową rolę pasji w naszych działaniach. Pasji, bez której niejednokrotnie trudno by było osiągnąć wymarzony cel i pokonać przeszkody czyhające na wiodącej do niego drodze. Świetnym przykładem takiej artystycznej determinacji jest historia bydgoskiego zespołu muzyki dawnej Collegium Vocale, który w tym roku obchodzi jubileusz 30-lecia istnienia.

Trudno sobie wyobrazić, jak bez głębokich pokładów pasji czworo „szaleńców bożych”, młodych, utalentowanych i wykształconych śpiewaków, z sukcesem potrafiło zaprosić słuchaczy, i to przez wyjątkowo wąską bramę, do minionego świata historycznie odległej muzyki. Jak silna musiała być ta wizja, która zespoliła ich działania i pozwoliła przetrwać zespołowi pomimo personalnych perturbacji i nieustannego przezwyciężania trudności. Jaką ponadczasową moc ma ta idea generująca potrzebę wspólnej, nie zawsze łatwej pracy przez tyle lat, a jednak uwieńczonej tak spektakularnym artystycznym sukcesem. No bo spójrzmy prawdzie w oczy: co takiego interesującego może zaoferować czwórka smętnych wokalistów w czarnych koszulach, wyśpiewująca w obcych językach dziwnie brzmiącą muzykę, której nie znamy, nie rozumiemy i której nie da się zagwizdać przy goleniu?

Dodatkowo są to jeszcze nieprzejednani puryści, apostołowie czystej sztuki, nieuznający taryfy ulgowej i kompromisów. Bez repertuarowych umizgów w stronę komercji, bez przebierania się w barwne renesansowe stroje, bez kabaretowego show. A przecież wystarczyłaby odrobina do-

Z okazji 30. rocznicy powstania Collegium Vocale Bydgoszcz ukazał się dwupłytowy album Sacrum/Profanum zawierający wybór najlepszych nagrań zespołu. Projekt zrealizowano dzięki wsparciu finansowemu miasta Bydgoszczy.

brej woli i mogliby stać się gwiazdami skansenowych happeningów, imprez korporacyjnych czy kolacji biznesowych. Oni jednak wolą być przewodnikami po krainie piękna i rządcami dusz. Według ich artystycznej deklaracji śpiewanie w Collegium Vocale ma sprawiać przyjemność, dawać artystyczną satysfakcję, być odskocznią od pracy zawodowej. Dlatego warunkiem sine qua non jest zaangażowany odbiór publiczności lub choćby szacunek okazywany skupieniem.

Zanim jednak narodził się pomysł zespołowego śpiewania, najpierw pojawił się mentor, który mocą swego autorytetu potrafił trwale rozbudzić całkiem nieoczywistą pasję do muzyki dawnej. Bo przecież renesansowej polifonii słucha zaledwie garstka spośród miłośników muzyki dawnej, stanowiącej niewielki odsetek w środowisku melomanów zainteresowanych muzyką klasyczną, którzy z kolei stanowią wysoce elitarny klub w szerokim gronie odbiorców muzyki w ogóle. Jak wielkim trzeba być zatem pasjonatem, miłośnikiem, entuzjastą czy wręcz fanatykiem takiej muzyki, by z czegoś tak niszowego uczynić sobie hobby i z optymizmem zakładać, że inni też odnajdą przyjemność w odkrywaniu piękna zakodowanego tyle wieków temu. Tą kluczową

Tekst: Karol Szymanowski

Co takiego interesującego

może zaoferować czwórka smętnych wokalistów w czarnych koszulach, wyśpiewująca w obcych

językach dziwnie brzmiącą muzykę, której nie znamy, nie rozumiemy i której nie da się zagwizdać przy goleniu?

dla powstania Collegium Vocale postacią stał się muzykolog Wiesław Lisecki, który podczas nieformalnych spotkań w akademiku z gronem studenckich zapaleńców potrafił stworzył właściwą przestrzeń do rozwoju ich zainteresowań. Jego błyskotliwe opowieści, wsparte nadzwyczajną erudycją, odsłaniały przed słuchaczami surowe piękno muzyki gotyku, dekodowały zawiłe sztuczki kontrapunktyczne twórców flamandzkich, odkrywały tajniki barokowej retoryki. Nic dziwnego, że gdy padły na podatny grunt, potrafiły pozostawić piętno na całe życie. Naturalną konsekwencją tych muzycznych kompletów był oczywisty, uskrzydlający wniosek: samodzielne wykonywanie ulubionych utworów sprawia zupełnie inną, pogłębioną przyjemność w porównaniu z ich bierną percepcją słuchową. Odczuwa się ją nawet wtedy, gdy początkowo nie uda się osiągnąć poziomu choćby zbliżonego do wymarzonych, wzorcowych interpretacji.

Mimowolną sprawczynią debiutu nowej grupy wokalnej stała się pierwsza sopranistka zespołu, Hanna Michalak z zespołu madrygalistów Capelli Bydgostiensis. Zaprosiła ona do występu na koncercie karnawałowym w Filharmonii Pomorskiej dwójkę przyjaciół z chóralną przeszłością – Michała Zielińskiego oraz Janusza Cabałę. I to właśnie wtedy, 24 stycznia 1992 roku, po udanym koncercie ukonstytuował się zespół Collegium Vocale. Czwartym jego członkiem został Roman Fijałkowski.

Walory nowego ansamblu, w którego repertuarze programowo miała dominować muzyka renesansowa, doceniła dyrektor Elżbieta Harendarska, przyjmując grupę pod dach Filharmonii Pomorskiej i gwarantując zatrudnienie. Mając zabezpieczony byt, zespół mógł się prężnie rozwijać i szybko w ydał artystyczne owoce. Już w tym samym roku przygotował program na debiutanckie nagrania oraz wspólnie z Capellą Bydgostiensis wystąpił na XXX Bydgoskim Festiwalu Muzycznym, który to występ Henryk Martenka uznał za najdonioślejszy koncert festiwalu. Wówczas to z Collegium Vocale zaczęto łączyć termin „miękkie burgundzkie brzmienie”. W październiku ciągle tego samego, 1992 roku zespół wyjechał na swój pierwszy zagraniczny koncert, do Kopenhagi, a także nawiązał współpracę z Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu, gdzie co miesiąc miał prezentować nowy program koncertowy. A pod koniec listopada tego niezwykle pracowitego roku nastąpił prawdziwy egzamin dojrzałości. Był nim występ na konferencji muzykologicznej zorganizowanej przez Związek Kompozytorów Polskich. Do toruńskiego ratusza zjechali z całego kraju naukowcy specjalizujący się w muzyce dawnej. Toteż młodemu zespołowi przyszło się produkować w „jaskini lwa”, przed wyrobionymi uszami znawców. Po tym koncercie grupa zyskała środowiskową akceptację, co doskonale obrazuje zdanie z entuzjastycznej recenzji toruńskiego występu: „Bydgoski zespół istnieje od roku – jak na tak krótki czas osiągnął stopliwość brzmienia możliwą do uzyskania tylko dla prawdziwych entuzjastów”.

Po tak obiecującym początku nietrudno odgadnąć, jak potoczyła się dalsza kariera Collegium Vocale. Doświadczając ze strony publiczności pozytywnego rezonansu, dowartościowani pasjonaci ze zdwojoną energią rzucili się w wir pracy, przygotowując nowe programy i dokonując kolejnych nagrań. W 2001 roku płyta z ich interpretacją utworów Wacława z Szamotuł i Marcina Leopolity otrzymała nagrodę Polskiej Akademii Fonograficznej „Fryderyk 2001” (w kategorii album roku – muzyka dawna). Następną, z polskimi pieśniami pasyjnymi, nominowano do tej nagrody w roku 2004.

Hobby ma tę wielką zaletę, że wypływająca z niego przyjemność może trwać w zasadzie bez końca. Nie zawsze jednak uda się jej przetrwać w zderzeniu z prozą życia. Collegium Vocale też dotknęła ta bolączka. Hobby bez przyjemności nie każdemu musi odpowiadać, toteż w historii zespołu figurują dwa składy personalne. W tym drugim do dwójki założycieli dołączyła Patrycja Cywińska-Gacka i śpiewający basem Łukasz Hermanowicz. Nowy kwartet okazał się niezwykle płodny i zarejestrował aż dziesięć płyt. Cóż zatem jest receptą na przyjemność trwającą dekady? Definiuje ją kierownik artystyczny grupy, jeden z członków założycieli, Michał Zieliński:

„ Muzykowanie jest naszym hobby, połączonym z pielęgnowaniem przyjacielskich więzów. Śpiew to jedynie pretekst do towarzyskich spotkań. Takie podejście zapewnia duży komfort psychiczny, gdyż pozwala spojrzeć na artystyczne efekty ze zdrowej perspektywy, z dystansem. Oczywiście, każdy mniej udany koncert pozostawia niedosyt i wywołuje sportową złość, mobilizującą do bardziej wytężonej pracy, lecz nie złamie nas nawet najbardziej zjadliwa recenzja. Jeżeli kiedyś uznamy, że nie jesteśmy w stanie utrzymać akceptowalnego poziomu, po prostu przestaniemy występować publicznie i będziemy śpiewać już tylko do domowego kotleta”.

Korespondencja zagraniczna

Arlanda w deszczu, czyli martwa natura z niczym

Tekst: Miłosz Waligórski

Zmartwychwstałem. Tak. Ale jednak nie cały. Coś nie zmartwychwstało. Coś umarło we mnie. Na zawsze. Na zawsze?

[Edward Stachura, Dzienniki, wpis z dnia 27 kwietnia 1972 r.]

Praktykant z mleczarni, znachor z Norrbotten, wnuczka sztokholmskiego pisarza miejskiego i rzeczniczka tragiczności życia, tkacze tałesu, piewcy maszyn i Anglii, inżynierowie języka, pończosznicy, przetapiacze guzików, nauczyciele szkół powiatowych i kosmiczny oprawca wróbla, a także znikądinąd adorator łyżeczki – oni wszyscy, i pewnie jeszcze inni, nocowali w tym miejscu, chociaż mnie się zdaje, że jestem pierwszy. Tak pachnie tu czystością.

To przechowalnia rzeczy znalezionych. Ładna mi przechowalnia! Nigdy nie spałem w lepszych warunkach. Umieszczono mnie tu wieczorem, po tym, jak sztorm na Bałtyku zatrzymał samolot, którym miałem polecieć jeszcze dalej na północ. Na ósme piętro wjechałem ozwierciedloną windą. Widok stąd mam piękny jak nie wiem co. Otacza mnie – kogo nie otacza? – doskonały pierścień, przede mną półmisek widnokręgu! Przez lufcik mogę puszczać papierowe samolociki i chmury. Nadmuchuję ich cały pułk, bo jednak zimnawo. Przybierają dowolne kształty. Kilka wygląda na sferyczne krowy, szybko jednak się rozpierzchają. Ogrzewam się. Naprzemiennie krzyżując ramiona, otwartymi dłońmi biję się po

fot. Gabriel, unsplash.com

plecach. Patrzę na płytę lotniska, na pusty biurowiec ze stali, drewna i szkła, na nowoczesną wieżę ATC. W oddali rysuje się elektroencefalogram lasu – wplatam weń węch spragniony woni Północy. Zza drzew sterczy dobrze nagwintowany komin, jakby butelka bez zakrętki.

Popijam wodę, ssę gorzkie jak galas szwedzkie cukierki i obserwuję, co robi dal: na biurkach kontrolerów ruchu lotniczego zapalają się i gasną lampki. W tej grze świateł staram się odnaleźć jakiś porządek, liczę pod nosem mrugnięcia, ale wychodzi mi tylko bezmyślne mormorando, od którego spadają ptaki – a może nuty – z pięciolinii wysokich napięć. To chyba dobry omen. Podobno mantra mruczana czy klepana jak pacierz najskuteczniej wykreśla spomiędzy żywych, a w końcu taki jest mój cel. Mam nadzieję, że tu na górze życie przestanie mi się narzucać i będę mógł przyjrzeć mu się z nieruchomego punktu.

Pobyć martwą naturą z lustrem. Zaprzyjaśnić się jaśniejącą bielą Północy.

Pouprawiać dżdżuwidztwo.

Noc wciąga jak wir. Przed świtem, kiedy niebo powleka szarówka, a na jej tle zakwitają kaprawe obłoki, omroczone snem – głowa opada mi na piersi i przysypiam. Nie wiem, ile czasu spędzam po tamtej stronie, raczej niewiele. Ciągle słyszę głos matki ponaglającej dziecko: „W tej chwili! W tej chwili!”. I jeszcze „wrągaj! wrągaj!”, niepojęte komendy zborsuczałą polszczyzną, których sens raz się wynurza, raz zanurza w tej płytkiej drzemce. Jeśli literatura trwa w zawieszeniu od pierwszego do ostatniego słowa, to utwór, który mi się śni, jest pętlą. Rano wymykam się z niej na jawę.

W górze wrze. Błyskawica i grom, huk na pół kraju. Rozpłatany obłok scala się i odpływa, ustępując miejsca glorii dnia. W mgiełce rozedrganej do białości światło wytacza najcięższe twierdzenia przeciwko minionej nocy, która upłynęła pod znakiem zapytań. Odnoszę wrażenie, że dziś dopisze mi pogoda, niestety. Bo ja pragnę deszczu. Niech kropki, przecinki, średniki wdzierają się w aromaty dnia! Niech kreski wodne tną płótno powietrza! Niech z nieba leje się grafomanna! Niech przed moimi oczami klatka po klatce wyświetlają się identyczne obrazy! Niech nie zmienia się nic poza układem prostych, co zacinają z ukosa albo wyprężają się w wykrzykniki. Wtedy czuję, że pedel we mnie zamiera, a ożywa filolog.

Na co dzień pracuję w jednym z bydgoskich ogólniaków.

(Nie zdradzę, w którym, żeby nie ścignął mnie dyrektor Sajna).

Jestem woźnym polonistą.

„Ta praca nie uszczęśliwia mnie ani nie unieszczęśliwia”, jak mawia mój kolega Robert. Mam jednak nieodparte wrażenie, że pewnego dnia przy niej umrę.

Otwarty poziomo brulion w linie. Cud. Deszcz. Oprawny w cielęcą skórę, lubię godzinami mu się przypatrywać. Mój wzrok wzlatuje, jakbym się nad czymś zastanawiał, chociaż w gruncie rzeczy to ruch w przeciwnym kierunku – ruch od pamięci, ucieczka od słów, unik w magmę, w watę cichości. Medytacja dla ubogich. ASMR offline. W południe jestem pudłem rezonansowym dla serca i jeszcze kilku innych organów wewnętrznych, które kołaczą i pulsują, hałasują coraz głośniej. Siedzę czy stoję, czas ucieka jak pegaz – tego pegaza w zad uciął giez. Wypatruję chmur, a wypatrując ich, opowiem krótko, skąd się tu wziąłem i kim jestem. Otóż urwałem się na wagary. Na co dzień pracuję w jednym z bydgoskich ogólniaków. (Nie zdradzę, w którym, żeby nie ścignął mnie dyrektor Sajna). Jestem woźnym polonistą. „Ta praca nie uszczęśliwia mnie ani nie unieszczęśliwia”, jak mawia mój kolega Robert. Mam jednak nieodparte wrażenie, że pewnego dnia przy niej umrę. Zgłoszę ostatnią nieobecność. Dlatego, zanim to nastąpi, postanowiłem nacieszyć się niepogodą.

Chodzi o to, że kiedy świeci słońce, muszę pilnować Mikołajka i innych chłopaków, którzy w przerwach wybiegają przed szkołę i w kwadrans rozderywują boisko w pobojowisko. W tym półroczu – tak mówią prognozy – ma być w Polsce bardzo ładnie, więc zdecydowałem się rzucić robotę w cholerę, ulotnić się z Bydgoszczy i zacząć żyć do wtóru północnych deszczy, utrzymując się, powiedzmy, z przepisywania kropli. Ryanairkiem wywiodłem się na wolność, gdzie, jak mi się zdaje, bardziej mnie nie ma, niż jestem. Co za szczęście mościć się w takim ćwierćistnieniu! Pergamin powietrza cienieje z minuty na minutę, za-

cierają się kontury krytej ciemnym drewnem siedziby linii lotniczych Norwegian. Powinni tam kręcić się ludzie, jak uczniowie przy szkole, ale nie ma nikogo. Nikt nie wchodzi, nikt nie wychodzi. Pionowe linie desek trwają w uroczystym zastoju, w ich geometrii widzę zapowiedź ulewnych strug. Nic się nie dzieje, tylko na peryferiach widoku siedzi (lub stoi sobiepańsko) oryginał, na pewno dziwak, wszakże peryferie rodzą samych dziwaków.

Muszę się zmierzyć z jego odrębnością.

W ręce trzyma ołówek i arkusz brystolu. Nazwę go więc Uccello. To o nim czytamy w dzienniku Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, że chciał „być malarskim eksploratorem przepaści, dzielącej upadłego człowieka od Boga”. Mimo że usiłował sprowadzić prawdę do najprostszych linii, rysował gęste pajęczyny, kłącza, poplątane kablowiska. Żmut i chachół. Czuprynę wszechświata. Kudły kosmosu.

Uccello nasuwa mi się na margines, chociaż miejsce w świecie zajmuje stanowczo. Niby niepozorny, wypełnia sobą lewy róg kadru. Na ławce czy nie-ławce losu – ponieważ i ją można by podważyć – czerni papier. Zżyma się na chłód, wstrząsają nim dreszcze. Rażą go lśniące w polarnym słońcu okna wieży lotów. Zezuje na boki, jakby się czegoś spodziewał. Pewnie stąd ucieknie lub zamieni się w guzik, wczześniej jednak pokaże mi, co kryje w walizkach, które stoją u jego stóp.

Jest ich kilka. Zacieram dłonie z ciekawości. Jednym mrugnięciem oka daję mu derkę, drugim skłaniam go do uchylenia rąbka tajemnicy.

Już się pochyla, już łapie za suwak, zaraz odsłoni literackie skarby świata, gdy nagle – czy to acte gratuit? – zaczyna padać. Deszcz z jasnego nieba! Rozkosz w kratkę.

Leje na plac.

Na domy nie domy, szyby i nie-szyby.

Leje na to, co było, i na to, co będzie.

Leje na płytę lotniska, pusty biurowiec, nowoczesną wieżę ATC.

Leje na to, co jest, i na to, czego nie ma. Na butelkę bez zakrętki, na parapet.

Leje na nic i leje na wszystko.

Z deszczem niknie człowiek. Z jednego robi się prawie jeden, połowa, ćwierć, dwie dziesiąte, jedna setna. Mało, coraz mniej jest Uccella. Jego sylwetka mętnieje, rozpuszcza ją woda. On jeszcze przez chwilę myśli o czymś odległym, stoi (lub siedzi) w deszczu, godzi się na deszcz, nie

ucieka przed deszczem. W końcu wymięka. Ziewa, kłapie głośno zębami i gryzie powietrze, a potem… potem wytacza się z kadru jak błędny zwierz o poprzecieranej sierści.

Zostawia po sobie walizki.

– Zbite szklanki! Pobite gary! – krzyczę w ich stronę. – Wychodźcie, bohaterowie. Nie ma Uccella, przerwijcie milczenie.

Dygoczę z niecierpliwości. Co jest w tych walizkach? Co w nich moknie?

Mokną elzewiry i aldyny, tomy in octavo i tomy in quarto. Foliały, woluminy, białe kruki i postylle. To, co być mogło, lecz nie zaistniało. Huf bezdomnych postaci literackich. Rękopisy Ferdynanda Pessoi, po kryjomu wywiezione spod jego łóżka. Podróż z Leningradu do Moskwy Andrieja Płatonowa, która przepadła w czasie II wojny światowej, gdy ewakuującemu się do Ufy pisarzowi ukradziono neseser. Mokną pisma zgubione przez Tadeusza Peipera na dworcu w Wiedniu. Bębny nocy Tina Ujevicia, oddane w zastaw pewnej sarajewskiej gospodyni jako dowód, że poeta wróci i ureguluje czynsz. (Nigdy nie wrócił). Moknie odrzucony przez wydawcę Tobold Roberta Walsera i  Theodor tegoż, także odrzucony. I jeszcze trzy inne jego powieści, na niby zniszczone w mieście Berlinie. Poza tym druga seria Historii maniaków Romana Jaworskiego, sto jeden tomów De omni re scribili Pica della Mirandoli, no i teczki Lajosa Grendela o treści obejmującej całą literaturę –tę, która powstała, tę, która właśnie powstaje, tę, którą dopiero napisze dwanaście małp.

Tak długo na nie patrzyłem, że nie zauważyłem, jak w deszcz wmieszał się śnieg. Siekał więc deszcz ze śniegiem, na który Szwedzi muszą mieć tysiąc określeń. Tyle słów! Tyle słów, a prawie nic się nie dzieje. Prawie nic zmierza do zera.

Wyłączają prąd. Zapaliłbym zapałkę, ale nie mam! Zapałki kosztują teraz majątek. Jedno pudełko – kilka miesięcy przepisywania nut. Dlatego, kiedy po deszczu zakwita na niebie zupełnie przyzwoita tęcza, gazem lecę po niej do Bydgoszczy.

Część mnie, która na Północy odnalazła się i odżyła, zostaje na Północy.

Część, w tym trochę deszczu, niosę ze sobą.

Miłosz Waligórski (ur. w 1981 r. w Bydgoszczy)

tłumacz, poeta, prozaik. Przełożył ponad 20 książek z węgierskiego, serbsko-chorwackiego i słowackiego. Wydał trzy książki prozatorskie i pięć tomów poetyckich, ostatnio Wiele mieszkań (2021).

Świat jest maszyną losującą wypełnioną mniejszymi, do których należą m.in. samoloty, samochody, ale też kultury, społeczeństwa, a w końcu i ludzie. Człowiek też jest maszyną losującą wypełnioną mniejszymi: kłopotliwymi narządami typu serce, płuca, mózg czy niedająca o sobie zapomnieć kłująca wątroba. A przecież jeszcze głębiej grasują w nas żwawo organiczne nanomaszyny: armie komórek, które dzień w dzień, sekunda w sekundę dzielnie walczą z hordami wolnych rodników o swoje i nasze przetrwanie. I o ile z większością maszyn losujących bezradnie się godzę (ich działanie jest dla mnie na tyle niezrozumiałe lub pozostające zupełnie poza obrębem ludzkich skali i miar, że najzwyklej go nie zauważam), to zdarzają się jednak takie, które są dla mnie egzemplarzami idealnymi, istotą i sednem podskórnego chaosu, czymś, z czym pogodzić się nie mogę. To samoloty.

Dla mniej wprawnych osób już sam proces kupowania biletu kończy się ostatecznym zniechęceniem i rosnącą w napiętych mięśniach chęcią ucieczki. Sam bilet najczęściej nie jest drogi, ale strony przewoźników kryją w sobie gąszcz odnośników, drobnych druczków i mniej lub bardziej fakultatywnych alternatyw. Repertuar bagażowych konfiguracji i ubezpieczeniowych ofert rośnie i zmienia się w czasie rzeczywistym, tak że kończąc zakup, nie wiemy już dokładnie, co mamy w naszym koszyku ani jaka będzie ostateczna cena, którą przyjdzie nam zapłacić (cena, którą przyjdzie zapłacić). Finalnie bezradnie oddajemy się siłom od nas niezależnym, na które ostatecznie będziemy musieli się zgodzić, nie do

O maszynach losujących

Tekst: Jarosław „Bisz” Jaruszewski

końca pewni, co właściwie było naszym wyborem, a co nie, przeczuwając, że wpadliśmy w jakąś biurokratyczno-kapitalistyczną turbulencję. A kiedy w końcu docieramy na lotnisko, wrażenie przebywania w maszynie losującej tylko przybiera na sile. Znowu wyższe siły urządzają sobie teatr marionetek z nami w rolach dość trzeciorzędnych, a my tępo wpatrujemy się w nasz bagaż sunący taśmą – na ten bezwolny przedmiot, który zostanie dokładnie prześwietlony, przeszukany i skierowany do odpowiedniej bramki – i zaczynamy się z nim utożsamiać. Jeszcze na chwilę przed odlotem bęben maszyny wykonuje zamaszysty obrót i wypluwa z siebie bieżące wieści na temat budzących się do życia wulkanów, pogodowych anomalii, wybuchających w tej chwili strajków pilotów czy też fabrycznej usterki samolotu, która właśnie wychodzi na jaw. To oczywiście tylko czubek góry lodowej przygodnych okoliczności, które śmieszą bogów i rujnują nasze pyszne plany, ale jeżeli szczęśliwym zrządzeniem (a jakże – losu!) uda nam się ich uniknąć, wsiadamy do samolotu.

Należę do osób, które nawet we własnym ciele nie do końca czują się panami swego losu, choć przyznaję – przyjmuję to powszechne dla naszego gatunku złudzenie dla własnego dobra czy też względnej wygody. Jednakże delikatne poczucie ubezwłasnowolnienia zaczyna doskwierać mi np. w samochodach, choć nieodparta dekoracja steru kierownicy wystarczająco podtrzymuje we mnie iluzję sprawstwa. Lecz kiedy wybieram się za miasto, kiedy wjeżdżam na dziki zachód samochodowego bezprawia (gdzie wyprzedza się na trzeciego, czwartego, szóstego, na wzniesieniach i zakrętach, gdzie nie zachowuje się żadnej wynikającej z prędkości bezpiecznej odległości, gdzie jelenie i dziki w amoku szarżują auta), wtedy poczucie przebywania w maszynie losującej wraca do mnie i wtula się zimno w mój żołądek. Zaczynam podprogowo nasłuchiwać wewnętrznego życia auta, bicia jego serc i parsknięć mechanicznych koni, a przy każdym niewyjaśnionym stukocie desperacko zaciskam dłonie na kierownicy. Przed kolejną trasą przyglądam się też oponom, zastanawiając się: czy to dziś? Od ilu okoliczności zależy niezapowiedziane pęknięcie opony? To po prostu może się zdarzyć, cokolwiek zrobisz – nic nie zdziałasz. W razie sytuacji krytycznej mogę liczyć na potęgę podświadomości, na szybki wy-

ćwiczony ruch, na cień ratunku w nagłym drifcie, ostatecznie w poduszce powietrznej, a jeżeli nie, to zderzenie z nieuchronnym będzie tak szybkie, że nie zdążę nawet mrugnąć okiem. Inaczej jest w samolocie. Samolot jest organizmem, który od początku wydaje odgłosy i  prezentuje zachowania zupełnie dla mnie obce, których nie potrafię z niczym powiązać, nie mając pojęcia, czy są oznaką prawidłowej funkcji, czy też przejawem usterki. Patrzę przez okno z niewysłowioną rezygnacją na nitowane steampunkowym stylem skrzydło, które pokonuje z wysiłkiem opór przestrzeni, od czasu do czasu wzdrygając się falującym ruchem, który nie wydaje mi się zbyt optymistyczny. I znów jestem zdany na łaskę, a kiedy pojawiają się turbulencje, jestem zdany na łaskę do kwadratu. Gdy tylko dzieje się coś nie tak (albo też dzieje się coś jak najbardziej w porządku, ale moja niewiedza każe mi to interpretować

jako zapowiedź perturbacji), otwiera się we mnie otchłań, w którą patrzę i która patrzy na mnie ze strachem o wielkich oczach rozwartych do granic szaleństwa.

To lęk przed śmiercią, i to specyficzny, rozkładający się w przeciągłych pasmach czasu, lęk zaiste nieludzki. Właśnie ten interwał pomiędzy pojawieniem się obawy o swoje życie a hipotetyczną katastrofą skazuje mnie na męki rozmyślania. O tym, czy wszystko w moim życiu przebiegło tak, jak powinno, co mogłem zrobić inaczej, co naprawić. A przede wszystkim to najniemożliwsze dla istoty czasowo rozciągłej pytanie: jak wykorzystać te ostatnie chwile? Myślę, że uczucia tego rodzaju przeżywają krowy w kolejce do rzeźni: bezradną świadomość końca i lęk, z którym nie ma co zrobić. Jedyne, co mnie częściowo uspokaja, to mój względny racjonalizm, do którego przemawiają statystyki mówiące o tym, że samoloty to najbezpieczniejszy środek transportu. Ale kiedy wsiadam do tych doskonałych maszyn losujących, tych symboli cywilizacji technicznej i odczarowania świata, moje biedne małe serce (o włos wyprzedzające w swojej ewolucji poczciwego neandertalczyka) truchleje, a w posiadanie biorą mnie tajemne moce. Wszak nie od parady mówi się, że technika na wysokim stopniu skomplikowania dla laika jest właściwie – magią.

Świąteczny Festiwal – Art Mintaka

Krzysztof Gruse, bez tytułu, olej na płótnie, 2022 (praca artysty festiwalowego)

Nadrzędnym celem, który przyświeca grudniowemu IV Świątecznemu Festiwalowi – Art

Mintaka, jest zwiększenie oferty kulturalnej Bydgoszczy o bezpłatne i dostępne dla wszystkich w ydarzenia promujące nasze miasto poprzez

zamawianie i prawykonywanie najnowszych

kompozycji współczesnej muzyki klasycznej u kompozytorów z ważnych ośrodków muzycznych w Polsce i Europie oraz prezentowanie kameralnych recitali uznanych wirtuozów muzyki

k lasycznej i jazzowej. Gwiazdą tegorocznej edycji jest pianista Szymon Nehring.

Drugim priorytetem przy wyborze terminu festiwalu, jak i całej jego strategii, jest jego ter-

min: druga połowa grudnia. To czas niezwykły, przedświąteczny, czas radości i oczekiwania, ale i podsumowań; czas, w którym jest mniej ofert kulturalnych.

Autorytet i mentor polskiej muzyki współczesnej, profesor Zbigniew Bargielski, obok K. Pendereckiego i W. Lutosławskiego jeden z największych Polaków kompozytorów, laureat Nagrody Artystycznej Prezydenta Miasta Bydgoszczy i medalu Gloria Artis, po obejrzeniu wszystkich wydarzeń festiwalowych poprzedniej edycji tak skomentował ideę, realizację i efekt artystyczny zadania: „Udało się państwu stworzyć nową literaturę współczesną, która już na zawsze zostanie częścią obrazu polskiej muzyki kameralnej. Gratuluję pomysłu i konsekwencji. To ważne, że ta inicjatywa ma miejsce w Bydgoszczy”.

Zapraszamy państwa na świąteczną ucztę!

Program na s. 33.

Tekst: Fundacja Art Mintaka

Międzynarodowa prezentacja kultury i sztuki kurdyjskiej

Kurdystan – oblicza trwania

Tekst: Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy

Kurdowie jako twórcy kultury ocalającej tożsamość to zamysł wielodziedzinowych działań artystycznych w bydgoskim Muzeum Okręgowym. Składają się na nie sztuki plastyczne i wizualne, film, fotografia, literatura oraz muzyka. Jest to pierwsza edycja Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Protonarodów1 . W kolejnych realizacjach projektu pokażemy kultury: Basków, Katalończyków, Tybetańczyków, Tatarów. Pierwszy MFSP rozpoczął się 25 listopada, a zakończy wiosną. Zaprezentujemy paręset prac ponad 30 kurdyjskich artystów i artystek sztuk plastycznych i wizualnych mieszkających na terenie Kurdystanu, Unii Europejskiej, a także Australii, Tajlandii oraz USA. Specjalnie dla wystawy ich dzieł bydgoskie muzeum przeznaczyło blisko 1500 m kw. powierzchni wystawienniczej w zaaranżowanej przestrzeni budynku Bydgoskiego Centrum Finansowego, gdzie zamierzamy wykreować nowe, atrakcyjne miejsce w śródmieściu Bydgoszczy. Równie ważny będzie obszerny pokaz kurdyjskiej kinematografii.

Prezentując kurdyjską kulturę, nie można zapomnieć o poezji i muzyce – niezwykle ważnych sztukach dla kurdyjskich oblicz trwania. Muzyka i pieśni służą Kurdom do opowiadania

1 Pojęcie protonarodu sformułował norweski antropolog społeczny Thomas Eriksen dla wyodrębnienia tego typu grup etnicznych od społeczności lokalnych. W odróżnieniu od nich protonarody posiadają własne elity polityczne, ideologów, działaczy kultury i artystów, którzy starają się generować ruch narodowy i uzyskać niezależność polityczną w postaci państwa. Wiele istniejących współcześnie protonarodów funkcjonowało w przeszłości w ramach własnych organizmów państwowych (m.in. Szkocja czy Tybet).

W mediach widzimy tylko zacięte twarze mężczyzn i kobiet z kałasznikowami, a szersza wiedza o ich historii i kulturze pozostaje wciąż unikatem, choć nie brakuje znakomitych książek o Kurdach pióra polskich dziennikarzy i podróżników.

o swoich przeżyciach, dzielenia się nimi z całym światem. Bardzo często pieśni i poezja kurdyjska są też jedynymi materiałami do nauki języka kurdyjskiego (notabene Kurdowie niemal wszystko piszą wierszem). Dopełnieniem naukowym imprezy będą spotkania z polskimi badaczami Kurdystanu, autorami książek oraz dziennikarzami.

Co to znaczy być Kurdem

Nikt dotąd w Europie nie stworzył tak bogatej prezentacji kurdyjskiej sztuki i kultury w różnych ich przejawach. To nie będzie wielozmysłowy event, spektakl etnograficznych nowalijek i konstatacji, tylko oblicza trwania, poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, co to znaczy być Kurdem i jak być Kurdem.

Podstawą tożsamości człowieka jest pamięć autobiograficzna, budowana przez nasz emocjonalny mózg. Jest to pamięć mnie w określonej sytuacji: zapachy, kolory, frazy muzyki, kurz polnej drogi i skwar.

Nie są to poetyckie imponderabilia, lecz coś rozstrzygającego o naszym zakorzenieniu, genius loci człowieka, szczególnie bolesny, gdy jest skazany na tułaczkę „Być Kurdem oznacza borykać się z geografią i historią, mieć i nie mieć dzieciństwa, dorastać i dojrzewać pojmując coraz bardziej skłóconą naturę otaczających zjawisk, pozostawać w symbiozie ze swoimi, odcinać się od nich – z własnej woli czy z musu – i pytać, kim oni są. Stąd wyłania się dylemat tożsamości, który obywatele owego świata mają we krwi, jako dynamiczny motyw zachęcający i zniechęcający do działania, do związku z miejscem urodzenia i do tułaczki” – napisała prof. Ewa Machut-Mendecka, jedna z najwybitniejszych polskich arabistek.

Opoka kultury i historii świata

Świat naznaczył Kurdów epiką walki; od Saladyna gromiącego Krzyżowców po odważnych Peszmergów, którzy zatrzymali ekspansję ISIS na Bliskim Wschodzie. W mediach widzimy tylko zacięte twarze mężczyzn i kobiet z ka-

łasznikowami, a szersza wiedza o ich historii i kulturze pozostaje wciąż unikatem, choć nie brakuje znakomitych książek o Kurdach pióra polskich dziennikarzy i podróżników. Kurdystan to nie tylko teren wojen i  rywalizacji mocarstw. To obszar o bardzo bogatej historii. W jaskini Shanidar odkryto szczątki człowieka neandertalskiego. Ebril, stolica irackiego Kurdystanu, to jedna z najdłużej nieprzerwanie zasiedlonych miejscowości na świecie, z historią sięgającą sześciu tysięcy lat wstecz. Sercem miasta jest cytadela, wpisana w 2014 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

O Peszmergach słyszał cały świat. Niestety, rzadziej słyszy się o kurdyjskich artystach, pisarzach, poetach czy filmowcach. Jeden z największych na świecie narodów bez własnego państwa przetrwał nie tylko dlatego, że nigdy nie bał się chwycić za broń; przetrwał, ponieważ stworzył twardą opokę kultury chroniącej tożsamość. Stąd też kurdyjska sztuka współczesna i kultura rozwijały się w szczególnie trudnych warunkach politycznych i ekonomicznych. Wielu kurdyjskich artystów identyfikowano też z krajami, które zamieszkiwali, pomijając narodowe korzenie.

Anioły tej części świata

Dopiero w ostatnich latach ich odrębność jest mocniej podkreślana. Ważną rolę w tym odrodzeniu odegrał Region Kurdystanu (w południowym irackim Kurdystanie), który de facto od 1992 roku cieszył się nieza-

Younes Mohammed , Open Wounds Mozafar

leżnością od reszty Iraku. Po 2003 jego szczególny status potwierdziły zapisy nowej irackiej konstytucji, która nadała mu szerokie uprawnienia regionu federalnego. Niespełnione marzenia o własnym państwie oraz liczna międzynarodowa diaspora mają szczególny wpływ na życie społeczne i postawy artystyczne. W tych trudnych okolicznościach Kurdowie stworzyli niepowtarzalną, wielopoziomową aktywność w sztuce nowoczesnej, której szerokie spektrum pokażemy w Bydgoszczy.

Nasuwa się pytanie, jakim stali się przez to społeczeństwem? Odpowiedział na nie filozof Slavoj Žižek, ich częsty gość, dla którego Kurdowie są „aniołami w tej części świata”: „W Turcji, w której sytuacji orientuję się stosunkowo dobrze, moją uwagę zwróciło, to że kurdyjska mniejszość jest nowocześniejsza i bardziej otwarta na świat niż reszta społeczeństwa. Daleki jej jest jakikolwiek fanatyzm religijny, za to wykształciła u sie-

bie silny feminizm (dzięki temu dowiedziałem się np. w Stambule, że prowadzone przez Kurdów restauracje nie tolerują żadnych, najmniejszych nawet oznak dyskryminacji płciowej)”.

Kurdowie z irackiej i syryjskiej części Kurdystanu, czyli Baszur i Rożawy, podziwiani są na całym świecie nie tylko po odegraniu kluczowej roli w  walce z Państwem Islamskim, ale również za poświęcenie w ochronie chrześcijan, jezydów i milionów uchodźców. Mozaika religijno-etniczna od lat pomyślnie istnieje w Kurdystanie, a tolerancja jest głęboko zakorzeniona w tym narodzie. W dramatycznym momencie wojny z ISIS w lipcu 2014 roku, gdy terroryści zbliżali się do Erbilu, ówczesny prezydent Regionu Kurdystanu Masoud Barzani powiedział do patriarchy Chaldejskiego Kościoła Katolickiego Louisa Raphaela Sako: „Albo wszyscy umrzemy razem, albo wszyscy będziemy żyli z godnością”.

Dzięki malarstwu, literaturze, filmowi i muzyce Kurdystan nie stał się amorficznym, zapomnianym królestwem, lecz przestrzenią z historyczną ciągłością, źródłem silnych emocjonalnych więzi, choć bez wyodrębnionych granic. Gdzieś wzdłuż górskich szczytów Taurusu, na pustynnych nizinach Iraku oraz Syrii, u podnóża gór Zagros jest ich genius loci. Chcemy pokazać, jak go ocalili.

Ahmed Nabaz

Szaman rocka po raz trzeci

Tekst: Marcin Szymczak

To wszystko musi stanowić łakomy kąsek dla wielbicieli twórczości Jimiego Hendrixa i jestem przekonany, że będą oni pochłaniali kolejne strony tej książki z uwagą i ekscytacją. Ale i tym mniej zafascynowanym geniuszem gitary czytelnikom ma ta pozycja wiele do zaoferowania. Przede wszystkim autor kreśli bardzo interesujący obraz przemysłu muzycznego lat sześćdziesiątych. Popkultura od dziesięcioleci serwuje nam wyidealizowany wizerunek życia gwiazd muzyki. Przywykliśmy do oglądania i czytania o niekończących się imprezach, obficie podlewanych alkoholem i podkręcanych mniej legalnymi używkami. Poza tym sława, seks i duże pieniądze. Tymczasem rzeczywistość nie zawsze bywała tak kolorowa i to znajduje swoje odbicie na kartach Szamana rocka. Nieustające problemy ze sprzętem, niekompetencja organizatorów czy w końcu uprzedzenia rasowe, które szczególnie dotkliwie dawały o sobie znać na południu USA, to tylko część problemów, z którymi borykał się Hendrix i pewnie wielu innych ówczesnych artystów.

Byłem naiwny, gdy w 2019 roku uwierzyłem Zdzisławowi Pająkowi, że trzeci tom książki Jimi Hendrix. Szaman rocka będzie tomem ostatnim. Już wtedy powinienem dostrzec, że autor tak dogłębnie wgryzł się w temat, tak szczegółowo przyjrzał się życiorysowi Hendrixa, że trzy tomy nie pomieszczą ogromu materiału, który udało mu się zgromadzić. Dziś wiadomo już, że wielbiciele Jimiego (i oczywiście sprawnego pióra Zdzisława Pająka) dostaną jeszcze czwartą część publikacji poświęconej życiu i twórczości tej niezwykle barwnej postaci. Trudno czynić z tego zarzut, bo trzeci tom okazał się równie interesujący, pełen nietuzinkowych anegdot i mało znanych faktów, jak dwa poprzednie.

Na nieco ponad sześciuset stronach autor relacjonuje kolejne czternaście miesięcy z krótkiego, ale niezwykle intensywnego życia Hendrixa. W tym czasie Jimi, wraz z grupą The Jimi Hendrix Experience, odbył dwie trasy koncertowe po Stanach Zjednoczonych, zagrał również wiele koncertów w Europie, wydał dwie płyty (kompilacyjne wydawnictwo Smash Hits i album Electric Ladyland). Poza tym jamował, udzielał wywiadów, spędzał czas w studiach nagraniowych (nie tylko rejestrując materiał z JHE, ale również jako muzyk sesyjny i producent). Niewątpliwie żył na najwyższych obrotach.

Jednak zaglądanie za kulisy show-biznesu ujawnia nie tylko cienie, ale i blaski. Te jasne strony to między innymi spotkania Hendrixa z dziesiątkami niezwykłych osób, które los postawił na jego drodze. Nie będę wyliczał nazwisk i nazw zespołów, które znajdziecie na kartach tej książki, ale zapewniam, że ich brzmienie może przyprawić fanów muzyki o szybsze bicie serca. Dodam tylko, że autor zadbał również o to, by nawet mniej zorientowany w realiach epoki czytelnik nie poczuł się zagubiony i mógł czerpać przyjemność z lektury, bez potrzeby szukania dodatkowych informacji w innych źródłach.

Czwarty tom Szamana rocka, opisujący kilkanaście ostatnich miesięcy życia Hendrixa i kulisy jego przedwczesnej śmierci, znajduje się w fazie przygotowań. Myślę, że lektura pierwszych trzech części skutecznie zaostrzy apetyt czytelników na tę ostatnią, na którą chyba nie będziemy czekali bardzo długo. Choć z pewnością poczekać warto.

dziennikarz radiowy, rzadziej prasowy, na co dzień związany z Radiem Kultura. Publikował m.in. w „BIK-u” i „Fabulariach”.

Zdzisław Pająk

Jimi Hendrix. Szaman rocka, tom 3 Bydgoszcz, październik 2022

Marcin Szymczak

Fot. Jakub Szymczak

Bydgoski Insynuator Kulturalny

Mało odpowiedzialny organ Zdzisława Prussa (212)

Tekst: Zdzisław Pruss

Lusterko wsteczne (-25) Ćwierć wieku temu (grudzień 1997)

Teatr Polski zapraszał na premierę baśni muzycznej Złota kaczka w reżyserii Alicji Choińskiej i scenografii Bogusława Cichockiego

W ramach cyklu Mistrzowie literatury w Filharmonii zagościła w Bydgoszczy wybitna poetka Julia Hartwig.

Dorota Podlaska i  Alicja Knitter zaprezentowały swoje prace w  Wieży Ciśnień. Tam też można było spotkać Instalacje zapachowe Marcina Berdyszaka

Na przedwigilijne śpiewanie kolęd wraz z uczniami Zespołu Szkół Muzycznych im. A. Rubinsteina i prowadzącym imprezę Wojciechem Pospiechem zapraszał Osiedlowy Klub „Arka”

W  Węgliszku poetka Jolanta Baziak dzieliła się swoimi wrażeniami z podróży do Egiptu i Izraela

Przerwanie monopolu

Przez długie dekady tylko i wyłącznie filharmonia, opera i teatr kojarzyły się bydgoszczanom z festiwalami. Od pewnego jednak czasu owa wyłączność przestała już obowiązywać. Tylko patrzeć, jak wszystkie miejskie kluby i lokale mieć będą swoje festiwale. Od takiego przybytku głowa może zaboleć, a ranga słowa „festiwal” spowszechnieć.

Uliczne poszukiwania

Wielu artystów wierzy w to, że tematy leżą na ulicy, ale nie każdemu udaje się znaleźć aż tyle tematów na tylu ulicach, by powstał z tego Portret miasta. Dokonał tego jednak ceniony fotografik Wojciech Woźniak . No ale on w końcu równe 30 lat przespacerował po bydgoskich ulicach z aparatem w ręce. Gratulujemy kondycji i efektów twórczych poszukiwań, które można oglądać w Młynach Rothera

Arka poetyckiego przymierza

Muzy znad Brdy i Dniepru spotkały się na jakże gościnnej dla poezji szwederowskiej „Arce”. Głównym sternikiem tego lirycznego rejsu był Stefan Pastuszewski, który z wrodzoną sobie dokładnością zadbał o to, by na pokładzie było i poetycznie, i dwujęzycznie.

Pochwała historii

Znana bydgoska dziennikarka Hanka Sowińska , opisująca od szeregu lat historię Bydgoszczy i losy bydgoszczan, tym razem w tę historię sama się wpisała, składając swój podpis w bydgoskiej i jakże prestiżowej Alei Autografów. Z tego pokrzepiający morał, że historia nie tylko kołem się toczy, ale kogo trzeba, nie przeoczy.

Albo, albo

Zdzisław Pruss

poeta, satyryk, dziennikarz. Autor kilkunastu tomów wierszy (ostatnio Wspólny mianownik, Bydgoszcz 2022). Redaktor i autor leksykonów bydgoskiej kultury.

Stopień szczerości i surowości ocen, jakie Józef Banaszak zawarł w kolejnym tomie swoich dzienników pt. Czas podwójnej zarazy, powinien skłonić autora, co już mu kiedyś doradzano, do pojawienia się w miejscach publicznych z osobistą ochroną. Są i tacy, którzy radzą, by postarał się o kamizelkę kuloodporną albo… o sobowtóra.

Adresy bydgoskich instytucji kultury

Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego, ul. J. Słowackiego 7, 85-008 Bydgoszcz, tel. 523 210 582, www.amfn.pl 1

Akademicka Przestrzeń Kraetywna przy Wyższej Szkole Gospodarki, Muzeum Fotografii, ul. Karpacka 52, 85-164 Bydgoszcz, adres do korespondencji: ul. A. Naruszewicza 11, 85-229 Bydgoszcz, tel. 52 567 00 07, email: muzeumfoto@byd.pl, www.muzeumfoto.byd.pl

Artgallery, Stowarzyszenie Działań Artystycznych, ul. Gdańska 54, 85-021 Bydgoszcz  5

Biblioteka UKW, ul. Szymanowskiego 3, 85-074 Bydgoszcz, tel. 52 326 64 60, biblioteka.ukw.edu.pl 40

Bydgoskie Centrum Informacji, ul. Batorego 2, 85-104 Bydgoszcz, bci@visitbydgoszcz.pl, www.visitbydgoszcz.pl  4

Bydgoski Instytut Głosu - profesjonalne centrum doskonalenia głosu, ul. Śniadeckich 21/4, 85-011 Bydgoszcz, tel. 500 347 009, bydgoski.instytutglosu@gmail.com, www.bydgoskiinstytutglosu.pl  39

Bydgoskie Centrum Sztuki im. Stanisława Horno-Popławskiego, ul. Jagiellońska 47, 85-097 Bydgoszcz, tel. 668 892 896, www.bcs.bydgoszcz.pl  3

Bydgoskie Towarzystwo Heraldyczno-Genealogiczne, 85-165 Bydgoszcz, ul. Tucholska 15/50, prezes: Andrzej Nejman

Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, Societas Scientiarum Bydgostiensis, Bydgoszcz Scientific Society, ul. Jezuicka 4, 85-102 Bydgoszcz, tel./fax 523 222 268, www.btn.bydgoszcz.eu, prezes prof. dr hab. inż. Marek Bieliński, 6 Dom Edukacyjno-Kulturalny „REGNUM”

przy Fundacji „Nowe Pokolenie”, ul. A.G. Siedleckiego 12 i ul. Bośniacka 3, dyr. Joanna Dobska, tel./fax 523 711 051, 793 101 280, www.nowe-pokolenie.pl, fundacja@nowe-pokolenie.pl

Dom Kultury MODRACZEK, ul. Ogrody 15, tel./fax 523 713 331, www.modraczek.smbudowlani.pl, e-mail: modraczek@smbudowlani.pl, agnieszka.buzalska@smbudowlani.pl, dyr. Agnieszka Buzalska

Dom Kultury ORION, ul. 16 Pułku Ułanów Wlkp. 1, 85-319 Bydgoszcz, tel. 523 487 201, kierownik Nikoletta Stachura

ELJAZZ – Centrum Artystyczne, ul. Kręta 3, 88-117 Bydgoszcz, tel. 523 221 574, 662 152 726, www.eljazz.com.pl  16

Filharmonia Pomorska, dyrektor Maciej Puto, ul. A. Szwalbego 6, 85-080 Bydgoszcz. Sprzedaż biletów w kasie FP: wt.-pt. w godz. 14-18 oraz godzinę przed koncertem. Rezerwacja telefoniczna w godz. 12-14. Tel. 52 321 02 34, e-mail: kasa.biletowa@ filharmonia.bydgoszcz.pl; www.filharmonia. bydgoszcz.pll  7

Fundacja Fotografistka, ul. Pomorska 68A/1, Bydgoszcz, tel. 508 732 871, https://fotografistka.pl  21

Fundacja „Wiatrak”, ul. Bołtucia 5, 85-791 Bydgoszcz, tel. 523 234 810, www.wiatrak.org.pl, e-mail: sekretariat@wiatrak.org.pl

Galeria 85, prowadzi Ewa Pankiewicz, ul. Gdańska 17, 85-006 Bydgoszcz, tel. 523 226 222  17

Galeria ALIX, M. i M. Dobeccy, ul. Jezuicka 26  18

GALERIA AUTORSKA Jan Kaja i Jacek Soliński, ul. Chocimska 5, 85-097 Bydgoszcz, tel. 608 596 314, www.autorska.pl, galeria@autorska.pl  8

Galeria Francuska MISTRAL , przy WSG, prowadzi Henryka Stachowska prezes Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Francuskiej, ul. Garbary 2, budynek A, tel. 668 705 587

Galeria Innowacji UTP, ul. Prof. S. Kaliskiego 7, 85-789 Bydgoszcz, kier. dr Anna Bochenek, czynne 10-17 Galeria MDK 1 przy MDK nr 1, ul. Baczyńskiego 3 Galeria Miejska bwa w Bydgoszczy, dyrektorka: Karolina Leśnik-Patelczyk. Gmach główny  12 (ul. Gdańska 20): wtorek–piątek: 17.00–20.00, sobota–niedziela: 11.30–16.30, wstęp wolny, www. galeriabwa.bydgoszcz.pl, bwa@galeriabwa. bydgoszcz.pl, tel. 52 339 30 50; Galeria Miejska bwa w Bydgoszczy  10 (ul. Gdańska 3): wtorek–piątek: 11.00-18.00, sobota: 11.00–14.00, wstęp wolny

Galeria Sztuki NEXT, Dom Aukcyjny NEXT –Aukcje Sztuki, ul. Poznańska 31, 85-129 Bydgoszcz, www.galerianext.pl, kontakt: info@galerianext.pl, tel. 503 919 118, czynne: pon.-pt. 10.00-18.00  13 Galeria Wspólna (MCK+ZPAP), ul. Batorego 1/3, 85-104 Bydgoszcz, tel. 523 221 447, e-mail: galeriawspolna@onet.pl  22

Izba Pamięci Adama Grzymały-Siedleckiego, WiMBP, ul. Libelta 5, tel. 523 238 207, czynne: wt. i pt. 13-18, śr. 10-15  19 Jagiellońska 1, Dom Aukcyjny i Galeria Sztuki, ul. Jagiellońska 1, 85-067 Bydgoszcz, www.jagiellonska1.pl  37

Kino Jeremi / Hangar Kultury, Zespół Szkół nr 5 Mistrzostwa Sportowego, ul. Gen. A. Fieldorfa „Nila” 13, 85-796 Bydgoszcz, tel. 52 343 66 67, e-mail: monika.jarzyna@liceumxv.edu.pl Klub ARKA, ul. M. Konopnickiej 24a, 85-124 Bydgoszcz, tel. 523 487 202, kierownik Nikoletta Stachura

Klub HEROS, ul. Gen. W. Thomée 1, Bydgoszcz, tel. 523 430 004, kierownik Grażyna Wrzecionek

Klub Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, ul. Sułkowskiego 52a, 85-915 Bydgoszcz, tel. 261 413 550, kierownik mgr Marek Trojan. Biblioteka Klubu IWspSZ, tel. 261 413 563, kierownik mgr Zdzisława Gajownik, e-mail: klubiwspsz@wp.mil.pl

Klub Miłośników Australii i Oceanii, ul. Plac Kościeleckich 8, pok. 8, Bydgoszcz, adres do korespondencji: ul. Janosika 3/78, 85-794 Bydgoszcz, prezes Lech Olszewski, tel. 607 120 182, 52 343 75 11, www.kmaio.polus.pl  20

Klub Miłośników Kaktusów, przy Klubie „ARKA” BSM, ul. M. Konopnickiej 24a, 85-124 Bydgoszcz, przewodniczący Jerzy Balicki, tel. 523 215 538 Klub ODNOWA, al. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego 38, tel. 523 631 867, e-mail: klubodnowa@interia.pl, www.klubodnowa.strefa.pl, kier. Grażyna Salemska

Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy, pl. Kościeleckich 6, 85-033 Bydgoszcz, tel. 52 585 15 01-03, www.kpck.pl. Dyrektor: Ewa Krupa, sekretariat@kpck.pl; Galeria Sztuki Ludowej i Nieprofesjonalnej pl. Kościeleckich 6, 85-033 Bydgoszcz, tel. 52 585 15 06, www.galeria.kpck.pl, Kierownik: Katarzyna Wolska, galeria@kpck.pl  29 Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy, ul. Marcinkowskiego 12, 85-056 Bydgoszcz, tel. 523 255 555 (informacja), sekretariat@mck-bydgoszcz.pl, www.mck-bydgoszcz.pl  25

Międzynarodowe Centrum Kultury i Turystyki oraz Esperantotur ul. M. Skłodowskiej-Curie 10, 85-094 Bydgoszcz tel./fax: 523 461 151, e-mail: info@esperanto.bydgoszcz.eu Młodzieżowy Dom Kultury Nr 1, ul. K.K. Baczyńskiego 3, 85-805 Bydgoszcz, tel. 523 755 349, fax 523 450 628, e-mail: mdknr1bydgoszcz@go2.pl, www.mdk1.bydgoszcz.pl, dyr. Piotr Skowroński

Młodzieżowy Dom Kultury nr 2, im. Henryka Jordana, ul. Leszczyńskiego 42, 85-137 Bydgoszcz, tel./fax 523 731 795, dyr. Adam Łętocha. Biblioteka Literatury Fantastycznej im. Jerzego Grundkowskiego, Młodzieżowy Dom Kultury nr 2 w Bydgoszczy, czynna: środa 16.30–19.30. Młodzieżowy Dom Kultury nr 3 (Zespół Szkół i Placówek nr 1 w Bydgoszczy), ul. Stawowa 53, 85-323 Bydgoszcz, tel. 52 373 25 15, fax/tel. 52 348 68 68

Młodzieżowy Dom Kultury nr 4, ul. Dworcowa 82, 85-010 Bydgoszcz, tel./fax 523 224 413, e-mail: mdk4@cps.pl, www.mdk4.bydgoszcz.pl, dyr. Małgorzata Gładyszewska  23

Młodzieżowy Dom Kultury nr 5, ul. Krysiewiczowej 8, 85-796 Bydgoszcz, tel./fax 523 485 002, dyr. Jolanta Wawrzonkowska, www.mdk5.bydgoszcz.pl, mdk@mdk5.bydgoszcz.pl Młyny Rothera, ul. Mennica 10, 85-112 Bydgoszcz, tel. 887 467 015, sekretariat@mlynyrothera.pl, www. mlynyrothera.pl. Przestrzeń ogólnodostępna Zaczyn z punktem informacji, pn.-czw. 12.00-18.00, pt.-nd. 12.00-20.00  38

Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, ul. Berwińskiego 4, 85-044 Bydgoszcz, tel./fax 523 462 318, e-mail: muzeum@ukw.edu.pl, czynne: wt.-pt. 10-14, dyr. prof. dr hab. Adam Sudoł  24

Muzeum Kanału Bydgoskiego im. Sebastiana Malinowskiego, przy III LO, ul. Staroszkolna 10, 85-209 Bydgoszcz, www.kanalbydgoski.pl, tel. 693 765 075, e-mail: muzeum@kanalbydgoski.pl

Muzeum Mydła i Historii Brudu, ul. Długa 13-17, 85-032 Bydgoszcz. Rezerwacja tel. 525 157 015, e-mail: warsztaty@muzeummydla.pl; www.muzeummydla.pl  15

Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, ul. Gdańska 4, 85-006 Bydgoszcz, www.muzeum.bydgoszcz.pl dyrektor: Wacław Kuczma. Sekretariat: tel. 52 52 53 555; sekretariat@muzeum.bydgoszcz.pl; Dział Edukacji: tel. 885 905 284, e-mail: eduakcja@muzeum.bydgoszcz. pl; Dział Promocji i Marketingu: tel. 52 58 59 969; 52 58 59 976, e-mail: promocja@muzeum.bydgoszcz. pl; Biblioteka muzealna: tel. 52 52 53 516, Koordynator Szlaku Wody, Przemysłu i Rzemiosła w Bydgoszczy TeH 2 O w Bydgoszczy: tel. 883 366 052 Godziny otwarcia: Gdańska 4, Zbiory Archeologiczne, Galeria Sztuki Nowoczesnej, Dom Leona Wyczółkowskiego, Spichrze nad Brdą, wtorek, czwartek: 10.00-18.00, środa, piątek: 12.00-20.00, sobota – niedziela: 12.00-18.00, poniedziałek: nieczynne; Exploseum: poniedziałek – czwartek: nieczynne, piątek – niedziela: 10.00–15.00.

Czwartek – wstęp bezpłatny na wystawy stałe  26 Muzeum Wodociągów: Hala Pomp, ul. Gdańska 242 oraz Galeria Wieży Ciśnień, ul. Filarecka 1, www.muzeum@mwik.bydgoszcz.pl  14 Muzeum Oświaty, ul. M. Curie-Skłodowskiej 4, tel. 523 426 590

Muzeum Wojsk Lądowych, ul. Czerkaska 2, 85-641 Bydgoszcz, dyr. Wojciech Bartoszek, tel. 261 414 876. Godziny otwarcia: poniedziałek –nieczynne; wtorek–niedziela – godz. 12–16; wstęp wolny. www.muzeumwl.pl Opera Nova w Bydgoszczy, dyrektor: Maciej Figas, ul. Marszałka Focha 5, 85-070 Bydgoszcz, tel. 523 251 502, Dział Promocji i Obsługi Widzów oraz przedsprzedaż biletów: tel. 523 251 655, fax 523 251 636. Kasa biletowa tel. 523 251 555. Obiekt dostosowany dla potrzeb osób niepełnosprawnych, www.operanova.bydgoszcz.pl

Otwarta Przestrzeń „Światłownia”, ul. Św. Trójcy 15, 85-224 Bydgoszcz, swiatlownia@onet.pl, www.swiatlownia.eu  11

Pałac Młodzieży, ul. Jagiellońska 27, 85-097 Bydgoszcz, tel. 523 210 081, www.palac.bydgoszcz.pl, dyr. Joanna Busz. Tutaj: Galeria Pałac  28

Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Mariana Rejewskiego, ul. Skłodowskiej-Curie 4, 85-094 Bydgoszcz, tel. 523 413 074; www.pbw.bydgoszcz.pl, dyr. Ewa Pronobis-Sosnowska

Polski Związek Chórów i Orkiestr Oddział w Bydgoszczy, ul. Toruńska 30, 85-023 Bydgoszcz, tel. 523 287 028. Prezes Eugeniusz Kubski, tel. 604 891 449, prezes@pzchio.bydgoszcz.pl Stowarzyszenie Artystyczne „MÓZG”, www.stowarzyszenie.mozg.art.pl, ul. Gdańska 10, 85-006 Bydgoszcz, tel. 523 455 195  30

Salezjańskie Stowarzyszenie Wychowania

Młodzieży, ul. Salezjańska 1, 85-792 Bydgoszcz, tel. 52 344 34 01, 600 371 696; 52 376 67 39 (po godz. 16.30); email: sswm-bydgoszcz@salezjanie.pl

Teatr Kameralny w Bydgoszczy, Dyrektor: Mariusz Napierała, ul. Grodzka 14-16, 85-109 Bydgoszcz. Biuro: Centrum Kongresowe Opery Nova, ul. Marszałka Ferdynanda Focha 5, 85-070 Bydgoszcz. Tel. 885 904 192, e-mail: biuro@teatrkameralny.com, www.teatrkameralny.com  9

Teatr Pantomimy „DAR”, www.dar.art.pl; e-mail: teatrdar@wp.pl, tel. 523 407 468, 602 572 021, 602 257 675

Teatr Polski im. Hieronima Konieczki, dyrektor: Wojciech Faruga, al. Mickiewicza 2, 85-071 Bydgoszcz, tel. 523 397 841, Kasa biletowa: czynna od środy do piątku w godzinach 14.00-18.00, al. Mickiewicza 2 (wejście od parku od ul. 20 Stycznia 1920) oraz godzinę przed spektaklem, tel. +48 523 397 818, tel. +48 885 607 090, bilety@teatrpolski.pl; www.teatrpolski.pl  31

Toniebajka. Księgarnia dla wszystkich, ul. Focha 2, 85-070 Bydgoszcz, tel. 665 192 904  2

Towarzystwo Inicjatyw Kulturalnych, ul. Dworcowa 62/2, 85-009 Bydgoszcz, tel. 523 213 371, prezes Maria Papała  32

Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy, ul. Jezuicka 4, tel./fax 523 225 196, 523 454 434, www.tmmb.pl, e-mail: biuro@tmmb.pl, skrytka pocztowa nr 17, 85-169 B 37, prezes Jerzy Derenda. Biuro Zarządu czynne pon.-pt. 9-15  6

Towarzystwo Muzyczne im. Ignacego Jana

Paderewskiego, ul. ks. Piotra Skargi 7, 85-018 Bydgoszcz, tel./fax 523 270 291, www.konkurspaderewskiego.pl, prezes prof. Katarzyna Popowa-Zydroń  33

Towarzystwo Operowe im. prof. Felicji Krysiewiczowej, ul. Focha 5, 85-006 Bydgoszcz, prezes Zenona Tomczak, tel. 603 993 852, sekretarz zarządu Danuta Święcichowska  27

Towarzystwo Polsko-Austriackie, Oddział B. ul. Stary Rynek 5, 85-104 Bydgoszcz, tel. 609 678 277, e-mail: lubomira.kubiak@gmail.com, prezes Lubomira Kubiak, dyżury w każdą drugą środę miesiąca  34

Towarzystwo Polsko-Niemieckie, ul. Fordońska 120. Dyżury w każdy trzeci poniedziałek miesiąca w godz. 13-16, e-mail: tpn1@wp.pl, www.facebook.com/tpn.Bydgoszcz, prezes Danuta Szczepaniak-Kucik, tel. 504 100 024, sekretarz Krystyna Bender-Dudziak, tel. 605 666 936 Towarzystwo Polsko-Włoskie, Stary Rynek 22-24 (III p., wejście przez KATALOGI), tel. 523 238 008, dyżury: 1. środa miesiąca godz. 17-19, www.api.bydgoszcz.pl; api@api.bydgoszcz.pl, prez. Elżbieta Renzetti  35

Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Francuskiej, Prezes: Beata Żmuda, tel. 693 925 911, wiceprezes: Maria Pastucha, tel. 694 582 721, www.tppf.byd.pl

Urząd Miasta, Biuro Kultury Bydgoskiej, ul. Sielanka 8A (I piętro) 85-073 Bydgoszcz, tel.: 52 58 58 189, fax: 52 58 58 832, e-mail: bkb@um.bydgoszcz.pl, dyr. Magdalena Zdończyk  36 Wędrowniczek – Klub Turystyczny, prezes Adam Czachorowski, tel. 523 251 635

Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. dr. Witolda Bełzy w Bydgoszczy, ul. Długa 39, 85-034 Bydgoszcz, tel. centrala 52 323 80 08, 52 33 99 200, tel. sekretariat 52 328 73 90, 52 33 99 225, e-mail: sekretariat@wimbp.bydgoszcz.pl, www.biblioteka.bydgoszcz.pl.

Dyrektor: Krzysztof Gonia  35

Sopocki Dom Aukcyjny, ul. Jagiellońska 47. 85-097 Bydgoszcz, tel. 602 593 826, sda.bydgoszcz.pl 41

Redakcja „BIK” prosi Państwa o weryfikację danych: bik@mck-bydgoszcz.pl

Akademia Muzyczna w Bydgoszczy

„ 1 .12.2022, czwartek, godz. 19.00, Sala Koncertowa im. prof. R. Sucheckiego, ul. Staszica 3; wstęp wolny

CLIV Koncert Organowy

W programie:

J.S. Bach – Preludium i fuga c-moll BWV 546; F. Mendelssohn-Bartholdy – Sonata nr 1 f-moll; A. Guilmant – Marsz na temat Haendla; L. Vierne –Carillon de Westminster. Roman Perucki – organy. H. Renié – Andante Religioso na harfę i altówkę; G. Bizet – Carmen Suite na harfę, klarnet i altówkę (opr. J. Loman). Borys Biniecki – klarnet, Jadwiga Stanek – altówka, Maria Lewandowska – harfa.

„ 6.12.2022, wtorek, godz. 19.00, Sala Koncertowa im. prof. R. Sucheckiego, ul. Staszica 3; wstęp wolny

CCCXIII Bydgoski Wtorek Muzyczny

Przemysław Buczek – klarnet, Wojciech Bryliński – waltornia, Andrzej Szcześniewski – fagot, Michał Szałach – skrzypce, Michał Kot – altówka, Cecylia Stanecka – wiolonczela, Joanna Krempeć-Kaczor – kontrabas. W programie: L. van Beethoven – Septet Es-dur op. 20.

„ 8.12.2022, czwartek, godz. 18.00, Sala Koncertowa Akademii Muzycznej, ul. Gdańska 20; wstęp wolny

Koncert Kompozytorski

Pedagodzy i studenci AMFN w Bydgoszczy.

Maria Murawska, Witold Kawalec, Patryk Kusiak, Paweł Wakarecy – fortepian. Pianopticum Duo: Agata Nowakowska-Gumiela, Tomasz Gumiela. Bartosz Bielak, Paweł Galewski – perkusja. W programie: Zbigniew Bargielski, Michał Dobrzyński, Marcin Gumiela, Marcin Kopczyński, Patryk Kusiak, Paweł Kwapiński.

„ 10.12.2022, sobota, godz. 16.00, Sala Audytoryjna Domu Polskiego, ul. Grodzka 1; wstęp wolny

Musica Spiritus Movens

Raffa Quartet w składzie: Filip Lipski – skrzypce, Justyna Cieślak – skrzypce, Michał Rak – altówka, Cecylia Stanecka – wiolonczela. W pro -

gramie: Szymon Laks – III Kwartet smyczkowy „Na tematy Polskie”; Borys Latoszynski – Kwartet smyczkowy op. 43 nr 4.

„ 15.12.2022, czwartek, godz. 19.00, Sala Koncertowa im. prof. R. Sucheckiego, ul. Staszica 3; wstęp wolny

Koncert Wigilijny

Jarosław Ciechacki – organy, Chór Kameralny AM w Bydgoszczy, Magdalena Filipska – przygotowanie chóru. W programie: R. Maciejewski –Msza pasterska na chór żeński i organy; M. Reger – Weihnachten op. 145 nr 3; J. Ciechacki – Improwizacje organowe; kolędy i pastorałki.

„ 17.12.2022, sobota, godz. 18.00, Piwnica pod Hydrantami, Muzeum Wodociągów, ul. Gdańska 242 Koncert Wigilijny

Joanna Zagdańska – śpiew, Kamila Abrahamowicz-Szlempo – śpiew, Emilia Hamerlik – śpiew, Klaudia Kaczyńska – śpiew, Krzysztof Iwaneczko – śpiew, zespół wokalny Katedry Jazzu, zespół instrumentalny Katedry Jazzu. Współpraca: MWiK w Bydgoszczy sp. z o.o.

„ 18.12.2022, niedziela, godz. 11.30, Sala Koncertowa im. prof. R. Sucheckiego, ul. Staszica 3; bilety w cenie 5 zł dla dziecka i 8 zł dla osoby dorosłej można nabywać w foyer Sali Koncertowej pół godziny przed audycją

CCXXX Poranek Muzyczny dla dzieci z rodzicami

Europejskie kolędy.

„ 18.12.2022, niedziela, godz. 16.00, Zamek Bierzgłowski, ul. Jagiellońska 2, Sala Koncertowa; wstęp wolny

Koncert w Zamku Bierzgłowskim

Dorota Nowak – sopran, Simona Skrebutėnaitė – sopran, Michał Justa – baryton, Dominik Franczuk – fortepian. W programie: kolędy i pastorałki.

„ 18.12.2022, niedziela, godz. 17.00, Sala Rotundowa Pałacu w Lubostroniu; bilety w cenie 25 zł można nabywać w Pałacu w Lubostroniu pół godziny przed koncertem

CCXXXII Koncert Pałacowy

Agata Nowakowska-Gumiela – fortepian, prowadzenie koncertu, Tomasz Gumiela – fortepian, studentki klasy śpiewu prof. dr hab. Katarzyny Nowak-Stańczyk. W programie: kolędy i utwory świąteczne. Współpraca: Pałac Lubostroń.

Galeria Miejska bwa w Bydgoszczy

W dniach 24–26.12.2022, 30–31.12.2022 i 1.01.2023 Galeria Miejska bwa w Bydgoszczy – nieczynna.

„ Do 11.12.2022, niedziela, ul. Gdańska 20

Adam Witkowski: adamwitkowski_obrazy

Wystawa (w ramach 11. Fonomo Music & Film Festival Bydgoszcz, Pomorze i Kujawy, 2022) prezentuje najnowsze prace malarskie i graficzne Adama Witkowskiego, powstałe w roku 2022. Tytuł wystawy to nazwa profilu instagramowego artysty, na którym regularnie publikuje on swoje nowe prace.

„ Do 3.12.2022, sobota, ul. Gdańska 3

Studio Szpunar, Kamila i Nikodem

Szpunar: Pracownia

Projektanci Kamila i Nikodem Szpunar otworzyli przed nami swoją pracownię, zlokalizowaną w starej części Pragi w Warszawie, i przenieśli jej cząstkę do Bydgoszczy. To, co łączy te dwa miejsca, to przede wszystkim przeszklony front, wejście prosto z ulicy i małe, ale bardzo jasne wnętrze. Wystawa jest pewnego rodzaju zatrzymaniem chwili, czasu w jednym miejscu. Ujęciem z całego dnia, z całego procesu twórczego. Kuratorka: Karolina Rybka.

„ 5.12.2022, poniedziałek, godz. 12.00, ul. Gdańska 20 Sztuka w samo południe! – warsztaty dla seniorów

Temat: Idą święta, czyli zrób to sam. Prowadzenie: Grażyna Mężydło. Zapisy: tel. 52 339 30 53, artur.owczarczak@galeriabwa.bydgoszcz.pl.

Cykl spotkań poświęconych sztuce i szeroko rozumianej kulturze, adresowanych do osób w wieku 60+. W ramach spotkań proponujemy dyskusje o sztuce współczesnej oraz działania twórcze, które rozwijają procesy poznawcze, doskonaląc sprawność manualną poprzez poznawanie różnych technik i form plastycznych.

Boże Narodzenie coraz bliżej, więc grudniowe warsztaty poświęcimy na własnoręczne przygotowanie świątecznego stroika. W każdym domu znaleźć można składniki, które mogą posł żyć do wykonania efektownej ozdoby. Spacer po lesie również może być impulsem do kreatywnego wykorzystania znalezionych przy okazji materiałów. Samodzielnie stworzone dzieło to świetny pomysł na prezent dla najbliższych.

„

9.12.2022, piątek, godz. 18.00, ul. Gdańska 3 – otwarcie wystawy; wystawa czynna do 28.01.2023

Stanisław Stasiulewicz: De facto – jutro będzie lepiej

Jubileuszowa wystawa Stanisława Stasiulewicza De facto – jutro będzie lepiej zorganizowana jest na 40-lecie twórczości artysty. Na wystawie

inf. Anna Cudo

ukazanych zostało kilkanaście prac z początku twórczości oraz współczesne druki i wideo. Swoje prace wykonuje w różnych technikach, na małych, jak i dużych formatach, wykorzystując każdego rodzaju podobrazia, od płótna po karton. Malarstwo Stasiulewicza jest bardzo ekspresyjne, a najważniejszy jest sam akt malowania. Widoczny abstrakcyjny sposób myślenia i próba zatrzymania czasu w barwie i kresce, ale i równocześnie czerpanie motywów z najbliższego otoczenia, z prawdziwego życia – to łączy wszystkie jego prace, które będzie można zobaczyć na wystawie. Stanisław Stasiulewicz , artysta ur. w 1955 r. w Oszmianie (Wileńszczyzna). Studiował na Wydziale Malarstwa Sztalugowego w pracowni prof. J. Szancenbacha na ASP w Krakowie (dyplom w 1983). Od 1985 bierze aktywny udział w życiu artystycznym Bydgoszczy. Współpracował z Galerią Kruchta, Galerią Autorską, z nieistniejącym już klubem Trytony, a od 1990 związany jest z Galerią Kantorek (dzisiejszą Galerią Miejską bwa w Bydgoszczy). W 1990 wraz z Krzysztofem Grusem i Zbigniewem Zielińskim założył grupę artystyczną Szkoła Bydgoska. W latach 1993–1999 był prezesem zarządu Okręgu Bydgoskiego Związku Polskich Artystów Plastyków. W 1994 został stypendystą Fundacji Pollock-Krasner w Nowym Jorku. Swoje prace prezentował na ponad 50 wystawach w Bydgoszczy, Gdańsku, Warszawie, Toruniu, Krakowie. Od niemal 30 lat prowadzi zajęcia w Warsztatach Terapii Zajęciowej „mega-Art” i buduje bydgoską formację art brut – grupę artystyczną „Refleksjonistów”. Kuratorka: Karolina Rybka.

„ 15.12.2022, godz. 19.00, ul. Gdańska 20 – otwarcie wystawy; wystawa czynna do 12.02.2023

Marginalia: Marcin Kędzierski, Jacek Sztuka, Agnieszka Wielewska

Wystawa Marginalia jest próbą zwrócenia uwagi na zagadnienie codzienności jako przedmiotu zainteresowania sztuki. Temat ten, z pozoru błahy, pojawiał się już w dziełach twórców okresu starożytności. W sposób szczególny wybrzmiewał w obrazach małych mistrzów holenderskich, następnie powracał w pracach XIX-wiecznych realistów, a wkrótce potem, programowo, zaadaptowali go impresjoniści. Aktualność tej tematyki zauważyć można także w sztuce XX i początku XXI wieku – niektórzy artyści (jak np. Edward Hopper) zyskali nawet miano malarzy codzienności. Sam tytuł nawiązuje do tzw. marginaliów, czyli rysunków, notatek umieszczanych na marginesach średniowiecznych rękopisów, a także zaskakujących swym kontekstem żartobliwych form dekoracyjnych dyskretnie ukrywanych w obiektach architektonicznych. Były one dla ówczesnych mistrzów nie tylko rodzajem automatycznej odskoczni od monotonii towarzyszącej rutynowym zajęciom przy realizacji wielkich projektów, ale także swoistym „inwentarzem” ich prywatności. Na wystawie Marginalia zestawione zostały prace (malarstwo i szkice) trójki współczesnych artystów (Marcin Kędzierski, Jacek Sztuka, Agnieszka Wielewska), poszukujących własnych dróg poznawania i kontemplacji natury codzienności. Pokazują oni, że sztuka może pełnić uprzywilejowaną rolę w rozwiązywaniu różnych dylematów współczesnego

człowieka, zapętlonego w swoją codzienność, zmagającego się z jej powtarzalnością i jednocześnie nieuchronnym przemijaniem. Zapis malarski staje się więc skuteczną formą oswajania codzienności. Kurator: Danuta Pałys.

„ W każdą środę miesiąca, godzina do ustalenia z grupą, wstęp wolny, obowiązują zapisy: tel. 52 339 30 62 Dziecko na warsztat: Krzątanina

Idzie grudzień, a wraz z nim można poczuć powiew chłodu, może trochę pośpiechu, sklepowej gonitwy i spadku energii. Bez obaw – czas na twórczą Krzątaninę ! Rozgrzejemy się i poruszamy, wejdziemy w rolę modeli i rejestratorów ulotnych momentów. Stworzymy opowieści o tym, co tu i teraz. Prowadzenie: Agnieszka Gorzaniak i Karolina Pikosz, kuratorki Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy.

Filharmonia Pomorska im. I.J. Paderewskiego

„ 2.12.2022, piątek, godz. 19.00 Martin Garcia Garcia

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej. Mykoła Diadiura – dyrygent, Martin Garcia Garcia – fortepian (laureat XVIII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. F. Chopina w Warszawie), Konrad Mielnik – prowadzenie. F. Mendelssohn-Hensel – Uwertura C-dur; F. Cho -

pin – Koncert fortepianowy f-moll; J. Massenet  – muzyka baletowa z II aktu opery Le Cid, Suita orkiestrowa nr 5 Scenes napolitaines Koncert f-moll, pierwszy z dwóch koncertów Chopina (choć wydany jako drugi), powstał między wczesną jesienią roku 1929 a wczesną wiosną roku następnego. Cechuje go bardzo liryczny charakter. Część druga Koncertu, słynne Larghetto, jest w istocie zapisem cierpień i westchnień młodego Chopina, zakochanego wówczas w Konstancji Gładkowskiej. Już wstępne takty orkiestry wprowadzają nas w inny czas i inny wymiar. O wejściu fortepianu Jarosław Iwaszkiewicz powiedział, że „brzmi jak otwarcie bramy do jakiegoś przybytku miłości i spokoju”. Partię solową wykona laureat III Nagrody podczas XVIII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie Martin Garcia Garcia.

„ 6.12.2022, wtorek, godz. 18.00

Mikołajkowa Akademia Pana Kleksa

Orkiestra Kameralna Capella Bydgostiensis. Adam Lemańczyk – kierownictwo artystyczne, fortepian, Tadeusz Seibert – śpiew, Maciej Olesiński – gitara, Mateusz Krawczyk – perkusja, Bartosz Werachowski – gitara basowa, Dziecięca Grupa Wokalna z Pałacu Młodzieży oraz wokaliści z Zespołu Pieśni i Tańca Ziemia Bydgoska, Patrycja Cywińska, Izabela Cywińska-Łomżyńska –przygotowanie wokalistów. W programie muzyka z filmu Akademia Pana Kleksa w opracowaniu Adama Lemańczyka, m.in.:  Witajcie w naszej bajce, Leń, Kwoka, Kaczka dziwaczka, Dyscyplina.

Ten koncert to specjalny mikołajkowy prezent muzyczny dla publiczności wielopokoleniowej. Dorosłym słuchaczom przywoła wspomnienia z lat dorastania, a młodszych zaprosi do świata fantazji, w którym żyli ich rodzice. Aranżacji przebojowych piosenek z filmu Akademia Pana Kleksa dokonał Adam Lemańczyk, artysta ściśle współpracujący z Filharmonią Pomorską, absolwent i wykładowca Akademii Muzycznej w Bydgoszczy.

Wystawa Marginalia, Marcin Kędzierski, Nigdy nie pójdę do pracy, płótno, 2017, olej, 81 x 60 cm, fot. M. Kędzierski

inf. Danuta Pałys

„ 9.12.2022, piątek, godz. 19.00

Antoni Wit. Koncert z laureatem

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej. Antoni Wit – dyrygent, Hina Maeda  – skrzypce (zwyciężczyni 16. Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. H. Wieniawskiego), Piotr Matwiejczuk – prowadzenie. R. Wagner – Uwertura do opery Tannhäuser ; H. Wieniawski – II Koncert skrzypcowy d-moll op. 22; C. Saint-Saëns – III Symfonia c-moll op. 78 Organowa.

II Koncert skrzypcowy d-moll Wieniawskiego jestem dziełem twórcy dojrzałego, nie tylko skrzypka-wirtuoza, lecz kompozytora świadomego celów artystycznych swojej twórczości. Praca nad utworem trwała 6 lat (1856–1862). Wieniawski stworzył dzieło całkowicie osobiste, wolne od zapożyczeń czy bezpośrednich wpływów. Do dziś utwór ten jest jednym z najczęściej wykonywanych polskich koncertów skrzypcowych. W roli solistki będziemy mieli zaszczyt wysłuchać zwyciężczyni tegorocznego, 16. Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. H. Wieniawskiego – Hiny Maedy.

stwowego Zespołu Szkół Muzycznych w Bydgoszczy. Romuald Szałek – flet prosty, Olga Pasiecznik – sopran, Mietek Szcześniak – śpiew, Marta Trudzińska – przygotowanie Dziecięcego Chóru FP, Agnieszka Sowa – przygotowanie Chóru Rubinki. Fryderyk Stankiewicz – Oratorium na Boże Narodzenie do słów Katarzyny Kryśków. Stankiewicz tak mówi o swoim dziele: „w 2003 roku powstała szczególnie ważna dla mnie kolęda Opowiedz mi mamo, napisana do przepięknego tekstu młodziutkiej uczennicy – Katarzyny Kryśków, przy okazji koncertu kolęd filharmoników i chórów kaliskich. Ta kolęda oraz entuzjastyczne przyjęcie jej przez publiczność dały początek Oratarium. Tematyka utworu porusza najtrwalsze i najpiękniejsze nuty mojego dzieciństwa. Wzruszające chwile przy stole w gronie rodziny, wieszanie od wielu lat tej samej, mojej bombki na choince, pasterka, wspólne kolędowanie – od zawsze były dla mnie najwspanialszym ziemskim śladem tajemnicy, która wydarzyła się dawno temu w Betlejem”.

„ 30.12.2022, piątek, godz. 17.00, 20.00 „ 31.12.2022, sobota, godz. 17.00, 20.00 Sylwester w dobrym nastroju

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej. Anna Grzelak – wokal, Jakub Jurzyk – wokal, Tomasz Szymuś – dyrygent. Prowadzenie – Conrado Moreno. W programie m.in.: Ktoś między nami, Jesteśmy na wczasach, I’m Every Woman, Time Of My Life, Absolutnie, Rzuć to wszystko co złe, Zatańczysz ze mną jeszcze raz

Galeria Autorska Jan Kaja i Jacek Soliński

„ 8.12.2022, czwartek, godz. 18.00

całkiem INNY WYBÓR wierszy

Spotkanie poetyckie z Maciejem Krzyżanem i promocja książki.

Maciej Krzyżan (1965), poeta. Najszczęśliwsze lata dzieciństwa spędził w Kłecku, z którego wyjechał wraz z rodzicami w 1978 r. Od tamtej pory mieszka w Gnieźnie. Absolwent filologii polskiej UAM w Poznaniu. Od 2015 należy do bydgoskiego Oddziału Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Związany artystycznie z Galerią Autorską Jana Kaji i Jacka Solińskiego w Bydgoszczy. Autor 8 zbiorów wierszy: Okruchy (2008), Tymczasem wracam do swoich (2011), In tempus praesens (2013), Rekolekcje, czyli zapiski z trzeciego piętra (2013), Poezja (nie)hermetyczna i podobne rytmy, czyli idąc dalej (2015), Tęsknota. Wybór wierszy (2017), Duszyczka (2019) i 33 wiersze albo powidoki (2021).

„ 8.12.2022, czwartek, godz. 18.00 Bez przerwy – pamięci Wojciecha

Nowackiego (w pierwszą rocznicę śmierci)

Wystawa obrazów Jana Kaji i Wojciecha Nadratowskiego linorytów, Jacka Solińskiego.

„ 18.12.2022, niedziela, godz. 17.00 Hej, w dzień narodzenia

Orkiestra Kameralna Capella Bydgostiensis. Piotr Dąbrowski – fortepian, kierownictwo artystyczne, Mała Formacja Chóralna, Izabela Cywińska-Łomżyńska – przygotowanie chóru. W programie najpiękniejsze kolędy i pastorałki. Koncert kolęd, który muzycznie wprowadzi nas w klimat świąt Bożego Narodzenia. W wykonaniu Orkiestry Kameralnej Capelli Bydgostiensis oraz Małej Formacji Chóralnej usłyszymy tradycyjne polskie kolędy i pastorałki, ale także piękne utwory bożonarodzeniowe innych narodów. Nad całością czuwać będzie Piotr Dąbrowski.

„ 20.12.2022, wtorek, godz. 19.00

Kolędy na wiele głosów

Chór Akademicki UKW w Bydgoszczy. Monika Walerowicz – mezzosopran, Krzysztof Zimny – tenor, Bernard Mendlik – dyrygent, Benedykt Odya – dyrygent, Michał Wachowiak – organy. Zgodnie z piękną wieloletnią tradycją zapraszamy na przedświąteczny koncert, podczas którego usłyszymy najpiękniejsze polskie tradycyjne kolędy w wykonaniu Chóru Akademickiego UKW oraz Michała Wachowiaka na organach.

„ 21.12.2022, środa, godz. 18.00

Oratorium na Boże Narodzenie

Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej. Tadeusz Wicherek – dyrygent. Dziecięcy Chór Filharmonii Pomorskiej, Chór Rubinki Pań -

Koncert sylwestrowy, podczas którego zabrzmią znane i lubiane utwory muzyki rozrywkowej w aranżacji Tomasza Szymusia – dyrygenta znanego z programów telewizyjnych „Taniec z gwiazdami”, „Mam talent”, „Szansa na sukces”.

KONCERTY EDUKACYJNE:

„ 5.12.2022, poniedziałek, godz. 9.30, 11.00, 12.30, 14.00 Poranek muzyczny dla seniorów

A my naokoło, zagramy wesoło, temu Dziecięciu małemu

Prestige String Quartet. Judyta Wenda – wokal, Anna Merder – przygotowanie i prowadzenie. W programie utwory m.in. J.S. Bacha, F. Chopina oraz kolędy i pastorałki

„ 17.12.2022, sobota, godz. 10.30 i 12.30 135. Od brzuszka do uszka maluszka Zespół SVAHY. Małgorzata Żurańska-Wilkowska – lira korbowa, Ewa Pater – suka biłgorajska, mandolina, Patrycja Cywińska-Gacka – bęben obręczowy, śpiew, Katarzyna Szewczyk – przygotowanie i prowadzenie. W programie kolędy i piosenki bożonarodzeniowe.

„ 17.12.2022, sobota, godz. 11.00 i 12.45 Akademia WioliMisia

Daria Pawlewicz – śpiew, Kasper Łbik – gitara basowa, Daniel Pradella – fortepian, Patryk Dolepski – instrumenty perkusyjne, Dorota Borowicz – przygotowanie i prowadzenie. W programie kolędy i piosenki bożonarodzeniowe.

Bydgoskie Centrum Sztuki

„ do 9.12.2022, piątek Wobec świata wartości. Zygmunt Piekacz. Rzeźba

Kurator: Stanisław Kośmiński.

Zygmunt Piekacz (ur. w 1936 w Zawichoście, zm. 10.12.2015 w Zakopanem) ukończył Państwowe Liceum Technik Plastycznych w Zakopanem w 1957 roku, będąc uczniem wybitnego artysty i pedagoga – Antoniego Kenara. Po ukończeniu studiów na Wydziale Rzeźby ASP w Krakowie został nauczycielem rzeźby w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Zakopanem, gdzie pracował nieprzerwanie przez 36 lat. Zygmunt Piekacz stał się współtwórcą i kontynuatorem tradycji „szkoły Kenara”, która wydała kilka pokoleń nierzadko wybitnych artystów.

„ 1 g rudnia 2022 – 5 stycznia 2023

Sztuka Prezentu – kiermasz świąteczny

Współorganizator: SDA Bydgoszcz.

Znalezienie idealnego prezentu to trudna sztuka, dlatego chcąc ułatwić wam to zadanie, zebrałyśmy w galerii ceramikę, plakaty, zabawki, biżuterię,

inf. Justyna Narewska

Hina Maeda, Antoni Wit, fot. L. Zadoń, J. Multarzyński

inf. Jacek Soliński

notesy, kosmetyki i wiele innych niepowtarzalnych przedmiotów autorstwa twórczyń i twórców z całej Polski. To dobra okazja, aby obdarować bliskich (lub siebie), jednocześnie wspierając lokalnych autorów sztuki użytkowej i designu.

„ 8.12.2022, czwartek, godz. 18.00; wstęp wolny Sztuka współczesna na rzecz równych geografii świata – wykład dr Doroty

Grubby-Thiede

Tegoroczny cykl wykładów odbędzie się pod hasłem Kątem oka. Chcemy mówić o twórczości, której próżno szukać w podręcznikach, którą łatwo przeoczyć, bo znajduje się gdzieś na marginesie naszej uwagi, poza centrum. Inspiracją do grudniowego wykładu stało się tegoroczne Biennale Sztuki w Berlinie, na które zaproszono osobowości sztuki współczesnej z najróżniejszych rejonów globu, często z krajów niedoinwestowanych, pomijanych na wielu płaszczyznach w strategiach planowań. Zbiorowy, niejednokrotnie wybitny formalnie głos wielu artystek i artystów był rodzajem upominania się o słabszych, o tematy „niewidzialne”, przemilczane w mediach i dyskursach. Przywołane zostaną wybrane realizacje, które inspirowały do wkluczania pomijanych oraz do działań na rzecz naprawiania drastycznych kontrastów w wyniku utrwalonych już nierównych geografii świata. Przypomnimy m.in. wystawę Zjednoczona Pangea (Muzeum Sztuki w Łodzi, 2019), która zapraszała do próby wyobrażenia sobie ziemskiej wspólnoty jako jednego gospodarstwa domowego. Wykład będzie próbą unaocznienia, iż zamykanie obiegu, rozbudowywanie strategii, sytuacji oraz obiektów rozdzielających naturalne kontakty ludzi i idei jest jednym z czynników degradujących kolejne rejony świata.

Dorota Grubba-Thiede – Zakład Historii i Teorii Sztuki ASP w Gdańsku, Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata. Kuratorka cyklu: Natalia Pichłacz.

„ 15.12.2022, czwartek, godz. 18.00 – wernisaż; wystawa czynna do 14.02.2023

Matt is the new shine – wystawa rzeźb

Oskara Zięty

Nadmuchane obiekty i spektakularne rzeźby wykonane ze stali nierdzewnej w technologii FiDU i wypolerowane na wysoki połysk to znaki firmowe Oskara Zięty. Tym razem jednak artysta zaprasza nas w przewrotną podróż przez minimalizm skupiony na formie i kolorze.

Oskar Zięta (ur. 1975) – architekt, projektant procesów, założyciel i prezes firmy Zieta. Absolwent Swiss Eidgenössische Technische Hochschule w Zurychu. Opracował autorską technologię FiDU (formowanie ciśnieniem wewnętrznym), którą wykorzystuje do projektowania mebli wyróżnionych licznymi nagrodami, m.in. Red Dot Design Award czy Nagrodą Niemieckiej Rady Wzornictwa. Jego prace można oglądać w kolekcjach Badisches Landmuseum w Karlsruhe, Museum für Gestaltung w Zurychu, Pinakotece w Monachium czy Centre Pompidou w Paryżu. Nominowany do nagrody Miesa van der Rohe 2019 za rzeźbę Nawa, która stoi na wyspie Daliowej we Wrocławiu.

Dom Kultury „Modraczek”

„ 1.12.2022, czwartek, godz. 18.00, wstęp wolny Indianie Ameryki Północnej, historia i dzień dzisiejszy

Tubylcza Ameryka (i nie tylko) 2022 r., cz. III. Konkurs. Spotkanie poprowadzi dr Adam Piekarski.

„ 8.12.2022, czwartek, godz. 18.00, wstęp wolny Kawiarnia Literacka

Gość: Lucyna Siemińska – ur. w 1962 r. w Bydgoszczy. Członek Stowarzyszenia Autorów Polskich i Gdańskiego Klubu Poetów. Odznaczona odznaką honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” (2022). Laureatka kilku konkursów po -

etyckich. Publikowała w czasopismach „Akant”, „Znaj”, „sZAFa”, „Bezkres”, „Artis”, „Litterateur Redefining World – Edition 15” oraz w licznych almanachach i antologiach, także międzynarodowych. W internecie prowadzi blog poświęcony t wórczości własnej. Autorka książek poetyckich i zbioru opowiadań. Pisze również recenzje. Nieformalnie związana jest z Myślą Poetycką na Facebooku i Kawiarnią Literacką w bydgoskim DK Modraczek. Do tej pory wydała tomiki wierszy: Bliżej… (2006), Latawcom nie potrzeba skrzydeł (2007), Pryzmaty myśli (2008), Niebo nad słonecznikami (2009), Ucieczka w sen (2011), Wspomnienie o błogosławionym ks. Jerzym Popiełuszce – wierszem (2015), Dogonić chwilę (2015), Ulice miasta (2017) oraz zbiór opowiadań Weekend z Rudą i inne opowiadania (2014). Wychodzenie z ram zawiera zbiór wierszy, do napisania których zainspirowały autorkę obrazy wybitnych artystów malarzy – współczesnych i dawnych. Spotkanie poprowadzi W. Barbara Jendrzejewska.

Teatr Kameralny w Bydgoszczy

Grudzień w Teatrze Kameralnym rozpoczynamy wprowadzoną na scenie magią, którą widzowie będą mogli ujrzeć raz jeszcze w spektaklu, jakim są Opowieści z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa Od 1 grudnia goście teatru będą mieli szansę, przekraczając nasze progi, wkroczyć do niezwykłego świata. Mroźna lodowa kraina pozwoli rozbudzić w widzach początek zimowej aury. Nowy sezon odsłonił nowy dla teatru tytuł, który powstał według kultowej powieści C.S. Lewisa w adaptacji Radosława Paczochy. Niepowtarzalni bohaterowie, jedyne w swoim rodzaju emocje, unikatowe zwroty akcji pozwolą przenieść widzów w 90-minutową podróż i uwierzyć, że prawdziwa magia tkwi w przyjaźni, empatii oraz odwadze, które zwalczają zło i budują dobro. Z pewnością widzowie, wychodząc ze starej szafy, wyniosą ze sobą niezwykłe emocje, które będą im towarzyszyły przez dłuższy czas. Spektakl przeznaczony jest dla widzów powyżej 7. roku życia. Zapraszamy 1 i 2 grudnia o godz. 9.30 i 12.00 (spektakle przewidziane dla grup zorganizowanych). W weekend 3–4 grudnia zagramy o godz. 16.00. We wtorek 6 grudnia zapraszamy o godz. 9.30, a także 12.00 (spektakle przewidziane dla grup zorganizowanych). W środę, czwartek oraz piątek 7–9 grudnia zapraszamy o godz. 9.30 (spektakle przewidziane dla grup zorganizowanych). W sobotę 10 grudnia o godz. 16.00 zagramy Opowieści z Narnii po raz ostatni w tym roku. Bilety na wydarzenie nabyć można w kasie Teatru Kameralnego, a także na stronie teatru.

Oskar Zięta, Matt is the new shine

inf. Natalia Pichłacz

inf. Izabela Kaczyńska

Kolejną grudniową propozycją jest przedstawienie będące wspaniałym preludium, rozbudzającym miłość do teatru od najmłodszych lat. W progach Teatru Kameralnego powrót spektaklu dla najnajów! Widowisko dedykowane jest dla dzieci od 1. roku życia. Spektakl powstał z wyjątkową myślą o dziecięcej wrażliwości, której inscenizacja nie zaburza w głośny sposób. Rozplątanie tęczy w reż. Agnieszki Czekierdy to niezmącona hałasem i szybkością obserwacja obrazów, wsłuchiwanie się w dźwięki, a także podążanie za rytmem oraz dostrzeganie gestów. Przedstawienie stwarza warunki do rozbudzania w dziecku zmysłów, do komunikacji rodzica z dzieckiem poprzez emocje. Ta wyjątkowa podróż szlakiem dziecięcych odkryć nie należy do najdłuższych, tak aby nie pozwolić się znudzić, rozkojarzyć oraz zniechęcić. Przestrzeń widowiska jest ciepła i jasna, dla dziecka po prostu bezpieczna. Z czasem, w rytm oswajania się małych odbiorców z nowym teatralnym otoczeniem, inscenizację stopniowo zaczynają wypełniać soczyste kolory oraz fascynujące rekwizyty. Dzieci bacznie obejmują obserwacją aktorkę, a całość inscenizacji pozwala dziecku odczuwać zachwyt, radość, entuzjazm, a także skupienie. Z końcem przedstawienia, kiedy paleta barw zostaje ukazana w całości, dzieci mają szansę namacalnie być częścią przedsięwzięcia oraz sprawdzić samemu, co znajduje się po drugiej stronie tęczy. Widowisko, jakim jest Rozplątanie tęczy, pozwala dzieciom doświadczać, poznawać, odkrywać oraz zaspokajać dziecięcą ciekawość. Pierwszy set spektaklu odniósł ogromny sukces. Jeśli nie mieli państwo okazji zobaczyć tego wyjątkowego przedstawienia, lub jeśli chcą państwo zobaczyć Rozplątanie tęczy raz jeszcze, zapraszamy wraz z dziećmi w sobotę 10 grudnia o godz.

12.00 i 14.00, w niedzielę 11 grudnia o godz. 10.00, we wtorek i środę 13/14/20/21 grudnia o godz. 10.00 (spektakle przewidziane dla grup zorganizowanych). Bilety na wydarzenie nabyć można w kasie Teatru Kameralnego, a także na stronie teatru.

Teatr Kameralny proponuje także powrót spektaklu Proszę słonia na podstawie książki Ludwika Jerzego Kerna. Historia opowiada o chłopcu Piniu, który jest najmniejszy w swojej klasie. Przysparza to zmartwień jego rodzicom, którzy codziennie podają mu garść witamin po to, żeby urósł. Tabletki, zamiast trafiać do Pinia, znikają w trąbie porcelanowego słonia Dominika. Witaminy na wzrost działają zaskakująco sprawnie, lecz zamiast rosnącego chłopca, rodzice mają w domu słonia, który nie przestaje rosnąć. Witaminy mają jeszcze jeden skutek – słoń Dominik zaczyna mówić i poruszać się! Tak wyjątkowy okaz spotyka się z olbrzymim zainteresowaniem wszelkich kolekcjonerów oraz niewybrednych złodziei, co prowadzi do różnych zaskakujących przygód. To niezwykle porywająca historia, w której scena jest pełna energii i ruchu aktorów, zauważalne są też lalki oraz charakterystyczne i interesujące maski. Na 90-minutową realizację w adaptacji Arkadiusza Klucznika zapraszamy dzieci od 5. roku życia już w czwartek oraz piątek 15–16 grudnia o godz. 9.30 (spektakle przewidziane dla grup zorganizowanych) oraz 12.00. Zapraszamy także na wyjątkowy świąteczny pokaz spektaklu w środę 28 grudnia o godz. 17.30. Będzie świątecznie, ale i sylwestrowo! Bilety na wydarzenie nabyć można w kasie Teatru Kameralnego, a także na stronie teatru.

Święta zbliżają się coraz większymi krokami, więc spieszymy do was z wyjątkową świąteczną ofertą. Teatr Kameralny po raz pierwszy zaprasza na warsztaty świąteczne. W dniach 17 i 18 grudnia, w godz. 11.00–14.00, przestrzeń teatru zmieni się w pracownię Świętego Mikołaja. Co w niej powstanie? Wykonane przez was własnoręcznie świeczniki i choinki z różnych materiałów. Może przeznaczycie je na przygotowane od serca prezenty, a może pięknie udekorują wigilijne stoły i domy. Tak czy inaczej – gwarantujemy świetną, twórczą zabawę w wyjątkowej atmosferze.

„ 17.12.2022, godz. 11.00–14.00 – świeczniki ze słoików

„ 18.12.2022, godz. 11.00–14.00 – choinki handmade Koszt udziału w warsztatach: 50 zł od osoby. Warsztaty są przeznaczone dla dzieci od 5. roku życia bez górnej granicy wiekowej. Możecie swoje pociechy zostawić nam pod opieką – nasza edukacyjna kadra zadba o ich bezpieczeństwo i dobrą zabawę.

Telefon w sprawie rezerwacji biletów: 887 467 102. Teatr nie bierze odpowiedzialności za udział nieletnich uczestników w wydarzeniach, za ich udział odpowiedzialni są ich opiekunowie. W każdym wydarzeniu opłatę ponosi uczestnik wraz z opiekunem.

niemych i dźwiękowych. W programie m.in.: Bydgoszcz na starych taśmach – unikatowy film propagandowy Persil 1935 oraz kroniki filmowe z lat 1945–1960; Pola Negri w szalonej komedii Fritza Langa Dzika kotka (1929); seans starych kreskówek i animacji świątecznych, warsztaty muzyczne i inne atrakcje. Szczegóły na stronie rodzinneswieto.info. Wydarzenie finansowane ze środków miasta Bydgoszczy.

Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Toruniu

„ 3.12.2022, sobota, godz. 11.00 Aukcja niepowtarzalnych prezentów świątecznych

Będzie można wylicytować m.in. wyroby rękodzielnicze lokalnych twórców i prace plastyczne toruńskich artystów. Licytację poprowadzi dyrektorski duet WOAK-u: Łukasz Wudarski i Katarzyna Pągowska. Ceny wywoławcze już od 30 zł. Zaraz po aukcji, ok. godz. 12.00 rozpocznie się „Wielka wyprzedaż, czyli kiermasz kulturalnych – i nie tylko – skarbów odkrytych w zakamarkach WOAK-u”. Do zdobycia będą niedostępne gdzie indziej książki, płyty i filmy, plakaty i katalogi wystaw oraz rekwizyty cyrkowe. Na „Wielkiej wyprzedaży” znajdą się również kostiumy wycofane z WOAK-owej kostiumerni: stroje ludowe, kostiumy historyczne i wiele innych wyjątkowych kreacji – wszystko w bardzo atrakcyjnych cenach, już od 1,66 zł. Rodzice na czas aukcji mogą przekazać swoje dzieci w dobre ręce. W tym samym czasie parateatralne i muzyczne zajęcia warsztatowe dla najmłodszych poprowadzą Agnieszka Zakrzewska i Grzegorz Kaźmierski. Prace wystawione na licytację oraz największe wyprzedażowe skarby są prezentowane na stronie internetowej i w mediach społecznościowych WOAK-u.

Fundacja Kino Pomorzanin

„ 10.12.2022, sobota, kino Jeremi, ul. Fieldorfa „Nila” 13 Rodzinne Święto Starego Kina w Fordonie

W tygodniu mikołajkowym zapraszamy na kolejną odsłonę Rodzinnego Święta Kina, tym razem pod znakiem filmów dawnych i dawniejszych,

„ 10–11 grudnia 2022, sobota–niedziela Warsztaty Muzykoterapia

Uzdrawiające cechy dźwięku i muzyki wykorzystywane są w wielu różnych terapiach duszy i ciała. O tym, jak wykorzystać owe właściwości, opowiedzą podczas warsztatów dr Lucyna Matuszak i Erwin Regosz. W warsztatach uczestniczyć

inf. Agata Zabrocka

Autorka plakatu: Joanna Rusinek

inf. Marcin Pietras

mogą zarówno terapeuci i pedagodzy wykorzystujący lub zainteresowani wykorzystaniem muzykoterapii w praktyce zawodowej, jak i wszyscy zainteresowani praktycznym użyciem leczniczych i relaksujących właściwości dźwięku. Część warsztatową uzupełni koncert wykonany na misach tybetańskich, których dźwięk ma właściwości uspokajające i relaksujące. Informacje dot. zgłoszeń na woak.torun.pl.

„ 14.12.2022, środa, godz. 18.30 Piotr Lebiedziński – pionier polskiego przemysłu fotograficznego

Bohaterem kolejnego wykładu z cyklu Polscy wynalazcy i przedsiębiorcy fotograficzni będzie Piotr Lebiedziński – nie tylko przedsiębiorca i wynalazca, lecz również fotograf i społecznik, współzałożyciel Towarzystwa Fotograficznego Warszawskiego. Wykład wygłosi Stanisław Jasiński – fotografik i instruktor fotografii, członek Związku Polskich Artystów Fotografików, specjalista ds. fotografii WOAK. Udział bezpłatny. Aktualne informacje na woak.torun.pl i w mediach społecznościowych.

inf. Kamil Hoffmann

Otwarta Przestrzeń

Od 25 lutego każdy koncert w Światłowni odbywa się pod wspólnym hasłem „Solidarni z Ukrainą”.

„ 2.12.2022, piątek, godz. 18.00, ul. św. Trójcy 15

Patrycja Malinowska

W dorobku Patrycji są obecnie dwa single. Jeden nosi tytuł Nie dogonisz mnie i pojawił się na szczycie gorącej dwudziestki Radia Eska, drugi to Kolejny krok, nad którym Patrycja współpracowała z Anią Wyszkoni. W planach jest wydanie własnego albumu, nad którym prace rozpoczną się w przyszłym roku. W styczniu rusza także premiera serialu Pasjonaci w reż. Artura Dziurmana, gdzie będzie można zobaczyć Patrycję w kilku odcinkach. Patrycja obecnie przygotowuje się do koncertów zarówno ogólnopolskich, jak i zagranicznych.

„ 3.12.2022, sobota, godz. 18.00, ul. św. Trójcy 15

Paweł Szymański

Rocznik 1967. Muzyka, teksty, wokal, gitara akustyczna, gitara rezofoniczna, gitara dwunastostrunowa, harmonijka ustna. Folkowy antydepresant ze szczyptą słowiańskiej nostalgii. Rozgrzewał publiczność przed koncertami artystów z różnych światów muzycznych (np. Magda Umer i TSA), nagrywał z muzykami spod znaku country, bluesa, bluegrass, folku itp. Zręcznie lawirując między licznymi inspiracjami – unikając zapoży-

czeń, rutyny i muzycznej konfekcji – nawiązuje do starego bluesa i ragtime’u, opowiadając w takiej muzycznej konwencji obyczajowe historyjki.

„ 9.12.2022, piątek, godz. 18.00, ul. św. Trójcy 15 Patryk Matwiejczuk i poznański kwintet Unleashed Cooperation –koncert instrumentalny, autorska muzyka jazzowa

Unleashed Cooperation – poznański kwintet, który w swej artystycznej drodze próbuje eksplorować różne formy muzycznej wypowiedzi. Idee przyświecające grupie to otwartość gatunkowa oraz wolność i nieskrępowanie muzycznej ekspresji. Muzyka zespołu to wieloletnie doświadczenia i muzyczne poszukiwania w odmętach jazzu, wolnej improwizacji i muzyki etnicznej. Zespół występował do tej pory na wielu znaczących festiwalach. Skład: Krzysztof Kuśmierek (saksofon sopranowy i tenorowy), Patryk Rynkiewicz (trąbka), Patryk Matwiejczuk (fortepian), Flavio Gullotta (kontrabas), Stanisław Aleksandrowicz (perkusja).

„ 10.12.2022, sobota, godz. 18.00, ul. św. Trójcy 15 Marcin Gąbka

Marcin „Baltazar” Gąbka – bard, piosenkotwórca z głębi lubuskiego lasu. Śpiewa od około pięciu lat, a niebawem wyda płytę Vanitas, pełną jego autorskich utworów, okraszonych pianinem Stanisława Marinczenko. Gra i śpiewa także w zespole wykonującym jego przekłady wierszy J.R.R. Tolkiena z autorską muzyką, czyli projekt Śpiewy Śródziemia.

„ 16.12.2022, piątek, godz. 18.00, ul. św. Trójcy 15 Kolędy świata – Slavic Voices

Przepiękne polskie tradycyjne kolędy i pastorałki wplecione w podróż po najciekawszych pieśniach bożonarodzeniowych pochodzących z Ukrainy, Białorusi, Rosji, a także Niemiec, Stanów Zjednoczonych, a nawet Japonii. A to wszystko w unikatowych aranżacjach zespołu Slavic Voices. Dominuje tu śpiew a cappella, najpełniej wyrażający atmosferę tradycyjnej wieczerzy wigilijnej. W  Kolędach Świata, prócz wspaniałych doznań artystycznych, pięknych melodii i rozwiązań harmonicznych, należy się spodziewać przede wszystkim wzruszeń duchowych, związanych

ściśle ze świętem Bożego Narodzenia. Skład zespołu: Michał Hajduczenia (prowadzenie, bas), Magdalena Cysewska (sopran), Karol Bartosiński (kontratenor), Jakub Pruszek (tenor), Olena Gaidychuk (sopran).

„ 30.12.2022, piątek, godz. 18.00, ul. św. Trójcy 15 Każdy ma w sobie Betlejem – Jacek Beszczyński

W pierwszej części koncertu usłyszymy piosenki świąteczne, w drugiej ulubione ballady Jacka. Jacek Beszczyński – pedagog, poeta, tłumacz, kompozytor, bard i dziennikarz. Założyciel i lider zespołu Nadziei Maleńka Orkiestra, z którym koncertuje od 2014 r. Tłumaczy piosenki rosyjskie, francuskie i anglojęzyczne. Znajdziemy wśród nich utwory Bułata Okudżawy, Włodzimierza Wysockiego, Aleksandra Rozenbauma, Joan Baez czy Leonarda Cohena. Od ponad 40 lat związany ze sceną, brał udział w ponad 3000 koncertów w Polsce i wielu krajach europejskich. Jego płyta Leć kolędo w świat uzyskała statut poczwórnej złotej płyty. Wstęp na wydarzenia: cegiełka – 20 zł, seniorzy, niepełnosprawni – 18 zł.

Bydgoski Instytut Głosu

„ 7.12.2022, środa, godz. 19.00–21.00

„ 14.12.2022, środa, godz. 19.00–21.00

„ 21.12.2022, środa, godz. 19.00–21.00 (specjalna edycja świąteczna)

Spotkania bydgoskiej grupy

songwriterskiej

Grupowe warsztaty kreatywnego pisania prowadzone w kameralnej grupie, zarówno dla początkujących, jak i zaawansowanych. Warsztaty polegają na rozwijaniu umiejętności dzięki metodzie object writing, stworzonej przez Pata Pattisona – wykładowcę songwritingu na prestiżowym

Patryk Matwiejczuk i poznański kwintet Unleashed Cooperation

„Światłownia”

inf. Grzegorz Dudziński

Berklee College of Music. Regularne pisanie zgodnie z tą metodą pomaga rozwijać kreatywność i umiejętności songwriterskie. Treść spotkań jest opracowywana na podstawie specjalistycznej literatury wydawnictwa Berklee Press – obowiązujących na słynnej uczelni podręczników. Metoda stoi za sukcesami wielu laureatów nagrody Grammy (John Mayer, Gillian Welch), którzy sami przyznają, że to właśnie object writing pozwolił im rozwinąć umiejętność pisania piosenek i zaistnieć na światowym rynku muzycznym. Tworzymy zgraną grupę, w której wzajemnie się motywujemy i wspieramy w pisaniu, rozwijaniu kreatywności i otwieraniu się na dzielenie się własnymi słowami. Koszt udziału w spotkaniu to 30 zł, obowiązują zapisy. Szczegóły na naszym Facebooku i Instagramie.

20 grudnia o godz. 16.00 na Bydgoskim Jarmarku Świątecznym odbędzie się Koncert Świąteczny Bydgoskiego Instytutu Głosu , na którym wystąpią uczniowie i trenerzy wokalni Instytutu. Wykonają znane i lubiane piosenki świąteczne i kolędy w akustycznych, nastrojowych aranżacjach, które z pewnością wprowadzą w świąteczny nastrój pełen refleksji i wzruszeń.

inf. Filip Czarnecki

Muzeum Fotografii

Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy

„ 6.12.2022, wtorek

Mikołajki w Muzeum Fotografii

Z okazji tegorocznych mikołajek zapraszamy dzieci i dorosłych na bezpłatne zwiedzanie Muzeum Fotografii w Bydgoszczy, w czasie którego odbędzie się pokaz zjawiskowej formy fotografii, do wykonania której użyjemy tylko światła i tajemniczej materii. Bezpłatny wstęp w godzinach funkcjonowania muzeum (11.00–17.00). Pokaz Znikające obrazy, przewidziany ok. godz. 17.00, adresowany jest zarówno do osób indywidualnych, jak i grup zorganizowanych.

„ 9.12.2022, piątek, godz. 17.30–19.30 Świąteczne warsztaty luksografii

Kartki Światłoczułe

Wszystkich zainteresowanych, dorosłych, dzieci wraz z rodzicami lub opiekunami, zapraszamy do udziału w świątecznych warsztatach z luksografii. Luksografia to metoda rejestracji obrazu bez użycia aparatu fotograficznego – wystarczy światłoczuły papier, kilka przedmiotów, trochę światła i wyobraźnia. Uczestnicy i uczestniczki warsztatów wykonają wspólnie kartki z motywami świątecznymi. Warsztaty poprowadzi Marek Noniewicz. Czas trwania: 90 min. Zapisy odbywają się za pomocą formularza na muzeumfoto.byd.pl. Termin rezerwowany jest po wysłaniu wypełnionego formularza na adres: muzeumfoto@byd.pl.

„ 10.12.2022, sobota, godz. 18.00, Młyny Rothera, ul. Mennica 10

Wernisaż wystawy Sztuka Natury

Od wielu lat Muzeum Fotografii współpracuje z Festiwalem Sztuka Natury, prezentując wystawę najlepszych prac nagrodzonych w poprzedniej edycji. Tym razem zaprezentujemy państwu prace autorów wyróżnionych w roku 2021. Ekspozycja prezentowana w przestrzeniach Młynów Rothera ukaże świat natury w uważnych, pełnych przenikliwości spojrzeniach fotografów przyrody. Wystawę będzie można oglądać do końca grudnia br.

Lekcje fotografii w Muzeum Fotografii

Zajęcia należą do stałej oferty edukacyjnej muzeum i adresowane są do szerokiego grona odbiorców od 6. roku życia. Obok wyjaśnienia różnorakich zagadnień związanych z fotografią będzie to spotkanie pobudzające wyobraźnię. Celem zajęć jest popularyzowanie wśród najmłodszych mieszkańców Bydgoszczy tradycji fotograficznych miasta. Poprzez zapoznawanie się z klasycznymi technikami fotograficznymi pamięć o ich twórcach wciąż pozostaje żywa. Bogata oferta zajęć dostępna jest na muzeumfoto.byd.pl, a w niej m.in. zajęcia: Kartki świąteczne, Cyjanotypia, Historia fotografii w praktyce, Znikające obrazy. Zapewniamy, że niezależnie od wieku każdy uczestnik znajdzie interesujący go temat, doświadczy świetnej zabawy oraz zabierze ze sobą sporą dawkę wiedzy. Zapisy odbywają się za pomocą formularza na muzeumfoto.byd.pl. Termin rezerwowany jest po wysłaniu wypełnionego formularza na adres: muzeumfoto@ byd.pl. Czas trwania: 90 min.

Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego

Działania edukacyjne: „ 3.12.2022, sobota, godz. 12.00, Apteka Pod Łabędziem/Ogród Społecznika, ul. Gdańska 5; bilet:

1 zł (w kasie MOB, ul. Gdańska 4), zapisy poprzez formularz zgłoszeniowy na stronie internetowej

Mikołajki w Muzeum

Mikołajkowe zajęcia, podczas których opowiemy o zwyczajach adwentowych. Dowiemy się także, jak wykorzystywano dary natury do ochrony przed

chorobami. W części warsztatowej stworzymy własne mieszanki wzmacniających herbat. Zobaczymy, jak do zimy przygotowuje się przyroda. Wykonamy wieńce adwentowe oraz posadzimy drzewka, które podczas wigilijnego spotkania zmienią się w choinki.

„ 17.12.2022, sobota, godz. 12.00, Apteka Pod Łabędziem/Ogród Społecznika, ul. Gdańska 5; bilet: 1 zł (w kasie MOB, ul. Gdańska 4), zapisy poprzez formularz zgłoszeniowy na stronie internetowej Gwiazdka w Ogrodzie

Podczas spotkania dowiemy się, jak w dawnych czasach przygotowywano się do świąt w domu i obejściu, a także jakie potrawy gotowano i jakich przypraw używano. Na podstawie zdobytej wiedzy wykonamy mieszanki przypraw piernikowych, spróbujemy także swoich sił w lukrowaniu oraz wykonamy ekologiczne ozdoby choinkowe, którymi ozdobimy nasz Ogród.

„ 18.12.2022, niedziela, godz. 11.00, 11.30, 12.00, 12.30, 13.00, Centrum Edukacji Muzealnej, ul. Mennica 6, Wyspa Młyńska; bilet: 5 zł (dzieci i dorośli), zapisy poprzez formularz zgłoszeniowy na stronie internetowej

Niedziela w Muzeum: Mikołajkowa

Fabryka Bombek

Święta coraz bliżej! Zanim zaczniemy piec pachnące pierniki i ozdobimy lampkami zieloną choinkę, zapraszamy do muzeum na wyjątkowe warsztaty malowania oryginalnych, szklanych bombek powstałych w nieistniejącym już bydgoskim Zakładzie Produkcyjnym „Sopel”. Podczas zajęć będziemy mieli niepowtarzalną okazję użyć farb oraz brokatu powstałego ze stłuczki szklanej.

Spotkania i wykłady:

„ 7.12.2022, środa, godz. 18.00, gmach główny MOB, ul. Gdańska 4 (sala audiowizualna); bilet: 5 zł/os. Czym jest pedofilia? Jak chronić dzieci?

Co robić, jeśli problem dotyczy kogoś bliskiego – wykład dr. n. med. Macieja

Klimarczyka

O pedofilii mówimy jedynie w kontekście kar dla sprawców, ale wiedza większości ludzi w tej kwestii jest znikoma. Czym jest pedofila? Kim najczęściej są osoby dotknięte tym zaburzeniem? Jak uchronić dziecko przed wykorzystaniem seksualnym przez dorosłego? Jak rozmawiać z dziećmi w przypadku podejrzenia o wykorzystanie seksualne? W jakich sytuacjach zdarzają się fałszywe oskarżenia o kontakty seksualne z dzieckiem? Odpowiedzi na te pytania udzieli Maciej Klimarczyk, psychiatra, seksuolog i psychoterapeuta.

„ 10.12.2022, sobota, godz. 12.00; gmach główny MOB, ul. Gdańska 4 (sala audiowizualna); bilet: 8 zł /os., liczba miejsc ograniczona, decyduje kolejność zakupu biletów

Spacer Historyczny z cyklu Bohaterowie naszych ulic. Bydgoskimi śladami

Rejewskiego

Wykład plenerowy poprowadzi dr Monika Opioła-Cegiełka (UKW). Marian Rejewski (1905−1980) to postać, której nie trzeba nikomu

inf. Julia Zawistowska

przedstawiać. Wybitny kryptolog, matematyk i pogromca Enigmy. Urodzony w Bydgoszczy, spędził tu kilkadziesiąt lat swojego życia. W trakcie spaceru wyczarujemy Bydgoszcz, której Rejewski mógł doświadczyć zarówno w okresie międzywojennym, jak i po II wojnie światowej, gdy ponownie tu zamieszkał. Odwiedzimy miejsca, które pojawiły się na jego bydgoskiej mapie życia, a także te, które stworzyliśmy, by Rejewskiego upamiętnić. Trasa ok. 3 km (1,5 godz.).

„ 14.12.2022, środa, godz. 17.00, gmach główny MOB, ul. Gdańska 4 (sala audiowizualna); bilet: 5 zł/os. Historia kryptologii od starożytności do współczesności

Wykład Grzegorza Pluty dotyczący historii kryptologii wraz z warsztatami szyfrowania. W pierwszej części zajęć w ramach wykładu zostaną przedstawione: dzieje kryptologii od starożytności przez narodziny nowoczesnych szyfrów, aż do współczesności; historia powstania oraz zasada działania niemieckiej Enigmy i jak udało się złamać jej szyfr dzięki polskim polskim kryptologom. Zobaczymy też prezentację postaci kryptologa i matematyka Mariana Rejewskiego, który przyczynił się do zakończenia II wojny światowej. W drugiej części zajęć odbędą się warsztaty, w ramach których uczestnicy poznają podstawowe metody szyfrowania.

„ 15.12.2022, czwartek, godz. 18.00, Apteka Pod Łabędziem, ul. Gdańska 5

Otwarcie Apteki pod Łabędziem

W ramach wydarzenia: wernisaż wystawy Aptekarstwo bydgoskie Na zwiedzających będą czekać wyjątkowe atrakcje. W weekend otwarcia w obiekcie będzie obowiązywał bilet wstępu w cenie 5 zł. Na oprowadzanie kuratorskie muzeum zaprasza 21 grudnia o godz. 18.00. Więcej na muzeum.bydgoszcz.pl.

Wystawa Aptekarstwo bydgoskie jest podzielona na cztery części. W pierwszym pomieszczeniu można zapoznać się z dziejami bydgoskiego aptekarstwa. W gablotach znajdują się obiekty takie jak: naczynia, butelki, moździerze, opakowania na leki, etykiety i fotografie. W tej części pokazane są także dzieje przemysłu farmaceutycznego w Bydgoszczy – Fabryki Kosmetycznej „Halina” oraz Hurtowni i Wytwórni Drogeryjno-Aptecznej

„Hadroga”. Główną częścią wystawy jest oryginalne laboratorium galenowe. Służyło ono do wytwarzania leków z produktów pochodzenia roślinnego, zwierzęcego oraz z minerałów. Można w nim zobaczyć napędzaną parą linię produkcyjną oraz oryginalne meble. Tutaj stoi także tabletkarka firmy Fritz Kilian z początków XX w. Drugim pomieszczeniem wystawy jest dawna izba ekspedycyjna. Znajdują się w niej meble z przełomu XIX i XX w. Na ladzie głównym elementem jest kasa fiskalna „National” oraz zabytkowa waga. Na regałach umieszczone są sztanglasy, karafki i puszki apteczne oraz opakowania na leki z początku XX wieku – tzw. osobliwki. Trzecią częścią ekspozycji jest izba recepturowa pochodząca z przełomu lat 60. i 70. XX w. Znajdują się w niej oryginalne loże recepturowe z wyposażaniem, na które składają się naczynia recepturowe oraz wagi apteczne i inne przyrządy.

Kuratorskie oprowadzania po wystawach:

– wystawa Skarb Bydgoski (Europejskie Centrum Pieniądza, ul. Mennica 4; grupy zorganizowane zapraszamy w każdy wtorek o godz. 12.00, obowiązują zapisy: edukacja@muzeum. bydgoszcz.pl. Osoby indywidualne zapraszamy w każdą środę o godz. 12.00 – bez zapisów)

– nowa wystawa Aptekarstwo bydgoskie (Apteka Pod Łabędziem, ul. Gdańska 5, środa 21 grudnia 2022, godz. 18.00; cena: wstęp do muzeum + 1 zł oprowadzanie)

Wydarzenia I Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Protonarodów:

„ 9.12.2022, piątek, godz. 17.00, gmach główny MOB, ul. Gdańska 4 (sala audiowizualna); bilet: 5 zł/os.

Wykłady do wystawy: Obrazy i reprezentacje. Kurdowie i Kurdystan w relacjach europejskich i pozaeuropejskich

Prelekcja dr. hab. Marcina Rzepki. Na pozornie proste pytanie o Kurdystan i jego miejsce na mapie świata czytelnik XIX-wiecznych raportów i relacji z Bliskiego Wschodu otrzymywał zadziwiająco wiele odpowiedzi. Dzisiaj to samo pytanie wywołuje szereg zgoła odmiennych reakcji, wynikających z wyobrażeń, stereotypów, sądów. Powielane i upowszechniane stają się częścią kulturowych przedstawień przestrzeni kurdyjskiej u jej mieszkańców. Proponując krytyczną analizę obrazów oraz reprezentacji Kurdystanu, warto zastanowić się nad ich trwałością, zmiennością oraz kontekstami, w jakich powstawały i wciąż powstają.

Dr hab. Marcin Rzepka jest pracownikiem Instytutu Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego. W swoich badaniach koncentruje się głównie na przemianach etnicznych i religijnych na Bliskim Wschodzie z uwzględnieniem problemów kształtowania tożsamości Asyryjczyków i Kurdów mieszkających w Iranie oraz Iraku.

„ 15.12.2022, czwartek, godz. 17.00, Bydgoskie Centrum Finansowe, ul. Jagiellońska 1 (wejście od ul. Gdańskiej)

Koncert muzyki kurdyjskiej – zespół Hamdam

Tworzy go grupa muzyków, piosenkarzy i tancerzy. Dariusz Rasouli – góral z północnego Ira-

nu. Ukończył Akademię Muzyczną w Teheranie. Studiował grę na neju (flecie), torze (lutni długoszyjkowej) i tombaku (inaczej zarb, instrument perkusyjny). Arad Emamgholi (daf, kurdish instrument), Wojciech Lubertowicz (orientalne instrumenty perkusyjne), Piotr Kopietz (accordion), Mateusz Szemraj (robab), Apsara Afsanesara (taniec), Sadollah Nasiri (śpiew).

Wydarzenia:

„ 2.12.2022, piątek, godz. 18.00, gmach główny MOB, ul. Gdańska 4

Wernisaż wystawy pokonkursowej

Wymarzone Muzeum. Na tropie baśni

Znamy już wyniki czwartej edycji konkursu W ymarzone Muzeum. Adresatem były dzieci przedszkolne, uczniowie klas I–VI szkół podstawowych i integracyjnych oraz specjalnych z województwa kujawsko-pomorskiego. Na konkurs wpłynęły 142 prace. Są to ilustracje wybranych fragmentów baśni Marii Konopnickiej O krasnoludkach i sierotce Marysi. Laureatów poznamy osobiście na wernisażu wystawy p okonkursowej.

Wystawy czasowe:

Anna Sobol-Wejman i Stanisław Wejman (Galeria Sztuki Nowoczesnej, ul. Mennica 8, Wyspa Młyńska; wystawa czynna do 15.01.2023)

Wystawy stałe: Obrazy nie-/rzeczywistości. Inspiracje i aspiracje Jan Stanisławski i uczniowie z kolekcji Wandy i Leonarda Pietraszaków (gmach główny MOB, ul. Gdańska 4)

Aptekarstwo bydgoskie (Apteka Pod Łabędziem, ul. Gdańska 5)

Skarb Bydgoski (część numizmatyczna) (Europejskie Centrum Pieniądza, ul. Mennica 4)

Od Starego Rynku do placu Wolności. Spacer ulicami międzywojennej Bydgoszczy

(Spichrze nad Brdą, ul. Grodzka 7–11)

Na pograniczu Wielkopolski i Pomorza Bydgoszcz i region u zarania dziejów

fot. Wojciech Woźniak / MOB

W grodzie Bydgosta. Tajemnice życia wczesnośredniowiecznych

mieszkańców Bydgoszczy i okolic (Zbiory Archeologiczne, ul. Mennica 2)

Twórczość Leona Wyczółkowskiego (1852–1936)

(Dom Leona Wyczółkowskiego, ul. Mennica 7)

OBIEKT MIESIĄCA:

Sztuczna sól emska

W drugiej poł. XIX w. intensywny rozwój badań klinicznych spowodował, że lekarze, poznając istotę i złożoność procesów chorobowych, z aczęli zdawać sobie sprawę z tego, że medycyna nie dysponuje skutecznymi środkami, by w yleczyć pacjentów. Odnotowywano przy tym przypadki samouleczenia – naturalnych remisji, gdy choroby mijały dzięki siłom natury. By je wspomóc, eksponowano chorych na działanie przyrody, czego efektem był rozkwit istniejących do dziś uzdrowisk. Przyczyniło się to do wzrostu popularności wodolecznictwa, w tym spożycia wód mineralnych. Często butelkowano je i sprzedawano w aptekach. Pojawił się jednak problem. G dy dana apteka była znacznie oddalona od źródła, woda podczas transportu traciła swoje właściwości. Znając skład chemiczny wód mineralnych, potrafiono jednak przygotowywać preparaty rozpuszczalne w wodzie lub mleku, które o dpowiadały jakościowo naturalnym pierwowzorom. Powyższy obiekt to butelka ze sztuczną s olą emską zapewniająca pacjentom możliwość korzystania z substytutu wody mineralnej z Bad Ems. W dwudziestoleciu międzywojennym znajdowała się w ofercie bydgoskiej apteki „Pod Łabędziem”, a dziś jest eksponatem tamże, czyli w najmłodszym oddziale naszego muzeum.

inf. Janusz Milanowski

Opera Nova w Bydgoszczy

„ 2.12.2022, piątek, godz. 11.00

„ 3.12.2022, sobota, godz. 19.00

„ 4.12.2022, niedziela, godz. 18.00

Alicja w Krainie Czarów – balet w dwóch aktach

Muzyka: Przemysław Zych. Realizatorzy: inscenizacja i choreografia: Robert Bondara, kierownictwo muzyczne: Jagoda Brajewska, scenografia i kostiumy: Martyna Kander, współpraca muzyczna: Jacek Brzoznowski, współpraca scenograficzna: Maksymilian Mac, reżyseria

świateł: Maciej Igielski, projekcje multimedialne: Adam Keller, asystenci choreografa: Małgorzata Chojnacka, Stephane Aubry.

R obert Bondara to uznany choreograf o światowej renomie. Tworzył dla Litewskiego Narodowego Teatru Opery i Baletu w Wilnie, Czeskiego B aletu Narodowego, Chemnitz Ballett, West Australian Ballet, Company E w Waszyngtonie, Moskiewskiego Akademickiego Teatru Muzycznego im. Stanisławskiego i Niemirowicza-Danchenki, Kieleckiego Teatru Tańca, Opery Śląskiej w  Bytomiu, Opery na Zamku w Szczecinie, Baletu Opery Wrocławskiej, Polskiego Baletu Narodowego. Jego choreografie były prezentowane m .in. w Finlandii, we Włoszech, w USA, Japonii, Australii. Dla baletu Opery Nova przygotował trzy spektakle: Zniewolony umysł, Stabat Mater. Harnasie (dwa jednoaktowe balety składające się na wieczór z muzyką K. Szymanowskiego) oraz – pierwszy w jego artystycznym dorobku – balet dla dzieci. Libretto bazuje na powieści Carrolla, choreograf wprowadził na scenę większość znanych z książki postaci. Wyzwaniem było oddanie językiem tańca nonsensownego humoru literackiego pierwowzoru. Oprócz tancerzy Opery Nova udział biorą także dzieci ze Studia Baletowego.

„ 9.12.2022, piątek, godz. 19.00

„ 10.12.2022, sobota, godz. 19.00

„ 11.12.2022, niedziela, godz. 18.00

Księżniczka czardasza – operetka

Emmericha Kálmána

Kierownictwo muzyczne: Piotr Wajrak, reżyseria: Wojciech Adamczyk, choreografia: Zofia Rudnicka, kostiumy: Maria Balcerek, scenografia: Marcelina Początek-Kunikowska, przygotowanie chóru: Henryk Wierzchoń.

Arcydzieło operetki powstawało w przededniu I wojny światowej. Libretto oddaje prawdę o zmieniającym się świecie: przemianach w obyczajowości, rozpadzie starych struktur społecznych. W  1914 r. Kálmán mógł już liczyć na współpracę z najwybitniejszymi librecistami wiedeńskimi. Leo Stein i Béla Jenbach przedstawili mu libretto osnute wokół miłości syna arystokratycznej rodziny austriackiej zbliżonej do dworu cesarskiego do szansonistki z budapeszteńskiego teatrzyku. Kálmán pracował nad muzyką, gdy pracę przerwał mu wybuch I wojny światowej. Ostatecznie operetka miała premierę 13 listopada 1915 r. na scenie Johann-Strauss Theater. Odtąd datuje się jej pe łen sukcesów pochód przez najlepsze sceny muzyczne Europy. Reżyser Wojciech Adamczyk przeniósł akcję sceniczną do Polski lat 20. XX wieku: w  Warszawie i Wilnie, w modnym lokalu, którego bywalcami są m.in. sanacyjni oficerowie, w pałacu kresowej arystokracji, w wileńskim hotelu spotykają się gwiazda ekskluzywnych estrad Sylvia Varesco, w której żyłach płynie (chyba?) wino z okolic Egeru, i książę Edwin (w naszej realizacji noszący nazwisko Dowgiałło-Różycki i pieczętujący się herbem Janina). „Czardaszka” to absolutny hit frekwencyjny w Operze Nova i 53 przedstawienia wyprzedane na pniu.

„ 13.12.2022, wtorek, godz. 11.00 i 16.00, sala kameralna

„ 14.12.2022, środa, godz. 11.00 i 16.00, sala kameralna

Karnawał zwierząt (Le Carnaval des animaux)

Muzyka: Camille Saint-Saëns. Reżyseria: Agnieszka Płoszajska, scenariusz: Emil Płoszajski, choreografia: Michał Cyran, scenografia: Matylda Kotlińska, kierownictwo muzyczne: Marta

Alicja w Krainie Czarów. Chór. Robert Bondara. Opera Nova 2022. Fot. Andrzej Makowski

Szymańska, reżyseria świateł: Krzysztof Forgiel, układy i przygotowanie akrobatyczne: Anna Czarniecka, asystent reżysera: Dorota Borowicz, asystent choreografa: Anna Bebenow.

Ten cykl miniatur skomponowany przez Camilla Saint-Saënsa jest znakomitą „lekcją kształcenia słuchu” – rozpoznawania dźwięków poszczególnych instrumentów. Realizatorzy sytuują akcję na arenie cyrku, w którym występują ludzie zamienieni w zwierzęta. W fabule nie brakuje elementów komediowych. Akrobatycznymi umiejętnościami popisują się tancerze, a muzycy aktywnie włączają się w zadania aktorskie. Widzowie są świadkami niezwykłych przemian i doświadczają prawdziwie cyrkowych emocji. Spektakl wystawiany jest w sali kameralnej, przeznaczony dla wieku 5+.

„ 29.12.2022, czwartek, godz. 19.00

„ 30.12.2022, piątek, godz. 16.00 i 20.00

„ 31.12.2022, sobota, godz. 16.00 i 20.00

Koncerty Sylwestrowo-Noworoczne

Reżyseria: Sebastian Gonciarz, kierownictwo muzyczne : Maciej Figas, scenografia: Mariusz Napierała, choreografia: Paulina Andrzejewska, przygotowanie chóru: Henryk Wierzchoń. Wykonawcy: 15 solistów, balet, chór, orkiestra Opery Nova pod batutą Macieja Figasa.

Iluzoryczne wnętrza wyczarowane przez komputerowe projekcje, powietrzne akrobacje, karuzela zmieniających się obrazów scenograficznych, szczypta najpiękniejszych przebojów operowych i operetkowych, światowe przeboje musicalowe, filmowe, muzyki pop, szlagiery w nowych aranżacjach. Dużo tańca i humoru, duże tempo i dużo pomysłów na dobra zabawę. Wszystko, co może zachwycić 15-, 55- i 75-latków, złoży się na program Koncertów Sylwestrowo-Noworocznych (pięć z nich prezentowanych w grudniu, jeden w Nowy Rok 2023).

BSM

Klub „Arka” BSM

„ 7.12.2022, środa, godz. 17.30, ul. Konopnickiej 24A

Turniej Jednego Wiersza

Konkurs na najlepszy wiersz wcześniej niepublikowany. Prowadzenie: Stefan Pastuszewski.

„ 20.12.2022, wtorek, godz. 16.00, ul. Konopnickiej 24A

Warsztaty z ozdób choinkowych

Zajęcia plastyczne dla dzieci. Obowiązują zapisy pod nr. tel. 696 002 921.

D.K. Orion BSM

„ 8.12.2022, czwartek, godz. 17.30, ul. 16 Płk. Ułanów Wlkp. 1

Salon Literacki Oriona

Spotkanie świąteczne podsumowujące 2022 rok.

„ 14.12.2022, środa, godz. 17.00, ul. 16 Płk. Ułanów Wlkp. 1

Przy wigilijnym stole

Spotkanie Klubu Miłośników Sztuki.

„ 21.12.2022, środa, godz. 17.00, ul. 16 Płk. Ułanów Wlkp. 1

Wieczór kolęd

Spotkanie Klubu Miłośników Sztuki.

Plany pracy Klubu „Arka” i D.K. Orion BSM mogą ulegać zmianom, dlatego prosimy zaglądać na stronę internetową BSM: bsm.bydgoszcz.pl, w zakładkę „Domy Kultury”.

Polska Press

Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Bydgoszczy

„ 7.12.2022, środa, godz. 18.00, Biblioteka Główna Bydgoska Środa Literacka – Marzena

Lewandowska

Marzena Lewandowska urodziła się i wychowała w Bydgoszczy, następnie zamieszkała w Kowalu. Tam powołała do istnienia Ogólnopolski Konkurs Poetycki dla Dzieci i Młodzieży „Kujawy”. Reżyserowała też do własnych scenariuszy przedstawienia teatru dziecięcego, a także pisała teksty piosenek dla Don Wasyla i jego zespołu. Przede wszystkim jednak para się poezją. Zdobyła przeszło sto nagród i wyróżnień w konkursach literackich: ogólnopolskich i międzynarodowych, w tym I miejsce na Międzynarodowym Konkursie Poetyckim „Wrzeciono”, a także tytuł Mistrza Poezji Polskiej. Od roku 2003 jest członkiem Związku Literatów Polskich (oddział warszawski). Poza poezją popełnia małe formy dramatyczne oraz opowiadania. W roku 2019 otrzymała II Nagrodę w IV edycji konkursu Książka Przyjazna Dziecku za powieść W dobre ręce. Jest autorką wielu tomików wierszy.

„ 8.12.2022 i 22.12.2022, czwartki, godz. 11.00, Biblioteka Główna, sala wykładowa Projektor z audiodeskrypcją

BYDGOSZCZ

8 grudnia 2022 r., godz. 19.00

do

Biblioteka, przy współpracy z Fundacją Szansa dla Niewidomych, uruchomiła nowy Projektor dla osób niewidomych i słabowidzących. Wyświetlane filmy posiadają funkcję audiodeskrypcji. W grudniu zapraszamy na następujące seanse: – 8 grudnia: Ze wszystkich sił – reż. Nils Tavernier – 22 grudnia: Listy do M 3 – reż. Tomasz Konecki

59

-widowiskowa Łuczniczka, ul. Toruńska 59; bilety do nabycia na: kupbilecik.pl, ebilet.pl, oraz w Salonie Muzycznym Riff (ul. Śniadeckich 2)

The best of Ennio Morricone

Bydgoszcz stanie się centrum muzyki filmowej. A to za sprawą muzyki Ennia Morriconego. Na scenie blisko 100-osobowa orkiestra, chór i soliści. Usłyszymy największe hity ze świata kinematografii. Ponadto wspaniałej muzyce towarzyszyć będą obrazy przywołujące najbardziej znane kadry filmowe, zmieniając zwykły koncert w niezapomniane widowisko multimedialne. Wydarzenie jest hołdem dla twórczości Ennia Morriconego, autora muzyki do ponad 500 filmów oraz ponad 100 utworów muzycznych, laureata Oscarów, Złotych Globów oraz wielu innych nagród. Koncert trwa ok. dwóch godzin (z przerwą) i składa się z dwóch aktów.

„ 3.12.2022, godz. 12.00, Biblioteka Główna, sala wykładowa

Józef Herold – ukraińskie bajki na św. Mikołaja

Zapraszamy ukraińskie dzieci wraz z rodzicami na mikołajkowe spotkanie z bajkami Józefa Herolda, autora Bajek na cały tydzień. Utwory te zostały kilka miesięcy temu przetłumaczone na język ukraiński przez Svitlanę Breslawską. Trafiły już do ponad tysiąca dzieci w wieku od 5 do 11 lat. W czasie spotkania wszystkie dzieci otrzymają w prezencie książkę z imienną dedykacją od autora. Na zbiór bajek składają się: Zajączek Berti, Kura Rosolina, Żyrafa Maaaaaaaaaaaaaaagda, Lew Kameron, Słoń Ricardo, Tenor Caruzelli, Leśniczy Apolinary

Gry planszowe

Gry planszowe wypożyczać można w Wypożyczalni Multimedia 39 (ul. Długa 39) oraz w wybranych filiach miejskich na terenie miasta.

inf. Ewa Chałat

inf. Aleksandra Mariańska

W naszych zbiorach posiadamy różne gry dla miłośników planszówek – od juniora do seniora. Bezpłatnie wypożyczać gry może każdy użytkownik biblioteki posiadający aktualną kartę biblioteczną WiMBP w Bydgoszczy, który ukończył 13 lat. Użytkownik może jednorazowo wypożyczyć maksymalnie dwie gry na okres czterech tygodni. Zbiór gier planszowych prezentowany jest w katalogu internetowym biblioteki.

Kiermasz Taniej Książki

W Bibliotece Głównej trwa Kiermasz Taniej Książki, który zagościł u nas na stałe. Wydawnictwa popularnonaukowe, kryminały, romanse, biografie, poradniki, książki dla dzieci i młodzieży. Każdy znajdzie tu coś dla siebie w atrakcyjnej cenie. Zapraszamy od poniedziałku do piątku w godz. 8.00–19.00, a w sobotę 9.00–15.00.

Antykwariat online

W sprzedaży oferujemy dublety i druki zbędne, wycofane ze zbiorów oraz wydawnictwa własne. Proponujemy literaturę z różnych dziedzin wiedzy oraz książki dla dzieci i młodzieży. Czas realizacji zamówień wynosi 7 dni roboczych. Katalog dostępnych pozycji znajduje się na stronie biblioteka.bydgoszcz.pl.

Wirtualny spacer – Biblioteka

Bernardynów

Biblioteka Bernardynów mieści się w gmachu Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bydgoszczy. Poklasztorne zbiory należące niegdyś do bydgoskiego klasztoru bernardynów to najstarszy i największy z zachowanych w mieście księgozbiorów; jego początki sięgają schyłku XV wieku. Uruchomiliśmy nowe narzędzie umożliwiające spacer wirtualny po salach biblioteki. Aby rozpocząć zwiedzanie online, wystarczy wejść na stronę biblioteka.bydgoszcz.pl.

Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy

„ 3.12.2022, sobota, godz. 7.10, ul. Focha naprzeciwko Opery Nova Kultura na świeżym, wyprawy kobiece vol. 11: Z Koronowa do Bydgoszczy

Serdecznie zapraszam was na spacer z Koronowa do Bydgoszczy. Zapewniam malowniczą trasę, dużo wody (jeziornej) i lasu. Dotlenimy się, dotleni się nasza skóra i nawilżą włosy (wiecie, że to bardzo ważne elementy spaceru). Trasa wyniesie 26 km.  Kończymy przy pętli w Myślęcinku. Zbiórka jest o 7.10 na przystanku autobusowym przy ul, Focha, przy moście, naprzeciwko opery. Tak, wiem, że wcześnie, ale dni są teraz naj-

krótsze z najkrótszych, więc musimy się uwinąć przed zmrokiem. O 7.20 mamy autobus, więc proszę bez spóźnień. Proszę zabrać wysokie, wygodne buty trekkingowe (na pewno nieprzemakalne), ciepłe ubranie (najlepiej „na cebulkę”), jedzenie i herbatę w termosie.

„ 4.12.2022, niedziela, zbiórka o godz. 5.30 na Dworcu Bydgoszcz Główna Kultura na świeżym vol. 107: Z Przyłubia do Torunia

W Barbórkę zapraszamy was na spacer z Przyłubia do Torunia. Wysiadamy z pociągu o godz. 6.06 i wędrujemy czerwonym szlakiem przez las, dochodzimy do Wisły, trzymamy się malowniczego zbocza, by dojść do Zielonej Strugi. Dalej czeka nas spacer przez Wielką Nieszawkę i wzdłuż wału wiślanego, wśród pól i łąk, do niebieskiego szlaku, którym zejdziemy do Wisły i dalej – na most w Toruniu. Tam zobaczymy, czy będziemy od razu wracać pociągiem do Bydgoszczy, czy pójdziemy sobie na pizzę i następnie wrócimy spacerkiem na dworzec. Opcja bez pizzy – 23 km, opcja z pizzą –28 km. Weźcie wygodne i najlepiej wysokie buty, dużo jedzenia i ciepłą herbatę.

„ 4.12.2022, niedziela, godz. 12.00, kino Orzeł, ul. Marcinkowskiego 12–14; bilety: 5 zł Małe Animocje na mikołajki: Przytul mnie. Poszukiwacze miodu

reż. Anna Błaszczyk, Polska 2022, 4+, 70’, dubbing polski

Przytul mnie. Poszukiwacze miodu to historia dorastającego Misia, który w dniu swoich urodzin chce przeżyć pierwsz ą w życiu przygodę i wyruszyć do legendarnej Złotej Krainy. Pomysł ten nie spotyka się z aprobat ą lubiącego jaskiniowe pielesze oraz długie, spokojne drzemki Tatusia. Na widzów animacji czeka też nie lada gratka oraz niespodzianka: seansom towarzyszyć będzie pokaz świątecznego epizodu serialu.

Przytul mnie. Poszukiwacze miodu to nie tylko pierwszy od wielu lat pełnometrażowy polski film animowany dla młodych widzów, ale i ekranizacja bestsellerowych książek Proszę mnie przytulić autorstwa Przemysława Wechterowicza i Emilii Dziubak. Aby spełnić swoje marzenie o wyjątkowym torcie, Mi ś będzie musiał przekonać Tatusia, że wędrówka przez las ku Złotej Krainie może być przyjemna, oraz udowodnić, że jest wystarczająco dorosły, by ruszyć ku nieznanej przygodzie. Zagadkowe wskazówki przekazane bohaterom przez pszczoły wiodą Misie na skraj lasu, gdzie po raz pierwszy skonfrontują się z największą zagadką – tajemniczym i nieodgadnionym światem ludzi…

„ 7.12.2022, środa, kino Orzeł; darmowe wejściówki do odebrania w kasie MCK

W tym wieku można być szczęśliwym – godz. 15.00–16.00: film dokumentalny – godz. 16.00–17.00: debata z osobami, które wzięły udział w filmie, oraz z producentką

W skali globalnej populacja w wieku 60+ rośnie szybciej niż wszystkie inne grupy wiekowe. Zapytaliśmy seniorów i seniorki, jak wygląda ich życie podczas emerytury. Co robią w czasie wolnym? W jaki sposób realizują swoje pasje? Skąd czerpią energię do działania i co dziś napawa ich optymizmem?

„ 10.12.2022, godz. 12.00–15.00, foyer MCK, ul. Marcinkowskiego 12–14; wstęp wolny

Rządy Prawa Wspólna Sprawa

Sędziowie Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia we współpracy ze Stowarzyszeniem „Tak dla Polski” z udziałem miasta Bydgoszczy zapra-

Przytul mnie. Poszukiwacze miodu

szają na spotkanie, warsztaty, quizy konstytucyjne z nagrodami, prezentację filmu tematycznego w formule VR i rozmowy z sędziami Waldemarem Żurkiem, Pawłem Juszczyszynem oraz Bartłomiejem Starostą, a także sędziami bydgoskiego oddziału Iustitia przy wsparciu założyciela i prezes stowarzyszenia Lex Super Omnia – prokuratorów Krzysztofa Parchimowicza i Katarzyny Kwiatkowskiej, jak i niezależnych bydgoskich prokuratorów tego stowarzyszenia.

Jest wiele tematów, które dzielą Polaków każdego dnia. Ale czy kwestia podejścia do przestrzegania prawa powinna nas dzielić? Tutaj nie powinno być żadnych wątpliwości. To politycy często próbują wykorzystywać kwestie praworządności do swoich celów. Nie pozwalajmy na to. Każdemu Polakowi wolno oczekiwać przestrzegania prawa niezależne od tego, kto aktualnie rządzi, bo tylko wtedy podstawowe wartości ludzkie i obywatelskie będą gwarantowane i chronione. Każdy powinien mieć prawo do niezawisłego, sprawnie działającego sądu, niezależnie od tego, gdzie mieszka, w co wierzy czy jaki ma światopogląd. O tym jest właśnie nasz projekt. Chcemy łączyć Polaków w kwestii podejścia do fundamentalnych zasad państwa prawa, ponad wszelkimi podziałami. Chcemy zrozumienia różnych punktów widzenia na sądownictwo, tak aby wypracować w przyszłości jak najlepszy jego model. Chcemy partnerskiego dialogu z sędziami na ten temat w swobodnej atmosferze. Wszystko to chcemy osiągnąć poprzez serię spotkań i warsztatów lokalnych w całej Polsce oraz zorganizowanych podczas różnych targów i festiwali w latach 2022–2023. W ich trakcie chcemy wysłuchać przede wszystkim was, otwarci na wszelkie uwagi i dyskurs w kwestiach praworządności. Mówicie głównie wy, a my uważnie słuchamy, choć odpowiemy na każde pytanie.

„ 10.12.2022, sobota, godz. 19.00, sala kinowo-widowiskowa MCK; bilety dostępne w kasie MCK oraz na bilety24.pl

Projekt Volodia – Piosenki ulicy

Koncert piosenek folkloru miejskiego, tzw. ulicznych lub „szemranych”. W programie m.in. utwory popularyzowane w połowie XX wieku przez barda stolicy Stanisława Grzesiuka oraz piosenki lwowskie.

Zespół Projekt Volodia powstał w 2007 roku. Jego pomysłodawca Janusz Kasprowicz, muzyk, aranżer, autor tekstów, zaprosił wrocławskich muzyków grających na co dzień jazz, rocka, flamenco, bluesa, piosenkę literacką. Przedstawił on wizję zaaranżowania i wykonania utworów znanego barda i aktora Włodzimierza Wysockiego. Po pozytywnym i przychylnym przyjęciu przez odbiorców wydanej w 2011 pierwszej płyty live Piosenki Włodzimierza Wysockiego oraz

sukcesach na koncertach w całym kraju muzycy

wydali jeszcze cztery płyty, m.in. w 2020 album

Pocztówka ze Lwowa oraz w 2021 płytę Projekt Volodia gra Grzesiuka. I z tych dwóch ostatnich

albumów zespół wybrał piosenki najbardziej

rozśpiewanych miast: Warszawy i Lwowa, które prezentuje na scenie pod wspólnym tytułem Piosenki folkloru miejskiego. Projekt Volodia wystąpi w składzie: Janusz Kasprowicz (wokal, gitara basowa), Bogdan Bińczak (vinofon, akordeon,

instrumenty perkusyjne, melodyka, drugi wokal), Robert Gawron (banjo, ukulele, gitara klasyczna), Tomasz Burzyński (perkusja), Marcin Kotlarski (gitara elektryczna, chórki).

„ 11.12.2022, niedziela, godz. 17.00, sala kinowo-widowiskowa MCK

Jeden rytm wielu serc

Młodzieżowy Dom Kultury nr 4 pod patronatem Bydgoskiego Grantu Oświatowego pragnie zaprezentować spektakl taneczny poruszający temat zjawisk społecznych w codziennym życiu dzieci i dorosłych. Mówi o relacjach i procesach życia dzieci, nastolatków i dorosłych. Przedstawia sytuacje, które prowadzą do odnalezienia sedna życia. Tego, o czym tak często zapominamy: poszukiwaniu siebie, i tego, co sprawia, że czujemy życie. Grupę młodych artystów wspierają pedagodzy Magdalena Przepierska oraz Jacek Kwaśniak.

bierze się zupełnie nowa przestrzeń muzyczna, w której zespół operuje. Akustyczne, wręcz tradycyjne instrumentarium, jakim są trąbka, saksofon, fortepian czy gitara, zostały zastąpione programowanymi syntezatorami, a skłaniając się bardziej ku kompozycji, muzyka brzmi teraz mniej jazzowo i zawiera mniej improwizacji. Zamiast kontrabasu usłyszymy bas elektryczny, a perkusja jest właściwie jedynym instrumentem typowo akustycznym. Brzmienie płyty ma jednak bardzo organiczny charakter za sprawą wykorzystania również brzmień takich jak marimba, wibrafon, Rhodes piano czy pianino akustyczne. Album zabiera w podróż po jazzie, space rocku, funky i muzyce elektronicznej z destynacją w postaci rockowej piosenki, będącej jednocześnie utworem tytułowym. Bez względu na obszar gatunkowy, w którym porusza się zespół, CNE wciąż zachwyca dojrzałością i klasą.

„ 16.12.2022, piątek, godz. 20.00, sala kinowo-widowiskowa MCK; bilety dostępne w kasie MCK oraz na bilety24.pl

Contemporary Noise Ensemble –An Excellent Spiritual Serviceman

Po kilkuletniej przerwie Contemporary Noise

Ensemble powraca z nową płytą An Excellent Spiritual Serviceman. Brzmienie zespołu, jak również jego skład uległy sporej przemianie i stąd również

„ 17.12.2022, sobota, godz. 19.30, sala kinowo-widowiskowa MCK; bilety dostępne w kasie MCK oraz na bilety24.pl

Bydgoscy Muzycy w Hołdzie

Zapraszamy na ostatnią w tym roku odsłonę koncertów z cyklu Bydgoscy Muzycy w Hołdzie Grudniowa odsłona projektu poświęcona będzie rockandrollowym brzmieniom w świątecznym klimacie. Na scenie wystąpi plejada znanych muzyków z regionu oraz zaproszeni goście.

Projekt Volodia

Emcekowe Remanenty

„ 6 –24 grudnia 2022, barka „Lemara”

„ 17.12.2022, sobota, od godz. 16.00, Miejskie Centrum Kultury

Bydgoski Emcek kończy w tym roku 10 lat. Z tej okazji zapraszamy do naszej siedziby na Emcekowe Remanenty – za symboliczne kwoty kupić b ędzie można wydane przez nas w ciągu dekady książki, albumy, płyty, a także DVD z filmami. Będą też gadżety festiwalowe, unikalne plakaty i koszulki. Do tego muzyka na żywo, grzane wino i my – pracownicy Emceku.

Nasze wydawnictwa i gadżety będą też dostępne (od 6 grudnia) na barce „Lemara” w ramach Bydgoskiego Jarmarku Świątecznego.

„ 18.12.2022, niedziela, godz. 16.00 i 18.30, sala kinowo-widowiskowa; bilet: 20 zł, do nabycia

w kasie MCK

Koncert Bożonarodzeniowy  Magiczny czas…

Koncert w wykonaniu Zespołu Pieśni i Tańca Płomienie z MDK nr 4 oraz kapeli w składzie: Paulina Krakowian-Biernacka (skrzypce, suka biłgorajska), Krzysztof Biernacki (klarnet), Maciej Drapiński (akordeon), Jacek Kwaśniak (perskusjonalia), Michał Kwaśniak (skrzypce), Michał Stropa (akordeon).

W niezwykłym, melancholijnym czasie świąt Bożego Narodzenia Zespół Pieśni i Tańca Płomienie zaprasza państwa do wspólnego wigilijnego s tołu tradycji i magii. To niezwykle piękne spotkanie stanie się okazją do wędrówki po barwnym kalejdoskopie śpiewu, muzyki i tańca. Podczas wspólnego świętowania usłyszą państwo to, co w tym wyjątkowym czasie jest najpiękniejsze: radość oczekiwania, gwar wspólnego przeżywania, a także chwile zadumy nad pustym miejscem pr zy stole. Widowisko przy dźwiękach najpiękniejszych kolęd i pastorałek wprowadzi państwa w magiczny czas wspólnego przeżywania najpiękniejszych dni w ciągu roku.

„ 19.12.2022, poniedziałek, godz. 19; bilety: 10 zł, do nabycia w kasie MCK i na stronie bilety24.pl

Teatr wymyWammy – Epilog

Kiedy myślimy o pożegnaniu, pojawia się nam smutek, ale i radość z tego, że przez tyle lat wspólnie z wami mogłyśmy się tak bawić, tak śmiać, tak czuć wolność. Postanowiłyśmy z tej okazji jeszcze raz razem spędzić czas. Jesteście dla nas ważni, i to bardzo! Chcemy jak zwykle was trochę zaskoczyć i siebie przy okazji też. Zapewnimy małą podróż w przeszłość – tak, żeby łezka z akręciła się w oku. Uwaga! Jednym z punktów programu będzie teleturniej, ale taki z prawdziwego zdarzenia! Porozmawiamy, pośmiejemy się, ale i sprawdzimy, ile pamiętacie i jak czujne macie oko. Nie wybaczyłybyśmy sobie, gdybyśmy ten ostatni raz nie zagrały spektaklu! Tym razem postanowiłyśmy, że każda z nas wymyśli jakąś koncepcję; pozostałe aktorki dopiero na scenie dowiedzą się, jaki jest zamysł. Także czekają nas cztery różne historie. No i mamy nadzieję, że przybijemy sobie piątkę.

„ 26.12.2022, godz. 20.00; bilety dostępne w kasie MCK oraz na bilety24.pl Bisz & B.O.K Live Band – Dekada wilka Kontynuując serię tradycyjnych świątecznych koncertów Bisz z multiinstrumentalnym zespołem B.O.K zaprasza do Miejskiego Centrum Kultury na wyjątkowe wydarzenie. W związku z premierą nowej płyty bydgoskiego rapera, która powstała na dziesięciolecie Wilka chodnikowego, publiczność usłyszy przekrój najbardziej znanych utworów, które Bisz nagrał podczas mijającej dekady, a także utwory z nowego albumu. A wszystko to w wyjątkowych aranżacjach, z charakternym brzmieniem livebandu B.O.K.

„ 2 9.12.2022, godz. 16.30, sala kinowo-widowiskowa MCK; bilety dostępne w kasie MCK oraz na bilety24.pl

Metalowe Zakończenie Roku

Po trzech latach przerwy zapraszamy na VIII edycję Metalowego Zakończenia Roku. W tej edycji zagrają: Tiberius, Ballbreaker, Orgasmatron oraz Polish Metal Alliance.

Projekt Polish Metal Alliance powstał w marcu 2020 podczas wprowadzenia pierwszego lockdownu. Wokalista Maciej Koczorowski (Chainsaw) zaprosił kilku znajomych muzyków do nagrania coveru The Trooper Iron Maiden. Udział wziął doświadczony gitarzysta Jarek Chilkiewicz z zespołu Piotra Cugowskiego (ex-Bracia). Sekcję stworzyli perkusista Łukasz Tomczak z zespołu Immalum oraz Sorry Boys, basista Tomasz Targosz (Ceti) oraz drugi gitarzysta Marek „Spider” Pająk znany z zespołu Vader. Drugim wokalistą został Krzysiek Sokołowski z zespołu Nocny Kochanek, a skład tego utworu uzupełnił Piotr Cugowski i legenda polskiego heavy metalu Wojciech Hoffmann z Turbo. Utwór szybko stał się hitem, krążąc w internecie. Wideo w serwisie YouTube po dwóch latach od premiery obejrzało ponad 800 tys. osób, co stanowi znakomity wynik, jak na metalowy cover nagrany w takiej for-

mie. Niespodziewanie pozytywny feedback wśród fanów spowodował, że Polish Metal Alliance poszło za ciosem, pół roku później dając do odsłuchu klasyka Judas Priest Painkiller z gościnnym udziałem Grzegorza Skawińskiego (Kombii). Później przyszedł czas na inne covery, a projekt ma w planach wydanie jeszcze kilku utworów… Orgasmatron to supergrupa, muzyczny kolektyw hołdujący twórczości m.in. Lemmy’ego Kilmistera i Motörhead, złożony ze znakomitości polskiej sceny rockowo-metalowej. Na chwilę obecną zespół tworzą muzycy Acid Drinkers, Gomor, Flapjack, Turbo i Ceti.

Zespół Pałacowo-Parkowy w Ostromecku

„ 11.12.2022, godz. 12.00–20.00 800 lat Ostromecka – jubileuszowe świętowanie

W 2022 roku mija 800 lat od najstarszej wzmianki na temat Ostromecka. Z tej okazji przygotowaliśmy różne atrakcje – warsztaty, wernisaż wystawy, poczęstunki.

– godz. 12.00: Dlaczego pieczemy pierniki na święta? – rodzinne warsztaty lukrowania pierników i słodkie opowieści. Koszt: 50 zł od uczestnika. Liczba miejsc: 15, zapisy: recepcja@ palaceostromecko.pl;

– godz. 15.00: Źródła. Sztambuch Ostromecki – wernisaż wystawy w Pałacu Nowym, poświęconej dziejom wsi i jego mieszkańców. Forma otwartego kobiecego gabinetu zachęca do zwiedzania wnętrza wypełnionego fotografiami, pamiątkami,

fot. Paweł Paszko

artykułami prezentującymi najważniejsze wątki z ostromeckiego kalendarium. Ważną częścią są wspomnienia gromadzone w archiwum historii mówionej. Jest to miejsce, w którym zarówno lokalna społeczność, jak i przybysze mogą zostawić cząstki przeżyć i wspomnień związanych z Ostromeckiem. Dzięki nim powstaje żywa, fascynująca mozaika pozwalająca lepiej zrozumieć fenomen tego niezwykłego miejsca. Koncepcja: dr Agnieszka Wysocka, Anna Kornelia Jędrzejewska, aranżacja plastyczna: Bożena Januszewska, Marta Wiśniewska.

– godz. 12.00–18.00: podwieczorek w pałacu

Z okazji wydarzenia przez cały dzień wstęp do Zespołu Pałacowo-Parkowego w Ostromecku jest wolny. Dla gości przygotowano symboliczny słodki poczęstunek.

„ 18.12.2022, godz. 16.00, Pałac Nowy w Ostromecku Koncert świąteczny na trzech instrumentach

w wykonaniu Katarzyny Wesołowskiej

Katarzyna Wesołowska (klawesyn, pianoforte, fortepian). Program koncertu: Joseph-Nicolas-Pancrace Royer – Pieces de clavecin, Premier

Livre: Allemande, La Sensible, La Marche des Scythes; Ludwig van Beethoven – Sonata As-dur op. 110: I. Moderato cantabile molto espressivo, II. Allegro molto, III. Adagio ma non troppo – Allegro ma non troppo; Johannes Brahms – Intermezza op. 117: Intermezzo nr 1 Es-dur, Intermezzo nr 2 b-moll, Intermezzo nr 3 cis-moll

Katarzyna Wesołowska – pianistka, klawesynistka, scenografka. Absolwentka Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy oraz

ASP w Warszawie. Ukończyła studia magisterskie i podyplomowe w klasie fortepianu prof. M. Murawskiej oraz studia licencjackie w klasie klawesynu prof. U. Bartkiewicz, gdzie obecnie jest dyplomantką studiów magisterskich. Doskonaliła swoje umiejętności na kursach mistrzowskich i warsztatach w kraju i za granicą pod okiem wybitnych artystów.

Fundacja Art Mintaka

„ 16–18 grudnia 2022, piątek–niedziela, godz. 19.30, Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczó łkowskiego, ul. Gdańska 4; wszystkim koncertom towarzyszą prezentacje prac Krzysztofa Grusego

Świąteczny Festiwal – Art Mintaka

PROGRAM:

„ 16.12.2022, piątek

Recital Stypendystów Szymona

Nehringa i Fundacji Art Mintaka

I) Georgi Vasilev (fortepian): Anton Webern –Wariacje op. 27; Jan Widlarz (fortepian): Kazimierz Serocki – Suita Preludiów (I–IV); Jan Bieniasz (fortepian): Gyorgy Ligeti – Piano Etude XIII

II) Adam Kałduński (fortepian): Olivier Messiaen – Vingt regards sur l’enfant-Jésus – I. Regard du Père; Leos Janacek – Sonata 1 X 1905; Issac Albeniz – Iberia, tom III: El Albaicin; Sergiusz Prokofiew –7. Sonata op. 83.

III) NeoQuartet: Karolina Piątkowska-Nowicka (I skrzypce), Paweł Kapica (II skrzypce), Michał Markiewicz (altówka), Krzysztof Pawłowski (wiolonczela): Paweł Szymański – to tylko muzyka na elektryczny kwartet smyczkowy i elektronikę; Aleksandra Kaca – Neve na elektryczny kwartet smyczkowy i elektronikę (prawykonanie zamówione przez Fundację Art Mintaka).

„ 17.12.2022, sobota

I) Adam Kałduński (fortepian): Aleksander Skriabin – Pięć preludiów op. 16; Karol Szymanowski – Mazurki op. 62 (wybór); Michał Dobrzyński – Dwa preludia; Zbigniew Bargielski – Elegia, Kołysanka i Kaprys; Paweł Mykietyn – Cztery preludia; Hanna Kulenty – AtlantissSolo

II) RebelDuo: Dorota Nowak (sopran), Sara Wienczek (akordeon): Pawel Sławiński – Spacer po słowach; Marcin Wierzbicki – Ikebania; Zbigniew Bargielski – Kilka minut obecności… czyli poemat domniemany; Stanisław Moryto – 5 Pieśni do słów Tadeusza Kobierzyckiego

III) NeoQuartet: Karolina Piątkowska-Nowicka (I skrzypce), Paweł Kapica (II skrzypce), Michał Markiewicz (altówka), Krzysztof Pawłowski (wiolonczela): Witold Lutosławski – String Quartet; Rafał Gorzycki – Requiem na kwartet smyczkowy, elektronikę i syntezator mowy (prawykonanie zamówione przez Fundację Art Mintaka).

„ 18.12.2022, niedziela

I) Kamil Pater (gitara, elektronika): Kamil Pater – Guitar Solo Set

II) NeoQuartet: Karolina Piątkowska-Nowicka (I skrzypce), Paweł Kapica (II skrzypce), Michał Markiewicz (altówka), Krzysztof Pawłowski (wiolonczela): Wojciech Błażejczyk – PostQuartet na kwartet smyczkowy i elektronikę (prawykonanie); Aleksander Kościów – Noumen IV na kwartet smyczkowy z elektroniką (prawykonanie zamówione przez Fundację Art Mintaka).

III) Szymon Nehring – recital fortepianowy: Claude Debussy – 6 preludiów z 1 zeszytu; Herman Nehring – 2 Romanse, Humoreska op. 5, 3 preludia op. 10; Franz Liszt – Les cloches de Geneve, Vallée d’Obermann

Stowarzyszenie Koloroffon

„ 9.12.2022, piątek, godz. 20.30, kino Orzeł MCK, ul. Marcinkowskiego 12–14, wstęp wolny Pamiętnik gapiów 2022 – premiera wydawnictwa, spotkanie i projekcja filmowa

Giełda na Chemiku, skatepark w Myślęcinku, stary Torbyd – to tylko niektóre miejsca opisane w tegorocznym wydaniu bydgoskiego Pamiętnika gapiów. Nowa edycja to nie tylko wspomnienia bydgoskich literatów, ale przede wszystkim zbiór haseł nadesłanych przez mieszkańców naszego miasta.

W 2020 roku Stowarzyszenie Koloroffon wydało na nowo książkę prof. Zbigniewa Raszewskiego Pamiętnik gapia. Bydgoszcz, jaką pamiętam z lat 1930–1945. Kiedy książka była już dostępna w bydgoskich księgarniach, organizatorzy zainicjowali nowe wydawnictwo o nazwie Pamiętnik gapiów, które miało swoją pierwszą edycję rok temu. W tym roku po raz pierwszy ogłoszono otwarty nabór tekstów do projektu i zaproszono do udziału bydgoszczan, którzy podzielili się swoimi wspomnieniami z młodości. Na kartach pamiętnika podróżujemy w czasie i przestrzeni między Skrzetuskiem, Osiedlem Leśnym, Bielawami czy północnym Okolem. Całość zredagowała i dopełniła swoimi hasłami Emilia Walczak. Partnerem projektu jest bydgoska „Gazeta Wyborcza”. Hasła są prezentowane na łamach lokalnej „Wyborczej” od listopada do końca grudnia, zarówno w wersji papierowej, jak i elektronicznej. Projekt współfinansuje miasto Bydgoszcz.

inf. Krzysztof Nowicki

Katarzyna Wesołowska

inf. Rafał Gorzycki

Biblioteka UKW

„ 7.12.2022, środa, godz. 18.00, Galerii Biblioteki UKW, ul. Szymanowskiego 3; wystawa czynna do 28.02.2023

Otwarcie wystawy malarstwa i rysunku Ignacego Bulli Twarze i satyra

Wprowadzenie do wystawy: Piotr Siemaszko

prywatnych w kraju i za granicą: Niemcy, Anglia, Dania, Szwecja, Francja, Austria, Australia, Japonia, USA. Jest ministerialnym rzeczoznawcą malar stwa współczesnego.

Wieczór poetycki z Justyną Kubiak i promocja jej debiutanckiego tomiku

Kaligrafia

Spotkaniu będzie towarzyszyć prezentacja fotografii autorki. Prowadzenie: Paulina Gawrych. Justyna Kubiak jest bydgoszczanką, od 16 lat mieszka w Solcu Kujawskim. Ukończyła studia historyczne w WSP w Bydgoszczy. Pracuje w Bibliotece UKW, obecnie w Oddziale Zbiorów Specjalnych. Współtworzy również projekt „Pamięć Bydgoszczan i Regionu”. Przepiękne stare księgi, rękopisy oraz inne zasoby tychże zbiorów przypomniały jej o pewnych dawnych zainteresowaniach i zainspirowały do pisania, dosłownie i w przenośni. Organizuje m.in. warsztaty ręcznego pisania w różnych stylach kaligraficznych. Od lat zajmuje się też fotografowaniem.

Muzeum Wojsk Lądowych

„ ul. Czerkaska 2, na zewnątrz budynku, w godzinach otwarcia muzeum; wstęp bezpłatny; wystawa czynna do czerwca 2023 Ne puero gladium. Miecza dziecku nie dawaj

Marie (Laure Calamy) dokłada wszelkich starań, by pogodzić wychowanie dwójki dzieci z pracą w jednym z luksusowych paryskich hoteli. Nie jest to łatwe, zwłaszcza że mieszka poza miastem, a codzienne dojazdy zajmują jej sporo czasu w i tak napiętym już grafiku. Kiedy wreszcie otwiera się przed nią szansa zawodowego awansu, jak na złość wybucha ogólnokrajowy strajk. System transportu publicznego, od którego uzależniona jest bohaterka, zostaje całkowicie sparaliżowany…

Ignacy Bulla urodził się w 1940 roku w syberyjskiej tajdze. W 1960 ukończył Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych w Bydgoszczy (tzw. „Turwidówka”). Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu (obecnie Uniwersytet Artystyczny) na Wydziale Malarstwa, Grafiki i Rzeźby. Dyplom z zakresu rzeźby uzyskał w 1967 r. Uprawia malarstwo, grafikę i rysunek (w tym satyryczny). Swoje prace eksponował na kilkudziesięciu wystawach indywidualnych, brał udział w ponad 20 wystawach środowiskowych i 18 ogólnopolskich, a  także uczestniczył w 8 wystawach międzynarodowych i prezentacjach sztuki polskiej za g ranicą: Bułgaria, Niemcy, Kanada, Francja, Anglia, USA, Grecja. Za swoją działalność otrzymał wiele nagród i wyróżnień oraz został odznaczony medalami m.in.: „Szeląg Bydgoski” – przyznany za szczególne zasługi w upowszechnianiu kultury i sztuki; medal im. Jerzego Sulimy-Kamińskiego – za wybitną działalność twórczą i  w uznaniu zasług dla kultury regionu Pomorza i Kujaw. Jego prace znajdują się w zbiorach Muzeum Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, w Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu, Muzeum Farmacji w Bydgoszczy oraz w zbiorach

W Muzeum Wojsk Lądowych 22 września br. otwarto wystawę o dzieciach żołnierzach, gdzie na tle wybranych przykładów z historii można prześledzić instytucjonalny (państwowy) i incydentalny charakter udziału dzieci w konfliktach zbrojnych, od czasów starożytnych (Sparta) po czasy współczesne. Przedstawiono również prawnomiędzynarodowe uwarunkowania dotyczące służby młodocianych w siłach zbrojnych oraz ich udziału w obecnie toczonych działaniach bojowych.

Pałac Młodzieży w Bydgoszczy

„ 1.12.2022, godz. 19.15

Seans filmowy: Na pełny etat

Reż. Eric Gravel, Francja 2021, 85 min. Bilety: 10/7 zł.

„ 1.12.2022, godz. 19.30

Pałacowe Planetarium, czyli obserwacje nieba przez teleskop

Główną atrakcją będzie planeta Saturn. Spotkanie przed budynkiem Pałacu Młodzieży poprowadzi Artur Wrembel. W przypadku niepogody odbędzie się prelekcja w sali 209.

„ 2.12.2022, godz. 10.00, sala widowiskowa Forum Olimpijczyków – Laboratorium

Zdolności

Konferencja naukowa dla uczniów zdolnych. Tematyka spotkania: dziedziny nauk ekonomicznych. Odbiorca: uczniowie szkół ponadpodstawowych i szkół podstawowych (klasy VII i VIII). W ramach konferencji odbędą się: prezentacje dorobku naukowego uczniów (laureatów i finalistów olimpiad i konkursów przedmiotowych ze szkół ponadpodstawowych w Bydgoszczy); prelekcje wygłaszane przez badaczy n. ekonomicznych, pasjonatów, którzy swymi wystąpieniami zachęcą młodzież do poszerzania wiedzy i dążenia do sukcesu. Zaproszenie przyjęła Małgorzata Madrak-Grochowska, dr n. ekonomicznych, wieloletni nauczyciel akademicki, trener i konsultant ekonomiczny. Wygłosi wykład Inflacja – bolesna lekcja ekonomii. Przewidywany czas spotkania: ok. 2 godz. zegarowych. Informacje i zgłoszenia: m.mackowiak@palac.bydgoszcz.pl, tel. 52 321 00 81 wew. 310.

inf. Barbara Maklakiewicz

inf. Wojciech Bartoszek

„ 3.12.2022, godz. 10.00, sala 115

Niezwykły umysł a funkcjonowanie w rodzinie

Warsztaty wsparcia psychologicznego dla rodziców pn. Budujemy relacje. Kształtowanie poczucia własnej wartości dzieci i młodzieży. Celem warsztatów jest wsparcie psychologiczne rodziców w procesie budowania relacji oraz kształtowania poczucia własnej wartości u dziecka jako czynnik chroniący zdrowie psychiczne. Prowadząca: Greta Haraś (na co dzień pracuje w Pałacu Młodzieży oraz w Wojewódzkiej Przychodni Zdrowia Psychicznego, gdzie zajmuje się diagnozą oraz terapią dzieci i młodzieży, prowadzi Treningi Umiejętności Społecznych, wspiera seniorów, prowadząc zajęcia psychoedukacyjne). Przewidywany czas spotkania: ok. 2 godz. dydaktycznych. W  zgłoszeniu należy podać: imię i nazwisko rodzica/ opiekuna, nazwę placówki, do której uczęszcza dziecko, e-mail. Udział w warsztatach jest bezpłatny. Zgłoszeń należy dokonywać do 1 grudnia: m.mackowiak@ palac.bydgoszcz.pl, tel. 52 321 00 81 wew. 310.

„ 4.12.2022, godz. 11.00, sala widowiskowa

Zabawowy Klub Filmowy Malucha dla

Rodzin „Zygzak”

Maluchy, które jeszcze nie miały okazji oglądać bajek w kinie, mają teraz swój prawdziwy filmowy klub. W ramach każdego spotkania prezentujemy 3 polskie animacje dla dzieci, takie jak: Reksio, Bolek i Lolek, Przygody Myszki czy Pampalini. Po projekcji animatorzy rozmawiają z dziećmi o przygodach bohaterów oraz zapraszają rodziny do wspólnej zabawy. Tym razem Zygzak w mikołajkowej odsłonie. Bilet: 12 zł od dziecka.

„ 5.12.2022, godz. 9.50

Pałacjada

Impreza sportowa w SP nr 41.

„ 5.12.2022, godz. 9.00

Seans filmowy dla szkół: Świąteczna

niespodzianka

Reż. Andrea Eckerbom, Norwegia 2022. Film dla szkolnych grup zorganizowanych. Bilet: 7 zł. Obowiązuje rezerwacja miejsc: 607 611 242.

„ 5.12.2022, godz. 11.00

Seans filmowy dla szkół: Vinski i pył niewidzialności

Reż. Juha Wuolijoki, Finlandia 2021. Film dla szkolnych grup zorganizowanych. Bilet: 7 zł. Obowiązuje rezerwacja miejsc: 607 611 242.

„ 6.12.2022, godz. 9.00

Seans filmowy dla szkół: Świąteczna niespodzianka

Film dla szkolnych grup zorganizowanych. Bilet: 7 zł. Obowiązuje rezerwacja miejsc: 607 611 242.

„ 6.12.2022, godz. 11.00

Seans filmowy dla szkół: Vinski i pył niewidzialności

Film dla szkolnych grup zorganizowanych. Bilet: 7 zł. Obowiązuje rezerwacja miejsc: 607 611 242.

„ 6.12.2022

17 gram miłości – XI ogólnopolski konkurs literacki Droga… Rozstrzygnięcie konkursu.

„ 8.12.2022, godz. 11.00, sala widowiskowa Konkurs wiersza i piosenki przedszkolnej Zabawa w rymy i rytmy

„ 8.12.2022, godz. 19.15

Seans filmowy: Orzeł. Ostatni patrol

Reż. Jacek Bławut, Polska 2022, 104 min. Bilety: 10/7 zł.

Jest rok 1940. Gdy na plażach Dunkierki trwa gorączkowa ewakuacja alianckich żołnierzy, skryty w głębinach Morza Północnego sunie supernowoczesny polski okręt podwodny ORP „Orzeł”. Doskonale wyszkolona załoga ma na swoim koncie spektakularne czyny, w tym brawurową ucieczkę z Tallina i zatopienie niemieckiego transportowca „Rio De Janeiro”. Teraz staje przed niebezpieczną misją, w trakcie której będzie musiała zmierzyć się nie tylko z zagrożeniem w postaci min podwodnych, bomb głębinowych, wrogich okrętów i patrolujących teren samolotów, ale również z coraz bardziej napiętą atmosferą na pokładzie…

z ciągłymi zmianami stosunkowo niewielkim nakładem energii psychicznej i fizycznej. Prowadzące: Katarzyna Tłok i Edyta Szott – pedagodzy z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej nr 1 w Bydgoszczy. Przewidywany czas spotkania - ok. 3 godz. dydaktycznych. Liczba miejsc ograniczona. Decyduje kolejność zgłoszeń. Udział w warsztatach jest bezpłatny. Informacje i zgłoszenia do 5 grudnia: m.mackowiak@palac.bydgoszcz.pl, tel. 52 321 00 81 wew. 310.

„ 12.12.2022, godz. 9.30 i 11.00, cena: 2 zł/os. Audycja muzyczna Kiedy zima się zaczyna

Kontakt w sprawie rezerwacji biletów: tel. 660 448 499.

„ 13.12.2022, godz. 11.00, sala widowiskowa

Wszechnica

Spotkanie z psycholog Gretą Haraś: Relacje. O potrzebie dialogu – czy potrafimy rozmawiać, a zwłaszcza czy umiemy słuchać? Wykład i warsztaty z komunikacji.

„ 15.12.2022, godz. 19.15

Seans filmowy: Rimini

Reż. Ulrich Seidl, Niemcy, Austria, Francja 2022, 114 min. Bilety: 10/7 zł.

Richie Bravo (Michael Thomas), mimo że wciąż nosi się jak gwiazda rocka, najlepsze lata artystycznej kariery ma już za sobą. Podstarzałemu austriackiemu szansoniście pozostało jedynie odcinać kupony od dawnej popularności. Jednak na grupach emerytów, odwiedzających poza sezonem włoskie Rimini, jego tlenione blond włosy, błyszczący garnitur oraz głos wciąż robią spore wrażenie. Mężczyzna skrupulatnie to wykorzystuje. W trakcie wieczornych występów w hotelu prezentuje dawne muzyczne szlagiery. Sprzedaje pamiątki, w razie potrzeby wynajmie swoją willę, a dla najwierniejszych fanek będzie też świadczył inne usługi…

„ 16.12.2022, godz. 17.00, sala widowiskowa Listy do Świętego Mikołaja

Finał cyklicznej akcji organizowanej przez Pałac Młodzieży wspólnie z uczniami i nauczycielami VIII LO. Od wielu już lat w grudniu młodzież z „ósemki” staje się pomocnikami Świętego Mikołaja – organizuje zbiórkę pieniędzy, odpowiada na listy i przygotowuje paczki świąteczne dla dzieci z Klubu Rozwijania Aktywności Dziecięcej „Promyczek”. Akcję kończy wspólna impreza połączona z kolędowaniem i wręczaniem prezentów.

„ 9.12.2022, godz. 9.30, sala 115 Poradnia Rozwoju Zdolności

Warsztaty wsparcia psychologicznego dla uczniów zdolnych. Tematyka spotkania: Trening twórczości. Odbiorca: uczniowie szkół podstawowych (klasy VII i VIII) i ponadpodstawowych. Celem warsztatów jest rozwijanie potencjału uczniów, przygotowanie ich do tworzenia rzeczy nowych i wartościowych, a także rozwinięcie zdolności przystosowawczych tak, aby potrafili w sposób twórczy i nowatorski podchodzić do różnorodnych problemów oraz dawać sobie radę

„ 19.12.2022 godz. 10.30 i 12.00

Zabawowy Klub Filmowy Malucha „Zygzak”

Podczas spotkań przedszkolaki oglądają 3 polskie filmy animowane dla dzieci (np. Reksio, Bolek i Lolek, Miś Kudłatek, Pampalini, Przygody Myszki). Świąteczne pokazy przeplatane są rozmową z dziećmi na temat filmu, a także licznymi tematycznymi zabawami ruchowymi i animacjami muzycznymi. Obowiązują wcześniejsze zapisy grup.

„ 2 2.12.2022, godz. 19.15

Seans filmowy: Pasażerowie nocy

Reż. Mikhaël Hers, Francja 2022, 111 min. Bilety: 10/7 zł. W noc wyborczą 1981 roku na ulice Paryża wychodzą zwolennicy nowego prezydenta, świętując zwycięstwo. W tym samym czasie Elisabeth po odejściu męża zostaje sama z dwójką nastoletnich dzieci. Znajduje pracę w nocnej audycji radiowej i poznaje tam Talulah, bezdomną nastolatkę, którą zaprasza do swojego domu. Dzięki niej Talulah po raz pierwszy doświadcza rodzinnego ciepła i opieki. Wkrótce dziewczyna znika, lecz jej potrzeba wolności wpłynie na życie Elisabeth i jej bliskich, którzy nabiorą pewności siebie i podejmą ryzyko, zmieniające bieg ich życia…

inf. Dominik Wierski

Kujawsko-Pomorskie

Centrum Kultury w Bydgoszczy

„ 1.12.2022, czwartek, godz. 11.00, wstęp wolny Prelekcja Profilaktyka chorób zakaźnych gwarantem zdrowia

Prelekcja na temat chorób zakaźnych organizowana we współpracy z Wojewódzką Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną w Bydgoszczy.

„ 1.12.2022, czwartek, godz. 18.00, wstęp wolny Zauroczeni pięknem: Postimpresjoniści, czyli jak pokazać „coś więcej”

Impresjoniści byli tymi, którzy w pewnym sensie rozpoczęli „rewolucję” w sposobie i technice malarskiego obrazowania. Jednak dla wielu twórców ich podejście do uwiecznianego na płótnie obrazu świata było zbyt powierzchowne i efemeryczne. Postimpresjoniści zwrócili uwagę na zupełnie nowe problemy, obce ich poprzednikom. O tym wszystkim będzie można usłyszeć na kolejnym wykładzie dr. Mateusza Solińskiego przybliżającym arkana i tajemnice współczesnej sztuki.

„ 2.12.2022, piątek, godz. 18.00, wstęp wolny Spotkanie autorskie o książce Ilustrowany przewodnik po cmentarzu Starofarnym w Bydgoszczy

Do księgarń trafił pierwszy w historii Ilustrowany przewodnik po cmentarzu Starofarnym w Bydgoszczy Marka K. Jeleniewskiego, który przybliża życiorysy wielu spoczywających tam osobistości. Prowadzenie: Wojtek Sobociński.

„ 3.12.2022, piątek, godz. 16.00, wstęp wolny …i żeby się spotkać i pogadać: O co kaman z tą rzeczywistością?

Podczas podsumowującego mijający rok spotkania wspólnie z Violettą M. Wiśniewską zastanowimy się, jak sięgnąć poza granice codzienno -

ści, porozmawiamy o „tak zwanym życiu”, które bywa trudne, bo „jak pewnie słyszycie z wielu źródeł – światy się nakładają”. Otrzymamy wskazówki, w jaki sposób odczytać synchroniczne podpowiedzi wszechświata, który mówi, co robić, by życie było skrojone na miarę naszych potrzeb i możliwości.

„ 6.12.2022, wtorek, godz. 9.00, koszt: 10 zł/os., płatne w dniu wydarzenia w siedzibie KPCK

LEKcja w teatrze – warsztaty dla grup zorganizowanych

Cykl warsztatowych teatralnych spotkań dla grup zorganizowanych w wieku 5–15 lat. W spotkaniach mogą wziąć udział grupy przedszkolne i szkolne po uprzednim zarezerwowaniu i umówieniu terminu. Program warsztatów dostosowany jest do konkretnej grupy. W ramach z ajęć uczestnicy poznają tajniki sztuki teatralnej, uzyskują odpowiedź na niewyjaśnione dotąd i nurtujące ich pytania z dziedziny teatru, wykonują podstawowe zadania aktorskie, biorą udział w z abawach wprowadzających w świat sceny. Odbiorcy warsztatów nierzadko mają możliwość obejrzenia miniteatru lalkowego w wykonaniu pracowników Działu Artystycznego KPCK. Zespół warsztatowy nie powinien przekroczyć 25 uczestników + maks. 2 opiekunów. W zależności od kolejności zgłoszeń zapisujemy pierwszą chętną grupę i dostosowując się do ram wiekowych dzieci lub młodzieży, realizujemy program zajęć. Uczestnicy przynoszą ze sobą luźny strój, miękkie zamienne obuwie oraz wodę do picia. Czas trwania warsztatów to ok. 1,5 h. Kontakt: artystyczny@kpck.pl.

„ 8.12.2022, czwartek, godz. 11.00–18.00, ul. Toruńska 28, wstęp wolny Kiermasz Bożonarodzeniowy Warsztatu Terapii Zajęciowej

Będzie można zobaczyć oraz kupić niepowtarzalne efekty ciężkiej pracy podopiecznych WTZ – m.in. kartki i stroiki świąteczne, ozdoby choinkowe, wyroby ceramiczne i z papierowej wikliny. Środki finansowe uzyskane podczas kiermaszu przeznaczone zostaną w całości na działania z zakresu rehabilitacji społecznej.

„ 8.12.2022, czwartek, godz. 18.00, wstęp wolny Czytajmy się!: Na skrzyżowaniu śmierci i spokoju

Książka Za lasami Moniki Litwinow-Cieślewicz rozpoczyna się jak typowy kryminał. W niewielkim lasku pod Koninem mieszkaniec odnajduje zwłoki nastolatki. W tym samym czasie w mieście pojawia się uciekinierka ze szpitala psychiatrycznego, skazana za próbę zabójstwa własnego dziecka. Artur Gawron, lekko neurotyczny i aspołeczny leśniczy z licencją prywatnego detektywa, postanawia zająć się sprawą śmierci dziewczyny, kiedy policja odnajduje przy jej zwłokach dobrze znany mu przedmiot. Związek ofiary z harcerstwem i bliskimi osobami Artura zmusza go do oderwania się od sprawy swojej nieżyjącej od pięciu lat żony… Monika Litwinow-Cieślewicz, ur. w 1986 w Koninie, z wykształcenia dr n. pedagogicznych i założycielka Centrum Terapii i Edukacji Bajarnia.

Na co dzień zajmuje się terapią z psami, bajkoterapią i jogą dla dzieci. Prowadzenie: Alicja Dużyk.

„ 9.12.2022, piątek, godz. 18.00, wstęp wolny Piękna nasza Polska cała: Poznańscy

Bambrzy – historia niezwykła – wernisaż wystawy i prelekcja

W XVIII wieku, w wyniku zarazy, wsie leżące wokół Poznania zostały wyludnione i zniszczone, a tym samym Poznań został pozbawiony znaczących źródeł dochodów. Aby zasiedlić i odbudować wsie, władze miasta wydały odezwę skierowaną do Bambergu w południowej Frankonii, która miała zachęcić osadników zza zachodniej granicy do osiedlenia się w podpoznańskich wsiach (obecnie wsie te stanowią dzielnice Poznania). W latach 1719–1753 kilkoma falami przywędrowali do Wielkopolski rolnicy z Bambergu i od swego miejsca zamieszkania nazwani zostali Bambrami. Bambrzy i ich potomkowie wnieśli w kulturę wsi podpoznańskich wiele nowych zasad związanych z uprawą roli, pożywienia, budownictwa, jak również nową obrzędowość i piękne stroje. Ich obecność na ziemiach Wielkopolski to historia barwna i zaskakująca. Piękny pomnik Bamberki na Starym Rynku w Poznaniu to dowód ich asymilacji, a jednocześnie zachowania tradycji i własnej tożsamości. Z apraszamy do Salonu Hoffman na wystawę i spotkanie z przedstawicielami poznańskich Bambrów.

„ 13.12.2022, wtorek, godz. 18.00, wstęp wolny Literatura w Centrum: świąteczne

podsumowanie

Tym razem będzie inaczej: oprócz atrakcji implikowanych świętami przewidziane zostały niespodzianki.

Pomnik Bamberki

„ 15.12.2022, czwartek, godz. 18.00, wstęp wolny

LXIII Spotkanie z Historią u Hoffmana: Prawosławie w Bydgoszczy

Bydgoszcz na przestrzeni wieków podlegała wielu przemianom – etnicznym, urbanistycznym, politycznym, ale także religijnym. Można by rzec, że przez większość czasu swego istnienia miasto miało proweniencję katolicką. W o kresie zaboru pruskiego dużą rolę odgrywał kościół ewangelicki. Wiadomo, że mieszkańcami miasta byli również żydzi – wyznawcy judaizmu. O innych wyznaniach i konfesjach dawnych i współczesnych mieszkańców miasta niestety zapominamy. Stąd pragniemy przybliżyć państwu historię prawosławia w Bydgoszczy, które ma swój wkład w koloryt naszego miasta. Spotkanie poprowadzi ks. Marian Radziwion, proboszcz parafii prawosławnej pw. św. Mikołaja Cudotwórcy w Bydgoszczy.

folklorystycznym czy religijnym. Współczesne odczytanie pie ś ni żałobnych poł ąc zone zostało z choreografią i wzbogacone o nowoczesne kostiumy. Jest wynikiem procesów związanych z dialogiem oraz integracją osób w różnym wieku – bardzo młodych i seniorów. Tematyka ż a łoby i ś mierci, wzięta na warsztat, poddana obróbce, swoistej wręcz wiwisekcji oraz reinterpretacji, zostaje „oswojona”. Owo oswojenie i pewnego rodzaju akceptacja przenoszą nas w nieschematyczne rejony doznań.

„ 17.12.2022, sobota, godz. 12.00

„ 21.12.2022, sobota, godz. 17.00

Bilety w cenie 10 zł/os. do nabycia w siedzibie KPCK oraz na biletyna.pl Spektakl świąteczny na motywach baśni H.Ch. Andersena Dziewczynka z zapałkami

śpiewu podstawowych pojęć i problemów oraz wskazanie dalszego kierunku rozwoju wokalnego. Koszt konsultacji (45 min) wynosi 30 zł, zapisy: muzyka@kpck.pl.

Młodzieżowy Dom Kultury nr 1 w Bydgoszczy

„ 2.12.2022, piątek, godz. 9.30

XXV Muzyczna Jesień

„ 16.12.2022, piątek, godz. 18.00, wstęp wolny Pieśni żałobne – spektakl na podstawie tekstów prof. Zbigniewa Mikołejki

i Grzegorza Pleszyńskiego

Zapraszamy na nowe odczytanie pieśni żałobnych, stanowiące rezultat międzypokoleniowych warsztatów oraz kreacji Chóru Społecznego Czarnego Karła. Grupa nawiązuje do pierwiastka polskiego uniwersum kulturowego, jaki stanowią p olskie pie ś ni ż a łobne, inspirując się obszarem sztuki ludowej, a także wykorzystując rodzime tradycje tanatyczne. Projekt odnosi się równocześnie do Dziadów Adama Mickiewicza oraz tradycyjnych Zaduszek. Wykonanie nie polega jednak na zwykłej rekonstrukcji w duchu

Spektakl familijny. Mieszkańcy XIX-wiecznego miasteczka, pochłonięci przedświąteczną k rzątaniną, nie dostrzegają biednej, zziębniętej istotki próbującej sprzedać choćby kilka zapałek za kromkę chleba. Wiemy, jak kończy się historia małej dziewczynki według duńskiego pisarza. Czy naszą bohaterkę czeka podobny los? Kogo symbolizuje dziewczynka z zapałkami? Spektakl premierowy zaprezentowany zostanie przez Teatr Kołowrotek działający przy KPCK w Bydgoszczy.

PONADTO W GRUDNIU:

Indywidualne konsultacje wokalne

Pracownia Muzyki zaprasza do udziału w indywidualnych konsultacjach muzycznych w dziedzinie śpiewu. W ramach zajęć omawiane są teoretyczne zagadnienia takie jak budowa aparatu mowy czy higiena głosu, a także praktyczne ćwiczenia z zakresu emisji głosu, technik wokalnych i pracy z mikrofonem. Podczas lekcji pracujemy także nad proponowanym przez ucznia materiałem. Konsultacje odbywają się bez ograniczenia wiekowego. Jednorazowe spotkanie ma na celu przedstawienie amatorowi

Finał konkursu tylko dla zaproszonych laureatów.

„ 4.12.2022, niedziela

Mistrzostwa Bydgoszczy w Grze Błyskawicznej w Szachach

„ 4.12.2022, niedziela

VII Mistrzostwa w Grze Błyskawicznej w Warcabach Stupolowych

„ 7.12.2022, środa

Warcabowy Turniej Mikołajkowy

Wewnętrzna impreza Działu Warcabowego.

„ 9.12.2022, czwartek, godz. 10.00

Mikołajki w Klubie Malucha

Miłe spotkanie naszych maluchów z prawdziwym Mikołajem, który nie tylko przynosi prezenty, ale i bardzo chętnie bawi się ze wszystkimi dziećmi. Razem z rodzicami dzieci wykonają kartki i ozdoby bożonarodzeniowe na wystawę świąteczną. Ponadto przygotują dla Mikołaja niespodziankę w postaci piosenek i wierszyków.

inf. Anna Serwach

„ 10.12.2022, sobota, godz. 10.00

XXI Amatorski Przegląd Gitarowy

Uczestnikami przeglądu są soliści i zespoły gitarowe w kategoriach wiekowych do lat 14 oraz od lat 14 do 18. Celem konkursu jest popularyzacja muzyki gitarowej, konfrontacja osiągnięć, wymiana doświadczeń pomiędzy uczestnikami, promocja wykonawców oraz nowego repertuaru, popularyzacja klasycznej muzyki gitarowej w środowisku dzieci i młodzieży.

„ 10.12.2022, sobota

Szachowy Turniej Mikołajkowy

Wewnętrzna impreza Działu Szachowego, podczas której starsi i młodsi miłośnicy królewskiej gry będą mogli rywalizować ze sobą w mikołajkowej atmosferze.

„ 14.12.2022

Wystawa pocztówek i ozdób bożonarodzeniowych

…wykonanych przez dzieci młodsze i starsze uczęszczające na zajęcia plastyczne do MDK1.

„ 16.12.2022, piątek, godz. 17.00 Taneczny Koncert Świąteczny

„ 18.12.2022, niedziela, godz. 16.00 Koncert Świąteczny Pracowni Muzycznej MDK1

Koncert kolęd i pieśni bożonarodzeniowych dla zaproszonych gości.

„ 20.12.2022, wtorek, godz. 17.00 Nadszedł świąteczny czas, niech bawi się, tańczy każdy z nas

Taneczny koncert świąteczny.

„ 27.12.2022, wtorek

Mistrzostwa UKS MDK1 „HETMAN” w grze błyskawicznej w szachach

Wewnętrzna impreza MDK 1; turniej szachów błyskawicznych.

inf. Katarzyna Klarkowska

Młodzieżowy Dom Kultury nr 2 w Bydgoszczy

„ 17.12.2022, sobota, godz. 17.00 Piernikową nutą – spotkanie kolędowe

„ 18.12.2022, niedziela, godz. 17.00 XXI Koncert z cyklu Wigilia tuż-tuż…

„ 27–28 grudnia 2022, wtorek–środa, godz. 9.30–16.30

Drużynowe Mistrzostwa Grup Naborowych w szachach

się spod kontroli. Judith postanawia mimo wszystko brnąć w to dalej, chociaż oznacza to przyprawiającą o zawrót głowy eskalację zdarzeń.

„ 1.12.2022, czwartek, godz. 19.00; film dla dorosłych, czas trwania: 100 min

Zdarzyło się

Film jest adaptacją książki Annie Ernaux o studentce, która w latach 60. XX wieku zachodzi w nieplanowaną ciążę i jest przekonana, że – mimo wszelkich grożących jej konsekwencji – chce poddać się zabiegowi aborcji.

„ 8.12.2022, czwartek, godz. 19.00; film dla dorosłych, czas trwania: 102 min

Sekret Madeleine Collins

Judith prowadzi podwójne życie, przemieszczając się między Szwajcarią a Francją. W Szwajcarii mieszka z Abdelem, z którym wychowuje córkę; we Francji jest związana z Melvilem, z którym ma dwóch starszych synów. Stopniowo krucha równowaga oparta na tajemnicach, kłamstwach i ciągłych podróżach zaczyna niebezpiecznie wymykać

„ 15.12.2022, czwartek, godz. 19.00; film dla dorosłych, czas trwania: 116 min

Mężczyzna imieniem Ove

Stetryczały 60-latek nie może pogodzić się ze śmiercią żony. Pojawienie się nowych sąsiadów wywraca jego świat do góry nogami.

Ceny biletów: normalny – 11 zł, ulgowy – 7 zł, członkowie Klubu Filmowego – wstęp wolny.

Kino Jeremi mieści się w XV LO, w Fordonie, przy ul. Fieldorfa „Nila” 13. Swoją nazwę wzięło od Jeremiego Przybory, aktora, współtwórcy telewizyjnego „Kabaretu Starszych Panów” i „Kabaretu Jeszcze Starszych Panów”, który przez kilka lat mieszkał w dworku na terenie dzisiejszej dzielnicy Fordon i pracował w Polskim Radiu w Bydgoszczy.

Kino Jeremi

inf. Monika Klawitter

inf. Karolina Gorzycka

Galeria Wspólna

„ 1.12.2022, czwartek, godz. 19.00, ul. Batorego 1/3 – wernisaż wystawy; wystawa potrwa do 20.01.2023

Paula Jaszczyk: Relacje – kształty, figury, kolory

Wystawa dr hab. Pauli Jaszczyk, profesor ASP w Warszawie, jest zapisem różnorodnych emocji, które towarzyszą twórcy w kreatywnej drodze. Obrazy prezentowane w ramach wystawy pokazują zależności między kolorami, napięcia, jakie powstają pomiędzy kształtami, oraz harmonię,

którą tworzą figury. To zapis pracy twórczej na przestrzeni lat, poszukiwań między światem figuratywnym a abstrakcyjnym. To brak kompromisu na tworzenie tylko w jednym stylu, ponieważ świat sztuki jest na tyle pojemny, że potrafi pomieścić najrozmaitsze relacje.

„ 6.12.2022, wtorek, godz. 17.00, ul. Batorego 1/3 Rozwój świadomości i tożsamości europejskiej na podstawie dzieł

sztuki: od Michała Anioła do Andy’ego Warhola – wykład Grzegorza Pleszyńskiego

Grzegorz „Pleha” Pleszyński – artysta zajmujący się malarstwem, rysunkiem, muzyką, performance’em, wideo-artem, teatrem. Uczestnik wielu wystaw artystycznych indywidualnych oraz grupowych, m.in. w Australii, Angoli, Ukrainie, we Włoszech, w Niemczech. Uczestnik VI edycji oraz współorganizator VII edycji Konstrukcji w Procesie. Autor projektów artystyczno-społecznych, m.in. Antydepresyjna Szkoła, Antydepresyjne Miasto, Antydepresyjny Urząd, Droga – Rozum. Rozum – Przeczucie, Harmonia Sztuki – Harmonia Świata. Kurator pokazu grupy Fluxus Ja nie

płaczę ja się śmieję w Polsce w 2015 roku. Autor projektów muzycznych, m.in. Antydepresyjnej Opery Cristoforo Colombo. Twórca 9 albumów muzycznych. Stypendysta MKiDN.

„ 14.12.2022, środa, godz. 17.00, ul. Batorego 1/3

Warsztaty

z kaligrafii z Franciszkiem Otto

Bezpłatne warsztaty z kaligrafii dla młodzieży (15+) i dorosłych. W warsztatach może wziąć udział 15 osób. Chętnych prosimy o zgłoszenia na adres mailowy: galeriawspolna@onet.pl.

Franciszek Otto – ur. w 1960 r. typograf, projektant krojów pism. Absolwent wydziału grafiki ASP im. J. Matejki w Krakowie. Dyplom w pracowni grafiki książki pod kier. R. Banaszewskiego (1985). Laureat trzeciej i czwartej edycji konkursu International Digital Type Design Contest, organizowanego przez firmę Linotype GmbH. Nagrodzone fonty to Linotype Noteć (1999) i Brda (2003). W 2008 roku licencję Linotype otrzymały jego dwa kolejne fonty – Waza i JP2. W roku 2017 firma Monotype wprowadziła do sprzedaży font Wola.

inf. Justyna Gongała-Wyzujak

P. Jaszczyk, 2013

P. Jaszczyk, 2013