Profacility Guide 2014 - Dutch edition

11e editie

2014 Trendbarometer

→ Real Estate Management

© Gabari / Art & Build for Immobel

Business Interactive Media bvba- Profacility Magazine Nr 40 • Driemaandelijkse publicatie • oktober – november - december 2013 • Nederlandstalige uitgave • 25 EUR • Afgiftekantoor Leuven Mail • P304098

→ Facilities Management

→ Mobility Management

→ Workplace Management

B2B services showcase & Network book company profile

company profile

facilicoM SEr SE rVic icES ES Gro GroUP UP BEl BElGiUM NV/Sa NV/Sa Avenue Building - Noorderplaats 7 BE-2000 Antwerpen TEL 0032 (0)3 224 38 00 0032 (0)3 226 56 34 companyFAXprofile info@facilicom.be www.facilicom.be

aoS ao S BEl BElGiUM Charles Schallerlaan 54 - BE-1160 Brussel TEL 0032 (0)2 775 95 11 FAX 0032 (0)2 775 96 00 company profile info@aos-studley.be www.aos-studley.be

Alain Vandenbrande CEO

coNtact

Facility Solutions - Claudine Decorte Algemeen Directeur Prorest - Luc Van Sande Bedrijfsmanager Trigion - Bart Baré Bedrijfsmanager

StrUctUUr Management

Gom - Frank Erkens Commercieel Directeur

ProfiEl VaN HEt BEDriJf inleiding Frank Geelen CFO

Kris Cloots CEO

Pierre-Eric Nandancé CCO

Christine Chaltin HR Director

Vestigingen/België Anderlecht, Antwerpen, Destelbergen, Floreffe, Gent, Heusden-Zolder, Heverlee, Vilvoorde, Wolvertem, Zwijndrecht

Werknemers Aantal personen: Belgium > 10.000 Worldwide > 534.000 Jaar van oprichting: Belgium: 1975 Copenhague: 1901

omzet 2012: Belgium: 403 mio € Worldwide: 10.655 mio €

Geïntegreerde facilitaire dienstverlener ISS is een multinationaal bedrijf in facilitaire dienstverlening. Wij bieden catering, schoonmaak en bedrijfsondersteunende diensten op maat. Vanuit onze dagelijkse aanwezigheid in de gebouwen van onze klanten, willen we een waardevolle bijdrage leveren aan hun organisatie en goede interne werking.

One Building Maintenance - Donny Latuheru Bedrijfsmanager One Fleet Services - Frank Matthijs

facilitaire diensten door eigen ISS-medewerkers Bedrijfsmanager worden uitgevoerd. Die vormen flexibele en polyvalente teams met een centrale aansturing door Vestigingen/België een ISS contract manager. De teams worden waar Facilicom HQ nodig versterkt met technische specialisten. Dankzij Noorderplaats 7 bus 2000 deze unieke organisatievorm slagen we1,erin omAntwerpen voor Facilicom - Aartselaar, Aarschot, onze klanten keer op keer nieuwe oplossingen op Brussel, Charleroi, Gent, Gullegem, maat te creëren.

Hoboken, Zaventem

Facilitaire oplossingen op maat Onze klanten genieten van:

Diensten

• Eenvoud van contacten - SPOC Wij duiden een contract manager aan die de bevoegdheid heeft om zowel onze eigen ISS-medewerkers als onze leveranciers te managen, voor alle diensten en in al uw sites.

• Catering Bedrijfscatering Event Catering Healthcare Catering

Vestigingen/internationaal • Facility Management

Facilicom - Nederland Facilicom - Frankrijk Facilicom - Groot Brittannië

Werknemers Aantal personen: 4.000 (België),

• Innovatie en pro-activiteit Bij ISS doen we actief aan Best Practice Learning.

Onze contract managers roteren regelmatig tussen klanten en sectoren om het leerproces te stimuleren en innovaties te delen.

• Cleaning + 30 000 (internationaal) Algemene schoonmaak omzet Industriële schoonmaak Healthcare cleaning 2010: België: 102.953.000 € Food cleaning 2011: België: 153.182.000 € Ruitenwasserij 2012: België: 148.219.000 €

• Transparant kostenmanagement In onze contracten bouwen we op transparante wijze flexibiliteit en schaalbaarheid in. Zo ondersteunen wij uw ontwikkeling en beheert u optimaal uw kosten.

• Support Services Receptiediensten Mailroomdiensten Logistieke ondersteuning

Eén contact, één team Organisaties schakelen meer en meer over naar een geïntegreerde facilitaire dienstverlener. Ze hebben behoefte aan een single point of contact (SPOC).

Onderscheidend voor ISS is dat de dagelijkse

• Property Services HVAC Handyman Kleine reparaties Groenonderhoud

COMPASS GROUP BELGILUX NV/SA Haachtsesteenweg 1179 - BE-1130 Brussel TEL +32 (0)2 243 22 11 info@compass-group.be www.compass-group.be

CONTACT

coNtact

ProfiEl V VaN HEt BEDriJf Facilicom Services Group is een holdingmaatschappij waarin facilitaire bedrijven onder eigen naam opereren : Gom op het gebied van schoonhouden, Prorest is specialist in bedrijfscatering, Facilicom Facility Solutions op het gebied van facilitair management, One Fleet Services onderhoudt voertuigen, One Building Maintenance is specialist in het technisch onderhoud van gebouwen, Axxicom is actief op het gebied van dienstencheques, werving en selectie en Trigion tenslotte is het bewakingbedrijf.

Middels deze divisies en bedrijven neemt Facilicom alle facilitaire zorgen van haar opdrachtgevers uit handen, zodat zij zich geheel kunnen richten op hun eigen core business.

Facilicom levert ook aan steeds meer klanten combinaties van diensten, samengebracht in één geïntegreerd pakket. Zo kunnen meerdere diensten ondergebracht worden in een multiservicesconcept. Facility Solutions bewerkstelligt dan zoveel mogelijk synergie in de dienstverlening, want ook in het beheersen van de kosten denken we met u mee. Facilicom kan zowel de uitvoering als het management van de facilitaire diensten op zich nemen tot zelfs het totale lange-termijn real estate management, bijvoorbeeld onder de vorm van een publiek-private samenwerking.

Facilicom is eveneens geïnteresseerd in projecten en managementopdrachten op korte termijn: de doorlichting en optimalisatie van uw facilitaire structuur, analyse van enkele van uw facilitaire diensten, coördinatie van verbouwingswerken of verhuisopdrachten, studie-en adviesopdrachten in FM.

Pierre-Gilles Solvit General Manager

Alain LE GRELLE Afgevaardigd beheerder TEL 0032 (0)2 663 27 43 ale@global-dpm.be

inleiding nleiding

strUctUUr Management

Alain LE GRELLE Afgevaardigd beheerder

Cécile SEVRIN Verantwoordelijke Administratie & Finance

Aferdita KAS Verantwoordelijke Design

Philippe BEMONT Verantwoordelijke Project Managment

Facilicom is een resultaatgerichte onderneming, duurzaam en innovatief, waar samenwerking essentieel is. Deze kernwaarden kenmerken ook de

Thomas LOWARD Organisation & Worplace Consultant

Werknemers

Aantal personen: 25 Jaar van oprichting: 1995

Jeroen Govers Real Estate Services Director

ProfiEl VaN HEt BEDriJf inleiding

Steven VALKENIERS Sales Manager

Profacility GUiDE 2014 111

Pierre-Gilles Solvit General Manager TEL 0032 (0)2 775 95 11 pg.solvit@aos-studley.com

WorkPlacE coNsUltiNG, DEsiGN & ProJEct MaNaGEMENt Terhulpsesteenweg 177/20 - BE-1170 Brussel TEL 0032 (0)2 663 27 40 FAX 0032 (0)2 663 27 79 global@global-dpm.be www.global-dpm.be

StrUctUU UUr Management

Dirk Van den Steen Marketing & Communication Manager TEL 0032 (0)2 263 66 11 dirk.van.den.steen@be.issworld.com

COMPANY PROFILE

coNtact

coNtact Claudine Decorte Algemeen Directeur Facility Solutions TEL 0032 (0)3 224 38 00 claudine.decorte@facilicom.be

iSS NV/Sa Athena Business Center Steenstraat 20-1 - BE-1800 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 263 66 11 FAX 0032 (0)2 263 66 12 info@be.issworld.com www.iss.be

Het adviesbureau GLOBAL wordt in 1995 door een handvol gepassioneerden opgericht en specialiseert zich al snel in het ontwerp en de inrichting van werkruimten. Efficiëntie, professionaliteit, kostenbeheersing, en vooral de tevredenheid van gebruikers zijn verzekerd van een kwaliteit / prijs / tijdsverhouding. Vandaag heeft GLOBAL zijn diensten uitgebreid met de oprichting van G Entreprises en de samenwerking met New Game, doorgewinterde experts op het vlak van Workplace Consulting.

Hierdoor kunnen wij beter inspelen op uw behoeften en u helpen om tegemoet te komen aan uw huidige en toekomstige strategische doelstellingen. Gesterkt door een methode die financiële striktheid koppelt aan creativiteit, flexibiliteit en samenwerking is GLOBAL vandaag de dag uitgegroeid tot de referentie op het vlak van het ontwerp, de verwezenlijking en de optimalisering van ruimten op maat.

Diensten WORKPLACE CONSULTING Verhuizing, fusie, aankoop,... Verandering is een unieke gelegenheid om de structurele eisen van uw onderneming te herzien. GLOBAL bestrijkt samen met New Game alle aspecten van Workplace Consulting: van de analyse van uw behoeften tot de evaluatie van de ingevoerde oplossingen. Het is niet eenvoudig om uw functionele behoeften te bepalen. Onze Workplace consultants analyseren uw organisatie en ontwikkelen een behoeftenprogramma op maat.

Door uw werkruimten te herzien, kunt u aanzienlijke structurele wijzigingen doorvoeren. Wij helpen u om uw management samen te brengen rond een gemeenschappelijke visie. Onze consultants zorgen er ook voor dat uw medewerkers zich achter het project scharen, om de nieuw ingevoerde praktijken ingang te doen vinden en tot leven te brengen. Voorts helpen wij u bij de invoering van de New World of Work.

DESIGN MANAGEMENT De creatieve en esthetische aspecten nemen vorm aan, terwijl de eerste nieuwe inrichtingen worden

bijgestuurd. Keuze van materialen en kleuren, het esthetische uitzicht en de efficiëntie vanPatrick de Waûters Stefan Olefs scheidingswanden, akoestische elementen, Facilityplafonds, Management Workplace vloerbekleding, schrijnwerk, verlichting,Consulting meubilair,...Manager Consulting Manager De designer creëert ruimten waarin het welzijn van uw medewerkers centraal staat. Hij zet uw behoeftenprogramma om op functioneel en esthetisch vlak en betrekt u bij heel het creatieve proces.

Synthesebeelden of geniale schetsen op de hoek van een servet. Het is het idee dat telt, op voorwaarde dat het overeenstemt met uw esthetische charter en het de haalbaarheidsanalyse doorstaat.

Annick Vandenbulcke Yves Mestdagh PROJECT MANAGEMENT Director Operations Building Services Na het ontwerp is het tijd voor de actie. GLOBAL Director ontwikkelt en beheert zijn projecten op het terrein.

StrUctUUr Een terrein dat het op alle vlakken beheerst: kwaliteit, tijd en budget. Bestek, offerteaanvragen Vestigingen/ internationaal en vergelijkende tabellen, budgetten,India, Italië, Brazilië,planningen, Duitsland, Frankrijk, coördinatie en opvolging van de werken, Luxemburg, Marokko, Midden Oosten, kwaliteitscontroles: de projectmanager, de Nederland, Spanje, Tsjechische Republiek, centrale gesprekspartner voor de klant, garandeert UK, USA, het goede verloop van de werken. Hij kiest de Zwitserland verschillende aannemers op basis van de beste prijs-kwaliteitverhouding en stelt het Werknemers team op een nauwgezette en flexibele manier samen.

Aantal personen: 40 GLOBAL werkt met de beste leveranciers van de Jaar van oprichting: 1990 markt en onderhandelt met hen, zodat u steeds voordelige voorwaarden kunt genieten. Als het project omzet het vereist, ontwerpt GLOBAL zelfs meubilair en 2011: 6.760.000 € verlichting op maat.

2012: 7.425.000 € Wilt u voor de verwezenlijking van uw werken in plaats van verschillende leveranciers liever één gesprekspartner? G Entreprises is een onderneming die werkt met GLOBAL. Ze draagt de volledige verantwoordelijkheid over uw project en kiest binnen haar netwerk van leveranciers de aannemers die het meest geschikt zijn voor uw project. Daarnaast richt ze ook een aankoopcentrale op, om u een erg interessante prijs-kwaliteitverhouding te kunnen aanbieden.

Profacility GUiDE 2014 103

ProfiEl V VaN HEt BEDriJf

Sandrine Henry Corporate Commercial Support Manager TEL +32 (0)2 243 22 94 sandrine.henry@compass-group.be

inleiding

Diensten

AOS Studley Belgium is een onafhankelijke adviesen dienstenonderneming die gespecialiseerd is in zakelijk vastgoed. AOS Studley adviseert eindgebruikers bij elke fase van de vastgoedcyclus gaande van selectie en ontwerp tot realisatie en beheer. AOS België maakt deel uit van de groep AOS. De groep stelt meer dan 400 consultants te werk, waaronder veertig in België. Dit multidisciplinaire team, samengesteld uit complementaire profielen (ingenieurs, architecten, vastgoed experten, economisten, binnenhuisarchitecten, enz.), biedt innovatieve oplossingen aan voor uw kantoorinrichting en voor de optimalisatie van uw werkomgeving, voor het beheer van uw facilities en van uw vastgoedpatrimonium.

• Strategisch Vastgoedadvies STRUCTUUR • Begeleiden van vastgoedtransacties • Advies Werkomgeving (WorkplaceManagement Concept interieur architectuur) • Definitie en implementatie NWOW • Beheer van bouw- en inrichtingsprojecten (Project Management - Turnkey) • Facility Management Consulting

Onze visie Uw partner bij uitstek worden in het kader van het ontwerpen en implementeren van diensten en oplossingen voor uw vastgoed.

Onze opdracht Het optimaliseren van het vastgoed en de werkomgeving van eindgebruikers dankzij hoogstaand advies en geïntegreerde oplossingen.

referenties ABN AMRO l ACCENTURE l ACERTA l ALIA l ALPRO AON BELGIUM l ARCELORMITTAL l AVIA PARTNER Marc Van Handenhove Romain De Glas BANCO SANTANDER l BEUC l BPOST l BIRD & BIRD Managing Director Financial Director BNP PARIBAS FORTIS BANK l BRISTOL MYERS SQUIBB BMW GROUP l COMMISSION EUROPÉENNE DAMOVO DELHAIZE GROUP l DE LIJN l DELOITTE DEXIA l DHL l ERICSSON l ELIA l ETHIAS l EUROCLEAR EUROCONTROL l EUROPEAN SPACE AGENCY l EVS FNAC l FOD ECONOMIE l FOD FINANCIEN l FOD MOBILITEIT l FOD SOCIALE ZEKERHEID l FOSTPLUS GENERALI l GEORGIA PACIFIC l GLAXOSMITHKLINE BIOLOGICALS l HENKEL BELGIUM l IBA l IBM l Kurt Vander Elst de Bernardin IMMOBEL lMarc ABINBEV l INGRAM MICRO l IPM Purchase HR Director (LA LIBRE BELGIQUE) l JANSSEN PHARMA l LEVI Director STRAUSS l LINKLATERS DE BANDT l L’OREAL MARSH MERCER l MICROSOFT l NSIDE l NATEXIS BANQUES POPULAIRES l NUON l P&V ASSURANCES l PETERCAM l PHILIP MORRIS l PRICEWATERHOUSECOOPERS l RENAULT l RICOH l SABCA l SANOFI-AVENTIS l SODEXO l SOLVAY SONY IT l STAD LUIK l STAD LEUVEN l STIBBE l TELENET TOTAL l UBS l VANDEMOORTELE l VERLINVEST l VLAAMSE GEMEENSCHAP l VODAFONE l WILHELM Jackie Meul Jo Huyghebaert & Co l ZESPRI …

HSEQ & Strategic Commercial Director

Partnership Director

Vestiging/België CompassProfacility Group Belgilux - 1130 GUiDE 2014 Brussel 91

Vestigingen/Internationaal 50 countries in Europe & Japan, North America & the rest of the wolrd

Werknemers Aantal personen: + 2000 Jaar van oprichting: 1971

Omzet 2012: 145.000.000 €

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding UW UITDAGINGEN U maakt van een onberispelijke catering een erezaak Elke dag gaat u de uitdaging aan om uw restaurantgasten optimaal te cateren. U ziet er dan ook op toe dat de cateringmedewerkers zich maximaal inzetten om uw restaurantgasten een voortreffelijke eetbeleving te bezorgen.

U speelt in op de veranderende behoeften van uw restaurantgasten De voorliefdes en smaken van uw gasten veranderen permanent. Bovendien stellen consumenten steeds hogere eisen op het vlak van service en kwaliteit.

Op die veranderende consumentenbehoeften wilt u blijven inspelen, of beter nog: anticiperen.

U vertrouwt hierbij op een solide en integere partner Om uw restaurantgasten een uitmuntende eetbeleving te bezorgen, rekent u op de support van een solide en betrouwbare partner. Om de uitdagingen aan te gaan die uw opdracht met zich meebrengt, vertrouwt u op de ervaring en knowhow van een cateringspecialist.

Diensten ONZE OPLOSSINGEN Onze focus op catering Compass Group legt zich exclusief toe op catering en verzorgt geen andere facility services. Onze focus op catering is dan ook absoluut. Niets leidt ons af van wat voor u écht belangrijk is: uw restaurantgasten een voortreffelijke eetbeleving bezorgen.

PASSION FOR FOOD & PEOPLE is dan ook ons motto. De medewerkers van Compass Group zijn gepassioneerd door het cateringvak. Zij selecteren behoedzaam de beste ingrediënten, verwerken die met zorg tot gezonde en lekkere maaltijden en serveren die met de glimlach aan uw gasten.

Onze ervaring en solvabiliteit Eurest, Medirest en Scolarest verzorgen al meer dan 40 jaar de catering voor honderden toonaangevende bedrijven en organisaties in België. Meer dan 2.000 medewerkers serveren dagelijks meer dan 140.000 maaltijden.

Compass Group kan dus prat gaan op een jarenlange ervaring en gedegen knowhow in food services. Deze ervaring laat ons toe om uw behoeften op het vlak van catering correct te analyseren en in te vullen.

Compass Group is niet alleen toonaangevend op het vlak van food services. Door onze aanhoudende inspanningen op het vlak van procesoptimalisatie en innovatie, zijn we de meest solvabele speler op de markt. Compass Group is dan ook een zeer solide organisatie waarop u ten volle kan vertrouwen.

Nieuwigheden ONZE AANPAK EN CONCEPTEN Wij willen met u een lange termijnrelatie - een heus partnership - opbouwen. Duurzaamheid en transparantie zijn dan ook geen loze begrippen voor ons, maar de pijlers van onze bedrijfspolitiek. We hechten veel belang aan een duurzaam personeelsen aankoopbeleid. En investeren permanent in de optimalisatie van onze bedrijfsprocessen en onze beheers- en rapporteringsapplicaties.

Van ons langetermijnperspectief getuigen ook onze concepten. Die zijn allemaal open en flexibel: we kunnen ze dus geheel op maat van uw behoeften aanpassen. Voor een eerste kennismaking met onze concepten of een oplossing op maat van uw behoeften, contacteer ons. Bel ons op 02 243 22 11 of mail ons via info@compass-group.be.

Referenties References Eurest - Catering Services for business & industry Volvo - KBC - Toyota - Philips - Pfizer - ING Total - Belgocontrol - Europese Commissie GlaxoSmithKline (GSK) - ...

References Medirest - Catering Services for healthcare & senior living Europa Ziekenhuizen/Cliniques de l’Europe - AZ Jan Portaels - Centrum Welzijn Geraardsbergen - OCMW Schoten - WZC Keienhof Tienen - ...

References Scolarest - Catering Services for education Hogeschool Gent - Université de Liège International School of Brussels - Katholieke Scholengemeenschap Harlindis en Relindis Maaseik/ Kinrooi - La Providence Namur - ...

PROFACILITY GUIDE 2014 95

2014

w w w.e f m c- c o n f e r e n c e .c o m

European Facility Management Conference 4 – 6 June 2014 I Berlin, Germany

Reasons to attend the EFMC 2014 in Berlin

+ + + +

EFMC is a unique platform for FM professionals in Europe State of the art know-how from business AND researchers Study Tours to visit spectacular buildings in Berlin The market place gives you access to new valuable business contacts + Meet and greet international colleagues and experts

!

Win a free ticket Including: • • • • •

Welcome Reception at Capitol Yard Golf Lounge 2-day congress ticket 2-day exhibition ticket Gala Dinner at Classic Remise Berlin Accomodation for 2 nights

www.efmc-conference.com/win-a-free-ticket Partner:

Local Host:

Organized by:

www.efmc-conference.com Untitled-46 1

06/12/13 15:42

Voorwoord Mee met de tijd

N

aar aanleiding van de tiende verjaardag van het magazine Profacility hebben we via interviews met enkele pioniers van het Facility Management, een lezersenquête en de deelname aan diverse debatten en rondetafelconferenties een diepgaande denkoefening gehouden over de toekomst van FM in België en de uitdagingen voor de verdere professionalisering van de sector. Hoewel de seniors van het FM de autodidactische fase van het beroep nog hebben meegemaakt (20 jaar geleden bestond er geen enkele specifieke FM-opleiding in België), hebben ze hierdoor ook een fundamentele competentie voor de uitoefening ervan verworven, nl. het vermogen om mee te veranderen.

Zowel de werkorganisatie in bedrijven, overheidsinstellingen en de sector van de gezondheidszorg als de economische en ecologische context zijn in volle (r)evolutie. Door de sterke toename van het aantal onderwerpen en disciplines dat de laatste jaren onder de noemer facility management werd geklasseerd, heeft het werkgebied en actieterrein van de facility manager zich aanzienlijk uitgebreid.

Dat bezorgde hem de plaats en basis om synergieën teweeg te brengen en nieuwe kostenbesparingen te genereren zonder compromissen te moeten sluiten op het vlak van kwaliteit.

Zoiets veronderstelt echter zonder meer visie en aanleg voor financiële instrumentering.

De berekening van de TCO van een gebouw of voertuigenpark, de evaluatie van de ROI van een project, de bestudering van derde-investeerdersoplossingen, de deelname aan publiek-private partner-schappen, de Total of Global FM outsourcing, het zijn stuk voor stuk aspecten die vandaag de dag sterke leidinggevende competenties vergen.

En het ontstaan van nieuwe wetten en vrijwillige normen afkomstig van zowel het federale, het gewestelijke als het Europese niveau in uiteenlopende domeinen als EPB, veiligheid, MVO, restauratie, mobiliteit, milieucertificering van gebouwen (BREEAM), enz., maakt dat er nog meer zelfstudie nodig is. Dat geldt evenzeer voor de nieuwe technieken, met onder meer de bliksemsnelle evolutie van de informatietechnologieën die kantoren vandaag virtueler en kenniswerkers nomadischer maken. Deze IT-ontwikkelingen begrijpen en integreren, maakt wel degelijk deel uit van het FM-universum en vormt een belangrijk onderdeel van de evolutie van de werkorganisatie, zowel fysiek als in de cloud.

De pioniersgeneratie van het FM in België pleit er actief voor dat de aflossing van de wacht zich zou organiseren en dat de opleidingen voor een heuse ‘empowerment’ van de nieuwe generatie van facility managers zouden zorgen. Opleidingen die de uitoefening van dit beroep op een strategischer niveau zouden moeten aanleren. Omdat dialoog en een behartiging van de belangen op C-niveau onmisbaar zijn geworden, ongeacht of dat nu met de CEO, CIO, COO, CFO, CTO of de HR-directie gebeurt. Door de tertiarisering van onze economie raken de invloedssferen van de verschillende strategische managementfuncties immers met elkaar vermengd en verstrengeld.

Een toekomstige facility manager met een master in FM op zak zou dan ook gemakkelijker moeten kunnen doorstoten tot de leidinggevende top van het bedrijf.

Maar laten we ons geen illusies maken. De groei van de Belgische economie berust evenzeer op de competitiviteit en innovatie van KMO’s. En zoals minister Marcourt recent nog opmerkte, toen hij het woord nam op een FM-congres: ook al doen heel wat bedrijfsleiders van KMO’s zonder het te beseffen aan facility management, het blijft een hele uitdaging om hen te sensibiliseren rond en bewust te maken van het belang en de meerwaarde van FM. Profacility, IFMA en KI’Communications zetten zich hier alvast voor in. Met het magazine Profacility willen we dan ook meer dan ooit bijdragen tot een sterke verspreiding van deze nieuwe onderwerpen en wetten en in diezelfde optiek ook nieuwe hulpmiddelen, diensten en technieken aanreiken. Als communicatieplatform ijveren we daarbij voortdurend voor een vergemeenzaming van kennis, ervaringen en goede praktijken op het vlak van facility, real estate, workplace en mobility management. Deze 11de editie van de Profacility Guide is daar het beste voorbeeld van.

Didier VAN DEN EYNDE Directeur van de publicaties Profacility & Pro-RealEstate dvandeneynde@bimedia.be

Profacility GUIDE 2014 3

De Profacility media zijn publicaties van

Uitgever: business Interactive media bvba Louisalaan, 475 -1050 brussel Tel. +32(0)2 669 77 65 - Fax +32(0)2 626 37 17 info@bimedia.be - www.bimedia.be

TrendbaromeTer

Directeur van de uitgave didier Van den eYnde - dvandeneynde@bimedia.be aDVERtENtiE & MaRKEtiNG Business Development didier Van den eYnde - dvandeneynde@profacility.be Key account Manager Sigrid naUWeLaerTS - snauwelaerts@profacility.be Klantenrelatie - coördinatie productie advertorials Kim VerHeGGe - kverhegge@bimedia.be advertentietarieven beschikbaar op www.profacility.be/advertising REDactiE Hoofdredacteur eduard CoddÉ - redactie@profacility.be Redacteurs Patrick bartholomé, benoît dorthu, Luc Franco, Tim Harrup, Kim Verhegge, Jean-Claude Verset Vertalers michel bUCKInX, Luc FranCo, annelies VerbIeST

foto bernard De keyzer

fotografen Valérie CLarISSe, bernard de KeYZer, Georges de KInder, marc deTIFFe, Geoffrey FrITSCH, Yvan GLaVIe, Joakim Van GaSSe, Thomas Van HaUTe Stuur ons uw persbericht naar redaction@profacility.be (Fr) redactie@profacility.be (nL) PRoDUctiE lay-out Kurt THYS - Str8 - www.str8.be Drukkerij Van der Poorten nV - www.vanderpoorten.be PaRtNERSHiPS Profacility is mediapartner van

aBoNNEMENtEN Inschrijven op www.profacility.be/abo contact: abo@profacility.be

Facilitair beStUUr eN beHeer: StrateGie, orGaNiSatie eN coNtrole

6 → 35

aankoop I outsourcing I bijscholing I FmIS I risk management I Integrated Facility management I Corporate Social responsibility (CSr) I Kwaliteitslabels en normen I Schoonmaak- en onderhoudsmanagement I Smart logistics I Hospitality management I Housekeeping I Fm services bundling I Publiek-Private Samenwerking I bewaking I Cateringmanagement I Sourcing I Verhuizing en transportmanagement I Service Level agreement en KPI I Lean management I Fm business Continuity I

Verantwoordelijke uitgever: didier Van den eYnde, Louisalaan, 475 -1050 brussel

foto regie der Gebouwen

© alle rechten voor overname van teksten, advertenties of illustraties voorbehouden en dat voor alle landen. ontvangen documenten worden niet teruggezonden.

Hun toezending sluit het akkoord van de auteur in voor vrije publicatie.

VaStGoeD, GeboUWeN, eNerGie eN tecHNiekeN

© alle rechten voor overname van teksten, advertenties of illustraties voorbehouden en dat voor alle landen. ontvangen documenten worden niet teruggezonden. Hun toezending sluit het akkoord van de auteur in voor vrije publicatie.

4 PRofacility GUiDE 2014

60 → 77

Inrichting, uitrusting, onderhoud en renovatie van gebouwen I Immotica I beveiliging I dbFmo I afvalbeheer I automatisering van technische installaties I energie-efficiëntie van gebouwen en installaties I TCo I Waterbeheer I Toegangscontrole I Productie van hernieuwbare energie I Property management I Vastgoedmarkt I relokalisering I duurzame stadsontwikkeling I milieucertificatie van gebouwen I Publiek-Private Samenwerking I

De Profacility Guide identificeert en analyseert de trends, bedreigingen en opportuniteiten voor het beheer van vastgoed, gebouwen, werkomgevingen, facilitaire diensten, wagenparken en mobiliteit. In deze gids zijn tal van interviews en casestudy’s opgenomen waarin ervaringen en best practices over het beheer van deze aspecten aan bod komen.

LEVERANCIERSGIDS Dit onderdeel van de Profacility Guide publiceert bedrijfsprofielen van leveranciers en dienstverleners die u hun aanvullende vakkennis en knowhow aanbieden om het beheer van uw vastgoed, gebouwen, werkomgevingen, facilitaire diensten, wagenpark en mobiliteit te optimaliseren. In het tweede deel zijn de belangrijkste leveranciers en dienstverleners gerubriceerd volgens de aard van foto Marc Detiffe

hun diensten of de productcategorie.

Workplace

39 → 59

Space management I Office design I New World of Work I Flex desk I Collaborative office spaces I Kantoormeubelen I ICT I Bedrijfswaarden uitstralen I Audiovisuele technieken I Hospitality I Cosharing coworking spaces I Information management I Telewerken I War for talents I Change management I Work-life balance I

Mobiliteit

78 → 87

Wagenparkbeheer I Leasing | Verzekeringen I New World of Work I Autofiscaliteit I Mobiliteitsoplossingen I TCO I Bedrijfsvervoerplan (BVP) I Car policy I Intermodaliteit van het vervoer I Bijstand I Teleworking I Autodelen I

88 → 139

PRofacility GUIDE 2014 5

F

foto Bernard De Keyzer

foto Bernard De Keyzer

Facilitair bestuur Outsourcing Bijscholing FMIS Risk Management Aankoop IFM Corporate Social Responsibility FM services bundling Procurement Schoonmaak- en onderhoudsmanagement Smart logistics Hospitality Bewaking

8

FM in de zorg Processen stroomlijnen

om nieuwe besparingen mogelijk te maken

13

foto Bernard De Keyzer

11 FM en overheid

Back to the future Debatteren over de toekomst van Facility

Management anno 2030

Voor KMO’s met een

open geest voor FM

Centrale informatiebank en kenniscentrum →→ www.profacility.be/fm 6 PRofacility GUIDE 2012

FacilitY ManageMent

34

28

23

photo Bernard de Keyzer

t

F

g

→→

‘5 Star Service Centre’ in de Airport Plaza campus voor een beter evenwicht tussen werk en privé bij de gebruikers

In / outsourcing impact van de nieuwe sociale wetgeving met eenheidsstatuut voor arbeiders en bedienden

Opleiding ronde tafel over de vereiste bekwaamheden en opleiding voor toekomstige Facility Managers

PRofacility GUiDE 2012 7

FM I PROCESSEN STROOMLIJNEN IN DE ZORG I

Het besparen opnieuw u Facility Management in de Zorgsector is een bijzondere uitdaging omdat er naast de

D

nooit ophoudende druk op de werkingsbudgetten waar elke facility manager moet mee afrekenen, zich ook een groot personeelsprobleem stelt, en toch een 24/24 werking moet gegarandeerd worden. Het jaarlijks interactief zorgcongres, georganiseerd door Ki’Communications richtte de spots op de kritische thema’s binnen de zorgsector en mogelijke oplossingen.

“D

Henk Vincent, Directeur Facilitaire Diensten & Masterplan, AZ Alma - Sijsele-Damme

Frank Deckmyn, Facilitair Directeur AZ Jan Portaels - Vilvoorde

8 Profacility GUIDE 2014

e financiële werkingsmiddelen gaan er jaarlijks op achteruit, er is een nijpende schaarste aan zorgverstrekkers, vanuit wettelijke en klantzijde worden toenemende eisen gesteld aan de zorgcentra” opende Henk Vincent, Directeur Facilitaire Diensten & Masterplan aan het AZ Alma in Sijsele-Damme.

De zorgsector groeit +4,5% boven de inflatie, maar moet globaal 2,9 miljard euro besparen. Gemiddeld komt dat voor een ziekenhuis neer op -1 miljoen euro inkomsten per jaar. In het jaar 2008 sloten 9 op 98 ziekenhuizen hun fiscaal jaar af met een negatief resultaat. In 2011 waren dat er al 15 op 98 en er wordt een verdere toename verwacht!

Er zijn 120.000 vacatures als gevolg van de omgekeerde leeftijdspiramide, met een groot deel 50+ers die naar het einde van hun loopbaan toegaan en anderzijds de vergrijzing van de bevolking, gepaard met een stijgende privé-vraag naar verzorgend personeel (o.a. thuisverpleging). Voor het schooljaar 2012 -2013 noteerde men +13% instroom aan studenten voor de richting verpleegkunde, een heuglijk feit, maar de kwaliteit daalt.

Processen stroomlijnen “We moeten met zijn allen focussen op kwaliteit, maar helaas zonder middelen” gaat Henk Vincent verder. “De zorgsector komt uit een non-profit verleden, maar vereist vandaag een beheer als in de profitsector. Het is een moeilijk te beheren sector voor wat tijd en budget betreft, maar aanpassen is de enige optie naar de toekomst”.

Het medisch korps – artsen en verpleging – gelden als ‘onschendbaar’ als het over besparingen gaat.

De zware kostendruk wordt altijd bij facility management neergelegd. Daarom is het analyseren en verbeteren van processen om ze te stroomlijnen onontbeerlijk. “Elke actie moet toegevoegde waarde bieden” benadrukt Henk Vincent. “Dat kan slechts door een doorgedreven kwaliteitsbeleid te voeren, met een interactieve organisatiestructuur als basis, om de best mogelijke kwaliteit tegen de beste prijs te bieden”. Vanuit een strategische visie moet een structuur ontstaan die positief afstraalt op de cultuur

en de mensen binnen de zorginstelling, om samen tot resultaten te komen. Willen veranderen is daarbij onontbeerlijk.

De indeling van de gebouwen kan hierbij een belangrijke rol spelen om nutteloos afgelegde trajecten uit te sluiten. De bouwheer heeft de grootste invloed op het bouwproject in de voorbereidende fase. Door een grondige kennis van de processen is een optimale aansturing van de bouwplannen mogelijk. Henk Vincent: “Gebouwen binnen onze sector zijn vrijwel altijd ontworpen vanuit de zorgverstrekking, wat weliswaar de corebusiness is, maar door logistiek en facility management te vergeten valt de praktische werking ongunstig uit.

Alle processen moeten betrokken zijn om maximale besparingskansen te creëren!”.

Technologie kan in de toekomst helpen om de processen verder te stroomlijnen, door preciezere metingen die leiden tot betere inzichten en mogelijk ook robotisering van taken/processen.

Het zorgverstrekkend personeel moet afstand nemen van de niet-zorgtaken en de middelen die daarbij horen. Artsen moeten accepteren dat er meer mensen betrokken zijn bij de totale werking van een zorginstelling.

De dienstverlening moet ook gesegmenteerd worden, met basisdiensten (o.a. schoonmaak en catering) en specifieke diensten op maat, voor noodgevallen, enz.

“Het heeft weinig zin om SLA’s op te leggen als deze bij voorbaat niet kunnen gerealiseerd worden doordat niet aan de voorwaarden is voldaan” besluit Henk Vincent.

Doorstroming verbeteren is efficiëntie verhogen “Zorgverstrekkers doen graag alles zelf, werken binnen een haast militaire hiërarchische structuur” schetst Frank Deckmyn, Facilitair Directeur AZ Jan Portaels in Vilvoorde. “Een zorginstelling kan je vergelijken met een koekjesdoos: je kiest er een proces uit en pakt dat aan om het te stroomlijnen”.

Facility management staat voor de ondersteuning van de werking van de zorginstelling, heeft al vrijwel altijd een erg vlakke organisatiestructuur als gevolg van aanhoudend besparen.

w uitvinden “Om een proces optimaal te beheren moet end-toend gedacht worden” benadrukt Frank Deckmyn.

“Patiënten transport, het op- en afdienen van de maaltijden, het regelen van afspraken voor de diverse consultaties, zijn kritische processen waar veel verbetering mogelijk is”. De doorstroming van de patiënten optimaliseren is een belangrijke bijdrage tot efficiënter werken en kosten besparen.

Het AZ Jan Portaels installeerde een kiosk aan het onthaal waar de patiënten zich zelf kunnen inschrijven. Het blijkt dat 70% van de patiënten hiervan gebruik maken en de files aan de balie niet langer bestaan.

Het patiënten transport binnen het ziekenhuis wordt verzekerd door logistieke medewerkers die worden aangestuurd via tekstberichten op hun telefoon. “De aansturing via tekstberichten wordt

toegepast voor het ophalen en terugbrengen van de zieken, het opdienen van de maaltijden en ook vanuit het magazijn wordt aangestuurd voor het bedelen van producten” licht Frank Deckmyn toe. “De logistieke medewerkers kunnen zelf ook communicatie uitsturen via tekstberichten, om bv. te signaleren, dat een nieuwe matras wenselijk is voor een bepaald bed”.

Het is belangrijk om zorgvuldig de juiste software uit te zoeken voor de aansturing, zodat deze flexibel is t.o.v. het reële proces en niet dwingt om het proces aan te passen.

Door taken intern te transfereren wordt tijdsgebruik herschikt en kunnen FTE’s gespaard worden bij de hoogste looncategorieën. Poolvorming bij de logistieke medewerkers maakt hun functie veel gevarieerder.

Logistiek project in de zorg bekroond ‘FM project of the Year’ Tijdens de IFMA Facility Awards 2013 plechtigheid op 28 mei werd AZ Jan Portaels met het Project ‘Helena’ uitgeroepen tot winnaar ‘Facility Management Project of the Year’. De gemiddelde winstmarge voor ziekenhuizen bedraagt ongeveer 2%. Bovendien bestaat ruim 40% van de totale kosten uit personeelskosten. Margebewaking in ziekenhuizen en het operatiekwartier is hoe dan ook bijzonder kritisch, het was daarom nodig een plan op poten te zetten waardoor het gebruik van mensen en middelen op een zo efficiënt mogelijke manier werden ingezet. Een mogelijkheid was het herschikken en concentreren van de taken volgens specialiteit: logistiek door verplegend personeel kost meer. Bij het verplegend personeel van het operatiekwartier ontstond initieel bezorgdheid over deze taakdifferentiatie. Dit werd intern onderzocht en daaruit bleek dat 35% van de tijdsbesteding van verpleegkundigen uitging naar logistieke taken.

Allereerst werden de processen in kaart gebracht. Uit deze registratie kwamen wachttijden en tijdverlies aan het licht. Om veranderingen in een omgeving als het operatiekwartier te kunnen doorvoeren is er meer nodig dan het aantonen van feiten. Alle partijen (algemene directie, chirurgen, verpleegkundigen, zorgdirectie, vakbond, …) moeten bij aanvang van het project overtuigd zijn van het doel en het nut van deze reorganisatie.

Als vertrekpunt werd daarom een structuur geïmplementeerd waarbij interne zorg en logistieke professionals op gelijkwaardige voet werden gezet. Door deze organisatievorm kunnen verpleegkundigen zich meer toeleggen op hun kerntaken. De aanwezige voorraden in het operatiekwartier werden onderworpen aan een grondige evaluatie, deze bleken niet meer afgestemd op het effectief gebruik, wat leidde tot een daling van de voorraadkostprijs met 25%. In de rand van project ‘Helena’ werd o.a. het gebruik van barcodes in de apotheek ingevoerd, volgde een reorganisatie van het afvalbeheer en een efficiëntere aanpak van de schoonmaak. Logistiek staat in voor het opnemen van de bestellingen en de leveringen aan de gebruikers.

Het volledige logistieke beheer is onder één gecentraliseerde logistieke koepel gebracht.

Lees de reportage over ‘AZ Jan Portaels : facility management toont efficiëntie met sociaal gezicht’.

U kunt het artikel downloaden via www.profacility.be/biblio > 25/03/2013

Profacility GUiDE 2014 9

FM I PROCESSEN STROOMLIJNEN IN DE ZORG I

“Het is niet langer nodig om op zoek te gaan naar versterking in drukke periodes” getuigt Danny Dockx. “De distributie van de magazijnproducten zit nu volledig geïntegreerd bij de logistieke mensen”.

Het outsourcen gebeurde met behoud van de volledige keuzevrijheid voor leveranciers per product. De dienstverlening wordt forfaitair per orderlijn aangerekend. Samenaankoop met collegaziekenhuizen wordt overwogen.

De outsource-partner zal nu ook voorstellen uitwerken om tot beter aangepaste voorraden op afdelingsniveau te komen. Danny Dockx: “We streven naar minder referenties en kleinere

“

Er was een nadrukkelijk tekort aan managementinformatie door een beheersoftware met te beperkte mogelijkheden, waardoor de voorraden onvoldoende werden aangestuurd in functie tot het gebruik

“

voorraden op basis van de nu geregistreerde verbruiksinformatie. We stellen vast dat er op de afdelingen te grote voorraadkasten staan, waardoor er te veel producten gehamsterd worden, wat leidt tot verborgen voorraden en vervallen artikelen, wat samen verliezen veroorzaakt ”.

Het outsourcen van de magazijndienst krijgt een vervolg door het beheer van producten en leveringen tot op afdelingsniveau te stroomlijnen en de invulling van de voorraadkasten te uniformiseren. Danny Dockx: “Waar vandaag het scannen om producten te bestellen al gauw 2 à 3 uur per afdeling kost, moet dat lukken in een kwartier!”.

Eduard Coddé n

foto Bernard De Keyzer

Danny Dockx, Facilitair Directeur, AZ Sint-Elisabeth - Herentals

Insourcen versus outsourcen voor magazijndienst Het magazijn draaide met eigen mensen, die samen 3 FTE’s vertegenwoordigden. Vaak waren er handen tekort en ging men op zoek naar versterking bij andere diensten. Er stelde zich ook een gebrek aan ruimte voor zowel het magazijn als de aanpalende apotheek.”: Danny Dockx, Facilitair Directeur AZ Sint-Elisabeth in Herentals. “Begin 2013 voerden we een audit uit om het voorraadbeheer in kaart te brengen. Er bleken 1000 niet-steriele artikelen op voorraad te liggen, waarvan slechts 500 met een behoorlijke rotatie. Bij 200 artikelen bedroeg de rotatietijd tussen 3 en 9 maanden; 50 referenties werden slechts om de 9 tot 12 maand gevraagd.

Nog verontrustender was de vatstelling dat de producten nauwelijks traceerbaar waren. Een terugroep door een leverancier leidde tot een intensieve zoektocht. De veiligheid van de patiënten moest zelfs in vraag worden gesteld”.

Er was een nadrukkelijk tekort aan managementinformatie door een beheersoftware met te beperkte mogelijkheden, waardoor de voorraden onvoldoende werden aangestuurd in functie tot het gebruik.

“We onderzochten mogelijkheden tot schaalvergroting door te gaan praten met collega’s in de omgeving, maar daar bleken op korte termijn geen plannen te liggen” gaat Danny Dockx verder.

“Insourcen werd daardoor vrijwel onhaalbaar; outsourcen was de enige optie”.

Outsourcen bleek bij de gegeven schaalgrootte van het magazijn geen direct kostenvoordeel op te leveren, maar wel een onrechtstreekse besparing door een beter beheer. Danny Dockx: “Vervallen producten worden vermeden en de stockrotatie van de opgeslagen producten ligt nu hoger”.

Daar waar vroeger eigen mensen instonden voor de interne distributie, wat gepaard ging met heel wat verloren tijd, wordt deze taak nu overgenomen door de logistieke medewerkers als deel van hun totale takenpakket. Twee van de vroegere medewerkers zijn opgenomen in de pool van logistieke medewerkers.

10 Profacility GUIDE 2014

FM I overheid I

Voor KMO’s met een open geest voor FM Op 9 oktober reserveerde Waals minister Jean-Claude Marcourt een plaatsje in zijn ministeriële agenda voor een opmerkelijke lezing tijdens de Facility Topics georganiseerd door Ki’Communications over FM in openbare instellingen. In een meeslepend pleidooi pleitte hij bij de directeurs van KMO’s voor meer aandacht voor de rol van de Facility Manager in de dagelijkse bedrijfsactiviteiten.

B

FM verder ontwikkelen Volgens Jean-Claude Marcourt worden de bedrijfswereld in het algemeen en de KMO’s in het bijzonder geconfronteerd met een echte culturele uitdaging: “Ondernemers moeten inzien dat facility management niet naast de corebusiness van het bedrijf staat, maar er integraal deel van uitmaakt.

Net zoals vormgeving geen dienstverlening meer is die naholt om het product in een mooi jasje te steken, maar integraal deel uitmaakt van de corebusiness en aandacht krijgt vanaf de ontwikkeling van het product”.

Hij rondde af met de vaststelling dat het openbare ambt leemtes vertoont: “De overheidsdiensten hinken ietwat achterop wat het beheer van hun facilitaire diensten betreft. Ik denk hierbij aan twee sectoren in het bijzonder die ik goed ken vanuit mijn huidige en vroegere functies, namelijk de magistratuur en het onderwijs, alle niveaus en netwerken samen genomen. Ook het openbare ambt heeft efficiënte facility managers nodig...

Ik lanceer hierbij een oproep tot de huidige Molière parafraseren Jean-Claude Marcourt begon zijn lezing met een studenten in facility management: het parafrasering van Molière en zijn ‘Bourgeois openbare ambt heeft jullie nodig!”.

Gentilhomme’ die proza maakte zonder dat hij er iets van kende: “Iedere manager wordt gevraagd om aan Bruno HODITTE n FM te doen zonder het te kunnen”. Vervolgens legde hij uit: “Iedere KMO-directeur speelt de rol van Facility Manager in het bedrijf. Soms zonder het te beseffen. Soms zonder deze functie te erkennen.

Algemene diensten kunnen nochtans essentieel zijn in het streven naar een productieve en rendabele onderneming. Neem nu het project Smart Park dat KMO’s wil helpen met de beperking van hun energieverbruik. De deelnemers aan het project zijn erin geslaagd om hun elektriciteitsfactuur met 10 tot 15% te doen dalen”.

Minister Marcourt hield een pleidooi Naast het financiële luik herinnerde minister voor een betere integratie van FM in Marcourt ook aan het belang van FM in HRM: KMO’s tijdens de Facility Topics die georganiseerd werden door “Facility management draagt ook bij tot het gevoel Ki’Communications in samenwerking van welbehagen van het bedrijfspersoneel. Het mag met de Haute-École de la Province de Liège. dan een niet berekenbaar aspect zijn, het verbetert wel de motivatie van de human resources in het bedrijf”.

foto Bernard De Keyzer

ernard Godeaux, directeur van de Haute-École de la Province de Liège (vakgroep Economie), kreeg de opdracht om Jean-Claude Marcourt te introduceren. Jean-Claude Marcourt was namelijk peter van deze 9e Facility Topics die op 9 oktober plaatsvond in het Kasteel van Franc-Waret in Fernelmont, vlakbij Namen, en die dit jaar FM in openbare instellingen als thema hadden.

Bernard Godeaux weidde uit over hoger onderwijs en economie, waarbij hij het logische verband legde met de twee bevoegdheden van minister Marcourt en benadrukte hoe belangrijk onderwijs is voor de economische ontwikkeling van Wallonië. Verder herinnerde hij eraan dat Jean-Claude Marcourt de ontwikkeling van de Master in FM mogelijk gemaakt heeft via een proefproject rond alternerend hoger onderwijs: één week in de hogeschool, één week in een bedrijf, om ten slotte het woord te geven aan de gastspreker zelf.

Profacility GUIDE 2014 11

Wil je de bestandjes op mijn CD-ROM eens afprinten aub?

Š merak nv

het beste alternatief: gewaarborgde leesbaarheid, authenticiteit, confidentialiteit en audit trail.

www.merak.eu

THINK TANK I VISION OF THE FUTURE OF FM I

FM-professionals ontwikkelen toekomstvisie Facility management is een nog relatief jong vakgebied, dat echter van bij het ontstaan gekenmerkt werd door verandering. De functie van Facility Manager ontstond vanuit de ‘klusjesdienst’, de universalist met inzicht in techniek, de redder in nood voor alle kwalen. De senior FM-professionals van vandaag zijn stapsgewijs in hun functie ingegroeid, hebben door zelfstudie en zelfontwikkeling, door alert-heid en een onstuitbare gedrevenheid hun functie van Facility Manager ingevuld en vorm gegeven.

Deze senior FM-professionals hebben bovendien de tijd en de moeite genomen om facility management in België op de kaart te zetten. Zij hebben een visie op het vakgebied ontwikkeld, anderen geïnspireerd en genieten dan ook het aanzien van FM-VIP’s, referenties met wie iedereen graag ervaringen uitwisselt. Het zijn deze FM-VIP’s die vragende partij zijn voor opvolging, of toch minstens ‘vervolg’ door juniors, want zij beseffen vanuit hun ervaring heel goed dat de startende FM-professional niet of nauwelijks zal kunnen ingroeien in de functie, maar als goed opgeleide junior een vliegende start zal moeten nemen.

Wat is het profiel van de junior-FM die het morgen moet overnemen? Ontegensprekelijk wordt het vakgebied nog meer multidisciplinair, worden meer managementkwaliteiten vereist. Facility management zal voortdurend blijven veranderen en hoewel de hoofdlijnen universeel toepasbaar zullen zijn, zal de inhoud van het vakgebied sterk variëren in functie tot de bedrijfs- of industriële tak.

Bij zoveel verandering wordt ook de naam van het vakgebied in vraag gesteld en ‘Workplace Management’ naar voor geschoven. Het faciliteren van het werken zal tenslotte altijd centraal staan en dat betekent zo stilaan het ‘faciliteren van de wereld’ als gevolg van de explosieve groei aan ‘mobile devices’.

Op de volgende pagina’s neemt Profacility u mee naar de toekomst van facility management.

Eduard CODDÉ Hoofdredacteur Profacility Magazine redactie@profacility.be

2030

2025

2020

1990

2015

1995 2000

2010 2005

2014 PROFACILITY GUIDE 2014 13

Think Tank I Vision of the future of fm I 1990

1995

2000

2005

2010

2015

2020

2025

2030

1990

Facility Management n geprojecteerd Het zesde FM Congres georganiseerd door Ki’communications in het Château de l’Ardoisière in Geldenaken, liep onder de noemer ‘FM anno 2021’ en focuste nadrukkelijk op de toekomst van het vakgebied. Tijdens de plenaire openingszitting nam Chris Claessens, Director General Services, PwC Belgium, het woord en ging nog een stap verder door de visie op FM in de toekomst naar 2030 te projecteren.

“V

foto Bernard De Keyzer

andaag sluiten vele collega’s contracten af met een looptijd van 3 – 6 – 9 jaar, wat ons al een eind voorbij 2021 brengt, zelfs tot 2030” motiveerde Chris Claessens zijn zo ver in de toekomst geprojecteerde visie op facility management. “Facility management zal meer dan ooit gigantisch veel disciplines bundelen en de ‘ideale’ Facility Manager realiseert alle opgaven tegen ‘zero cost’” ging hij verder.

Chris Claessens ziet vier megatrends, onder te brengen onder ‘globalisering’, ‘kennis’, ‘sociaal’ en ‘industrialisering’. Bij de globalisering moeten we vatstellen dat we in snel tempo evolueren naar een wereldeconomie waarin het Westen een minder belangrijke rol gaat spelen. De vergrijzing is ook een uitgesproken Westers fenomeen. We evolueren of zitten eigenlijk al in een 24/24 maatschappij, waarin alles altijd beschikbaar moet zijn.

Facility management in onze Westerse wereld zal verschillen van wat er zich in de nieuwe markten voordoet. Onze werk/ privé-balans wordt verstoord door het mobiliteitsprobleem. Door het verplicht langer werken zullen drie tot vier generaties samen werken op dezelfde werkvloer.

Dat is een bijzonder kritisch gegeven en bijgevolg een enorme uitdaging voor facility management. Elke generatie brengt haar eigen cultuur op de werkvloer en facility management zal er moeten in slagen ze op elkaar af te stemmen.

‘Personal marketing’ is een trend die focust op het individu, een individu dat altijd zelf in de spots wil staan. Facility management moet dan ook niet langer op het bedrijf gericht zijn, maar inspelen op de individualisering, focussen op elk individu afzonderlijk.

Sociaal en duurzaam In België verwachten de jongste generaties een zuivere, niet milieubelastende industrie die integreert in stedelijk gebied. Duurzaamheid en MVO duiken overal op in de relatie werkgever/werknemer.

“We mogen ons gelukkig prijzen zowat overal in ons land op 60 à 80 m diepte water te kunnen aanboren met een constante temperatuur van 16 tot 18°C” benadrukt Chris Claessens. “De mogelijkheden van de geothermie bieden een enorme opportuniteit aan ons land”.

Duurzaamheid zal een sleutelrol spelen op de vastgoedmarkt, waar standaarden als Breeam de markt zullen dicteren. “We moeten onze verantwoordelijkheid nemen en als Facility Manager duurzaam gecertificeerde gebouwen eisen” benadrukt Chris Claessens. “Het is zelfs onze verantwoordelijkheid als er nu nog slechte, niet duurzame gebouwen worden opgetrokken!”.

Nieuwe technologieën helpen facility management bij het verduurzamen, maar vandaag al beschikbare meet- en regeltechnieken worden nog te weinig toegepast. Onze huidige kantoorgebouwen zijn onvoldoende flexibel naar de toekomst. Akoestische eigen-schappen, verlichting en verluchting houden geen rekening met een mogelijk ander gebruik van de ruimte bij herschikking of herbestemming van een gebouw. België beschikt over een grote portefeuille

“

“

Chris Claessens, Director General Services, PwC Belgium

Door het verplicht langer werken zullen drie tot vier generaties samen werken op dezelfde werkvloer. Elke generatie brengt haar eigen cultuur mee, en facility management zal er moeten in slagen ze op elkaar af te stemmen

2030

1990

1995

2000

2005

2010

2015

2020

2025

t naar 2030 oude gebouwen die kritisch onderzocht moeten worden om verantwoord te durven kiezen tussen renoveren of consequent afbreken. “Niets doen is ook verantwoordelijkheid nemen, maar wel de foute verantwoordelijkheid” stelt Chris Claessens. “Wacht niet te lang, want als we er nu niet aan beginnen, zijn we nog nergens tegen 2020”.

Nog een andere en zeer belangrijke uitdaging voor facility management is het verzekeren van de business continuïteit bij uitval van het elektriciteitsnet.

“Hou er terdege rekening mee dat dit ons zal overkomen” waarschuwt Chris Claessens. “Ons elektriciteitsnet is kritisch, niet opgewassen tegen de noden van de toekomst”.

Vraag naar toptalent Facility management heeft nood aan toptalent.

Alle actuele Facility Managers moeten het vakgebied promoten, professioneel invullen en een zitje verwerven in de boardroom. “Vandaag is facility management in België goed bezig op operationeel vlak, doet het al redelijk op tactisch vlak, maar staat nog nergens op strategisch niveau. Daar ligt nochtans de toekomst voor facility management!” pleit Chris Claessens nadrukkelijk.

Een universitaire Master-opleiding is de noodzakelijke basis om door te dringen op strategisch niveau.

Chris Claessens lanceert een oproep om een leerstoel facility management te sponsoren, wat ook een belangrijke bijdrage zou leveren aan FM-branding.

“Integrated facility management is een doelstelling voor de toekomstige Facility Manager” klinkt het overtuigend. “Ook al staat iFM vandaag nog in de kinderschoenen, het zal snel matuur worden. Durf ervoor te gaan, maar behoudt ook de controle”.

Facility management heeft een grote economische kracht. Het vertegenwoordigt binnen een onderneming het tweede grootste budget na de personeelskosten.

’Think smart’ Facility management moet het werken overal faciliteren waar medewerkers zich bevinden. Het nieuwe werken is en blijft een uitdaging voor facility management. Het vereist vooreerst een kritische analyse van hoe het management daarmee omgaat. Is het management wel klaar voor de nieuwe werkvormen of denkt het nog steeds zoals in de tijd dat Henry Ford de lopende band invoerde? Een conventionele ‘top down’-hiërarchie biedt weinig slaagkansen aan het invoeren van het nieuwe werken.

In deze context zal in de toekomst een goede samenwerking en harmonisch evenwicht tussen CRES(1), Facility Management, ICT, HRM en finances onontbeerlijk zijn. “Het is de gebruiker die dat opdringt” stelt Chris Claessens vast.

“Het fenomeen ‘Bring Your Own Device’ maakt dat vandaag al duidelijk”.

‘Think smart’ is de boodschap voor de toekomstige Facility Manager. “De interne klant voor zijn” luidt de boodschap die Chris Claessens meegeeft.

Eduard CODDÉ ■

(1)

CRES = Corporate Real Estate Services

fm zal de integrator van de “service” in de toekomst worden

Een goede samenwerking en harmonisch evenwicht tussen CrES, FM, iCT, HrM en Finances is daarvoor onontbeerlijk.

ProFACiliTy GUiDE 2014 15

2030

Think Tank I Vision of the future of fm I 1990

1995

2000

2005

2010

2015

2020

2025

2030

1990

Wat zijn de belangrijkste uitdagingen waar elke Facility Manager vo

Bart D’heer Director major accounts Aremis

Rudy Clonen Director consultancy MCS

Jos Duchamps Gedelegeerd Bestuurder Procos Group

Communicatie en integratie De Facility Manager moet meer werk maken van communicatie met zijn interne partners als HR, real estate, finance, ICT, maar evenzeer met de externe partners. Integratie van competenties en dienstverlening is noodzakelijk. Communicatie is eveneens belangrijk in het kader van de evolutie naar oudere medewerkers en het risico op cultuurschokken tussen generaties dat dreigt in de toekomstige werkomgeving. Waar en hoe er gewerkt wordt speelt weinig rol, maar het belang van communicatie, integratie en motivatie van de medewerkers, neemt toe.

Facility management is historisch gegroeid vanuit relatief operationeel management, onderhoudsbeheer. Het vakgebied heeft nood aan contacten op C-level. Als de directie niet tot de Facility Manager komt, stap dan zelf naar hen toe. Ga met een strategisch plan, niet met operationele beslommeringen. Voordenken en factueel voorbereid zijn is essentieel om erkenning te krijgen. Begin met het meten van wat er is.

Ook het kennen van de strategische visie van de directie op langere termijn (10 jaar) is belangrijk om daar adequaat te kunnen op inspelen.

Alert & flexibel De Facility Manager moet een echte partner worden van de strategische organisatie. Hij moet werken vanuit KPI’s. De band tussen facility management en ICT wordt sterker, alleen al door het snel stijgend aantal mobiele oplossingen. We moeten ons afvragen wie ze gaat beheren en opvolgen, wie en hoe de beveiliging zal verzekerd worden.

Alles wat te maken heeft met het flexibele werken wordt gestuurd vanuit facility management, bij voorkeur op dagelijkse basis en niet alleen op projectbasis, zoals momenteel het geval is. De Facility Manager moet meer middelen krijgen om te gaan sturen, maar zal ook meer en preciezer moeten meten. Vandaag zijn er teveel middelen en systemen die naast elkaar werken, wat het meten en overzichtelijk rapporteren bemoeilijkt. Als Facility Manager moet men flexibel opgesteld zijn om snel en efficiënt in te spelen op de verandering van de organisatie. Wanneer deze morgen beslist om gebouwen te verkopen en een aantal via lease back terug in gebruik te nemen, moet facility management weten hoe daar mee om te gaan. Meetsystemen moeten dergelijke verandering aankunnen en er moet voldoende flexibiliteit ingebouwd zijn in de contracten. Alertheid en flexibiliteit zijn de kernpunten voor de toekomst van de Facility Manager.

Maak plaats voor innovatie De generatieclash die dreigt op de werkvloer stelt een bijzondere uitdaging aan de Facility Manager. Omgaan met de nieuwe diversiteit aan generaties op de werkvloer kan best gebeuren in combinatie met HR en ICT. ‘Maak plaats voor innovatie’ klinkt als vanzelfsprekend, maar de praktijk oogt anders. Een recente rondvraag gaf aan dat 82% van de geënquêteerde bedrijven innovatie belangrijk vindt.

Van deze bedrijven beweerde 69% dat hun werkplekken hierop afgestemd zijn.

In werkelijkheid blijkt bij amper 41% de verhouding tussen individuele werkplekken en werkplekken voor samenwerking 80/20 te bedragen. De Facility Manager staat voor de grote uitdaging om de werkomgeving aan te passen aan de realiteit van het werken binnen het bedrijf. Anders leven leidt ook tot anders werken. Wat ook de definitie is van het werken, de Facility Manager moet een werkomgeving creëren die de manier van werken van de organisatie en haar medewerkers optimaal ondersteunt. Dat moet vanuit de vraag naar hoe gaan we samenwerken? Hoe doen we individueel werk, hoe gaan we werken met mensen aan de andere kant van de wereldbol? De Facility Manager moet het voortouw nemen en daarom moet het vakgebied ook op strategisch niveau gebracht worden.

16 Profacility GUIDE 2014

2030

1990

1995

2000

2005

2010

2015

2020

2025

2030

foto’s Bernard De Keyzer

er voor staat in de nabije (2020) en verdere toekomst (2030)?

Frank Geets Administrateur-Generaal Agentschap voor Facilitair Management van de Vlaamse Overheid

Luc Talboom Director Security, Safety & Facilities Telenet

Chris Claessens Director General Services PwC Belgium

De interne klant verrassen De Facility Manager moet innovatief uit de hoek komen, sneller kunnen gaan dan wat zijn interne klanten verwachten. Facility management moet de klant voortdurend blijven verrassen met beter en nieuwer.

Het werken zal blijven evolueren en daar moet facility management optimaal ondersteunend op inspelen. Mensen komen minder naar kantoor om te werken, wel om te ontmoeten en samen te werken. Elke organisatie krijgt te maken met oudere medewerkers, die eigen noden hebben.

Alleen focussen op de Y-generation kan niet langer; facility management moet rekening houden met alle generaties.

De Facility Manager moet werk maken van een sterkere communicatie, durven uit de kast te komen. Wanneer dit niet gebeurt, zal het vakgebied nooit tot C-level kunnen opklimmen. Als persoonlijk, maar allicht te veralgemenen project voor de toekomst, zie ik het volledig integreren van het werkplekmanagement.

De bestaande hokjesmentaliteit tussen facility management, ICT en andere helpdesks moet verdwijnen om plaats te maken voor één gecentraliseerde dienstverlening naar de interne klant.

Technologie als partner Facility management moet als dienstenleverancier communicatiever worden naar zijn interne klanten, maar ook initiatieven nemen om na te denken over strategische processen en daarmee aankloppen bij de directie. De Europese norm EN15221 is een feit en is een belangrijk hulpmiddel om facility management op strategisch niveau binnen het bedrijf te verkopen.

Het is essentieel om precies te weten hoe een bedrijf vandaag werkt, waar het naartoe wil, hoe men wenst samen te werken, om veranderingen in de werkomgeving succesvol te implementeren.

De technologie met focus op netwerken en smartphones wordt zo performant dat ze niet alleen een uitdaging stelt aan de Facility Manager voor wat het beheer betreft, maar ook een fantastische tool insluit voor klantgericht facility management. Facility management kan in real time informatie verkrijgen over de identiteit van een persoon, de plaats waar hij zich bevindt en wat hij of zij belangrijk vinden in hun werkomgeving. Het is perfect denkbaar om gepersonaliseerde berichten te pushen zodra een medewerker het kantoorgebouw betreedt. De Facility Manager moet de beschikbare technologie optimaal gebruiken in zijn communicatie en beleid.

Werk maken van ‘branding’ De Facility Manager moet luisterbereidheid tonen naar alles wat er gebeurt op de werkvloer en dat ook proberen te begrijpen.

Communicatie met de werkvloer levert onontbeerlijke informatie op om facility management goed te bedrijven. Het maakt het mogelijk juist te anticiperen, dingen aan te dragen waar de gebruiker daadwerkelijk zit op te wachten.

Dat is slechts mogelijk door interactiviteit en vereist het verzorgen van de eigen ‘branding’.

Facility management moet intern kenbaar gemaakt worden, maar ook uitgedragen in het professionele netwerk van de Facility Manager. We maken teveel de fout te denken dat niemand geïnteresseerd is in wat we doen, terwijl we zelf constant geïnteresseerd moeten zijn in wat anderen doen om hen te kunnen faciliteren. Facility Managers moeten meer illustreren wat ze betekenen binnen het bedrijf en in de ruimere professionele omgeving. Het vakgebied heeft een fenomenaal ‘empowerment’. Maak dat men weet wat facility management of werkplekmanagement is en waar het voor staat!

Profacility GUIDE 2014 17

Think Tank I Vision of the future OF FM I 1995

2000

2005

2010

2015

2020

2025

2030

1990

Objectieve kijk op de e het facility managem e De afgelopen 20 jaar heeft het multidisciplinaire aspect van facility management een sterke ontwikkeling gekend. Nieuwe gebieden hebben zich aangesloten tot de vakgebieden die onder de koepel van facility management vallen, wat de behoefte aan nieuwe kennis met zich meebracht. Bovendien werden de bestaande Facility Management disciplines uitgediept, complexer en ontwikkelden zich nieuwe aspecten met betrekking tot nieuwe wetgevingen, nieuwe technologieën en management tendensen (NWOW). Om de facility management wereld beter te begrijpen, heeft Profacility hem in kaart gebracht.

FM Competences Mind Map Op basis van zowat 500 artikels die Profacility de voorbije 10 jaar heeft gepubliceerd, een diepgaande enquête bij onze lezers en de interviews van pioniers van het FM, heeft de redactie van Profacility een ‘mindmapping’ opgemaakt van de verschillende vaardigheden en vakgebieden die de FM-sector bepalen. Deze visualisering illustreert beter dan woorden hoe de grote tendensen de evolutie van FM in België hebben beïnvloed, sinds de opkomst van de discipline een twintigtal jaren geleden. Het resultaat verwijst naar verschillende significante elementen: • De diversiteit van de materie, concepten, wetgevingen en procedures waar een Facility Manager vandaag mee geconfronteerd wordt.

•

•

•

Het met elkaar verweven zijn van concepten. (bv. thuiswerken en mobiliteitsproblemen) De oorzakelijke verbanden en de retroactieve feedback. (bv. de energiecrisis en de belangstelling voor hernieuwbare energie) Het feit dat verschillende technologische en maatschappelijke factoren naast elkaar moeten bestaan in eenzelfde ruimte/tijd gegeven opdat daaruit een bepaald fenomeen zou ontstaan. (bv. beschikbaarheid van snel mobiel internet en Het Nieuwe Werken).

© Bimedia - Profacility magazine

1990

18 Profacility GUIDE 2014

2030

1990

1995

2000

2005

2010

2015

2020

2025

2030

e evolutie van m ent in België FM Scope Matrix Bovenop deze uitgebreide ‘mindmapping’, werd ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan van het magazine Profacility in mei laatstleden aan pioniers uit het vak gevraagd om de evolutie van facility management op basis van hun ervaring in volgende vijf onderdelen te belichten: • beheer van soft facilities (cleaning, catering, hospitality, …)

• beheer van hard facilities (HVAC, safety & security, ICT, onderhoud van de gebouwen, ...)

• workplace management (property and space management, verhuizingen en inrichtingen, project management, burotica, document management, archivering, …)

• mobiliteitsbeheer van personen en logistiek transport (mobiliteitsplan voor de onderneming, fleetmanagement, logistiek transport toeleveringen, …)

• duurzame ontwikkeling en maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO, CO2-neutraal transport, productie van hernieuwbare energie, energiebeheer, duurzame en ethische ont- wikkelingen, vrijwillig milieu management systeem, …)

Elke geïnterviewde heeft het belang van elk van deze onderdelen voor hun facility management tien jaar geleden en nu geëvalueerd. De resultaten werden in grafieken gegoten, de FM Scope Matrix, en zijn veelzeggend. Ze illustreren nadrukkelijk hoe allesomvattend en gediversifieerd FM vandaag is.

Beheer van soft facilities

➎ ➍ ➌ ➋ ➊

MVO voor de onderneming

Beheer van hard facilities

2013

Mobiliteit van personen en logistiek transport ➎ zeer belangrijk

➍ belangrijk

Workplace Management ➌ gemiddeld

➋ zwak

➊ bijna onbestaand

© Bimedia - Profacility magazine

2000

Ontdek de interviews van deze FM-pioniers in het speciale ‘Back to the future of Facility Management’ nummer van Profacility dat ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan van het magazine gepubliceerd werd. www.profacility.be/mag/10jaar

Profacility GUIDE 2014 19

FM I VISIES OP DE TOEKOMST VAN FM 2000

2005

2010

2015

2020

Ghislain VANFRAECHEM Director Facilities Ernst & Young

Johan RYCKX Coördinator voor de opleidingen Facility Management Docent aan KaHo - Gent

Nog meer multidisciplinaire FM toekomst

Facility management moet zich verder professionaliseren

Volgens Ghislain Vanfraechem, Director Facilities bij Ernst & Young, zal facility management in de toekomst nog meer multidisciplinair worden. FM zal nog meer moeten inspelen op nieuwe normen en wetgevingen, aandacht hebben voor duurzaamheid, de mobiliteit van de werknemers en eventuele logistieke diensten, het drukken van alle vormen van energieverbruik. Nog een belangrijke uitdaging voor facility management is de beveiliging, zowel de fysische beveiliging van gebouwen en hun omgeving als de beveiliging van systemen om ongewenste infiltratie te voorkomen. Het overal en altijd kunnen werken vereist een beschikbaarheid en openheid van systemen terwijl de informatie juist hoog confidentieel is en kritisch voor de onderneming.

Een specificiteit van het facility management bij Ernst & Young is dat ‘War for talents’ een constant gegeven is. Jaarlijks worden ongeveer 200 nieuwe starters in de leeftijdscategorie 23 à 25 jaar aangeworven. De gemiddelde leeftijd van de medewerkers binnen de organisatie is 29 jaar en dat sluit frequente personeelswissels in. Het doorgeven van de bedrijfscultuur stelt dan ook een bijzondere uitdaging. Facility management moet dus ook de veranderingen faciliteren en alles in het werk stellen om de verschillende generaties binnen een organisatie te motiveren en te laten samenwerken.

Artikel te downloaden op www.profacility.be/biblio > 15/07/2013

20 PROFACILITY GUIDE 2014

2025

foto Geoffrey Fritsch

1995

foto Bernard De Keyzer

1990

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO I

De bachelor opleiding Facilitair management ging 23 jaar geleden van start in Sint-Niklaas en was het resultaat van een hechte samenwerking met de Hogeschool uit Groningen, Nederland.

In 2002, onderzocht Johan Ryckx, professor aan KaHo op verzoek van toenmalig IFMAvoorzitter, Marcel Eeckhout, of een posthogeschoolopleiding Facility management kon worden opgestart. Voor het eerste jaar werden 16 modules gedefinieerd.

Elke module was gewijd aan één van de disciplines van facility management.

Elf jaren later, werden slechts een drietal ervan structureel gewijzigd of vervangen, maar tot op heden blijken de meeste modules nog altijd te beantwoorden aan de reële behoeften van het facilitaire werkveld. Vastgoedbeheer is een erg belangrijk onderdeel geworden van het takenpakket en de functie vereist nu ook nadrukkelijk management- kwaliteiten. Voor Johan Ryckx verdienen de financiële aspecten van facility management meer aandacht. “Total Cost of Ownership (TCO) en Return On Investment (ROI) zijn een voortdurende uitdaging voor de Facility Manager. Ook benchmarken biedt de Facility Manager een essentieel instrument voor het verbeteren van de financiële resultaten. Facility management moet zich in België verder blijven professionaliseren en daarvoor biedt een kwalitatieve masteropleiding een belangrijke bouwsteen. Een mogelijke oplossing bestaat erin om op de bestaande ‘academische’ bachelor opleidingen als handelsingenieur en T.E.W. een masterjaar te laten volgen, dat volledig op Facility management focust.

Artikel te downloaden op www.profacility.be/biblio > 17/06/2013

2030

1990

1995

2000

2005

2010

2015

2020

2025

foto Bernard De Keyzer

1990

foto Bernard De Keyzer

2030

Alain DELAHAUT Coördinator voor de opleidingen Facility Management Docent aan de HEPL - Luik

Arlette VERLEYEN Directeur Facilitaire Dienst Universitair Ziekenhuis Brussel

Ontstaan van een opleiding FM op universitair niveau

Drieledige klantenfocus voor FM in de zorg

Een van de redenen waarom er op het gebied van facility management zo’n groot verschil is tussen de twee gewesten, is de taalgrens, die ervoor zorgde dat de Franstaligen niet in dezelfde mate als de Vlamingen konden genieten van de aanzienlijke voorsprong van onze noorderburen op dit gebied. Maar de situatie lijkt erop te verbeteren, zo bood de HEPL als eerste Belgische onderwijsinstelling een alternerende master in facility management met 120 studiepunten (twee jaar) aan. In september 2011 begonnen een twintigtal studenten aan deze vernieuwende opleiding. Deze opleiding is onder andere te danken aan de wilskracht en volharding van personen zoals Alain Delahaut, één van de docenten en aandachtige waarnemer van de FM-sector. Hij stelt vast dat een aantal sleutelfactoren ervoor gezorgd hebben dat facility management de voorbije twintig jaar evolueerde van een operationeel en tactisch niveau naar een strategisch niveau. FM zou zijn strategische plaats moeten versterken in bedrijven die deze managementmethode ontwikkelen, en zou zich geleidelijk aan moeten uitbreiden naar andere organisaties met een sterke en alsmaar autonomere positie ten aanzien van het hiërarchische organigram. Er zouden verschillende beheermodellen op het gebied van FM voorhanden moeten blijven, want elke organisatie heeft andere visies en behoeften. Volgens Alain Delahaut zal het in Wallonië nog even duren voordat FM zijn weg naar de KMO’s gevonden heeft, want zij vertegenwoordigen er meer dan 90% van het ondernemingsweefsel. Er zouden nieuwe specifieke diensten aangeboden moeten worden, zoals ‘gedeelde’ facility managers die instaan voor het FM binnen meerdere KMO’s tegelijk, om zo schaalvoordelen te creëren.

Sinds de zorgsector verplicht is te rekenen als een profit-organisatie, werd de afdeling facility management in het leven geroepen en kreeg deze toenemend belang binnen de organisatie. Specifiek binnen de zorgsector is de focus op drie klantengroepen: de patiënt, de zorgverstrekkers / medewerkers van de instelling en de bezoekers.

Arlette Verleyen, Directeur Facilitaire Dienst Universitair Ziekenhuis Brussel, beleefde vanaf het eerste uur de professionalisering van facility management in de zorg. Ze is ervan overtuigd dat de economische crisis die zicht de laatste jaren voordoet, nog meer druk zal uitoefenen op de budgetten. ‘Creativiteit’ is het sleutelwoord om nieuwe modellen te ontwikkelen en om de kwaliteit van de dienstverlening te verhogen tegen lagere kostprijs. Facility management is het best geplaatst om het overzicht te bewaren op de dienstverlening en de kosten, gedetailleerd per afdeling. In geval van outsourcing blijft de BTW-problematiek in de gezondheidszorg een uitdaging voor de toekomst.

De facility manager zal ook een sleutelrol spelen in de verwachte tweeledige evolutie van de zorgverstrekking: enerzijds blijft de kliniek voor kritische zorgen en ernstige pathologie met langere opnames, anderzijds zal de dagkliniek aan belang winnen, gecomplementeerd met het zorghotel als nieuw concept. Dat laatste speelt in op de kortere verblijfsduur en vormt een extensie op de dagkliniek. De patiënt kan er in een relaxere omgeving revalideren met matige ondersteuning.

Artikel te downloaden op www.profacility.be/biblio > 10/06/2013

Artikel te downloaden op www.profacility.be/biblio > 08/07/2013

PROFACILITY GUIDE 2014 21

2030

Wie

wordt Facility Manager van het jaar?

De prijs 'Facility Manager van het jaar' wordt toegekend aan een man of vrouw die door zijn of haar manier van denken, visie, engagement en inspanningen bijgedragen heeft tot het succes van de onderneming of organisatie waarvoor hij of zij werkt. Op die manier heeft hij of zij eveneens het beroep van Facility Manager bekendheid en erkenning bijgebracht en bijgedragen tot de professionalisering ervan. Arlette Verleyen, Directeur Facilitaire Diensten in het UZ Brussel, werd in 2012 als eerste ‘Facility Manager van het Jaar’ verkozen.

Op basis van de nominaties van het publiek werden dit jaar 6 finalisten verkozen door de vakjury voor de titel van ‘Facility Manager van het jaar 2014’:

Guy Eeckhout Facility & Maintenance Manager, Barco Ann Troch Facility Manager, D.E Master Blenders 1753 Guy Vanhoorde Departementshoofd Facility Management, Stad Gent Henk Vincent Directeur Facilitaire Diensten, AZ Alma - Sijsele-Damme.

Michel Van Dongen Real Estate & Facility Manager, USG People Koen Vergauwen Afdelingsverantwoordelijke Facility Management, Delta Lloyd Bank

Maak uitgebreid kennis met deze Facility Managers dankzij de reportages die gepubliceerd worden in het e-magazine van de Facility Awards. Neem deel aan de verkiezing door online te stemmen voor de kandidaat van zijn keuze op www.facility-awards.be/het-publiek-stemt. Er zal online gestemd kunnen worden vanaf 25 februari 2014.

De publieksstemming telt mee voor 30% van de stemmen voor de verkiezing van de 'Facility Manager van het Jaar'.

Op 29 april 2014 zal de titel 'Facility Manager van het Jaar' toegekend worden tijdens de prijsuitreiking van de ‘Facility Awards 2014’ in de SkylinE40 te Aalst. IFMA zal op deze avond ook de kwaliteit en originaliteit van de eindwerken van de laureaten van de ‘Best FM Thesis’ belonen .

Meer informatie via www.facility-awards.be en www.ifma.be

Corporate Sponsors

IFMA Office Hosting

Related associations

Media Partners

Think Tank I EDUCATION I 1990

1995

2000

2005

2010

2015

2020

2025

Professionele eisen van het FM-werkveld aan de toekomstige Facility Managers Facility Management heeft al een lange evolutie achter de rug. De meeste Facility Managers zijn spontaan in het vak gegroeid, hebben zelf de nodige kennis verworven vanuit de praktijk en door bijscholing. Maar hoe ziet het eruit voor de periode 2020 – 2030? Heel wat Facility Managers die vandaag de dienst uitmaken zullen dan afgelost moeten zijn, terwijl ze vandaag real estate contracten afsluiten met een looptijd tot 15 jaar.

T

Op uitnodiging van Chris Claessens, Director General Services, PwC Belgium, werd een ronde tafel georganiseerd om na te gaan welke eigenschapen en opleidingen wenselijk zijn voor de optimale voorbereiding van toekomstige Facility Managers, zodat deze vloeiend de actuele senior Facility Managers kunnen opvolgen. De huidige generatie heeft facility management vanuit de praktijk geleerd, doorheen hun ganse loopbaan, zonder dat de mogelijkheid bestond om specifieke opleidingen te volgen, omdat ze gewoonweg niet bestonden in België.

Eduard Coddé n Facility management moet zich vandaag dringend de vraag stellen met wie, wat en hoe de discipline in de (nabije) toekomst de passende invulling zal krijgen. Is er voldoende interesse en motivatie voor facility management bij jongeren? Hoe zal de verhouding ‘leverancier’ t.o.v. FM-‘klant’ evolueren? Wat worden de nieuwe verwachtingen en eisen van de gebruikers?

Drukt Integrated FM zich door of niet? En zo ja, dan verschuift de discipline volledig naar leverancierszijde. ot nog toe moest facility management alsmaar besparen. Dat moet dringend omgekeerd worden. Facility management moet opkomen voor kwaliteit, voor het eigen werk, zeker in een bedrijfsomgeving die voortdurend verandert, al dan niet door overname. Het gevaar zit erin dat de aankoop van de Facility Manager verschuift naar de CFO, waardoor beslissingen zuiver gebaseerd worden op cost cutting zonder respect voor kwaliteit.

Wat verwacht facility management van starters en doorgroeiers, en wat heeft de discipline hen te bieden? De directie van ondernemingen staat vaak tegenover facility management, ICT en human resources. Een universitaire opleiding zou een belangrijk uithangbord zijn voor het vakgebied. Het zou de Facility Manager op gelijk niveau plaatsen t.o.v. andere collega’s binnen de bedrijfswereld met een juridische of economische Master.

Profacility GUIDE 2014 23

2030

Think Tank I EDUCATION I 1990

1995

2000

2005

2010

2015

2020

2025

Ervaring blijft de beste leerschool Ik ben er rotsvast van overtuigd dat er onvoldoende aanbod is in België voor wat de opleidingen facility management betreft, zeker in vergelijking tot onze noorderburen. Belgische mensen die opteren voor het volgen van een Master-opleiding in Nederland, komen niet helemaal aan hun trekken, omdat de inhoud van die opleiding te verschillend is van onze Belgische noden en werkingsomstandigheden.

Voor wat de opvolging van de huidige senior Facility Managers door jongere collega’s betreft geldt er een essentieel verschil tussen ‘scholing’ en ‘ervaring’. Het is bijgevolg cruciaal dat juniors de tijd krijgen ervaring op te doen in de praktijk, zich kunnen bekwamen en profileren. De financieel-gerichte aspecten van de functie zullen in de toekomst ongetwijfeld zwaarder doorwegen, in het bijzonder om te kunnen bijdragen tot de corebusiness van een onderneming.

Minstens tien jaar ervaring en liefst meer zijn nodig om zich te kunnen wagen aan strategisch facility management.

Om tegemoet te komen aan de noden aan toekomstig FM-talent hebben we binnen Facilicom het ‘traineeship’ opgezet. Het gaat om een doorgedreven organisatie van interne opleidingen door eigen mensen die zelf functioneren op de hiërarchisch hoogste niveaus.

Deze aanpak heeft het voordeel dat jonge krachten door ervaren seniors worden opgetrokken tot het hoogste niveau. Bovendien vindt er een automatische voorselectie plaats, zodat de meest begaafde en gemotiveerde krachten optimaal gecoacht en opgeleid worden om door te groeien naar de functies waar ze nodig zijn.

De toekomst van het facility management is er ongetwijfeld één waarin de banden met real estate hechter zullen worden. In het totale werkingsbudget van een onderneming wegen de kosten voor real estate en facility management ongeveer gelijk zwaar door. Bovendien beïnvloeden beide kostenposten elkaar rechtstreeks: een vooruitziend real estate beleid helpt de facilitaire kosten te drukken. Het samengaan van een Master-opleiding Real Estate met complementaire cursussen binnen het vakgebied facility management is dan ook zinvol.

Real estate management en facility management groeien naar elkaar toe Facility management wacht een positieve toekomst en zal alsmaar sneller evolueren. Daar moet de Facility Manager op inspelen.

Facility management staat tegenover de aanbieders van diensten, moet het brein worden achter herstructureringen. Crisissen volgen elkaar sneller op. De aanbieders kunnen daardoor een grotere rol spelen, omdat zich complexere vraagstukken aandienen die het ook boeiender maken.

De ‘vergrijzing’ van het actuele senior Facility Management is een feit en velen zullen binnen afzienbare tijd de bedrijven verlaten.

De instroom moet klaar zijn om over te nemen, moet goed voorbereid en direct inzetbaar zijn, want er is geen tijd voor aanloop en geleidelijke overname van de functie.

Facility management krijgt nadrukkelijk een zwaardere financiële inslag en daar moet het onderwijs beter op voorbereiden, wat als vanzelf leidt tot de noodzaak aan een Master-opleiding.

Ik heb daar zelf ooit voor geijverd. Idealiter zou het een combinatie moeten zijn tussen real estate management en facility management, daarmee de realiteit volgend dat real estate management en facility management versneld naar elkaar toegroeien. Het basisjaar kan gemeenschappelijk zijn om de daaropvolgende jaren uit te splitsen.

Facility management zou ook als keuzevak toegevoegd kunnen worden aan andere richtingen zoals bv. de opleiding tot architect, handelsingenieur, ing en ir, bestuurszaken, ...

Misschien kunnen wij vanuit de praktijk helpen om tot een beter voorbereidende opleiding van toekomstige facility managers te komen. Facility management op strategisch niveau wordt meer en meer een economisch gegeven, met voorkeur voor een Masteropleiding. Daarnaast zijn er tal van deelgebieden binnen facility management die zich op een lager niveau afspelen en waarvoor een Master-niveau niet noodzakelijk is. Een universitaire opleiding draagt ongetwijfeld ook bij tot een betere bekendheid van het vakgebied.

Claudine DECORTE Algemeen Directeur Facilicom Facility Solutions Coördinatrice IFMA vakgroep opleiding

Marcel EECKHOUT Founder en Executive President MCS IFMA voorzitter in de periode 2002 -2005

24 Profacility GUIDE 2014

2030

1990

1990

1995

2000

2005

2010

2015

2020

2025

2030

foto’s Bernard De Keyzer

2030

De Facility Manager moet multidisciplinair kunnen evalueren en beslissen Budgetbewaking en transparantie zal ongetwijfeld nog meer als rode draad door elk onderdeel van de jobinhoud van de toekomstige Facility Manager lopen. Alle bedrijven zitten voortdurend in een besparingsronde en juist daarom is het zo belangrijk de cijfergegevens goed te argumenteren en achtergronden te kennen om kwaliteit te verdedigen.

Het multidisciplinaire met bovendien het samengaan van zowel verbreding als verdieping binnen elk onderdeel is kenmerkend voor ons vakgebied, evenals een voortdurende verandering. Nieuwe disciplines worden onder de koepel van het facility management geplaatst, vereisen inleving en verdieping in de materie. Daarnaast worden de vertrouwde disciplines verder uitgediept, worden ze complexer en komen er nieuwe aspecten aan te pas. Dat laatste slaat in het bijzonder op de wetgeving, die overal haar impact laat gelden, complexer wordt.Als Facility Manager moet je dan ook over werkelijk alles kunnen meepraten, multidisciplinair kunnen evalueren en beslissen. Facility management is als discipline nog erg jong. De Facility Manager moet meer leren ‘managen’, ongeacht hij/zij aan bedrijfszijde of bij een leverancier werkzaam zal zijn. De verdere uitbouw van een gedegen opleiding facility management moet ertoe bijgedragen om het vakgebied nog meer te professionaliseren en de erkenning ervan in de toekomst te laten toenemen.

Als vakgebied hebben we zeker al heel wat kansen laten liggen om ons te professionaliseren en op te werken tot een strategisch niveau.

De uitdaging voor de toekomst bestaat erin als facility manager mee te zijn met de strategie van het bedrijf, de wetgeving nauwkeurig op te volgen en de juiste mensen op de juiste plaats te kunnen neerzetten.

Ik zie het goed mogelijk dat een groot servicebedrijf een leerstoel facility management zou sponsoren op universitair niveau. Dat zou een belangrijke doorbraak kunnen opleveren. .

De overgang van senior Facility Managers naar jongere zal drastisch gebeuren Facility management moet men professioneel en strategisch aanpakken. Vooral de voortdurende wijzigingen van allerhande regelgevingen vereisen professionalisme. De overgang van oudere Facility Managers naar jongere zal drastisch gebeuren, zeker gezien er momenteel weinig vacatures voor jonge krachten verschijnen.

De veelzijdigheid van de functie vereist een even veelzijdige voorbereidende opleiding. Welke deeldomeinen horen thuis binnen een opleiding tot Facility Manager, welke eigenschappen verwachten we van de ‘ideale’ kandidaat en hoe kunnen we die stimuleren via het opleidingspakket? Goede tactische mensen zijn daarom niet altijd inzetbaar op strategisch niveau.

Ik hoop dat mijn opvolgers veel beter zullen zijn dan ikzelf en wil daar ook graag toe bijdragen. Al in de jaren zeventig bestond er een universitaire FM-opleiding in de USA. Facility management moet in elk geval een universitaire richting worden. Een universitaire opleiding is een belangrijk uithangbord. Het plaatst de Facility Manager op gelijk niveau t.o.v. andere collega’s binnen de bedrijfswereld met een juridische of economische Master.

Vandaag kantelt ook de ingenieursopleiding in de universitaire wereld en ingenieurs zijn aangewezen profielen om zich als Facility Manager te bekwamen. Een Master-opleiding facility management is dan ook perfect denkbaar als complement op de richtingen architect of handelsingenieur.

Universiteiten schermen graag het ‘academisch niveau’ af en laten vandaag kansen liggen door geen richting facility management te organiseren. Een opleiding facility management op universitair niveau moet als vanzelf onderzoek & ontwikkeling aanzwengelen, dat is eigen aan het academische karakter. Professoren moeten zich engageren tot onderzoek en publicaties.

De Facility Manager zal morgen moeten kunnen beslissen ‘met garantie’ en dat is grondig verschillend van wat wij als selfmadeFM-ers deden

Ann TROCH Facility Manager D.E Master Blenders 1753

Chris CLAESSENS Director General Services PwC Belgium

Profacility GUIDE 2014 25

Think Tank 1995

2000

2005

2010

2015

2020

2025

2030

foto Joakim Van Gasse

1990

I EDUCATION I

De Master-opleiding, een natuurlijke doorstroming van de Professionele Bachelor-opleiding FM Wij zijn vragende partij voor een masteropleiding als een natuurlijke doorstroming van de professionele bacheloropleiding Facilitair management. De beginnende bachelorstudenten komen voor 40% uit het ASO en voor 60% uit het TSO. De laatste jaren bestaat er een sterk stijgende vraag van afgestudeerde bachelorstudenten naar een aanvullende master, zeker van de ASO-studenten. Om deze instroom van ‘sterkere’ studenten te kunnen aanhouden, moeten we hen perspectieven kunnen bieden. De opleiding facility management is aantrekkelijk maar blijft onvoldoende bekend. Een masteropleiding zou de discipline zeker een sterkere status bezorgen.

Als bacheloropleiding mikken we dus op twee profielen wat onze afgestudeerden betreft: zij die onmiddellijk aan de slag gaan op tactisch niveau en zij die doorstromen naar een masterniveau om later in meer strategische functies terecht te komen.

Er is vandaag al een zekere doorstroom naar de Universiteit Antwerpen, in het bijzonder naar de economische richtingen zoals ‘Organisatie en management’ waar onze studenten in twee jaar een master kunnen behalen. Bovendien bestaan er in België en Nederland ook Masters in Real Estate die een mooie opportuniteit bieden om facility management op te enten. Een optie FM die aansluit bij een economische of ingenieursopleiding in plaats van een volledige masteropleiding, is volgens mij op dit moment haalbaarder, en zeker even waardevol. Mensen met een opleiding die gericht is op strategisch niveau hebben de skills om verbanden te zien en zich snel in te werken in FM-materie.

Opleiding gericht op facility management aan leverancier- of aan klantzijde?

Economische bagage is van cruciaal belang voor wie facility management op strategisch niveau wil beoefenen. Een bachelor opleiding bereid hier niet altijd even diepgaand op voor, daarom kiezen er elk jaar enkelen om zich via een Master Economie of Facility Management (in het buitenland) hun bagage te verruimen. Een Economische Masteropleiding biedt zeer veel financiële bagage aan de studenten, een toegepaste master FM of Real Estate Management bied een breder pakket aan.

Vandaag stranden heel wat schoolverlaters aan leverancierszijde.

Zij leren en ervaren er tactisch facility management. Wie doorgroeit, komt veelal terecht in commerciële functies bij de providers, maar klimt zelden op naar strategisch facility management aan klantzijde.

Het gevaar bestaat dat bedrijven noodgedwongen niet ervaren FM-mensen zullen moeten aanwerven.

Allicht zijn er vandaag al genoeg Master-opleidingen die een interessant platform bieden voor het enten van de noodzakelijke facility management deelgebieden. Uiteindelijk gaat het erom facility management als optie voor te stellen op richtingen die strategisch denken al centraal stellen.

Waarom werken we de bestaande Professioneel Bachelor opleiding niet op tot Master, of opteren we voor een Master na Master. Wat er vandaag al bestaat kan gekoppeld worden na een Master. Anderzijds moeten we ons de vraag stellen of er wel echt een tekort is in de markt?

Annemie Van Hecke Lector & stagecoördinator Professionele Bachelor FM KAHO Sint-Lieven - Technologiecampus Gent

Dieter SEGERS Voorzitter Young IFMA

26 Profacility GUIDE 2014

1990

1990

1995

2000

2005

2010

2015

2020

2025

nauwkeurig het profiel definiëren van de Facility Manager voor morgen Vandaag stromen bij Het Agentschap voor Facilitair Management meer studenten in uit de FM-opleidingen en brengen een theoretische bagage mee die bijna elk van ons door zelfstudie heeft moeten verwerven. Zelf begon ik als Afdelingshoofd Gebouwen bij de Vlaamse Overheid, waar facility management niet als dusdanig bekend was. Het was er wel aanwezig onder de vorm van logistiekeen aankoopdiensten, alsook de afdeling gebouwen.

De instap in de FM-discipline is vandaag sterk ver-schillend. Er is een nadrukkelijke evolutie naar één verantwoordelijke voor facility management in alle bedrijven, daar waar de verschillende verantwoordelijkheden voor facility management lange tijd vaak verspreid zaten bij verschillende mensen.

Aandacht voor duurzaamheid is het voorbije decennia de meest opgemerkte evolutie binnen onze discipline. Duurzaamheid duikt nu werkelijk overal op, is het sleutelwoord bij gebouwen, schoonmaak, mobiliteit – de auto in het bijzonder – en zoveel andere zaken.

Het technologie-aanbod wijzigt voortdurend en evoluties gaan bijzonder snel. De snelle vernieuwing stelt grote uitdagingen aan de Facility Manager, alleen al om bij te blijven en zo de juiste keuzes te kunnen maken. Binnen ons facilitair actieterrein worden we toenemend geconfronteerd met meer en strengere reglementeringen, stuk voor stuk factoren die hun impact laten voelen op de kosten voor het gebruik van een gebouw. Bovendien durft de wetgeving te verschillen van regio tot regio, wat het beheer nog complexer maakt, wanneer een onderneming over verschillende vestigingsplaatsen beschikt. Facility management wordt volwassen en evolueert ook naar een meer strategisch niveau. Tussen overheid en privésector zie ik weinig verschillen voor wat de evolutie van de discipline betreft, dit zowel inhoudelijk als naar managementvorm. Om de passende opleiding in te vullen is het noodzakelijk om eerst het profiel te definiëren van de Facility Manager die we denken morgen nodig te hebben. Het Agentschap voor Facilitair Management van de Vlaamse Overheid werft vooral burgerlijke en technische ingenieurs aan. Het aantal economisch opgeleiden is beperkt. Zelf geloof ik dat een nood in de markt is voor een masteropleiding en dat een Master na Master opleiding aanbeveling verdient. photo Bernard De Keyzer

2030

Gert PotoMS Adjunct-directeur-generaal Agentschap voor Facilitair Management Vlaamse Overheid

1990-2020 > Back to the future of Facility Management Naar aanleiding van het tienjarig bestaan van het magazine Profacility in mei laatstleden, heeft het redactieteam een aantal pioniers van het facility management in België geïnterviewd. Aan de hand van hun ervaringen met de opmars en de praktijk van het facility management duidden ze een aantal trends die de evolutie van het vakgebied in België de voorbije 20 jaar hebben gekenmerkt en delen met ons hun visie op de toekomst van het facility management voor het komende decennium.

Ontdek deze interviews met de pioniers van de FM-discipline en download ze uit de online bibliotheek van Profacility.be.

• crisis geeft facility management duwtje in de rug Interview van Marcel Eeckhout, founder and executive president MCS Artikel te downloaden op www.profacility.be/biblio > 01/07/2013 • Een brede kijk op facility management Interview van Ann Troch, Facility Manager D.E Master Blenders 1753 Artikel te downloaden op www.profacility.be/biblio > 03/06/2013 • facility management is ondenkbaar zonder aandacht voor duurzaamheid Interview van Gert Potoms, Adjunct- Administrateur-Generaal, Agentschap voor Facilitair Management Vlaamse Overheid Artikel te downloaden op www.profacility.be/biblio > 30/06/2013 • Hospitality voor de medewerkers Interview van Chris Claessens, Director General Services, PwC Belgium Artikel te downloaden op www.profacility.be/biblio > 26/06/2013

Profacility GUiDE 2014 27

2030

FM I IMPACT OF SOCIAL LAW ON FM IN/OUTSOURCING I

Eenheidsstatuut voor arbeiders en bedienden Op 16 mei laatstleden nodigde ISS uit voor een seminar met als thema ‘De Belgische arbeidsmarkt in een Europees perspectief”. Aanleiding hiervoor was het door Europa opgelegde wegwerken van de verschillende statuten tussen arbeiders en bedienden zoals die in ons land bestonden. Vanaf 9 juli 2013 is het arrest van het Grondwettelijk Hof over het eenheidsstatuut van kracht, nadat de sociale partners en de overheid op 5 juli een akkoord hadden bereikt met betrekking tot de opzeggingstermijnen en de carensdag.

D

e knoop is weliswaar doorgehakt, maar we hebben nog steeds geen bruikbare wetteksten, ter-wijl er engagementen zijn aangegaan om naast de twee heikele punten ook nog de andere verschilpunten - zoals de regeling van het vakantiegeld en aanvullende pensioenen – aan te pakken” benadrukt Kris Cloots, country manager ISS Belgium & Luxemburg. “2014 staat voor de deur en we hebben geen enkele concrete houvast, we bewegen ons in een niemandsland!”.

De exacte impact van het eenheidsstatuut op de lonen is vandaag nauwelijks te becijferen en dat maakt het onderhandelen van contracten met klanten erg lastig. “Wij schatten een loonkoststijging in van 3 tot 4%, maar kunnen dat niet met zekerheid bevestigen” licht Kris Cloots toe. “Onnodig te zeggen dat niemand zit te wachten op kostenverhogingen, noch aan klantzijde, noch aan leverancierszijde. Het doorrekenen van de loonkoststijging zal echter onvermijdelijk zijn”.

Terug naar af?

Zullen sommige klanten als gevolg van het eenheidsstatuut in de verleiding komen om terug te gaan insourcen? Dit valt niet uit te sluiten, maar of het een verstandige keuze is, valt te betwijfelen. Vanuit de overheid klinken signalen dat ze nadenken of al beslissen over insourcing.

Kris Cloots: “In het nieuwe uniforme statuut stijgt de opzegvergoeding voor een arbeider met een factor 3 tot 4! Klanten zoeken meer dan ooit flexibiliteit, terwijl de nieuwe wetgeving juist minder flexibiliteit toelaat.

“

Overstappen van outsourcing naar insourcing kan een trend zijn die we nauwlettend zullen opvolgen, maar vermoedelijk gaat het veeleer om een tijdelijke paniekreactie”.

Flexibiliteit onder druk De uitwerking van het eenheidsstatuut op de verschillende sectoren waarin de facilitaire dienstverleners actief zijn is vrij gelijklopend.

“De meerkost als gevolg van het eenheidsstatuut zit in het sociaal passief en de opzegtermijnen” verduidelijkt Kris Cloots. “Restructureren of aanpassen van de werkkrachtcapaciteit wordt haast onmogelijk gemaakt, terwijl het variabiliseren van de kosten juist het hoofdargument is bij opdrachtgevers om voor outsourcing te kiezen”.

Het eenheidsstatuut dwingt werkgevers tot creativiteit en het zoeken naar andere formules om de loonlastdruk te verlichten. Zo kan overwogen worden om de afgeschafte proefperiode te vervangen door een interim contract met 6 maand duurtijd.

Bij het tot stand komen van het eenheidsstatuut is onvoldoende stilgestaan bij bedrijven met een groot aantal arbeidskrachten – zoals het geval bij de facilitaire dienstverleners – waar de loonkost een overheersende factor is in het totale kostenplaatje.

“Momenteel bemoeilijken de onzekerheid en de blijvende onduidelijkheden onze activiteiten” besluit Kris Cloots. “Ook voor onze klanten zijn onzekerheid en onduidelijkheid synoniem van het eenheidsstatuut. Allicht zal zich de nieuw gegeven situatie reguleren op lange termijn”.

Eduard Coddé n

In het nieuwe uniforme statuut stijgt de opzegvergoeding voor een arbeider met een factor 3 tot 4! Klanten zoeken meer dan ooit flexibiliteit, terwijl de nieuwe wetgeving juist minder flexibiliteit toelaat

“

Kris Cloots, country manager ISS Belgium & Luxemburg

FM I OUTSOURCING STRATEGY

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO I

Welk model voor uw facilitair beheer?

Tijdens zijn inleiding tot het debat ‘Zin en onzin van Integrated Facility Management’ op het 5e Interactief FM Congres, duidde Rudy Clonen, Director Consultancy MCS, vier modellen voor facilitair beheer: ‘Single Providers’, ‘Integrated Facility Management’ (IFM) ‘Managing Agent’ en ‘Smart Sourcing’. Uit de talrijke getuigenissen en ervaringen tijdens de daarop volgende debatten bleek dat bij het gedeeltelijk of geheel uitbesteden van het beheer van de facilitaire diensten, het ‘management model’ afhankelijk is van verschillende factoren. De keuze hangt in de eerste plaats af van de maturiteit van het eigen facilitaire beheer binnen de organisatie, de organisatie van de dienstverlening, de omvang van de organisatie, de complexiteit en het aantal te beheren sites. De keuze wordt evenzeer bepaald door de wil binnen de organisatie om zich voor langere termijn te binden aan één of meer leveranciers. Organisaties moeten de vrees overwinnen dat dergelijke beslissing gepaard gaat met het verlies aan interne kennis en de mogelijkheid in te grijpen in het proces van voortdurende verbetering van kwaliteit en efficiëntie van de dienstverlening.

Volgens Pierre-Eric Nandancé is er sinds 2010 een duidelijke wijziging van het outsourcinggedrag merkbaar, met een sterke toename van de aankoop van multidisciplinaire facilitaire diensten door Belgische ondernemingen. Bij de keuze voor het outsourcen van single services werden de contracten in het verleden al maximaal onder druk gezet. Alles heeft een einde, ook de mogelijkheid om de prijzen nog verder te drukken. Anderzijds krimpen de eigen FM-teams bij heel wat bedrijven, terwijl de te verzekeren dienstverlening blijft en om een adequate oplossing smeekt. Ook dit gegeven pleit voor multidisciplinair outsourcen.

Temeer dat het outsourcen van single services maakt dat men zich tot het louter operationele beperkt, terwijl het multidisciplinair outsourcen van tactische orde is.

In dit perspectief kan gedacht worden aan een on site Facility Manager voor het operationele beheer van de gebundelde dienstverlening.

Volgens Pierre-Eric Nandancé, hoeft de overstap naar multidisciplinair outsourcen ook niet radicaal te gebeuren. Het is mogelijk om stapsgewijs contracten voor single services te bundelen. Hij ziet de verhuis en/of de concentratie van enkele vestigingen in een gezamenlijk pand als ideale momenten om de overstap te maken van het outsourcen van single services naar multidisciplinair outsourcen.

Op dat ogenblik integreert de overstap in het change management dat voor iedereen binnen het bedrijf aan de orde is. Ook wanneer het bedrijf verspreid zit over verschillende locaties biedt de overstap naar multidisciplinair outsourcen de mogelijkheid om de processen binnen de verschillende vestigingen te standaardiseren en voordeel te halen uit de schaalvergroting.

foto Bernard De Keyzer

Volgens Pierre-Eric Nandancé, Chief Commercial Officer ISS, opteerden bedrijven tot voor enkele jaren hoofdzakelijk voor het outsourcen van single services. Deze aanpak was goed voor 90% aandeel in België. Andere formules als multidisciplinair outsourcen of Integrated FM kenden slechts matig succes en waren vooral gangbaar bij internationale bedrijven en multinationals.

Met het ‘Single providers’ model behoudt het bedrijf zelf het strategische beheer, de aansturing en de controle op de dienstverleners. Dat gebeurt veelal via contracten waarin SLA’s (Service Level Agreements) zijn opgenomen, die individueel per leverancier het verwachte prestatieniveau vastleggen, de facturatie en de manier waarop controle en prestatiemetingen dienen te gebeuren, onder andere dankzij een facilitaire ‘scorecard’ en KPI’s.

Gunstige evolutie voor multidisciplinaire outsourcing

Rudy Clonen Director Consultancy MCS

Pierre-Eric Nandancé Chief Commercial Officer ISS Facility Services

PROFACILITY GUIDE 2014 29

FM I OUTSOURCING STRATEGY

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO I

SINGLE PROVIDERS

In het geval van groepering van gelijkaardige diensten bij een dienstverlener legt Patrick Waûters, Director Facility Management Consulting bij AOS Studley, de nadruk op het belang van een kwalitatieve uitbreiding van het dienstenaanbod.

Bedrijven zoeken partners die hen volledig “ontzorgen”. Niet zozeer een ‘integraal aanbod’ voor alle soorten behoeftes bij één leverancier, maar een ‘inclusief antwoord’ op elke facilitaire vraag! Volgens Patrick Waûters moet elke facilitaire dienstverlener een methode uitdenken om zo’n inclusief antwoord te kunnen bieden. Ze moeten alle vragen van begin tot einde bestuderen, ieder probleem aanpakken, erover communiceren met de vraagsteller, in zijn totaliteit oplossen, rapporteren... Daarbij moet vooral duidelijker uitgelegd worden welke diensten wel of niet zijn inbegrepen. Als het niet over een ‘omnium contract’ gaat, moeten de (meer)kosten verklaard worden.

MAIN PROVIDER (IFM)

De trend naar outsourcen in de openbare sector laat zich ook opmerken in het kader van Publiek-Private Samenwerking (PPS). Meer in het bijzonder dan bij de DBFMO-formule zoals weerhouden door de FOD Justitie voor de financiering, bouw, onderhoud en uitvoering van de facilitaire dienstverlening voor de nieuwe gevangenissen.

IFM vereist een rijpe FM organisatie

Door de economische en financiële crisis die blijft voortduren, staat de openbare sector onder druk op het gebied van besparingen en efficiëntie. Geneviève Jamin, Senior Vice President Strategy bij Sodexo België beklemtoont de controverse in de openbare sector. In een zoektocht naar meer efficiëntie voor het beheer van sommige ondersteunende diensten, stelt Sodexo regelmatig voor om activiteiten uit te besteden die tot dan toe niet uitbesteed werden. En dat voelt niet alleen vreemd aan, het is vooral ook niet gemakkelijk. In hun streven om de werkgelegenheid veilig te stellen, hebben overheidsinstellingen immers de neiging om bepaalde activiteiten weer intern af te handelen. Maar volgens Geneviève Jamin tekent er zich toch duidelijk een trend af: meer en meer scholen en rusthuizen besteden uit, van de schoonmaak tot de catering over het technisch onderhoud en voortaan ook de onthaaldiensten.

Integrated FM (iFM) staat voor één enkele dienstverlener, met eventuele subcontractanten, die op geïntegreerde wijze zorg draagt voor alle facilitaire diensten en producten. Integrated FM draagt tevens de volle verantwoordelijkheid voor het kostenbeheer en de kwaliteitscontrole. Het management van Integrated FM kan zowel door de klant als door de dienstverlener verzekerd worden. Bovenaan de voordelen van IFM staan het centrale aanspreekpunt voor alle facetten van de facilitaire dienstverlening en de mogelijke kostenbesparing als gevolg van het schaalvoordeel dat met IFM haalbaar is. Bijkomende voordelen zijn een grote flexibiliteit m.b.t. de inzetbaarheid van mensen voor de verschillende facetten van de dienstverlening, een eenduidige rapportering, de toegang tot heel wat operationele kennis die bij de service provider aanwezig is, de mogelijkheid opnieuw voluit te focussen op de corebusiness van de organisatie, de gestroomlijnde facturatie en transparantie in de kostenstructuren. Toch kunnen de geformuleerde voordelen zich ook als nadeel manifesteren. Zo is het voordeel van één centraal aanspreekpunt slechts effectief indien die person ook over de verwachte competenties beschikt. Er is eveneens het risico aan verlies van kennis over de processen aan klantenzijde, evenals een gebrek aan benchmarken.

En last but not least is er de zeer hoge uitstapdrempel voor wie uit een IFMovereenkomst wil stappen.

Patrick Waûters Director Facility Management Consulting AOS Studley

Geneviève Jamin Senior Vice President Strategy Sodexo Belgium

foto Bernard De Keyzer

Controverse binnen de openbare sector

30 PROFACILITY GUIDE 2014

MANAGING AGENT

SMART SOURCING

Graphics courtesy of MCS

Onafhankelijkheid en neutraliteit op vlak van beheer en kwaliteitscontrole La Het grote verschil van het ‘Managing Agent’ model in vergelijking met het IFMmodel is de onafhankelijkheid van het beheer t.o.v. de leveranciers van de facilitaire diensten. De kwaliteitscontrole en de correcte uitvoering van de contracten door de dienstverleners wordt verzekerd door een externe ‘Managing Agent’. In het ‘Smart Sourcing’-model ontstaat een tripartite relatie tussen opdrachtgever, de belangrijkste leveranciers en een externe auditor. Deze laatste verzorgt de audits,

benchmarking en kwaliteitscontrole om na te gaan of de geleverde prestaties conform zijn met de onderschreven contracten tussen klant en leveranciers. Bij dit model verzekert de auditor een bilaterale rapportering naar zowel opdrachtgever als leverancier. Volgens Rudy Clonen zou de noodzakelijke informatie die als bron dient voor het opstellen van de KPI’s voor de opvolging en de controle van het beheer, het benchmarken en het nemen van beslissingen, idealiter vanuit een goed functionerend FMIS moeten aangereikt worden, dat zowel door de opdrachtgever als door de leverancier(s) en ‘Managing Agent’ wordt gebruikt.

www.profacility.be/biblio Ontdek artikels die reeds gepubliceerd werden in Profacility Magazine, meningen en getuigenissen van Facility Managers, consultants en dienstverleners die een multidisciplinair FM dienstenaanbod bieden.

Strategisch FM I Essentiële tools en modellen voor en efficiënt beheer (17/06/2013) Typisch Belgisch outsourcing model in opmars (27/05/2013) Van operationeel naar strategisch (12/06/2013) IFM I Integraal of inclusief? (27/05/2013) Totale outsourcing van facilitaire diensten I Trend of Noodzaak? (08/04/2013) Welk model voor het facilitair beheer?

(18/02/2013)

FM Agility I Vraag en aanbod van facilitaire diensten aan elkaar aanpassen (12/02/2013) Facilitaire scorecard I De overbrugging tussen klant en leveranciers (14/01/2013)

foto Geoffrey Fritsch

foto Bernard De Keyzer

Debat I Integrated Facility Management vereist sterke eigen FM-organisatie (03/12/2012)

Guy Eeckhout Facility & Maintenance Manager Barco

Claudine Decorte Algemeen Directeur Facilicom Facility Solutions PROFACILITY GUIDE 2014 31

FM I CSR

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO I

Wanneer duurzame ontwikkeling ook bedrijven bezielt MVO: deze drie letters komen steeds weer terug in de communicatie van bedrijven, of ze nu gericht is aan een intern of extern publiek. Aan de oorsprong hiervan bevindt zich het ‘Brundtland Rapport’, een tekst van de VN die de eerste officiële definitie van duurzame ontwikkeling aanlevert: “Een ontwikkeling waarbij aan de behoeften van de huidige generatie tegemoet wordt gekomen zonder dat toekomstige generaties eenzelfde kans wordt ontnomen”. CSR (Corporate Social Responsibility) / MVO (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen), is de concrete bedrijfsvariant van duurzame ontwikkeling. Ze steunt op drie pijlers: milieu, maatschappij en economie, of People-Profit-Planet. MVO is volgens een van de talloze officiële definities: ‘een bijdrage van ondernemingen aan duurzame ontwikkeling’. De doeltreffende combinatie van de 3 PPP’s uit de titel brengt een groot concurrentieel voordeel mee. Bedrijfsleiders gebruiken het in hun strategische visie. Nu het MVO-concept zich in het wereldwijde bedrijfsweefsel heeft verspreid, dringt een standaardisering zich steeds meer op. “Om onbegrip en willekeur te vermijden, en om te voorkomen dat de belangen van een klein groepje gaan primeren” legt AFNOR uit op zijn website. ISO 26000 is een vrijwillig toe te passen norm met richtlijnen voor alle soorten organisaties, ongeacht hun grootte of ligging.

Het is niet de bedoeling om certificaten toe te kennen, maar wel om organisaties te stimuleren een stapje verder te gaan dan de strikte naleving van de wet.

www.profacility.be/biblio Ontdek en download verschillende reportages en interviews rond dit thema op www.profacility.be/biblio.

Alle artikels in deze bibliotheek zijn volgens hun online publicatie teruglopend gerangschikt.

Case Study I IRIS Group: maatschappelijk verantwoord ondernemen als bedrijfsstrategie (15/04/2013) Catering I Verantwoord beheer I Van het landbouwveld… naar de vuilnisbak (28/01/2013) MVO en aankoop I De meest ethische bedrijven voor een goede leverancierskeuze (18/06/2012) Case study I Stad Gent kiest strategisch voor duurzaam (14/05/2012) FM en duurzame ontwikkeling I C2C, kiezen voor eco-weldaad (30/04/2012) Catering I Food miles: bio volstaat niet meer (23/01/2012) Normen I ISO 2600: de MVO-richtlijn (05/01/2012) Duurzame ontwikkeling I Waterbeheer (19/12/2011) Guidelines I Het ‘Cradle-to-Cradle’-principe (22/08/2011) Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) I Een nieuwe dimensie voor de onderneming (13/05/2010)

32 PROFACILITY GUIDE 2014

FM I 3D-cleaning I

Gezonde binnenlucht creëren met levende micro-organismen Luchtvervuiling vormt van oudsher een ernstig gezondheidsrisico, zowel buiten als binnen gebouwen. Gelukkig staat de wetenschap niet stil. Voor de sanering van het binnenmilieu van gebouwen ontwikkelde Metatecta Biotechnology een revolutionaire oplossing op basis van levende micro-organismen die worden verneveld in het binnenmilieu.

Het ei van Columbus?

Aanvankelijk werd deze technologie uitvoerig getest in de gezondheidsector. Door de KULeuven en het Institut Pasteur uit Rijssel werden diverse klinische studies uitgevoerd in samenwerking met ziekenhuizen, woonzorgcentra en onderzoekscentra. De verkregen knowhow werd omgezet in meerdere patenten en er werden ook toepassingen ontwikkeld voor de voedingssector en voor gebouwen.

Drie fasen De door Metatecta ontwikkelde technologie door verneveling van micro-organismen bestaat uit drie fasen: • complexering: fijn stof, allergenen en chemische polluenten worden opgenomen door de sporen (voortplantingscellen) van de Tectobiotics, zodat hun moleculaire massa toeneemt; • precipitatie: door de zwaartekracht vallen de verzwaarde sporen op de grond; • metabolisering: de sporen veranderen in ‘positieve’ organismen die door metabolisering al het vuil integreren.

Deze manier van sanering is slim omdat ze tot stand komt zonder agressieve chemicaliën of toxische ontsmettingsmiddelen. Ze voorkomt ook

de vorming van kalkafzetting en de vorming van ‘biofilm’ waardoor bv. elastische joints zwart worden. BioOrg is ruim inzetbaar op alle plaatsen waar blijvende vervuiling voorkomt. De toepassing kan gebruikt worden voor de sanering van de binnenlucht in technische installaties, sanitaire voorzieningen en kleedkamers, op vloeren en tapijten, enzovoort. Ingeval van brand of wateroverlast verlaagt de toepassing het risico op schimmelbesmetting, verhindert ze de irritante geur aan de bron en verwijdert ze de fijne stofdeeltjes uit de binnenlucht.

BioBalance Quality Labels Metatecta liet onlangs nog van zich horen. Tijdens een academische zitting op 23 oktober in Mechelen organiseerde de directie de eerste uitreiking van de ‘BioBalance Quality Labels’.

Maggie De Block, staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Maatschappelijke Integratie en Armoedebestrijding, overhandigde de Quality Labels aan de volgende vijf genomineerden: • IBM Belux voor zijn hoofdkantoor te Evere; • The Brussels Airport Company voor zijn toiletten aan de luchthaventerminals te Zaventem; • Hotel Stayen te Sint-Truiden; • EUROCONTROL voor zijn HVAC in de hoofdzetel te Haren; • Intervest voor de Re-Flex Mechelen Campus building.

Luc Franco n

foto Geoffrey Fristch

V

olgens een recente studie van het Europees Milieuagentschap (EEA) wordt zowat 90% van de stadsbewoners in de Europese Unie blootgesteld aan luchtverontreinigingsniveaus die door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) als gevaarlijk voor de gezondheid beschouwd worden. Volgens de auteurs moeten de Europese overheden nog veel inspanningen doen op het vlak van luchtvervuiling, zowel buiten als binnen gebouwen.

Gelukkig staat de wetenschap niet stil en bestaan er innovatieve ondernemingen die oplossingen ontwikkelen voor dit probleem. Metatecta Biotechnology is sinds 2007 een pionier in het gebruik van de biotechnologie voor het creëren van een gezonde binnenomgeving in gebouwen.

Haar gepatenteerde toepassing BioOrg maakt gebruik van Tectobiotics, een cocktail van levende micro-organismen die worden verneveld in het binnenmilieu.

Tijdens een academische zitting op 23 oktober presenteerde Professor Filip Willocx, CIO en Partner bij Metatecta, het BioOrg-systeem dat gebruikt wordt voor het verkrijgen van gezonde lucht binnen gebouwen door het gebruik van Tectobiotics, een cocktail van levende micro-organismen.

Profacility GUIDE 2014 33

FM I OFFICES WITH SHARED SERVICES I

‘5 Star Service Center’ v evenwicht tussen privé e Het is algemeen bekend dat de kwaliteit en variatie van het cateringaanbod de waardering voor de werkomgeving een flinke boost kan geven. De tevredenheid bij de medewerkers laat zich nog verder de hoogte insturen door een aanbod services die dicht bij het dagelijkse leven staan en zo bijdragen tot het optimaliseren van de werk/privé-balans.

Facilicom Facility Solutions geeft het voorbeeld in Airport Plaza te Diegem.

A

foto Bernard De Keyzer

an de basis van het concept ligt een onverwacht lage bezetting van het gebouw in de periode 2010 – 2012.

Nochtans betreft het een referentie op de vastgoedmarkt en Breeamgecertificeerd. In samenwerking met Olivier Vuylsteke, CBRE Global Investors EMEA, zocht Facilicom Facility Solutions naar mogelijkheden om de faciliteiten naar gebruikers te optimaliseren.

“Op dat ogenblik was er één restaurant, uitgebaat door Prorest” licht Guy Claes, operations manager Facilicom Facility Solutions, toe. “Onder de naam Natural Delicious werd gezonde voeding voorgesteld, aansluitend bij de Breeam-certificatie van het gebouw”.

Toen ontstond het concept voor het ‘5 Star Service Center’. Guy Claes: “Bedoeling is dat de mensen in het gebouw vinden wat ze nodig hebben tijdens de werktijden en zo het aantal bewegingen beperkt blijft.

Het ‘5 Star Service Center’ faciliteert de gebruikers van het gebouw zowel binnen de werk- als privésfeer, met een dienstenaanbod dat vandaag strijken, carwash, schoenherstelling, een shop met uitgekiende selectie producten, bloemen, e.a. omvat”.

Bij het selecteren van het service-aanbod werd ook specifiek rekening gehouden met de noden van buitenlandse bezoekers die met een drukke vergaderagenda niet toekomen aan een bezoek aan de supermarkt voor het aankopen van soms banale dingen als scheerschuim of tandpasta. Guy Claes: “Het gaat hier om een pilootproject. In principe kan het ‘5 Star Service Center’ in alles voorzien wat in de normale B2C-handel zijn plaats heeft.

Het aanbod wordt afgestemd in samenspraak met CBRE en wij worden verondersteld te innoveren en in die richting voorstellen te doen”.

Meerwaarde voor gebouw Het ‘5 Star Service Center’-concept sluit een ontegensprekelijke meerwaarde in voor het gebouw. Voor wat de catering betreft, is het aanbod in Airport Plaza verder uitgebreid: naast ‘Natural Delicious’ is een meer klassieke restaurantformule ingericht. “De appreciatie voor het ‘5 Star Service Center’ was meteen meetbaar voor wat de catering betreft” stelt Guy Claes vast. “Voor de andere services duurt dat wat langer. Er is ook een zeker potentieel aan gebruikers nodig om de services rendabel te maken en vanzelfsprekend is een onafgebroken evaluatie nodig om een efficiënt beheer te verzekeren. Sommige services zullen mogelijk verdwijnen, anderen zullen toegevoegd worden”.

Wat het potentieel aan gebruikers betreft, wordt een minimum van 350 vooropgesteld, met een voorkeur voor 500 mensen als doelgroep. Voor wat Airport Plaza betreft omvat het ‘5 Star Service Center’

“

34 Profacility GUIDE 2014

“

Guy Claes, Operations Manager Facilicom Facility Solutions

Al te veel verhuurders en promotoren lokken vandaag gebruikers met verlaagde of zelfs periodieke gratis huur. Catering heeft zich al lang bewezen als belangrijke attractiepool, terwijl het bieden van bijkomende services een gebouw aantrekkelijker maakt voor de gebruikers, zonder noodzakelijk veel te kosten!

picture@georgesdekinder.com foto Bernard De Keyzer

’ voor een beter é en werk

Het ‘5 Star Service Center’-concept sluit een ontegensprekelijke meerwaarde in voor het gebouw Airport Plaza te Diegem

tevens het beheer van de gemeenschappelijke vergaderfaciliteiten op het gelijkvloers en de daaraan verbonden cateringdiensten.

Een concept voor werknemers en werkgevers “Het ‘5 Star Service Center’-concept wekt interesse bij andere klanten” stelt Guy Claes tevreden vast. “In eerste instantie zijn het de jongere medewerkers in de leeftijdsgroep 20 – 30 jaar die dit concept enorm op prijs stellen, omdat het bijdraagt tot het optimaliseren van de werk/privé-balans.

Maar ook de oudere leeftijdsgroepen en/of wie langer werkt dan normaal gepland, ervaren dit aanbod als comfort verhogend en bijgevolg als stimulans om door te gaan. Daarnaast wordt aan werkgeverszijde de interesse gewekt. Door de crisis en aanhoudende prijsdruk wordt uitgekeken naar nieuwe vormen van samenwerken tussen bedrijven, zeker wanneer ze in eenzelfde gebouw gehuisvest zijn, wat het delen van infrastructuur en services in de hand werkt”.

Het ‘5 Star Service Center’-concept kan ook interessant zijn in het kader van de malaise die de real estate markt momenteel doormaakt. Guy Claes: “Al te veel verhuurders en promotoren lokken vandaag gebruikers met verlaagde of zelfs periodieke gratis huur. Catering heeft zich al lang bewezen als belangrijke attractiepool, terwijl het bieden van bijkomende services een gebouw aantrekkelijker maakt voor de gebruikers, zonder noodzakelijk veel te kosten!”.

Met de verrekening van de kostprijs voor de geboden services kan zeer creatief worden omgesprongen, maar het is wel opletten voor het fiscale aspect aan zowel werkgevers- als werknemerszijde (mogelijke bijtelling als voordeel van alle aard). Guy Claes: “In de praktijk gaat het om maatwerk, waarbij elk bedrijf bepaalt wat ze als deel van de verloning willen aanbieden, of als dienst beschikbaar stellen mits volledige of gedeeltelijke doorrekening van de kosten”.

Eduard Coddé n Hostmanship scan Begin 2013 werd binnen Facilicom gestart met het ‘Hostmanship’-concept. Dat staat voor het faciliteren van de medewerkers met als doel een goed gevoel op de werkplek in de hand te werken, een ‘wow’-effect los te weken. Binnen de Nederlandse organisatie heeft men hiermee al een jaar ervaring opgedaan.

Facilicom stelt haar klanten ook een ‘Hostmanship scan’ voor, waarmee bij de werknemers gedetecteerd wordt welke wensen bij de werknemers leven i.v.m. het beschikbaar stellen van bepaalde services. Vanuit de resultaten wordt ook advies uitgebracht om bv. het onthaal aan de receptie te optimaliseren. Guy Claes: “In 9 op 10 onderzochte situaties herkent de receptie zelfs de CEO niet wanneer deze langskomt!

Bezoekers ervaren de wachttijden als te lang, krijgen te weinig aandacht, enz.”

Profacility GUIDE 2014 35

W foto Geoffrey Fritsch

Space management OffiCE dEsigN NEW WORLd Of WORK Flex deSk iCT collaborative oFFice SpaceS KANTOORmEubELEN HoSpitality bedrijFSWaarden uitStralen AudiOvisuELE TEChNiEKEN teleWerken

41

Debat Zin & onzin van ‘het nieuwe werken’

HR benchmark best workplace: tevredenheid als kwaliteitslabel

Doc polycom

38

44

42

European Benchmark Occupier Cost index

36 PRofacility GUiDE 2012

Virtual meeting videoconferencing betreedt de markt van de mobiele informatica

W

WORKPLACE

ING Life & Non-Life Nieuwe start in de Airport Plaza campus

52

46

foto Marc Detiffe

foto Valerie Clarysse

51

→→

Bytes, Bricks, Behavior Succesfactoren voor de nieuwe werkorganisatie bij Sanoma

Evolutie van de kwaliteitsstandaarden Optimalisering van de ruimte in overheidsgebouwen

Centrale informatiebank en kenniscentrum →→ www.profacility.be/workplace PRofacility GUIDE 2012 37

WORKPLACE I HR WORKPLACE BENCHMARK I

Tevredenheid als Een aantrekkelijk pluspunt bij personeelswerving, een sleutel tot verbetering van de tevredenheid van de werknemers, een garantie voor goede prestaties... de New World of Work is een handig middel in de ‘war for talent’. De NWOW wordt stilaan een referentie, maar hoe kan men nagaan of de NWOW-principes efficiënt toegepast worden? Hoe kan zoiets abstracts als de tevredenheid die deze filosofie kan stimuleren gemeten worden?

Kristien Van Bruystegem, Projectcoördinatrice Great Place to Work Institute

I

n de jaren tachtig vroeg een uitgeverij in New York aan twee economische journalisten, Robert Levering en Milton Moskowitz, om een boek te schrijven over best practices en aangename werkomgevingen (nvdr: de titel van het boek is The 100 Best Companies to Work for in America). Zo begon het verhaal van het Great Place to Work Institute, een internationaal studie-, advies- en opleidingsbureau dat organisaties een aangename werkomgeving helpt te herkennen, creëren en behouden.

“Een ‘Best Workplace’ is een plaats waar je de mensen voor wie je werkt kan vertrouwen, waar je fier mag zijn op wat je verwezenlijkt en waar je plezier hebt op de werkvloer” aldus Kristien Van Bruystegem, projectcoördinatrice bij het Great Place to Work Institute. “Het Institute is van Amerikaans origine en de hoofdzetel is gevestigd in San Francisco. Sinds de oprichting zijn er vestigingen in meer dan 45 landen. In België werkt het Great Place to Work Institute samen met de Vlerick Business School”. Met hun ranglijst van de Best Workplaces wil het Institute een soort van kwaliteitslabel garanderen. De ranglijst wordt ieder jaar trouwens gepubliceerd in media als Fortune, Handelsblatt en Le Figaro Économie.

Trust Index Om zoiets ontastbaars als tevredenheid en vertrouwen te meten, heeft het Institute specifieke tools ontwikkeld voor het samenstellen van de ranglijst van de Best Workplaces. “Aan de hand van de Trust Index© kan het vertrouwen binnen een organisatie letterlijk gemeten worden. Een essentieel element volgens ons” legt Kristien Van Bruystegem uit. Deze tool, die wereldwijd gebruikt wordt door meer dan tien miljoen werknemers, peilt naar de opinies, gedragingen en percepties van de werknemers met betrekking tot het vertrouwensniveau, enerzijds tussen de collega’s onderling en anderzijds tussen het management en het personeel. Deze gegevens worden verzameld aan de hand van open vragen waarmee gepeild wordt naar de tevredenheid van de werknemers.

38 Profacility GUIDE 2014

s kwaliteitslabel Handson & Partners, negende in de ranglijst van de Best Workplaces 2013, werkt nu al drie jaar mee aan de peiling. Veerle Geysens, HR Manager: “De werknemers zijn zeer enthousiast over het onderzoek. Deze titel maakt hen eerst en vooral trots maar ze vinden het ook leuk dat ze feedback kunnen geven over allerlei zaken in het bedrijfsleven”. Dankzij deze feedback kan het management inspelen op bepaalde gevoelige punten. “De voornaamste boodschap vanuit ons personeel had betrekking op het evenwicht tussen hun privé- en professionele leven, een heikel punt in onze sector. Onze collega’s moeten zich vaak verplaatsen of verschillende klanten tegelijk ondersteuning bieden. In dat opzicht hebben we coaching- en tijdsbeheersessies georganiseerd.

Bovendien zijn enkele collega’s overgeschakeld op 4/5, in het kader van ouderschapsverlof of voor langere duur, wanneer de behoefte zich voordoet” legt de HR-directrice uit.

Culture Audit “Voor ons staat de werknemer echt centraal” bevestigt Kristien Van Bruystegem. “Daarom legt de Trust Index© de eindscore van een organisatie vast op 2/3 voor de toekenning van het label ‘Best Workplace’. Het resterende derde wordt bepaald door de zogenaamde Culture Audit”. Deze richt zich tot de bedrijven en spoort eventuele afwijkingen op tussen de gewenste bedrijfscultuur en de ervaring door de werknemers. Met vragen over de opvang van nieuwe werknemers, het persoonlijke ontwikkelingsbeleid of bijvoorbeeld de manier waarop werknemers gemotiveerd worden, blijkt uit de resultaten van de vragenlijst of bepaalde investeringen en de voordelen die de werknemers eruit halen overeenstemmen met de waarden en de echte belangen van de werknemers.

“

De sleutel tot een ‘Great Place to Work’ is het vertrouwensniveau in de verschillende relaties binnen de onderneming.

De ranglijst Best Workplaces 2014

Een ‘Best Workplace’ is een plaats waar je de mensen voor wie je werkt kan vertrouwen, waar je fier mag zijn op wat je verwezenlijkt en waar je plezier hebt op de werkvloer

De indiening van de kandidatuurdossiers voor de ranglijst van de Best Workplaces 2014 werd in oktober 2013 afgesloten. De winnaars worden begin 2014 bekendgemaakt. Het inschrijvingsformulier om deel te nemen aan een volgende editie van de Best Workplaces kan online gedownload worden. www.greatplacetowork.be

Profacility GUiDE 2014 39

“

WORKPLACE I HR WORKPLACE BENCHMARK I

“Zodra de vragenlijsten geanalyseerd werden, krijgen we een verslag met vermelding van de sterke punten en de punten die vatbaar zijn voor verbetering. Aan de hand van deze gegevens kunnen we ons ook vergelijken met onze collega’s binnen de financiële sector” aldus Veerle Geysens van Handson & Partners. “Het is voor ons tegelijk een uitdaging en een evidentie om opnieuw deel te nemen. Het is een soort van kwaliteitsgarantie zowel ten aanzien van onze klanten en toekomstige klanten als voor onze medewerkers”.

Special NWOW Award Aangezien het Great Place to Work Institute welzijn op het werk verdedigt, verwondert het ons niet dat de Belgische vestiging zich aangesloten heeft bij de NWOW-coalitie. In 2012 kregen de twintig geselecteerde ondernemingen voor de eerste keer de kans om een speciale New World of Work prijs te winnen, die toegekend werd aan de organisatie die het talent van haar personeel het meest valoriseert. KBC Global Services, dat instaat voor de IT-infrastructuur van KBC Group,

mocht als eerste de award in ontvangst nemen.

“Het personeel bleek erg tevreden te zijn met de opleidings- en groeimogelijkheden binnen de groep” zegt An Vandendriessche, verantwoordelijk voor de follow-up van de ranglijst van de Best Workplaces in 2013. “KBC Global Services haalde eveneens een zeer hoge score op het gebied van vertrouwen, initiatieven en evenwicht tussen werken privéleven. Bovendien wees hun persoonlijke dossier op flexibiliteit op het vlak van werkuren bij nagenoeg 100% van de werknemers, een sterke tendens tot telewerken, een grote integratie van de decentralisatie van het werk via satellietkantoren en een mooi mobiliteitsbeleid. Het personeel kan bijvoorbeeld gebruik maken van pendelbussen tussen de treinstations van Leuven en Brussel en de kantoren”. Via al deze initiatieven en de bezorgdheid om de medewerkers, toont KBC Global Services dat het de NWOW-principes zodanig geïmplementeerd heeft dat ze de norm geworden zijn.

Kim Verhegge n

Belgische winnaars van Best Workplaces 2013

2013 Minder dan 500 werknemers • AE • SAS Institute • Thuiszorg vleminckveld • Microsoft • Mars Belgium • Amgen • CTG • Protime • Handson & Partners • Hilti

Meer dan 500 werknemers • McDonald’s Belgium • Torfs • Accent Jobs for People • Carglass • Fedex Express • KBC Global Services • Adecco • Stad Gent • Goudengids.be • Decathlon Belgium

Onder de winnaars werden enkele dossiers geselecteerd voor de ‘Special Awards’. Zo kreeg CARGLASS in 2013 de Special Award voor Giving Back. Deze prijs wordt toegekend aan een onderneming die er een erezaak van maakt om ‘iets terug te geven aan de maatschappij’ en die duurzaam ondernemerschap in de praktijk omzet door oprecht aandacht te schenken aan het individu en het milieu. MARS Belgium won de Special Award voor Inspiring Leadership, die bedrijfsleiders en besluitvormers eert die erin slagen om middels bepaalde maatregelen zin te geven aan het werk van hun werknemers. Tot slot werd de Special NWOW Award overhandigd aan KBC Global Services.

40 Profacility GUIDE 2014

WORKPLACE I DEBAT

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO I

‘Het nieuwe werken’, een concept met veel facetten het gebruik van draagbare apparatuur, het inzetten op videoconferencing, 24/24 connectiviteit op performante netwerken… De gebruikers stellen toenemend hoge eisen aan de ICT-support van de organisatie, temeer daar ze steeds vaker de voorkeur geven aan werken met het zelf uitgezochte toestel (‘Bring Your Own Device’). Dat laatste aspect is ook vanzelfsprekend wanneer werk en privé steeds hechter verstrengeld geraken en men dus op elk ogenblik op elke plek toegang wil tot zowel privé- als werkgebonden applicaties.

In een vorige editie, vroegen de journalisten van Profacility naar reacties, visies en ervaringen bij professionals uit de wereld van FM. Artikel beschikbaar op www.profacility.be/biblio > 17/12/2012

foto Geoffrey Fritsch

‘Het nieuwe werken’ wordt door iedereen anders geïnterpreteerd en ingevuld.

Het is een interessant gegeven om te besparen op gehuurde kantooroppervlakte, biedt perspectieven om de mobiliteitsproblematiek aan te pakken, laat toe beter in te spelen op het kenniswerken, werkt als een magneet voor jong en gedreven talent, helpt de algemeen gewenste balans tussen werk en privé te verbeteren…

Het nieuwe werken is dus vooral anders werken. Het beantwoordt aan een evolutie zowel op sociaal als management vlak. Het laat toe om resultaatgericht te werken tegenover de gebruikelijke beoordeling op aanwezigheid. Het nieuwe werken is een samengaan van tal van aspecten: flexibele werktijden, mogelijkheden om buiten de klassieke kantooruren (‘9 tot 5’) te werken, maar ook het faciliteren van werken op verschillende plaatsen. Dat vereist aangepaste moderne ICT-ondersteuning,

Koen NEVE, Facilitair Directeur AZ Nikolaas Docent IFMA, Kluwer, IFBD, VOKA

foto Geoffrey Fritsch

Wim PULLEN, Directeur Kenniscentrum ‘Center for People and Buildings’ TU Delft (NL)

Jeremy MYERSON, Professor aan het Royal College of Art in London Directeur van het Helen Hamlyn Centre for Design

foto Bernard De Keyzer

foto Geoffrey Fritsch

Jan-Peter KASTELEIN, Partner Ynno (Adviesbureau voor nieuwe manieren van werken, Utrecht, NL)

Jos DUCHAMPS, Gedelegeerd Bestuurder, PROCOS group

Erik VELDHOEVEN, Strategisch consultant, Gispen PROFACILITY GUIDE 2014 41

WORKPLACE I ICT I

Videoconferencing in de markt v Videoconferenties zijn synoniem voor tijdsbesparing, kostenvermindering en duurzame economie. Minister van Justitie Annemie Turtelboom maakte onlangs trouwens bekend dat Justitie videoconferencing zal gebruiken om de kosten van de rogatoire commissies in het buitenland te drukken. Een goed teken.

D Vincent Dal, Systems Engineer, Polycom België

e verplaatsingen beperken en tegelijk de intermenselijke vergaderingen bestendigen, is de contradictorische uitdaging waaraan leveranciers van videoconferentie-oplossingen het hoofd moeten bieden. En de concurrentie is groot: Polycom, Cisco (het vroegere Tandberg), Microsoft Lync, Lifesize (gericht op KMO’s) en Radvision… allemaal bieden ze soortgelijke oplossingen. Maar aangezien er geen eenvormige criteria zijn, is een naadloze communicatie tussen de verschillende oplossingen soms niet mogelijk. Bovendien moet men vaak inboeten aan beeldkwaliteit wanneer een van de gesprekspartners op afstand een gewone computer gebruikt. Waarom dan niet gewoon gebruikmaken van gratis oplossingen, zoals Skype?

Kwaliteitsvolle videoconferencing voor mobiele toestellen Om dit probleem te counteren, ontwikkelde Polycom een open systeem, ‘Cloud Axis’, dat videoconferencing aanbiedt aan bedrijven die niet willen investeren in dure oplossingen. ‘Cloud Axis’ heeft als doel videoconferenties tussen bedrijven vlotter te laten verlopen door zich te baseren op eenduidige criteria en kwaliteitsvolle videoconferencing voor PC, Mac en tablets. ‘Cloud Axis’ ondersteunt de belangrijkste browsers (IE, Firefox, Chrome en Safari). Bij de eerste deelname aan een videoconferentie downloadt de computer een plug-in zonder dat daarvoor de hulp van een IT-medewerker nodig is.

Het contact wordt gelegd via een ‘global directory’ die de contactpersonen binnen het bedrijf bevat, maar waarin tevens individuele contactpersonen op Skype,

opgenomen sessie verspreid worden, wat er dus eigenlijk een soort van YouTube-bedrijfswebsite van maakt. Zo kan een directeur om de twee weken een videoboodschap opnemen en verspreiden onder zijn werknemers die zich op verschillende plaatsen bevinden.

Voor HR en de verkoop Videoconferenties zijn vooral interessant voor HR-afdelingen, aldus Vincent Dal, Systems Engineer bij Polycom België: «Het eerste contact kan gelegd worden zonder zich te moeten verplaatsen. Vervolgens kan het virtuele gesprek met een sollicitant gedeeld worden met de mogelijk toekomstige managers van die persoon. Videoconferencing kan ook gebruikt worden in de verkoop, voor een deel van de onderhandelingen met klanten. In de Verenigde Staten gebruiken zelfs banken het.

In Groot-Brittannië, waar e-Health een forse opmars kent, gebeuren sommige consultaties bij de huisarts via een spraakconferentie om de rijen in de wachtzalen te beperken. Een dergelijk project zou trouwens volop ter discussie staan in een Belgisch ziekenhuis. ‘Cloud Axis’ is sinds maart verkrijgbaar voor bedrijven en zal eind dit jaar ook aangeboden worden door providers van internetdiensten.

Een telecomoperator zou bijvoorbeeld zijn eigen videoconferencinginfrastructuur kunnen installeren en deze kunnen verhuren aan KMO’s.

De prijs van een configuratie schommelt tussen 3.000 euro (camera, HD-micro en scherm) en 30.000 euro. Voor een immersieve studio, waarin een reële vergadering gesimuleerd wordt, moet je

De verplaatsingen beperken en tegelijk de intermenselijke vergaderingen bestendigen, is de contradictorische uitdaging waaraan leveranciers van videoconferentie-oplossingen het hoofd moeten bieden op Facebook of uit de in-box kunnen opgenomen worden. Deze externe directory dient echter alleen om iemand uit te nodigen voor een conferentie, waarna die persoon overgebracht wordt op de beschermde infrastructuur van Polycom. Vervolgens kiest de uitgenodigde gesprekspartner zijn terminal in functie tot de omstandigheden van dat moment: PC/tablet, een specifiek ingerichte ruimte met groot scherm, micro en camera, of enkel audiodeelname.

Aan het einde van de videoconferentie kan de 42 Profacility GUIDE 2014

ongeveer het vijfdubbele tot tiendubbele rekenen.

“De ROI hangt af van bedrijf tot bedrijf” argumenteert Vincent Dal: “Een Belgisch bedrijf dat het design van zijn producten zelf ontwerpt maar de uitvoering ervan uitbesteedt in Singapore, investeerde een bedrag van 200.000 euro in videoconferencing, dat na drie maanden afgeschreven was”.

In de praktijk biedt videoconferencing de mogelijkheid om de vervoers- en verblijfskosten met 60 tot 80% te verminderen. Een internationaal

kt van de mobiele informatica

Het contact wordt gelegd via een ‘global directory’ die de contactpersonen binnen het bedrijf bevat, maar waarin tevens individuele contactpersonen op Skype, op Facebook of uit de in-box kunnen opgenomen worden.

bedrijf dat één reis per week organiseerde, hoeft er nu klassieke HD (720p) of QVGA voor PC-monitors die nog maar één per kwartaal te organiseren. De andere HD niet ondersteunen. De iPad 2 werkt met QVGA en de iPad 3 met Full HD. Dit alles met een constante meetings gebeuren rond een virtuele vergadertafel. kwaliteit, wat gratis oplossingen niet kunnen bieden.

“Een uur lang onderhandelen voor een scherm Beter dan Skype?

In vergelijking met gratis diensten zoals Skype waarvan de pixels voortdurend zichtbaar zijn en garandeert professionele videoconferencing een het geluid wisselt, wordt al gauw erg vermoeiend en constante beeldkwaliteit via de ‘Real Presence’- werkt contraproductief” argumenteert Vincent Dal. applicatie voor PC en tablet. Dan is er nog de Full Jean-Claude Verset n HD (1080p) voor grote schermen, maar ook de

Videoconferencing aan de KUL De KUL heeft al vijftien jaar ervaring in videoconferencing. “We organiseren cursussen waaraan op afstand deelgenomen kan worden” legt professor Wim Van Petegem uit. “Ook voor individueel gebruik, zoals in het nieuwe studiecentrum in Leuven, waar studenten een sessie kunnen reserveren. Een voorbeeld is de samenwerking op afstand met de studenten biomechanica aan de universiteit van Eindhoven. Er kunnen ook conferenties gevolgd worden door postuniversitaire studenten in Kortrijk, Brussel en Leuven, zonder dat zij zich moeten verplaatsen”.

Volgens Wim Van Petegem bieden videoconferenties de mogelijkheid om de ervaring van de studenten te vergroten door hun frequent toegang te geven tot conferenties. Voor de docenten kan videoconferencing hun auditorium groter maken, met auditie tot in het buitenland: “Het feit dat we videoconferencing aanbieden in het kader van onze lessen, is ook een troef om studenten voorbij de landsgrenzen aan te trekken en te selecteren”.

Het is moeilijk om de ROI van een investering als deze te berekenen, erkent Anneleen Coseman, hoofd van de Dienst Onderwijsontwikkeling: “Maar je kunt er niet omheen gezien de internationalisering van de universitaire uitwisselingen, maar vooral om een internationale jury samen te brengen, wat steeds vaker gebeurt”. Toch hebben videoconferenties hun grenzen: “De menselijke interactie is altijd uitstekend, maar mettertijd verbetert de technologie het communicatieniveau”. Het grootste nadeel dat naar voren gebracht wordt, is dat het comfort van de sessie altijd afhangt van de technische kwaliteit van de minst betrouwbare verbinding. En ook van de standaardisering: “In een multinational is alles gestandaardiseerd op één platform. Dat ligt heel anders bij universiteiten”.

Profacility GUIDE 2014 43

WORKPLACE I OCCUPANCY COST BENCHMARK I

OCI Europe: België o Vers van de pers liet AOS Studley ons kennis maken met de tweede editie van de Europese OCI (Occupiers Cost Index), het resultaat van een intensief onderzoek in 22 Europese landen, waarin liefst 3400 gebouwen zijn opgenomen. De OCI geeft een duidelijk beeld van de jaarlijkse mediane kantoorkost per voltijds equivalent in Europa.

H

Jeroen Govers Real Estate Services Director, AOS Studley Belgium

et idee van de Occupiers Cost Index is aan de basis een Belgisch initiatief en dateert uit 2006” licht Jeroen Govers toe, Real Estate Services Director bij AOS Studley Belgium. “Op dat ogenblik bestond in Nederland al de NFC-index, de Nederlandse Facilitaire Cost-index, conform de NEN 2748-norm, die de mediane marktconforme facilitaire kosten voor kantoorhoudende organisaties weergeeft per werkplek. De Belgische OCI bevestigde zich meteen als maatstaf binnen het ondernemingsvastgoed”.

Sinds het volledig akkoord rond de EN 15221 norm als Europese norm voor het vakgebied facility management, werd een Europese vergelijking mogelijk.

De Europese OCI die nu zijn tweede editie kent, is samengesteld uit drie componenten die ontleend zijn aan de EN 15221 norm. Vooreerst is er de component ‘Space & Infrastructure’, waarin de gebouwgerelateerde kosten en investeringen zijn ondergebracht. De tweede component is ‘People & Organisation’ die de kosten voor facilitaire ondersteuning van de medewerkers bundelt.

Als derde component is er het ‘Management’, waaronder het strategisch, tactisch en transversaal management vallen. De studie die leidde tot de OCI 2013 heeft betrekking op 1,45 miljoen VTE’s en 31 miljoen vierkante meter kantooroppervlakte!

Dalende trend Voor 2013 bedraagt de Europese jaarlijkse kost per voltijds equivalent gemeten door AOS Studley nu 9.853 euro, t.o.v. 10.170 euro vermeld in de OCI 2012. “Een gemiddelde daling van de Europese kantoorkosten met 3% ten opzichte van vorig jaar is toe te schrijven aan de crisis die algemeen zijn impact laat voelen” commentarieert Jeroen Govers.

“Meer dan de helft van het berekende OCI-bedrag - 59% om precies te zijn - is toe te schrijven aan het kantoorgebouw zelf. De resterende 41% wordt besteed aan resources en diensten op het vlak van ICT, beveiliging, catering, schoonmaak, beheer, enz.”.

Voor wat België betreft, daalt de OCI van 12.707 euro per VTE in 2012 naar 12.368 euro in 2013.

Dat betekent een daling met 3%, exact gelijklopend

44 Profacility GUIDE 2014

met de gemiddeld voor Europa opgetekende -3%.

Jeroen Govers: “Wanneer we dit budget ontleden, valt op dat de vastgoedkosten nog vrij stabiel blijven, zelfs maar net boven het Europese gemiddelde liggen. België is ook duidelijk goedkoper dan onze buurlanden Frankrijk en Luxemburg. Daar staat tegenover dat de zo vaak geciteerde loonkosthandicap zich hier nadrukkelijk manifesteert. De kosten die betrekking hebben op medewerkers en geleverde diensten (People & Organisation + Management) zijn aanzienlijk hoger en plaatsen zich ver boven het Europese gemiddelde”.

Belgische OCI ontleed De component ‘Space & Infrastructure’ toont een verhoging van de kosten met 2%. Voor het grootste deel is dit te wijten aan indexaties van doorlopende kosten. Na correctie voor de inflatie zouden we uitkomen op een daling met bijna 2%. Hieruit mogen we besluiten dat heronderhandelingen van lopende huurcontracten en de nieuw afgesloten contracten bij herlocalisatie naar andere, tegen lagere huurprijs gehuurde gebouwen, niet in staat zijn om de indexaties van ongewijzigde huurcontracten te compenseren. Bovendien stelt AOS Studley vast dat in tegenstelling tot de vaak gehoorde intenties, er in België geen noemenswaardige daling van het aantal m² per VTE wordt opgetekend.

De kosten voor de ondersteuning van de medewerkers (People & Organisation) zijn met 8% gedaald. Jeroen Govers: “We stellen een daling vast van het aangeboden niveau van de facilitaire diensten. Dat kan het gevolg zijn van het terugschroeven van de ondernemingsbijdrage voor bv. catering, of gewoon het verminderen van het aantal aangeboden services. Tevens is er sprake van een beter controleren en sturen van de kosten voor alle uitbestede diensten. Het is ook algemeen bekend dat uitbestede diensten zich snel laten wijzigen”.

Ook voor het domein ICT dalen de kosten, niet zelden door het uitstellen van (grote) projecten en het afvoeren van investeringen met een onduidelijke of lange terugverdientijd.

“De kosten voor het management dalen vooral door het verminderen van het aantal eigen

ë onder druk van de crisis medewerkers binnen de afdelingen Real Estate en Facility Management” merkt Jeroen Govers op. “Veelal worden vertrekkende medewerkers niet vervangen. Let wel op: het aandeel van de managementkosten is wel zeer klein t.o.v. de totale OCI per VTE”.

Sterke internationale schommelingen Met 12.368 euro per VTE ligt de OCI in België 25% hoger dan het Europese gemiddelde van 9.853 euro. “Op het vlak van totale kost per VTE plaatst België zich in een gemiddelde situatie ten opzichte van de buurlanden, maar is duidelijk duurder dan Duitsland en Nederland, maar tevens merkelijk goedkoper dan Frankrijk en Luxemburg” vult Jeroen Govers aan.

Met bijna -6% ten opzichte van de OCI 2012 kent Nederland de grootste kostendaling binnen Europa. “Een daling die volledig is toe te schrijven aan de Nederlandse vastgoedcrisis” verduidelijkt Jeroen Govers.

Anderzijds valt op dat het vaak in het kader van crisis geciteerde Italië zich toch goed handhaaft, zowel voor wat de vastgoedkost betreft (vrijwel gelijk aan het Europese gemiddelde) als wat de loonkosten betreft (net boven Groot-Brittannië en het Europese gemiddelde), met een daling ten opzichte van 2012 die niet spectaculairder is dan wat we als Europees gemiddelde zien.

Jeroen Govers: “Een crisissituatie is niet altijd onmiddellijk zichtbaar in de OCI omdat een niet gering aantal kosten gewoon blijven meelopen”.

Op Europese schaal laten Groot-Brittannië, Turkije en Noorwegen zich opvallen als enige steigers. Als duurste kantoorlanden plaatsen Noorwegen, Zweden en Zwitserland zich aan de top. Ze zijn soms tot 50% duurder dan België!

Eduard Coddé n

De Europese Occupiers Cost Index 2013 Centraal staat de mediane kantoorkost per voltijds equivalent in Europa, die 9.853 euro bedraagt voor 2013. Links staan de landen met goedkoopste OCI, rechts de landen met de hoogste OCI binnen Europa. De OCI is opgebouwd uit drie componenten: ‘Space & Infrastructure’ (oranje), ‘People & Organisation’ (groen) en ‘Management’ (rood). De verhoudingen tussen de samenstellende componenten kunnen per land sterk verschillen.

Profacility GUIDE 2014 45

WORKPLACE & REAL ESTATE I PROPERTY MANAGEMENT I

Optimalisering van de r overheidsgebouwen De Regie der Gebouwen staat in voor het beheer van de gebouwen die de Belgische overheid bezit of huurt. Onlangs heeft de Regie een nieuwe strategie aangekondigd met het oog op een beperking van de ruimte die aan iedere werkplek toegekend wordt.

Dirk Van Geystelen, directeur-generaal Strategie en Vastgoedbeheer van de Regie der Gebouwen, geeft ons hierover meer uitleg.

V

orig jaar heeft de Ministerraad een nieuwe bezettingsnorm voor administratieve overheidsgebouwen goedgekeurd. Deze norm schrijft een oppervlakte van 13,5 m² per gecorrigeerd Voltijds Equivalent (VTE) voor in deze gebouwen. Deze oppervlakte omvat het kantoor en lokale ondersteuningsruimten zoals kleine vergaderzalen, keukenhoeken, kopieerruimten, enz. Deze 13,5 m² zijn exclusief de doorgangsruimten, de technische lokalen en de sanitaire voorzieningen.

Een ‘gecorrigeerde VTE’ wil zeggen dat er een aanpassing gebeurt volgens de functie van de werknemers. Mensen die in een bibliotheek of restaurant werken en chauffeurs, hebben bijvoorbeeld geen kantoorruimte nodig. Er wordt ook een correctie doorgevoerd voor mensen die in het kader van hun functie vaak niet aanwezig zijn in het gebouw (werfleiders, inspecteurs, enz.) of die in ploegendienst werken. “Rekening houdend met deze elementen, kunnen we het aantal personen bepalen dat echt onder de voltijdse equivalenten valt en kantoorruimte nodig heeft” aldus Dirk Van Geystelen. “Nu deze norm vastgelegd is, wordt elke aanvraag tot ruimte die we krijgen, geanalyseerd op basis van deze norm. Of de aanvraag nu betrekking heeft op Namen of Luik, we gaan altijd eerst na of er ruimte beschikbaar is in de al gebruikte gebouwen, ongeacht of we deze gebouwen bezitten of huren. Al onze ‘klanten’ zijn federale overheidsinstellingen”.

En indien jullie niet over de nodige beschikbare ruimte beschikken?

“Als we een nieuw gebouw moeten laten bouwen of er één moeten zoeken op de huurmarkt, passen we altijd deze nieuwe norm toe op basis van een plan van gestandaardiseerde behoeften, waarin het aantal gecorrigeerde VTE’s en de nodige capaciteit voor specifieke ruimten (restaurants, bibliotheken, grote vergaderzalen, schiettent, rechtszalen, enz.) opgenomen zijn”.

46 Profacility GUIDE 2014

Geldt de norm ook voor gebouwen in gebruik?

“Voor de gebouwen in gebruik gaan we een ‘monitoring’ uitvoeren om na te gaan of ze voldoen aan de reële behoeften van onze klanten.

Vroeger beschikten we over circa 20 m² per VTE. We hebben al onze huurcontracten gescreend en hebben, om te beginnen, een twintigtal grote gebouwen geselecteerd waarvan we weten dat ze nog lange tijd gehuurd zullen worden.

Voor de monitoring hebben we eerst de beschikbare primaire oppervlakte in het gebouw gemeten: kantoren, restaurants en coffee corners, lokale en centrale ondersteuningszones, maar geen horizontale en verticale doorgangsruimten, sanitaire voorzieningen of technische lokalen. Met andere woorden, de ruimte die echt nuttig is voor de uitvoering van de corebusiness van de klant.

Door de capaciteit aan primaire oppervlakte van het gebouw te plaatsen tegenover de behoeften van onze klant, wordt in sommige gevallen duidelijk dat er een kloof bestaat tussen de huidige situatie en de gewenste situatie zoals de norm voorschrijft.

We zijn ervan overtuigd dat de bezetting niet optimaal en efficiënt is voor sommige gebouwen”.

Wat gaan jullie doen als een gebouw niet blijkt overeen te stemmen met de norm?

“Tegen eind dit jaar zullen we een duidelijk beeld hebben van deze twintigtal gebouwen.

We kunnen beslissen om te verhuizen of om er bijkomend andere diensten onder te brengen. Een goed voorbeeld is het ‘Kamgebouw’ in Brugge: de bezetting van het gebouw is niet optimaal en we weten dat we er andere diensten kunnen onderbrengen. We kunnen er een dienst van de Regie der Gebouwen of een overheidsdienst aan toevoegen, maar ook de Sociale Zekerheid, die momenteel een ander gebouw in Brugge betrekt, een gebouw dat eigendom is van de overheid. Als we dit gebouw verlaten, kunnen we het verkopen.

e ruimte in

Wat met de kosten die gepaard gaan met deze mogelijke verhuizingen?

“We moeten inderdaad steeds de berekening maken. Een goed voorbeeld deed zich voor in Brussel, waar we de dienst Mobiliteit en Vervoer wensten te reorganiseren, die momenteel verdeeld zit over twee gebouwen: CCN aan het Noordstation en City Atrium in dezelfde buurt.

We denken erover om een reorganisatie in City Atrium door te voeren, wat ons een jaarlijkse besparing aan huurkosten van 1,6 miljoen euro zou kunnen opleveren, maar de verhuizing zou zo’n 6 miljoen euro kosten! In dat geval hebben we ervoor gekozen om niet te verhuizen en die 6 miljoen euro te besparen. We gaan dezelfde oefening maken voor het gebouw dat we zelf in gebruik nemen, maar ook hier denken we dat de kosten van een verhuizing te hoog zullen oplopen”.

Jullie beheren zo’n 1.400 gebouwen voor de overheid, waarvan er een 500-tal gehuurd worden. Zijn deze huurgebouwen jullie voornaamste doelwit?

“We zouden inderdaad het aantal gehuurde gebouwen willen verkleinen, aangezien de huurlasten momenteel goed zijn voor 480 miljoen euro per jaar. De regering vraagt ons uiteraard om te bezuinigen. We bezitten op dit ogenblik 4,8 miljoen m², een cijfer dat van maand tot maand verschilt, en we huren 2,8 miljoen m². Maar we mogen niet vergeten dat de overheid niet alleen administratieve ruimten zoals kantoorgebouwen bezit. Er zijn ook de gevangenissen, justitiepaleizen, musea, enz. die veel vierkante meters vertegenwoordigen. Van de 2,8 miljoen m² die de overheid huurt, is ongeveer 2,2 miljoen in gebruik voor administratieve doeleinden”.

“

Op termijn willen we de gemiddelde oppervlakte per werkplek verminderen van 20 m² naar 13,5 m² per VTE

“

In andere steden zullen we wellicht meer gebouwen vinden die we huren maar waarvan de bezetting niet optimaal is. In dat geval zullen de huurovereenkomsten opgezegd worden wanneer ze over enkele jaren aflopen”.

Dirk Van Geystelen, Directeur-generaal Strategie en Vastgoedbeheer van de Regie der Gebouwen

Profacility GUIDE 2014 47

WORKPLACE & REAL ESTATE I PROPERTY MANAGEMENT I

Wat is jullie algemene doelstelling op het gebied van verkleining van de gehuurde oppervlakte?

“Op termijn willen we de gemiddelde oppervlakte verminderen van 20 m² per VTE naar 13,5 m², wat neerkomt op bijna een derde. Een veelbetekenende doelstelling. Als alles naar wens verloopt, schatten we dat het, nogmaals op termijn, mogelijk moet zijn om onze huurlasten te verlagen met 60 tot 80 miljoen euro per jaar. Voorlopig blijft dit een theoretisch cijfer.

We gaan ook een ‘master plan’ uitwerken voor alle administratieve ruimten in Brussel, zodat we de belangrijke bewegingen voor de komende jaren kunnen uitstippelen en kunnen zien hoe we de bezetting zouden kunnen optimaliseren”.

In de pers wordt ons vaak verweten dat bepaalde gebouwen niet gebruikt worden, maar het gaat om zeldzame gevallen. Neem nu de woningen van de vroegere rijkswachters. Rijkswachters hebben een recht op huisvesting tot hun pensioen. Dat wil zeggen dat sommige woningen eerder vrij komen dan andere. In dat geval is het soms beter te wachten tot alle woningen in een complex beschikbaar zijn om het complex in zijn geheel beter te kunnen verkopen aan een investeerder. We hebben onlangs nog met de politie gepraat en onderhandeld over deze onduidelijke situatie. Voortaan zal het mogelijk zijn om sommige van deze complexen te verkopen met een clausule die het recht op huisvesting van de vroegere rijkswachters respecteert en beschermt.

Er zitten 1.000 appartementen van dit type in onze portefeuille.

Globaal genomen, is de leegstand in de gebouwen Overwegen jullie ook om die wij huren vrij laag: 2,2%. In totaal zullen we bepaalde gebouwen te verkopen?

“We verkopen alle gebouwen die geen publieke in 2013, 2014 en 2015 25 miljoen euro moeten bestemming meer hebben. Om de verkoop te omzetten door de verkoop van gebouwen”. realiseren, worden deze gebouwen overgedragen aan de Aankoopcomités (FOD Financiën). Deze comités treden op als onze ‘notaris’. Alle gebouwen die leeg staan en niet meer bestemd kunnen worden voor een federale overheidsfunctie, zullen bijgevolg Tim HARRUP n verkocht worden.

foto Marc Detiffe

Kamgebouw in Brugge

Oppervlaktes in beheer door de Regie der Gebouwen: 1.450 gebouwen vertegenwoordigen 7.735.000 m2

Gebouwen in het bezit van de overheid

Gehuurde gebouwen

Aantal

Totaal m²

Aantal

Totaal m²

Antwerpen Gent Totaal Vlaanderen

112 99 395

522.500 406.500 1.744.000

43 48 185

282.000 213.000 845.500

Namen Luik Totaal Wallonië

105 95 426

297.000 453.500 1.400.000

36 65 182

63.000 150.500 466.000

95

1.731.000

67

1.550.000

916

4.872.000

434

2.863.000

Brussel Totaal België bron : Regie der Gebouwen 48 Profacility GUIDE 2014

WORKPLACE I CASE STUDIES

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO I

Sterke toename van NWOW in bedrijven en openbare diensten ‘New World Of Work’ voorschriften, economische en ecologische eisen, aantrekkingskracht van het bedrijf om nieuwe medewerkers te werven… al deze elementen dragen bij tot de evolutie van de werkomgeving. Om aan de verwachtingen te voldoen, moeten de werkplekken onderling verbonden zijn, op een flexibele en dynamische wijze ingericht zijn, om de waarden van het bedrijf te weerspiegelen.

Ontdek meerdere casestudy’s die deze (r)evoluties van de werkorganisatie in beeld brengen en waarvan de praktische ervaringen als referenties kunnen dienen. Deze artikels werden in 2013 in het magazine Profacility alsook in de speciale editie ‘Workplace Showcase’ gepubliceerd.

• • • • •

www.profacility.be/workplace-showcase

Bull Belux, Brussel ING Life & Non-life, Diegem Sanoma, Mechelen Beiersdorf, Brussel Ecopuur, Nevele

• • • •

Eneco, Mechelen Elo Touch Solutions, Leuven Melexis, Ypres Quick, Wilrijk

De specialie editie ‘Workplace Showcase 2013’ is online integraal beschikbaar op www.profacility.be/workplace-showcase/2013/nl

PROFACILITY GUIDE 2014 49

foto Bernard De Keyzer

Bull Belux, Brussel Het stimuleren van integratie & samenwerking tussen vier verschillende generaties

50 PROFACILITY GUIDE 2014

photo Marc Detiffe

foto’s Yvan Glavie

Artikel beschikbaar op www.profacility.be/biblio > 09/09/2013

Saskia Van Uffelen, CEO van Bull Belux Christophe Erkens en Anthony ShaikH, oprichters van Admos

photo Marc Detiffe

Sinds maart laatsleden werken de 180 werknemers van Bull België in flexibele ruimten van het Solaris-gebouw in Brussel. In tegenstelling tot de gebruikelijke gang van zaken, was de beslissing om te verhuizen niet het begin, maar het resultaat van een lang proces.

Saskia Van Uffelen, CEO van Bull Belux, had in 2010 het DiversiBull-project opgestart.

Net als alle bedrijven wordt Bull geconfronteerd met de impact die de leeftijdscurve van zijn personeel zou kunnen hebben. Generaties X (35 jaar), Y (25 jaar) en de Babyboomers (55 jaar) reageren verschillend. En binnenkort zal het bedrijf een 4e generatie medewerkers moeten verwelkomen. Het DiversiBull-project heeft als doel de synergiën tussen de generaties op te bouwen.

Bull besliste daarom voor de inrichting van de nieuwe kantoren te kiezen voor open en flexibele ruimten die de creativiteit en de informele communicatie bevorderen. Dankzij de moduleerbare werkruimtes kunnen de projectteams gemakkelijk samenzitten, hun ideeën met elkaar delen en nieuwe dynamische teams vormen. Volgens Saskia Van Uffelen waren twee punten onontbeerlijk voor het welslagen van deze nieuwe inrichting, namelijk het akoestisch comfort en een kwalitatieve draadloze netwerktoegankelijkheid.

De inrichtingsopdracht werd aan het bedrijf Admos Design & Build toevertrouwd. Maurizio Sabatini, Chief Financial Officer bij Bull, werd meteen aangetrokken door de sleutel-opde-deur formule die voorgesteld werd en dat met slechts één gesprekspartner, met één enkel contract, een vast budget en een vaste verbintenis met betrekking tot de planning.

Het ‘turnkey’-contract had als groot voordeel dat Bull zich tijdens de werken op zijn corebusiness kon blijven concentreren, zonder zich zorgen te moeten maken over de werf.

Admos nam deel aan het hele besluitvormingsproces: van het idee en de ‘stay or leave’analyse, tot het ontwerp en de uitvoering (fit out).

foto Valerie Clarysse

Robert De Colfmaker, Facility Manager ING Life & Non-Life Belgium

picture© georgesdekinder.com

De beslissing van de Europese Commissie om financiële instellingen hun bank- en verzekeringsactiviteiten te laten opsplitsen, werd door Robert De Colfmaker, Facility Manager ING Life & Non-Life Belgium als een ongelofelijke opportuniteit beschouwd om een gloednieuw bedrijf met een sterke bedrijfscultuur en een groot belang voor het welzijn van de werknemers neer te zetten. Dat resulteerde o.a. in een aantal maatregelen voor de mobiliteitsbehoeften, een op gezondheid gefocuste food policy en de samenwerking met een partner voor ergonomie en gezondheid.

Deze verandering impliceerde voor het 450-tal medewerkers dat ING Life & Non-life telde om de kantoren in de Sint Michielswarande te Etterbeek te verlaten. De vastgoed preselectie omvatte liefst 28 gebouwen. Uiteindelijk werd na een grondige analyse van de impact die de verhuizing op de medewerkers zou hebben, voor het Airport Plaza in Diegem als nieuwe thuis voor het nieuwe bedrijf gekozen. De harmonie tussen zicht op beweging buiten en rust, de vele diensten die aangeboden worden en de groepering van verschillende gebouwen van het Airport Plaza rond een centrale plaats, geven een jong en dynamisch gevoel, vergelijkbaar met de campus-sfeer en motiveert tot goed werken.

De start van een zelfstandig ING Life & Non-Life Belgium ging gepaard met het vastleggen van een lange termijn visie op de praktijk van het werken en de daarbij horende werkomgeving. Zo is het gebouw toegankelijk van 05.00 u tot 20.00u om een maximaal flexibele werktijd te faciliteren.

ING Life & Non-Life Belgium opteerde heel bewust voor samenwerking met een externe partner. Na een aantal verkennende gesprekken met focus op een ‘endto-end’-oplossing, viel de keuze op Art Nivo Workspaces. Een 33-tal medewerkers traden op als spreekbuis voor hun 450 collega’s. Zij fungeerden als ambassadeurs van de verschillende afdelingen. Via workshops in de diepte werd door iedereen input gegenereerd voor de creatie van de nieuwe werkomgeving.

foto Valerie Clarysse

foto Valerie Clarysse

ING Life & Non-life, Diegem Nieuwe start in het Airport Plaza

Artikel beschikbaar op www.profacility.be/biblio > 02/09/2013

PROFACILITY GUIDE 2014 51

pfoto Marc Detiffe

Sanoma, Mechelen Bytes, bricks & behavior: Succesfactoren voor de nieuwe werkorganisatie

52 PROFACILITY GUIDE 2014

photo Marc Detiffe

foto’s Marc Detiffe

Artikel beschikbaar op www.profacility.be/biblio > 14/10/2013

Hilde De Volder, HR & Facilities Director bij Sanoma

photo Marc Detiffe

Sanoma profiteerde van de afloop van het huurcontract van de voornaamste van zijn drie vestigingen, om de drie teams in september 2013 te verenigen in één gebouw in het complex Zuidpoort, tegenover het station van Mechelen. Hilde De Volder, HR & Facilities Director bij Sanoma, zag deze centralisatie als opportuniteit om een nieuwe bedrijfscultuur te creëren, gebaseerd op een grotere arbeidsflexibiliteit en een afgeplatte hiërarchische structuur. Een nieuwe lay-out van de werkposten moest de samenwerking tussen de verschillende activiteitencentra van de groep vergemakkelijken en tevens de managers en hun teams dichter bij elkaar brengen. Het project werd begeleid door een Program Manager van de Integrator Getronics.

Eén van de kenmerken van deze verhuizing van de persgroep was de doorvoering van een ‘change management’-proces. Het veranderingsmanagement werd uitgewerkt rond vier pijlers. Vooreerts ICT, omdat de nieuwe communicatietechnologieën onontbeerlijk zijn om de vereiste flexibiliteit van het concept ‘Work Anytime Anywhere’ waar te maken. Ten tweede, communicatie en veranderingsmanagement. Voor de invoering van de nieuwe manier van werken hebben ‘change coaches’ elk team begeleid bij de uitwerking van akkoorden die primordiaal zijn bij de overgang naar een volledig nieuwe manier van werken, vooral voor de profielen die in aanmerking komen voor de overstap naar telewerk. Dat geldt ook voor de concepten ‘flexdesk’, ‘teamdesk’ en nabijheid (of niet) van het management. Ten derde, het facilitair beheer. De nieuwe manier van werken met meer vergaderruimtes, draadloze verbindingen en de afwezigheid van aan elke werknemer toegewezen werkplekken.

En, last but not least, de typische human resources thema’s: mobiliteit, werktijdregistratie en de addenda voor telewerken aan de werknemerscontracten.

Nu verwelkomen de 540 flexibele werkplekken 700 medewerkers. In vergelijking met de vroegere situatie is de beschikbare ruimte met 30% verminderd en zijn de leasingkosten alleen al met 1,7 miljoen euro per jaar gekrompen.

foto’s Marc Detiffe

De Belgische hoofdzetel van Beiersdorf telt een 70-tal medewerkers en is verantwoordelijk voor alle merken en producten, waaronder Nivea, Eucerin en Hansaplast als meest bekende namen. De verhuis naar een nieuwe kantoorruimte lag aan de basis voor de ontwikkeling van een volledig nieuw concept voor de werkomgeving, met nadrukkelijke verwijzing naar de identiteit van het bedrijf.

Beiersdorf betrok lange tijd een gebouw waar de medewerkers verspreid zaten over drie kleinere plateaus. Voor de nieuwe thuis werd gekozen voor een gebouw dat voldoende ruimte biedt om de ganse onderneming op één verdieping te huisvesten.

Beiersdorf België wenste een maximaal open space inrichting, waarbij alle medewerkers wel een eigen werkplek behouden, terwijl toch ook een dag per week thuiswerken wordt toegestaan. De verschillende afdelingen (o.a. sales, marketing, finance, supply service) beschikken over een eigen zone. Zes ‘bubbles’ - microvergaderruimtes die worden gebruikt om te telefoneren of voor overleg met 2 à 3 collega’s - dienen tevens als een soort baken om de afdelingen visueel te scheiden.

De realisatie van de nieuwe werkomgeving moest fris, open en licht ogen, in lijn met het imago en de communicatie van het bedrijf in de markt. De Nivea-verpakkingen met hun typische afgeronde vormen dienden als inspiratie voor de inrichting van de ruimten. Ook het kleurenpallet is ontleend aan het belangrijkste merk uit het Beiersdorf-gamma: blauw en wit, met oranje, dat verwijst naar een gebruinde huid, als accentkleur. Een ander grafisch element dat herhaald terugkeert in de aankleding van de kantoorruimte zijn de 4 bollen die deel uitmaken van het logo en de visuele identiteit van Beiersdorf. Om de ruimten nog persoonlijker te maken en de band met de merken nog iets te versterken, werden foto’s op groot formaat met bekende beelden uit de globale Nivea-imagocampagne in de aankleding opgenomen.

photo Valerie Clarysse

photo Marc Detiffe

Beiersdorf, Brussel Verpakkingen als inspiratiebron

Artikel beschikbaar op www.profacility.be/biblio > 24/10/2013

PROFACILITY GUIDE 2014 53

photo Valerie Clarysse

Ecopuur, Nevele Milieubewustzijn ter bevordering van de levenskwaliteit op het werk Wat is uw visie op duurzaam bouwen? Dat was de kernvraag van het bouwproject voor de nieuwe kantoren en opslagruimte van de coöperatie EcoPuur. Het antwoord op deze vraag vinden we voortaan terug in het passieve kantoorgebouw ‘De Pit’ in de ‘groene’ bedrijvenzone Ter Mote in Nevele. Het nieuwbouwcomplex van EcoPuur is een afspiegeling van de milieuvriendelijkheid eigen aan het bedrijf: balansventilatie, zonne-energie, warmtepompen, pelletverwarming, energiebeheersystemen, ...

De coöperatie biedt haar klanten niet alleen duurzame en energiezuinige technieken aan, maar heeft ze zelf ook toegepast in haar nieuwe gebouwen, wat dan ook past in een veel ruimer kader van maatschappelijk en ecologisch verantwoord ondernemen.

Voor het ontwerp van de nieuwe gebouwen werkte het bedrijf samen met het Gentse architectenbureau denc!-studio. Het concept bestaat uit een magazijn van 700 m² dat in contact staat met een kantoorruimte van meer dan 600 m², verdeeld over twee verdiepingen. Het bedrijfsgebouw ligt langs een beekje en het hele complex keert zich bewust naar de groene omgeving. Van de installaties voor waterterugwinning tot de door zonnepanelen gevoede laadpalen voor elektrische voertuigen en de consumptie van Oxfam-drankjes en -producten... het valt niet te ontkennen dat EcoPuur duurzaamheid in een zeer ruime betekenis van het woord toepast.

Artikel beschikbaar op www.profacility.be/biblio > 15/04/2013

54 PROFACILITY GUIDE 2014

Eneco, Mechelen Een werkplek op maat van een aanstormende generatie Eneco kende in de periode 2010 – 2012 een enorme groei in België, wat tot uitdrukking komt in het aantal medewerkers dat van 30 naar 160 steeg. Dit bracht Eneco ertoe om zijn kantoren naar een nieuw gebouw in Mechelen Noord te verhuizen. De inrichting van het gebouw moest in overeenstemming zijn met het Eneco-imago dat duurzaamheid en samenhorigheid uitdraagt: een nieuwe HVACinstallatie, energiezuinige LED-verlichting, sensors en aanwezigheidsdetectors die het lichtniveau in de kantooromgeving aanpassen, zonnepanelen op het dak leveren de nodige energie voor het bedrijf.

Het inrichtingsproject van de werkomgeving werd door Catherine de Buysere, HR- en projectmanager aangestuurd. De gemiddelde leeftijd van het Eneco-team bedraagt 30 jaar. De uitstraling van de nieuwe kantoren moest het Eneco-community gevoel versterken en de aantrekkelijkheid van het bedrijf als werkgever voor kandidaat medewerkers vergroten. De in te richten werkplekken moesten duurzaam en flexibel zijn, maar evenzeer een ‘fun’-karakter uitstralen en zo een collegiale sfeer in de hand werken, die de medewerkers een thuisgevoel geeft.

In amper drie maanden was de Eneco huisvesting operationeel. Om dit op zo’n korte termijn mogelijk te maken werd beroep gedaan op D&C Services voor zowel change management, move management, space management als inrichting. D&C Services betrok NNOF (Nearly New Office Facilities) in het project voor de bemeubeling van de kantoorvloeren met verwerking van gerecupereerde meubels afkomstig van de Nederlandse Eneco-collega’s. Tijdens de bekendmaking van de IFMA Facility Awards 2013, werd het inrichtingsproject van de Eneco-kantoren als derde genomineerd voor de titel ‘Facility Management Project of the Year” en sleepte ook nog de publieksprijs in de wacht.

Catherine de Buysere, HR & project manager

Artikel beschikbaar op www.profacility.be/biblio > 25/03/2013

PROFACILITY GUIDE 2014 55

ELO Touch Solutions is een volledig B2B georiënteerd bedrijf, gespecialiseerd in aanraakbeeldschermoplossingen voor de meest uiteenlopende toepassingen: retail, gaming/kiosk, medische/zorgsector, luchthavens, enz. Tot voor kort was ELO Touch Solutions onderdeel van de firma TE Connectivity, gehuisvest in Kessel-Lo. De Amerikaanse moederfirma besliste om het onderdeel te verkopen en vandaag is Elo Touch Solutions zelfstandig. Daarom moest ELO Touch Solutions op zoek naar een nieuwe thuis. Dat bracht het bedrijf naar het grondig gerenoveerde ‘Vander Elst’-pand in Leuven. Het gaat om een plateau van 1100m², dat mooi gebruik maakt van de lichtinval en de uitzichten op de omgeving met het naastgelegen kanaal. In België ligt de Europese hoofdzetel van waaruit de EMEA-markten met een 80-tal medewerkers bediend worden. De helft daarvan werkt in de nieuwe kantoren en draagt zorg voor de product- en salesondersteuning. Er worden 16 verschillende talen gesproken en de nieuwe inrichting van de werkomgeving moest de grote cultuurmix binnen het bedrijf ondersteunen. Het doel was niet om een open kantoortuin neer te zetten, maar wel een cultuur van communicatie tussen de afdelingen aan te zwengelen, de afdelingen die frequent met elkaar te maken hebben logischerwijze ook kort bij elkaar te brengen.

De verhuisoperatie kreeg als moto ‘Celebrate Touch’ en de link naar ‘touch’ duikt overal op. Zo zijn er hier en daar aanraakbeeldschermen die naar de eigen producten en technologieën verwijzen, net als in een dynamische showroom. Een groot exemplaar verwelkomt de bezoekers en maakt ze wegwijs; op andere plaatsen informeren ze de medewerkers over de KPI’s van het bedrijf en in de vergaderzalen worden deze gebruikt voor remote conferencing en samenwerking op afstand. Naar de toekomst is nog een ‘partner wall’ gepland, een mozaïek van beeldschermen waarop de klanten van ELO Touch Solutions weergegeven worden. Daarnaast vind men slogans en citaten op wanden, dragen de vergaderzalen benamingen die het begrip ‘Touch’ overnemen in het Latijn, Esperanto en Swahili, hiermee verwijzend naar het gebied waarin het bedrijf zaken doet.

Artikel beschikbaar op www.profacility.be/biblio > 23/09/2013

56 PROFACILITY GUIDE 2014

photo Valerie Clarysse

Elo Touch Solutions, Leuven Een flexibele inrichting ter ondersteuning van de cultuurmix

foto Thomas Vanhaute

Melexis, Ieper Een organisatie die meegroeit

Arnaud Devos, Senior Project Manager, Melexis

foto’s Thomas Vanhaute

In april 2013 verhuisde Melexis naar een nieuw en resoluut ecologisch gebouw, dat drie verdiepingen telt. Het bedrijf, gespecialiseerd in de productie van sensoren voor de automobielindustrie, had niet genoeg plaats voor de testgebieden. Met het nieuwe gebouw heeft het bedrijf zowel zijn productiecapaciteit alsook de administratieve activiteiten (planning, logistiek, kwaliteitscontrole en ontwikkeling) verhoogd.

De nieuwbouw wordt voorverwarmd met de warmte die in het testgebied op het gelijkvloers opgewekt wordt, terwijl de airconditioning van het type ‘water cool’ is. In het plafond zit een netwerk van spiraalbuizen met koud water die de omgevingstemperatuur aanpassen zonder tocht te veroorzaken. Het vast tapijt dat volgens de ‘cradle to cradle’-methode (C2C) geproduceerd is, is recycleerbaar voor de fabricatie van een nieuwe generatie vast tapijt.

Momenteel worden zonnepanelen geïnstalleerd en het groendak krijgt stilaan vorm. Voor de constructie van het gebouw heeft Melexis bewust samengewerkt met lokale bedrijven dicht bij de werf. Het gebouw heeft 9 miljoen euro gekost, waarvan bijna 300.000 euro naar de inrichting ging.

De kantoorruimte alleen al groeide van 400 m² naar 1.200 m². Melexis koos PAMI als partner voor de inrichting van deze ruimten. Het bedrijf deelt dezelfde waarden als Melexis voor wat milieuvriendelijkheid betreft, o.a. voor de productie van hun producten. Volgens Arnaud Devos, Senior Project Manager bij Melexis en sterk betrokken bij de follow-up van de verhuizing, wou de directie in de eerste plaats afstappen van de traditionele werkomgeving, innoveren en voorzien in de behoeften van de medewerkers. Om de filosofie ‘een ruimte voor elke taak’ in de praktijk om te zetten, werden o.a. minilounges geïnstalleerd voor informele gesprekken onder vier ogen, en andere geluidsdichte ruimtes om alleen te werken, telefoontjes te plegen of deel te nemen aan virtuele vergaderingen via de computer. Het doel is om de vergaderruimtes zo weinig mogelijk te gebruiken en dat werkt.

Artikel beschikbaar op www.profacility.be/biblio > 07/10/2013

PROFACILITY GUIDE 2014 57

WORKPLACE I CASE STUDIES

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO I

Quick, Wilrijk Een dynamische hoofdzetel in lijn met het merkimago In België genieten de Quick-hamburgerrestaurants een grote populariteit. De hoofdzetel in Berchem was na 30 jaar gebruik erg verouderd en bood geen aantrekkelijke werkomgeving meer. De uitstraling van de hoofdzetel was niet langer in overeenstemming met het jong, dynamisch, fris en vernieuwend imago van Quick in de markt. Hoewel Marc Bracquiné, Construction & Development Manager van Quick Restaurants nv, zelf meer dan vertrouwd is met het ombouwen, renoveren en nieuw ontwikkelen van de Quick-restaurants (jaarlijks ± 25 projecten), was de uitwerking van een volledig nieuwe eigen werkomgeving voor de hoofdzetel toch een heel andere ervaring. Zo werd de inrichting van de nieuw gehuurde 1200m² tellende kantoorvloer in Wilrijk aan L.O.G toevertrouwd. De huisstijl van de restaurants werd op het inrichtingsproject geënt om bij te dragen tot de gewenste Quick-sfeer in de nieuwe werkomgeving. Zo is de receptie geïnspireerd op een toonbank in de Quickrestaurants. In de ‘lounge’ met keukenblok en drankautomaten hangen de bekende menuschermen tegen de wand en slaat ook het gevarieerde zitmeubilair een brug naar de restaurantwereld buiten. Bij de ‘benches’ met 10 en 6 werkplekken horen handige rolcontainers zoals we die van de catering aan boord van vliegtuigen kennen.

u

iv

ea iv

en

en

ze n

ve 2 i v 19 ea 0 u m

m

bo

ze en ov 39

en

n

bo

ve

oc

ze

kh

or

n

22

St

or

Sc

nh Ta n

ea

ea

ha n 2 f b 2 21 er g mb

n or

rh

iv en ze

ve

n

ze n ve

bo

bo

m

20

09

m 15 2

t2

de

at Bä

u

u

ze

u

ve

iv en

bo m 53 23

i re le en Br e

hm oc

H

td en

ea

n

en ze n ve bo m 9 06

li 2 irn nh re ie hn

Sc

ra

en

ea iv

u ea iv en ze n ve bo m 40

20

er dle t en ific t d u a at o C u r vo r za or a m in dl e no e pr v o d at u c i ev ti e e G um m ho re n

C

C

D

u

u

ea

ea

iv

iv

en

en

ze

ze

n

n

ve

ve

bo

bo m

52

26

u ea

en ho rn 31 sü 23 r2 m Al 7 bo br 08 ve is m n th b o ze or ve en iv n nz ea ee 27 W u 62 ni in v ea m te u bo M rho v en ä n re ze nl en iflu 260 iv ea e 9m u G

ld

iv en ze n ve bo m 32 48

rn ho ild W

O

u ea iv en ze n ve bo m 20 25

tz pi is re D

iv

u

ea

u

Artikel beschikbaar op www.profacility.be/biblio > 12/09/2013

HOOGSTE ECOLOGISCHE STANDAARD. De giroflex 656 wordt geproduceerd in Zwitserland en voldoet aan de strengste eisen m.b.t. duurzaamheid. De perfecte synthese van innovatie, design en comfort.

www.giroflex.com

Swiss made

260213_170x125_Profacility_130606.indd 1 58 PROFACILITY GUIDE 2014

10.06.13 11:07

Workplace Showroom ‘Kenniswerkers’ moeten zich kunnen ontmoeten, ideeën uitwisselen, maar ook beter en meer communiceren. De werkomgeving moet de creatie van een collaboratieve gemeenschap stimuleren die bij de waarden van het bedrijf aansluit, maar ook een deel thuiswerken en nomadisme toelaat. Het is dus logisch dat de werkomgeving zich aanpast. De werkplekken worden gedeeld en zijn ‘activity based’, flexibel, onderling verbonden, soms speels, papierloos, ergonomisch en vooral energiezuinig.

Het ‘showroom’-gedeelte dat in de ‘Workplace Showcase 2013’ verscheen, stelt innovaties op vlak van meubels en kantooruitrusting voor die deze tendensen volgen.

Presentatie en e-vitrine beschikbaar en downloadbaar op www.profacility.be/biblio > 25/09/2013

Formkind

Kiosque media: scape by Steelcase

Pami 2.connect

PARCS Idea Wall & DOCKLANDS Phone Booth by Bene

www.profacility.be/biblio Andere case study’s op het vlak van innoverende en betekenisvolle kantoorinrichting zijn beschikbaar op www.profacility.be/biblio.

Alle artikels in deze bibliotheek zijn volgens hun online publicatie teruglopend gerangschikt.

INTERVEST OFFICES & WAREHOUSE, Mechelen I RE:flex, de ideale werkplek op de as Antwerpen-Brussel (25/03/2013) PSA BELUX, Eigenbrakel I Een nieuwe organisatie, een nieuwe werkplek (26/11/2012) FOST PLUS, Evere I Een groen kantoor: gerecycleerd en flexibel (29/10/2012) SIBELCO, Antwerpen I Natuurlijke contacten intern bevorderen (15/10/2012) KBC ARTEVELDE TOREN, Gent I Impact van werkplek en mobiliteit op de vastgoedstrategie (01/10/2012) FACILICOM, Antwerpen I Invoering van het Place 2.5-concept (27/09/2012) EULER HERMES, Brussel I Inrichting van de ruimte: motor voor verandering (24/09/2012) UPC, Brussel I Thuis op het werk - ‘Family gevoel’ voor expats (20/09/2012) PLANCKE TAX CONSULTANCY, Kortrijk I Herbestemming van een industrieel pand (17/09/2012) CENTER FOR CREATIVE LEADERSHIP, Brussel I Van ‘box’-cultuur naar communicatieve samenwerkingsgemeenschap (13/09/2012) CLEAR2PAY, Diegem I Internationale en multiculturele hub (03/09/2012) DAKOTA, Nazareth I Licht kreeg een sleutelrol (27/08/2012) CM LANDSBOND, Brussel I Van nieuwe vloerbekleding tot nieuwe werkomgeving (07/05/2012)

PROFACILITY GUIDE 2014 59

B foto Bernard De Keyzer

foto Marc Detiffe

Inrichting, uitrusting, onderhoud en renovatie van gebouwen Immotica DBFMO Beveiliging Afvalbeheer Automatisering van technische installaties Energie-efficiĂŤntie van gebouwen en installaties TCO Waterbeheer Toegangscontrole

62

Duurzame gebouwen Kwaliteitsstandaard voor de huisvesting van de Vlaamse Overheid

64

72

EMAS : Eco Management and Audit Scheme Toepassing bekroond met succes bij de Europese Commissie

Hernieuwbare energieĂŤn Zonnepanelen: grote systemen hebben toekomst

60 PRofacility GUIDE 2012

B

MO n e

buIldIngs & real estate ManageMent

→→ 76

Think tank de juiste strategie bepalen voor energie-effi ciëntie

69

Property Management een kantoorgebouw dat beheerd wordt als een luxe hotel

centrale informatiebank en kenniscentrum →→ www.profacility.be/buildings www.profacility.be/realestate PRofacility GUiDE 2012 61

REAL ESTATE & WORKPLACE I BENCHMARK I

Kwaliteitsstandaard v Vlaamse Overheid De publicatie ‘Waardering van kantoorgebouwen – Op weg naar een duurzame huisvesting voor de Vlaamse overheid’ die in 2008 verscheen, was een belangrijke stap naar verduurzaming van de werkomgeving voor de ambtenaren bij de Vlaamse Overheid.

In het streven naar het uniformiseren van de voornamelijk Brusselse huurmarkt wordt de overstap gemaakt naar ‘B-Referentieel’.

Het VAC Leuven is een bouwproject dat ontstond volgens de ‘build to suit’formule en werd van bij de planning in 2009 als referentiegebouw vooruitgeschoven. Het scoort E47 voor energieprestatie en K19 als totale isolatiewaarde voor het gebouw.

G

ert Potoms, adjunct-Administrateur-generaal Vlaamse Overheid: “Bij de verschijning van het meer dan 150 pagina’s tellende boekwerk werd een tweejaarlijkse update vooropgesteld. Die kwam er ook in 2010, maar een 2012-versie bleef uit, omdat er besloten werd mee te werken aan B-Referentieel”.

‘B-Referentieel’ is gebaseerd op de in het Verenigd Koninkrijk ontwikkelde Breeam duurzaamheidstandaard, die wereldwijd erkenning geniet en het meest verspreid is, maar vertaald naar de Belgische context. Het Agentschap voor Facilitair Management van de Vlaamse Overheid werkt mee aan de inhoudsbepaling van dit document. De inhoud van B-Referentieel moet tegen eind 2013 afgerond zijn. In 2014 wordt het handboek ‘Waardering van kantoorgebouwen’ dan geactualiseerd rekening houdend met het B-Referentieel. Een belangrijk voordeel van ‘B-Referentieel’ is dat het gewest overstijgend werkt.

Het nieuwe werken Frank Geets, Administrateur-Generaal bij het Agentschap voor Facilitair Management: “We maken de overstap van anders werken naar het nieuwe werken. Het nieuwe werken gaat gepaard met het invoeren van een clean desk politiek en het gebruik van lockers, omdat niemand nog een eigen werkplek zal hebben”.

De aanpassingen zullen per gebouw verschillend zijn in functie tot de werkingsnoden (o.a. meer of minder behoefte aan vergaderruimte). Het nieuwe werken gaat bovendien gepaard met een nieuw

foto Marc Detiffe 62 Profacility GUIDE 2014

De invoering van het nieuwe werken zal resulteren in een daling van de gemiddelde oppervlakte per werkplek van 23 naar 12,5m2 netto oppervlakte

“

“

foto’s Bernard De Keyzer

d voor huisvesting van de

Frank Geets, Administrateur-Generaal, Agentschap voor Facilitair Management Vlaamse Overheid

Gert Potoms, Adjunct- Administrateur-Generaal Agentschap voor Facilitair Management Vlaamse Overheid

HR-beleid en stelt tijd- en plaatsonafhankelijk werken voorop. De evolutie naar kenniswerkers loopt parallel met toenemend projectmatig werken, met resultaatgebonden opdrachten en niet langer met aanwezigheidsregistratie door een prikklok.

Het kantoorgebouw wordt een ontmoetingsplek, veeleer dan een werkplek.

Alles draait rond ‘bricks, bytes & behaviour’. Dat was ook aanleiding om het Agentschap voor Facilitair Management te laten fusioneren met het Agentschap EIB, de ICT-poot van de Vlaamse Overheid.

Frank Geets: “Samen worden we één gemeenschappelijke dienstverlener, omdat ICT nu eenmaal onmisbaar is bij het faciliteren van het werken.

We zullen in de nabije toekomst sterk inzetten op change management”.

werk dat verricht moet worden, interne- en externe functies, eventueel werken in ploegenstelsel, maar evenzeer vakantiedagen, het toegestane telewerken en ziekteverzuim. Dat resulteert bij de invoering van het nieuwe werken in een daling van de gemiddelde oppervlakte per werkplek van 23 naar 12,5 m².

Het gaat dan wel om 12,5 m² netto oppervlakte, ofwel de ‘primary area’ volgens de NBN EN 15221 – deel 6” (zie kader). Deze Europese norm (omgezet in Belgische norm) wordt al gehanteerd in de markttender van het AFM voor het zoeken van nieuwe geschikte locaties in Brussel. Gert Potoms: “Bij de criteria voor nieuwe huis-vesting wordt een ligging op maximaal 1.000 m wandelafstand van een station vooropgesteld”. Voor wat de energieprestaties betreft, hanteert de Vlaamse Overheid een E-peil lager dan 60. Frank Geets: “Deze duurzaamheidseis Nieuwe oppervlaktenorm blijkt best realistisch te zijn, want er zijn al heel wat De overstap van anders werken naar het nieuwe kandidaat-gebouwen gevonden voor ons volgende werken resulteert ook in het hanteren van een grote herhuisvestingsproject, dat in 2017 moet gecorrigeerde FTE voor het bepalen van de benodigde afgerond zijn!”. werkruimte bij het zoeken naar nieuwe huisvesting.

Gert Potoms: “De personeelsbezetting wordt Al deze veranderingen samen staan voor het nieuwe berekend volgens de reëel verwachte aanwezigheid imago dat de overheid wil uitstralen. op de kantoorvloer, wat wil zeggen dat ze rekening houdt met deeltijds werkende ambtenaren, het type Eduard Coddé n Belgische, Europese en mondiale normen De Europese norm EN 15221 definieert voor alle met het Facility Management verbonden prestaties en handelingen de te hanteren standaarden. Deel 6 van deze norm gaat specifiek in op de gemeenschappelijke definities voor het meten van oppervlakken (m²) en ruimten, dit zowel voor wat bestaande als nieuw te ontwikkelen gebouwen betreft. Deel 6 van de norm EN 15221 kan online besteld worden via de e-shop van het NBN, het Nationaal Bureau voor Normalisatie, de instelling verantwoordelijk voor het realiseren en publiceren van normen in België. Als lid van het Europees Comité voor Normalisatie (CEN) vertegenwoordigt het NBN ons land op Europees niveau, terwijl het NBN op wereldvlak inspraak heeft als lid van de Internationale Organisatie voor Normering (ISO). www.nbn.be Profacility GUIDE 2014 63

REAL ESTATE & FACILITIES I ENVIRONMENT MANAGEMENT I

EMAS: volledige toepas s Daria Taurisano is Environmental Manager bij het Bureau voor Infrastructuur en Logistiek van de Europese Commissie in Brussel (OIB). Achter deze titel schuilt een grote professional die bijdraagt tot de implementatie van het milieubeheer- en milieuauditsysteem (EMAS) in het Brusselse vastgoedpark van de Commissie, waar bijna 25.000 ambtenaren werken. Over dit uitgebreide onderwerp presenteerde ze een workshop tijdens de laatste Facility Topics die door KI’Communications georganiseerd werden en die dit jaar Facility Management in overheidsinstellingen als thema hadden.

Daria Taurisano was bereid tot een interview voor Profacility.

W

foto Bernard De Keyzer

at houdt uw functie als Environmental Manager bij de Europese Commissie precies in?

Ik werk mee aan de implementatie van het milieubeheersysteem EMAS in de activiteiten en diensten van het Office for Infrastructures van de Europese Commissie (OIB) voor de vestigingen in Brussel. Het OIB beheert 53 gebouwen in Brussel, goed voor een vastgoedpark van ongeveer 800.000 m2 waar iedere dag zo’n 25.000 ambtenaren, verdeeld over 34 directoraten-generaal, werkzaam zijn. Het OIB beheert het vastgoedaspect maar ook de transport-, drukwerk- en archiveringsdiensten, zonder sociale diensten zoals restaurants en kinderdagverblijven te vergeten.

Het milieubeheersysteem EMAS sluit naadloos aan op het milieubeleid van de Commissie. Het vrijwillige milieumanagementsysteem EMAS helpt organisaties met het evalueren, beheren en verbeteren van hun milieuprestaties. De Commissie heeft besloten om het EMAS-systeem ook toe te passen op haar eigen activiteiten en diensten. Ze moet immers zelf doen wat ze de lidstaten vraagt.

Concreet is onze dagelijkse doelstelling om de negatieve impact van onze activiteiten op het milieu te verkleinen aan de hand van diverse hulpmiddelen: efficiënt gebruik van de natuurlijke rijkdommen (energie, water en papier), vermindering van de CO2-uitstoot en bevordering van duurzaam gedrag door sensibiliseringsacties bij het personeel.

Maria-Daria Taurisano, Environmental Manager bij het Bureau voor Infrastructuur en Logistiek van de Europese Commissie

64 Profacility GUIDE 2014

Kunt u onze lezers nog eens vertellen waarom EMAS ingevoerd werd in de EU? De Europese Unie vertegenwoordigt 7% van de wereldbevolking maar verbruikt 20% van de natuurlijke rijkdommen van de planeet. Als iedereen zou leven als de gemiddelde Europeaan, dan zouden we drie planeten nodig hebben. Het milieubeheersysteem EMAS sluit naadloos aan op

s sing in de Commissie Hoe is het EMAS-project gestructureerd in de Commissie?

De organisatie van EMAS in de Commissie is eerst en vooral gebaseerd op een bestuur dat bestaat uit medewerkers van elf directoraten-generaal en dat toeziet op het systeem. De Directie Personeel staat in voor de centrale coördinatie, maar elk directoraat-generaal, elke dienst, heeft een EMAScorrespondent die meewerkt aan de implementatie van EMAS. Deze correspondenten kunnen aangesteld zijn maar kunnen zich ook vrijwillig opgegeven hebben. Een ideale configuratie.

En hoe komt dit concreet tot uiting in het beheer van de Brusselse infrastructuur van de Commissie?

Concreet wordt EMAS in het OIB toegepast op een brede waaier van diensten: vastgoedprojecten, openbare aanbestedingen, kinderdagverblijven, drukwerk, mobiliteit,... om er maar enkele te noemen! Qua resultaten denk ik vooral aan de vermindering van ons energieverbruik met 45% de voorbije tien jaar, het gebruik van het openbaar vervoer of van duurzame vervoersmiddelen door meer dan 50% van ons personeel en 48 EMAS in het OIB: resultaten 2005-2012 Er werden enkele markante resultaten geboekt in de EMaS-gecertificeerde gebouwen van de commissie Energieverbruik - 45 % CO2-uitstoot - 46 % Waterverbruik Afvalproductie

“

De Europese Unie vertegenwoordigt 7% van de wereldbevolking maar verbruikt 20% van de natuurlijke rijkdommen van de planeet. Als iedereen zou leven als de gemiddelde Europeaan, dan zouden we drie planeten nodig hebben

“

het Europese milieubeleid van de Commissie. In dat kader heeft de Commissie de strategie Europa 2020 goedgekeurd voor een ‘slimme, duurzame en inclusieve’ groei, waartoe een uitgebreid klimaaten energiepakket behoort.

De verspilling van natuurlijke rijkdommen is vaak te wijten aan onze dagelijkse gedragingen en wordt beïnvloed door onze soms onaangepaste gewoonten. Dit verklaart het opzetten van communicatieacties gericht tot het personeel en het organiseren van initiatieven binnen de commissie rond het transversale thema Small actions, big changes.

Het achterliggende idee is dat iedereen die bij de commissie werkt zijn steentje kan bijdragen om er een milieuvriendelijkere en duurzamere werkomgeving van te maken.

- 47 % - 21 %

48 gebouwen zijn EMaS-gecertificeerd In de inkomhal van alle gebouwen van de Commissie hangt de milieubeleidsverklaring EMAS. Download en lees de EMAS-verklaring 2012 op http://ec.europa.eu/environment/emas/pdf/es_ library/EMAS_Declaration_2012_FR.pdf Jaarlijkse bezuinigingen in 2012*: 6.850.000 € * in vergelijking met 2005

Sinds 2009 koopt het OIB groene elektriciteit.

Profacility GUiDE 2014 65

REAL ESTATE & FACILITIES I ENVIRONMENT MANAGEMENT I

gebouwen van de Commissie die al een EMAScertificaat kregen. Deze vorderingen zijn het resultaat van zowel technische maatregelen als de persoonlijke betrokkenheid van onze collega’s.

Met het oog op de energie-efficiëntie bijvoorbeeld hebben we onze inspanningen op het gebied van relighting opgedreven en maken we nu gebruik van aanwezigheidsdetectoren voor de bediening van de verlichting. Maar persoonlijke betrokkenheid en menselijk gedrag zijn niet minder essentieel: bijna 30% van het energieverbruik in onze gebouwen is te wijten aan onze dagelijkse gedragingen en wordt beïnvloed door onze soms onaangepaste gewoonten. Daarom hebben we communicatieacties gericht tot het personeel. We hebben initiatieven georganiseerd rond het transversale thema Small actions, big changes. Het achterliggende idee is dat we allemaal ons steentje kunnen bijdragen om van de Commissie een milieuvriendelijkere en duurzamere werkomgeving te maken. Niet alleen de prestatie-indicatoren tonen aan dat we concrete resultaten behaald hebben, maar vooral de inzet en de steun van het personeel is buitengewoon.

Met welke problemen verwacht u in de toekomst te maken te krijgen in het kader van ecologische openbare aanbestedingen (Green Public Procurement)?

Naar mijn mening blijven de ecologische openbare aanbestedingen - de ‘groene aankopen’ - een dossier dat meer ontwikkeld zou kunnen worden. De Commissie is een van de grootste Brusselse werkgevers. Ze is een grote verbruiker van goederen en diensten en het OIB beheert de contracten. Door aandacht te hebben voor de milieu-impact, kunnen we bijdragen tot het efficiënte gebruik van de natuurlijke rijkdommen en de lokale duurzaamheid. Daarom hebben we geleidelijk aan milieucriteria ingevoerd, zowel in de offerteaanvragen als in de contracten. Zo koopt het OIB sinds 2009 groene elektriciteit. In de nieuwe contracten voor het onderhoud van de gebouwen en voor de kantoorbenodigdheden bijvoorbeeld, is het milieuaspect het best opgenomen. Maar de reflex bestaat nog steeds - en is soms diep verankerd - om de keuze te laten bepalen door criteria die geen rekening houden met de milieukosten. Gelukkig evolueert de mentaliteit op dit gebied in positieve zin en winnen milieucriteria meer en meer terrein.

Bruno Hoditte n

EMAS in een notendop EMAS is de afkorting van Eco Management and Audit Scheme. Soms wordt ook de term ‘ecoaudit’ gebruikt. EMAS is een Europese regelgeving uit 1995 om vrijwillige milieumanagementinitiatieven te ondersteunen waarbij gebruik gemaakt wordt van een milieubeheersysteem (MBS).

In 2009 werd een nieuwe versie van de regelgeving goedgekeurd, die in 2010 van kracht werd.

Het is een hulpmiddel voor bedrijven, instanties en organisaties om hun milieuprestaties te evalueren, te rapporteren en te verbeteren in een erkend, gestandaardiseerd en geloofwaardig milieubeheersysteem.

Het EMAS-certificaat is gebaseerd op de ISO 14001-norm maar is vollediger en nauwkeuriger.

Het omvat extra eisen op het gebied van naleving van de milieuwetgeving, actieve participatie van het personeel en continue verbetering.

Alles weten over EMAS in de Europese Commissie? > http://ec.europa.eu/environment/emas/ emas@biois.com, tel. +33 1 53 90 11 75

foto Bernard De Keyzer

Van telecom naar milieu

66 Profacility GUIDE 2014

Maria-Daria is ingenieur elektronica en behaalde haar diploma aan Politecnico universiteit in het Italiaanse Turijn. Jarenlang werkte ze in de private telecomsector. Toen ze in 2005 een master in milieubeheer behaalde aan het Imperial College in Londen, betekende dit niet alleen een ommekeer voor haar carrière, maar ook voor haar privéleven.

Aangetrokken door het Europese project, ging ze in 2007 werken voor de Commissie, waar ze bij het DG ENER meewerkte aan het Europese energiebeleid en energie-infrastructuurprojecten.

Tegenwoordig is ze Environmental Manager en EMAS Officer bij het Bureau voor Infrastructuur en Logistiek van de Europese Commissie in Brussel (OIB).

Zij is afkomstig van Zuid-Italië, waar ze graag terugkeert om haar vakanties door te brengen, en is gefascineerd door het blauwe water van de Middellandse Zee, eeuwenoude olijfbomen en de geur van het platteland in haar regio Apulië. Een liefde voor de natuur die een bron van motivatie is in haar dagelijkse activiteiten.

Om sterk te staan Op de markt van mOrgen Opleidingen en diensten op maat van de bouwprofessional actief in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

OPLEIDINGEN DUURZAAM BOUWEN • Duurzaam bouwen van A tot Z // 5 d • Passief en (zeer) lage energie // 7 d • Passief en (zeer) lage energie bij renovatie: technische details // 3 d • Duurzame renovatie : kort overzicht // 2 d • Energie in het gebouw van A tot Z // 6 tot 12 d • De technieken (warmte, ventilatie, sanitair warm water) : ontwerp en regeling // 3 d • Follow-up en monitoring van duurzame gebouwen // 1 d • Duurzame materialen : hoe kiezen ? // 2 d • Buitenschrijnwerk : hoe kiezen ? // 2 d • Akoestiek : ontwerp en realisatie // 2 d • Groendaken : van ontwerp tot onderhoud // 2 d • Beheer van het regenwater op het perceel // 2 d • Duurzamer werfbeheer // 3 d

FACILITATOR DUURZAME GEBOUWEN

© MDW Architecture – Photo Y. Glavie

Een gratis helpdesk met experten voor uw projecten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 0800/85.775 - facilitator@leefmilieu.irisnet.be

NIEUW: GIDS DUURZAME GEBOUWEN Ontwerphulp voor de professional www.leefmilieubrussel.be/gidsduurzamegebouwen

50€/DAG · FEBRUARI › JUNI 2014 INFO EN INSCHRIJVING : WWW.LEEFMILIEUBRUSSEL.BE/ OPLEIDINGENDUBO

Don’t miss these key real estate publications !

13/05/2014 Belgium Real Estate Showcase 2014 to be issued for the REALTY real estate exhibition opening The previous edition can be viewed and downloaded via www.pro-realestate.be/BRES2013

06/03/2014 Special MIPIM 2014 Belgium Real Estate Showcase Preview Projects

Pre-order those editions on www.pro-realestate.be/shop/BRES2014 Check all advertising and communication possibilities via www.pro-realestate.be/advertising Š Pro-Realestate a trademark of Business Interactive Media sprl Avenue Louise, 475 BE 1050 Brussels TEL. +32 (0)2 669 77 65 I FAX. +32 (0)2 626 37 17 I info@bimedia.be I www.bimedia.be

ADVERTISING Sigrid NAUWELAERTS snauwelaerts@profacility.be

Real Estate & Facilities I Property Management I

Een kantoorgebouw dat beheerd wordt als een luxehotel

Het Glaverbel-gebouw is gelegen aan de Terhulpsesteenweg in Brussel

De sector van kantoorvastgoed heeft zwaar te lijden onder de crisis en kan niet anders dan zich voortdurend opnieuw uit te vinden. Hoe kan een gebouw ondanks zijn intrinsieke eigenschappen aantrekkelijk gemaakt worden en zich onderscheiden van een gestandaardiseerde concurrentie? UBS, eigenaar van het legendarische Glaverbelgebouw, koos in overleg met zijn beheerder DTZ voor een zeer uitgebreid dienstenaanbod.

I

n de markt betalen huurders een huursom en lasten op basis van drie criteria die te maken hebben met het gebouw, namelijk de ligging, de kwaliteit en de diensten” argumenteert Henry Morauw, Head of Property Management bij DTZ. “Aan de ligging van een gebouw kunnen we niets doen, maar we kunnen wel inspelen op de kwaliteit van het gebouw door goede technische contracten en diensten aan te bieden”.

“Als vastgoedinvesteerder heeft UBS altijd al een langetermijnvisie gehad die gebaseerd is op kwaliteitsgebouwen” legt de Property Manager uit.

“Concreet wil dit zeggen dat de eigen Asset Managers van de eigenaar fungeren als schakel met de gebouwbeheerders zoals DTZ. Op die manier kunnen we als professionals onder elkaar praten”.

Aan het begin van zijn opdracht als Property

Manager bij Glaverbel, onderzocht DTZ in 2009 de lopende contracten waarover vervolgens opnieuw onderhandeld werd. “We hebben alle contracten met dienstverleners herzien met het oog op een kwaliteitsvolle service tegen de beste prijs. Gevolg: in twee jaar tijd daalden de lasten per vierkante meter met 20%” aldus Henry Morauw. Daarna volgden nog een reeks audits met betrekking tot veiligheid, brand en energie. “We wilden het technische aspect op het hoogste niveau positioneren en in het kader van de langetermijnvisie van UBS werden verfraaiingswerken uitgevoerd, de verlichting, de klimaatregeling en de toegangscontrole geoptimaliseerd. Sinds 2009 heeft DTZ een rist grote werken ondernomen om het imago van het gebouw te verbeteren. De inkomhal werd aangepakt met de hulp van specialisten, net als de galerij rond de binnentuin.

Henry Morauw, Head of Property Management bij DTZ

Profacility GUIDE 2014 69

Real Estate & Facilities I Property Management I

Groen gebouw Aangezien het imago van een bedrijf een essentiële rol speelt in de ontwikkeling ervan, heeft de eigenaar er een ecologisch gebouw van willen maken. Zo werden er in juli zonnepanelen op het dak geplaatst. “We hebben gekozen voor de formule van de derde investeerder, zodat de eigenaar zelf niets hoefde te investeren. De derde investeerder wordt vergoed met de subsidies die toegekend worden in de vorm van groenestroomcertificaten.

De jaarlijkse productie van 177 megawatt/uur stemt overeen met het elektrische energieverbruik van zestig gezinnen. Sinds dit jaar is dat ook de energiebesparing die we jaarlijks zullen realiseren”.

Glaverbel: een rond gebouw Het gebouw werd in 1967 ontworpen door architect Jacqmain in opdracht van het bedrijf Glaverbel en werd al gauw een van de bekendste gebouwen in de hoofdstad. Het gebouw van 31.000 m² biedt een gelijkvloers en vier verdiepingen. Het is onderverdeeld in zes blokken met eigen liftkokers. Momenteel huren zestien bedrijven er kantoorruimte. Het gebouw werd in 1998 technisch gerenoveerd en in 2009 gekocht door een investeringsfonds van de Zwitserse bank UBS. Naar aanleiding van die investering werd DTZ de plaatsvervangende Property Manager van het gebouw.

DTZ mocht het Glaverbelgebouw gebruiken als een laboratorium voor innovatie, met de steun van een eigenaar die focust op lange termijn, zonder een onmiddellijk rendement te verwachten.

70 Profacility GUIDE 2014

Een facility gerichte benadering De kernactiviteiten van de beheerder werden uitgebreid met het beheer van diensten voor de huurders, die normaal gezien intern verzorgd worden, zoals droogkuis. Zo kan men zijn wasgoed binnen twee dagen laten reinigen door gebruik te maken van een praatpaal en kastjes in het gebouw.

De carwashdienst is gebaseerd op hetzelfde principe van de externe dienstverlener die ter plaatse komt om de auto’s te wassen volgens een kalendersysteem.

Glaverbel Building beschikt bovendien over een bijgebouw dat de naam ‘Paviljoen’ kreeg. DTZ heeft de functie ervan behouden, maar wel de introductie van een broodjesruimte en een vernieuwende buffetformule. De betaling gebeurt met een badge.

Elk bedrijf kan al dan niet softwaregestuurd bijdragen in de maaltijdkosten.

Om te beantwoorden aan de vraag naar een zachtere, multimodale en milieuvriendelijke mobiliteit, is het Glaverbel-gebouw ook voorzien

van kleedkamers voor diegenen die een sport beoefenen of met de fiets naar het werk komen.

Eveneens kaderend in de multiservicebenadering, stelt de Glaverbel Building twee elektrische wagens ter beschikking van zijn huurders. Tijdens de testfase mag gratis gebruik gemaakt worden van deze voertuigen. Reserveren kan via het online platform ‘Zencar’ en er worden plaatsen voor elektrische voertuigen gereserveerd in het stadscentrum. “We zijn de enige gebouwbeheerders die zoiets aanbieden, met elektrische laadpalen ter plaatse. Dat is de richting die we verder moeten uitgaan volgens mij”.

DTZ stelt de huurders ook een website ter beschikking als interface voor het onderhoud van het gebouw. Zo kan de gebouwbeheerder via e-mail op de hoogte gebracht worden van problemen met de verwarming, airconditioning of elektriciteit. Drie maanden geleden werd er trouwens via een internetplatform een ticket managementsysteem ingevoerd voor het gebouw.

Ieder verzoek om tussenkomst is gekoppeld aan een ticket met ontvangstbewijs, beschrijving van het probleem en verval van het ticket wanneer het probleem opgelost is. Het is de bedoeling om de functies van de website in de toekomst verder uit te breiden met modules voor het reserveren van vergaderzalen en carwashdiensten. “Dat is slechts een kwestie van maanden” schat Henry Morauw.

“Dergelijke conciërgesystemen kunnen eindeloos uitgebreid worden afhankelijk van de behoeften.

Voorlopig bieden we de huurders geen boodschappendienst aan, maar het behoort zeker tot de mogelijkheden”.

Het bijgebouw ‘Paviljoen’ van de Glaverbel Building is een schitterend restaurant met een vernieuwende buffetformule.

Communication marketing: what’s in a name Om het gebouw te personaliseren, moest het een sterke identiteit krijgen. Om de band met zijn verleden te bewaren, koos de eigenaar voor ‘Glaverbel Building’, na overleg met AGC, de nieuwe naam van het bedrijf Glaverbel. Er werd een logo gecreëerd en meteen werd ook de bewegwijzering van het park gemoderniseerd.

“We hebben communicatie- en marketingacties ondernomen, waarbij geïnvesteerd werd in een kenmerkend logo voor het gebouw, een gepersonaliseerde bewegwijzering en evenementen die gericht zijn op de externe markt. Daarachter schuilt een hele packaging, net als bij het beheer van een hotel. En op die manier krijgt het gebouw meer naamsbekendheid”. Het bewijs dat het werkt: alle Brusselse taxichauffeurs weten waar het gebouw zich bevindt.

Daarnaast organiseren communicatiebedrijven regelmatig vergaderingen en seminaries over architectuur. “Er wordt over alles nagedacht, we willen van deze plaats een echte trekpleister maken.

We sturen ook een nieuwsbrief uit naar al onze huurders”. Op korte termijn voorziet de Property Manager om sessies sportieve coaching en evenementen te organiseren, samen met de huurders van het gebouw. “We zouden graag externe deelnemers willen aantrekken zodat ook zij het originele dienstenaanbod in het gebouw kunnen ontdekken”.

Om de ‘branding’ van het gebouw te versterken, heeft de eigenaar een marketingbureau ingeschakeld en in september het pop-up restaurant ‘Bowery’ opgezet, dat twee weken lang in de tuinen van

Glaverbel klanten ontving. “We streven er absoluut naar om het gebouw open te stellen voor een extern publiek”.

Diensten als verkoopargument Momenteel beschouwen de huurders dit dienstenaanbod als een extraatje bovenop de vermindering van de lasten, analyseert Henry Morauw. “Het comfort is toegenomen in combinatie met een daling van de onderhoudskosten. In een moeilijke vastgoedmarkt komen de aangeboden diensten ‘on the top’, maar zij kunnen wel de beslissing gunstig beïnvloeden. Voor een kandidaat huurder blijven de huursom en het lastenniveau de belangrijkste parameters. En wij gingen van 38 naar 29 euro per vierkante meter”.

Voor DTZ kan het experiment dat in de Glaverbel Building uitgevoerd werd, perfect gekopieerd worden naar andere gebouwen, waarbij hun eigen identiteit op het voorplan wordt gebracht.

“Kantoorgebouwen die geen nieuwe bestemming krijgen, hebben geen andere keuze dan zich te differentiëren van de andere aanbiedingen” waarschuwt Henry Morauw. Terwijl het kantoorgebouw omgebouwd wordt tot woonblok of rusthuis, zou het totale kantooraanbod nauwelijks nog mogen toenemen in hun zone. “De bestaande gebouwen moeten de trend volgen om kwaliteit te kunnen blijven bieden. En voor eigenaars biedt het dienstenaanbod het voordeel dat ze zich meer en meer kunnen onderscheiden van de concurrentie.

Want de ligging en de kwaliteit van een gebouw zijn niet langer voldoende om het contract binnen te halen”.

Jean-Claude Verset n

Profacility GUIDE 2014 71

Buildings I Energy Management I

Zonnepanelen: grote systemen hebb e De Waalse fotovoltaïsche sector bevindt zich sinds april in ‘stilstand’ als gevolg van de beperking van de steunmaatregelen voor investeringen in zonnepanelen, de zogenaamde ‘groenestroomcertificaten’. Dat geldt althans voor de residentiële sector, want voor de industrie blijft het interessant om - al dan niet als derde investeerder - te blijven investeren in elektrische energie uit zonlicht. Eind oktober kregen de lopende dossiers zelfs goed nieuws.

H

laat wachten. Op 1 april ging deze maatregel van kracht en sindsdien volgt het ene protest na het andere van privéeigenaars van fotovoltaïsche installaties, die zich nu gedupeerd voelen door een regering die tijdens het spel de regels verandert.

De regering had namelijk een terugkoopwaarde van minstens 65 euro voor GSC’s gedurende vijftien jaar beloofd. Onmiddellijk gevolg: een bijna volledige verlamming van de fotovoltaïsche sector, gezien de klanten liever afwachten wat het Qualiwatt-plan precies zal inhouden en de zogenaamde ‘overgangsOm de situatie te stabiliseren, heeft de Waalse regeling’ massaal afwijzen. In april daalden de regering op 21 maart de minimale waarde van GSC’s bestellingen naar een vijftigtal per maand, in voor bestaande installaties abrupt aangepast en een vergelijking met 5.000 à 6.000 per maand in het nieuw steunplan aangekondigd, dat de naam begin van het jaar. En ook de tewerkstelling daalde in ‘Qualiwatt’ meekreeg, maar dat nog steeds op zich de sector: van 3.000 naar 1.000 banen. et systeem van de groenestroomcertificaten (GSC’s) werd ingevoerd om de rentabiliteit van hernieuwbare energie te ondersteunen door de kosten te delen via de leveranciers of netbeheerder. Maar het systeem kende zoveel succes dat het een schuld van 2,5 miljard euro genereerde die de Waalse particulieren en bedrijven de komende vijftien jaar moeten aflossen.

Spildatum: goed nieuws is altijd welkom 7 november is de spildatum die de Waalse regering koos om de industriële fotovoltaïsche installaties in te delen in installaties die vijftien jaar lang groenestroomcertificaten krijgen en installaties die ze slechts tien jaar lang krijgen (vier GSC’s tot 250 kWp) volgens de modaliteiten van de nieuwe steunmaatregel. Alle installaties die tegen deze datum niet opgeleverd zijn, zouden onder de nieuwe regeling vallen die minder gunstig, maar nog altijd competitief blijft.

Voor dit soort installaties moeten echter twee opeenvolgende opleveringen door erkende instellingen plaatsvinden: de eerste voor de conformiteit van de installatie met het Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties (AREI) en de tweede, twee maanden later, voor de toekenning van het certificaat van oorsprongsgarantie (COG) als bewijs van het hernieuwbare karakter van de geproduceerde elektriciteit.

In de huidige situatie, waarmee de regering de sector overvallen heeft, hadden vele installateurs onmogelijk de tweede COG-oplevering tijdig kunnen uitvoeren. Onder druk van de sector ging de regering er uiteindelijk mee akkoord om de eerste AREI-oplevering als referentie te beschouwen, wat deze projecten zo’n twee maanden extra geeft voor de eindoplevering. De beslissing om de referentiedatum te wijzigen werd op 25 oktober gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.

“Er zitten momenteel honderden installaties in de eindfase” aldus Nicolas Caeymax, commercieel directeur bij Sol-Invest, een derde-investeerdersbedrijf van de groep IMG, die meer dan 3 MWp aan fotovoltaïsche installaties in portefeuille heeft. “Wij herberekenen het volledige financieringsplan van deze projecten op basis van een toekenning van groenestroomcertificaten van tien jaar in plaats van vijftien jaar... en onderhandelen zo nodig opnieuw over de voorwaarden van onze derde-investering voor elk van de projecten. Deze beslissing wordt echt gewaardeerd en is helemaal gerechtvaardigd gezien de tijd die nodig is om een industriële installatie in werking te stellen en ook aangezien er in de industriële sector geen ‘fotovoltaïsche financiële luchtbel’ is die zo snel mogelijk doorprikt moet worden”.

72 Profacility GUIDE 2014

b en toekomst

De situatie laat zich echter niet vergelijken voor wat de industriële installaties betreft: “Er is in deze sector geen financiële luchtbel ontstaan” verzekert David Germani, directeur van het platform RBF, “wat bevestigd werd door EDORA, de federatie van producenten van hernieuwbare energie, en door de CWaPE, de Waalse energieregulator”. Om die reden keurde de minister trouwens de wijziging van de spildatum (zie kader) goed: het was niet nodig om hier met twee voeten op de rem te gaan staan zoals het geval was bij de residentiële zonnepanelen.

De Waalse ambities op het gebied van zonnepanelen blijven groot Sinds 2009 eist Agoria een duidelijke strategische visie om het Waalse Gewest te betrekken bij het succesverhaal van de zonnepanelen, waarvoor de federatie de voorwaarden opsomde. Enkele van die voorwaarden zijn de installatie van zonnepanelen op de enorme oppervlakken die voorhanden zijn op de daken van bedrijven, de vervanging van de groenestroomcertificaten door het ‘feed-in-tariff’systeem dat in andere Europese landen al toegepast wordt, en de ontwikkeling van een smart grid om de coördinatieproblemen tussen vraag en aanbod qua elektriciteit op te lossen.

Francis Carnoy, algemeen directeur van de Confédération de la Construction Wallonne (CCW): “Eind 2012 bedroeg de elektriciteitsproductie uit zonnepanelen in Wallonië 500 GWh. Het gewestelijke energiebeleid verwacht tegen 2020 8.000 GWh groene stroom, waarvan 1.250 GWh uit de fotovoltaïsche sector alleen al. Deze toename zal verdeeld zijn over ‘kleine’ fotovoltaïsche installaties (tot 10 kWp) en ‘grote’ fotovoltaïsche installaties (meer dan 10 kWp). Tegen 2020 wordt een totaal van 875 GWh uit de kleine en 375 GWh uit de grote installaties verwacht. Dit stemt overeen met 15.000 nieuwe installaties van 3 kWp per jaar, goed voor 45 MWp productie door particuliere installaties en circa 50 MWp op industrieel niveau geproduceerde

groene energie. Maar het wordt hoog tijd dat de Qualiwatt-regeling goedgekeurd wordt, want de fotovoltaïsche sector is een stille dood aan het sterven in Wallonië...”.

“Grote fotovoltaïsche installaties worden momenteel nog te weinig geplaatst in Wallonië” geeft minister Nollet toe. “Deze subsector zou verder ontwikkeld moeten worden door de impact op het aantal toegekende GSC’s te beperken. Door de vermindering van de kostprijs voor fotovoltaïsche installaties zal het toekenningspercentage over tien jaar teruggebracht kunnen worden op 2 GSC’s/MWh voor installaties tussen 10 en 50 kWp en 2,5 GSC’s voor installaties tussen 50 en 250 kWp”.

De redenering is dan ook om de steun te verminderen naarmate de prijsdalingen de steun minder noodzakelijk maken. Maar tot voor kort werden 4 GSC’s/MWh toegekend en dat gedurende vijftien jaar. Een immens verschil voor de lopende projecten.

Gelukkig hebben zij nu goed nieuws gekregen (zie kader).

Weerts Supply Chain NV beheert meer dan 150.000 m² logistieke magazijnen waarvan sommige met gecontroleerde temperatuur, wat veel energie verbruikt.

Weerts heeft de installatie van zonnepanelen op zijn magazijnen in Hauts-Sarts en Bierset, goed voor een oppervlakte van meer dan 10.000 m², toevertrouwd aan SunSwitch.

De zonnepanelen, die verdeeld werden over verschillende energievretende gebouwen, bestaan uit meer dan 4.000 panelen met een vermogen van 1.000 kWp en produceren 900 MWh per jaar.

Industriële zonnepanelen zijn rendabel Om een grootscheeps fotovoltaïsch project tot een goed einde te brengen, moeten vele fasen doorlopen worden waarbij verschillende partijen betrokken zijn: de netbeheerder, de elektriciteitsleverancier, de CWAPE, de erkende controle-instellingen, het Waals Gewest, de verzekeraar, de bank,...

Profacility GUIDE 2014 73

Buildings I Energy Management I

Het bedrijf dat geselecteerd wordt voor de installatie is veel meer dan een leverancier, het is een technische, financiële en administratieve partner. En dat op lange termijn: door een installatie gedurende de hele levenscyclus te monitoren en te onderhouden, wordt de productie geoptimaliseerd.

Benoît De Smedt (Senior Business Development Manager – Industrial Projects bij SunSwitch): “Een fotovoltaïsch project op industrieel niveau geeft een bedrijf de kans om zijn energieonafhankelijkheid op rendabele wijze te verbeteren. Er moet vooraf een haalbaarheidsstudie voor een warmtekrachtkoppelingsinstallatie uitgevoerd worden en het geïnstalleerde vermogen mag niet groter zijn dan 250 kWp. Het Waals Gewest schrijft voor om de omvang van een fotovoltaïsche installatie zodanig te bepalen dat minstens 50% van de productie door het bedrijf zelf verbruikt wordt. Heel wat van onze klanten gebruiken alle geproduceerde elektriciteit rechtstreeks in hun bedrijf. Er wordt dus geen elektriciteit op het net gezet”.

Hoe ziet het profiel van de gemiddelde klant eruit voor een industriële fotovoltaïsche installatie?

Met meer dan 6.400 installaties op zijn palmares en meer dan tachtig referenties in de industriële sector, waarvan een twintigtal installaties van 250 kWp, is SunSwitch marktleider in Franstalig België. CEO Jérôme Kervyn de Meerendré is voorzitter van het platform RBF (Renewable Business Facilitator) en een van de drie oprichters van SunSwitch, een van de eerste Belgische bedrijven die de uitdaging van de hernieuwbare energie aangingen. Voor hem is een goede kandidaat voor industriële zonnepanelen een bedrijf dat meer dan 100 MWh elektriciteit per jaar verbruikt en dat over meer dan 500 m² bruikbare platte of schuine daken beschikt. Om een idee te geven: een grote installatie op een plat dak met een vermogen van 250 kWp heeft een oppervlakte van ongeveer 3.000 m² nodig. Maar ook projecten met een kleiner vermogen (minder dan 40 kWp) kunnen financieel relevant zijn, hoewel de vaste kosten ze minder aantrekkelijk maken. Eigenlijk is schaduw onze grootste vijand: bomen die te dichtbij staan, schoorstenen,... en architecten die er niet aan denken om de airco op de noordzijde van het dak te plaatsen!

“

“

De mensen gooien residentiële en industriële installaties op één hoop. Daardoor heerst onduidelijkheid en er wordt te weinig informatie verstrekt. Industriële zonnepanelen zijn en blijven echter interessant! Het is belangrijk dat men dat weet!

De stabiliteit van het gebouw kan ook een probleem zijn. Een van onze gespecialiseerde ingenieurs voert altijd een stabiliteitsberekening uit bovendien steeds gecontroleerd wordt door een extern studiebureau.

Verder duren de werken drie à vijf dagen, wat niet erg storend is, maar er komt wel veel voorbereidend werk aan te pas. In het beste geval moet je zes weken rekenen tussen de beslissing van de klant en de oplevering.

Afhankelijk van zijn strategie kan het bedrijf het project financieren met eigen middelen, via leasing of via een derde investeerder. “Op dat gebied werkt SunSwitch samen met ENELYS” verduidelijkt Jérôme Kervyn de Meerendré. “We hebben al voor meer dan dertig projecten samengewerkt, waaronder UCB, AGC, Mestdagh, CORA, Match, Trafic…”

Jérôme Kervyn de Meerendré, voorzitter van het platform RBF en één van de drie oprichters van SunSwitch, de belangrijkste installateur van zonnepanelen in Wallonië.

74 Profacility GUIDE 2014

Het voordeel van eigen verbruik Volgens Jérôme Kervyn de Meerendré zal de markt niet meer groeien voor wat de residentiële sector betreft, maar liggen er nog mooie kansen voor de industriële sector. Hij betreurt dan ook dat de industriële klanten (waaronder ook KMO’s, besturen, scholen,...) niet weten hoe interessant zonnepanelen voor hen blijven. “Vooral wanneer hun verbruik

hoog ligt, want in tegenstelling tot particulieren kunnen ze de teller niet terugdraaien. Wanneer ze dus de overtollige elektriciteit weer verkopen aan het net, kan dat slechts tegen de basisprijs en niet tegen de basisprijs plus transport en distributie. Ze kopen de elektriciteit voor ongeveer 12 cent per kWh en verkopen ze weer voor 5 cent. Het is dus een voordeel als een bedrijf de energie zelf verbruikt. Daarom worden er geen grote fotovoltaïsche velden ontwikkeld die bedoeld zijn om de opgewekte elektriciteitsproductie te verkopen. Door de elektriciteit zelf te verbruiken, garandeert het bedrijf zichzelf bovendien een vaste elektriciteitsprijs gedurende twintig tot vijfentwintig jaar en stelt het zo een deel van zijn businessmodel veilig”. Hij voegt er nog aan toe dat het van wezenlijk belang is om een installatie te monitoren: “Een fotovoltaïsche installatie zonder follow-up is als een spaarrekening zonder rekeninguittreksels. Monitoring verzekert je ervan dat alles goed werkt en geeft je de kans om proactief op te treden bij ieder defect of incident, zodat de elektriciteitsproductie er niet onder gaat lijden”.

Over de nieuwe ‘spelregels’ die de Waalse regering invoerde, maakt de CEO van SunSwitch zich geen

zorgen. “Momenteel is de investering doorgaans terugverdiend in vier tot zes jaar. De grens van 250 kWp werd vastgelegd om de KMO’s te steunen. De gemiddelde installatie heeft een vermogen van 100 tot 150 kWp. De beperkende factor is eigenlijk meestal het beschikbare dakoppervlak”. Hij maakt zich echter meer zorgen over de imagoschade van zonnepanelen als gevolg van de recente problemen: “De mensen gooien residentiële en industriële installaties op één hoop. Daardoor heerst onduidelijkheid en er wordt te weinig informatie verstrekt. Industriële zonnepanelen zijn en blijven echter interessant! Het is belangrijk dat men dat weet. Het gaat om een zeer rendabele ‘window of opportunity’, we bevinden ons op een kantelpunt.

Als de voorwaarden veranderen, zal dat naar mijn mening pas na de verkiezingen zijn... Maar als het Waals Gewest zijn incentives moet verminderen, moet het in de eerste plaats denken in termen van doelstellingen. Maar met de huidige incentives haalt het zijn doelstellingen niet, dus als het de incentives gaat verminderen...”.

Patrick Bartholomé n

Fusie tussen RBF en CCW op til RBF (Renewable Business Facilitator), het platform voor hernieuwbare energie, verdedigt de belangen van zo’n 200 bedrijven en onderzoekscentra die actief zijn in hernieuwbare energie. Met het oog op de 3x20-doelstellingen van de Europese Unie helpt RBF Waalse ondernemingen internationale, nationale en regionale markten te betreden, obstakels voor de ontwikkeling van de verschillende branches weg te nemen, het netwerk van actoren uit de verschillende branches dichter te maken en naar financieringsbronnen te zoeken. Het is ook actief op politiek niveau om de verwachtingen van de sector van de hernieuwbare energie duidelijk te maken bij de openbare instanties.

Er is tussen RBF en de CCW (Confédération de la Construction Wallonne) een fusie op til die volgens voorzitter Jérôme Kervyn de Meerendré in 2014 doorgevoerd zou worden. Over de rol van RBF als lobbyist benadrukt hij “de behoefte aan duidelijke spelregels op lange termijn. Een beperking van de risico’s voor de investeerder zal leiden tot financieringen met een lagere risicopremie en een grotere rendabiliteit voor het bedrijf dat zijn elektriciteit zelf produceert.”

Op 13 december organiseert het platform RBF in samenwerking met EPIA (Europese koepelorganisatie van de fotovoltaïsche sector) en de CCW een conferentiedag over fotovoltaïsche installaties. Minister Nollet en de CWaPE stelden er de nieuwe steunregeling Qualiwatt (voor particulieren) en de praktische modaliteiten ervan www.energyplatform.eu

Ook na 7/11 blijft de investering in industriële zonnepanelen rendabel Voorbeeld van de ROI over tien jaar voor een project van 160 kWp (productie van 140 MWh/jaar): Initiële investering: 225.000 euro - Gecumuleerde cashflow over tien jaar: 280.000 euro.

Deze cijfers houden rekening met de investering en de startkosten, een rendementsverlies van 0,6% per jaar, exploitatiekosten, verzekeringen en fiscale aftrekbaarheid voor energiebesparende investeringen.

Profacility GUIDE 2014 75

BUILDINGS I ENERGY MANAGEMENT

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO I

Pleidooi voor een efficiënt en verantwoord energiebeheer De wereldproblematiek van de energiebevoorrading is wellicht DE belangrijkste bron van onrust in de menselijke samenleving, hoe ontwikkeld deze ook mag zijn. Energiebeheer wordt vaak uitsluitend vanuit de invalshoek van het dagelijkse management bekeken, maar vergeten we niet dat de vrees voor energietekorten de essentiële aanleiding geweest is voor andere tendensen, zoals de opkomst van MVO, de nieuwe organisatie van mobiliteit, NWOW, de concentratie van de werkruimten en de verantwoorde keuze van een (nieuwe) bedrijfsvestiging. Het staat vast dat geen enkel nieuw gebouw zich nu nog als een passieve verbruiker van energie en natuurlijke rijkdommen mag gedragen. In grotere of kleinere mate moet het zelf instaan voor minstens een deel van zijn behoefte aan elektriciteit, verwarming, koeling en water.

Maar terwijl technisch zowat alles mogelijk is, zijn de financiële middelen helaas niet eindeloos.

Het is dus van belang dat deze extreme oplossingen economisch leefbaar blijven. Het bestaande vastgoedpark zal in volume echter nog een aantal decennia het hoofdaandeel behouden in verhouding tot de aanwezigheid van nieuwe energie-efficiënte gebouwen. Daarom moet het verbruik van energievretende gebouwen beperkt worden door te beginnen met de snelst afschrijfbare investeringen. Dat betekent isoleren van bestaande gebouwen en zich niet langer alleen beperken tot het opleggen van extreme regels aan nieuwbouw.

Deze economische redenering is minder indrukwekkend dan het bouwen van gloednieuwe wolkenkrabbers, maar wel de meest rendabele op macro-economisch gebied.

www.profacility.be/biblio Ontdek en download verschillende reportages en studies rond energie-efficiëntie, intelligente gebouwen en duurzaam energiegebruik en productie op www.profacility.be/biblio. Alle artikels in deze bibliotheek zijn volgens hun online publicatie teruglopend gerangschikt.

Relighting I Besparen met licht (16/05/2013) Total Room Automation I Gebouwen intelligent maken (04/02/2013) Case study I HQ Puma, Nürnberg (20/12/2012) Windenergie I De gevolgen van maturiteit (04/06/2012) Free chilling I Passieve koude zonder beperking (28/05/2012) Case study I Duurzaam bouwen: GDF Suez Towers Brussel (23/04/2012) Windenergie I Onze steden hebben potentieel (15/03/2012) Overheid I Voorbeeldgebouwen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (05/03/2012) Overheid I Duurzame beheerpolitiek van de Vlaamse overheid (12/12/2011) Wetgeving I EPB van nieuwbouw en openbare gebouwen (10/10/2011) Productie van hernieuwbare energie I Creatieve financiële mechanismen (03/03/2011) Gebouwen milieucertificatie I Een kritische blik (24/01/2011) Energieprestaties van gebouwen I De markt veranderen (10/01/2011) Hernieuwbare Energie I Warmtekrachtkoppeling + biomassa: een winnende combinatie (14/10/2010) Hernieuwbare Energie I Houtenergie (11/10/2010) Audit I Verdoken energieverbruik opsporen en uitsluiten (07/06/2010) Certificering van gebouwen I duurzaam als concreet objectief (31/05/2010) Passieve gebouwen I De zoektocht naar energie-efficiëntie (25/01/2010)

76 PROFACILITY GUIDE 2014

SunSwitch: een fotovoltaïsche installatie, een service!

Omdat we vandaag de dag het hoofd moeten bieden aan nieuwe energie- en klimaatuitdagingen en omdat de prijs van conventionele energie blijft stijgen, werpen fotovoltaïsche panelen zich meer dan ooit op als de toekomst…

SunSwitch, dat is ...

Een gespecialiseerde onderneming met een honderdtal referenties in de industriële sector (grote vermogens). Een specialist voor de analyse, realisatie en opvolging van uw fotovoltaïsche project.

Met onze ervaring en onze gespecialiseerde teams voeren we uw totale project uit volgens de hoogste normen op het gebied van kwaliteit en prestaties. We verzekeren de technische en financiële haalbaarheidsstudie, het design, de administratieve opvolging, de montage, preventief en curatief technisch onderhoud, de controle en het beheer van de groenestroomcertificaten.

Veel meer dan een installatie, een complete oplossing!

Administratieve begeleiding voor het hele procedé – SunSwitch biedt zijn klanten administratieve ondersteuning bij elke fase van het fotovoltaïsche project, van de stedenbouwkundige aanvraag over de organisatie van het controlebezoek tot en met het beheer van de groenestroomcertificaten.

GreenWatch, de beschermengel voor uw fotovoltaïsche installatie – SunSwitch heeft zijn eigen oplossing voor opvolging op afstand ontwikkeld: GreenWatch Monitoring is een professionele oplossing waarmee u de prestaties van uw fotovoltaïsche installatie moeiteloos kunt opvolgen.

Beheer van de groenestroomcertificaten – Voor projecten in het Waals Gewest stelt SunSwitch zijn geautomatiseerde beheersysteem voor groenestroomcertificaten voor.

Kwaliteit van A tot Z SunSwitch heeft het Quest-label. Met dat label verbinden we ons ertoe om een reeks kwaliteitscriteria na te leven die een bijkomende garantie vormen voor uw project.

Hebt u vragen? Wenst u meer informatie?

www.sunswitch.be Ons commerciële team staat tot uw dienst op het nummer 010 471 271 Avenue Jean Monnet, 1 - 1348 Louvain-la-Neuve

20131112_profacility_pub_NL.indd 1

20/11/2013 14:38:33

F

WAGENPARKBEHEER LEASING VERZEKERINGEN NEW WORLD OF WORK AUTOFISCALITEIT MOBILITEITSOPLOSSINGEN TCO BEDRIJFSVERVOERPLAN (BVP) CAR POLICY INTERMODALITEIT VAN HET VERVOER BIJSTAND TELEWORKING AUTODELEN

80

84

Nieuwe Belgische Federatie voor Fleet & Mobility Management Een vereniging die de belangen van meer dan 800.000 bestuurders behartigt

Autofiscaliteit Het Voordeel van Alle Aard (VAA) verontrust

82

Berekening van de verplaatsingskosten De XXImo betaalkaart vereenvoudigt het beheer van het mobiliteitsbudget

Centrale informatiebank en kenniscentrum →→ www.profacility.be/mobility

6 PROFACILITY GUIDE 2012

F

R

MOBILITY MANAGEMENT

85

→→

87

Satellietkantoren Spoorwegstations spelen een nieuwe rol

Multimodale mobiliteit Collectieve mobiliteit met twee snelheden?

PROFACILITY GUIDE 2012 7

Mobility Management I Fleet owners association I

Professionaliseren van het m Vanuit

jarenlange

deelname

aan

bijeenkomsten

tussen

automerken,

lease-

maatschappijen, fleetmanagers en gebruikers van leasewagens, groeide de behoefte om een gemeenschappelijk standpunt neer te zetten van de fleetowners en deze groep een stem te geven in de debatten terzake. Er was nood aan een professioneel engagement in een bedrijfswereld waarin mobiliteit een sleutelrol speelt.

A

Alfred Cruyl, Purchase, Fleet & Risk Management bij Coldset Printing Partners

lfred Cruyl, zelf een doorwinterde fleetexpert en vandaag Purchase, Fleet & Risk Management bij Coldset Printing Partners, nam in 2012 het initiatief om een vereniging op te richten en vond snel bijval bij een aantal gemotiveerde collega’s, die bijdroegen tot het opzetten van een juridische backbone.

Alfred Cruyl: “De Belgische Federatie voor Fleet & Mobility Management gaat over nationale materie.

We hebben als doel de belangen van de bedrijven en de gebruikers te verdedigen voor alle facetten van mobiliteit. Het gaat om een 800.000 bestuurders en de bedrijven die hen auto’s en/of andere mobiliteitsoplossingen ter beschikking stellen”.

Als lid moet men over een vloot van minstens 10 voertuigen beschikken die onderworpen zijn aan de VAA-wetgeving. Commerciële belangen worden geweerd, waardoor automerken (importeurs en merkagentschappen) alsook verhuurbedrijven niet worden toegelaten.

Alfred Cruyl: “We verenigen ons als bedrijven en kozen voor een onafhankelijk statuut. Het DNA van onze vereniging definiëren we als TCO², wat staat voor transparant, constructief, objectief en onafhankelijk”.

Eerste aandachtspunten De Belgische Federatie voor Fleet & Mobility Management (BFFMM) gaat in dialoog met de overheid en met zusterorganisaties als bv. Renta, de Belgische Federatie van Voertuigen Verhuurders.

Alfred Cruyl: “Eén van de hete hangijzers voor zowel gebruikers als leasenemers is de beoordeling van de einde contract schade. We willen hier echt klaarheid en uniformiteit scheppen, want zelfs al bestaan er hiervoor Renta-normen, toch stellen we afwijkingen tot 2.000 euro vast bij de evaluatie van eenzelfde voertuig. De interpretaties van de Renta-normen door leasemaatschappijen en experts verschilt vandaag teveel”.

Een ander project dat bovenaan de ‘to do’-lijst staat is het scheppen van eenvormigheid bij

80 Profacility GUIDE 2014

de verrekening door verzekeringsmaatschappijen van schadegevallen, ongeacht of de bestuurder in zijn recht of onrecht was. Bij het streven naar professionalisering van het mobility management hoeft het niet altijd om grote projecten te gaan.

“Het organiseren van bandencontroles of het nazicht van het oliepeil, maakt daar evenzeer deel van uit” vult Alfred Cruyl aan.

De overheid viseert de auto 2012 staat in de geschiedenis van mobility management gebrandmerkt als het jaar van de fiscale aanslag op de gebruiker van een bedrijfswagen via het ‘Voordeel van alle aard’ (VAA).(1) Alfred Cruyl: “Dat de overheid geld nodig had was overduidelijk en daar kunnen we eventueel nog begrip voor opbrengen. De beoogde 200 miljoen euro extra inkomsten op de rug van de gebruiker zijn echter uitgedraaid op een sisser, met waarschijnlijk 30 miljoen euro minder inkomsten! Zowel bedrijven als gebruikers hebben een gans jaar in onzekerheid geleefd, met liefst vier herzieningen van het FAQ’sdocument over het VAA en de dreiging met de 309% superboetes. Dat heeft geleid tot een immense stijging van de kosten die door de sociale secretariaten aan de bedrijven werden doorgerekend”. Vandaag zitten we met een verschrikkelijk gedrocht als wetgeving.

Fleetmanagers werken al jaren aan de vergroening van hun wagenparken, terwijl vandaag de gebruiker wordt afgestraft wanneer bedrijven bv. kiezen voor hybridewagens.

Alfred Cruyl stelt vast: “Het resultaat is verlies voor iedereen; de staat mist de beoogde inkomsten, de bedrijven draaien op voor onnodige extra kosten. Als BFFMM willen we een constructieve dialoog aangaan met de overheid om de situatie te verbeteren”.

Fleet Manager wordt Mobility Manager Deze evolutie is een duidelijke zaak voor de BFFMM en de vereniging wil ook op dat vlak mee naar oplossingen zoeken. Alfred Cruyl: “In heel wat bedrijven heeft het cafetariaplan(2) ingang gevonden, maar vaak is dit ook slechts een modewoord (zie kader). Het moet perfect onderbouwd zijn, want tenslotte levert de gebruiker een deel van zijn loon in dat anders naar de auto gaat”.

et mobility management Heel wat ‘mobility’-initiatieven missen vandaag de noodzakelijke rechtszekerheid. Dat begint zelfs bij de ‘car policy’ en het opnemen van de regeling voor boetes (PV’s). Ook het inschrijven van een franchise voor schade door de gebruiker aangebracht in de ‘car policy’ is mogelijk, maar nog niet rechtsgeldig.

Tal van rapporteringen die de Fleet Manager hanteert kunnen indruisen tegen de wet op privacy.

De BFFMM is een platform voor alles wat leeft binnen de ‘mobiliteitssector’ en zal diverse workshops opzetten rond cruciale thema’s en daaruit acties en concrete voorstellen distilleren.

Op langere termijn leeft ook de ambitie een opleiding voor Fleet/Mobility Managers op te zetten.

Alfred Cruyl besluit: “De Belgische Federatie voor Fleet & Mobility Management wil vooral zaken verbeteren, niet bestaande situaties afbreken en bekritiseren. We vertegenwoordigen nu al een 100.000 voertuigen, maar zijn absoluut geen aankoopvereniging en evenmin een benchmarkorganisatie. We dragen fleet & mobility samen uit”.

Eduard CODDé n

(1) Zie op pagina 84 artikels over de nieuwe Belgische fiscaliteit voor bedrijfswagens die raadpleegbaar zijn op www.profacility.be/biblio

Het bestuur van BFFMM aan het woord Profacility vroeg de bestuursleden naar het project dat ze het snelst zouden willen realiseren Rob Custers, Siemens - vloot 1.250 voertuigen De transformatie van ‘wagenbudget’ naar ‘mobiliteitsbudget’ ligt ons allen nauw aan het hart.

Ondanks moedige pogingen van een aantal voortrekkers om een coherent beleid uit te werken, heerst er alsnog vaagheid rond fiscaliteit en sociale wetgeving. Samen met andere stakeholders komt Fleet&Mobility nu als één stem naar buiten om de dialoog met de overheid en politiek aan te gaan.

Mobiliteitsbudget & Cafetariaplan Beide begrippen zijn in omloop, maar

Linda Mannaert, Fleet Manager bij B-Bridge - vloot 1.500 voertuigen Voor heel wat fleetowners zijn de afrekeningen schade einde contract een struikelblok. Hierin merken we dat ondanks het bestaan van de Renta-normen, er een heel diverse aanpak is bij de interpretatie, toepassing en verrekening. Daarnaast is er een vraag rond een verschuiving van ‘vlootbeheer’ naar ‘mobiliteitsbeheer’.

Vanuit onze vereniging kunnen wij aan instanties en partners doorgeven welke wensen de fleetowners en bestuurders in deze hebben en samen de uitwerking hiervan mee bepalen in concrete alternatieven.

hun inhoud evolueert. Het ‘mobiliteits-

Luc Pissens, Team Manager Join Work Leave & Fringe Benefits bij ING België - vloot 2.800 voertuigen Op 19 november organiseren we onze eerste workshop met als thema’s duurzaamheid vertaald naar vlooten mobiliteitsbeheer, opportuniteiten en valkuilen bij de implementatie van een cafetariaplan. Deze thema’s zijn brandend actueel. We zullen een open debat voeren met bedrijven die dit al hebben geïmplementeerd.

teitsbudget ook andere componenten

Patrick Houben, Kumpen - vloot 220 voertuigen Als project zie ik vooral de herstructurering van de berekening van de VAA (voordelen alle aard ), naar een transparante en eenvoudige manier van berekenen toe, die voor niemand een extra kost bovenop de VAA meebrengt en waarmee de overheid hun beoogde resultaat kan halen.

internettoegang, tussenkomst in de

Ronny Van Den Driesch, Audit & Vehicle Manager bij Carglass - vloot 230 voertuigen Vragen over duurzaamheid in het vlootbeheer en cafetariaplanning zijn actueel. Daarom starten we hierrond workshops om zo tot concrete alternatieven te komen. We zullen niet nalaten om met de nodige instanties samen te zitten en te overleggen in het belang van onze fleetbestuurders.

ming kan dit budget sociaal en fiscaal

De huidigen leden van de Belgische Federatie voor Fleet & Mobility Management vertegenwoordigen nu al een 100.000 voertuigen met bekende bedrijven als : ING, ISS Facility Services, Carglass, Siemens, CocaCola, Belfius, Bekaert, Alpro, Schindler, Douwe Egberts. BFFM is geen aankoopvereniging en evenmin een benchmarkorganisatie. meer info > www.fleet-mobility.be

budget’ staat voor de uitgaven die rechtstreeks met mobiliteit en transport te maken hebben (bedrijfsauto, treinabonnement, parkeerkosten, fiets…).

Het cafetariaplan krijgt een ruimere inhoud en omvat naast het mobiliwaarover de werknemer beslissingsbevoegdheid krijgt, zoals bv. het opzetten van een mobiele werkplek met tablet, smartphone, abonnementen voor inrichting van een home office, enz.

Het toegestane budget kan fysiek of virtueel ter beschikking worden gesteld van de werknemer. Voor de ondernerechterlijk als loon of als kosten eigen aan de werkgever worden ingeschreven. Elk onderdeel van het toegestane budget heeft echter een eigen regime op het vlak van arbeidsrecht, sociale zekerheid en fiscaliteit. De opvolging van het budgetverbruik per component van het mobiliteitsbudget of cafetariaplan betekent een niet te onderschatten administratieve belasting.

Profacility GUIDE 2014 81

MOBILITY I TRAVEL EXPENSES MANAGEMENT SYSTEM I

Sleutel tot het praktisch b een mobiliteitsbudget XXImo staat voor een alles-in-één oplossing voor het betalen en verrekenen van alle kosten verbonden aan mobiliteit voor de zakelijke reiziger. Na een meerjarige grondige voorbereiding en een eerste jaar ervaring op de Nederlandse markt, is XXImo sinds augustus 2013 nu ook beschikbaar op de Belgische markt.

X

Patrick Bunnik CEO, XXImo

XImo is een betaalkaart voor nagenoeg alle mobiliteitsbetalingen waarmee de zakelijke reiziger in aanraking komt: brandstof, parkeergarages, tolwegen, taxi’s, huurfietsen, openbaar vervoer, zakenlunches en nog meer. Het is een universele oplossing voor werkgevers en werknemers, waarbij de eerste het voordeel van een geïndividualiseerd toekennen van mogelijkheden zo simpel als ‘aan en uit’ met bijhorende rapportering geniet, terwijl de gebruiker van de kaart zich geen zorgen hoeft te maken over betaling en eventuele terugbetaling van de gemaakte onkosten.

Patrick Bunnik, CEO van XXImo: “De eerste twee jaar hebben we ons volledig gefocust op de techniek voor een feilloze werking. In augustus 2012 ware we klaar om de Nederlandse markt op te gaan; een jaar later volgde België. Athlon Car Lease is de grootste Nederlandse autoleasemaatschappij en mochten we als eerste klant verwelkomen”.

Een niet geringe uitdaging Patrick Bunnik: “De belangstelling voor één oplossing voor alle mobiliteitsbetalingen is uiteraard zeer groot, maar de realisatie ervan is zeer complex en - toegegeven – valt in België nog complexer uit dan in Nederland. Zo kent Nederland al lang de mogelijkheid om met één tankkaart bij alle merken

“

Een belangrijke troef is dat de gebruiker niet langer alle bonnetjes moet verzamelen om zijn onkosten te bewijzen.

Betaling met de XXImo-kaart geniet 100% fiscale erkenning

“

82 Profacility GUIDE 2014

in gans het land te tanken. In België bestond dat nog niet, maar zijn we er vandaag toch al in geslaagd ruim 90% van alle tankstations in te sluiten, dus ook de echt voordelige stations”.

Nederland kent ook een ‘OV-chipkaart’ (openbaar vervoer), waarmee de gebruiker in gans het land op alle netten van het openbaar vervoer (trein, tram, bus,…) kan reizen. België zit op dat vlak met een enorme versnippering. Enkel in Brussel is er met de MOBIB-kaart een stap naar praktische vereenvoudiging gezet. Patrick Bunnik: “Met de XXImo-kaart sluiten we momenteel MOBIB in en kunnen ook treinreizen betalen, al moet dat via een omweg door gebruik te maken van een app die een QR-code op de smartphone zet als vervoersbewijs.

Gesprekken lopen volop om alle vormen van openbaar vervoer in België beter in te sluiten”.

Gepersonaliseerde mobiliteitskaart De XXImo-kaart kan in België nu al gebruikt worden voor tanken, parkeergarages, parkeren op de luchthaven, het boeken van vliegtickets en hotels, parkeermeters in grote steden als Gent, Brussel, Antwerpen en Luik zover deze een betaalkaart accepteren, nationale en internationale treinreizen, restaurantbezoek (lunch).

De kaart wordt aangeboden via distributiepartners die direct naar KMO’s stappen en ‘resellers’ als autoleasemaatschappijen. Athlon Car Lease was ook in België de eerste reseller die XXImo opnam.

Een belangrijke troef van de XXImo-kaart is dat deze volledig gepersonaliseerd kan worden volgens het gebruiksprofiel van de werknemer. Zowel functies als gebruiksgebied (land, regio, internationaal met selectie van landen) en budgetlimiet (per functie en gebied) zijn instelbaar.

Patrick Bunnik: “Klanten beschikken over een webbased applicatie waarmee ze via een portal volledig zelf de XXImo-kaarten kunnen beheren. Het is zelfs mogelijk om de functies en limieten op een kaart van één van de werknemers voor enkele dagen aan te passen in functie tot een geplande zakenreis.

Na de ingegeven periode worden alle instellingen automatisch teruggebracht naar de oorspronkelijke settings”.

h beheer van Management tool Vanzelfsprekend is er een gedetailleerde rapportering verbonden aan het gebruik van de XXImo-kaart en werd voorafgaand aan de introductie op de Belgische markt met de belastingdiensten gecontroleerd en afgestemd dat de facturatie volledig conform de Belgische fiscale wetgeving verloopt.

“Een belangrijke troef is dat de gebruiker niet langer alle bonnetjes moet verzamelen om zijn onkosten te bewijzen” claimt Patrick Bunnik. “Betaling met de XXImo-kaart geniet 100% fiscale erkenning”.

Op dit ogenblik zijn de eerste kaarten in België uitgereikt. Een 50-tal grotere bedrijven draaien in testfase. En de toekomst? Patrick Bunnik: “We willen zo snel mogelijk gelijkheid scheppen tussen de mogelijkheden in Nederland en België. Daar hoort o.a. het afrekenen van het laden van een elektrisch voertuig bij en het faciliteren van deelauto’s”.

Eduard CODDÉ ■

Mobiliteitsbudget faciliteren De XXImo-kaart speelt ook in op de toenemende populariteit van het toekennen van een ‘mobiliteitsbudget’ aan medewerkers. Het bedrijf ontwikkelde een app voor smartphones (iPhone & Android, anders via mobiel web), waardoor de gebruiker op elk ogenblik geïnformeerd waar men gebruik kan maken van de XXImo-kaart, daarbij rekening houdend met het op de kaart geprogrammeerde gebruikersprofiel. XXImo faciliteert niet alleen het mobiliteitsbudget, het biedt de gebruiker via de app tevens een monitorfunctie op het toegekende mobiliteitsbudget. meer info: www.xximo.com

www.profacility.be/mag Download en blader door de vorige edities van Profacility Magazine Profacility GUiDE 2014 83

MOBILITY I FLEET MANAGEMENT

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO I

De bedrijfswagen, een fiscaal doelwit Eind 2011 heeft de regering een massa onheilspellend nieuws aangekondigd met betrekking tot bedrijfswagens. De BIV (Belasting op Inverkeersstelling) werd een gewestelijke aangelegenheid. In Brussel en Wallonië bleven de BIV-tarieven behouden. In Vlaanderen gold het BIV-systeem voor alle personen en bedrijven, maar niet voor leasemaatschappijen. De Vlaamse regering wou de aankoop van minder vervuilende voertuigen stimuleren via het vernieuwde BIV-tarief, dat rekening houdt met milieufactoren, zoals de CO2-uitstoot, het brandstoftype, de Euro-norm, de leeftijd van het voertuig en de aanwezigheid van een roetfilter. De verkeersbelasting blijft afhankelijk van de fiscale pk’s van het voertuig, terwijl ook de fiscale aftrekbaarheid voor vennootschappen verder afhankelijk blijft van de officiële CO2-uitstoot. Voor zuiver elektrische auto’s die 0 g/km CO2 uitstoten, geldt een aftrekbaarheid van 120%. Voor auto’s die maximaal 115 g/km CO2 uitstoten, wordt niet langer een onderscheid gemaakt tussen benzine- en dieselmotoren.

De meest bekritiseerde verandering is de fiscale aanslag op de gebruiker van een bedrijfswagen via het ‘Voordeel van alle aard’ (VAA).

In amper tien maanden tijd werden tussen januari en eind oktober 2012 door het ministerie van financiën liefst vier FAQ-lijsten gepubliceerd met betrekking tot de fiscaliteit voor bedrijfsauto’s en in het bijzonder het VAA. Het waren herhaalde pogingen om klaarheid te scheppen, maar er rest nog altijd ruimte voor interpretatie door de onderneming, maar zeker ook door de fiscus. Wie echter bij de VAA berekening in de fout gaat, wat gezien de onduidelijkheid en herhaalde wijzigingen niet ondenkbaar is, loopt theoretisch het risico door de fiscus te worden beboet met een aanslag à 309%! Tijdens een seminarie dat in oktober 2012 en 2013 door KBC Autolease rond dit thema georganiseerd werd, werden enkele punten betreffende de VAA berekening opgehelderd.

Voor de berekening worden nog steeds de cataloguswaarde inclusief btw (belasting op belasting) en zonder de als goede aankoper verworven korting verrekend, de CO2-uitstoot en een leeftijdscoëfficiënt.

Een voordeelprijs voor een optiepakket - wat eigenlijk een korting is - wordt voortaan wel aanvaard, voor zover dit pakket in de prijslijst van het automerk is opgenomen en ook particulier wordt aangeboden.

De CO2-uitstoot wordt verrekend met een coëfficiënt 5,5%, wat gelijk staat met 95 g/km voor dieselmotoren en 115 g/km voor benzine. Hierop wordt een vermeerdering toegepast met 0,1%/g/km meer uitstoot, tot een maximum van 18%.

84 PROFACILITY GUIDE 2013

Het VAA wordt weliswaar jaarlijks belast, maar moet maandelijks worden berekend volgens het aantal dagen dat de ter beschikking stelling van de auto werd genoten.

Het VAA wordt wel altijd verrekend per volle maand. De door de fiscus toegepaste berekening van het VAA staat lijnrecht tegenover de doelstellingen die de overheid aan het publiek wil opdringen: vergroening van het wagenpark en meer veiligheid op de weg. Ze is ook tegenstrijdig met de vergroening van de belastingen die de Europese Commissie eist. Wie kiest voor moderne en milieuvriendelijke auto’s met hybridetechnologie, ziet het voordeel van een lagere CO2-uitstoot meer dan verloren gaan door de meerkost die daarvoor betaald wordt en zich neerslaat in de verrekende catalogusprijs. Hetzelfde geldt voor veiligere voertuigen met uitrustingen als een ‘rijstrookassistent’, dodehoekwaarschuwing, intelligent licht, radartechnologie om de veel voorkomende aanrijdingen in fileverkeer te vermijden.

Het zijn allemaal (optionele) veiligheidsuitrustingen die de catalogusprijs opdrijven en daardoor ook het VAA negatief beïnvloeden. Desondanks blijft een bedrijfswagen aantrekkelijk in een verloningspakket. Joost Fillet, adviseur employee benefits KBC Bank en thuis in het begeleiden van bedrijven bij het uitstippelen van een verloningspolitiek, stelde vast dat de verhouding tussen kostprijs voor de werkgever en nettoresultaat voor de werknemer nog altijd bijzonder gunstig uitvalt. Waar 100% klassiek loon de werkgever 330% kost, is dat voor auto’s slechts 140% en daardoor vergelijkbaar met een groepsverzekering. Bovendien blijven auto’s geliefd en hebben ze een sterke motivatiewaarde.

De beslissingen met betrekking tot belasting van de bedrijfswagens werden al in twee complementaire artikels geanalyseerd. Deze al gepubliceerde artikels zijn beschikbaar op www.profacility.be/biblio. Alle artikels in deze bibliotheek zijn volgens hun online publicatie teruglopend gerangschikt.

• Part I: De Staat op rooftocht Artikel te downloaden op www.profacility.be/biblio > 19/03/2012 • Part II : Maatregelen dwarsbomen eigen doelstellingen Artikel te downloaden op www.profacility.be/biblio > 24/12/2012

MOBILITY

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO I

Op weg naar een andere mobiliteit Duurzame oplossingen De fiets in opmars Ook Delhaize trekt voortaan resoluut de kaart van de duurzame mobiliteit. De medewerkers van de winkelketen krijgen een (eventueel elektrische) fiets en een volledige fietsoutfit. De meeste Delhaize-medewerkers wonen vlakbij. Zo woont 50% van het winkelpersoneel op minder dan 5 km van het werk. Ideaal dus om een modale overstap van de auto naar de fiets te stimuleren. Concreet geeft Delhaize zijn nieuwe fietsfanaten gratis een gloednieuwe, kwaliteitsvolle stadsfiets, een veiligheidsuitrusting en bescherming tegen de regen. Werknemers die op meer dan 10 km van het werk wonen, krijgen een elektrische fiets, net als de werknemers met gezondheidsproblemen die daardoor minder fysieke inspanningen kunnen leveren. In ruil daarvoor wordt de werknemers gevraagd om 75% van hun woonwerkverplaatsingen met de fiets af te leggen. En natuurlijk ook om de fiets te onderhouden. Deze actie van Delhaize maakt deel uit van een groot mobiliteitsplan dat er onder meer op gericht is om de fietsinfrastructuur te verbeteren, 100% van de openbare vervoerskosten terug te betalen aan de betrokken werknemers, en sensibiliseringscampagnes te lanceren.

Artikel te downloaden op www.profacility.be/biblio > 12/11/2012

Multimodale en collectieve mobiliteit Een mobiliteit met twee snelheden?

Men zegt wel dat onze mobiliteitsgewoonten veranderen, maar de realiteit is ontgoochelend wanneer we naar de cijfers kijken. Ondanks de vele verkeersopstoppingen, de hoge brandstofprijzen en de druk van MVO is de liefde van de Belgen voor hun wagen namelijk nog altijd niet bekoeld. En hoewel het aantal inschrijvingen in 2012 eindelijk gedaald is (486.737 nieuwe wagens, oftewel -14,94% in vergelijking met 2011), is dat veeleer het gevolg van de fiscale buffermaatregelen tegen bedrijfswagens dan aan een bewustwording van het algemeen belang. En dan nog moeten we deze cijfers relativeren, want hoewel er sprake is van downsizing bij de bedrijfswagens, daalt hun aantal niet. Zo zijn de aankopen van bedrijfswagens nagenoeg stabiel gebleven terwijl de daling van de aankopen van privéwagens goed is voor bijna de hele gemiddelde daling. Met de ‘terugkeer naar de stad’ die al begonnen is, de grotere bevolkingsdichtheid die zich in de modellen voor stadsontwikkeling aftekent, en de bevolkingsgroei die eraan komt, heeft de individuele mobiliteit haar beste jaren al gehad. Het tijdperk van de multimodale en collectieve mobiliteit is aangebroken. Nu al leiden heel wat stedelingen een comfortabel leven zonder eigen wagen dankzij de vele buurtleveranciers van goederen en diensten in grootsteden. Maar wat met de mensen die in de voorsteden en in plattelandsgemeenten wonen?

Artikel te downloaden op www.profacility.be/biblio > 13/06/2013

Er worden een heleboel alternatieve mobiliteitsstrategieën geïmplementeerd, maar met een traagheid die haar oorsprong lijkt te vinden in een gebrek aan collectieve visie, vooral op beleidsvlak.

PROFACILITY GUIDE 2014 85

www.profacility.be/abo

Laat u inspireren!

Deel de kennis en ervaringen van uw collega’s in zake facility, real estate, workplace & mobility management Abonneer u op het communicatieplatform Profacility > 1 jaar: 75 €

→ Profacility Magazine & Profacility Specials: 6 publicaties/jaar 3 publicaties van het magazine (maart-juni-oktober) + Real Estate Showcase (mei) + Workplace Showcase (sept) + Profacility Guide / Services Showcase (dec)

→ Profacility e-Newsletter: 7 publicaties/jaar → Vrije toegang tot de online bibliotheek ww.profacility.be/biblio > meer dan 520 artikels

MOBILITY

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO I

Satellietkantoren Van het treinstation een plaats maken waar je tijd wint, rond dit idee voert de NMBS-Holding momenteel een ernstige studie uit. De NMBS-Holding heeft besloten om zich als ‘motor van de mobiliteit’ te positioneren, met het spoorwegennet als de wervelkolom van het Belgische grondgebied en de treinstations als intermodale knooppunten als troeven. Algemeen valt op dat overheden hun nieuwe administratieve centra in de buurt van stations vestigen. Bovendien vinden het telewerken en het NWOW-concept alsmaar meer ingang. De NMBS heeft zich dan ook de vraag gesteld welke rol ze willen spelen in deze nieuwe mobiliteitscontext. Het bedrijf is zo begonnen met drie proefprojecten: ‘flex office’-centers voor het personeel van de NMBS, de ‘Meet on the move’ dienst (die het reserveren van vergadertafels in horecaruimtes van stations mogelijk maakt), en uiteindelijk de ‘working corners’, stands voorzien van tablets en enkele stoelen met een trapinrichting die verbonden is met een dynamo. Deze drie projecten zijn louter experimenteel. Het doel is de afdelingshoofden de kans te geven om te weten te komen en te bestuderen wat de klant echt nodig heeft. Weten wie wat wil en tot welk type klanten we ons moeten richten. De NMBS beschikt over heel wat gebouwen verspreid over het hele land en onderzoekt de mogelijkheid om er satellietkantoren of ruimtes voor co-working in onder te brengen. Het zou een tussenoplossing kunnen zijn tussen het dagelijkse pendelen naar het hoofdkantoor en het thuiswerken. Het idee is om business centers op te richten die extra voordelen bieden in vergelijking met de bestaande centers, in casu mobiliteitsdiensten.

Artikel beschikbaar op www.profacility.be/biblio > 17/10/2013

foto Regus

Think tank Op naar het station, maar niet om er de trein te nemen!

Het business center ‘Station2Station’ in het treinstation van Amersfoort in Nederland, een joint venture tussen Regus en de Nederlandse spoorwegoperator NS.

Cosharing en coworking spaces Oplossingen voor mobiele werknemers De voorspelling ‘Work, in the future, will be only a verb. It is becoming a process, not a place’ komt vandaag meer en meer uit. Informatie- en communicatietechnologieën maken de dematerialisatie van het kantoor mogelijk en staat de mobiliteit van de werknemers toe.

De ‘gedeelde kantoren’ schieten als paddenstoelen uit de grond, doordat telewerken alsmaar meer aanvaard wordt en de principes van de New World of Work steeds meer ingang vinden, zij het voor HR of ecologische redenen. Aangezien de werknemer meer verantwoordelijkheid krijgt en de beoordeling van zijn werk gebaseerd is op zijn resultaten, hoeft hij niet meer altijd fysiek aanwezig te zijn op kantoor. Deze manier van denken zet de deur open voor de mogelijkheden van telewerken of satellietkantoren.

Gedeelde kantoren zijn een oplossing voor een betere ‘work-life balance’ - een beter evenwicht tussen privé- en professioneel leven - want doordat de werknemer dichter bij huis werkt, wint hij tijd die anders verloren gaat aan verplaatsingen. Het beperken van de verplaatsingen heeft ook een belangrijke ecologische impact, de CO2-uitstoot vermindert terwijl ook minder brandstof verbruikt wordt. De optimaal uitgeruste gedeelde kantoren zijn een verleidelijker alternatief dan thuiswerken, maar bieden niet enkel organisatorische voordelen. Terwijl co-sharing voornamelijk verwijst naar een werkruimte die verschillende personen van verschillende bedrijven met elkaar delen, sluit co-working aan op een bepaalde levensfilosofie. Co-working is eerder bedoeld voor individuen dan voor bedrijven en brengt hen samen rond een aantal waarden. Centraal staan de uitwisseling van ideeën en de opvatting dat een dynamische sfeer bevorderlijk is voor de contacten en uitwisselingen.

Een sterk punt want vaak wordt de sociale omgeving waar de mensen behoefte aan hebben als de limiet van ‘home working’ gezien.

Smart Work Center geïntegreerd in het CEI Centrum van Louvain-la-Neuve.

Door zijn nabijheid met de co-working ruimte en de start-ups die in het centrum geïnstalleerd zijn, biedt dit Smart Work Center verschillende ontmoetings- en uitwisselingsmogelijkheden.

Artikel beschikbaar op www.profacility.be/biblio > 04/03/2013

PROFACILITY GUIDE 2014 87

G

VAKKENNIS GEDELEGEERD BEHEER CO-INVESTERING FM SERVICES BUNDLING KNOWHOW MANAGING AGENT CONCEPT ENGINEERING INTEGRATED FACILITY company profile

PROCOS GROUP Jan Blockxstraat 1 - BE-2018 Antwerpen TEL 0032 (0)3 242 94 60 FAX 0032 (0)3 248 73 58 procos@procosgroup.com www.procosgroup.com

company profile

CONTACT

Jos DUCHAMPS Gedelegeerd Bestuurder aoS BElGiUM Charles Schallerlaan 54 - BE-1160 Brussel TEL 0032 (0)3 242 94 60 TEL 0032 (0)2 775 95 11 procos@procosgroup.com FAX 0032 (0)2 775 96 00 info@aos-studley.be STRUCTUUR www.aos-studley.be

company profile

company profile

Management

ifMa BElGian chaPtEr VZW/aSBl Pegasuslaan 5 - BE-1831 Diegem TEL 0032 (0)2 424 12 80 mieke.loncke@ifma.be www.ifma.be

company profile

contact

SoDEXo BElGiUM NV/Sa Mieke Loncke Charles Lemairestraat 1 - BE-1160 Brussel Directeur TEL 0032 (0)2 679 12 11 TEL 0032 (0)485 69 77 93 FAX 0032 (0)2 679 14 56 mieke.loncke@ifma.be reception@sodexo.com www.sodexo.com

StrUctUUr Management coNtact

inleiding

Deze succesvolle opleidingen zijn gericht op de ‘selfmade facility manager’ die voor het uitvoeren van zijn opdrachten geen specifieke vooropleiding heeft genoten en vooral op tactisch niveau actief is.

FACILITY MANAGEMENT Integrated Facility Management 101 111 121

Facilicom Services Group ISS Facility Services Sodexo

Adviesverlening in Facility Management 92 91 117 125

Jaar van oprichting: Belgium: 1975 Copenhague: 1901

Profacility GUiDE 2014 121

Eén contact, één team Organisaties schakelen meer en meer over naar een geïntegreerde facilitaire dienstverlener. Ze hebben behoefte aan een single point of contact (SPOC).

Onderscheidend voor ISS is dat de dagelijkse

omzet Aremis AOS Studley Procos Group Vinci Facilities 2012: Belgium: 403 mio € Worldwide: 10.655 mio €

• Property Services HVAC Handyman Kleine reparaties Groenonderhoud

124

Traject

FMIS 92 117

Aremis Procos Group

Beroepsfederatie 107

IFMA

PROCOS Group is een onafhankelijk consultant in bedrijfshuisvesting die in de domeinen “Space” en “Software” diensten en producten aanbiedt.

Space Wij adviseren onze klanten bij het beter afstemmen

• Ontwikkelen en implementeren van de “New World of Work” • Space Planning • Interior Design • Relocation Management • Project Management • Advies in Facilities Management

Onze Software tools zijn : • Project Library: beheer van projectinformatie

en dienstenonderneming gespecialiseerd • Begeleiden vastgoedtransacties •van ARCHIBUS: Facilities Management Informatie De PROCOS die teams zijn experts in het creëren van is in zakelijk vastgoed.

AOS Studley • tijdens Advies Werkomgeving (Workplace Concept Systeem ideale oplossingen vooradviseert complexe projecten eindgebruikersdebijplanningselke fase van de vastgoedcyclus interieur architectuur) en inrichtingsfase gaande van selectie en ontwerp tot realisatie en • Definitie en Referenties implementatie NWOW • Beheer van Acerta bouw- en inrichtingsprojecten l AG Insurance l Air Liquide l AXA Real De groep stelt Software meer dan 400 consultants te werk, (Project Management - Turnkey) Estate l en Bain & Cy l BNP Paribas Fortis l bPost I bijgestuurd. Keuze van materialen kleuren, inleidingwaaronder veertig in België.tools Dit multidisciplinaire • Facility Management Consulting l CM l van Concentra l Corda Campus Hasselt I software en een systemen het die esthetische PROCOS uitzicht enCBRE de efficiëntie de Het adviesbureau GLOBALDe wordt in 1995 door team, samengesteld uit complementaire DEXIA elementen, l EDF-Luminus l Ericsson l Ernst&Young I enspecialiseert implementeert, bieden ondersteuningakoestische scheidingswanden, plafonds, handvol gepassioneerden ontwikkelt opgericht en Patrick Waûters Stefan Olefs profielen (ingenieurs, architecten, vastgoed referenties FODverlichting, Economiemeubilair,... l Generali l Gimv l Gemeenen complexe projecten.vloerbekleding, Hierbij richtenschrijnwerk, zich al snel in het ontwerpbijengrote de inrichting Facility Management Workplace experten, economisten, binnenhuisarchitecten, ABN AMRO l ACCENTURE l ACERTA l ALIA l ALPRO schapsonderwijs l Huis van de Arbeid l ING Real we professionaliteit, ons op het managen van deDe processen de ruimten waarin het welzijn designer en creëert van werkruimten. Efficiëntie, Consulting Manager Consulting Manager enz.), biedt innovatieve oplossingen Webaan voor uw AON BELGIUM Estate l ARCELORMITTAL l AVIA PARTNER l KBC l Kind en l IPG l Johnson&Johnson documentenstromen. en mobiele toepassingen van uw medewerkers centraal staat. Hij zet uw kostenbeheersing, en vooral de tevredenheid van kantoorinrichting en voorde denorm. optimalisatie van uw BANCO SANTANDER ll BEUC & BIRDl Le Figaro l KMDAlen l BPOST KPMG ll BIRD Leasinvest behoeftenprogramma om Gezin op functioneel esthetisch gebruikers zijn verzekerd zijn van hierbij een kwaliteit / prijs / werkomgeving, voor het beheer van uw facilities BNP PARIBAS FORTIS BANK l lBRISTOL MYERS SQUIBBBlenders l Liberty Globalproces.

Manpower l Master vlak en betrekt u bij heel het creatieve tijdsverhouding. Vandaag heeft GLOBAL zijn diensten en van uw vastgoedpatrimonium.

BMW GROUP lMediafin COMMISSION EUROPÉENNE DAMOVO l Merck Sharpvan & Dohme l MSD l Nestlé I PROCOS is business van ARCHIBUS, Synthesebeelden of geniale schetsen op de hoek uitgebreid met de oprichting van G Group Entreprises en partner Aferdita KAS Alain LE GRELLE DELHAIZE GROUP l DE LIJN l DELOITTE DEXIA l Portugal, Philips België, Nederland, wereldwijd marktleider in FMIS.een Deze softwaretool servet.

Het is het ideeNMBS dat telt,l op voorwaarde dat de samenwerking met New Game, doorgewinterde Verantwoordelijke Afgevaardigd Onze visie helpt de facilities manager en de volledigeDHL l ERICSSON l ELIA l ETHIASl Portugal l EUROCLEAR het overeenstemt met uwDuitsland, esthetischeIsrael charter en het Telecom l Project² l experts op het vlak van Workplace Consulting.

Design beheerder Uw partner bij uitstek worden in het kader EUROCONTROLRegie l EUROPEAN SPACE AGENCY der gebouwen l Sabaml EVS l SAP l Scholen van beheer vanvan alle facilitaire de haalbaarheidsanalyse doorstaat.

Hierdoor kunnen wij beterorganisatie inspelen opbijuwhet behoeften het ontwerpenprocessen en implementeren van diensten FNAC l FOD ECONOMIE l FOD FINANCIEN l FOD Morgen l Seco l Securitas l Stad Antwerpen I en informatie. en u helpen om tegemoet te komen aan uw huidige en oplossingen voor uw vastgoed.

MOBILITEIT l FOD SOCIALE ZEKERHEID l FOSTPLUS PROJECT MANAGEMENTSUN Microsystems l Telindus Belgacom ICT l en toekomstige strategische doelstellingen. Gesterkt GENERALI l GEORGIA PACIFIC lTelekom GLAXOSMITHKLINE Annick Vandenbulcke Yves Mestdagh I Turk l UPC l Verizon l Diensten Na het ontwerp is het tijd TPVision voor de actie.

GLOBAL door een methode die financiële striktheid koppelt Onze opdracht BIOLOGICALS l HENKELOverheid BELGIUM Il VKW IBA l l IBM Director Operations Building Services VRTl Space diensten ontwikkelt en beheert zijnVlaamse projecten op het terrein. aan creativiteit, flexibiliteitOnze en samenwerking is zijn : Het optimaliseren van hetbijvastgoed en dehuisvestingsplanning IMMOBEL l ABINBEV l INGRAM MICRO l IPM Director • Advies strategische Een terrein dat het op alle vlakken beheerst: GLOBAL vandaag de dag uitgegroeid tot de referentie werkomgeving•vanOpmaken eindgebruikers (LA LIBRE BELGIQUE) l JANSSEN PHARMA l LEVI van eendankzij programma van eisen tijd en budget. Bestek, offerteaanvragen StrUctUUr op het vlak van het ontwerp, de verwezenlijking en de kwaliteit, hoogstaand advies en geïntegreerde oplossingen.

STRAUSS l LINKLATERS DE BANDT l L’OREAL en vergelijkende tabellen, planningen, budgetten, optimalisering van ruimten op maat.

Vestigingen/internationaal MARSH MERCER l MICROSOFT l NSIDE l coördinatie en opvolging van de werken, Brazilië, Duitsland, Frankrijk, India, Italië, NATEXIS BANQUES POPULAIRES l NUON l P&V kwaliteitscontroles: de projectmanager, de Diensten ASSURANCES l PETERCAM l PHILIP MORRIS l Luxemburg, Marokko, Midden Oosten, Philippe BEMONT Cécile SEVRIN centrale gesprekspartner voor de klant, garandeert WORKPLACE CONSULTING PRICEWATERHOUSECOOPERS l RENAULT l RICOH l GUIDE 2014 117 PROFACILITy Verantwoordelijke VerantwoordelijkeNederland, Spanje, Tsjechische Republiek, het goede verloop van de werken. Hij kiest de Verhuizing, fusie, aankoop,... Verandering is een SABCA l SANOFI-AVENTIS l SODEXO l SOLVAY SONY Project Managment Administratie UK, USA, Zwitserland verschillende aannemers op basis van de beste unieke gelegenheid om de structurele eisen van uw IT l STAD LUIK l STAD LEUVEN l STIBBE l TELENET & Finance onderneming te herzien. GLOBAL bestrijkt samen met prijs-kwaliteitverhouding en stelt het team op een TOTAL l UBS l VANDEMOORTELE l VERLINVEST l nauwgezette en flexibele manier samen.

New Game alle aspecten van Workplace Consulting: Werknemers VLAAMSE GEMEENSCHAP l VODAFONE l WILHELM GLOBAL werkt met de beste leveranciers van de van40de analyse van uw behoeften tot de evaluatie Aantal personen: & Co l ZESPRI … van de ingevoerde oplossingen. Het is niet eenvoudig markt en onderhandelt met hen, zodat u steeds Jaar van oprichting: 1990 voordelige voorwaarden kunt genieten. Als het project om uw functionele behoeften te bepalen. Onze het vereist, ontwerpt GLOBAL zelfs meubilair en Workplace consultants analyseren uw organisatie omzet verlichting op maat. en ontwikkelen een behoeftenprogramma op maat.

2011: 6.760.000 Door€uw werkruimten te herzien, kunt u aanzienlijke Profacility GUiDE 2014 91 Wilt u voor de verwezenlijking van uw werken in structurele wijzigingen doorvoeren. Wij helpen u 2012: 7.425.000 € plaats van verschillende leveranciers liever één om uw management samen te brengen rond een gemeenschappelijke visie. Onze consultants zorgen er gesprekspartner? G Entreprises is een onderneming Thomas LOWARD Steven VALKENIERS ook voor dat uw medewerkers zich achter het project die werkt met GLOBAL. Ze draagt de volledige Organisation & Sales Manager verantwoordelijkheid over uw project en kiest binnen scharen, om de nieuw ingevoerde praktijken ingang Worplace Consultant te doen vinden en tot leven te brengen. Voorts helpen haar netwerk van leveranciers de aannemers die het meest geschikt zijn voor uw project. Daarnaast wij u bij de invoering van de New World of Work. richt ze ook een aankoopcentrale op, om u een erg interessante prijs-kwaliteitverhouding te kunnen DESIGN MANAGEMENT Werknemers aanbieden.

De creatieve en esthetische aspecten nemen vorm Aantal personen: 25 aan, terwijl de eerste nieuwe inrichtingen worden Jaar van oprichting: 1995

strUctUUr Management

en de exploitatiefase.

ProfiEl HEt BEDriJf beheer.VaN AOS België maakt deel uit van de groep AOS.

WORKPLACE

Workplace Design & Concept 91 92 103 105 115 117 119

AOS Studley Aremis Global K-oncept L.O.G New Procos Group Rosestudio New

Profacility GUiDE 2014 103

Kantoormeubelen

93 104 118

Beddeleem Kinnarps Sedus Stoll

Profacility GUiDE 2014 111

Nieuwigheden, realisaties en projecten van deze bedrijven kan u ontdekken via hun regelmatig geactualiseerd bedrijfsprofiel, gepubliceerd op →→ www.profacility.be/guide 6 PROFACILITY GUIDE 2012

Inleiding

Afgevaardigd beheerderReal Estate General Manager • Multi Project Manager: project management van de organisatie, zowel voor het individu als voor de Jaar van oprichting: 1990 inleiding volledige groep.

Diensten grote aantallen gelijktijdige projecten TEL 0032 (0)2 663Services 27 43 Director AOS Studley Belgium is een onafhankelijke advies• Strategisch •Vastgoedadvies Move Manager: planning van verhuisbewegingen ale@global-dpm.be

Oplossingen voor archiveren en klasseren 94

Adviesverlening in Mobiliteit

PROFIEL VAN HET BEDRIJF

van de huisvesting op de behoeften van hun coNtact Werknemers medewerkers en de noden van de organisatie.

Jeroen Govers Pierre-Gilles SolvitAlain LE GRELLE De Va werkomgeving zich in de visie van Aantal personen: 30 ProfiEl V VaN N HEtintegreert BEDriJf

company profile ProfiEl Van hEt BEDriJf

IFMA Belgium is één van de 127 afdelingen van de internationale vereniging die 30 jaar geleden in de Verenigde Staten werd opgericht. IFMA – International Facility Management Association - verenigt wereldwijd meer dan 23.350 leden over 78 landen. De professionele beroepsfederatie telt in ons land 687 effectieve leden, en bereikt meer dan 6000 professionals die actief zijn in de wereld ProfiEl VaN V Management Va N HEtenBEDriJf van Facility Facilitaire Dienstverlening.

Eveneens onder leiding van IFMA, kan je aan de Erasmushogeschool te Brussel, het postgraduaat ‘Strategisch FM’ volgen dat zich richt tot iedereen die op (top- of middle-) managementniveau verantwoordelijk is voor het facilitaire beleid van zijn of haar organisatie.

Door ons ook het sturen van al deze gegroepeerde inleiding Bedrijfsleiders zijn zich meer en meer bewust van diensten toe te vertrouwen, zullen we: ‘Making every day a better day’ Naast deze modulaire totaalopleidingen biedt IFMA ook het strategisch belang van Facility Management.

• uw operationele flexibiliteit versterken, Missie praktische halve dag-opleidingen aan.

De missie van de vereniging bestaat erin om Facility • uw administratief en beheerssysteem Als specialist in Dagelijkse Levenskwaliteit is het onze Management Management als een erkend en volwaardig vakgebiedvereenvoudigen, te missie om uw leef-, werk-, zorg- en leeromgeving te Yves Bertholomé Jean Morren presenteren en verder te ontwikkelen. Met haar activitei- EVENEMENTEN ontwerpen, in te richten, te beheren en te onderhouden. • uw zichtbaarheid op het gebied van management Ondervoorzitter Voorzitter Maandelijks zijn er verschillende evenementen op ten wil ze de FM professional naar een hoger niveau tillen. vergroten, De globale serviceoplossingen die onze teams van maat van de Facility Managers: interessante bedrijfscoNtact IFMA Belgium wil daarbijzijn in eerste instantie fungeren als kostencontrole • uw verbeteren experts voor u ontworpen hebben, gebaseerd bezoeken, seminaries rond actuele thema’s, congreskenniscentrum voor haarZe leden en toekomstige leden.

Dirk Van den Steen En u zult toegang hebben tot de knowhow van onze op een strategische samenwerking. vormen een sen die de kennis van de Facility Managers verrijken.

Dewaarde federatieenisdragen hét aanspreekpunt Facility Managers deskundigen en projectleiders op dit gebied. toegevoegde duurzaam bijvoor tot uw Marketing & Communication Manager die geconfronteerd worden met allerhande facilitaire prestaties, uw efficiëntie en het welzijn van iedereen in TEL 0032 (0)2 263 66 11 Hét belangrijkste jaarlijks evenement is de Facility vragen en uitdagingen en wil hen de nodige ondersteuMethodologie uw omgeving.

Awards: het ene jaar wordt de Facility Manager van het ning bieden. De vereniging doet dit door het aanbieden dirk.van.den.steen@be.issworld.com We analyseren uw omgeving, activiteiten, cultuur en Jaar verkozen, het andere jaar wordt het beste Facilitaire van opleidingen, het organiseren van seminaries enspecifieke kenmerken om deze ten volle te begrijpen.

Diensten Project beloond. IFMA wil met dit groots event het belang informatiemeetings, het oprichten van werk- en vakgroeUw strategische uitdagingen vormen de kern van ons Diensten en sturing StrUctUUr het beroep in de kijker zetten en de aandacht vestigen het organiseren van netwerkevents.

Zij wilvoorstel zo een envan de basis van onze globale serviceoplossing.

Gaande vanpen hetenontwerp tot het dagelijkse beheer Pierre-Alain Scharff op nieuwe tendensen. Nu start de zoektocht naar de man Management platform bieden voor overleg tussen Facility Managers, Onze methodologie garandeert u transparantie en van de diensten begeleiden, vereenvoudigen en Sr Vice President - Corporate Services vrouw of haar manier vanvan denken, visie, leveranciers, beroepsgroepen, verenigingen, hogescholen, controle in of elke fasedie vandoor het zijn veranderingsproces, harmoniseren we de diensten en prestatie-indicatoren engagement en van inspanningen hetde beroep van Facility universiteiten en hetWe openbare bestuur, een vrijblijvende diagnose niveau 1 en uitwerking Dirk Vrancken Sven Aerts en maken we ze toegankelijk. bevorderen de etc.

Manager bekendheid endat erkenning bijgebracht van een nieuw, innoverend model aangepast is aan heeft en vooruitgang en de continue optimalisering van de Secretaris Penningmeester een belangrijke heeft tot legt ook de focus op de jonge professionals uit dede verwachtingen en eisenbijdrage van uw geleverd core business, totde deverdere diensten enIFMA kosten. professionalisering van de functie. die facilitaire via de jongerenafdeling IFMA uitvoering.

Bij Sodexo facilitaire maken wesector van uw diensten een Youngoperationele Professionals een forum krijgen.

Sodexo, een bedrijf met maatschappelijke aanvullend strategisch om de realisatie van uw ProfiEl VaN HEt middel BEDriJf nieuwigheden verantwoordelijkheid. doelstellingen te maximaliseren en een boost te geven. facilitaire diensten doorIneigen ISS-medewerkers inleidingVoor de uitvoering 2014 voor het eerst Diensten • Het project STOPorganiseert Hunger omIFMA hongersnood en de Dag van van de diensten, de installatie van de worden uitgevoerd.

DieFacility vormen flexibeleteen polyManagement, op 27 maart. In 12 keuzesessies, Geïntegreerde facilitaire dienstverlener FACILITAIRE OPLEIDINGEN ondervoeding wereldwijd bestrijden tactische hulpmiddelen en de strategische begeleiding over 4 blokken, krijgt de Facility Manager een valente teams eenverdeeld centrale aansturing door multidisciplinaire Facility Management ISS is een multinationaal in facilitaire dienst• met Charter voor Diversiteit passen we Het eenbedrijf methodologie toekarakter op basisvan van Frank Geelen Kris Cloots meest actuele breidt steeds verder uit.enNieuwe aan• deLidmanager. een ISSdiecontract Devan teams worden waartrends in FM en komen de van update Business & de Society verlening. Wij‘Operational bieden catering, schoonmaak be- disciplines Excellence’.

CFO CEO meest uiteenlopende FM-thema’s bod. Een niet te FM-portefeuille toegevoegd, inleving Albert Cohen Carine De Strooper • Ons voor duurzaam ondernemen: Better nodig metplan technische specialisten.

Dankzijhetaan Operationele Excellentie isworden eenVanuit filosofie die leidtvereisen tot deversterkt drijfsondersteunende diensten op maat. onze missen aanrader! en verdieping in de materie.

Daarnaast worden de Tomorrow Plan continue verbetering van de prestaties en van de relaties QoL Services QoL Services deze unieke organisatievorm slagen we erin om voor dagelijkse aanwezigheid in de gebouwen van onze vertrouwde disciplines verder uitgediept, zeOm aanopuw omgeving verwachtingen metwe deeen nadruk op: Sales Director Platform Director onzeworden klanten keer keer nieuweenoplossingen op te klanten, willen waardevolle bijdrage leveren complexer en komen er nieuwe aan te pas.

Als referenties beantwoorden, streeft Sodexo ernaar om een wereld van • de noden van interne enwerking. externe klantenaspecten maat te creëren. aan hun organisatie en goede interne Mieke Loncke Facility Manager je dus constant bijscholen. verschil IFMA te IFMA staat voor eenterijke en verlopen boeiende agenda. creëren en garant de activiteiten laten • de responsabilisering vanmoet de medewerkers Directeur voorziet opleidingen om de facilitaire afdeling verder te Neem af envan toeuw eenonderneming. kijkje op onze website www.ifma. naargelang de eisen • de optimalisatie van ieders activiteiten Vestiging/België Diensten Facilitaire oplossingen op maat professionaliseren.

Door theorie en het uitwisselen van be om de recentste activiteiten te bekijken. Schrijf je Facility Management Onze klantenOnze genieten van: worden aangepast Altys, Sodexo IFM Technical Services praktijkervaringen, verkrijg aan je opuw zeer•korte tijd een boostwaarden: vrijblijvend in op onze e-cards om op de hoogte te blijven Onze oplossingen Werknemers in prioriteiten direct toepasbare kennis. het aanbod of word lid van het grootste facilitair dienstverlening strategische en bieden een brede waaier van • Zin voorvan Bevrijdingslaan 8 - 1932 Sint-Stevens-Woluwe • Catering • Zin voornetwerk • Eenvoud van Aantal personen: 2contacten - SPOC in België! vooruitgang diensten: Christine Chaltin Pierre-Eric Nandancé Bedrijfscatering samenwerking metdeIFMA kan je zo aan de KaHo• Team spirit Wij duiden een contractIn&manager • Receptie Onthaal aan die 5 continenten, 80 34.300bevoegdheid sites La Haute Ecole de la Province Liège de HRlanden, Director CCO Meer info: www.ifma.be en twitter (@IFMA_Belgium) Eventde Catering •heeft Meeting Room Services om Sint-Lieven zowel onzeeneigen ISS-medeposthogeschoolopleiding ‘Facility volgen.

Onze ethische principes: Administratie entePostbedeling Healthcare Catering werkers als •onze leveranciers managen, voor alle Management’ • Loyaliteit • Hygiëne en Cleaning Werknemers diensten en in al uw sites.

Vestigingen/België • Tuinonderhoud Profacility GUiDE 2014 107 • Cleaning • Respect voor de mens Aantal personen: 4000 Anderlecht, Antwerpen, Destelbergen, Floreffe, Transparantie • Interieurbeplanting Algemene•schoonmaak • Innovatie en pro-activiteit JaarHeverlee, van oprichting: 1971 in België • Weigering om deel te nemen aan corrupte praktijken • Afvalbeheer Gent, Heusden-Zolder, Vilvoorde, Industriële schoonmaak Bij ISS doen •weDirectierestaurants actief aan Best Practice Learning. en oneerlijke concurrentie Wolvertem, Zwijndrecht Healthcare cleaning Onze contract • managers Catering roteren regelmatig tussen omzet Food cleaning klanten en sectoren om het leerproces te stimuleren referenties • Vending Werknemers 2012: Belux 465.000.000 € Ruitenwasserij en innovaties delen.

Referenties en presentatie op eenvoudig verzoek • teShops Aantal personen: (anne.derede@sodexo.com).

• Multitechnieken Voor meer informatie: www.sodexo.com • kostenmanagement Onderhoud van laboratoriuminstrumenten • Support Services • Transparant Belgium > 10.000 • Motivation Solutions: Lunch Pass, Cadeau In onze contracten bouwen we op transparante wijze Pass,Receptiediensten Worldwide > 534.000 Sodexo Card Mailroomdiensten flexibiliteit en schaalbaarheid in. Zo ondersteunen wij • Verhuis en Ruimtebeheer Logistieke ondersteuning uw ontwikkeling en beheert u optimaal uw kosten.

Anne De Rede iSS NV/Sa Athena Business Center Assistant Project Management Steenstraat 20-1 - BE-1800 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 679 11 39 TELQoL.Platform.Desk@sodexo.com 0032 (0)2 263 66 11 FAX 0032 (0)2 263 66 12 info@be.issworld.com StrUctUUr www.iss.be

Jos DUCHAMPS coNtact Gedelegeerd Bestuurder Pierre-Gilles Solvit General Manager WorkPlacE coNsUltiNG, DEsiGN Wim VAN HOVE TEL 0032 (0)2 775 95 11 & ProJEct MaNaGEMENt Terhulpsesteenweg 177/20 - pg.solvit@aos-studley.com BE-1170 BrusselGedelegeerd Bestuurder TEL 0032 (0)2 663 27 40 FAX 0032 (0)2 663 27 79 Vestigingen/Internationaal global@global-dpm.be PROCOS Portugal - Lissabon www.global-dpm.be PROCOS Nederland - Arnhem PROCOS Luxembourg - Luxembourg

Bruynzeel Storage Systems

Scheidingswanden & Klimaatplafonds

93 109 114 116

Beddeleem Maars Jansen Partitioning Systems Panisol New Pan-All

Zonweringen 108

Hunter Douglas - HelioScreen

G

PT

LEVERANCIERSGIDS COMPANY PROFILES

→→

COMPANY PROFILE

COMPASS GROUP BELGILUX NV/SA Haachtsesteenweg 1179 - BE-1130 Brussel TEL +32 (0)2 243 22 11 info@compass-group.be www.compass-group.be

company profile

CONTACT

Sandrine Henry Corporate Commercial Support Manager TEL +32 (0)2 243 22 94 sandrine.henry@compass-group.be

STRUCTUUR

SCA HYGIENE PRODUCTS NV/SA Management Culliganlaan 1D - BE-1831 Diegem TEL 0032 2 766 05 30 FAX 00 800 95 74 25 40 info@tork.be www.tork.be

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Compass Group kan dus prat gaan op een jarenlange ervaring en gedegen knowhow in food services. Deze UW UITDAGINGEN ervaring laat ons toe om uw behoeften op het vlak U maakt van een onberispelijke catering company profile van catering correct te analyseren en in te vullen. een erezaak Compass Group is niet alleen toonaangevend op Elke dag gaat u de uitdaging aan om uw het vlak van food services. Door onze aanhoudende restaurantgasten optimaal te cateren. U ziet er inspanningen op het vlak van procesoptimalisatie en dan ook op toe dat de cateringmedewerkers zich innovatie, zijn we de meest solvabele speler op de maximaal inzetten om uw restaurantgasten een markt. Compass Group is dan ook een zeer solide CONTACT voortreffelijke eetbeleving te bezorgen.

MarcfacilicoM Van Handenhove organisatie waarop u ten volle kan vertrouwen.

Jutta BOONERomain De Glas U speelt in op de veranderende behoeften Managing Director Financial Director Jr. Product & Market Manager Benelux SErVicES GroUP BElGiUM NV/Sa Nieuwigheden van uw restaurantgasten Avenue Building - Noorderplaats TEL +32 72 766 05 34 De voorliefdes en smaken van uw gasten veranderen ONZE AANPAK EN CONCEPTEN BE-2000 Antwerpen Wij willen met u een lange termijnrelatie - een jutta.boone@sca.com permanent. Bovendien stellen consumenten steeds TEL 0032 (0)3 224 38 00 PROFIELhogere VAN HET heus partnership - opbouwen. Duurzaamheid en eisen op hetBEDRIJF vlak van service en kwaliteit.

FAX 0032 (0)3 226 56 34 transparantie zijn dan ook geen loze begrippen voor wilt u Duurzaamheid Vestiging/België Inleiding Op die veranderende consumentenbehoeften info@facilicom.be ons, maar de pijlers met van onze bedrijfspolitiek. We blijven inspelen, nog:opanticiperen.SCA levert duurzame oplossingen toegevoegde Tork®, het toonaangevende merkofinbeter Europa SCAwww.facilicom.be Hygiene Products - Diegem hechten veelopbelang duurzaam personeelswaarde voor onze klanten basis aan van een veilige, het gebied van professioneel hygiënepapier, werd U vertrouwt hierbij op een solide en integere en aankoopbeleid.inkoop, En investeren permanent in de duurzame en milieuvriendelijke productie versterkt met het Lotus Professional merk en is nu partner Vestiging/InternationaalKurt Vander optimalisatie van onze bedrijfsprocessen en onze de duidelijke op de Europese markt. Er worden en ontwikkeling. SCA wordt wereldwijd erkend door Elst leider coNtact Marc de Bernardin Om uw restaurantgasten een uitmuntende beheersen rapporteringsapplicaties.

SCA Hygiene Products - België derden voor haar duurzame activiteiten.

In 2012, hygiëneoplossingen aangeboden.

Purchasedaardoor Directornog meer HRClaudine DirectorDecorte eetbeleving te bezorgen, rekent u op de support Vanhet onsBüro langetermijnperspectief getuigen ook onze ontving SCA door des Deutschen NachhalVia ons netwerk van distributiepartners zullen wij Algemeen Directeur Facility Solutions van een solide en betrouwbare partner. Om de concepten. Die zijn allemaal open en flexibel: we onze klanten het meest complete productassortiment tigkeitspreises de onderscheiding tot een van de drie TEL 0032 (0)3 224 38 00 uitdagingen aan te gaan die uw opdracht met zich kunnen dus geheel op maat van uw behoeften meest duurzame Duitsezeondernemingen te behoren. aanbieden alsook de beste professionele service en meebrengt, vertrouwt u op de ervaring en knowhow claudine.decorte@facilicom.be aanpassen. een eerste kennismaking SCA werd opnieuw door hetVoor Ethisphere Institute in de met onze innovaties voor de toekomst. van een cateringspecialist. concepten of een oplossing opgeplaatst, maat van uw behoeften, lijst van “World’s most Ethical Companies” contacteer ons. Bel onsGroene op 02 243 StrUctUUr ProductenDiensten ontving de duurzaamheidsprijs “Het Lint”22 11 of mail ons via info@compass-group.be.

Over Tork® Management en wordt vermeld in de Dow Jones Sustainability ONZE OPLOSSINGEN Het merk Tork omvat een volledig assortiment Europe Index 2012. In 2011, ontving SCA de Energy Alain Vandenbrande Onze focus op catering Referenties producten en diensten op het gebied van hygiëne en Efficiency Award van de Deutsche Energie-Agentur CEO Compass Group legt zich exclusief toe op catering en Eurest - Catering Services for Jackie Meulvoor de horecasector, de gezondheidssector GmbH (dena) enReferences Jo Huyghebaert reiniging werd opnieuw vermeld in de WWF verzorgt geen andere facility services. Onze focus op business & industry HSEQ & alsook Strategic Director ProfiEl voor voedingsindustrie, kantoren, scholen Facility Solutions Commercial - Claudine Decorte VaN HEt Environmental Paper Company Index 2011. cateringBEDriJf is dan ook absoluut. Niets leidt ons af van Volvo - KBC - Toyota - Philips - Pfizer - ING PartnershipenDirector de industriële sector. Tot de producten behoren Algemeen Directeur wat voor u écht belangrijk is:bedrijfscultuur. uw restaurantgasten Facilicom hanteert binnen al haar- Europese Commissie inleiding Total - Belgocontrol dispensers, papieren handdoeken, toiletpapier, zeep, Nieuwigheden eetbelevingbedrijven bezorgen. korte communicatielijnen zodat er (GSK) direct - ...

Facilicom Services Group iseen eenvoortreffelijke holdingmaatschappij GlaxoSmithKline Inspireer en motiveer met de App - Ella’s Handen Prorest - Luc Van SandeVestiging/België servetten, industriële poetsrollen en keukenpapier.

PASSION FOR FOOD & PEOPLE is danisook contact metons de opdrachtgevers en medewerkers. waarin facilitaire bedrijven onder eigen naam (http://www.du.tork.be/Over-Tork/ Door ervaring op het gebied van hygiëne, functioneel Wassen Avontuur!

Bedrijfsmanager References Medirest - Catering Services for motto. medewerkers van Compass Group zijn Alle Facilicom bedrijven staan bekend om hun Compass Group Belgilux - 1130 Brussel opereren : Gom op het gebied van De schoonhouden, Hygiene/Ellas-Handen-Wassen-Avontuur/Ella-handesign en duurzaamheid is Tork marktleider in Eu& senior living gepassioneerd door het cateringvak.

Zij selecteren no-nonsense mentaliteit en healthcare een resultaatgerichte Prorest is specialist in bedrijfscatering, Facilicom Trigion - Bart Baré ropa geworden. Tork is een wereldwijd merk van SCA den-wassen-avontuur-App/) Europa Ziekenhuizen/Cliniques de l’Europe - AZ Jan behoedzaam de beste ingrediënten, verwerken houding van het management.

Facility Solutions op het gebied van facilitair Vestigingen/Internationaal Bedrijfsmanager en een betrokken partner voor klanten in meer dan Portaels Centrum Welzijn - OCMW die metonderhoudt zorg tot gezonde en lekkere maaltijden management, One Fleet Services Het kanenlastig zijn om je-kind te leren zijn ofGeraardsbergen haar 50 countries in Europe & Japan, North80 America landen. Het actuele nieuws en de innovaties van WZCkinderen KeienhofteTienen - ... serveren dieis met de glimlach aan uw gasten. voertuigen, One Building Maintenance specialist in Producten handen goed teSchoten wassen.-Om motiveren Gom - Frank Erkens Torkwolrd vindt u onder www.tork.nl / www.tork.be. &het thetechnisch rest of the • FMIS (Facility onderhoud van gebouwen, Axxicom is en teManagement inspireren omInformatie-systeem) hun handen te wassen, hebben Commercieel Directeur References Scolarest - Catering Services for Onze ervaring en solvabiliteit • Facilitairewe Helpdesk actief op hetSvenska gebied van dienstencheques, werving de app ‘Ella’s Handen Wassen Avontuur’ ontwikCellulosa Aktiebolaget SCA education Eurest, Medirest en Scolarest verzorgen al meer dan • Facility Scan Werknemers en selectie en Trigion is het bewakingbedrijf. keld. Een app die helpt om kinderen op een leuke One Building Maintenance - Donny Latuheru SCA is eentenslotte internationaal hygiëne- en bosbedrijf, Hogeschool Gent - Université de Liège 40 jaar de catering voor honderden • 24-utoonaangevende noodnummer interventies Middels dezedat divisies neemt Facilicom en pedagogische manier te leren hoe, wanneer en personen: + 2000 en bedrijven producten voor persoonlijke verzorging, tissue Bedrijfsmanager Aantal International School of Brussels - Katholieke bedrijven en organisaties in België. Meer dan 2.000 alle facilitaire opdrachtgevers uit waarom ze hun handen moeten wassen. enzorgen bosproducten ontwikkelt en produceert.

SCA Jaar van oprichting: 1971van haar Scholengemeenschap Harlindis en Relindis Maaseik/ medewerkers serveren dagelijks meer dan 140.000 handen, zodat zij zich geheel richten op hun is ontwikkeld voor zowel iOS- als One Fleet Services - Frank Matthijs producten wordenkunnen verkocht in meer dan 100Diensten landen. Onze nieuwe app Kinrooi - La Providence Namur - ... maaltijden.

• Schoonhouden van kantoren, industrie, eigen core business.

Android-tablets.

Bedrijfsmanager SCA heeft veel bekende merken, waaronder de weOmzet ziekenhuizen, beurzen Ga naar de App Store. reldwijde merken TENA en Tork en regionaal Lotus, PROFACILITY GUIDE 2014 95 145.000.000 • Specialistische Vestigingen/België 2012: Facilicom levert ook €aan steeds meer klanten Ga naarreiniging Google Play.

Libresse, Tempo en Libero.

Als Europa’s grootste • Window Cleaning combinatiesparticuliere van diensten, samengebracht in één Facilicom HQ boseigenaar, legt SCA een bijzondere Referenties • Bedrijfscatering geïntegreerdnadruk pakket.opZoduurzaam kunnen meerdere diensten Noorderplaats 7 bus 1, 2000 Antwerpen bosbeheer.

De SCA Groep heeft • inBewakingOf u nu een Facility Manager of schoonmaker bent, ondergebracht worden36.000 in een medewerkers multiservices-en de verkoop ongeveer Facilicom - Aartselaar, Aarschot, Brussel, Tork probeert uw leven eenvoudiger te maken door • Facility concept. Facility danSCA is opgericht 2012Solutions bedroeg bewerkstelligt 9.8 miljard EURO. in Management Charleroi, Gent, Gullegem, en efficiënte oplossingen aan te bieden. Op Werving &slimme selectie zoveel mogelijk synergie in de dienstverlening, 1929, heeft zijn hoofdkwartier in Stockholm •Zweden Hoboken, Zaventem deze pagina’s kunt u bruikbare informatie vinden • Receptiediensten want ook in en hetisbeheersen de NASDAQ kosten denken genoteerdvan op de OMX Stockholm.

Voor waar u in dagelijks werkzaamheden van kunt • Maincontracting enuw Multiservices we met u mee.

Facilicom kanbezoek zowel de uitvoering meer informatie, www.sca.com.

Vestigingen/internationaal profiteren. http://www.du.tork.be/Waarom-Tork/ • Building Maintenance als het management van de facilitaire diensten Facilicom - Nederland Schoonmaakpersoneel/ • Fleet Services - Smart Repair - Truckwash op zich nemen tot zelfs het totale lange-termijn Facilicom - Frankrijk • Cleaning van treins, trams, bussen, vliegtuigen,.. real estate management, bijvoorbeeld onder de 120 PROFACILITY 2014Brittannië FacilicomGUIDE - Groot • Services via dienstencheques vorm van een publiek-private samenwerking.

Facilicom is eveneens geïnteresseerd in projecten Werknemers Nieuwigheden en managementopdrachten op korte termijn: de Aantal personen: 4.000 (België), Facilicom ging van start met schoonmaak en doorlichting en optimalisatie van uw facilitaire + 30 000 (internationaal) strijkdienst voor particulieren, via dienstencheques. structuur, analyse van enkele van uw facilitaire Axxiathome levert goede en betrouwbare diensten, coördinatie van verbouwingswerken of omzet huishoudhulpen en gedegen begeleiding. verhuisopdrachten, studie-en adviesopdrachten in 2010: België: 102.953.000 € FM.

ONDERSTEUNENDE DIENSTEN Cleaning

101 111 120 121

GOM ISS Facility Services SCA New Sodexo

Catering

2011: België: 153.182.000 € 2012: België: 148.219.000 €

95 101 111 121

referenties

Facilicom is een resultaatgerichte onderneming, duurzaam en innovatief, waar samenwerking essentieel is. Deze kernwaarden kenmerken ook de

Compass Group New Prorest catering ISS Facility Services Sodexo

Petrochemie l Banksector l Retail l Overheid l Ziekenhuizen l Scholen l Beurzen l Transport l ...

Profacility GUiDE 2014 101

Multidisciplinair beheer (maincontracting) 101 111 121

One Building Management Vinci Facilities Sodexo

Verhuis, opslag en logistiek

90 113 122

company profile

Arthur Pierre Mozer Potiez-Deman

frEEstonE nV/sa De Hene 10 - BE-1780 Wemmel TEL 0032 (0)2 453 95 50 info@freestone.be www.freestone.be

company profile

contact

Anthony Huygen Partner TEL 0032 (0)478 59 00 39 anthony.huygen@freestone.be

strUctUUr caMElot Management V Va aStGoEDBEScHErMiNG BVBa/SP aS a a/SP rl VaStGoEDBEScHErMiNG BVBa/SPrl Louizalaan 437, bus 3 - BE-1050 Brussel TEL 0032 (0)2 646 44 22 FAX 0032 (0)2 646 48 48 info@camelotbelgium.be www.cameloteurope.com

ProfiEl Van HEt BEDriJf inleiding Freestone is een 100% onafhankelijk advies- en projectbureau dat haar klanten bijstaat in de optimalisatie van: 1| vastgoed 2| werkomgeving 3| facilitaire diensten

Facilities: facilitaire audit & optimalisatie van processen/contracten/SLA’s/organisatiemodel/tools, implementatie beheer, onafhankelijk FMIS advies, benchmarking, ‘Make or Buy’ scenario’s (haalbaarheidstudie & implementatie FM outsourcing), conditiestaatmeting & onderhoudsplanning (NEN2767), Managing Agent, ...

company profile

Onze klanten zijn uitsluitend eindgebruikers en dus geen investeerders/ontwikkelaars/leveranciers.

Enkel op deze wijze kunnen de belangen van klanten optimaal behartigd worden.

coNtact

nieuwigheden Freestone Academy: diverse opleidingen zoals conditiestaatmeting en meerjarenonderhoudsplanning, verhuisbeheer, etc.

Onze experten combineren een brede praktijkervaring Managing Agent: een onafhankelijke Facility Manager/ Yves Stevens met een sterke aanpak en een stevig onderbouwd Coördinator die de belangen van de klanten ten aanzien arEMiS NV/Sa business case model. Deze methodologie integreert Director van de leveranciers beheert Charles Schallerlaan 54 - BE-1160 Brussel de ruimtelijke, technische, financiële, juridische/ V Va VaN N HEt BEDriJf Bob Claus TEL775 0032 TEL Verdonck +32 (0)2 95(0)4 12 778 222 68Geert ProfiEl Onafhankelijk FMIS advies: welk systeem is het meest commerciële & organisatorische expertise van de Managing Partner Partner Camelot biedt u kostenbesparende en klantgerichte y.stevens@camelotbelgium.be FAX +32 (0)2 775 95 14 inleiding geschikt voor welke organisatie en wordt de software verschillende adviseurs. Juist door de integratieoplossingen van op maat door middel van: “Camelot Europe is een ambitieuze, groeiende info@aremis.com maximaal gebruikt? invalshoeken ondernemingdeze met diverse 20 kantoren en meer bekomt dan 235men een optimaal www.aremis.com StrUctUUr waarbij met alle We relevante rekening wONEN medewerkersresultaat in zes Europese landen. kiezenparametersTiJDELiJK EN15221 Quickscan: mapping en optimalisatie van een Management wordt gehouden.

• Tijdelijke bewoning via bezetting ter bede voor kwaliteitsleiderschap in totaal leegstandbeheer.

FM organisatie en haar uitgaven • Bouwwerfbewoning via wooncontainers op uw Met ons Europese netwerk komen we tegemoet aan Iedere opdracht wordt op basis van ons AIM+ (advies bouwwerf de wensen van onze internationaal actieve klanten. coNtact referenties interimlokaal management meerwaarde) • Pandinspectie & rapportage Internationaalen/of innovatief, bekend enmet vooreen u een Xavier Orts Bedrijven: Adecco of | AG Insurance | Antwerpse Waterwerprincipe Deze meerwaarde in • Wijkbewoning bij renovatie sloop persoonlijk advies op uitgevoerd. maat. Daarnaast is Camelot zit niet alleen ken | ArcelorMittal | Belgacom/Telindus/Proximus | Managing Director de kwaliteit onze adviseurs en advies maar•evenSchoolbewoning, aanwezigheid tijdens vakanties Vastgoedbescherming devan enige leegstandbeheerder BMW Belgium | BNP Paribas Fortis | bpost | Carglass | in de & selectie zéér performante in België die goed voldoet aanscreening de wettelijke eis omvan haar TEL +32 (0)2 775 95 12 TiJDELiJK wERKEN Carrefour | CD&V Hoofdbestuur | Clova | Coca-Cola Enterbeheerwerkzaamheden met een BIV certificaat uit te interim management profielen.

Deze screening gebeurt Koenx.orts@aremis.com Mees Anthony Huygen • actief Realisatieprises en beheer creatieve broedplaatsen | CSMvan Unipro | Deutsche Bank | Elia | FreeRecordvoeren. door medewerkers die al jaren via projecten zelf Partner Partner • dan Maatschappelijke invulling voor leegstaand Aarzel niet ons voor persoonlijke Shop | IKEA | Jetaircenter | Karel Devastgoed Grote Hogeschool | zijnteincontacteren de vastgoed eneen facilitaire wereld. Zij zijn • Kweekvijver voor (startende) bedrijven ProfiEl VaN hEt bEDrijf StrUctUUr aanpak van uw leegstand!” ook het best geplaatst om de specifieke functievereisten KPMG | LeasePlan | Mercator | NMBS | Partena | Pfizer | • Tijdelijke transformatie (tot 10 jaar) RSCAnderlecht | Telenet | ThomasCook/Neckermann | Management definiëren. Freestone stelt ook Consulting als enige in Services de markt inleiding Mr Joost J.A.te VAN • Startende bedrijven en creatievellingen GESTEL BBA, Phone | TMVW | Unique Interim/Start People Deterconsultants van AREMISThe putten uit House hun praktijkeen kennis- &voor expertisecentrum beschikking Innovatieve talenten en technologiën het Yves Stevens • Tijdelijk werken via bezetting ter bede CEO Camelot Europe optimaliseren van de werkomgeving. in vastgoed (contacten, tools, marktdata voor ervaring benchmarking, best en facility management om u te Overheden: Federaal Parlement | FOD Financiën | FOD Director De OxSxE strategie ontwikkeld door AREMIS helpt uw collega’s begeleiden in het beheer uw vastgoedportfolio en practices, etc.), volgt deuexterne nauwgezet op &van BEHEREN ONDERHOuDEN AANPAK: LEEGSTANDBEHEER Economie | FOD Sociale Zekerheid | FOD P&O | GemeenwerkomgevingDE te CAMELOT dynamiseren, 30% teTOTAAL besparen op de werkomgeving. (evaluaties en opvolgingsacties) en voorziet een•continue Sleutelbeheer, dakonderhoud en facilitair beheer Camelotenlevert Facility Management schapsonderwijs | Gemeente Evere | Gemeente Heusdenkosten per werkplek de ecologische voetafdruk voor met leegstaand Dankzij deze gecombineerde aanpak, kunnen onze Vestigingen opleiding (FMIS, bouwkunde, normeringen, etc.).• Inventariseren, ontruimen en schoonmaken vastgoed, gericht op het optimaal bewonen, beheren Tervuren 70% te verminderen. experts en technologies uwZolder noden| Gemeente beantwoorden in | Gemeente Willebroek | • Energiebesparingscan Brussel van uw die leegstaand vastgoed. Doelverschillende van De consultantsenenbenutten de oplossingen door AREMIS domeinen: GOMB | Lokale Politie Antwerpen | OCMW Antwerpen | • Brandveiligheidscan deze integrale aanpak om uw leegstandsrisico’s, Diensten Antwerpen (Hoboken) worden ingezet, beheren meer dan 34is miljoen m² in • New Ways of Work: voorbereiden, change ParticipatieMaatschappij Vlaanderen | Provincie zoals diefstal, kraak verkrotting temanagement, (Advies en/ofen Interim met een Europa en in de restvandalisme, van deAIM+ wereld.

Met vestigingen in Management ontwerpen, uitrollen,|opvolgen, Nederland Regie der …

Gebouwen | RSVZ | RVA | Stad MAKE SPACEAntwerpen PAY minimaliseren en rendement maximaliseren.

Dat planning meerwaarde) in de volgende vakgebieden: België, Frankrijk, Luxemburg en uw Zwitserland en te dankzij • space en beheer van interne Antwerpen | Stad service Bilzen | Stad Brugge | Stad Brussel | • Innovatieve, professionele Frankrijk alles afgestemd de verwachte duur van de leegstand zijn netwerk van partners, kan op AREMIS zijn klanten verhuizingen • Verhuur locaties voor foto-Hasselt of filmopnames Stad Gent | Stad | Stad Kortrijk | Stad Mechelen | enwereldwijd de toekomstige bestemming.

Vastgoed: opmaken strategisch huisvestingsplan, Engeland zowel lokaal als begeleiden.

• ontplooien van‘stay IWMS oplossingen (Integrated Réginald THOMAS Xavier ORTS • Parkeerplaatsen in de stad kunnen geld waard zijnGent | Vlaamse Stad Tienen | Stad Tongeren | Universiteit or leave’ scenario’s, site selectie, transactionele bijstand Workplace Management System) Duitsland Uw pand Gemeenschap inzetten als reclamedrager KwALiTEiT, BETROuwBAARHEiD EN TRANSPARANTiE | Vlaamse Milieumaatschappij/Vlaamse Management Services Managing Director & (her)negotiatie huurprijzen, ... • strategische• ruimteplanning Diensten Ierland • Lege ruimte als stalling voor| Vlaamse o.a. caravans hebben een eigen technische dienst en nemen Landmaatschappij Maatschappij voor WaterManagement Wij Services • optimalisering van de energieprestaties van Director Werkomgeving: kantoorconcepten (+ change manage- voorziening | VRT | ZiekenhuisNetwerk Antwerpen hiermee al het werk uit handen.

Van inbeheername van Schotland AREMIS versterkt uw teams door gespecialiseerde gebouwen leegstaand vastgoed, hetontwerp, bewoonbaar maken van space de vanreferenties ment), interieur &•micro planning, profielen aan teuwbieden op kort, middellange of lange macro bepalen de KPI’s en implementeren van Opdrachtgever: Stad Antwerpen ruimte totfungeert hetaudit verzorgen van ruimtegebruik, projectverhuisbeheer, ... termijn. Voor dat laatste AREMIS alshet eendagelijkse gespe- &technische management dashboards Werknemers Project: Voormalige kantoren van de stadsdiensten onderhoudAREMIS en dat selecteert, 24/7. Er is ontwikkelt geen onderaanneming cialiseerde rekruteerder.

• vermogensinventaris en beheer van huurDe Camelot oplossing: Tijdelijk Wonen Profacility I Tijdelijk GUiDE 2014 97 Aantal personen: 235 architecten, waardoor kostenreductie, en kwaliteitscontrole en coacht project managers, snelheid space planners, contracten Werken I Circa 15 startende bedrijven, kunstenaars gerealiseerd wordt.

Via onze “Make Jaar van oprichting: 1993 move coördinators, facility en site managers, buildingSpace Pay” • Change Management en creatievellingen mogelijkheden kunt geld verdienen met managers, deskundigen in HVAC enuenergieprestaties, … uw •leegstand site management en maintenance Resultaat: Vandalisme, diefstal en vernieling nihil I pand b.v. door het te verhuren als foto- of filmlocatie.

• aanmaak, conversie en beheer van planbiblioSociaal maatschappelijke broedplaats I Bijdrage Information Systems theken aan economische groei in Antwerpen Camelot werktvoor volgens de NEN-EN-ISO en AREMIS integreert software het beheer van uw 9001 norm • self-service portaal en Service Desk is volledig gecertificeerd.

Onze eigen afdeling •kwaliteit vastgoedportfolio en werkomgeving.

Deze oplossingen behoefteanalyses inzake informatiesystemen, bewaakt procedures en protocollen. Via ‘MyCastle’ bent van implementatieplannen laten u toe volgende doelstellingen te bereiken: opmaken Bart D’HEER Axel TASIAUX u alsvan eigenaar altijd opendedehoogte van de status • Optimalisering de vastgoed• van beheer en coördinatie van projecten voor het uw pand. Wat gebeurt er in en om uw pand en welke Major Accounts Sales Director gebruikskosten uitrollen van informatiesystemen maatregelen heeft Camelot genomen om de waarde van • Beperking van de ecologische voetafdruk • optimaliseren van processen en workflows Director uw object te beschermen.

• Verhoging van het rendement en van de • ... geloofwaardigheid van uw vastgoed- en Vestigingen/internationaal 96 Profacility GUiDE 2014 facilities-departementen referenties Frankrijk, Luxemburg, Zwitserland • Versnelling van de beslissingsprocessen en 3M, AGC Glass Unlimited, AG Real Estate, AXA, Belfius, verbetering van de dienstverlening aan de BMW, BNP PARIBAS Fortis, bpost, Bristol-Meyers Squibb, gebruikers Brussels Airport, Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Cofely Werknemers Services, Consilium, Corelio, Delhaize, European Aantal personen in 2013: 95 AREMIS beschikt over het meest ervaren team in Commission Luxemburg, European Investment Bank, Jaar van oprichting: 2010 Europa, met specialisten in vastgoed- en facility European Patent Office, European Space Agency, management processen, IT-ingenieurs en projectleiders, Eurostation, FOD Sociale Zekerheid, FOREM, Generali, internet-, CAD-, GIS- en database-experts.

GlaxoSmithKline Biologicals, IATA, IBM, KBC Bank, KBC omzet Onze oplossingen ondersteunen uw operationele proces- Real Estate, Linklaters, Ministerie van Financiën van 2010: 7 800 000 € sen en leveren bijzonder betrouwbare performantie indi- Luxemburg, Nestlé, NMBS, Philip Morris International, catoren op. Deze oplossingen kunnen uitgerold worden Regie der Gebouwen, Réseau Ferré de France, RTBF, 2011: 8 200 000 € op uw eigen IT-infrastructuur of door ons worden gehost. RTL, Sanofi, SITA, Société Générale Bank & Trust, 2012: 10 200 000 € Sodexo, Stad Kortrijk, TOTAL, Tractebel, UBS, UCB, 2013: 10 550 000 € UEFA, Université Catholique de Louvain, Veolia, ...

VASTGOED EN GEBOUWEN Consultancy & Vastgoeddiensten 91 92 96 97 99

AOS Studley Aremis Camelot Protection Immobilière Freestone DTZ New

Onderhoud en herstellingen (Handyman)

98 101 111 121

Faciliteam New One Building Management ISS Facility Services Sodexo

92 Profacility GUiDE 2014

Energie-audit – Energy Management

92 123

Aremis SunSwitch New

Coffee service 112

Miko Coffee Service

New > Nieuw bedrijfsprofiel gepubliceerd in de Profacility Guide PROFACILITY GUIDE 2012 7

company profile

ARTHUR PIERRE Leuvensesteenweg 518 - BE-1930 Zaventem TEL 0032 (0)2 689 27 11 FAX 0032 (0)2 687 46 86 info@arthurpierre.com www.arthurpierre.com

Contact Claude Van Acker Commercieel Directeur TEL 0032 (0)475 83 46 31 claude.vanacker@arthurpierre.com

Structuur Management PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Claude Van Acker Commercieel Directeur

Vestiging/België Arthur Pierre - BE-1930 Zaventem

Werknemers Aantal personen: 55 Jaar van oprichting: 1898

Omzet 2012: 15.173.070 €

Arthur Pierre, opgericht in 1898, maakt vandaag deel uit van Team Relocations (www.teamrelocations. com), één van de Europese marktleiders op vlak van relocations management en (kantoor)verhuislogistiek en met eigen operationele vestigingen in 12 verschillende landen. Deze geïntegreerde diensten genereren in België op jaarbasis een 2500tal individuele verhuisbewegingen.

De kantoorverhuisdiensten worden verzorgd door een geheel van 25+ professioneel opgeleide (kantoor) verhuisteams onder supervisie van ploegbazen met minstens 10 jaar ervaring in het domein van kantoorverhuizingen en die onderworpen worden aan permanente opleidingen in de nieuwste technieken binnen onze industrie.

Deel uitmakend van een seizoens- alsook sterk projectgebonden dienstverlenende activiteit heeft Arthur Pierre in de loop van de voorbije decennia een netwerk van gecertificeerde partners uitgebouwd (onderworpen aan de strengste selectie-, regelmatige evaluatie- en permanente opleidingscriteria) om ten allen tijde probleemloos en professioneel te kunnen beantwoorden aan de flexibele noden vanuit de evoluerende markt – het geheel van deze flexibele capaciteit laat Arthur Pierre toe om het uitgebreid klantenbestand op een kwalitatief hoogstaand niveau te kunnen bedienen.

Diensten In- en externe kantoorverhuisprojecten, met inbegrip van: • Professionele in- en uitpak (met inbegrip van archieven en bibliotheken); • Professionele de- en herconnectie van IT-systemen (PC, printers, etc.); • Professionele de- en hermontage van (nieuw) kantoormeubilair; • Logistieke behandelings- en transportdiensten; 90 Profacility GUIDE 2014

•

•

Opslagdiensten op korte, middellange en lange termijn (in een verwarmd en beveiligd opslagmagazijn met een geïnformatiseerd inventarisatiesysteem (permanent opvraagbaar/consulteerbaar); Facilitaire ondersteunende diensten waaronder afvalrecyclage, klusjesdienst, opkuis/schoonmaak, etc.

Nieuwigheden Naast het jarenlang succesvol gebruik en de permanente optimalisatie van de meest geavanceerde kantoorverhuismethodieken (rent-acrates, rolltainers, etc.), onderscheidt Arthur Pierre zich bijkomend op volgende vlakken: • ECO-Box: de populaire, kostenbesparende alsook uiterst milieuvriendelijke herbruikbare kantoorverhuis(vouw)doos, ontwikkeld op basis van een maximale capaciteitsbenutting voor A4- dossier- en hangmappen; • RolBox: een pro-actief selectief pre-move recyclageophalingsysteem die een efficiënte light kantoorverhuis met bijhorende kostenoptimalisatie garandeert; • Navision: een volledig geautomatiseerd internet databesturings- en verhuismanagementsysteem inclusief een geavanceerde CRM-applicatie.

Referenties Jetair / Ford Motor Company / Samsung / Solvay / GlaxoSmithKline / Vlaamse Gemeenschapscommissie / P&V Group-VIVIUM / BNP Paribas Fortis / Real Estate / Vlaamse Overheid-Agentschap voor Facilitair Management / LVMH / Johnson Controls / Electrolux / Vlaamse Milieumaatschappij / Ciba Vision (Novartis) / 3M / KBC Global Services / Clear Channel / AstraZeneca / VDAB / Provincie Antwerpen / Muntpunt / Federale Politie / Makita / etc.

company profile

AOS BELGIUM Charles Schallerlaan 54 - BE-1160 Brussel TEL 0032 (0)2 775 95 11 FAX 0032 (0)2 775 96 00 belgium@aos-studley.com www.aos-studley.be

Contact

Pierre-Gilles Solvit General Manager TEL 0032 (0)2 775 95 11 pg.solvit@aos-studley.com

Jeroen Govers Real Estate Services Director

Pierre-Gilles Solvit General Manager

Stefan Olefs Workplace Consulting Manager

Patrick Waûters Facility Management Consulting Manager

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Diensten

AOS Studley Belgium is een onafhankelijke adviesen dienstenonderneming die gespecialiseerd is in zakelijk vastgoed. AOS Studley adviseert eindgebruikers bij elke fase van de vastgoedcyclus gaande van selectie en ontwerp tot realisatie en beheer. AOS België maakt deel uit van de groep AOS. De groep stelt meer dan 400 consultants te werk, waaronder veertig in België. Dit multidisciplinaire team, samengesteld uit complementaire profielen (ingenieurs, architecten, vastgoed experten, economisten, binnenhuisarchitecten, enz.), biedt innovatieve oplossingen aan voor uw kantoorinrichting en voor de optimalisatie van uw werkomgeving, voor het beheer van uw facilities en van uw vastgoedpatrimonium.

• Strategisch Vastgoedadvies • Begeleiden van vastgoedtransacties • Advies Werkomgeving (Workplace Concept interieur architectuur) • Definitie en implementatie NWOW • Beheer van bouw- en inrichtingsprojecten (Project Management - Turnkey) • Facility Management Consulting

Onze visie Uw partner bij uitstek worden in het kader van het ontwerpen en implementeren van diensten en oplossingen voor uw vastgoed.

Yves Mestdagh Building Services Director

Annick Vandenbulcke Director Operations

Structuur Vestigingen/Internationaal Brazilië, Duitsland, Frankrijk, India, Italië, Luxemburg, Marokko, Midden Oosten, Nederland, Spanje, Tsjechische Republiek, UK, USA, Zwitserland

Werknemers Aantal personen: 40 Jaar van oprichting: 1990

Onze opdracht Het optimaliseren van het vastgoed en de werkomgeving van eindgebruikers dankzij hoogstaand advies en geïntegreerde oplossingen.

Referenties ABN AMRO l ACCENTURE l ACERTA l ALIA l ALPRO AON BELGIUM l ARCELORMITTAL l AVIA PARTNER BANCO SANTANDER l BEUC l BPOST l BIRD & BIRD BNP PARIBAS FORTIS BANK l BRISTOL MYERS SQUIBB BMW GROUP l COMMISSION EUROPÉENNE DAMOVO DELHAIZE GROUP l DE LIJN l DELOITTE DEXIA l DHL l ERICSSON l ELIA l ETHIAS l EUROCLEAR EUROCONTROL l EUROPEAN SPACE AGENCY l EVS FNAC l FOD ECONOMIE l FOD FINANCIEN l FOD MOBILITEIT l FOD SOCIALE ZEKERHEID l FOSTPLUS GENERALI l GEORGIA PACIFIC l GLAXOSMITHKLINE BIOLOGICALS l HENKEL BELGIUM l IBA l IBM l IMMOBEL l ABINBEV l INGRAM MICRO l IPM (LA LIBRE BELGIQUE) l JANSSEN PHARMA l LEVI STRAUSS l LINKLATERS DE BANDT l L’OREAL MARSH MERCER l MICROSOFT l NSIDE l NATEXIS BANQUES POPULAIRES l NUON l P&V ASSURANCES l PETERCAM l PHILIP MORRIS l PRICEWATERHOUSECOOPERS l RENAULT l RICOH l SABCA l SANOFI-AVENTIS l SODEXO l SOLVAY SONY IT l STAD LUIK l STAD LEUVEN l STIBBE l TELENET TOTAL l UBS l VANDEMOORTELE l VERLINVEST l VLAAMSE GEMEENSCHAP l VODAFONE l WILHELM & Co l ZESPRI …

Omzet 2011: 6.760.000 € 2012: 7.425.000 €

Profacility GUIDE 2014 91

company profile

AREMIS NV/SA Charles Schallerlaan 54 - BE-1160 Brussel TEL 0032 (0)2 775 95 12 FAX 0032 (0)2 775 95 14 info@aremis.com www.aremis.com

Contact Xavier Orts Managing Director TEL +32 (0)2 775 95 12 x.orts@aremis.com

Structuur Management

Xavier Orts Managing Director

Réginald Thomas Management Services Director

Bart D’heer Major Accounts Director

Axel Tasiaux Sales Director

Vestigingen/Internationaal Frankrijk, Luxemburg, Zwitserland

Werknemers Aantal personen in 2013: 95 Jaar van oprichting: 2010

Omzet 2010: 7 800 000 € 2011: 8 200 000 € 2012: 10 250 000 € 2013: 10 550 000 € 92 Profacility GUIDE 2014

Profiel van het bedrijf Inleiding Innovatieve talenten en technologiën voor het optimaliseren van de werkomgeving.

De OxSxE strategie ontwikkeld door AREMIS helpt u uw werkomgeving te dynamiseren, 30% te besparen op de kosten per werkplek en de ecologische voetafdruk met 70% te verminderen.

De consultants en de oplossingen die door AREMIS worden ingezet, beheren meer dan 34 miljoen m² in Europa en in de rest van de wereld. Met vestigingen in België, Frankrijk, Luxemburg en Zwitserland en dankzij zijn netwerk van partners, kan AREMIS zijn klanten zowel lokaal als wereldwijd begeleiden.

Diensten Management Services AREMIS versterkt uw teams door gespecialiseerde profielen aan te bieden op kort, middellange of lange termijn. Voor dat laatste fungeert AREMIS als een gespecialiseerde rekruteerder. AREMIS selecteert, ontwikkelt en coacht architecten, project managers, space planners, move coördinators, facility en site managers, building managers, deskundigen in HVAC en energieprestaties, …

Information Systems AREMIS integreert software voor het beheer van uw vastgoedportfolio en werkomgeving. Deze oplossingen laten u toe volgende doelstellingen te bereiken: • Optimalisering van de vastgoed- en de gebruikskosten • Beperking van de ecologische voetafdruk • Verhoging van het rendement en van de geloofwaardigheid van uw vastgoed- en facilities-departementen • Versnelling van de beslissingsprocessen en verbetering van de dienstverlening aan de gebruikers AREMIS beschikt over het meest ervaren team in Europa, met specialisten in vastgoed- en facility management processen, IT-ingenieurs en projectleiders, internet-, CAD-, GIS- en database-experts.

Onze oplossingen ondersteunen uw operationele processen en leveren bijzonder betrouwbare performantie indicatoren op. Deze oplossingen kunnen uitgerold worden op uw eigen IT-infrastructuur of door ons worden gehost.

Consulting Services De consultants van AREMIS putten uit hun praktijkervaring in vastgoed en facility management om u te begeleiden in het beheer van uw vastgoedportfolio en werkomgeving.

Dankzij deze gecombineerde aanpak, kunnen onze experts en technologies uw noden beantwoorden in verschillende domeinen: • New Ways of Work: voorbereiden, change management, ontwerpen, uitrollen, opvolgen, …

• space planning en beheer van interne verhuizingen • ontplooien van IWMS oplossingen (Integrated Workplace Management System) • strategische ruimteplanning • optimalisering van de energieprestaties van gebouwen • bepalen van de KPI’s en implementeren van management dashboards • vermogensinventaris en beheer van huur contracten • Change Management • site management en maintenance • aanmaak, conversie en beheer van planbiblio theken • self-service portaal en Service Desk • behoefteanalyses inzake informatiesystemen, opmaken van implementatieplannen • beheer en coördinatie van projecten voor het uitrollen van informatiesystemen • optimaliseren van processen en workflows • ...

Referenties 3M, AGC Glass Unlimited, AG Real Estate, AXA, Belfius, BMW, BNP PARIBAS Fortis, bpost, Bristol-Meyers Squibb, Brussels Airport, Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Cofely Services, Consilium, Corelio, Delhaize, European Commission Luxemburg, European Investment Bank, European Patent Office, European Space Agency, Eurostation, FOD Sociale Zekerheid, FOREM, Generali, GlaxoSmithKline Biologicals, IATA, IBM, KBC Bank, KBC Real Estate, Linklaters, Ministerie van Financiën van Luxemburg, Nestlé, NMBS, Philip Morris International, Regie der Gebouwen, Réseau Ferré de France, RTBF, RTL, Sanofi, SITA, Société Générale Bank & Trust, Sodexo, Stad Kortrijk, TOTAL, Tractebel, UBS, UCB, UEFA, Université Catholique de Louvain, Veolia, ...

company profile

BEDDELEEM NV/SA Venecoweg 14 A - BE-9810 - Nazareth TEL 0032 (0)9 221 89 21 FAX 0032 (0)9 220 26 25 info@beddeleem.be www.beddeleem.be

StructuUR Management

Jo Beddeleem Gedelegeerd Bestuurder Koen De Block Gedelegeerd Bestuurder Hendrik Daneels Gedelegeerd Bestuurder

Vestigingen/België Beddeleem - Nazareth Beddeleem - Brussels

Vestiging/Internationaal Beddeleem Paris - France Jaar van oprichting: 1950

Omzet 2010: 34.000.000 € 2011: 40.000.000 € 2012: 46.000.000 €

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Diensten

In de wereld van de totaalafbouw van kantoor- en utiliteitsbouw is Beddeleem uitgegroeid tot een begrip. Onze reputatie op het vlak van kwaliteitszorg, expertise en zakelijke correctheid leidt ons naar steeds nieuwe projecten met toonaangevende uitstraling, zowel in België als daarbuiten.

Bij de realisatie van zijn project kan de klant rekenen op een deskundige aanpak, gegarandeerd door jarenlange ervaring, technische competentie en materiaalkennis.

Producten Tot de sterkste troeven behoren de JB® systeemwanden met een gamma van zowel basiswanden voor de meest economische oplossingen tot designwanden zoals de JB® SKY die voldoen aan de hoogste technische eisen.

Daarnaast verzorgt Beddeleem ook de plaatsing van gipskartonwanden en -plafonds en systeemplafonds in mineraalvezel en metaal.

Sinds een aantal jaren kwamen daar ook de JB® Cool klimaatplafonds bij die beschikbaar zijn in plafondplaten in staal of in combinatie met gipskarton en JB® Ceiling stalen plafondsystemen die gecombineerd kunnen worden met verschillende types bandrastersystemen en diverse inbouwsystemen voor technische uitrustingen zoals lichtarmaturen,..

De JB® Door deurgehelen blinken uit in snelle montage, verzorgde afwerking, flexibiliteit en personalisering.

Toch gaan de activiteiten van Beddeleem nog een eind verder dan enkel wanden, plafonds en deuren.

In functie van een homogeen en harmonieus geheel wordt het JB® Office projectmeubilair met o.a. eigen ontwikkelde tafel- en kastsystemen, aanvulbaar met JB® Chair stoelen en tal van andere accessoires, steeds vaker geïntegreerd.

Dankzij een continue investering in de ontwikkeling van nieuwe concepten en productieprocessen kan een optimaal evenwicht gegarandeerd worden tussen duurzaamheid, efficiëntie, elegantie en vrijheid van ontwerp. Flexibiliteit doorheen het volledig project wordt gegarandeerd door het grootste deel van het productieproces in eigen beheer te verzorgen. Dit maakt het ook mogelijk om grote capaciteiten te realiseren en daar waar nodig vlot bij te sturen.

Referenties Ackermans & Van Haren, Arcelor Mittal, Artevelde toren (KBC), Atomium, AXA Belgium, AZ Jan Palfijn Gent, Bank Van Breda, Belgacom, Besix, BMS, BNP Paribas Fortis, Borealis, Bouygues Telecom, BT, Carrefour, Coca-Cola, Colruyt, De Lijn, De Post, Eandis, Ernst & Young, Ethias, Europese Raad (Residence Palace), Exxon Mobil, Fluxys, GDF Suez-Electrabel, Gerechtsgebouwen AntwerpenBergen, Glaxosmithkline, Heilig Hart ziekenhuis Roeselare, Ikea, IMEC, Inbev, ING, Janssen Pharma, KBC, KUL, Lidl, Makro, Nationale Bank, Nato New Headquarters, NMBS, Novartis, Pfizer, Robelco, Politietoren Brugge, RTL, Sibelga, Solvay, UZA Antwerpen, Vandemoortele, Vivaqua, WZC Sint Petrus Turnhout, verschillende Europese, federale en regionale instellingen, …

Profacility GUIDE 2014 93

company profile

BRUYNZEEL STORAGE SYSTEMSNV/SA Bureau & Design Center B 5 Heizel Esplanade - BE-1020 Brussel TEL 0032 (0)2 479 42 42 FAX 0032 (0)2 479 82 82 info@bruynzeelstorage.be www.bruynzeelstorage.be

Contact Sophie Hanon de Louvet Marketing & Communication TEL 0032 (0)2 479 42 42 sophie.hanon@bruynzeel.org

Structuur Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF

Filip De Maeseneer Algemeen Directeur

Pierre Platteau Financieel Directeur

Vestigingen/Internationaal Brynzeel Rangements - Strasbourg France Bruynzeel Storage Systems - Panningen Nederland Brynzeel Regalsysteme - Neuss Germany Compactus & Bruynzeel AG - Frauenfeld Suisse Constructor Danmark - Roskilde Denmark

Werknemers Aantal personen: 19 Jaar van oprichting: Nederland: 1917 België: 1948

94 Profacility Guide 2014

Inleiding

Nieuwigheden

Bruynzeel Storage Systems is een specialist in het optimaal benutten van ruimtes, met zowel vaste als mobiele rekken, die hand- of elektrisch verrijdbaar zijn. De rekken zijn ontworpen voor het inrichten van zowel archiefruimtes als kantoren, bibliotheken of musea.

Bruynzeel is ook een studiebureau dat naast gratis kostenramingen en voorstudies, ook adviseert en, samen met de klant, op zoek gaat naar een oplossing op maat die economisch interessant is binnen de beperkingen van het gebouw. Bruynzeel is synoniem van kwaliteit, gebaseerd op een professionele ervaring van 58 jaren.

Toepassingen: Opberg en opslagsystemen voor: • Kantoren en archieven • Bibliotheken en musea • Ziekenhuizen en laboratoria

Bruynzeel biedt nu haar nieuwe Spacefulness concept, een multifunctionele en ruimtebesparende unit, dat persoonlijke bezittingen in kluisjes, garderobe, kantoorbenodigheden, boeken, tijdschriften en het archief integreert. Door extra functies zoals een koffiehoek, een werkplek of een presentatieplek toe te voegen wordt de unit een centraal punt in het kantoor en een belangrijke plaats waar mensen elkaar ontmoeten.

Producten • Vaste rekken • Mobiele rekken (hand- of elektrisch aangedreven) • Etageconstructies (vaste of verrijdbare)

Diensten Studiebureau, opbouw, ontmanteling, onderhoud en dienst naverkoop.

Referenties AGF l Argentia l AXA l Bank & Trust-Luxemburg Bridgestone l Casino Kursaal-Oostende l CHU Brugmann-Brussel l Communautés Européennes De Lijn l Deloitte et Touche l Dexia l Electrabel Esprit l Esso Belgium l Ethias Verzekeringen FOD Economie l FOD Financiën l FOD Justitie FOD Mobiliteit en Vervoer l FOD Werkgelegenheid Gemeente Bornem l IKEA l ING l Interbrew Janssen Pharmaceutica l KBC Bank l KBC Lease Kredietbank-Luxemburg l L’Oréal l Muziek Instrumenten Museum l Nationale Bank van België P&V Verzekeringen l Europese Parlement Partners Verzekeringen l Petrofina l Pfizer l Power Tools Provincie Antwerpen l Provincie Oost-Vlaanderen Provincie Vlaams Brabant l Rechtbank van Koophandel l Regie der Gebouwen Rode Kruis Vlaanderen l RSVZ l Scania l Siemens Solvay l Stad Aalst l Stad Antwerpen l Stad Geel l Stad Turnhout l Stadsbestuur Gent l Stadsarchief Tongeren l Suez l Tractebel l Swift l Total l Universiteit Gent l VT4.

COMPANY PROFILE

COMPASS GROUP BELGILUX NV/SA Haachtsesteenweg 1179 - BE-1130 Brussel TEL 0032 (0)2 243 22 11 info@compass-group.be www.compass-group.be

CONTACT

Sandrine Henry Corporate Commercial Support Manager TEL 0032 (0)2 243 22 94 sandrine.henry@compass-group.be

STRUCTUUR Management

Marc Van Handenhove Managing Director

Romain De Glas Financial Director

Kurt Vander Elst Purchase Director

Marc de Bernardin HR Director

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding UW UITDAGINGEN U maakt van een onberispelijke catering een erezaak Elke dag gaat u de uitdaging aan om uw restaurantgasten optimaal te cateren. U ziet er dan ook op toe dat de cateringmedewerkers zich maximaal inzetten om uw restaurantgasten een voortreffelijke eetbeleving te bezorgen.

U speelt in op de veranderende behoeften van uw restaurantgasten De voorliefdes en smaken van uw gasten veranderen permanent. Bovendien stellen consumenten steeds hogere eisen op het vlak van service en kwaliteit.

Op die veranderende consumentenbehoeften wilt u blijven inspelen, of beter nog: anticiperen.

U vertrouwt hierbij op een solide en integere partner Om uw restaurantgasten een uitmuntende eetbeleving te bezorgen, rekent u op de support van een solide en betrouwbare partner. Om de uitdagingen aan te gaan die uw opdracht met zich meebrengt, vertrouwt u op de ervaring en knowhow van een cateringspecialist.

Diensten

Jo Huyghebaert Commercial Director

Jackie Meul HSEQ & Strategic Partnership Director

Vestiging/België Compass Group Belgilux - 1130 Brussel

Vestigingen/Internationaal 50 countries in Europe & Japan, North America & the rest of the wolrd

Werknemers Aantal personen: + 2000 Jaar van oprichting: 1971

Omzet 2012: 145.000.000 €

ONZE OPLOSSINGEN Onze focus op catering Compass Group legt zich exclusief toe op catering en verzorgt geen andere facility services. Onze focus op catering is dan ook absoluut. Niets leidt ons af van wat voor u écht belangrijk is: uw restaurantgasten een voortreffelijke eetbeleving bezorgen.

PASSION FOR FOOD & PEOPLE is dan ook ons motto. De medewerkers van Compass Group zijn gepassioneerd door het cateringvak. Zij selecteren behoedzaam de beste ingrediënten, verwerken die met zorg tot gezonde en lekkere maaltijden en serveren die met de glimlach aan uw gasten.

Onze ervaring en solvabiliteit Eurest, Medirest en Scolarest verzorgen al meer dan 40 jaar de catering voor honderden toonaangevende bedrijven en organisaties in België. Meer dan 2.000 medewerkers serveren dagelijks meer dan 140.000 maaltijden.

Compass Group kan dus prat gaan op een jarenlange ervaring en gedegen knowhow in food services. Deze ervaring laat ons toe om uw behoeften op het vlak van catering correct te analyseren en in te vullen.

Compass Group is niet alleen toonaangevend op het vlak van food services. Door onze aanhoudende inspanningen op het vlak van procesoptimalisatie en innovatie, zijn we de meest solvabele speler op de markt. Compass Group is dan ook een zeer solide organisatie waarop u ten volle kan vertrouwen.

Nieuwigheden ONZE AANPAK EN CONCEPTEN Wij willen met u een lange termijnrelatie - een heus partnership - opbouwen. Duurzaamheid en transparantie zijn dan ook geen loze begrippen voor ons, maar de pijlers van onze bedrijfspolitiek. We hechten veel belang aan een duurzaam personeelsen aankoopbeleid. En investeren permanent in de optimalisatie van onze bedrijfsprocessen en onze beheers- en rapporteringsapplicaties.

Van ons langetermijnperspectief getuigen ook onze concepten. Die zijn allemaal open en flexibel: we kunnen ze dus geheel op maat van uw behoeften aanpassen. Voor een eerste kennismaking met onze concepten of een oplossing op maat van uw behoeften, contacteer ons. Bel ons op 02 243 22 11 of mail ons via info@compass-group.be.

Referenties References Eurest - Catering Services for business & industry Volvo - KBC - Toyota - Philips - Pfizer - ING Total - Belgocontrol - Europese Commissie GlaxoSmithKline (GSK) - ...

References Medirest - Catering Services for healthcare & senior living Europa Ziekenhuizen/Cliniques de l’Europe - AZ Jan Portaels - Centrum Welzijn Geraardsbergen - OCMW Schoten - WZC Keienhof Tienen - ...

References Scolarest - Catering Services for education Hogeschool Gent - Université de Liège International School of Brussels - Katholieke Scholengemeenschap Harlindis en Relindis Maaseik/ Kinrooi - La Providence Namur - ...

PROFACILITY GUIDE 2014 95

company profile

CAMELOT VASTGOEDBESCHERMING BVBA/SPRL Louizalaan 437, bus 3 - BE-1050 Brussel TEL 0032 (0)2 646 44 22 FAX 0032 (0)2 646 48 48 info@camelotbelgium.be www.cameloteurope.com

CONTACT Yves Stevens Director TEL 0032 (0)4 778 222 68 y.stevens@camelotbelgium.be

Structuur Management

Yves Stevens Director

Vestigingen Brussel Antwerpen (Hoboken) Nederland Frankrijk Engeland Duitsland Ierland Schotland

Werknemers Aantal personen: 235 Jaar van oprichting: 1993

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding “Camelot Europe is een ambitieuze, groeiende onderneming met 20 kantoren en meer dan 235 medewerkers in zes Europese landen. We kiezen voor kwaliteitsleiderschap in totaal leegstandbeheer.

Met ons Europese netwerk komen we tegemoet aan de wensen van onze internationaal actieve klanten.

Internationaal innovatief, lokaal bekend en voor u een persoonlijk advies op maat. Daarnaast is Camelot Vastgoedbescherming de enige leegstandbeheerder in België die voldoet aan de wettelijke eis om haar beheerwerkzaamheden met een BIV certificaat uit te voeren.

Aarzel niet ons te contacteren voor een persoonlijke aanpak van uw leegstand!”

Mr Joost J.A. VAN GESTEL BBA, CEO Camelot Europe DE CAMELOT AANPAK: TOTAAL LEEGSTANDBEHEER Camelot levert Facility Management voor leegstaand vastgoed, gericht op het optimaal bewonen, beheren en benutten van uw leegstaand vastgoed. Doel van deze integrale aanpak is om uw leegstandsrisico’s, zoals vandalisme, diefstal, kraak en verkrotting te minimaliseren en uw rendement te maximaliseren. Dat alles afgestemd op de verwachte duur van de leegstand en de toekomstige bestemming.

Kwaliteit, Betrouwbaarheid en transparantie Wij hebben een eigen technische dienst en nemen hiermee al het werk uit handen. Van inbeheername van uw leegstaand vastgoed, het bewoonbaar maken van de ruimte tot het verzorgen van het dagelijkse technische onderhoud en dat 24/7. Er is geen onderaanneming waardoor kostenreductie, snelheid en kwaliteitscontrole gerealiseerd wordt. Via onze “Make Space Pay” mogelijkheden kunt u geld verdienen met uw leegstand pand b.v. door het te verhuren als foto- of filmlocatie.

Camelot werkt volgens de NEN-EN-ISO 9001 norm en is volledig gecertificeerd. Onze eigen afdeling kwaliteit bewaakt procedures en protocollen. Via ‘MyCastle’ bent u als eigenaar altijd op de hoogte van de status van uw pand. Wat gebeurt er in en om uw pand en welke maatregelen heeft Camelot genomen om de waarde van uw object te beschermen.

96 Profacility GUIDE 2014

Camelot biedt u kostenbesparende en klantgerichte oplossingen op maat door middel van: TIJDELIJK WONEN • Tijdelijke bewoning via bezetting ter bede • Bouwwerfbewoning via wooncontainers op uw bouwwerf • Pandinspectie & rapportage • Wijkbewoning bij renovatie of sloop • Schoolbewoning, aanwezigheid tijdens vakanties TIJDELIJK WERKEN • Realisatie en beheer van creatieve broedplaatsen • Maatschappelijke invulling voor leegstaand vastgoed • Kweekvijver voor (startende) bedrijven • Tijdelijke transformatie (tot 10 jaar) • Startende bedrijven en creatievellingen • Tijdelijk werken via bezetting ter bede BEHEREN & ONDERHOUDEN • Sleutelbeheer, dakonderhoud en facilitair beheer • Inventariseren, ontruimen en schoonmaken • Energiebesparingscan • Brandveiligheidscan MAKE SPACE PAY • Innovatieve, professionele service • Verhuur locaties voor foto- of filmopnames • Parkeerplaatsen in de stad kunnen geld waard zijn • Uw pand inzetten als reclamedrager • Lege ruimte als stalling voor o.a. caravans

Referenties Opdrachtgever: Stad Antwerpen Project: Voormalige kantoren van de stadsdiensten De Camelot oplossing: Tijdelijk Wonen I Tijdelijk Werken I Circa 15 startende bedrijven, kunstenaars en creatievellingen Resultaat: Vandalisme, diefstal en vernieling nihil I Sociaal maatschappelijke broedplaats I Bijdrage aan economische groei in Antwerpen

company profile

Freestone NV/SA De Hene 10 - BE-1780 Wemmel TEL 0032 (0)2 453 95 50 info@freestone.be www.freestone.be

CONTACT Anthony Huygen Partner TEL 0032 (0)478 59 00 39 anthony.huygen@freestone.be

STRUCTUur Management

Bob Verdonck Managing Partner

Koen Mees Partner

Geert Claus Partner

Anthony Huygen Partner

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding Freestone is een 100% onafhankelijk advies- en projectbureau dat haar klanten bijstaat in de optimalisatie van: 1| vastgoed 2| werkomgeving 3| facilitaire diensten

Facilities: facilitaire audit & optimalisatie van processen/contracten/SLA’s/organisatiemodel/tools, implementatie beheer, onafhankelijk FMIS advies, benchmarking, ‘Make or Buy’ scenario’s (haalbaarheidstudie & implementatie FM outsourcing), conditiestaatmeting & onderhoudsplanning (NEN2767), Managing Agent, ...

Onze klanten zijn uitsluitend eindgebruikers en dus geen investeerders/ontwikkelaars/leveranciers.

Enkel op deze wijze kunnen de belangen van klanten optimaal behartigd worden.

Nieuwigheden

Onze experten combineren een brede praktijkervaring met een sterke aanpak en een stevig onderbouwd business case model. Deze methodologie integreert de ruimtelijke, technische, financiële, juridische/ commerciële & organisatorische expertise van de verschillende adviseurs. Juist door de integratie van deze diverse invalshoeken bekomt men een optimaal resultaat waarbij met alle relevante parameters rekening wordt gehouden.

Managing Agent: een onafhankelijke Facility Manager/ Coördinator die de belangen van de klanten ten aanzien van de leveranciers beheert

Iedere opdracht wordt op basis van ons AIM+ (advies en/of interim management met een meerwaarde) principe uitgevoerd. Deze meerwaarde zit niet alleen in de kwaliteit van onze adviseurs en advies maar evengoed in de screening & selectie van zéér performante interim management profielen. Deze screening gebeurt door medewerkers die al jaren via projecten zelf actief zijn in de vastgoed en facilitaire wereld. Zij zijn dan ook het best geplaatst om de specifieke functievereisten te definiëren. Freestone stelt ook als enige in de markt een kennis- & expertisecentrum ter beschikking (contacten, tools, marktdata voor benchmarking, best practices, etc.), volgt de externe collega’s nauwgezet op (evaluaties en opvolgingsacties) en voorziet een continue opleiding (FMIS, bouwkunde, normeringen, etc.).

Diensten AIM+ (Advies en/of Interim Management met een meerwaarde) in de volgende vakgebieden: Vastgoed: opmaken strategisch huisvestingsplan, ‘stay or leave’ scenario’s, site selectie, transactionele bijstand & (her)negotiatie huurprijzen, ...

Werkomgeving: kantoorconcepten (+ change management), interieur ontwerp, macro & micro space planning, audit ruimtegebruik, project- & verhuisbeheer, ...

Freestone Academy: diverse opleidingen zoals conditiestaatmeting en meerjarenonderhoudsplanning, verhuisbeheer, etc.

Onafhankelijk FMIS advies: welk systeem is het meest geschikt voor welke organisatie en wordt de software maximaal gebruikt?

EN15221 Quickscan: mapping en optimalisatie van een FM organisatie en haar uitgaven

Referenties Bedrijven: Adecco | AG Insurance | Antwerpse Waterwerken | ArcelorMittal | Belgacom/Telindus/Proximus | BMW Belgium | BNP Paribas Fortis | bpost | Carglass | Carrefour | CD&V Hoofdbestuur | Clova | Coca-Cola Enterprises | CSM Unipro | Deutsche Bank | Elia | FreeRecordShop | IKEA | Jetaircenter | Karel De Grote Hogeschool | KPMG | LeasePlan | Mercator | NMBS | Partena | Pfizer | RSCAnderlecht | Telenet | ThomasCook/Neckermann | The Phone House | TMVW | Unique Interim/Start People Overheden: Federaal Parlement | FOD Financiën | FOD Economie | FOD Sociale Zekerheid | FOD P&O | Gemeenschapsonderwijs | Gemeente Evere | Gemeente HeusdenZolder | Gemeente Tervuren | Gemeente Willebroek | GOMB | Lokale Politie Antwerpen | OCMW Antwerpen | ParticipatieMaatschappij Vlaanderen | Provincie Antwerpen | Regie der Gebouwen | RSVZ | RVA | Stad Antwerpen | Stad Bilzen | Stad Brugge | Stad Brussel | Stad Gent | Stad Hasselt | Stad Kortrijk | Stad Mechelen | Stad Tienen | Stad Tongeren | Universiteit Gent | Vlaamse Gemeenschap | Vlaamse Milieumaatschappij/Vlaamse Landmaatschappij | Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening | VRT | ZiekenhuisNetwerk Antwerpen

Profacility GUIDE 2014 97

company profile

FACILITEAM BVBA/SPRL Avenue de l’artisanat 10 - BE-1420 Eigenbrakel TEL 0032 (0)2 808 64 26 FAX 0032 (0)2 367 10 69 info@faciliteam.be www.faciliteam.be

Contact Amaury de Patoul General Manager TEL 0032 (0)2 808 64 26 amaury.depatoul@faciliteam.be

Structuur Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Laurent Pestiau General Manager

Amaury de Patoul General Manager

Inleiding FACILITEAM is gespecialiseerd in onderhoudsdiensten en klusjeswerken voor winkels, kantoren, syndicus, bedrijven met meerdere vestigingen,… Het inrichten van kantoren en het renoveren of opfrissen van lokalen (eventueel bestemd voor de verhuur), maken eveneens deel uit van onze diensten.

Diensten

Eric Dejehet Operational Manager

Tania Keil Back office Manager

Building Maintenance: Service “Handyman” Faciliteam stelt ter beschikking van de bedrijven een polyvalent technisch team voor die, over het gehele land, zijn diensten verleent op aanvraag.

Een lekkende kraan, een deur die knelt, lampen te vervangen… onze polyvalente techniekers staan ter uwer beschikking, indien nodig reeds 2 uur na uw aanvraag.

Al onze techniekers hebben een volledig ingerichte bestelwagen zodat ze snel en efficiënt kunnen ingrijpen. Wij bieden u een online reporting systeem via ons platform zodat u al uw interventies live kunt opvolgen.

Laurence Foor Project Manager

98 Profacility GUIDE 2014

Voor elke interventies, geeft ons informatiesysteem u eveneens de nodige feedback via foto’s voor en na de werken geïntegreerd en beschikbaar op ons platform.

Project Management: Faciliteam biedt u een globale oplossing voor het beheer van uw project, dankzij een ervaren Project leader die een duidelijke werkmethode volgt.

Opstellen van een dossier waarin de gedetailleerde kosten, opmetingen en plannen opgenomen worden, Het zoeken van gekwalificeerde leveranciers, Multiofferte en vergelijking van concurrentiële offertes, Het inplannen van de betrokken partijen en de coördinatie op de werf, Kwaliteitscontrole en werfopvolging, Administratieve opvolging met o.m. werfverslagen tijdens de werken, aanneming van werk.

Referenties AG Real Estate l BNP PARIBAS Real Estate l ATENOR l ICI PARIS XL l SIEMENS l ZARA l CUSHMAN & WAKEFIELD l DELHAIZE l ULB l SPF FINANCES l GE HEALTHCARE l JONES LANG LASALLE l LIEGE AIRPORT l QUICK l DI l PLANET PARFUM l PANINI l INFRABEL l CLARINS l DTZ l CLUB l PREMAMAN l HEYTENS l SOGESMAINT l CBRE l PRAYON l AFTON CHEMICAL l CREFIUS l SPORTDIRECT l IU l OFFICE DES PROPRIETAIRES l CREATION & SPACE l ECKELMANS IMMOBILIER l INDITEX l GRAINS NOIRS l LATHAM & WATKINS l TREVI l VELOPA l MANACOACH l ORCHESTRA l LE ROI DU MATELAS l PLUM’ART l CLUB l MASSIMO DUTTI l MANGO l PATELIMMO l GALERIA INNO l BOUM DISCOUNT l BERSHKA l UTERQUE l PULL & BEAR l CENELEC l L&L l ...

COMPANY PROFILE

DTZ Terhulpsesteenweg 166 - BE-1170 Brussel TEL 0032 (2)629 02 00 www.dtz.com info.be@dtz.com

CONTACT Frédéric Van de Putte Country Head Belgium TEL 0032 (2)629 02 38 frederic.vandeputte@dtz.com

STRUCTUUR Management

Frédéric Van de Putte Country Head Belgium

Jérôme Coppée Director Occupational & Developent Markets

PROFIEL VAN HET BEDRIJF DTZ is één van de drie wereldspelers in professioneel vastgoed met meer dan 47.000 medewerkers verspreid over 194 steden en 52 landen. Door de overname van de groep DTZ door UGL Services is de groep dan ook één van de grootste ‘property services’ bedrijf ter wereld geworden met een omzet van meer dan 1,9 miljard dollar.

INVESTMENT De afdeling Investment (Capital Markets) geeft de klanten advies in het kader van aan- en verkoop binnen de verschillende vastgoedsectoren. Het investeringsteam onderhoudt continu contacten met de institutionele beleggers, promotoren en ontwikkelaars alsook met privé-investeerders.

Het bedrijf biedt in België en daarbuiten beleggers, ontwikkelaars, huurders uit de privé en publieke sector, en financiële bemiddelaars advies en lokale vastgoedoplossingen. DTZ formuleert een antwoord op al de vastgoednoden van haar klanten, en opereert in alle sectoren van onroerend goed.

MARKET RESEARCH DTZ heeft zowel een lokale als een internationale research afdeling. Deze afdeling levert en analyseert de tendensen op de investeringsmarkt, de financiële instellingen, de promotoren, de huurders, enz… Wij publiceren op regelmatige basis rapporten en leveren onze klanten marktrapporten van hoge kwaliteit.

De nationale en internationale diensten van DTZ omvatten investering, leasing en makelarij, eigendombeheer, projectmanagement en bouwadvies, taxatie, investering- en activabeheer, advies en research.

Henry Morauw Head of Real Estate Management Services

Daniel Thieren Head of Project and Building Consultancy

Vestigingen/België Antwerpen, Brussel en Luik

AGENCY & BROKERAGE Onze afdeling Agency & Brokerage kent de huurmarkt tot in de puntjes en biedt ook service aan eigenaars en huurders. Deze diensten gaan van het identificeren van de noden van de huurders om kantoorruimte, industriële en logistieke ruimte of commerciële panden te verkopen aan andere gebruikers tot het advies verstrekken in het kader van huurcontracten.

BUILDING CONSULTANCY Het building consultancy team begeleidt onze klanten bij het verbouwen, renoveren en onderhouden van hun gebouwen (fit-out, relocation, lay-out and fittings, technical design).

GLOBAL CORPORATE SERVICES DTZ levert strategische vastgoedoplossingen ‘op maat’ voor haar corporate klanten en eindgebruikers.

De grote multinationals doen regelmatig beroep op DTZ voor hun vastgoedstrategie. Dankzij de aanwezigheid in de belangrijkste landen ter wereld beheert DTZ haar corporate klanten via één enkele contactpersoon en maakt ook gebruik van haar ervaring op lokaal vlak.

PROPERTY MANAGEMENT DTZ biedt geïntegreerde oplossingen aan voor het beheer van vastgoedportefeuilles in België dit zowel op het administratieve, technische als boekhoudkundige vlak. Een team van 13 personen adviseert eigenaars om de waarde van hun vastgoedportefeuille te verhogen of wordt geoutsourced naar externe bedrijven om er aan vastgoedbeheer te doen.

REAL ESTATE CONSULTING Met bijna 300 professionele consultants over heel de wereld, bezit DTZ een knowhow van professionele consultants gespecialiseerd in vastgoed. Wij geven zowel advies aan regeringen, multinationals, investeerders en ontwikkelaars.

VALUATION DTZ Winssinger & Venoten bestaat sinds 1902 en heeft een excellente reputatie. DTZ Winssinger & Venoten is onherroepelijk nummer 1 in schatten van vastgoed en heeft zo als schatter een marktaandeel van 38%. Het team bestaat uit meer dan 10 medewerkers die meer dan 70% van de Bevaksportefeuille schatten.

PROFACILITY GUIDE 2014 99

Ook op zoek naar facilitaire expertise?

Facilicom kan u op vrijwel elk terrein de juiste mensen op de juiste plek leveren. We houden uw pand proper, zorgen voor de bewaking, maken elke dag een smakelijke lunch voor alle medewerkers, verzorgen het technisch onderhoud van uw pand, onderhouden uw fleet of nemen activiteiten geheel over. Ook verhuisprojecten of management opdrachten kunt u aan ons toevertrouwen. We kunnen alle diensten ook perfect combineren, daarbij profiteert u niet alleen van onze jarenlange kennis en ervaring, maar ook van mogelijke synergie毛n.

Bij Facilicom denken we graag met u mee. O贸k in het beheersen van de kosten.

Wilt u weten wat Facilicom uw organisatie kan betekenen? Kijk voor meer informatie op www.facilicom.be of bel met 03 - 224 38 00. Wij zijn u graag van dienst.

De juiste mensen op de juiste plek Pro Facility.indd 1

04/10/13 14:01

company profile

FACILICOM SERVICES GROUP BELGIUM NV/SA Avenue Building - Noorderplaats 7 BE-2000 Antwerpen TEL 0032 (0)3 224 38 00 FAX 0032 (0)3 226 56 34 info@facilicom.be www.facilicom.be

Contact Claudine Decorte Algemeen Directeur Facility Solutions TEL 0032 (0)3 224 38 00 claudine.decorte@facilicom.be

Structuur Management Alain Vandenbrande CEO Facility Solutions - Claudine Decorte Algemeen Directeur Prorest - Luc Van Sande Bedrijfsmanager Trigion - Bart Baré Bedrijfsmanager Gom - Frank Erkens Commercieel Directeur One Building Maintenance - Donny Latuheru Bedrijfsmanager One Fleet Services - Frank Matthijs Bedrijfsmanager

Vestigingen/België Facilicom HQ Noorderplaats 7 bus 1, 2000 Antwerpen Facilicom - Aartselaar, Aarschot, Brussel, Charleroi, Gent, Gullegem, Hoboken, Zaventem

Vestigingen/Internationaal Facilicom - Nederland Facilicom - Frankrijk Facilicom - Groot Brittannië

Werknemers Aantal personen: 4.000 (België), + 30 000 (internationaal)

Omzet 2010: België: 102.953.000 € 2011: België: 153.182.000 € 2012: België: 148.219.000 €

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding Facilicom Services Group is een holdingmaatschappij waarin facilitaire bedrijven onder eigen naam opereren : Gom op het gebied van schoonhouden, Prorest is specialist in bedrijfscatering, Facilicom Facility Solutions op het gebied van facilitair management, One Fleet Services onderhoudt voertuigen, One Building Maintenance is specialist in het technisch onderhoud van gebouwen, Axxicom is actief op het gebied van dienstencheques, werving en selectie en Trigion tenslotte is het bewakingbedrijf.

Middels deze divisies en bedrijven neemt Facilicom alle facilitaire zorgen van haar opdrachtgevers uit handen, zodat zij zich geheel kunnen richten op hun eigen core business.

Facilicom levert ook aan steeds meer klanten combinaties van diensten, samengebracht in één geïntegreerd pakket. Zo kunnen meerdere diensten ondergebracht worden in een multiservicesconcept. Facility Solutions bewerkstelligt dan zoveel mogelijk synergie in de dienstverlening, want ook in het beheersen van de kosten denken we met u mee. Facilicom kan zowel de uitvoering als het management van de facilitaire diensten op zich nemen tot zelfs het totale lange-termijn real estate management, bijvoorbeeld onder de vorm van een publiek-private samenwerking.

Facilicom is eveneens geïnteresseerd in projecten en managementopdrachten op korte termijn: de doorlichting en optimalisatie van uw facilitaire structuur, analyse van enkele van uw facilitaire diensten, coördinatie van verbouwingswerken of verhuisopdrachten, studie-en adviesopdrachten in FM. Facilicom is een resultaatgerichte onderneming, duurzaam en innovatief, waar samenwerking essentieel is. Deze kernwaarden kenmerken ook de

bedrijfscultuur. Facilicom hanteert binnen al haar bedrijven korte communicatielijnen zodat er direct contact is met de opdrachtgevers en medewerkers.

Alle Facilicom bedrijven staan bekend om hun no-nonsense mentaliteit en een resultaatgerichte houding van het management.

Producten • FMIS (Facility Management Informatie-systeem) • Facilitaire Helpdesk • Facility Scan • 24-u noodnummer interventies

Diensten •

• • • • • • • • • • • •

Schoonhouden van kantoren, industrie, ziekenhuizen, beurzen Specialistische reiniging Window Cleaning Bedrijfscatering Bewaking Facility Management Werving & selectie Receptiediensten Maincontracting en Multiservices Building Maintenance Fleet Services - Smart Repair - Truckwash Cleaning van treins, trams, bussen, vliegtuigen,..

Services via dienstencheques

Nieuwigheden Facilicom ging van start met schoonmaak en strijkdienst voor particulieren, via dienstencheques.

Axxiathome levert goede en betrouwbare huishoudhulpen en gedegen begeleiding.

Referenties Petrochemie l Banksector l Retail l Overheid l Ziekenhuizen l Scholen l Beurzen l Transport l ...

Profacility GUIDE 2014 101

S.A. BEIERSDORF N.V. - 1070 BRUSSEL - FOTO’S: MARC DETIFFE - COPYWRITER: VINCENT LENS - GRAPHIC DESIGN: GLOBAL-DPM JOHANNA FISCHER

global

give space a new dimension workplace consulting, design & project management

De ontwikkeling van uw bedrijf gaat over uw mogelijkheid om aan te passen aan verandering. Welke werkwijze biedt de meeste flexibiliteit ? Hoe uw ploegen op de meest duurzame manier organiseren ? Welke inrichtingen en technologieën zijn geschikt om uw rendabiliteit te stimuleren ? GLOBAL nodigt u uit om uw organisatorische aanpak grondig te herzien. Om de groei van uw burelen nog meer te stimuleren, vandaag en in de toekomst.

WWW.GLOBAL-DPM.BE / STEVEN VALKENIERS +32 (0)475 83 06 23 / ALAIN LE GRELLE +32 (0)475 27 64 16

company profile

Workplace consulting, Design & Project Management Terhulpsesteenweg 177/20 - BE-1170 Brussel TEL 0032 (0)2 663 27 40 FAX 0032 (0)2 663 27 79 global@global-dpm.be www.global-dpm.be

Contact Alain LE GRELLE Afgevaardigd beheerder TEL 0032 (0)2 663 27 43 ale@global-dpm.be

Structuur Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Alain LE GRELLE Afgevaardigd beheerder

Cécile SEVRIN Verantwoordelijke Administratie & Finance

Steven VALKENIERS Sales Manager

Aferdita KAS Verantwoordelijke Design

Philippe BEMONT Verantwoordelijke Project Managment

Thomas LOWARD Organisation & Worplace Consultant

Werknemers

Aantal personen: 25 Jaar van oprichting: 1995

Het adviesbureau GLOBAL wordt in 1995 door een handvol gepassioneerden opgericht en specialiseert zich al snel in het ontwerp en de inrichting van werkruimten. Efficiëntie, professionaliteit, kostenbeheersing, en vooral de tevredenheid van gebruikers zijn verzekerd van een kwaliteit / prijs / tijdsverhouding. Vandaag heeft GLOBAL zijn diensten uitgebreid met de oprichting van G Entreprises en de samenwerking met New Game, doorgewinterde experts op het vlak van Workplace Consulting.

Hierdoor kunnen wij beter inspelen op uw behoeften en u helpen om tegemoet te komen aan uw huidige en toekomstige strategische doelstellingen. Gesterkt door een methode die financiële striktheid koppelt aan creativiteit, flexibiliteit en samenwerking is GLOBAL vandaag de dag uitgegroeid tot de referentie op het vlak van het ontwerp, de verwezenlijking en de optimalisering van ruimten op maat.

Diensten WORKPLACE CONSULTING Verhuizing, fusie, aankoop,... Verandering is een unieke gelegenheid om de structurele eisen van uw onderneming te herzien. GLOBAL bestrijkt samen met New Game alle aspecten van Workplace Consulting: van de analyse van uw behoeften tot de evaluatie van de ingevoerde oplossingen. Het is niet eenvoudig om uw functionele behoeften te bepalen. Onze Workplace consultants analyseren uw organisatie en ontwikkelen een behoeftenprogramma op maat.

Door uw werkruimten te herzien, kunt u aanzienlijke structurele wijzigingen doorvoeren. Wij helpen u om uw management samen te brengen rond een gemeenschappelijke visie. Onze consultants zorgen er ook voor dat uw medewerkers zich achter het project scharen, om de nieuw ingevoerde praktijken ingang te doen vinden en tot leven te brengen. Voorts helpen wij u bij de invoering van de New World of Work.

DESIGN MANAGEMENT De creatieve en esthetische aspecten nemen vorm aan, terwijl de eerste nieuwe inrichtingen worden

bijgestuurd. Keuze van materialen en kleuren, het esthetische uitzicht en de efficiëntie van de scheidingswanden, akoestische elementen, plafonds, vloerbekleding, schrijnwerk, verlichting, meubilair,...

De designer creëert ruimten waarin het welzijn van uw medewerkers centraal staat. Hij zet uw behoeftenprogramma om op functioneel en esthetisch vlak en betrekt u bij heel het creatieve proces.

Synthesebeelden of geniale schetsen op de hoek van een servet. Het is het idee dat telt, op voorwaarde dat het overeenstemt met uw esthetische charter en het de haalbaarheidsanalyse doorstaat.

PROJECT MANAGEMENT Na het ontwerp is het tijd voor de actie. GLOBAL ontwikkelt en beheert zijn projecten op het terrein.

Een terrein dat het op alle vlakken beheerst: kwaliteit, tijd en budget. Bestek, offerteaanvragen en vergelijkende tabellen, planningen, budgetten, coördinatie en opvolging van de werken, kwaliteitscontroles: de projectmanager, de centrale gesprekspartner voor de klant, garandeert het goede verloop van de werken. Hij kiest de verschillende aannemers op basis van de beste prijs-kwaliteitverhouding en stelt het team op een nauwgezette en flexibele manier samen.

GLOBAL werkt met de beste leveranciers van de markt en onderhandelt met hen, zodat u steeds voordelige voorwaarden kunt genieten. Als het project het vereist, ontwerpt GLOBAL zelfs meubilair en verlichting op maat.

Wilt u voor de verwezenlijking van uw werken in plaats van verschillende leveranciers liever één gesprekspartner? G Entreprises is een onderneming die werkt met GLOBAL. Ze draagt de volledige verantwoordelijkheid over uw project en kiest binnen haar netwerk van leveranciers de aannemers die het meest geschikt zijn voor uw project. Daarnaast richt ze ook een aankoopcentrale op, om u een erg interessante prijs-kwaliteitverhouding te kunnen aanbieden.

Profacility GUIDE 2014 103

company profile

KINNARPS NV/SA Heide 15 - BE-1780 Wemmel TEL 0032 (0)2 456 0 456 FAX 0032 (0)2 456 0 444 info@kinnarps.be www.kinnarps.be

Contact Christophe Lagers Isabelle d’Haene TEL 0032 (0)2 456 0 456 christophe.lagers@kinnarps.be

Structuur Management Edouard Kint Managing Director

Vestigingen/België Brussel - Gent - Antwerpen - Louvain-la-Neuve

Werknemers Aantal personen: 42 Jaar van oprichting: 1993

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Nieuwigheden

Kinnarps is de grootste fabrikant/leverancier van interieuroplossingen voor de werkplek in Europa.

Bij Kinnarps volgen we de innovaties op vlak van ergonomie en “het nieuwe werken” op de voet, we actualiseren ons aanbod dan ook regelmatig.

Producten Kinnarps biedt ergonomisch meubilair en complete, duurzame oplossingen voor hedendaagse kantooromgevingen. De Kinnarps groep omvat ook de merken Materia, Skandiform en Drabert. Voor België en Luxemburg zijn we eveneens exclusief verdeler van hoogwaardige merken als Casala, de Sede, Incradible en Twinform.

Diensten Als totaalleverancier vinden we het vanzelfsprekend dat u tijdens het aankoopproces van onze kwalitatieve diensten gebruik kan maken. Stap voor stap bespreken we alle elementen van ons aanbod. Daarna maken we samen met u een grondige analyse van uw behoeften en creëren we efficiënte en inspirerende werkomgevingen. We verliezen daarbij ook het duurzame aspect niet uit het oog.

104 Profacility GUIDE 2014 104

Onze laatste aanwinst, de Esencia, past volledig in dit verhaal: Zowel esthetisch als functioneel ideaal voor gebruik in verschillende omgevingen, als bureaustoel of als vergaderstoel.

Kom dus zeker deze nieuwigheid en ons volledig gamma aan bureaumeubilair ontdekken in onze showroom of op onze website.

Referenties Vormelek l Cummins l Colruyt l Procter&Gamble I Mercedes-Benz l CM l Wit-Gele Kruis l DDF l Baxter l Bebat l Connections l 3E l Willemen l HP l Solvay l SPE/Luminus l Laptop Lounge

company profile

K-ONCEPT BVBA/SPRL Boterstraat 51 - BE-8800 Roeselare TEL 0032 (0)51 43 66 81 info@K-ONCEPT.com www.K-ONCEPT.com

Contact Kris Cottenier CEO / Sr. Interieurarchitect TEL 0032 (0)51 43 66 81 kris.cottenier@K-ONCEPT.com

Structuur Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding K-ONCEPT is een onafhankelijke en multidisciplinaire advies- & dienstenvennootschap, gespecialiseerd in het ontwerp- en consultingproces, zowel voor particulieren als voor bedrijven.

K-ONCEPT verzorgt en begeleidt uw volledig ontwerp & adviseert u in elke fase van uw vastgoedcyclus.

Kris Cottenier CEO / Sr. Interieurarchitect Jaar van oprichting: 2006

K-ONCEPT is enkel dienstverlenend en volledig marktongebonden. Bijgevolg wordt in elke fase van uw vastgoedproces in alle transparantie met open boek en in onderling overleg met u gewerkt.

K-ONCEPT heeft als meerwaarde een multidisciplinaire ervaring in de bouw- en consultingwereld, alsook een netwerk van onafhankelijke vakexperts die tot een perfect team kunnen worden gegroepeerd, specifiek voor elke fase van uw project.

Diensten Interieurarchitectuur K-ONCEPT ontwerpt uw concept en complete werkof woonomgeving, gebaseerd op een grondige en diepgaande analyse van uw specifieke noden en wensen.

K-ONCEPT optimaliseert uw bestaande werkomgeving of interieur, dit zowel op vlak van werking, gebruiksgemak en kostprijs, als naar stijl en afwerking toe.

Design K-ONCEPT ontwerpt, naast uw volledig interieur, maatmeubilair en specifieke objecten als deel van een globale inrichting of als specifieke eyecatcher in uw ruimte.

Visual Merchandising K-ONCEPT ontwerpt het volledige beeld van uw zaak of merk naar de markt toe: logo, kantooren winkelinrichting, belettering, displays, beursstanden, …

Consulting (Workplace, FM & Real Estate) K-ONCEPT begeleidt en adviseert u doorheen alle fases van uw project.

K-ONCEPT onderhandelt voor u al uw diensten- en facilitaire contracten, en zoekt in onderling overleg de beste prijs/kwaliteitverhouding in functie van uw specifieke noden.

CAD K-ONCEPT digitaliseert uw plannen volgens uw of onze layerstandaard, gebruik makend van de recentste versie van het programma “Autocad Architecture”.

K-ONCEPT staat in voor de opmeting & digitalisatie (2- of 3-dimensioneel) van gebouwen of interieurs.

Projectbegeleiding K-ONCEPT begeleidt uw volledige project van A tot Z, zowel administratief als technisch (inclusief werfopvolging, budget, planning & rapportering, verhuiscoördinatie & change management, communicatie, etc.), zodat alle druk & rompslomp van uw schouders valt.

Referenties Adecco, XPE, Proximus, Mercator, Nutricia, Hotel Onderbergen, Plancke Tax Consultancy, Waterlink (AWW), Tides, The Conference Board, ParticipatieMaatschappij Vlaanderen (PMV), CDC Automatisatie, De Voorzorg, Floreal Germinal vzw, Artsen Zonder Grenzen, Hotel Regina, Soliflex, Partena, Attentia, verscheidene privé-woningen en appartementen,...

Profacility GUIDE 2014 105

We care for FM research, training, networking and knowledge sharing

Activiteitenkalender

Noteer deze afspraken meteen in uw agenda!

15/01/2014 Halve dag opleiding Raakvlakken en verschillen CREM en FM Diegem, Regus Business Center

30/01/2014 Nieuwjaarsreceptie Lennik, Feestschuur De Architect

27/03/2014 Dag van Facility Management In samenwerking met Kluwer ALM, Berchem

02/04/2014 Halve dag opleiding Total life cycle buildings Diegem, Regus Business Center

18/02/2014 Congres “De toekomst van de Facility Manager in de Human Age: werk aan de winkel” Vilvoorde, Living Tomorrow

19/02/2014 Halve dag opleiding Alles onder controle bij het uitbesteden van facilitaire diensten Diegem, Regus Business Center

29/04/2014 Prijsuitreiking van de Facility Awards 2014 Erembodegem (Aalst), Skyline40

13/05/2014 Debatnamiddag “ Vastgoed in het onderwijs” In samenwerking met RES Tour & Taxis, Brussel

Gedetailleerd programme en inschrijvingen op www.ifma.be

Contact: secretary@ifma.be of mieke.loncke@ifma.be Elke training duurt een halve dag en vindt in de voormiddag plaats, van 8u30 tot 12u00. Bij aankomst ontvang je een ontbijt vanaf 8.00u.

De sessies zijn op de praktijk gericht en er wordt rond concrete cases gewerkt. Het maximum aantal deelnemers wordt telkens beperkt tot 15, snelle beslissers nemen meteen een voorsprong!

Corporate Partners

Professional Partners

Media Partners/Fair Partner

IFMA office and training hosting

pub IFMA calendar 2014 NL.indd 1

02/12/13 11:11

company profile

IFMA Belgian Chapter VZW/ASBL Pegasuslaan 5 - BE-1831 Diegem TEL 0032 (0)2 424 12 80 mieke.loncke@ifma.be www.ifma.be

Contact Mieke Loncke Directeur TEL 0032 (0)485 69 77 93 mieke.loncke@ifma.be

Structuur Management

Jean Morren Voorzitter

Dirk Vrancken Secretaris

Yves Bertholomé Ondervoorzitter

Sven Aerts Penningmeester

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding IFMA Belgium is één van de 127 afdelingen van de internationale vereniging die 30 jaar geleden in de Verenigde Staten werd opgericht. IFMA – International Facility Management Association - verenigt wereldwijd meer dan 23.350 leden over 78 landen. De professionele beroepsfederatie telt in ons land 687 effectieve leden, en bereikt meer dan 6000 professionals die actief zijn in de wereld van Facility Management en Facilitaire Dienstverlening.

Bedrijfsleiders zijn zich meer en meer bewust van het strategisch belang van Facility Management.

De missie van de vereniging bestaat erin om Facility Management als een erkend en volwaardig vakgebied te presenteren en verder te ontwikkelen. Met haar activiteiten wil ze de FM professional naar een hoger niveau tillen.

IFMA Belgium wil daarbij in eerste instantie fungeren als kenniscentrum voor haar leden en toekomstige leden.

De federatie is hét aanspreekpunt voor Facility Managers die geconfronteerd worden met allerhande facilitaire vragen en uitdagingen en wil hen de nodige ondersteuning bieden. De vereniging doet dit door het aanbieden van opleidingen, het organiseren van seminaries en informatiemeetings, het oprichten van werk- en vakgroepen en het organiseren van netwerkevents. Zij wil zo een platform bieden voor overleg tussen Facility Managers, leveranciers, beroepsgroepen, verenigingen, hogescholen, universiteiten en het openbare bestuur, etc.

IFMA legt ook de focus op de jonge professionals uit de facilitaire sector die via de jongerenafdeling Young IFMA Professionals een forum krijgen.

Diensten

Mieke Loncke Directeur

Werknemers

FACILITAIRE OPLEIDINGEN Het multidisciplinaire karakter van Facility Management breidt steeds verder uit. Nieuwe disciplines die aan de FM-portefeuille worden toegevoegd, vereisen inleving en verdieping in de materie. Daarnaast worden de vertrouwde disciplines verder uitgediept, worden ze complexer en komen er nieuwe aspecten aan te pas. Als Facility Manager moet je dus constant bijscholen. IFMA voorziet opleidingen om de facilitaire afdeling verder te professionaliseren. Door theorie en het uitwisselen van praktijkervaringen, verkrijg je op zeer korte tijd een boost in direct toepasbare kennis.

Aantal personen: 2 In samenwerking met IFMA kan je zo aan de KaHo Sint-Lieven en La Haute Ecole de la Province de Liège de posthogeschoolopleiding ‘Facility Management’ volgen.

Deze succesvolle opleidingen zijn gericht op de ‘selfmade facility manager’ die voor het uitvoeren van zijn opdrachten geen specifieke vooropleiding heeft genoten en vooral op tactisch niveau actief is.

Eveneens onder leiding van IFMA, kan je aan de Erasmushogeschool te Brussel, het postgraduaat ‘Strategisch FM’ volgen dat zich richt tot iedereen die op (top- of middle-) managementniveau verantwoordelijk is voor het facilitaire beleid van zijn of haar organisatie.

Naast deze modulaire totaalopleidingen biedt IFMA ook praktische halve dag-opleidingen aan.

EVENEMENTEN Maandelijks zijn er verschillende evenementen op maat van de Facility Managers: interessante bedrijfsbezoeken, seminaries rond actuele thema’s, congressen die de kennis van de Facility Managers verrijken.

Hét belangrijkste jaarlijks evenement is de Facility Awards: het ene jaar wordt de Facility Manager van het Jaar verkozen, het andere jaar wordt het beste Facilitaire Project beloond. IFMA wil met dit groots event het belang van het beroep in de kijker zetten en de aandacht vestigen op nieuwe tendensen. Nu start de zoektocht naar de man of vrouw die door zijn of haar manier van denken, visie, engagement en inspanningen het beroep van Facility Manager bekendheid en erkenning bijgebracht heeft en een belangrijke bijdrage geleverd heeft tot de verdere professionalisering van de functie.

Nieuwigheden In 2014 organiseert IFMA voor het eerst de Dag van Facility Management, op 27 maart. In 12 keuzesessies, verdeeld over 4 blokken, krijgt de Facility Manager een update van de meest actuele trends in FM en komen de meest uiteenlopende FM-thema’s aan bod. Een niet te missen aanrader!

Referenties IFMA staat garant voor een rijke en boeiende agenda.

Neem af en toe een kijkje op onze website www.ifma. be om de recentste activiteiten te bekijken. Schrijf je vrijblijvend in op onze e-cards om op de hoogte te blijven van het aanbod of word lid van het grootste facilitair netwerk in België!

Meer info: www.ifma.be en twitter (@IFMA_Belgium)

Profacility GUIDE 2014 107

company profile

HUNTER DOUGLAS BELGIUM NV/SA Helioscreen Projects Dijkstraat 26 - Industriezone E17/1080 BE-9160 Lokeren TEL 0032 (0)9 348 90 00 FAX 0032 (0)9 348 06 69 info@helioscreenprojects.be www.helioscreenprojects.be

Contact Stefan Daelman Service Manager TEL 0032 (0)9 340 44 80 service@helioscreen.be

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Nieuwigheden

Werken in een comfortabele omgeving heeft een positieve invloed op productiviteit en creativiteit.

Het klinkt vanzelfsprekend maar is het niet.

Helioscreen Projects, een divisie van Hunter Douglas Belgium, biedt uiteenlopende oplossingen aan met geavanceerde zonwerende en lichtregulerende systemen, specifiek gericht op de verbetering van het binnenklimaat en de reductie van het energieverbruik.

AnemoScreen: Een gloednieuw buitenzonweringsysteem en een combinatie van kwaliteit, efficiëntie, duurzaamheid en esthetiek. AnemoScreen is de oprolbare windvaste buitenzonwering die een oplossing biedt voor zowel architect als eindgebruiker.

Producten Thermisch en visueel comfort zijn belangrijke factoren bij de creatie van een aangenaam werk- en leefcomfort. Het effect van Helioscreen® buiten- en binnenzonwering is indrukwekkend. Zij verlaagt de koelingsbehoefte en resulteert in een energieefficiënte en duurzame oplossing. Het uitgebreide gamma Helioscreen® buitenzonwering gaat van dynamische screens, al dan niet windvast, en buitenjaloezieën tot structurele zonwering. Te veel licht kan als storend worden ervaren. De integratie van Helioscreen® binnenzonwering filtert het licht zodat schittering en reflectie op audiovisueel materiaal uitblijft en waarbij het zicht naar buiten niet gehinderd wordt. Helioscreen® binnenzonweringsystemen bestaan onder de vorm van oprolbare screens en binnenjaloezieën maar ook verduisteringscreens maken eveneens deel uit van het gamma.

Diensten Mede door de integratie van Helioscreen binnen de Groep Hunter Douglas, zijn we uitgegroeid tot de referentie van zonweringsystemen op de Belgische markt en in het Groothertogdom Luxemburg. Vanaf het concept tot de uitvoering maar ook voor de nazorg, staat een team van specialisten voor u klaar.

108 Profacility GUIDE 2014

EOS500: Een nieuw gamma binnenzonwering, speciaal ontwikkeld voor projecten. Ze reguleren de warmte, het licht en het zicht naar buiten. Duurzame onderdelen en bedieningssystemen zorgen voor een ontwerp op maat, afgestemd op het project.

Referenties Brutopia, Brussel - Nekkerpool, Mechelen - Maison Communinale, Montigny-le-Tilleul, Tritomas, Oudergem - Aeropolis, Brussel - De Vuurmolen, Overijse - St. Vincentius Ziekenhuis, Antwerpen VAC, Gent - Museum voor Natuurwetenschappen, Brussel - Belfius, Brussel - O.L. Vrouw Ziekenhuis, Aalst - Telindus, Haasrode - Donaldson Europe, Haasrode - InBev Corporate Building, Leuven Palais de Justice, Gent - Hewlett Packard, Diegem Renting Cars WTS, Lummen - Licht en liefde, Gent - Psychiatrisch Ziekenhuis Sint-Norbertus, Duffel - Etap, Malle - Design Center De Winkelhaak, Antwerpen - Katoennatie, Antwerpen, De Lijn Mechelen - Ecole provinciale secondaire, Diepenbeek - Entreprise Automobile Y & N Claessens, Wilrijk - Centre Culturel ’t Stuk, Leuven - Olympisch Zwembad Wezemberg, Antwerpen - SD Worx, Antwerpen - SD Worx, Hasselt - Bibiliotheek en Administratief Gebouw, Gent - De Vuurmolen, Overijse - Universitair Ziekenhuis Brugmann, Brussel - Mutualité Socialiste de Mons-Borinage, Charleroi - Institut Supérieure de l’Architecture Lambert Lombard, Liège, Clinique Notre Dame, Tournai - Belgacom, Libramont - TATA Consulting GD Luxembourg, Cours d’Assises du Hainaut, Mons - Chambre de commerce du Grand-Duché de Luxembourg - e.a.

company profile

MAARS JANSEN Partitioning Systems Generaal De Wittelaan 17 C bus 22 BE-2800 Mechelen TEL 0032 (0)15 29 48 30 FAX 0032 (0)15 29 48 39 info@maarsjansen.be www.maarsjansen.be

Contact Gert Walravens Bedrijfsleider TEL 0032 (0)15 29 48 30 info@maarsjansen.be

Structuur Management

Gert Walravens Bedrijfsleider

Werknemers Aantal personen: 18 Jaar van oprichting: 1999

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding Maars Jansen Partitioning Systems is een jointventure van Jansen Building Group NV, marktleider in de totaalafwerking en inrichting in België, en Maars Holding BV, een Nederlandse fabrikant van verplaatsbare scheidingswanden met wereldfaam. Wij zijn dus uw ideale partner op het gebied van verplaatsbare wanden en werkplekinrichting in België en Luxemburg. Wij bieden u een waaier aan oplossingen, en dit voor elke prestigieuze afwerking en/of functionele vormgeving binnen uw budget.

Producten String2: Vorm en functie tot de macht twee. Met dit systeem wordt de perfectie van morgen vandaag al werkelijkheid. Dit met een eindeloze keuze aan materialen en combinaties:glas, staal, hout, kunststof, textiel. De geluidsisolatie en brandwerendheid zijn evident bij een wand van dit niveau.

Panorama: Met dit systeem introduceert Maars Jansen de eerste volledige glaswand die maximale transparantie combineert met de flexibiliteit van een echte verplaatsbare systeemwand. Dus geen verticale profielen of zichtbare verbindingen. Tevens is dit systeem volledig compatibel met het String2 gamma.

GlassLine: Transparantie is niet meer weg te denken uit de hedendaagse kantoorconcepten. Maars Jansen speelt hierop in met enkelglasoplossingen. Het glas wordt daarbij in verticale richting ‘koud’ tegen elkaar gemonteerd. Ook combinaties met onze andere wandtypen zijn mogelijk.

MetaLine: Een exclusief wandsysteem voor de top van de markt. Modulair uit te breiden en aan te passen wandsysteem.

String: Wand van zeer hoogwaardige kwaliteit, dewelke op een eenvoudige wijze naar believen kan worden opgebouwd, gedemonteerd en uitgebreid.

StyleLine: Veelzijdige en flexibele wand met een breed gamma aan moduulbreedtes, glas- en deurelementen, hoekoplossingen, kleuren, isolatiewaarden.

Diensten Ons studiebureau maakt voor u een concept dat perfect aan uw functionele en design-technische behoeften beantwoordt. Geruggensteund door een moderne productieafdeling, wordt uw concept op zeer korte termijn uitgewerkt tot een kant-en-klaar systeem dat snel en efficiënt op de bouwplaats gemonteerd wordt.

Nieuwigheden • EI30 en EI60 glaswanden en deuren.

• Ontdubbelde glaswanden met verhoogde akoestische waarde: Rw >50 dB • Verticaal gebogen glaswanden die perfect de kromming van het gebouw volgen.

• Ventilatie stijlen: Door gebruik te maken van speciaal geperforeerde stijlen, kan de ventilatie vrijwel onzichtbaar gebeuren en hoeft men geen esthetische toegevingen te doen.

Ventilatiestijlen kunnen toegepast worden bij zowel volle als beglaasde wanden en zelfs bij deuren.

Referenties Atos, AZ Groeninge, Bayer, Belgacom, Deloitte, DHL, diverse ministeries, Electrabel, Europese Commissie, Federale Politie, Fortis, ING, Janssen Pharmaceutica, Jan Palfijn Ziekenhuis, Johnson & Johnson, KBC, NAC Houthalen, NMBS, Philips, Randstad, Solvay, Sony, UZ Antwerpen, UZ Gent, Zorgcentra en hospitalen.

Profacility GUIDE 2014 109

“Het zijn de kleine dingen die het ‘m doen.

Niet de kleine lettertjes.”

Patrick Simons, Operations Manager IFS (Integrated Facility Services), bij ISS Belux

Kleine details kunnen belangrijk zijn voor de klant. Dat weet Patrick en daarom luistert hij aandachtig. Door de ogen van de klant naar de prestaties van de ISS-medewerkers kijken is zijn geheime wapen. Want hij weet dat ISS écht het verschil kan maken in 1001 kleine dingen, en niet in de kleine lettertjes: de hoffelijkheid van de receptioniste, de professionele aanpak van het overleg maar ook, het ordelijk schikken van stoelen in een vergaderzaal.

Dát is de spirit van ISS – wereldwijd een half miljoen toegewijde collega’s ten dienste van uw mensen. Met oplossingen op maat én de kracht van de Human Touch. Zodat u en uw mensen meer tijd hebben voor de core business van uw organisatie.

FACILIT Y MANAGEM ENT 2013153_POSTERS H.T. IFS_02.indd 1

Untitled-21 2

|

CLEANING

|

SUPPORT

|

PROPERT Y

|

C AT E R I N G

|

SECURIT Y

|

issworld.com/fm 16/09/2013 10:55:51

20/11/13 15:47

company profile

ISS NV/SA Athena Business Center Steenstraat 20-1 - BE-1800 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 263 66 11 FAX 0032 (0)2 263 66 12 info@be.issworld.com www.iss.be

Contact Dirk Van den Steen Marketing & Communication Manager TEL 0032 (0)2 263 66 11 dirk.van.den.steen@be.issworld.com

Structuur Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding Frank Geelen CFO

Kris Cloots CEO

Pierre-Eric Nandancé CCO

Christine Chaltin HR Director

Vestigingen/België Anderlecht, Antwerpen, Destelbergen, Floreffe, Gent, Heusden-Zolder, Heverlee, Vilvoorde, Wolvertem, Zwijndrecht

Werknemers Aantal personen: Belgium > 10.000 Worldwide > 534.000 Jaar van oprichting: Belgium: 1975 Copenhague: 1901

Omzet 2012: Belgium: 403 mio € Worldwide: 10.655 mio €

Geïntegreerde facilitaire dienstverlener ISS is een multinationaal bedrijf in facilitaire dienstverlening. Wij bieden catering, schoonmaak en bedrijfsondersteunende diensten op maat. Vanuit onze dagelijkse aanwezigheid in de gebouwen van onze klanten, willen we een waardevolle bijdrage leveren aan hun organisatie en goede interne werking.

facilitaire diensten door eigen ISS-medewerkers worden uitgevoerd. Die vormen flexibele en polyvalente teams met een centrale aansturing door een ISS contract manager. De teams worden waar nodig versterkt met technische specialisten. Dankzij deze unieke organisatievorm slagen we erin om voor onze klanten keer op keer nieuwe oplossingen op maat te creëren.

Facilitaire oplossingen op maat Onze klanten genieten van:

Diensten

• Eenvoud van contacten - SPOC Wij duiden een contract manager aan die de bevoegdheid heeft om zowel onze eigen ISS-medewerkers als onze leveranciers te managen, voor alle diensten en in al uw sites.

• Catering Bedrijfscatering Event Catering Healthcare Catering

• Facility Management

• Innovatie en pro-activiteit Bij ISS doen we actief aan Best Practice Learning.

Onze contract managers roteren regelmatig tussen klanten en sectoren om het leerproces te stimuleren en innovaties te delen.

• Cleaning Algemene schoonmaak Industriële schoonmaak Healthcare cleaning Food cleaning Ruitenwasserij

• Transparant kostenmanagement In onze contracten bouwen we op transparante wijze flexibiliteit en schaalbaarheid in. Zo ondersteunen wij uw ontwikkeling en beheert u optimaal uw kosten.

• Support Services Receptiediensten Mailroomdiensten Logistieke ondersteuning

Eén contact, één team Organisaties schakelen meer en meer over naar een geïntegreerde facilitaire dienstverlener. Ze hebben behoefte aan een single point of contact (SPOC).

Onderscheidend voor ISS is dat de dagelijkse

• Property Services HVAC Handyman Kleine reparaties Groenonderhoud

Profacility GUIDE 2014 111

company profile

Miko Coffee Service NV/SA Wayenborgstraat 14 - BE-2800 Mechelen TEL 0032 (0)800 44 0 88 FAX 0032 (0)15 28 78 10 info@mikocoffee.com www.mikocoffee.com

Contact Sales Support Klantendienst TEL 0032 (0)800 44 0 88 info@mikocoffee.com

ProfiEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Diensten

Het belang van lekkere en efficiënte koffiepauzes op het werk is niet te onderschatten. Tijdens zo’n pauze worden de batterijen opgeladen en de informele contacten aan de koffieautomaat zorgen voor een goede sfeer tussen werknemers.

Een coffee corner van Miko Coffee Service biedt u en uw werknemers een ruime keuze: koffie, espresso, cappuccino, latte, thee, soepjes, frisdranken en snacks...

Voor ieder wat wils!

200 jaar ervaring als koffiebrander… dat maakt dat wij van Miko een aardig woordje kunnen meepraten over de kunst van het koffiebranden. Over de jaren heen hebben wij dan ook een benijdenswaardige kennis over koffie en systemen voor koffievoorziening opgebouwd.

Onder de naam “Puro Fairtrade Coffee” biedt Miko een volledig assortiment producten aan met het Max Havelaar keurmerk. Zo geniet u van koffie, thee en chocolademelk van eerlijke handel.

Producten Miko biedt u alles voor een lekkere koffiepauze: Koffiesystemen: • koffieautomaten en warme drankautomaten (bonen, freshbrew, instantkoffie) • koffietoestellen voor snelle service en grote volumes • espressosystemen met koffiebonen of capsules • koffiemachines met thermossen en voorge doseerde filters koffie Koffie en warme dranken: • espressobonen, gemalen koffie, vriesdroogkoffie • koffiepads, voorgedoseerde filters • capsules (espresso, caffé crème, melk, cacao) • thee, soepjes, chocolademelk Voor bij de koffie: • koekjes, chocolaatjes, speculoosjes • melkcups • suiker in sticks, klontjes en slimpacks • porselein, BIO-composteerbare bekers, disposables Vending service: • frisdrank- en snackautomaten als aanvulling op de koffie-automaat • uitgebreid assortiment (light) frisdranken, energiedranken en fruitsappen • ruime keuze aan snoep, snacks, mueslirepen 112 Profacility GUIDE 2014

Als trendsetter op het gebied van koffie- en vendingservice voor de OOH-markt, is Miko Coffee Service de aangewezen partner voor al uw koffiepauzes. Dagelijks voorzien wij duizenden bedrijven, KMO’s, scholen, ziekenhuizen, instellingen en overheidsdiensten van koffie en lekkers voor bij het kopje koffie, warme drankautomaten, frisdrank- en snackautomaten.

• 1 leverancier voor al uw koffiepauzes • vriendelijke besteldienst: een gespecialiseerd tele-ordering team contacteert u periodiek om uw bestelling te noteren • vlotte technische service: perfecte installatie en snelle interventies uitgevoerd door bekwame vaklui • commerciële formules op maat: huur, koop, bruikleen, full service,…

Nieuwigheden Het gamma van Puro Fairtrade Coffee breidt steeds verder uit: espressocapsules, fairtrade thee (10 verschillende smaakjes), vendingkoffie,... Allemaal met het Max Havelaar label voor eerlijke handel.

De espressomachine Maestro Design biedt telkens opnieuw een heerlijk kopje versgemalen espressokoffie!

Deze machine biedt ook cappuccino, chococino,...

De warme drankautomaat Cafinette LF is een compacte automaat die een lekker kopje koffie bereidt op basis van freshbrew koffie. U kan ook snel een kannetje koffie zetten, ideaal voor vergaderingen bijvoorbeeld.

Referenties Op aanvraag bezorgen wij u graag een referentielijst.

company profile

MOZER BELUX Theodoor Swartsstraat, 3 - BE-3070 Kortenberg TEL 0032 (0)2 752 51 51 FAX 0032 (0)2 751 52 13 www.mozer.be

Contact Dimitri Mozer General Manager TEL 0032 (0)2 255 30 91 d.mozer@mozer.be

StructuUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Dimitri Mozer General Manager

Marc Nahon Sales manager

Olivier Mozer Manager

Vestigingen/België Mozer Antwerp - Brussels - Liège

Werknemers Aantal personen: 80 Jaar van oprichting: 1945

Inleiding

Diensten

In 1945 werd de groep Mozer opgericht. Mettertijd specialiseerde de groep zich in drie activiteitengebieden: de verhuizing van bedrijven en administraties, internationale verhuizingen en de logistiek van gevoelige apparatuur. De geschiedenis van de groep begint kort na de tweede wereldoorlog, wanneer Valentin Mozer een bestelwagen koopt en zich eerst toelegt op lokale en later nationale privé-verhuizingen. Mettertijd breidt het klantenbestand zich uit, er worden vrachtwagens aangekocht en chauffeurs aangeworven. In het begin van de jaren 70 wordt de firma Mozer opgericht. Naast privé-verhuizingen specialiseert het bedrijf zich in het vervoer van fragiele apparatuur (computers, medische apparatuur,…).

In de jaren 80, voor de grote doorbraak van de verhuissector, wordt in Brussel een tweede kantoor opgericht, gespecialiseerd in kantoorverhuizingen.

In de jaren 90 breidt de groep verder uit; het kantoor dat wordt geopend in Herstal houdt zich specifiek bezig met het verpakken van fragiele apparatuur.

Vandaag heeft Mozer drie kantoren in België: éen in Brussel, éen in Antwerpen en éen in Luik, die gespecialiseerd zijn in het vervoer van fragiele machines naar de Oostbloklanden. Mozer is partner van banken en verzekeringmaatschappijen, van multinationale en instellingen.

• • • • •

•

Nationale en internationale verhuizingen Kantoorverhuizingen Archiefbeheer Opslag Logistiek van materiaal met hoge toevoegde waarde - kunstwerken en breekbare materialen Installatie en configuratie van high-tech apparatuur bij de klant

Nieuwigheden Om beter onze klanten te kunnen bedienen schakelde Mozer International recent over op een WMS (Warehouse Management System) dat het opslagbeheer op de vershillende sites optimaliseert.

Dit zeer toegankelijke systeem geeft onze klanten de mogelijkheid om op elk moment hun stock ( foto, beschrijving, staat, …) te bekijken door zich in te loggen op een veilige webpagina. Het WMS houdt automatisch de hoeveelheden van ieder product op stock minitieus bij en laat zien waar het is opgeslagen zodat alle veranderingen nauwgezet en dagelijks kunnen worden gevolgd. Vanuit deze pagina kan de klant trouwens rechtstreeks al zijn transportbestellingen plaatsen.

Referenties BNP Parisbas Fortis, NCR, Roche diagnostics, Océ, Fluxys, Diebold, Yara, Umicore, Securex, Ulg, Vincotte, Tractebel, Mobistar, GE, Essilor …

Leverancier van de meeste multinationals in België en erkend leverancier door de Belgische instanties.

Profacility GUIDE 2014 113

company profile

PANISOL BVBA/SPRL Ijzerlaan 48 - BE-2060 Antwerpen TEL 0032 (0)3 231 20 01 FAX 0032 (0)3 232 38 82 info@panisol.be www.panisol.be

Contact Thierry De Coninck Zaakvoerder TEL 0032 (0)475 42 87 69 thierry.de.coninck@panisol.be

Structuur Management Thierry De Coninck Zaakvoerder

Vestiging / België Panisol - 2060 Antwerpen

Vestiging / Internationaal Spacing - Frankrijk

Werknemers Aantal personen: 26 Jaar van oprichting: 1965

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding Panisol is gegroeid uit een plaatsingsbedrijf van verlaagde plafonds dat in 1965 werd opgericht, en is zich geleidelijk aan gaan specialiseren in demonteerbare scheidingswanden. Voor deze scheidingswanden maken wij gebruik van eigen matrijzen voor zowel de verschillende aluminiumprofielen als voor de stalen profielen.

Door onze grote voorraad, gehouden in Antwerpen, kunnen wij op een relatief korte termijn de meest uiteenlopende projecten aanvatten. Een stevige reputatie als kwaliteitsmerk kan gegarandeerd worden aan de hand van de nodige testrapporten en een eindeloze lijst aan tevreden klanten. De plaatsing van deze scheidingswanden gebeurt door onze eigen ervaren montageploegen die daartoe uitgerust zijn met alle nodige materieel. Panisol is sinds 1999 VCA gecertifieerd (Veiligheid, gezondheid en milieu Checklist Aannemers), een bewijs dat wij ook op dit gebied volledig voldoen aan de hedendaagse normen.

Onze service in vier stappen: • een van onze medewerkers komt ter plaatse om de situatie te bekijken en advies te verstrekken • aan de hand van de opmeting krijgt u van ons een vrijblijvend voorstelplan en een gedetailleerde offerte voor uw project • nadat wij uw bestelling hebben ontvangen word een duidelijke aanvangsdatum, uitvoeringstermijn en planning besproken en worden alle materialen in ons atelier nauwkeurig voorbereid • een ervaren montageploeg komt ter plaatse om de scheidingswanden op een perfecte manier te installeren De activiteiten van Panisol situeren zich voornamelijk in de afwerkingssector van alle niet-residentiële gebouwen en omvatten naast het plaatsen van scheidingswanden ook allerhande binnenafwerkingen zoals verlaagde plafonds, gipswanden,... Daarnaast kunnen wij ook instaan voor de realisatie van volledige kantoorinrichtingen met elektra en data, vloerbekleding, verlichting, schilderwerken, ...

Panisol heeft gekozen om aan te sluiten en te integreren in het Spacing-netwerk. Waarom? Spacing

114 Profacility GUIDE 2014

is een groep van bedrijven die allemaal werkzaam zijn in de sector van de kantoorinrichting. Hierdoor wordt het mogelijk om de competenties en de informaties tussen de verschillende bedrijven te optimaliseren.

Hierdoor kunnen wij een oplossing bieden voor alle werkzaamheden met betrekking tot uw kantoorinrichting. Hierdoor kunnen wij een antwoord geven op al de vragen die u heeft in verband met de inrichting van uw kantoren, zowel in Benelux als in Frankrijk.

Producten • • • •

Scheidingswanden type Classic Scheidingswanden type COLD Scheidingswanden SP83 .BOX

Diensten Onze eigen studiedienst tekent voor u vrijblijvend, op CAD-systeem, een inplantingsvoorstel voor wanden en plafonds. Aan de hand van dit voorstelplan word een duidelijke en overzichtelijke offerte gemaakt met vermelding van basisprijzen en mogelijke opties.

Door onze jarenlange ervaring kunnen wij u gemakkelijk adviseren op het gebied van het toe te passen wandtype. Ook voor wat betreft de gewenste uitvoering, de technische- en akoestische prestaties en mogelijkheden kunnen onze ervaren medewerkers u bijstaan in de te maken keuzes. De verzorgde uitvoering en plaatsing van onze scheidingswanden gebeurt door eigen montageploegen die een volledig uitgeruste camionette ter beschikking hebben.

Twee ervaren werfleiders zorgen voor een perfecte planning, assistentie op de werf en kwaliteitscontrole tijdens en na de werken. Ook na plaatsing kan u bij Panisol genieten van een uitstekende “dienst na verkoop”.

Nieuwigheden .BOX creatieve oplossing voor individuele werkruimte

Referenties De volledige referentielijst kan op onze website geraadpleegd worden.

company profile

L.O.G BVBA/SPRL Gerijstraat 21-23 - BE-1190 Brussel - Vorst TEL 0032 (0)2 512 21 10 FAX 0032 (0)2 503 34 16 info@log.be www.log.be

Contact Patricia De Sutter Coordination Sales & Marketing TEL 0032 (0)2 340 29 76 info@log.be

Structuur Management

Profiel van het bedrijf Inleiding L.O.G is gespecialiseerd in de inplanting, de inrichting en het optimaliseren van werkruimtes.

Vanaf de behoefteanalyse, het ontwerpen of het realiseren van inrichtingsprojecten tot het volledige beheer van de inrichtingen en de bewegingen, beantwoordt L.O.G aan de flexibiliteitsbehoeften van het bedrijf.

Producten

Patrick Dubois CEO - Afgevaardigd Bestuurder Benoît Detroz CFO - Afgevaardigd Bestuurder

Werknemers

Aantal personen : 26 Jaar van oprichting : 2000

Omzet

2010: 2 102 000 € 2011: 2.400.000 € 2012: 2.300.000 €

L.O.G ondersteunt zijn klanten bij de uitvoering van veranderingsprojecten waarbij de inrichting van de kantoren en de optimale bezetting (gebruik) van de werkplekken betrokken zijn en helpt zo bij de realisatie van de gestelde objectieven op vlak van concurrentievermogen en imago.

L.O.G zet de objectieven om in 6 dimensies: • Kosten & doeltreffendheid, • Welzijn • Flexibiliteit, • Duurzaamheid, • Reglementering, • Imago L.O.G beperkt de risico’s verbonden aan de realisatie van dergelijke projecten door : • Beslissingsbeheer (“Governance”), • Gestructureerde Werkwijze, • Communicatie, • Onze Competentie & Ervaring, • Computertoepassingen als “werktuigen”.

Diensten 1 : STUDIES • Studie en Dossier Ontwerp : Omschrijft de verwachtingen, de hypotheses, de risico’s, de winsten, de budgetten van het project. Omschrijft het “WAT”: - Space & Occupancy Planning, - Space & Interior Design, - Dossier “Technische Specificaties”, - Dossier “Administratieve Machtigingen”.

- Dossier “Organisatie” (Planningen).

- Dossier Uitvoering : o.a. Identifieren van

ondernemingen en validaties plans - Dossier Beslissingsbeheer : beschrijft de

procedures en regels van de klant 2 : OPVOLGING KANTOORINRICHTING De opstart, de coördinatie en de opvolging van de werken conform de relevante Dossiers (resultaten van de Studies).

3 : COORDINATIE VERHUIZING CDe opstart, de coördinatie en de opvolging van de verhuizing, conform de relevante Dossiers (resultaten van de Studies).

4 : SERVICE OCTROI De dienst “Beheer Toewijzingen” laat de klant toe om bijvoorbeeld: • Personen en uitrustingen te lokaliseren en te vinden, • Beschikbaarheid te garanderen van een werkplek of een uitrusting, • Kosten toe te kennen • De informaties worden geregistreerd, gepubliceerd en verspreid in de aangepaste vormen (plannen, signalering, inventarissen, databases, ...) aan de departementen die hieraan behoefte aan hebben Deze Diensten worden ondersteund door: • Project Management • Program Management • Communicatie en Change Management • Quality Assurance & Improvements • IT integratie

Nieuwigheden Verkennende Studie : geeft aan welke de rendabelste piste is, op basis van een korte analyse van de verzamelde situate en de bedrijfsobjectieven Help bij de beslissingsname over het al dan niet realiseren van een bepaald project.

Profacility GUIDE 2014 115

company profile

PAN-ALL NV/SA Industriezone Diebeke 13 BE-9500 Geraardsbergen TEL 0032 (0)54 41 24 71 FAX 0032 (0)54 41 85 06 info@pan-all.be www.pan-all.be

Contact Geoffrey HOOGHUYS Gedelegeerd Bestuurder TEL 0032 (0)54 41 24 71 geoffrey.hooghuys@pan-all.be

Structuur Management Fernand HOOGHUYS Gedelegeerd bestuurder Geoffrey HOOGHUYS Gedelegeerd bestuurder

Werknemers Aantal personen: 62 Jaar van oprichting: 1977

Omzet 2010: 10.000.000,00 € 2011: 12.000.000,00 € 2012: 12.000.000,00 €

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Nieuwigheden

Pan-All, the Flush Partition Factory, ontwerpt, vervaardigt en plaatst Flush systeemwanden. Daarnaast vervaardigt Pan-All eveneens kasten en maatwerk en is het bedrijf ook actief als aannemer voor de volledige binnenafwerking van kantoren.

Flush-Clips: een budgetvriendelijke wand voor zeer korte leveringstermijnen.

Producten • Flush-Line: De standaard binnen ons gamma systeemwanden (Rf-00, Rf-30, Rf-60) akoestische waarde van 47 tot 54dB Rw. Rechte hoeken.

Strakke lijnen. Terugliggende voegen.

• Flush-Design: Deze systeemwand bezorgt uw kantoren niet alleen een zakelijke elegantie maar garandeert u tevens de nodige privacy dankzij zeer hoge akoestische prestaties (beglaasd tot 49dB Rw).

Gekleefd glas. Verborgen scharnieren. Deuren met dubbel gekleefd glas.

• Flush-One en Flush-Two: Systeemwand op basis van naadloos glas. Een bijna onzichtbaar profiel zorgt voor vrijwel naadloze voegen tussen de onderlinge glaspanelen. Minimalisme en transparantie.

Referenties Het klantenbestand van Pan-All gaat van nationale overheidsinstellingen, over diverse Europese instanties, tot KMO’s en multinationals, dit zowel in binnen- als buitenland.

2013: L’OREAL Hoofdzetel Parijs 3.000m² Flush systeemwanden, AG INSURANCE 5.000m² Flush systeemwanden en verlaagde plafonds 2012: ING 2.000m² Flush systeemwanden 2011: 10.000m² systeemwanden voor BNP Paribas Fortis 2009: Place Vendôme in Parijs 3.000m² Flush wanden 2008: Microsoft, Arcelor Mittal, Finance Tower (Brussel) 20.000m² systeemwanden, Europese Commissie 35.000m² systeemwanden, Euroblok II (Brussel Zuid) 50.000m² Flush systeemwanden, ABN-AMRO, Ikea, Colruyt, Delta Lloyd, VRT, RTBF, NMBS, LCM, B-POST, KUL, UZ Leuven, Eandis,...

Meer referenties en foto’s op www.pan-all.be

Flush-Creation: Kasten, balies en kwalitatief maatwerk.

Diensten In ons gamma Flush systeemwanden hebt u de keuze uit een ruim assortiment kleuren en afwerkingen en dit aan de scherpste prijzen. Pan-All is ermee vertrouwd om te springen met zeer korte leveringstermijnen en staat borg voor een onberispelijke montage.

116 Profacility GUIDE 2014

company profile

PROCOS GROUP Jan Blockxstraat 1 - BE-2018 Antwerpen TEL 0032 (0)3 242 94 60 FAX 0032 (0)3 248 73 58 procos@procosgroup.com www.procosgroup.com

Contact Jos DUCHAMPS Gedelegeerd Bestuurder TEL 0032 (0)3 242 94 60 procos@procosgroup.com

Structuur Management Jos DUCHAMPS Gedelegeerd Bestuurder Wim VAN HOVE Gedelegeerd Bestuurder

Vestigingen/Internationaal PROCOS Portugal - Lissabon PROCOS Nederland - Arnhem PROCOS Luxembourg - Luxembourg

Werknemers Aantal personen: 30 Jaar van oprichting: 1990

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding PROCOS Group is een onafhankelijk consultant in bedrijfshuisvesting die in de domeinen “Space” en “Software” diensten en producten aanbiedt.

Space Wij adviseren onze klanten bij het beter afstemmen van de huisvesting op de behoeften van hun medewerkers en de noden van de organisatie.

De werkomgeving integreert zich in de visie van de organisatie, zowel voor het individu als voor de volledige groep.

De PROCOS teams zijn experts in het creëren van ideale oplossingen voor complexe projecten tijdens de plannings- en inrichtingsfase en de exploitatiefase.

Software De software tools en systemen die PROCOS ontwikkelt en implementeert, bieden ondersteuning bij grote en complexe projecten. Hierbij richten we ons op het managen van de processen en de documentenstromen. Web- en mobiele toepassingen zijn hierbij de norm.

PROCOS Group is business partner van ARCHIBUS, wereldwijd marktleider in FMIS. Deze softwaretool helpt de facilities manager en de volledige organisatie bij het beheer van alle facilitaire processen en informatie.

Diensten Onze Space diensten zijn : • Advies bij strategische huisvestingsplanning • Opmaken van een programma van eisen

•

• • • • •

Ontwikkelen en implementeren van de “New World of Work” Space Planning Interior Design Relocation Management Project Management Advies in Facilities Management

Onze Software tools zijn : • Project Library: beheer van projectinformatie • Multi Project Manager: project management van grote aantallen gelijktijdige projecten • Move Manager: planning van verhuisbewegingen • ARCHIBUS: Facilities Management Informatie Systeem

Referenties Acerta l AG Insurance l Air Liquide l AXA Real Estate l Bain & Cy l BNP Paribas Fortis l bPost I CBRE l CM l Concentra l Corda Campus Hasselt I DEXIA l EDF-Luminus l Ericsson l Ernst&Young I FOD Economie l Generali l Gimv l Gemeenschapsonderwijs l Huis van de Arbeid l ING Real Estate l IPG l Johnson&Johnson l KBC l Kind en Gezin l KMDA l KPMG l Leasinvest l Le Figaro l Liberty Global l Manpower l Master Blenders l Mediafin l Merck Sharp & Dohme l MSD l Nestlé I NMBS l Philips België, Nederland, Portugal, Duitsland, Israel l Portugal Telecom l Project² l Regie der gebouwen l Sabam l SAP l Scholen van Morgen l Seco l Securitas l Stad Antwerpen I SUN Microsystems l Telindus Belgacom ICT l TPVision I Turk Telekom l UPC l Verizon l Vlaamse Overheid I VKW l VRT

Profacility GUIDE 2014 117

company profile

SEDUS STOLL Korte Massemensesteenweg 58-7 BE-9230 Wetteren TEL 0032 (0)9 369 96 14 FAX 0032 (0)9 368 19 82 info.be@sedus.com www.sedus.com

Contact Erik De keersmaecker General Manager TEL 0032 (0)9 369 96 14 erikdekeersmaecker@sedus.be

Structuur Management Erik De keersmaecker Country Manager Els Vanderhaegen Sales Advisor Brabant en Antwerpen Claudine Seutin Sales Advisor Wallonië en Luxemburg Guy Rubbrecht Sales Advisor Vlaanderen Koen Cobben Key Account Manager

Vestiging/België Sedus Stoll BVBA - Wetteren

Vestiging/Internationaal Sedus Stoll AG - Waldshut - Duitsland Sedus Stoll S.A.R.L - Parijs - Frankrijk Sedus Stoll B.V. - Zoetermeer - Nederland Sedus Stoll Ltd - London - Groot-Brittannië Sedus Stoll S.A - Madrid - Spanje Sedus Stoll - Oostenrijk Sedus Stoll - Dubai Sedus Stoll - Milaan - Italië

Werknemers Aantal personen: 876 Jaar van oprichting: 1871

Omzet 2010: 152.340.000 € 2011: 159.200.000 €

118 Profacility GUIDE 2014

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Diensten

Al sinds de jaren 30 is Sedus een specialist in ergonomische kantoorstoelen. Met een gamma van niet minder dan negen actuele stoelenfamilies is Sedus één van de breedste aanbieders in dit materiaal. Kwaliteit, ergonomie en esthetiek zijn de drie pijlers van onze filosofie. Stoelen die er goed uitzien, voortreffelijk zitten en die dat ook binnen tien jaar nog doen, is onze specialiteit en met fabrieken in Duitsland (moederbedrijf), Italië, Frankrijk, Oostenrijk en het Verenigd Koninkrijk is het ook één van de grootste Europese aanbieders. Met 900 werknemers en een omzet van 159 miljoen euro is het Sedus concern toonangevend geworden. In 2002 nam Sedus ook Gesika over, een producent van kantoormeubelen. Vanaf januari 2005 verdeelt Sedus België ook deze producten.

Sedus heeft een dertigtal voortverkopers in Belgïe en Luxemburg die ons actief vertegenwoordigen.

Voor specifieke technische vragen rond onze producten kunt u terecht bij onze diensten in Wetteren. Adressen van voortverkopers kunt u op hetzelfde adres bekomen.

Producten • • • • • • •

Ergonomische kantoorstoelen Vergaderstoelen Flexibele vergadertafels Meubilair voor ontvangstruimtes, cafetaria enz.

Kantoortafels, containers en kasten Ontvangstbalies Akoestische panelen

Referenties NMBS/SNCB, Brussel InBev (Interbrew), Leuven, Jupille / VT4, Diegem / TMVW, Gent / Fortis Lease, Brussel / Rode Kruis, Mechelen / Selor, Brussel / Komatsu Europe, Vilvoorde / Boerenbond, Leuven / Stad Gent / SN Brussels Airways / Delta Lloyd / Truvo, Antwerpen / Le Soir, Brussel / Umicore, Brussel / Arcelor, Luxembourg et Flémalles / Vedior, Brussel / Group S, Brussel / AC Zoersel / AC Putte / AC Herent / Commune de Wanze / Deloitte Luxumbourg / Université de Luxembourg / CAW De Mandel, Roeselare / BMW Belgium / Facilicom, Antwerpen / Galloo, Menen / Moore Stephens Verschelden, Antwerpen / UZ Gent / Vlaamse Gemeenschap / Federaal Aankoopbureau / Gates Europe, Aalst / Quick Restaurants, Antwerpen

company profile

ROSESTUDIO BVBA/SPRL Sint-Jorisstraat, 97 - BE-1050 Brussel TEL 0032 (0)2 8504074 info@rosestudio.eu www.rosestudio.eu

Contact Julie van de Put Owner, Creative Partner & Project Coordinator TEL 0032 (0)479 76 65 26 julie.vandeput@rosestudio.eu

Structuur Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF

Julie van de Put Owner, Creative Partner & Project Coordinator Robert Bockowski Owner, Senior Designer & Project Manager

Werknemers Aantal personen: 6 Jaar van oprichting: 2007

Omzet 2010: 285.757,81 € 2011: 350.556,78 € 2012: 688.547,89 €

Inleiding

Nieuwigheden

ROSESTUDIO is van mening dat ruimtes betekenisvol moeten zijn, zowel voor de onderneming als voor de mensen die er werken. Met de inrichting van warme, aangename designomgevingen, biedt het architetenbureau bedrifsleiders en HR verantwoordelijken dan ook krachtige middeleb om werknemers te mobiliseren voor de waarden van de onderneming, om ze aan de ondernemngen te bonden en om mieuwe werknemers aan te trekken.

Deze nieuwe wind op het gebied van design en conceptualisering van kantoorruimtes ging niet onopgemerkt voorbij en ROSESTUDIO won dit jaar twee opeenvolgende openbare aanbestedingen. De eerste is een ondersteuningsopdracht met betrekking tot de interieurarchitectuur van de toekomstige hoofdkantoren van Leefmilieu Brussel (BIM) en de uitwerking van een sterke identiteit voor zijn ruimtes, een specifi eke ‘look & feel’. Het nieuwe BIM-gebouw wordt momenteel gebouwd op de site van Tour & Taxis in Brussel. Het emblematische gebouw met zeven verdiepingen wordt een van de grootste passieve gebouwen van Europa. Op een oppervlakte van bijna 18.000 vierkante meter zal het binnenkort plaats bieden aan zo’n 550 werknemers

Diensten Multidisciplinaire benadering: • conceptualisering van de ruimte tot de uitvoering en realisatie van de werken.

• ruimetelijke planning visualiseerbaar in 3D plannen • vernieuwend design • branding die de identiteit van de onderneming verstrekt • begeleiding en communicatie met betrekking tot de organisationele wijzigingen en sturen van het project van A tot Z • perfect beheersing van de kosten • eigen productieatelier

Eind juni won ROSESTUDIO ook al een aanbesteding van de RTBF voor diverse opdrachten inzake interieurarchitectuur, inrichting en decoratie voor bepaalde ruimte van de RTBF-kantoren in Luik, Bergen en Brussel.

Referenties AG Real Estate l Banimmo l CBL ACP l Ceps l EUCEB l Euler Hermes North Europe l Gaia l GIZ Brussels l GSMA l ILGA Europe l JCX l JPI Oceans l Louise 304 l Oli-b l Roba l Rosy l The North Plaza l Volver l

Profacility GUIDE 2014 119

company profile

SCA HYGIENE PRODUCTS NV/SA Culliganlaan 1D - BE-1831 Diegem TEL 0032 2 766 05 30 FAX 00 800 95 74 25 40 info@tork.be www.tork.be

Contact Jutta BOONE Jr. Product & Market Manager Benelux TEL 0032 (2)766 05 34 jutta.boone@sca.com

Vestiging/België SCA Hygiene Products - Diegem

Vestiging/Internationaal SCA Hygiene Products - België

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding Tork®, het toonaangevende merk in Europa op het gebied van professioneel hygiënepapier, werd versterkt met het Lotus Professional merk en is nu de duidelijke leider op de Europese markt. Er worden daardoor nog meer hygiëneoplossingen aangeboden.

Via ons netwerk van distributiepartners zullen wij onze klanten het meest complete productassortiment aanbieden alsook de beste professionele service en innovaties voor de toekomst.

Producten Over Tork® Het merk Tork omvat een volledig assortiment producten en diensten op het gebied van hygiëne en reiniging voor de horecasector, de gezondheidssector alsook voor voedingsindustrie, kantoren, scholen en de industriële sector. Tot de producten behoren dispensers, papieren handdoeken, toiletpapier, zeep, servetten, industriële poetsrollen en keukenpapier.

Door ervaring op het gebied van hygiëne, functioneel design en duurzaamheid is Tork marktleider in Europa geworden. Tork is een wereldwijd merk van SCA en een betrokken partner voor klanten in meer dan 80 landen. Het actuele nieuws en de innovaties van Tork vindt u onder www.tork.nl / www.tork.be.

Svenska Cellulosa Aktiebolaget SCA SCA is een internationaal hygiëne- en bosbedrijf, dat producten voor persoonlijke verzorging, tissue en bosproducten ontwikkelt en produceert. SCA producten worden verkocht in meer dan 100 landen.

SCA heeft veel bekende merken, waaronder de wereldwijde merken TENA en Tork en regionaal Lotus, Libresse, Tempo en Libero. Als Europa’s grootste particuliere boseigenaar, legt SCA een bijzondere nadruk op duurzaam bosbeheer. De SCA Groep heeft ongeveer 36.000 medewerkers en de verkoop in 2012 bedroeg 9.8 miljard EURO. SCA is opgericht in 1929, heeft zijn hoofdkwartier in Stockholm Zweden en is genoteerd op de NASDAQ OMX Stockholm. Voor meer informatie, bezoek www.sca.com.

120 Profacility GUIDE 2014

Duurzaamheid SCA levert duurzame oplossingen met toegevoegde waarde voor onze klanten op basis van veilige, duurzame en milieuvriendelijke inkoop, productie en ontwikkeling. SCA wordt wereldwijd erkend door derden voor haar duurzame activiteiten. In 2012, ontving SCA door het Büro des Deutschen Nachhaltigkeitspreises de onderscheiding tot een van de drie meest duurzame Duitse ondernemingen te behoren.

SCA werd opnieuw door het Ethisphere Institute in de lijst van “World’s most Ethical Companies” geplaatst, ontving de duurzaamheidsprijs “Het Groene Lint” en wordt vermeld in de Dow Jones Sustainability Europe Index 2012. In 2011, ontving SCA de Energy Efficiency Award van de Deutsche Energie-Agentur GmbH (dena) en werd opnieuw vermeld in de WWF Environmental Paper Company Index 2011.

Nieuwigheden Inspireer en motiveer met de App - Ella’s Handen Het kan lastig zijn om je kind te leren zijn of haar handen goed te wassen. Om kinderen te motiveren en te inspireren om hun handen te wassen, hebben we de app ‘Ella’s Handen Wassen Avontuur’ ontwikkeld. Een app die helpt om kinderen op een leuke en pedagogische manier te leren hoe, wanneer en waarom ze hun handen moeten wassen.

Onze nieuwe app is ontwikkeld voor zowel iOS- als Android-tablets.

Referenties Of u nu een Facility Manager of schoonmaker bent, Tork probeert uw leven eenvoudiger te maken door slimme en efficiënte oplossingen aan te bieden. Op deze pagina’s kunt u bruikbare informatie vinden waar u in uw dagelijks werkzaamheden van kunt profiteren. http://www.du.tork.be/Waarom-Tork/ Schoonmaakpersoneel/

company profile

SODEXO BELGIUM NV/SA Charles Lemairestraat 1 - BE-1160 Brussel TEL 0032 (0)2 679 12 11 FAX 0032 (0)2 679 14 56 reception@sodexo.com www.sodexo.com

Contact Anne De Rede Project Management Assistant TEL 0032 (0)2 679 11 39 QoL.Platform.Desk@sodexo.com

Structuur Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding ‘Making every day a better day’ Missie Als specialist in Dagelijkse Levenskwaliteit is het onze missie om uw leef-, werk-, zorg- en leeromgeving te ontwerpen, in te richten, te beheren en te onderhouden.

De globale serviceoplossingen die onze teams van experts voor u ontworpen hebben, zijn gebaseerd op een strategische samenwerking. Ze vormen een toegevoegde waarde en dragen duurzaam bij tot uw prestaties, uw efficiëntie en het welzijn van iedereen in uw omgeving.

Diensten Pierre-Alain Scharff Sr Vice President - Corporate Services

Albert Cohen QoL Services Sales Director

Carine De Strooper QoL Services Platform Director

Vestiging/België Altys, Sodexo IFM Technical Services Bevrijdingslaan 8 - 1932 Sint-Stevens-Woluwe 5 continenten, 80 landen, 34.300 sites

Werknemers Aantal personen: 4000 Jaar van oprichting: 1971 in België

Omzet 2012: Belux 465.000.000 €

Diensten en sturing Gaande van het ontwerp tot het dagelijkse beheer van de diensten begeleiden, vereenvoudigen en harmoniseren we de diensten en prestatie-indicatoren en maken we ze toegankelijk. We bevorderen de vooruitgang en de continue optimalisering van de diensten en kosten.

Bij Sodexo maken we van uw facilitaire diensten een aanvullend strategisch middel om de realisatie van uw doelstellingen te maximaliseren en een boost te geven.

Voor de uitvoering van de diensten, de installatie van de tactische hulpmiddelen en de strategische begeleiding passen we een methodologie toe op basis van ‘Operational Excellence’.

Operationele Excellentie is een filosofie die leidt tot de continue verbetering van de prestaties en van de relaties met de nadruk op: • de noden van interne en externe klanten • de responsabilisering van de medewerkers • de optimalisatie van ieders activiteiten Onze oplossingen worden aangepast aan uw strategische prioriteiten en bieden een brede waaier van diensten: • Receptie & Onthaal • Meeting Room Services • Administratie en Postbedeling • Hygiëne en Cleaning • Tuinonderhoud • Interieurbeplanting • Afvalbeheer • Directierestaurants • Catering • Vending • Shops • Multitechnieken • Onderhoud van laboratoriuminstrumenten • Motivation Solutions: Lunch Pass, Cadeau Pass, Sodexo Card • Verhuis en Ruimtebeheer

Door ons ook het sturen van al deze gegroepeerde diensten toe te vertrouwen, zullen we: • uw operationele flexibiliteit versterken, • uw administratief en beheerssysteem vereenvoudigen, • uw zichtbaarheid op het gebied van management vergroten, • uw kostencontrole verbeteren En u zult toegang hebben tot de knowhow van onze deskundigen en projectleiders op dit gebied.

Methodologie We analyseren uw omgeving, activiteiten, cultuur en specifieke kenmerken om deze ten volle te begrijpen.

Uw strategische uitdagingen vormen de kern van ons voorstel en de basis van onze globale serviceoplossing.

Onze methodologie garandeert u transparantie en controle in elke fase van het veranderingsproces, van een vrijblijvende diagnose van niveau 1 en de uitwerking van een nieuw, innoverend model dat aangepast is aan de verwachtingen en eisen van uw core business, tot de operationele uitvoering.

Sodexo, een bedrijf met maatschappelijke verantwoordelijkheid.

• Het project STOP Hunger om hongersnood en ondervoeding wereldwijd te bestrijden • Charter voor Diversiteit • Lid van Business & Society • Ons plan voor duurzaam ondernemen: het Better Tomorrow Plan Om aan uw omgeving en verwachtingen te beantwoorden, streeft Sodexo ernaar om een wereld van verschil te creëren en de activiteiten te laten verlopen naargelang de eisen van uw onderneming.

Onze waarden: • Zin voor dienstverlening • Zin voor vooruitgang • Team spirit Onze ethische principes: • Loyaliteit • Respect voor de mens • Transparantie • Weigering om deel te nemen aan corrupte praktijken en oneerlijke concurrentie

Referenties Referenties en presentatie op eenvoudig verzoek (anne.derede@sodexo.com).

Voor meer informatie: www.sodexo.com

Profacility GUIDE 2014 121

company profile

POTIEZ-DEMAN NV Bazellaan 8 - 1140 Brussel TEL 0032 (0)2 344 77 44 FAX 0032 (0)2 526 19 98 bcampi@potiez-deman.be www.potiez-deman.be

Contact Ingrid Coppens TEL 0032 (0)473 115 886 icoppens@potiez-deman.be

Structuur Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF

Luc CHRISTIAENS Gedelegeerd Bestuurder

Bart CAMPI Commercieel Directeur

Ingrid Coppens Sales Assistant

Dorothy ARTS Assistant to the Manager

Vestigingen / België Anderlecht Brussel Drogenbos

Werknemers Aantal personen: 85 Jaar van oprichting: 1986

122 Profacility GUIDE 2014

Inleiding

Nieuwigheden

POTIEZ-DEMAN is een jong en dynamisch verhuisbedrijf dat de laatste jaren een enorme groei kende, in het bijzonder op het gebied van kantoorverhuizingen. Dankzij ons enthousiasme en familiaal karakter kunnen wij een bevoorrecht en persoonlijk contact met onze klanten opbouwen.

POTIEZ-DEMAN verhuurt ook containers voor de ophaling van grofvuil. Wij kunnen kantoormeubilair, hout, karton, gemengd afval, metaal en plastic komen ophalen met containers van 8 m³ tot 30 m³.

Meer info: container@potiez-deman.be

POTIEZ-DEMAN mag beschouwd worden als één van de belangrijkste spelers in het segment van projectverhuizingen.

Europees Parlement, Europese Commissie, Europese Raad, FOD Financiën, Dienst Vreemdelingenzaken, RICOH, Groep S, Federale Politie, bpost, Petercam, BLOSO, KBC, AON, Distrigas, Arval, Adecco

POTIEZ-DEMAN biedt voortaan nieuwe diensten voor bedrijven aan. Dankzij zijn jarenlange ervaring ontstaat er een echt partnerschap, waaruit een langdurige samenwerking voortvloeit. We spreken hier over een ‘kaderovereenkomst’.

Strevend naar constante evolutie, beheerst POTIEZDEMAN de voornaamste middelen voor kwaliteitsbeheer: de analyse van processen en de middelen voor probleemoplossing. “We move solutions”

Diensten • • • •

• • • •

Verhuizing van kantoren Verhuizing en binneninrichting Verhuizing van informaticaruimtes Verhuizing en opslag van archieven en bibliotheken Meubelbewaring en stockbeheer Nationale en internationale privéverhuizingen Logistiek en distributie Monteren van meubilair

Referenties

company profile

SUNSWITCH NV/SA Avenue Jean Monnet 1 BE-1348 Louvain-La-Neuve TEL 0032 010 47 12 71 FAX 0032 010 24 56 93 info@sunswitch.be www.sunswitch.be

Contact Benoit De Smedt Sr Business Development Mger Industrial Projects TEL 0032 (0)470 17 27 26 bdesmedt@sunswitch.be

Structuur Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF

Jérôme Kervyn de Meerendré CEO

Vestiging / België Greenwatch - 1348 Louvain-La-Neuve

Werknemers Aantal personen: 95 Jaar van oprichting: 2007

Omzet 2010: 16.508.638,00 € 2011: 29.828.396,00 € 2012: 32.645.139,00 €

Inleiding

Producten

SunSwitch is een Belgisch bedrijf dat gespecialiseerd is in de analyse van fotovoltaïsche oplossingen. Wij voeren haalbaarheidsstudies en rentabiliteitsanalyses uit en installeren fotovoltaïsche systemen van superieure kwaliteit.

Fotovoltaïsche installaties voor bedrijven en besturen op alle dragende constructies: platte daken, schuine daken, trapeziumvormige platen, op de grond, zonvolgers, carports,...

SunSwitch werd in 2007 opgericht door Jérôme Kervyn en is een van de eerste Belgische ondernemingen die de uitdaging van de hernieuwbare energie aangingen.

Met meer dan 100 referenties in de industriële sector is SunSwitch dé specialist voor de analyse, uitvoering en follow-up van industriële fotovoltaïsche installaties met groot vermogen.

Vandaag telt het bedrijf bijna 95 medewerkers en beschikt het over zijn eigen teams van installateurs.

GreenWatch, een zusteronderneming van SunSwitch, vult de expertise van SunSwitch aan en biedt systemen voor de monitoring op afstand van fotovoltaïsche oplossingen aan.

Onze favoriete merken: PowerOne, SMA, Yingli, Isofoton en SunPower.

Diensten End-to-end project management: • Engineering • Financiering (Enelys derde investeerder/leasing) • Installatie (PV Quest-gecertificeerde kwaliteit) • Monitoring • Maintenance

Nieuwigheden SunSwitch adviseert zijn klanten over dakafdichting in het kader van zijn samenwerking met DERBIGUM.

Referenties Sunswitch realisaties: Enelys, Thomas & Piron, Mobistar, Perfecty, Duferco, Vanderperren, Weerts, Fernand Georges, Pfizer, UCB, Cora, Champion, Carrefour Market, AD Delhaize, Exki…

Profacility GUIDE 2014 123

company profile

TRAJECT NV/SA Maria Hendrikaplein 65C - BE-9000 Gent TEL 0032 (0)9 242 32 80 FAX 0032 (0)9 242 32 29 traject@traject.be www.traject.be

Contact Sabine LAUWAERT Office Manager TEL 0032 (0)9 242 32 80 sla@traject.be

Structuur Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF

Bart DESMEDT Delegate Manager

Vestigingen/België Traject Gent - Maria Hendrikaplein 65 C 9000 Gent Traject Brussel - Theresianenstraat 7 1000 Brussel

Werknemers Aantal personen: 12 Jaar van oprichting: 1992

Omzet 2010: 974.830 € 2011: 1.382.270 € 2012: 1.201.769 €

124 Profacility GUIDE 2014

Inleiding

Nieuwigheden

Het beheer van de personenmobiliteit en het goederenverkeer maken onlosmakelijk deel uit van het Facility Management. Bij de keuze en inrichting van een vestiging komen bereikbaarheid en parkeermogelijkheden aan bod. Het beheer van een bedrijfsvloot is vaak ook een taak voor de Facility Manager. Toch is deze niet altijd specialist in mobiliteit en verkeer. Daarvoor is er Traject, sinds 1992 de specialist in België inzake management van verkeer en mobiliteit bij bedrijven. Traject biedt een doelgerichte benadering: vanuit de specifieke bedrijfssituatie of -cultuur, de targets van de opdrachtgever, de verplaatsingsbehoeften van personeel, bezoekers en leveranciers.

• Nieuwe methode voor de vergelijking van sites op basis van reistijden (auto, openbaar vervoer) voor het personeel, in het kader van uw locatiekeuze.

Diensten Een planmatige aanpak van het verkeer van personen en goederen in en om een bedrijf: • bedrijfsvervoerplan • verhuisplan • locatiekeuze-advies • mobiliteitseffectenrapport Expertadvies bij het realiseren en opvolgen van verkeers- en mobiliteitsmaatregelen: • parkingbeleid • optimaliseren dienstverplaatsingen, wagenpark en verplaatsingsvergoedingen • organisatie van vervoersdiensten, zoals shuttles, carpooling of bedrijfsfietsen • doelgerichte communicatie rond bereikbaarheid voor werknemers, leveranciers en bezoekers • belangenverdediging t.o.v. andere bedrijven en/of openbare instellingen.

• Globaal beheer mobiliteitsbudget. Waarom niet uw gehele budget voor personeelsmobiliteit laten screenen en anders gaan beheren, in functie van kost, fiscaliteit, efficiëntie en employee satisfaction?

• Outsourcing van uw mobiliteitsmanagement.

U kan aan Traject het dagelijkse beheer van de gehele personeels- en goederenmobiliteit uitbesteden. Daarbij beheersen wij zowel het facilitaire als het HR-aspect.

• Mobiliteitsmanagement voor een vlotte bereikbaarheid van uw bedrijfsevene menten : organisatie (VIP)-parking, vervoer op maat, signalisatie, verkeers begeleiding, bereikbaarheidscommunicatie.

Referenties Delhaize l VRT l MSD l Universiteit Gent l Case New Holland l Eandis l GlaxoSmithkline Biologicals Brussels Airport l Solvay l Euroclear l BNP Paribas Fortis l Lidl l Agfa-Gevaert l Alcatel I Volvo Cars Ford l UZLeuven l Ethias l FOD Justitie Hansen Transmissions l GDF Suez l Siemens AG Insurance l Bekaert l Vereniging Gentse Havenbedrijven l TYCO l EADS l Bond Moyson Vlaamse Overheid l Brussels Gewest l Région wallonne

company profile

VINCI FACILITIES NV/SA Havenlaan 86c bus 201 - BE-1000 Brussel TEL 0032 (0)2 422 26 11 FAX 0032 (0)2 422 26 45 contact.be@vinci-facilities.com www.vinci-facilities.be

Structuur Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Wim Geuens General Manager

Vestigingen/België Brussels Zwijndrecht Waregem Gosselies

Vestigingen/Internationaal Benelux Frankrijk Duitsland Verenigd Koninkrijk Italië USA Marokko Andere

Werknemers

Inleiding

Diensten

Profacility Binnen de VINCI Energies groep, bestaat het dienstenaanbod van VINCI Facilities uit Facility Management en multi-technisch beheer zowel voor de openbare als de privésector.

Facility Management & Technisch beheer Onze oplossingen op gebied van Facility Management combineren technisch onderhoud en servicegerichtheid voor de gebruikers met een lokale, multi-site en internationale aanpak. Onze uitgebreide kennis van de levenscyclus van gebouwen en onze dagelijkse aanwezigheid op de sites van onze klanten geven ons de nodige relevante informatie om aan de verschillende behoeften te voldoen en op maat gemaakte aanbiedingen voor te stellen. Wij zorgen voor een perfecte werkomgeving, zodat uw core business uw enige bezorgdheid is.

• Multi-technisch onderhoud • Multiservice beheer • Geassocieerde werken

Verzorgen van gebouwen, door middel van onze technische expertise, met ervaring zowel voor gevoelige locaties, als voor tertiaire en industriële gebouwen.

Zorg dragen voor de gebruikers, met als drijfveer servicegerichtheid.

Rekening houden met de economische situatie en milieuvereisten in het kader van een globale aanpak van energie-efficiëntie.

Onze visie is om de voorkeur van onze klanten te verdienen door te voldoen aan hun groeiende vraag naar facility management met het oog op een langdurig partnership.

Referenties Thales l Touring l Base l Alcatel Lucent l GE l RealDolmen l SKF l BASF l ArcelorMittal l Elia l Electrolux l Europcar l Renault …

Aantal personen: 350

Omzet 2012: 66.000.000 €

Profacility GUIDE 2014 125

G

IFM AANKOOPSTRATEGIE BIJSCHOLING BUSINESS CENTER & CO-WORKING SPACES KANTOORMEUBELEN CATERING AKOESTIEK KANTOOR - EN INTERIEUR BEPLANTING HVAC CLEANING CONCIERGËDIENSTEN PEST CONTROL BEWAKING KOERIER SCHEIDINGSWANDEN VERLICHTING BINNENAFWERKING MULTITECHNISCH BEHEER SIGNALISATIE TOEGANGSCONTROLE PARKINGS ENERGIE-AUDIT ZONWERINGEN WARMTEKRACHTKOPPELING PROPERTY MANAGEMENT MOBILITEITSCONSULTANTS FMIS HERLOKALISERING VERHUIZING ARCHITECTEN ENGINEERINGSBUREAUS STRAATMEUBILAIR FLEET MANAGEMENT CONSULTANCY CAR SMART REPAIR LEASING

6 PRofacility GUIDE 2012

G

OL

LEVERANCIERSGIDS SECTORALE TOP

→→

www.profacility.be/guide

Dit deel van de Profacility Guide bevat een overzicht van de belangrijkste leveranciers en dienstverleners die u in België van dienst kunnen zijn met hun additionele expertise, hun kennis en ervaring, voor het optimaliseren van het beheer van uw vastgoed, gebouwen, werkomgevingen, facilitaire diensten, wagenpark en mobiliteit.

De leveranciers zijn gerubriceerd volgens de aard van de aangeboden diensten of de voorgestelde productof uitrustingscategorie. Hun gegevens, en voor sommigen ook een meer gedetailleerd bedrijfsprofiel, kunnen geraadpleegd worden op www.profacility.be/guide www.profacility.be/guide.. Meer dan 970 leveranciers zijn er opgenomen.

De gepubliceerde informatie wordt dagelijks geactualiseerd door de Profacility-redactie.

PRofacility GUiDE 2012 7

leveranciersgids i secTOrale TOP

www.PrOfaciliTy.be/bibliO i

Facility Management sTraTegie, besTUUr, OrganisaTie en cOnTrOle ADVIESVERLENING ANIXTON

FM OPLEIDINGEN HOGE SCHOOL ERASMUS - CAMPUS DANSAERT HAUTE ECOLE DE LA PROVINCE DE LIEGE

www.pro-realestate.be/anixton

AOS BELGIUM Bedrijfsprofiel op pagina 91

www.profacility.be/aos-studley

AREMIS Bedrijfsprofiel op pagina 92

www.profacility.be/aremis

FREESTONE Bedrijfsprofiel op pagina 97

www.profacility.be/freestone

IFMA BELGIAN CHAPTER www.profacility.be/ifma Bedrijfsprofiel op pagina 107 en advertenties op pagina’s 22 & 106 INTERNATIONAL MANAGEMENT FORUM KAHO SINT-LIEVEN WOLTERS KLUWER BELGIUM

HOSPITALITY CONSULTANTS

HR AANWERVING (TIJDELIJKE TEWERKSTELLING OF VOOR ONBEPAALDE DUUR)

INTEXSO

ADECCO

L.O.G Bedrijfsprofiel op pagina 115

www.profacility.be/log

PROCOS GROUP Bedrijfsprofiel op pagina 117

www.profacility.be/procos

DAOUST INTERIM FREESTONE Bedrijfsprofiel op pagina 97 INTERLABOR

QUARES FACILITY MANAGEMENT

MANPOWER BUSINESS SOLUTIONS

S&S FACILITY SERVICES

RANDSTAD BELGIUM

VINCI FACILITIES Bedrijfsprofiel op pagina 125

www.profacility.be/freestone

www.profacility.be/vinci

RECEPTEL SERVICE A START PEOPLE

INTEGRATED FACILITY MANAGEMENT

UNIQUE

FACILICOM FACILITY SOLUTIONS Bedrijfsprofiel en advertentie op pagina’s 100-101

www.profacility.be/facilicom

ISS Bedrijfsprofiel en advertentie op pagina’s 110-111

www.profacility.be/iss

USG PEOPLE BELGIUM

BEROEPSVERENIGINGEN HDFV (Hoofden Facilitaire Dienst van Verzorginsintsellingen)

JOHNSON CONTROLS SODEXO Bedrijfsprofiel op pagina 121

USG ENGINEERING PROFESSIONALS

www.profacility.be/sodexoifm

IFMA BELGIAN CHAPTER www.profacility.be/ifma Bedrijfsprofiel op pagina 107 en advertenties op pagina’s 22 & 106 EUROFM

FMIS-SOFTWARE AREMIS Bedrijfsprofiel op pagina 92

www.profacility.be/aremis

OndersTeUnende diensTen

MCS

CATERING

PLANON

ARAMARK

PROXYCLICK

BELGOCATERING

PROCOS GROUP Bedrijfsprofiel op pagina 117

www.profacility.be/procos

COMPASS GROUP Bedrijfsprofiel op pagina 95

www.profacility.be/compass-group

TOPDESK BELGIUM

EUROPARTNERS SERVICES COMPANIES

ULTIMO BELGIUM

ISS Bedrijfsprofiel op pagina 111

www.profacility.be/iss

CONSULTING - AANKOOPSTRATEGIE

PROREST Bedrijfsprofiel op pagina 101

www.profacility.be/facilicom

SODEXO BELGIUM Bedrijfsprofiel op pagina 121

www.profacility.be/sodexoifm

ALMA CONSULTING GROUP BELGIUM BRIDGE WATER CONSULTING EXPENSE REDUCTION ANALYST EUROPEAN & BELGIAN PUBLIC PROCUREMENT

128 PRofacility GUiDE 2014

www.profacility.be/europartners

VERKOOPAUTOMATEN -DIENSTVERLENINGEN

MCS

COCA-COLA ENTREPRISES

VSR

CONWAY VENDING SERVICES

INDUSTRIËLE WASSERIJEN

MAAS INTERNATIONAL MIKO COFFEE SERVICE Bedrijfsprofiel op pagina 112

HADES-ELIS www.profacility.be/miko

INITIAL TEXTILES MEWA SERVIBEL

UNILEVER BELGIUM

MIREILLE STERIMA - VANGUARD

EVENT CATERING BELGOCATERING

PEST CONTROL

DEBEKKER FRERES TRAITEUR

ANTICIMEX

GOURMET INVENT

RENTOKIL PEST CONTROL

GRAINS NOIRS

SANITEC c/o SGS

ISS Catering services Bedrijfsprofiel en advertentie op pagina’s 110-111

ONDERHOUD VAN TUINEN EN GROENRUIMTEN

LORIERS TRAITEUR

IRIS GREENCARE

RESTAURATION NOUVELLE

ONE BUILDING MAINTENANCE Bedrijfsprofiel op pagina 101

PAULUS PIERRE TRAITEUR

CONCIËRGEDIENSTEN EASYDAY EKIVITA FACILICOM Bedrijfsprofiel op pagina 101

www.profacility.be/facilicom

SODEXO BELGIUM Bedrijfsprofiel op pagina 121

www.profacility.be/sodexoifm

www.profacility.be/facilicom

SODEXO Bedrijfsprofiel op pagina 121

www.profacility.be/sodexoifm

ISS Bedrijfsprofiel op pagina 111

www.profacility.be/iss

VERHUISDIENSTEN ARTHUR PIERRE Bedrijfsprofiel op pagina 90

www.profacility.be/alliedarthur

COCQUIBUS-WAHL

SCHOONMAAK ALLIANCE GROUP

DOCKX VERHUISBEDRIJF www.profacility.be/alliancegroup

ATALIAN GROUP CARE CLEANING MASTERS EUROCLEAN EW FACILITY SERVICES EUROPARTNERS SERVICES COMPANIES GOM Bedrijfsprofiel op pagina 101

GOSSELIN GROUP MOZER GROUP Bedrijfsprofiel op pagina 113

www.profacility.be/mozer

POTIEZ-DEMAN Bedrijfsprofiel op pagina 122

www.profacility.be/potiez

SERVAES SERVICES www.profacility.be/europartners www.profacility.be/facilicom

TER BEEK YOUR MOVER VANDERGOTEN

www.profacility.be/vandergoten

ZIEGLER

GROUP GOVAERT

TOEZICHT- EN BEWAKINGSDIENSTEN

HECTAS SCHOONHOUDEN IRIS CLEANING SERVICES ISS Bedrijfsprofiel op pagina 111

www.profacility.be/iss

CAMELOT VASTGOEDBESCHERMING Bedrijfsprofiel op pagina 96

www.profacility.be/camelot

CITIZEN GUARD

LAURENTY

FACT SECURITY

TECNUBEL

G4S SECURITY SERVICES

VANDEZANDE

NEDAP SECURITY MANAGEMENT

www.profacility.be/nedap

SECURITAS

SCHOONMAAK - ADVIESVERLENING EN KWALITEITSCONTROLES

SERIS SECURITY

ATIR

TRIGION www.profacility.be/facilicom Bedrijfsprofiel op pagina 101

IPSO

www.profacility.be/facilicom

INTEXSO PRofacility GUIDE 2014 129

leveranciersgids i secTOrale TOP

DIGITALISERING & ARCHIVERING VAN DOCUMENTEN - DIENSTEN CINTAS DOCUMENT MANAGEMENT

www.PrOfaciliTy.be/bibliO i

aanKOOP benOdigdHeden en verbrUiKsgOederen

IRIS

KANTOORBENODIGDHEDEN

IRON MOUNTAIN

BURO MARKET

MERAK Zie advertentie op pagina 12

BAKKERELKHUIZEN

PITNEY BOWES MANAGEMENT SERVICES

ESSELTE

RICOH

LYRECO

XEROX

OVERTOOM

DURABLE

STAPLES

LEVERINGSDIENSTEN - NATIONALE KOERIERS CMG EXPRESS

SCHOONMAAK - UITRUSTING EN MATERIAAL

CORPCO EXPRESS ROAD

ALPHEIOS

GAS COURIER SERVICES

DIVERSEY

BPOST

DYSON HAKO

LEVERINGSDIENSTEN - INTERNATIONALE KOERIERS

KÄRCHER

DHL EXPRESS

MOTRAC HANDLING & CLEANING

FEDEX EXPRESS

NILFISK ADVANCE

TNT EXPRESS

TENNANT

UPS

SCHOONMAAK - BENODIGDHEDEN EN VERBRUIKSGOEDEREN ONTHAAL DIENSTEN FACILICOM Bedrijfsprofiel op pagina 101

ANECA HYGIENE www.profacility.be/facilicom

BOMA CWS / BOCO FHP VILEDA PROFESSIONAL

RECEPTEL ISS Bedrijfsprofiel op pagina 111

www.profacility.be/is

SODEXO Bedrijfsprofiel op pagina 121

www.profacility.be/sodexoifm

TORK > SCA HYGIENE PRODUCT Bedrijfsprofiel op pagina 120

www.profacility.be/sca

WERNER & MERTZ

VENDING - WATERFONTEINEN AFVALBEHEER

CULLIGAN

BEBAT

KÄRCHER

FOST PLUS

SIP WELL

RECUPEL SHANKS

KOFFIEMACHINES

SITA

CULLIGAN

VAN GANSEWINKEL

DOUWE EGBERTS PROFESSIONAL KOFFIE ROMBOUTS MIKO COFFEE SERVICE Bedrijfsprofiel op pagina 112

www.profacility.be/miko

NESCAFÉ > NESTLE PROFESSIONAL NESPRESSO BUSINESS SOLUTIONS

BUREAUTICA (KOPIEERAPPARATEN, SCANNERS, FAXTOESTELLEN, PRINTERS, PROJECTORS) KYOCERA MITA OCE RICOH XEROX 130 PRofacility GUiDE 2014

www.profacility.be/guide

DĂŠ ontmoetingsplaats tussen vraag en aanbod

De online leveranciersgids op profacility.be/guide stelt meer dan 970 gespecialiseerde leveranciers en dienstverleners voor volgens hun activiteitensector. Zij bieden u hun knowhow om het beheer van uw gebouwen, werkomgevingen, facilitaire diensten, wagenpark en mobiliteit te optimaliseren

m.profacility.be Zoek een leverancier via uw smartphones

De Profacility-media zijn publicaties van

Business Interactive Media sprl Avenue Louise, 475 BE 1050 Brussels TEL. +32 (0)2 669 77 65 I FAX. +32 (0)2 626 37 17 I info@bimedia.be ADVERTISING Sigrid NAUWELAERTS • snauwelaerts@profacility.be PRofacility GUIDE 2014 131

leveranciersgids i secTOrale TOP

www.PrOfaciliTy.be/bibliO i

Workplace wOrKPlace design - cOncePT & PrOJecTbeHeer

KINNARPS Bedrijfsprofiel op pagina 104

ADMOS

KNOLL

www.profacility.be/admos

ALL CONCEPT

www.profacility.be/kinnarps

PAMI

ALTERNATIV WORKSPACE SOLUTIONS

www.profacility.be/alternativ

AOS BELGIUM Bedrijfsprofiel op pagina 91

www.profacility.be/aos-studley

AREMIS Bedrijfsprofiel op pagina 92

www.profacility.be/aremis

SEDUS STOLL Bedrijfsprofiel op pagina 118

www.profacility.be/sedus-stoll

SICAME STEELCASE

www.profacility.be/steelcase

SV

BUROCONCEPT Zie advertentie op pagina 140

www.profacility.be/buroconcept

TDS OFFICE DESIGN VITRA WILKHAHN

BURO PROJECT D&C SERVICES

www.profacility.be/dcservices

KANTOORMEUBELEN - DETAILHANDELAARS

DE CORT & DERVICHIAN EXODE ARCHITECTURE FREESTONE Bedrijfsprofiel op pagina 97

www.profacility.be/exode

ALL OFFICE CONCEPT INTERNATIONAL

www.profacility.be/freestone

ALTERNATIV WORKSPACE SOLUTIONS

www.profacility.be/alternativ

ART NIVO WORKSPACES BEDIMO

GETRONICS GLOBAL DESIGN, PROJECT & FM Bedrijfsprofiel en advertentie op pagina’s 102 - 103

www.profacility.be/global

BENE BENJO

K-ONCEPT Bedrijfsprofiel op pagina 105

www.profacility.be/k-oncept

KINNARPS Bedrijfsprofiel op pagina 104

www.profacility.be/kinnarps

L.O.G Bedrijfsprofiel op pagina 115

www.profacility.be/log

ROSESTUDIO Bedrijfsprofiel op pagina 119

www.profacility.be/rosestudio

PROCOS GROUP Bedrijfsprofiel op pagina 117

www.profacility.be/procos

BERHIN BULVANO BURODEP BURO INTERNATIONAL FORMA INOFEC MOBELSA WOOH

KANTOORMEUBELEN - TWEEDEHANDS BURODEPO

PROJECTATELIER

OKA

KANTOORMEUBELEN - FABRIKANTEN

NNOF > D&C SERVICES

www.profacility.be/dcservices

AHREND FURNITURE

KUNST & DECORATIE IN BEDRIJVEN

BENE BEDDELEEM Bedrijfsprofiel op pagina 93 BRUYNZEEL STORAGE SYSTEMS Bedrijfsprofiel op pagina 94

www.profacility.be/beddeleem

BUSINESS ART SERVICE KUNST EN BEDRIJF

www.profacility.be/bruynzeelstorage

BULO

KUNST IN HUIS LITTLE VAN GOGH

www.profacility.be/littlevangogh

ZEBRA GRAPHICS

www.profacility.be/zebra-graphics

BUZZISPACE

AUDIOVISUEEL EN VIDEOCONFERENTIE - INSTALLATEURS

GDB BELUX GIROFLEX Zie advertentie op pagina 58 GIRSBERGER

www.profacility.be/giroflex

AUDIOVISUAL LINE AVEX

www.profacility.be/girsberger

BIS

GISPEN

DIALOG

ICF

MEDIATONE

JORI

132 PRofacility GUiDE 2014

SCHEIDINGSWANDEN

WAND- EN VLOERBEKLEDING

ALTERNATIV WORKSPACE SOLUTIONS BEDDELEEM Bedrijfsprofiel op pagina 93

www.profacility.be/alternativ

AKZONOBEL PAINTS

www.profacility.be/beddeleem

COMPOSIL EUROPE DESSO

BENJO

FORBO

FAAY VIANEN

IDEAL FLOORCOVERINGS INTERFACEFLOR

LINDNER MAARS JANSEN PARTITIONING SYSTEMS Bedrijfsprofiel op pagina 109

www.profacility.be/maars-jansen

STO TARKETT

PAN-ALL Bedrijfsprofiel op pagina 116

www.profacility.be/panall

PANISOL Bedrijfsprofiel op pagina 114

www.profacility.be/panisol

RENOVATIE EN BINNENAFWERKING ACVAN BEDDELEEM Bedrijfsprofiel op pagina 93

www.profacility.be/beddeleem

TECNOSPACE

FACILITEAM Bedrijfsprofiel op pagina 98

www.profacility.be/faciliteam

VERLICHTING

JANSEN FINISHINGS

BIS LIGHTING

TECNIBO

TECNIBO

DARK DCD LIGHTING

AKOESTIEK - CONSULTANCY EN UITRUSTING

DELTA LIGHT

DOX ACOUSTICS

ETAP

BUZZISPACE

MODULAR LIGHTING

ENVIRONMENT ACOUSTICS

PHILIPS Division Lighting TRILUX

SEDUS STOLL Bedrijfsprofiel op pagina 118

ZUMTOBEL LIGHTING

STO

www.profacility.be/sedus-stoll

VENAC

BINNENJALOEZIEËN EN ZONWERINGEN GROENVOORZIENING VOOR KANTOOR EN INTERIEUR

HAROL PROJECTS HUNTER DOUGLAS / Helioscreen Projects Bedrijfsprofiel op pagina 108

www.profacility.be/hunterdouglas

AMBIUS ANYGREEN

LUXASOLAR

AQUARELLA

ORTALDRAPE

GREEN CONCEPT & SERVICES

REPROSOL SOLIFLEX

LEASE PLANT Bedrijfsprofiel en advertentie op pagina’s 110 - 111

SOMFY

PLANT DESIGN

www.profacility.be/iss

VERLAAGDE PLAFONDS ANBICO BENJO FAAY VIANEN HUNTER DOUGLAS Bedrijfsprofiel op pagina 108

www.profacility.be/hunterdouglas

INTERALU LINDNER

PRofacility GUIDE 2014 133

leveranciersgids i secTOrale TOP

www.PrOfaciliTy.be/bibliO i

Gebouwen & technieken MUlTiTecHniscH beHeer (MaincOnTracTing)

IMMOTICA EN AUTOMATISERING BECKHOFF AUTOMATION

CEGELEC

PRIVA BUILDING INTELLIGENCE

COFELY

RISCO GROUP

FABRICOM

SIEMENS BUILDING TECHNOLOGIES

IMTECH MAINTENANCE

ZUMTOBEL LIGHTING

INGENIUM

www.profacility.be/ingenium

BUITENZONWERINGEN

JOHNSON CONTROLS ONE BUILDING MAINTENANCE Bedrijfsprofiel op pagina 101

www.profacility.be/facilicom

DUCO HUNTER DOUGLAS - Helioscreen

SODEXO BELGIUM Bedrijfsprofiel op pagina 121

www.profacility.be/sodexoifm

www.profacility.be/hunterdouglas

Bedrijfsprofiel op pagina 108 RENSON VENTILATION SOMFY

SOPHIA ENGINEERING SPIE T.E.M VINCI FACILITIES Bedrijfsprofiel op pagina 125

www.profacility.be/vinci

LIFTEN & ROLTRAPPEN INSTALLATEURS EN FABRIKANTEN AXESS LIFTEN COSMOLIFT

HVAC (HEATING, VENTILATION, AIR CONDITIONING)

KONE

ABN KLIMATISATIE

OTIS

ATLAS COPCO BELGIUM

SCHINDLER

AXIMA CONTRACTING

THYSSEN KRUPP

BELAIRCO / SAMSUNG AIRCONDITIONNING DAIKIN BELGIUM

SIGNALISATIE

DALKIA

APL

DESCO

BRADY

FEXIM MAINTENANCE

ETILUX

IMTECH PROJECTS

EVOKO

LIMPENS

PUBLI-COEN SAFETY & SIGN

TYCO THERMAL CONTROLS

SIGNTEC ZUMTOBEL LIGHTING

ONDERHOUD EN REPARATIE (HANDYMAN) TOEGANGSCONTROLE - INSTALLATEURS

CARE ID Zie advertentie op pagina 135 FACILITEAM Bedrijfsprofiel op pagina 98 EUROPARTNERS SERVICES COMPANIES ISS Bedrijfsprofiel op pagina 111 ONE BUILDING MAINTENANCE Bedrijfsprofiel op pagina 101 SODEXO BELGIUM Bedrijfsprofiel op pagina 121

ADT FIRE & SECURITY www.profacility.be/faciliteam

AMANO ELECTRONICS AUTOMATIC SYSTEMS

www.profacility.be/europartners www.profacility.be/iss

DINEC INTERNATIONAL GET NEDAP SECURITY MANAGEMENT

www.profacility.be/facilicom

PROTIME RISCO GROUP

www.profacility.be/sodexoifm

BEWAKINGSSYSTEMEN – INSTALLATEURS A&E SECURITY ADT FIRE & SECURITY

KLIMAATPLAFONDS

CUSTOS

INTERALU BEDDELEEM Bedrijfsprofiel op pagina 93

134 PRofacility GUiDE 2014

www.profacility.be/beddeleem

ESSC G4S SECURITY SERVICES

www.profacility.be/nedap

NEDAP SECURITY MANAGEMENT

www.profacility.be/nedap

PARKEERSYSTEMEN EN -DIENSTEN

NISCAYAH

AUTOMATIC SYSTEMS

SECURITY MONITORING CTRE

VELOPA

SERIS SECURITY

VINCI PARK WPS BELGIUM

BRANDBEVEILIGING - UITRUSTING ACSES

REKKEN VOOR OPSLAGPLAATSEN

ADT FIRE & SECURITY

ALMASY

AJAX FIRE PROTECTION

DEXION > BRUYNZEEL STORAGE SYSTEMS www.profacility.be/bruynzeelstorage

ANSUL

Bedrijfsprofiel op pagina 94

BEMAC

ROTOM

BRAKEL AERO

SSI SCHAEFER

KBS-SYSTEMS

STOW INTERNATIONAL

MEYVAERT NISCAYAH SAVAL SICLI SOMATI

WHAT TO DO WHEN AN ENTRANCE DOOR BLOCKS ?

FROM MAINTENANCE TO VALUE

WHEN THE AIR CONDITIONING FAILS TO OPERATE ?

>>

OR A POWER CUT HITS DURING PEAK HOURS ?

Care ID offers maintenance and repair services We truly understand the everyday obstacles in maintaining your location.

Two areas of proven expertise, corrective & preventive maintenance, make the Care ID service indispensable to your business.

Our core business is to let you focus on yours.

ABC - CARE ID NV TEL: +32 (0)3 325 25 15 W W W. A B C - C A R E I D. B E PRofacility GUiDE 2014 135

leveranciersgids i secTOrale TOP

www.PrOfaciliTy.be/bibliO i

Vastgoed CONSULTANCY & VASTGOEDDIENSTEN

energy ManageMenT

ALLTEN

CONSULTANCY MILIEU

ANIXTON

ELLYPS

BELTICO

CENERGIE

BNP PARIBAS REAL ESTATE

GLOBAL ENERGY MANAGEMENT SOLUTIONS

CAMELOT VASTGOEDBESCHERMING

INVICTUS

Bedrijfsprofiel op pagina 96

VINCOTTE ENVIRONNEMENT

CBRE

www.pro-realestate.be/anixton

www.profacility.be/camelot

COLLIERS-EPMC CUSHMAN & WAKEFIELD

ENERGIEAUDIT AREMIS

www.profacility.be/aremis

DE CROMBRUGGHE AND PARTNERS

Bedrijfsprofiel op pagina 92

DEVIMO CONSULT

BLUE PLANET ACADEMY & CONSULTING

DTZ

DALKIA

Bedrijfsprofiel op pagina 99

DAPESCO

FREESTONE

FIFTH PLAY

Bedrijfsprofiel op pagina 97

INGENIUM

www.profacility.be/ingenium

www.profacility.be/dtz www.profacility.be/freestone

GVA GRIMLEY IMMOBILIEN HUGO CEUSTERS

STEEL VK ENGINEERING

www.profacility.be/vk

IMMOQUEST JONES LANG LASALLE

ZONNEPANELEN - INSTALLATEURS

KEY ESTATE

CARBOMAT

KING BELGIUM

ENERSOL

KNIGHT FRANK

IMPERBEL (DERBIGUM)

PROPERTY MANAGEMENT

SOLARACCES SUNSWITCH

www.profacility.be/sunswitch

Bedrijfsprofiel op pagina 123 en advertentie op pagina 77

BNP PARIBAS REAL ESTATE CAMELOT VASTGOEDBESCHERMING

www.profacility.be/camelot

Bedrijfsprofiel op pagina 96

WARMTEKRACHTKOPPELING – INSTALLATEURS

COFINIMMO

BELPOWER INTERNATIONAL

CONNECTIMMO

RENOVE ELECTRIC

DTZ

SOLTIS

Bedrijfsprofiel op pagina 99

SUNSWITCH

www.profacility.be/sunswitch

Bedrijfsprofiel op pagina 123 en advertentie op pagina 77

www.profacility.be/dtz

GLOBAL PORTFOLIO MANAGEMENT INTERIM VASTGOEDBEHEER QUARES FACILITY MANAGEMENT

WINDMOLEN – INSTALLATEURS

REGIE DER GEBOUWEN

BUILDING ENERGY

SAVILLS

ENECO

SOGESMAINT

www.pro-realestate.be/bba

EOLUZ TVL

HERLOKALISERING - CONSULTANCY EN PROJECTBEHEER

VACON

ANIXTON

WINDEO

ADMOS AOS BELGIUM

www.pro-realestate.be/anixton www.profacility.be/admos www.profacility.be/aos-studley

Bedrijfsprofiel op pagina 91 AREMIS

www.profacility.be/aremis

Bedrijfsprofiel op pagina 92 D&C SERVICES DE CROMBRUGGHE AND PARTNERS

136 PRofacility GUiDE 2014

www.profacility.be/dcservices

DTZ

www.profacility.be/dtz

Bedrijfsprofiel op pagina 99 PROCOS GROUP

ACMG CONSTRUCTION CONSULTANT www.profacility.be/procos

Bedrijfsprofiel op pagina 117 TRAJECT

BOUW - CONSULTANCY EN PROJECTBEHEER ARCADIS AT OSBORNE

www.profacility.be/traject

Bedrijfsprofiel op pagina 124

BOPRO REAL ESTATE SERVICES PROBAM VK ENGINEERING

ARCHITECTENBUREAUS

www.profacility.be/vk

WIDNELL EUROPE

A.D.E. SPRL MARC STRYCKMAN AND PARTNERS A2RC ARCHITECTS

STUDIE- EN ENGINEERINGSBUREAUS

ALTIPLAN° ARCHITECTS

ABT

ARCHI 2000

AIR CONSULT ENGINEERING

ARCHI+I

ARCADIS

ARCHITECTES ASSOCIES

B SOLUTIONS

ARCHITECTUURBUREAU LOWETTE

INDUSTRIAL PROJECT SERVICES

ARCHITEKTENBURO STORME VAN RANST

INGENIUM

ART & BUILD ARCHITECTS

MARCQ & ROBA

ASSAR ARCHITECTS

SOPHIA GROUP

ATELIER D'ARCHITECTURE DE GENVAL

TECHNUM - TRACTEBEL ENGINEERING

ATELIER DE L'ARBRE D'OR

TPF GROUP

BURO II

TRACTEBEL ENGINEERING (GDF ZUEZ)

CERAU

VK ENGINEERING

www.profacility.be/ingenium

www.profacility.be/vk

CONIX ARCHITECTEN CREPAIN-BINST ARCHITECTURE

MILIEUCERTIFICATIE VAN GEBOUWEN

DDS & PARTNERS

AGECO ENVIRONMENTAL CONSULTING

DSW ARCHITECTS

B4F | BUILDING FOR THE FUTURE

ELD PARTNERSHIP

BLUE PLANET ACADEMY & CONSULTING

EXODE ARCHITECTURE

www.profacility.be/exode

BREEAM

GLOBAL DESIGN, PROJECT & FM

www.profacility.be/global

BUREAU VERITAS CERTIFICATION

Bedrijfsprofiel en advertentie op pagina’s 102-103

HQE

JASPERS - EYERS ARCHITECTS K-ONCEPT

PROBAM www.profacility.be/k-oncept

SECO

Bedrijfsprofiel op pagina 105

VALIDEO

MONTOIS PARTNERS ARCHITECTS

VINCOTTE

POLO ARCHITECTS ROSESTUDIO

www.profacility.be/rosestudio

STRAATMEUBILAIR

Bedrijfsprofiel op pagina 119

KOPPEN

SAMYN AND PARTNERS

VELOPA

SVR ARCHITECTS VIZZION ARCHITECTS

OPLEIDINGEN IN VASTGOEDBEHEER UNIVERSITEIT ANTWERPEN MANAGEMENT SCHOOL (UAMS)

TUINARCHITECTEN

SOLVAY BRUSSELS SCHOOL

AVANTGARDEN INTERPLANT

VERENIGINGEN EN BEROEPSFEDERATIES

J.N.C

RES

WIRTZ

RICS URBAN LAND INSTITUTE (ULI) UPSI / BVS

PRofacility GUIDE 2014 137

leveranciersgids i secTOrale TOP

www.PrOfaciliTy.be/bibliO i

Mobility Management FLEET MANAGEMENT - CONSULTANTS

BIJSTAND EN PECHVERHELPING

DRAGINTRA BUYING SERVICES

ETHIAS ASSISTANCE

EUROFLEET CONSULT

INTER PARTNER ASSISTANCE

FLEET LOGISTICS

MONDIAL ASSISTANCE GROUP

FLEET SOLUTIONS

TOURING VAB

MOBILITEIT - ADVIES TRAJECT Bedrijfsprofiel op pagina 124

www.profacility.be/traject

BEWAKING – LOKALISERING VOERTUIGEN OKTOPUS

LEASING - CAPTIVES

SMART REPAIR

BMW FINANCIAL SERVICES

CARGLASS

CITROEN LEASE D'IETEREN LEASE

ONE FLEET SERVICES Bedrijfsprofiel op pagina 101

MERCEDES-BENZ FINANCIAL SERVICES

TOURING GLASS

www.profacility.be/facilicom

PEUGEOT LEASE

GEDEELD VERVOER MULTIMERKENLEASING

CAMBIO

ALD AUTOMOTIVE

VILLO

ARVAL BELGIUM

ZEN CAR

ATHLON CAR LEASE DEXIA AUTO LEASE

OPENBAAR VERVOER

DIRECTLEASE

DE LIJN

GE CAPITAL SOLUTIONS

SNCB

KBC AUTOLEASE

SRWT (TEC)

LEASE PLAN FLEET MANAGEMENT

STIB

MASTERLEASE

AUTO & BESTELWAGEN - HUUR OP KORTE TERMIJN

bUsiness cenTres en cOwOrKing sPaces

AVIS

WAALS BRABANT

BUDGET RENT A CAR

ALTERNATIVE BUSINESS CENTER

EUROPCAR

AXISPARC BUSINESS CENTER

HERTZ

CAP INNOVE - NIVELLES

SIXT

CEI - SMART WORK CENTER - LOUVAIN-LA-NEUVE

TC LOCATION

CENTRE D’ENTREPRISE CHAMPAGNE LANDAS CREACTIVCENTER

BEROEPSFEDERATIE

MULTIBURO WAVRE NORD

BFFMM

REGUS BRAINE-L’ALLEUD - PARC DE L’ALLIANCE

FLEET CORNER RENTA

BRUSSEL 367 LOUISE

BRANDSTOFFEN EN SMEERMIDDELEN

BAR D’OFFICE - VOKA

ESSO CARD SERVICES

BETAGROUP COWORKING

Q8 PETROLEUM

BURO & DESIGN CENTER

LUKOIL

FACTORY FORTY

OCTA +

HIVE - MUNDO B

SHELL

HUB BRUSSELS

TEXACO

MULTIBURO AEROPORT

TOTAL

MULTIBURO BRUSSELS - EUROPEAN PARLIAMENT

138 PRofacility GUiDE 2014

MULTIBURO BRUSSELS - LOUISE

WEST VLAANDEREN

ORIONAGROUP CINQUANTENAIRE

BAR D’OFFICE – NUVIA

REGUS BRUSSEL - AIRPORT

BEDRIJVENCENTRUM REGIO KORTRIJK

REGUS BRUSSEL - AIRPORT MEETING CENTRE

BEDRIJVENCENTRUM ROESELARE

REGUS BRUSSEL - CENTRAL STATION

BEDRIJVENCENTRUM OOSTENDE (KUIPWEG)

REGUS BRUSSEL - CITY CENTER

PARKOFFICE KORTRIJK

REGUS BRUSSEL - EU COMMISSION REGUS BRUSSEL - U PARLIAMENT

OOST VLAANDEREN

REGUS BRUSSEL - SOUTH STATION

BAR D’OFFICE - FILAD

REGUS BRUSSEL - WEST BASILIX

BAR D’OFFICE - IDEE KIDS & IDEE FIKS

SERVCORP - BASTION TOWER

BAR D’OFFICE - TI03

SERVCORP - LOI

HEPTAGON

SILVERSQUARE EUROPE

PARKOFFICE GENT

SILVERSQUARE LOUISE

REGUS GENT - ZUIDERPOORT

SILVERSQUARE UCCLE B19 STEAM STUDIO’S - CREATIVE COWORKING

LIMBURG

THE LOFT - COWORKING BRUSSELS

BAR D’OFFICE - KAAI.16 BEDRIJVENCENTRUM GENK

HENEGOUWEN

BAR D’OFFICE - FLANDERS DC

CO-NNEXION BIOPARK INCUBATOR 2 ENGHIEN - CENTRE D’INNOVATION LA LANTERNE ESPACE COWORKING TOURNAI (ESCO) NEGUNDO INNOVATION CENTER SWITCH COWORKING CHARLEROI THE COWORK FACTORY

LUIK CRISTAL HUB LA FORGE NATALIS LIEGE BUSINESS CENTER

Stakingen, ongevallen op de weg, herhaalde vertragingen van het openbaar vervoer of de weersomstandigheden…

De mobiliteitsproblemen worden er in België niet minder op.

Dankzij de nieuwe informatie- en communicatietechnologieën is het echter mogelijk om het kantoor te dematerialiseren en te vermenigvuldigen. De ‘gedeelde kantoren’ schieten als paddenstoelen uit de grond, om de mobiele werknemers te verwelkomen. Omdat ze aangename werkplekken aan de telewerkers bieden, brengen de business centers en co-working spaces een mogelijk oplossing voor de mobiliteitsproblemen. bedrijfsnamen in beige = Coworking spaces

NAMEN @TRIUM CREALYS - SWC BUROGEST OFFICE PARK BUSINESS ONE CHALLENGE COWORKING NAMUR

ANTWERPEN & MECHELEN BAR D’OFFICE - DESIGNCENTER l DE WINKELHAAK BAR D’OFFICE - ONDERNEMERSHUIS OH! MECHELEN BAR D’OFFICE - SPK BUSINESSPARK RIVIUM RE:FLEX REGUS ANTWERPEN - BERCHEM STATION REGUS ANTWERPEN - CENTRAL STATION

PRofacility GUIDE 2014 139

“We make an office your office�

Buroconcept vertaalt uw wensen naar unieke realisaties die bijdragen tot het succes van uw bedrijf

www.buroconcept.be