PROFACILITY Guide 2011 nl by Business Interactive Media (Bimedia)

Untitled-4 1

www.profacility.be/guide

Business Interactive Media bvba- Profacility Magazine Nr 28 • Driemaandelijkse publicatie • october – november - december 2010 • Nederlandstalige uitgave • 25 EUR • Afgiftekantoor Leuven Mail • P304098

8e editie

2011

Efficiency in buildings, workplace, facility & mobility management

500

04/01/11 11:42

ParadiseLine. Design en klasse. Bij CWS-boco begrijpen we dat het interieur van uw sanitaire ruimte integraal deel uitmaakt van uw visitekaartje. Als trendsetter in hygiëne, design en op maat gemaakte oplossingen, stellen we u met veel trots onze nieuwe generatie van handdoekautomaten voor – de ParadiseLine. Onze handdoekautomaten zijn beschikbaar in een groot assortiment van verschillende kleuren en afwerkingen. Onze BestCotton handdoekrollen zijn de eerste in de wereld met een antibacteriële afwerking dankzij de zilverionen in het katoen. De aanwezigheid van zilverionen stopt de groei van bacteriën, wat uw gezondheid een optimale bescherming biedt.

www.cws-boco.be

Untitled-4 1

04/01/11 11:43

In acht thema’s: De optimalisering van het beheer van gebouwen, de werkomgeving, de facilitaire dienstverlening en het wagenpark. Trends, bedreigingen en opportuniteiten voor 2011. Best Practices Referenties.

FACILITY MANAGEMENT, ORGANISATIE & CONTROLE

Aankoop | Facilitair bestuur en beheer | Outsourcing Bijscholing | FMIS | Risk Management

Workplace

GEBOUWEN & TECHNIEKEN

Inrichting, uitrusting, onderhoud en renovatie van gebouwen | Beveiliging van de gebouwen Toegangscontrole | Beheer en onderhoud van technische installaties

ENERGIE & MILIEU

Energie-efficiëntie van gebouwen en installaties | Afvalbeheer Waterbeheer | Duurzame ontwikkeling | Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO)

ONDERSTEUNENDE DIENSTEN

Schoonmaak en onderhoud | Catering & Vending | Onthaal

VERHUIS, OPSLAG & LOGISTIEK

Verhuizing | Transport | Opslag

VASTGOED

Asset management | Huurbeheer | Fiscaliteit | Vastgoedmarkt Herlokalisering | Financiering

104

112

ADRESSENLIJST LEVERANCIERS 500 leveranciers onderverdeeld per producten dienstencategorie + alfabetische index Foto cover: O.L. Vrouwziekenhuis Aalst – Architecten bureau VK Studio. Foto courtesy of OLV Aalst Profacility Guide 2011

Looking for the ultimate business summit for real estate & facility managers?

Save the date: 24 May 2011 Facility Awards by IFMA

24, 25 & 26 May 2011 I Tour & Taxis Brussels Contact: Artexis Exhibitions > +32 (0)9 241 94 21 > info@realty-brussels.com > www.realty-brussels.com Official Partner:

5 edito nl.indd 4

23/11/10 14:12

Voorwoord

foto Guy Dejeneffe

De heilige geest die over het facility management waait

In het kader van deze vergelijking van het IPCC met een “Vaticaan” interviewden we dr. Rajandra S. Pachauri, voorzitter van het IPCC, Nobelprijs voor de Vrede 2007, die in september 2010 een vergadering van het Bureau van het IPCC in Luik voorzat.

Onlangs predikte journalist Brendan O’Neill het volgende op www.spiked-online.com: “Is het IPCC het Vaticaan van de 21e eeuw?”(1) In dat geval zijn de ministers voor Milieu van de lidstaten van de VN, waaruit het IPCC voortvloeit, de kardinalen en zijn alle facility managers hun bisschoppen… Het is nog maar de vraag of iedereen dat leuk zal vinden!

och lijkt de missie van de verantwoordelijken voor het beheer van de facilitaire diensten op die van de kerkvoogden met paarse toga, namelijk er op lokaal niveau voor zorgen dat de leer - wij spreken eerder van best practices nageleefd wordt, en de concrete middelen voor de parochiale activiteiten (de core business) beheren. Maar op welk evangelie kunnen ze zich nog beroepen om hun leer te definiëren? Het aantal tegenstrijdige boodschappen is immers niet meer bij te houden: doemvonnissen van milieubewegingen, sombere profetieën van het IPCC, agnosticisme uit de kapitalistische wereld die zijn business as usual onverstoorbaar voortzet… Meer dan ooit moeten facility managers hun overtuigingen verankeren in feiten, getuigenissen, vergelijkingen (benchmarking), normen en regelgevingen om uiteindelijk hun eigen geloofsweg uit te tekenen. En om lokaal toe te passen wat volgens hen het juiste evenwicht is tussen het voorzorgsbeginsel en het nodige economische realisme van de onderneming waarvan de harmonieuze werking elke dag opnieuw afhangt van hun knowhow. In deze permanente uitdaging wil Profacility een concrete rol vervullen. Niet die van de Heilige Schrift van de sector, want dat zou pretentieus zijn. Laten we het maar houden bij de rol van gebedenboekje dat de facilitaire missionaris elke dag vergezelt en zijn woorden en daden bezielt. Want in tegenstelling tot wat de hemelse geschriften verkondigen is dit magazine een afspiegeling van wat er op aarde gebeurt. Het houdt rekening met wat er van alle facility managers verlangd wordt, de oplossingen die sommigen van hen uitgetest hebben, de voorstellen van de leveranciers en de wettelijke voorschriften. Het bevat ook een Heilige Teerspijze voor het hele jaar, namelijk de adressen van alle belangrijke ondernemingen in de sector. Moge deze compilatie het hele jaar door het pad van onze lezers verlichten. Wij bidden u, verhoor ons…

Patrick Bartholomé, hoofdredacteur

(1) http://www.spiked-online.com/index.php/debates/copenhagen_article/8039/ Profacility guide 2011

5 edito nl.indd 5

23/11/10 14:12

100 cover FAM nl.indd 6

21/11/10 10:45

FACILITY MANAGEMENT, ORGANISATIE & CONTROLE INHOUD 08 Lean management | GSK Biologicals op dieet 10 Fiscaliteit | BTW en outsourcing in de ziekenhuissector 11 Normalisatie | Internationale FM-standaard, een alles omvattende norm Over hetzelfde thema kunt u in de online bibliotheek van Profacility, www.profacility.be/biblio, de beste artikelen uit het Profacility Magazine downloaden. Alle artikelen zijn chronologisch gerangschikt. Profiel | Luc Vanhaverbeke, diensthoofd facilitaire dienst - UZ Leuven (30/09/2010) Strategisch | FM verterskt de zorgverstrekking (28/09/2010) FM in de zorgsector | Insourcen vaart tegenstroom (23/09/2010) FM in de zorgsector | Outsourcen: inhaalbeweging (23/09/2010) Profiel | Major Ian Van der Pool, J-4 Chief Logistics, Kandahar Air Field (24/05/2010) Maatschappij | MVO: een nieuwe dimensie voor de onderneming (13/05/2010) Profiel | Frank Geets, Directeur Facilitaire dienst van AZ Nikolaas (15/04/2010) Integrated FM | Ruimte creëren voor de kerntaak (08/03/2010) Aankoopstrategie | Openbare aanbestedingen - e-Procurement (18/02/2010) FMIS sleutelindicatoren | kwaliteit bespaart (28/01/2010) Business case | Integrated FM, HP - ISS van samenwerking tot partnerschap (19/01/2010) Business Case | Fiscus gaat voor professionalisering (12/01/2010) Aankoopstrategie | Aankopen is meer dan prijs onderhandelen (05/01/2010) SLA | Schoonmaak | controle van de geleverde diensten (21/12/2009)

COMPANY PROFILES Integrated Facility Services Management 15 Eurest Services 16 Facilicom Services Group 18 ISS 19 Faceo 23 Sodexo Facility Management Advies 14 Aremis 22 Procos Group Beroepsfederatie 21 IFMA

Het delen van kennis en ervaringen op het gebied van facility management zijn sleutelelementen in de bijscholing van facility managers. De ‘Facility Awards’ worden elk jaar georganiseerd door IFMA en brengen de best practices van het Facility Management in België onder de aandacht. PROFACILITY GUIDE 2011

100 cover FAM nl.indd 7

21/11/10 10:45

Lean management

GSK op dieet De facilitaire diensten van GSK Biologicals leven sedert meerdere jaren volgens het lean (magere) managementdoctrine. Deze wijze van functioneren is participatief, evoluerend en leidt tot een continue verbetering van de prestaties op alle facilitaire vlakken. Tot ieders genoegen ontsnapt ook de catering daar niet aan. n Bruno Hoditte

Benoît Schmits, Director General Services Global Real Estate & General Services: “In de farmaceutische wereld heeft de lean cultuur haar intrede wat later gedaan dan in haar historische biotoop, de automobielindustrie”.

Giovanni Novello, Senior Manager Facility Management Soft Services bij GSK Biologicals: “Bij lean gaat het om de pure toegevoegde waarde: een constante kwaliteitsservice, kostenbeheersing, gestandaardiseerde terugkerende processen, prestaties en opvolging d.m.v. monitoring”.

e afdeling Facility Management Soft Services van GSK Biologicals is o.a. verantwoordelijk voor het luik catering. Deze door Giovanni Novello geleide afdeling telt in België vijf voor alle personeelsleden toegankelijke restaurants, naast een VIP-restaurant, zes sandwichbars, een online besteldienst voor sandwiches en een park koffieautomaten en distributietoestellen voor dranken en snacks. De lean aanpak, Toyota minded De lean aanpak is afkomstig van het productiesysteem van Toyota. Het gaat om een filosofie voor het ondernemingsleven waarbij de continue verbetering en de in te voeren veranderingen in nauwe samenwerking met het personeel gebeuren. Deze lean benadering of continue verbetering mag niet als een uitzonderlijke toestand beschouwd worden, maar moet deel uitmaken van het normale dagelijkse gedrag van elke medewerker. Zo werkt die mee aan de vorming van een gemeenschappelijke visie van de onderneming op middellange en lange termijn. Benoît Schmits, Director General Services Global Real Estate & General Services: “In de farmaceutische wereld heeft de lean cultuur iets later haar intrede gedaan dan in haar historische biotoop, de automobielindustrie. De afdeling Facility Management heeft deze ondernemingsdynamiek ingevoerd met de lancering van het systeem eXcellence, dat op de vier pijlers van de lean cultuur berust: • een activiteit gebaseerd op gestandaardiseerde processen die vereenvoudigd en geoptimaliseerd werden en waarvan de prestaties met key performance indicators (KPI) opgevolgd worden, • het gebruik van visuele communicatie (visual company), • de directe aanwezigheid van het management op het terrein, • systematische identificatie en correctie in de diepte van problemen met als doel een continue verbetering. Deze vier pijlers vinden hun toepassing in alle facilitaire diensten en ook de catering ontsnapt er niet aan. De resultaten zijn meer dan overtuigend: een service van hoge en constante kwaliteit en kosten die rigoureus beheerst worden”. Service Catering in Odyssey We wilden deze lean cultuur beter begrijpen door een blik te werpen op de cateringdienst van het Odyssey gebouw

(zie kader). Dat telt een restaurant met 500 plaatsen en een klassieke restauratiestructuur, een sandwich & coffee bar en een wellness rustzone. Een zone met 90 plaatsen verdeeld over vier zalen en een VIP-restaurant, bieden passende accommodatie voor evenementen. Gasten kunnen er op een meer selecte manier ontvangen worden. Het restaurant werd ontworpen voor gebruik als ontmoetingsruimte buiten de normale maaltijduren. “In Odyssey wordt de catering uitbesteed” legt Giovanni Novello, Senior Manager Facility Management Soft Services, uit. “Daarom hebben we met onze partner een aantal globale key performance indicators (KPI) vastgelegd. Denk bv. aan de bezoekfrequentie of de productiviteitsgraad. Deze KPI’s zijn beperkt in aantal omdat we vonden dat te veel indicatoren contraproductief zouden zijn. We staan met onze medecontractant in een partnerschapsrelatie volgens een win-win concept. Het doel is vooruitgaan en voortdurend de prestaties en de tevredenheid over de service verbeteren. Daarom hebben we ook tevredenheidsenquêtes over de catering ingevoerd. Ze verlopen via ons intranet of d.m.v. directe peilingen. De resultaten worden duidelijk geïllustreerd met prestatiedashboards. Die kaderen binnen het concept visual company van onze lean cultuur. Deze dashboards worden via intranet en via klassieke communicatie verspreid, zowel naar het personeel van de catering als naar de ‘klanten’ aan wie gevraagd werd om hun tevredenheid over de dienstverlening uit te drukken. Zo wordt het personeel op het terrein regelmatig geïnformeerd over de productiviteitsindicatoren, de bezoekfrequentie van de restauratieruimtes en, niet te vergeten, de tevredenheidsgraad van de gebruikers”. De communicatie en de participatie van iedereen zijn fundamenteel voor het opzet van de lean cultuur. Een ander voorbeeld van de toepassing van de pijler visual company zijn de visuele voorstellingen die de medewerkers op het terrein informeren over hun prestaties. Er zijn ook visuals die de principes van de best practices weergeven, bijvoorbeeld ‘5S’, wat staat voor Sort, Store, Shine, Standardize, Sustain. Dit herinnert kort maar krachtig aan de goede gebruiken voor de servicekwaliteit. Dergelijke visuals kunnen bv. ook dienen om de werkplanning van het schoonmaakteam uit te leggen.

Profacility guide 2011

550_PFY028_catering GSK FAM nl.indd 8

21/11/10 10:46

FACILITY MANAGEMENT, organisatie & controle

Odyssey W23 Odyssey W23 is vandaag het vlaggenschip van GSK Biologicals in België. Dit project uit Waver werd bekroond met een MIPIM Award en met de publieksprijs van de IFMA Facility Management Projects 2010. Odyssey W23 heeft een totale oppervlakte van 52.000m², verdeeld over vier verdiepingen. Het telt 20.000m² kantoren, goed voor 1.000 werkposten. Die zijn aanpasbaar naargelang de behoeften aan open kantoren of individuele bureaus. Het project werd door het bureau Assar ontwikkeld als een ‘bio village’ (een term van architect Eric Ysebrant). Het moest niet alleen modulair en zonder luxe zijn, maar ook duurzaam. Odyssey huisvest de algemene directie en de organisaties die voor elke vaccinlijn de klinische, regelgevende en commerciële activiteiten coördineren.

FM Online

De catering op de nieuwe Odyssey-site profiteert van de permanente verbetering die door lean management wordt vooropgesteld.

Van het terrein naar continue verbetering De derde pijler van de lean cultuur bij GSK Biologicals is de aanwezigheid van het management op het terrein. Dat zorgt voor meer nabijheid bij het personeel, zowel formeel als informeel. Benoît Schmits: “De managers zijn duidelijk aanwezig op het terrein, zowel aan de zijde van de medewerkers van de onderaannemers als die van GSK Biologicals. Dat biedt het management de gelegenheid om zijn strategie uit te leggen en de mate te meten waarin dit wordt begrepen en uitgevoerd op het terrein. Omgekeerd kan het management kennismaken met de problemen of moeilijkheden op het terrein die dienen opgelost te worden. Dat moet adequaat en op definitieve wijze gebeuren door de organisatie te motiveren naar degelijke oplossingen te zoeken. De betrokkenheid van allen, waarbij wordt uitgegaan van de expertise van ieder individu, is één der sleutels tot het succes”. Giovanni Novello bevestigt: “Wanneer het management van de facilitaire diensten duidelijk aanwezig is op het terrein, ontstaat er respect. En het personeel begrijpt dat het management zijn beslissingen niet vanuit een ivoren toren neemt, maar oog

heeft voor de visie en de moeilijkheden die voorkomen op het terrein.” De doelstelling is steeds om permanent de serviceprestaties te verbeteren door problemen op het terrein op te lossen van zodra ze zich voordoen. Benoît Schmits: “We prenten onze equipes in om problemen onmiddellijk op te lossen van zodra de oorzaak aan de basis is geïdentificeerd. Indien je maar één der gevolgen oplost, heb je niets opgelost. Je moet je de vraag stellen over het waarom en zoeken naar de oorzaak van het probleem”. Giovanni Novello vervolgt: “Als gevolg van de ondervonden moeilijkheden of voorgestelde ideeën op het terrein overleggen we elke week over de verbeteringen die we kunnen aanbrengen en over de invoering van actieplannen met een systematische opvolging. Precies dat heet continue verbetering.” Voor onze beide gesprekspartners creëert de lean cultuur toegevoegde waarde. Benoît Schmits: “De voortdurende zoektocht naar optimalisatie creëert de mogelijkheid om onze onderneming positief te positioneren ten opzichte van de concurrentie. Daarbij zijn de verzamelde indicatoren belangrijk. Of het nu gaat om

Benoît Schmits legt een ander aspect van lean uit dat in het FM van GSK Biologicals werd ingevoerd: “Het afgelopen jaar en tijdens de progressieve inwerkingstelling van het project Odyssey, hebben we niet minder dan 3.500 medewerkers verhuisd. We beslisten om een speciale telefoonlijn te openen onder de naam FM Online. Het gaat om een soort callcenter dat onafhankelijk is van de facilitaire diensten, maar dat een centrale rol speelt in onze lean cultuur. Want met FM Online is een doeltreffende en objectieve opvolging mogelijk van het proces van de aanvragen door de gebruikers van FM-diensten. De scheiding tussen de beheerders van de aanvragen (FM Online) en de teams die de operationele correcties op het terrein uitvoeren, staat garant voor de onafhankelijkheid en de doeltreffendheid. Met FM Online kunnen we de problemen en hun oorzaken identificeren, overleg op gang brengen en zorgen voor efficiënte opvolging en oplossingen op het terrein. Dat is de lean cultuur in haar pure vorm.”

de prestatie-indicatoren of de tevredenheidsgraad, ze stellen ons in staat om continu tendensen op te volgen op het vlak van productiviteit, kwaliteit, gebruik van capaciteit, ... We kunnen ze ook gebruiken om objectieve projecties naar de toekomst te doen. Dankzij dit type indicatoren hebben we een project als Odyssey kunnen inschatten en de omvang ervan evalueren. Met dergelijke indicatoren hebben we ook de mogelijkheid van modulair aanpasbare ruimtes kunnen definiëren, iets wat noodzakelijk is”. n Profacility guide 2011

550_PFY028_catering GSK FAM nl.indd 9

21/11/10 10:46

FISCALITEIT

btw en outsourcing in de ziekenhuissector Ziekenhuizen bieden patiënten en hun gezinsleden steeds meer goederen en diensten aan die los staan van de gezondheidszorg. Zo bijvoorbeeld de organisatie van overnachtingen voor familieleden van patiënten. Deze hotelfunctie vereist een aanzienlijke investering, en houdt het risico in dat de capaciteit niet optimaal wordt benut. Om dit risico te beperken wordt outsourcing onderzocht. n Prof. dr. Bruno Peeters

ij de keuze van de meest aangepaste vorm van uitbesteding vormt de btw een belangrijk aandachtspunt. Om outsourcing tegen een lagere btw-kost mogelijk te maken bestaan verschillende formules. Kostendelende vereniging De kostendelende vereniging wordt o.a. door banken verzekeringsinstellingen aangewend om vrij van btw gemeenschappelijke informaticadiensten op te zetten. Financiële instellingen zijn grotendeels vrijgesteld van btw-verplichtingen en aldus vergelijkbaar met ziekenhuizen. De juridische voorwaarden zijn dat de leden van de vereniging een zelfde soort werkzaamheden moeten verrichten en dat ze allemaal btw-vrijgesteld zijn. Ziekenhuizen overwegen soms om samen een vzw op te richten voor bv. het poolen van hun schoonmaakactiviteit. Gelet op de specifieke toepassingsvoorwaarden blijkt het in de praktijk echter niet steeds eenvoudig om een externe partner zoals een schoonmaakfirma bij deze formule te betrekken. btw-eenheden Ook in een zgn. btw-eenheid is het niet eenvoudig om een externe partner te betrekken. De wetgever schrijft voor dat de entiteiten financieel, economisch en organisatorisch moeten verbonden zijn. Een belastingplichtige kan slechts lid zijn van één btw-eenheid en elk lid is hoofdelijk aansprakelijk voor de btwschulden van de andere leden.

Prof. dr. Bruno Peeters (Universiteit Antwerpen en Advocaat (Tiberghien Advocaten)).

Dochterorganisaties Bij de beslissing van instellingen binnen de zorgsector om voor specifieke taken een dochterorganisatie op te richten mag men zich ook niet blind staren op het (eventuele) btw-voordeel dat hieraan verbonden is. Afhankelijk van de bedrijfsvorm die wordt gekozen kan filialisering immers ook negatieve effecten hebben (bv. verlies aan vrijstellingen van registratierechten en onroerende voorheffing). Een integrale fiscale analyse is noodzakelijk. Ook strikt juridische elementen spelen een rol. Zo is het verkrijgen van subsidies vaak

onderworpen aan de voorwaarde dat de ontvangende instantie geen winstoogmerk heeft. Dit laatste verhindert de keuze van een vennootschapsvorm. Co-werkgeverschap Bijkomende mogelijkheid is het cowerkgeverschap waarbij bv. het ziekenhuis en het schoonmaakbedrijf samen optreden als één werkgever voor de schoonmaakdiensten en aldus niet onderworpen worden aan doorrekening van btw op prestaties. Ook hier gelden een aantal voorwaarden die een impact hebben op bv. het statuut van de personeelsleden en waardoor het ziekenhuis nog steeds gedeeltelijk verantwoordelijk blijft voor de personeelsproblematiek. Opsplitsen van diensten Tenslotte kan worden gedacht om prestaties op te splitsen. Voor de schoonmaakdiensten zou het personeel op de pay-roll van het ziekenhuis kunnen blijven (zonder btw-kost) terwijl de externe schoonmaakorganisatie zorgt voor de coördinatie van de activiteit en voor levering van de reinigingsproducten. Bij dit alles mag men de fiscale antimisbruikbepalingen niet negeren. Zo is op het vlak van btw sprake van misbruik wanneer de verrichtingen erop gericht zijn een fiscaal voordeel (bv. een recht op aftrek) te verkrijgen in strijd met de doelstellingen van het btw-stelsel. Ook in het raam van andere belastingen (o.m. inkomstenbelastingen) wil de wetgever met antiontwijkingsbepalingen louter fiscaal geïnspireerde verrichtingen zoveel als mogelijk ontmoedigen. Outsourcing kan via verschillende formules. De keuze voor een bepaalde formule vereist een integrale fiscaal/ juridische analyse. n

Profacility guide 2011

165_PFY028_outsourcing FAM nl.indd 10

23/11/10 14:16

Een alles omvattende norm

n Eduard Coddé

Een gids voor iedereen Het kunnen beschikken over een standaardreferentie is essentieel voor de facility manager en draagt bij tot het professionaliseren van de discipline. Het is tevens een gids voor de jonge, beginnende facility manager. Bovendien heeft deze norm ook commerciële bijwerkingen naar leveranciers toe: iedereen weet precies waaraan zich te houden, waardoor conflicten en eventueel rechtszaken zich laten vermijden. De EN 15221 norm maakt een duidelijk onderscheid tussen de vragende partij en de leverancier, zodat ook de klant/leverancierrelatie preciezer wordt afgebakend. EN 15221 zal op korte termijn – binnen de twee jaar - de nationale normen verdringen.

foto Fujitsu

Steeds meer stelt zich de vraag naar een internationale en praktisch hanteerbare norm als onmisbaar instrument om kosten en prestaties te kunnen vergelijken. De EN 15221 norm lijkt niet alleen deze verwachtingen in te lossen, het is bovendien een norm die evolutief is en van dienst bij de vele facetten van FM.

De EN 15221 norm houdt rekening met alle mogelijke invalshoeken uit de markt.

lleen al bij het bepalen van de oppervlakte van een kantoorvloer duiken verschillen op tot 24,50% naargelang de Britse RICS of Amerikaanse BOMA methode gehanteerd wordt. Vanuit de praktijk klinkt vooral de vraag naar een betrouwbare standaard voor kwaliteits- en oppervlaktemeting. Omdat bedrijven steeds meer internationaal actief zijn, is de nood aan een universeel en internationaal aanvaard instrument voor de hand liggend.

nagement in elke economische sector aanwezig.

Een brug naar ISO Luik 3 tot en met 6 van de EN 15221 norm leggen een band met de ISO normen. Het gaat om de reeks ISO 9000 voor kwaliteit, de ISO 15392 voor duurzaamheid in gebouwen, de ISO/FDIS 15686-5:2006(E) voor de kosten over de volledige levenscyclus van een gebouw en ISO 9836 voor het bepalen van de vloeroppervlakte. Tevens wordt uit ISO 1000014 de PlanReferentie voor de facility manager Do-Act-Check-cyclus geënt op het faciliDe basis voor de EN 15221 norm werd nu taire werkterrein. al bijna vier jaar geleden gelegd als EN 15221-1 en EN 15221-2. De inhoud werd Ophefmakend door alle Europese landen aanvaard. De EN 15221-6 over het bepalen van De geactualiseerde versie biedt alles wat vloeroppervlakte zal ongetwijfeld het nodig is voor de normalisatie van kwali- meest gecommentarieerd worden in de teit, processen en ruimte. De norm houdt Europese markt voor vastgoed en facirekening met alle mogelijke invalshoe- lity management. De nieuwe methodiek ken uit de markt en is zowel geschikt en rekenwijze moeten leiden tot devoor de facility managers als voor inter- zelfde vierkante meters in alle landen. nationaal actieve corporate vastgoedma- EN 15221-6 is ontwikkeld vanuit het genagers. Bij de ontwikkeling waren naast bruikersperspectief en is daardoor uniek, ervaren experts ook grote service provi- gezien tot nogtoe de vastgoedaanbieders ders betrokken. de norm bepaalden. Hij is ook compatiEN 15221 bestaat uit zes luiken en wordt bel met de principes uit ‘ISO 9836:1992 daarom ook wel eens als ‘FM 6-pack’ – Performance standards in buildings’. aangeduid. Het eerste luik (EN 15221-1) Luik 6 van de norm bepaalt eveneens behandelt de ‘definitie’; ‘overeenkomst’ de verhuurbare vloeroppervlakte, een is de inhoud van EN oppervlakte die kans maakt om gelijk15221-2), EN 15221-3 is gewijd aan gesteld te worden aan de ‘facilitaire op‘kwaliteit’; ‘classificatie’ zit vervat in EN pervlakte’. De USA kent al een facilitaire 15221-4; ‘proces’ is het onderwerp van vierkante meter die gerelateerd is aan de EN 15221-5 en uiteindelijk is ‘oppervlak- verhuurbare oppervlakte. tebepaling’ opgenomen in EN15221-6. De EN 15221 norm die nu in de spots Door de zes luiken binnen de EN 15221 staat en die door 30 Europese landen norm is de volledige basis voor het tast- gedragen wordt, koestert zelfs ambities baar en zichtbaar maken van facility ma- die de Europese grenzen overstijgen. n Profacility guide 2011

170_PFY028_normes europ nl.indd 11

FACILITY MANAGEMENT, organisatie & controle

Internationale FM-standaard

21/11/10 10:47

kENNIsCENTruM I WWW.ProFACILITY.BE/BIBLIo

Best practices en trends in faci l Sinds 2004 ondersteunt, observeert en becommentarieert Profacility de evolutie van facility management in ons land. Een beheerder van facilitaire diensten moet immers de praktijken professioneel beheersen en de referenties in de sector kennen. in dat kader kunt u steeds de Profacilitykennisbank met honderden artikels en afbeeldingen raadplegen. We geven u alvast een overzicht van recente artikels waar u volgens ons niet omheen kunt. Maar ook alle andere artikels zijn slechts een muisklik van u verwijderd.

“Een essentiële voorwaarde om te besparen is een actualisering van de behoeften” benadrukken Johan Van Delm en Wim Vermeersch (Era).

aankopen is meer dan prijs onderhandelen Elke onderneming wil de kosten drukken en de aankoop draagt daarvoor een belangrijke verantwoordelijkheid.Dit gegeven is van alle tijden, maar krijgt in economisch lastiger tijden extra aandacht. Gewoontegetrouw wordende grote kostenposten onder de loep genomen, wat niet helemaal terecht blijkt. Verbazend genoeg is het potentieel tot besparen bij de kleintjes groter dan verwacht, leren ons Johan Van Delm en Wim Vermeersch, Managing Partners van Expense Reduction Analysts België. “De niet-strategische kosten van een onderneming volgen de klassieke 80/20-verhouding, m.a.w. de grote kosten vormen 80% van het geheel aan uitgaven. De 20% kleinere kostenposten bieden echter ruimte tot besparingen in een ordegrootte van 15 à 25%”. Dat deze kosten aan de aandacht ontsnappen heeft vooral te maken met een gebrek aan tijd en interne expertise. “Een essentiële voorwaarde om kosten te kunnen drukken is een actualisering van de behoeften” benadrukken Johan Van Delm en Wim Vermeersch.

■ Patrick BARTHOLOMÉ

Vind al deze artikelen vlot terug Op www.profacility.be/biblio, tik de titels van de artikelen hiernaast of een deel ervan in het zoekvenster van de site rechts bovenaan.

controle van de geleverde diensten “Is ‘t proper?” De vraag mag dan eenvoudig lijken, toch is het niet gemakkelijk om hier objectief op te antwoorden. Tenzij u gebruik maakt van een kwaliteitscontrolesysteem dat een neutraal en geargumenteerd antwoord kan geven… Tegenwoordig roepen vele bedrijven de hulp van een schoonmaakbedrijf in om hun kantoren schoon te houden. “We stellen vast dat bedrijven maar al te vaak dienstverleners kiezen om budgettaire redenen of op basis van zeer subjectieve criteria”, zegt Patrick Verlaet, Business Support Manager bij ISS. “De vertegenwoordiger van de onderneming gaat echter een verbintenis aan in naam van het bedrijf dat hij vertegenwoordigt. ” Het is dus belangrijk om een vertrouwensdienstverlener te kiezen, die de beste prijs-kwaliteitverhouding biedt en die in de eerste plaats de mogelijkheden en vaardigheden heeft om te voldoen aan de verwachtingen van de klant. Een dienstverlener waarop de klant kan ‘vertrouwen’ en die zich als partner profileert.” Aangezien alle sectoren momenteel besparingen doorvoe-

ren op het gebied van werkingskosten, komt het erop aan geen enkel aspect te verwaarlozen en alle kaarten in handen te hebben om steeds snel en efficiënt te kunnen reageren.

Els Nys (atir België): “Van alle kwaliteitscontrolesystemen in de schoonmaaksector is de VSr de enige met legale waarde.”

Profacility GUiDE 2011

199_PFY028_FM biblio NL.indd 12

21/11/10 10:48

Majoor Ian van der Pool is gebaseerd in Afghanistan, op Kandahar Air Field, één van de drukste vliegvelden ter wereld.

Profiel van een Facility Manager in Kandahar Air Field, een militaire stad in bloei Majoor Ian van der Pool is als J-4 Chief Logistics aangesteld in de internationale commandostaf op Kandahar Air Field, Afghanistan. “Napoleon stuurde 300.000 soldaten naar Sint-Petersburg zonder aandacht te besteden aan hun voeding of andere voorzieningen die de efficiënte werking tijdens hun opdracht zouden ondersteunen. Vandaag is elke militaire oorlogs- of vredesmissie in eerste instantie een grote logistieke opdracht”. Met deze woorden trok Marleen Klavers-Bakker van de Nederlandse Luchtmacht onze aandacht in juni 2007 tijdens Het ‘European Facility Management Congres’ in het Zwitserse Zürich. “Er moet rekening gehouden worden met grote klimaatverschillen, het kamp moet over alles beschikken, men is ver van huis en er zijn taalproblemen. De aanpak is internationaal verschillend. Amerika en GrootBrittannië besteden uit aan een grote organisaties. Nederland deed lange tijd alles zelf, maar voor de vredesmissie in Afghanistan opteerde men voor outsourcen”. Vandaag is het opnieuw een noorderbuur die facilitair management in legeruniform in de kijker plaatst. Majoor Ian van der Pool is een professional in militair facility management bij de Nederlandse Luchtmacht en bovendien bestuurslid van IFMA Nederland.

Luc Vanhaverbeke, diensthoofd facilitaire dienst aan het UZ Leuven. Luc Vanhaverbeke is diensthoofd facilitaire dienst aan het UZ Leuven. Hij kan terugblikken op een 32 jarige carrière op wat algemeen bekend staat als ‘Gasthuisberg’, maar eigenlijk de UZ Leuven organisatie omvat, verspreid over 4 campussen. De variatie die facility management in een zorginstelling van deze omvang biedt en de bijdrage die zijn diensten leveren tot het welzijn van een gevarieerde klantengroep, zijn de drijfveer om alle dagen beter te doen. Facility management was lange tijd de ‘hoteldienst’ voor het UZ Leuven. Vandaag omvat FM de soft facilities voor een zorginstelling die in 2009 niet minder dan 536.613 verpleegdagen, 64.930 opnames en 620.763 consultaties registreerde. Naast de patiënten draagt FM zorg voor het welzijn van 8.535 personeelsleden! Technische dienst, materiaalbeheer, logistiek en mobiliteit zijn de andere onderdelen van de logistieke diensten.

FACILITY MANAGEMENT, organisatie & controle

ci lity management

Luc Vanhaverbeke: “Schoonmaak, linnen en voeding zijn de drie kerngebieden voor onze facilitaire dienst.

EVS: geen vertraging door facility ! Philippe Prince ontdekte EVS, wereldleider in digitale videotoepassingen voor televisie, via de omweg van een studentenjob. Vandaag is hij er een tevreden maar drukbezette Facility Manager. De manier waarop Philippe Prince zijn gesprekspartners ontvangt zet meteen de toon: de Facility Manager van EVS is vlot, vriendelijk, bij de tijd en enthousiast. Daarmee belichaamt hij het bedrijf dat hem sinds 2003 te werk stelt.. « Een van de oprichters heeft me overtuigd mijn job als onderaannemer in de telefonie op te geven en voor hen te komen werken; ze hadden iemand nodige voor de gebouwen en IT infrastructuur. Door de groei van EVS werd dat te moeilijk voor hen ». Hij moest dus specifieke eisen van het bedrijf integreren: kilometers kabels, video’s, netwerken, lawaaierige machines die veel warmte uitstoten en die van de rest van het bedrijf moesten geïsoleerd worden. « We wilden zoveel mogelijk uitbesteden, maar – en da’s altijd een probleem – als je een kleine verandering wil aan een deur, wil je geen twee maanden op de timmerman wachten! Samen met zijn assistent en secretaresse, overziet Philippe Prince het werk van het onderhoudspersoneel, van de cafetaria en van de Maintenance Staff. Profacility GUIDE 2011

199_PFY028_FM biblio NL.indd 13

21/11/10 10:48

company profile

AREMIS NV/SA Avenue Charles Schaller 54 - BE-1160 Bruxelles TEL 0032 (0)2 775 95 12 FAX 0032 (0)2 775 95 14 info@aremis.com www.aremis.com

Contact Xavier Orts Managing Director TEL 0032 (0)2 775 95 12 x.orts@aremis.com

Structuur Management Xavier Orts Managing Director Réginald Thomas Management Services Director

Profiel van het bedrijf Inleiding

Axel Tasiaux Sales Director

AREMIS Innovatieve talenten en technologie voor het optimaliseren van een duurzame werkomgeving.

Bart D’heer Major Accounts Director

In het kader van zijn activiteit Management Services ondersteunt AREMIS de Facility Management en Real Estate teams van zijn klanten door gespecialiseerde profielen aan te bieden: architecten, project managers, space planners, move coordinators, facility en site managers, building managers, deskundigen in HVAC en energieprestaties enz.

Vestigingen/Internationaal AREMIS - Frankrijk AREMIS - Luxemburg AREMIS - Zwitserland

Werknemers Aantal personen: 71 Jaar van oprichting: 2010

Omzet 2007: 7.300.000 € 2008: 7.400.000 € 2009: 7.700.000 €

Binnen de activiteit Information Systems ontwikkelt AREMIS geintegreerde oplossingen, die de implementatie van informatiesystemen met een brede gebruikersbasis combineren met best practices om de werkomgeving te optimaliseren en de ecologische voetafdruk van de grote gebruikers van tertiaire gebouwen en de grote eigenaars te beperken. De AREMIS-groep werd in juli 2010 opgericht in het kader van de management buy-out van de Aremis-activiteiten van AOS in België, Luxemburg en Zwitserland. De consultants en de oplossingen die momenteel door AREMIS worden ingezet, beheren meer dan 25 miljoen m² in Europa en in de rest van de wereld. Dankzij zijn netwerk van partners kan AREMIS zijn klanten zowel lokaal als wereldwijd begeleiden.

Diensten Management Services: AREMIS selecteert, ontwikkelt en coacht diverse profielen die uw vastgoed en facility management teams kunnen versterken.

Information Systems: AREMIS ontwikkelt oplossingen voor het beheer van uw vastgoedportfolio en uw werkomgeving, en stelt in het kader van die opdracht best practices voor om enerzijds de kosten en de kwaliteit van de ruimte te optimaliseren, en anderzijds de ecologische voetafdruk van grote organisaties te beperken. Consulting Services: De consultants van AREMIS putten uit hun praktijkervaring in vastgoed en facility management om u te begeleiden. Onze oplossingen ondersteunen uw operationele processen en leveren bijzonder betrouwbare performantie indicatoren op. AREMIS beschikt over het meest ervaren team in West-Europa, met specialisten in vastgoed- en facility management processen, IT-ingenieurs en projectleiders, internet-, CAD- en database-experts.

Referenties Enkele ondernemingen die ons hun vertrouwen hebben geschonken: 3M, Agfa Gevaert, AXA, Banque Cantonale Vaudoise, Banque Pictet, BMW, BNP PARIBAS Fortis, Brussels Airport, Cofely Services, Communauté Française Wallonie-Bruxelles, Corelio, Delhaize, DEXIA, Ecole Polytechnique Fédérale de Lausanne, European Patent Office, European Space Agency, FOREM, GlaxoSmithKline Biologicals, IATA, IBM, KBC Bank, KBC Real Estate, Linklaters, Ministère des Finances à Luxembourg, Natixis, Philip Morris International, Police d’Evere, RTBF, RTL, SanofiAventis, SITA, SNCB, Sodexo, SPF Sécurité sociale, Stad Kortrijk, TOTAL, Tractebel, UBS, UCB, UEFA, Université Catholique de Louvain, Université de Luxembourg, Veolia.

Profacility Guide 2011

FAM Aremis nl.indd 14

22/11/10 17:38

FACILITY MANAGEMENT, ORGANISATIE & CONTROLE

company profile

EUREST SERVICES NV/SA Haachtsesteenweg 1179 - BE-1130 Brussel TEL 0032 (0)2 243 22 11 FAX 0032 (0)2 243 22 00 info@compass-group.be www.compass-group.be

Contact Bart Boschmans Operations Director TEL 0032 (0)2 243 22 11 bart.boschmans@compass-group.be

Structuur Management Marc Van Handenhove Managing Director Didier Verhoeven Operations Director Compass Katty De Keyzer Sales Director Didier Claassens HR Director Romain De Glas Finance Director Dirk Van Den Driessche Procurement Director Bart Boschmans Operations Director Eurest Services

Vestiging/België Compass Group Haachtsesteenweg 1179, 1130 Brussel

Werknemers Aantal personen: 1900 Jaar van oprichting: 1971

Omzet 2007: 127.989.157 € 2008: 133.902.474 € 2009: 131.817.824 €

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Diensten

Eurest Services Facilitaire dienstverlening naar uw wensen.

Een compleet pakket van facilitaire diensten. Service waar u geen omkijken naar heeft.

Een compleet pakket van facilitaire diensten Eurest Services is uw betrouwbare partner voor volledig en geïntegreerd facilitair management. Eén team, één eindverantwoordelijke manager, één administratie. Dankzij de optimale transparantie en de centralisatie van processen heeft u meer controle dan ooit. Oftewel: met Eurest Services haalt u duidelijkheid en zekerheid in huis.

De volgende services kunnen wij u bieden: • Schoonmaak • Kantoorondersteuning • Catering • Gebouwen en onderhoud • Beveiliging

Uw voordeel Een samenwerking met Eurest Services betekent een combinatie van catering en facilitaire diensten. De integratie van back- en frontoffice zorgt voor een grotere efficiëntie, door bijvoorbeeld de inzet van één flexpool van servicemedewerkers en een heldere facturatie. Daarnaast is Eurest Services door internationale samenwerking in staat de best practices, die zijn opgedaan in andere landen, toe te passen. Hierdoor lopen wij voor op de ontwikkelingen, signaleren wij kansen, onderkennen wij snel risico’s en zijn we in staat hier adequaat op te reageren. Voor u betekent dit kwaliteitsverbetering, een stijging van de medewerkerstevredenheid, een hogere interne klanttevredenheid en kostenbesparingen.

Nieuwigheden Het management model CSF is een internationaal platform ontworpen om volledig te zorgen voor een continue verbetering. Het brengt onze wereldwijde ervaring in een operationeel platform. Hierin kunnen we voorbeelden vinden van mensen met hetzelfde probleem, waarin zij het probleem hebben geïmplementeerd met specifieke oplossing alsook het resultaat - CSF laat ons routinematig onze wereldwijde ervaring lokaal delen. Objectieven CSF: • Garanderen dat onze diensten voldoen aan de verwachtingen van onze klanten, nu en in de toekomst • Zorgen voor voortdurende verbetering als onderdeel van onze dagelijkse service

Referenties Referenties en presentatie op eenvoudig verzoek (info@compass-group.be)

Profacility GUIDE 2011

SER Eurest Serv NL.indd 15

21/11/10 11:07

Ook op zoek naar facilitaire expertise?

Facilicom Services Group kan u op vrijwel elk terrein de juiste mensen op de juiste plek leveren. We houden uw pand schoon, zorgen voor de bewaking, maken elke dag een smakelijke lunch voor alle medewerkers, leveren tijdelijk personeel of nemen activiteiten geheel over. Ook verhuisprojecten of management opdrachten kunt u aan ons toevertrouwen. We kunnen alle diensten ook perfect combineren, daarbij profiteert u niet alleen van onze jarenlange kennis en ervaring, maar ook van mogelijke synergie毛n. Bij Facilicom denken we graag met u mee. O贸k in het beheersen van de kosten. Wilt u weten wat Facilicom uw organisatie kan betekenen? Kijk voor meer informatie op www.facilicom.be of bel met 03 - 224 38 00. Wij zijn u graag van dienst.

De juiste mensen op de juiste plek FAM facilicom nl.indd 16

21/11/10 11:09

FACILITY MANAGEMENT, ORGANISATIE & CONTROLE

company profile

FACILICOM NV/SA IJzerlaan 11 - BE-2060 Antwerpen TEL 0032 (0)3 224 38 00 FAX 0032 (0)3 226 56 34 info@facilicom.be www.facilicom.be

Contact Claudine Decorte Algemeen Directeur Facility Solutions TEL 0032 (0)3 224 38 00 claudine.decorte@facilicom.be

Structuur Management Alain Vandenbrande CEO Claudine Decorte Algemeen Directeur Facility Solutions Luc Van Sande Algemeen Directeur Prorest Bart Baré Bedrijfsmanager Trigion Alex Cardenas Commercieel Directeur Gom Ronny Verept Operationeel Directeur Gomm

Vestigingen/België Facilicom HQ - IJzerlaan 11, 2060 Antwerpen Facilicom - Aarschot, Brussel, Luik, Charleroi, Gent, Hoboken

Vestigingen/Internationaal Facilicom - Nederland Facilicom - Frankrijk Facilicom - Groot-Brittannië

Werknemers Aantal personen: 3.000 (België), + 30 000 (internationaal)

Omzet 2008: België: 92.931.193 € 2009: België: 92.098.086 €

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding Facilicom Services Group is een holdingmaatschappij waaronder facilitaire bedrijven onder eigen naam opereren: Gom op het gebied van schoonhouden, Prorest op het gebied van bedrijfscatering, Facilicom Facility Solutions op het gebied van facilitair management, Axxicom is actief op het gebied van interim, werving en selectie en Trigion tenslotte is het bewakingsbedrijf. Middels deze divisies en bedrijven neemt Facilicom alle facilitaire zorgen van haar opdrachtgevers uit handen, zodat zij zich geheel kunnen richten op hun eigen core business. Facilicom levert ook aan steeds meer klanten combinaties van diensten, samengebracht in één geïntegreerd pakket. Zo kunnen meerdere diensten ondergebracht worden in een multiservices-concept. Facility Solutions bewerkstelligt dan zoveel mogelijk synergie in de dienstverlening, want ook in het beheersen van de kosten denken we met u mee. Facilicom kan zowel de uitvoering als het management van de facilitaire diensten op zich nemen, tot zelfs het totale lange-termijn real estate management, bijvoorbeeld onder de vorm van een publiek-private samenwerking. Facilicom is eveneens geïnteresseerd in projecten en managementopdrachten op korte termijn: de doorlichting en optimalisatie van uw facilitaire structuur, analyse van enkele van uw facilitaire diensten, coördinatie van verbouwingswerken of verhuisopdrachten, studie-en adviesopdrachten in FM.

Facilicom hanteert binnen al haar bedrijven korte communicatielijnen zodat er direct contact is met de opdrachtgevers en medewerkers. Alle Facilicom Services Group bedrijven staan bekend om hun no-nonsense mentaliteit en een resultaatgerichte houding van het management.

Producten • • • •

FMIS (Facility Management Informatie-systeem) Facilitaire Helpdesk Facility Scan 24-u noodnummer

Diensten • • • • • •

Schoonhouden van kantoren, industrie, ziekenhuizen, beurzen Specialistische reiniging Bedrijfscatering Bewaking Facility Management Werving & selectie

Referenties • • • • • • • • •

Petrochemie Banksector Retail Overheid Ziekenhuizen Scholen Beurzen Transport ...

Facilicom is een resultaatgerichte onderneming, gedegen en innovatief, waar samenwerking essentieel is. Deze kernwaarden kenmerken ook de bedrijfscultuur.

Profacility Guide 2011

FAM facilicom nl.indd 17

21/11/10 11:09

company profile

ISS NV/SA Athena Business Center Steenstraat 20-1 - BE-1800 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 263 66 11 FAX 0032 (0)2 263 66 12 info@be.issworld.com www.iss.be

Contact Dirk Van den Steen Marketing & Communication Manager TEL 0032 (0)2 263 66 11 dirk.van.den.steen@be.issworld.com

Structuur Management Kris Cloots - Country Manager Pierre-Eric Nandancé - Chief Commercial Officer Dirk Dael - General Manager Facility Services North Olivier Fenaux - General Manager Facility Services South Rudy Mattheus - General Manager Healthcare & Support Services Peter Carpentier - General Manager Property Services Walter Kestens - General Manager Industrial Services Jean-Philippe Nedelec - General Manager Catering Wim Van Gierdegom - General Manager Pest Management Solutions Philippe Evrard - Fin. Adm. & ICT Director Christine Chaltin - HR Director

Vestigingen Anderlecht, Antwerpen, Destelbergen, Estaimpuis, Floreffe, Genk, Gent, Halle, Heusden-Zolder, Heverlee, Isnes, Lokeren, Roeselare, Spiere-Helkijn, Tienen, Vilvoorde, Wolvertem, Zwijndrecht.

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Diensten

Strategische partner De Deense multinational ISS werd opgericht in 1901. We zijn vandaag actief in 53 landen en tellen wereldwijd 520.000 medewerkers, waarvan 12.000 in België.

Schakel ISS in voor:

ISS is dé strategische partner voor bedrijven die de outsourcing van hun facilitaire diensten willen vereenvoudigen en verbeteren. Door internationaal en met eigen ISS ploegen te werken, is ISS in staat die diensten te innoveren én te integreren op een manier die in het klassieke facility management niet mogelijk is.

Office Support Ondersteuning van onthaal, postkamer, kantoor en ICT

ISS laat zijn klanten kosten besparen: het vervangt de improvisatorische outsourcing naar verschillende partijen door een gestroomlijnd kader voor facility management dat opereert vanuit één contactpunt.

Catering Bedrijfscatering, ISS Event Services

Property Services: Onderhoud van gebouwen en productielijnen Groenonderhoud en ongediertebestrijding

Cleaning Algemene schoonmaak, industriële reiniging, washroom services, ruitenwasserij

Integrated Facility Services Facility Management

Aanwezig in 53 landen o.a. Europa, Azië, Noord- en Latijns-Amerika

Werknemers Aantal personen: > 12 000 Jaar van oprichting: Kopenhagen: 1901 België: 1975

Omzet 2009: Belux: 428.000.000 €

Profacility Guide 2011

FAM iss nl.indd 18

22/11/10 17:39

FACILITY MANAGEMENT, ORGANISATIE & CONTROLE

company profile

FACEO BELGIUM NV/SA Havenlaan 86c bus 201 - BE-1000 Brussel TEL 0032 (0)2 422 26 11 FAX 0032 (0)2 422 26 45 info@faceo.com www.faceo.com

Contact Patrick Moerkerke Commercieel Directeur TEL 0032 (0)2 422 26 18 patrick.moerkerke@faceo.com

Structuur Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Bruno Rees Managing Director

Patrick Moerkerke Commercieel Directeur

Vestigingen/Internationaal Duitsland Frankrijk Hongarije Ierland Italië Luxemburg Nederland Oostenrijk Portugal Roemenië Slovakije Spanje Verenigd Koninkrijk Zwitserland Andere

Groepcijfers +200.000 eindgebruikers +2.500 sites +8.000.000m² in beheer

Think Global Onze aanpak bestaat in het creëren van een service van wereldklasse en een operationeel kader ondersteund door expertise centra. Wij bieden u een corporate “governance mirroring” van uw organisatie door middel van één overeenkomst en een homogene dienstverlening (SLA’s en KPI’s). De dienstenactiviteiten worden via ons rapportage sys1. de front- en back-office kosten te verminderen teem Computer Aided Facility Management (ISILINK) en de vaste kosten naar variabele om te zetten; 2. de efficiëntie van de organisatie te verbeteren en opgevolgd. Wij hebben een internationaal toegewijd Key Account Management team om de financiële en de waarde van uw goed te verhogen; operationele prestaties te verzekeren en de risico’s te 3. met een partner samen te werken die in vele minimaliseren. landen actief is, verschillende talen spreekt en verschillende valuta’s beheert, en op die manier de harmonisatie bewerkstelligt van uw facilitaire Act National Dankzij onze kennis inzake nationale reglementering diensten voor verschillende sites; (HR, Gezondheid & Veiligheid, Milieu, Financiën) 4. uw diensten te vereenvoudigen en te stroompassen wij ons globaal model aan aan de nationale lijnen met één enkele dienstverlener in plaats van te onderhandelen met meerdere leveranciers wensen en behoeften van onze klanten. en een groot aantal contracten te beheren; Deliver Local 5. het risicobeheer en de naleving van de wet te De lokale dienstverlening (technisch, veiligheid, verzekeren door middel van een partnerschap schoonmaak, receptie, catering…) wordt door eigen dat de efficiëntie op internationaal niveau kan multidisciplinaire teams of door lokale partners stimuleren; uitgevoerd. Onze mensen en partners werken nauw 6. uw FM-processen op internationaal vlak aan te sturen via een internationaal informatiesysteem samen met de site managers om aan de lokale wensen en behoeften aan te passen. dat een grenzeloze zichtbaarheid levert op de FM-gegevens. Onze meerwaarde Ons voorstel vertegenwoordigt een hefboom van de prestatie die gemiddeld tussen de 5 tot 10% van de omzet van het bedrijf kunnen beïnvloeden, wat u toelaat:

Diensten Dienstverleningsmodel “Mainstream FM Services” is ontwikkeld om multinationale groepen te ondersteunen in het toespitsen op hun kernactiviteit door hun facilitaire diensten geheel of gedeeltelijk uit te besteden. Ons bestuursen dienstverleningsmodel zijn gebaseerd op volgende pijlers:

Referenties

AB-InBev / Thales / Touring / Telenet / Base / Orange Business Services / Alcatel Lucent / TBP / GE / RealDolmen / SKF / BASF / ArcelorMittal / Delphi / …

Profacility Guide 2011

FAM faceo nl.indd 19

21/11/10 11:10

FA2011 pub promoNL:BEN

12/11/10

9:53

Page 1

Uitwisseling van best practices van Facility Management 07 april 2011 I Seminarie FM Best practices – 7 casestudy’s Tijdens een namiddag van conferenties stellen de ﬁnalisten voor de verkiezing van het ‘Facility Management Project 2011’ hun project voor, waarbij ze hun ervaring en best practices op het gebied van Facility Management delen. Deze voorstellingen worden gevolgd door een Q & A met de deelnemers.

24 mei 2011 I Uitreiking van de Facility Awards 2011 In het prachtige kader van de site van Tour & Taxis in Brussel zullen twee bekende presentatoren, Kathleen Cools & Frédéric Deborsu, de uitreiking van de Facility Awards 2011, wanneer de winnaars van deze wedstrijd bekendgemaakt worden, in goede banen leiden. Voor de toekenning van de Publieksprijs zullen de aanwezigen rechtstreeks kunnen stemmen voor de verkiezing van het ‘FM Project of the Year’. Deze stemmen worden opgeteld bij de online stemmen die vanaf 2 maart 2011 uitgebracht kunnen worden op www.facility-awards.be.

Ontdek vanaf 8 december de namen van de ﬁnalisten op www.facility-awards.be. Over de doelstellingen, toegevoegde waarde en resultaten van elk genomineerd project komt u meer te weten in de reportages in het Profacility Magazine( maart 2011) - speciale editie - FM Benchmark & Best Practices - en in het Facility Awards 2011 e-magazine.

Meer informatie, programma en inschrijvingen op www.facility-awards.be of www.ifma.be De Facility Awards worden elk jaar georganiseerd door IFMA met de steun van partners.

Media Partners

Professional Partner

Fair Partner

FAM Ifma nl.indd 20

21/11/10 11:12

FACILITY MANAGEMENT, organisatie & controle

company profile

IFMA Belgian Chapter VZW/ASBL Hemelaerstraat 21 - BE-9100 Sint-Niklaas TEL 0032 (0)2 424 12 80 FAX 0032 (0)2 424 12 90 info@ifma.be www.ifma.be

Contact Annemie Van Goethem Office Manager TEL 0032 (0)2 424 12 80 secretary@ifma.be

Structuur Management

Yves Van Hooland Voorzitter

Yves Stevens Development & Marketing Manager

PROFIEL VAN HET BEDRIJF IFMA is in België de enige vakvereniging voor professionals in de wereld van facilitair management. De organisatie bestaat nu 15 jaar in België en stond daardoor mee aan de wieg van de ontwikkeling van dit vakgebied in eigen land. IFMA is een chapter van het wereldwijd aanwezige IFMA International. Vandaag telt IFMA Belgian Chapter meer dan 500 leden. Als organisatie bouwt IFMA aan de toekomst gefundeerd op drie pijlers: gespecialiseerde evenementen die de spots richten op een specifieke discipline binnen facility management, een onvoorwaardelijke inhoudelijke focus op het vakgebied en het centraal plaatsen van haar leden. Werk- en vakgroepen Gezien de facility manager en facility director op strategisch niveau beslissen, krijgen zij nieuwe verantwoordelijkheden en hebben een alsmaar grotere impact op het totale bedrijfsgebeuren. IFMA speelt daarop in met doelgerichte research via speciale werken vakgroepen binnen de organisatie. Enkele voorbeelden:

Luc Cloetens Director

• • • •

De juridische verantwoordelijkheid van de facility manager. Facility management verzekeren – welke specifieke verzekeringsopties bestaan er om de taken en verantwoordelijkheden van de facility manager af te dekken. Facility management internationaliseert – IFMA kijkt over de grenzen, geeft signalen aan de overheden in België en Europa via een werkgroep ‘vereenvoudiging van de openbare aanbestedingen’. Recent werd een nieuwe werkgroep in het leven geroepen voor facilitair management binnen de zorgsector, dit in samenwerking met HFDV.

De al bestaande werkgroepen zullen verder professioneel worden aangestuurd met het oog op meerwaarde voor de leden. Nieuwe acties zullen worden ondernomen in functie tot de situatie in de markt.

IFMA Facility Awards Jaarlijks organiseert IFMA een competitie die het beste ‘Facility Management Project of the Year’ bekroont. Het is het grootste jaarlijkse evenement binnen de facilitaire wereld. De IFMA Facility Awards zijn synoniem voor innovatieve projecten, realisaties die vooruitgang in het vakgebied aantonen en daardoor een voorbeeldfunctie vervullen naar de collega-professionals. De facility manager die het ‘Facility Management Project of the Year’ begeleidde deelt zijn ervaringen met zijn collega’s. Daarom wordt vanaf 2011 nog bijkomend een verkiezing van de ‘Facility Manager of the Year’ georganiseerd. Opleiding IFMA ligt aan de basis voor het opzetten van een professionele opleiding voor de facility professional. Op dit ogenblik volgden al meer dan 500 mensen verspreid over Vlaanderen, Wallonië en Brussel met succes een gespecialiseerde FM-opleiding, als postgraduaat of als bachelor in een voltijds leerprogramma. IFMA in het centrum van Europa Op 23 februari 2011 organiseert IFMA in Brussel haar internationaal congres. Bij deze gelegenheid worden tal van autoriteiten op het vlak van facility management naar onze hoofdstad uitgenodigd. Eén van de centrale thema’s wordt energiemanagement, de nieuwe en ongetwijfeld grootste uitdaging voor facility management. IFMA, is het logisch complement voor elke professionele facility manager. Een IFMA-lidmaatschap zou dan ook een natuurlijke reflex moeten zijn voor wie trots is op zijn vakgebied, ervaringen wil delen met collega’s en beseft dat bijscholing onontbeerlijk is.

Profacility Guide 2011

FAM Ifma nl.indd 21

21/11/10 11:12

company profile

PROCOS GROUP Jan Blockxstraat 1 - BE-2018 Antwerpen TEL 0032 (0)3 242 94 60 FAX 0032 (0)3 248 73 58 procos.belgium@procosgroup.com www.procosgroup.com

Contact Jos DUCHAMPS Gedeleeerd Bestuurder TEL 0032 (0)3 242 94 60 procos.belgium@procosgroup.com

Structuur Management Paul VAN DER BORGHT Gedelegeerd Bestuurder Jos DUCHAMPS Afgevaardigd Bestuurder Wim VAN HOVE Afgevaardigd Bestuurder

Vestigingen/Internationaal PROCOS France - Paris PROCOS Spain - Madrid/Barcelona PROCOS Austria - Vienna PROCOS Portugal - Lisbon PROCOS Luxembourg - Luxembourg

Werknemers Aantal personen: 27 Jaar van oprichting: 1990

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Diensten

PROCOS Group is een internationaal netwerk van studie- en adviesbureaus die FM services en applicaties levert. De leden van PROCOS Group zijn telkens vooraanstaande bureaus met jarenlange ervaring in hun eigen land en sectoren. De gebundelde krachten van al onze leden in competence centers zorgen ervoor dat we onze internationale klanten in hun lokale taal kunnen servicen zonder verlies van kennis, ervaring of kwaliteit. Het netwerk van PROCOS Group spreidt zich uit over heel Europa. De diensten die PROCOS Group aanbiedt, zijn gegroeid vanuit een jarenlange ervaring uit projecten voor nationale en internationale klanten met als solide basis onze medewerkers en onze onafhankelijkheid.

• Facility Management - FMIS Implementatie FM Consulting - FM Support - Technical audit

Producten • • • • • • •

ARCHIBUS Project Library Room Datasheets Room Reservations Multi Process Multi Project Manager Real Estate Dashboard Move Manager

•

Facility Planning - Strategische planning Programma van eisen - Workplace Innovation - Space Planning - Interior design - Relocation - Change Management

• Project Management

Referenties Acerta, Agfa Gevaert , Air Liquide, AXA Real Estate, Banimmo, BNP Paribas, BT Ignite, Concentra, DEXIA, Ericsson, Ernst&Young, Euroclear, FOD Economie, FORTIS, Gimv, Huis van de Arbeid, HYPO Group Alpe Adria, Johnson&Johnson, KBC, Kind en Gezin, Leasinvest, Le Figaro, Mediafin, Merck Sharp & Dohme, NMBS, Philips België, Philips Lighting Eindhoven, Portugal Telecom, Project², Provinciebestuur Antwerpen, Provinciebestuur Limburg, Provinciebestuur Vlaams-Brabant, Proximus, SciTech Engineering, Seco, SPE-Luminus, Stad Antwerpen, SUN Microsystems, Telindus Belgacom ICT, VKW, VRT

Profacility Guide 2011

FAM procos NL.indd 22

22/11/10 17:40

FACILITY MANAGEMENT, ORGANISATIE & CONTROLE

company profile

SODEXO BELGIUM NV/SA Charles Lemairestraat 1 - BE-1160 Brussel TEL 0032 (0)2 679 12 11 FAX 0032 (0)2 679 14 54 reception@sodexo.com www.sodexo.com

Contact Albert Cohen IFM Development Director TEL 0032 (0)2 679 13 39 albert.cohen@sodexo.com

Structuur Management Carine De Strooper IFM Project Director Stéphane Clement IFM Operation Director Ed Elfrink General Manager Division Corporate Services

Vestiging/België Altys, Sodexo IFM Technical Services Bevrijdingslaan 8 - 1932 Sint-Stevens-Woluwe 5 continenten, 80 landen

Werknemers Aantal personen: 4000 in België Jaar van oprichting: 1971 in België

Omzet 2009: 400.000.000 €

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding “Making every day a better day”. Sinds de oprichting in 1966 heeft de Sodexo Groep als doel om de Dagelijkse Levenskwaliteit van zijn klanten te verbeteren. Onze klanten kunnen genieten van onze 37 jaar ervaring die wij op het gebied van Facility Management verworven hebben over de hele wereld. On-Site Service Solutions: Sodexo ontwikkelt, beheert en biedt globale service solutions aan via On-Site Service Solutions.

Diensten Sodexo, more than catering… Onze aanpak op het gebied van Facilities Management is gebaseerd op: • De analyse en het goed begrijpen van de omgeving, de activiteiten, de cultuur en de specifieke behoeften van onze klanten op korte termijn, middellange en lange termijn. • De evolutie en flexibiliteit in tijd van de aan geboden oplossingen. • De uitwerking van een servicemodel dat beantwoordt aan de verwachtingen van onze klanten op korte termijn • De experts en beheerders, zowel op onze sites als in de support back office. • De ToolBox die door Sodexo gecreëerd werd en die verschillende doelstellingen heeft: de praktijken en de beheersindicatoren van de FM- prestaties op elkaar afstemmen, de invoering van de internationale FM-aanpak in een onderneming makkelijker laten verlopen, de transparantie garanderen en de vereiste reporting verzekeren om de Facilities Management-activiteiten continu te ontwikkelen, beheren en verbeteren. Deze Tool- Box wordt met u gedeeld en wordt ons manage- menttool. • De methodologie die door onze FM-experts over de hele wereld ontwikkeld werd. Ons aanbod: • Het geïntegreerde Facilities Management met een volledige of gedeeltelijke uitbesteding van uw facilitaire diensten (operationele uitvoering en operationeel beheer).

• •

Een Multiservice-aanbod: operationele uitvoering van een geheel van facilitaire diensten. Een Monoservice-aanbod: operationele uitvoering van één dienst (food: catering, vending – facility: receptie en onthaal, multitechnisch onderhoud, mailroom, beheer van de vergaderzalen,…).

Onze toegevoegde waarden: • Een bewezen efficiëntie en concurrentievermogen die gemeten en gerapporteerd worden met behulp van de ScoreCard (ons formeel systeem voor het beheer van de prestaties) en onze ToolBox. • Continue vooruitgang als aandrijfkracht voor onze relatie dankzij onze ‘Cost innovation map’. • Duurzame ontwikkeling door toepassing van de beproefde Be SO ECO-methodologie om de onderneming en haar medewerkers te motiveren om van de verandering een gemeenschappelijk project te maken. Sodexo, een bedrijf met een maatschappelijke verantwoordelijkheid: • STOP Hunger-programma om honger en ondervoeding in de wereld te bestrijden • Charter voor Diversiteit • Lid van Business & Society Om te voldoen aan uw omgeving en verwachtingen, streeft Sodexo ernaar om een wereld van verschil te creëren en de activiteiten te laten verlopen op de maat van de eisen van uw onderneming. Onze waarden: • Zin voor dienstverlening • Zin voor vooruitgang • Teamspirit Onze ethische basisprincipes: • Loyaliteit • Respect voor mensen • Transparantie • Weigering om deel te nemen aan corrupte praktijken en oneerlijke concurrentie

Referenties Referenties en presentatie op eenvoudig verzoek (anne.derede@sodexo.com). Profacility Guide 2011

FAM Sodexo NL.indd 23

21/11/10 11:14

Inrichting Global - foto © Marc Detiffe

U kunt deze bedrijfsprofielen online raadplegen in de leveranciersgids van Profacility.be WWW.PROFACILITY.BE/GUIDE De actualiteit, trends, referenties en ‘best practices’ op het gebied van planning, design, inrichting en beheer van werkruimten en meubilair: WWW.PROFACILITY.BE/WORKPLACE documentenbeheer, digitalisering, archivering, kantoorbenodigdheden en post: WWW.PROFACILITY.BE/OFFICE

200 cover WOR NL.indd 24

21/11/10 11:16

WORKPLACE INHOUD 26 Trends | Werken met de Y-generatie 29 Controverse | Open office: 50 jaar misvattingen 30 Kosten per werkplek | OCI: eerste grote daling in vijf jaar Over hetzelfde thema kunt u in de online bibliotheek van Profacility, www.profacility.be/biblio, de beste artikelen uit het Profacility Magazine downloaden. Alle artikelen zijn chronologisch gerangschikt. Building & Workplace Design | O.L.Vrouwziekenhuis Aalst (27/09/2010) Workplace Design | Motown, nieuwe gebouwen voor Mercedes-Benz Belux (07/05/2010) Dynamic Office | Royal Atrium – MIVB, veranderen van plaats en van bedrijfscultuur (07/04/2010) Workplace Design | Norpac: communicatie en flexibiliteit centraal (21/04/2010) Workplace Design | Concentra: klantenstatuut voor gebruikers (31/03/2010) Workplace Design | Designoplossingen in akoestische uitrusting (25/03/2010) Telewerken | Kosten besparen, welzijn bevorderen (01/02/2010) Business Case | Facilitaire innovaties voor Alpro (26/01/2010) Document Management | De toekomst is digitaal (21/01/2010) Dynamic Office | “Flexibel werken is slechts een tussenstap naar de toekomst” (07/01/2010) Meetings | Van teleconferencing naar telepresence (14/10/2009)

COMPANY PROFILES Workplace Design – Concept & Project beheer 34 Buroconcept 35 AOS Studley 38 D&C Services 39 Exode Architecture 40 Global 43 K-oncept Kantoormeubelen 36 Burodepo 42 Girsberger 46 Pami 47 Sedus Stoll 48 Steelcase 49 Wilkhahn Welzijn op het werk 50 Wellness Design International (WDI) Klassement & achief meubelen 37 Bruynzeel Storage Systems Scheidingswanden 45 Maars Jansen Partitioning Systems Verhuizing – kantoren renovatie 44 Master Key

Voor de inrichting van de kantoren van de nieuwe hoofdzetel, het Royal Atrium, heeft de MIVB in 2010 het concept Dynamic Office ingevoerd, dat werkt volgens het dubbele principe van de ‘shared desk’ en de ‘clean desk’. PROFACILITY GUIDE 2011

200 cover WOR NL.indd 25

21/11/10 11:16

DE WERKPLEK IS OVERAL

Werken met de Y-generatie

n Iwan van Eldijk en David Stillebroer

Iwan van Eldijk, Business Consultant Planon B.V., Nederland

David Stillebroer, Business Consultant Planon B.V., Nederland

doc. www.vitra.com

Een nieuwe generatie kenniswerkers vraagt om een nieuw type werkgever en een nieuwe werkomgeving. Van Facility Management wordt verwacht dat ze deze gamende Y-generatie (geboren na 1988) een werkomgeving ter beschikking stelt die past bij hun werken leefstijl en tegelijk efficiënt is voor de organisatie zelf.

De Y-generatie is niet langer gebonden aan de klassieke werkplek.

e nieuwe werkomgeving is persoongerelateerd en niet langer gebonden aan één kantoor, de traditionele negen-tot-vijf aanwezigheid en het onoverkomelijke fileleed in het dagelijkse woon-werkverkeer. ‘Mijn werkplek is waar ik ben!’ De discussie over nut en noodzaak van flexibele werkplekken behoort nagenoeg tot het verleden. Vrijwel alle nieuwe kantoren kennen tegenwoordig een flexibel werkplekconcept. Getooid met kleurrijk design zijn de concentratiecellen, loungebanken en oorstoelen losjes verdeeld over de verdiepingen van de kenniswerkers. De nieuwe concepten dragen bij tot meer dynamiek op de werkvloer, een betere communicatie tussen afdelingen en een kleiner aantal gehuurde vierkante meters kantooroppervlak. Een groot aantal ervaren adviseurs staat paraat om te begeleiden van bij het vooronderzoek tot bij de keuze van de meest geschikte ontwerper voor de gedroomde leestafels. De investering per werkplek is wellicht hoger, maar een kleiner oppervlak voor de kantoorvloer draagt bij tot lagere uitgaven voor huur, verhuizen, en een lagere CO2-uitstoot voor bouwen, verwarmen en verlichten. Naast een mooiere werkvloer voor hetzelfde geld krijgt het bedrijf een duurzaam gevoel en meer flexibiliteit in het vastgoed als meerwaarde cadeau.

de traditionele manier van werken naar de werkomgeving die de Y-generatie zal opeisen. Een flexibel werkplekconcept in combinatie met een goed aangepaste thuiswerkplek kan een volgende tussenstap zijn. Maar zijn die tussenstappen succesvol? In de praktijk van het denken en werken worden veel flexibele concepten slechts half doorgevoerd of keren langzaam terug naar de klassieke kantooropstelling. Deze golfbeweging doet zich voor ondanks de kwaliteit en ervaring van de professionals die de werkplekken analyseren, plannen, vormgeven en inrichten. Het lijkt erop dat het rendement van het flexibele concept niet verder gaat dan extra aandacht bij de opening van het nieuwe bedrijfspand en de rondleidingen in de daaropvolgende maand. Wordt er voldoende gestuurd in de fase waarin de voordelen echt tot uiting moeten komen, de beheerfase? Wordt zo de weg vrijgemaakt voor de toekomst?

Een tussenstap die aandacht vraagt Het toepassen van een flexibel werkplekconcept is direct gekoppeld aan de doelstellingen van het primaire bedrijfsproces. De veranderende buitenwereld vergt van de organisatie meer flexibiliteit, effectieve en creatieve medewerkers en een Facilitair Manager die voortdurend de efficiëntie van de kosten in de gaten houdt. Slechts een begin Een strikt afgelijnd kantoorconcept dat In onze visie is het flexibele werkplek- slechts voor de helft van de tijd wordt beconcept slechts een eerste tussenstap nut, past hier niet langer bij en wordt in naar de toekomst. Een evolutiefase van veel gevallen terecht vervangen door een

Profacility guide 2011

280_PFY028_Y-generation WOR nl.indd 26

23/11/10 14:27

de werkplek is flexibel, de werkwijze ook actief meten en sturen het concept wordt actief uitgedragen het concept blijft zich aanpassen

De werkplek is flexibel, de werkwijze ook Flexibiliteit op de werkplek is meer dan een verandering op de kantoorvloer. Het is een manier van denken en werken die zoekt naar de manier om medewerkers de beste bijdrage aan de organisatie te laten leveren, hun privéleven te managen en de huisvestingskosten op termijn te verlagen. In vergelijking tot de meeste andere landen kent België een zeer groot percentage snelle Internetaansluitingen (breedbandaansluitingen). Bovendien worden we verwend met een meer dan behoorlijke dekking voor wat de snelste mobiele netwerken betreft - UMTS en HSDPA. Een eenvoudige notebook/netbook met datakaart of ingebouwde ontvanger volstaat om medewerkers thuis, onderweg en op kantoor te laten werken op het bedrijfsnetwerk. De technologie vormt hiervoor niet langer een belemmering; het vertrouwen van de werkgever in de medewerker en de manier van sturen is hiervoor nog vaak wel een hinderpaal. Aanwezigheid tussen negen en vijf is niet langer het criterium voor de geleverde prestatie. Het afgesproken eindresultaat is de (terechte) nieuwe maatstaf. Dit vereist vertrouwen en een andere manier van aansturen door het management. Tevens zijn duidelijke regels nodig met betrekking tot bereikbaarheid en gezamenlijke contact- en evaluatiemomenten. Het vastleggen van duidelijke spelregels helpen medewerkers om flexibel te werken zonder oneigenlijke druk van het management, collega’s of eigen onzekerheid over de geleverde prestatie buiten de vier kantoormuren. Een flexibele werkwijze biedt medewerkers de gelegenheid om te werken op een manier die maximaal aansluit bij hun meest productieve momenten en hun privéleven. Onderzoek wijst uit dat me-

Voor de Y-generatie is ICT een vanzelfsprekend bestanddeel van hun leefwereld.

dewerkers die flexibel werken, aangeven zo (reis)tijd te besparen en hun productiviteit te verhogen. Daarnaast kan ook een duidelijke vermindering van vierkante meters als positief neveneffect worden genoteerd. Misschien is het hoog tijd om de discussie te voeren over de harde feiten. Volgens de door AOS Studley gecreëerde ‘Occupancy Cost Index’ (OCI) bedroeg de kostprijs per werkplek voor kantoorgebouwen in België 11.764 euro in 2009. In deze kostprijs nam de vastgoedwaarde (gebouw, huur, onderhoud, energie enz.) met 41% het grootste aandeel. Zijn niet benutte werkplekken en stilstaande werknemers een ‘luxe’ die een bedrijf zich vandaag nog kan blijven veroorloven? Actief meten en sturen Om de beoogde winst door flexibele werkplekken te behalen en het concept aan te laten sluiten op de veranderende omgeving is actief meten en sturen noodzakelijk. Dit beperkt zich niet tot de projectevaluatie, een jaar na invoering van het nieuwe concept. In de praktijk blijkt dat er in de beheerfase weinig wordt gemeten op flexibele werkplekken. Dat is des te opvallender, omdat de werkplekken vaak wel in het FMIS zijn opgenomen voor registratie en doorbelasting en het soms al mogelijk is om werkplekken te reserveren. Afgezien van enkele koplopers, wordt er weinig aangestuurd met betrekking tot de inrichting van werkplekken. Recent onderzoek door professor Peter Vink (TU Delft/ TNO - Nederland), gebruik makend van slimme bewegingssensors, laat zien dat hier winst valt te halen. Het ontbreekt in de meeste organisaties aan informatie op alle niveaus om zelf gericht te gaan sturen. Om te kunnen meten en sturen is het noodzakelijk om

eenvoudig te registreren hoe werkplekken en voorzieningen als videoconference en webinars worden gebruikt. Dit kan door de medewerkers te laten registreren via het intranet of via een touch screen bij de ingang van de verdieping waar een werkplek, vergaderruimte en eventueel een parkeerplek kan worden gereserveerd. Gebruik makend van het Regussysteem verschijnt een precies overzicht van het gebruik per uur, per dagdeel of een cluster dagen. De Facility Manager krijgt zo een betrouwbaar overzicht van wanneer zich pieken voordoen en kan tijdig maatregelen treffen. Medewerkers kunnen bij grote drukte toch kiezen voor thuiswerken of uitwijken naar een andere vestiging. Voor projectteams kunnen combinaties van werkplekken voor langere tijd worden gereserveerd. Ook kan

De Y-generatie De Y-generatie staat voor mensen geboren in het laatste decennium van de twintigste eeuw. Het is een zelfverzekerde generatie, opgegroeid met het ‘online’-fenomeen. Technologie is een vanzelfsprekend onderdeel van hun dagelijkse leven. De Y-generatie wil niet opgesloten zitten in een hokje en elkaar aanstaren. Zij willen werken in flexibele en open groepen. Eigenlijk houden ze vast aan de vertrouwde sfeer van de universiteit en willen deze zo lang mogelijk vasthouden en doorzetten in hun professionele loopbaan. Werken en een relatie zijn niet langer gebonden aan een plaats. De Y-generatie werkt waar dat best schikt in functie tot de gemoedstoestand en een aantal randfactoren. De Y-generatie verwacht een variatie aan aantrekkelijke locaties binnen een gebouw, blijft nooit lang op dezelfde plek hangen. Eduard Coddé

Profacility guide 2011

280_PFY028_Y-generation WOR nl.indd 27

workplace

• • • •

foto: Logitech

flexibel concept met een hogere bezettingsgraad per werkplek. Het flexibele concept is in de dagelijkse praktijk echter grondig verschillend van de showroomcondities met meubels en technologie die eenmalig worden neergepoot. De praktijk vereist een continu proces van beheer om de beoogde winst te realiseren. In de beheerfase zijn de medewerkers het hart van het weerhouden inrichtingsconcept. Wij zien in de beheerfase vier factoren die bepalend zijn voor het succes van een flexibel werkplekconcept:

23/11/10 14:27

Het concept wordt actief uitgedragen Het is opvallend dat in veel organisaties die flexibel willen werken het management erg gehecht blijkt aan het kunnen beschikken over een eigen kantoor. Daarmee is ook de belangrijkste oorzaak aangehaald waarom het concept in organisaties slechts half wordt ingevoerd of langzaam weer wordt teruggedraaid. Een flexibel concept kan slechts succesvol zijn wanneer het actief wordt uitgedragen door het management en de facilitaire organisatie. Daar hoort het zelf gebruik maken van flexibele werkplekken bij, maar evenzeer het zelf flexibel omgaan met werktijden en gefocust blijven op wat werkelijk belangrijk is: de output en de kernwaarden van het bedrijf. Een duidelijke en consistente boodschap over de nieuwe manier van werken en de voordelen voor de medewerker en organisatie zijn van belang, ondersteund met de voorbeeldfunctie in praktijk. Dit voorbeeld benadrukt het belang van flexibiliteit in de organisatie en het kan niet anders 28

dat de klanten daar wat van merken. En is flexibiliteit nu niet juist één van de verwachtingen die de veranderende buitenwereld oppert tegenover het bedrijf? Het concept blijft zich aanpassen Een flexibel werkplekconcept is nooit af; het evolueert mee met de organisatie. Niet alleen doordat afdelingen flexibel gebruik maken van de beschikbare werkomgeving, maar ook doordat nieuwe ideeën van gebruikers snel worden doorgevoerd. Kleine verbeteringen, aanpassingen van de beschikbare werkplekken naar het reële gebruik en het herhaald introduceren van een innovatief element houden het concept actueel en levendig. De Facility Manager is daarin de sturende kracht en vooral faciliterend naar de gebruikers. Een flexibel concept is geen eindpunt, maar een goed uitgangspunt om huisvesting echt te laten presteren waarvoor het bedoeld is. Op naar de Y-generatie! Onze flexibele werkplekconcepten zijn een tussenstap naar de werkomgeving die de Y-generatie morgen vraagt. ‘Mijn werkplek is waar ik ben!’ zal in praktijk worden gebracht door een generatie kenniswerkers die nog maar 18 procent van de tijd op kantoor doorbrengt en verder mobiel (45 procent) en thuis (36 procent) werkt. Zelfs onderweg zal deze genera-

tie een mix maken van werken privéactiviteiten. De hogeschool HBO Nederland, met verschillende vestigingen verspreid over het land, bieden hier een goed voorbeeld. Ze zijn qua werkwijze en inrichting een sprekende voorbode van het kantoor dat we binnen tien jaar mogen verwachten. Nieuwe techniek, sterkere nadruk op het terugdringen van kosten en beschikbare vierkante meters, leiden voor deze generatie tot een virtueel kantoor. Zij zien een werkomgeving die meereist in de notebook, netbook en smartphone, maar die dezelfde services en toegang biedt als het klassieke kantoor vandaag. Het boeien en binden van deze gamende generatie is gezien de vergrijzing geen keuze, maar een noodzaak. Het flexibele werkplekconcept van vandaag is hiervoor geen eindoplossing, maar slechts een tussenniveau naar een ‘smart work environment’ dat succesvol geïmplementeerd moet worden om het volgende niveau te kunnen bereiken. ‘Game over’ is voor geen enkele organisatie een mogelijke optie! n Bronnen • • •

Flexible Working Survey 2007, M. Puybaraud, Facilities Innovation, 2007 Mobility and mistrust, Sweeny Research/Toshiba, 2005 Het kantoor van morgen vandaag bezien, Vos, P.G.J.C, en D.J.M. van der Voordt, 2001

foto: Logitech

een systeem worden gekozen waarin de medewerker wordt herkend via zijn persoonlijke inlogcode op de PC of door een slimme chip in de toegangspas die gedetecteerd wordt door de werkplek. Zit een medewerker op een door een collega gereserveerde werkplek? Een e-mail of SMS vanuit het FMIS wijst hem hierop. Via intelligente schermen op de werkvloer en mobiele web 2.0 toepassingen kunnen collega’s elkaar snel vinden. De Facility Manager kan vervolgens de bezettingsgraad en gebruikstijd van de werkplekken, de populariteit van verschillende types werkplekken en de verschillende verdiepingen opmeten. Hij kan meten of werknemers effectief flexibel omspringen met de beschikbare werkplekken of regelmatig reserveren zonder echt aanwezig te zijn. Tekorten aan ruimtes voor videoconference en webinars komen spontaan aan de oppervlakte. Al deze informatie laat toe om het concept aan te passen aan de veranderende behoeften van de organisatie en het besparingspotentieel dat daarin schuilt. Op kortere termijn kunnen pieken en dalen in de capaciteit eenvoudig worden gedetecteerd. Deze gegevens bieden een gelegenheid om de bezetting van bepaalde werkplekken actief te gaan bijsturen door het gebruik ervan in de daluren (financieel) te stimuleren of medewerkers bij aankomst in het gebouw automatisch naar vrije plekken te geleiden zonder dat ze die zelf moeten opzoeken. De kunst bestaat erin om de juiste vragen te stellen en de daaruit voortvloeiende beschikbare data om te zetten in nuttige informatie voor het aansturen.

De Y-generatie houdt vast aan de vertrouwde sfeer van de universiteit en wil deze vasthouden in hun professionele loopbaan.

FM moet vele generaties tevreden stellen Binnen een onderneming werken verschillende generaties en bijgevolg moet de facility manager maximaal tegemoet komen aan de verwachtingen van die verschillende gebruikers. Hoe interpreteren zij de begrippen flexibiliteit en mobiliteit als actuele verwachtingen aan de werknemer? De Y-generatie schenkt werk en relaties evenwaardig aandacht, laat beiden vaak eng verstrengelen, maar maakt ze los van een plaats. Zij zoeken een

‘bewoonbare’ werkplek met een maximum aan thuisgevoel. Ook de Y-generatie wil enkele dagen op het bedrif doorbrengen om er deel te nemen aan de actie. Een werknemerschap op afstand - on line – is ook voor hen geen ideaal. De facility manager zal dan ook in de toerkomst moeten focussen op mensen. Werknemers aantrekken, binden aan het bedrijf en ze laten samenwerken is meer dan ooit de uitdaging!

Profacility guide 2011

280_PFY028_Y-generation WOR nl.indd 28

23/11/10 14:27

CONTROVERSE

Een verdorven inrichtingsconcept leidt onvermijdelijk tot verdorven gedrag…

In 1959 creëerden de broers Eberhard (1921-1997) en Wolfgang Schnelle (1930-2005) voor de administratieve diensten van de farmaceutische onderneming Boehringer in Mannheim de eerste werkomgeving met het oog op een betere communicatie tussen de teams. ■ Patrick BARTHOLOMÉ

Referentie « Should Health Service Managers Embrace Open Plan Work Environments? A Review. » 2008. Dr Vinesh Oommen, Mike Knowles, Isabella Zhao. Verschenen in l’Asia Pacific Journal of Health Management, 3(2). pp. 37-43. Engelstalige versie beschikbaar op www.profacility.be/references

a het grootste deel van hun leven geleden te hebben onder een totalitair regime, introduceerden de broers Schnelle een nieuw concept: ‘een open werkruimte voor een open geest’. Om deze nieuwe ruimte te ontwerpen, analyseerden de broers de dagelijkse activiteiten van de gebruikers van kantoren, de manier waarop ze documenten opbergen, en hun communicatiebehoeften. Dat resulteerde in een inrichtingsplan in overeenstemming met de realiteit van de gebruikers. Ze gaven dit plan de naam ‘Bürolandschaft’ of ‘bureaulandschap’, dat in zijn meest letterlijke betekenis begrepen moet worden: ‘landschap’ doet denken aan grote ruimten, levenskwaliteit en vele planten. En dat was ook het aanbod aan de eerste gebruikers: de verdwijning van de scheidingswanden werd gecompenseerd door een grotere ruimte voor iedereen, waarbij de afstand tussen de werkplekken eventuele geluidsoverlast en het gebrek aan intimiteit moest beperken. De vele groene planten zorgden eveneens voor schuilhoekjes en een zekere intimiteit. Deze eerste ervaring kende een groot succes en de vraag nam dan ook alsmaar toe. Maar toen begon het mis te gaan... De logica van de leghennen In 1960 besloten de Eberhards hun concept naar de Verenigde Staten en Canada te exporteren. Onder druk van de vastgoedprijzen, het streven naar een inkrimping van de uitgaven en een onredelijke productiviteit ontaardde het concept echter in een karikatuur. Langzamerhand

werd de logica van de leghennen toegepast. Zo deden in 1965 de ‘cubicles’ hun intrede: werkhokjes met halfhoge tussenwanden, die de werknemers als kippen samenproppen. Anno 2010 is dit gelukkig verleden tijd maar het oorspronkelijke ‘landschap’concept is nog steeds even verdorven. Men is immers een belangrijk aspect uit het oog verloren: meer ruimte voor iedereen. Er rest slechts: ‘steeds meer mensen per verdieping’. Het mag dan ook niet verbazen dat ook het gedrag ontaardde: sociale controle, geroddel, spionage,… En dat dit jammerlijke reacties uitlokte: achteruitkijkspiegel op het computerscherm, filter zodat men niet van opzij naar het scherm zou kunnen kijken, een banaal document dat klaarstaat voor weergave,... Anderen plaatsen stapels dossiers, de afvalemmer of hun tas op hun bureau om een symbolische grens te vormen, en nog anderen sluiten zich af door middel van een koptelefoon of zelfs agressiviteit: “Als ik te vriendelijk ben, geef ik de indruk dat ik constant beschikbaar ben”. En dan zijn er nog de retorische wendingen aan de telefoon, de codetaal met de echtgenoot/ echtgenote, de tactieken om een strategische plaats te bemachtigen (dicht bij de baas om interessante loopbaaninformatie op te vangen),… Een bezwarende wetenschappelijke analyse Het is gemakkelijk om te zeggen dat een open space slecht aanvaard wordt, nefast voor de mentale en fysieke gezondheid en een bron van non-productiviteit is. Je moet het ook kunnen bewijzen. Dat deden drie Australische wetenschappers aan de hand van een analyse van de litteratuur over de problemen waarmee gebruikers van open spaces geconfronteerd worden (zie kader). Hun besluit roept duidelijk op tot een beter begrip van de principes van een open space, vooral door middel van een multidisciplinaire aanpak. Dit bewijst dat het concept maar al te vaak ondoordacht toegepast wordt. Het open office concept viert dit jaar zijn 51e verjaardag, hoewel het nu al bijna 50 jaar verkeerd opgevat wordt. Opdat het opnieuw nuttig zou zijn, zou men zich in de geest van de bedenkers moeten verplaatsen. ■ PROFACILITY GUIDE 2011

270_open space_nl.indd 29

WORKPLACE

Open office: 50 jaar misvattingen

23/11/10 14:30

Kost per werkplek

Sinds 2005 publiceert AOS Belgium ieder jaar zijn ‘Occupancy Cost Index’ voor België. De OCI is een waarde die berekend wordt op basis van de kost per werkplek voor de kantoorgebouwen die in gebruik zijn door de klanten van deze specialist in bedrijfsvastgoed. Voor de eerste keer in vijf jaar is de OCI 2009, die half 2010 bekendgemaakt werd, aanzienlijk gedaald. De index bedroeg 11.764 euro, wat neerkomt op een daling van 4,05% in vergelijking met 2008.

Met een voordeel van 4 tot 5% tegenover zijn directe concurrenten, blijft Brussel een interessante locatie op het gebied van kosten per werkplek voor kantoorgebouwen.

Madou Plaza, architect Robert Goffaux, foto Marc Detiffe

OCI: eerste grote daling in vijf jaar

n Patrick Bartholomé

Lionel Andries, Marketing Manager van AOS Belgium nv: “Om personeel aan te trekken of aan zich te binden, hebben sommige bedrijven hun dienstenaanbod uitgebreid”.

e kost per werkplek van gebouwen is voor een onderneming uit de tertiaire sector de derde belangrijkste kost, na de lonen en belastingen. Het is dan ook duidelijk dat een facility manager een essentiële rol kan spelen om de bedrijfsmarges gunstig te beïnvloeden. Om deze kost per werkplek objectief te bepalen, berekent AOS elk jaar de OCI die intussen uitgroeide tot een referentiewaarde. Voor deze index worden bijna 300 verschillende typen van uitgaven geregistreerd om uiteindelijk een bedrag in euro te verkrijgen, dat gelijk is aan de gemiddelde totale kost per jaar van een werkplek. “Dit cijfer wordt berekend voor de meeste West-Europese landen” zegt Lionel Andries, Marketing Manager van AOS Belgium nv. “We hebben voor België deze OCI kunnen bepalen op basis van de bijna 7 miljoen vierkante meter en de gegevens die we verzamelden bij onze meer dan 150 klanten. De index kan als

maatstaf dienen om de reële kosten van een vestiging in een specifiek land of in een welbepaalde regio te vergelijken. De prijzen per vierkante meter kunnen echter niet met elkaar vergeleken worden, bijvoorbeeld voor Marseille en Londen, aangezien men rekening moet houden met de plaatselijke prijzen van alle andere diensten, kosten en prestaties. De OCI’s zelf mogen wel onderling vergeleken worden. Het is een parameter die bedrijven kan helpen om een beslissing te nemen over de geografische locatie van een nieuwe vestiging, of om hun eigen kostenniveau te vergelijken ten opzichte van het Belgische gemiddelde en eventueel aansluitend correctieve maatregelen te treffen”. Een van de belangrijkste conclusies is dat Brussel 4 tot 5% goedkoper is dan de hoofdsteden van onze buurlanden. Op basis van de OCI kunnen ook de gewesten met elkaar vergeleken worden. Zo houdt de index rekening met het feit

Profacility guide 2011

210_PFY028_OCI WOR nl.indd 30

21/11/10 16:02

€12.500

€12.285 €12.041

€11.764

€11.696 €11.500

€11.000

€10.500

€10.000 2005

2006

2007

Volgens de eerste indicatoren zou de OCI 2010 nog wat verder kunnen dalen of in het beste geval stagneren.

2008

Niet alle posten dalen Uit de OCI blijkt dat de kosten voor facilitaire diensten en afdelingen met 2,21% (een stijging van respectievelijk 0,58 % en 1,63 %) gestegen zijn, grotendeels als gevolg van de stijging van de loonkosten. Maar de loonkosten zijn niet de enige schuldige. In sommige gevallen is ook het kwaliteitsniveau van de FM-diensten gestegen. “Om personeel bij zich te houden of aan te trekken, besloten sommige bedrijven om een kinderdagverblijf, een strijkdienst of een betere catering aan te bieden” bevestigt Lionel Andries. Andere bedrijven snoeien dan weer. Zo besloot een bedrijf om het warm water aan de lavabo’s van de toiletten af te sluiten. De energiebesparing mag dan nog gering zijn, toch is ze niet verwaarloosbaar voor warmwaterinstallaties en het onderhoud ervan, terwijl de werknemers slechts weinig moeten inboeten qua comfort. Trends voor 2010 “Er zijn nog mogelijkheden om de kosten in deze tijden van crisis te optimaliseren” verzekert Jan Lecompte, Managing director van AOS. De adviseur zal ongetwijfeld een rol vervullen in deze optimalisering, vooral met zijn dienstenaanbod ‘stay or leave’. “Wij geven onze klanten de middelen om de beslissing objectief te beschouwen. Soms is het duidelijk goedkoper om te herlokaliseren, ondanks de verhuiskosten en het eventuele productiviteitverlies die ermee gepaard gaan. Met deze zekerheid in gedachten staan bedrijven steviger in hun schoenen wanneer ze opnieuw onderhandelen over de huurprijzen”. Is de daling van de OCI 2009 dan nog maar het begin? “In onze lopende dossiers stel ik vast dat men druk blijft uitoefenen op de kosten...” besluit Lionel Andries. n

Eerste Nationale Thuiswerkdag

€12.261

€12.000

Windows 7 aan te schaffen” zegt Lionel Andries.

2009

Net als in Zwitserland afgelopen mei, vond op 28 oktober de eerste Nationale Thuiswerkdag plaats in België. Dit initiatief van Microsoft, Getronics, PwC en AOS wil de Belgische bedrijven en werknemers wijzen op de vele voordelen van thuiswerken. Vóór het evenement hadden meer dan 2.200 Belgische werknemers zich al ingeschreven om duidelijk te maken dat ze van plan zijn die dag thuis te werken. Meer info over thuiswerken vindt u op de website van BTA (Belgian Teleworking Association): www.bta.be en www.nationalethuiswerkdag.be.

Profacility guide 2011

210_PFY028_OCI WOR nl.indd 31

workplace

dat in Vlaanderen de belastingen lager en tertiaire sector voorkomen. We houden de prijzen per vierkante meter hoger zijn echter geen rekening met de informaticadan in Wallonië. uitrustingen en -kosten die eigen zijn aan de core business van welbepaalde sectoComponenten van de OCI ren, zoals specifieke servers en callcenVoor de eerste keer in vijf jaar is de OCI ters. De derde grootste post (19%) omvat 2009, die in juli 2010 bekendgemaakt alle diensten op het gebied van veiligheid, werd, aanzienlijk gedaald. De index be- catering, schoonmaak,...”. droeg 11.764 euro, wat neerkomt op een daling van 4,05% in vergelijking met Verklaringen voor de daling 2008. Na een stijging van drie jaar bevindt In 2009 zijn twee kostenposten op de 300, de OCI zich in één klap opnieuw op zijn namelijk vastgoed en ICT (respectievelijk niveau van 2005. 41% en 35% van de OCI), aanzienlijk geOm deze daling te kunnen verklaren, daald: -7,48% voor vastgoed en -2,68% moeten we kijken naar de factoren die voor ICT. Lionel Andries verduidelijkt: opgenomen werden in de berekening en “We stellen vast dat de gemiddelde huurdie de uiteindelijke waarde aanzienlijk prijs gedaald is. Op een zeer concurrebeïnvloed kunnen hebben. “De vastgoed- rende vastgoedmarkt kunnen sommige prijzen vertegenwoordigen 41% van de bedrijven onderhandelen over een lagere 11.764 euro” zegt Lionel Andries. “Daar- huurprijs. In Brussel draagt de grote leegna komen de kosten voor ICT met 35%, stand bij tot deze tendens, maar we moevoor diensten met 19% en voor facility ten deze aanzienlijke leegstand van 10 à management met 4%. Alle overige kosten 12% relativeren. Deze heeft immers deels zitten vervat in het resterende percentage. betrekking op verouderde gebouwen Als we nu deze posten gedetailleerd be- die niet opnieuw op de markt geplaatst kijken, te beginnen bij de vastgoedprij- kunnen worden zonder een volledige rezen, moeten we een onderscheid maken novatie. En de investeerders lijken niet tussen de huurprijzen (als het bedrijf het onmiddellijk van plan dit te doen gezien pand huurt) en de afschrijvingen (als het de huidige situatie”. Concreet hebben de bedrijf eigenaar is van het pand) die de bedrijven hun huurprijzen kunnen bepergrootste kostenposten vertegenwoordi- ken door eenvoudigweg de bezettingsopgen. Het beste bewijs van deze impact is pervlakte of het aantal werkplekken per dat de OCI lager is in de Brusselse rand medewerker te verminderen dankzij de dan in het stadscentrum aangezien de grotere mobiliteit van hun medewerkers huurprijzen er lager zijn. Daarna komen (flex desk, dynamic workplace en thuisde belastingen en ten slotte het totale werken). In het ergste geval werd er rondenergie- en waterverbruik. Deze laatste uit gesnoeid in het personeelsbestand. post kan niettemin hoog oplopen. Als we Ten slotte heeft de lage indexering de stijnu de kosten voor ICT in detail bestude- ging van de huurprijzen afgevlakt. ren, moeten we verduidelijken dat we De daling van de ICT-kosten kan dan weer rekening gehouden hebben met een basis- verklaard worden door de daling van de pakket, voice en data, een standaarduit- prijzen voor informaticamateriaal maar rusting zoals we die terugvinden bij klas- vooral doordat investeringen uitgesteld sieke werkplekken. We hebben ervoor werden. “Denk maar aan een bedrijf dat gekozen om deze kosten in de berekening besloten heeft om het voorlopig bij XP te op te nemen omdat ze in elk bedrijf uit de houden en nog even te wachten alvorens

21/11/10 16:02

KEnnisCEntRum i WWW.PROFACiLitY.BE/BiBLiO

Best practices en trends in Wor k Sinds 2004 ondersteunt, observeert en becommentarieert Profacility de evolutie van facility management in ons land. Een beheerder van facilitaire diensten moet immers de praktijken professioneel beheersen en de referenties in de sector kennen. in dat kader kunt u steeds de Profacilitykennisbank met honderden artikels en afbeeldingen raadplegen. We geven u alvast een overzicht van recente artikels waar u volgens ons niet omheen kunt. Maar ook alle andere artikels zijn slechts een muisklik van u verwijderd. ■ Patrick BARTHOLOMÉ

Vind al deze artikelen vlot terug Op www.profacility.be/biblio, tik de titels van de artikelen hiernaast of een deel ervan in het zoekvenster van de site rechts bovenaan.

De ‘agora’ dient als onthaalruimte en biedt een opmerkelijk en transparant uitzicht op het gebouw.

Dynamic ofﬁce : Veranderen van plaats en van bedrijfscultuur De Maatschappij voor het Intercommunaal Vervoer te Brussel (MIVB) besliste haar verhuis naar een geheel nieuwe maatschappelijke zetel te benutten om de organisatie en de werkomgeving compleet anders uit te zetten. Deze ingreep is een opmerkelijk voorbeeld van de manier waarop facility management een bedrijfscultuur kan doen evolueren naar meer engagement, zowel individueel als collectief. De operator voor openbaar vervoer van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest stelt bijna 6.500 personen tewerk en kent, met een stijging van de eigen inkomsten van 111% sinds 2000, een sterke groei. Niettemin lijdt de maatschappij onder het middelmatige en ouderwetse imago dat publieke ondernemingen vaak hebben bij het grote publiek en in de privésector. Het ontegensprekelijke succes van het project ‘Work’In’ gaat dit imago zonder twijfel omgooien. Work’In is ontstaan uit een oude wens die al een tiental jaren geleden bestond bij de leidinggevende echelons van de onderneming, namelijk de intentie om de maatschappelijke zetel van de MIVB te verplaatsen. Klantenstatuut voor gebruikers Midden 2007 nam Concentra het besluit een ‘mediagebouw’ uit te werken na een grondige analyse van de behoeften voor een aangepast bedrijfspand, waarin naast Gazet van Antwerpen als krant, ook de snel groeiende multimediale activiteiten onderdak moesten krijgen. Sinds oktober 2009 is de nieuwbouw in gebruik. Dit nieuwe gebouw fungeert niet alleen als thuisbasis voor de verschillen bedrijven en/of businessunits van Concentra zelf, maar wordt tevens opengesteld voor externe bedrijven. Een belangrijk kenmerk is de opvatting als een ‘bedrijvencentrum’ met gecentraliseerde diensten. Dat betekent vooreerst dat de eigen gebruikers als businessunits hun verantwoordelijkheid moeten nemen binnen het geheel. “Elke businessunit wordt geconfronteerd met de gebruikskosten voor het gebouw, de technische uitrusting en de aangeboden dienstverlening” benadrukt Jos Verlinden, Property Consultant. “Dat

was aanleiding tot een aanzienlijke daling van het aantal gevraagde vierkante meters per afdeling. Plots kon iedereen met minder rond komen”. Het thuisgevoel en het intensiﬁëren van het menselijk contact zijn essentiële gegevens binnen het ontwerp.

Profacility GUiDE 2011

299_PFY028_WOR biblio nl.indd 32

21/11/10 16:04

foto Yvan Glavie

De glazen scheidingen op halve hoogte zijn multifunctioneel: ze dempen het geluid, verzekeren een indeling van de ruimte en doen ook dienst om er plannen en nota’s aan op te hangen.

Het atrium is met zijn 1.000m² oppervlakte en 18 m hoogte ruim genoeg voor elk type voertuig uit het Mercedes-Benz gamma. Het beschikt over een eigen luchtgroep voor de verwarming. Wanden en plafond zijn akoestisch gedempt.

Norpac hoofdzetel in Villeneuve d’Ascq - Communicatie en flexibiliteit centraal Bij de bouw van haar nieuwe kantoren had Norpac een dubbel doel voor ogen. Enerzijds moest het volledige gebouw (zowel buiten als binnen) milieuvriendelijk zijn. De keuze van ‘groene’ materialen was dus uitermate belangrijk. Anderzijds wilde de onderneming dat de inrichting van de kantoorruimte tot een communicatievere organisatie en aangenamere werksfeer zou bijdragen. Na de selectie van een geschikte aannemer voor de constructie van de nieuwbouw, stapte Norpac met deze dubbele boodschap naar diverse architectenbureaus (in Frankrijk en België) voor de inrichting van de 4 verdiepingen. Uiteindelijk beantwoordde het conceptvoorstel van Exode Architecture uit La Hulpe het best aan de doelstellingen en het imago dat de opdrachtgever wou uitdragen.

Designoplossingen in akoestische uitrusting Akoestisch comfort, een luxe? Zeker niet, dat tonen studies duidelijk aan. Trouwens, het woord ‘comfort’, dat de connotatie ‘overbodig’ meedraagt, is slecht gekozen. Laten we eerder praten over ‘akoestische efficiëntie’ om de effecten op de productiviteit te benadrukken. Betrek bovendien het design en je zou kunnen beginnen te praten over ‘akoestisch plezier’... Kantoorwerk in open ruimtes, de zogenaamde ‘open space’, vergt een goede verstaanbaarheid op korte afstanden (hierover kunt u pagina 12 van het te downloaden document raadplegen). Tegelijkertijd dient het geluid over langere afstanden gereduceerd te worden om te vermijden dat andere werkgroepen worden gestoord. Dat lijkt evident maar is technisch niet makkelijk te realiseren. Om een perfecte situatie te verkrijgen, volstaat het niet om elke geluidsweerkaatsing te elimineren. Wie al eens een echoloze of ‘dode’ kamer heeft bezocht, weet dat die haar bijnaam wel degelijk verdient. Daar versta je elkaar moeilijk omdat alle echo’s onderdrukt worden. Aan de andere kant van de schaal zijn er de lokalen met sterke geluidsweerkaatsing, zoals kerken. Daar is het zo oncomfortabel om te praten dat ze aanzetten tot... zwijgen en mediteren. De hele kunst van de deskundige in akoestiek bestaat dus in de dosering van de geluidskwaliteit voor een optimaal resultaat.

Op het vlak van systemen voor geluidsdemping vindt de designliefhebber moeiteloos zijn gading.

foto Dox Acoustics

Motown, nieuwe gebouwen voor Mercedes-Benz Belux Eind 2006 groeiden de plannen om de over vier sites verspreide diensten van Mercedes-Benz BeLux samen te brengen op één enkele locatie. Een bijkomende motivatie voor deze concentratie was de verouderde staat van de bestaande gebouwen, die ingrijpende renovatiewerken opdrong, en hun slechte energieprestatie. Mercedes-Benz Belgium Luxembourg - in 2006 nog DaimlerChrysler BeLux, daar de merken Chrysler, Jeep® en Dodge toen nog geïntegreerd deel uitmaakten van de groep - had haar verschillende diensten in België verspreid over vier locaties. Sales, marketing en ondersteunende diensten waren ondergebracht aan de Tollaan in Sint-Lambrechts-Woluwe, waar het een 12 hectaren grote site bezat. Eveneens in eigen bezit, was er een even grote locatie in Zaventem, waar after sales, technische functies en IT een onderkomen hadden. Daarnaast werd in Vilvoorde een gebouw gehuurd voor de Financial Services en in Diegem een bijkomende vestiging voor het Coördination Centre.

Profacility GUIDE 2011

299_PFY028_WOR biblio nl.indd 33

WORKPLACE

r kplace design

21/11/10 16:04

company profile

BUROCONCEPT NV/SA Waversesteenweg 1509 - BE-1160 Brussel TEL 0032 (0)2 660 22 23 FAX 0032 (0)2 660 22 12 info@buroconcept.be www.buroconcept.be

Contact Christine Rillaerts Partner TEL 0032 (0)2 660 22 23 Info@buroconcept.be

Structuur Management Patrick Windels Managing Director Christine Rillaerts Partner David Van Gelder Partner

Werknemers Aantal personen : 10 Jaar van oprichting : 1992

Omzet 2009 : 2 650 000 €

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding Buroconcept heeft zich gespecialiseerd in het verhuizen, reorganiseren en inrichten, van kantooromgevingen. Ons creatief team van ervaren architecten begeleidt klanten in hun zoektocht naar de ideale werkomgeving. Onze projectmanagers zorgen ervoor, dat wat we samen creëren, ook realiseren. Ieder project krijgt van ons een persoonlijke aanpak. “We make an office… Your office” Creativiteit, respect voor het budget, naleven van de deadlines en een groot inlevingsvermogen zijn eigenschappen die ertoe hebben bijgedragen dat wij in ons vakgebied na 20 jaar, toonaangevend zijn. Wij zijn erkend voor onze visie over hoe uw werkomgeving kan bijdragen tot het succes van uw bedrijf. Voor veranderingen creëren wij een draagvlak bij uw personeel.

Diensten We make an office your office Wij staan garant voor een oplossing op maat. Een unieke inrichting die volledig aan uw behoeften beantwoordt. Onbevooroordeeld nemen wij de nodige tijd om naar u te luisteren. De mens in het middelpunt van onze prioriteiten Het welzijn van uw personeel is een meerwaarde voor uw organisatie. Wij besteden dan ook die extra aandacht aan luchtkwaliteit, de akoestiek, verlichting en ergonomie, evenals aan de werksfeer binnen uw ruimten.

Kwaliteit, planning, budget Uw project moet ook beantwoorden aan de objectieven op gebied van kosten en termijn. Gedurende het volledige traject worden kwaliteit, planning en budget ten opzichte van de vooropgestelde objectieven gecontroleerd en geëvalueerd. Creativiteit Onze creativiteit is onze grootste troef. Hiermee kunnen wij voor alle problemen, zowel praktische, technische als financiële, de perfect passende oplossing bieden. Change Management - Consulting - Programming Space planning - Workplace concept - Interior Design - Technical Management - Project Management - Move Management - Exit Management

Referenties ALCATEL - ANSELL - ASTELLAS - AT&T GLOBAL AVERO - AXA - BANCA MONTE PASCHI - BANQUE DU BRABANT - BDO - BELGACOM - BESIX - BLACK BOX BOEHRINGER INGELHEIM - CENTER FOR CREATIVE LEADERSHIP - CLEAR CHANNEL - CHRISTELIJKE MUTUALITEIT - CPAS Schaerbeek - CREDIT PROFESSIONEL - CALLATAY - DEXIA - EADS - ENCARE ESSILOR - FEDERAL EXPRESS - FIAT - FMC BIOPOLYMER - HERCULES - HONEYWELL - HUIS van de NEDERLANDSE PROVINCIES - ING - INTEL - JONES DAY - KODAK - LEO PHARMA - MERCK - OCMW Leuven - ORACLE - OTAN - PARTENA - PERNOD RICARD BELGIUM - PETERCAM - PIONEER - POLITIE BLANKENBERGE - PROXIMUS - PROTIME - SAS RADISSON HOTEL - REGUS - ROBELCO - SOLVAY SONY - STIB - SUMITOMO - THA NIKITRA - THALYS TICKET BBL TRAVEL - TRAXYS - VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ - VLAO - ZENITH OPTIMEDIA

Profacility Guide 2011

WOR buroconcept NL.indd 34

22/11/10 17:40

company profile

AOS BELGIUM Charles Schallerlaan 54 - BE-1160 Brussel TEL 0032 (0)2 775 95 11 FAX 0032 (0)2 775 96 00 belgium@aosgroup.com www.aosgroup.com

Contact

Workplace

Jan LECOMPTE Managing Director TEL 0032 (0)2 775 95 11 j.lecompte@aosgroup.com

Structuur Vestigingen/Internationaal Frankrijk, Brazilië, Luxemburg, Duitsland, Marokko, Nederland, Spanje, Zwitserland, Verenigd Koningkrijk, Verenigde Staten, Italië en Midden-Oosten

Werknemers Aantal personen: 40 Jaar van oprichting: 1990

Omzet 2009: 11.000.000 €

Microsoft

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Diensten

AOS Studley Belgium is een onafhankelijke adviesen dienstenonderneming die gespecialiseerd is in zakelijk vastgoed. AOS Studley adviseert eindgebruikers bij elke fase van de vastgoedcyclus gaande van selectie en ontwerp tot realisatie en beheer. Naast België is de groep ook aanwezig in Brazilië, Duitsland, Frankrijk, Italië, Luxemburg, Marokko, Nederland, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Zwitserland. Bovendien is er een samenwerkingsakkoord voor het Midden-Oosten. De groep stelt meer dan 400 consultants te werk, waaronder veertig in België. Dit multidisciplinaire team, samengesteld uit complementaire profielen (ingenieurs, architecten, vastgoed experten, economisten, binnenhuisarchitecten, enz.), biedt innovatieve oplossingen aan voor uw kantoorinrichting en voor de optimalisatie van uw werkomgeving, voor het beheer van uw facilities en van uw vastgoedpatrimonium.

• Strategisch vastgoedadvies • Begeleiden van vastgoedtransacties • Advies werkomgeving (Workplace Concept – interieur architectuur) • Beheer van bouwen inrichtingsprojecten (Project Management – Turnkey) • Facility Management Consulting

Onze visie Uw partner bij uitstek worden in het kader van het ontwerpen en implementeren van diensten en oplossingen voor uw vastgoed. Onze opdracht Het optimaliseren van het vastgoed en de werkomgeving van eindgebruikers dankzij hoogstaand advies en geïntegreerde oplossingen.

Referenties ABN AMRO - ACCENTURE - ACERTA - ALIA ALPRO AON BELGIUM - ARCELORMITTAL – AVIA PARTNER - BANCO SANTANDER - BEUC - BIM BPOST BRID&BIRD - BNP PARIBAS FORTIS BANK BRISTOL MYERS SQUIBB - BMW GROUP - DAMOVO DELHAIZE GROUP - DE LIJN - DELOITTE - DE POSTDEXIA - DHL ERICSSON - ELIA - ETHIAS - EUROCLEAR EUROCONTROL - EUROPEAN SPACE AGENCY - EVS FNAC - FOD ECONOMIE - FOD FINANCIEN - FOD MOBILITEIT - FOD SOCIALE ZEKERHEID - GENERALI GEORGIA PACIFIC - GLAXOSMITHKLINE BIOLOGICALS HENKEL BELGIUM IBA - IBM - IMMOBEL - ABINBEV INGRAM MICRO - IPM (LA LIBRE BELGIQUE) - JANSSEN PHARMA - KBC - LEVI STRAUSS - LINKLAETERS DE BANDT - MARSH - MERCER - MICROSOFT - MIVB NSIDE - NATEXIS BANK NMBS - NUON - P&V VERZEKERINGEN - PETERCAM PHILIP MORRIS PRICEWATERHOUSECOOPERS - RENAULT RICOH - SABCA - SANOFI-AVENTIS - SODEXO - SOLVAY SONY IT - STAD LUIK - STAD LEUVEN STIBBE TELENET - TOTAL - UBS - VANDEMOORTELE VERLINVEST - VLAAMSE GEMEENSCHAP - VODAFONE WILHELM & Co - ZESPRI …

Profacility Guide 2011

WOR AOS NL.indd 35

21/11/10 16:05

company profile

BURODEPO NV/SA Rue de la Papeterie 14 - BE-1490 Court Saint Etienne TEL +32 10 65 65 04 FAX +32 10 65 90 99 info@burodepo.com www.burodepo.com

Contact Jean-Marc Dewilde TEL +32 10 65 65 04 jmd@burodepo.com

StructuUR Management Georges Dewilde Afgevaardigd bestuurder

ProfiEL VAN HET BEDRIJF Inleiding Burodepo, is 1.800 m² om ruimte te beleven en te laten herleven ...

Jean-Marc Dewilde General manager

“Burodepo” is reeds 20 jaar actief in de sector en kan met zijn rijke ervaring aan elk bedrijf een zeer ruime keuze oplossingen aanbieden wanneer het op uitrusting van kantoormeubilair aankomt.

Augustine Depetter Bestuurder

Van nieuw tot tweedehands, merkgebonden of niet, zullen we U helpen bij het maken van de juiste keuze en dit met de beste prijs-kwaliteitverhouding!

Werknemers Aantal personen: 4 Jaar van oprichting: 1998

Burodepo is vooral... • De ruimte laten heropleven, dat maakt deel uit van ons beroep! Het aankopen en herstellen van meubilair en hun logistieke opvolging en onderbrenging in ons magazijn. Alle herbruikbare materialen worden zorgvuldig gereinigd en hersteld vooraleer ze hun tweede leven aanvatten in het commercieel circuit. Ze leven bij U als het ware helemaal op...!

• Kosten beperken, dat maakt deel uit van ons beroep! Het concept “aan lage kostprijs” geeft ons de mogelijkheid om U de producten te verkopen aan de beste prijs-kwaliteitverhouding. Onze prijzen zijn niet te verslaan en toegankelijk voor iedereen! • Onmiddellijke beschikbaarheid, dat maakt deel uit van ons beroep! Onze hele stock is onmiddellijk beschikbaar en kan dus onmiddellijk worden afgehaald op het einde van uw bezoek. • Relooking van uw meubilair, dat maakt deel uit van ons beroep! U wenst geen grote investeringen te doen, maar zou graag uw stoelen, zetels en/of scheidingswanden een nieuwe ‘look’ geven? We kunnen hiervoor zorgen door ze zorgvuldig proper te maken en te bewerken met speciale apparatuur en dit dankzij de “knowhow” van onze specialisten. EN DIT ALLES MET EEN GARANTIE VAN 3 JAAR !

• Efficiënt recycleren, dat maakt deel uit van ons beroep ! Materiaal dat we niet kunnen recupereren wordt onmiddellijk uit elkaar gehaald en met zorg gesorteerd (metalen, plastiek, textiel en hout). In de nabije toekomst zullen we deze containers, gratis ter uwe beschikking stellen.

Producten Kantoormeubilair nieuw en tweedehands (aankoop/verkoop)

Nieuwigheden 130 Nieuwe GIROFLEX stoelen aan -50%

Referenties MORGAN BANK LUXEMBURG-LANDBOUWKREDIE ZAVENTEM LUCHTHAVEN-SONY-PROXIMUS BELGACOM-MEAVITA-UNIVERSITEIT BREDA SONACA-AMBASSADE ENGELAND-ACCENTURE PHILIPS EINDHOVEN-KPN ORANGE -...

Profacility Guide 2011

WOR burodepo NL.indd 36

22/11/10 17:41

company profile

BRUYNZEEL STORAGE SYSTEMS Bureau & Design Center B 50 Heizel Esplanade - BE-1020 Brussel TEL 0032 (0)2 479 42 42 FAX 0032 (0)2 479 82 82 info@bruynzeel-storage-systems.be www.bruynzeelstorage.be

Contact

Workplace

Sophie Hanon de Louvet Marketing & Communication TEL 0032 (0)2 475 33 40 sophie.hanon@bruynzeel.org

Structuur Management Filip De Maeseneer Algemeen Directeur Pierre Platteau Financieel Directeur

Vestigingen/Internationaal Brynzeel Rangements - Strasbourg France Bruynzeel Storage Systems - Panningen The Netherlands Brynzeel Regalsysteme - Neuss Germany Compactus & Bruynzeel AG - Frauenfeld Switserland Constructor Danmark - Roskilde Denmark

Werknemers Aantal personen: 20 Jaar van oprichting: Nederland: 1917 België: 1948

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Diensten

Bruynzeel Storage Systems is een specialist in het optimaal benutten van ruimtes, met zowel vaste als mobiele design rekken, die hand- of elektrisch verrijdbaar zijn. De rekken zijn ontworpen voor het inrichten van zowel opslagplaatsen, archiefruimtes als kantoren.

Studiebureau, opbouw, ontmanteling, onderhoud en dienst naverkoop.

Bruynzeel is ook een studiebureau dat naast gratis kostenramingen en voorstudies, ook adviseert en, samen met de klant, op zoek gaat naar een oplossing op maat die economisch interessant is binnen de beperkingen van het gebouw. Bruynzeel is synoniem van kwaliteit, gebaseerd op een professionele ervaring van 58 jaren.

Toepassingen Opberg en opslagsystemen voor: • Kantoren en archieven • Bibliotheken en musea • Ziekenhuizen en laboratoria • Magazijnen

Producten

Referenties AGF, Argentia, AXA, Bank & Trust – Luxemburg, Bridgestone, Casino Kursaal – Oostende, CHU Brugmann – Brussel, Communautés Européennes, De Lijn, Deloitte et Touche, Dexia, Electrabel, Esprit, Esso Belgium, Ethias Verzekeringen, FOD Economie, FOD Financiën, FOD Justitie, FOD Mobiliteit en Vervoer, FOD Werkgelegenheid, Gemeente Bornem, IKEA, ING, Interbrew, Janssen Pharmaceutica, KBC Bank, KBC Lease, Kredietbank – Luxemburg, L’Oréal, Muziek Instrumenten Museum, Nationale Bank van België, P&V Verzekeringen, Europese Parlement, Partners Verzekeringen, Petrofina, Pfizer, Power Tools, Provincie Antwerpen , Provincie Oost-Vlaanderen, Provincie Vlaams Brabant, Rechtbank van Koophandel, Regie der Gebouwen, Rode Kruis Vlaanderen, RSVZ, Scania, Siemens, Solvay, Stad Aalst Stad Antwerpen, Stad Geel, Stad Turnhout, Stadsbestuur Gent, Stadsarchief Tongeren Suez Tractebel, Swift, Total, Universiteit Gent, VT 4.

• Vaste rekken • Mobiele rekken (hand- of elektrisch aangedreven) • Etageconstructies (vaste of verrijdbare) • Palletrekken (vaste of verrijdbare) • Platformconstructies • Scheidingswanden • Cantilevers

Profacility Guide 2011

WOR Bruynzeel Nl.indd 37

21/11/10 16:07

company profile

D&C SERVICES NV Radiatorenstraat 1 - BE-1800 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 255 42 30 FAX 0032 (0)2 251 84 75 info@dcservices.be www.dcservices.be

Contact Kurt Florus Bestuurder TEL 0032 (0)479 99 05 18 kurt.florus@dcservices.be

Structuur Werknemers Aantal personen: 16 Jaar van oprichting: 2000

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Diensten

D&C Services is een dienstverlenende onderneming gespecialiseerd in change management, inrichtingsmanagement en coördinatie van verhuizingen. D&C Services neemt de nodige zaken ter harte, van de analyse van de noden van de klant tot de coördinatie van alle inrichtingswerken. De praktijkgerichte ervaring van D&C Services staat volledig ten dienste van de klant. Het D&C Services team is samengesteld uit specialisten, die kunnen terugblikken op jarenlange ervaring in de sector.

• Change Management: analyse van het bedrijf en implementatie van het veranderingstraject • Move Management: voorbereiding en coördinatie van verhuizingen • Space Management: analyse en optimalisatie van het gebruik van de ruimte • Project Management: voorbereiding en coördinatie van inrichtingswerken • Building Management: analyse van de infra structuur en technieken van gebouwen • Interior Design: ontwerp en realisatie van interieurs

Referenties Air France/KLM - Cummins Diesel - Deloitte Dr. Oetker Belgium - EMI Music Belgium - Hewlett Packard - Johnson & Johnson - Ordina - Spikes Sara Lee - Playmobil - TNT - Virco/Tibotec TriFinance - Hamburg Mannheimer - CM Thomas Cook - Soresma - Centric - Siemens Lyreco - DHL

Profacility Guide 2011

WOR D&C services NL.indd 38

22/11/10 17:42

company profile

EXODE ARCHITECTURE BVBA/SPRL Koningin Astridlaan 18 - BE-1310 Terhulpen TEL 0032 (0)2 344 44 12 FAX 0032 (0)2 344 78 88 contact@exode.be www.exode.be

Contact Workplace

Christophe Erkens General Manager - Architect TEL 0032 (0)2 344 44 12 c.erkens@exode.be

Structuur Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF

Christophe Erkens General Manager - Architect

Vestiging/België Exode Architecture Vriendschapstraat, 33-1560 Hoeilaart Jaar van oprichting: 2002

Inleiding

Nieuwigheden

Exode is een architectenkantoor dat gespecialiseerd is in zowel de constructie, de renovatie en het beheer van werkplekken als het geven van vastgoedadvies. Dankzij ons multidisciplinair team van architecten en designers kunnen wij een op maat gemaakte dienst verlenen aan onze klanten. Wij ondersteunen hen op zelfstandige wijze in hun verhuis-, verbouwings- of vernieuwingsproces, vanaf de behoefteanalyse tot en met de definitieve oplevering van de werken. Onze kracht bestaat erin een leefruimte voor te stellen die aangepast is aan de huidige en toekomstige noden van het bedrijf. Licht, transparantie, innovatie, welzijn, flexibiliteit en duurzame ontwikkeling zijn leidmotieven bij Exode. Klantgerichtheid en de verwezenlijking van uw projecten zijn onze prioriteit. Vanaf 2009 is Exode EPB adviseur voor de Brusselse regio.

• • •

Diensten • • • • • • •

Architectuur en renovaties Behoefteanalyses Haalbaarheidstudies (Architecturaal & Stedenbouwkundig) Workplace consultancy & Space Planning Project Management en Afgevaardigd bouwbeheer Due Diligence EPB adviseur voor de Brusselse regio

Inrichting van de Break-Out rooms te Dolce La Hulpe Inrichting van een 5 Mondes wellnessinfrastructuur Inrichting van de nieuwe zetel van NORPAC te Rijsel (5000m²)

Referenties AIG/SAIL, Air Energy, Alstom, Alti, American Chamber of Commerce, American Standards, Analis, Arthur D Little, AspBlue Square, Atelia, Atos Origin, Banimmo, BASF, Besix, Bull, Cargill, CB Richard Ellis, CERAU, Cofinimmo, Conoco Philips, Deutsche Telekom, Distrigaz, Dolce La Hulpe, DTZ, EDS, Elia, Firestone, Galicia, Hamon SPX, La Poste, Lombard Odier Darier Hentsch, Merrian Property Group, Norpac, OIB – Commission Européenne, Reuters, Robelco, Shell, Side International, Siemens, Sogesmaint, Spain representation (UE), Swift, Tesa, Van Ingelgem nv, West Midland in Europe.

Profacility guide 2011

WOR exode nl.indd 39

21/11/10 16:08

NAUTADUTILH - BÂTIMENT SOLARIS - CHAUSSÉE DE LA HULPE, 120-122 À 1000 BRUXELLES - PHOTO : MARC DETIFFE - COPYWRITER: VINCENT LENS - GRAPHIC DESIGN: SDESIGN

Global_Profacility_Nautaduthil_2_2010_DEF_Global 4/11/10 16:02 Page1

global

Give space a new dimension design and realization of workspaces

In crisis times, reducing costs is essential, but this challenge also presents an outstanding opportunity. How can you reorganise your teams in the work area ? What working method is most suited to the jobs performed ? How can you improve your communications ? As specialist in creating and developing work spaces, GLOBAL will help answer these questions and make your offices a real strategic lever. So you can successfully meet your challenges, today and tomorrow. WWW.GLOBAL-DPM.BE / STEVEN VALKENIERS +32 475 83 06 23 / GUILLAUME DEWAEL +32 487 17 08 83

WOR Global NL.indd 40

23/11/10 14:39

company profile

GLOBAL Design Project & Facility Management Terhulpsesteenweg 181 - BE-1170 Brussel TEL 0032 (0)2 676 71 71 FAX 0032 (0)2 673 38 68 global@global-dpm.be www.global-dpm.be

Contact

Structuur Management

Workplace

Alain LE GRELLE Afgevaardigd beheerder TEL 0032 (0)2 676 71 73 ale@global-dpm.be

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Alain LE GRELLE Afgevaardigd beheerder Aferdita KAS Verantwoordelijke Design Philippe BEMONT Verantwoordelijke Project Managment Steven VALKENIERS Sales Manager Cécile SEVRIN Verantwoordelijke Administratie

Werknemers Aantal personen: 25 Jaar van oprichting: 1995

Omzet 2007: 2.695.000 (EXCL. BTW) € 2008: 2.145.000 (EXCL. BTW) € 2009: 2.181.000 (EXCL. BTW) €

Het studiebureau GLOBAL wordt in 1995 opgericht door een handvol gepassioneerde mensen. Het bureau gaat zich al snel specialiseren in het ontwerp en beheer van werkruimten. In 2004 breidt het zijn werkterrein uit naar handelszaken, woningen en hotels. Gemeenschappelijke vraag op al deze locaties is het uitwerken van oplossingen op maat waarbij de mens centraal staat. Deze doelstelling bereikt GLOBAL dankzij een strak financieel beleid, creativiteit, flexibiliteit en synergie. Daardoor is het bedrijf vandaag uitgegroeid tot de partner bij uitstek voor wie zinvolle ruimtes kiest.

Diensten Change management : Sinds het begin van de jaren 2000 stelt GLOBAL een nieuwe aanpak voor op het gebied van werkorganisatie. Gebaseerd op het concept van Dynamic Office brengt Change Management een nieuwe kijk op de verschillende ruimtes die verbonden zijn aan het uitoefenen van een beroep, zowel binnen de bedrijfsmuren als daarbuiten. Doel: het optimaliseren van de ruimtes door de medewerkers meer flexibiliteit te bieden en het bedrijf een uitgesproken aantrekkelijk imago te bezorgen. Space planning - Begrijpen, oplossingen bedenken, plannen: Space planning begint bij een grondige studie van de identiteit en de behoeften van de klant. GLOBAL probeert zich de persoonlijke cultuur van zijn klanten eigen te maken, te begrijpen, te analyseren en daarna te verwoorden in zijn eigen taal. Doel: een eerste voorstel doen om de ruimte organisatorisch opnieuw in te delen, naast een studie naar de uitvoerbaarheid en de nodige budgettaire analyses. Design management - Ontwerpen, uitrusten, verifiëren: De creatieve en esthetische schets krijgt vastere vorm en de eerste inplantingen worden verfijnd. Samen met u kiezen we de materialen, de scheidingswanden en de bedrading, net als de airco, de nieuwe bekleding, de verlichting, het kleurschema, het meubilair… Daarbij houden we rekening met alle parameters die u gesteld hebt voor de praktische uitwerking.

Project management - Selecteren, coördineren, controleren: GLOBAL houdt alles volledig onder contrôle: de kwaliteit, het tijdsschema en het budget. De projectmanager, uw vaste aanspraakpunt als klant waakt voor u over het goede verloop van de werken, van het lastenboek, de offertes en het beheer van tijd en budgetten tot de coördinatie en opvolging op de werf. Facility management - Begeleiden, adviseren, ontwikkelen: Dankzij de aandacht die GLOBAL besteedt aan flexibele ruimtes, kostenanalyse en vooral rendabiliteit, wordt de overstap naar nieuwe locaties een stuk makkelijker. Ook helpt het u de aangebrachte structuren op een geïntegreerde manier te beheren. GLOBAL kijkt vooruit en speelt in op de toekomstige behoeften van zijn klanten. We voorzien dan ook een dienst na verkoop op maat.

Referenties ACCOR, AC NIELSEN, ARNOLD & PORTER, ASTRA ZENECA, AXA, BAIN & COMPANY BELGIUM, BÂTIMENTS ET PONTS CONSTRUCTION, BOEING, BONELLI EREDE PAPPALARDO, BREDIN PRAT, BRITISH AMERICAN TOBACCO, CARDINAL HEALTH, CLEARY GOTTLIEB STEEN & HAMILTON, CLIFFORD CHANCE, COCA COLA, COFINIMMO, COMMISSION EUROPEENNE, CUMERIO, DATASCOPE, DE WOLF & PARTNERS, DEXIA, EASYNET, EBBINGE, ELECTRABEL, ELIA, FIRST INDUSTRIAL, FOST +, FRESHFIELDS DERINGER, G 14, GENERAL ELECTRIC, GLAXO SMITH KLINE, GOOGLE, GREY, HENGELER MUELLER, HONDA, HUNTON&WILLIAMS, ING, INNOVEX / QUINTILES, JET AIRWAYS, JONES DAY, LA POSTE, LACTALIS, L’ECHO, LIEDEKERKE, LINKLATERS, LOYENS LOEFF, McKINSEY & COMPANY EUROPE, MOBISTAR, NAUTADUTILH, NCR, NESTLE, NH HOTELES, OUTOKUMPU OYJ, PREVENT, RAFFINERIE TIRLEMONTOISE / TIENSE SUIKERRAFFINADERIJ, ROCKWELL AUTOMATION, S.N.C.B. / N.M.B.S., S.T.I.B. / M.I.V.B., SECURA BELGIAN RE, SLAUGHTER & MAY, SOM, SPE, STATE STREET, STIBBE, SYNCADA, SYNTHES, THE BOSTON CONSULTING GROUP, THE BRUSSELS AIRPORT, TOYOTA, UCB , UMICORE, UNIFERT, URIA MENENDEZ, VAL-I-PAC, VANGUARD INVESTMENTS EUROPE, VF EUROPE, VILLEROY & BOCH, WALL STREET JOURNAL EUROPE, WILMER HALE LLP, WORLD BANK. Profacility Guide 2011

WOR Global NL.indd 41

23/11/10 14:39

company profile

Girsberger Benelux Herikerbergweg 106 NL-1101 CM Amsterdam- Z.O. TEL 0031 (0)20 696 81 97 FAX 0031 (0)20 691 87 31 amsterdam@girsberger.com www.girsberger.com

Contact Wenke Claus Sales Manager BeLux TEL 0032 (0)475 814 306 wenke.claus@girsberger.com

Structuur Management

Wenke Claus Sales Manager BeLux

Harry Meijer Directeur Benelux

Vestigingen/Internationaal Girsberger AG - Zwitserland Girsberger GmbH - Duitsland Girsberger France - Frankrijk Girsberger Iberia - Spanje Girsberger London - U.K. Girsberger Industries - U.S.A

Werknemers Aantal personen: 310 Jaar van oprichting: 1889

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Nieuwigheden

Passie voor perfectie – oog voor detail Girsberger, Zwitserse meubelfabrikant, gespecialiseerd op het gebied van zitmeubilair voor de internationale zakelijke markt, heeft al meer dan 100 jaar oog voor detail. Het ruime aanbod omvat zowel een uitgebreide «Office» als een interessante «Home» collectie van bureau- , conferentie- en bezoekersstoelen, lounge meubelen alsook conferentietafels. Tot op vandaag produceren we in Zwitserland, Duitsland, Turkije en in de Verenigde Staten van Amerika, terwijl u terecht kan voor advies en service in onze locale verkoopkantoren in Duitsland, Oostenrijk, Frankrijk, Spanje, België, Nederland, Luxemburg, Engeland, Turkije en de Verenigde Staten van Amerika.

Lounge Zit OTTO “Ik sta open voor alle richtingen en talloze combinaties.” Geïnspireerd door meubels uit de jaren ‘60 en ‘70 heeft Carlos Tiscar, geboren in Valencia 1964, in opdracht van Girsberger, OTTO ontwikkeld met het centrale idee om modules niet enkel in rechte lijn te koppelen maar ook schuin en in hoeken van 90°. Het bijzondere kenmerk is de veelvuldigheid aan combinatiemogelijkheden. Door de speciale geometrische vorm van de zitting geeft OTTO aan de interieurarchitect de vrijheid om eindeloze combinaties aan te gaan en zo ontvangstruimtes, wachtkamers en loungeomgevingen om te vormen tot eigenzinnige en unieke plaatsen: enkel met 1 zetelmodel en 2 kleine tafels.

Ontwerp en ambacht gaan bij Girsberger hand in hand met de modernste productiemethoden. Met creativiteit, passie en zorgvuldigheid perfectioneren wij onze producten, van de ontwikkeling, over de verwerking van hoogwaardige materialen, tot aan de montage. De fascinatie bestaat uit de veelzijdigheid van onze ontwerpen en het streven naar de hoogste kwaliteit, tot in het kleinste detail. Bij Girsberger dragen we zorg voor onze productieprocessen en nemen we onze verplichtingen tegenover het leefmilieu ernstig.

Producten Ergonomische bureaustoelen, conferentie- en bezoekersstoelen, lounge meubelen.

Diensten Met Customized Solutions kan u op ons beroepen om uw ideeën om te zetten in unieke, op maat gemaakte, oplossingen. Girsberger helpt u graag met het stijlvol inrichten van al uw ruimtes. Passie voor perfectie blijft daarbij altijd de hoogste prioriteit. Smart Service zorgt voor het behoud van waarde, het probleemloos functioneren en het behoud van een verzorgd uiterlijk van al uw bureaustoelen voor de totale levensduur. Met de rijdende werkplaats komt vakkundige herstelling ter plaatse.

Verder is OTTO uniek door zijn zitbreedte. Als anderhalfzitter biedt hij bijkomend voldoende plaats voor een laptop, documenten en tas, maar hij kan ook perfect gebruikt worden als tweezitter. OTTO is een loungezetel die speciaal ontwikkeld is om communicatie te stimuleren in een huiselijke sfeer. Het ontwerp oogt strak maar vriendelijk en nodigt uit om plaats te nemen. Zit-sta-hulp SWAY: Een absolute nieuwigheid is het door Burkhard Vogtherr ontworpen model SWAY, een zit-sta-hulp, die omwille van zijn ergonomisch gezonde impact zeer populair belooft te worden. Ontdek daarbij de flexibele connectie tussen voet en been, enig in zijn soort, het resultaat van eenvoudig maar intelligent design. YANOS, PEPE, CORPO, SWAY, LEO: Lancering oktober 2010: ORGATEC Keulen.

Referenties Riziv-Inami, SAP, Booking.com, ICS, Democo, Voka, Chevron, Friesland Foods, Ethias, Getronics, Goodyear, Eurocontrol, BP, CenCenelec, SBS-EM, Henkel

Profacility Guide 2011

WOR Girsberger NL.indd 42

22/11/10 17:42

company profile

K-ONCEPT BVBA/SPRL Noordstraat 6c - BE-9000 Gent TEL 0032 (0)9 324 80 49 FAX 0032 (0)9 329 72 38 info@k-oncept.com www.k-oncept.com

Contact

Workplace

Kris Cottenier CEO / Interieurarchitect TEL 0032 (0)9 324 80 49 kris.cottenier@K-ONCEPT.com

Structuur Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Kris Cottenier CEO / Interieurarchitect Jaar van oprichting: 2006

K-ONCEPT is een onafhankelijke en multidisciplinaire advies- & dienstenvennootschap, gespecialiseerd in het ontwerpen consultingproces, zowel voor particulieren als voor bedrijven.

Visual Merchandising K-ONCEPT ontwerpt het volledige beeld van uw zaak of merk naar de markt toe: logo, kantoor- en winkelinrichting, belettering, displays, beursstanden, …

K-ONCEPT verzorgt en begeleidt uw volledig ontwerp en adviseert u in elke fase van uw vastgoedcyclus.

Consulting (Workplace, FM & Real Estate) K-ONCEPT begeleidt en adviseert u doorheen alle fases van uw project.

K-ONCEPT is enkel dienstverlenend en volledig marktongebonden. Bijgevolg wordt in elke fase van uw vastgoedproces in alle transparantie met open boek en in onderling overleg met u gewerkt.

K-ONCEPT onderhandelt voor u al uw diensten- en facilitaire contracten, en zoekt in onderling overleg de beste prijs/kwaliteitverhouding in functie van uw specifieke noden.

K-ONCEPT heeft als meerwaarde een multidisciplinaire ervaring in de bouwen consultingwereld, alsook een netwerk van onafhankelijke vakexperts die tot een perfect team kunnen worden gegroepeerd, specifiek voor elke fase van uw project.

CAD K-ONCEPT digitaliseert uw plannen volgens uw of onze layerstandaard, gebruik makend van de recentste versie van het programma “Autocad Architecture”.

Diensten

K-ONCEPT staat in voor de opmeting en digitalisatie (2- of 3-dimensioneel) van gebouwen of interieurs.

Interieurarchitectuur K-ONCEPT ontwerpt uw concept en complete werkof woonomgeving, gebaseerd op een grondige en diepgaande analyse van uw specifieke noden en wensen. K-ONCEPT optimaliseert uw bestaande werkomgeving of interieur, dit zowel op vlak van werking, gebruiksgemak en kostprijs, als naar stijl en afwerking toe. Design K-ONCEPT ontwerpt, naast uw volledig interieur, maatmeubilair en specifieke objecten als deel van een globale inrichting of als specifieke eyecatcher in uw ruimte.

Projectbegeleiding K-ONCEPT begeleidt uw volledige project van A tot Z, zowel administratief als technisch (inclusief werfopvolging, budget, planning en rapportering, verhuiscoördinatie en change management, communicatie, etc.), zodat alle druk en rompslomp van uw schouders valt.

Referenties Adecco International, Adecco Benelux, XPE, Proximus, Mercator, Nutricia, Hotel Foley, Plancke Tax Consultancy, stad Mechelen, verscheidene privé-woningen en appartementen,…

Profacility Guide 2011

WOR K-concept Nl.indd 43

21/11/10 16:12

company profile

MASTER KEY Steenweg op Bergen 602 - BE-1070 Brussel TEL 0032 (0)2 526 19 17 FAX 0032 (0)2 736 72 32 info@master-key.be www.master-key.be

Contact Laurence Foor Business Development Manager TEL 0032 (0)477 467 514 lfoor@master-key.be

Structuur Management PROFIEL VAN HET BEDRIJF

Luc Christiaens Gedelegeerd bestuurder

Laurence Foor Business Development Manager

Thierry Deneyer Werfleider renovatie

Vestiging/België Brussel

Werknemers Aantal personen: 35 Jaar van oprichting: 2010

Inleiding

Diensten

Master Key «Smart Office Stripping» Uw bedrijf verlaat zijn oude kantoren, voor een prachtige, nieuwe locatie, waar de werkomstandigheden geoptimaliseerd zullen worden! Maar, naast de nieuwe locatie mogen ook de oude burelen niet uit het oog verloren worden. Ze in hun oorspronkelijke staat herstellen, neemt misschien een grotere hap uit het budget, dan initieel voorzien in het financieel plan.

Master Key biedt u een breed spectrum aan diensten waaruit u zelf naar behoefte kan kiezen:

U neemt daarom best de tijd om uw verhuis efficiënt en netjes te plannen om niet voor budgettaire verassingen te komen staan. U wil liefst één partner die zich over alles ontfermt? Een partner, die de algemene coördinatie op zich neemt en dus zowel een verhuisplan opstelt, het bureaumeubilair en de scheidingswanden demonteert, de opknapwerken en opkuis regelt alvorens de sleutels te overhandigen aan de eigenaar?

Overname-aanbod: Kantoormeubilair

Master Key is de ideale partner die voor uw verhuis de zaken projectmatig aanpakt van A tot Z en speelt een ‘sleutelrol’ door alle gespecialiseerde diensten te bundelen.

Nieuwigheden

Met Master Key kiest u voor een ‘one stop shopping’ van ervaren dienstverleners onder leiding van projectleiders, die de klus klaren binnen een afgesproken termijn en aan de juiste prijs!

Algemene coördinatie: Consultancy, planning, uitvoering, transport, ... Herstellingen en renovatiewerken: Schilder - en pleisterwerken, tapijten, plafonds, vloeren, renovatiewerken allerlei, ...

Opruiming & Cleaning: Opruiming, sorteren en afvoeren van overtollig meubilair en installaties, cleaning, ... Opslag: Meubelbewaring, archieven, stockage allerlei, ...

Smart Office Stripping

Referenties • Potiez-Deman • GE Medical Systems • BNP Paribas Real Estate • Lubrizol • CAGP • Mobistar • BKV-CBD (Belgische Kamer der Verhuizers) • Burodepo • De Smet Engineers & Contractors • Edana

Profacility Guide 2011

WOR Master Key NL.indd 44

22/11/10 17:44

company profile

MAARS JANSEN Partitioning Systems Generaal De Wittelaan 17 C bus 22 BE-2800 Mechelen TEL 0032 (0)15 29 48 30 FAX 0032 (0)15 29 48 39 info@maarsjansen.be www.maarsjansen.be

Contact Workplace

Gert Walravens Bedrijfsleider TEL 0032 (0)15 29 48 30 info@maarsjansen.be

Structuur Management PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Gert Walravens Bedrijfsleider

Werknemers Aantal personen: 18 Jaar van oprichting: 1999

Maars Jansen Partitioning Systems is een jointventure van Jansen Building Group NV, marktleider in de totaalafwerking en inrichting in België, en Maars Holding BV, een Nederlandse fabrikant van verplaatsbare scheidingswanden met wereldfaam. Wij zijn dus uw ideale partner op het gebied van verplaatsbare wanden en werkplekinrichting in België en Luxemburg. Wij bieden u een waaier aan oplossingen, en dit voor elke prestigieuze afwerking en/of functionele vormgeving binnen uw budget.

Producten String2: Vorm en functie tot de macht twee. Met dit systeem wordt de perfectie van morgen vandaag al werkelijkheid. Dit met een eindeloze keuze aan materialen en combinaties: glas, staal, hout, kunststof, textiel. De geluidsisolatie en brandwerendheid zijn evident bij een wand van dit niveau. Panorama: Met dit systeem introduceert Maars Jansen de eerste volledige glaswand die maximale transparantie combineert met de flexibiliteit van een echte verplaatsbare systeemwand. Dus geen verticale profielen of zichtbare verbindingen. Tevens is dit systeem volledig compatibel met het String2 gamma. Glassline: Transparantie is niet meer weg te denken uit de hedendaagse kantoorconcepten. Maars Jansen speelt hierop in met enkelglasoplossingen. Het glas wordt daarbij in verticale richting ‘koud’ tegen elkaar gemonteerd. Ook combinaties met onze andere wandtypen zijn mogelijk. Metaline: Een exclusief wandsysteem voor de top van de markt. Modulair uit te breiden en aan te passen wandsysteem.

String: Wand van zeer hoogwaardige kwaliteit, dewelke op een eenvoudige wijze naar believen kan worden opgebouwd, gedemonteerd en uitgebreid. Styleline: Veelzijdige en flexibele wand met een breed gamma aan moduulbreedtes, glas- en deurelementen, hoekoplossingen, kleuren, isolatiewaarden. Intersign: Een wandsysteem voor alle markten. Functionaliteit, esthetiek en techniek van de bovenste plank.

Diensten Ons studiebureau maakt voor u een concept dat perfect aan uw functionele en designtechnische behoeften beantwoordt. Geruggensteund door een moderne productieafdeling wordt uw concept op zeer korte termijn uitgewerkt tot een kant-en-klaar systeem dat snel en efficiënt op de bouwplaats gemonteerd wordt.

Nieuwigheden Comfortverhogende oplossingen, geïntegreerd in de systeemwand: • Comfort–panels: verwarming- of koelingsysteem • Audio : hifi kwaliteit • Dynamic lighting • Flatscreens volledig geïntegreerd in de systeemwand • Cupboards: onzichtbare kasten • Integrated fire systems : echt haardvuur in systeemwand

Referenties Arcelor Purchasing, Atos, Bayer, AZ Groeninge, Belgacom, Deloitte, DHL, diverse federale, Vlaamse, Waalse, Brusselse ministeries, Dexia, Electrabel, Europese Commissie, Federale Politie, Fortis, ING, Janssen Pharmaceutica, Johnson & Johnson, KBC, NMBS, Philips, Randstad, Solvay, Sony. Profacility GUIDE 2011

WOR maars jansen nl.indd 45

21/11/10 16:13

company profile

PAMI NV/SA Nolimpark 1408 Industrielaan 20 - BE-3900 Overpelt TEL 0032 (0)11 80 07 00 FAX 0032 (0)11 80 07 01 info@pami.be www.pami.be

Contact Bart Driessen sales director TEL 0032 (0)11 80 07 00 info@pami.be

Structuur Management Jules Essers Hendrik Essers Lode Essers Bart Driessen Rudi Belmans

Vestigingen/België Pami - 3900 Overpelt Pami - 1000 Brussel

Vestigingen/Internationaal Pami - Nederland Pami - Engeland

Werknemers Aantal personen: 150 Jaar van oprichting: 1958

Omzet 2007: 18.589.000 € 2008: 18.951.000 € 2009: 17.18.9000 €

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding Pami is een Belgisch fabrikant van kwaliteitskantoormeubilair. We zijn marktleider in België voor het uitwerken van volledig geïntegreerde projectinrichtingen. Van ontwerp tot uitlevering is alles in eigen beheer, waardoor we steeds flexibel kunnen omgaan met specifieke noden van de klant.

Producten B.Long (B.Long, B.Long+, B.Long Single, B.Long vergaderen)

Nieuwigheden

O.Frame (O.Frame, O.Frame+, O.Frame Single, O.Frame vergaderen)

O.Frame (O.Frame, O.Frame+, O.Frame Single, O.Frame vergadering)

I.Box (bench met individuele hoogte-instelling),

I.Box (bench met individuele hoogte-instelling), akoestische elementen met een 3D structuur (scheidingwanden losstaand of gekoppeld aan de werkplek, zitelementen, achterwanden voor kasten, …)

T4 (vierpootsprogramma), Choreo (T-poot programma), cafeteria- & meetingmeubilair, archivering (ladenblokken, schuifdeur- en rolluikkasten en vestiaire), U.Form (maatwerkprogramma in hout) aangevuld met producten van onze partners Vitra, Wilkhahn, Artifort, Enea, Kusch+Co, Viasit, Parri, Sicame, Van Esch, Kartell, Alias, Frezza, Giroflex, Lande,…

Diensten Pami levert Persoonlijke Adviezen met een Meerwaarde, Innovatief onderbouwd. We bieden een all-in service waarbij we reeds van in het prille begin

de klant begeleiden, zowel bij een nieuwbouw als een renovatie, herinrichting of verhuis. We zoeken, met respect voor de wensen van de klant, naar een optimale inrichting van de ruimtes, rekening houdend met elektrificatiemogelijkheden, raampartijen, doorgangen, beschikbare en gebruikte technieken, … Hierbij gaat onze aandacht ook uit naar de diverse soorten van werken, vergaderen, lounge, cafetaria, … zonder het voorziene budget uit het oog te verliezen.

Onze nieuwste partner in functioneel design met een hoge en langdurige meerwaarde is Vitra.

Referenties Woestijnvis, Acerta, Carglass, Stad Leuven, Vlaamse MediaMaatschappij, Dredging, Vlaamse Vervoersmaatschappij De Lijn, Ablynx, Janssen Pharmaceutica, Mercedes, Vandemoortele, Accent Jobs for People, Luminus, Euphony, Stad Antwerpen, Telenet, Ricoh Belgium, Ernst & Young bedrijfsrevisoren, De Post, MIVB,…

Profacility Guide 2011

WOR Pami NL.indd 46

22/11/10 17:45

company profile

SEDUS STOLL Korte Massemensesteenweg 58-7 BE-9230 Wetteren TEL 0032 (0)9 369 96 14 FAX 0032 (0)9 368 19 82 info.be@sedus.com www.sedus.com

Contact

Workplace

Erik De keersmaecker General Manager TEL 0032 (0)9 369 96 14 erikdekeersmaecker@skynet.be

Structuur Management Erik De keersmaecker Country Manager Cunrath Cornelis Strategic Account Manager Claudine Seutin Sales Advisor Guy Rubbrecht Sales Advisor Vlaanderen

Vestiging/België Sedus Stoll BVBA - Wetteren

Vestiging/Internationaal Sedus Stoll AG - Waldshut - Duitsland Sedus Stoll S.A.R.L - Paris - Frankrijk Sedus Stoll B.V. - Capelle Ad IJssel - Nederland Sedus Stoll Ltd - London - Groot-Brittannië Sedus Stoll S.A - Madrid - Spanje Sedus Stoll - Oostenrijk Sedus Stoll - Dubai Sedus Stoll - Milaan - Italië

Werknemers Aantal personen: 1009 Jaar van oprichting: 1871

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Diensten

Al sinds de jaren 30 is Sedus een specialist in ergonomische kantoorstoelen. Met een gamma van niet minder dan negen actuele stoelenfamilies is Sedus één van de breedste aanbieders in dit materiaal. Kwaliteit, ergonomie en esthetiek zijn de drie pijlers van onze filosofie. Stoelen die er goed uitzien, voortreffelijk zitten en die dat ook binnen tien jaar nog doen, is onze specialiteit en met fabrieken in Duitsland (moederbedrijf), Italië, Frankrijk, Oostenrijk en het Verenigd Koninkrijk is het ook één van de grootste Europese aanbieders. Met 1009 werknemers en een omzet van meer dan 140 miljoen euro is het Sedus concern toonaangevend geworden. In 2002 nam Sedus ook Gesika over, een producent van kantoormeubelen. Vanaf januari 2005 verdeelt Sedus België ook deze producten.

Sedus heeft een dertigtal voortverkopers in Belgïe en Luxemburg die ons actief vertegenwoordigen. Voor specifieke technische vragen rond onze producten kan u terecht bij onze diensten in Wetteren. Adressen van voortverkopers kan u op hetzelfde adres bekomen.

Producten • • • • • • •

Referenties NMBS/SNCB, Brussel • InBev (Interbrew), Leuven / Jupille • VT4, Vilvoorde • TMVW, Gent • Fortis Lease, Brussel • Rode Kruis, Mechelen • Selor, Brussel • Komatsu Europe, Vilvoorde • Boerenbond, Leuven • Stad Gent • Delta Lloyd • Truvo, Antwerpen • Le Soir, Brussel • Umicore, Brussel • SN Brussels Airways, Brussel • Arcelor, Luxembourg • Arcelor, Flémalles • Vedior, Brussel • Group S, Brussel • AC Zoersel • AC Putte

Ergonomische kantoorstoelen Vergaderstoelen Flexibele vergadertafels Meubilair voor ontvangstruimtes, cafetaria etc. Kantoortafels, containers en kasten Ontvangstbalies Akoestische panelen

Omzet 2007: 193.800.000 € 2008: 194.700.000 € 2009: 140.300.000 €

Profacility Guide 2011

WOR sedus stoll NL.indd 47

21/11/10 16:15

company profile

Steelcase Belgium Ikaros Business Park, Sint-Martinusweg 199-201 BE-1930 Zaventem TEL 0032 (0)2 726 04 26 FAX 0032 (0)2 726 00 91 info_be@steelcase.com www.steelcase.be

STRUCTUur Vestigingen/België Steelcase WorkLife Brussels - Zaventem www.steelcase.be Art Nivo Workspaces - Antwerpen www.artnivo.be BmO - Wemmel www.bmo.be Buro Modern - Waregem www.buro-modern.be

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Diensten

Steelcase helpt personen en bedrijven over de hele wereld efficiënter en effectiever te werken. Het bedrijf doet dit door kennis, producten en diensten te leveren die het mogelijk maken een inspirerende werkomgeving te creëren. Dit wordt bereikt door de integratie van architectuur, meubels en technologie. Steelcase is sinds 1974 wereldwijd marktleider in de kantoormeubelsector.

Bedrijfsruimte die strategisch wordt beheerd kan een belangrijke rol spelen in het realiseren van de bedrijfsdoelstellingen. Wij kunnen samen met onze partners gespecialiseerde diensten aanbieden die u kunnen helpen om uw bedrijfsruimte nog meer uit te bouwen tot een strategisch hulpmiddel. Wij heben specialisten ter beschikking in volgende sleuteldomeinen:

Producten

• Workplace consulting • Meubilair- en bedrijfsmiddelenbeheer • Financiële diensten

Het gamma kantoormeubilair van Steelcase omvat stoelen, werkplekken, opbergsystemen, ruimteverdelers, meubels voor lounge- en ontvangstruimtes, vergaderuimtes, worktools en technologische producten. Elk Steelcase-product is milieuvriendelijk en duurzaam. Van het ontwerp op de tekentafel tot het einde van de levenscyclus spelen milieuoverwegingen een doorslaggevende rol bij productie, keuze voor duurzame materialen, transport, gebruik en hergebruik. Het bedrijf verwierf met zijn Think stoel in 2006 in de Verenigde Staten het eerste Cradle to Cradlecertificaat dat ooit is uitgegeven.

Referenties Oiltanking (B) - Technum-Tractebel Engineering (B) Ernst & Young (B) - Accenture (B) - Febelfin (B) Toyota (B) - DHL (B) - Cargolux (L) - Arval (NL) Atradius (NL) - Goldfish (NL) - Vodafone-Libertel (NL) ProRail (NL) - BNY (NL)

Profacility guide 2011

WOR Steelcase NL.indd 48

22/11/10 17:45

company profile

WILKHAHN Oude Leeuwenrui nr 7-11 - BE-2000 Antwerpen TEL 0032 (0)3 232 93 91 FAX 0032 (0)3 227 16 16 info@wilkhahn.be www.wilkhahn.com

CONTACT Workplace

Nancy Wouters Tel. 0032 (0)3 232 93 91 info@wilkhahn.be

STRUCTUUR Management Kristel Serroyen General Manager

Werknemers Aantal personen: 600 (internationaal) Jaar van oprichting: 1907

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Diensten

Wilkhahn is een toonaangevend Duits fabrikant van design georiënteerd meubilair met als core business de inrichting van vergaderzalen, boardrooms, kortom elke ruimte waar gecommuniceerd wordt.

Onze doelstelling bestaat erin om onze partners en klanten zo goed mogelijk te begeleiden en te adviseren met een op maat van de klant gepast voorstel.

“De cultuur van een onderneming kan tot uitdrukking komen in het interieur. Een cultuur die in tegenstelling tot kortstondige modes en trends zichtbare accenten legt voor een duurzame bedrijfsontwikkeling in de beste zin van het woord”. Daarom heeft Wilkhahn verschillende interieuroplossingen ontwikkeld: representatieve statische tafelsystemen, variabele programma’s voor vergaderen seminarieruimten en verrijdbare plooi- en klapbare tafelprogramma’s voor dynamische workshops en projectarbeid, inclusief de integratie van moderne multimediatechniek.

Square Brussels, Fortis Private Banking, Amlin, Vandemoortele, ING, Dexia, GSK Bio, Swift, Europese Commissie, Conseil de l’Union Européenne, Vlaams Parlement, Belnet, PriceWaterhouse Coopers, KPMG, Audi, De Lijn, Pfizer, Bristol Meyers Squib, De Wolf & Partners, Baker & McKenzie, CBFA, Colt Telecom, Hill & Knowlton, Linklaters Debandt, United States Mission to NATO, Nauta Dutilh, Mobistar, Accenture, ABVV/FGTB, Nationale Bank, Atlas Copco, KBC, Mercator Verzekeringen, NMBS, SD Worx, Acerta, Ethias, MCS, Umicore, Eandis, MAS, Porsche, Bird & Bird, DHL, Fluxys, Bank of New York, Hof Ter Musschen, Hoge Raad voor Diamant, Mercedes, VTM.

Producten • • • •

Referenties

Vergadertafels Vergader-/bezoekersstoelen Ergonomische bureaustoelen Wacht- en ontvangstmeubilair

Profacility guide 2011

WOR Wilkhahn NL.indd 49

21/11/10 16:16

Even weg van de werkvloer om alle stress te vergeten in de MySenzOritM Inner Wellness Capsule Maak het u gemakkelijk en laat u meevoeren in een zachte, rustgevende cocon waardoor de spanningen uit uw lichaam voelbaar wegebben. In een mum van tijd, volledig herbronnen. In de MySenzOritM ligstoel kan u kiezen uit een ruime selectie van programmaâ&#x20AC;&#x2122;s, die een positieve invloed hebben op uw gemoedstoestand zoals: rustgevend licht en geluid, aroma- en zuurstoftherapie, zachte massages, inner wellness programmaâ&#x20AC;&#x2122;s... Eenvoudig genieten! Uw energiepeil en immuunsysteem krijgen meteen een boost. In slechts vijftien minuten voelt u zich helemaal herboren. Stel u voor dat u de MySenzOritM op kantoor plaatst, als incentive voor de werknemers! Dan moet u wel bereid zijn de gevolgen te dragen. Om er maar enkele te noemen: De werknemers als herboren, verhoogde concentratie en creativiteit. Weg stress! Vaarwel burn-out!... Te mooi om waar te zijn? Neem de proef op de som en probeer MySenzOritM. U zal versteld staan. Meer info: Wellness Design International (WDI) NV Vliegplein 43 - BE-9991 Maldegem TEL 0032 50 40 47 90 FAX 0032 50 39 74 05 info@wellnessdesigninternational.com www.wellnessdesigninternational.com

WOR Wellness1Design Int. NL.indd 50 pub WDI.indd

22/11/10 16:20 09:39 21/11/10

company profile

Wellness Design International (WDI) NV/SA Vliegplein 43 - BE-9991 Maldegem TEL 0032 (0)50 40 47 90 FAX 0032 (0)50 39 74 05 info@wellnessdesigninternational.com www.wellnessdesigninternational.com

Sabine Van Hollebeke Boekhouding/administratie TEL 0032 (0)50 40 47 90 info@wellnessdesigninternational.com

STRUCTUur Management Johan Delaere CEO/CFO

Vestiging/België Wellness Design International nv 9991 Maldegem Jaar van oprichting: 26/10/2006

Workplace

CONTACT PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding Onze huidige maatschappij is gericht op prestaties en resultaten. In ons dagelijks leven thuis, op kantoor en op het bedrijf zijn wij continu onderworpen aan stress en negatieve externe factoren. Onze missie is het versterken van het innerlijke welzijn van lichaam en geest door toepassing van de natuurlijke basiselementen. WDI nv ontwikkelt en commercialiseert innovatieve Wellness Producten die: • een oplossing bieden bij stress • lichaam en geest zuiveren en in balans brengen • meer energie geven

Producten WDI nv focust zich op Wellness Producten die een combinatie zijn van de natuurlijke basiselementen met moderne technologie. Het portfolio bevat een verscheidenheid van producten gericht op Sport - Gezondheid - Wellness.

5 MyElements of Life: zuiverheid en vitaliteit door levend water. 6 MyMRS 2000 +: gezond en actief met pulserende magneetvelden naar uw topconditie. 7 MySandTherapy: pijnen die in zand verdwijnen.

Diensten Wellness Design International nv levert levenskwaliteit bij U thuis, op het kantoor, op het bedrijf en in gespecialiseerde centra. Onze producten zijn innoverend, uniek, trendy & stijlvol. Onze producten geven U de mogelijkheid om voor uw personeel en medewerkers een betere werkomgeving te creëren. Onze producten zijn onderhouds- en gebruiksvriendelijk en kunnen zonder een verhoging van kosten geïntegreerd worden in uw bedrijf. Onze producten bieden de mogelijkheid U te onderschei-

den van uw concurrenten en bieden een mooie uitstraThérapie Mind & Body ling en beleving voor uw medewerkers binnen 1 MySenzori: een combinatie van therapieën die lichaam en geest ontspannen tot het bereiken van uw bedrijf. een ultieme welzijnservaring binnenin de cocon.

2 MySoundwave: een ergonomisch ontworpen loungezetel met deugddoende relaxatie door muziekmassage.

WDI nv levert een ondersteuning op technisch vlak en een volledige service na-verkoop. Tevens zorgt WDI nv voor de opleiding en noodzakelijke ondersteuning naar het gebruik en de mogelijkheden van de producten.

3 MyAirnergy: op een natuurlijke wijze de zuurstofopname door het lichaam verbeteren.

Specifieke formules verkoop, leasing en verhuur worden aangeboden.

4 MyCryocontrol: recuperatie door middel van een controleerbare koudwaterbehandeling.

Profacility guide 2011

16:20

WOR Wellness Design Int. NL.indd 51

22/11/10 09:39

O.L. Vrouwziekenhuis Aalst – Architecten bureau VK Studio . Foto courtesy of OLV Aalst

De actualiteit, trends, referenties en ‘best practices’ op het gebied van renovatie en onderhoud van gebouwen en technische installaties: WWW.PROFACILITY.BE/BUILDINGS beveiliging en preventie: WWW.PROFACILITY.BE/SECURITY

300 cover BAT NL.indd 52

23/11/10 14:49

GEBOUWEN & TECHNIEKEN INHOUD 54 Safety & Security | One stop shopping voor een overkoepelend veiligheidsbeheer 56 PPS, Publiek Private Samenwerking | Effective samenwerking is het sleutelwoord Over hetzelfde thema kunt u in de online bibliotheek van Profacility, www.profacility.be/biblio, de beste artikelen uit het Profacility Magazine downloaden. Alle artikelen zijn chronologisch gerangschikt. Business Case | GSK Biologicals, een duurzaam en modulair gebouw van 52.000 m² (14/06/2010) Certificering van gebouwen | Duurzaam als concreet objectief (31/05/2010) Hernieuwbare energie | Succesvolle bedrijfsimplementatie van een fotovoltaïsch project (10/5/2010) Fiscaliteit | Beveiligen brengt geld op (01/03/2010) Immotica | Automatisch besparen (25/02/2010) Passieve gebouwen | De zoektocht naar energie-efficiëntie (25/01/2010) Beter beveiligde parkings (07/10/2009)

COMPANY PROFILES Gedelegeerd multitechnisch beheer (Maincontracting) 65 Sodexo Consultancy en technische audits 64 Sophia Group - Sicabel Veiligheid – Toezicht en bewaking diensten 62 G4S Security services 67 Securitas Buiten- en binnenzonwering 63 Hunter Douglas – Helioscreen

U kunt deze bedrijfsprofielen online raadplegen in de leveranciersgids van Profacility.be

WWW.PROFACILITY.BE/GUIDE

Duurzame ontwikkeling is een essentieel gegeven geworden in het beheer van gebouwen, vooral om het energieverbruik van de gebouwen te verminderen. Immotica zijn een van de belangrijkste hulpmiddelen om deze doelstelling te bereiken. PROFACILITY GUIDE 2011

300 cover BAT NL.indd 53

23/11/10 14:49

Safety & Security als nieuwe uitdagingen voor FM

Veiligheid en beveiliging worden steeds belangrijker aandachtspunten binnen het bedrijfsgebeuren. De mobiliteit van de werknemers ligt daarvoor gedeeltelijk aan de basis. Gezien het beheer van de werkomgeving tot de kerntaken van de facility manager behoort, valt ook het veiligheidsaspect onder zijn bevoegdheid. n Eduard Coddé

Foto Bosch

One stop shopping voor een overkoepelend veiligheidsbeheer

Dankzij de moderne techniek is vanuit de meldkamer een volledige virtuele bewakingsronde mogelijk.

mdat de werkomgeving binnen het nieuwe werken niet strikt te omkaderen valt, is aandacht voor de beveiliging van datastromen, IT-infrastructuur en gebouwen onontbeerlijk. Het (kantoor)gebouw is niet langer een fysiek gegeven, maar wordt veeleer virtueel in de actuele werksfeer. ‘Safety & Security’ ‘Safety’ heeft vooral betrekking op de mens. Preventieve maatregelen kunnen de nodige bescherming bieden. Bij ‘Security’ wordt eerder gedacht aan de bescherming van de omgeving tegen het onverwachte, in extreme gevallen zelfs terreuraanslagen. Schertsend wordt in de sector gesteld dat ‘safety’ de deuren opent en ‘security’ ze hermetisch afsluit; m.a.w. beiden kunnen soms lijnrecht tegenover elkaar komen te staan. In alle gevallen is het menselijk gedrag bepalend door het bereikte veiligheidsniveau. Het komt er op aan om het onbekende en onverwachte zo goed mogelijk te voorzien en daarvoor beschermende maatregelen in te voeren. Elke onderneming moet een veiligheidsplan uitwerken met daarin actiepunten per deelgebied van ‘Safety & Security’. Daarbij moet de weerhouden beveiliging toelaten dat de onderneming maximaal operationeel blijft, ook tijdens en na een noodsituatie. Regels en verantwoordelijkheden voor de ‘Safety & Security’-politiek moeten nauwkeurig afgebakend worden en procedurematig vastgelegd. Wanneer niet precies is bepaald wie wat doet,

krijgt men, gegarandeerd te maken met lekken in de beveiliging. Het is tevens van cruciaal belang om regelmatig trainingen te voorzien om de reacties bij noodsituaties in te studeren. Iedereen binnen een onderneming is medeverantwoordelijk voor ‘Safety & Security’ – regels alleen zijn geen garantie voor veiligheid. Partnerschap voor integrale aanpak “Safety & Security zijn binnen een bedrijf van een bepaalde grootte gewoon verplicht” merkt Steven Janssens, Sales & Marketing Manager Seris Security op. “Er zijn maandelijkse bijeenkomsten van het comité voor veiligheid van waaruit een te volgen politiek kan worden aangestuurd”. De prijs voor bewakingscontracten staat onder zware druk als gevolg van het crisisjaar 2009. Het gaat om manuren met weinig marge. “Bedrijven besparen drastisch op deze kostenpost en wanneer zich niet meteen een ernstig voorval voordoet, wekt dat de indruk dat het ook best wel lukt met wat minder” stelt Steven Janssens vast. “In de praktijk is het niveau van safety & security – licht – gedaald en dringt zich een nieuwe aanpak op”. Seris Security pleit voor een totale aanpak met een uitgebalanceerde inzet van mensen en technologie. De nieuwste IT-gestuurde technologie is erg performant en bovendien toegankelijk geprijsd. Sterke systemen vereisen echter ook goed opgeleide mensen. “We vertrekken altijd vanuit een analyse

Profacility guide 2010

320_PFY028_securite BAT nl.indd 54

30/11/10 06:43

Foto Siemens

gels (Compliancy) als bv. het dragen van veiligheidskleding, het respecteren van snelheidsbeperkingen op de site, enz. De sector verandert snel; de beschikbare technologie nog sneller. Waar vroeger toegangscontrole door een fysiek persoon werd waargenomen, wordt dat vandaag volledig toevertrouwd aan de elektronica. ‘Remote acces’ laat toe via een op de meldkamer aangesloten camera te zien wie zich aandient en al dan niet toegang te verlenen. Door een uitgekiende cameraopstelling binnen gebouwen en de moderne techniek voor draaien, inzoomen en volgen op afstand, is vanuit de meldkamer een volledige virtuele bewakingsronde mogelijk. Hoewel een bewakingsdienst geen technische dienst vervangt, kunnen de agenten wel preventieve technische controles uitvoeren en zo bijdragen om onderhoud en herstellingen efficiënter te laten verlopen. Dankzij de moderne technologie kunnen de agenten beelden vastleggen van situaties die om aandacht vragen en Safety, security en compliancy zo een niet te onderschatten assistentie Dat is waar het voor Robby Van Mele, verlenen aan facility management. Director Guarding bij G4S Security Services vandaag om draait. De veiligheids- De professionalisering van safety & seagenten kunnen als extra toegevoegde curity kan heel wat betekenen voor waarde toezien op het nalaven van de re- FM. Enkele voorbeelden: het volledige Biometrische beveiliging kan worden toegevoegd voor een nog hoger beveiligingsniveau.

Elektronica voor alle werk Voor Siemens bezit de elektronische identiteitskaart alle troeven om een sleutelrol te spelen binnen de veiligheid en beveiligingspolitiek van een bedrijf. Niet alleen is elke werknemer in het bezit van een dergelijke kaart, de ingebouwde chip laat ook toe de veiligheid en beveiliging van de onderneming op maat van elke medewerker te programmeren. Zo is er vooreerst de toegangscontrole tot het gebouw of gelimiteerde delen ervan. Hetzelfde geldt voor de toegang tot computernetwerken en/of bepaalde informatiepakketten, het activeren van communicatielijnen en contactpersonen. Dezelfde kaart kan dienst doen voor tijdsregistratie, maar evenzeer als betaalkaart voor drankautomaten – met personalisering van gratis en betalende consumpties – of het bedrijfsrestaurant. Weer een andere toepassing is het gebruik van kopieerapparaten en printers, met daaraan gekoppelde registratie van het papieren tonerverbruik. Bovenop de beveiliging via ID-kaart kan biometrische beveiliging worden toegevoegd voor een nog hoger en sluitender beveiligingsniveau.

sleutelbeheer van een gebouw, een gemengde opdracht voor bewaking en receptie, het combineren met een ronde voor openen en sluiten van het gebouw, het coördineren en organiseren van de brandoefeningen, tot en met het toevoegen van een ‘ecoronde’. De mogelijkheden tot digitaal rapporteren verhogen de ondersteunende waarde voor facility management. “Technisch is bijna alles mogelijk, maar een evenwicht zoeken tussen investering en personeelskost is onontbeerlijk” besluit Robby Van Mele. “Aan menselijke zijde mag de deskundigheid voor professioneel advies voor de techniek en het deskundig gebruik van de installaties niet veronachtzaamd worden”. Trends Voor Steven Janssens, Sales & Marketing Manager Seris Security, daalt het fysisch gevaar, maar ligt het risico steeds meer bij het ontvreemden van de kennis die binnen een onderneming aanwezig is. ‘Intelligente criminaliteit’ is het gevaar waarvoor we op onze hoede moeten zijn. Elk bedrijf moet toezien op de beveiliging van haar intellectuele waarde, al was het maar alleen om geen imagoschade te lijden. Safety & security moeten een bijdrage leveren tot het goed gevoel van de werknemers op de werkvloer. “Het moet gedragen worden door het management en haast onzichtbaar aanwezig zijn” pleit Steven Janssens. “Wanneer safety & security deel is van de werking van een organisatie, worden de zwakheden zichtbaar en kan men daarop reageren”. Robby Van Mele, Director Guarding bij G4S Security Services ziet een trend naar ‘one stop shopping’, het kiezen van één partner voor safety, security & compliancy, waarmee een weg wordt afgelegd die de nodige ruimte laat voor flexibiliteit. “Regelmatig - zelfs frequent - een audit doen bij de klant is belangrijk als leverancier om de aanpak voortdurend te optimaliseren. Klant en leverancier moeten zichzelf durven in vraag te stellen”. Van een aantal uren bewaking vervullen evolueert de sector naar het aanbieden van totale service oplossingen. “Safety & securiy is een heel professionele business geworden” argumenteert Robby Van Mele. ‘Safety & Security’ is geen statisch gegeven maar een onderwerp dat voortdurend evolueert. Daarom is maatwerk voor elke onderneming een conditio sine qua non om het verwachte resultaat te bereiken. Elke onderneming is het bovendien aan zichzelf verplicht om haar profiel voor veiligheid en beveiliging voortdurend aan te passen als stuurelement voor de te nemen maat-regelen. n Profacility Guide 2010

320_PFY028_securite BAT nl.indd 55

gebouwen & technieken

en inzichten in een bestaande situatie om een optimaal afgestemde policy uit te stippelen” licht Steven Janssens toe. “De uitgewerkte oplossing kan ook een co-investering insluiten voor de technische systemen”. Daarmee bestrijdt Seris Security de actuele investeringsstop bij heel wat bedrijven. Dergelijke contracten hebben een minimale looptijd van 3 jaar tot 5 jaar. Het ‘total security concept’ maximaliseert de safety & security, zodat een hoger niveau wordt bereikt tegen een stabiele kost. “Technologie speelt hierin een sleutelrol, maar integratie van alle disciplines is niet minder essentieel” gaat Steven Janssens verder. Beelden van bewakingscamera’s kunnen vandaag probleemloos naar PDA’s en smartphones gestuurd worden, zodat de inzet van mensen efficiënter en veiliger kan gebeuren. De bewakingsagenten kunnen zelf ook altijd en overal foto’s of video’s maken die de rapportering efficiënter maken.

30/11/10 06:43

PPS, PUBLIEK PRIVATE SAMENWERKING

Publiek Private Samenwerking – kortweg PPS – is zowat overal ter wereld ingeburgerd of opgestart. Het is een formule om te bouwen die snel aan populariteit wint naarmate de overheden te kampen hebben met steeds grotere financiële tekorten. Na operaties als renting of lease back, is PPS de grensverleggende toverformule. n Eduard Coddé

Francis Joris, Vanhout Facilities

De PPS voor het administratief centrum van Herent heeft een looptijd van 27 jaar en gaat gepaard met een investering van 16,435 miljoen euro.

n theorie is een Publiek Private Samenwerking (PPS) een samenwerkingsvorm tussen een overheid en één of meer private ondernemingen voor het bekomen van een gebouw of infrastructuur. PPS kan betrekking hebben op afgebakende infrastructuurwerken, maar kan ook over een grotere gebiedsontwikkeling gaan, als bv. een ganse site binnen een stad of gemeente. In tegenstelling tot de in het verleden gebruikelijke openbare aanbesteding wordt bij een PPS niet de inhoud van het project aangestuurd, maar wel het gewenste einddoel (de ‘output’). Dat betekent dat de publieke partij focust op het gebruik van het te bouwen goed. Bij een PPS is er strikt genomen niet langer sprake van een ‘opdrachtgever’, al moet de beoogde realisatie uiteraard wel aansluiten op de behoeften en cultuur van de betreffende overheidsdienst. De private partij brengt haar ervaring in om de best mogelijke oplossing te vinden om het gewenste bouwproject te realiseren. De ontwikkelaar/uitbater van het goed krijgt alle ruimte om door zijn kennis en ervaring een zo efficiënt en innovatief mogelijk plan uit te werken. Binnen PPS projecten behouden zowel de overheid als het bedrijfsleven hun eigen identiteit en verantwoordelijkheid, terwijl flink wordt afgeweken, van de klassieke verhouding tussen ‘opdrachtgever’ en ‘uitvoerder’. De samenwerking staat centraal en dient gebaseerd te zijn op een duidelijke taak- en risicoverdeling. Vooraleer een project op te starten zal telkens

doc. Vanhout Facilities

Effectieve samenwerking is h

een risicomatrix worden opgestart, met als doel de risico’s bij die partijen neer te leggen die ze best kunnen dragen. Er zijn echter ook variaties mogelijk op een PPS, zoals de publiek private joint venture (ook publiek private ontwikkelingsmaatschappij). In dat geval participeren alle partijen risicodragend. Dat houdt ook in dat bij een winstgevende exploitatie, de overheid recht heeft op een aandeel in de winst, of bij slechte resultaten, de overheid verplicht meedraagt in de geleden verliezen. Tenslotte is er nog het concessiemodel, waarbij de overheid een exploitatierecht met lange looptijd op de markt zet tegen een bepaalde vergoeding. De vergoeding kan vast, dan wel geheel of gedeeltelijk afhankelijk zijn van het exploitatieresultaat. PPS toont heel wat gezichten Kernmerkend voor een PPS is dat het om meer gaat dan de realisatie van een project. De samenwerking betreft de (volledige) exploitatie van het goed over lange termijn. Dat maakt dat er bij het samenwerkingsverband met de overheid een groot aantal private partijen betrokken worden. Het gaat in de praktijk al minstens om het ontwerpen van het gebouw, het bouwen ervan en vervolgens de uitbating en het beheer van de realisatie. Niet zelden wordt de noodzakelijke financiële inbreng via een gespecialiseerde partij als een bank of verzekeringsmaatschappij betrokken. Afhankelijk van hoe het PPS project

Profacility guide 2011

310_PFY028_dbfm nl.indd 56

23/11/10 14:50

Het zwembad ‘De Waterperels’ in Lier ontstond eveneens vanuit een PPS. Het gaat om een concessie met een looptijd van 30 jaar.

wordt aangepakt, duiken verschillende lettercombinaties op: DB - Design & Build DC - Design & Construct EC - Engineering & Construct DBM – Design, Build & Maintenance (‘hard services’) DBFM – Design, Build, Finance & Maintenance DBFMO – Design, Build, Finance, Maintenance & Operate (‘soft services’, de klassieke facilitaire diensten). DBFM is veruit de meest populaire contractvorm bij PPS projecten. Het is echter ook mogelijk dat één enkele private partij alle nodige disciplines onder dak heeft om als enige partij te kunnen inschrijven in een PPS met bv. een gemeente. Een bijzonder voorbeeld hiervan is dat facilitair dienstverlener Facilicom in Nederland het nieuwe belastingkantoor in Doetinchem bouwt als ‘mono supplier’.

Het DBFMO contract gaat nog een stap verder en sluit zowel de ‘hard services’ het onderhoud van het gebouw - als het leveren van de facilitaire diensten (‘soft services’) in gedurende de looptijd van het contract (bv. 25 of 30 jaar). Mogelijke projecten waar een DBFMO contract kan worden toegepast zijn gevangenissen, (tol)wegen, tunnels… De alles omvattende DBFMO contracten zijn nog lang geen algemeen aanvaarde aanpak, omdat ze vaak een ingrijpende cultuurverandering met zich meebrengen. De overheid kan als gebruiker niet langer de verschillende deelcontracten tot op het bot onderhandelen. Daar staat tegenover dat ze het voordeel van een ‘one stop shopping’ geniet, wat efficiënter moet uitdraaien. Alle voorzieningen voor de werking van een gebouw, zoals bewaking, beveiliging, catering, schoonmaak en afvalmanagement, alsook het overkoepelende beheer ervan, maken immers deel uit van het DBFMO contract. De levenscyclusbenadering overstijgt de traditionele bouwkost. De Total Cost of Ownership is doorslaggevend en daarom zijn bepaalde keuzes in de ontwerpfase bijzonder cruciaal. Beheer- en onderhoudsaspecten moeten het ontwerp mee beïnvloeden om tot een realisatie te komen die zich meer dan gemiddeld economisch, efficiënt en gebruiksvriendelijk toont.

Levenscyclusbenadering De DBFM contractvorm is het gevolg van de tendens om de totale kostprijs voor bouw of renovatie en onderhoud van gebouwtechnische installaties forfaitair te benaderen en te financieren. De gebruiker betaalt een maandelijkse vergoeding die bij de aanvang van het contract wordt bepaald en rekening houdt met alle kosten die kunnen voorkomen binnen de afgesproken gebruikstermijn. DBFM contracten zijn uitstekend Gebruikskost in de toekomst projecteren geschikt voor de bouw van scholen, Als publieke partner in de PPS betaalt sportcomplexen, gemeentehuizen… de opdrachtgever voor de beschikbaar-

heid van een gebouw of infrastructuur en niet langer voor het fysieke bezit ervan. De contractant wordt geselecteerd op de maandelijks verschuldigde gebruikskost. Die gebruikskost is samengesteld uit de eigenlijke bouwkost en de onderhoudskosten over de looptijd van het contract. Er is een niet te onderschatten wisselwerking tussen beide componenten. Francis Joris, Vanhout Facilities: “Het is onontbeerlijk om over een goede gegevensbank te beschikken om de lifecycle cost zo nauwkeurig mogelijk te kunnen bepalen. Niet minder belangrijk is het om nog voor de spreekwoordelijke eerste lijn op papier is gezet het ontwerp te kunnen aansturen. Het beïnvloeden van de architectuur door bepaalde materiaalkeuzes op te leggen heeft een enorme weerslag op de onderhoudsvriendelijkheid en bijgevolg op de onderhoudskost van dat gebouw”. Lastenboeken zijn vandaag te vaak een conforme kopie, ongeacht het gaat over een school, een sporthal of een gevangenis. De private partij blijft tot 30 jaar eigenaar van een gebouw en moet gedurende die looptijd voor alles zorg dragen. Daarom moet per lokaal elk verwerkt materiaal worden afgewogen t.o.v. de functie en het gebruik ervan. De kosten voor aankoop, onderhoud en vervanging beïnvloeden evenals de looptijd van het contract stuk voor stuk de globale lifecycle cost van het gebouw. De contractant draagt een groot deel van de risico’s. Dat betekent dat het profiel van de gebruiker nauwkeurig moet omschreven zijn om de juiste lifecycle cost te kunnen berekenen. “Het is belangrijk om bv. de schoonmaakactiviteiten in een pakket te bundelen omdat deze invloed hebben op de levensduur van de verwerkte materialen” leert ons Francis Joris. “Een aantal bouwgerelateerde onderhoudsactiviteiten kunnen door de schoonmaakdiensten verzekerd worden, wat de levensduur van sommige elementen kan verlengen en voordeel oplevert”. “Om als contractant in PPS mee te gaan, is het zinvol om verschillende projecten in portefeuille te hebben” leert de ervaring bij Francis Joris. “Er zitten altijd vlot lopende en lastiger projecten tussen”. Meerwaarde door PPS Voor Steven Van Garsse, manager Vlaams Kenniscentrum PPS is de transparantie in de kosten een speerpunt om hierdoor uitProfacility Guide 2011

310_PFY028_dbfm nl.indd 57

gebouwen & technieken

doc. Vanhout Facilities

s het sleutelwoord

23/11/10 14:51

Midden 2002 werd het Vlaams Kenniscentrum PPS opgericht met als doel een impuls te geven aan de introductie en de implementatie van deze samenwerkingsformule. Het centrum ontstond als een afzonderlijke dienst, maar werd uiteindelijk onderdeel van de ‘Diensten voor het Algemeen Regeringsbeleid van de Vlaamse Overheid’, waar het ressorteert onder de ‘Stafdienst voor de Vlaamse regering’. Vandaag fungeert het Kenniscentrum PPS als centraal aanspreekpunt en netwerkorganisatie voor alles wat met PPS te maken heeft in Vlaanderen. Het heeft zowel een adviserende functie als een procesbegeleidende functie en evalueert finaal ook de meerwaarde van een PPS project. Bovendien richt het opleidingen in. Jammer genoeg is er tot op heden nog geen tegenhanger aan Waalse zijde. Meer informatie: www.vlaanderen.be/pps European PPP Expertise Centre (EPEC): www.eib.org/epec

PPS wint IFMA Facility Awards In 2008 eindigde het ‘Administratief Centrum Bethaniënhuis’ in Zoersel als eerste bij de toekenning van de IFMA Facility Awards. Dit publiek vastgoedproject ter waarde van 8,24 miljoen euro werd in een PPS gerealiseerd volgens de DBFM contractvorm. Aan private zijde tekenden Vanhout Facilities uit Geel, architectenbureau Driesen-Meersman-Thomaes en Dexia Bank, verenigd in de ‘nv Administratief en Cultureel Centrum Bethaniën’. Als concessiehouder stonden zij in samenwerking met de gemeente en het OCMW in voor de planning en realisatie van het globale project. De opdracht omvatte de begeleiding van de reorganisatie van de gemeente- en OCMW-administratie, het concept van de verbouwing, de eigenlijke verbouwing, de financiering en exploitatie van een nieuw administratief centrum, alsook het herbestemmen van het oude gemeentehuis en de bijhorende gebouwen.

lopende kosten te kunnen vermijden. De opdrachtgever weet vooraf precies welk budget hij moet voorzien. Niet onbelangrijk is de ‘zorgeloze’ realisatie, omdat deze de verantwoordelijkheid is van de private partijen en de opdrachtgever zich geheel op zijn kerntaken kan blijven concentreren. De overheid moet niet langer zelf afzonderlijk onderhandelen met architecten, aannemers, banken en facilitaire dienstverleners, daar de particuliere partijen binnen de PPS van begin tot eind 58

Het ‘Administratief Centrum Bethaniënhuis’ in Zoersel werd in 2008 bekroond met de IFMA Facility Award of the Year.

de totale verantwoordelijkheid dragen. Het gaat tevens over een ‘eindresultaatverbintenis’, wat betekent dat er voor alle betrokken partijen duidelijkheid bestaat over de risicospreiding. In de praktijk is het wel zo dat operationele leasing heel dicht in de buurt komt van sommige PPS formules met DBFM samenwerking. Nog een belangrijke meerwaarde is de mogelijkheid om verder te gaan in het duurzaam investeren, omdat de PPS projecten een lange afschrijvingstermijn kennen. Maar is er ook meerwaarde te halen voor de private partner? “De private partner geniet het voordeel van een constante inkomstenstroom gedurende een lange periode” benadrukt Steven Van Garsse. “Dat betekent ook een zekerheid op tewerkstelling over lange termijn”. Wensen en behoeften van de markt kunnen beter worden ingebracht in overheidsprojecten door samenwerking van in een vroeg stadium. Het Vlaams Kenniscentrum PPS verwacht dat de private markt zich beter gaat organiseren om de PPS formule te kunnen beheren. Vanuit de Belgische PPS ervaring bouwen de bedrijven referenties op voor de internationale markten. Algemeen wordt verwacht dat als gevolg van de globalisering meer grootschalige PPS projecten in een internationale sfeer zullen worden aangepakt. Nu al legt de EU aanbestedingsregels en begrotingsnormen op. Druk op de ketel Een ‘samenwerking’ kan maar succesrijk verlopen als alle betrokken partijen zich daar goed bij voelen, in casu wanneer het voor iedereen een winstgevende formule blijkt. PPS dient een win/win op te le-

doc. Vanhout Facilities

Vlaams Kenniscentrum PPS

veren, anders is het geen duurzame formule. Om als potentieel contractant mee te dingen naar een PPS project moeten niet zelden hoge kosten gemaakt worden voor allerhande voorbereidende onderzoeken en studies. Wie het contract niet haalt, zit met de verliezen. Banken eisen bovendien niet zelden de inschakeling van externe consultants om bv. de meetstaten te controleren. Ook dit creëert een extra meerkost. Steeds vaker klinkt de klacht dat financiële instellingen onrealistische eisen stellen om hun inbreng te beveiligen. Vele PPS projecten eisen een ‘Maintenance Reserve Account’, een garantiefonds dat moet volstort zijn van bij de aanvang van het contract en twee jaar dekking van de onderhoudswerken voorziet. Dit is een weinig realistische vraag, omdat de onderhoudskosten pieken vertonen in het 10e en 15e jaar na de voltooiing van een gebouw. Bij een PPS project als een sporthal is de uitrusting ervan - al gauw een half miljoen euro - deel van het contract. De contracten leggen strenge prestatie-eisen op, die zich nauwelijks laten becijferen en/of de maandelijkse gebruikskost buitensporig opdrijven. PPS vergt in de opstartfase dus serieuze investeringen. Overheden proberen wel meer tegemoet te komen door modellen te gebruiken die bijdragen om de transactiekosten te verlagen en/of door vergoedingen uit te betalen aan partijen die het contract niet hebben binnengehaald. Ook het aantrekken van externe financiering door private consortia is sinds de financiële crisis minder vanzelfsprekend geworden. Daar staat tegenover dat pen-sioenfondsen interesse tonen voor PPS als duurzame investering. Om de financiering te vergemakkelijken, sprong

Profacility guide 2011

310_PFY028_dbfm nl.indd 58

23/11/10 14:51

Onzekere situatie in Wallonië Wallonië is momenteel het enige gewest dat geen wettelijk kader heeft voor het concept Publiek-Private Samenwerking of PPS. De Waalse liberale partij MR had in 2008 een voorstel van decreet ingediend, in het kader waarvan bepaalde instanties geraadpleegd werden, zoals de vereniging van Waalse steden en gemeenten (UVCW). In een advies aan het Waalse Parlement van december 2008 herinnerde de UVCW eraan dat de PPS juridisch gezien niet op zichzelf bestaat maar net een juridische omkadering moet krijgen, die kan variëren, aangezien de PPS verschillende vormen aanneemt: het autonome gemeentebedrijf, de gemeentelijke vzw, de intercommunale, de vereniging van OCMW’s (vereniging-

en hoofdstuk XII), de vennootschap met sociaal oogmerk of het economisch samenwerkingsverband. In dezelfde periode keurde de Franse Gemeenschap een decreet goed, dat een PPS oprichtte voor de uitvoering van werkzaamheden in schoolgebouwen. Het decreet voorzag in de betaling door de Gemeenschap van een jaarlijkse bijdrage van 61,2 miljoen euro aan een privéconsortium dat gebouwen zou bouwen voor een waarde van 500 miljoen tot 1 miljard euro en dat ze daarna gedurende 27 jaar zou onderhouden. Als basis voor het besluit van de overheid diende een verslag van het studiebureau Deloitte waarin de klassieke financiering door de overheid en via PPS vergeleken werden. Maar de cijfers in dit verslag werden met goede argumenten bekritiseerd door een verslag van het CRISP, waarin de berekeningen niet tot dezelfde resultaten leidden, met als besluit dat de gevolgen van de PPS voor de begroting erg verschillend zijn. Op basis van het verslag van het CRISP heeft minister Nollet in september 2010 afgezien van het voorstel van decreet en een nieuw ontwerp aangekondigd, waar-

door de werkzaamheden in januari 2011 van start zouden kunnen gaan. Zodra dat bekendgemaakt werd, kwam ook op dit ontwerp onder vuur te liggen, vooral vanuit het comité van scholieren in de Franse Gemeenschap (CEF), dat het onvoldoende achtte en vaststelde dat 121 miljoen euro in dit ontwerp opnieuw betrekking had op DBFM-contracten, die sterke gelijkenis vertonen met PPScontracten. Volgens het CEF zou dit type van contract de Gemeenschap heel wat geld kosten, minstens het dubbele van de oorspronkelijke investering. Deze kritiek komt regelmatig terug in de argumenten van tegenstanders van de PPS, die erop wijzen dat staten, die zich geen zorgen hoeven te maken over insolvabiliteit, altijd interessantere leningen kunnen aangaan dan de machtigste bedrijven. Een ander vaak voorkomend verwijt is dat het volgens de tegenstanders zou gaan om een prijzig boekhoudkundig trucje dat de overheid uitdokterde om de schuld uit haar financiële balans te houden. Kortom, het PPSconcept lijkt niet te willen rijpen in het zuiden van ons land. n

doc. Vanhout Facilities

de overheid in diverse projecten bij als waarborgverstrekker. “De ‘S’ van samenwerking in een PPS staat steeds vaker flink onder druk” luidt de kritiek uit de praktijk. Nochtans is een mentaliteit van positieve samenwerking onontbeerlijk om de belangstelling voor PPS en DBFM niet te laten uitsterven.

Het PPS project ‘Administratief Centrum Bethaniënhuis’ in Zoersel heeft een looptijd van 20 jaar met speciale aandacht voor duurzaamheid en de implementatie van een centraal ICTplatform.

Referenties

Aanbevolen lectuur

Via haar website stelt het Vlaams Kenniscentrum PPS een aantal nuttige documenten ter beschikking. • De 10 PPS geboden: www2.vlaanderen.be/pps/informatie/info_10geboden.html • Het DBFM handboek (PDF-versie): www2.vlaanderen.be/pps/documenten/dbfmhandboek.pdf • Benchmark PPS in Vlaanderen (Deloitte; PDF-versie): www2.vlaanderen.be/pps/documenten/benchmark.pdf • Projectdefinitie – checklist (PDF-versie): www2.vlaanderen.be/pps/documenten/projectdefinitie.pdf • Standaardcontract voor DBFM: www2.vlaanderen.be/pps/documenten/DBFM%20Overeenkomst.pdf

“DBFM: La bonne à tout faire en PPP ? DBFM: meid van alle (PPS-)werk?”, een boek van Alain François, Kaat Leus en Anthony Logghe bij uitgeverij Larcier, verz. “Dossiers des juristes d’entreprise Dossiers voor bedrijfsjuristen”. 30 EUR.

Profacility Guide 2011

310_PFY028_dbfm nl.indd 59

23/11/10 14:51

KENNISCENTRUM I WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO

Best practices en trends in Buil d Sinds 2004 ondersteunt, observeert en becommentarieert Profacility de evolutie van gebouwen- en onderhoud beheer in ons land. Een beheerder van gebouwen moet immers de praktijken professioneel beheersen en de referenties in de sector kennen. In dat kader kunt u steeds de Profacility.be kenniscentrum met honderden artikels en afbeeldingen raadplegen. We geven u alvast een overzicht van recente artikels waar u volgens ons niet omheen kunt. Maar ook alle andere artikels zijn slechts een muisklik van u verwijderd. ■ Patrick BARTHOLOMÉ

Het Atlantis-gebouw (CODIC – Architectes Cerau en DWS) is niet alleen het eerste gebouw in België met het BREAAM-label, maar ook het eerste in Europa dat het nieuwe label ‘BREEAM Europe for Offices 2008’ krijgt

Certificering van gebouwen, duurzaam als concreet objectief Momenteel zijn er op ons Belgisch grondgebied een tiental gebouwen in afwachting van het verkrijgen van een milieucertificering, terwijl een dertigtal anderen in de aanvraagfase zitten. Rekening houdend met het feit dat die trend pas achttien maanden geleden is ingezet, kunnen we hier spreken van een stijgende tendens. Maar hoe kunnen we het onderscheid maken tussen labels als Valideo, HQE, BREEAM, LEED en consorten? Zal één van die labels uiteindelijk dé norm worden en zo ja, waarom? Na technisch uitstel zal op 1 mei eerstkomend uiteindelijk de laatste fase van het decreet voor de energieprestatie van gebouwen (EPB) van kracht worden in Wallonië. Alle drie de Belgische gewesten hebben vanaf dan de Europese 2002/91/CE-norm in hun respectievelijke wetgevingen opgenomen. Maar laten we niet vergeten dat de norm enkel betrekking heeft op het energieverbruik van gebouwen, iets wat slechts een deel uitmaakt van het ‘duurzame’ concept. Passieve gebouwen : de zoektocht naar energie-efficiëntie Het energie consultancybureau Dapesco heeft als eerste in Wallonië een energiepositief gebouw gebouwd.

Vind al deze artikelen vlot terug Op www.profacility.be/biblio, tik de titels van de artikelen hiernaast of een deel ervan in het zoekvenster van de site rechts bovenaan.

Energiezuinig bouwen is in ware opgang. Goed geïsoleerde gebouwen zijn standaard geworden maar sinds enkele jaren duiken er steeds meer nieuwe bouwtechnologieën op. De laatste trends zijn passieve en energiepositieve gebouwen. Olivier Detroz van studie- en auditbureau Dapesco (Louvain-la-Neuve) is goed geplaatst om tekst en uitleg te geven bij de nieuwste energieefficiënte bouwmethodes. Als expert in duurzaam bouwen heeft hij niet alleen recent een energiepositief gebouw neergezet (waarover later meer), zijn firma Dapesco consulteert bovendien bedrijven om de energiefactuur naar beneden te halen. Aan de hand van een meetanalyse van het energieverbruik wordt een actieplan met mogelijke oplossingen voorgelegd dat het energiebeheer optimaliseert. Tevens worden de energiebesparingen berekend zodat de bedrijfsverantwoordelijke een goed zicht krijgt op de uiteindelijke Return On Invest (ROI). Meteen hét kernwoord dat gebezigd wordt als men het heeft over duurzaam bouwen.

PROFACILITY GUIDE 2011

399_PFY028_BAT biblio nl.indd 60

22/11/10 07:49

doc. smartOffice

Beter beveiligde parkings De parkeerruimte is de toegangspoort van het bedrijf, zowel voor het personeel als voor debezoekers. Heel vaak zorgt die voor een eerste indruk van het bedrijf. En nochtans is het een plaats die niet graag gezien is. Fleet Managers en Facility Managers geven toe dat het een risicogebied is, maar dat er met enkele goede ideeën gemakkelijk degelijke oplossingen gevonden kunnen worden. Een parking is een weinig bezochte, soms slecht verlichte ruimte. Het is belangrijk om haar imago te verbeteren, niet alleen om iedereen een goed gevoel te bezorgen in het bedrijf, maar ook om de kosten ten gevolge van ongevallen, diefstal en vandalisme te beperken.

Niet verblindende verlichting, heldere tinten, vrij zicht, netheid, betrekkelijk hoge plafonds... De indruk van veiligheid is ook een kwestie van waarneming en psychologie.

Immotica : automatisch besparen Een modern leefbaar kantoorgebouw is niet denkbaar zonder comfortuitrusting. Een comfortabel binnenklimaat draagt immers bij aan verhoogde arbeidsproductiviteit en betere prestaties van medewerkers. Echter, tegelijkertijd wordt efficiënt energiebeheer en milieu met de dag belangrijker. Automatisering kan helpen. “In hoofdzaak gaat het erom automatisch, maar op een zo efficiënt mogelijke manier te voldoen aan de verwachtingen en behoeften van de gebruikers. Geautomatiseerde installaties hebben een enorme impact op het energieverbruik en bijgevolg ook op het milieu. Daarom is het van groot belang dat geautomatiseerde systemen perfect zijn afgesteld en degelijk worden opgevolgd” merkt Rony Gabriels op, Sales Manager bij Priva Building Intelligence N.V., specialist in gebouwbeheersystemen.

GEBOUWEN & TECHNIEKEN

il ding management

‘Immotica’ paart een aangenamer werkklimaat voor de werknemer aan lagere gebruikskosten voor het gebouw

Een duurzaam en modulair gebouw van 52.000 m² Bij de toekenning van de Facility Awards 2010, hebben de specialisten in facility management massaal hun voorkeur uitgedrukt voor het Odyssey-project van GSK Biologicals, dat bovendien de Publieksprijs in de wacht sleepte. Maar dat is nog niet alles: het bedrijf won dit jaar ook een MIPIM Award in de categorie ‘business centers’. Achter deze odyssee schuilt een fantastisch project dat niet alleen vernieuwend maar ook duurzaam is. Met een gemiddelde van 300 nieuwe medewerkers per jaar in België en een alsmaar toenemend aantal projecten, had GSK Biologicals dringend nood aan nieuwe kantoorruimten. Een eenvoudige constatering waaruit het Odysseyproject ontstaan is. Benoît Schmits, directeur van de dienst Facility Management, herinnert zich nog hoe het allemaal begon: “In 2006 stelden we vast dat er een project uitgewerkt moest worden, dat niet alleen nieuwe kantoorruimten zou creëren, maar ook een flexibelere werkwijze zou invoeren in de onderneming en gebruik zou maken van milieuvriendelijkere technologieën”. Het nieuwe GSK Biologicals-gebouw met een oppervlakte van 52.000 m² werd ontworpen door het architectenbureau Assar Architects. Met dit project won het bureau een van de drie prijzen die het wegkaapte tijdens de MIPIM Awards 2010.

PROFACILITY GUIDE 2011

399_PFY028_BAT biblio nl.indd 61

22/11/10 07:49

company profile

G4S SECURITY SERVICES NV/SA Koning Boudewijnlaan 30 - BE-1800 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 712 59 11 FAX 0032 (0)2 720 99 96 info@be.g4s.com www.g4s.be

Contact Luc Craps Sales Director Key Accounts TEL 0032 (0)2 712 58 76 luc.craps@be.g4s.com

StructuUR Management Jean-Paul Van Avermaet Managing Director Secure Solutions Marc Willems Service Line Director Guarding Major Accounts Robby Van Mele Service Line Dir Static, Mobile, Events Guarding Mik Emmerechts Service Line Director Monitoring & Systems Martine Daenen Service Line Director Training & Audit Ann Cools Finance & Administration Director Stéphane Gilles Human Resources Director 1000 Brussel 2610 Wilrijk 5100 Naninne Aanwezig in 110 landen in de wereld

Werknemers Aantal personen: 5200 Jaar van oprichting: 1962

Omzet 2007: 263.000.000 € 2008: 276.000.000 € 2009: 263.000.000 €

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding G4S is marktleider in België op het vlak van “Security, Safety & Compliancy”. Haar voornaamste activiteiten zijn bewaking, elektronische beveiliging, telebewaking, veiligheidslogistiek (waardetransport en -behandeling) en de bescherming van personen (safety). De groep stelt 5 200 personen tewerk in België, en dit uitsluitend in beveiligings- en beschermingsdiensten.

Diensten SECURE SOLUTIONS Beveiligingsoplossingen op maat voor ondernemingen, publieke instellingen, KMO’s, zelfstandigen en particulieren Bewaking: • Permanente, gedeelde & mobiele bewaking • Bewaking in industriële en publieke omgeving, in kantoren, in shopping centra en winkelstraten • VIP security • Preventiediensten in publieke omgeving • Patrouillediensten • Interventie na alarm • Assistentie na alarm • Safety: brandbeveiligings- en preventiediensten Elektronische beveiliging: • Inbraakdetectie • Branddetectie • Toegangscontrole • CCTV • Geïntegreerde oplossingen

Control room 24u/24: • Alarm monitoring • Video monitoring • Vehicle & object tracking • Emergency & care centre Training & audit: • Training: opleidingen voor personeel G4S en externen • Audits, outsourced security management, evacuatie-oefeningen

Nieuwigheden Geïntegreerde oplossing bewaking en onthaal - ‘G4S Login’: real time communicatiemiddel, multidirectioneel, webgebaseerd - IP toepassingen, zowel binnen de bewaking als binnen de elektronische beveiliging Camerabewaking via IP netwerk – Video-analytics Toegangscontrole beheerd vanop afstand - Meer efficiënte patrouillediensten en snellere interventiena-alarmdiensten dank zij een doorgedreven automatisatie (PDA, eKey, …)

Referenties CES-CDR (Comité Economique et Social - Comité des Régions), NATO, Europees Parlement, Volvo Cars, Volvo Trucks, Electrabel, Nike, Euroclear, Fnac, Johnson & Johnson, Ethias, Pfizer, Total, Axa, Agfa Gevaert, Mobistar, Akzo-Chimie, U.C.L., Brussels Expo, Techspace Aero, Caterpillar, Sea-ro, PSA, enz. Securing Your World

Profacility Guide 2011

BAT G4 nl.indd 62

22/11/10 17:47

company profile

HUNTER DOUGLAS BELGIUM NV/SA Helioscreen Projects Dijkstraat 26 - Industriezone E17/1080 BE-9160 Lokeren TEL 0032 (0)9 348 90 00 FAX 0032 (0)9 348 06 69 info@helioscreenprojects.be www.helioscreenprojects.be

Contact

GEBOUWEN & TECHNIEKEN

Ellen Michiels Junior Sales Engineer TEL 0032 (0)9 348 90 00

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Nieuwigheden

Werken in een comfortabele omgeving heeft een positieve invloed op productiviteit en creativiteit. Het klinkt vanzelfsprekend, maar is het niet. Helioscreen Projects, een divisie van Hunter Douglas Belgium, biedt uiteenlopende oplossingen aan met geavanceerde zonwerende en lichtregulerende systemen, specifiek gericht op de verbetering van het binnenklimaat en de reductie van het energieverbruik.

AnemoScreen: Een gloednieuw buitenzonweringsysteem en een combinatie van kwaliteit, efficiëntie, duurzaamheid en esthetiek. AnemoScreen is de oprolbare windvaste buitenzonwering die een oplossing biedt voor zowel architect als eindgebruiker.

Producten Thermisch en visueel comfort zijn belangrijke factoren bij de creatie van een aangenaam werken leefcomfort. Het effect van Helioscreen® buiten- en binnenzonwering is indrukwekkend. Zij verlaagt de koelingsbehoefte en resulteert in een energie-efficiënte en duurzame oplossing. Het uitgebreide gamma Helioscreen® buitenzonwering gaat van dynamische screens, al dan niet windvast, en buitenjaloezieën tot structurele zonwering. Te veel licht kan als storend worden ervaren. De integratie van Helioscreen® binnenzonwering filtert het licht zodat schittering en reflectie op audiovisueel materiaal uitblijft en waarbij het zicht naar buiten niet gehinderd wordt. Helioscreen® binnenzonweringsystemen bestaan onder de vorm van oprolbare screens en binnenjaloezieën maar ook verduisteringscreens maken deel uit van het gamma.

Diensten Mede door de integratie van Helioscreen binnen de Groep Hunter Douglas, zijn we uitgegroeid tot dè referentie van zonweringsystemen op de Belgische markt en in het Groothertogdom Luxemburg. Vanaf het concept tot de uitvoering maar ook voor de nazorg, staat een team van specialisten voor u klaar.

ComfortScreen Design: Een nieuw gamma binnenzonwering, speciaal ontwikkeld voor projecten. Ze regelen de warmte, het licht en het zicht naar buiten. Duurzame onderdelen en bedieningssystemen zorgen voor een ontwerp op maat, afgestemd op het project.

Referenties Museum voor Natuurwetenschappen, Brussel Dexia, Brussel – O.L. Vrouw Ziekenhuis, Aalst Telindus, Haasrode – Donaldson Europe, Haasrode – InBev Corporate Building, Leuven – Palais de Justice, Gent – Hewlett Packard, Diegem – Renting Cars WTS, Lummen – Psychiatrisch Ziekenhuis Sint-Norbertus, Duffel – Etap, Malle – Design Center De Winkelhaak, Antwerpen – Katoennatie, Antwerpen, De Lijn Mechelen – Ecole provinciale secondaire, Diepenbeek – Entreprise Automobile Y & N Claessens, Wilrijk – Centre Culturel ’t Stuk, Leuven – Olympisch Zwembad Wezemberg, Antwerpen - SD Worx, Antwerpen – Bibiliotheek en Administratief Gebouw, Gent – De Vuurmolen, Overijse – Universitair Ziekenhuis Brugmann, Brussel Mutualité Socialiste de Mons-Borinage, Charleroi Institut Supérieur d’Architecture Lambert Lombard, Liège, TATA Consulting GD Luxembourg, Cour d’Assises du Hainaut, Mons – Chambre de Commerce du Grand-Duché de Luxembourg - e.a.

Profacility Guide 2011

BAT HunterDouglas nl.indd 63

22/11/10 07:51

company profile

SOPHIA GROUP & SICABEL Winston Churchilllaan 98 - BE-1180 Brussel TEL 0032 (0)2 346 79 60 FAX 0032 (0)2 344 75 28 www.sophia-group.be

MANAGEMENT

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding Pascal Hendrickx - SOPHIA GROUP Managing Director TEL 0032 (0)475 63 94 61 p.hendrickx@sophia-group.be

Bernard Cartier - SICABEL Managing Director TEL 0032 (0)2 514 00 28 sicabel@sicabel.com

Werknemers Aantal personen: 45

Referenties

SOPHIA GROUP & SICABEL hebben hun knowhow op het gebied van vastgoedconsultancy, bouw en technisch beheer van gebouwen gebundeld. Ons team bestaat uit 45 architecten en ingenieurs en is al meer dan 35 jaar actief in Brussel, Luxemburg en Parijs.

SOPHIA GROUP AG Insurance, Atenor group, Atomium, Audi, AXA, Bank Van Breda, Banimmo, Baxter, Belgacom, Beliris, Besix RED, BNP Paribas REPM, Bouygues Immobilier, BPI, BNB, CFE, Coteba, Council of the European Union, CPAS de la ville de Bruxelles, CIP, City of Brussels, Caterpillar Logistics, Clearstream, Cobelpro, Codic, Cofinimmo, Cogerimo, Communauté française, Commune Diensten d’Uccle, Cushman & Wakefield, Healey & Baker, DeWij bieden een gamma van aanvullende diensten vimo, Dexia, DTZ, Electrabel, Ernst & Young, Euronext, aan: European Commission, Fluxys, Fonds du logement, Galeries St-Hubert, Integrale, Generali, H&M, Hewlett SOPHIA GROUP Packard, Hotels Hilton, Hugo Ceusters, IBGE, IBM, ING, • Management: gedelegeerd technisch beheer, IVG, Jones Lang Lasalle, Josi Assurances, KBC Bank, dispatchingbeheer thans uitgevoerd bij de La Poste, Lycée Français, Maison de la Radio, Men Europese Commissie en het Europees Parlement sura, Ministère de la Défense, Ministère de la Région (centralisatie van de interventieverzoeken, Wallonne, Nike, Parlement Européen, P&V Assurances, behandeling van de verzoeken, follow-up van de kwaliteitsindicatoren) en adviesverlening in Facility Palais des Congrès, Progex, Proximus, Régie des Bâtiments, Renault, Shell, Siemens, SNCB, Sogesmaint Management (studie van multiservice bestekCBRE, Soficom, Stade du Heysel, SNCB, STIB, Toyota, ken, studie van de toepassing van FMIS-tools, Wereldhave, UCB. Benchmarking). • Engineering: engineering van speciale technieken, SICABEL coördinatie veiligheid/gezondheid en energieBanque et Caisse d’Epargne du Luxembourg (BCEE), prestaties van gebouwen Bekaert, Bloomberg, Bridgestone-Europe, Boston • Audit: technische expertise en engineering van Consulting, Bull, Commission Bancaire et Financière het onderhoud en energieaudit (CBFA), Credibe, Comité Economique et Social Euro• Milieu: financiering en certificering van de péen (CESE – CdR), Ciments Luxembourgeois, Colt projecten overeenkomstig de milieunormen Telecom, Commission Européenne, Communauté en -labels Française de Belgique, Crédit Agricole Indosuez, Deka Immobilien Investment, Delhaize Group, Douwe SICABEL Egberts, Educam/Federauto, Ethias, FEB/VBO, Febel• Programmering cem, Fedichem, Generali, Holcim, Groupe Accor, IATA, • Bijstand van de opdrachtgever Imperbel, Intégrale, Interbrew, KBL, La Poste, Maison • Vastgoedadvies de l’Assurance, Lycée Français, Maison de la Route • Space planning et du Génie Civil, Ministère des Affaires Etrangères • Interior design en project management Françaises, Musée des Sciences Naturelles, OMD, • Vastgoedstrategie P&V Assurances, Politique scientifique Fédérale, Raf• Audit en haalbaarheidsstudies finerie Tirlemontoise, Royal Canin, RTL Tvi, Stam Eu• Facility management rope, Superbuild, STIB-MIVB, The Walt Disney Studios • Technical audit Belgium, Ville de Bruxelles, UCB • Due Diligence • Verhuisbeheer & communicatie • Advies voor het beheer van de algemene diensten

Profacility Guide 2011

BAT Sophia Group nl.indd 64

23/11/10 14:58

company profile

SODEXO BELGIUM NV/SA Charles Lemairestraat 1 - BE-1160 Brussel TEL 0032 (0)2 679 12 11 FAX 0032 (0)2 679 14 54 reception@sodexo-be.com www.sodexo.com

Anne De Rede IFM Assistent TEL 0032 (0)2 679 11 39 support.sales.oss@sodexo.com

StructuUR Management Pierre-Alain Scharff General Manager Division Corporate Services Cédric Debroek Operation Manager Jimmy Van Guyse Development Manager

Vestiging/België Altys, Sodexo IFM Technical Services Bevrijdingslaan 8 - 1932 Sint-Stevens-Woluwe 5 continenten, 80 landen

Werknemers Aantal personen: 4000 in België Jaar van oprichting: 1971 in België

Omzet 2009: 400.000.000 €

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding “Making every day a better day”. Sinds de oprichting in 1966 heeft de Sodexo Groep als doel om de dagelijkse levenskwaliteit van zijn klanten te verbeteren. Onze klanten kunnen genieten van onze 37 jaar ervaring die wij op het gebied van Facilities Management over de hele wereld verworven hebben.

Diensten

Onze doelstelling is om uw vastgoed en uw werkomgeving te valoriseren door een globale en dynamische aanpak en door vernieuwende oplossingen op het gebied van energiebeheer en duurzame ontwikkeling. Onze missie: uw gebouw beheren met oog voor een ecologische architectuur.

Sodexo is er zich van bewust dat de behoeften die verbonden zijn aan een gebouw, steeds talrijker worden. De klanten van Sodexo kunnen dan ook genieten van een uitstekende kennis op het gebied van het technisch beheer van gebouwen en keukeninstallaties.

Sodexo, een bedrijf met een maatschappelijke verantwoordelijkheid: • STOP Hunger-programma om honger en ondervoeding in de wereld te bestrijden • Charter voor Diversiteit • Lid van Business & Society

Uw gebouwen brengen grote uitdagingen met zich mee op de volgende vier vlakken: • Energie • Milieu • Beleid en regelgeving • Gezondheid

Om te voldoen aan uw omgeving en verwachtingen, streeft Sodexo ernaar om een wereld van verschil te creëren en de activiteiten te laten verlopen op de maat van de eisen van uw onderneming.

Samen met u ontwikkelt Sodexo een proactieve aanpak voor uw technische diensten en gebouwen. Onze doelstelling is om u te begeleiden in het beheer van deze uitdagingen, en om te anticiperen op hun ontwikkeling. Ons aanbod: • Multitechnisch onderhoud (vastgoed en professionele keukeninstallaties) • Exploitatiebegeleiding • Sturing • Preventief en probleemoplossend onderhoud • Energie- en vloeistofbeheer • Optimalisering van de prestaties • Beheer van de reglementaire controles

Onze waarden: • Zin voor dienstverlening • Zin voor vooruitgang • Teamspirit Onze ethische basisprincipes: • Loyaliteit • Respect voor mensen • Transparantie Weigering om deel te nemen aan corrupte praktijken en oneerlijke concurrentie.

Referenties Referenties en presentatie op eenvoudig verzoek (anne.derede@sodexo.com).

Profacility Guide 2011

BAT Sodexo nl.indd 65

GEBOUWEN & TECHNIEKEN

Contact

22/11/10 07:52

company profile

Strip-it BVBA/SPRL Griffinstraat 9 - BE-2170 Merksem TEL 0032 (0)3 238 81 46 FAX 0032 (0)3 238 82 49 info@strip-it.be www.strip-it.be

Contact Christian Kosolosky zaakvoerder TEL 0032 (0)3 238 81 46 christian@strip-it.be

STRUCTUUR Strip-It bvba is onderdeel van The Renovators Group bvba www.renovatorsgroup.be

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding Strip-it is het afbraak- en opkuisbedrijf bij uitstek. Wij verzorgen al uw opkuis- en lichte afbraakwerken. Neem gerust met ons contact op voor een vrijblijvende offerte.

Services • Periodieke schoonmaak STRIP-IT zorgt voor het periodieke onderhoud van uw gebouw, kantoor of magazijn.

Wij beschikken ook over een klusjesdienst voor dringende interventies

• Opkuis na verbouwing STRIP-IT is gespecialiseerd in het instapklaar maken, het reinigen van nieuwbouwwoningen of gebouwen na renovatie. • Industriële reiniging STRIP-IT kan ook gecontacteerd worden voor industriële reiniging: olievlekken en dergelijke vormen voor ons geen probleem • Leeghalen van kelders, zolders, gebouwen. STRIP-IT haalt kelders, zolders en volledige gebouwen leeg bij bijvoorbeeld einde huur, overlijden, ...

• Opkuiswerken na brand STRIP-IT heeft steeds een ploeg ter beschikking voor een snelle schoonmaakinterventie na brand- of rookschade. • Opkuiswerken na waterschade STRIP-IT heeft steeds een ploeg ter beschikking voor een snelle schoonmaakinterventie na water- of stormschade. • Afbraakwerken STRIP-IT doet allerhande kleine afbraakwerken zoals: het wegnemen van plafonds, opbreken van vloeren, uitbreken binnenmuren (met goedkeuring van een architect), tuinhuizen, veranda’s, duivenhokken, enz... • Datavernietiging STRIP-IT vernietigt archieven, dossiers, per soonlijke administratie, budgetfiles, personeels gegevens, geheime productieprocedures of recep- ten, strategische managementsbeslissingen, correspondentie, medische dossiers, klanten- of leveranciersbestanden, contracten, alsook tapes, microfiches, cassettes, enz.

Profacility Guide 2011

BAT Strip-it nl.indd 66

23/11/10 07:50

company profile

SECURITAS NV/SA Sint-Lendriksborre 3 - BE-1120 Brussels TEL 0032 (0)2 263 55 55 FAX 0032 (0)2 263 55 50 info@securitas.be www.securitas.be

Contact

gebouwen & technieken

Florence Wathelet Segment Manager Real Estate TEL 0032 (0)472 19 33 55 florence.wathelet@securitas.be

Structuur Management Régis Gaspar - Country President Luc Adriaenssens - Area Manager Segment Development

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Gaëtan Desclée - Area Manager Major Accounts Luc Steijlen - Area Manager North Sabine Delmotte - Area Manager Centre & South Frank Lambrigts - Country Manager Mobile Marc Cramers - General Manager Monitoring

Vestigingen/België Securitas - 2610 Antwerpen Securitas - 2440 Geel Securitas - 9051 Sint Denijs Westrem Securitas - 3800 Sint Truiden Securitas - 1400 Nivelles

Vestigingen/Internationaal Securitas AB - Zweden Securitas - Nederland Securitas - Duitsland Securitas - Frankrijk Securitas - Luxemburg Securitas - Denemarken Securitas - Spanje

Werknemers Aantal personen: 5500 Jaar van oprichting: 1985

Omzet

Securitas is kennisleider in bewaking en beveiliging. Omdat Securitas oog heeft voor de specifieke veiligheidsbehoeftes van elke klant, kent het bedrijf een duurzame en financieel gezonde groei in 40 landen in Noord-Amerika, Europa, Latijns-Amerika, Azië, het Midden-Oosten en Afrika. Of het nu in een winkel is of op een luchthaven, onze 260.000 werknemers maken telkens het verschil.

Diensten Security Services Permanente bewaking is een dienstverlening waarbij één of meer bewakingsagenten permanent aanwezig zijn op een site. Wij stemmen onze diensten af op de eisen en speciefieke behoeften van de klant. Onze voorbereidende vergaderingen met de klant staan ons toe het profiel te bepalen dat het best aansluit bij de klant in kwestie. De keuze en de opleiding zijn zodoende aangepast aan elke sector: • banken en verzekeringswezen • ambassades en diplomatieke posten • shoppingcentra en winkelketens • gebouwbeheer • publieke gebouwen Mobile Services Ontradend aanwezig zijn en onmiddellijk ingrijpen zodra zich een onregelmatigheid voordoet: dat is de kernopdracht van Securitas Mobile Services. Elk bedrijf is een potentieel slachtoffer van een misdrijf. De aangebrachte schade gaat in de meeste gevallen verder dan de waarde van de beschadigde of ontvreemde goederen. De indirecte schade is vaak

niet te onderschatten. In dit kader kunnen ad random uitgevoerde preventieve controlerondes zeker een meerwaarde betekenen. Securitas biedt een breed gamma van rondes. De finaliteit van deze rondes kan verschillen naargelang de behoefte van de klant. Zo kan men onder andere de volgende doelstellingen nastreven: • een goede afsluiting van het bedrijf • controle op aanwezigheid van personen en wagens op het bedrijfsterrein • diefstalpreventie • bewaking van kritische bedrijfsprocessen Monitoring De meldkamer van de Securitas-groep, beter bekend onder de naam Securitas Alert Services, is een erkende alarmcentrale en maakt deel uit van het aangeboden totaalconcept. De meldkamer biedt de volgende diensten aan: • permanente bewaking van de verschillende beveiligingssystemen: overval-, inbraak- en branddetectie, technische alarmen, … • gespecialiseerde aanpak voor particulieren, ondernemingen of ‘hoge risico’- toepassingen • alarmverificaties via o.a. videotransmissie • tracing en tracking van voertuigen • moderne bewaking via VPN & IP gestuurde technieken

2009: 253.700.000 € Profacility Guide 2011

BAT Securitas nl.indd 67

22/11/10 07:53

De actualiteit, trends, referenties en ‘best practices’ op het gebied van energie efficiëntie, milieu en duurzame ontwikkeling: WWW.PROFACILITY.BE/ENVIRONMENT

400 cover ENE NL.indd 68

22/11/10 07:54

ENERGIE EN MILIEU INHOUD 70 EPB-regelgeving | Doelstelling: de markt veranderen 72 Hernieuwbare energie productie | Creatieve financiële mechanismen Over hetzelfde thema kunt u in de online bibliotheek van Profacility, www.profacility.be/biblio, de beste artikelen uit het Profacility Magazine downloaden. Alle artikelen zijn chronologisch gerangschikt. Hernieuwbare energie | Warmtekrachtkoppeling + biomassa: winnende combinatie (14/10/2010) Hernieuwbare energie | Sterk staaltje te Dave : houtenergie (11/10/2010) Energie | Verdoken verbruik opsporen en uitsluiten (07/06/2010) Wetgeving | De rechten van de natuur (20/05/2010) Management | MVO: een nieuwe dimensie voor de onderneming (13/05/2010) Fleet | De elektrische auto als nieuwe hoop? (03/05/2010) Consumptie | Eco-cheques, genereus en groen (12/04/2010) Duurzaam Beheer | In het spoor van het ‘Blauwe goud’ (08/02/2010) Groene gebouwen | Betekent ecologie ook besparing ? (04/02/2010) Energiebesparingen | Green IT, de logica zelf (18/01/2010) Energie | Hotel Amigo in Brussel: pionier in warmtekrachtkoppeling (25/08/2009)

Ecologie gaat hand in hand met besparing. Besparen op de middelen, hernieuwbare energie gebruiken. De Facility Manager vervult een belangrijke rol op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. PROFACILITY GUIDE 2011

400 cover ENE NL.indd 69

22/11/10 07:54

EPB-regelgeving

Doelstelling: de markt veranderen Afgelopen juni vond in Madrid de European Facility Management Conference plaats. Tijdens deze conferentie besprak Christian Korneval, Directeur van de World Business Council for Sustainable Development, de kwestie van de Energieprestaties van Gebouwen (EPB). In dat kader stelde hij het laatste verslag van de WBCSD voor, dat in januari 2010 bekendgemaakt werd: ‘Energy Efficiency in Buildings – Transforming the Market’. n Patrick Bartholomé

Christian Korneval: “Gezien de huidige energieprijs zijn vele energie-efficiëntieprojecten rendabel. Maar de markt kan niet op zijn eentje de beslissingen van de investeerders omkeren”.

De WBCSD raadt aan om gebouwen van categorie F en G geleidelijk aan uit de markt te halen.

et document bracht verslag uit over een project rond zes markten die meer dan de helft van het wereldwijde BBP produceren en bijna twee derden van de globale primaire energie verbruiken, namelijk Brazilië, China, Europa, India, Japan en de Verenigde Staten. In de eerste fase van het project werden de markten en de problemen geanalyseerd en werd bij professionals uit de sector de allereerste volledige studie van de wereldmarkt gevoerd naar de energie-efficiëntie van gebouwen. In 2007 heeft de WBCSD de eerste resultaten samengevat in het verslag ‘Facts and Trends Energy Efficiency in Buildings: Business realities and opportunities’, dat u kunt downloaden op de website van de WBCSD. Op basis van deze studie, de eerste over de huidige toestand van de energievraag in de bouwsector, heeft de WBCSD scenario’s en een marktgerichte ‘bottom up’-analyse uitgewerkt om de struikelblokken voor energiebesparing te bepalen. Impact van vastgoed Tijdens zijn voordracht wees Christian Korneval op enkele essentiële elementen van het energieprobleem waarmee de hele planeet geconfronteerd wordt. Een probleem dat door de economische crisis ietwat op de achtergrond geschoven werd door de media, de professionals en het grote publiek. Daarnaast besprak hij ook de impact van vastgoed op de CO2-uitstoot. Het deel van deze uitstoot, dat afkomstig is van gebouwen, bedraagt in werkelijkheid 40% terwijl de respondenten op de enquête meenden dat het slechts om 17%

ging. Een ander voorbeeld van het enorme verschil tussen de realiteit en het beeld dat men zich ervan vormt, zijn de werkelijke meerkosten van een energieefficiënt gebouw, die ongeveer 5% bedragen terwijl men in de enquête dacht dat deze 17% bedroegen. Het rechtstreekse gevolg van deze lage werkelijke meerkosten voor een sector die een belangrijke impact heeft op het gebied van CO2-uitstoot, is dat de verbetering van de energie-efficiëntie van gebouwen de goedkoopste manier is om op nationaal niveau de doelstellingen voor de beperking van de uitstoot en de bescherming van het klimaat te bereiken. Deze bewering werd door Trevor Houser van het Peterson Institute for International Economics bevestigd in zijn artikel ‘The Economics of Energy Efficiency Building’ van augustus 2009. Aanbevelingen voor de overheid Het verslag van de WBCSD bevestigt dat, gezien de huidige energieprijs, vele energie-efficiëntieprojecten rendabel zijn. Met een referentieprijs van 60 $ voor een vat aardolie, zouden investeringen voor de verbetering van de energieprestaties van gebouwen ter waarde van ongeveer 105 miljard euro per jaar over de zes bestudeerde regio’s, kunnen leiden tot een vermindering van het energieverbruik en de CO2-uitstoot met 40%. Een ROI-tijd van vijf jaar voor de eigenaars is daarbij realistisch. Sinds vier maanden schommelt de prijs voor een vat aardolie echter al tussen 72 en 83 dollar... Toch bevestigen de auteurs van het verslag dat de markt niet op zijn eentje de beslissingen van de eigenaars en inves-

Profacility guide 2011

440_PFY028_perf. energetique ENE nl.indd 70

22/11/10 07:55

teerders te waarderen. De projectontwikkelaars en eigenaars beslissen over de aankopen zonder te kijken naar het duurzame ontwikkelingsbeleid van de onderneming. Er zijn weinig bedrijven met een internationale reputatie, behalve dan in de auto-industrie of de elektrische industrie, waarvan de wereldleiders het initiatief genomen hebben om energie te besparen. Anderzijds is er een gebrek aan knowhow, ondersteuningsmechanismen en wil om de weg van de energiezuinige kantoren te kiezen. In tegenstelling tot de industrie is er geen ‘energieverantwoordelijke’ omdat het energieverbruik in kantoorgebouwen beschouwd wordt als laag in vergelijking met dat van de industrie (wat het percentage van 40% in het begin van dit artikel tegenspreekt). Ten slotte staan ook de fysieke knelpunten energiezuinige kantoren in de weg. Wegens een tekort aan ruimte is het immers meestal moeilijk om voldoende zonnepanelen te installeren op het dak van de kantoorgebouwen.

Kantoorgebouwen: specifieke obstakels De problematiek van de kantoorgebouwen is bijzonder aangezien het om een complexe markt gaat met specifieke struikelblokken voor de vermindering van het energieverbruik. Vooral omdat de projectontwikkelaars en investeerders doorgaans het laatste woord hebben. Zij staan echter de goedkeuring van energiezuinige ontwerpen in de weg aangezien ze een maximale winst op korte termijn nastreven en meer belang hechten aan de investering dan aan de TCO. Volgens de WBCSD bestaat er geen evaluatiesysteem om de energieprestaties voor projectontwikkelaars en inves-

de markt veranderen “Zonder onmiddellijke maatregelen zullen duizenden nieuwe gebouwen opgetrokken worden zonder rekening te houden met hun energie-efficiëntie, en zullen miljoenen bestaande gebouwen die meer energie verbruiken dan nodig, er in 2050 nog altijd staan” bevestigt Björn Stigson, Voorzitter van de WBCSD. Daarom heet het verslag ook ‘Transforming the Market’. De toepassing van de aanbevelingen in het verslag zou volgens het ingevoerde simulatiemodel de energietransitie van de nieuwe gebouwen bevorderen tegen 2050. n

19% 40%

Reality 0%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

17% 5%

Reality 0%

10%

de WBcSd telt meer dan 200 leden De World Business Council for Sustainable Development (WBCSD) is een vereniging van bijna 200 internationale bedrijven en enkele tientallen nationale en regionale agentschappen en organisaties. De doelstellingen: • duurzame ontwikkeling in de economische wereld stimuleren, • bijdragen tot de ontwikkeling van beleidsstructuren die de omstandigheden en het kader creëren opdat bedrijven zich zouden inzetten voor duurzame ontwikkeling, • het standpunt van de bedrijven in het kader van duurzame ontwikkeling uitwerken en ondersteunen, • de bijdrage van bedrijven aan duurzame ontwikkeling aantonen en de best practices delen met de andere leden, • meewerken aan een duurzame toekomst voor opkomende naties en landen in de overgang.

15%

40%

• ‘Energy Efficiency in buildings – transforming the market’, ‘Efficacité Energétique dans les Bâtiments – transformer le marché’, tweede verslag van de WBCSD, januari 2010, 72 p. Franse en Engelse versie beschikbaar op www.profacility.be/references. • tal van andere publicaties over dit onderwerp kunnen eveneens geraadpleegd worden op de website van de WBCSD: www.wbcsd.org, tabblad ‘Publications & reports’.

Cost of energy-efficient buildings Perception

De volgende EFmC vindt plaats in Wenen op 23, 24 en 25 mei 2011 en heeft als thema ‘Cracking the Productivity Nut’. De internationale Fm-gemeenschap wordt door de organisatoren uitgenodigd om deze lezingen bij te wonen en samen deze noot te kraken. Naar aanleiding van dit evenement zal ook de Partners across Borders award 2011 uitgereikt worden en 25 jaar facility management in Europa gevierd worden.

referenties

CO2 emissions of buildings Perception

reserveer alvast deze data

20%

25%

30%

de werkelijke impact van gebouwen op de co2-uitstoot en het zelf gevormde beeld hierover zijn erg verschillend. Hetzelfde fenomeen stellen we vast voor de meerkosten van energie-efficiënte gebouwen.

• ‘the Economics of Energy Efficiency Building’, trevor houser, Peterson Institute for International Economics, Issue PB09-17, 2009. Engelse versie beschikbaar op www.profacility.be/references.

Profacility guide 2011

440_PFY028_perf. energetique ENE nl.indd 71

EnErgiE & MiliEU

teerders zal kunnen omkeren. Ze raden de overheid dan ook aan om een reeks maatregelen te treffen: de certificatie van gebouwen te verplichten (dit proces is al aan de gang in België), de certificatie promoten bij het grote publiek, de grondbelasting aanpassen aan het certificatieniveau, de gecertificeerde gebouwen van categorie F en G geleidelijk aan niet meer verkopen of verhuren, volledige renovaties en niet de vervanging van onderdelen subsidiëren,... Er worden ook andere methoden aanbevolen om de vervanging van verouderde gebouwen te bespoedigen. Zo kan men, net zoals welzijn en veiligheid, de energieprestaties van gebouwen opnemen in het algemene regelgevende kader, een CO2-taks invoeren voor de subsidiëring van ‘zero emission’-gebouwen, grotere oppervlakten toekennen voor herbouw, de subsidies afstemmen op de verwezenlijkte energiebesparing, of de uitgifte van stedenbouwkundige vergunningen vlotter laten verlopen.

22/11/10 07:55

Productie van hernieuwbare energie

Talloze ondernemingen hebben zowel de wil als de nodige technische kennis om zelf hernieuwbare energie te produceren. Maar er zijn twee belemmeringen: energie produceren is niet hun vak en het is niet hun prioriteit om in dergelijke infrastructuur te investeren. Om deze belemmeringen weg te nemen, bieden specialisten vindingrijke financieringsoplossingen in een win-win geest aan. n Patrick Bartholomé

Marc Van den Cruyce, verantwoordelijke Business Development bij Derbigum Energies: “Wij hebben een projectmanagementteam opgericht. Dat heeft een echte expertise ontwikkeld betreffende deze technische en financiële constructies. De knowhow van deze equipe staat ter beschikking van derden”.

(1) Engineering, Procurement and Construction

foto Derbigum

Creatieve financiële mechanismen

Derbisolar is een afdichtingsmembraan gecombineerd met een flexibel fotovoltaïsch paneel met amorfe cellen van het type a-Si.

erbigum, de Belgische fabrikant van afdichtingsmembranen voor dakbedekking, presenteerde in september ll. een innovatief product aan de professionals van de bouw: Derbipure. Het gaat om een membraan op basis van oliën en plantaardige harsen afkomstig van residuen van de papierfabricatie en andere plantaardige producten. Dit membraan valoriseert zo industriële restproducten die voorheen niet gebruikt werden en is een ecologisch alternatief voor dakbedekkingen op basis van bitumen. Dat is één maar niet de enige wijze waarop de onderneming zich wil positioneren met een duurzaam concept voor gebouwen dat het milieu respecteert. Derbigum heeft de voorbije jaren reflecterende afdichtingsproducten voor dakbedekking ontwikkeld. Die verminderen oververhitting in de zomer en dus de behoefte aan airconditioning. Het bedrijf ontwikkelde ook andere producten met een flexibel fotovoltaïsch zonnepaneel. Dat laatste biedt aan bedrijven die over grote oppervlaktes platte daken beschikken de technische mogelijkheid om die daken te transformeren in een privé energiecentrale. Maar ze dienen wel over de financiële mogelijkheden te beschikken. Daarom heeft Derbigum het investeringsfonds Derbi-Finance opgericht. Derbigum participeert daarin voor 75%. De rest van de participatie is afkomstig van een mede-investeerder die momenteel anoniem blijft. Marc Van den Cruyce is de verantwoordelijke voor Business Development bij

Derbigum Energies. Hij geeft ons wat meer uitleg over dit fonds: “We hebben ons gerealiseerd dat fotovoltaïsche installaties van meer dan 1 MW echte financiële producten zijn geworden. Bijgevolg zijn er nu investeringsfondsen met interesse in een investeringsproduct waarvan wij het rendement gedurende 20 jaar garanderen. Een andere duurzaamheidsgarantie is het feit dat onze onderneming deelneemt in het kapitaal. Momenteel beperkt onze activiteit zich in een eerste verkennende fase tot België, maar we bestuderen reeds de mogelijkheden in Frankrijk en Italië”. Wat is de minimale omvang van een op deze wijze gefinancierd project voor fotovoltaïsche energie? “Onder de 0,5 MW is het moeilijk. Een vermogen van 1 MW of meer is ideaal. We zijn momenteel trouwens bezig met de studie van een project van 4,5 MW in België”. Los van de omvang, tot welk type onderneming richt u zich met dit aanbod? “In de praktijk zoeken wij ondernemingen die ons een recht voor het gebruik van een bepaalde oppervlakte op hun dak willen verlenen. Het Special Purpose Vehicle (SPV) financiert vervolgens het project voor de installatie van een afdekking met fotovoltaïsche membranen. Derbigum treedt daarbij op als EPC Contractor (1). Wij zorgen voor het ontwerp, de aankoop van fotovoltaïsche modules en de uitvoering van de werken. De eigendomsoverdracht naar SPV vindt

Profacility guide 2011

420_PFY028_photovoltaique ENE nl.indd 72

22/11/10 07:56

Maar als het elektrische rendement nog steeds voldoende is, waarom zou de klant dan niet de duur van de uitbating verlengen? “De duur kan inderdaad verlengd worden: dat varieert van geval tot geval. Maar je mag niet vergeten dat het om twee producten in één gaat: een dakafdichting en een fotovoltaïsche centrale. We waarborgen de eigenaar van het gebouw een afdichting van het dak gedurende 20 jaar. Ons filiaal Derbigum Maintenance zorgt daarbij voor het onderhoud. Na 20 jaar dient bekeken te worden of de afdichting nog steeds voldoende is. In principe werkt een typisch geval als volgt: een eigenaar zoeken wiens dak aan vernieuwing toe is, hem een nieuwe dakafdekking bieden die gedurende 20 jaar gewaarborgd waterdicht is, in ruil een ‘recht van opstal’ krijgen op de nieuwe dakbedekking, de fotovoltaïsche installatie die we bouwen uitbaten, de subsidies die daaraan verbonden zijn, ontvangen en, ten slotte, aan de eigenaar groene energie verkopen aan een gunstige prijs. Naast dit typeschema kunnen alle individuele situaties onderhandeld worden. Wanneer bv. het dak een complexe geometrie heeft waardoor het moeilijk is om de uitrusting te plaatsen, vragen we de klant een compenserende deelname in de extra kosten.” Wat gebeurt er bij verkoop van het gebouw? “Er is geen speciaal probleem. Alle gevallen zijn voorzien in het contract voor het recht van opstal.” Niet geëxploiteerde oppervlakte rentabiliseren Op dit ogenblik worden door DerbiFinance twee projecten uitgevoerd en meerdere worden bestudeerd. Daaronder

Het dak van Flanders Expo heeft 37.400 m2 nuttige oppervlakte. Er werden in het totaal 28.690 m2 fotovoltaïsche platen geïnstalleerd. Die ontwikkelen een piekvermogen van 1,87 MW.

is een project met een ‘mooie’ omvang van 4,5 MW dat weldra onthuld wordt. Derbigum heeft tevens deelgenomen aan de renovatie van het dak en de fotovoltaïsche uitrusting van Flanders Expo te Gent. Ditmaal trad het bedrijf op als simpele leverancier en werd het financiële luik door Enfinity verzorgd. Laatstgenoemde groep werd in 2005 opgericht in Gent. De activiteit bestaat uit de ontwikkeling, financiering, realisatie en uitbating van projecten inzake productie van hernieuwbare energie, met name fotovoltaïsche- en windenergie. Enfinity is in Europa leider op deze markt en heeft in België sinds 2005 al installaties geplaatst die in totaal 90 MW produceren. Enfinity’s filiaal ‘Invest’ beheert de investeringsfondsen die gevoed worden door banken, investeerders en pensioenfondsen en biedt aan de bedrijven twee types oplossingen aan. Jurgen Van Damme, Head of Marketing & Communication bij Enfinity: “Ofwel huren we industriële daken om er fotovoltaïsche zonnepanelen op te plaatsen in ruil voor een recht van opstal, ofwel investeert de klant zelf en begeleiden wij hem bij het project. In het eerste geval ontvangt het bedrijf een huurbedrag voor het dak. Daarnaast krijgt het energie die 30% goedkoper is dan het normale tarief. Dit komt overeen met het gedeelte van de factuur dat de energietransportkost dekt. Deze oplossing is rendabel vanaf een netto oppervlakte van 3.000 m² voor een plat dak of van minstens 1.000 m² voor een hellend dak met zuid-oriëntatie. Het contract duurt 20 jaar en aan het einde ontmantelen we de installatie of dragen we de eigendom zonder kosten over aan het bedrijf”. Een voorbeeld van dit type realisatie is de zonne-installatie die bij Balta nv in SintBaafs-Vijve geplaatst werd. De 18.000 panelen hebben samen een piekvermogen van 4,2 MW, of een productiecapaciteit van 3,6 miljoen kWh elektriciteit per jaar. In het tweede hogergenoemde geval, dus bij aankoop van een fotovoltaïsche installatie, beslist de onderneming zelf te investeren. Enfinity, dat 275 mensen

tewerkstelt, waaronder 120 in België, geeft dan aan de onderneming advies tijdens de studie en aankoop van de installatie. Het beschikt daarvoor over een eigen studiebureau en werkt samen met meerdere fabrikanten en professionele installateurs. Zo werd de zonne-installatie bij Van Cauwenberge nv te Zottegem door de onderneming zelf gefinancierd. De 260 panelen genereren samen een piekvermogen van 0,46 MW, goed voor een productiecapaciteit van 400.000 kWh per jaar. De investering bedroeg 2 miljoen euro. “Zonne-energie is vandaag een zeer goede en duurzame investering” vervolgt J. Vandamme, “met een op lange termijn gewaarborgd rendement en bovendien zonder risico. Dat is hoofdzakelijk te danken aan de door de regering uitgewerkte steunmechanismen”. n

Het recht van opstal: Belgische eigenaardigheid Het recht van opstal slaat op de oprichting van gebouwen, werken of beplantingen op een eigendom dat aan een ander behoort. Dit recht wordt door de eigenaar ofwel gratis toegestaan, ofwel in ruil voor een vergoeding. De toekenningsakte van een recht van opstal moet, zoals bij een erfpachtrecht, als authentiek document opgesteld worden. Bij het verstrijken van het recht van opstal gaat de eigendom van het gebouw over op de eigenaar van het terrein. De opstalnemer is voor een bepaalde periode eigenaar van de constructies die hij op het terrein van de ander opricht. Het recht wordt toegekend voor een periode van 50 jaar en is hernieuwbaar. Dit recht van opstal is een eigenaardigheid van het Belgische recht, geregeld door een wet van 10 januari 1824. Deze bepalingen bestaan niet als dusdanig in het Franse recht. Met name de gedetailleerde financiële constructie, waarvan sprake in dit artikel, kan in Frankrijk (waar Derbi-Finance ook projecten heeft) niet toegepast worden zonder aanpassing van het wettelijke kader. Profacility guide 2011

420_PFY028_photovoltaique ENE nl.indd 73

eNERGIE & milieu

Volgens het systeem van de derde investeerder wordt de eigendom op termijn overgedragen aan de onderneming bij wie de installatie gebouwd is. Maar hoe zit dat met uw systeem: blijft de fotovoltaïsche dakbedekking eigendom van de investeerder? “Dat klopt, maar na 20 jaar vindt er een onderhandeling plaats met de klant: we bieden hem de mogelijkheid om voor een symbolisch bedrag eigenaar van de installatie te worden, ofwel om ons de ontmanteling te laten uitvoeren. In het laatste geval blijven we de installatie gedurende twee of drie jaar uitbaten. Die tijd is nodig om inkomsten te genereren voor de financiering van de ontmanteling”.

foto Derbigum

plaats zodra de prestaties van de installatie goedgekeurd zijn.”

22/11/10 07:56

Solaris, arch. Assar, photo Y. Glavie

keNNIsceNtRum I WWW.PROFAcIlItY.Be/BIBlIO

Best practices en trends in ener g Profacility ondersteunt, observeert en becommentarieert de evolutie van milieu beheer in ons land. Een beheerder van facilitaire diensten moet immers de praktijken professioneel beheersen en de referenties in de sector kennen. in dat kader kunt u steeds de Profacility.be kenniscentrum met honderden artikels en afbeeldingen raadplegen. We geven u alvast een overzicht van recente artikels waar u volgens ons niet omheen kunt. Maar ook alle andere artikels zijn slechts een muisklik van u verwijderd.

in het spoor van het ‘Blauwe goud’ Tegenwoordig wordt geen enkel bouwproject, hoe omvangrijk ook, overwogen zonder een methodiek voor het rationeel gebruik van water. Net als energie wordt deze natuurlijke hulpbron, die kostbaarder is dan je zou denken in een regenland, steeds beter beheerd, van het binnengaan en verlaten van het gebouw tot de aanwending en het verbruik. Water en energie hebben enkele kenmerken gemeen. Het zijn beide natuurlijke hulpbronnen die in een beperkte hoeveelheid verkrijgbaar zijn en die slechts gedeeltelijk hernieuwbaar zijn. Allebei hebben ze dus een grote waarde maar toch betalen wij er minder voor dan hun reële kostprijs. De plotselinge stijging van de energieprijzen heeft er ons snel toe aangezet om naar oplossingen te zoeken, waarbij we minder energie verbruiken en de energie tegen een lagere prijs kunnen verkrijgen, eventueel via onuitputtelijke bronnen.Wat water betreft, is er een zekere bewustwording aan de gang.

■ Patrick BARTHOLOMÉ

De elektrische auto als nieuwe hoop 2010 zou het jaar van de brandstofcelauto worden, de auto die enkel zuiver water uitstoot… Dat was de boodschap die exact 10 jaar geleden de wereld werd ingestuurd door zowat alle grote namen in de autowereld. Vandaag wordt het ene na het andere proefproject in stilte stopgezet en ook ‘De Lijn’ zette haar eerste waterstofbus aan de kant… Onder druk van de Kyoto-norm en andere milieuconferenties als deze in Kopenhagen (december 2009) wordt angstvallig gezocht naar uitwegen om de uitstoot van auto’s drastisch te verminderen, want de auto-industrie is internationaal uitgeroepen tot de boeman van de vervuiling. Daarbij wordt vlotjes over het hoofd gezien dat nieuwe industriële mogendheden als China en India, maar ook andere Aziatische landen hun wagenparken explosief zien aangroeien met alle daarmee gepaard gaande vervuiling.

renault neemt zich voor in 2011 van start te gaan met de grootschalige commercialisering van betaalbare elektrische auto’s.

Vind al deze artikelen vlot terug Op www.profacility.be/biblio, tik de titels van de artikelen hiernaast of een deel ervan in het zoekvenster van de site rechts bovenaan.

Profacility GUiDE 2011

499_PFY028_ENE biblio nl.indd 74

22/11/10 07:57

r gie- en milieu beheer De rechten van de natuur De bedrijven moeten stilaan beseffen dat de tijd dat milieuschade niet opgenomen werd in de exploitatiekosten, waarschijnlijk voorbij is. Er tekent zich immers een duidelijke trend af: milieuaantasting moet tegenwoordig gecompenseerd worden, onder meer op grond van het principe ‘de vervuiler betaalt’. Zo werden er marktgebaseerde instrumenten uitgewerkt voor de compensatie van milieuschade en de vervanging of aanvulling van de gebruikelijke regelgevingsinstrumenten. De vervuiler betaalt’ vormt het basisprincipe van de nieuwe milieuaansprakelijkheid die door de Europese wetgeving ingevoerd werd op grond van de richtlijn 2004/35/EG. Het principe van de milieuaansprakelijkheid is van toepassing op milieuschade en op dreigingen van dergelijke schade wanneer ze het gevolg zijn van beroepsactiviteiten en het mogelijk is om een oorzakelijk verband te leggen tussen de schade en de verantwoordelijke activiteit. Luc Depré, advocaat-partner in het advocaten- De richtlijn 2004/35/EG is vernieuwend in die zin dat ze het milieu ‘rechten’ toekent, kantoor CMS DeBacker, dat gespecialiseerd is namelijk het recht op het voorkomen en herstellen van schade die aan het milieu in milieu- en energierecht.e berokkend zou worden.

eNERGIE & milieu

Verdoken energieverbruik opsporen en uitsluiten Een gecentraliseerd energiebeheer, gebaseerd op reële opmeting van het verbruik per toestel en overzichtelijk op afstand controleerbaar via een webgebaseerd platform, dat open staat voor complementaire ontwikkelingen door derden, dat is in een notendop het aanbod dat Fifthplay nv in de spots plaatst. Vooral in de werkomgeving staat men niet altijd stil bij het verbruik van elektrische energie” opent Kris van Daele, CEO Fifthplay nv, een dochteronderneming van het Belgische Niko, bekend als specialist voor elektrisch schakelmateriaal. “Dat is aanleiding tot verrassend veel zinloos verbruik en niet geringe kosten voor de onderneming. Het gaat om printers, drankautomaten, maar ook kleinere verbruikers als computerschermen”.

Het datacenter is de grootste energieverslinder. Een grondige analyse van de reële behoeften is essentieel om te besparen.

foto Fujitsu

De zenders in de tussenstekkers bouwen zelf automatisch hun draadloos netwerk op om hun meetgegevens tot bij de gateway te transporteren.

Green IT, de logica zelf Green IT kent vele facetten, maar is eigenlijk niets anders dan een logische reflex. Min-der energie verbruiken, (warmte) verliezen beperken en efficiënter omgaan met de appa-ratuur zijn de drie pijlers voor een Green IT beleid. In de huidige context van besparin-gen, krijgt Green IT gemakkelijk gehoor. “Het is opletten voor de actuele hype rond Green IT” merkt Luc De Clerck, Commercieel Di-recteur bij nv Cegeka op. “Wie 20 jaar geleden verantwoord inkocht, hield al spontaan reke-ning met de aandachtspunten die nu als nieuw worden vooruitgeschoven”. Een datacenter met een groot aantal servers verbruikt veel energie en geeft veel warmte af. Warmterecuperatie in het serverlokaal is dan ook een voor de hand liggende maatregel.

Profacility GUIDE 2011

499_PFY028_ENE biblio nl.indd 75

22/11/10 07:57

De actualiteit, trends, referenties en ‘best practices’ op het gebied van beheer van een bedrijfsrestaurant, schoonmaak, onthaal en organisatie van vergaderingen en events: WWW.PROFACILITY.BE/CATERING WWW.PROFACILITY.BE/CLEANING WWW.PROFACILITY.BE/MEETINGS

500 cover SER NL.indd 76

23/11/10 15:06

ONDERSTEUNENDE DIENSTEN INHOUD 78 Hard services | Gebouwen onderhoud 80 Electronisch betalen | Het einde van de papieren maaltijdcheque Over hetzelfde thema kunt u in de online bibliotheek van Profacility, www.profacility.be/biblio, de beste artikelen uit het Profacility Magazine downloaden. Alle artikelen zijn chronologisch gerangschikt. Meetings | Vergader- en onthaalruimten: een overvloed aan keuze (18/10/2010) Gebouwen | Vinci, parkeerplaatsen met meerwaarde (04/10/2010) Fleet | Van autolease naar mobiliteitsverzekeraar (21/06/2010) Onthaal | De virtuele receptionist (02/04/2010) Gebruikers diensten | ConciĂŤrgedienst van het bedrijf (10/03/2010) Bio en fair trade | Duurzame ontwikkeling in de kantine (11/02/2010) SLA | Schoonmaak : controle van de geleverde diensten (21/12/2009) Gebouwen | Beter beveiligde parkings (07/10/2009) Gebouwen | Op onderhoud kan niet bespaard worden (24/03/2009)

COMPANY PROFILES Schoonmaak dienstverlener 85 Care Koffietoestellen, dranken snackautomaten 84 Miko Coffee Service U kunt deze bedrijfsprofielen online raadplegen in de leveranciersgids van Profacility.be

WWW.PROFACILITY.BE/GUIDE

Een goed georganiseerde en aangename werkomgeving is bevorderlijk voor de productiviteit van de werknemers. Het leidmotief van de Facility Manager. PROFACILITY GUIDE 2011

500 cover SER NL.indd 77

23/11/10 15:06

Hard services I Building maintenance

Het onvermijdelijke klussen p Elke facility manager wordt dagelijks geconfronteerd met allerhande voorvalletjes die het optimaal functioneren van een gebouw in de weg komen te staan en soms grote ergernis wekken bij de gebruikers. Vaak volstaan relatief kleine ingrepen, maar er moet wel een efficiënte oplossing komen en liefst nog snel ook.

Na het beëindigen van de interventie tekent de klant af voor akkoord en volgt automatische facturatie.

n Eduard Coddé

e situatie wordt nog complexer wanneer de facility manager niet één gebouw moet beheren, maar een aantal gebouwen. Dat is in het bijzonder het geval binnen de bankwereld, de retail sector (winkelketens), de uitzendsector en ook de gebouwenbeheerders (syndicus). Het gaat dan veelal om een groot aantal gebouwen met relatief kleine oppervlakte. De ooit zo vanzelfsprekende eigen klusjesman is dat vandaag niet langer. Dat heeft te maken met de daarmee gepaard gaande kosten, arbeidsrechtelijke statuten, maar nog meer met de veelzijdigheid aan taken en de toenemende technische complexiteit van de ingrepen. Guy Mertens, Operations Director bij BuildingMaintenance, onderdeel van One België, was zelf meer dan 20 jaar actief als facility manager, ook al moest die titel destijds nog echt ingang vinden. “Ik heb zowat drie jaar geleden alle ervaring met de dagelijkse beslommeringen en noodgevalletjes uit mijn tijd als facility manager gebundeld en als basis gebruikt voor de oprichting van BuildingMaintenance” licht hij het ontstaan toe. “Wij verzekeren zowel curatieve als preventieve interventies en dit voor eenvoudige en/of complexe technische calamiteiten. Deze service bieden wij voor het ganse Benelux grondgebied met focus op de filialenmarkt en indien nodig binnen de 2 à 4 uren”.

bedrijf’ maar wel de arbeidswetgeving maken een eind aan de vaak goed bedoelde doe-het-zelf interventies. Het op zich eenvoudige vervangen van een lamp kan dramatische gevolgen hebben wanneer daaruit een ongeval ontstaat. De goed menende werknemer die snel even op zijn kantoorstoel klimt om de lamp te vervangen en ongelukkig ten val komt, is niet alleen een tijd werkonbekwaam met daaruit voortvloeiend verlies voor het bedrijf. Het ongeval wordt niet erkend als werkongeval, omdat de werknemer een klus uitvoerde die niet tot zijn normale taakomschrijving behoort. Dat kan ver strekkende gevolgen hebben voor zowel werknemer als werkgever. “Er zijn tal van banale klusjes – bv. het ophangen van een kader – die door verkeerd gebruik van gereedschap of ongepast gereedschap verkeerd aflopen” weet Guy Mertens. “Vooral bij kleinere gebouwen / filialen met een gering aantal werknemers duikt het doe-het-zelf fenomeen op. Maar ook de traditionele klusjesman is los van de zuiver economische overwegingen nog moeilijk te kaderen binnen de arbeidswetgeving”.

Vliegende brigade van reddende engelen Guy Mertens: “Vandaag zijn er in elke regio voldoende mensen operationeel, rekening houdend met de noden en aanwezigheid van bedrijven. Ze werken met een zeer grote zelfstandigheid en komen zelden nog naar de hoofdzetel in AartseDoe-het-zelf is passé laar”. Niet het overal luid klinkende credo Building Maintenance heeft meer dan ‘focussen op de core business van het 8500 locaties in portefeuille, waarvoor 78

Profacility Guide 2011

540 nettoyage nl.indd 78

22/11/10 07:58

n professioneel omkaderen

De juiste man op de juiste plaats De medewerkers zijn opgedeeld in ‘generalisten’ en ‘specialisten’ voor bepaalde technieken. De eerste categorie vertegenwoordigt eigenlijk de moderne klusjesman en moet in zowat elke situatie een oplossing kunnen bieden, desnoods tijdelijk. “Bij de aanwerving hebben we aandacht voor een echte doe-hetzelf mentaliteit” commentarieert Guy Mertens. “Mensen die zelf hun huis gebouwd hebben zijn bv. erg geschikt voor deze job”. De ‘specialisten’ hebben een opleidingsniveau A1 (hoger onderwijs) of A2 (TSO) met bijscholing of specialisatie als bv. HVAC, toegangscontrole, enz. Maar ook de ‘generalisten’ hebben zo hun voorkeuren en ‘specialiteit’. Dat staat precies genoteerd op de personeelsfiches, zodat de mensen door de dispatching maximaal worden ingezet in functie tot hun bekwaamheden. Elke technieker beschikt ook over een goed uitgeruste bestelwagen. Verder beschikken alle mensen over een budget om wanneer nodig materiaal aan te kopen. “Dat kan aldus snel en efficiënt om de hoek van het gebouw waar de interventie plaatsheeft, zonder tijdverlies voor verplaatsingen naar een groothandel waar we een lopende rekening hebben” verduidelijkt Guy Mertens. ‘Neen’ voor de klant is principieel uitgesloten. BuildingMaintenance gaat altijd voor een oplossing, al kan dat betekenen dat de eigen medewerker de opdracht moet overdragen aan een gespecialiseerd onderaannemer als bv. een ontstoppingsbedrijf. “De opvolging tot aan de oplossing blijft altijd door ons verzekerd” benadrukt Guy Mertens. Service Desk Als draaischijf voor de dienstverlening is er de service desk met zelf ontwikkelde ‘Close Cliënt System’ software. Dit is een web based software applicatie waar alle aanvragen voor interventies gecentrali-

seerd worden. De interventie krijgt hier een uniek ticketnummer zodat opvolging gegarandeerd is. In principe doet een klant zijn oproep via de computer met een persoonlijke login, al zijn ook telefonische oproepen via een gratis groen nummer mogelijk. Via meerkeuzeselectie op het scherm geeft de klant aan welk type interventie gewenst wordt - vb. Loodgieterij, schrijnwerkerij, elektriciteit, acces problemen ... . Daarna geeft de klant aan binnen welke tijd er een oplossing wordt verwacht. Standaard is een oplossing binnen de 5 werkdagen voorzien, maar optioneel is ook een tussenkomst binnen de 24 of binnen de 4 u mogelijk. In een open veld beschrijft de klant het probleem. De service desk wijst de oproep toe aan een technieker waarvan de bekwaamheid best aansluit bij het op te lossen probleem en houdt rekening met de beschikbaarheid en nabijheid. Via een track and trace module in de wagen weet de service desk welke technieker in de buurt van de aangevraagde interventie is. Eenmaal bepaald wie zal tussenkomen, wordt de opdracht via het UMTS netwerk doorgestuurd naar een soort smartphone, die tevens een barcodelezer, fototoestel en GPS integreert). Op het scherm kan de technieker alle opdrachten bekijken, maar kan ze enkel in de vanuit de service desk opgelegde volgorde afhandelen. De klant kan op elk ogenblik de status van zijn oproep volgen. De technieker start de interventie op zijn smartphone zodra hij is toegekomen. Hij kan foto’s nemen en doorsturen die worden opgeslagen in het dossier van de interventie en in real time via het ‘Close Cliënt System’ door de klant kunnen worden geraadpleegd.

Ook bewijsstukken als kastickets voor aankopen worden gefotografeerd en in het dossier opgeslagen. Nadat het probleem is opgelost, sluit de technieker het dossier vanuit zijn smartphone en volgt de automatische facturatie. De facility manager krijgt een duidelijk -on line- overzicht van de kosten per interventie, maar kan evenzeer de kosten per filiaal of voor en specifieke techniek (elektriciteit, HVAC) raadplegen. Individueel per klant wordt het werkingsgebied afgebakend – vb. interventies vanaf een bepaalde waarde vereisen het akkoord van de FM – en SLA’s vastgelegd. FM-ondersteuning “Wij kunnen optreden als de ogen van de facility manager” merkt Guy Mertens op. Preventief optreden gaat veel verder dan het gebruikelijke HVAC-verhaal. Een greep uit de mogelijkheden: access services (deuren, poorten,…), elektriciteit, brandbeveiliging en alarminstallaties, opvolging van technische keuringen, enz. Het kan evenzeer gaan om het controleren van dakgoten en afvoerbuizen. Samen met de opdrachtgever wordt een checklist opgesteld en bepaald wat er moet gebeuren. De tussenkomst kan zich beperken tot louter verslaggeving (inclusief foto’s van de vastgestelde situatie) of meteen vervolg krijgen met een passende ingreep. Het strooien van zout, sneeuw ruimen tot zelfs het plaatsen van kerstbomen zijn mogelijkheden die ons weten te verbazen. “BuildingMaintenance wil de facility manager ontzorgen, maar zeker niet zijn plaats innemen” besluit Guy Mertens. “De facility manager moet ruimte krijgen om op zijn eigen core business te focussen”. n

CLOSE CLIENT PROGRAMMA PDA WWW.BUILDINGMAINTENANCE.BE

SUBCONTRACTOR + KLANT LEVERING

M.O.

F.O.

HELPDESK TICKETNUMMER

CCP

RAPPORTERING

B.O.

BOEKHOUDING FACTUUR

De ‘Close Cliënt System’ software verzekert een vlotte afhandeling van de interventies van oproep tot facturatie.

Profacility Guide 2011

540 nettoyage nl.indd 79

ONDERSTEUNENDE DIENSTEN

60 eigen mensen onderweg zijn en nog eens een 40-tal in stand-by, waarop beroep kan gedaan worden in noodsituaties. Jaarlijks voeren ze 35 à 40.000 interventies uit. Alle techniekers hebben een BA4-erkenning om lampen onder spanning te mogen vervangen. Dat is slechts één voorbeeld van het professioneel kaderen van technische services. De minimale scholing is A2 (TSO).

22/11/10 07:58

electronisch betalen

Het einde van de papieren maaltijdcheque Nu de elektronische maaltijdcheque (e-maaltijdcheque) eraan zit te komen, roept Fedis op om deze eenvoudigweg af te schaffen. Profacility geeft u een stand van zaken. n Bruno Hoddite

De verloren en verlopen cheque Deze anonieme cheque doet op een fatalistische manier denken aan het soort cynisme dat geldt bij de uitwerking van chequesystemen. «De verloren en verlopen cheques hebben een niet te verwaarlozen aandeel in de opbrengst. Hoe langer een cheque geldig is, hoe meer er ook verloren gaan. De mensen denken net het tegenovergestelde.» Zelfs als Sodexo en Endered deze winst van ondergeschikt belang vinden, zouden de elektronische maaltijdcheques toch een einde aan deze toestand moeten maken. Elke cheque zal immers uitgegeven worden volgens geldigheidsduur en, tien dagen vóór de uiterste gebruiksdatum, zal een herinneringsbericht verzonden worden naar de houder.

De e-maaltijdcheque zou wel eens naast de papieren versie ervan kunnen bestaan, tot groot ongenoegen van Fedis.

ls u dit leest, wordt het Koninklijk Besluit tot invoering van de elektronische maaltijdcheque wellicht gepubliceerd. Het is de bedoeling om bedrijven en hun werknemers chipkaarten aan te bieden, in een eerste fase ter aanvulling en later ter vervanging van de traditionele papieren maaltijdcheques. De mededeling dat de elektronische maaltijdcheque eraan zit te komen, heeft het vuur aan de lont gestoken. Begin oktober kwam Fedis (Belgische federatie van de distributieondernemingen) met een opruiend persbericht, waarin ze oproept om het hele chequesysteem eenvoudigweg af te schaffen. VIA, de vereniging van uitgevers van maaltijdcheques, reageerde op dezelfde manier op dit persbericht. Lik op stuk! Fedis, die voorstelt dat de werkgever het extralegale voordeel rechtstreeks op de rekening van de werknemer stort, nagelt een complex systeem aan de schandpaal, dat aanzienlijke beheerskosten voor de distributie meebrengt. Dominique Michel, gedelegeerd bestuurder van Fedis, maakt de rekening op van de uitgevers van maaltijdcheques. “Ze winnen viermaal: ze krijgen een commissie van de werkgevers, een andere van de handelaars, ze genieten van de float op de ontvangen sommen (vermeerderd met intrest alvorens ze terug te storten aan de handelaars) en ontvangen ook het bedrag van de verloren en verlopen maaltijdcheques, waarbij het jaarlijks om 5% gaat!”. Fedis is ook niet tevreden over de e-maaltijdcheque want het nieuwe systeem zou naast het oude moeten bestaan. Dat zou

alleen maar meer werk voor de handelaars betekenen. In aansluiting hierop vraagt de federatie ook om de fel omstreden ecocheques af te schaffen. De VIA, de vereniging van uitgevers van maaltijdcheques, verzet zich hiertegen. Volgens Philippe Symons, algemeen directeur van Sodexo, is het op verzoek van minister van Quickenborne maar ook van Fedis zelf dat de VIA-leden al meer dan drie jaar bezig zijn met de ontwikkeling van de elektronische maaltijdcheque. Bovendien benadrukte Philippe Symons dat de verloren en verlopen maaltijdcheques niet meer dan 0,35% van de uitgegeven cheques vertegenwoordigen, geen 5% zoals Fedis laat uitschijnen. Favoriete extralegale voordeel De oproep tot afschaffing die Fedis deed, dreigt vergeefse moeite geweest te zijn. Voor de 1.400.000 Belgen die maaltijdcheques krijgen, blijven deze immers hun favoriete extralegale voordeel. Het voorstel om het bedrag van de maaltijdcheques rechtstreeks op de rekening van de werknemer te storten, zou een goed werkend business model kunnen doen wankelen en in gevaar brengen. We staan daar nogal terughoudend tegenover. Dit belet ons echter niet een oordeel te vellen over de omvang van de verloren en verlopen maaltijdcheques die bijdragen tot de rendabiliteit van het systeem. De bedragen die de werkgever betaalt en die hij verschuldigd is aan de werknemer, verdwijnen onoplettend en onachtzaam in de zakken van de uitgevers van maaltijdcheques. We wijzen erop dat, volgens VIA, de elektronische maaltijdcheque de verlopen exemplaren nagenoeg zou moeten elimineren. n

Profacility Guide 2011

530 cheque repas nl.indd 80

22/11/10 07:59

PFY biblio pubA4_2011NL:Layout 1

22/11/10

11:38

Page 1

Het Kenniscentrum in één muisklik. Een centraal informatiepunt om het beheer van uw gebouwen, werkomgeving, facilitaire diensten en mobiliteit te optimaliseren

Meer dan 320 artikels, 800 pagina’s waarin vakkennis en ervaringen uitgewisseld worden

Online beschikbaar

Om een artikel op www. profacility.be/biblio snel terug te vinden, voer de titel - of een deel van de titel van het artikel in het venster van de interne zoekmachine van de website in.

De Profacility-media zijn publicaties van Business Interactive Media sprl Avenue Louise, 475 BE 1050 Brussels TEL. +32 (0)2 669 77 65 I FAX. +32 (0)2 626 37 17 info@bimedia.be I www.bimedia.be

Untitled-8 1

ADVERTISING Sigrid NAUWELAERTS • snauwelaerts@profacility.be Saskia LANNAU • slannau@profacility.be

23/11/10 15:12

KennisCentruM i WWW.ProFACiLitY.Be/BiBLio

Sinds 2004 ondersteunt, observeert en becommentarieert Profacility de evolutie van facility management in ons land. Een beheerder van facilitaire diensten moet immers de praktijken professioneel beheersen en de referenties in de sector kennen. in dat kader kunt u steeds de Profacility.bekenniscentrum met honderden artikels en afbeeldingen raadplegen. We geven u alvast een overzicht van recente artikels waar u volgens ons niet omheen kunt. Maar ook alle andere artikels zijn slechts een muisklik van u verwijderd. ■ Patrick BARTHOLOMÉ

ViNci is wereldleider op het vlak van het bouwen van zeer uiteenlopende (mobiliteits) infrastructuur en de concessiebusiness die daaraan gekoppeld zit.

Vinci, parkeerplaatsen met meerwaarde Het gratis gebruik van een paraplu en zelfs een fiets zijn extra’s waarmee VINCI Park klanten aanspreekt. Hoewel de overheid het openbaar vervoer voorspiegelt als de enig zaligmakende oplossing voor onze mobiliteitsnoden, is de realiteit duidelijk anders. Zowel voor professionele als privé verplaatsingen gaat de voorkeur meer dan ooit uit naar het individueel vervoer, meer specifiek de auto. Wie met de auto onderweg is, heeft niet alleen nood aan wegen, maar wil bij zijn bestemming ook parkeerplaats vinden. VINCI Park Group heeft op dat vlak een opmerkelijke expertise aan te bieden.

Vind al deze artikelen vlot terug Op www.profacility.be/biblio, tik de titels van de artikelen hiernaast of een deel ervan in het zoekvenster van de site rechts bovenaan.

foto: Laurent Zylberman / Graphix Images

trends in beheer van onderste u

Daniel Noé (Dalkia): “De impact van de ﬁnanciële crisis of de stijgende energieprijzen op onze sector laat zich met vertraging voelen.”

“op onderhoud kan niet bespaard worden” De weerslag op de economie is een feit en zal zich nog een hele poos laten voelen. Deze situatie zorgt ervoor dat het al besparen is wat de klok slaat, wat zich ook op het vlak van onderhoud laat voelen. «Toch is er één elementaire zaak die in ons voordeel speelt: je kan gewoon niet zonder onderhoud. Crisis of niet: slijtage treedt altijd op en vervangingen zijn onontbeerlijk. Op dit vlak besparen is uit den boze. Bij belangrijke gebeurtenissen als de financiële crisis laat de impact zich op het Facility Management steeds met wat vertraging voelen, stelt Daniel Noé (Dalkia). Zowel bij een groei als een daling trouwens. Op dit moment merken we nog niet veel van de crisis, maar we voelen de gevolgen wel aankomen.»

Profacility GUiDE 2011

599_PFY028_SER biblio nl.indd 82

22/11/10 08:00

e unende diensten

De virtuele receptionist MBS, Manpower Business Solutions, biedt sinds kort een nieuwe dienst aan: de virtuele receptionist. Dankzij 3D-telepresence-technologie kan men balies bemannen met mensen die zich elders bevinden maar die via een beeldscherm bijna levensecht met de bezoeker communiceren. FM betreedt de wereld van de sciencefiction. De ontwikkeling van de Virtual Image Officer (VIO), de virtuele receptionist, is een nieuwe stap om in de behoefte aan maatwerk te voorzien. Men kan de VIO een veelzijdig takenpakket toevertrouwen. Hij of zij kan o.a. toegangspasjes controleren, bezoekersbadges printen en deuren openen. Dat is nog maar een stap verwijderd van bewaking en beveiliging, waarop een strikte wetgeving van toepassing is.

Een dienstenwaaier aanbieden op de werkplaats van de klant en kortingen geven op dagdagelijkse producten en op uitgaven voor vrijetijdsbesteding.

Geen enkel ander aanbod op de Belgische markt maakt momenteel zo’n sterk gevoel van aanwezigheid mogelijk.

Conciërgedienst van het bedrijf Het evenwicht tussen privé- en beroepsleven is een prioriteit geworden voor de werknemers. Dat is ook een zorg voor veel werkgevers die bekommerd zijn om het welzijn van hun personeel. Ekivita biedt sinds 12 jaar een conciërgedienst aan die dit evenwicht moet bevorderen. Bij aankomst op je bureau een paar te herstellen schoenen afleveren, foto’s laten afdrukken tijdens de werkuren, ‘s avonds het bedrijf verlaten en een gewassen en gestreken hemd meenemen… Dat zijn aanlokkelijke gedachten en voor sommige werknemers is dit ook realiteit. Die wordt waargemaakt door Ekivita. Dit bedrijf werd in 1998 opgericht door enkele ondernemers met ondersteuning van de investeringsgroep Mitiska Netfund Europe.

Profacility GUIDE 2011

599_PFY028_SER biblio nl.indd 83

ondersteunende diensten

Jean Cambier (Compass) en chef-kok Philippe Renard: er is in hun vak een evolutie op het gebied van duurzame ontwikkeling aan de gang.

Bio en fair trade: duurzame ontwikkeling in de kantine De grote grootkeukengroepen hebben het maar al te goed begrepen: besparen op biologische en ethische producten in hun menu’s is geen optie. Ze waren dan ook massaal aanwezig op deze bijeenkomst met producenten en verenigingen die actief zijn op het gebied van duurzame ontwikkeling. Marie-Caroline Collard, directrice van Solidarité Alternative Wallonne (SAW-B, de Franstalige beroepsfederatie van ondernemingen uit de sector van de sociale economie en eerlijke handel), is zeer tevreden: “De diverse actoren uit de horecasector kunnen nog meer mensen bereiken, wat voor ons een belangrijke beweegreden is. Bovendien zien wij een toenemende corporate social responsability bij onze onderhandelingspartners.”

22/11/10 08:00

company profile

Miko Coffee Service NV/SA Wayenborgstraat 14 - BE-2800 Mechelen TEL 0032 (0)800 44 0 88 FAX 0032 (0)15 28 78 10 info.mcs@miko.be www.miko.eu/mcs

Contact Klantendienst TEL 0032 (0)800 44 0 88 info.mcs@miko.be

StructuUR Vestigingen 2300 Turnhout 2800 Mechelen 8500 Kortrijk

ProfiEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Diensten

200 jaar ervaring als koffiebrander… dat maakt dat wij van Miko een aardig woordje kunnen meepraten over de kunst van het koffiebranden. Over de jaren heen hebben wij dan ook een benijdenswaardige kennis over koffie en systemen voor koffievoorziening opgebouwd.

Miko Coffee Service is uw partner voor een zorgeloos kopje heerlijke koffie:

Als één van de trendsetters op het gebied van koffieen vendingservice voor de OOH-markt, is Miko Coffee Service de aangewezen partner voor al uw koffiepauzes. Dagelijks voorzien wij duizenden bedrijven, KMO’s, scholen, instellingen en overheidsdiensten van koffie en lekkers voor bij het kopje koffie, warme drankautomaten, frisdranken snackautomaten.

Producten

• 1 leverancier voor al uw koffiepauzes • vlotte service: een gespecialiseerd tele-ordering team contacteert u periodiek om uw bestelling te noteren • onberispelijke technische service: perfecte installatie en snelle interventies uitgevoerd door bekwame vaklui • commerciële formules op maat: huur, koop, bruikleen, full service,…

Referenties Op aanvraag bezorgen wij u graag een referentielijst.

Miko biedt U alles voor een complete koffiepauze: • van compacte koffietoestellen tot warme drankautomaten • frisdranken snackautomaten • koffie: espressobonen, gemalen koffie, vriesdroog- koffie; espressopods, pads, voorgedoseerde filters,… • voor bij de koffie: koekjes, chocolaatjes, melk en suiker • thee, soepjes, cacao; porselein, disposables • uitgebreid assortiment (light) frisdranken, energiedranken en fruitsappen • ruime keuze aan snoep, snacks, mueslirepen en BIO/fairtrade koeken

Profacility GUIDE 2011

SER miko NL.indd 84

23/11/10 07:50

company profile

CARE Luchthavenlei 7-2 - BE-2100 Deurne (Antwerpen) TEL 0032 (0)70 23 31 87 FAX 0032 (0)70 23 31 89 info@care.be www.care.be

Contact Ingrid Marien Sales Manager TEL 0032 (0)476 20 14 13 ingrid.marien@care.be

Structuur Management

Hugo Stevens operationeel directeur Anne Lesandré personeelsdirecteur

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Producten

Care heeft sinds kort een nieuw logo met een bijpassende huisstijl. Deze nieuwe look is een frisse manier om ons te tonen als een op en top menselijk en warm bedrijf. Voor mensen, door mensen. Belangrijk element in de nieuwe huisstijl is het logo: het symboliseert de open armen die de markt en de medewerkers verwelkomen. Met de dynamiek die bedrijven verder vooruitbrengt. Altijd in beweging, met een blik op de toekomst.

Reiniging in al zijn facetten Naast de dagelijkse en periodieke schoonmaakdiensten, bent u bij Care ook aan het goede adres voor meer gespecialiseerde reiniging.

Voor Care is schoonmaken maatwerk. Elk pand is immers verschillend: groot-klein, oud-nieuw, met ‘kwetsbare materialen gebouwd’ enz. Ook de noden en normen van onze klanten verschillen. Schoonmaken is nog echt mensenwerk. En bij Care vindt u gemotiveerde mensen waarop u kunt rekenen. We leiden onze mensen op, smeden ze tot een team en tonen hen vooral onze appreciatie. Daarom zijn we ook fier dat wij enkele keren verkozen zijn als een van de Beste Werkgevers in België. Samenwerken met klanten is voor ons meer dan een dienst verlenen. De beste resultaten bereiken we wanneer we in partnerschap de taken, de werkorganisatie en het budget overleggen, voortdurend bekijken en afstemmen wat beter of anders kan. Duurzaam ondernemen betekent ook rekening houden met het leefmilieu. Daarom kiezen we producten die het milieu zo weinig mogelijk belasten. Care zoekt steeds naar flexibele oplossingen op maat, maar op kwaliteit sluiten we geen compromissen. Nooit!

Denk hierbij aan bijvoorbeeld: • schoonmaak • ruitenwasserij • computer cleaning • inzetten van vloeren • tapijtreiniging • cleanroom onderhoud • ... en de dienstverlening daarrond Veelal vormt schoonmaken onze hoofdactiviteit en zorgen we er dus voor dat de werkruimte bij onze klanten schoon is. Maar daarnaast voeren onze medewerkers ook meer en meer andere taken uit die er voor zorgen dat de werkzaamheden bij onze klanten op rolletjes lopen. • klusjesdiensten (klein technisch onderhoud) • koffiedame • housekeeping in the office

Diensten Care combineert haar ervaring op het vlak van schoonmaak met een doorgedreven kennis van facilitaire diensten en gespecialiseerde reinigingsoplossingen.

Referenties Janssen Pharmaceutica, Genzyme, Waasland Shopping Center, Deloitte, Nokia, Volvo Europe Trucks, Flanders Expo, Fortis, KBC

Profacility GUIDE 2011

SER care NL.indd 85

ONDERSTEUNENDE DIENSTEN

Ron Embrechts afgevaardigd bestuurder

22/11/10 08:01

foto: courtesy of Your Mover vandergoten

De actualiteit, trends, referenties en â&#x20AC;&#x2DC;best practicesâ&#x20AC;&#x2122; op het gebied van verhuizingen, opslag en transport beheer: WWW.PROFACILITY.BE/MOVE

600 cover DEM NL.indd 86

23/11/10 15:17

VERHUIS, OPSLAG & LOGISTIEK INHOUD 88 Warehousing | AZ Nikolaas - Logistieke optimalisatie via centraal facilitair platform Over hetzelfde thema kunt u in de online bibliotheek van Profacility, www.profacility.be/biblio, de beste artikelen uit het Profacility Magazine downloaden. Alle artikelen zijn chronologisch gerangschikt. Business Case | 12 ton op de centimeter nauwkeurig (25/10/2010) European Distribution Report | BelgiĂŤ houdt stand (05/03/2010) Efficient warehousing | Gedelegeerd beheer van kantoor meubilair (11/02/2010) Document Management | De toekomst is digitaal (21/01/2010) Verhuis | Opportuniteiten van de crisis volgens Mozer (28/09/2009)

COMPANY PROFILES Verhuizing en opslag - dienstverleners 90 Mozer 92 Potiez-Deman 93 Your Mover Vandergoten U kunt deze bedrijfsprofielen online raadplegen in de leveranciersgids van Profacility.be

WWW.PROFACILITY.BE/GUIDE

Er kunnen nog besparingen en productiviteitswinsten gerealiseerd worden door een betere organisatie van de verhuizingen en het transport en door de automatisering van het archief- en opslagbeheer. Door het gedelegeerde beheer van de meubelopslag kunnen de evolutie en veranderlijkheid in de ingebruikname van de kantoren beter beheerd worden. PROFACILITY GUIDE 2010

600 cover DEM NL.indd 87

23/11/10 15:17

WAREHOUSING

logistieke optimalisatie via c als eerste ziekenhuis in België richtte aZ Nikolaas een facilitair platform op met een centraal magazijn en een centrale keuken voor alle campussen. dankzij deze centralisatie kan het de logistieke processen beter beheersen, met een kwaliteitsverhoging en kostenreducties tot gevolg. een voorbeeld voor de sector. n Luc FRANCO

frank Geets, facilitair directeur van aZ Nikolaas: “Het Verpleegkundig departement kan zich nu meer op zijn core business concentreren.”

Het nieuwe facilitair Platform met centraal magazijn en centrale keuken bevoorraadt de zes campussen van aZ Nikolaas.

Z Nikolaas is ontstaan uit de fusie tussen AZ Waasland en AZ Maria Middelares. Het fusieziekenhuis telt 822 erkende bedden, verspreid over vier campussen in het Waasland: SintNiklaas, Temse, Hamme en Beveren. Daarnaast beschikt het AZ in Sint-GillisWaas over een goed uitgebouwde polikliniek en in Lokeren heeft het een aparte ‘low care’ afdeling. Dagelijks zetten meer dan 2.300 medewerkers zich in voor de patiënten. Naast artsen en verpleegkundigen staan er ook honderden andere medewerkers paraat: apothekers, psychologen, administratieve medewerkers, technische medewerkers, schoonmaaksters, keukenpersoneel en logistieke medewerkers. Het Facilitair Departement is o.a. verantwoordelijk voor gebouwenprojecten, technisch onderhoud, bewaking, schoonmaak, cafetaria’s, voedingsadministratie, diëtiek, centrale keuken, aankoop en logistiek. Frank Geets, Facilitair Directeur, maakt deel uit van het Directiecomité. centraal platform In de jaren ‘90 was het ziekenhuis Maria-Middelares te Sint-Niklaas aan uitbreiding toe. Bovendien zouden er na de fusie met het vlakbij gelegen OCMWziekenhuis AZ Waasland zes campussen zijn, met als groot nadeel op logistiek vlak dat de goederen over de verschillende magazijnen op de diverse campussen verspreid zouden zijn. Dat zou de kwaliteit van de logistieke dienstverlening niet ten goede komen. Daarom werd eind jaren ‘90 besloten om een facilitair platform met een centraal magazijn en een centrale keuken op te richten. Het platform moest de zes campussen van AZ Nikolaas gaan bevoor-

raden met goederen en maaltijden. Er diende voldoende ruimtelijke reserve voorzien te worden om eventuele verdere uitbreidingen van AZ Nikolaas te kunnen opvangen. Op de centrale campus te Sint-Niklaas was er echter onvoldoende beschikbare ruimte en daarom werd gekozen voor een delokalisatie van het centrale magazijn en de centrale keuken. De nieuwe locatie werd gevonden in het industriegebied Pachtgoedstraat, centraal tussen de zes campussen en met een uitstekende bereikbaarheid. Aangezien dit een door de Vlaamse Overheid gesubsidieerd dossier was, moest er eerst een goedkeuring komen van VIPA (Vlaams Infrastructuurfonds voor Persoonsgebonden Aangelegenheden). Een probleem was dat de overheid er tot op dat ogenblik van uitging dat de keuken deel uitmaakt van het ziekenhuis en ze had nog nooit dergelijk gedelokaliseerd project in de ziekenhuissector goedgekeurd. Het heeft dus nog een hele tijd geduurd vooraleer het concept door VIPA aanvaard werd. Daarna moest het terrein nog gesaneerd worden en eind 2007 werd begonnen met de eigenlijke werken. Uiteindelijk werd het centrale magazijn in januari 2009 in gebruik genomen, drie weken later gevolgd door de centrale keuken. drie zones Het nieuwe facilitaire platform is opgedeeld in drie zones: een centrale keuken vooraan, een centraal magazijn achteraan en, tussen beide, een overslagzone waar alle los- en laadactiviteiten voor het magazijn en de keuken gebeuren. Daarnaast zijn er nog kantoren, technische ruimtes en een reserveruimte. De totale oppervlakte bedraagt 5.280 m².

Profacility Guide 2011

610 warehousing nl.indd 88

22/11/10 08:03

a centraal facilitair platform Voorbeeldfunctie

Naast de oprichting van het facilitaire platform werden er nog een aantal bijkomende projecten doorgevoerd. Zo werden op de verschillende campussen satellietfuncties uitgebouwd. Een satellietfunctie is de ontvangstfunctie voor goederen en voeding vanuit het facilitaire platform, met een zone voor bevoorradingsartikelen en linnen, alsook een koelruimte om de voeding te stockeren. Een ander bijkomend project was de uitbouw van een transportnetwerk volgens het ‘hub and spoke’-principe. Daarbij is het facilitaire platform de centrale hub waar alle transport vertrekt of passeert. Er zijn dus geen rechtstreekse transporten meer tussen de verschillende campussen.

kundig Departement kan zich nu ook meer op zijn core business concentreren door een aantal taken over te laten aan het Facilitair Departement. Bovendien is er nu, door de daling van het aantal transportbewegingen, minder hinder voor de onmiddellijke omgeving van het ziekenhuis”. Het facilitaire platform biedt ook betere faciliteiten aan de leveranciers met docklevellers, meer loskades en een betere bereikbaarheid. De efficiëntie werd verder verhoogd door de inzet van heftrucks en elektrische transpaletten. Belangrijk is bovendien de traceerbaarheid van de goederen en voeding met behulp van barcodescanning. De invoering van de centrale keuken heeft eveneens tot optimalisaties geleid. Door de schaalvergroting worden nu ruim 30% meer maaltijden bereid met slechts 10 % meer FTE’s, terwijl het aantal varianten ten behoeve van verschillende diëten uitgebreid werd. De nieuwe keuken is ook volledig in overeenstemming met alle reglementeringen, waaronder HACCP. Dit is o.a. mogelijk dankzij de nieuwe apparatuur en de verkorte logistieke flow van de voeding. Door het veralgemenen van de ‘koude lijn’ of ontkoppeld koken, werd ook de betrouwbaarheid van de levering van de maaltijden veilig gesteld. “Momenteel werken we aan een project voor continue opvolging van de temperatuur doorheen het hele proces, vanaf de aankomst van de ingrediënten tot aan de maaltijdverstrekking aan de patiënt. Dat zal gebeuren met behulp van actieve RFID-tags”.

Logistieke optimalisatie Vroeger waren er vaak grote problemen met stockbreuken en te lange levertermijnen naar de afdelingen toe. Dankzij de verhuis naar het nieuwe magazijn en de al eerder uitgevoerde implementatie van een WMS (Warehouse Management System) bovenop het al bestaande SAPpakket daalde de ratio voor stockbreuken van 14% tot 1,2%. Bovendien werd de levertermijn van drie dagen gereduceerd tot ‘next day delivery’. “Ook het stockniveau wordt momenteel gereduceerd tot 85% van het vroegere niveau, met tegelijkertijd een verhoging van het service level van 85% tot 99%” vervolgt Frank Geets. “Bovendien zijn we erin geslaagd het centrale magazijn met 20% minder FTE’s (fulltime equivalents of voltijdse werknemers) dan voorheen te laten werken”. Door de centralisatie kon AZ Nikolaas zijn processen beter beheersen, met een Personeel kwaliteitsverhoging en kostenreducties Van bij de start van het project werd er tot gevolg. Frank Geets: “Het Verpleeg- zeer veel aandacht besteed aan de inter-

Facilitair Platform in cijfers Totale investering: 9.378.172 euro (excl. BTW) Oppervlakte: 5.280 m², onderverdeeld als volgt • 1.500 m² centrale keuken • 1.850 m² magazijn en overslag • 900 m² kantoren • 430 m² technische ruimtes • 600 m² reserveruimte Daling stockniveau: van 100% tot 85 % Daling stockbreuken: van 14% tot 1,2% Stijging service level: van 85 % tot 99 % Daling FTE’s centraal magazijn: -20 %

ne communicatie. Dat was vooral nodig voor de toekomstige werknemers van de nieuwe site. Er bestond immers een risico dat er, door de delokalisatie uit het ziekenhuis, bij hen een vervreemdingseffect zou ontstaan. Maar uiteindelijk blijkt het centrale facilitaire platform vooral een aantal duidelijke voordelen te bieden aan de medewerkers van de nieuwe site. Zo is de ergonomie gevoelig verbeterd, zowel in het centrale magazijn als in de centrale keuken. Bovendien is de locatie beter bereikbaar en ligt er een parking voor de deur. n Profacility Guide 2010

610 warehousing nl.indd 89

VERHUIS, OPSLAG & LOGISTIEK

Door de centralisatie kon AZ Nikolaas zijn processen beter beheersen, met een kwaliteitsverhoging en kostenreducties tot gevolg.

Met de steun aan dit project wou de overheid een voorbeeld stellen op het vlak van efficiënter beheer van secundaire processen in de verzorgingssector, namelijk de logistieke bevoorrading en het voedingsproces. Elk deelproces werd geanalyseerd en desnoods van nul terug opgebouwd, telkens met als doel rendementsverbeteringen en dus kostenbesparingen te realiseren. Daarbij werd ook veel aandacht geschonken aan de nieuwste ontwikkelingen op het vlak van milieureglementering, veiligheid (zowel van de patiënt als van de werknemer) en kwaliteitsbeleid in de zorgsector. Frank Geets: “Voor dit project hebben we ons als ziekenhuis gebaseerd op de gangbare ‘best practices’ in de privé sector, maar wel steeds met de specifieke aspecten van de zorgsector in het achterhoofd. Sinds de realisatie van dit unieke Facilitair Platform krijgen we wekelijks heel wat collega’s op bezoek die overwegen om dergelijk concept ook binnen hun eigen zorginstelling in te voeren”.

22/11/10 08:03

Verhuizing van bedrijven en logistiek van gebouwen en stocks, dit is

ons vak!

Verhuizingen Verhuis van KMO’s tot en met grote bedrijven, laboratoria, ICT-materiaal en informatica-zalen: laat het maar aan de Belgische leader van de verhuis over! Ervaring, veiligheid, soepelheid en raadgeving.

Archivering Beheer van levende/dode archieven, scanning, traceerbaarheid, raadpleging via veilige website, vernietiging met certiﬁcaat.

Logistiek Elektronisch beheer en inventaris van meubilair en van stockageruimtes. Raadpleging via veilige website, barcodes.

U verwacht iets meer? Organisatorisch en operationeel beheer, monteren/demonteren van meubilair, reiniging meubilair en kantoren, beheer en levering van sleutels, veiligheidsplan

w w w. m o z e r. b e ANTWERPEN Boomsesteenweg B-2610 Antwerpen • België TEL +32 (0)3 440 51 51 • FAX +32 (0)3 440 49 49 E-MAIL : antwerp@mozer.be DEM mozer nl.indd 90

BRUSSEL Bâtiment 742 1931 Brucargo • Belgique TEL +32 (0)2 752 51 51 • FAX +32 (0)2 751 52 13 E-MAIL : brussels@mozer.be

LIEGE Avenue de l’Expansion, 1 4432 Alleur • Belgique TEL +32 (0)4 246 41 41 • FAX +32 (0)4 246 42 49 E-MAIL : liege@mozer.be 22/11/10 08:05

company profile

Mozer Group nv/sa Brucargo Gebouw 742 - BE-1931 Zaventem TEL 0032 (0)2 752 51 51 FAX 0032 (0)2 751 52 13 www.mozer.be

Contact Dimitri Mozer Gedelegeerd bestuurder TEL 0032 (0)4 247 71 70 d.mozer@mozer.be

StructuUR Management

Dimitri Mozer Gedelegeerd bestuurder

Christophe Houssa Directeur van de Brusselse zetel

Vestigingen/België Mozer Antwerp - Brussels - Liège

Werknemers Aantal personen: 100 Jaar van oprichting: 1945

Inleiding

Diensten

In 1945 werd de groep Mozer opgericht. Mettertijd specialiseerde de groep zich in drie activiteiten gebieden: de verhuizing van bedrijven en administraties, internationale verhuizingen en de logistiek van gevoelige apparatuur. De geschiedenis van de groep begint kort na de tweede wereldoorlog, wanneer Valentin Mozer een bestelwagen koopt en zich eerst toelegt op lokale en later nationale privéverhuizingen.

• • • • •

Mettertijd breidt het klantenbestand zich uit, er worden vrachtwagens aangekocht en chauffeurs aangeworven. In het begin van de jaren 70 wordt de firma Mozer opgericht. Naast privé-verhuizingen specialiseert het bedrijf zich in het vervoer van fragiele apparatuur (computers, medische apparatuur,…). In de jaren 80, voor de grote doorbraak van de verhuissector, wordt in Brussel een tweede kantoor opgericht, gespecialiseerd in kantoorverhuizingen. Ten gevolge van de toenemende vraag naar transportdiensten en verhuizingen naar Oostbloklanden, wordt in 1985 een dochterbedrijf opgericht in Moskou. In de jaren 90 breidt de groep verder uit; het kantoor dat wordt geopend in Herstal houdt zich specifiek bezig met het verpakken van fragiele apparatuur. Vandaag heeft Mozer drie kantoren in België : éen in Brussel, éen in Antwerpen en éen in Luik, die gespecialiseerd zijn in het vervoer van fragiele machines naar de Oostbloklanden. De Heer Dimitri Mozer is sinds 1990 verantwoordelijk voor de algemene leiding van de groep. Mozer is partner van banken en verzekeringmaatschappijen, van multi-nationales en instellingen.

Nationale en internationale verhuizingen Kantoorverhuizingen Logistiek van materiaal met hoge toevoegde waarde - kunstwerken en breekbare materialen Archiefbeheer Opslag

Nieuwigheden Om beter onze klanten te kunnen bedienen schakelde Mozer International recent over op een WMS (Warehouse Management System) dat het opslagbeheer op de vershillende sites optimaliseert. Dit zeer toegankelijke systeem geeft onze klanten de mogelijkheid om op elk moment hun stock ( foto, beschrijving, staat, …) te bekijken door zich in te loggen op een veilige webpagina . Het WMS houdt automatisch de hoeveelheden van ieder product op stock minitieus bij en laat zien waar het is opgeslagen zodat alle veranderingen nauwgezet en dagelijks kunnen worden gevolgd. Vanuit deze pagina kan de klant trouwens rechtstreeks al zijn transportbestellingen plaatsen. In dezelfde optiek hebben we een deel van ons wagenpark uitgerust met boordcomputers Qualcomm. Deze staan rechtstreeks in verbinding met een satelietantenne zodat we permanent contact hebben met onze chauffeurs en we tevens op ieder moment weten waar onze vrachtwagens zich exact bevinden.

Referenties Securex, Ulg, Vincotte, Tractebel, Mobistar, GE, … Leverancier van de meeste multinationals in België en erkend leverancier door de Belgische instanties. en Belgique. Profacility Guide 2011

DEM mozer nl.indd 91

verhuis, opslag & logistiek

PROFIEL VAN HET BEDRIJF

22/11/10 08:05

company profile

POTIEZ-DEMAN NV/SA Steenweg op Bergen 600 - BE-1070 Brussel TEL 0032 (0)2 344 77 44 FAX 0032 (0)2 526 19 98 info@potiez-deman.be www.potiez-deman.be

Contact Bart CAMPI Commercieel Directeur TEL 0032 (0)2 526 19 97 bcampi@potiez-deman.be

Structuur Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF

Luc CHRISTIAENS Gedelegeerd Bestuurder

Bart CAMPI Commercieel Directeur

Guy CADRON Operationeel Directeur

Vestigingen / België Anderlecht Brussel Drogenbos

Werknemers Aantal personen: 45 Jaar van oprichting: 1986

Inleiding

Nieuwigheden

Potiez-Deman is een jong en dynamisch verhuisbedrijf dat de laatste jaren een enorme groei kende, in het bijzonder op het gebied van kantoorverhuizingen. Dankzij ons enthousiasme en familiaal karakter kunnen wij een bevoorrecht en persoonlijk contact met onze klanten opbouwen. Potiez-Deman mag beschouwd worden als één van de belangrijkste spelers in het segment van projectverhuizingen. Zo werd Potiez-Deman verkozen om verschillende administratieve diensten van FOD Financiën te verhuizen vanuit 25 verschillende gebouwen in Brussel naar de gerenoveerde Financietoren. Meer dan 3000 medewerkers van Financiën vinden hier een nieuwe werkplek. Ook de montage van het nieuwe MEWAFmeubilair werd verzorgd door Potiez-Deman.

Sinds kort beschikt Potiez-Deman over een eigen containerdienst. Afvalcontainers tot 30m³ worden ter beschikking gesteld van onze klanten, voor het verwijderen van kantoormeubilair, hout, metaal, karton en papier, plastic of gemengd afval. Meer info via: container@potiez-deman.be

Referenties Europees Parlement, Europese Commissie, Europese Raad, FOD Financiën, Dienst Vreemdelingenzaken, RICOH, Groep S, Mewaf, Federale Politie, De Post, Petercam, BLOSO, KBC, AON, Distrigas, Arval, Adecco

Diensten • • • • • • • •

Kantoorverhuizingen, zowel externe als interne verhuizingen Verhuizingen van server rooms Archief- en bibliotheekverhuizingen Meubelbewaring en stockbeheer Archiefopslag Privé-verhuizingen, zowel nationaal als internationaal Logistiek en distributie Montageploegen voor kantoormeubilair

Omzet 2007: 4.500.000 € 2008: 5.650.000 € 2009: 5.900.000 €

Profacility Guide 2011

DEM pottiez deman nl.indd 92

23/11/10 07:52

company profile

YOUR MOVER VANDERGOTEN J. Monnetlaan 1a - BE-1804 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 705 35 35 FAX 0032 (0)2 705 47 21 info@yourmover.com www.yourmover.com

Contact

Structuur Management

Walter Kiebooms - Account Manager

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Nieuwigheden

Your Mover Vandergoten bestaat 35 jaar. Het bedrijf is gespecialiseerd in nationale en internationale verhuizingen, meubelbewaring en archiefopslag. Vooral de manier waarop de verhuizingen worden uitgevoerd, is de laatste jaren enorm gewijzigd. Your Mover heeft zo verschillende eigen verpakkingsmaterialen laten maken (Rolltainer, Locabox, Sprint Move Box, enz.). Er werd tevens een unieke internet-applicatie ontwikkeld voor het volledige beheer van de verhuis, namelijk V-Move. Ook hecht You Mover uiterst veel belang aan doorgedreven opleidingen voor de verhuizers. Verder gaat een coach nauwlettend de kwaliteit op de werven na.

Het laatste jaar werd sterk gewerkt aan een duurzaamheidsprogramma: zowel intern (via eco-driving, eco-brieven, milieudoelstellingen, energie-audits etc.) als extern. Daartoe werd Nnof in het leven geroepen. Nnof staat voor Nearly New Office Facilities. Het is een netwerk van duurzame ondernemingen in de kantoorinrichtingssector: zie www.nnof.be. Verder is 80% van het klantenbestand van Your Mover een vast cliënteel. Dit is uniek in de verhuissector. Klanten doen een eerste werkervaring met Your Mover op, en blijven nadien een beroep doen op Your Mover. Tot slot is er het digitaal beheerssysteem, V-Move. De door Your Mover ontwikkelde applicatie laat toe om het volledige dossierbeheer rond verhuis, coördinatie en opslag uit te voeren via www.yourmover.com. De klanten krijgen toegang tot deze site en via een wachtwoord kunnen ze hun eigen verhuis- of opslagdossiers via het intranet, raadplegen en beheren.

Diensten Verhuis: • Kantoorverhuizingen intern-extern • Transport en distributie van high-tech apparatuur • Particuliere verhuizingen nationaal-internationaal • Voorbereiding, begeleiding en coördinatie van kantoorverhuizingen

David Mortier - Account Manager

Vestigingen/België

VERHUIS, OPSLAG & LOGiSTIEK

Anne Lenaerts Corp. Communications Manager TEL 0032 (0)2 705 35 35 anne.lenaerts@yourmover.com

Referenties RTL TVi, Bankcommissie, FOD Binnenlandse Zaken, Brussels Airlines, Antwerps Stadsarchief, Atos Origin.

Via het zusterbedrijf, Your Mover Logistics: Stockbeheer: opslag, beheer en onderhoud van kantoormeubilair en opslag, beheer, uitlevering en montages van nieuw of tweedehands kantoormeubilair en archiefopslag: opslag, beheer en leveringen van archieven.

Your Mover VANDERGOTEN - 1804 Vilvoorde Your Mover LOGISTICS - 1800 Vilvoorde Nnof - 3001 Leuven

Werknemers Aantal personen: 59 Jaar van oprichting: 1976 Profacility Guide 2011

DEM Your mover vdg nl.indd 93

22/11/10 08:06

foto: courtesy of Assar – rendering DETROIS

De actualiteit, trends, referenties en ‘best practices’ op het gebied van vastgoedbeheer: WWW.PROFACILITY.BE/REALESTATE

700 cover IMM nl.indd 94

23/11/10 15:23

VASTGOED INHOUD INHOUD 96 Duurzame gebouwen | Een kritische blik 98 Duurzame gebouwen | De investering evalueren Over hetzelfde thema kunt u in de online bibliotheek van Profacility, www.profacility.be/biblio, de beste artikelen uit het Profacility Magazine downloaden. Alle artikelen zijn chronologisch gerangschikt. Vastgoedontwikkeling | CBRE Investors - marktanalyse en verhuurdiensten (21/10/2010) Serviced offices | Een concept dat snel evolueert (23/09/2010) Herinrichtingprojecten | BELAIR: een levensproject voor een wijk in het centrum van Brussel (17/05/2010) Markt | DTZ Affordability Index. Brussel in een sterke positie (17/03/2010) Kantoren | Brussel vastgoedmarkt: 3 jaar om het huidige aanbod te absorberen (10/03/2010) Kantoren | De Antwerpse markt ontwikkelt zich en bevestigt haar positie (10/03/2010) Commercieel Vastgoed | nieuwe criteria voor de toekenning van vergunningen (10/03/2010) Kantoren | Regionale markttendensen (10/03/2010) Investeringen –belastingen | BTW op de prijs van terreinen: een werkelijkheid vanaf 2011 (10/03/2010) Groene gebouwen | Betekent ecologie ook besparing ? (04/02/2010) Business Case | Huisvesting van Febelfin, Belgische Federatie van de financiële sector (05/01/2010) Business centers | Regus kijkt vooruit (28/10/2009)

COMPANY PROFILES Advies vastgoedstrategie: investering en vastgoedgebruikers 102 Freestone 103 Anixton U kunt deze bedrijfsprofielen online raadplegen in de leveranciersgids van Profacility.be

WWW.PROFACILITY.BE/GUIDE

De wettelijke verplichtingen met betrekking tot de energieprestaties van gebouwen in combinatie met het toenemende maatschappelijke verantwoordelijkheidsbesef van ondernemingen vergroten de vraag naar ‘groene’ gebouwen. De kloof tussen deze milieuvriendelijke gebouwen met goede energieprestaties en de oude gebouwen die niet meer beantwoorden aan de selectiecriteria van kopers en/of gebruikers, wordt alsmaar groter. Er ontstaat een vastgoedmarkt met twee snelheden. Het Solaris-gebouw in Brussel was een van de eerste gebouwen die het milieucertificaat in Belgie kregen. PROFACILITY GUIDE 2011

700 cover IMM nl.indd 95

23/11/10 15:23

duurzame gebouwen

Momenteel bevinden zich op Belgische bodem een tiental gebouwen in de fase van milieucertificatie en een dertigtal zitten in de aanvraagfase. De bestaande labels Valideo, HQE, BREEAM, LEED en konsoorten lijken een complex spel van allianties en concurrentie te spelen. Maar een aantal tendensen beginnen zich af te tekenen, wat blijkt uit de cijfers, en de kritiek begint op te wellen. n Patrick Bartholomé

Michael Taelman, Senior Consultant DTZ, is de auteur van de interessante studie: ‘Relevance of the Sustainable Labels for Commercial Properties’, uitgevoerd in het kader van een thesis voor de graad van Master in Real Estate Management.

Arch. FDA-CREA

Een kritische blik op milieuce r

Het Hollandsch Huys in Hasselt is Valideo gecertificeerd. Het haalt een E-niveau van 49 en een K-waarde van 22

e labels vermenigvuldigen zich: elk land heeft er wel één en in België zijn er misschien drie of vier. Na de verschijning van Valideo, gedragen door SECO en WTCB (Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf) wordt er gefluisterd dat de gewesten wel eens hun eigen certificatie zouden kunnen introduceren. Volgens sommige criticasters werden de huidige op de markt aanwezige evaluatiemethodes voor de milieukwaliteit niet ontworpen om op meerdere niveaus (lees: lokaal en internationaal) gebruikt te worden. Ze hebben allen een lokaal tintje, wat verklaart waarom vergelijkingen tussen deze verschillende systemen niet simpel zijn. Deze situatie, waarin het niet mogelijk is om globale indicatoren uit te werken of gebouwen in verschillende landen te vergelijken, veroorzaakt het fenomeen van dubbele of drievoudige certificatie die in bepaalde projecten begint op te duiken. Drie opkomende labels De veelvuldige en niet verplichte certificatiesystemen veroorzaken onzekerheid en bovendien zijn er nog meer op komst. De strijd gaat tussen de oudste en dus meest verspreide labels. BREEAM bestaat sinds 1990 en HQE sinds 2003, terwijl Valideo pas in 2008 werd gelanceerd. Ook de effectieve penetratiegraad van elk merk speelt mee: BREEAM telt meer dan 110.000 gecertificeerde gebouwen, terwijl LEED er slechts 1.700 kent en HQE amper 330. Bovendien worden bepaalde labels bekritiseerd: zo wordt bv. een gebrekkige tran-

sparantie en de bescherming van de industriëlen verweten aan HQE, dat inderdaad tot het AIMCC behoort, de groepering van fabrikanten van bouwmaterialen. Overigens werd de merknaam HQE door diezelfde instantie wettelijk gedeponeerd. Wegens deze kritieken geven sommige partijen de voorkeur aan de Britse certificatie BREEAM, die ondersteund wordt door de Building Research Establishment (BRE), een door de Britse autoriteiten opgerichte instelling. Maar het wordt nogal eens over het hoofd gezien dat de BRE een ‘charity’ is, gefinancierd door de bouwsector van het Verenigd Koninkrijk... Vergelijkende studie Michael Taelman, Director Business Development Belgium bij CB Richard Ellis, heeft een thesis geschreven voor het behalen van de graad van Master in Real Estate Management aan de Northumbria University (UK). Daarin vergelijkt hij de labels Valideo, HQE, BREEAM en LEED. Hij ziet o.a. de volgende verschillen: • LEED is de enige certificatie die geen rekening houdt met de kwaliteit der materialen, hun herkomst en potentiële risico’s. Het is ook het enige label dat de criteria gezondheid en welzijn niet hanteert en dat niet voorziet in geregelde audits, bedoeld om de certificatie te bevestigen of aan te passen. Daarentegen is dit het enige label dat de geografische positionering in de evaluatie opneemt; • HQE is het enige label zonder het criterium innovatie; • VALIDEO is het enige label zonder het criterium veiligheid.

Profacility guide 2011

740_PFY028_certification IMM nl.indd 96

23/11/10 15:26

e rtificatie

Te ‘zwakke’ certificatie? Liesbeth Temmerman is architect en onderzoekster bij CERAA (Centrum voor Studie, Onderzoek, Acties en Architectuur). Tijdens een onlangs door Buildgreen en Urban Land Institute georganiseerd seminarie dat gesteund werd door een aantal partners, waaronder Valideo, bevestigde zij dat BREEAM niet doeltreffend is op bepaalde technische en reglementaire punten. Dat is het geval wanneer het label toegepast wordt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest of in elke regio waar de wetgeving op het vlak van duurzaam bouwen een bepaald drempelniveau haalt. Daar het hoogste niveau op de schaal van

‘Dat kan beter’ De Pool Milieutechnologieën van het Brusselse Agentschap voor de Onderneming (BAO) speelt een faciliterende rol bij de Brusselse ondernemingen die producten en diensten met een milieu-impact leveren. Op haar website www.brusselsgreentech.be is dit organisme niet mals voor het complex Atlantis (promotor CODIC). Dat noemt zichzelf het eerste BREEAM gecertificeerde gebouw in België en het eerste BREEAM Offices gecertificeerde complex in Europa. Volgens het BAO zou Atlantis ondanks de ‘very good’ evaluatie van BREEAM veel beter kunnen doen. Een grondig onderzoek van het dossier Atlantis legt de domeinen bloot die ongetwijfeld voor verbetering vatbaar zijn. De paradox van een certificatie door een instantie als BREEAM is als volgt: zij beoordeelt met ‘zeer goed’, ‘goed’, ‘matig’ of ‘onvoldoende’, maar kan een slechte leerling met een welwillend oog beoordelen door te kijken naar het gemiddelde niveau van de klas... Die kritieken onderstrepen nog eens het feit dat er bij BREEAM en andere internationale certificatie-instanties geen plaats is voor het idee van een evaluatie op basis van de absolute prestaties van het gebouw. Het complex Atlantis slaagde er in om de vermelding ‘very good’ te krijgen ondanks milieu- en energieprestaties die eerder zwak kunnen lijken in de ogen van een ietwat veeleisende expert. Zo maakt Atlantis geen gebruik van alternatieve energiesystemen, die nochtans hun nut bewezen hebben (in het bijzonder thermische zonne-energie) en, met een waarde K45, is de door het gebouw behaalde coëfficiënt evenmin indrukwekkend. Bij wijze

van conclusie pleit het BAO er voor om rekening te houden met de locale specificiteit en om het globale niveau van de evaluatiecriteria te herzien. ■

Het complex Atlantis (CODIC - Architecten Cerau en DWS) was het eerste BREEAM gecertificeerde gebouw in België en tevens het eerste in Europa dat de nieuwe certificatie ‘BREEAM Europe for Offices 2008’ ontving.

VASTGOED

BREEAM bereiken, lijkt vaak... iets te eenvoudig. “De overheidsdienst Leefmilieu Brussel heeft, bij projectaanvragen naar referentiegebouwen, vastgesteld dat in de meeste dossiers de gebouwen het beter deden dan de complexen waaraan BREEAM zijn beste quotering zou kunnen toekennen...” legt L. Temmerman uit. “In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest hebben dergelijke projectaanvragen bewezen dat wij de lat flink hoger mogen leggen”. Het CERAA werd dus door de Brusselse autoriteiten gemandateerd om de certificatieprocessen te analyseren. Het Gewest wil immers niet een nieuw referentiekader creëren maar wel de bestaande tools versterken, zoals de Green Building Brussels of de Speed check-up die bij Leefmilieu Brussel ontwikkeld worden.

foto CODIC

Tenslotte merkt de auteur op dat slechts een enkel label het criterium ‘economische prestatie’ in rekening brengt. De publicatie ‘BREEAM Europe Commercial 2009’ (laatste versie, gepubliceerd in november 2009) bevat o.a. de evaluatie van economische prestaties van gebouwen d.m.v. een vergelijkende economische analyse van de levenscyclus voor zaken als de structuur van het gebouw, de gevels, de speciale technieken en de afwerking. Deze economische analyse wordt gevraagd voor een levensduur van respectievelijk 30 en 60 jaar. Een vergelijkbare economische analyse wordt eveneens evraagd bij de installatie van hernieuwbare energiebronnen. Eén der conclusies van Michael Taelman is dat de kracht van een duurzaam label uiteindelijk afhangt van zijn internationale erkenning. Tevens hebben gecertificeerde gebouwen een grotere kapitaal- en huurwaarde. Wat de meerkost betreft: die kan nul zijn indien een iets lager comfortniveau in de zomer wordt aanvaard en 10% wanneer eenzelfde comfortniveau als in een traditioneel gebouw wordt nagestreefd. Michael Taelman toont, met Berlaymont als voorbeeld, het belang aan van regelmatige audits van gebouwen. Daarbij houdt hij rekening met de wijze van uitbating. Dit gebouw van 240.000m2, dat zeer sterk presteert op milieuvlak, wordt door 2.700 personen bevolkt. Dat is viermaal minder dan het gemiddelde per vierkante meter in het Brussels Gewest. Conclusie: een uitstekend technisch prestatieniveau kan tenietgedaan worden door ‘duur’ gebruik en leiden tot een slechte quotering bij de certificatie. Dat brengt ons tot enige relativering van de certificatie. Daarvan getuigt ook de volgende alinea...

www.valideo.org

www.breeam.org

www.assohqe.org

www.usgbc.org

Referenties ‘Relevance of the Sustainable Labels for Commercial Properties’. Thesis voor het behalen van de graad van Master in Real Estate Management van Michael Taelman. Northumbria University (UK). 2009. Beschikbare versie: EN.

PROFACILITY GUIDE 2011

740_PFY028_certification IMM nl.indd 97

30/11/10 06:44

DUURZAME GEBOUWEN

De investering evalueren D Met een milieu-evaluatie van gebouwen kan het duurzame karakter van bouwprojecten beoordeeld worden. Vandaag is het kennisniveau in dit domein zo matuur geworden dat het mogelijk is om deze evaluatie te objectiveren. Twee factoren bevorderen de trend tot certificatie: het wettelijke kader evolueert naar de verplichting van een minimum prestatieniveau en steeds meer vastgoedactoren wensen zich op de markt te onderscheiden door middel van certificatie. n Jean-Louis Hubermont (B4F)

e milieucertificatie is een hulpmiddel bij het ontwerp en de selectie van een project, een holistische benadering met tal van criteria voor de prestaties van een gebouw gedurende zijn gehele levenscyclus. Daarmee kunnen de beste keuzes inzake kosten en baten gemaakt worden, volgens de principes ‘value for money’ en ‘life cycle costing’ (LCC). Deze holistische benadering houdt duidelijk rekening met meer aspecten dan de EPB-regelgeving (‘energieprestatie en binnenklimaat’), die vaak als (enig) evaluatiecriterium voor de milieuprestaties van een gebouw beschouwd wordt. Maar deze EPB-norm is slechts één van de beoordelingscriteria voor de duurzaamheid van gebouwen. EPB vertegenwoordigt bijvoorbeeld slechts 15% van de globale evaluatie van een gebouw volgens de BREEAM-methode.

Keuze van het label: de tendens in België De meest bekende methodes zijn BREEAM, LEED, VALIDEO, HQE en, in mindere mate, DGNB. Wegens haar succes lijkt de certificatie met Europese roeping BREEAM dominant te worden op de Belgische markt. Ze biedt aan de sector een systeem dat zich aan de nationale en regionale context aanpast. Met meer dan 20 jaar ervaring is het ook geloofwaardig en internationaal erkend. Daarnaast duiken in de drie Gewesten initiatieven op om een eigen evaluatiesysteem te ontwikkelen. Weliswaar zijn dit lovenswaardige initiatieven maar de sector streeft naar een uniek systeem dat minstens op nationaal vlak geldt en buiten de landsgrenzen erkend wordt. Bij onze buren In Nederland heeft de DGBC (Dutch Green Building Council) de norm BREEAM als nationale evaluatiemethode voor milieuprestaties aangenomen. Het Franse HQE geeft, in tegenstelling tot andere systemen, geen quotering voor het hele gebouw. Met bepaalde belang-

rijke aspecten van duurzaam bouwen, zoals de totale kostenanalyse volgens het LCC-principe of het respect voor de biodiversiteit, wordt geen rekening gehouden. Er dringt zich een toenadering op tussen BREEAM en HQE, teneinde aan de Franse markt een geloofwaardig certificatiekader met internationale erkenning te bieden. Dat laatste heeft HQE niet echt bereikt. In Duitsland zag de DGNB (Deutsche Gesellschaft für Nachhaltiges Bauen) het daglicht in 2008. Zoals BREEAM begint ook deze norm zich op de internationale markt te ontwikkelen. De DGNB-methode, die vaak als voorbeeld wordt genoemd, dekt alle aspecten van duurzaam bouwen. Andere toenaderingen Investeerders moeten vaststellen dat er een heterogeniteit bestaat onder de diverse initiatieven en evaluatiecriteria. Dat gaat zelfs zover dat gebouwen vaak volgens meerdere methodes gecertificeerd worden. Om hieraan te verhelpen, werd in 2008 de Sustainable Building Alliance opgericht. Deze verzamelt de onderzoekscentra voor gebouwen en de evaluatieorganismen. Het doel is gemeenschappelijke methodes te ontwikkelen om de milieuprestaties op internationaal niveau te meten. Meer recent werd door de EU het project Open House gelanceerd, met als doel de ontwikkeling van een transparante evaluatiemethode die gemeenschappelijk is op Europees niveau. Maar ondanks deze toenaderingen zal er op korte termijn vermoedelijk geen uniek Europees label bestaan. Bij de keuze van een op Europees niveau erkend evaluatiesysteem is het van primordiaal belang dat dit toegepast wordt van bij het begin van het bouwontwerp en zelfs al vanaf de definitiefase van het programma. Recent voltooide projecten werden uiteindelijk slecht beoordeeld omdat de evaluatie niet van bij het begin werd toegepast. n

In België Aantal gecerti- Evaluatie ficeerde projecten fase

Ir. Jean-Louis Hubermont, BREEAM assessor, Building for the Future (B4F): “Het is belangrijk om voor ogen te houden dat de vastgoedsector naar een uniek systeem zoekt dat buiten onze landsgrenzen erkend is”.

BREEAM

>25

HQE

Valideo

>10

LEED 0

8 (only U.S. Army)

Profacility guide 2011

750_PFY028_focus Breeam IMM nl.indd 98

22/11/10 08:08

BRES2011_ pubA4:Layout 1

26/11/10

14:35

Page 1

on To b 2 nd e p M ubl ar is ch he 20 d 11

Follow the guide for high performance in your real estate investments and management Showcase of Belgian corporate real estate

• forthcoming town planning projects • sale & letting trends, projects and players for those markets: ofﬁce buildings, retail estate, logistic & industrial estate • trends en best practices in investment, asset & property management

Real Estate Network

Coordinates of key players in the real estate industry and suppliers who can help developers and real estate end-users to perform in their investment, asset and property management. Also available online www.pro-realestate.be/network

Yearbook - 8th edition

(formerly till 2008 under the name ‘Set up your Business in Belgium) Edition in English + complementary articles and reports translated in French and Dutch available on www.pro-realestate.be

Order the guide online via www.pro-realestate.be/ e-shop

Pro-RealEstate.be ‘Belgium Real Estate showcase’ yearbook

+ www.pro-realestate.be + and pro-realestate e-newsletters A complete information platform providing professionals with key information to perform in their real estate management: investment strategy (purchase, lease or rent), choice of the perfect location according to the company's activities, selection of the most suitable building, ﬁnancing and taxation, building ﬁt out, move, building facilities operations.

The Pro-RealEstate media are published by : Business Interactive Media sprl Avenue Louise, 475 BE 1050 Brussels TEL. +32 (0)2 669 77 65 I FAX. +32 (0)2 626 37 17 info@bimedia.be I www.bimedia.be

Untitled-1 1

ADVERTISING Sigrid NAUWELAERTS • snauwelaerts@pro-realestate.be Saskia LANNAU • slannau@profacility.be

26/11/10 15:07

KENNISCENTRUM I WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO

Best practices en trends in vast g

■ Patrick BARTHOLOMÉ

Solaris is het eerste groene gebouw in Brussel… en het toont zijn kwaliteiten als referentie.

Herpain-Urbis – Arch. Assar.)

Profacility ondersteunt, observeert en becommentarieert de evolutie de vastgoed markt in ons land. Een vastgoed beheerder moet immers de praktijken professioneel beheersen en de referenties in de sector kennen. in dat kader kunt u steeds de Profacility.bekenniscentrum met honderden artikels en afbeeldingen raadplegen. We geven u alvast een overzicht van recente artikels waar u volgens ons niet omheen kunt. Maar ook alle andere artikels zijn slechts een muisklik van u verwijderd.

Groene gebouwen | Betekent ecologie ook besparing? De trend naar een meer ecologische consumptie, vooral aanwezig in de automobielsector, wordt nu stilaan ook realiteit in de vastgoedsector. Gebeurt dit uit overtuiging of moet er wel degelijk een kostenvoordeel aan verbonden zijn? En wat verstaan we precies onder het begrip ‘groen gebouw’? We spraken in dit verband met verschillende hoofdrolspelers in de Belgische industrie. De titel van een recent onderzoek, uitgevoerd door DTZ vastgoedadviseurs in samenwerking met de Solvay Business School en Seco, wijst meteen naar de kern van het probleem: hebben we baat bij groen? Eerst en vooral: wat maakt van een gebouw een ‘groen gebouw’? Uit het rapport van DTZ blijkt duidelijk dat isoleren de eerste en het meest effectieve maatregel is. De extra investering die nodig is om tot een K45 isolatiewaarde te komen wordt terugverdiend in drie jaar tijd en dit in vergelijking met een traditioneel gebouw zonder enige speciale isolatie-ingrepen.

Serviced offices – een concept dat snel evolueert Wat is de nieuwe realiteit op de ‘serviced offices’-markt? We vragen aan de marktleider en enkele uitdagers hoe zij zich onderscheiden in deze groeiende industrie. We kijken ook naar een aantal prijzen voor deze diensten. Eduard Schaepman, directeur-generaal van Regus Benelux, vertelt wat zijn onderneming doet om haar positie van marktleider te bewaren. “We hebben naar de markt geluisterd en producten ontwikkeld die aan de huidige vraag beantwoorden. De oude manier was die van vaste huur van kantoren. Maar de klanten willen nu flexibiliteit en de evolutie gaat nog steeds verder in die richting.”

Vind al deze artikelen vlot terug Op www.profacility.be/biblio, tik de titels van de artikelen hiernaast of een deel ervan in het zoekvenster van de site rechts bovenaan.

100

SilverSquare antwerpen.

Profacility GUiDE 2011

799_PFY028_IMM biblio nl.indd 100

23/11/10 15:28

t goedmarkt en beheer

rendering Jaspers-Eyers & Partners

Brussel vastgoedmarkt: 3 jaar om het huidige aanbod te absorberen In België betreft de vastgoedmarkt hoofdzakelijk de Brusselse kan-torenmarkt (± 64% van de markt), ook al hebben de andere marktsegmenten de laatste jaren terrein gewonnen. Buitenlandse ondernemingen appreciëren de centrale ligging van België, tussen de grote markten van Duitsland, Groot-Brittannië en Frankrijk. Samen met belangrijke ontwikkelingen inzake snel vervoer (HST en luchthaven) zorgt die centrale ligging voor gemakkelijke verbindingen tussen deze verschillende markten. In 2009 bedroeg de bezettingsgraad (of take-up) ongeveer 430.000 m² voor het gehele Brussels Hoofdstedelijk Gewest, of ± 20% minder dan in 2008. Deze daling van de bezettingsgraad weerspiegelt een globale Europese tendens die gekenmerkt wordt door een daling van de vraag naar kantoren als gevolg van de vertraging van de wereldwijde economische groei. Deze terugval is ook gedeeltelijk het gevolg van de verminderde bezettingsgraad door de publieke sector. t’Serclaes.

rendering SAQ’

IMMOBILIER

Belair: een levensproject voor een hele wijk in het centrum van Brussel ‘Belair’ is een van de grootste herinrichtingprojecten van de voorbije jaren in Brussel en strekt zich uit van de Kruidtuin aan de binnenring tot vlakbij het Warandepark. ‘Belair’ is een project van sociaal en nationaal belang voor België. In de jaren ‘50 wou Koning Boudewijn immers de administratieve diensten van het land centraliseren op één plaats: het Rijksadministratief Centrum. Deze plek werd door sommigen ook wel, al dan niet spottend, het ‘Belgische Kremlin’ genoemd.

Luchtfoto van het volledige BELAIR-project.

Profacility GUIDE 2011

799_PFY028_IMM biblio nl.indd 101

101

23/11/10 15:28

company profile

Freestone NV/SA De Hene 10 - BE-1780 Wemmel TEL 0032 (0)2 453 95 50 FAX 0032 (0)2 453 15 12 info@freestone.be www.freestone.be

Integrating spatial, technical, financial & legal/contractual expertise in order to improve your m² use and facility costs.

CONTACT Anthony Huygen Partner TEL 0032 (0)478 59 00 39 anthony.huygen@freestone.be

STRUCTUur Management Bob Verdonck Managing Partner Geert Claus Partner Koen Mees Partner Anthony Huygen Partner

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding Freestone is een 100% onafhankelijk adviesbureau dat haar klanten bijstaat bij vraagstukken i.v.m. hun vastgoed, werkomgeving en bijhorende facilitaire aspecten. Het optimaliseren van de m² is niet louter een ruimtelijke aangelegenheid (bruto/netto ratio, werkplekconcept,…) maar omvat een belangrijke technische component (staat van de gebouwen, modulatie, technieken,…) en ook financiële aspecten (huur- of vastgoedkost, exploitatiekost, renovatiekost & verhuiskost, verkoops-opbrengst….). Ook het juridisch/ commerciële kader is een niet te onderschatten aspect (huurcontracten, marktsituatie, …). Juist door de integratie van deze diverse invalshoeken, bekomt men een optimaal resultaat, waarbij met alle relevante aspecten rekening gehouden wordt. Freestone werkt nooit voor leveranciers/eigenaars/investeerders maar UITSLUITEND voor eindgebruikers zoals u. Enkel op deze wijze kunnen wij uw belangen optimaal behartigen om tot de gewenste resultaten te komen. Wij combineren een brede praktijkervaring met een sterke aanpak en onderbouwde methodologie. Onze missie is het kwalitatief en kwantitatief optimaliseren van uw m² door de integratie van ruimtelijke, technische, financiële & juridisch/commerciële expertise. Wij werken zowel op projectbasis als via detachering. Hiervoor ontwikkelden wij IMD+, staande voor “Interim Management & Detachering met een meerwaarde”. Deze meerwaarde zit enerzijds in de screening & selectie van zéér performante medewerkers, doordat wij al jaren via projecten actief zijn in de vastgoed en facilitaire wereld. Op deze wijze kennen wij als geen ander de specifieke functievereisten. Anderzijds kan de gedetacheerde medewerker terugvallen op een zéér brede back-office van

102

know-how aangaande alle facetten (organisatiemodellen, contracten, benchmarks, best-practices, methodologieën,...) binnen vastgoed, huisvesting en facilities.

Diensten Onze diensten volgen de levenscyclus van uw huisvesting: Corporate Real Estate Consulting: strategisch vastgoedplan, ‘Stay or Leave’ scenario’s, Site selection Workplace Consulting: kantoorconcepten, interieurontwerp, space planning, change management Implementation: transactionele ondersteuning en (her)onderhandelingen, project management, verhuisbeheer Facility Consulting: facility audit & optimalisatie processen/contracen/SLA’s/ FM organisatie/tools, FMIS consulting, benchmarking, ‘Make or Buy’ scenario’s

Referenties Bedrijven: Belgacom/Telindus/Proximus • Pfizer • Carrefour • KPMG • Mercator • Coca-Cola Enterprises • Telenet • ArcelorMittal • De Post • NMBS • FreeRecordShop • ThomasCook/ Neckermann • Unique Interim/Start People • LeasePlan • CD&V Hoofdbestuur • IKEA • Antwerpse Waterwerken • Karel De Grote Hogeschool • TMVW • CSM Unipro Overheden: Federaal Parlement • FOD Financiën/ FOD Economie/ FOD Sociale Zekerheid/FOD P&O • Vlaamse Gemeenschap/ParticipatieMaatschappij Vlaanderen/Vlaamse Milieumaatschappij/Vlaamse Landmaatschappij /Gemeenschapsonderwijs/ Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening • Stad Antwerpen/Stad Brussel/Stad Gent/Stad Brugge/ Stad Kortrijk/Stad Mechelen/Gemeente Tervuren/Stad Tongeren/Stad Tienen/Gemeente Evere /Gemeente Heusden-Zolder • Lokale Politie Antwerpen • OCMW Antwerpen/ ZiekenhuisNetwerk Antwerpen • GOMB • Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen (RSVZ) • Provincie Antwerpen

Profacility Guide 2011

IMM Freestone NL.indd 102

23/11/10 07:53

company profile

Anixton Leuvensesteenweg, 369 - BE-1932 Zaventem TEL 0032 (0)2 721 99 19 FAX 0032 (0)2 721 99 20 info@anixton.com www.anixton.com

CONTACT Vincent Gérin Managing Director TEL 0032 (0)2 721 99 19 MOBILE 0032 (0)486 63 38 92 vincent.gerin@anixton.com

Inleiding Anixton - Corporate Real Estate Solutions

Vincent Gérin Managing Director

STRUCTUUR Management

Marc Oldenhove - Director Florence Dupont - Director Vincent Gérin - Managing Director Bertrand de Halloy - Director

Vestiging/België Anixton - Brussels

Vestiging/Internationaal Anixton - Luxembourg Jaar van oprichting : 2006

Bedrijfsvastgoed is nu meer dan ooit een belangrijke uitdaging voor ondernemingen: Als onafhankelijke bedrijfsvastgoedconsulent biedt Anixton niet enkel oplossingen, maar ook praktische resultaten op maat, in het bijzonder gericht op huurders, eigenaars, investeerders en project-ontwikkelaars. Wij werken nauw samen met onze klanten, zodat we hun vastgoedstrategie perfect kunnen afstemmen op hun zakelijke doelstellingen. Zo kunnen ze elke fase van de vastgoedcyclus optimaliseren en het gebruik en de waarde van hun vastgoedmiddelen ten volle benutten. Wij willen waarde creëren, hen efficiënt adviseren en hun prestaties verbeteren. Nooit verliezen wij onze waarden uit het oog: ethiek, kwaliteit, advies en diensten op maat. Anixton is lid van RICS (Royal Institute of Chartered Surveyors), BVS (Beroepsvereniging van de VastgoedSector), BIV (BeroepsInstituut van Vastgoedmakelaars), IFMA (International Facility Management Association) en ULI (Urban Land Institute)

Diensten Diensten voor vastgoedgebruikers: • Vastgoedstrategie (herlocatieanalyse, analyse gebruikskosten, bijstand bij het nemen van beslissingen, enz.) • Facility Management, projectmanagement en optimalisering van de ruimte • Tenant Representation - Huurdervertegenwoor- diging (zoeken naar nieuwe ruimte, onder handelen over bestaande huurvoorwaarden) • “Stay or Move?” (www.stayormove.com)

Letting Instruction Coordination (Coördinatie verhuurinstructies): • Concurrentieanalyse: locatie, financieel aspect, grootte, technische aspecten enz. • (Her)positioneren van gebouw of project binnen de markt • “Proactieve” benadering: identificatie van mogelijk targets, gepersonaliseerde rechtstreekse benadering • Coördinatie van externe vastgoedmakelaars (opvolging, bezichtiging, marketing, organisatie, motivatie enz.) • Geen concurrentie en geen belangenconflicten aan de hand omdat van een beperkt aantal instructies (exclusiviteit voor bepaalde gebouwen en in specifieke geografische gebieden) Investeringsadvies: • Verkoop- en aankoopprocedures • Waardebepaling en gebouwaudits • Identificatie van opportuniteiten • Optimalisering van de overeenkomststructuur (financiële en fiscale aspecten) • Coördinatie van due diligence • Coördinatie van de verkoopinstructies

Referenties We beheerden al bijna 500.000 m² vastgoed voor bedrijven zoals: Abbott Labs, Amadeus Benelux, Atenor, Banimmo, Bird & Bird, Bouygues Immobilier, BPI, Burco, Codic, Cofinimmo, Corelio, CFE, Dexia, Editions de l’Avenir, Equant, France Telecom, General Electric, Immobel, Intégrale, Ixis, JCX Immo, Léon Eeckman, Lock’O, Lotinvest, Mastercard, Mobistar, Natixis Capital Partners, Pharmadeal, RTBF, Securex, Sotheby’s, Thalys International, UMC/MTS, Wanadoo, Western Union, ZA Insurances…

Profacility Guide 2011

Anixton NL.indd 103

VASTGOED

PROFIEL VAN HET BEDRIJF

103

22/11/10 08:10

De actualiteit, trends, referenties en ‘best practices’ op het gebied van wagenpark - en mobiliteitbeheer: WWW.PROFACILITY.BE/FLEET WWW.PROFACILITY.BE/MOBILITY

800 cover FLE nl.indd 104

23/11/10 15:32

FLEET & MOBILITY MANAGEMENT INHOUD 106 Bedrijfsvervoerplan (BVP) | Auto of mobiliteit: op een dag moeten we kiezen 108 Controverse | De elektrische auto als nieuwe hoop? Over hetzelfde thema kunt u in de online bibliotheek van Profacility, www.profacility.be/biblio, de beste artikelen uit het Profacility Magazine downloaden. Alle artikelen zijn chronologisch gerangschikt. Travel management | Teleconferencing met de rug tegen de muur (07/10/2010) Finance | Van autolease naar mobiliteitsverzekeraar (21/06/2010) Controverse | Rijbewijs met punten. Oud idee weer op tafel (05/04/2010) Leasing | Ecologie en restwaarde (22/02/2010) Fleet Management | Zeg niet ‘TCO’, zeg ‘ECU’ (15/02/2010) Outsourcing | Leasemaatschappijen bedreigd door unbundling ?’ (14/01/2010)

COMPANY PROFILES Mobiliteit - Advies 111 Traject U kunt deze bedrijfsprofielen online raadplegen in de leveranciersgids van Profacility.be

WWW.PROFACILITY.BE/GUIDE

De verkeersopstoppingen in de grote steden, de langere verplaatsingstijden en de impact van de verplaatsingen op het milieu dwingen de bedrijven tot alternatieve (of aanvullende) mobiliteitsoplossingen naast de auto. PROFACILITY GUIDE 2011

800 cover FLE nl.indd 105

105

23/11/10 15:32

BEDRIJFSVERVOERPLAN (BVP)

Auto of mobiliteit: op een dag moeten we kiezen V De slogan van de jaren ‘70 heeft afgedaan. Vandaag heet het: ‘Mijn auto is niet meer mijn vrijheid’. In elk geval is de vierwieler dat niet vaak en niet overal meer. Op sommige dagen stelt de hel van de files op de Brusselse ring die oude zekerheden in vraag. Op dit probleem reageren de autoriteiten met nieuwe reglementeringen en fiscale maatregelen. Dat zet dan weer aan tot nadenken en reactie..

olgens een recente studie van Stratec zou de Brusselse bevolking tussen 2006 en 2015 met 5% aangroeien en zouden er in die periode meer dan 100.000 jobs bijkomen, vooral in de rand. Gevolg: een totale verkeercongestie in het gebied binnen de voormalige ‘gordel rond Brussel’, met inbegrip van de Brusselse vijfhoek en het Noordkwartier. Alle toegangswegen en de ring zullen verzadigd zijn, wat een gemiddelde toename van de afgelegde afstanden met 14% veroorzaakt, van 131% (!) voor de reistijden, een snelheidsverlaging van 21 tot 10 km/u, een stijging van het brandstofverbruik met 33%, ... “Vandaag zijn de vertragingen op de ring gemiddeld 4 uur en 42 minuten per dag aanwezig” onderstreept Jean-Luc Legrand van ProVelo. De gemiddelde snelheid van een auto in stadsverkeer berdraagt vandaag 21 km/u en daalt tot 12 km/u tijdens de spitsuren. Een niet n Patrick BARTHOLOMé geoefende fietser haalt vlot ruim 15 km/u. Het is dan ook goed te begrijpen waarom in sommige grote steden zoals bv. Kopenhagen, 40% van de verplaatsingen binnen de stad met de tweewieler gebeuren. Sinds 2004 legt het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, aan ondernemingen van meer dan 200 personen die daar gevestigd zijn, op om een bedrijfsvervoerplan (BVP) op te stellen. Dat dient ongeveer om de 18 maanden geactualiseerd te worden. Het doel is een duurzaam beheer van de verplaatsingen die voortvloeien uit de ondernemingsactiviteiten. Typisch voor deze tijd is dat de drempel van 200 personen heel binnenkort naar 100 zal zakken. Een andere wijziging slaat op het ritme om te actualiseren: dat wordt op drie jaar gebracht en zo geharmoniseerd met de federale regels (zie verder). Aangezien de mobiliteitsproblemen in de andere grote steden van het land eveneens verergeren, zullen de beide andere gewesten ongetwijfeld vroeg of laat eveneens vergelijkbare maatregelen nemen. Op het federale niveau bestaat trouwens sinds 2005 al een initiatief. Dat beperkt er zich toe om aan alle ondernemingen met meer dan 100 personen (of elke site met meer dan 30 personen) te vragen om de drie jaar een mobiliteitsdiagnose uit te werken. Allicht is dit slechts een eerste stap. “Met Amélie Cardyn, mobiliteitsconsulente bij Traject: die maatregel van de FOD Mobiliteit en “Er bestaat geen ideale manier om zich te Transport wil deze overheidsdienst de verplaatsen; elk transportmiddel gaat vervelen ondernemingen ertoe aanzetten om inwanneer men het elke dag gebruikt”. 106

tern na te denken en om alle betrokkenen te consulteren, in het bijzonder de vertegenwoordigers van het personeel” legt Amélie Cardyn, mobiliteitsconsultant bij het gespecialiseerde bureau Traject, uit. “Met een vragenlijst worden de bedrijven ondervraagd over welke oplossingen zij invoeren, wat zij van plan zijn te doen, en over de diverse vervoersmodi (auto, trein, bus, fiets, ...) die gebruikt worden. In ruil krijgen zij een benchmark van hun sector, zodat zij zich daarbinnen kunnen plaatsen”. De volgende vervaldag van deze diagnose is overigens gepland voor oktober 2011. Lokale ondersteuning Een aantal lokale initiatieven vullen bovengenoemde verplichtingen aan. A. Cardyn: “Sommige meer dynamische gemeenten koppelen de verplichting van een BVP aan de toekenning van een milieuvergunning. Er ontstaan tegenwoordig ook specifieke mobiliteitsplannen voor economische activiteitenzones. In de Gewesten kunnen ondernemingen steun krijgen, meer specifiek van de Vlaamse Stichting voor Verkeerskunde en het Pendelfonds, een budget van het Vlaams Gewest dat financieringen tot 50% toekent aan initiatieven voor duurzame mobiliteit”. In Brussel hebben de autoriteiten via het lang verwachte IRIS II-plan een negen punten strategie gedefinieerd, die o.a. de zogenaamde ‘actieve’ verplaatsingswijzen’ bevordert. Deze term vervangt voortaan de notie ‘zachte verplaatsingswijzen’ in de mobiliteitsterminologie. Dit plan vraagt de gemeenten om bij elke investering in verkeersinfrastructuur aandacht te hebben voor de doelstelling die tot 20% minder ‘automobieldruk’ moet leiden.

Fiscale nieuwigheden Voortaan zijn investeringen in infrastructuur voor fietsen tot 120% aftrekbaar voor bedrijven. Het kan gaan om de terbeschikkingstelling van fietsen aan het personeel voor het woon-werkverkeer, fietsenparkings en zelfs douches. Voor auto’s zal de CO2-taks vanaf januari 2011 nog verder stijgen. Voor de werknemer, voor wie de auto als een voordeel in natura belast wordt, zal de heffing voortaan ook op de CO2-uitstoot gebaseerd worden en niet langer op het vermogen. “Dat is erg handig van de fiscus” stelt A. Cardyn, “want

Profacility guide 2011

850_PFY028_mobilité nl.indd 106

22/11/10 08:11

Sleutelelementen voor goede praktijken We vroegen aan Amélie Cardyn wat de bedrijven, naast hun huidige, ‘simpele’ wettelijke verplichtingen, kunnen doen om de mobiliteit te verbeteren. “Informeren, dat is de eerste zaak! Verder kunnen ze een toegangsplan uitwerken dat rekening houdt met de multimodaliteit en waarbij de gebruikers waar mogelijk een alternatieve keuze hebben naast de auto om naar het bedrijf te komen. Ze dienen ook het personeel te informeren ingeval van stakingen, structurele files, werken, ... Maar om deze acties te doen slagen, is er ondersteuning op hoog ondernemingsniveau nodig. De directie dient het idee te accepteren dat het bedrijf geen direct maar een indirect voordeel heeft met dergelijke acties: meer ontspannen mensen die op tijd op het werk arriveren. Zelf hebben wij geen zin om te werken met bedrijven die willen dat we alleen maar het diagnoseformulier voor hen invullen. Wanneer wij tussenkomen, analyseren we de reële verplaatsingsbehoeften, we consulteren alle gebruikers, de personeelsvertegenwoordigers, de human resources, enz. Vervolgens ontwikkelen we de ‘plurimodaliteit’, dat is het idee dat je hetzelfde traject op verschillende manieren kunt aﬂeggen, al naargelang de efficiëntie, de seizoenen en de behoeften. Er bestaat geen ideale vervoersmodus: elke wijze toont tekenen van vermoeidheid wanneer je haar elke dag gebruikt. We testen ook de ingevoerde maatregelen om er het acceptatieniveau van te meten. Maar de verandering van vervoersmodus gebeurt traag omdat ze ook de hele familiale organisatie beïnvloedt. Wanneer we een daling met 3% van het aandeel van de auto kunnen bereiken, is dat al een succes. Vaak is de verhuis van een onderneming de aanleiding voor het personeel om van gewoontes te veranderen en wij spannen ons dan in om aan te tonen dat het openbaar vervoer eveneens een valabele oplossing is.”

ten en zijn ze klaar voor verandering?”. De verplaatsingen naar Brussel zullen bijkomend verminderd worden d.m.v. een decentralisatiestrategie: ‘ﬂexplek’kantoren en vergaderlokalen zullen op bestaande satellietsites ingeplant worden: het Club House in Tervuren, het opleidingscentrum van Aalst en de gebouwen van Namen, Linkebeek en Hasselt. Syndicaal standpunt We vroegen aan de syndicale kant in welke mate en tot op welke afstand de werknemers bereid zijn om een verandering van vestiging te accepteren. Volgens het ACV “bestaat er bij delokalisatie geen maximale afstand. Het criterium om de afstand van de verhuis te beoordelen, is ‘een redelijke afstand’. De werkgever is verplicht om begeleidende maatregelen Vincent fantoli, verantwoordelijke Beei Human te voorzien. Het gaat om een werkpunt resources HQ & real estate/logistics bij gdf voor de overlegorganen binnen de onderSuez: “Wij hebben als doel om het aandeel van de woon-/werkverplaatsingen met het openbaar neming: ondernemingsraad, preventiecovervoer te verdubbelen”. mité en syndicale delegaties.” n Verhuis: de gelegenheid om beter te doen Het personeel van GDF Suez, dat nu verspreid is over een tiental vestigingen in Brussel, gaat zich weldra hergroeperen aan de Bolivarlaan in het Noordkwartier, in de ‘GDF Suez Tower’. Deze staat zo bekend sinds het voormalige Fortis er wegging na de bekende turbulenties. “In februari-maart 2011 zullen een duizendtal personen van locatie veranderen, gevolgd door 2.000 anderen in de periode 2013-2014” legt Vincent Fantoli, verantwoordelijke BEEI Human Resources HQ & Real Estate/Logistics bij GDF Suez, uit. In de nieuwe vestiging is er één grote beperking: minder parkeerplaatsen. “Een verhuis is een gelegenheid om gewoonten te veranderen” verklaart V. Fantoli. “Om dat te ondersteunen, zorgen wij voor stimuli: medewerkers die niet meer met de auto naar kantoor komen, zullen een mobiliteitsbudget krijgen dat ze op tal van manieren kunnen omzetten. Het gaat in het bijzonder om treinabonnementen in eerste klasse, Cambio, Villo, maar ook om de mogelijkheid de taxi te nemen, of elektrische wagens die wij gaan aankopen, te gebruiken. Ons doel is het aandeel van het openbaar vervoer in de woon-werkverplaatsingen te verdubbelen (van 29% naar 58%) en dat van de auto te doen zakken van 68% tot 40%. Zo willen we onze aan verplaatsingen verbonden CO2-emissies met een derde verminderen. Om inzicht te verkrijgen hebben we een benchmarking van de bedrijven in het Noordkwartier uitgevoerd en hen gevraagd welke oplossingen zij al hadden ingevoerd. Tevens hebben we het betrokken personeel geënquêteerd: welke zijn hun huidige gewoon-

Belg heeft gemiddeld 37 minuten nodig om naar kantoor te gaan 44% der Belgen hebben er al aan gedacht om van werk te veranderen wegens de duurtijd van de woonwerkverplaatsingen. Dat blijkt uit een enquête van MarketingUK voor de Regus BusinessTracker. 11.000 mensen in 13 verschillende landen namen er aan deel. Onder de Europese respondenten hebben de Belgen de meeste tijd nodig om naar hun arbeidsplaats te gaan. Zij worden gevolgd door de Duitsers en dan de Fransen, met respectievelijke gemiddelden van 33 en 31 minuten. Uit in 2009 door het Steunpunt Werk en Sociale Economie (WSE) van de KUL gepubliceerde cijfers blijkt dat ongeveer 40% van de in een stadscentrum wonende personen de stad verlaten om te gaan werken. De regio ten zuiden van Antwerpen en de steden Gent, Charleroi en Luik trekken eveneens talrijke pendelaars aan.

referenties • Bedrijfsvervoersplan in Brussel, de officiële site NL: www.mobielbrussel.irisnet.be/ partners/bedrijven/bedrijfsvervoerplan • Vlaamse Stichting voor Verkeerskunde: www.mobiliteitsmanagement.be • Pendelfonds: www.mobielvlaanderen. be/pendelfonds/ • PMZA in Wallonië: www.mobilite.wallonie.be/opencms/opencms/fr/planification_realisations/pde/pmza/index.html • Toolbox for Mobility Management Measures in Companies: www.mobilitymanagement.be

Profacility guide 2011

850_PFY028_mobilité nl.indd 107

FLEET MANAGEMENT & MOBILITEIT

voortaan zal de vraag naar groenere auto’s vanuit de werknemers komen... De ondernemingen zullen daarop antwoorden via hun car policy, door bv. eenzelfde model met een lichtere motor voor te stellen, of te verzaken aan een dure parkeerplaats in het stadscentrum. Als alternatief voor deze toegevingen kan de werknemer ook een mobiliteitsbudget onder vorm van een abonnement op het openbaar vervoer krijgen, of een fiets… Dergelijke maatregel is erg zinvol, weliswaar administratief zwaarder te beheren, maar de bedrijven winnen er nog steeds bij. Sommige ondernemingen hebben dergelijk systeem trouwens al ingevoerd, denk aan Electrabel, Belgacom, ING, …”

107

22/11/10 08:11

controverse

Er hangt elektriciteit in de lucht maar diesel verkoopt

Renault belooft een grootschalige introductie van zijn Z.E.-modellen (Zero Emission) vanaf medio 2011.

Op de Parijse Mondial de l’automobile (2 – 17/10/2010) stonden heel wat elektrische auto’s in de spots. Het bleken stuk voor stuk showcars, hooguit prototypes, waarvan de productie beloofd wordt voor 2011. In afwachting valt op dat hybride-aandrijving in versneld tempo bij de concessies verschijnt en ‘diesel’ zich nog lang niet gewonnen geeft! n Eduard Coddé

nder druk van de Kyoto-norm en andere milieuconferenties wordt angstvallig gezocht naar uitwegen om de uitstoot van auto’s drastisch te verminderen, want de auto-industrie is internationaal uitgeroepen tot de boeman van de vervuiling. Daarbij wordt vlotjes over het hoofd gezien dat nieuwe industriële mogendheden als China en India, maar ook andere Aziatische landen hun wagenparken explosief zien aangroeien met alle daarmee gepaard gaande vervuiling. China kocht in het voor de auto-industrie als rampenjaar genoteerde 2009 liefst 13 miljoen nieuwe auto’s, een stijging met +37% t.o.v. 2008. Ook in India groeide de autoverkoop met +15%. Het krampachtig gespartel van onze lokale en West-Europese overheden om de CO2uitstoot te drukken - niet eens de echt schadelijke uitstoot van voertuigen! weegt dan ook totaal niet op tegenover de enorme toename aan vervuiling door de pas verworven mobiliteit in de nieuwe industrielanden. Dagdromen Op elk autosalon dat we het afgelopen jaar bezochten, werd de elektrische auto in het voetlicht gereden als de oplossing voor de toekomst van onze individuele mobiliteit. Daarmee lost de elektrische auto de door een brandstofcel aangedreven vierwieler af, die het voorbije decennium als hoop voor de industrie en mobiele mensheid werd afgeschilderd. Het kwam echter nooit verder dan showcars, concept cars, enkele prototypes… De troeven van de elektrische auto zijn samen te vatten in vrij van schadelijke uitstoot en geruisloos. Dat is echter een te fel groen gekleurde theorie. Nu al gaan

108

stemmen op dat een stille auto in de stad te gevaarlijk is en dat er kunstmatig ‘lawaai’ zal moeten toegevoegd worden… Elektrische auto’s lijken uitstekend te voldoen voor de gemiddelde dagelijkse verplaatsingen. Driekwart van de Europese pendelaars heeft genoeg aan een rijbereik van een 60-tal kilometer. In de coulissen wordt 2020 als de meest realistische datum voor een relatief grootschalige doorbraak van de elektrische auto vooruitgeschoven. Dat is niet toevallig het jaar waarin de EU de gemiddelde CO2-uitstoot van een gecommercialiseerd gamma per automerk wil laten dalen tot 98 g/km. Het commercialiseren van elektrische auto’s helpt de totale prestatie van het gamma te verbeteren. Toch wordt slechts een aandeel van 1,5% voorspeld voor de zuiver elektrische auto. Blijven nog de 98,5% andere auto’s… Elektrische auto’s met variatie Het begrip elektrische auto moet met enige voorzichtigheid worden benaderd. De zuiver elektrische auto wordt aangedreven door een elektromotor, gevoed vanuit een herlaadbare batterij (accu). Zijn rijbereik is bijgevolg geheel afhankelijk van de energiecapaciteit van de accu. Momenteel zijn accu’s in staat om een elektrische auto 60 tot 110 km vooruit te helpen. Meer accucapaciteit betekent altijd meer gewicht en dat werkt negatief op het rijbereik. Constructeurs moeten dus altijd het juiste evenwicht zoeken tussen gewicht van de energievoorraad aan boord en rijbereik. Volgens PricewaterhouseCoopers (PwC) zullen 100% elektrisch aangedreven auto’s tegen 2020 een aandeel nemen van

Profacility guide 2011

830_PFY028_voiture electrique nl.indd 108

23/11/10 15:34

Hybridetechnologie Tenslotte is er nog de hybridetechnologie, die vandaag als de meest haalbare kaart mag gezien worden. Deze aandrijftechniek is gebaseerd op een klassieke verbrandingsmotor, die wordt bijgestaan door een elektrische aandrijving. De elektrische energie wordt door het voertuig zelf opgewekt bij het afremmen. Een accu fungeert als energiebuffer voor de opgewekte elektrische energie. Beide aandrijftechnieken werken afzonderlijk of samen versterkend, afhankelijk van de rijomstandigheden. Het oudste en meest gekende voorbeeld op onze wegen is de Toyota Prius. Inmiddels groeit het aanbod auto’s met hybride-aandrijving gestaag aan. Vooral bij de ‘wegreuzen’ is deze oplossing populair: BMW ActiveHybrid 7 en X6; Lexus GS 450 h, LS 600 h en Rx 454 h; Mercedes-Benz S 400 Hybrid, Porsche Cayenne 3.0 V6 S Hybrid en VW Touareg 3.0 Hybride. Maar ook in de middenklasse valt er heel wat hybridenieuws te rapen: bij Honda is er de hybridecoupé ‘CR-Z’, de Insight Hybrid en de compacte Jazz Hybrid. Peugeot kondigde zijn 3008 HYbrid4 aan voor commercialisering vanaf de lente 2011. Deze crossover combineert een 2.0 HDi FAP dieselmotor (163 pk) en een 37 pk sterke elektromotor. De Peugeot 3008 biedt permanente vierwielaandrijving, 200 pk vermogen, kan tijdelijk in ZEVmodus (Zero Emission Vehicle) werken, verbruikt amper 3,8 l/100 km (diesel) en houdt zijn CO2-uitstoot tot 99 g/km beperkt. Ook de nieuwe 508 staat vanaf 2012 als HYbrid4 op het programma. Tanken uit het stopcontact Deze eenvoudige voorstelling helpt de acceptatie van de elektrische auto flink vooruit. Maar thuis aardgas tanken is vandaag perfect mogelijk, terwijl haast niemand overweegt een auto op aardgas aan te schaffen, ook al staan die op de prijslijst van een aantal automerken. Tanken uit het stopcontact klinkt dan wel heel aantrekkelijk, maar we moeten ons ernstig afvragen waar de elektriciteit nodig om auto te rijden vandaan komt. Hoe groen is de elektriciteit? Wordt ze

opgewekt met (verouderde) centrales op steenkool of andere brandstoffen die vervuilen en bovendien niet onuitputtelijk aanwezig zijn? Worden nucleaire centrales ingeschakeld om de gevraagde elektrische energie op te wekken? Of gaat het effectief om groene stroom afkomstig van windmolenparken en zonnepanelen? De elektrische auto moet objectief nagerekend worden volgens de ‘well-to-wheel cyclus’, waarbij niet alleen de directe emissie door de auto in aanmerking komt, maar wel het volledige plaatje van energieproductie tot recyclage of vernietiging van het product nadat het uitgediend is. De onontbeerlijke accu’s hebben in dit plaatje geen al te beste invloed. Tanken uit het stopcontact is hoe dan ook een al te optimistische voorstelling. Het kan inderdaad, maar een volledige laadcyclus duurt al gauw 6 à 8 uur. De meeste constructeurs kondigen ook een snellaadoptie aan - gemiddeld een half

uurtje voor 80% van de accucapaciteit - maar of dat nog thuis lukt met de klassieke elektrische installatie blijft voorlopig een open vraag. Het is in ieder geval twijfelachtig of ons elektriciteitsdistributienet opgewassen is tegen de vraag naar energie wanneer massaal wordt omgeschakeld naar elektrische auto’s. Het is evenzeer onvermijdelijk dat er een aangepaste infrastructuur wordt opgezet - een netwerk van elektrische tankstations - met voldoende aansluitpunten om de klanten snel te kunnen helpen. Renault ziet de oplossing eerder in een snelle standaard uitwisseling van de accu (abonnementsformule), die dan geladen op voorraad wordt gehouden in het tankstation. Algemeen is iedereen het erover eens dat de regeringen een richting moeten uitzetten en stimuleren om een aangepaste infrastructuur op te zetten voor de bevoorrading. n Peugeot kondigt zijn nieuwe 508 vooreerst aan met 1.6 e-HDi dieselmotor (112 pk), die 109 g/ km CO2 uitstoot en zal vanaf 2012 de 508 Hybrid4 toevoegen met zelfde uitstoot, doch 200 pk vermogen en vierwielaandrijving.

Groot potentieel voor dieselmotor Dat er nog een groot potentieel is weggelegd voor het verbeteren van de milieuprestaties met klassieke verbrandingsmotoren, bewijst een greep uit het actuele aanbod op de Belgische markt. Opmerkelijk is dat de beste leerlingen uit de klas allen gebruik maken van een dieselmotor! CO2-uitstoot Merk Model Type Fiscale (g/km) aftrekbaar heid (%) 99 Ford Focus 1.6 TDCi 09 Econetic 99 VW Golf 1.6 TDI 105 BlueMotion Terchnology 104 Volvo S40 1.6 D DRIVe Start/Stop 109 Opel Astra 1.3 CDTI 109 Peugeot 508 1.6 e-HDi FAP* 109 VW Passat 1.6 TDI 114 Renault Mégane 1.5 dCi 110 114 Skoda Octavia 1.6 CRDTI GreenLine 119 Volvo S80 DRIVe 122 VW Passat 2.0 BlueTDI 130 Skoda Superb GreenLine 1.6 TDI 132 BMW 5-Reeks 520d 137 Mercedes-Benz E-Klasse 200 CDI BlueEFFICIENCY 139 Audi A6 2.0 TDIe 149 Mercedes-Benz S-Klasse 250 CDI 159 Audi A8 3.0 TDI / 204 pk*

90 90 90 80 80 80 80 80 75 75 75 75 75 75 70 70

(*) Verwacht lente 2011.

Profacility guide 2011

830_PFY028_voiture electrique nl.indd 109

FLEET MANAGEMENT & mobiliteit

2 tot 5% in de totale autoproductie. Een andere optie is de elektrische auto met hulpmotor. De aandrijving gebeurt opnieuw met een elektromotor, maar wanneer de energievoorraad in de accu is opgebruikt, kan elektriciteit worden opgewekt met een normale, kleine verbrandingsmotor (benzine of diesel). Dit maakt niet alleen een groter tot normaal rijbereik mogelijk - 400 à 500 km – maar laat ook toe om bv. in de stad zuiver elektrisch te rijden zonder enige uitstoot.

109

23/11/10 15:34

KENNISCENTRUM I WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO

Trends in Fleet & Mobility management Sinds 2004 ondersteunt, observeert en becommentarieert Profacility de evolutie van fleet en mobility management in ons land. Een beheerder van facilitaire diensten moet immers de praktijken professioneel beheersen en de referenties in de sector kennen. In dat kader kunt u steeds de Profacilitykennisbank met honderden artikels en afbeeldingen raadplegen. We geven u alvast een overzicht van recente artikels waar u volgens ons niet omheen kunt. Maar ook alle andere artikels zijn slechts een muisklik van u verwijderd. ■ Patrick BARTHOLOMÉ

Vind al deze artikelen vlot terug Op www.profacility.be/biblio, tik de titels van de artikelen hiernaast of een deel ervan in het zoekvenster van de site rechts bovenaan.

110

Zeg niet TCO, zeg ECU Elke tijd heeft zijn trend en elke trend kent zijn modewoord. Zoals het begrip ‘moleculair koken’ de haute cuisine heeft veroverd, zo is de fleetsector al enkele jaren in de ban van het begrip TCO of Total Cost of Ownership. Maar wat is dit begrip precies? En is dit wel het juiste begrip? Niet alleen wij stellen ons die vraag, ook de sector zelf. Want laten we eerlijk zijn, iedereen die professioneel met vlootbeheer en fleet management begaan is, spreekt over TCO, maar er zijn tal van verschillen in de gehanteerde concepten. We merken regelmatig dat niet iedereen hetzelfde verstaat onder het begrip TCO. Dat komt enerzijds omdat dit begrip nooit eenduidig werd afgebakend en dus gemakkelijk kan evolueren in de tijd en anderzijds gewoon niet juist gehanteerd wordt, omdat het TCO-begrip slaat op de totale bezits- en gebruikskost van een voertuig en deze kost ‘a posteriori’ pas gekend kan zijn terwijl het TCO-concept meestal ‘a priori’ gebruikt wordt om beslissingen te nemen. Ecologie en restwaarde Gezien de economische crisis en het plafond voor fiscale aftrekbaarheid zijn ‘groene’ auto’s zeer populair als bedrijfswagen. Maar heeft hun technologie met het oog op een grotere eerbied voor het milieu ook een positieve invloed op de restwaarde? De tijden veranderen. Terwijl ze gisteren nog de nadruk legden op prestaties en verbruik, hebben de reclameadvertenties het vandaag de dag vooral over CO2, een geuren reukloos gas dat verantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde en onterecht beschouwd wordt als een verontreinigende stof. Tegenwoordig is de autofiscaliteit immers grotendeels gebaseerd op koolstofdioxide. Zo zijn er onder meer de solidariteitsbijdrage en het minimale aftrekbaarheidspercentage betreffende de gebruikskosten van het voertuig. De autofabrikanten trachten elkaar dus de loef af te steken op het gebied van vindingrijkheid om ‘groene’ auto’s te ontwikkelen, die weinig CO2 uitstoten en die zelfs al voldoen aan de Euro 6-norm die pas in 2014 van kracht wordt. Maar als een voertuig ‘groener’ is, heeft het dan ook een grotere restwaarde? We stelden de vraag aan twee Belgische leasingmaatschappijen.

De restwaardes van voertuigen kwamen begin 2009 flink onder druk te staan. De restwaarde daalde met gemiddeld 4 à 5%.

Van autolease naar mobiliteitsverzekeraar Autoleasing en meer bepaald operationele leasing of ‘full service lease’ kende jarenlang een flinke groei in ons land. In 2009 kreeg de autosector het zwaar te verduren en de leasemaatschappijen stonden op de eerste rij om in de klappen te delen. Innoveren door een nieuwe kijk op mobiliteit voor de gebruiker helpt de sector opnieuw op dreef. Profacility Magazine trok met haar vragen over de autoleasemarkt naar Athlon Car Lease, een multimerkenverhuurder, die zowel operationele leasing als kortetermijnverhuur aanbiedt en in België een vloot beheert van meer dan 33.000 voertuigen. Is operationele leasing in deze tijd nog wel de juiste formule? Lieven Beyl, Sales and Marketing Manager Athlon Car Lease Belgium nv: “Zeker, ook het voorbije jaar was kiezen voor full service leasing een juiste beslissing. Als leasemaatschappij ondervinden we momenteel vooral problemen bij de verkoop van de wagens die einde contract zijn. Dit had echter geen enkele invloed op onze klanten. Integendeel, zij genoten in volle crisistijd van een maximale afdekking van de mogelijke risico’s door te opteren voor een full service contract”.

PROFACILITY GUIDE 2011

899_PFY028_FLM biblio nl.indd 110

23/11/10 15:36

company profile

TRAJECT NV/SA Maria Hendrikaplein 65C - BE-9000 Gent TEL 0032 (0)9 242 32 80 FAX 0032 (0)9 242 32 29 traject@traject.be www.traject.be

Contact Sabine LAUWAERT Office Manager TEL 0032 (0)9 242 32 80 sla@traject.be

Structuur Management

Bart DESMEDT Delegate Manager

Vestigingen/België Traject Gent - Maria Hendrikaplein 65 C 9000 Gent Traject Brussel - Theresianenstraat 7 C 1000 Brussel

Werknemers Aantal personen: 12

Omzet 2008: 839.700 € 2009: 913.900 €

Inleiding

Nieuwigheden

Het beheer van de personenmobiliteit en het goederenverkeer maken onlosmakelijk deel uit van het Facility Management. Bij de keuze en inrichting van een vestiging komen bereikbaarheid en parkeermogelijkheden aan bod. Het beheer van een bedrijfsvloot is vaak ook een taak voor de Facility Manager. Toch is deze niet altijd specialist in mobiliteit en verkeer. Daarvoor is er Traject, sinds 1992 de specialist in België inzake management van verkeer en mobiliteit bij bedrijven. Traject biedt een doelgerichte benadering: vanuit de specifieke bedrijfssituatie of -cultuur, de targets van de opdrachtgever, de verplaatsingsbehoeften van personeel, bezoekers en leveranciers.

• • •

Diensten Een planmatige aanpak van het verkeer van personen en goederen in en om een bedrijf: • bedrijfsvervoerplan • verhuisplan • locatiekeuze-advies • mobiliteitseffectenrapport Expertadvies bij het realiseren en opvolgen van verkeers- en mobiliteitsmaatregelen: • parkingbeleid • optimaliseren dienstverplaatsingen, wagenpark en verplaatsingsvergoedingen • organisatie van vervoersdiensten • doelgerichte communicatie rond bereikbaarheid voor werknemers, leveranciers en bezoekers • belangenverdediging t.o.v. andere bedrijven en/of openbare instellingen

Mobiliteitsmanagement voor een vlotte bereikbaarheid van uw bedrijfsevenementen : organisatie (VIP-)parking, vervoer op maat, signalisatie, verkeersgeleiding, bereikbaarheidscommunicatie Globaal beheer mobiliteitsbudget. Waarom niet uw gehele budget voor personeelsmobiliteit laten screenen en anders gaan beheren, in functie van kost, fiscaliteit, efficiëntie en employee satisfaction? Outsourcing van uw mobiliteitsmanagement. U kan aan Traject het dagelijkse beheer van de gehele personeels- en goederenmobiliteit, tot het locatiebeleid, uitbesteden. Daarbij beheersen wij zowel het facilitaire als het HR-aspect.

Referenties Case New Holland, Eandis, GlaxoSmithkline Biologicals, Brussels Airport, Electrabel Suez, Euroclear, BNP Paribas Fortis, Lidl, Agfa-Gevaert, Alcatel, Volvo Cars, Ford, UZLeuven, FOD Justitie, Hansen Transmissions, Siemens, Bekaert, Vereniging Gentse Havenbedrijven, TYCO, EADS, Bond Moyson, Vlaamse Overheid, Brussels Gewest, Région wallonne

Profacility Guide 2011

FLE traject nl.indd 111

FLEET MANAGEMENT & mobiliteit

Profiel van het bedrijf

111

22/11/10 08:58

INDEX – PRODUCT- EN DIENSTENCATEGORIEËN FACILITY MANAGEMENT, ORGANISATIE EN CONTROLE • Facility Management Advies • Integrated Facility Management • FMIS-software • Consulting - Inkoopstrategie • Facility Management Opleiding • HR - Search & Selection - Interim • Beroepsfederatie HUISVESTING EN WERKOMGEVING • Workplace Design - Concept & Project beheer • Kantoormeubelen • Kantoormeubelen - Verhuur • Kantoormeubelen - Tweedehands • Welziijn op kantoor • Kunst & Decoratie in bedrijven • Audiovisueel - Installatiebedrijven • Scheidingswanden • Verlichting • Verlaagde plafonds • Renovatie en binnenafwerking • Akoestiek • Kantoor- en interieur beplanting

900 cover REP nl.indd 112

OFFICE MANAGEMENT • Documenten - Diensten voor digitalisering & archivering • Klassement & archief - Meubelen • Kantoormeubilair (kopieerapparaten, scanners, faxtoestellen, printers, projectors) • Kantoorbenodigdheden • Nationale koerierdienst • Internationale koerierdienst • Behandeling van de post GEBOUWEN EN TECHNIEKEN • Multitechnisch beheer (Maincontracting) • HVAC (Heating, Ventilation, Air Conditioning) • Immotica - Building automation • Signalisatie gebouwen • Binnenzonweringen • Buitenzonweringen • Liften & roltrappen - Installateurs & constructeurs • Vochtwering daken - Plaatsing en onderhoud • Wanden- en vloerenbedekkingen • Graffiti - Verwijderings- en behandelingsdiensten • Aanleg & Onderhoud tuinen en groene ruimten • Algemeen renovatiebedrijf • Beroepsfederaties

25/11/10 16:24

ADRESSENLIJST LEVERANCIERS INDEX - CATEGORIES PRODUITS & SERVICES

In de adressenlijst van de Profacility Guide vindt u de gegevens van 500 bedrijven per activiteitensector. Deze leveranciers en dienstverleners bieden u een aanvullende vakkennis om het beheer van uw vastgoed, gebouwen, werkomgeving, facilitaire diensten, wagenpark en mobiliteit te optimaliseren.

Raadpleeg ook www.profacility.be/guide VOLLEDIGE ADRESSENLIJST: 750 leveranciers & 145 producten dienstencategorieën PROFIELEN van tal van leveranciers EASYQUEST-dienst: stuur uw informatie- of offerteaanvraag naar meerdere leveranciers tegelijk

VEILIGHEID EN BEVEILIGING • Toezicht en bewaking - Diensten • Toegangscontrole - Installatiebedrijven • Bewakingssystemen - Installatiebedrijven • Bewaking - Lokalisering voertuigen • Event security • Brandveiliging - Uitrusting • Werkkledingen • Beroepsfederaties SCHOONMAAK EN HYGIËNE • Schoonmaak - Dienstverleners • Schoonmaak - Uitrusting & matériaal • Schoonmaak - Benodigdheden • Schoonmaak - Consultancy, kwaliteitscontroles • Wasserijen - Industrieel • Pest Control • Beroepsfederaties CATERING • Catering • Vendingautomaten - Verdelers • Vendingautomaten - Opvulling • Vending - Waterfonteinen • Koffiemachines • Event catering

VASTGOED • Consultancy & vastgoeddiensten • Asset & Property management • Huisvesting - Consulting, project beheer • Business Center • Architecten • Tuinarchitecten • Straatmeubilair • Bouw - Consulting & project beheer • Studie- en enigineeringsbureaus • Juridisch en fiscaal advies • Banken - Financiering investeringen VERHUIS, OPSLAG EN LOGISTIEK • Verhuizing - Diensten • Rekken voor opslagplaatsen • Beroepsfederatie FLEET EN MOBILITY MANAGEMENT • Fleet Management - Consultants • Leasing - Captives • Multimerk-leasing • Wagen & bestelwagen - Huur op korte termijn • Brandstoffen en smeermiddelen • Bijstand en pechverhelping • Mobiliteit - Advies • Openbaar vervoer • Gedeeld vervoer

PROFACILITY GUIDE 2011

900 cover REP nl.indd 113

113

25/11/10 16:24

Facility Management, Organisatie, Controle Facility Management Advies AOS BELGIUM Avenue Charles Schaller 54 B - 1160 Brussel TEL 0032 (0)2 775 95 11 FAX 0032 (0)2 775 96 00 Zie advertentie op pagina 35 www.profacility.be/aos-studley AREMIS Avenue Charles Schaller 54 B - 1160 Brussel TEL 0032 (0)2 775 95 12 FAX 0032 (0)2 775 95 14 Zie advertentie op pagina 14 www.profacility.be/aremis DE CORT & DERVICHIAN Leopold II laan 53 B - 1080 Brussel TEL 0032 (0)2 420 52 52 FAX 0032 (0)2 420 13 00

S&S FACILITY SERVICES Paradijs 7 B - 2360 Oud-Turnhout TEL 0032 (0)14 70 42 41 FAX 0032 (0)14 70 08 71

Integrated Facility Management EUREST SERVICES chaussée de Haecht 1179 B - 1130 Brussel TEL 0032 (0)2 243 22 11 FAX 0032 (0)2 243 22 00 Zie advertentie op pagina 15 www.profacility.be/eurest FACEO BELGIUM Avenue du Port 86c boîte 201 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 422 26 11 FAX 0032 (0)2 422 26 45 Zie advertentie op pagina 19 www.profacility.be/faceo

EXODE ARCHITECTURE Avenue Reine Astrid 18 B - 1310 La Hulpe TEL 0032 (0)2 344 44 12 FAX 0032 (0)2 344 78 88 Zie advertentie op pagina 39 www.profacility.be/exode

FACILICOM IJzerlaan 11 B - 2060 Antwerpen TEL 0032 (0)3 224 38 00 FAX 0032 (0)3 226 56 34 Zie advertentie op pagina 17 www.profacility.be/facilicom

FACEO BELGIUM Avenue du Port 86c boîte 201 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 422 26 11 FAX 0032 (0)2 422 26 45 Zie advertentie op pagina 19 www.profacility.be/faceo

ISS Athena Business Center Steenstraat 20-1 B - 1800 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 263 66 11 FAX 0032 (0)2 263 66 12 Zie advertentie op pagina 18 www.profacility.be/iss

FACILICOM IJzerlaan 11 B - 2060 Antwerpen TEL 0032 (0)3 224 38 00 FAX 0032 (0)3 226 56 34 Zie advertentie op pagina 17 www.profacility.be/facilicom FAST-FACILITY(Delaware Consulting) President Kennedypark 4 B - 8500 Kortrijk TEL 0032 (0)56 27 44 44 FAX 0032 (0)56 27 44 48 FREESTONE De Hene 10 B - 1780 Wemmel TEL 0032 (0)2 453 95 50 FAX 0032 (0)2 453 15 12 Zie advertentie op pagina 102 www.profacility.be/freestone L.O.G Rue du Charroi 21-23 B - 1190 Brussel TEL 0032 (0)2 512 21 10 FAX 0032 (0)2 503 34 16 MAES FACTORY Albertkanaalstraat 8 B - 2560 Nijlen TEL 0032 (0)3 411 28 59 FAX 0032 (0)3 484 60 04 www.profacility.be/maesfactory PROCOS GROUP Jan Blockxstraat 1 B - 2018 Antwerpen TEL 0032 (0)3 242 94 60 FAX 0032 (0)3 248 73 58 Zie advertentie op pagina 22 www.profacility.be/procos

114

JOHNSON CONTROLS Diegem Zuid - Pegasuspark De Kleetlaan 3 B - 1831 Diegem TEL 0032 (0)2 709 40 00 FAX 0032 (0)2 725 73 20 SODEXO IFM Rue Charles Lemaire 1 B - 1160 Brussel TEL 0032 (0)2 679 12 11 FAX 0032 (0)2 679 14 54 Zie advertentie op pagina 23 www.profacility.be/sodexoifm

FMIS-software AREMIS Avenue Charles Schaller 54 B - 1160 Brussel TEL 0032 (0)2 775 95 12 FAX 0032 (0)2 775 95 14 Zie advertentie op pagina 14 www.profacility.be/aremis

PLANON Schaliënhoevedreef 20 - Mechelen Campus, gebouw D B - 2800 Mechelen TEL 0032 (0)15 44 00 88 FAX 0032 (0)15 44 00 99 www.profacility.be/planon PROXYCLICK Rue Fernand Bernier,15 B - 1060 Brussel TEL 0032 (0)2 534 35 50 FAX 0032 (0)2 791 54 69 TOPDESK BELGIUM Heilig Hartstraat 14 B - 2600 Berchem TEL 0032 (0)3 292 32 90 FAX 0032 (0)3 292 32 91 ULTIMO BELGIUM Mechelen Campus, gebouw E Schaliënhoevedreef 20 B - 2800 Mechelen TEL 0032 (0)15 444 144 FAX 0032 (0)15 444 145 www.profacility.be/ultimo

Consulting inkoopstrategie ALMA CONSULTING GROUP Boulevard Saint Michel, 47 B - 1040 Brussel TEL 0032 (0)2 400 00 58 FAX 0032 (0)2 400 00 32 EXPENSE REDUCTION ANALYSTS B -2630 Aartselaar TEL 0032 (0)3 887 03 60 FAX 0032 (0)3 887 31 61 EUROPEAN & BELGIAN PUBLIC PROCUREMENT Etienne Demunterlaan 3 B - 1090 Brussel TEL 0032 (0)2 420 68 60 FAX 0032 (0)2 425 85 58

Facility Management Opleiding ERASMUS HOGESCHOOL BRUSSEL -- CAMPUS DANSAERT Zepenningenstraat 70 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 213 61 10 FAX 0032 (0)2 213 61 70 www.profacility.be/ifma-ehb HAUTE ECOLE DE LA PROVINCE DE LIEGE Avenue Montesquieu 6 B - 4101 Jemeppe TEL 0032 (0)4 237 95 86 FAX 0032 (0)4 237 96 51 www.profacility.be/ifma-HEPL

KAHO SINT-LIEVEN Campus Waas - Hospitaalstraat 23 B - 9100 Sint-Niklaas TEL 0032 (0)3 776 43 48 FAX 0032 (0)3 766 34 62 www.profacility.be/ifma-KAHO WOLTERS KLUWER BELGIUM Ragheno Business Park - Motstraat 30 B - 2800 Mechelen TEL 0032 (0)15 36 10 00 FAX 0032 (0)15 36 11 91

HR – search & selection interim ADECCO Noordkustlaan 8 B - 1702 Groot-Bijgaarden TEL 0032 (0)2 583 91 11 FAX 0032 (0)2 5839112 ATOLL INTERIM Marie Curiesquare 50 B 2 B - 1070 Brussel TEL 0032 (0)2 555 18 11 FAX 0032 (0)2 555 18 00 INTERLABOR Esplanade du Heizel 71 B - 1020 Brussels TEL 0032 (0)2 474 60 00 FAX 0032 (0)2 476 07 06 MANPOWER BUSINESS SOLUTIONS (MBS) Boulevard de la Woluwe 106/108 B - 1020 Brussels TEL 0032 (0)2 289 66 80 FAX 0032 (0)2 502 78 52 RANDSTAD BELGIUM Esplanade du Heysel 71 B - 1020 Brussel TEL 0032 (0)2 474 60 00 FAX 0032 (0)2 476 07 06 USG INNOTIV Britselei 80 B - 2000 Antwerpen TEL 0032 (0)3 231 94 84 FAX 0032 (0)3 231 94 82 VEDIOR INTERIM BDC/Heizel Esplanade bus 56 B - 1020 Brussel TEL 0032 (0)2 555 16 11 FAX 0032 (0)2 555 16 16

Beroepsfederatie IFMA BELGIAN CHAPTER Hemelaerstraat 21 B - 9100 Sint-Niklaas TEL 0032 (0)2 424 12 80 FAX 0032 (0)2 424 12 90 Zie advertentie op pagina 21 www.profacility.be/ifma

MAES FACTORY Albertkanaalstraat 8 B - 2560 Nijlen TEL 0032 (0)3 411 28 59 FAX 0032 (0)3 484 60 04 www.profacility.be/maesfactory MCS Sneeuwbeslaan 20 B - 2610 Wilrijk TEL 0032 (0)3 829 04 95 FAX 0032 (0)3 830 54 95

www.profacility.be/guide de volledige adressenlijst van 750 leveranciers; profielen van tal van bedrijven; EASYQUESTdienst voor informatie- en offerte-aanvragen.

Profacility Guide 2011

920 CAR nl.indd 114

26/11/10 15:40

Huisvesting en werkomgeving Workplace Design Concept & Project beheer ALL CONCEPT Avenue Gevaert 249 B - 1332 Genval TEL 0032 (0)2 653 95 08 FAX 0032 (0)2 654 01 58 AOS BELGIUM Avenue Charles Schaller 54 B - 1160 Brussel TEL 0032 (0)2 775 95 11 FAX 0032 (0)2 775 96 00 Zie advertentie op pagina 35 www.profacility.be/aos-studley AUBERT MANAGEMENT Avenue du Prince d’Orange 36D2 B - 1180 Brussel TEL 0032 (0)485 68 34 33 FAX 0032 (0)2 376 36 73 BUROCONCEPT Chaussée de Wavre 1509 B - 1160 Brussel TEL 0032 (0)2 660 22 23 FAX 0032 (0)2 660 22 12 Zie advertentie op pagina 34 www.profacility.be/buroconcept D&C SERVICES Radiatorenstraat 1 B - 1800 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 255 42 30 FAX 0032 (0)2 251 84 75 Zie advertentie op pagina 38 www.profacility.be/dcservices EXODE ARCHITECTURE Avenue Reine Astrid 18 B - 1310 La Hulpe TEL 0032 (0)2 344 44 12 FAX 0032 (0)2 344 78 88 Zie advertentie op pagina 39 www.profacility.be/exode FREESTONE De Hene 10 B - 1780 Wemmel TEL 0032 (0)2 453 95 50 FAX 0032 (0)2 453 15 12 Zie advertentie op pagina 102 www.profacility.be/freestone GLOBAL Chaussée de La Hulpe 181 B - 1170 Brussel TEL 0032 (0)2 676 71 71 FAX 0032 (0)2 673 38 68 Zie advertentie op pagina 40-41 www.profacility.be/global K-ONCEPT Noordstraat 6c B - 9000 Gent TEL 0032 (0)9 324 80 49 FAX 0032 (0)9 329 72 38 Zie advertentie op pagina 43 www.profacility.be/k-oncept KANTOORINRICHTING STULENS Gouverneur Roppesingel 165 B - 3500 Hasselt TEL 0032 (0)11 28 33 33 FAX 0032 (0)11 28 32 83 PROCOS GROUP Jan Blockxstraat 1 B - 2018 Antwerpen TEL 0032 (0)3 242 94 60 FAX 0032 (0)3 248 73 58 Zie advertentie op pagina 22 www.profacility.be/procos

Kantoormeubelen

AHREND FURNITURE Romboutsstraat 9 B - 1932 Zaventem TEL 0032 (0)2 716 22 00 FAX 0032 (0)2 716 22 01 ALTERNATIV FURNITURE SOLUTIONS Rue de l’Eté 15 B - 1050 Brussel TEL 0032 (0)2 627 18 50 FAX 0032 (0)2 627 18 51 BEDIMO Boulevard de l’Europe 137 B - 1301 Wavre TEL 0032 (0)10 401512 FAX 0032 (0)10 401640 BENE BELGIUM Corporate Village Da Vincilaan 2 B - 1935 Zaventem TEL 0032 (0)2 421 41 80 FAX 0032 (0)2 421 41 85 BULO Blarenberglaan 6 B - 2800 Mechelen TEL 0032 (0)15 28 28 28 FAX 0032 (0)15 20 99 59 BULVANO Oude Baan 4 B - 2520 Ranst TEL 0032 (0)3 355 37 40 FAX 0032 (0)3 355 37 41 CEKA Avenue Herrmann-Debroux 15B B – 1160 Brussel TEL 0032 (0)2 663 46 80 FAX 0032 (0)2 663 46 99 DRISAG OFFICE FURNITURE Industriepatk Klein Gent Diamantstraat 4 B - 2200 Herentals TEL 0032 (0)14 23 11 11 FAX 0032 (0)14 23 10 20 FANTONI BELGIUM Hoeksken 86 B - 9940 Evergem TEL 0032 (0)9 258 14 70 FAX 0032 (0)9 258 14 71 FORMA BRUSSELS Chaussée d’Alsemberg 993 B - 1180 Brussel TEL 0032 (0)2 332 15 11 FAX 0032 (0)2 332 24 41 GDB BELUX Route du Grand Peuplier B - 7110 Strepy-Bracquegnies TEL 0032 (0)800 43 223 223 FAX 0032 (0)64 67 42 99 GIROFLEX Rue de Neerveld 109 B - 1200 Brussel TEL 0032 (0)2 761 20 20 FAX 0032 (0)2 771 68 70

GIRSBERGER BENELUX Herikerbergweg 106 N - 1101 CM Amsterdam- Z.O. TEL 0031 (0)20 696 81 97 FAX 0031 (0)20 691 87 31 Zie advertentie op pagina 42 www.profacility.be/girsberger

Kantoormeubelen verhuur

GISPEN Chaussée de Wavre 1509 B - 1160 Brussel TEL 0032 (0)2 660 00 60 FAX 0032 (0)2 672 38 00

Kantoormeubelen tweedehands

KINNARPS Heide 15 B - 1780 Wemmel TEL 0032 (0)2 456 0 456 FAX 0032 (0)2 456 0 444 www.profacility.be/kinnarps MEWAF INTERNATIONAL Baliestraat 3 B - 8510 Courtrai-Marke TEL 0032 (0)56 24 19 11 FAX 0032 (0)56 21 72 04 PAMI Nolimpark 1408 - Industrielaan 20 B - 3900 Overpelt TEL 0032 (0)11 80 07 00 FAX 0032 (0)11 80 07 01 Zie advertentie op pagina 46 www.profacility.be/pami SEDUS STOLL Korte Massemensesteenweg 58-7 B - 9230 Wetteren TEL 0032 (0)9 369 96 14 FAX 0032 (0)9 368 19 82 Zie advertentie op pagina 47 www.profacility.be/sedus-stoll SICAME OFFICE Mallaardstraat B - 9400 Ninove TEL 0032 (0)54 33 30 31 FAX 0032 (0)54 33 39 35 STEELCASE BELGIUM Ikaros Business Park, Sint-Martinusweg 199-201 B - 1930 Zaventem TEL 0032 (0)2 726 04 26 FAX 0032 (0)2 726 00 91 Zie advertentie op pagina 48 www.profacility.be/steelcase SV Koningin Astridlaan 59 B - 1780 Wemmel TEL 0032 (0)2 531 13 50 FAX 0032 (0)2 531 13 51 TDS OFFICE DESIGN Rue de l’Hippodrome 186 B - 4000 Liège TEL 0032 (0)4 254 99 15 FAX 0032 (0)4 253 19 83 VITRA BELGIUM Woluwelaan 137 B - 1831 Diegem TEL 0032 (0)2 725 84 00 FAX 0032 (0)2 725 83 60 WILKHAHN Oude Leeuwenrui 7 -11 B - 2000 Antwerpen TEL 0032 (0)3 232 93 91 FAX 0032 (0)3 227 16 16 Zie advertentie op pagina 49 www.profacility.be/wilkhahn

ALVERO Brusselstraat 51 B - 2018 Antwerpen TEL 0032 (0)3 244 18 62 FAX 0032 (0)3 227 42 25

BURODEPO Rue de la Papeterie 14 B - 1490 Court Saint Etienne TEL 0032 (0)10 65 65 04 FAX 0032 (0)10 65 90 99 Zie advertentie op pagina 36 www.profacility.be/burodepo OKA Rue de Montigny 145 B - 6000 Charleroi TEL 0032 (0)71 27 02 50 FAX 0032 (0)71 27 02 59

Welziijn op kantoor AMBIUS Ingberthoeveweg 17 B - 2630 Aartselaar TEL 0032 (0)3 450 65 00 FAX 0032 (0)3 450 65 41 EKIVITA Kapellelaan 97 B - 1860 Meise TEL 0032 (0)2 270 99 93 FAX 0032 (0)2 270 99 96 Wellness Design International (WDI) Vliegplein 43 B - 9991 Maldegem TEL 0032 (0)50 40 47 90 FAX 0032 (0)50 39 74 05 Zie advertentie op pagina 51 www.profacility.be/wdi

Kunst & Decoratie in bedrijven BUSINESS ART SERVICE Kapelanielaan 18 /3 B - 9140 Temse TEL 0032 (0)3 771 66 88 FAX 0032 (0)3 771 66 89 LITTLE VAN GOGH Boulevard Lambermont 192 B - 1030 Brussel TEL 0032 (0)2 652 43 43 FAX 0032 (0)2 652 40 62 www.profacility.be/littlevangogh

Audiovisueel installatie bedrijven AVEX Excelsiorlaan 41 B - 1930 Zaventem TEL 0032 (0)2 709 01 50 FAX 0032 (0)2 709 01 55 www.profacility.be/avex BIS Wayenborstraat 1 B - 2800 Mechelen TEL 0032 (0)15 28 74 87 FAX 0032 (0)15 28 74 99

Profacility Guide 2011

920 CAR nl.indd 115

115

26/11/10 15:40

Huisvesting en werkomgeving MEDIATONE Zoning Nord -Avenue Fleming 14 B - 1300 Wavre TEL 0032 (0)10 24 52 22 FAX 0032 (0)10 24 51 78 PLAY Venecoweg 2 B - 9810 Nazareth TEL 0032 (0)9 381 86 40 FAX 0032 (0)9 381 86 49

Scheidingswanden ANBICO Frans Van Dijckstraat 25 B - 2100 Deurne TEL 0032 (0)3 360 52 70 FAX 0032 (0)3 326 20 92 BEDDELEEM Venecoweg 14 A B - 9810 Nazareth TEL 0032 (0)9 221 89 21 FAX 0032 (0)9 220 26 25 CLESTRA HAUSERMAN Boulevard International 55 B - 1070 Brussel TEL 0032 (0)2 559 06 59 FAX 0032 (0)2 559 06 56 LINDNER Avenue Lavoisier 17 B - 1300 Wavre TEL 0032 (0)10 24 11 01 FAX 0032 (0)10 24 11 01 MAARS JANSEN PARTITIONING SYSTEMS Generaal De Wittelaan 17 C boîte 22 B - 2800 Mechelen TEL 0032 (0)15 29 48 30 FAX 0032 (0)15 29 48 39 Zie advertentie op pagina 45 www.profacility.be/maars-jansen PAN-ALL Industriezone Diebeke 13 B - 9500 Geraardsbergen TEL 0032 (0)54 41 24 71 FAX 0032 (0)54 41 85 06 www.profacility.be/panall

TECNIBO Rue de Lusambo 55 B - 1190 Brussel TEL 0032 (0)2 332 20 60 FAX 0032 (0)2 332 22 99

KNAUF AMF PLAFONDS Antwerpsesteenweg 124 B - 2630 Aartselaar TEL 0032 (0)3 887 85 48 FAX 0032 (0)3 887 95 12

EGGER BENELUX Limnanderdreef 44 B- 9870 Zulte TEL 0032 (0)9 388 64 41 FAX 0032 (0)9 338 00 55

TECNOSPACE Kernenergiestraat 65 B - 2610 Wilrijk TEL 0032 (0)3 257 32 34 FAX 0032 (0)3 257 32 35

ROCKWOOL BELGIUM Romboutsstraat 7 B - 1932 Zaventem TEL 0032 (0)2 715 68 05 FAX 0032 (0)2 715 68 70

ENVIRONMENT ACOUSTICS Avenue des Quatre-Vingts Hêtres 1 B - 1083 Brussel TEL 0032 (0)2 247 60 26 FAX 0032 (0)2 426 76.37

Verlichting BIS LIGHTING Chaussée de Jette 409 B - 1090 Brussel TEL 0032 (0)2 421 39 70 FAX 0032 (0)2 425 95 04 DELTA LIGHT Muizelstraat 2 B - 8560 Wevelgem TEL 0032 (0)56 43 57 35 FAX 0032 (0)56 43 57 36 MODULAR LIGHTING Armoedestraat B - 8800 Roeselare TEL 0032 (0)51 26 56 56 FAX 0032 (0)51 22 80 04 ZUMTOBEL LIGHTING Rijksweg 47 B - 2870 Puurs TEL 0032 (0)3 860 93 93 FAX 0032 (0)3 886 25 00

Verlaagde plafonds Hunter Douglas Belgium Architectural Products Dijksdtraat 26 Industriezone E17/1080 B- 9160 Lokeren TEL 0032 (0) 9 3404466 FAX 0032 (0) 9 3404486 INTERALU Fotografielaan 49 B - 2610 Wilrijk TEL 0032 (0)3 830 74 00 FAX 0032 (0)3 827 03 77

Renovatie en binnenafwerking ACVAN Bauduinstraat,85 B - 3300 Tienen TEL 0032 (0)16 82 54 39 FAX 0032 (0)16 82 04 66 BEDDELEEM Venecoweg 14 A B - 9810 Nazareth TEL 0032 (0)9 221 89 21 FAX 0032 (0)9 220 26 25

STO Z.5 Mollem 70 B - 1730 Asse TEL 0032 (0)2 453 01 10 FAX 0032 (0)2 453 03 01 VENAC Rooseveltlaan 126-3 B - 1800 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 428 33 31 FAX 0032 (0)2 425 95 41

Kantoor - en interieur beplanting

JANSEN FINISHINGS Fabriekstraat 2 B - 3670 Meeuwen TEL 0032 (0)11 79 16 67 FAX 0032 (0)11 79 16 68

AMBIUS Ingberthoeveweg 17 B - 2630 Aartselaar TEL 0032 (0)3 450 65 00 FAX 0032 (0)3 450 65 41

MASTER KEY Chaussée de Mons 602 B - 1070 Brussel TEL 0032 (0)2 526 19 17 FAX 0032 (0)2 736 72 32 Zie advertentie op pagina 44 www.profacility.be/masterkey

ANYGREEN Peutiesesteenweg 74 B - 1830 Machelen TEL 0032 (0)2 253 10 69 FAX 0032 (0)2 253 02 76

TECNIBO Rue de Lusambo 55 B - 1190 Brussel TEL 0032 (0)2 332 20 60 FAX 0032 (0)2 332 22 99

Akoestiek DOX ACOUSTICS Ambachtsraat,26 B - 2390 Malle TEL 0032 (0)3 309 14 22 FAX 0032 (0)3 309 14 25

AQUARELLA Haenhoutsraat B - 9070 Destelbergen TEL 0032 (0)9 355 55 55 FAX 0032 (0)9 355 22 91 LEASE PLANT INTERNATIONAL Steenstraat 20 bus 1 B - 1800 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 263 67 51 FAX 0032 (0)2 263 69 39

De newsletter verschijnt elke

2de dinsdag van de maand

Uw maandelijkse afspraak met de actualiteit rond de optimalisering van het beheer van uw uw vastgoed, gebouwen, werkomgevingen, facilitaire diensten, wagenpark en mobiliteit.

116

Om de newsletter gratis te ontvangen via e-mail, schrijf u in op www.profacility.be/newsletter

Profacility Guide 2011

920 CAR nl.indd 116

26/11/10 15:40

Office Management DocumentEN - diensten voor digitalisering & archivering EURO ARCHIVE Slachthuisstraat 25 B - 2300 Turnhout TEL 0032 (0)14 41 27 77 FAX 0032 (0)14 42 59 40 IRIS Rue du Bosquet 10 B - 1348 Louvain-la-Neuve TEL 0032 (0)10 45 13 64 FAX 0032 (0)10 45 34 43 IRON MOUNTAIN Woluwelaan 147 B - 1831 Diegem TEL 0032 (0)2 712 20 20 FAX 0032 (0)2 712 20 39 MERAK Steenhoevestraat 6 B - 2800 Mechelen TEL 0032 (0)15 28 40 60 FAX 0032 (0)15 28 40 61 www.profacility.be/merak

KYOCERA MITA BELGIUM Sint-Martinusweg 199-201 B - 1930 Zaventem TEL 0032 (0)2 720 92 70 FAX 0032 (0)2 720 87 48 OCE BELGIUM Avenue J. Bordet 32 B - 1140 Brussel TEL 0032 (0)2 729 48 11 FAX 0032 (0)2 729 48 76 RICOH BELGIUM Medialaan 28A B - 1800 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 558 22 11 FAX 0032 (0)2 558 27 11 XEROX Wezembeekstraat 5 B - 1930 Zaventem TEL 0032 (0)2 716 60 00 FAX 0032 (0)2 716 65 59

Kantoorbenodigdheden

Nationale koerierdienst ABC EXPEDIE Rue de Liège 48 B - 4800 Verviers TEL 0032 (0)87 44 01 80 FAX 0032 (0)87 22 49 10 CMG EXPRESS Bergensesteenweg 189 B - 1600 Sint-Pieters-Leeuw TEL 0032 (0)70 22 32 24 FAX 0032 (0)70 22 32 25 CORPCO EXPRESS ROAD Chaussée de Haecht 1385 B - 1130 Brussel TEL 0032 (0)2 240 72 00 FAX 0032 (0)2 240 72 19 FACILITY MAIL Chaussée de Vilvoorde 146 B - 1120 Brussel TEL 0032 (0)2 240 00 50 FAX 0032 (0)2 216 82 98

FEDEX EXPRESS Airport Building 119 B - 1820 Melsbroek TEL 0032 (0)2 752 75 75 FAX 0032 (0)2 752 72 63 TAXIPOST Centre Monnaie - 13° étage B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)78 15 33 43 FAX 0032 (0)78 15 33 44 TNT EXPRESS WORLDWIDE Aéroport de Liège B - 4460 Grâce-Hollogne TEL 0032 (0)4 234 85 57 FAX 0032 (0)4 234 85 74 UPS Woluwelaan 156 B - 1831 Diegem TEL 0032 (0)2 713 28 44 FAX 0032 (0)2 713 28 15

Behandeling van de post

ANTALIS Broekooi 290 - Breker 40 B - 1730 Kobbegem TEL 0032 (0)2 451 12 11 FAX 0032 (0)2 451 12 12

G4S COURIER SERVICES Avenue du Port 86/C B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 257 20 63 FAX 0032 (0)2 257 20 99

CERTIPOST Centre Monnaie B – 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 53 60 11 11 FAX 0032 (0)2 53 60 11 01

Klassement & archief – Meubelen

BURO MARKET Schaarbeeklei 555 B - 1800 Vivoorde TEL 0032 (0)2 725 14 14 FAX 0032 (0)2 725 16 16

RECORD Chaussée de Ruisbroek 265 B - 1620 Drogenbos TEL 0032 (0)2 331 05 05 FAX 0032 (0)2 331 33 33

EXBO SERVICES INTERNATIONAL Industrielaan 24 B - 1740 Ternat TEL 0032 (0)2 568 17 60 FAX 0032 (0)2 568 17 99

AXOS Kapelanielaan 2 B - 9140 Temse TEL 0032 (0)3 777 65 29 FAX 0032 (0)3 766 27 69

DURABLE Industriepark -Drongen B - 9031 Drongen TEL 0032 (0)9 281 26 44 FAX 0032 (0)9 281 26 29

TAXIPOST Centre Monnaie B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)78 15 33 45

BRUYNZEEL STORAGE SYSTEMS Bureau & Design Center B 50 Esplanade du Heysel B - 1020 Brussel TEL 0032 (0)2 479 42 42 FAX 0032 (0)2 479 82 82 Zie advertentie op pagina 37 www.profacility.be/bruynzeelstorage

ESSELTE Industriepark-Noord bus 30 B - 9100 Sint-Niklaas TEL 0032 (0)3 760 33 11 FAX 0032 (0)3 766 06 12

PITNEY BOWES MANAGEMENT SERVICES Zandvoortstraat 4 B - 2800 Mechelen TEL 0032 (0)15 29 46 16 FAX 0032 (0)15 29 46 81

JALEMA Joseph Wybranl 45C B - 1070 Brussel TEL 0032 (0)2 520 81 86 FAX 0032 (0)2 520 22 31

Kantoormeubilair (kopieerapparaten, scanners, faxtoestellen, printers, projectors)

BROTHER BELGIUM Industrialaan 32 B - 1702 Groot-Bijgaarden TEL 0032 (0)2 467 42 11 FAX 0032 (0)2 467 44 44 DANKA BELGIUM Belgicastraat 3 B - 1930 Zaventem TEL 0032 (0)2 717 74 00 FAX 0032 (0)2 717 76 00

Internationale koerierdienst

SPEOS BELGIUM Centre Monnaie B – 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 558 02 00 FAX 0032 (0)2 502 70 37

DHL EXPRESS Woluwelaan 151 B - 1831 Diegem TEL 0032 (0)2 715 50 50 FAX 0032 (0)2 721 45 88

LYRECO Rue du Fond des Fourches 20 B - 4041 Herstal TEL 0032 (0)4 361 99 12 FAX 0032 (0)4 365 41 50 OFFICE DEPOT INTERNATIONAL Schomansveld 28 B - 2870 Puurs TEL 0032 (0)3 860 50 60 FAX 0032 (0)3 860 50 70 OVERTOOM Industrielaan 30 B - 1740 Ternat TEL 0032 (0)2 583 01 01 FAX 0032 (0)2 582 63 00 STAPLES Boulevard de la Woluwe,58 B – 1200 Brussel TEL 0032 (0)70 23 38 91 FAX 0032 (0)70 23 38 92

www.profacility.be/guide de volledige adressenlijst van 750 leveranciers; profielen van tal van bedrijven; EASYQUESTdienst voor informatie- en offerte-aanvragen. Profacility Guide 2011

920 CAR nl.indd 117

117

26/11/10 15:40

Gebouwen en Technieken Multitechnisch beheer (Maincontracting) CEGELEC Boulevard de la Woluwe 60 B - 1200 Brussel TEL 0032 (0)2 775 90 20 FAX 0032 (0)2 772 25 96 COFELY Boulevard du Roi Albert II 30-28 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 206 02 11 FAX 0032 (0)2 206 03 20 FABRICOM Rue Gatti de Gamond 254 B - 1180 Brussel TEL 0032 (0)2 370 31 11 FAX 0032 (0)2 332 24 55 IMTECH MAINTENANCE Boulevard Industriel 26 B - 1070 Brussel TEL 0032 (0)2 558 59 00 FAX 0032 (0)2 521 05 81 SODEXO Rue Charles Lemaire 1 B - 1160 Brussel TEL 0032 (0)2 679 12 11 FAX 0032 (0)2 679 14 54 Zie advertentie op pagina 65 www.profacility.be/sodexo SOPHIA GROUP Avenue Winston Churchill 98 B - 1180 Brussel TEL 0032 (0)2 346 79 60 FAX 0032 (0)2 344 75 28 Zie advertentie op pagina 64 www.profacility.be/sophia-group SPIE BELGIUM Digue du Canal 112 B - 1070 Brussel TEL 0032 (0)2 729 61 11 FAX 0032 (0)2 729 61 61 T.E.M Rue de Fierlant 112 B - 1190 Brussel TEL 0032 (0)2 542 02 80 FAX 0032 (0)2 542 02 89

HVAC (Heating, Ventilation, Air Conditioning) ABN KLIMATISATIE Caetsbeekstraat 11 B - 3740 Munsterbilzen TEL 0032 (0)89 32 10 80 FAX 0032 (8)9 62 18 75 ATLAS COPCO BELGIUM Brusselsesteenweg, 346 B - 3090 Overijse TEL 0032 (0)2 689 05 11 FAX 0032 (0)2 689 05 14 AXIMA CONTRACTING Rue du Monténégro 138 B - 1190 Brussel TEL 0032 (0)2 533 23 11 FAX 0032 (0)2 538 86 85

118

BELAIRCO / SAMSUNG AIRCONDITIONNING Frans van Heymbeecklaan 6 B - 2100 Deurne TEL 0032 (0)3 324 38 88 FAX 0032 (0)3 326 36 97

3M BELGIUM Hermeslaan 7 B - 1831 Diegem TEL 0032 (0)2 722 51 11 FAX 0032 (0)2 720 02 25

DAIKIN BELGIUM Avenue Franklin 1B B - 1300 Wavre TEL 0032 (0)10 23 72 23 FAX 0032 (0)10 24 49 10

HUNTER DOUGLAS BELGIUM Helioscreen Dijkstraat 26 Industriezone E17/1080 B - 9160 Lokeren TEL 0032 (0)9 348 90 00 FAX 0032 (0)9 348 06 69 Zie advertentie op pagina 63 www.profacility.be/hunterdouglas

DALKIA Quai Fernand Demets 52 B - 1070 Brussel TEL 0032 (0)2 525 10 11 FAX 0032 (0)2 520 30 56 IMTECH PROJECTS Boulevard Industriel 26 B - 1070 Brussel TEL 0032 (0)2 558 59 11 FAX 0032 (0)2 520 93 03 LIMPENS Rue Bara 71 B - 1070 Brussel TEL 0032 (0)2 523 81 96 FAX 0032 (0)2 520 16 75 TYCO THERMAL CONTROLS Romeinsest strat 14 B - 3001 Heverlee TEL 0032 (0)16 21 35 11 FAX 0032 (0)16 21 36 00

Immotica – Building automation BECKHOFF AUTOMATION Kempische Steenweg 305 bte 202 B - 3500 Hasselt TEL 0032 (0)11 24 08 00 FAX 0032 (0)11 24 08 01 PRIVA BUILDING INTELLIGENCE Rijnkaai 37 B - 2000 Antwerpen TEL 0032 (0)3 460 37 70 FAX 0032 (0)3 460 37 71 RISCO GROUP BENELUX Boulevarde de l’humanité 233 B - 1620 Drogenbos TEL 0032 (0)2 522 76 22 FAX 0032 (0)2 524 49 29 SCHNEIDER ELECTRIC Dieweg 3 B - 1180 Brussel TEL 0032 (0)2 373 77 11 FAX 0032 (0)2 373 40 02

Signalisatie gebouwen APL Rue de la Vignette 37 B - 1160 Brussel TEL 0032 (0)2 762 16 71 FAX 0032 (0)2 762 02 71 PUBLI-COEN SAFETY & SIGN Mechelsesteenweg 450 B - 1930 Zaventem TEL 0032 (0)2 759 81 15 FAX 0032 (0)2 759 60 36

Binnenzonweringen

LUXAFOIL Oostjachtpark 11 bte a B - 9100 Sint-Niklaas TEL 0032 (0)3 766 18 40 FAX 0032 (0)3 765 95 55 REPROSOL Ganzeplas 83 B - 9880 Aalter TEL 0032 (0)9 325 00 69 FAX 0032 (0)9 325 00 71

Buitenzonweringen DUCO Handelsstraat 19 B - 8630 Veurne TEL 0032 (0)58 33 00 33 FAX 0032 (0)58 33 00 44 HUNTER DOUGLAS BELGIUM Helioscreen Dijkstraat 26 Industriezone E17/1080 B - 9160 Lokeren TEL 0032 (0)9 348 90 00 FAX 0032 (0)9 348 06 69 Zie advertentie op pagina 63 www.profacility.be/hunterdouglas RENSON VENTILATION Maalbeekstraat 10 B - 8790 Waregem TEL 0032 (0)56 62 71 11 FAX 0032 (0)56 60 28 51

Liften & roltrappen AXESS LIFTEN BELGIUM Straatsburgdok Noordkaai 21 bus 14 B - 2030 Antwerpen TEL 0032 (0)3 233 00 01 FAX 0032 (0)3 233 00 11 COOPMAN LIFTEN Heirweg 123 B - 8520 Kuurne TEL 0032 (0)56 35 85 80 FAX 0032 (0)56 35 58 65 COSMOLIFT Maaltemeers 5 B - 9052 Gent TEL 0032 (0)9 243 85 85 FAX 0032 (0)9 243 85 86 KONE BELGIUM Chaussée de Leuven 1048 B - 1140 Brussel TEL 0032 (0)2 730 92 11 FAX 0032 (0)2 730 92 25

OTIS Avenue Alfons Gosset 17 B - 1702 Groot-Bijgaarden TEL 0032 (0)2 481 34 11 FAX 0032 (0)2 481 35 40 SCHINDLER Rue de la Source 15 B - 1060 Brussel TEL 0032 (0)2 535 82 11 FAX 0032 (0)2 535 82 82 THYSSEN KRUPP Avenue de la Métrologie 10 B - 1130 Brussel TEL 0032 (0)2 247 36 31 FAX 0032 (0)2 247 35 00 FAX 0032 (0)3 545 44 99

Vochtwering daken plaatsing en onderhoud ATAB d’Herbouvillekaai 80 B - 2020 Antwerpen TEL 0032 (0)3 248 30 00 FAX 0032 (0)3 248 37 77 DE BOER WATERPROOFING SOLUTIONS Metropoolstraat 33 B - 2900 Schoten TEL 0032 (0)3 3 641 08 10 FAX 0032 (0)3 644 20 15 www.profacility.be/deboer DERBIGUM (IMPERBEL) Bergensesteenweg 32 B - 1651 Lot TEL 0032 (0)2 334 87 00 FAX 0032 (0)2 378 14 69 RECTICEL INSULATION Tramstraat 6 B - 8560 Wevelgem TEL 0032 (0)56 43 89 43 FAX 0032 (0)56 43 89 49

Wanden - en vloerenbedekkingen AKZO NOBEL PAINTS BELGIUM Gustave Levisstraat 2 B - 1800 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 254.22.11 FAX 0032 (0)2 252.18.46 COMPOSIL EUROPE Avenue Fleming 10 B - 1300 Wavre TEL 0032 (0)10 23 39 20 FAX 0032 (0)10 23 39 29 DESSO Robert Ramlotsraat 89 B - 9200 Dendermonde TEL 0032 (0)52 26 24 11 FAX 0032 (0)52 22 17 67 FORBO Noordkustlaan 18 B - 1702 Groot-Bijgaarden TEL 0032 (0)2 467 06 60 FAX 0032 (0)2 467 07 64 IDEAL FLOORCOVERINGS Boffonstraat 3 B - 8710 Wielsbeke TEL 0032 (0)56 67 42 11 FAX 0032 (0)56 66 55 34

Profacility Guide 2011

920 CAR nl.indd 118

26/11/10 15:40

Gebouwen en Technieken IDEAL FLOORCOVERINGS Boffonstraat 3 B - 8710 Wielsbeke TEL 0032 (0)56 67 42 11 FAX 0032 (0)56 66 55 34

Aanleg & Onderhoud tuinen en groene ruimten

Graffiti - VERWIJDERINGS- EN BEHANDELINGSDIENSTEN

AVANTGARDEN Wijnegmhof 1, B - 2110 Wijnegem TEL 0032 (0)3 353 68 64 FAX 0032 (0)3 353 07 50

APP ALL REMOVE Wijtschotbaan 3 – unit 10 B – 2900 Schoten TEL 0032 (0)3 865 75 05 FAX 0032 (0)3 271 18 46

IRIS GREENCARE Avenue Fleming, 8 B - 1300 Wavre TEL 0032 (0)10 24 61 77 FAX 0032 (0)10 24 61 79

Veiligheid en Beveiliging AUTOMATIC SYSTEMS Toezicht en bewaking diensten COBELGUARD Avenue du Panthéon,47 B - 1081 Brussel TEL 0032 (0)2 479 03 03 FAX 0032 (0)51 63 59 29 G4S SECURITY SERVICES Koning Boudewijnlaan 30 B - 1800 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 712 59 11 FAX 0032 (0)2 720 99 96 Zie advertentie op pagina 62 www.profacility.be/g4s

Avenue Mercator 5 B - 1300 Wavre TEL 0032 (0)10 23 02 11 FAX 0032 (0)10 23 02 02 CHUBB SECURITY SYSTEMS Leuvensesteenweg 555 / 4 B - 1930 Zaventem TEL 0032 (0)2 717 01 23 FAX 0032 (0)2 717 01 24

GET Antwerpsesteenweg 107 B - 2390 Malle TEL 0032 (0)3 312 92 30 FAX 0032 (0)3 03 311 72 90

Algemeen renovatiebedrijf Strip-it Griffinstraat 9 B - 2170 Merksem TEL 0032 (0)3 238 81 46 FAX 0032 (0)3 238 82 49 www.profacility.be/stripit Zie advertentie op pagina 66

Beroepsfederaties BEMAS (BELGIAN MAINTENANCE ASSOCATION) Diamant Building-Boulevard Reyers 80 B - 1030 Brussel TEL 0032 (0)2 706 85 41 FAX 0032 (0)2 706 85 42

Event Security COBELGUARD Avenue du Panthéon,47 B - 1081 Brussel TEL 0032 (0)2 479 03 03 FAX 0032 (0)51 63 59 29 G4S EVENT SECURITY (FLANDERS & BRUSSEL) Tour & Taxis- Avenue du Port 86 C Entrepôt Royal B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 712 59 11 FAX 0032 (0)2 720 99 96 G4S EVENT SECURITY (WALL & Bxl) Rue Rolée, 22 B - 4550 Nadrin TEL 0032 (0)85 51 10 34 FAX 0032 (0)85 51 41 43

LANCELOT PROTECTION IMMOBILIERE Avenue Louise,437 bte 3 B - 1050 Brussel TEL 0032 (0)2 646 44 22 FAX 0032 (0)2 646 48 48

PROTIME Kontichsesteenweg 54 B - 2630 Aartselaar TEL 0032 (0)3 870 60 30 FAX 0032 (0)3 870 60 31

Brandveiliging Uitrusting

S.G.I SECURITY Rue du manège 18 bte 2 B - 1301 Bierges TEL 0032 (0)10 45 51 51 FAX 0032 (0)10 45 46 46

RISCO GROUP BENELUX Boulevarde de l’humanité 233 B - 1620 Drogenbos TEL 0032 (0)2 522 76 22 FAX 0032 (0)2 524 49 29

ACSES Jan Samijnstraat 31 B - 9050 Gentbrugge TEL 0032 (0)9 243 80 55 FAX 0032 (0)9 243 80 59

SECURITAS Font Saint Landry 3 B - 1120 Brussel TEL 0032 (0)2 263 55 55 FAX 0032 (0)2 263 55 50 Zie advertentie op pagina 67 www.profacility.be/securitas

Bewakingssystemen installatiebedrijven A&E SECURITY Dirk Martensstraat 10A B - 8200 Brugge TEL 0032 (0)50 45 40 10 FAX 0032 (0)50 45 40 29

SERIS SECURITY Nieuwbrugstraat 85 B - 1830 Machelen TEL 0032 (0)2 745 37 11 FAX 0032 (0)2 705 62 65 www.profacility.be/seris

SECURITY MONITORING CTRE Leuvensesteenweg B - 1930 Zaventem TEL 0032 (0)2 646 08 42 FAX 0032 (0)2 646 28 13

TRIGION SECURITY Ijzerlaan 11 B - 2060 Antwerpen TEL 0032 (0)16 56 29 72 FAX 0032 (0)16 57 18 69 Zie advertentie op pagina 16

VAG SECURITY SYSTEMS Boulevard International 9 B - 1070 Brussel TEL 0032 (0)2 733 11 44 FAX 0032 (0)2 733 63 69

Toegangscontrole Installatiebedrijven AMANO ELECTRONICS EUROPE Westerring 2 B - 3600 Genk TEL 0032 (0)89 32 39 20 FAX 0032 (0)89 30 67 49

Bewaking – Lokalisering voertuigen OKTOPUS Avenue Louise 331 B - 1050 Brussel TEL 0032 (0)2 542. 05 42 FAX 0032 (0)2 542 05 43

CONFEDERATION DE LA CONSTRUCTION Rue du lombard 34-42 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 545 56 00 FAX 0032 (0)2 545 59 00

ADT FIRE & SECURITY Bouldevard de l’humanité 241 A B - 1620 Drogenbos TEL 0032 (0)2 467 78 11 FAX 0032 (0)2 466 05 34 AJAX FIRE PROTECTION Ingberthoeveweg 17 B – 2630 Aartselaar TEL 0032 (0)3 829.00.99 FAX 0032 (0)3 829.13.69 ANSUL Avenue Louise 65 -11 B - 1050 Brussel TEL 0032 (0)2 467 72 11 FAX 0032 (0)2 466 44 56 BRAKEL AERO Schoolstraat 22 B - 9420 Erpe-Mere TEL 0032 (0)53 83 35 06 FAX 0032 (0)53 83 01 06 KBS-SYSTEMS Neerlandweg 26 B - 2610 Wilrijk TEL 0032 (0)3 820 60 44 FAX 0032 (0)3 930 20 59

MEYVAERT Dok Noord 3 B - 9000 Gent TEL 0032 (0)9 225 54 27 FAX 0032 (0)9 224 36 11 NISCAYAH Font Saint-Landry 3 B - 1120 Brussel TEL 0032 (0)2 759 85 94 FAX 0032 (0)2 756 57 97 SICLI Rue du Merlo 1 B - 1180 Brussel TEL 0032 (0)2 370 24 11 FAX 0032 (0)2 370 24 24 SOMATI Industrielaan 19A B - 9320 Erembodegem TEL 0032 (0)53 85 22 22 FAX 0032 (0)53 85 22 21

Werkkledingen MEWA SERVICE Avenue Leopold III 33 B - 7134 Peronnes-Binche TEL 0032 (0)15 45 15 80 FAX 0032 (0)15 45 15 90 UNICORN IMPORTS Kalkenstraat 19 B - 9255 Buggenhout TEL 0032 (0)52 37 37 86 FAX 0032 (0)52 37 56 86 VAN MOER Industriepark 16 2235 Hulshout TEL 0032 (0)15 22 20 41 FAX 0032 (0)15 22 49 64

Beroepsfederaties ANPI Parc Scientifique Fleming, rue Granbonpré 1 B - 1348 Louvain-la-Neuve TEL 0032 (0)10 47 52 11 FAX 0032 (0)10 47 52 70 PREVENT rue Gachard 88 bte 4 B - 1050 Brussel TEL 0032 (0)2 643 44 44 FAX 0032 (0)2 643 44 40

Profacility Guide 2011

920 CAR nl.indd 119

119

26/11/10 15:40

Schoonmaak en Hygiëne Schoonmaak - Dienstverleners ACTIVA Rue du Tilleul 323 B - 1140 Brussel TEL 0032 (0)2 215 72 39 FAX 0032 (0)2 215 72 86 ARIEL FACILITAIRE DIENSTEN Hemeldonk 5 B – 2200 Herentals TEL 0032 (0)14 22 05 62 FAX 0032 (0)14 21 01 25 CARE Luchthavenlei 7B B - 2100 Deurne TEL 0032 (0)70 23 31 87 FAX 0032 (0)70 23 31 89 Zie advertentie op pagina 85 www.profacility.be/care CLEANING MASTERS Westkaai 11 B - 2170 Merksem TEL 0032 (0)3 645 01 02 FAX 0032 (0)3 645 99 99 EUREST SERVICES Chaussée de Haecht 1179 B - 1130 Brussel TEL 0032 (0)2 243 22 11 FAX 0032 (0)2 243 22 00 Zie advertentie op pagina 15 www.profacility.be/eurest EUROCLEAN Boulevard International 55 B - 1070 Brussel TEL 0032 (0)2 528 57 71 FAX 0032 (0)2 528 57 70 GOM Ijzerlaan 11 B - 2060 Antwerpen TEL 0032 (0)3 224 38 00 FAX 0032 (0)3 226 56 34 Zie advertentie op pagina 17

JETTE CLEAN Rue Léon Théodor, 155 B - 1090 Brussel TEL 0032 (0)2 426 03 08 FAX 0032 (0)2 420 55 95 LAURENTY Mont Saint Martin 73 B - 4000 Liège TEL 0032 (0)4 220 02 20 FAX 0032 (0)4 220 02 39 ONET BELGIUM Avenue des Arts 8 B - 1210 Brussel TEL 0032 (0)2 423 04 50 FAX 0032 (0)2 423 04 60 SMET JET Nijverheidsstraat 3 B - 2260 Oevel TEL 0032 (0)14 58 75 71 FAX 0032 (0)14 58 14 22 STERIMA Zonnebekestraat 13 B - 8501 Bissegem TEL 0032 (0)56 36 13 11 FAX 0032 (0)56 35 74 67 VANDEZANDE Onze-Lieve-Vrouwstraat 18 B - 3054 Vaalbeek TEL 0032 (0)16 40 20 40 FAX 0032 (0)16 40 06 89

Schoonmaak - Uitrusting & matériaal ALPHEIOS Gaston Fabrélaan 50 B - 2610 Wilrijk TEL 0032 (0)3 828 48 48 FAX 0032 (0)3 828 42 80 DIVERSEY BELGIUM Haachtsesteenweg 672 B - 1910 Kampenhout TEL 0032 (0)16 61 77 77 FAX 0032 (0)16 60 53 95

HECTAS SCHOONHOUDEN Kernergiestraat, 75 B - 2610 Wilrijk TEL 0032 (0)3 457 88 82 FAX 0032 (0)3 457 60 99

HAKO BELGIUM Industrieweg 27 B - 9420 Erpe-Mere TEL 0032 (0)53 80 20 40 FAX 0032 (0)53 80 62 43

INITIAL TEXTILES Eikenlei 181 B - 2960 Brecht TEL 0032 (0)3 217 11 00 FAX 0032 (0)3 314 22 19 www.profacility.be/initial

KÄRCHER Industrieweg 12 B - 2320 Hoogstraten TEL 0032 (0)3 340 07 11 FAX 0032 (0)3 314 64 43

IRIS CLEANING SERVICES Avenue de Bâle 5 B - 1140 Brussel TEL 0032 (0)2 204 03 00 FAX 0032 (0)2 201 11 66

MOTRAC HANDLING & CLEANING Haven 380 - Noorderlaan 612 B - 2030 Antwerpen TEL 0032 (0)3 360 11 11 FAX 0032 (0)3 360 11 10

ISS Athena Business Center Steenstraat 20-1 B - 1800 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 263 66 11 FAX 0032 (0)2 263 66 12 Zie advertentie op pagina 18 www.profacility.be/iss

NILFISK-ADVANCE Riverside Business Park Bd International 55 Bâtiment C3/C4 B - 1070 Brussel TEL 0032 (0)2 467 60 50 FAX 0032 (0)2 463 44 16

120

TENNANT EUROPE Plantin en Moretuslei 220 B - 2018 Antwerpen TEL 0032 (0)3 217 94 11 FAX 0032 (0)3 217 94 29

Schoonmaak Benodigdheden ANECA HYGIENE Lieven Bauwensstraat 27 B - 8200 Sint Andries TEL 0032 (0)50 38 97 77 FAX 0032 (0)50 38 60 43 BOMA Noorderlaan 131 B - 2030 Antwerpen TEL 0032 (0)3 231 33 89 FAX 0032 (0)3 231 21 59 CWS / BOCO Berchemstadionstraat 78 B - 2600 Berchem TEL 0032 (0)3 326 20 32 FAX 0032 (0)3 326 37 28 Zie advertentie op pagina 2 FHP VILEDA PROFESSIONAL Avenue André Ernst 3B B - 4800 Verviers TEL 0032 (0)87 32 21 52 FAX 0032 (0)87 32 21 58

MIREILLE Pastoor Paqaylaan 186 3550 Heusden-Zolder TEL 0032 (0)11 57 11 22 FAX 0032 (0)11 57 11 39 STERIMA -VANGUARD TEXTILE Bissegemstraat 74 B - 8501 Heule TEL 0032 (0)56 36 11 11 FAX 0032 (0)56 35 89 32

Pest Control CURATEC Rue de la chapelle, 29 B - 4340 Villers-l’Evêque TEL 0032 (0)4 257 64 48 FAX 0032 (0)4 257 68 50 DESINFECTA CROES Edward Pecherstraat 17 B - 2000 Antwerpen TEL 0032 (0)3 237 27 12 FAX 0032 (0)3 216 97 69 ECOSERV Kerkhofstraat 6 -11 B - 1800 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 254 17 70 FAX 0032 (0)2 254 17 79

TORK > SCA HYGIENE PRODUCT Rue de la Papeterie,2 B - 4801 Stembert TEL 0032 (0)87 30 66 11 FAX 0032 (0)87 30 94 24

ISS HYGIENE SERVICES Allée de la Recherche 10 B - 1070 Brussel TEL 0032 (0)2 736 89 76 FAX 0032 (0)2 733 41 93 Zie advertentie op pagina 18

WERNER & MERTZ BENELUX Drève Richelle 161K B - 1410 Waterloo TEL 0032 (0)2 352 04 00 FAX 0032 (0)2 351 08 60

RENTOKIL PEST CONTROL Quai de l’industrie 222 B - 1070 Brussel TEL 0032 (0)2 521 91 00 FAX 0032 (0)2 521 97 79

Schoonmaak Consultancy, kwaliteitscontroles ATIR BELGIE Waterschransweg 14 B - 2500 Lier TEL 0032 (0)478 761 792 IPSO Rue Longue 314 B - 1420 Braine -L’Alleud TEL 0032 (0)2 351 44 92 FAX 0032 (0)2 385 36 79 www.profacility.be/ipso

Wasserijen - industrieel HADES-ELIS Boulevards Industriel 145 B - 1070 Brussel TEL 0032 (0)2 555 08 50 FAX 0032 (0)2 520 19 21

SANITEC c/o SGS BELGIUM Keetberglaan 4 B - 9120 Melsele TEL 0032 (0)3 570 97 65 FAX 0032 (0)3 575 08 89

Beroepsfederaties DETIC ASBL, FEBELCLEAN COMMISSIE Boulevard Reyers 80 B - 1030 Brussel TEL 0032 (0)2 238 98 66 FAX 0032 (0)2 230 82 88 UGBN (UNION GENERALE DES ENTREPRISES BELGES DE NETTOYAGE ) Avenue des Nerviers 117 B - 1040 Brussel TEL 0032 (0)2 732 13 42 FAX 0032 (0)2 735 07 87

www.profacility.be/guide de volledige adressenlijst van 750 leveranciers; profielen van tal van bedrijven; EASYQUESTdienst voor informatie- en offerte-aanvragen.

Profacility Guide 2011

920 CAR nl.indd 120

26/11/10 15:40

Catering Catering ARAMARK Rue Maurice Charlent 53 B - 1160 Brussel TEL 0032 (0)2 663 49 40 FAX 0032 (0)2 663 49 60 BELGOCATERING Wijngaardveld 16 B - 9300 Aalst TEL 0032 (0)53 60 66 60 FAX 0032 (0)53 60 86 58 EUREST SERVICES chaussée de Haecht 1179 B - 1130 Brussel TEL 0032 (0)2 243 22 11 FAX 0032 (0)2 243 22 00 Zie advertentie op pagina 15 www.profacility.be/eurest ISS CATERING Steenstraat 20 bus 1 B - 1800 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 263 68 73 FAX 0032 (0)2 263 68 79 Zie advertentie op pagina 18 PROREST Yzerlaan 11 B - 2060 Antwerpen TEL 0032 (0)3 224 38 13 FAX 0032 (0)3 226 56 34 Zie advertentie op pagina 17 SODEXO Rue Charles Lemaire 1 B - 1160 Brussel TEL 0032 (0)2 679 12 11 FAX 0032 (0)2 679 14 54 Zie advertentie op pagina 23 www.profacility.be/sodexoifm

Vendingautomaten verdelers

AUTOBAR BELGIUM Boomsesteenweg 73 B - 2630 Aartselaar TEL 0032 (0)3 870 82 00 FAX 0032 (0)3 877 01 59

C.D.S. AUTOMATEN Sint Anna 33 B - 8500 Kortrijk TEL 0032 (0)56 25 76 65 FAX 0032 (0)56 44 31 10

SIP WELL Technologielaan 3 B - 1840 Londerzeel TEL 0032 (0)78 05 20 53 FAX 0032 (0)52 89 08 98

TOP COFFEE SERVICES Rue de Waremme 119 B - 4530 Villers-Le Bouillet TEL 0032 (0)85 21 31 31 FAX 0032 (0)85 82 78 51

SELECTA Industriepark 3 B - 9031 Drongen TEL 0032 (0)9 257 00 00 FAX 0032 (0)9 253 79 00

Koffiemachines

Event catering

Vendingautomaten opvulling

DOUWE EGBERTS COFFEE SYSTEMS Potaarde B - 1850 Grimbergen TEL 0032 (0)2 260 06 11 FAX 0032 (0)2 260 08 08

COCA-COLA ENTERPRISES BELGIUM Bergensesteenweg 1424 B - 1070 Brussel TEL 0032 (0)2 529 15 00 FAX 0032 (0)2 520 15 45

KOFFIE ROMBOUTS Antwerpsesteenweg 136 B - 2630 Aartselaar TEL 0032 (0)3 870 45 45 FAX 0032 (0)3 870 45 67

CONWAY VENDING SERVICES Duffelsesteenweg 164A B - 2550 Kontich TEL 0032 (0)3 451 29 29 FAX 0032 (0)3 451 29 20

MAAS INTERNATIONAL Koning Leopoldlaan 9 B - 2870 Puurs TEL 0032 (0)3 860 75 75 FAX 0032 (0)3 860 75 79

MIKO COFFEE SERVICE Wayenborgstraat 14 B - 2800 Mechelen TEL 0032 (0)800 44 0 88 FAX 0032 (0)15 28 78 10 Zie advertentie op pagina 84 www.profacility.be/miko

UNILEVER BELGIUM Boulevard de l’Humanité 292 B - 1190 Brussel TEL 0032 (0)2 333 66 66 FAX 0032 (0)2 333 63 33

NESCAFÉ at work Nestlé Professional Rue de Birmingham 221 B - 1070 Brussel TEL 0032 (0)2 529 54 77 FAX 0032 (0)2 529 56 20 www.profacility.be/nescafe

Vending waterfonteinen CULLIGAN Paul Gilsonlaan 45 B - 1601 Ruisbroek TEL 0032 (0)2 331 27 62 FAX 0032 (0)2 331 27 64 KÄRCHER Industrieweg 12 B - 2320 Hoogstraten TEL 0032 (0)3 340 07 11 FAX 0032 (0)3 314 64 43

NESPRESSO BELGILUX Avenue Louise 140 B - 1050 Brussel TEL 0032 (0)2 649 70 09 FAX 0032 (0)2 649 17 70 SAECO BENELUX Parc Industriel - Rue al’Trappe 114 B - 4432 Alleur TEL 0032 (0)4 247 79 79 FAX 0032 (0)4 247 33 40

BELGOCATERING Wijngaardveld 16 B - 9300 Aalst TEL 0032 (0)53 60 66 60 FAX 0032 (0)53 60 86 58 DEBEKKER FRERES TRAITEUR Rue Charles Degroux 95 B - 1040 Brussel TEL 0032 (0)2 736 00 40 FAX 0032 (0)2 736 67 00 EUREST SERVICES Chaussée de Haecht 1179 B - 1130 Brussel TEL 0032 (0)2 243 22 11 FAX 0032 (0)2 243 22 00 Zie advertentie op pagina 15 www.profacility.be/eurest GOURMET INVENT Vinkenlaan 23 B - 9820 Merelbeke TEL 0032 (0)9 280 84 10 FAX 0032 (0)9 280 84 19 LORIERS TRAITEUR Avenue du Four à Briques 6 B - 1140 Brussel TEL 0032 (0)2 743 25 10 FAX 0032 (0)2 743 25 19 NOUVELLE RESTAURATION Pastoor Bolsstraat 5 B - 1652 Alsemberg TEL 0032 (0)2 381 03 22 FAX 0032 (0)2 381 03 34 PAULUS PIERRE TRAITEUR Allée des Artisans 29 B - 5590 Ciney TEL 0032 (0)83 23 40 00 FAX 0032 (0)83 23 40 09

Meer dan 750 leveranciers per activiteitensector. Zij bieden u hun knowhow om het beheer van uw vastgoed, gebouwen, werkomgevingen, facilitaire diensten, wagenpark en mobiliteit te optimaliseren. Nieuw! m.profacility.be Zoek een leveranciervia uw iPhone of andere smartphones

Profacility Guide 2011

920 CAR nl.indd 121

121

26/11/10 15:40

Vastgoed Consultancy & vastgoeddiensten ANIXTON Leuvensesteenweg, 369 B - 1932 Zaventem TEL 0032 (0)2 721 99 19 FAX 0032 (0)2 721 99 20 Zie advertentie op pagina 103 &132 www.profacility.be/anixton BNP PARIBAS REAL ESTATE Avenue Louise 326 B - 1050 Brussel TEL 0032 (0)2 775 68 91 FAX 0032 (0)2 237 99 88 CBRE Avenue Lloyd George 7 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 643 33 33 FAX 0032 (0)2 643 33 44 CUSHMAN & WAKEFIELD Avenue des Arts 58-7 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 514 40 00 FAX 0032 (0)2 512 04 42 DE CROMBRUGGHE AND PARTNERS Avenue Herrmann-Debroux 54 B - 1160 Auderghem TEL 0032 (0)2 663 43 83 FAX 0032 (0)2 663 43 84 www.decrombrugghe-partners.be DEVIMO CONSULT Avenue Jules Bordet 142 B - 1140 Brussel TEL 0032 (0)2 735 81 90 FAX 0032 (0)2 736 63 03 DTZ Chaussée de la Hulpe 166 B - 1179 Brussel TEL 0032 (0)2 629 02 00 FAX 0032 (0)2 649 19 78 FREESTONE De Hene 10 B - 1780 Wemmel TEL 0032 (0)2 453 95 50 FAX 0032 (0)2 453 15 12 Zie advertentie op pagina 102 www.profacility.be/freestone GVA GRIMLEY BRUSSELS Chaussée de la Hulpe 130-8 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 737 70 70 FAX 0032 (0)2 737 70 71 IMMOBILIEN HUGO CEUSTERS Uitbreidingstraat 18 B - 2600 Berchem TEL 0032 (0)3 231 88 76 FAX 0032 (0)3 234 32 71 IMMOQUEST Centre d’Affaires du Moulin Rue Louis Maréchal 101b B - 4360 Bergilers TEL 0032 (0)4 265 45 06 FAX 0032 (0)4 224 25 06 JONES LANG LASALLE Rue Montoyer 10 B 1 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 550 25 25 FAX 0032 (0)2 550 26 26

122

KEY ESTATE Roekhout 19 B - 1702 Dilbeek TEL 0032 (0)3 420 03 03 FAX 0032 (0)3 466 03 80

NOVA RELOCATION Bosdellestraat 120-1 B - 1933 Sterrebeek TEL 0032 (0)2 785 09 85 FAX 0032 (0)2 785 09 99

KING BELGIUM rue du Cerf 190 B - 1332 Genval TEL 0032 (0)2 655 03 33 FAX 0032 (0)2 654 15 93

TRAJECT Maria Hendrikaplein 65C B - 9000 Gent TEL 0032 (0)9 242 32 80 FAX 0032 (0)9 242 32 29 Zie advertentie op pagina 111 www.profacility.be/traject

KING STURGE Tour Bastion Place du Champ de Mars 5-15 B - 1050 Brussel TEL 0032 (0)2 230 79 00 FAX 0032 (0)2 230 36 80 KNIGHT FRANK Avenue Louise 125 B - 1050 Brussel TEL 0032 (0)2 548 05 48 FAX 0032 (0)2 502 71 91

Asset & Property management

ZIEGLER RELOCATION Rue Dieudonné Lefèvre 160 B - 1020 Brussel TEL 0032 (0)2 422 21 10 FAX 0032 (0)2 422 21 51

Business Center ALTERNATIVE BUSINESS CENTER Place de l’Université 16 B - 1348 Louvain-la-Neuve TEL 0032 (0)10 48 35 35 FAX 0032 (0)10 48 35 36

COFINIMMO Boulevard de la Woluwe 58 B - 1200 Brussel TEL 0032 (0)2 373 00 00 FAX 0032 (0)2 373 00 10

ANTWERP BUSINESS CENTER De Keyserlei 5 Bus 58 B - 2018 Antwerpen TEL 0032 (0)3 202 46 70 FAX 0032 (0)3 226 44 82

COLLIERS-EPMC De Keyserlei 5-8 B - 2018 Antwerpen TEL 0032 (0)3 224 89 89 FAX 0032 (0)3 233 43 63

AXISPARC BUSINESS CENTER Rue Edouard Belin 1 B - 1435 Mont-Saint-Guibert TEL 0032 (0)10 23 10 80 FAX 0032 (0)10 24 89 50

CONNECTIMMO Bouldevard du Roi Albert II 27 B - 1030 Brussel TEL 0032 (0)2 204 08 56 FAX 0032 (0)2 203 27 76

BURO & DESIGN CENTER Esplanade Heysel 1 B - 1020 Brussel TEL 0032 (0)2 400 74 44 FAX 0032 (0)2 478 79 21

GOODMAN MANAGEMENT SERVICES Boechoutlaan 221 B - 1853 Strombeek-Bever TEL 0032 (0)2 263 40 00 FAX 0032 (0)2 263 40 40 SOGESMAINT Boulevard Louis Schmidt 29 B - 1040 Brussel TEL 0032 (0)2 673 99 93 FAX 0032 (0)2 661 18 73

Huisvesting - Consulting, project beheer ANIXTON Leuvensesteenweg, 369 B - 1932 Zaventem TEL 0032 (0)2 721 99 19 FAX 0032 (0)2 721 99 20 Zie advertentie op pagina 103 &132 www.profacility.be/anixton

REGUS - STEPHANIE SQUARE Avenue Louise 65 - 11 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 535 77 11 FAX 0032 (0)2 535 77 00 SILVERSQUARE - ANTWERP Uitbreidingstraat 80 B - 2600 Berchem TEL 0032 (0)3 369 11 00 FAX 0032 (0)3 205 74 30 www.silversquare.eu SILVERSQUARE - BRUSSELS Avenue Louise 475 B - 1150 Brussel TEL 0032 (0)2 649 02 93 FAX 0032 (0)2 403 08 22 www.silversquare.eu

Architecten A2RC ARCHITECTS Rue Saint Llaurent, 16 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 511 47 09 FAX 0032 (0)2 511 23 36 ALTIPLAN° ARCHITECTS Chaussée de la Hulpe 177 / 1 B - 1170 Brussel TEL 0032 (0)2 672 67 00 FAX 0032 (0)2 672 20 52 ARCHI 2000 Avenue du Vivier d’Oie 4 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 375 87 20 FAX 0032 (0)2 375 75 68 ARCHI+I Rue Jacques Jordaens 9 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 627 08 40 FAX 0032 (0)2 640 53 55

BUROTEL Rue de la Presse 4 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 227 11 11 FAX 0032 (0)2 218 31 41

ARCHITECTES ASSOCIES Avenue de l’Observatoire 11 E B - 1180 Brussel TEL 0032 (0)2 410 76 77 FAX 0032 (0)2 411 35 19

MUTIBURO - Brussel AEROPORT Twin square –Culliganlaan 1 B – 1831 Diegem TEL 0032 (0)2 403 11 11

ARCHITECTUURBUREAU LOWETTE Edm. Van Cauwenberghstraat 56 B - 1080 Brussel TEL 0032 (0)2 420 68 25 FAX 0032 (0)2 420 68 26

MUTIBURO – Brussel EUROPEAN DISTRICT Square de Meeûs 38/40 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 401 68 11

ARCHITEKTENBURO STORME VAN RANST Volhardingstraat 26 B - 2020 Antwerpen TEL 0032 (0)3 242 82 00 FAX 0032 (0)3 237 76 98

MUTIBURO - Brussel -LOUISE Avenue Louise 149/24 B – 1050 Brussel TEL 0032 (0)2 535 75 11 FAX 0032 (0)2 535 75 75

AOS BELGIUM Avenue Charles Schaller 54 B - 1160 Brussel TEL 0032 (0)2 775 95 11 FAX 0032 (0)2 775 96 00 Zie advertentie op pagina 35 www.profacility.be/aos-studley

MUTIBURO – WAVRE NORD Collines de Wavre Avenue Pasteur 6 B – 1300 Wavre TEL 0032 (0)10 68 63 11

L.O.G Rue du Charroi 21-23 B - 1190 Brussel TEL 0032 (0)2 512 21 10 FAX 0032 (0)2 503 34 16

REGUS - RUBENS Uitbreidingstraat 84 B - 2600 Berchem TEL 0032 (0)3 218 20 00 FAX 0032 (0)3 218 20 20

ART & BUILD ARCHITECTS Chaussée de Waterloo 255 -8 B - 1060 Brussel TEL 0032 (0)2 538 72 71 FAX 0032 (0)2 538 65 57 ASSAR ARCHITECTS Chaussée de La Hulpe 181 / 2 B - 1170 Brussel TEL 0032 (0)2 676 71 00 FAX 0032 (0)2 672 83 37 AT. D’ARCHITECTURE DE GENVAL Rue de la Sablière 8 B - 1332 Genval TEL 0032 (0)2 653 09 60 FAX 0032 (0)2 654 17 46

Profacility Guide 2011

920 CAR nl.indd 122

26/11/10 15:40

Vastgoed

ATELIER DE L’ARBRE D’OR Rue du Lombard 65 B - 5000 Namur TEL 0032 (0)81 22 19 10 FAX 0032 (0)81 22 16 75

PHILIPPE DE BLOOS ARCHITECTURE Rue américaine, 70 B - 1070 Brussel TEL 0032 (0)2 533 99 33 FAX 0032 (0)2 533 99 34

BUREAU D’ARCHITECTURE EMILE VERHAEGHEN Boulevard du Souverain 360 b7 B - 1160 Brussel TEL 0032 (0)2 673 61 72 FAX 0032 (0)2 673 51 77

RYCKAERTS & PARTNERS Lode Gerritslaan 45-47 B - 2600 Berchem TEL 0032 (0)3 230 49 52 FAX 0032 (0)3 218 78 04

BURO II Hoogleedsesteenweg 415 B - 8800 Roeselare TEL 0032 (0)51 21 11 05 FAX 0032 (0)51 22 46 74

SAMYN AND PARTNERS Chaussée de Waterloo 1537 B - 1180 Brussel TEL 0032 (0)2 374 90 60 FAX 0032 (0)2 374 75 50

CERAU Avenue des Courses 20 boîte 15 B - 1050 Brussel TEL 0032 (0)2 673 60 72 FAX 0032 (0)2 673 01 46

VIZZION ARCHITECTS Avenue Lloyd George 7 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 344 64 64 FAX 0032 (0)2 346 36 00

CONIX ARCHITECTEN Cockerillkaai 18 B - 2000 Antwerpen TEL 0032 (0)3 259 11 30 FAX 0032 (0)3 259 11 49

VK STUDIO Av. Clemenceau 87 B - 1070 Brussel TEL 0032 (0)2 414 07 77 FAX 0032 (0)2 414 04 98 www.profacility.be/vk

CREPAIN-BINST ARCHITECTURE Vlaanderenstraat 6 B - 2000 Antwerpen TEL 0032 (0)3 213 61 61 FAX 0032 (0)3 213 61 62 DDS & PARTNERS Avenue Louise 251 b7 B - 1050 Brussel TEL 0032 (0)2 340 32 32 FAX 00322 (0)2 340 32 22 DSW ARCHITECTS Avenue Monrose 33-35 B - 1030 Brussel TEL 0032 (0)2 245 95 90 FAX 0032 (0)2 242 97 01 ELD PARTNERSHIP Jan Blockxstraat 1 B - 2018 Antwerpen TEL 0032 (0)3 242 94 00 FAX 0032 (0)3 216 47 02 EXODE ARCHITECTURE Avenue Reine Astrid 18 B - 1310 La Hulpe TEL 0032 (0)2 344 44 12 FAX 0032 (0)2 344 78 88 Zie advertentie op pagina 39 www.profacility.be/exode JASPERS - EYERS & PARTNERS Rue Haute 139 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 514 04 96 FAX 0032 (0)2 514 04 93 MONTOIS PARTNERS ARCHITECTS Avenue Maurice 1 B - 1050 Brussel TEL 0032 (0)2 647 98 93 FAX 0032 (0)2 647 99 93

Tuinarchitecten

WIDNELL EUROPE Rue Blanche 15 bte 3 B - 1050 Brussel TEL 0032 (0)2 538 92 02 FAX 0032 (0)2 539 04 98

Studie- en enigineeringsbureaus ABT België Kammenstraat 18 B - 2000 Antwerpen TEL 0032 (0)3 205 37 11 FAX 0032 (0)3 205 37 10 AIR CONSULT ENGINEERING Rue des Frères Wright 29/6 B - 6041 Gosselies TEL 0032 (0)71 25 40 30 FAX 0032 (0)71 25 40 31 ARCADIS ENGINEERING & CONSULTING Avenue de Philippeville 119 B - 6001 Marcinelle TEL 0032 (0)71 29 89 00 FAX 0032 (0)71 29 89 01 B SOLUTIONS Rue Camille Hubert, 15 B - 5932 Gembloux - Les Isnes TEL 0032 (0)81 56 01 70 FAX 0032 (0)81 56 01 68

INTERPLANT Weverstraat 39 B - 1840 Londerzeel TEL 0032 (0)52 30 36 51 FAX 0032 (0)52 30 28 52

MARCQ & ROBA Omega Court - Rue Jules cockx 8-10 B - 1160 Brussel TEL 0032 (0)2 421 79 10 FAX 0032 (0)2 425 60 77

J.N.C INTERNATIONAL Chaussée d’Alsemberg 993 B - 1180 Brussel TEL 0032 (0)2 347 56 60 FAX 0032 (0)2 345 58 55

SOPHIA GROUP Avenue Winston Churchill 98 B - 1180 Brussel TEL 0032 (0)2 346 79 60 FAX 0032 (0)2 344 75 28 Zie advertentie op pagina 64 www.profacility.be/sophia-group

WIRTZ INTERNATIONAL Botermelkdijk 464 B - 2900 Schoten TEL 0032 (0)3 680 13 22 FAX 0032 (0)3 680 13 23

Straatmeubilair VELOPA Greenhill campus - Gebouw D Interleuvenlaan 15 B - 3001 Leuven TEL 0032 (0)16 82 36 73 FAX 0032 (0)16 82 36 72 www.profacility.be/velopa

Bouw - Consulting & project beheer ACMG Construct.Consultant Louizalaan 363 bus 26 B - 1050 Brussel TEL 0032 (0)2 726 67 62 FAX 0032 (0)2 649 17 61 AT OSBORNE Avenue Marcel Thiry 79b2 B - 1200 Brussel TEL 0032 (0)2 777 06 30 FAX 0032 (0)2 777 06 31

TPF GROUP Avenue de Haveskercke 46 B - 1190 Brussel TEL 0032 (0)2 370 19 62 FAX 0032 (0)2 370 19 45 TRACTEBEL ENGINEERING (GDF ZUEZ) Avenue Ariane 7 B - 1200 Brussel TEL 0032 (0)2 773 99 11 FAX 0032 (0)2 773 79 80 VK GROUP Av. Clemenceau 87 B - 1070 Brussel TEL 0032 (0)2 414 07 77 FAX 0032 (0)2 414 04 98 www.profacility.be/vk

Juridisch en fiscaal advies ALTIUS | TIBERGHIEN Havenlaan 86C Bus 414 B - 1000 Brussels TEL 0032 (0)2 426 14 14 FAX 0032 (0)2 426 20 30

BAKER & MCKENZIE Avenue Louise 149 B - 1050 Brussel TEL 0032 (0)2 639 36 11 FAX 0032 (0)2 639 36 99 CMS DEBACKER Chaussée de la Hulpe 178 B - 1170 Brussel TEL 0032 (0)2 743 69 00 FAX 0032 (0)2 743 69 01 www.cms-db.com CRAWFORD BELUX Hundelgemsesteenweg 442-444 B - 9820 Merelbeke TEL 0032 (0)9 239 54 25 FAX 0032 (0)9 239 52 34 DELOITTE REAL ESTATE Avenue Louise, 240 B - 1050 Brussel TEL 0032 (0)2 639 49 43 FAX 0032 (0)2 639 49 60 KPMG ADVISORY Bourgetlaan 40 B - 1130 Brussel TEL 0032 (0)2 708 43 00 FAX 0032 (0)2 708 43 99 LAGA Pegasus Park Berkenlaan 8a B - 1831 Diegem TEL 0032 (0)2 800 70 00 FAX 0032 (0)2 800 70 31 LINKLATERS Rue Brederode 13 B - 1000 Brussels TEL 0032 (0)2 501 95 47 FAX 0032 (0)2 501 95 81 LYDIAN LAWYERS Havenlaan 86C Bus 113 B - 1000 Brussels TEL 0032 (0)2 787 90 00 FAX 0032 (0)2 787 90 99 STIBBE Central Plaza - Loksumstraat, 25 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 533 52 11 FAX 0032 (0)2 533 52 12

Banken – Financiering investeringen AAREAL BANK AG Rue Guimard 7 B - 1040 Brussel TEL 0032 (0)2 514 40 90 FAX 0032 (0)2 514 40 92 ING Avenue Marnix, 24 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 547 38 57 FAX 0032 (0)2 547 20 77 KBC REAL ESTATE Havenlaan 16 B - 1080 Brussel TEL 0032 (0)2 429 55 88 FAX 0032 (0)2 429 61 85

BOPRO REAL ESTATE SERVICES Oude Houtlei 140 B - 9000 Gent TEL 0032 (0)15 74 74 74 FAX 0032 (0)15 74 74 75 Profacility Guide 2010

920 CAR nl.indd 123

123

26/11/10 15:40

Follow the guide

for high performance in your real estate investments and management

Verhuis, Opslag en Logistiek Verhuizing - Diensten

ALLIED ARTHUR PIERRE Brusselsesteenweg 328 B - 3090 Overijse TEL 0032 (0)2 689 27 11 FAX 0032 (0)2 687 46 86 CONVOI Willem Elsschotstraat, 15 B - 1800 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 712 40 60 FAX 0032 (0)2 712 40 61 DOCKX VERHUISBEDRIJF Boomsesteenweg 400 B - 2610 Wilrijk TEL 0032 (0)3 828 80 80 FAX 0032 (0)3 825 13 51 GOSSELIN GROUP Belcrownlaan 23 B - 2100 Deurne TEL 0032 (0)3 360 55 00 FAX 0032 (0)3 360 55 79 MASTER KEY Chaussée de Mons 602 B - 1070 Brussel TEL 0032 (0)2 526 19 17 FAX 0032 (0)2 736 72 32 Zie advertentie op pagina 44 www.profacility.be/masterkey

Rekken voor opslagplaatsen ALMASY Strijbeekseweg 13 B - 2328 Hoogstraten TEL 0032 (0)3 317 04 20 FAX 0032 (0)3 315 88 22 BRUYNZEEL STORAGE SYSTEMS Bureau & Design Center B 50 Esplanade du Heysel B - 1020 Brussel TEL 0032 (0)2 479 42 42 FAX 0032 (0)2 479 82 82 Zie advertentie op pagina 37 www.profacility.be/bruynzeelstorage KARDEX Rue Saint Denis 155 B - 1190 Brussel TEL 0032 (0)2 340 10 80 FAX 0032 (0)2 340 10 86 ROTOM Industriepark Zwaarveld 17 B - 9220 Hamme TEL 0032 (0)52 47 88 87 FAX 0032 (0)52 47 41 91 STOW INTERNATIONAL Parc Industriel 68 B - 8587 Espierres-Helchin TEL 0032 (0)56 48 11 11 FAX 0032 (0)56 48 63 70

MOZER GROUP Brucargo Bâtiment 742 B - 1931 Zaventem TEL 0032 (0)2 752 51 51 FAX 0032 (0)2 751 52 13 Zie advertentie op pagina 90 -91 www.profacility.be/mozer

SSI SCHAEFER Excelsiorlaan 14 B – 1930 Zaventem TEL 0032 (0) 2 725 02 40 FAX 0032 (0) 2 725 43 10

POTIEZ-DEMAN Chaussée de Mons 600 B - 1070 Brussel TEL 0032 (0)2 344 77 44 FAX 0032 (0)2 526 19 98 Zie advertentie op pagina 92 www.profacility.be/potiez

CHAMBRE BELGE DES DEMENAGEURS Rue Picard 69-4 B - 1080 Brussel TEL 0032 (0)2 428 63 45 FAX 0032 (0)2 428 63 49

Beroepsfederatie

SERVAES SERVICES Avenue Louise,132 B - 1050 Brussel TEL 0032 (0)2 720 85 00 FAX 0032 (0)2 725 03 21

www.Pro-RealEstate.be The information and exchange platform provides professionals with key information to perform in their real estate management: investment strategy (purchase, lease or rent), choice of the perfect location according to the company's activities, selection of the most suitable building, financing and taxation, building fit out, move, building facilities operations.

TEAM RELOCATIONS Leuvensesteenweg, 518 B - 1930 Zaventem TEL 0032 (0)2 253 25 50 FAX 0032 (0)2 253 25 70 YOUR MOVER VANDERGOTEN Av. J. Monnet 1a B - 1804 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 705 35 35 FAX 0032 (0)2 705 47 21 Zie advertentie op pagina 93 www.profacility.be/vandergoten ZIEGLER Rue Dieudonné Lefèvre 160 B - 1020 Brussel TEL 0032 (0)2 422 22 99 FAX 0032 (0)2 422 21 04

Pro-RealEstate.be is a media of Business Interactive Media sprl Avenue Louise, 475 BE 1050 Brussels TEL. +32 (0)2 669 77 65 I FAX. +32 (0)2 626 37 17 info@bimedia.be I www.bimedia.be

124

Profacility Guide 2011

920 CAR nl.indd 124

26/11/10 15:40

Fleet Management en Mobiliteit Fleet Management Consultants

DRAGINTRA BUYING SERVICES Selstbaan 21 B - 2950 Kapellen TEL 0032 (0)3 660 07 00 FAX 0032 (0)3 660 07 09 EUROFLEET CONSULT Chaussée de Leuven 540/1 B - 1930 Zaventem TEL 0032 (0)2 709 54 40 FAX 0032 (0)2 709 54 49 FLEET LOGISTICS BELGIUM Luchthavenlaan 25 B B - 1800 Vivoorde TEL 0032 (0)2 600 72 00 FAX 0032 (0)2 600 72 01 FLEET SOLUTIONS Chaussée de Leuven 325/4 B - 1932 Zaventem TEL 0032 (0)2 711 45 00 FAX 0032 (0)2 720 69 39

Leasing - captives BMW Brussels Bd de Waterloo 23- 24 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 641 57 30 FAX 0032 (0)2 641 57 80 www.profacility.be/bmw-brussels CITROEN LEASE Parc Industriel 7 B - 1440 Wauthier-Braine TEL 0032 (0)2 367 03 14 FAX 0032 (0)2 367 02 88 D’IETEREN LEASE Leuvensesteenweg 679 B - 3071 Kortenberg TEL 0032 (0)2 756 87 11 FAX 0032 (0)2 756 87 21 MERCEDES-BENZ FINANCIAL SERVICES BELUX Luchthavenlaan 27 B - 1800 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 254 68 11 FAX 0032 (0)2 254 68 12 PEUGEOT LEASE Rue de l’Industrie 22 B - 1400 Nivelles TEL 0032 (0)67 88 02 11 FAX 0032 (0)67 21 69 19

Multimerk-leasing ALD AUTOMOTIVE Rue Colonel Bourg B - 1140 Brussel TEL 0032 (0)2 706 41 11 FAX 0032 (0)2 706 41 00 ARVAL BELGIUM Rue de Verdun,742 B - 1130 Brussel TEL 0032 (0)2 240 01 99 FAX 0032 (0)2 245 24 70 ATHLON CAR LEASE BELGIUM Lozenberg 5 B - 1932 Zaventem TEL 0032 (0)2 716 56 11 FAX 0032 (0)2 720 37 26

DEXIA AUTO LEASE Place Rogier 11 B - 1210 Brussel TEL 0032 (0)2 285 35 94 FAX 0032 (0)2 285 35 35 DIRECTLEASE Noorderlaan 109 B - 2030 Antwerpen TEL 0032 (0)3 544 73 38 FAX 0032 (0)3 544 74 65 GE CAPITAL SOLUTIONS Avenue des Communautés 5 B - 1140 Brussel TEL 0032 (0)2 724 04 11 FAX 0032 (0)2 726 02 55 ING CAR LEASE BELGIUM Rue Colonel Bourg 155 B - 1140 Brussel TEL 0032 (0)2 739 64 11 FAX 0032 (0)2 739 64 00 KBC AUTOLEASE Diestsepoort 1 B - 3000 Leuven TEL 0032 (0)16 88 16 00 FAX 0032 (0)16 88 16 50 LEASE PLAN FLEET MANAGEMENT Avenue Excelsior 8 B - 1930 Zaventem TEL 0032 (0)2 722 62 11 FAX 0032 (0)2 722 62 83 MASTERLEASE BELGIUM Schaliënhoevedreef 20 A B - 2800 Mechelen TEL 0032 (0)15 29 35 00 FAX 0032 (0)15 29 35 10

Wagen & bestelwagen Huur op korte termijn AVIS BELGIQUE Rue Colonel Bourg 107 B - 1140 Brussel TEL 0032 (0)2 730 62 11 FAX 0032 (0)2 726 95 83 BUDGET RENT A CAR Maalbeekweg 49 B - 1930 Zaventem TEL 0032 (0)2 712 08 40 FAX 0032 (0)2 712 08 47 EUROPCAR Rue Saint Denis 281 B - 1190 Brussel TEL 0032 (0)2 709 71 00 FAX 0032 (0)2 709 71 10 HERTZ BELGIUM Excelsiorlaan 20 B - 1930 Zaventem TEL 0032 (0)2 702 05 11 FAX 0032 (0)2 726 46 80 SIXT Boîte 8 B - 1930 Zaventem TEL 0032 (0)2 753 25 60 FAX 0032 (0)2 753 25 81

TC LOCATION Avenue de la Couronne 236 B - 1050 Brussel TEL 0032 (0)2 646 05 35 FAX 0032 (0)2 646 29 64

Brandstoffen en smeermiddelen BELGIAN SHELL Arnaud Fraiteurlaan 15-23 B - 1050 Brussel TEL 0032 (0)2 508 92 11 FAX 0032 (0)2 473 67 06 ESSO BELGIUM CARD SERVICES Polderdijkweg - Haven 447 B - 2030 Antwerpen TEL 0032 (0)800 94 918 FAX 0032 (0)3 722 34 40 KUWAIT PETROLEUM BELGIUM Brusselstraat 59 B - 2018 Antwerpen TEL 0032 (0)3 241 33 00 FAX 0032 (0)3 241 34 00 LUKOIL BELGIUM Medialaan 50 B - 1800 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 254 15 11 FAX 0032 (0)2 254 16 71 OCTA + Generaal Baron Empainlaan 21 B - 1150 Brussel TEL 0032 (0)2 255 21 80 FAX 0032 (0)2 257 91 28 TEXACO BELGIUM Avenue Arnaud Fraiteur 25 B - 1050 Brussel TEL 0031 (0)76 523 92 00 FAX 0031 (0)76 523 97 00 TOTAL BELGIUM Rue du Commerce 99 B - 1040 Brussel TEL 0032 (0)2 288 99 72 FAX 0032 (0)2 288 33 43

Bijstand en pechverhelping INTER PARTNER ASSISTANCE Avenue Louise 166/1 B - 1050 Brussel TEL 0032 (0)2 550 04 00 FAX 0032 (0)2 550 04 75 MONDIAL ASSISTANCE GROUP Rue des Hirondelles 2 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 290 64 11 FAX 0032 (0)2 290 64 19

VAB Pastoor Coplaan 100 B - 2070 Zwijndrecht TEL 0032 (0)2 253 61 01 FAX 0032 (0)2 253 68 56

Mobiliteit - Advies TRAJECT Maria Hendrikaplein 65C B - 9000 Gent TEL 0032 (0)9 242 32 80 FAX 0032 (0)9 242 32 29 Zie advertentie op pagina 111 www.profacility.be/traject

Openbaar Vervoer DE LIJN Motstraat 20 B - 2800 Mechelen TEL 0032 (0)15 44 07 11 FAX 0032 (0)15 44 09 98 SNCB Rue de France 85 B - 1060 Brussel TEL 0032 (0)2 528 28 28 SRWT (TEC) Avenue Gouverneur F. Bovesse 96 B - 5100 Namur TEL 0032 (0)81 32 27 11 FAX 0032 (0)81 32 27 10 STIB Rue Royale 76 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)900 10 310 FAX 0032 (0)2 513 32 84

Gedeeld vervoer CAMBIO Brussel Theresianenstraat 7 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 227 93 02 FAX 0032 (0)2 505 40 49 CAMBIO VLAANDEREN motstraat 20 B - 2800 Mechelen TEL 0032 (0)70 222 292 FAX 0032 (0)9 242 32 29 CAMBIO WALLONIE Boulevard Martin 27 B - 1340 Ottignies TEL 0032 (0)70 222 636 FAX 0032 (0)10 24 26 47 VILLO / JC DECAUX VILLE Allée verte 50 B - 1000 Brussel TEL 0032 (0)2 274 17 41

TOURING Avenue de la Loi 44 B - 1040 Brussel TEL 0032 (0)2 233 22 11 FAX 0032 (0)2 233 22 05

www.profacility.be/guide de volledige adressenlijst van 750 leveranciers; profielen van tal van bedrijven; EASYQUESTdienst voor informatie- en offerte-aanvragen.

Profacility Guide 2011

920 CAR nl.indd 125

125

26/11/10 15:40

ALFABETISCHE INDEX | Profacility Guide 2011

BEDRIJVEN

GEGEVENS OP PAGINA …

3M BELGIUM

118

BEDRIJVEN

GEGEVENS OP PAGINA …

ARIEL FACILITAIRE DIENSTEN

120

ART & BUILD ARCHITECTS

122

ARVAL BELGIUM

125

A&E SECURITY

119

ASSAR ARCHITECTS

122

A2RC ARCHITECTS

122

AT OSBORNE

123

AAREAL BANK AG

123

ATAB

118

ABC EXPEDIE

117

ATELIER D'ARCHITECTURE DE GENVAL

122

ABN KLIMATISATIE

118

ATELIER DE L'ARBRE D'OR

123

ABT

123

ATHLON CAR LEASE BELGIUM

125

ACMG CONSTRUCTION CONSULTANT

123

ATIR BELGIE

120

ACSES

119

ATLAS COPCO BELGIUM

118

ACTIVA

120

ATOLL INTERIM

114

ACVAN

116

AUBERT MANAGEMENT

115

ADECCO

114

AUTOBAR BELGIUM

121

ADT FIRE & SECURITY

119

AUTOMATIC SYSTEMS

119

AG REAL ESTATE

122

AVANTGARDEN

119

AHREND FURNITURE

115

AVEX

115

AIR CONSULT ENGINEERING

123

AVIS

125

AJAX FIRE PROTECTION

119

AXESS LIFTEN

118

AKZO NOBEL PAINTS BELGIUM

118

AXIMA CONTRACTING

118

ALD AUTOMOTIVE

125

AXISPARC BUSINESS CENTER

122

ALL CONCEPT

115

AXOS

117

ALLIED ARTHUR PIERRE

124

ALMA CONSULTING GROUP

114

ALMASY

124

B SOLUTIONS

123

ALPHEIOS

120

BAKER & MCKENZIE

123

ALTERNATIV FURNITURE SOLUTIONS

115

BECKHOFF AUTOMATION

118

ALTERNATIVE BUSINESS CENTER

122

BEDDELEEM

116

ALTIPLAN° ARCHITECTS

122

BEDIMO

115

ALTIUS | TIBERGHIEN

123

BELAIRCO / SAMSUNG AIRCONDITIONNING

118

ALVERO

115

BELGIAN SHELL

125

AMANO ELECTRONICS EUROPE

119

BELGOCATERING

121

AMBIUS

115

BEMAS (BELGIAN MAINTENANCE ASSOCATION)

119

ANBICO

116

BENE

115

ANECA HYGIENE

120

BIS LIGHTING

116

ANIXTON

103

BIS

115

ANPI

119

BMW BRUSSELS

125

ANSUL

119

BOMA

120

ANTALIS

117

BOPRO REAL ESTATE SERVICES

123

ANTWERP BUSINESS CENTER

122

BRAKEL AERO

119

ANYGREEN

116

BROTHER

117

AOS BELGIUM

BRUYNZEEL STORAGE SYSTEMS

APL

118

BUDGET RENT A CAR

125

APP All REMOVE – ANTI GRAFFITI

119

BULO

115

AQUARELLA

116

BULVANO

115

ARAMARK

121

BUREAU D'ARCHITECTURE EMILE VERHAEGHEN

123

ARCADIS ENGINEERING & CONSULTING

123

BURO & DESIGN CENTER

122

ARCHI 2000

122

BURO II

123

ARCHI+I

122

BURO MARKET

117

ARCHITECTES ASSOCIES

122

BUROCONCEPT

ARCHITECTUURBUREAU LOWETTE

122

BURODEPO

ARCHITEKTENBURO STORME VAN RANST

122

BUROTEL

122

BUSINESS ART SERVICE

115

AREMIS

126

Profacility Guide 2011

920 CAR nl.indd 126

26/11/10 15:40

ALFABETISCHE INDEX | Profacility Guide 2011

BEDRIJVEN

GEGEVENS OP PAGINA …

BEDRIJVEN

GEGEVENS OP PAGINA …

DEVIMO CONSULT

122

C.D.S. AUTOMATEN

121

DEXIA AUTO LEASE

125

CAMBIO

125

DHL EXPRESS

117

D'IETEREN LEASE

125

CARE

CBRE

122

DIRECTLEASE

125

CEGELEC

118

DIVERSEY BELGIUM

120

CEKA

115

DOCKX

124

CERAU

123

DOUWE EGBERTS COFFEE SYSTEMS

121

CHAMBRE BELGE DES DEMENAGEURS

124

DOX ACOUSTICS

116

CHUBB SECURITY SYSTEMS

119

DRAGINTRA BUYING SERVICES

125

CITROEN LEASE

125

DRISAG OFFICE FURNITURE

115

CLEANING MASTERS

120

DSW ARCHITECTS

123

CLESTRA HAUSERMAN

116

DTZ

122

CMG EXPRESS

117

DUCO

118

CMS DEBACKER

123

DURABLE

117

COBELGUARD

119

COCA-COLA ENTERPRISES BELGIUM

121

COFELY

118

ECOSERV

120

COFINIMMO

122

EGGER

116

COLLIERS-EPMC

122

EKIVITA

116

COMPOSIL EUROPE

118

ELD PARTNERSHIP

123

CONFEDERATION DE LA CONSTRUCTION

119

ENVIRONMENT ACOUSTICS

116

CONIX ARCHITECTEN

123

ERASMUSHOGESCHOOL BRUSSEL

114

CONNECTIMMO

122

ESSELTE

117

CONVOI

124

ESSO BELGIUM - CARD SERVICES

125

CONWAY VENDING SERVICES

121

EUREST SERVICES

COOPMAN LIFTEN

118

EURO ARCHIVE

117

CORPCO EXPRESS ROAD

117

EUROCLEAN

120

COSMOLIFT

118

EUROFLEET CONSULT

125

CRAWFORD BELUX

123

EUROPCAR

125

CREPAIN-BINST ARCHITECTURE

123

EUROPEAN & BELGIAN PUBLIC PROCUREMENT

114

CULLIGAN

121

EXBO SERVICES INTERNATIONAL

117

CURATEC

120

EXODE ARCHITECTURE

CUSHMAN & WAKEFIELD

122

CWS / BOCO

F FABRICOM

D D&C SERVICES

118

FACEO 38

FACILICOM

DAIKIN BELGIUM

118

FACILITY MAIL

117

DALKIA

118

FANTONI

115

DANKA BELGIUM

117

FAST-FACILITY

114

DDS & PARTNERS

123

FEDEX EXPRESS

117

DE BOER WATERPROOFING SOLUTIONS

118

FHP VILEDA PROFESSIONAL

120

DE CORT & DERVICHIAN

114

FLEET LOGISTICS

125

DE CROMBRUGGHE AND PARTNERS

122

FLEET SOLUTIONS

125

DE LIJN

125

FORBO

118

DEBEKKER FRERES TRAITEUR

121

FORMA

115

DELOITTE REAL ESTATE

123

FREESTONE

102

DELTA LIGHT

116

DERBIGUM (IMPERBEL)

118

DESINFECTA CROES

120

G4S EVENT SECURITY

DESSO

118

G4S SECURITY SERVICES

DETIC

120

G4S COURIER SERVICES

117

119

Profacility Guide 2010

920 CAR nl.indd 127

127

26/11/10 15:40

ALFABETISCHE INDEX | Profacility Guide 2011

BEDRIJVEN

GEGEVENS OP PAGINA …

BEDRIJVEN

GEGEVENS OP PAGINA …

GDB BELUX

115

JOHNSON CONTROLS

114

GE CAPITAL SOLUTIONS

125

JONES LANG LASALLE

122

GET

119

GIROFLEX

115

GIRSBERGER BENELUX

GISPEN

115

GLOBAL

K KAHO SINT-LIEVEN HOGESCHOOL

114

KANTOORINRICHTING STULENS

115

KÄRCHER

120

GOM

120

KARDEX

124

GOODMAN MANAGEMENT SERVICES

122

KBC AUTOLEASE

125

GOSSELIN GROUP

124

KBC REAL ESTATE

123

GOURMET INVENT

121

KBS-SYSTEMS

119

GROUP GOVAERT

120

KEY ESTATE

122

GVA GRIMLEY BRUSSELS

122

KING BELGIUM

122

KING STURGE

122

KINNARPS

115

H HADES-ELIS

120

KNAUF AMF PLAFONDS

116

HAKO BELGIUM

120

KNIGHT FRANK

122

HAUTE ECOLE DE LA PROVINCE DE LIEGE

114

KOFFIE ROMBOUTS

121

HECTAS SCHOONHOUDEN

120

K-ONCEPT

HELIOSCREEN HERTZ HUNTER DOUGLAS

63 125 63

KONE BELGIUM

118

KPMG ADVISORY

123

KUWAIT PETROLEUM

125

KYOCERA MITA

117

I L

IDEAL FLOORCOVERINGS

118

IFMA BELGIAN CHAPTER

L.O.G

114

IMMOBILIEN HUGO CEUSTERS

122

LAGA

123

IMMOQUEST

122

LANCELOT PROTECTION IMMOBILIERE

119

IMTECH MAINTENANCE

118

LAURENTY

120

IMTECH PROJECTS

118

LEASE PLAN FLEET MANAGEMENT

125

ING

123

LEASE PLANT INTERNATIONAL

116

ING CAR LEASE

125

LIMPENS

118

INITIAL TEXTILES

120

LINDNER

116

INTER PARTNER ASSISTANCE

125

LINKLATERS

123

INTERALU

116

LITTLE VAN GOGH

115

INTERLABOR

114

LORIERS TRAITEUR

121

INTERPLANT

123

LUKOIL

125

IPSO

120

LUXAFOIL

118

IRIS

117

LYDIAN LAWYERS

123

IRIS CLEANING SERVICES

120

LYRECO

117

IRIS GREENCARE

119

IRON MOUNTAIN

117

ISS

M MAARS JANSEN PARTITIONING SYSTEMS

ISS CATERING

121

MAAS INTERNATIONAL

121

ISS HYGIENE SERVICES

120

MAES FACTORY

114

MANPOWER BUSINESS SOLUTIONS (MBS)

114

MARCQ & ROBA

123

J.N.C INTERNATIONAL

123

MASTER KEY

JALEMA

117

MASTERLEASE

125

JANSEN FINISHINGS

116

MCS

114

JASPERS - EYERS & PARTNERS

123

MEDIATONE

116

JETTE CLEAN

120

MERAK

117

MERCEDES-BENZ FINANCIAL SERVICES BELUX

125

128

Profacility Guide 2011

920 CAR nl.indd 128

26/11/10 15:40

ALFABETISCHE INDEX | Profacility Guide 2011

BEDRIJVEN

GEGEVENS OP PAGINA …

BEDRIJVEN

GEGEVENS OP PAGINA …

MEWA SERVICE

119

REGUS

MEWAF INTERNATIONAL

115

RENSON VENTILATION

118

MEYVAERT

119

RENTOKIL PEST CONTROL

120

MIKO COFFEE SERVICE

REPROSOL

118

MIREILLE

120

RICOH BELGIUM

117

MODULAR LIGHTING

116

RISCO GROUP BENELUX

119

MONDIAL ASSISTANCE GROUP

125

ROCKWOOL BELGIUM

116

MONTOIS PARTNERS ARCHITECTS

123

ROTOM

124

MOTRAC HANDLING & CLEANING

120

RYCKAERTS & PARTNERS

123

MOZER GROUP MUTIBURO

122

90 122

S S&S FACILITY SERVICES

114

S.G.I SECURITY

119

NESCAFÉ at work - Nestlé Professional

121

SAECO BENELUX

121

NESPRESSO BELGILUX

121

SAMYN AND PARTNERS

123

NILFISK

120

SANITEC c/o SGS BELGIUM

120

NISCAYAH

119

SCHINDLER

118

NOUVELLE RESTAURATION

121

SCHNEIDER ELECTRIC

118

NOVA RELOCATION

122

SECURITAS

SECURITY MONITORING CENTRE O

119

SEDUS STOLL

OCE BELGIUM

117

SELECTA

OCTA +

125

SERIS SECURITY

119

OFFICE DEPOT INTERNATIONAL

117

SERVAES SERVICES

124

OKA

115

SICABEL

OKTOPUS

119

SICAME OFFICE

ONET BELGIUM

120

SICLI

119

OTIS

118

SILVERSQUARE

122

OVERTOOM

117

SIP WELL

121

SIXT

125

SMET JET

120

P PAMI

121

64 115

SNCB

125

PAN-ALL

116

SODEXO

PAULUS PIERRE TRAITEUR

121

SOGESMAINT

122

PEUGEOT LEASE

125

SOMATI

119

PHILIPPE DE BLOOS ARCHITECTURE

123

SOPHIA GROUP

PITNEY BOWES MANAGEMENTS SERVICES

117

SPIE BELGIUM

118

PLANON

114

SSI SCHAEFER

124

PLAY

116

STEELCASE

POTIEZ-DEMAN

23 - 65

STERIMA -VANGUARD TEXTILE

120

PREVENT

119

STIB

125

PRIVA BUILDING INTELLIGENCE

118

STIBBE

123

PROCOS GROUP

STO

116 124

PROREST

121

STOW INTERNATIONAL

PROTIME

119

STRIP-IT

PROXYCLICK

114

PUBLI-COEN SAFETY & SIGN

118

66 115

T R RANDSTAD BELGIUM REALTY

T.E.M 114 4

118

TAXIPOST

117

TC LOCATION

125

RECORD

117

TDS OFFICE DESIGN

115

RECTICEL INSULATION

118

TEAM RELOCATIONS

124

Profacility Guide 2011

920 CAR nl.indd 129

129

26/11/10 15:40

alFaBetiscHe index | prOFacility guide 2011

BedriJVeN

GeGeVeNS oP PaGiNa …

BedriJVeN

GeGeVeNS oP PaGiNa …

TEC

125

VAN MOER

119

TECNIBO

116

VANDEZANDE

120

TECNOSPACE

116

VEDIOR INTERIM

114

TENNANT EUROPE

120

VELOPA

123

TEXACO BELGIUM

125

VENAC

116

THYSSEN KRUPP

118

VILLO / JC DECAUX VILLE

125

TNT EXPRESS WORLDWIDE

117

VITRA

115

TOP COFFEE SERVICES

121

VIZZION ARCHITECTS

123

TOPDESK BELGIUM

114

123

TORK > SCA HYGIENE PRODUCT

120

TOTAL BELGIUM

125

TOURING

125

WELLNESS DESIGN INTERNATIONAL

TPF GROUP

123

WERNER & MERTZ BENELUX

120

TRACTEBEL ENGINEERING (GDF ZUEZ)

123

WIDNELL EUROPE

123

TRAJECT

111

WILKHAHN

TRIGION SECURITY

119

WIRTZ INTERNATIONAL

123

TYCO THERMAL CONTROLS

118

WOLTERS KLUWER

114

UNION GENERALE DES ENTREPRISES BELGES DE NETTOYAGE

120

ULTIMO BELGIUM

114

XEROX

UNICORN IMPORTS

119

UNILEVER BELGIUM

121

YOUR MOVER VANDERGOTEN

UPS

117

USG INNOTIV ICT

114

117

Z ZIEGLER RELOCATION

122

VAB

125

ZIEGLER

124

VAG SECURITY SYSTEMS

119

ZUMTOBEL LIGHTING

116

Profacility Guide, jaarlijks publicatie van

uitgever: Business Interactive Media bvba Louisalaan 475 -1050 Brussel Tel. +32(0)2 669 77 65 - Fax +32(0)2 626 37 17 info@bimedia.be - www.bimedia.be

rÉdactie Hoofredacteurs: Patrick BARTHOLOMÉ redaction@profacility.be

Productie lay-out Kurt THYS - Str8 www.str8.be

directeur van de uitgave: Didier VAN DEN EYNDE dvandeneynde@profacility.be

Eduard CODDÉ redactie@profacility.be

coördinatie Arnout VAN HOECKE avanhoeke@bimedia.be

adVerteNtie & MarKetiNG Key account Managers: Sigrid NAUWELAERTS snauwelaerts@profacility.be Sakia LANNAU slannau@profacility.be Marketing: Didier VAN DEN EYNDE dvandeneynde@profacility.be Advertentie tarieven beschikbaar op www.profacility.be/advertising

130

redacteurs: Pascal BINON, Michel BUCKINX, Axelle DEMOULIN, Tim HARRUP, Bruno HODITTE, Stéphanie KOPLOWICZ, Stijn PHLIX, Alain SPILNER, Philip WILLAERT Stuur ons uw persbericht naar redaction@profacility.be (FR) redactie@profacility.be (NL)

drukkerij Van der Poorten NV www.vanderpoorten.be PartNerSHiPS Profacility is Media partner van

aBoNNeMeNteN Abonnement 1 jaar op Profacility : 98 Euro (incl. btw). Inbegrepen in het abonnement : • Profacility Magazine - 3 nummers • Profacility Gids - editie 2012 • Profacility e-Newsletter - 11 nummers elke 2e dinsdag van de maand • www.profacility.be/biblio - toegang tot de Profacility-bibliotheek* * U krijgt een eigen login en wachtwoord. Onbeperkt downloaden tijdens de duur van uw abonnement.

Inschrijven op www.profacility.be/abo contact: abo@profacility.be Verantwoordelijke uitgever: Didier VAN DEN EYNDE, Louisalaan 475 1050 Brussel © Overname van artikelen en afbeeldingen, zelfs gedeeltelijk gebeurt enkel na schriftelijke toestemming van de uitgever.

Profacility Guide 2011

920 CAR nl.indd 130

26/11/10 15:40

Uw maandelijkse afspraak met de actualiteit. Alle informatie rond de optimalisering van het beheer van uw gebouwen, werkomgeving, facilitaire diensten en mobiliteit.

De newsletter verschijnt elke

2de dinsdag van de maand

m.profacility.be Volg het laatste nieuws op uw iPhone of andere smartphones.

Om de newsletter gratis te ontvangen via e-mail, schrijf u in op www.Profacility.be/newsletter.

De Profacility-media zijn publicaties van Business Interactive Media sprl Avenue Louise, 475 BE 1050 Brussels TEL. +32 (0)2 669 77 65 I FAX. +32 (0)2 626 37 17 info@bimedia.be I www.bimedia.be

Untitled-4 1

ADVERTISING Sigrid NAUWELAERTS â&#x20AC;˘ snauwelaerts@profacility.be Saskia LANNAU â&#x20AC;˘ slannau@profacility.be

04/01/11 11:43

Zit uw bedrijf nog wel op de juiste plaats? Door de dagelijkse buzz in uw bedrijf hebt u vaak niet de tijd om stil te staan bij uw vastgoedsituatie. En toch is dit een essentieel aspect van uw onderneming. Want in België kosten bedrijfslokalen gemiddeld 12.000 euro per jaar, per werknemer! Na personeelskosten is uw vastgoed dus de tweede grootste kostenpost, goed voor zo’n 20% van uw totaalbudget. Daarom biedt Anixton, onafhankelijke consultant in bedrijfsvastgoed, u een verkennende audit op www.stayormove.com. U beantwoordt gewoon enkele vragen en wij kijken hoe we uw vastgoedkost kunnen optimaliseren: onderhandelen van huurcontract, nieuwe termijnen, een betere locatie, optimaal benutten van de ruimte, sale & lease back-opties,… Klinkt interessant? Wij zetten deze voorstellen ook persoonlijk om in de praktijk en u betaalt enkel op wat u bespaart. Kortom, het enige wat u riskeert, is dat u geld zult besparen.

Surf snel naar ons nieuwe website www.stayormove.com voor een verkennende audit

Contact : +32 2 721 99 19 | info@anixton.com | www.anixton.com Corporate Real Estate Solutions Untitled-4 1

04/01/11 11:44