Profacility guide 2015 nl by Business Interactive Media (Bimedia)

Business Interactive Media bvba - Profacility magazine nr. 44 • Driemaandelijkse publicatie • oktober - november - december 2014 • Nederlandstalige uitgave • 25 EUR • Afgiftekantoor Leuven Mail • P304098

12e jaar

2015

B2B SERVICES Showcase

Efficiency in buildings, workplace, facilities & mobility management

Infodesk +1.140 AANBEVOLEN LEVERANCIERS

www.profacility.be/guide

Scottish Exhibition and Conference Centre Glasgow United Kingdom

1â&#x20AC;&#x201C;3 JUNE 2 015

PeOPLe Peo P le Peo P le PeoPle Peo PeoP P Ple le PerfOrmance Perf Peo P le Performance Performance Performance Performance Partners PartnersHiP Partnershi Partnershi PartnershiP Partnershi Partnershi PPPP Stay ahead of the game Benefit from the early bird rate until march 2015! Reasons to attend the EFMC 2015 in Glasgow

+ Over 550 FM executive decision+ + + + +

Partners:

makers from all over Europe and beyond 4 parallel conference tracks focused on business cases and recent research Experts panels on Procurement in Public Sector, Diversity and Talent Management in FM Study Tours to spectacular and innovative buildings in Glasgow Ice-breaking Welcome Reception at the Glasgow City Chambers Glamourous Gala dinner at the historical University of Glasgow

Local Host:

Organized by:

www.efmc-conference.com

VOORWOORD

Economische omschakeling

egin december halveerde de Nationale

de vernietiging van grondstoffen. Michael

Bank haar groeiprognoses voor de

Braungart en William McDonough gaven als

Belgische economie. In 2015 zou de

eersten concreet vorm aan dat nieuwe

groei amper 1% bedragen en ook de

economische model dat ze ‘Cradle 2 Cradle’

vooruitzichten voor 2016 zijn allesbehalve

(C2C – letterlijk: van wieg tot wieg) noemden

opbeurend. Alle economen zijn het erover

en dat tegen de huidige werking van onze

eens dat de groei over de twintig volgende industrie wil ingaan. De bestaande werkwijze jaren klein zal zijn. Om toch vooruit te gaan, omschrijven ze als ‘Cradle to Grave’ (van zullen bedrijven en organisaties zich creatief de wieg tot het graf) waarbij producten moeten tonen bij het inzetten van middelen

waarin grondstoffen verwerkt zitten, uiteindelijk

en werknemers. Dat is de boodschap die de

op het stort belanden of verbrand worden.

politici ons meegeven, niet alleen in de

De milieuzorg is ondertussen een constante

beleidsverklaring van de federale regering geworden in de evolutie van onze samenleving. Michel, maar ook in het vernieuwde Marshall-

In 2013 bijvoorbeeld kondigde de Europese

plan dat de Waalse regering begin december Commissie een proefproject aan om de ecovoorstelde. Dat plan legt de prioriteiten van

logische afdruk van producten en organisaties

de regering vast bij het toekennen van de te berekenen. 2,5 miljard euro die over 5 jaar begroot zijn om de groei van de Waalse economie te onder-

In bedrijven en organisaties moeten de Facility

steunen. Deze derde editie van het Marshall- Managers als eersten die evolutie van de plan, waarvan de eerste versie in 2005

samenleving opmerken en er op anticiperen.

voorgesteld werd, gaat van versie 2.vert naar

Producten met een C2C-certificaat kiezen;

4.0 om iedereen duidelijk te maken dat

beslissen om bepaalde uitrustingen niet meer bekommernis bestaat erin om zijn werk te

dringend een versnelling hoger geschakeld

te kopen, maar te huren bij producenten die

kenniswerker

gaan.

Onze

belangrijkste

vergemakkelijken door verschillende onder-

moet worden. De benaming verwijst ook naar automatisch voor het onderhoud, de vervan- steunende diensten aan te bieden en door het programma ‘Industrie 4.0’, een initiatief

ging en de recyclage instaan; de voorkeur hem organisatorische beslommeringen uit

van Duitsland

geven aan een ecologisch bedrijfsgebouw handen te nemen. De bedrijven die erin

dat de weg voor een economie

van onderling verweven producten en diensten met het BREEAM-label; het budget ‘bedrijfs-

slagen om de intellectuele productie en

wil voor-bereiden.

wagens’ tot een ‘mobiliteitsbudget’ omvormen;

innovatie van kenniswerkers in de hand te

rekening houden met de ‘life cycle cost’

werken – de co-creatie zoals sommigen dat

De ontwikkelingsdomeinen die dit Marshall- (kosten over de volledige levenscyclus) van

noemen – zijn de succesbedrijven van morgen.

plan 4.0 naar voren schuift, weerspiegelen een product of een gebouw… die praktijken maken vandaag al deel uit van het werk van

Met het tijdschrift Profacility en deze 12e editie

en organisaties in hun strategie voor een eco- een gedreven en waakzame Facility Manager.

van de Profacility Guide willen we een

nomisch en ecologisch duurzame ontwikkeling

ontmoetingsplatform aanbieden waar kennis,

de evoluties in de samenleving waar bedrijven

rekening mee moeten houden. Ook al zijn in de De aarde in stand houden voor de volgende ervaringen en goede beheerpraktijken uitgenieuwe Waalse regering de ‘groenen’ naar de

generaties, is een boodschap waar de jonge wisseld worden en aldus bijdragen tot die

oppositie verbannen, toch blijven milieu-

generatie meer dan ooit gevoelig voor is.

economische omschakeling.

overwegingen een belangrijke plaats innemen. Elke onderneming of organisatie wordt onder Dat blijkt meer bepaald uit het feit dat de

druk gezet om op een sociaal verantwoorde

kringloopeconomie als 7e concurrentie- en

manier te werken, ongeacht of dat nu voor de

groeipool voor de Waalse economie naar

klanten, de aandeelhouders of de medewerkers

voren geschoven wordt.

is. Daarbij mogen we één onveranderlijke waarheid niet uit het oog verliezen: de klant is

Die kringloopeconomie wil milieuvriendelijker

koning. Of we nu de Facility Manager van een

zijn dan het huidige economische model bedrijf zijn of een externe dienstverlener, onze waarin de creatie van rijkdom zich vertaalt in aandacht moet in de eerste plaats naar de

Didier VAN DEN EYNDE Publicatiedirecteur Profacility & Pro-RealEstate dvandeneynde@bimedia.be PROFACILITY GUIDE 2015 3

De Profacility media zijn publicaties van

Uitgever: Business Interactive Media bvba Louisalaan, 475 -1050 Brussel Tel. +32(0)2 669 77 65 - Fax +32(0)2 626 37 17 info@bimedia.be - www.bimedia.be

Trendbarometer

Directeur van de uitgave Didier VAN DEN EYNDE - dvandeneynde@bimedia.be ADVERTENTIE & MARKETING Business Development Didier VAN DEN EYNDE - dvandeneynde@bimedia.be Klantenrelatie - coördinatie productie advertorials Kim VERHEGGE - kverhegge@bimedia.be Advertentietarieven beschikbaar op www.profacility.be/advertising contact: advertising@bimedia.be REDACTIE Hoofdredacteur Eduard CODDÉ - redactie@profacility.be Redacteurs en medewerkers Patrick BARTHOLOMÉ, Benoît DORTHU, Tim HARRUP, Kim VERHEGGE, Jean-Claude VERSET, Patrick WAÛTERS Vertalers Michel BUCKINX, IGTV, Annelies VERBIEST Fotografen Serge BRISON, Valérie CLARISSE, Bernard DE KEYZER, Georges DE KINDER, An DESMEDT, Marc DETIFFE, Geoffrey FRITSCH, Yvan GLAVIE, Liesbeth GOETSCHALKX, Thomas VAN HAUTE Stuur ons uw persbericht naar redaction@profacility.be (FR) redactie@profacility.be (NL) PRODUCTIE Graphisme Kurt THYS - Str8 - www.str8.be Drukkerij Van der Poorten NV - www.vanderpoorten.be PARTNERSHIPS Profacility is mediapartner van

06 → 35 FACILITY MANAGEMENT : STRATEGIE, ORGANISATIE EN CONTROLE 08 FM agility: de juiste houding aannemen tegenover veranderingen 11 Een stevige brug slaan tussen facility management en aankoop 16 Benchmark van de kosten van de dienstverlening bij lokale besturen 18 Antwoorden op de huidige uitdagingen van catering in de zorgsector 21 Think Tank: OWOW, de ‘Old World Of Working’ komt eraan 22 FMIS, een noodzakelijk dashboard voor strategisch FM 26 Move Management, de belangen verdedigen van een sector in volle verandering 28 ‘Bring Your Own FM’, de werknemer als gast 30 Overgang naar de toekomstige generatie Facility Managers 32 FM visies en praktijken in de schijnwerpers 33 FM naar 2030 geprojecteerd: 14 pioniers delen hun visie

ABONNEMENTEN Inschrijven op www.profacility.be/abo contact: abo@profacility.be erantwoordelijke uitgever: Didier VAN DEN EYNDE, Louisalaan, 475 -1050 Brussel

36 → 55 WORKPLACE, SPACE & MOVE MANAGEMENT 38 Raming van de gemiddelde jaarlijkse kosten per werkplek 39 De bedrijven waar het aangenaam werken en leven is 40 Macro en micro ‘moves’ hebben een fijne logistiek nodig 42 Bedreiging voor de productiviteit bij kenniswerkers © Alle rechten voor overname van teksten, advertenties of illustraties voorbehouden en dat voor alle landen. Ontvangen documenten worden niet teruggezonden. Hun toezending sluit het akkoord van de auteur in voor vrije publicatie.

44 Workplace Showcase: 10 voorbeelden van kantoorinrichtingen die de tendensen in de sector belichamen: BIVV, Jones Day, VAC Gent, JBC, post bank, Ontex, Veritas, Ibecor, Gomez Acebo & Pombo, Elia.

4 PROFACILITY GUIDE 2015

INHOUD De Profacility Guide identificeert en analyseert de trends, bedreigingen en opportuniteiten voor het beheer van vastgoed, gebouwen, werkomgevingen, facilitaire diensten, wagenparken en mobiliteit. In deze gids zijn tal van interviews en case studies opgenomen waarin ervaringen en best practices over het beheer van deze aspecten aan bod komen.

LEVERANCIERSGIDS

08 → 77 56 33 VASTGOED, GEBOUWEN, ENERGIE & TECHNIEKEN 58 Tool en aanpak voor een beter ‘lifecycle management’ van gebouwen

Dit onderdeel van de Profacility Guide publiceert bedrijfsprofielen van leveranciers en

dienstverleners die u hun aanvullende vakkennis en knowhow aanbieden om het beheer van uw vastgoed, gebouwen, werkomgevingen, facilitaire diensten, wagenpark en mobiliteit te optimaliseren.

60 BIM: een samenwerkingsverband, ook voor facility managers

In het tweede deel zijn de belangrijkste leveranciers

63 EMAS, een gestandaardiseerde en geloofwaardige ‘eco-audit’ tool

van hun diensten of de productcategorie.

en dienstverleners gerubriceerd volgens de aard

64 Een opwaartse spiraal creëren om energie te besparen 66 10.000 m2 Zero Energie kantooroppervlakte 67 BREEAM, de beste keuze onder de milieucertificaten voor gebouwen? 68 Publiek-Private-Samenwerkinge: bouwen aan de scholen van morgen 72 Inhaalbeweging voor het bouwen en beheren van gevangenissen 75 Black-out: burgerlijke verantwoordelijkheid als redmiddel bij crisismanagement?

08 → 84 78 33 MOBILITEIT 80 Car sharing nieuwe stijl: altijd en overal een auto startklaar 84 De mobiliteit van morgen wordt multimodaal en de zaak van iedereen

86 → 135

PROFACILITY GUIDE 2015 5

6 PROFACILITY GUIDE 2012

FACILITY MANAGEMENT

→→

Centraal informatiepunt en knowledge centre →→ www.profacility.be/fm PROFACILITY GUIDE 2012 7

THINK TANK CHANGE MANAGEMENT

FM agility DE JUISTE HOUDING AANNEMEN TEGENOVER VERANDERINGEN Een overstap van staatsbedrijf naar beursgenoteerd bedrijf was een niet geringe verandering voor bpost. De dienstverlening evolueert van ‘postbedeler’ naar ‘pakketbezorger’, een verandering die gepaard ging met een omzetgroei van +6,9% in de periode 2012 – 2013. Verandering is er ook voor de interne dienstverlening.

Na een grondig omdenken evolueert facility management van uitvoerend naar strategisch niveau met een 100% evaluatie van alle kosten.

B Johnny Voet, Director FM Maintenance, Cleaning, Energy, Environment & Sustainability

innen bpost is er een innovatiecel opgericht die snel moest tewerk gaan, wat niet wil zeggen dat er slordig mocht gewerkt worden” opent Johnny Voet, Director FM Maintenance, Cleaning, Energy, Environment & Sustainability. De dienst ‘service operations’ bij bpost stelt 900 FTE’s tewerk en is bevoegd voor vastgoedprojecten, onderhoud, schoonmaak, beveiliging, workspace management, onthaal, wagenparkbeheer en carwash, aankoopbeleid, duurzaamheid, energie en milieu. Met MCS als consultant is er in 2011 een ‘agility-model’ ontwikkeld.

“ Snel en soepel omgaan met veranderingen, snel denken, conclusies trekken en vlot handelen, is noodzakelijk en wordt samengevat onder het begrip agility “

Bernard de Keyzer

Co-sourcing cleaning In 2006 telde bpost nog 2400 poetsdames en was daarmee zowat het derde grootste schoonmaakbedrijf van het land. Vandaag zijn er dat nog 550. De overstap naar outsourcen is voorzichtig gemaakt en in samenspraak met de vakbonden. “Change management houdt ook in dat je de vakbond aan jouw kant moet krijgen, door ze via communicatie te enthousiasmeren voor het project en ze tot partners in de verandering te maken” benadrukt Johnny Voet. Er is geopteerd voor een co-sourcing model met twee partners, die gelijkwaardig moeten presteren. Het cosourcing model voorziet in training van de schoonmaakteams evenals in een kwaliteitscontrole. 8 PROFACILITY GUIDE 2015

“De eigen schoonmaakdienst deed vroeger zowat alles behalve schoonmaken” blikt Johnny Voet terug. “Dat lag aan het feit dat ze voor alles werden ingezet en elke afleiding ook resulteerde in andere bezigheden”. Een verschillende productiviteit bij de interne diensten in vergelijking tot het outsourcen van diezelfde diensten kan zowel in het voordeel van in- als outsourcen uitvallen. Het gaat soms niet om ‘beter’ maar om anders. Nu zijn er SLA’s ingevoerd, is er een werkzame rapportering en lopen alle contacten via één enkel aanspreekpunt. Vanaf 2015 wordt een minimum vergoeding ingesteld van 1 uur voor bv. de schoonmaak van kleine kantoren.

grondig aangepast en wordt nu vanaf het initiëren van een aankoop betrokken. Wanneer de aankoop van kasten aan de orde is, dan geven de onderhoudsmensen advies i.v.m. te verwachten onderhoud en herstellingen. Principieel gaat elk aankoopcontract altijd gepaard met een onderhoudscontract. ‘City logistics’ Eén van de innovatieve projecten bij bpost is ‘city logistics’ waarvan het pilootproject in Antwerpen loopt. Het gaat om het deur aan deur uitleveren van zendingen met minder bewegingen, minder kilometers en bijgevolg ook met minder vervuiling.

“ De maintenance strategie is grondig aangepast en wordt nu vanaf het initiëren van een aankoop betrokken “ Condition based maintenance Voor het onderhoud van de vier grote sorteercentra werd op 22 oktober 2014 een tender uitgestuurd naar zeven potentiele leveranciers die zich kandidaat hadden gesteld. Het te gunnen contract stelt ‘Condition based maintenance’ voorop. Conditiemeting is verschillend van het controleren van de kwaliteit van het werk, de eigenlijke onderhoudswerkzaamheden. Het gaat er evenmin om na te kijken hoe het onderhoud is gedaan. Conditiemeting evalueert of de installaties presteren zoals verwacht en gewenst. In het verleden dicteerde bpost wat leveranciers binnen het contract moesten doen. Dat verandert nu met de formule ‘Condition based maintenance’. bpost legt een conditie op, bv. een installatie moet altijd 99% operationeel zijn, en vraagt daarvoor een onderhoudsvoorstel op maat en de daarbij horende prijs. In het geval van de grote sorteercentra gaat het om gebouwen die al zeven jaar oud zijn, m.a.w. er moet vandaag zeven jaar vooruit gepland worden welke onderhoudswerken nodig zijn om na einde contract de gewenste conditie te kunnen verzekeren. In het verleden werd onderhoud pas opgezet nadat een gebouw in dienst was genomen. Vandaag wordt onderhoud bij bpost vooraf betrokken. De maintenance strategie is

“De laatste kilometers maken een groot verschil voor wat duurzaamheid betreft” commentarieert Johnny Voet. “Waar vandaag nog vaak meerdere bedrijven met grote vrachtwagens de stad in rijden om er elk slechts enkele klanten te bedienen, neemt City Logistics van bpost buiten de stad de zendingen over om ze met aangepaste transportmiddelen en een efficiënt uitgekiende route binnen de stad te bedelen”. Eduard Coddé ✍

Bpost in cijfers

Vandaag beschikt bpost over 669 eigen retailkantoren, 5 grote sorteercentra en een 200-tal mailkantoren (60 tegen 2017) waarmee 4,8 miljoen Belgische gezinnen 5/7 dagen bediend worden. Bij bpost werken 25.683 werknemers. Dagelijks worden 10 miljoen brieven en 105.000 pakjes bezorgd. De bedeling van particuliere post is goed voor 40% van de omzet. Het bedelen van commercieel drukwerk maakt 11% van de totale omzet uit en persbedeling (kranten, tijdschriften, enz.) is goed voor 13% van het omzetcijfer. De liberalisering van de markt heeft een grote invloed gehad, evenals de opmars van e-commerce en e-mail. Als gevolg van de toenemende populariteit van e-commerce kent ook de pakketdienst een omzetgroei. Verder ontstonden bpacks, shop & delivery, city logistics.

PROFACILITY GUIDE 2015 9

THINK TANK CHANGE MANAGEMENT

In juni laatsleden was Johnny Voet gastspreker op het Europees Congres voor Facility Management (EFMC) in Berlijn. Voor het door 450 Facility Managers bijgewoonde congres bracht hij het onderwerp ‘Agility - Preparing your facility operations for constant change’. Hij maakte er de toehoorders bewust van de noodzaak om in te spelen op de evoluties op het vlak van facilitair beheer en de nodige soepelheid aan de dag te leggen om proactief te plannen en onmisbare acties te ondernemen om de voortdurende veranderingen passend te begeleiden en te beheren.

MVO is een strategische keuze voor bpost Maatschappelijk verantwoord ondernemen is een evidentie voor bpost en is één van de vier pijlers die de waarden voor de onderneming definiëren. In 2007 werd besloten dat bpost tegen 2020 zijn CO2-voetafdruk met 45% moet terugdringen. Een ambitieuze doelstelling, waarvan vandaag al -31% gerealiseerd werd, zij het hoofdzakelijk via de gebouwen, die meer dan 1 miljoen vierkante meter totaliseren. In 2009 stond bpost 14e gerangschikt op een internationale lijst die de duurzaamheid van postbedrijven evalueert. De rapportering komt uit 23 landen samen en vertegenwoordigt ongeveer 80% van de wereld-postorganisaties. In 2012 was bpost opgeklommen tot de leiderspositie van het klassement en kon die in 2013 handhaven! Elektrificeren van het wagenpark Het aankoopbeleid voor het wagenpark focust nadrukkelijk op het terugdringen van de CO2uitstoot.De vloot van bpost omvat 1800 company cars, 6300 kleine vans, 300 vrachtwagens en 3500 motorfietsen. Met een jaarlijkse vernieuwing van 1200 à 1500 voertuigen is het extreem belangrijk de juiste keuzes te maken om de voor 2020 vastgelegde duurzaamheidsdoelstellingen waar te maken. Zo bracht een analyse van het gebruik van de company cars aan het licht dat een groot aandeel slechts een beperkt aantal kilometers afleggen. Dit was aanleiding tot het promoten van elektrische voertuigen via een herschreven car policy. De keuze voor een dieselmotor was in het verleden voor de hand liggend, maar de toegelaten CO2-waarden werden al drastisch verlaagd. bpost blijft verder evalueren welke de beste alternatieve voertuigen zijn voor de toekomst. Samen met leasepartner Alphabet Belgium werd ‘AlphaElectric’ uitgewerkt als aantrekkelijke formule die elektrisch rijden. Dit specifieke lease-aanbod omvat de installatie van een ‘Wallbox’ voor snelladen bij de gebruiker thuis, de verrekening van het privé-energieverbruik, en vooral de ter beschikking stelling van een ander type voertuig gedurende maximaal 30 dagen per jaar. Vandaag zijn ook al 2700 elektrische fietsen in gebruik bij de postbodes.

10 PROFACILITY GUIDE 2015

THINK TANK SOURCING & AANKOOP PROCES

Een stevige brug slaan tussen facility management en aankoop Het 7e Interactief FM Congres, georganiseerd door Ki’communications in Mechelen Campus, trok meer dan 200 deelnemers met het onderwerp ‘Aankoop en/in Facilities’.

Aankopen is vanzelfsprekend verbonden aan facility management, maar in steeds meer ondernemingen zijn ‘aankoop’ en ‘facility management’ twee gescheiden disciplines, hoewel ze juist heel nauw met elkaar verbonden zijn.

ankopen is een strategisch proces. De facility manager moet zijn domein kennen en/of bepalen waarbinnen hij mag/moet aankopen. In het ene geval hoort mobiliteit bij het FM-aankoopdomein, in het andere geval niet. Idem voor ICT, dat bij sommige bedrijven heel verspreid is ondergebracht. Het is belangrijk na te gaan waarom sommige aankopen niet onder de bevoegdheid van de Facility Manager vallen, zeker wanneer men ervan overtuigd is dat dit beter wel zo zou zijn. Het kan zijn dat dat de situatie historisch gegroeid is, door anderen wordt afgeschermd. In elk geval zullen aankopen gedaan door andere diensten in grote of beperkte mate invloed hebben op wat er binnen het FM-aankoopdomein wordt beslist. Overleg met andere aankopers is dan ook raadzaam. Het is algemeen bekend dat facility management de nooit eindigende opdracht heeft te besparen. Leveranciers onder druk zetten om goedkoper te kunnen aankopen is een klassieke methodiek, die op korte termijn wel vruchten kan afwerpen, maar daarom niet de juiste strategie zal blijken. Vanzelfsprekend willen we tegen een scherpe

prijs inkopen, tegen de ‘beste prijs’. Maar wat is de beste prijs? Het gaat om de kwaliteit van de dienst of product, waarbij nauwlettend moet worden gewaakt over het vergelijken van een identiek aanbod. Is het gevaar reëel dat prijs het enige en bepalende criterium wordt voor aankoop, of is er toch nog ruimte voor kwaliteit en service? De relatie en communicatie tussen beide disciplines zal bepalen hoe de aankoopcriteria uiteindelijk worden gewogen. Het 7e Interactief FM Congres stak van wal met twee plenaire sessies, gevolgd door tal van werkgroepen, geanimeerd door ervaren facility managers en aankopers. Wij hebben deze debatten en discussies bijgewoond en brengen in de hiernavolgende pagina’s de neerslag van de meningen en uitwisseling van ervaringen van deze experts m.b.t. de mogelijke synergiën en strategieën tussen de afdelingen aankoop en facility management, de aan te grijpen opportuniteiten en te mijden valkuilen. Eduard Coddé ✍

PROFACILITY GUIDE 2015 11

THINK TANK SOURCING & AANKOOP PROCES

Samen beter aankopen “De Opdrachtencentrale van de Vlaamse Overheid werkt altijd vanuit de driehoek gebruiker, aankoper en jurist” stelt Frank Geets, Administrateur-Generaal van Het Facilitair Bedrijf bij de Vlaamse Overheid. Facility management vertegenwoordigt hier de interne klant. Essentieel voor elke aankoop is vooraf precies af te lijnen wat men wil. Vandaag wordt de aankoopprocedure teveel gestart vanuit een oplossing die men zelf al denkt te kennen, terwijl men juist de vraag naar een oplossing dient uit te sturen naar de potentiele leveranciers, om zo meer innovatie aan te trekken. Een marktbevraging is dan ook zinvol om het aanbod op de markt beter te leren kennen. Dat kan via het bezoek aan beurzen, netwerken en ervaringsuitwisseling tussen collega’s. Na een verkenning van de markt volgt dan een ‘request for information’ (RFI) en ‘request for quotation’ (RFQ). Potentiele leveranciers moeten de verwachtingen van de klant ontdekken en ze leren te begrijpen. Lastenboeken zeggen op dat vlak helaas niet alles, zodat een persoonlijk contact wenselijk is. De aankoper moet offertes vergelijken, maar in vele gevallen zijn deze nauwelijks vergelijkbaar. De Wet op de Overheidsopdrachten is gericht op een selectie op best practices. Ze stelt vooraf selectiecriteria op, evenals de weging van deze criteria, waardoor het risico dat enkel de prijs bepalend is wordt uitgesloten. De gunningscriteria worden vooraf ook naar buiten gecommuniceerd. De Wet op de Overheidsopdrachten stelt dat ook de weging moet bekend gemaakt worden, maar in de privé kan men deze achter houden. Bij het opmaken van een contract moeten SLA’s en realistische KPI’s worden ingebouwd. Na gunning van een contract dat soms zeer diep is onderhandeld moet facility management jaren samenwerken met de weerhouden leverancier. Dan is het belangrijk dat aankoop en facility management samen een goede tandem vormen.

Frank GEETS Administrateur-Generaal van Het Facilitair Bedrijf bij de Vlaamse Overheid 12 PROFACILITY GUIDE 2015

Aankopen met bedrijfsvisie “Men kan zich beperken tot louter aankopen, of een stap verder gaan door aan te kopen met een bedrijfsvisie” stelde Frédéric Kain. Hij pleitte voor het samenstellen van een belangenmix als voorbereiding op het onderhandelen van een contract. Siemens wil ‘de beste werkgever’ zijn en daarom moeten de waarden van het bedrijf ook weerspiegelen in de aankooppolitiek. Omdat bv. duurzaamheid deel uitmaakt van die waarden mag men niet het risico lopen dat schoonmaak niet duurzaam gebeurt als gevolg van een te hoge prijsdruk. Als werkgever wil Siemens de medewerkers ‘plezieren’ met zaken als een kwalitatieve catering, goede koffie, een aangename werkplek, bereikbaarheid (9 locaties), enz. Gemiddeld hebben de medewerkers er dan ook 25 dienstjaren opzitten. Elke gebruiker weet het altijd beter, maar er moet een aankoopbeleid met bedrijfsvisie ontwikkeld worden dat voor iedereen gunstig is. Lange tijd was de koffie gratis, tot er een project werd opgestart met betere koffie mits een bescheiden participatie door de medewerkers (40 cent). Het project stuitte aanvankelijk op weerstand van de vakbonden, maar werd uiteindelijk een groot succes. Vandaag zijn er al acht coffee corners met betere koffie geïnstalleerd. De catering krijgt veel aandacht bij Siemens. De kosten worden voor twee derden gedragen door de werkgever, terwijl de werknemer zelf een derde bijdraagt. Sinds enige tijd loopt er een project voor extra gezonde maaltijden zonder meerkost. Een schot in de roos zo blijkt, want de vraag is vervijfvoudigd na drie maand looptijd. Frédéric Kain: “Catering is een typische dienstverlening voor facility management, maar nieuwe initiatieven en projecten kunnen beter via de HR-collega’s aan de directie worden voorgelegd”.

Frédéric KAIN Head of Location Manager SRE BE, Siemens

Bernard de Keyzer

Efficiënter aankopen om meer cash beschikbaar te houden Kris Van der Veken wees op de snel veranderende werkingsomgeving, met economische, sociaal-culturele en technologische evoluties. ‘Cash’ is meer dan ooit het bloed van elke organisatie en zowel facility management als aankoop kunnen een aanzienlijke toegevoegde waarde bieden om meer cash beschikbaar te houden. Hij wees erop dat een procentuele besparing met één enkel cijfer aan FM-zijde hetzelfde effect heeft als een omzetverdubbeling voor de organisatie. Facility management is dan ook de tweede van de drie grootste uitgavenposten voor een organisatie. Daar waar vroeger de afdelingen facility management en aankoop vaak lijnrecht tegenover elkaar stonden, is een constructieve samenwerking tussen beiden vandaag meer dan wenselijk. Beide afdelingen evolueren en ondergaan grote veranderingen. Facility management kan aankoop positief beïnvloeden door te adviseren over outsourcing en differentiatie. Door efficiënter aankopen en doelgericht aansturen van de aankoop door facility management, blijft er meer cash in de organisatie voor het ondersteunen van de corebusiness.

iFM wint terrein “In 2011 beliepen de wereldwijde bestedingen aan integrated facility management 353 miljard dollar; in 2013 was dat al opgelopen tot 640 miljard” opende Werner Donckers, Director Global Corporate Services HP. Het aandeel van iFM in de totaliteit van facilitaire uitgaven steeg in die periode van 12 tot 15%. Ook Europa liet een stijging optekenen van 20 tot 27 miljard dollar. Groot-Brittannië neemt het voortouw met een aandeel van ongeveer 40%. In 2006 werkte HP wereldwijd met een 800-tal leveranciers. Vandaag is dat gereduceerd tot één enkele. In een eerste fase maakte HP de overstap naar één iFM-contract voor elk van zijn drie regio’s. Uiteindelijk werd dat teruggebracht naar één enkele wereldwijde overeenkomst. “Het strategische bleef intern, terwijl al het tactische werd uitbesteed” vat Werner Donckers samen. Het aanbod aan partners die interesse toonden voor een iFMcontract van deze omvang bleek zich te beperken tot minder dan tien!

Het outsourcen van facilitaire dienstverlening is algemeen ingeburgerd, maar vandaag zijn vele organisaties al in een stadium van het outsourcen van gebundelde services. Een verdere evolutie naar het werken met een ‘main contractor’ als multiservice supplier en een externe FM-organisatie om uiteindelijk bij integrated FM uit te komen, ligt in het verschiet, aldus Kris Van der Veken. De traditioneel dikke en brede FM-structuur wordt door iFM herleid tot een dunne FM-structuur. Het is echter opletten voor de verschillende visie op en interpretatie van verwachtingen m.b.t. dienstverlening door aankoop en de service provider(s).

Alvorens over te gaan tot onderhandelen over een iFM-contract is het noodzakelijk eerst zelf orde op zaken te stellen. Problemen outsourcen is uit den boze! Wat betalen we vandaag voor welke dienstverlening? Welk zijn de per land specifieke behoeften en te respecteren wetgeving? Met 800 leveranciers was het voor HP ook uitgesloten een uniform prestatieniveau te bereiken. Daarom werd een 300 pagina’s tellend ‘Performance based contract’ opgesteld, waarin resultaten gedefinieerd staan (o.a. wat is schoon). Het contract werd afgesloten met een globale basisprijs in alle landen, maar de iFM-contractant splitst dit uit per land. Daarnaast is er ruimte voor opdrachten naast de basisovereenkomst met vrije keuze van leverancier(s). KPI’s werden vastgelegd om de geleverde prestaties te kunnen evalueren en vergelijken. Maandelijks wordt een evaluatievergadering gehouden met de HP Location Manager en een verantwoordelijke van de FM-dienstverlener.

Kris VAN DER VEKEN Freelance Senior Consultant en Interim Manager FM

Werner DONCKERS Director Global Corporate Services, HP PROFACILITY GUIDE 2015 13

THINK TANK SOURCING & AANKOOP PROCES

Klant en leverancier hebben verschillende visie Patrick Waûters groeide in zijn carrière zelf door van aankoper tot Facility Manager. Hij wees erop dat een all-in contract heel wat meerkosten kan teweegbrengen. De aankoopafdeling wenst een waterdicht contract, wil zich vooral veilig stellen. De leverancier bekijkt het contract vanuit het uitgestuurde lastenboek. De verschillen tussen de verwachtingen en wat aangeboden wordt blijken in de praktijk veel te groot. Dat heeft te maken met de gehanteerde lastenboeken die zelden actueel en uitgezuiverd zijn. Er moet vooraf grondig worden nagedacht over wat men wenst uit te besteden, welke resultaten er worden verwacht en welke risico’s al dan niet mogen ingesloten zijn. Er is een onvermijdelijke relatie tussen de verwachtingen en de prijsbepaling. Leveranciers worden verondersteld een standaard / all-in prijs af te geven, maar dit leidt vanzelf tot een te hoge of te lage prijsstelling. Patrick Waûters adviseert dan ook om af te stappen van een vaste prijs, en de voorkeur te geven aan de combinatie van een deel vast met een deel variabel. De klant verwacht ‘een kwalitatieve dienstverlening’, maar facility management is geen exacte wetenschap, en is bovendien een nog jonge discipline met in eigen land eerder beperkte opleidingsmogelijkheden. Tussen de partijen – facility management, aankoop en leveranciers – is er te weinig communicatie over de reële FMprestaties. Het gebruik van een FMIS kan een belangrijke bijdrage leveren tot het precies definiëren van de verwachtingen en noden, om aansluitend de nodige KPI’s vast te leggen en daarvoor een gepaste rapportering op te stellen.

Patrick WAÛTERS Freelance Senior Consultant FM

14 PROFACILITY GUIDE 2015

Stroomlijnen van aankoop “De bestaande situatie was er een met een zeer breed aanbod leveranciers voor een nog breder gespreide dienstverlening” schetst Benny Gers, Consultant & Project Lead Procurement EMEA voor Cochlear/Progressio. Niet alleen werden veel services aangekocht, ze werden vaak ook decentraal, lokaal aangekocht, wat het beheer bijzonder complex maakte. Daarnaast leefde een mentaliteit van ‘wat we zelf doen, doen we beter’, waardoor naast de aangekochte services ook intern nog heel wat dienstverlening werd ontwikkeld. Het was dan ook een logische beslissing om te gaan voor outsourcing voor alles wat niet tot de corebusiness van de onderneming – wereldmarktleider voor hoor implantaten – behoorde. Vandaag is er een externe Facility Manager tegenover voordien 2,5 FTE’s intern. Waar de facilitaire dienstverlening vroeger een aaneenschakeling van uitzonderingen was, is standaardiseren nu de norm. “Van leuk om te hebben is de aankoop nu gebaseerd op de reële noden” concludeert Benny Gers. Er dient nagedacht te worden over wie het initiatief neemt bij een dergelijk ingrijpend proces van stroomlijnen en standaardiseren. Heel vaak wordt het initiatief gelegd bij de afdeling die het meest gebruik maakt van een bepaalde service, maar dat is niet noodzakelijk de beste aanpak. Het is beter de capaciteiten te laten spreken en de voorkeur te geven aan personen met de hoogste bekwaamheid. Het is verder noodzakelijk om alle twijfels en verschilpunten maximaal weg te werken alvorens door te gaan met het eigenlijke aankoopproces. Het verdient aanbeveling om een ‘statement of work’ (SOW) uit te schrijven, waarin alle verwachtingen, te leveren dienstverlening, timing, aankoopvoorwaarden, enz. gedetailleerd beschreven staan. Dit is een heel complexe en moeilijke opgave, die best in teamverband wordt aangepakt.

Benny GERS Consultant & Project Lead Procurement EMEA, Cochlear/Progressio

Bernard de Keyzer

Facility management toelaten om sneller te gaan Belgacom zag het personeelsbestand slinken van 30 à 40.000 tot 15.000 medewerkers vandaag, wat vanzelfsprekend gepaard ging met leegstand van gebouwen en een terugval van de facilitaire noden. Anderzijds is Belgacom in zowat elke Belgische gemeente op één of andere manier aanwezig. “De gebouwen en installaties zijn zeer verschillend van aard en grootte, wat resulteert in een zeer gevarieerde waaier aan onderhoudsbehoeften en facilitaire services” verduidelijkt Yves Bertholomé, Head of Infrastructure & Facilities Management. Vandaag gaat het om 1400 gebouwen en een totale oppervlakte van 1,4 miljoen vierkante meter. Dat betekent o.a. het onderhoud van 4000 airco’s en 400 noodstroomgeneratoren. Het budget om de dagelijkse werking te verzekeren beloopt 60 miljoen euro per jaar. Het facilitaire departement telt 500 FTE’s, wat aanzienlijk minder is dan 1 medewerker per gebouw. Bovendien worden de interne facilitaire services afgebouwd. Eén van de uitdagingen is om interne en externe facilitaire mensen optimaal te laten samenwerken.

Kostenbesparing door partnerschap “Kostenbesparing is een gezamenlijke doelstelling voor zowel aankoop als facility management” beklemtoont Peter Bottelberghs, Hoofd Facilities & Aankoop UZ Antwerpen. “Een partnerschap nastreven opent de beste perspectieven om dat doel te realiseren”. Er is een grote gelijkenis tussen de missie van beide afdelingen binnen een organisatie, vanwaar het belang om samen één visie met één strategie en één operationele sturing te ontwikkelen. De krachten bundelen resulteert in beter aankopen. Door samen aan marktverkenning te doen, zal aankoop beter begrijpen wat er concreet nodig is, wat resulteert in kortere doorlooptijden voor aanbestedingen en het optimaal inzetten van het aantal beschikbare FTE’s.Processen moeten constant geactualiseerd worden om op elk ogenblik de juiste aanvraag te kunnen uitsturen. Elke aanvraag moet in vraag gesteld worden en mag niet het resultaat zijn van eindeloos doorkopiëren van vroegere aanvragen. Aankoop en facility management evolueren dan elk op zich, van reactief naar proactief.

De aankoopafdeling is afgestemd op de vier business units en heeft jaarlijks 2,1 miljard euro te besteden over 5500 leveranciers. “De permanente uitdaging is om de boel draaiend te houden” vat Marc Smet, Head of Procurement Operations & Services, de missie bondig samen. “Budgetten worden teruggeschroefd, wat noopt tot beter aankopen. Er is een nieuwe aankooppolitiek opgesteld die het beste aanbod bevoordeelt en niet de laagste prijs”. Het is steeds weer afwegen welke gebouwen we nog nodig hebben en hoe we het onderhoud optimaal kunnen afstemmen op de behoeften. Bestaande gebouwen zijn vaak ook niet geschikt voor de nieuwste producten en diensten. In bepaalde situaties moet facility management vrijheden krijgen om sneller te gaan dan de normale weg over aankoop.

Binnen UZ Antwerpen was een wildgroei van printers ontstaan, met uiteindelijk meer dan 600 verschillende modellen, waarvoor ook verbruiksgoederen (inktpatronen) op voorraad werden gehouden. Deze wildgroei werd gestopt via een onderzoek naar de prijs per geprinte pagina. Het bestellen van individuele printers werd een halt toegeroepen, het printerpark drastisch geüniformeerd, het onderhoud is uitbesteed en de organisatie betaalt een vaste prijs per pagina. Het contract met de partner heeft een looptijd van 72 maanden. Peter Bottelberghs: “De focus bij aankoop werd verlegd van prijs naar proces”. Deze maatregel resulteerde niet alleen in een directe kostenbesparing, maar sindsdien blijken de gebruikers ook minder af te drukken.

Marc SMET Head of Procurement Operations & Services, Belgacom

Yves BERTHOLOMÉ Head of Infrastructure & Facilities Management, Belgacom

Peter BOTTELBERGHS Hoofd Facilities & Aankoop, UZ Antwerpen PROFACILITY GUIDE 2015 15

FM & OVERHEID

Benchmarking van de reële kosten va bij lokale besturen De Vlaamse Regering geeft in haar beleidsverklaring duidelijk aan dat er de komende

jaren geen financiële ruimte is voor belangrijke stimuli voor steden en gemeenten. Lokale

overheden moeten op eigen kracht werken aan efficiëntie en met minder middelen een daadkrachtiger bestuur en een betere dienstverlening realiseren. Een belangrijk deel

van de beschikbare middelen binnen de lokale overheden gaat naar ondersteunende diensten. Enig idee wat dat allemaal kost?

Onder leiding van Johan Ryckx, Docent aan de Hogeschool Odisee, is het benchmarkingproject voor steden en gemeenten volgens de nieuwste Europese norm EN 15221-7 opgestart.

e organisatie van die ondersteunende (facilitaire) diensten binnen steden en gemeenten is in Vlaanderen zeer divers volgens de auteurs van het boek ‘Patrimoniumbeheer en facility management van lokale besturen’. Een aantal overwegend grotere steden hebben een interne organisatiestructuur opgezet waarbij alle ondersteunende diensten ingebed zijn; een facilitaire organisatiestructuur met een eigen missie en visie en met concrete doelstellingen. Termen als ‘innovatief’, ‘economisch verantwoord’ en ‘correcte dienstverlening’ vormen de rode draad doorheen de beleidsdocumenten. Daarnaast bestaat een groeiende groep van steden en gemeenten die geleidelijk evolueren naar een organisatiestructuur die de ondersteunende diensten bundelen en beheersbaar maken.

Geoffrey Fritsch

De kostenstructuur in beeld Dat de kosten voor ondersteunende diensten belangrijk zijn, wordt in meerdere onderzoeken aangetoond. Sven Teichman wijst er in zijn Europees FM-onderzoek op dat de totale omzet in deze ondersteunende diensten gemiddeld tot vijf procent van het Bruto Nationaal Product [BNP] van de diverse landen bedraagt (1). AOS Group, de Nederlandse stichting NFC-index (2) en het onafhankelijk adviesbureau Fier.fm tonen in hun onderzoek (3) aan dat een kantoorwerkplek in België ruim 12.300 € per jaar kost (4). Om deze facilitaire kosten beheersbaar te maken is er nood aan managementinformatie. Zijn de uitgaven voor de ondersteunende diensten maatschappelijk verantwoord? Wat zijn de kwaliteitsen kostenbepalende factoren die dergelijke uitgaven verantwoorden? 16 PROFACILITY GUIDE 2015

Zijn er objectieve criteria die bepalen of we de dienstverlening zelf uitvoeren of uitbesteden? Onderzoek naar het antwoord op deze vragen werd al uitgevoerd in Nederland. In België is vergelijkbaar cijfermateriaal over facilitaire kosten zeer beperkt beschikbaar en vrijwel onbestaande binnen de overheidsdiensten. Kimberley De Klerk bevestigt in haar onderzoek de nood aan managementinformatie voor overheidsdiensten, meer in het bijzonder steden en gemeenten. Uit haar onderzoek blijkt dat 82% van de Vlaamse steden en gemeenten behoefte heeft aan benchmarking van kostkengetallen (5). FaKL-benchmark.be Om aan deze nood tegemoet te komen voert Odisee Hogeschool (voorheen KAHO SintLieven) een benchmarkingproject voor steden en gemeenten volgens de nieuwste Europese norm EN 15221-7 (Performance benchmarking; 2013). Benchmarking volgens deze Europese norm is nieuw binnen de facilitaire wereld. Antwoorden zoeken op de voortdurende vraag vanuit het werkveld naar kostkengetallen en de bepalende criteria is noodzakelijk en geeft een invulling aan de opdracht ‘maatschappelijke dienstverlening’ door de hogeschool. Referenties

(1) SvenTeichman, FM market size in Europe, 2009 (2) Fier.fm, Facilitaire kengetallen gemeenten, 2012 (3) NFC Index Coöperatie, NFC jaarbericht kantoren 2010, 8ste jaargang, 2011 (4) Kost van een kantoorwerkplek in België, zie interview met AOS Group en artikel gepubliceerd op www.profacility.be/biblio op 20/12/2013. (5) Kimberley De Klerk, Denk groot, begin klein – succesvol benchmarken in Vlaanderen, afstudeeronderzoek, 2012

en van de dienstverlening Doel is dat zoveel mogelijk steden en gemeenten cijfermateriaal ter beschikking stellen en inbrengen, waardoor benchmarking realistisch, vergelijkbaar, betrouwbaar en dus interessant wordt. Deelnemende steden en gemeenten kunnen de ingebrachte data onderling anoniem vergelijken. Op deze wijze wordt een antwoord geboden op de vraag of er wezenlijke verschillen zijn en of er aanwijsbare factoren aan de grondslag liggen van deze verschillen. Voor het welslagen van dit project is het belangrijk om de ﬁnancieel verantwoordelijken en Facility Managers ervan te overtuigen dat zij hun kengetallen moeten aanleveren en daarvoor ruimschoots beloond worden door de zeer bruikbare management informatie die daaruit voort komt. Naast het vergelijken van kostkengetallen en het verklaren van de verschillen wordt onderzocht of de mate van uitbesteden als dominant beïnvloe-

dende factor kan worden beschouwd voor de hoogte van de kosten. Deze vraag is brandend actueel, aangezien uitgerekend in tijden van economische crisis dikwijls verondersteld wordt dat uitbesteding voor organisaties ﬁnanciële voordelen zou hebben. Concrete data hierover zijn in Vlaanderen helaas niet beschikbaar. Voor de realisatie van het project werken verschillende opleidingen binnen Odisee (Facilitair management, Bedrijfsmanagement en ICT) samen met partners uit het werkveld (Procos Belgium; Fier.fm Nederland; IFMA Belgium en Vanden Broele Uitgeverij). Daarnaast is er ook concrete medewerking van de organisaties IFMA.be en de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten.

Oproep naar meer deelnemers

Alle financieel verantwoordelijken en Facility Managers bij steden en gemeenten die kostkengetallen willen vergelijken of meer informatie over dit project wensen te ontvangen, kunnen zich aanmelden via www.FaKL-benchmark.be of contact opnemen via info@FaKL-benchmark.be

Eduard Coddé ✍

Patrimonium- en FM-beheer van lokale besturen

Jos Duchamps, Gedelegeerd Bestuurder, Procos Group

Guy Vanhoorde, Departementshoofd FM van de Stad Gent

Andreas van Wagenberg, Hoofddocent at Vandenbroel uitgeverij

Het initiatief voor het publiceren van het boek ‘Patrimoniumbeheer en facility management van lokale besturen’ kwam van uitgeverij Vanden Broele, goed geïntroduceerd in de wereld van gemeentebesturen. De uitgever stelde vanuit gemeenten de vraag vast naar beheercycli die in lijn liggen met de zesjarige beleidsvisie zoals ze dient ontwikkeld te worden na elke gemeenteraadsverkiezing. Facility management dient logischerwijze mee te integreren in de beheercycli. Het boek ontstond in volledig co-auteurschap tussen Jos Duchamps, Andreas van Wagenberg en Guy Vanhoorde, met een evenwichtige verdeling tussen hun theoretische, wetenschappelijke en praktische inbreng. Het vastgoed bij de overheid heeft een enorme evolutie ondergaan. In het verleden was het patrimonium een uitdrukking van de macht en het vermogen van een stad of gemeente en daardoor bij de overheid belangrijk als imagodrager. Vandaag moet het openbaar vastgoed vooral functioneel en operationeel zijn. Het patrimoniumbeheer bij de lokale besturen is vaak een zeer complex gegeven omdat het een grote variëteit aan gebouwen betreft, waaronder meestal monumenten en geklasseerde panden. Dat maakt dat rekening houden met de TCO en ‘lifecycle cost’ uiterst belangrijk maar ook zeer ingewikkeld is. Het boek heeft ook aandacht voor actuele thema’s en trends zoals Publiek Private Samenwerking, DBFM en geeft hiervan uitgewerkte cases zoals ‘scholen van morgen’, de bouw van nieuwe gevangenissen en de ontwikkeling van het station Gent Sint-Pieters. Voor wat het beheer van de facilitaire diensten betreft, hebben de verschillen tussen facility management in de privésector en bij de lokale besturen o.a. te maken met de omvang van de organisaties en meer nog met de versnippering van de verschillende diensten die elk een grote zelfstandigheid aan de dag leggen. Verder is er de grote verscheidenheid aan klantengroepen en de grote variatie aan type gebouwen en hun grootte. Er is de moeilijkheid om te sturen op kwaliﬁcaties van mensen en de verplichting om de wet op de overheidsopdrachten strikt na te leven. Het boek wil vooral de kleinere gemeenten bereiken, voor wie de materie minder vertrouwd is, maar daarom niet minder belangrijk. Het kan besteld worden via Uitgeverij Vanden Broele. Deel van de reeks ‘Lokaal management & beleid’ (ISBN-13: 978 90 4960 527 8) www.uitgeverij.vandenbroele.be

PROFACILITY GUIDE 2015 17

FACILITY SERVICES INNOVATION CATERING IN HEALTHCARE

Gezond en smakelijk gaan best samen Het is een diep verankerde opinie dat men in een hospitaal en bij uitbreiding in de zorgsector altijd slecht eet. Nochtans leveren heel wat instellingen juist op dat vlak

enorme inspanningen om het de patiënt maximaal naar de ‘smaakzin’ te maken. Daar staat tegenover dat een eigen cateringservice uitbaten heel wat ruimte en personeel kost, terwijl de druk op de vierkante meters en de exploitatiekosten enorm hoog ligt. Na een grondig onderzoek in de sector ontwikkelde ISS ‘Sana’.

SS is sterk aanwezig in de zorgsector en kan bijgevolg bogen over een lange ervaring met de traditionele grootkeukens voor dit soort klanten. ‘Sana” ging van start in het Franse Toulouse en is het resultaat van grondig onderzoek in de zorgsector. Cedric Lemaire, Technical Support Director bij ISS Catering Belgium: “De vastgestelde noden voor catering in de zorgsector bleken unaniem de globale kostendruk, een tekort aan ruimte, de vraag naar minder energie- en waterverbruik. Daarnaast was er de concrete wens om tegemoet te komen aan de verwachtingen van de patiënt, in het bijzonder de vraag naar variatie en keuzeopties”. De ISS-voedingspecialisten hebben samen met een tak van Nestlé een concept uitgewerkt dat volledig inspeelt op de noden van de zorgsector en de wensen van de patiënten. Het gaat om in functie tot de verschillende pathologieën samengestelde maaltijden die diepgevroren worden aangeleverd

Cedric Lemaire, Technical Support Director bij ISS Catering Belgium “In het CHU van Toulouse draait Sana nu al 2 jaar overtuigend in de praktijk. Wij zijn klaar om Sana op de Belgische markt te introduceren vanaf 2015.” 18 PROFACILITY GUIDE 2015

in de ziekenhuizen. Deze werkwijze garandeert bovendien een maximale voedselveiligheid, daar de maaltijden buiten de hospitalen worden bereid onder optimale hygiënische omstandigheden. Maximaal vrije keuze Cedric Lemaire: “Vandaag hebben we meer dan 90 recepten uitgewerkt die in Frankrijk geproduceerd worden, maar 100% afgestemd zijn op de Belgische smaken. Ze zijn het resultaat van een hechte samenwerking tussen onze ISSchef en een nutritionist. De patiënt kiest via een tablet of andere in de kamer aanwezige interface zijn maaltijd. De keuzeopties beperken zich vanzelfsprekend tot wat voor zijn pathologie is toegelaten, zodat ontgoochelingen uitgesloten worden en het altijd om een positieve keuze gaat. Bovendien smaakt die eigen keuze automatisch beter”. Voor het ontbijt wordt het inzetten van een buffetkar geadviseerd, waardoor eveneens maximaal flexibiliteit en persoonlijke keuze wordt verzekerd. ’s Avonds kan dankzij ISS Sana probleemloos een tweede warme maaltijd worden aangeboden. “Dit concept laat toe maximaal in te spelen op het eigen gedragspatroon van de patiënt” benadrukt Cedric Lemaire. “Vandaag verlangen steeds meer mensen naar twee warme maaltijden per dag. Wie echter twee maal koud wenst te eten, wordt eveneens op zijn wenken bediend. Voor de koude keuken hebben we een overeenkomst afgesloten met een Belgische toeleverancier die ook instaat voor de nationale distributie”. Gezien het om kant-en-klare diepvriesmaaltijden gaat is het eenvoudig om per zorginstelling een buffervoorraad beschikbaar te houden. Kostenbesparing op vele vlakken Als gevolg van de samenwerking tussen ISS en Nestlé verloopt de productie van de maaltijden uiterst efficiënt op een daartoe ingerichte

productiesite. Hierdoor worden alle benodigde ingrediënten centraal toegeleverd, wat resulteert in een lagere ecologische voetafdruk. “De keuze voor Nestlé als partner is het gevolg van de aanwezige expertise op het vlak van voedingbereiding en overtuigende smaaktests’ geeft Cedric Lemaire aan. “Vanuit ISS controleert onze chef de productie, waakt over de receptuur en bepaalt de volumes en gewichten, zodat we samen een beter eindproduct kunnen afleveren”. In het CHU van Toulouse draait Sana nu al 2 jaar overtuigend in de praktijk. “In een traditionele keuken bedraagt de overproductie al gauw 25 tot 30%” verklaart Cedric Lemaire. “Dat heeft met vele factoren te maken, zoals niet opgediende porties, door patiënten niet of slechts gedeeltelijk gegeten maaltijden, enz. Met het Sana concept beperken de verliezen zich tot minder dan 5%. Eén enkele persoon staat in voor het afwerken van de dienborden per patiënt. Het gaat om maatwerk op bestelling van de gebruiker, zodat de verliezen uiterst laag zijn”. Er is aanzienlijk minder stress bij het personeel dan bij werken in een traditionele grootkeuken, terwijl één medewerker er toch in slaagt tot 150 dienborden per uur af te werken! Toepassing van het Sana-concept laat toe de investeringskosten met 80% te drukken in vergelijking met traditionele inplanting. Cedric Lemaire: “De ROI is haalbaar na amper 2 jaar, terwijl deze bij een traditionele keukeninrichting 10 tot 15 jaar beloopt, waarna vaak al nieuwe investeringen noodzakelijk zijn”. Het vroegere keukenpersoneel kan voor andere taken worden ingezet en daar een positieve bijdrage leveren tot de corebusiness van de instelling, zeker gezien het chronisch personeelstekort in de zorgsector. ISS staat zelfs in voor het terugnemen van alle afval. In samenwerking met een Belgisch bedrijf

is een procedé ontwikkeld voor het recycleren van de schaaltjes waarin de maaltijden worden geserveerd tot een granulaatproduct.

Het ‘Sana’-concept geeft de maaltijden een centrale plaats in het genezingsproces en verzekert een evenwichtige voeding.

De taboes rond diepvriesmaaltijden slopen Met Sana helpt ISS de kostprijs voor de voeding per dagverblijf met -10% te drukken, terwijl toch de beste voedings- en servicekwaliteit verzekerd blijft. Cedric Lemaire: “Het Sanaconcept geeft de maaltijden een centrale plaats in het genezingsproces en verzekert een evenwichtige voeding, gekoppeld aan een ruime keuze voor de patiënt. Wij zijn klaar om Sana op de Belgische markt te introduceren vanaf 2015. Wij zullen nog wat taboes moeten slopen rond diepvriesmaaltijden maar geloven rotsvast in de focus op de corebusiness – zorgverstrekking voor het hospitaal, voeding voor de samenwerking tussen ISS Catering en Nestlé”. Eduard Coddé ✍

Besparingen die doorwegen

Naast meer tevreden patiënten en een grotere voedselveiligheid, draagt Sana bij tot heel wat besparingen: • -70% oppervlaktebesparing t.o.v. de installatie van een traditionele keuken • -80% besparing op water- en energieverbruik. • -75% minder afval door het beperken tot uitsluiten van overproductie. • -90% investeringen nodig voor de keuken- infrastructuur. • -90% daling van de risico’s op voedsel- besmetting. • slechts 2 jaar ROI. • -10% besparing op de kostprijs voor een dagverblijf. Die resultaten zijn op verschillende praktijkcases in Frankrijk (waaronder het CHU in Toulouse) gebaseerd Bijkomende besparingen zijn mogelijk via het stroomlijnen van het logistiek proces en het inzetten van gerobotiseerde transportwagens tussen de aanmaak van de dienborden en de bedeling op patiëntenafdelingen.

PROFACILITY GUIDE 2015 19

www.profacility.be/abo

Laat u inspireren! Deel de kennis en ervaringen van uw collega’s op gebied van facility, real estate, workplace & mobility management door het Profacility magazine te lezen. In 2015 zal het magazine enkel in digitale versie verschijnen.

Schrijf u nu in op www.profacility.be/abo om via e-mail het Profacility magazine te ontvangen alsook de maandelijkse nieuwsbrief en een onbeperkte toegang tot de online bibliotheek met artikels en projecten te krijgen.

→

Het Profacility Magazine verschijnt tweemaandelijks (febr. / april / juni / aug. / okt. /dec.)

→

Bovendien publiceren wij jaarlijks drie thematische edities*: • REAL ESTATE Showcase 2015 (mei, in het kader van de vakbeurs REALTY) • WORKPLACE Showcase 2015 (september) • PROFACILITY Guide 2016 / B2B SERVICES Showcase (december) * deze verschijnen zowel in gedrukte als in digitale versie

THINK TANK R&D

OWOW DE “OLD WORLD OF WORKING” IS DAAR !

e eerst Volkswagen Golf met 1,3 l motor had bijna 10 l benzine voor 100 km nodig en leverde 55 pk. Met de nieuwe VW Golf VII met 1,4 l motor heb je slechts 5 l nodig om 100 km ver te geraken en krijg je ook nog eens 150 pk aan de voet. De kracht van innovatie kan met dit lukraak gekozen voorbeeld moeilijk onderschat worden…Ongeveer 7 jaar geleden las ik voor het eerst over de New World Of Work. Die term blijkt nog steeds ‘hot’. Je vindt hem nog op ieder seminarie en in elke editie van een vaktijdschrift. Is er na 7 jaar dan nog niets nieuws onder de FM-zon? Hebben we de laatste nieuwe trends gemist? Of zijn we vergeten te innoveren? Gelukkig niet! ‘Hostmanship’ is de facilitaire vertaling van de ‘belevingseconomie’. ‘Sensoring’ is de FM-invulling van het ‘internet of things’. Building Information Modelling (BIM) is een nieuwe stap in de informatisering van onze business. Maar innoveren we daarmee wel voldoende gericht en structureel? ‘Europa 2020’ streeft ernaar dat iedere lidstaat van de Europese Unie minimaal 3% van zijn Bruto Binnenlands Product investeert in R&D. De leden van Agoria staken 1,5 à 1,9% van hun omzet in innovatie tussen 2003 en 2011. Hoe zit dat in de facilitaire wereld? Wie steunt een facilitaire onderzoeksopdracht aan een universiteit? Hoeveel samenwerkingsverbanden of pilootprojecten testen nieuwe ontwikkelingen in FM-land? Volgen we nog voldoende bijscholing binnen en (vooral) buiten België? Welke facilitaire bedrijven hebben ‘dedicated R&D teams’? Allemaal typische initiatieven waarmee andere sectoren voortdurend vernieuwen. Er is alvast genoeg innovatief werk aan de facility winkel. Laat me enkele thema’s noemen die onze sector in de toekomst kunnen kleuren. Office As A Service Onze werkplekken evolueren traag maar zeker naar een ‘Office As A Service’ (naar analogie met de ‘Software As A Service’ (SAAS) uit de informatica). Vroeger kochten we een eigen kantoorgebouw voor jaren. Nu huren we onze flexibele werkplekken en voorzien zelf nog de diensten er rond. Morgen zullen we dag per dag ‘fully serviced kantoren’ delen met andere gebruikers? (De ‘netwerkeconomie’ komt zo heel dichtbij en wordt heel tastbaar.) Ons vaste kantoor in ons eigen bedrijfsgebouw ruimt plaats voor een soort nomadische werkplek overal in de stad of streek! Dit zorgt voor nieuwe behoeftes op vlak van toegangscontrole, vergaderingen plannen,

netwerkconnectiviteit en -beveiliging, -facturatie... Hoog tijd om onze ‘out of office-functie’ tot ‘out of network’ om te dopen! Historische verspillingen De druk op kosten blijft ontzettend groot. We duwden deze druk door naar leveranciers, maar pakken we ook wel enkele hardnekkige, historische verspillingen aan? Hoe voorkomen we dat we lokalen schoonmaken die amper of niet gebruikt zijn? Kunnen we de (meestal vele) etensresten na lunchmeetings niet voorkomen? Blijven we sleuren met ‘bidons’ water als er nu ook al mooie en praktische ‘zip hydro taps’ (zo noemen de Engelsen hen) bestaan? IFM: Integraal of inclusief? Integrated Facility Management (IFM) gaat haast steeds over het samenvoegen, optellen van verschillende facilitaire diensten. FM breidt het aanbod meestal (kwantitatief) uit in de breedte. Maar bedrijven zoeken vooral een (kwalitatieve) uitbreiding in de diepte. Wanneer zal IFM over integratie met de klant gaan? IFM-leveranciers zijn dan vooral betrokken, verweven… met de core business van de klant. Het gaat niet over andere, verschillende diensten aanbieden, maar over meer, betere dienstverlening, veel nauwer verbonden met de steeds wijzigende noden van de kernactiviteiten. Tekort aan faciliaire vakmensen In de lijst van knelpuntberoepen van de VDAB staan (onderhouds) technici, horeca- en schoonmaakpersoneel ook in 2014 hoog bovenaan. Jawel, drie facilitaire beroepen. Door de vergrijzing zal dit probleem over pakweg 3-4 jaar enkel groter worden als meer (oudere) actieven de arbeidsmarkt verlaten dan er (jonge) bij komen. 3 à 4 jaar zijn zo voorbij gevlogen… Zijn we hier allemaal klaar voor? Of bereiden we er ons op voor? Als we niet het nodige doen, missen we niet alleen enkele frisse vernieuwingen, maar riskeren ook heel wat potentiële besparingen niet te realiseren. Dan zullen we over enkele jaren nog steeds over de ‘NEW’ World of Work spreken, ook al zal die dan al zo ‘OLD’ zijn… OWOW, laat ons dat voorkomen! Patrick Waûters ✍ Freelance Consultant in Facility Management patrickwauters@icloud.com PROFACILITY GUIDE 2015 21

FM TOOLS

FMIS vandaag DASHBOARD VOOR STRATEGISCH FACILITY MANAGEMENT FMIS, voluit Facilitair Management Informatie Systeem, klinkt bijzonder vertrouwd in de oren, doch blijkt met uitzondering van de grote organisaties nog vaak verrassend

afwezig in de Belgische bedrijfswereld. Naast de nog eerder bescheiden kennis over de

zeer gevarieerde mogelijkheden van FMIS binnen de facilitaire diensten, eisen plots ook andere informatiesystemen de aandacht op als alternatief voor FMIS, waaronder BIM.

MIS is vandaag zeer actueel in de facilitaire werkomgeving omdat er hoge eisen gesteld worden aan de discipline en dergelijke software toelaat om snel te reageren. Eén van de grote voordelen van een FMIS is dat alles wat de facilitaire dienst nodig heeft praktisch gebundeld zit in één systeem met de integratie van de processen, documenten en alle data. De voortdurend en snel veranderende werkomgeving dwingt facility management tot een verregaande beheersbaarheid van processen en systemen. Er is een toenemende behoefte aan planning, controle, meten en rapporteren. De zorgsector en de overheid hebben dat blijkbaar best ingezien, want zij staan vandaag het verst op het vlak van integratie van FMIS softwareoplossingen.

BIM

Lees meer over ‘Building Information Modelling’ (BIM) in het artikel ‘BIM, voor en beter lifecycle management van gebouwen’ verder in deze editie.

22 PROFACILITY GUIDE 2015

De organisatie dicteert Elk FMIS is sterk gelinkt aan de organisatie waarbinnen het wordt toegepast. Helaas zit de voor de Facility Manager relevante informatie veelal zeer verspreid binnen de organisatie. Het schrikt meestal af om die informatie te centraliseren en in te brengen. Er is ook budget nodig om een FMIS te installeren en analoog aan de informatie zit ook het budget verspreid. Deze situatie doorbreken gaat moeizaam. Dat alles maakt dat zelfs vrij grote organisaties vandaag nog steeds geen FMIS gebruiken. Voor kleinere organisaties kan het gebruik van Excel of Access soms een (tijdelijk) alternatief bieden, overweegt Koen Neve, Facilitair directeur AZ Nikolaas. Er bestaan ook oplossingen in de cloud of systemen die verder bouwen op de IThelpdesk, evenals proces ondersteunende tools, maar voor het echte professionele werken is een FMIS-pakket onontbeerlijk. Koen Matthijs, CEO van MCS, merkt op dat men als aanbieder drie types klanten ontmoet bij de voorstelling van een FMIS-oplossing. Een eerste groep zoekt naar een goedkope oplossing en gaat meestal nooit over tot een aankoop. Een tweede

Koen Matthijs, CEO van MCS

type is bereid tot luisteren omdat ze met een specifiek probleem zitten. De focus ligt dan aanvankelijk teveel op dat geïsoleerde probleem – vb. helpdesk, reservatie vergaderinfrastructuur – maar er kan een opening gecreëerd worden na het wegwerken van het aangedragen probleem. Een derde groep, maar in de minderheid, zoekt een integrale aanpak en beseft dat facility management de tweede grootste kostenpost vormt binnen een organisatie. Dit type klant toont grote interesse in referenties en succesverhalen. Elke organisatie moet voorafgaand aan de aankoop van een FMIS heel precies bepalen wat men ervan verwacht en wat men ermee hoopt te bereiken, benadrukt Koen Neve, Facilitair directeur AZ Nikolaas. De belangrijkste eigenschappen van een goed FMIS zijn in de eerste plaats dat het je nooit in de steek laat, gebruiksvriendelijk is, een goede prijs/kwaliteitverhouding biedt en schaalbaar is, zodat het flexibel blijft t.o.v. de evolutie van de onderneming.

“ De kerneigenschap van een FMIS is dat het alles wat de facilitaire dienst nodig heeft praktisch bundelt in één systeem met de integratie van de processen, documenten en alle data “

Voor Nancy Van Elsacker, Branch Manager TOPdesk Belgium, is het essentieel dat de focus op gebruiksvriendelijkheid moet liggen. Er is vaak weerstand t.o.v. het gebruik van gespecialiseerde software waardoor het vandaag nog te vaak behelpen is met bijvoorbeeld verschillende Excels, papieren werkbonnen en grote planningborden die tegen een muur hangen…. De dagelijkse praktijk staat wel eens haaks op de gebruiksvriendelijkheid van de software.

Jos Duchamps, Gedelegeerd Bestuurder PROCOS, ARCHIBUS-business partner

FMIS laat tevens toe om processen voortdurend te optimaliseren, voor zover ze eerst correct werden ingebracht.

Nancy Van Elsacker, Branch Manager TOPdesk Belgium

Goed voorbereid Voorafgaand aan het implementeren van een FMIS is het essentieel om na te denken over de processen, benadrukt Jos Duchamps, Gedelegeerd Bestuurder Procos, Archibus-partner. Ze moeten gestroomlijnd worden alvorens ze in te brengen in het systeem. Men moet data verzamelen, de manier van werken inbrengen, de gebruikers (mensen) moeten het systeem ook absorberen. Door de processen te vereenvoudigen kan men nadien sneller en economischer werken. Een goed

De beste werkwijze is om het FMIS stapsgewijs te implementeren en er op dezelfde gefaseerde wijze leren mee om te gaan, adviseert Jos Duchamps. Zo verzekert men zich ervan dat wat geïmplementeerd is ook efficiënt gebruikt wordt en bijgevolg zal renderen. Het volledige facility management binnen één jaar in het FMIS stoppen is, afhankelijk van de aard van de organisatie, meestal een utopie. Een stap per stap implementatie is de aanpak waarvoor ook Bert Van De Wielle, Assistent Klantendienst & FMIS, Facilitair Beheer - Dienst Infrastructuur aan het UZ Gent, pleit, want het gaat tenslotte om een zeer intensief proces, waar men lang mee bezig is. Omdat steeds meer bedrijven de werknemer centraal stellen is er nood aan een centraal portaal dat deels ook als helpdesk fungeert. FMIS kan daartoe de oplossing aanreiken via een one stop shopping formule. PROFACILITY GUIDE 2015 23

FM TOOLS

Communicatie en opleiding Parallel aan de implementatie van het FMIS is het ‘change management’ uiterst belangrijk en dient deel uit te maken van de begeleidende vorming, commentarieert Bert Van De Wielle. Interne klanten in het UZ Gent werden geïnformeerd via nieuwsbrieven, posters, e.a. Daarnaast wordt opleiding van de gebruikers door de leverancier van het FMIS als onontbeerlijk ervaren, evenals een vervolgopleiding na het afsluiten van de implementatiefase.

Voor de gebruiker zijn efficiëntie en effectiviteit de sterke troeven van een FMIS, wat inhoudt dat de onderliggende processen snel en efficiënt worden uitgevoerd, analyseert Koen Neve, Facilitair directeur AZ Nikolaas. De software moet een brede waaier data en informatie beschikbaar houden, van details over meubilair en lokalen tot budgettering en prognoses van bezettingsgraden, uitgaven enz.

Een degelijke opleiding is belangrijk om de gebruikers inzicht te geven in de werking van het pakket, waardoor het ook beter zal gebruikt worden en de investering zich sneller laat terugverdienen. Een belangrijk deel van het succes van een FMIS ligt bij de acceptatie door de gebruiker(s), de spontane motivatie om er meer mee te doen.

Koen Neve, Facilitair directeur, AZ Nikolaas

Bert Van De Wielle, Klantendienst & FMIS, Facilitair Beheer - Dienst Infrastructuur, UZ Gent

Evolutief FMIS ‘Performantie’ is een vanzelfsprekende verwachting bij de keuze van een FMIS, maar niet minder vanzelfsprekend moet het zijn dat de leverancier blijft investeren in R&D, zodat de software altijd actueel blijft. Maximale garanties verkrijgen over de toekomstzekerheid van de weerhouden oplossing is noodzakelijk omdat er dient vanuit gegaan te worden dat de eigen organisatie zal blijven evolueren en het FMIS synchroon moet kunnen meegroeien.

Energiemanagement is een bijzonder actuele uitdaging en zal in de toekomst mogelijk nog belangrijker worden, wat ook een adaptatie van het FMIS vereist om bv. een Breeam-certificatie vlot te kunnen opvolgen, of te rapporteren over de evolutie van de ecologische voetafdruk van de organisatie, illustreert Koen Matthijs, CEO van MCS. De actuele trend dat werkplek, facility management en real estate logischerwijze steeds meer integreren, maakt een efficiënt FMIS op maat van de onderneming nog onontbeerlijker, zelfs al zal in de praktijk slechts een fractie van de mogelijkheden van het FMIS-pakket benut worden, zoals jammer genoeg bij de meeste softwarepakketten het geval is. Koen Neve, Facilitair directeur AZ Nikolaas, waarschuwt er tenslotte voor dat de veelzijdigheid van een goed FMIS het gevaar kan insluiten dat men heel veel tijd gaat besteden aan het actualiseren van alle gegevens, in het bijzonder wanneer ook alle gebouwplannen in het systeem worden meegenomen. Eduard Coddé ✍

24 PROFACILITY GUIDE 2015

FMIS softwareoplossingen In het kader van de door Profacility georganiseerde bevraging naar de kwaliteiten, evoluties en toekomstige verwachtingen m.b.t. een FMIS softwareoplossing, ontmoetten we drie hoofdspelers op de Belgische markt: ARCHIBUS, myMCS et TOPdesk. We vroegen hen elk kort de belangrijkste eigenschappen van hun oplossing in de verf te zetten, die naar hun mening het verschil maken met andere spelers op de markt. ‘ARCHIBUS’ behoort wereldwijd tot de top 3 volgens Gartner. Het kan bogen op een enorme klantenbasis en bijgevolg ook op een enorme expertise. ARCHIBUS is van oorsprong een Amerikaanse software, die door de lokale partners in meer dan 190 landen geïmplementeerd wordt Dat betekent dat de lokale business partner de contacten met de klanten verzekeren en instaan voor de implementatie, training en support. ARCHIBUS Inc, ontstond in 1980 aan de Harvard University in Boston en beschikte van meetaf over een directe en bidirectionele link met de eerste versies van AutoCAD. Vandaag integreren alle Web Modules van ARCHIBUS probleemloos met ERP systemen (SAP, Oracle, ..), Building Management Systemen en alle Office toepassingen (MS Outlook, Excel, Word, Access) De connectie met Autodesk, technisch en commercieel, resulteert vandaag in de integratie met Revit, zodat er al in de ontwerpfase een Total Lifecycle analyse gemaakt worden - zelfs met een gedetailleerd meerjarenonderhoudsplanning - cruciale informatie bij DBFMOprojecten. Met de koppeling met Revit (BIM) neemt ARCHIBUS vandaag een unieke plaats in. ARCHIBUS neemt bovendien een leidende rol in mobiele applicaties. Meer dan 10 specifieke toepassingen (conditiestaat meting, commissioning, storingsmelding, werkorderbeheer, …) zijn vandaag volledig aangepast aan de verschillende types mobiele apparaten en werken onafhankelijk van het feit dat de toestellen al dan niet online connected zijn.

Consulting en modulair maatwerk

“De complementariteit tussen de ‘myMCS’ FMIS-software en onze consulting expertise vormen de grote meerwaarde voor onze klanten” argumenteert Koen Matthijs, CEO van MCS. “Heel vaak kent de klant zijn eigen situatie niet of onvoldoende. Dan is het belangrijk om eerst te inventariseren, inzicht te geven, alvorens beslissingen te nemen over een softwarepakket”. Het softwarepakket dekt drie grote domeinen van het vastgoedbeheer af via een aantal geïntegreerde modules die zelfstandig of samen als een overzichtelijk geheel kunnen gebruikt worden : • ‘myMCS Portfolio’ behelst het deeldomein waarin de gebouwen en daarbij horende contracten worden beheerd. Bijkomende mogelijkheden zijn het inventariseren van activa.

• •

‘myMCS Workplace’ voorziet in een uitgebreide reserveringsfunctie voor de meest uiteenlopende zaken als poolwagens, gemeenschappelijke uitrusting (vb. dataprojectoren), tot het naar externen openstellen van gebouwen (vb. sportfaciliteiten voor/in scholen). Het derde luik is myMCS ‘Service’, met o.a. de helpdesk, het service center, preventief onderhoud, werkaansturing (plannen, genereren en verwerken van werkbonnen voor interventies), de kennisbank, tevredenheidsmetingen, voorraadbeheer, enz. Deze diensteninterven- ties worden financieel verrekend en geboekt.

Werkplek, facility management en real estate integreren logischerwijze en dat geldt ook voor de door myMCS gegenereerde management rapportering, gericht op het nemen van optimale beleidsbeslissingen.

Concentratie op soft facilities

TOPdesk voor Facility Management is een compleet webbased FMIS softwarepakket. TOPdesk biedt een zeer toegankelijke FMIS oplossing die procesmatig werken ondersteunt en de gebruiker alle relevante informatie voor de dienstverlening geeft. De focus ligt op soft facilities, omdat niet de infrastructuur maar de mens – de gebruiker en iedereen die ondersteund wordt – centraal wordt geplaatst. De TOPdesk oplossingen zijn erop gericht maximaal de weerstand weg te nemen bij de gebruikers, zodat ze efficiënter kunnen werken en de regie kunnen houden over samenwerking met leveranciers. Direct met TOPdesk aan de slag kunnen gaan zonder lange implementatietijden en leerprocessen is een sterke troef evenals het laten meegroeien van de gebruikers met het FMIS. De oplossing laat zich stapsgewijs en modulair uitbouwen binnen de facilitaire afdeling van helpdesk tot reserveringen, onderhoudsplanning, vastgoedbeheer, enz. TOPdesk is uitermate geschikt voor gebruik over meerdere afdelingen heen. De focus ligt dan ook op simpel samenwerken tussen mensen en afdelingen. Samenwerken is immers een realiteit (vb de eerste dag van een nieuwe collega) maar gebeurt nog niet altijd in dezelfde software terwijl de voordelen ervan erg groot zijn. Naast een verhoogde efficiënte en betere dienstverlening levert het namelijk ook nog een kostenbesparing op.

PROFACILITY GUIDE 2015 25

FACILITY SERVICES VAKVERENIGING

Belgische Kamer der Verhuizers ARBEIDSINTENSIEF, FLEXIBEL EN PROFESSIONEEL Van de 200-tal Belgische verhuisondernemingen zijn er 100 aangesloten bij de Belgische

Kamer der Verhuizers (BKV), met Luc Christiaens als nationaal voorzitter. De missie van de federaal georganiseerde BKV bestaat uit het verdedigen van de belangen van de sector, het verstrekken van informatie en advies aan de leden, en het opkrikken van de kwaliteit van de dienstverlening.

I Luc Christiaens, nationaal voorzitter, Belgische Kamer der Verhuizers

n het najaar van 2014 gaat een adviescomité van start voor gratis advies aan de leden. In het comité zitten specialisten voor verzekeringsaspecten, vastgoed, sociale wetgeving en uiteraard ook een jurist.

vorming op locatie georganiseerd worden. Ambassador voorziet in zeer praktijkgerichte opleidingen en is gesubsidieerd door Vlaanderen. Er is een leslokaal met realistische inrichting voor zowel residentiële als kantooromgevingen.

Luc Christiaens: “De verhuissector stelt een 2000-tal personen tewerk. Het gaat hoofdzakelijk om handarbeid, waardoor we heel wat laaggeschoolden in dienst nemen en we van maatschappelijk sociaal verantwoorde tewerkstelling mogen spreken”. De BKV is partner voor het onderhandelen van het paritair subcomité voor de sector.

Luc Christiaens: “Chauffeurs bij verhuisbedrijven die over een rijbewijs C beschikken, hebben een wettelijke verplichting om 35uur opleiding te volgen op vijf jaar tijd om de geldigheid van het rijbewijs te behouden na 2016. Ook deze aanvullende bijscholing wordt binnen Ambassador georganiseerd”.

Kwalitatieve dienstverlening In het belang van de dienstverlening richtten de sociale partners van de verhuissector in Evere een ‘Verhuizersschool’ op onder vzw-statuut, genaamd ‘Ambassador Verhuisopleidingen’. Er zijn twee mensen permanent in de weer, aangevuld met zelfstandige lesgevers. De lessen kunnen doorgaan in Ambassador te Evere en indien gewenst kan er ook

Binnen de schoot van de BKV werd onlangs ook een aankoopcentrale opgericht (VACAD)(1) die door groepsaankopen betere aankoopcondities biedt aan haar leden. Ook buiten de verhuissector wordt deze dienst meer en meer gewaardeerd en geconsulteerd. Een sector met vele uitdagingen De verhuissector wordt op vele vlakken uitgedaagd en kampt met heel wat handicaps. Luc Christiaens: “Vrachtwagens worden overal geweerd, in het bijzonder in stadscentra, terwijl wij niet zonder kunnen werken. Bovendien ondervinden wij toenemend problemen om te werken door het opduiken van allerhande hindernissen tussen de weg en het gebouw, zoals paaltjes, drempels, bomen, aanplantingen, enz. Parkeren wordt al helemaal onmogelijk gemaakt. Een verhuisoperatie in stedelijk gebied wordt niet alleen arbeidstechnisch gezien zeer lastig, het wordt ook erg duur door het onnodige tijdverlies”.

Bernard de Keyzer

Tolheffing op de (snel)wegen doemt op als een volgende handicap voor de sector. Het Vlaams gewest voorziet deze in te voeren vanaf 2016 voor alle vrachtverkeer en de andere gewesten zullen naar alle waarschijnlijkheid volgen.

26 PROFACILITY GUIDE 2015

s “Het eenheidsstatuut voor arbeiders en bedienden treft de verhuissector heel erg gezien het grote aandeel van arbeidskracht in de opdrachten” betreurt Luc Christiaens. “De nieuwe arbeidswetgeving maakt de arbeidsmarkt log en inﬂexibel, terwijl de verhuissector het juist moet hebben van ﬂexibiliteit en vaak werkpieken moet oplossen die de basisbezetting ver overstijgen. Buitenlandse werkkrachten staan bovendien klaar om in te breken in onze sector!”. Tevens zijn verhuismedewerkers op 50-jarige leeftijd al zwaar belast en fysisch eigenlijk einde loopbaan. Voor deze mensen zijn er binnen de verhuisorganisatie nauwelijks mogelijkheden om een fysisch minder belastende job te vinden. Aan werkgeverszijde worden de nieuwe opzeggingstermijnen als veel te duur ervaren. “Deze nieuwe arbeidsrechtelijke situatie maakt aanwerven in de arbeidsintensieve verhuissector minder aantrekkelijk, waardoor er minder contracten van onbepaalde duur zullen worden aangeboden en meer beroep zal gedaan worden op onderaanneming” benadrukt Luc Christiaens.

“ Wanneer de economie beweegt, dan wordt er verhuisd en zijn wij tevreden! “

U bent misschien de persoon die wij zoeken…

De dagelijks toenemende mobiliteitschaos vormt zowat de grootste bedreiging voor de sector. Luc Christiaens: “De open afrijtijden lopen enorm op door het dichtslibben van ons wegennet. Samen met de administratieve rompslomp drijft dit de verhuiskosten op. Wij voelen de antimobiliteitspolitiek aan!”

Hebt u ervaring en referenties in facilitair beheer?

Toekomst De verhuissector zal hoogstwaarschijnlijk een zeer uitgesproken opsplitsing kennen in grote en kleine bedrijven en een doorgedreven specialisatie per type verhuisactiviteit. “Grote bedrijven kunnen een gevarieerd voertuigenpark aanhouden, en maximaal inspelen op ﬂexibiliteit t.o.v. de opdrachten” commentarieert Luc Christiaens. “De verhuissector vergt ook aanzienlijke financiële investeringen: zo heeft men per team van drie mensen een vrachtwagen nodig, aangevuld met een ladderlift om efficiënt werkzaam te zijn. Heel wat verhuisbedrijven hebben daarenboven geïnvesteerd in eigen gebouwen voor de opslag van de goederen van hun klanten. Dat maakt de instap in de sector op een zekere schaalgrootte haast onmogelijk”. Eduard Coddé ✍

Dan beantwoordt u misschien aan het

gewenste profiel van één van de vacatures die in de Profacility media verschijnen

Blijf als eerste op de hoogte en overloop de FM - RE werkaanbiedingen op www.profacility.be/jobs

www.profacility.be/jobs

(1) VACAD : Verhuis Aankoop Centrale / Centrale d’Achat Déménagement www.vacad.be PROFACILITY GUIDE 2015 27

THINK TANK HOSPITALITY

‘Bring Your Own FM’ DE WERKNEMER ALS GAST Olaf Hermans, senior lecturer CRM en strategisch management aan het NHTV in Breda

is al lange tijd zeer geïnteresseerd in ‘klantengedrag’. Onderzoek naar klantenrelaties

is uitgegroeid tot zijn specialiteit en passie. Dat onderzoek leert dat het weliswaar lovenswaardig is dat iemand een initiatief neemt om iets te doen, vanzelfsprekend

met de beste bedoelingen, maar dat het resultaat van wat we doen heel verschillend kan ervaren worden door anderen. Er is dus m.a.w. behoefte aan permanente en dynamisch aangepaste feedback op het moment van de dienstverlening (real-time).

eleving is het ervaren van ons doen op een hoger niveau” stelt Olaf Hermans. “Het is af te wachten of ons doen wordt erkend als een meerwaarde”. De uitdaging van de toekomst voor facility management zit niet in de gebouwen en hun inrichting, maar in de relaties met iedereen die op welke wijze ook met de aangeboden werkomgeving betrokken is. Het belang van het gebouw plaatst zich slechts op de vierde plaats wanneer onderzoek gedaan wordt naar de beleving. Het gaat dan nog in het bijzonder om de ‘verwelkoming’ van gebruikers en bezoekers. De dienstverlening plaatst zich op de derde plaats. Het gedrag en meer precies de omgang met elkaar op de werkvloer is het tweede belangrijkste element voor de beleving van de professionele omgeving. “Helemaal bovenaan staat de persoonlijke context en die staat zowat volledig buiten de invloedsfeer van facility management!” verrast Olaf Hermans. Hospitality zit in relaties “De ervaren beleving van bv. een kantooromgeving, is het resultaat van een constante evaluatie van de hospitality door de gebruiker”

gebruiker en de dienstverlening overheerst het relatiemoment op de eigenlijke service. Het is zelfs zo dat service details minder worden opgemerkt en ondergeschikt beoordeeld worden aan het contact. Daaruit mag men gerust concluderen dat beleving zich niet laat ‘engineren’!” Uit enquêtes blijkt dat 70% van de klanten de geboden services in het bedrijf best in orde vindt, doch slechts 12% ervaart het alsof de organisatie de klant centraal stelt; m.a.w. bijna 9 op 10 voelt zich niet erkend, wat zeker niet het startpunt is van de dienstverlening die uitgaat van de facilitaire organisatie! Dit maakt dat de klant zeer kritisch blijft over de geleverde prestaties, zelfs als die op zich goed zijn. Het servicemoment moet een ontmoetingsmoment worden om kwalitatief beter geapprecieerd te worden (vb. zichtbare schoonmaak). Het onthaal in een congrescentrum scoort bij bevraging een gemiddelde tevredenheid van 6 tot 9/10. Indien de bezoeker een persoonlijk onthaal geniet, met begeleiding tot aan de zaal, scoort de waardering liefst +3/10 hoger t.o.v. wanneer de bezoekers zelf hun weg moeten zoeken.

“ Het gedrag en meer precies de omgang met elkaar op de werkvloer is het tweede belangrijkste element voor de beleving van de professionele omgeving “ stelt Olaf Hermans vast. Het was lange tijd gebruikelijk om feedback te verkrijgen uit bevragingen naar kwaliteit, maar dat is achterhaald. ‘Overall’-klanttevredenheid gaat veel verder dan tevredenheid over de kwaliteit van dienst, want het bevat voornamelijk sociale elementen, zoals bv. de connectie met de dienstverlener of het gevoel dat andere klanten niet betere service ontvangen. Olaf Hermans gaat verder: “Bij een goed contact tussen de 28 PROFACILITY GUIDE 2015

“Een moment van hoge tevredenheid opent relaties met de klant” stelt Olaf Hermans vast. “De klant is op dat ogenblik bereid tot een wederdienst, zoals bv. feedback geven of informatie doorspelen. De klant wordt nu een meewerkende klant”. Elk contact zit met een verwachtingspatroon t.o.v. de service. Indien een relatie kan tot stand gebracht worden met het contact, dan overstijgt dit de serviceverlening. Op het ogenblik dat er een relatiemoment is

tot stand gekomen, valt de service niet meer of eerder beperkt op. Olaf Hermans benadrukt dat relaties tot stand brengen het enige is wat mensen beter kunnen dan machines/robots. “De ontmoeting maakt het verschil, zelfs wanneer er geen service is. Meer zelfs, service kan de vijand zijn voor het tot stand laten komen van een relatie, als gevolg van een overdreven focus op ‘doen wat je moet doen’ in plaats van ‘wat je niet had moeten doen, maar toch hebt gedaan’. Service kan zo zelfs contraproductief werken”. Bedenk echter dat een relatie tot stand brengen

service, evenals om transparantie die vertrouwen uitstraalt. ‘High Touch Hospitality’ streeft motivatie na die ook als dusdanig wordt ervaren. Het is geen service om de service, maar service voor het welzijn van de gast/klant. Bij ‘High Touch Relationship’ gaat het erom hoe goed ik als gast/klant gekend ben en hoe er vanuit die kennis gewerkt wordt aan een adaptatie van de services naar mijn verwachtingspatroon. Hier onderscheiden we ‘customising’ (aanpassen aan voorkeuren) of personalisatie, wat de hele context van de klant in

“ De ervaren beleving van bv. een kantooromgeving, is het resultaat van een constante evaluatie van de hospitality door de gebruiker “

Service geïntegreerde relaties Olaf Hermans: “Iedereen is klantenrelatiespecialist in de eigen relatie en in relaties met anderen. Iedereen is hoog gevoelig voor inkomende signalen, evalueert ze en reageert daarop met afwegen of het een eigen probleem oplost, of men er zelf beter van wordt, of er toekomst in zit. Met zijn allen hunkeren we naar een persoonlijke connectie. Service contacten moeten naast klanttevredenheid als gevolg van de geleverde prestatie tevens aandacht hebben voor wederzijdse kennismaking”. Het oplossen van problemen wordt niet ervaren als de belangrijkste driver voor tevredenheid en loyauteit t.o.v. de organisatie. Algemeen wordt er ‘service excellence’ verwacht en dat draait rond kleine dingen en extra’s, maar vooral het blijven verassen en ‘opvoeden’/slimmer maken van de ‘klant’ op het vlak van het gebruik van facilitaire diensten wordt sterk geapprecieerd. Het uit de anonimiteit halen van service door service providers en organisaties een gezicht te geven, heeft een grotere waarde voor de perceptie dan de eigenlijke dienstverlening. Strategisch inzetten op hospitality is verschillend van soft services; het is een ‘hard’ proces. Het is iets waar we moeten aan werken. In alle facilitaire processen moet meer openheid, directheid en persoonlijkheid worden gelegd. ‘High Touch Hospitality’ tegenover ‘High Touch Relationship’ ‘High Touch Hospitality’ stelt gastvrijheid voorop. Het gaat om openheid en gemotiveerde

ogenschouw neemt en niet alleen zijn letterlijk uitgesproken en huidige behoefte. Olaf Hermans: “Een relation provider is geen service provider, ook al is service geïntegreerd. Door de relatie te versterken verkrijgt men een toegeeflijker klant, met een hogere perceptie voor de dienstverlening. Wanneer er een relatie is, dan krijgt men meer gedaan, groeit het respect”. Een klant in een relatie heeft meer respect voor de expertise van de service provider, beschouwt hem/haar als een gelijke. Inhoud geven aan ‘Hospitality’ verschuift ‘to do’ naar ‘to do voor wie’. De rol van facility management is niet langer om het primaire proces te ondersteunen, maar om de individuele medewerkers op dreef te houden. De ideale situatie voor elke klant zou zijn: ‘Bring Your Own FM’!

Bernard de Keyzer

afwijkt van de corebusiness, een bepaalde service verlenen. Het afwijken van de standaard procedures wordt dan persoonlijk initiatief.

Eduard Coddé ✍

Olaf Hermans, Senior lecturer ‘Customer Relationship Management’ en strategisch management, NHTV Breda University of Applied Sciences, Academy of Hotel & Facility Management

PROFACILITY GUIDE 2015 29

THINK TANK FM EDUCATION

De overgang naar de toekomstige g Op uitnodiging van Chris Claessens, Director General Services, PwC Belgium, werd verleden jaar een ronde tafel georganiseerd om na te gaan welke eigenschapen en

opleidingen wenselijk zijn voor de optimale voorbereiding van toekomstige Facility Managers, zodat deze vloeiend de actuele senior Facility Managers kunnen opvolgen. De huidige generatie heeft autodidact moeten zijn. Ze hebben facility management vanuit de praktijk geleerd, doorheen hun ganse loopbaan, zonder dat de mogelijkheid bestond om specifieke opleidingen te volgen, omdat ze gewoonweg niet bestonden in België.

acility management moet zich vandaag dringend de vraag stellen met wie, wat en hoe de discipline in de (nabije) toekomst de passende invulling zal krijgen. Is er voldoende interesse en motivatie voor facility management bij jongeren? Hoe zal de verhouding ‘leverancier’ t.o.v. ‘FM-klant’ evolueren? Wat worden de nieuwe verwachtingen en eisen van de gebruikers? Drukt Integrated FM zich door of niet? En zo ja, dan verschuift de discipline volledig naar leverancierszijde.

verder uitgediept. Ze worden complexer en er komen nieuwe aspecten aan te pas. Dat laatste slaat in het bijzonder op de wetgeving, die overal haar impact laat gelden, complexer wordt, zeker op het openbaar domein. Multidisciplinariteit kenmerkt meer dan ooit het beroep van Facility Manager. Overigens zullen de financieel-gerichte aspecten van de functie in de toekomst ongetwijfeld zwaarder doorwegen, in het bijzonder om te kunnen bijdragen tot de corebusiness van een onderneming.

Multidisciplinariteit Mobiliteit, duurzaamheid, property management, energy management, IT,… Steeds meer en nieuwe disciplines worden onder de koepel van het facility management geplaatst, vereisen inleving en verdieping in de materie. Daarnaast worden de vertrouwde disciplines (soft & hard services, space & move management...)

De noodzaak aan een universitaire richting Momenteel bestaan er drie postgraduaat opleidingen: één in Wallonië aan de Haute École de la Province de Liège (HEPL), één in Brussel aan de Erasmus Hogeschool en één in Vlaanderen aan de KAHO Sint-Lieven, die sinds de fusie met de Hogeschool-Universiteit Brussel (HUB) onder

Claudine Decorte, Algemeen Directeur Facilicom Facility Solutions

30 PROFACILITY GUIDE 2015

Marcel Eeckhout, Founder of MCS IFMA voorzitter in de periode 2002 - 2005

Ann Troch Facility Manager D.E Master Blenders 1753

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO

e generatie Facility Managers de naam Odisee bekend is. Sinds 4 jaar bestaat er een master opleiding in facility management aan de Haute École de la Province de Liège, maar het succes van de opleiding wordt sterk geremd door het onvoldoende aantal gediplomeerde bachelors in facility management. Alle deelnemers aan de ronde tafel pleiten ervoor dat facility management een universitaire richting moet worden. Dit zou zonder twijfel bijdragen tot de bekendheid en zichtbaarheid van het vakgebied. Een universitaire opleiding zou de Facility Manager op gelijk niveau stellen t.o.v. andere collega’s binnen de bedrijfswereld met een juridische of economische Master. In de publieke sector, de industrie, retail en de zorgsector zijn vastgoed en facility management meer en meer met elkaar verbonden. Daarom zijn het vooral burgerlijke en technische ingenieurs die gezocht worden om deze functies op zich te nemen. Meer dan wie ook zijn zij aangewezen profielen om zich als Facility Manager te bekwamen en strategische beslissingen voor het bedrijf te nemen. Ervaring blijft de beste leerschool Een opleiding, zelfs op universitair niveau, is niet alles. De jongere collega’s zullen dan wel over een theoretische bagage beschikken, er blijft toch een

Chris Claessens Director General Services PwC Belgium

Annemie Van Hecke Lector & stage coördinator Professionele Bachelor FM Odisee (ex- KAHO Sint-Lieven)

essentieel verschil tussen ‘scholing’ en ‘ervaring’. Het is bijgevolg cruciaal dat juniors de tijd krijgen ervaring op te doen in de praktijk, zich kunnen bekwamen en profileren. De ‘vergrijzing’ van het actuele senior facility management is echter een feit en de tijd dringt. Vanaf vandaag, maar zeker in de periode 2020-2030, zullen heel wat Facility Managers die vandaag de dienst uitmaken afgelost moeten worden. Maar door nu al real estate contracten af te sluiten met een looptijd tot 15 jaar, worden de opvolgers sterk gebonden door de keuzes van de huidige Facility Managers. Het is dus noodzakelijk dat de instroom klaar is om over te nemen, goed voorbereid wordt en direct inzetbaar moet zijn.

In het artikel ‘Professionele eisen van het FM-werkveld aan de toekomstige Facility Managers’, dat al in het Profacility magazine verscheen, delen deze seniors in facility management en actoren van de opleiding in FM hun visie en mening betreffende de noden van de opleidingen van de toekomstige generatie. Artikel beschikbaar op www.profacility.be/biblio > 04/03/2014

Dieter Segers Voorzitter Young IFMA

Gert POTOMS Adjunct Directeur Generaal Agentschap voor Facilitair Management van de Vlaamse Overheid

PROFACILITY GUIDE 2015 31

FM EXCELLENCE

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO

FM visies en praktijken in de schijnwerpers Op 29 april werden zes kandidaten geëerd tijdens de verkiezing van de Facility Manager

van het Jaar. Henk Vincent ging met de felbegeerde trofee aan de haal. Samen met hem werd het facility management in de zorgsector en de daar opgemerkte goede en

innoverende praktijken in de schijnwerpers gezet. De visie van een facilitair beheer dat geïntegreerd word in de logistieke processen bij de nieuwbouw van het AZ Alma ziekenhuis, getuigt hiervan.

enk Vincent startte zijn carrière in de Gentse kliniek AZ Sint-Lucas als verpleegkundige op de spoedafdeling. Vanuit die ervaring werd hij al snel geboeid door het verbeteren van de operationele ondersteuning aan collega’s en patiënten. De microbe van procesverbetering stak toe. Tijdens zijn vijftien jarige carrière binnen het AZ Sint-Lucas sprokkelde hij een rijke ervaring bijeen in zowel zorggerelateerde diensten als administratie en bouw. Na 15 jaar Sint-Lucas Gent, een zeer gevarieerde leerschool, stak de lokroep voor een nieuwe uitdaging op. In 2004 diende een nieuwe uitdaging zich aan, die hem naar het AZ Alma in zijn thuisstad Eeklo bracht.

Henk Vincent, Directeur Facilitaire Diensten in het AZ Alma te Eeklo, werd tot Facility Manager van het Jaar 2014 verkozen

32 PROFACILITY GUIDE 2015

De rangschikking volgens complexiteit plaatst ziekenhuizen wereldwijd op de tweede plaats na luchthavens. “Ziekenhuizen zijn intens, complex, genormeerd, stellen bijzondere kwaliteitseisen, zijn kwetsbaar voor wat hygiëne en energietoevoer betreft, moeten 24/24 operationeel zijn” licht Henk Vincent toe. “De helft van de patiënten komt binnen via de spoedafdeling. Het is een continu in/uit-gebeuren dat volstrekt niet te voorzien is!”. Als Directeur Facilitaire Diensten en Masterplan stuurt Henk Vincent 260 mensen aan, die o.a. zorg dragen voor de voeding & catering, schoonmaak, technische dienst, centrale afdelingslogistiek & intern patiëntentransport, magazijn & distributie. Daarnaast is hij tevens projectleider voor het concipiëren en realiseren van het nieuwbouwproject van het fusiezieken-

huis AZ Alma. Het innoverende beheer van dit project overtuigde de 14 juryleden van de Facility Awards om hem ‘Facility Manager van het jaar’ te kronen. Een ziekenhuisconcept rond geïntegreerde processen Er worden nog steeds ziekenhuizen gebouwd enkel vanuit zorggewoontes, maar de dagelijkse ziekenhuiswerking is veel meer omvattend dan zorgverstrekking alleen. “Een gebouw moet idealiter ontwikkeld worden vanuit de proceswerking en niet omgekeerd” benadrukt Henk Vincent. Om zeker te zijn dat het uiteindelijke plan vanuit de praktische werking zou ontkiemen, bracht Henk Vincent in februari 2004 liefst 24 werkgroepen samen. Elke dienst die deel zal uitmaken van het nieuwe fusieziekenhuis werd uitgenodigd, goed voor een 160-tal deelnemers. “Iedereen bedacht binnen zijn werkgroep zijn eigen dienst” licht Henk Vincent toe. Facility management dient vele klantengroepen in een ziekenhuisomgeving: patiënt, artsen en zorgvestrekkers, bezoekers, maar evenzeer aandeelhouders (overheid) en financiële partners. De impact van facility management op de werking van de totale zorginstelling en bijgevolg op de exploitatiekosten is immens. Een strategische rol voor facility management is dan ook evident, zoals perfect aangetoond wordt door de facilitaire visie die van bij het begin in het nieuwe concept van het AZ Alma ziekenhuis geïntegreerd werd.

Laat u inspireren door de goede praktijken en ervaring van Henk Vincent en de andere facility managers die voor de verkiezing van Facility Manager of the Year 2014 genomineerd werden via hun interviews die in het e-magazine van de Facility Awards beschikbaar zijn op www.profacility.be/facility-awards-2014/nl

THINK TANK BACK TO THE FUTURE OF FM

Facility Management naar 2030 geprojecteerd Facility management is een relatief jonge discipline. In België dook ze onder deze

benaming pas aan het begin van de jaren 90 op. In 2013 mocht het magazine Profacility

10 kaarsjes uitblazen. De gedroomde kans voor een gesprek met de pioniers van het facility management, over mijlpalen in de evolutie van FM bijvoorbeeld ... Datzelfde jaar

nodigde het jaarlijkse interactieve FM-congres, georganiseerd door KI Communications, met als thema ‘FM anno 2021’, zowel sprekers als deelnemers uit om zich over

de toekomst van de discipline te buigen. Tijdens de plenaire openingszitting ging

Chris Claessens, Director General Services bij PwC Belgium, zelfs een stapje verder met zijn visie op FM in 2030.

mdat niet alleen de manier waarop bedrijven zich organiseren evolueert, maar over het algemeen ook onze maatschappij, staan we voor talloze uitdagingen. Met de globalisering moeten we wel vaststellen dat we tegen versneld tempo afstevenen op een wereldeconomie waarin het Westen een kleinere rol gaat spelen. We gaan in de richting van een 24/24u-maatschappij, waarin alles altijd beschikbaar moet zijn en waarin kantoren virtualiseren, om werk op afstand, op reis, thuis of vanuit een flexibele werkplek mogelijk te maken. De technologieën laten het alleszins toe, net als de evolutie van de mogelijkheden om het werk te organiseren. Het is nu aan de facility manager, in samenwerking met HR, om deze organisatie operationeel te maken. Die mogelijkheid om overal en altijd te werken brengt op het vlak van IT echter een grote uitdaging mee. Ze vereist immers de klok rond beschikbaarheid, ondersteuning en altijd operationele systemen, een dynamische omgeving die ook moet worden

Chris Claessens, Director General Services, PwC Belgium

beveiligd om ongewenste indringing te vermijden en de vertrouwelijke informatie van het bedrijf te beschermen. Een culturele en intergenerationele smeltkroes Ook de vergrijzing van de bevolking is een westers fenomeen. Door de verplichte verlenging van de werkduur zullen 3 tot 4 generaties dezelfde werkvloer delen. Elke generatie heeft haar eigen cultuur en het facility management zal daarin het evenwicht moeten bewaren. Een samenwerking tussen generaties, maar evenzeer tussen verschillende culturen. De werknemer is mobiel geworden, en dat niet alleen tussen de Europese landen, maar ook tussen de verschillende continenten. Onze bedrijven zoeken immers steeds vaker hun toevlucht tot exportmarkten, op zoek naar een groei die ze op hun eigen markt niet meer vinden. Dit uit zich in bepaalde bedrijven als een culturele vermenging van de teams.

Geneviève Jamin, Senior Vice President Strategy, Sodexo Belgique

Jos Duchamps, Gedelegeerd Bestuurder, Procos Group

Frank Geets, Administrateur-Generaal, Agentschap voor Facilitair Management van de Vlaamse Overheid PROFACILITY GUIDE 2015 33

THINK TANK BACK TO THE FUTURE OF FM

De Facility Manager krijgt, samen met de HRdirectie, de taak om de werkruimten zo in te richten dat het opensource-ruimten worden die het delen van informatie en informele gesprekken vergemakkelijken. Het milieu schuift mee aan de gesprekstafel De jonge generaties worden meer dan ooit bewustgemaakt van het belang om onze planeet te beschermen voor de volgende generaties. Elke onderneming of organisatie wordt – voor klanten, aandeelhouders, werknemers, ... – onder druk gezet om sociaal en maatschappelijk verantwoord te handelen. De pijlen zijn vooral gericht op de CO2-uitstoot en het energieverbruik, meer specifiek als die voortvloeien uit vervuilende en niet-hernieuwbare energiebronnen. De mobiliteit en het autopark worden met de vinger gewezen. Maar de grote boosdoeners zijn toch wel de gebouwen die het bedrijf gebruikt. De Facility Manager moet zich verdiepen in werelden en materie die tot dan toe onbekend terrein waren. Neem nu de milieucertificaten van de gebouwen, opgelegd door de BREEAMnorm, of een systeem voor milieubeheer zoals EMAS, om deze ecologische stappen te kaderen en in normen te gieten. Energieverslindende gebouwen zouden intelligent moeten worden, zodat ze hun energieverbruik voor verlichting en HVAC kunnen afstemmen op de reële bezetting van de gebouwen en de weersomstandigheden. Dit alles vergt ook nog een grondig inzicht in deze regelsystemen, het maken van de juiste keuzes en kennis van de in- en afstellingen.

Alain Delahaut, Coördinator voor de opleidingen Facility Management aan de Haute Ecole de la Province de Liège

34 PROFACILITY GUIDE 2015

Sommige bedrijven maken steeds meer gebruik van volledig toegeruste huurkantoren. Andere bedrijven, die nog laten bouwen, moeten nadenken over morgen, over een mogelijke herinrichting of herbestemming van de kantoren in de toekomst. Hierin zou niet alleen het concept van de ‘Life cycle cost’ een plaats moeten krijgen, maar ook een filosofie zoals ‘Cradle to Cradle’ voor de recyclage van gebruikte bouwmaterialen, wanneer het gebouw oud is geworden en uitgediend. De FM in de raad van bestuur loodsen Het beroep van Facility Manager was nooit eerder zo multidisciplinair. Hij moet steeds vaker overleggen met andere afdelingen van het bedrijf, zoals HR, ICT en Finances. Om het bedrijf nog meer toegevoegde waarde te geven – en die zo nodig aan te tonen – moet de Facility Manager zijn stem laten horen en zijn plaats vinden in de raad van bestuur. In België bestaat er nog steeds geen universitaire opleiding facility management. Een universitaire opleiding zou de Facility Manager tot hetzelfde niveau verheffen als zijn collega’s met een juridisch of economisch masterdiploma, en zou de discipline beslist een betere zichtbaarheid en naamsbekendheid geven. Dit zijn slechts enkele van de uitdagingen die de pioniers van het facility management die wij spraken hebben aangekaart.

Bart D’heer, Director major accounts, Aremis

Ghislain Vanfraechem, Director Facilities, Ernst & Young

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO

14 pionniers delen hun ervaringen en geven hun visie op de toekomst van Facility Management 1990-2020 > Back to the future of FM

Ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan van het magazine Profacility interviewde de redactie negen FM-pioniers. Zij belichtten de sterke evolutie en tendensen die het vakgebied de afgelopen 20 jaar in België gekend heeft. Onze journalisten vroegen de geïnterviewden om deze evolutie in 5 verschillenden deelgebieden te analyseren op basis van hun eigen FM-ervaring: • beheer van soft facilities • beheer van hard facilities • workplace management • mobiliteitsbeheer van personen en logistiek transport • duurzame ontwikkeling en maatschappelijk verantwoord ondernemen Elke geïnterviewde heeft het belang van elk van deze deelgebieden voor hun facility management tien jaar geleden en nu geëvalueerd. De resultaten werden in graﬁeken gegoten, de FM Scope Matrix. Ze illustreren nadrukkelijk hoe allesomvattend en gediversiﬁeerd FM vandaag is. • Chris Claessens, Director General Services, PwC Belgium • Arlette Verleyen, Directeur Facilitaire Dienst, UZ Brussel • Marcel Eeckhout, founder of MCS, voormalige president IFMA 2002-2005 • Ann Troch, Facility Manager D.E. Master Blenders 1753 • Ghislain Vanfraechem, Director Facilities, Ernst & Young • Gert Potoms, Adjunct-directeur-generaal bij het agentschap voor Facilitair Management, Vlaamse Overheid • Geneviève Jamin, Senior Vice President Strategy, Sodexo Belgique

Arlette Verleyen, Directeur Facilitaire Dienst, Universitair Ziekenhuis Brussel

Luc Talboom, Director Security, Safety & Facilities, Telenet

• Alain Delahaut, Coördinator voor de opleidingen Facility Management aan de Haute Ecole de la Province de Liège • Johan Ryckx, Docent aan de Hogeschool Odisee (voorheen KAHO Sint-Lieven) Ontdek hun interviews in de speciale verjaardageditie > www.profacility.be/mag/38_nl

FM anno 2021

Patrick Wendelen, directeur van Ki’Communications, heeft de debatten over de toekomst van FM verrijkt door voor het FM Congres dat hij in oktober 2013 organiseerde het thema ‘FM anno 2021’ te kiezen. Zes experten en ervaren FMpersoonlijkheden gingen het debat aan tijdens de ronde tafel die geanimeerd werd door onze hoofdredacteur, Eduard Coddé. • Chris Claessens, Director General Services, PwC Belgium • Frank Geets, Administrateur-Generaal, Agentschap voor Facilitair Management van de Vlaamse Overheid • Rudy Clonen, Director consultancy MCS • Jos Duchamps, Gedelegeerd Bestuurder, Procos Group • Bart D’heer, Director major accounts, Aremis • Luc Talboom, Director Security, Safety & Facilities, Telenet Ontdek alle reacties in het artikel ‘Facility Management naar 2030 geprojecteerd’, beschikbaar op www.profacility.be/biblio > 16/12/2013

Rudy Clonen, Director consultancy, MCS

Gert Potoms, Adjunct-directeur-generaal bij het agentschap voor Facilitair Management, Vlaamse Overheid

PROFACILITY GUIDE 2015 35

6 PROFACILITY GUIDE 2012

W WORKPLACE DESIGN, BUILD & OPERATE

→→

Centraal informatiepunt en knowledge centre →→ www.profacility.be/workplace-management PROFACILITY GUIDE 2012 7

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO

Raming van de gemiddelde jaarlijkse kosten per werkplek Het idee van de Occupiers Cost Index (OCI) ligt aan de basis van een Belgisch initiatief van AOS Studley en dateert uit 2006. Op dat ogenblik bestond in Nederland al de

NFC-index, de Nederlandse Facilitaire Cost-index, conform de norm NEN 2748 die de mediane marktconforme facilitaire kosten voor kantoorhoudende organisaties weergeeft per werkplek. In de loop der jaren bevestigde de Belgische OCI zich meteen als maatstaf binnen het ondernemingsvastgoed.

oor de goedkeuring van de norm EN 15221 als Europese maatstaf voor het vakgebied facility management, werd een Europees benchmarken mogelijk, waaruit de Europese OCI ontstond. Deze Europese index raamt de mediane jaarlijkse kantoorkosten per voltijds equivalent (VTE) en is samengesteld uit drie componenten die ontleend zijn aan de norm EN 15221. Ten eerste is er de component ‘Space & Infrastructure’, waarin de gebouwgerelateerde kosten en investeringen ondergebracht zijn. De tweede component is ‘People & Organisation’, die de kosten voor de facilitaire ondersteuning van de medewerkers bundelt. Als derde component is er ‘Management’, waaronder het strategische, tactische en transversale management vallen. De studie die leidde tot de OCI 2013 (2e editie) had betrekking op 22 Europese landen, 1,45 miljoen voltijdse equivalenten en 3400 gebouwen die goed zijn voor een kantooroppervlakte van 31 miljoen vierkante meter. Belgische kantoorkosten aanzienlijk hoger dan het Europese gemiddelde Voor België worden de mediane jaarlijkse kantoorkosten van een werkplek geraamd op

MIVB Royal Atrium, Brussel

12.368 euro per VTE. Dit bedrag kan als volgt opgesplitst worden: 55,5% voor de component ‘Space & Infrastructure’, 39,5% voor de facilitaire ondersteuning, ofwel de component ‘People & Organisation’, en 5% voor de component ‘Management’. De Belgische OCI ligt 25% hoger dan het Europese gemiddelde van 9.835 euro per VTE. Oorzaak: de loonkosten voor het personeel en voor de geleverde diensten (People & Organisation + Management) die ruim boven het Europese gemiddelde liggen. Deze mediane kosten zouden nog hoger oplopen indien ze niet een beetje beteugeld werden door de vastgoedkosten, aangezien België heel wat goedkoper is dan sommige van onze buurlanden.

Ontdek de voorstelling van het resultaat van deze studie, met toelichting door Jeroen Goevers, Real Estate Services Director bij Colliers International Belgium, en met een vergelijkende grafiek van de OCI in 22 landen, in het artikel ‘OCI Europe: België onder druk van de crisis’. Download het artikel op www.profacility.be/biblio > 04/12/2013

Marc Detiffe

WORKPLACE OCCUPANCY COST BENCHMARK

WORKPLACE HR BENCHMARK

‘Best Workplaces’ Een aantrekkelijk pluspunt bij personeelswerving, een sleutel tot verbetering van de tevredenheid van de werknemers, een garantie voor goede prestaties... de New World of

Work is een handig middel in de ‘war for talent’. De NWOW wordt stilaan een referentie,

maar hoe kan men nagaan of de NWOW-principes efficiënt toegepast worden? Hoe kan zoiets abstracts als de tevredenheid die deze filosofie kan stimuleren gemeten worden?

n België werkt het Great Place to Work Institute samen met de Vlerick Business School aan een jaarlijkse ranglijst van de Best Workplaces, een soort van kwaliteitslabel. Om zoiets ontastbaars als tevredenheid en vertrouwen te meten, heeft het Institute specifieke tools ontwikkeld voor het samenstellen van de ranglijst van de Best Workplaces. Aan de hand van de Trust Index© kan een essentieel gegeven gemeten worden: het vertrouwen binnen een organisatie. Deze tool, die wereldwijd gebruikt wordt door meer dan tien miljoen werknemers, peilt naar de opinies, gedragingen en percepties van de werknemers met betrekking tot het vertrouwensniveau, enerzijds tussen de collega’s onderling en anderzijds tussen het management en het personeel. Deze Trust Index© heeft 2/3e aandeel in de eindscore van een organisatie voor de toekenning van het label ‘Best Workplace’. Het resterende derde wordt bepaald door de zogenaamde Culture Audit. Deze richt zich tot de bedrijven en spoort eventuele afwijkingen op tussen de gewenste bedrijfscultuur en hoe deze concreet ervaren wordt door de werknemers.

Goede HR praktijken belonen Onder de winnaars werden enkele dossiers geselecteerd voor de ‘Special Awards’. Zo kreeg AE de special award ‘Innovative Hiring Practices’. De schaarste op de arbeidsmarkt heeft ervoor gezorgd dat AE zijn wervingsinitiatieven niet enkel richt op actief werkzoekenden, maar tevens proactief op zoek gaat naar afstuderende jongeren. Dit bracht AE ertoe om verschillende initiatieven te creëren, zoals de ‘Meet & Greets’ die bijvoorbeeld de mogelijkheid bieden om tijdens een informeel event kennis te maken met AE-medewerkers en zo na te gaan of de bedrijfscultuur hun ligt. MARS Belgium won de special award ‘Inspiring culture’, die bedrijfsleiders en besluitvormers eert die erin slagen om dankzij bepaalde maatregelen zin te geven aan het werk van hun werknemers. Ten slotte won Adecco de special award ‘Diversity’. Deze prijs beloont een organisatie die medewerkers gelijk en eerlijk behandelt, ongeacht hun leeftijd, geslacht, seksuele geaardheid enz. Kort samengevat, een bedrijf dat belang hecht aan de persoon achter de werknemer en zorg draagt voor zijn/haar belangen. Kim Verhegge ✍

Winnaars 2014

Minder dan 500 werknemers: 1. AE 2. Microsoft 3. SAS Institute 4. Ormit NEW 5. Easi NEW 6. Diageo NEW 7. Mars Belgium 8. Handson & Partners 9. CTG Belgium 10. Protime

Meer dan 500 werknemers 1. Torfs 2. McDonald’s Belgium 3. Accent Jobs 4. Adecco 5. FedEx 6. KBC 7. Monsanto NEW 8. Elia NEW 9. Goudengids.be/pagesdor.be 10. Decathlon

Zin om te weten of uw bedrijf deel kan uitmaken van de ‘Best Workplaces 2015’? Inschrijven kan op www.greatplacetowork.be.

Biblio

Vorig jaar onderhield de redactie zich met Kristien Van Bruystegem van het Great Place to Work Insitute, om de geschiedenis, de tools en de werkwijze van het Best Workplaces klassement te ontdekken. Het artikel dat in de Profacility Guide 2014 verscheen, is beschikbaar op www.profacility.be/biblio > 25/11/2013 PROFACILITY GUIDE 2015 39

OUTSOURCING SPACE & MOVE MANAGEMENT

2.600 personen verhuizen in 4 maanden, een ware uitdaging! De groep GDF SUEZ reorganiseerde onlangs alle administratieve werkplekken van de

bedrijven die binnen de groep aanwezig zijn in Brussel op één locatie in de Noordwijk, aan de Simon Bolivarlaan. Deze uitdaging werd opgenomen door Elke Longin,

verantwoordelijke van de afdeling Logistiek en Facility Management, in samenwerking met het advies en organisatiebedrijf L.O.G, die het beheer van alle operationele aspecten van het space management op zich nam.

e afdeling Logistiek en Facility Management beheert 6.500 werkplekken. Het gaat meer bepaald om de administratieve werkplekken en gebouwen, aangezien de productie gerelateerde gebouwen elders beheerd worden. Een deel van dit personeel, dat vroeger verspreid was over dertien locaties in Brussel, verhuisde eerder al naar gebouw 1 van de GDF Suez Towers, toen de bouw van de tweede toren amper begonnen was. Bij deze eerste verhuizing waren duizend werknemers betrokken. In een tweede fase, tussen december 2013 en april 2014, verhuisden de overige personeelsleden die nog verspreid zaten in Brussel naar het hoofdkantoor van de groep.

Bernard de Keyzer

Wat deze enorme verhuisoperatie, die in vier maanden afgehandeld moest zijn, onder meer zo complex maakte, was dat bijna alle in Toren 1 gehuisveste werknemers ook nog eens binnen die toren moesten verhuizen... Het ging dus om meer dan 2.600 personen die erbij kwamen. Dit bleek noodzakelijk wegens het fenomeen ‘mitage’, het ontstaan van - vrij vertaald ‘mottengaten’ of hiaten in de werkplekken als gevolg van de normale evolutie van de projecten en werkteams. Op die manier komen hier en daar werkplekken vrij, maar geen grote ruimten, waardoor de afdelingen ruimtelijk gereorganiseerd moesten worden.

40 PROFACILITY GUIDE 2015

Een organisatorische hersenbreker Het moeilijkste was om op een blanco blad een verhuisscenario uit te werken op basis van een begindatum, een einddatum, een maximale verhuiscapaciteit van 400 personen per weekend, business gerelateerde voorwaarden (bijvoorbeeld geen dienst verhuizen die de boekhouding moest afsluiten) en technische voorwaarden zoals die van de trading afdeling. Een ware organisatorische hersenbreker die met succes bekroond werd. Het laatste team – 200 personen van Cofely Fabricom – is op 1 september laatstleden in de GDF Suez Towers ingetrokken. Nu rest nog de uitdaging om de contacten en interactie tussen de collega’s, die vroeger op verschillende locaties werkten, vlotjes te laten verlopen.

Ontdek de reportage ‘Iedereen aan boord van het vlaggenschip van GDF Suez’ die beschikbaar is op www.profacility.be/biblio > 14/11/2014 Toen de eerste toren van het nieuwe hoofdkantoor van GDF SUEZ gebouwd werd en de eerste medewerkers hun intrek zouden nemen, had de redactie een gesprek met Jean-Louis Samson, Head of Patrimony & Logistics bij Electrabel – GDF SUEZ, over de interieurinrichting en de organisatie van de werken onthaalruimten. U vindt deze reportage in de Profacility ‘Workplace Projects Library’ > www.profacility.be/workplace/GDF-SUEZ

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO

Macro en micro ‘moves’ hebben een fijne logistiek nodig Om de tijd en kosten die aan de verhuizing van duizenden personen gelinkt zijn te plannen, uit te voeren en te valoriseren, is een efficiënte organisatie noodzakelijk.

Zeker als dit beheer totaal of gedeeltelijk aan een externe partner wordt toevertrouwd. Bij een sterk groeiende zaak als GSK Biologicals worden 3.000 tot 3.500 verhuizingen

per jaar uitgevoerd: binnen hetzelfde gebouw, tussen gebouwen op dezelfde vestiging of tussen vestigingen.

n het begin hield een team van twee à drie personen zich met dit beheer bezig maar door de sterke groei van GSK en de ontwikkeling van smart working werd het team uitgebreid tot een tiental personen. Bovendien werd het aantal bewegingen moeilijk te voorspellen en te plannen. Benoit Schmits, Director BeSM, WW Enterprise Facility Management en Andy Neefs, Soft Service Manager bij GSK Biologicals, kwamen op het idee om dit beheer te variabiliseren: in plaats van een tiental personen die instonden voor een bepaald aantal taken ter plaatse te hebben, moest een transparantere en flexibelere werkwijze gecreëerd worden door deze taken uit te besteden, wat leidde tot de opstelling van een dienstencatalogus. Dat was het uitgangspunt voor het Move Plan dat samen met het adviesbedrijf Aremis werd uitgewerkt. Dienstencatalogus Voor de lancering van het Move Plan stond een team van Aremis, dat permanent gestationeerd was bij GSK, in voor zogenaamde ‘open’ taken, waarvan het kader en het dienstenniveau niet volledig vastlagen. Het team kreeg van dag tot dag taken van uiteenlopende omvang toegewezen. Voor de uitvoering van het Move Plan werden de componenten van alle verhuizingen in detail geanalyseerd om een typologie van de verschillende activiteiten vast te leggen waarvan de efficiëntie gemeten kan worden en waar dus een prijs aan gekoppeld kan worden. Met deze aanpak gingen de op activiteit gebaseerde contracten over naar resultaatgerichte contracten (SLA). De catalogus bestaat uit dertien diensten. Iedere dienst wordt precies gekaderd, nauwkeurig omschreven en afgebakend. De activiteiten die onvermijdelijk uit elkaar voortvloeien, zijn in één ‘dienst’ gebundeld. Hij is gedefinieerd aan de hand van een eenheidsprijs die, dankzij de schaalvoordelen die er uiteraard mee gepaard

gaan, afneemt op basis van het aantal bestelde eenheden. De verhuizing van personen wordt zo geherdefinieerd als de toepassing van één of meerdere diensten. Dit Move Plan is een innovatie van GSK die toegepast wordt in een ruimere analyse van de totale kwaliteit, met als doel een activiteit meetbaar te maken. Het is een van de vormen van Integrated Facility Management waarnaar organisaties zich meer en meer richten. “Vanaf het begin streefden we naar vereenvoudiging, standaardisering en besparing” benadrukt Benoit Schmits. “Bovendien hebben we het risico op een schommelend activiteitenvolume geoutsourced. Daar komt nog de grotere nauwkeurigheid en transparantie van de uitgevoerde taken bij”. Vroeger was elke ‘move’ amper vastgelegd en was één persoon verantwoordelijk, met alle risico’s op incidenten (ziekte, afwezigheid) die daarmee gepaard gingen. Nu het proces geïndustrialiseerd is, werkt iedereen op dezelfde manier en kan iedereen dus iedereen vervangen.

Ontdek dit innovatieve uitbestedingsmodel voor interne en externe verhuizingen in het artikel “Move Plan: verhuizen op basis van ‘job packages’”. Het is beschikbaar op www.profacility.be/biblio > 14/10/2014

PROFACILITY GUIDE 2015 41

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO

Bedreiging voor de productiviteit bij kenniswerkers In de bedrijfswereld zijn vandaag hoofdzakelijk ‘brein-werkers’ aan de slag. Zowat iedereen is het erover eens dat het brein vandaag het belangrijkste tool is voor het

werken. De bedrijven hebben er dus alle belang bij om het beste uit het brein van hun medewerkers te halen, maar managers weten niets precies over het functioneren

van het brein. Daardoor nemen bedrijven dikwijls voor hun medewerkers foute en

contraproductieve beslissingen. Dat is de glasheldere conclusie van Prof. Dr. Theo Compernolle in zijn boek ‘BrainChains’.

oor het gebrek aan kennis worden bijvoorbeeld steeds weer en zeer kortzichtig kantoren gebouwd en ingericht op een manier die totaal geen rekening houdt met de noden van hun ‘breinwerkers’. Dat heeft enorme productiviteitsverliezen, demotivatie en verhoging van de negatieve stress tot gevolg. De inrichting als “open space” kantoren staat immers haaks op de concentratienoden van de werknemers. Dat is één van de conclusies van Prof. Dr. Theo Compernolle. Zijn boek ‘BrainChains’ waarin uitgebreid wordt ingegaan op de vier ‘BreinKetens’ waarmee professionals hun productiviteit ondermijnen, is het resultaat van vijf jaar onderzoek, het bestuderen van meer dan 600 publicaties en een enquête bij 1200 professionals. Multitasken is utopie Één van die vier ‘BreinKetens’ vindt zijn oorsprong in het feit dat de medewerkers de gebruiksaanwijzing van hun brein niet kennen en zodanig werken dat ze hun eigen intellectuele productiviteit zwaar ondermijnen. Zo zijn velen ervan overtuigd te kunnen multitasken, terwijl dat volstrekt niet lukt zonder een drastische daling van de productiviteit.

Bernard de Keyzer

THINK TANK WORKPLACE & HR MANAGEMENT

42 PROFACILITY GUIDE 2015

Dr. Theo Compernolle. Neuropsychiater, onafhankelijk internationaal consultant, executive (team)coach, trainer en keynote/motivational speaker op het vlak van stress en leiding geven. Adjunct professor aan de CEDEP business school, adjunct Professor aan het INSEAD, Visiting Professor aan het TIASNIMBAS en de VLERICK School for Management en Professor aan de Vrije universiteit Amsterdam.

Ons brein is niet in staat om zonder tijd-, kwaliteit-, geheugen- en energieverlies de aandacht voortdurend te verleggen. Het moet het actieve werkgeheugen telkens leegmaken, herladen voor de inbrekende taak, terug wissen en herladen om verder te gaan waar het werd gestoord. Het menselijk brein kan slechts één ding tegelijk aan. Telkens het verstoord wordt bij het uitvoeren van een taak – vb. een inkomende mail waarop men spontaan reageert – gaat dit gepaard met een gemiddeld tijdsverlies van 11 minuten, terwijl er ook een stressgevoel de kop opsteekt en het foutrisico sterk toeneemt. De deugden van niet geconnecteerd zijn De grote boosdoener is het altijd en overal ‘connected’ willen zijn. Dat resulteert in een onafgebroken reageren op triggers, en dit eindeloos proces van reageren resulteert in een voortdurend ondermijnen van de concentratie en een gebrek aan tijd om grondig na te denken. Een recent onderzoek geeft trouwens aan dat werknemers met de grootste productiviteit gemiddeld 52 minuten zeer geconcentreerd doorwerken, zonder hun mailbox te checken, en vervolgens met dezelfde toewijding een pauze van gemiddeld 17 minuten nemen, waarin ze socializen met collega’s, even de benen strekken of zich simpelweg met iets anders bezighouden.

Ontdek het interview met Dr. Theo Compernolle gepubliceerd in Profacility magazine ter gelegenheid van de verschijning van de Nederlandstalige versie van het boek bij uitgeverij Lannoo, met als titel ‘Ontketen je brein’. Download het artikel op www.profacility.be/biblio > 03/10/2014

jaar

Ontdek de digitale versie via www .profacility.be/workplace-showcase /2014/NL

Workplace Showcase 2014 Voorschriften van NWOW; economische, ecologische en HR imperatieven; aantrekkingskracht van het bedrijf

om medewerkers te binden of nieuwe talenten te lokken; mobiliteit… al deze elementen hebben een sterke invloed op de locatiekeuze voor de kantoren van een bedrijf, maar ook op de interieurinrichting van de werkomgeving.

Om in te spelen op de huidige verwachtingen, moeten deze ruimten tegenwoordig onderling verbonden, ‘activity based’,

‘paperless’, collaboratief en soms speels zijn. De kantoren en ontvangstruimten moeten de bedrijfswaarden weerspiegelen, de inrichting en interieurvormgeving zullen dan ook vaak door het merkimago geïnspireerd zijn.

Ontdek in de WORKPLACE SHOWCASE, een speciale editie van het PROFACILITY magazine, 20 case studies die de (r)evoluties op het vlak van kantoorinrichting belichten en zeer veel inspirerende referenties bieden voor wat advies en ervaring betreft.

Op de volgende pagina’s van de PROFACILITY GUIDE stellen we u de 10 meest representatieve case studies van de lichting 2014 voor © De ‘WORKPLACE SHOWCASE’ is een publicatie van Business Interactive Media (Bimedia) Volgende uitgave: 28/09/2015 I Advertentietarieven via www.profacility.be/advertising www.profacility.be I info@bimedia.be I TEL. +32 (0)2 669 77 65

→→

WORKPLACE CASE STUDIES

BIVV, BRUSSEL

Huis van de verkeersveiligheid Het BIVV (Belgisch Instituut voor de verkeersveiligheid) omvat vele diensten, die vroeger weinig contact hadden met elkaar. Dat deed besluiten om voor de nieuwe huisvesting een resoluut innoverende aanpak door te voeren in de lijn met de nieuwe stijl en doelstellingen van de organisatie: een informelere en contactvriendelijke werkomgeving creëren. Bovendien stond het BIVV naar buiten bekend als een soort eiland, dat geïsoleerd werkte van zijn vele partners. Dat was aanleiding om het gebouw te ontwikkelen als Huis van de verkeersveiligheid, met een andere infrastructuur. Zo werden alle ontmoetingsruimten op de benedenverdieping geconcentreerd voor het ontvangen van bezoekers. Eén van de grote voordelen van de renovatie van het eigen gebouw was het kunnen behouden van de geïntegreerde niet-kantoorfuncties, zoals het testen van voertuigen in het atelier. Dankzij het goed advies en het concept voor de renovatie van ‘Alternativ Workspace Solutions’ konden een 150-tal medewerkers ondergebracht worden in één gebouw. Dit was slechts mogelijk door afstand te nemen van de vertrouwde ‘hokjes’. Er zijn niet langer individuele kantoren ingericht.

Karin Genoe, afgevaardigd bestuurder BIVV

Ontdek de reportage in de online projectenbibliotheek op > www.profacility.be/workplace/IBSR-BIVV 44 PROFACILITY GUIDE 2015

Marc Detiffe

Door de ingrijpende verbouwingen moest iedereen verhuizen naar een tijdelijke locatie. Volgens Karin Genoe, Afgevaardigd Bestuurder BIVV vzw, bleek dit gegeven nadien een belangrijk voordeel om vlotter de overstap te maken naar de nieuwe manier van werken, omdat daar ook al in een open space omgeving werd gewerkt. Ondanks de verplichte extra verhuizing tijdens de werken werd het volledige project – gebouwrenovatie en nieuwe inrichting – in amper een half jaar afgerond.

Yvan Glavie

Ontdek de reportage in de online projectenbibliotheek op > www.profacility.be/workplace/jonesday

Marc Detiffe

Het inrichtingsproject dat door architectenkantoor Admos uitgewerkt werd voor de nieuwe kantoren van Jones Day, sluit aan op een designbenadering die afgestemd is op de architectuur van het gebouw. Zo werd ervoor gekozen om de uitwendige kenmerken van het gebouw dat in de prestigieuze Zavelwijk ligt, naar binnen te brengen, heel in het bijzonder de harmonieuze raambogen. Een unieke centrale trap zorgt voor de communicatie tussen de drie verdiepingen. Deze verticale link tussen de verschillende bouwlagen vormt zonder twijfel de wervelkolom van dit project. De volledig op maat ontworpen bibliotheek werd rond de trap ingericht, terwijl een glazen kubus een visuele identiteit tussen de verdiepingen creëert. Om tot dit spectaculaire resultaat te kunnen komen, moesten heel wat berekeningen gemaakt worden met betrekking tot de stabiliteit van de tegels en het beantwoorden aan de brandregelgeving. Wat dit project zo interessant maakt, is dat het op maat ontwikkeld is. Elk onderdeel is uniek, elk meubel werd uitgedacht, getekend, gedetailleerd. Functie en locatie zijn vanzelfsprekend hoofdzaak in dit proces. De ultieme uitdaging voor Admos was om een creatieve omgeving te laten ontstaan, die duurzaam is qua look & feel. Reden voor de verhuizing was de uitbreiding van het advocatenkantoor. De bedoeling van het project was om werkplekken te voorzien voor het huidige personeelsbestand van een veertigtal advocaten, een aantal dat op termijn tot een zestigtal advocaten zal oplopen. Er moesten dus evenveel gesloten kantoren komen, naast enkele grote ruimten voor het backofficepersoneel.

Yvan Glavie

Een advocatenkantoor kiest voor creativiteit

Yvan Glavie

JONES DAY, BRUSSEL

PROFACILITY GUIDE 2015 45

Polo Architects

WORKPLACE CASE STUDIES

VAC, GENT

Voor de verhuizing van de 29 entiteiten die in het VAC Gent introkken, werd een audit gemaakt van de kantoorinrichting om te onderzoeken welke inrichtingselementen uit de te ontruimen locaties nog de moeite loonden om mee te verhuizen. Een minutieuze inventarisatie van de bestaande kantoorinrichting in de 29 betrokken entiteiten drong zich op. Hiervoor werd een aanbesteding uitgeschreven, waarop D&C Services de opdracht toegewezen kreeg. Op basis van deze audit werden drie lastenboeken opgesteld voor de te verhuizen voorwerpen, het nieuw aan te kopen meubilair en de te recycleren elementen. Dankzij deze aanpak kon de Vlaamse Overheid meer dan één miljoen euro besparen bij de inrichting van het gebouw. Het project is een voorbeeld van duurzaam beheer en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Ontdek de reportage in de online projectenbibliotheek www.profacility.be/workplace/VAC-Gent 46 PROFACILITY GUIDE 2015

courtesy of NNOF

Het VAC Gent (Vlaams Administratief Centrum), gelegen naast het Gentse Sint-Pietersstation, werd midden februari 2014 officieel ingehuldigd. Eind 1999 besliste de Vlaamse Regering dat elke provinciehoofdstad zijn eigen VAC moest krijgen. Met een totale oppervlakte van 40.000 m2 is het VAC het vijfde en grootste provinciaal gecentraliseerde gebouw, maar ook het indrukwekkendste en het milieuvriendelijkste. De basis voor de uitstekende energieprestaties ligt in het architecturaal ontwerp van de architecten Mauro Poponcini en Patrick Lootens (Polo Architects). Het VAC Gent centraliseert 1.300 Vlaamse ambtenaren afkomstig uit 29 entiteiten in één enkel gebouw. Het gebouw dat de doopnaam ‘Virginie Lovelinggebouw’ kreeg, genoemd naar een schrijfster en dichtster, kwam tot stand via een Publiek-PrivateSamenwerking volgens de DBFM-formule, met als partners Eurostation, Kaïros en het Agentschap voor Facilitair Management van de Vlaamse Overheid (AFM).

Liesbet Goetschalckx – courtesy of POLO ARCHITECTS

Een mijlpaal in de vastgoedstrategie van de Vlaamse Overheid

JBC, HOUTHALEN

Een ‘loft’ en ‘women friendly’ sfeer Architecten Rob Gijsenberg en Kurt Gooris van Buro B

Voor de bekende Belgische modeketen JBC ontwierp Buro B uit Genk een nieuwe hoofdzetel en de nodige logistieke infrastructuur in Houthalen-Helchteren. De site was al de thuisbasis van de modeketen en de directie verkoos ook nadrukkelijk daar te blijven. De architecten onderzochten eerst de optimale inplanting van de gewenste functies op het beschikbare bouwterrein in de industriezone Centrum Zuid. Het centraliseren van de administratie, het creatief team en de logistiek op één locatie was hierbij een essentieel gegeven. Als modebedrijf en bouwheer stelde JBC zich tot doel voor de meer dan 200 medewerkers een esthetische en inspirerende werkomgeving te laten ontstaan. Opdrachtgevers Ann en Bart Claes zijn zich ten volle bewust van de motiverende waarde en de bijdrage tot de jobtevredenheid die uitgaat van een gezellige werkomgeving waar mensen zich thuis voelen. Buro B heeft samen met Pami een gebruiksvriendelijke en warme werkomgeving ontwikkeld, die perfect aansluit bij de architectuur van het gebouw. Dit werd vertaald naar een sfeervolle werkomgeving geïnspireerd op de New-Yorkse lofts, letterlijk ontworpen op maat van de medewerkers.

Thomas Vanhaute

Ontdek de reportage in de online projectenbibliotheek op > www.profacility.be/workplace/jbc

PROFACILITY GUIDE 2015 47

WORKPLACE CASE STUDIES

BPOST BANK, BRUSSEL

‘Stay or leave’ analyse

Begin juli 2014 nam bpost bank de nieuwe thuis in gebruik. Het project moest het sluitstuk vormen in het hervormingsproces van bpost bank tot een dynamische en moderne bank. Het projectteam, dat bestond uit bpost bank medewerkers en Freestone experten, kreeg een groot mandaat toegewezen. Omdat een bedrijf vaak niet over voldoende tijd en expertise beschikt om dergelijke sporadische doch ingrijpende projecten uit te voeren, heeft Freestone voor bpost bank het project van A tot Z aangestuurd en opgevolgd. Ontdek de reportage in de online projectenbibliotheek op > www.profacility.be/workplace/bpost-bank 48 PROFACILITY GUIDE 2015

Roeland Van Assche, project manager bij Freestone

Geoffrey Fritsch

In maart 2013 werd vanuit de dienst facility management het verzoek gelanceerd om op zoek te gaan naar een huisvesting die beter aangepast is aan de behoeftes van de 240 medewerkers. bpost bank huurde toen tweeënhalf verdiepingen in de Brouckèretoren. Een logistiek weinig aantrekkelijke werksituatie, gezien de verspreiding in het gebouw. Blijven was eveneens een optie, maar het huurcontract in de Brouckèretoren liep in november 2014 ten einde. bpost bank heeft deze ‘stay or leave’ studieopdracht toegewezen aan Freestone, een ‘tenant only’ advies en expert sourcing bedrijf, gespecialiseerd in het optimaliseren van de total corporate building lifecycle (real estate, workplace en facility). Bij het zoeken naar een nieuwe huisvesting gold er naast budgetneutraliteit een belangrijke regel waarvan niet mocht afgeweken worden: de nieuwe thuis voor bpost bank moest op vijf minuten wandelafstand liggen van het bpost hoofdkwartier. Uiteindelijk werd er gekozen voor het in 2009 volledig gerenoveerde Marquis-gebouw, gelegen tussen het centraal station en de Sint-Goedele kathedraal. Na drie maanden studiewerk en een maand onderhandelen over het nieuwe huurcontract kwam de eigenlijke inrichting aan bod.

ONTEX, AALST

Drie maanden om te verhuizen, een race tegen de klok!

Het project ging van start met de komst van de nieuwe Chief Procurement Officer, Philippe Agostini. Met deze verhuizing beoogde Ontex drie doelstellingen: de samenwerking en innovatie stimuleren, openheid creëren en de teamgeest versterken. Een ambitie die nagestreefd werd door het personeel vanaf het begin bij het proces te betrekken. Eerst moest er een locatie gevonden worden binnen een straal van maximaal 30 km rond de vorige vestiging in Zele. In het nieuwe gebouw viel de keuze op een mooie kantooroppervlakte van 3.500 m² verdeeld over drie verdiepingen. Meer dan 150 medewerkers genieten er van een betere nationale (via de autosnelweg) en internationale (via de luchthaven) bereikbaarheid. Ontdek de reportage in de online projectenbibliotheek op > www.profacility.be/workplace/ontex

Philippe Agostini, Chief Procurement Oﬃcer bij Ontex

PROFACILITY GUIDE 2015 49

Marc Detiffe

Twee maanden om een project uit te werken en drie maanden om het uit te voeren... over een strakke timing gesproken! Toch is de Ontex Groep, een Belgisch bedrijf van internationaal niveau, gespecialiseerd in wegwerpproducten voor persoonlijke hygiëne, erin geslaagd. Dit succes is te danken aan het concept ‘Design & Build’ van Colliers International (ex-AOS Group) dat contractueel garandeert om het budget en de planning te respecteren op basis van een specifiek uitgewerkt design voor elke klant. Ontex verhuisde zijn wereldwijde hoofdkantoor in Zele naar het nieuwe gebouw SkylinE40 in Aalst, vlak bij de autosnelweg Brussel-Oostende. Een keuze van de CEO van Ontex, waarvan de oorspronkelijke vestiging te krap werd om de groei van het bedrijf te kunnen volgen.

WORKPLACE CASE STUDIES

VERITAS, KONTICH

‘House of imagineering’

Uiteindelijk besloot Veritas het kantoor en logistiek centrum op te splitsen, waardoor het huren van een bestaande pand de beste oplossing leek. In januari 2014 was de geselecteerde nieuwe locatie beschikbaar om de inrichting van de 3000 m² vloeroppervlakte, gelijk verdeeld over twee niveaus, te starten. Al snel kreeg het project de naam HOI - ‘House of imagineering’ - een conceptuele kapstok geënt op de Veritas historiek, haar waardes en het feit dat een job bij Veritas eerder een manier van leven is dan zomaar een job; een aanstekelijk ‘Virus’. De 120-jarige geschiedenis maar ook de Veritas populatie bestaande uit 90% vrouwelijke medewerkers, moest absoluut verwerkt worden in de sfeer van de nieuwe werkomgeving. Ontdek de reportage in de online projectenbibliotheek op > www.profacility.be/workplace/veritas 50 PROFACILITY GUIDE 2015

Bart Vandenabeele, Facility Manager & Vanessa Boel, Styling & Visual Branding Manager bij Veritas

An Desmedt

De geschiedenis van Veritas gaat terug tot 1892, toen Jean-Baptiste Leestmans een oude merceriezaak kocht in hartje Antwerpen. Vandaag telt Veritas 120 verkooppunten in België en Luxemburg. De bloei en diversificatie van deze fashion retailer leidde tot een ruimtegebrek voor zowel kantoren als magazijn. De betrokken site in Kontich liet geen uitbreiding toe. Dit zette Veritas aan om Deloitte in te schakelen voor het in kaart brengen van de verschillende sites op basis van een door Colliers International (ex-AOS Group) opgemaakt programma van eisen. Gezien deze nieuwe thuis moest tegemoet komen aan de internationale groeiambities incl. e-commerce, genoot een ‘build to suit’ oplossing al snel de voorkeur. De felle brand eind april 2013 zette echter extra druk op de realisatie van het nieuwe hoofdkantoor en verplichtte het Veritas-management niet alleen tot het uitschrijven van een noodscenario, maar tevens ook tot het opnieuw onder de loep nemen van de verschillende financiële & tijdsgebonden oplossingen.

WORKPLACE CASE STUDIES

IBECOR, BRUSSEL

Ontzuiling en openheid Het bedrijf Ibecor (International Beverages Corporation) kan terugblikken op een lange geschiedenis. Al midden de jaren twintig startte het vanuit België de export van grondstoffen, verpakkingsmateriaal en wisselstukken naar de toenmalige kolonie Congo. De aard van de handel en vooral het bewerkte exportgebied, maken dat papieren documenten nog een hoofdrol spelen in de dagelijkse activiteiten van Ibecor en hierin op korte termijn waarschijnlijk ook weinig verandering zal komen. De algemeen directeur zorgde voor een frisse wind en nam zich voor de bestaande situatie drastisch te veranderen. In de bestaande werksituatie zaten de medewerkers verstopt achter een indrukwekkend aantal hoge kastwanden, die de werkvloer bovendien verkavelden in individuele hokjes en ‘bastions’. Alle medewerkers bakenden hun eigen domein af.

Marc Detiffe

Dankzij de analyse en tussenkomst van Global, gespecialiseerd in architectuur, design en het beheer van interieurprojecten, werden zowel de fysieke als denkbeeldige muren gesloopt zodat een nieuwe werkomgeving kon ontstaan. Natuurlijke lichtinval, openheid en communicatie waren zeer belangrijke factoren van het totaalconcept. De studiefase leverde Global inzicht in de behoeften van de verschillende entiteiten binnen Ibecor, evenals de filosofie en de identiteit van het gecommercialiseerde biermerk. Er werd een volledig concept uitgewerkt met een nieuwe visie op de werkomgeving, waarin openheid, licht en lucht centraal stonden en waarin de merkidentiteit van Heineken verwerkt werd om de nieuwe kantoren van Ibecor een sterke persoonlijkheid te verlenen. Ontdek de reportage in de online projectenbibliotheek op > www.profacility.be/workplace/ibecor PROFACILITY GUIDE 2015 51

WORKPLACE CASE STUDIES

GOMEZ-ACEBO & POMBO, BRUSSEL

Tussen traditie en moderniteit Onlangs heeft advocatenkantoor Gómez-Acebo & Pombo zijn oog laten vallen op nieuwe kantoren in de emblematische ITT Toren aan de Brusselse Louizalaan. Het ideale moment om de indeling en inrichting van de ruimten te herzien, zodat ze de instelling en de cultuur van het bedrijf beter weerspiegelen. Het advocatenkantoor, het traditionele beroep bij uitstek, deed hiervoor beroep op het architectenkantoor ROSESTUDIO om een resoluut moderne wending te geven aan de inrichting van de nieuwe kantoren.

Ontdek de reportage in de online projectenbibliotheek op > www.profacility.be/workplace/gomez 52 PROFACILITY GUIDE 2015

Marc Detiffe

De architecten hebben een ruimte ontworpen die twee schijnbaar tegengestelde behoeften van het advocatenkantoor moest samenbrengen: openheid en vertrouwelijkheid. Het architectenkantoor heeft eerst een soort van scèneplan zoals in een schouwburg uitgewerkt, om rekening te houden met de verplaatsingen van iedereen en om deze stromen op natuurlijke wijze te organiseren. Om de ruimten een hedendaagse look te geven, integreerde het ontwerp kromme lijnen in de gehele ruimte, met inbegrip van het meubilair en de deurlijsten.

ELIA, BRUSSEL

Een nieuw gebouw dat aanzet tot co-creatie Een gebouw neerzetten voor de nieuwe generatie was het streefdoel van elektriciteitsnetwerkbeheerder Elia met de bouw van ‘Le Monnoyer’, dat niet ver van het station van Schaarbeek is gelegen, tegenover het kanaal. 350 Werknemers van Elia hebben nu hun werkplek in Diegem vaarwel gezegd en zijn verhuisd naar een volledig passief gebouw van 10.000 m² met een inrichting volgens de regels van de ‘Smart Way of Working’. “We wilden een plek creëren die de medewerkers aanzet tot co-creatie door ze samen te zetten, maar evenzeer de letterlijke en figuurlijke muren naar beneden halen die eigen zijn aan gesloten kantoorruimten” aldus Jonas Pappens, Head of Grid Support & Informatisation. Het idee dateert uit 2004 en de beslissing kwam er toen het huurcontract van de gebouwen in Diegem afliep. Elia wou inderdaad niet groter worden, maar zich openstellen voor de werkmethoden van morgen. Het ontwerp van het gebouw was vanaf het begin gericht op maximale modulariteit en op basis van een studie koos Elia definitief voor een flexdesk-oplossing en schrapte de vaste werkplekken.

Ontdek de reportage in de online projectenbibliotheek op > www.profacility.be/workplace/elia

Marc Detiffe

Voor wat energieprestaties betreft is het ‘Le Monnoyer’-gebouw volledig passief en geklasseerd als een nulenergiegebouw (NZEB). Deze certificatie heeft een belangrijke rol gespeeld in de studie en de inrichting van de werkplekken, doordat er bepaalde normen en bijkomende verplichtingen voor de inrichting en uitrusting van de werkruimten nageleefd moesten worden. Het ging daarbij onder meer om normen op het gebied van akoestiek en ergonomie van het meubilair en verplichtingen met betrekking tot het gebruik van recycleerbare materialen of bijvoorbeeld de oriëntatie van de werkplekken ten opzichte van de verlichting en natuurlijke lichtbronnen. Jonas Pappens, Head of Grid Support & Informatisation PROFACILITY GUIDE 2015 53

Ontdek via de online bibliotheek www.profacility.be/workplace reportages over de binneninrichtingsprojecten van de kantoren van deze bedrijven en organisaties.

➐

Marc Detiffe

Toon Grobet

➍

➌

Yvan Glavie

➊

Lars Kaae

➋

➏ 11

Service de presse OLV Aalst

WORKPLACE PROJECTS LIBRARY

➒ 54 PROFACILITY GUIDE 2015

➓

➊ • ALLER MEDIA I KOPENHAGEN by PLH Arkitekter A/S www.profacility.be/workplace/allermedia ➋ • BAXTER EUROPE I PARC DE L’ALLIANCE, EIGENBRAKEL www.profacility.be/workplace/baxter ➌ • BEIERSDORF I BRUSSEL by Global www.profacility.be/workplace/beiersdorf • BOOKING.COM I BRUSSEL by Tetris Design & Build www.profacility.be/workplace/booking.com ➍ • BULL I BRUSSEL by Admos Design & Build www.profacility.be/workplace/bull ➎ • CLEAR2PAY I DIEGEM by Admos Design & Build www.profacility.be/workplace/clear2pay ➏ • CENTER FOR CREATIVE LEADERSHIP I BRUSSEL by Buroconcept www.profacility.be/workplace/CCL ➐ • EDF LUMINUS I BRUSSEL by Procos www.profacility.be/workplace/EDF

➎

Yvan Glavie

Marc Detiffe

• ELIA I BRUSSEL by L.O.G www.profacility.be/workplace/elia ➑ • EULER HERMES I BRUSSEL by Rosestudio www.profacility.be/workplace/eulerhermes • FOST PLUS I EVERE by Colliers International Belgium / Pami www.profacility.be/workplace/fostplus • GDF SUEZ TOWERS I BRUSSEL by Altiplan Architects / L.O.G www.profacility.be/workplace/GDF • GETRONICS I DIEGEM by Colliers International Belgium www.profacility.be/workplace/getronics • GÓMEZ-ACEBO & POMBO I BRUSSEL by Rosestudio www.profacility.be/workplace/gomez

➑

Marie Bourgonjon

➒ • OLV ZIEKENHUIS I AALST by VK Studio www.profacility.be/workplace/OLV ➓ • ING LIFE & NON-LIFE I DIEGEM by Art Nivo Workspaces www.profacility.be/workplace/ING-LIFE • MELEXIS I IEPER by Pami www.profacility.be/workplace/melexis • MERCEDES-BENZ BELUX I BRUSSEL by Jaspers Eyers Architects www.profacility.be/workplace/MercedesBenz • CM LANDSBOND I BRUSSEL by Buroconcept / Colliers International Belgium www.profacility.be/workplace/mc • PLANCKE TAX CONSULTANCY I KORTRIJK by K-ONCEPT www.profacility.be/workplace/plancke-tax

Marc Detiffe

Valérie Clarysse

• SANOMA I MECHELEN by Colliers International Belgium www.profacility.be/workplace/sanoma 11

• SIBELCO I ANTWERPEN by Global www.profacility.be/workplace/sibelco

• MIVB – Royal Atrium I BRUSSEL by Global www.profacility.be/workplace/STIB • VAC GENT by Polo Architects www.profacility.be/workplace/VAC-Gent

6 PROFACILITY GUIDE 2012

BUILDINGS & REAL ESTATE MANAGEMENT

→→

Centraal informatiepunt en knowledge centre →→ www.profacility.be/buildings & www.profacility.be/realestate PROFACILITY GUIDE 2012 7

BUILDINGS MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS

BIM, Building Information Modeling VOOR EN BETER ‘LIFECYCLE MANAGEMENT’ VAN GEBOUWEN Het gebruik van een ‘Building Information Modeling’ (BIM) ofwel ‘Bouwwerk Informatie

Model’ is al sterk ingeburgerd in het buitenland, zoals Groot-Brittannië, Noorwegen en

Nederland, maar ook in eigen land zijn architecten hiermee al behoorlijk vertrouwd. Het programma voor bouw, architectuur en concepten geniet zelfs academische steun en heeft het ‘lifecycle management’ van gebouwen tot doel, maar blijkt een grote onbekende voor de meeste Facility Managers.

IM laat zich omschrijven als een proces voor het genereren en beheren van gebouwinformatie over de volledige levenscyclus. Het softwaresysteem is gebaseerd op een digitale 3D-voorstelling van het gebouw. Het zo precies mogelijk berekenen van de TCO over de ganse gebruiksduur van het gebouw, liefst al van in het conceptueel stadium bij het architectenbureau, gaat niet alleen over een tool; het is een filosofie, een bewuste aanpak, die deel uitmaakt van de contractvorm die het bouwproces definieert. Ook investeerders tonen zich vandaag steeds meer vragende partij om de gebruikskosten vooraf te kennen. Dat is zeker heel specifiek het geval bij PPS-projecten, waar het erop aan komt met een gegeven budget meer te doen. In Nederland is BIM gevraagd bij het toekennen van een bouwopdracht, terwijl ook het gebruik van een FMIS er vrij algemeen verspreid is. Het succes van BIM wordt er toegeschreven aan het feit dat Nederland heel sterk bezig is met processen. De techniek staat niets in de weg In de meeste situaties krijgt facility management te maken met een bestaand gebouw en de beheerfase daarvan.

doc AUtodesk_BIM_360.

De BIM-software is gebaseerd op een digitale 3D-voorstelling van het gebouw.

Het is dan ook normaal dat Facility Managers minder vaak gebruik maken van BIM, terwijl dit binnen de bouwsector wel vrij algemeen het geval is (architecten, studiebureaus en bouwbedrijven). BIM belooft het insluiten van dynamische informatie over het gebouw als sterke troef om de kostenberekening over de volledige levenscyclus zo nauwkeurig mogelijk te berekenen en daardoor risico’s weg te nemen. Onderzoek heeft aangetoond dat Facility Managers / facilitaire afdelingen 10 tot 30 procent van hun werktijd besteden aan het opzoeken van informatie, informatie die deel kan zijn van het BIM-softwarepakket. Daar tegenover staat dat BIM een zeer uitgebreide tool is die door zijn omvang voorbij schiet aan de dagelijkse praktijk van de Facility Manager en de operationele schaalgrootte in een land als het onze.

58 PROFACILITY GUIDE 2015

Momenteel bestaan er teveel verschillende visies en interpretaties op BIM, dat bovendien ook nog eens per land verschillend kan worden ingevuld. In sommige landen bestaan er duidelijk afgebakende richtlijnen over de inhoud van de overdracht van het model tussen een architect

“ Onbekend is onbemind “ of bouwteam en de eigenaar van het gebouw. In België is dat niet het geval, wat BIM vandaag moeilijk werkzaam maakt. BIM en FMIS kunnen best complementair zijn. Het gaat er altijd om de beste keuze te maken in functie tot de toekomst van het beheer van een gebouw en dat impliceert een voortdurend optimaliseren van de bestaande situatie.

Aanbod zoekt vraag; vraag zoekt aanbod BIM moet nog ingang vinden in België. Softwareaanbieders klagen dat in ons landje altijd eerst gevraagd wordt naar wat er beschikbaar is in de markt, maar potentiële gebruikers nooit aangeven wat ze eigenlijk nodig hebben. Het zou zinvol zijn om vanuit een vakorganisatie af te bakenen wat de Facility Manager precies nodig heeft om een naar de FM-praktijk aangepaste visie op BIM te ontwikkelen en ze vervolgens bij voorkeur te verweven met deze van de architecten. Het samenbrengen van de door beide partijen gewenste informatie kan een belangrijke bijdrage leveren om BIM aan een meer algemene erkenning te helpen.Evenzeer is datacompatibiliteit tussen BIM en FMIS zeker wenselijk en zou kunnen bijdragen tot een versnelde acceptatie. Eduard Coddé ✍

Mogelijk toegevoegde waarde van BIM ook voor post-bouwprocessing Wij hadden een gesprek met Guy Eeckhout, Facility & Maintenance Manager bij Barco om zijn visie en waardering te kennen m.b.t. software en informatiesystemen als BIM.

Bernard de Keyzer

Onder welke omstandigheden resulteert het gebruik van software als BIM in een meerwaarde voor de Facility en/of Project Manager? In België wordt door gebruikers van bedrijfsruimte doorgaans enkel gevraagd naar een huurprijs, maar vooral in de Scandinavische landen hoort daar als vanzelfsprekend ook de maandelijkse gebruikskost bij. Alle softwarepakketten moeten de Facility Manager meer bieden dan informatie en data. Ze moeten zich als een effectief werkbaar instrument opwerpen, waardoor we de werkingskosten van een gebouw constant kunnen optimaliseren. Rijkelijk gedocumenteerd volstaat daarvoor niet. Wij hebben als Facility Manager nood aan informatie die toelaat onderhoudsprogramma’s te definiëren en de daarmee gepaard gaande onderhoudskosten te kennen nog voor het gebouw er staat (vb. tapijt levensduur & onderhoudskosten). BIM moet toelaten de nodige simulaties te maken om als bouwheer de beste keuzes te maken in functie tot de lifecycle cost van het gebouw. De gebruikskosten in relatie tot de toegepaste materialen en installaties en het gebruik van het gebouw zo precies mogelijk vooraf kunnen berekenen is onze hoofddoelstelling. Voor de Facility Manager heeft BIM slechts zin wanneer ook post-processing kan worden ingesloten. Er is een gelijkenis met bouwen met een bouwteam, waarbij alle partijen zich tijdens de realisatie inzetten om het bouwproces te optimaliseren. Dat is ook waartoe BIM moet bijdragen. In sommige organisaties gaat het bouwproces gedurende de ganse levensloop van het gebouw gewoon verder. Het is dan belangrijk over een programma te kunnen beschikken dat men kan blijven doorgebruiken en zich dus niet beperkt tot de bouwfase. Ook bij renovatieprojecten wil men vooraf de kosten kennen, zowel wat investering als gebruik betreft. Het kunnen moduleren van de kosten is hier een toegevoegde waarde. Kan een FMIS, zoals vrij algemeen verspreid aanwezig binnen Belgische bedrijven, voldoen aan de noden van de Facility Manager? Het maakt voor de Facility Manager weinig uit of het nu BIM of FMIS wordt, voor zover hij maar over een tool beschikt waarmee hij de juiste keuzes kan maken om de TCO van het gebouw te optimaliseren en dat evenzeer bij post-processing. In het ideale geval is er een naadloze overgang van BIM naar FMIS, waarbij BIM het ‘as build’-dossier gaat aanvullen of vervangen en het FMIS voedt met de parameters zoals de maintenance assets, oppervlaktes van ruimtetypes, e.d., van waaruit dan de onderhoudsprogramma’s worden opgebouwd. Bij veranderingen in het gebouw, wordt BIM geactualiseerd en de onderhoudsprogramma’s op hun beurt aangepast. De TCO berekeningen, die vaak als theoretische benaderingen van de werkelijke kosten worden beschouwd in het ontwerpproces kunnen vervolgens met de werkelijke onderhoudskosten worden verfijnd. In de levenscyclus van een gebouw zal daardoor de voorspelbaarheid van de operationele kosten verbeteren. Als we dit principe doortrekken dan kan er op die manier een database opgebouwd worden waarin parameters staan die ook voor nieuwe installaties betere en nauwkeuriger TCO berekeningen mogelijk maken. BIM zal voor de facility manager pas een echte toegevoegde waarde betekenen wanneer deze dynamiek mogelijk is en leeft.

PROFACILITY GUIDE 2015 59

BUILDINGS MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS

BIM: EEN SAMENWERKINGSVERBAND, OOK VOOR FACILITY MANAGERS Begin juli riep IFMA op tot een debat rond het gebruik en de implementatie van BIMsoftware door Facility Managers. De ronde tafel bijeenkomst werd gemodereerd door de hoofdredacteur van dit magazine. Tom Gautot, TOPdesk Consultant, realiseerde een

thesis met BIM als onderwerp in het kader van het behalen van zijn master diploma. Hierna volgen zijn conclusies.

IM wekt weliswaar interesse op bij de Facility Manager, maar deze weet veelal niet goed wat het precies inhoudt en/of wat de voordelen ervan zijn. Facility managers worden constant geconfronteerd met de uitdaging om de kwaliteit van informatie te verbeteren die zij tot hun beschikking hebben. Op deze manier proberen ze betrouwbare gegevens in te winnen voor de financiële planning en het lifecyclekostenmanagement.

die grote waarde verliest nadat het bouwproject is voltooid. Tegelijkertijd kan de Facility Manager of de eigenaar grote dividenden winnen uit toekomstige operaties, geschatte kosten en het opvoeren van de kwaliteit van zijn facilitaire projecten. Uit mijn thesisonderzoek is gebleken dat 58,3% de AEC-industrie (architecten, aannemers en ingenieurs) bekend is met het begrip BIM.

“ BIM-software aanbieders hebben hun aandacht vooral op de AEC-industrie toegespitst. Zij nemen over het algemeen een afwachtende houding aan t.o.v. facility management “ BIM is een samenwerkingsverband in plaats van een versnipperde aanpak die enkel projectmanagement ondersteunt. Het is deze samenwerking die de Facility Manager zal dienen in vertrouwen en gemeenschappelijke doelen, in plaats van elke partij die enkel meewerkt om eigen doelen te bereiken. De Facility Manager kan het BIM-model invoeren en gebruiken als een operationeel hulpmiddel in plaats van de traditionele projectinformatie

Hiervan gebruikt 38,2% ook effectief BIM in één van zijn huidige projecten. Door de ontwikkeling van een BIM tijdens een vastgoedproject en de mogelijkheid om via dit model informatie te delen, wordt het belangrijk precies te achterhalen wat de informatiebehoeften van de Facilitair Manager zijn en hoe hiermee tijdens de realisatiefase rekening mee kan worden gehouden worden.

• Tom Gautot, TOPdesk Consultant • Eduard Coddé, Hoofdredacteur Profacility Magazine • Thomas Vanderbergh, Project Manager, Engineering Department, Besix • Guy Eeckhout, Facility & Maintenance Manager,Barco • Wim Tas, BIM consultant, Witas • Dieter Vermeulen, BIM consultant, i-Theses • Geert Mertens, Facility- Property & Technical Manager, PMV • Koenrad Nys, Managing Director, Dstudio • Mieke Loncke, Directeur IFMA.

60 PROFACILITY GUIDE 2015

Marc Detiffe

De deelnemers aan een door IFMA georganiseerde ronde tafel bijeenkomst debatteerden over de voordelen van het gebruik van BIM-software door Facility Managers

Building Information Modeling

Aanbod zoekt vraag; vraag zoekt aanbod De Facility Managers moeten zich realiseren dat BIM kan bestaan uit een grote database waaruit gedetailleerde informatie kan getrokken worden. De omvang van de gewenste informatie moet de Facility Manager helder communiceren naar de BIM-softwareleverancier. Helaas hebben BIM-aanbieders hun aandacht vooral op de AEC-industrie toegespitst en nemen ze over het algemeen een afwachtende houding aan t.o.v. facility management. Bij de traditionele manier van werken binnen de bouwsector wordt het ontwerp van de architect als een soort heilige graal beschouwd waar alle partijen blindelings mee rekening moeten houden. Dit is niet altijd in het voordeel van het project. Het architecturale ontwerp is de volledige belichaming van het bouwproject, maar wordt nadien wel uitgevoerd door de andere partijen. Deze partijen, inclusief de Facility

Manager, hebben hun eigen specifieke kennis over installaties of werfplanning. Dikwijls zijn ze vanuit hun ervaring zelfs meer gespecialiseerd dan de architect. Hoe vroeger deze expertise wordt meegenomen in het project, hoe groter de kans op een zinvolle uitwisseling tussen alle partijen. BIM kan hier toe bijdragen.

Het gebruik van BIM is nu vooral goed ingeburgerd in de bouwsector, waar de software erg in trek is voor het delen en structureren van informatie tussen de verschillende ‘stakeholders’ en dat gedurende het ganse proces, vanaf het concept tot de uitvoering van het gebouw.

Een groot voordeel is dat een BIM-model, eenmaal gebruikt door de aannemer of architect, gemakkelijk overdraagbaar is aan de Facility Manager. Moet facility management dan wakker liggen van BIM, of tijdig zijn stempel drukken op de software? In het eerste geval bestaat het risico dat BIM zal wegzinken tot een zuiver tekenprogramma voor de architect waar de Facility Manager niets van begrijpt. Hierop volgt dan de vraag of we een soort FM-BIM voor facility management kunnen maken, dan wel nodig hebben. Eduard Coddé ✍

PROFACILITY GUIDE 2015 61

jaar

Ontdek de vorig e editie via ww w.pro-realestat e.be/BRES201 4-projects/

Belgium Real Estate Showcase 2015 / Projects Preview Speciale editie in het kader van MIPIM, verschijnt 10 maart 2015 Voorstelling van de belangrijkste projecten die in de actualiteit staan: stedenbouwkundige projecten die de verweving van diverse zones in ontwikkeling verzekeren, met een duurzame integratie van kantoorgebouwen, winkelstraten en shopping centers, residentiële projecten, gebouwen en openbare ruimte, evenals zones voor logistieke en productieactiviteiten.

→ De volledige editie van de Belgium Real Estate Showcase 2015 verschijnt op 19 mei 2015 bij de opening van het salon REALTY. Ontdek de actualiteit en tendensen op de vastgoedmarkt via www.pro-realestate.be

en maak kennis met een overzicht op de projecten via www.pro-realestate.be/projects © De ‘Belgium Real Estate Showcase’ en de Pro-RealEstate-media worden uitgegeven door Business Interactive Media I info@bimedia.be I TEL. +32(0)2 669 77 65 I Advertising > www.pro-realestate.be/advertising I advertising@bimedia.be

BUILDINGS ENVIRONMENTAL MANAGEMENT

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO

Een geloofwaardige ‘eco-audit’ tool EMAS, de afkorting van Eco Management and Audit Scheme, is een Europese

regelgeving uit 1995 om vrijwillige milieumanagementinitiatieven te ondersteunen waarbij gebruik gemaakt wordt van een milieubeheersysteem (MBS).

edrijven, instanties en organisaties helpen om hun milieuprestaties te evalueren, te rapporteren en te verbeteren in een erkend, gestandaardiseerd en geloofwaardig milieubeheersysteem, dat is het doel van het EMAS-certificaat. Het is gebaseerd op de ISO 14001-norm maar is vollediger en nauwkeuriger. Het omvat extra eisen op het gebied van naleving van de milieuwetgeving, actieve participatie van het personeel en continue verbetering.

Bernard de Keyzer

“De Europese Unie vertegenwoordigt 7% van de wereldbevolking maar verbruikt 20% van de natuurlijke rijkdommen van de planeet. Als iedereen zou leven als de gemiddelde Europeaan, dan zouden we drie planeten nodig hebben”, aldus Maria-Daria Taurisano, Environmental Manager bij het OIB van de Europese Commissie. Daarom besliste de Europese Commissie om het EMAS-systeem ook toe te passen op haar eigen activiteiten en diensten. Ze moet immers zelf doen wat ze de lidstaten vraagt. Concreet is de dagelijkse doelstelling om de negatieve impact van onze activiteiten op het milieu te verkleinen aan de hand van diverse hulpmiddelen: efficiënt gebruik van de natuurlijke rijkdommen (energie, water en papier), vermindering van de CO2 -uitstoot en bevordering van duurzaam gedrag door sensibiliseringsacties bij het personeel.

Volledige toepassing in de Commissie Het OIB (Office for Infrastructures van de Europese Commissie) beheert 53 gebouwen in Brussel, goed voor een vastgoedpark van ongeveer 800.000 m2 waar iedere dag zo’n 25.000 ambtenaren werkzaam zijn. Het OIB beheert het vastgoedaspect maar ook de transport-, drukwerk- en archiveringsdiensten, zonder sociale diensten zoals restaurants en kinderdagverblijven te vergeten. Dankzij het milieubeheersysteem heeft de Commissie de voorbije tien jaar zijn energieverbruik met zo’n 45% verminderd, zijn waterverbruik met 47% en zijn afvalproductie werd met zo’n 21% gereduceerd. Samen stelt dit een jaarlijkse besparing van liefst 6,8 miljoen euro voor, en dit sinds het eerste jaar dat het EMAS-systeem werd ingevoerd. De Commissie slaagde er ook in om meer dan 50% van het personeel het openbaar vervoer of duurzame vervoersmiddelen te laten gebruiken, en om 48 gebouwen van de Commissie een EMAS-certificaat te doen behalen. Deze vorderingen zijn het resultaat van zowel technische maatregelen als de persoonlijke betrokkenheid van de ambtenaren. Bijna 30% van het energieverbruik in de gebouwen van de Commissie is te wijten aan de dagelijkse gedragingen en wordt beïnvloed door soms onaangepaste gewoonten. Daarom werden communicatieacties naar het personeel opgezet en initiatieven genomen binnen de commissie rond het transversale thema ‘Small actions, big changes’. Het achterliggende idee is dat iedereen die bij de commissie werkt zijn steentje kan bijdragen om er een milieuvriendelijkere en duurzamere werkomgeving van te maken. Niet alleen de prestatie-indicatoren tonen aan dat we concrete resultaten behaald hebben, maar vooral de inzet en de steun van het personeel is buitengewoon.

Ontdek het interview met Maria-Daria Taurisano, Environmental Manager bij het OIB van de Europese Commissie in het artikel dat beschikbaar is op www.profacility.be/biblio > 11/02/2014 PROFACILITY GUIDE 2015 63

BUILDINGS ENERGY MANAGEMENT

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO

Een opwaartse spiraal creëren Aan bedrijven die de energieprestaties van hun vastgoedpark willen verbeteren, stelt het consultancy bedrijf Aremis een originele maar vernuftige methodologie voor. Bij de

kern van de zaak blijven en de details in een eerste fase terzijde laten, weinig rendabele investeringen vermijden, een continu verbeteringsproces op lange termijn organiseren en de voortzetting ervan financieren met de eerste besparingen: dat is kort samengevat de originele en pragmatische aanpak om de energieprestaties te optimaliseren met een snelle ROI.

en aanpak die contrasteert met interventies die vooral gebaseerd zijn op zware investeringen en ‘totaliserende’ benaderingen, waarbij elk systeem, tot de laatste gloeilamp, tegen hoge kosten minutieus onderzocht wordt, elk verbruikspunt van een gebouw uitgerust wordt met een meetsysteem en een lange lijst van correctieve maatregelen opgesteld wordt, waarvan er maar een paar in de praktijk omgezet zullen worden. Een andere markante eigenschap van de methode is dat de terugverdientijd slechts enkele maanden kan zijn, omdat vooral het spreekwoord ‘first things first’ toegepast wordt. Volgens Jérémie Le Mayeur, Energy & Sustainability Manager bij Aremis, kan het verbruik met 10 tot 50% teruggeschroefd worden zonder installaties te vervangen, maar door hoofdzakelijk de systemen beter af te stellen. Een methode in vier stappen De voorgestelde methode berust op een zekere economische en technische logica die de actie zelf moet financieren. Eerst wordt een stand van zaken opgemaakt: gegevens verzamelen, maatregelen

vergelijken en bepalen op welke problematische punten er eerst geïntervenieerd moet worden. De eerste stap bestaat dus uit een globale analyse van het verbruik van de gebouwen. Er worden geen speciale meters geplaatst, er wordt enkel uitgegaan van de facturen van de energieleveranciers. Dit levert voor elke vestiging een totaal verbruik en een verbruik per vierkante meter op. Aan de hand van die gegevens wordt bepaald welke maatregelen prioritair te nemen zijn. Vestigingen die verantwoordelijk zijn voor verspilling, ook al gaat het relatief gezien om veel verspilling, worden toch pas in een tweede fase aangepakt. Eerst wordt gekeken naar de vestigingen waar het besparingspotentieel in absolute waarde hoger is als gevolg van hun omvang. Daarna wordt een bezoek gebracht aan de prioritaire gebouwen om de oorzaken van slecht functionerende systemen te achterhalen. Hierop volgt de ‘EnergyRoadMap’. Dit open, evolutieve document, waartoe iedereen kan bijdragen tijdens de toepassing ervan, bevat eerst en vooral een schema van de HVAC-stromen en -koppelingen. De ‘EnergyRoadMap’ wordt dan het uitgangspunt voor een continu verbeteringsproces. Er wordt een regelmatige follow-up georganiseerd en een balans van de resultaten opgemaakt – dit is stap 4 – met bepaling van de nodige corrigerende acties. De opwaartse spiraal die op het gebied van werkingsbesparingen ontstaat, maakt het mogelijk om ook minder prioritaire maatregelen te kunnen uitvoeren.

Ontdek het interview met Xavier Orts, Gedelegeerd bestuurder van AREMIS, en Jérémie Le Mayeur, Energy & Sustainability Manager in het artikel dat beschikbaar is op www.profacility.be > 20/05/2014 64 PROFACILITY GUIDE 2015

OM STERK TE STAAN OP DE MARKT VAN MORGEN Opleidingen en diensten op maat van de bouwprofessional actief in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

OPLEIDINGEN DUURZAAM BOUWEN • Renovatie met een hoge energieefficiëntie : technische details // 3,5 d • De technieken (warmte, ventilatie, sanitair warm water) : ontwerp en regeling // 3 d • Isolatiematerialen : hoe kiezen ? // 2 d • Follow-up en monitoring van duurzame gebouwen // 1 d • Passief en (zeer) lage energie // 7 d • Duurzame materialen : hoe kiezen ? // 1 d • Buitenschrijnwerk : hoe kiezen ? // 2 d • Duurzamer werfbeheer // 3 d • Akoestiek : ontwerp en realisatie // 2 d • Duurzame renovatie : kort overzicht // 2 d • Groendaken : van ontwerp tot onderhoud // 2 d • Beheer van het regenwater op het perceel // 2 d • Duurzaam bouwen van A tot Z // 5 d

100€/DAG FEBRUARI - JUNI 2015 WWW.LEEFMILIEUBRUSSEL.BE/ OPLEIDINGENDUBO

FACILITATOR DUURZAME GEBOUWEN Een gratis helpdesk met experten voor uw projecten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 0800/85.775 facilitator@leefmilieu.irisnet.be

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Ontwerphulp voor de professional www.leefmilieubrussel.be/ gidsduurzamegebouwen

REAL ESTATE GREEN BUILDINGS

10.000 m2 Zero Energy kantooroppervlakte Het ‘Monnoyer’-gebouw, dat door Leefmilieu Brussel verkozen werd tot Voorbeeldgebouw en conform is aan de NZEB- en BREEAM-normen, is de grootste realisatie van een milieuvriendelijk gebouw, dat de energieprestaties van gebouwen naar een hoger niveau tilt. Le Monnoyer is momenteel het eerste 10.000 m² tellende Zero Energy kantoorgebouw. Sinds één jaar biedt het gebouw huisvesting aan 350 bedienden

van ELIA, de netbeheerder van het Belgische hoogspanningsnet die instaat voor het transport van elektrische energie.

et gebouw is gelegen langs het kanaal, in een herwaarderingsgebied met een economische overgang. Het gebouw werd opgetrokken op een verontreinigde bodem, waardoor er met een minimale dikte moest gewerkt worden voor het plaatsen van de waterdichte, betonnen dekvloer, zoals Leefmilieu Brussels dat gevraagd had. Vervolgens werd er een laag aarde op de bodem gestort om er inheemse planten te laten groeien. Door de afwezigheid van een rioleringsnet wordt het afvalwater gefilterd in waterbekkens en een rietveld. Om aan de BREEAM-eisen te voldoen, moest het hele proces uiteraard zodanig worden uitgevoerd dat de impact op het milieu miniem bleef. Het doel was ook om een harmonieus geheel met het omringende landschap te creëren.

Revolutionaire modulaire gevels Wat het Monnoyer-gebouw vooral origineel maakt, is het gebruik van houten prefab gevelmodules. Dankzij deze techniek met passieve panelen verliep de bouw sneller, omdat men niet afhankelijk was van de weersomstandigheden. Deze innovatieve keuze verklaart waarom de gevel een derde van de totale kosten van het gebouw vertegenwoordigt. Volgens het architectenbureau Architectes Associés zullen de meerkosten echter in vijf tot acht jaar terugverdiend zijn in de vorm van energiebesparing. Om de instraling van direct zonlicht in het gebouw te temperen, zijn er aan de buitenzijde verticale richtbare lamellen geplaatst, die als zonwering fungeren. Dankzij onder meer een hoogwaardige thermische isolatie (K18), kunnen de fotovoltaïsche panelen met een oppervlakte van 2.900 m² op het dak van de buitenparkings, de jaarlijkse warmtebehoefte van 14 Kwh/m2 dekken. Ze produceren 357 MWh, genoeg om te voorzien in de elektriciteitsbehoeften van het passieve gebouw, die op 340 MWh per jaar geraamd worden. Het gebouw is dus meer dan gewoon maar NZEB.

Marc Detiffe

Reportage beschikbaar op www.profacility.be/biblio > 26/06/04. De binneninrichting van dit project kan in de Workplace Projects Library ontdekt worden > www.profacility.be/workplace/elia

66 PROFACILITY GUIDE 2015

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO

BREAAM, de beste keuze? Het aantal milieucertificaten voor kantoorgebouwen is sinds de begindagen, zes jaar geleden, exponentieel toegenomen in België. Zowel op regionaal, nationaal als

internationaal niveau, verschenen er verschillende systemen voor de evaluatie van de duurzaamheid van gebouwen. Om het voortbestaan van deze vrijwillige maatregelen

te waarborgen, is een harmonisering en vereenvoudiging een must. BREEAM lijkt zich nu op te werpen als de methode bij uitstek om de duurzaamheid van kantoorgebouwen te certificeren.

e vrijwillige aanvraag van certificaten ontsproot enerzijds aan de wens van promotoren, die zich met een aanbod van meest ecologische gebouwen wilden onderscheiden op een kantoormarkt die lijdt onder een overaanbod. Anderzijds is er het voornemen van de overheid om haar steden en wijken duurzaam te ontwikkelen en te vernieuwen. De waarde van de BREEAM-score schuilt in de verschillende elementen die worden beoordeeld. De energieprestatie van het gebouw is daar uiteraard één van, maar het gaat nog veel verder dan dat. De BREEAM-evaluatie focust ook op het afvalbeheer tijdens en na de bouw, het gebruik van recycleerbaar materiaal, het verbruik en hergebruik van water, de sanering van vervuilde bodems, het behoud van de waarde van een plaats op het vlak van biodiversiteit, het binnencomfort voor de bewoners (verlichting, akoestiek, kwaliteit van de binnenlucht, ...), de mobiliteit en toegankelijkheid van het gebouw, en de CO2-uitstoot door het transport. Het is onmogelijk om ons tot één of twee elementen te beperken om een goede BREEAM-score te behalen. Daarom is deze methode zo sterk en conform aan haar doelstellingen. Een van de grootste voordelen van het BREEAMsysteem ten opzichte van andere certificeringsprogramma’s is dat het internationaal erkend is. Dat is een van de redenen waarom het de voorkeur geniet van veel vastgoedpromotoren in België en vooral door hun organisatie (BVS) wordt verdedigd. Belgisch compromis Omdat BREEAM van oorsprong Angelsaksisch is, is dit evaluatiesysteem niet volledig afgestemd op de regionale en federale wetgeving van België, op de gebruikelijke bouwmethodes in België en op het klimaat. Bovendien moet dit systeem flexibel zijn en geschikt zijn voor een waaier aan gebouwen, zoals woningen, scholen, kinderdagverblijven, ziekenhuizen, sportclubs, culturele centra, ... En dit zowel voor grote gebouwen als kleinere structuren.

Daarom werden er door de Belgische overheidsinstellingen in hun streven naar een duurzame ontwikkeling van steden en gewesten, methodes uitgewerkt om de duurzaamheid van gebouwen te beoordelen en ecologisch bouwen aan te moedigen. Dat is het geval voor Brussel met de wedstrijd en verkiezing van Voorbeeldgebouwen, evenals in Vlaanderen met enerzijds de Maatstaf duurzaam bouwen en wonen, de referentie van de Vlaamse overheid voor de bouw van woningen, maar ook de gids ‘Waardering van kantoorgebouwen – Op weg naar een duurzame huisvesting voor de Vlaamse overheid voor de bouw van kantoren’. Ref-B Een harmonisering voor de uitwerking van een gewest overschrijdend referentiesysteem was wenselijk geworden. Zo zag Ref-B (Référentiel Bâtiment Durable) het licht, één enkel systeem voor de certificering van duurzame gebouwen in België, ter vervanging van de verschillende systemen die in de drie gewesten werden gehanteerd. De werkgroep die toezag op dit systeem verenigde vertegenwoordigers uit de politieke wereld en organisaties voor milieubeheer van de drie gewesten, en op federaal niveau de FOD Volksgezondheid, de beroepsorganisaties en de ‘Core Fouding group Belgian Sustainable Building Council’. Om de methode uit te werken, gingen ze over tot een grondige analyse en vergelijking van de hierboven aangehaalde regionale systemen, maar ook van het nationaal Belgisch certificeringsysteem VALIDEO en het internationale systeem BREEAM.

Het vervolg van dit debat is te lezen in een artikel beschikbaar op www.profacility.be/biblio > 02/09/2014 Ander artikel te lezen rond hetzelfde thema: ‘Kwaliteitsstandaard voor huisvesting van de Vlaamse Overheid’ zie www.profacility.be/biblio > 25/05/2014

PROFACILITY GUIDE 2015 67

REAL ESTATE & FM PUBLIC–PRIVATE PARTNERSHIP

Scholen van Morgen EEN INDRUKWEKKENDE INHAALBEWEGING De situatie op het terrein is onthutsend en het gevolg van een decennia durende

verwaarlozing van schoolgebouwen, iets waar een chronisch geldgebrek niet vreemd aan

is. Niet alleen voldoen de schoolgebouwen niet langer aan de noden van het nieuwe les geven in de 21e eeuw, sinds 2010 komt daar bovenop een capaciteitsprobleem, specifiek in grootstedelijk gebied, en vooreerst bij het kleuteronderwijs.

omenteel zijn 60% van de schoolgebouwen ouder dan 40 jaar, 30% zelfs ouder dan 60 jaar en 20% van het bestaande patrimonium voldoet niet langer. Een zo hopeloos verouderd vastgoedpatrimonium heeft een catastrofale invloed op de energieprestaties. En meer, want hoe ouder de gebouwen, hoe duurder de gebruikskost uitvalt en hoe minder duurzaam ze zijn. Het gaat immers om meer dan de energiekosten alleen. De ligging van de school moet idealiter ook afgestemd zijn op de mobiliteitsproblematiek. En door het openstellen van de schoolgebouwen naar het publiek is een belangrijke bijdrage tot verduurzamen mogelijk. Gelukkig heeft het onderwijs een beter imago dan de schoolgebouwen waarin het gegeven wordt! ‘Scholen van Morgen’ In 2006 werd besloten tot een grote inhaalbeweging voor het vastgoedpatrimonium in gebruik voor onderwijs. De operatie zou in 2017 moeten voltooid zijn, maar dat zal uitlopen tot 2018. Op het programma staan meer dan

heel

300 schoolgebouwen voor gebruikers in de leeftijdscategorie 6 – 18 jaar. In 2010 viel het besluit over de partners die deze indrukwekkende inhaalbeweging zouden realiseren. De keuze viel op een Publiek-PrivateSamenwerking (PPP). “Aan private zijde is er de FScholen nv, met daarin BNP Paribas Fortis en AG Real Estate, een 100% dochter van AG Insurance” licht Philippe Monserez, hoofd van AG Real Estate en programmadirecteur voor ‘Scholen van Morgen’ toe. “Met een evenwaardig aandeel is er aan publieke zijde School Invest nv, waarin PMV (Vlaamse investeringsmaatschappij) en Agro elk in 50/50 verhouding samenkomen”. De financiering van dit megaproject via PPS is gebaseerd op het betalen van een vergoeding voor de ter beschikking stelling over een periode van 30 jaar, berekend vanuit de DBFM-formule. Het onderhoud – preventief en corrigerend voor het in stand houden van de gebouwen door onderhoud en herstelwerken waar nodig - werd op 355 miljoen gebudgetteerd. Per school is een

Actie en hindernissen In 2014 gingen de opdrachten concreet van start. Midden mei waren 136 projecten in aanbesteding en werden al 143 bouwvergunningen ontvangen op 159 ingediende bouwaanvragen. Er is gestreefd naar een gestandaardiseerde timing voor de projecten – o.a. 8 maanden voortraject, 18 maanden bouwfase - maar dat bleek in de praktijk zeer moeilijk om zo precies af te lijnen. Liefst 1 op 10 projecten lopen vertraging op als gevolg van bodemsaneringswerken of door toedoen van lokale situaties. Verder is er bij 1 op 5 projecten vertraging ontstaan als gevolg van archeologische invloeden. Over een periode van 3 à 4 jaar worden 65 miljoen euro erelonen uitbetaald aan architecten- en studiebureaus. ‘Scholen van Morgen’ omvat 165 losse projecten, ontwikkeld door meer dan 60 architectenbureaus met tal van verschillende tekenprogramma’s. Meer uniformiteit zou zeker wenselijk zijn geweest. De realisatie van ‘Scholen van Morgen’ wordt verzekerd door negen consortia van bouwbedrijven. Er is een instroom van 600 miljoen euro naar de aannemersbedrijven. Na het bouwverlof 2014 waren 25 werven opgestart. Eind 2014 moeten er dat 50 zijn en tegen maart 2015 moeten 75 werven op volle toeren draaien. En voor wie van indrukwekkende cijfers houdt … er worden bij voorbeeld 28.000 radiatoren geplaatst en 45.000m² vloerverwarming uitgelegd.

68 PROFACILITY GUIDE 2015

165 schoolprojecten In totaal moeten 165 projecten gerealiseerd worden, wat gepaard gaat met een budget van 1 miljard euro, waarvan 925 miljoen euro bouwkosten. Het gaat om 625.000 m² - waarvan 90% nieuwbouw en 10% renovatie - evenals 300.000 m² omgevingswerken. Er zijn ook acht passiefscholen. De projectomvang varieert van minder dan 1000 m² tot meer dan 25.000 m². Ongeveer de helft van de projecten is kleiner dan 2.500 m². Er is een financiële norm vastgelegd op 1330 euro/m². In totaal zijn een 60-tal architectenbureaus en meer dan 40 studiebureaus betrokken bij de concrete realisatie van ‘Scholen van Morgen’. Verder zijn het ‘Agentschap voor Infrastructuur in het Onderwijs’ (AGIOn) en de Vlaamse Bouwmeester belangrijke betrokken partijen. “Er is een grote variatie aan architecturale benadering” merkt Philippe Monserez op. “Dat heeft o.a. te maken met het streven naar multifunctioneel gebruik van de gebouwen, m.a.w. het buiten de schooluren openstellen van de gebouwen voor de buurtbewoners en in het bijzonder het rentabiliseren van de sportinfrastructuur. Voor elke situatie wordt naar maximale gebruikssynergie gezocht”. Voor het uitsturen van de offerteaanvragen zijn projecten in clusters samengevoegd. “Door kleinere en grotere projecten samen te voegen ontstaat een prijsvoordeel voor de kleintjes” stelt Philippe Monserez vast.

Bernard de Keyzer

netto beschikbaarheidsvergoeding per vierkante meter berekend. Er is een rapporteringssysteem afgesproken dat hoofdzakelijk is opgebouwd vanuit de Nederlandse NEN 2767 norm. De rapporten worden maandelijks, trimestrieel, halfjaarlijks en jaarlijks voorgelegd.

Hoewel de ontwerpen het optimaal rentabiliseren van de gebouwen insluiten, is nog nauwelijks of niet rekening gehouden met een eventueel tweede leven door herbestemming na de periode van 30 jaar ter beschikking stelling. ‘Onderwijs van Morgen’ Besluiten tot een dergelijke indrukwekkende investering in ‘Scholen van Morgen’ is zeer lovenswaardig, maar hoe kan men maximaal zekerheid verkrijgen over het bouwen van de juiste infrastructuur voor het toekomstige onderwijs? Het Vlaams Gemeenschapsonderwijs verzekert met ongeveer 34.000 medewerkers (leerkrachten en administratie) onderwijs aan 300.000 leerlingen tussen 6 en 18 jaar.

Philippe Monserez, Hoofd van AG Real Estate en programmadirecteur voor ‘Scholen van Morgen’: “Voor de nieuwbouw streven wij naar multifunctioneel gebruik van de gebouwen, m.a.w. het buiten de schooluren openstellen van de gebouwen voor de buurtbewoners en in het bijzonder het rentabiliseren van de sportinfrastructuur. Voor elke situatie wordt naar maximale gebruikssynergie gezocht”.

“ Het Vlaams Gemeenschapsonderwijs totaliseert 2,5 miljoen m2 infrastructuuroppervlakte “ Edwin De Ceuckelaire, coördinator inte-graalplannen bij het Vlaams Gemeen-schapsonderwijs: “Sinds januari 2014 werken we met een integrale planning. Er zijn 28 scholengroepen ingedeeld. Per regio wordt het aanbod in kaart gebracht, aangevuld met een ruimtelijke analyse, een conditiemeting van de gebouwen met hun bouwtechnische staat en architecturale waarde. Daartoe is bij MCS een FMIS aangekocht. De plannen van de bestaande gebouwen worden ingescand, eventueel opnieuw opgemeten en getekend”. PROFACILITY GUIDE 2015 69

REAL ESTATE & FM PUBLIC–PRIVATE PARTNERSHIP

“ Op het PPS programma staat het bouwen van meer dan 150 nieuwe scholen in Vlaanderen en Brussel. De ﬁnanciering via PPS is gebaseerd op het betalen van een vergoeding voor de ter beschikking stelling over een periode van 30 jaar, berekend vanuit de DBFM-formule “

Voor het opstellen van de benodigde bouw en-renovatie schoolprojecten was het uiterst belangrijk om de behoeftes aan te passen aan de densiteit van de bevolking per regio. België telt ongeveer 11 miljoen inwoners, waarvan 2,2 miljoen schoolgaande kinderen. In Vlaanderen zijn er 1,2 miljoen. Zo telt Brussel 7154 inwoners/km², Antwerpen 2300 inwoners/km² en de Westhoek slechts 177 inwoners/km².

Bernard de Keyzer

Vastgoed is een ‘tool’ voor het realiseren van de eigenlijke doelstelling van het onderwijs. Voor elke school moet de vraag gesteld worden wat de beste oplossing biedt: afbreken, renoveren of nieuwbouw.

Het Vlaams Gemeenschapsonderwijs werkt een soort masterplan uit dat verder gaat aan het actuele project ‘Scholen van Morgen’. Edwin De Ceuckelaire: “Het betreft een strategisch facilitair plan, een unicum in de geschiedenis van het onderwijs, want nooit eerder gedaan!”. Het onderwijs volgt de samenleving en dat betekent dat het niet langer louter om kennisoverdracht gaat, mar wel om het ontwikkelen van competenties, wat gepaard gaat met een nieuwe didactiek. De uitdrukking ‘blended learning’ duikt op, met het gebruik van multimedia, personal device(s) als de tablet, groepstafels en een mediatheek. De vraag moet gesteld worden of de leerkrachten mee zijn met ‘het nieuwe lesgeven’, of de schoolgebouwen ‘het nieuwe lesgeven’ aangepast faciliteren en of het onderwijssysteem zich voldoende ﬂexibel toont om mee te evolueren.

http://portfolio.scholenvanmorgen.be Volg de evolutie van de bouw van de ‘Scholen van Morgen’. Via een interactieve kaart is het mogelijk om een geïllustreerde presentatie van de verschillende scholen te vinden. In deze presentatie verneemt u ook welke bedrijven en architectenbureaus aan elk project gelinkt zijn. Eduard Coddé ✍

De complexiteit van het scholenpatrimonium

Edwin De Ceuckelaire, Coördinator integraalplannen bij het Vlaams Gemeenschapsonderwijs nam het woord tijdens een debat dat in mei georganiseerd werd in Brussel, tijdens REALTY, de vakbeurs voor vastgoed.

70 PROFACILITY GUIDE 2015

Iedereen kon in het verleden scholen bouwen: het gemeenschapsonderwijs, de steden, het vrij onderwijs (Katholiek onderwijs, maar bv. ook Steiner-scholen). Ongeveer 70% van de scholen voor het basisonderwijs zijn door de overheid gesubsidieerd; voor het secundair onderwijs ligt dat rond 60%.

voor elk gebouw een verzekering op maat

AXA building verzekering biedt een essentiële bescherming op maat van elk gebouw. Of het nu gaat om een appartementsgebouw met kantoor of handelsruimte. Geniet nu van onze voordelige tarieven.

building verzekeringen van AXA een uitgebreid verzekeringsaanbod voor elk type gebouw

ontdek meer op www.axa.be/gebouw of ga langs bij uw AXA Bankagent of verzekeringsmakelaar

– AXA woonverzekering, laureaat van de Decavi Verzekeringstrofeeën 2014 –

www.axa.be AXA Belgium, NV van verzekeringen toegelaten onder het nr. 0039 om de takken leven en niet-leven te beoefenen (KB 04-07-1979, BS 14-07-1979) Maatschappelijke zetel: Vorstlaan 25 - B-1170 Brussel (België) - KBO nr.: BTW BE 0404.483.367 RPR Brussel

REAL ESTATE & FM PPP

Ook inhaalbeweging voor de ge v Al sinds de jaren tachtig vormen de overbevolkte gevangenissen een chronisch probleem in België. Twee jaar geleden keerde dit probleem eens te meer als veel besproken

onderwerp terug bovenaan de actualiteitsoverzichten, toen de toenmalige minister van Justitie, Annemie Turtelboom, besloot om het contract met de gevangenis van Tilburg

in Nederland, waar op dat ogenblik 650 Belgische gevangenen ondergebracht waren, te verlengen tot eind 2013. Om deze structurele problemen op te lossen, keurde de federale

staat een masterplan voor de periode 2008-2016 goed waarin de bouw van nieuwe gevangenissen en de renovatie, en in sommige gevallen de uitbreiding, van bestaande penitentiaire instellingen opgenomen waren.

inister Turtelboom raamde het opvangtekort in onze gevangenissen toen op zowat 20%. Het probleem van de overbevolkte gevangenissen was destijds ook meer dan eens voorpaginanieuws in het kader van de stakingen van het gevangenispersoneel, dat deze overbevolking maar ook de verouderde - en in bepaalde gevallen zelfs ongezonde infrastructuur van sommige Belgische gevangenissen aan de kaak stelde. Het is dan ook niet verwonderlijk dat in het kader van dit masterplan prioriteit gegeven werd aan de bouw van nieuwe strafinrichtingen, want die moesten niet alleen de stijgende behoefte kunnen opvangen, maar tevens de nodige buffercapaciteit kunnen bieden, zodat de oude gevangenissen in alle veiligheid gerenoveerd konden worden.

PPS, een nieuwe aanpak bij de FOD Justitie Om dit lijvige bouwen renovatieprogramma tot een goed einde te brengen en te financieren, heeft de FOD Justitie akkoorden gesloten met privépartners. Voor elk project hebben de Regie der Gebouwen en de FOD Justitie een open wedstrijd georganiseerd voor consortia bestaande uit studiebureaus, bouwondernemingen, architectenbureaus, vastgoedontwikkelaars en onderhoudsbedrijven. Met deze nieuwe aanpak wil de FOD Justitie niet achterblijven ten opzichte van de algemene trend in de overheidssector. De Publiek-PrivateSamenwerking heeft een contractduur van 25 jaar. Al die tijd betaalt de Regie der Gebouwen een ‘beschikbaarheidsvergoeding’ aan het consortium. Dat sluit in dat de privépartner instaat voor de bouwkosten, de financiering en het onderhoud van het project. Na afloop van de contractduur wordt de Belgische Staat eigenaar van het gebouw.

doc Régie des Bâtiments

In september 2013 werd in Marche-en-Famenne een nieuwe gevangenis officieel geopend, gevolgd door de nieuwe gevangenis van Beveren in februari 2014. En afgelopen mei werd de nieuwe gevangenis in Leuze-en-Hainaut ingehuldigd door Staatssecretaris voor de Regie der Gebouwen, Servais Verherstraeten. Het masterplan bepaalt en bestudeert de potentiële bouw van in totaal 15 nieuwe penitentiaire instellingen(1), waarvan de grootste in Haren

(Brussel) gevestigd zal zijn. De gevangenis van Haren, met een capaciteit van 1.190 gedetineerden, zou in 2017 voltooid moeten zijn en zal de verouderde gevangenissen van Sint-Gillis, Vorst en Berkendael vervangen.

72 PROFACILITY GUIDE 2015

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO

Christine D’Hont, Directrice de la prison de Leuze-en-Hainaut

Bernard de Keyzer

e vangenissen

FM-revolutie achter de gevangenismuren Het PPS-consortium hanteert de DBFM-formule (Design, Build, Finance en Maintain). Het onderdeel ‘Maintain’ is vrij nieuw voor een aanpak als deze en betekent dat het consortium het beheer van de hard & soft facilities op zich neemt. Naar aanleiding van de opening van de nieuwe gevangenis in Leuze-en-Hainaut had de redactie van Profacility een gesprek met de directrice van de gevangenis, Christine D’Hont. Zij lichtte deze evolutie als volgt toe: “Maintenance staat hier voor meerjarenonderhoud, technisch onderhoud, catering, schoonmaak, linnen (wasserij), de groenverzorging voor de 14 hectare tellende site, het onderhoud van de gebouwen en het bijhorend facility management en monitoring van alle services. Het onderhoud van de gebouwen betekent dat de werking van de gebouwen moet verzekerd zijn, evenals de installaties voor safety & security. De eigenlijke beveiliging is de taak van onze eigen mensen, het is tenslotte onze corebusiness!” Alle contracten zijn uitvoerig beschreven in SLA’s, die de verwachtingen en verplichtingen voor de contractant duidelijk en objectief vastleggen. De nieuwe werksituatie integreert zelfs voor een aantal taken (catering, de wasserij) de gedetineerden bij de onderhoudscontractant. Dit betekent dan ook dat de contractant deze gedetineerden opleidt en voorbereidt op reclassering in de maatschappij, wat een zekere aanpassing vergt voor wat de omgang van de contacten met de gevangenen betreft.

Lees het interview met Christine D’Hont, directrice van de gevangenisinstelling in Leuze-en-Hainaut Dit artikel verscheen eerder al in het magazine Profacility. U kunt het downloaden via www.profacility.be/biblio > 08/04/2014 (1)

Connect to www.pro-realestate.be → NEWS

news on market trends and transactions

→ PROJECTS

town planning master plans; oﬃces, logistics & retail projects

→ LIBRARY

trends & best practices in property, building, workplace and facility management

→ NETWORK

coordinates & company proﬁles of key players in the Belgian real estate industry, along with suppliers

www.pro-realestate.be

Zie ook www.nieuwegevangenissen.be: op deze website geeft de Regie der Gebouwen meer informatie over het verloop van de verschillende projecten en over de PPS-consortiums. PROFACILITY GUIDE 2015 73

Letâ&#x20AC;&#x2122;s talk real estate

19, 20 & 21 May 2015 Tour & Taxis Brussels

Your view on the real estate market

All info on www.realty-brussels.com @realtybrussels Realty Brussels 6.300 participants / 130 key-players High-level seminars + social events

advertentie_Realty.indd 3

14/10/14 16:32

THINK TANK GOVERNANCE & ENERGY SOURCING

Black-out BURGERLIJKE VERANTWOORDELIJKHEID ALS REDMIDDEL BIJ CRISISMANAGEMENT?

r zijn twee cijfers die u zeker moet onthouden: 13 en 13,5. U zult er deze winter vast indruk mee maken tijdens een met kaarsen verlichte bedrijfsreceptie in het duister tussen 17.00 en 19.00 uur. Dertien gigawatt: dat is het totale beschikbare productievermogen van de Belgische centrales. De totale behoefte voor het hele land komt neer op hoogstens 13,5 GW, met (in zeldzame gevallen) pieken van 14 GW. De kans dat we dus 0,5 GW of 500.000.000 W tekort zullen komen, bedraagt met wiskundige zekerheid 95%. Om u een idee te geven: een kernreactor heeft een vermogen van 1 GW en ons land telt 4.600.000 huishoudens. Als we dan de berekening maken, zou het voldoende zijn als elk huishouden 109 W ‘opgeeft’ om dit probleem op te lossen. Met andere woorden, als er een ‘tekort’ dreigt te zijn, zouden we allemaal twee lampen moeten uitschakelen in onze woning of in ons bedrijf. Of we vervangen nu al twee gloeilampen van 60 W door twee ledlampen van 10 W die dezelfde lichtsterkte geven. Ziezo, meer is er op technisch vlak niet nodig. Op politiek vlak is het echter andere koek... Verwarring, een gebrek aan oprechtheid en incompetentie overheersen in de communicatie van vele betrokken partijen bij deze problematiek. Resultaat: een proactief beheer van het stroomtekort dat nergens op slaat. Wie zal nog geloven dat niemand iets kon vermoeden? Dat de (gemotiveerde) stillegging van kerncentrales, die Electrabel zonder morren aanvaardde, en zelfs de sabotage van Doel 4, de zaken niet oplossen door het land op de knieën te dwingen en zo de levensduur van de reactoren te kunnen verlengen? Dat de recente ontmantelingen van elektriciteitscentrales, die we zo hard nodig hebben, niet voorkomen had kunnen worden door ‘vijf minuten politieke moed’? België als ballast Net als bij elke crisis, van welke aard ook, gaan er stemmen op om een beroep te doen op een Republiek van geleerden om de juiste beslissingen te nemen. Deze oproep verwart echter de rol van de wetenschap, namelijk de waarheid op het voorplan brengen, met deze van een democratische en representatieve politiek, namelijk het juiste zeggen. Twee adjectieven die in dit geval allesbehalve synoniemen zijn. Het is nochtans een juiste politieke beslissing die,

op tijd, bepaalde keuzes had moeten opleggen. Maar de juiste politieke beslissingen zouden beter toegelicht moeten worden door de kenners van de waarheid. En gezien de huidige situatie, kunnen we het niet nalaten om te denken dat er het minst geluisterd werd naar diegenen die er het meest van weten, namelijk de wetenschappers en experts. Het is tijd om te horen wat zij te zeggen hebben om het Belgische energiebeleid grondig te herzien door de invoering van een stabiel regelgevingskader dat de nefaste gevolgen in de markt (die geleid hebben tot onderinvestering) rechtzet, dat de ontmanteling van de productiemiddelen op het Belgische grondgebied onmiddellijk een halt toeroept en dat vooral een langetermijnvisie invoert. Deze winter zullen de problemen weliswaar beperkt blijven tot minstens 5 uur en hoogstens 49 uur stroomonderbreking naargelang Doel 4 al dan niet opnieuw werkt. Dat worden 29 uur à 116 uur als deze winter zich aandient als één van de 5% koudste winters ooit. Maar dat is niets in vergelijking met de twee volgende winters. Als België niet klaar is en te veel op de import van elektriciteit rekent, wordt ons land een ballast en kunnen onze grote buurlanden ons op elk moment in de kou zetten. Het plezier van wokken De enige reactie die we inderhaast gevonden hebben, is een enigszins culpabiliserende website - www.offon.be - die de burgers met een verantwoordelijkheid opzadelt die de besluitvormers niet aandurfden. De site nodigt het Belgische volk uit om heerlijke eenpansgerechten te ontdekken waarvoor u maar één kookplaat nodig hebt. De gekookte kip van Hendrik de Vierde loert om de hoek! U bent dan ook gewaarschuwd: als het tot een stroomonderbreking komt, is het omdat u een ovengerecht klaargemaakt hebt! Deze website geeft tips voor een goed gedrag en voorbereidingen die zo snel mogelijk thuis en in bedrijven algemeen verspreid moeten worden als onderdeel van een nationaal plan voor economische en energietransitie. Maar er zou een kers op de taart moeten zijn. In dit geval is de taart gewoonweg niet af. En trouwens, wie heeft ervan gegeten? Patrick Bartholomé ✍ Wetenschappelijk journalist, gespecialiseerd in energiezaken PROFACILITY GUIDE 2015 75

Op www.pro-realestate.be/projects, de bibliotheek van de vastgoedprojecten, vindt u een beschrijving van nieuwe kantoorprojecten en een presentatie van grote stedenbouwkundige projecten voor de

(her)ontwikkeling van stadswijken, waarbij het vaak gaat om de revitalisatie en herbestemming van voormalige industrieterreinen. Deze masterplannen houden rekening met de belangrijkste elementen van een smart en duurzame stad: mix van vastgoedontwikkelingen (kantoren, woningen, winkels, infrastructuur (kinderdagverblijven, scholen, rust- en verzorgingstehuizen en ziekenhuizen, groene

REAL ESTATE PROJECTS ONLINE LIBRARY

ruimten,...) en mulitmodale mobiliteit.

terug te vinden door de naam van het project of de aard van het vastgoedproject (kantoor, retail of

residentieel) in te voeren. Alle projectbeschrijvingen zijn in het Engels gepubliceerd.

Leu © image Studio Milo for AG Real Estate

Gebruik de zoekmachine op www.pro-realestate.be/projects om de beschrijving van een project

Bru

Antwerp Havenbedrijf

Brussels - Astro Tower

Liège - E.Lyge

Brussels - Meander

Brussels - Neo / Europea 76 PROFACILITY GUIDE 2015

X-Antwerp

Antw

Brussels - Silver Tower

Antwerp Nieuw Zuid - Striga Tower Brussels Greenbizz

Brussels - Science 15-17 © Architects BURO II & ARCHI +I for Atenor

Leuven - Vesalius Antwerp - Artesis Plantijn University College

Charleroi RMI.

Brussels - Black Pearl

Brussels Europa

Mons station district

PROFACILITY GUIDE 2015 77

78 PROFACILITY GUIDE 2012

MOBILITY MANAGEMENT

→→

Centraal informatiepunt en knowledge centre →→ www.profacility.be/mobility PROFACILITY GUIDE 2012 79

MOBILITY SHARING ECONOMY

Altijd en overal een auto startklaar Car sharing is lang niet nieuw, maar volgens de ons bekende formule weinig aantrekkelijk,

gezien de gedeelde auto op een vaste locatie moet worden opgehaald en teruggebracht.

Dat het ook anders kan bewijzen twee prestigieuze Duitse autoconstructeurs met succes in grote steden.

n 2008 startte ‘car2go’ als een proefproject in het Duitse Ulm. Initiatiefnemer was Daimler, vooral bekend met het automerk MercedesBenz. Car sharing zonder vaste standplaats was een uniek gegeven en een primeur op wereldschaal. Vandaag zijn er meer dan 800.000 car2go-gebruikers in Europa en Noord-Amerika, verspreid over 26 steden, waaronder Stuttgart, Berlijn, Frankfurt, Kopenhagen, Wenen. Nog voor eind 2014 verwacht Daimler de kaap van 1 miljoen klanten te overschrijden. Sinds de start van car2go werden al 25 miljoen boekingen genoteerd en 170 miljoen kilometer gereden. Momenteel gaat elke 2 seconden een nieuwe rit van start. De vloot bestaat vandaag uit 11.000 smart fortwo stadsauto’s, waarvan 1250 elektrische modellen. Het inzetten van elektrische auto’s heeft een interessante bijwerking: het maakt de gebruikers vertrouwd met elektrisch rijden. De grootste car2go vloot is in Berlijn onderweg en kent er een overweldigend succes. car2go De werking wordt als volgt samengevat: ‘wanneer je een auto nodig hebt, staat die voor je klaar’. Hoeveel kilometers er gereden worden en/of hoelang de auto in gebruik blijft speelt geen rol. Hij mag ook gewoon op de bestemming achtergelaten worden, voor zover deze binnen de afgebakende stadszone ligt.

Wenen

Milaan

80 PROFACILITY GUIDE 2015

Als gebruiker dient men zich eenmalig te registreren, wat gepaard gaat met een inschrijvingsrecht van 19 euro, waarna men een gebruikerskaart ontvangt. Vervolgens staan de car2go auto’s onbeperkt ter beschikking en dat in elke stad waar de formule al operationeel is. Het is dus perfect mogelijk na een bezoek in Berlijn met gebruik van car2go door te reizen naar München en daar aan het station of op de luchthaven opnieuw in een car2go auto te stappen. Elke auto is achter de voorruit voorzien van een uitleesapparaat dat bovendien de status aangeeft (vrij of bezet). De gebruikerskaart voor het uitleesapparaat houden ontgrendelt de auto, waarna een PIN-code moet ingetoetst worden om te starten. Nog eenvoudiger wordt het met de voor smartphones ontwikkelde app. Deze app laat toe auto’s te reserveren, de dichtstbij geparkeerde beschikbare auto op te sporen, de nog resterende autonomie met de aanwezige brandstof op te vragen, enz. Het gebruik wordt verrekend per minuut, uur of dag, naargelang wat het voordeligst uitvalt. Wie de auto gereserveerd wil houden terwijl deze geparkeerd staat, betaalt daarvoor per minuut een verminderd tarief. Het parkeren zelf is dan weer gratis binnen de werkingszone van car2go. In sommige steden zijn er ook zogeheten

Rome

Ams

‘parkspots’, specifiek voor car2go gebruikers gereserveerde parkeerplaatsen. Alle auto’s zijn voorzien van een navigatiesysteem en een boordcomputer met online connectiviteit naar een centrale. De gebruiker kan via deze weg o.a. de toestand van de auto beoordelen (vuil, beschadiging) en de centrale reageert waar nodig

dienstenbedrijf Deloitte verrichte een grootschalig internationaal onderzoek bij meer dan 23.000 jongeren geboren tussen 1977 en 1994. Deze studie gaf aan dat 1 op 4 Europese jongeren geen behoefte meer voelen om een eigen auto te bezitten.

“ Nog voor eind 2014 verwacht Daimler de kaap van 1 miljoen klanten te overschrijden voor car2go-gebruikers “ door de auto op te halen en terug in optimale conditie te brengen. De gebruikers zijn niet verplicht te tanken na gebruik, maar er is wel een tankkaart aan boord. Voor het opgelopen tijdverlies door te tanken voorziet car2go zelfs een bedankje. Draagvlak De grootste troef van Car2Go en de motor van het succes is dat de gedeelde auto’s niet moeten teruggebracht worden naar de plaats waar ze worden opgehaald. De formule vindt echter ook een alsmaar breder draagvlak als gevolg van de wereldwijde verstedelijking. Sinds 2007 woont meer dan 50% van de wereldbevolking in steden. In sommige Europese regio’s is er zelfs al sprake van een concentratie tot 80% van de bevolking in stedelijk gebied. Heel veel jongeren blijven na hun studies ook wonen in de steden waar ze studeerden. Deeleconomie Verder is er de trend naar delen in plaats van bezitten, de zogeheten deeleconomie, die vooral jongeren sterk aanspreekt. Het internationale

Amsterdam

Frankfurt

De 1600 bevraagde Belgische jongeren reageerden nog extremer: liefst 1 op 3 van hen wil geen auto kopen of leasen. Dat blijft volgens de enquête ook de komende vijf jaar zo. De Belgische deelnemers aan het Deloitteonderzoek gaven vooral de hoge kosten voor het bezit (72%) en onderhoud (74%) van een auto aan als hoofdreden waarom ze er geen willen hebben. Opmerkelijk is verder dat 70% van deze leeftijdscategorie genoegen neemt met het comfort (of gebrek daaraan…) eigen aan te voet gaan of gebruik van het openbaar vervoer. Tenslotte is er het toenemende bewustzijn t.o.v. duurzame mobiliteit en blijkt de ‘digitale mobiliteit’ die smartphones en tablets bieden de behoefte om overal ter plaatse aanwezig te zijn terug te dringen. Multimodaal met ‘Moovel’ In juli 2012 startte het ‘Moovel’-mobiliteitsplatform als pilootproject in Stuttgart (D), enkele maanden later gevolgd door Berlijn. Dit platform helpt multimodaal transport te organiseren voor de meest gunstige verplaatsing van A naar B.

Kopenhagen

PROFACILITY GUIDE 2015 81

MOBILITY SHARING ECONOMY

“ De motor van het succes van Car2Go is dat de gedeelde auto’s niet moeten teruggebracht worden naar de plaats waar ze worden opgehaald “ Het gaat om een gratis app die zowel individueel transport als openbaar vervoer laat versmelten. Aldus laten formules als car2go, mytaxi, regionale openbare vervoersmaatschappijen, carpoolingdiensten, e.a. zich optimaal combineren. De gebruiker kan op de app filters instellen die hem verzekeren van de kortste reistijd of de goedkoopste verplaatsing. Momenteel is het ‘Moovel’-mobiliteitsplatform ook operationeel in München, Nürnberg en het Rijn- en Ruhrgebied. Nog dit jaar wordt het in nog meer Duitse steden geactiveerd en een internationale doorbraak staat de komende jaren voor de deur.

stellen en via een gezamenlijk platform te delen met andere mobiliteitsaanbieders, die eventueel elkaars concurrenten kunnen zijn. De smartphones regelen tevens de betalingen voor de mobiliteitsvoorstellen die ze genereren. Zowel professioneel- als privéleven zitten steeds meer hecht verstrengeld en dat zal ook zo zijn voor wat onze mobiliteit betreft. Verwacht wordt dat de zogeheten ‘flatrate’-tarieven die nu in landen als Duitsland al algemene regel zijn voor telecomgebruik, ook zullen opduiken voor mobiliteitstoepassingen, waardoor men zich geen zorgen meer hoeft te maken over de betaalwijze en de vervoeraanbieder.

Mobiliteitsvisie naar 2020 Smartphones worden onze reisgids in real time voor het optimaal combineren van alle beschikbare transportmiddelen. Dat vereist wel dat alle spelers bereid moeten zijn de voor de reiziger noodzakelijke informatie beschikbaar te

Mobiliteit blijft ook in de toekomst erg belangrijk, meer zelfs, er is sprake van ‘living in transit’ met een toenemende vraag naar ‘third places’ onderweg. Eduard Coddé ✍

DriveNow BMW en Sixt AG autoverhuur sloten een joint venture voor het introduceren van hun ‘DriveNow’-project, dat momenteel loopt in vier Duitse steden (München, Berlijn, Düsseldorf, Keulen) en in San Francisco Bay. De vloot bestaat uit BMW’s (1-Reeks) en MINI’s. De gebruiker betaalt per gebruiksminuut. Ook bij DriveNow krijgt de smartphone een sleutelrol toebedeeld : via de app op de smartphone laat zich een ideale route berekenen, die de auto, de metro en een stuk te voet combineert. Midden 2013 waren er meer dan 100.000 leden ingeschreven voor 1500 auto’s. In maart dit jaar was het ledenaantal opgelopen tot ruim 230.000. Ook hier is het promoten van elektrisch rijden een meegenomen neveneffect. Er zijn vandaag 130 elektrische auto’s in de DriveNow-vloot opgenomen.

82 PROFACILITY GUIDE 2015

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO

Car-sharing in België Cambio en Zen Car bieden car-sharing oplossingen van het conventionele type: de gereserveerde wagen wordt afgehaald in één van hun ophaalpunten en daar na

gebruik ook teruggebracht. Volgens Régis Leruth, CEO van Zen Car, bereiken Cambio

en Zen Car momenteel samen slechts zo’n 15.000 klanten, terwijl het potentieel voor

Brussel alleen al 60.000 klanten zou kunnen bedragen, te weten het aantal gezinnen met meer dan één wagen.

de gebruikers dus zelf kiezen wat ze wensen: autodelen, trein, elektrische auto of iets anders. Sommige bedrijven tonen zich ook innovatief: eind januari hebben Belfius en zijn filiaal Belfius Auto Lease, de NMBS, Electrabel en Accenture samen ‘Belfius E-Fleet” gelanceerd. Het is de eerste bedrijfsmobiliteitscombinatie met een elektrische bedrijfswagen, oplaadcapaciteit thuis, op het werk, in treinstations en op de weg, evenals online toegang tot een reeks alternatieve mobiliteitsoplossingen zoals trein, tram, bus, deelfiets, deelwagen en de mogelijkheid om een traditioneel voertuig te gebruiken voor verre verplaatsingen. Focussen op de ontwikkeling van gedeelde elektrische voertuigen is zeker niet onbelangrijk voor de toekomst. Dit is de strategie die Zen Car koos om een deel van de Belgische mobiliteitsmarkt te veroveren. Het bedrijf beschikt enkel over elektrische voertuigen en installeerde 46 laadpunten in Brussel. Zen Car kreeg de goedkeuring om zich in Wallonië te vestigen, maar het bedrijf wil zich eerst concentreren op Brussel en zijn aanbod optimaliseren alvorens uit te breiden naar andere gewesten. Lees meer over dit onderwerp in het artikel “Zen Car, de proeftuin van mobiliteit ‘op maat”, dat eerder verscheen in het magazine Profacility. Het artikel kan gedownload worden op www.profacility.be/biblio > 03/05/2014

Je zou zeggen dat Belgen niet alleen met ‘een baksteen in de maag’ geboren zijn, maar evenzeer erg gehecht zijn aan hun wagen, waardoor het zeer moeilijk is om ze ervan te overtuigen dat ze hun gewoontes moeten veranderen. Maar daar ligt wel degelijk de uitdaging. Sommige onderzoeken tonen aan dat het bezitten van een individuele wagen in een stedelijke omgeving niet altijd even rationeel is: een auto vervoert gemiddeld 1,4 personen, staat 93% van de tijd geparkeerd, 80% van de mensen legt minder dan 35 km per dag af…. Eén gedeelde auto kan acht tot tien individuele auto’s vervangen! De inzet van car-sharing is dan ook vanzelfsprekend als je weet dat steden als Brussel of Antwerpen zich bovenaan de rangschikking van de Europese steden met het meeste fileleed plaatsen. Het stedelijk mobiliteitsaanbod sluit tal van mogelijkheden in zonder de noodzaak van persoonlijk autobezit. De nabijheid, het openbaar vervoer, de fiets en stappen verkleinen zowel het aantal verplaatsingen als de lengte van de afstanden. Daarnaast zijn telewerken, videoconferenties, webinars, e-commerce en online shopping deel gaan uitmaken van onze moderne levensstijl, waardoor de mobiliteitsbehoeften kunnen veranderen. Door beperkingen op het gebied van milieu en een strengere fiscaliteit, is stilaan een evolutie van de mentaliteit en gewoontes binnen bedrijven merkbaar. Tegenwoordig spreekt men meer en meer van een ‘mobiliteitsbudget’ en mogen

PROFACILITY GUIDE 2015 83

MOBILITY MANAGEMENT

Mobiliteit, een zaak voor iedereen Met recordfiles en overbevolkte treinen als chronisch verschijnsel, is er niemand die de mobiliteitsproblemen die we vandaag ondervinden kan negeren. Veel actoren

worden er zich van bewust dat de inspanningen die geleverd moeten worden om de

huidige problemen van de mobiliteit op te lossen, slechts mogelijk zijn door een hechte samenwerking tussen overheidsinstellingen, bedrijven en burgers. Hiervoor is ook een mentaliteitswijziging noodzakelijk.

e bedrijfswagen was lange tijd een belangrijk ‘wapen’ in de ‘war for talent’. Decennia lang was het een ‘vaste waarde’ in de Belgische bedrijfscultuur. Vandaag is de bedrijfswagen geëvolueerd van een onmisbaar tool voor de buitendienstmedewerker naar een belangrijke looncomponent voor een veel breder veld medewerkers. Hier kunnen de bedrijven onder andere een belangrijke rol spelen door een ‘mobiliteitsbudget’ te verkiezen boven een ‘autobudget’. Het ‘mobiliteitsbudget’ staat voor de uitgaven die rechtstreeks met mobiliteit en transport te maken hebben (bedrijfsauto, treinabonnement, parkeerkosten, fiets...). Het ‘cafetariaplan’ krijgt een nog ruimere inhoud en omvat naast het mobiliteitsbudget ook andere componenten waarover de werknemer beslissingsbevoegdheid krijgt, zoals bv. het opzetten van een mobiele werkplek met tablet, smartphone, abonnementen voor internettoegang, tussenkomst in de inrichting van een home office, enz. Het toegestane budget kan fysiek of virtueel ter beschikking worden gesteld van de werknemer. Voor de onderneming kan dit budget sociaal en fiscaal rechterlijk als loon of als kosten eigen aan de werkgever worden

84 PROFACILITY GUIDE 2015

ingeschreven. Elk onderdeel van het toegestane budget heeft echter een eigen regime op het vlak van arbeidsrecht, sociale zekerheid en fiscaliteit(1). Groepering om de belangen van bedrijven te verdedigen Helaas gaat het aanbieden van een cafetariaplan ook gepaard met een verhoogde belasting van de administratie, een meerkost voor de ITondersteuning, het opgeven van de ‘bedrijfsuniformiteit’ (vb. standaardkeuze auto), tot juridische onzekerheid op langere termijn. Bovendien sluit het actuele sociale en fiscale kader hier (voorlopig) nog niet bij aan. Daarom is het ook belangrijk om voor de professionalisering van Mobility Management te zorgen. De Belgische Federatie voor Fleet & Mobility Management wijst hierin de weg. De vereniging vertegenwoordigt een park van zo’n 100.000 voertuigen en wil vooral op een proactieve en positieve manier zaken verbeteren(2). Voor het mobiliteitsbudget stelt zich de vraag of het als loonkost of als kosten eigen aan de werkgever moet beschouwd worden. Bovendien is het mobiliteitsbudget geen eenheid en leidt het tot een niet te verwaarlozen administratieve rompslomp

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO

omdat rond elke component ervan een eigen specifiek regime op het vlak van arbeidsrecht, sociale zekerheid en fiscaliteit geldt. Federale mobiliteitsdiagnose In 2014 tekenden zich op het vlak van mobiliteit twee dwingende aspecten af, één in de Brusselse regio, een ander op federaal niveau. Het VervoersPlan voor Bedrijven (VPB) en de Federale Mobiliteitsdiagnose willen de aanleiding zijn om de mobiliteit van vandaag en morgen te verbeteren. Elke drie jaar, en dit sinds 2005, zijn Belgische bedrijven en publieke organisaties die meer dan 100 mensen tewerkstellen, verplicht om de overheid informatie te verschaffen over de mobiliteit van hun werknemers. Deze gegevens worden gebundeld in een ‘federale diagnose inzake mobiliteit’. Deze federale enquête is een waardevolle werkbasis voor de politieke beslissingsnemers, vakbonden, onderzoekers, experten en verenigingen die in de mobiliteitsproblematiek geïnteresseerd zijn. De FOD Mobiliteit en Vervoer heeft ondertussen ook een soort ‘toolbox’ samengesteld in de vorm van een website, www.mobienquete.be, waar bedrijven advies en een gepersonaliseerd verslag kunnen opvragen na hun deelname aan de federale diagnose. Het vervoersplan betreft elke onderneming of openbare instantie met meer dan 100 mensen op eenzelfde site in de regio Brussel. Om de drie jaar moeten die ondernemingen hun bedrijfsvervoerplan actualiseren. Dit laat toe om enerzijds

een mobiliteitsprofiel op te maken op basis van het werkschema van de medewerkers en de ﬂexibiliteit daarvan, alsook de woonplaats. Anderzijds wordt een toegankelijkheidsprofiel, opgemaakt op basis van de beschikbaarheid van parkeerfaciliteiten, de nabijheid van openbaar vervoer en ook het belang van de fietsinfrastructuur te bepalen. Door de vraag van bedrijven te vergelijken met hun aanbod op het vlak van mobiliteit kunnen problemen en specifieke opportuniteiten eigen aan het bedrijf ontdekt worden en oplossingen krijgen. Door meer fietsstallingen te voorzien, een vergoeding te voorzien voor verplaatsingen met de fiets of een mobiliteitsbudget in te voeren, kunnen bedrijven de gewoonten van hun werknemers sterk beïnvloeden en dus een positieve impact hebben op, bijvoorbeeld, het tekort aan parkeermogelijkheden of de continue toename van verkeersopstoppingen.(3)

Deze actualiteitskwesties worden uitgebreid besproken in meerdere artikelen die in de loop van het jaar in het Profacility magazine verschenen. Deze artikelen zijn beschikbaar op www.profacility.be/biblio (1) Cafetariaplan, een zegen of een nieuw zorgenkind? > 13/05/2014 (2) Professionaliseren van het Mobility Management > 28/01/2014 (3) Mobiliteit is ook een zaak voor bedrijven > 17/06/2014

PROFACILITY GUIDE 2015 85

Facility Management Integrated Facility Management 95 103 119

Facilicom Services Group ISS Facility Services Sodexo

Adviesverlening in Facility Management 89 Aremis 93 Colliers International New 99 Freestone 100 K-oncept 107 L.O.G 117 Procos Group 118 MCS New 121 Vinci Facilities Adviesverlening â&#x20AC;&#x201C; aankoopstrategie 118

MCS

FMIS 89 117 118

Aremis Procos Group MCS New

New

HR, Sourcing & Interim 89 95 99 118

Aremis Facilicom Services Group Freestone MCS New

86 PROFACILITY GUIDE 2012

Ondersteunende Diensten Cleaning 95 97 103 120 119

GOM EW Facility Services New ISS Facility Services SCA Sodexo

Catering 95 Prorest catering 103 ISS Facility Services 119 Sodexo

Multidisciplinair beheer (maincontracting) 95 119 121

One Building Management Sodexo Vinci Facilities

Verhuis, opslag, logistiek en montage 90 Arthur Pierre 106 Your Mover Vandergoten New 109 Mozer 113 Potiez-Deman Coffee service 108

Miko Coffee Service

LEVERANCIERSGIDS Company Profiles

→→

Workplace

Vastgoed & Gebouwen

Workplace Design & Build

Consultancy & Vastgoeddiensten

89 93 96 98 99 100 107 118 117 115

89 92 93 99 118

Aremis Colliers International New D&C Services New Global Freestone K-ONCEPT L.O.G MCS New Procos Group Rosestudio

Kantoormeubelen 96 NNOF New 101 Giroflex New 105 Kinnarps 116 Sedus Stoll

Aremis Camelot Protection Immobilière Colliers International New Freestone MCS New

Onderhoud en herstellingen (Handyman) 95 103 119

One Building Management ISS Facility Services Sodexo

Energy Management 89 118 121

Aremis MCS New Vinci Facilities

Oplossingen voor archiveren en klasseren 91

Bruynzeel Storage Systems

Scheidingswanden & klimaatplafonds 104 Maars Jansen Partitioning Systems 114 Panisol 112 Pan-All Zonweringen

111 Hunter Douglas - HelioScreen

Nieuwigheden, realisaties en projecten van deze bedrijven kan u ontdekken via hun regelmatig geactualiseerd bedrijfsprofiel, gepubliceerd op →→ www.profacility.be/guide New > Nieuw bedrijfsprofiel gepubliceerd in de Profacility Guide PROFACILITY GUIDE 2012 87

OCCUPANCY

SPACE

ENERGY

Berustend op meer dan 20 jaar ervaring in het beheer van de werkomgeving en het bedrijfsvastgoed, heeft AREMIS voor grote ondernemingen uit de tertiaire sector de O x S x E strategie ontwikkeld. De gecombineerde optimalisatie van deze 3 parameters (Occupancy-Space-Energy) resulteren in:

-30%

Een besparing zonder negatieve sociale impact op de VASTGOED en FACILITAIRE KOSTEN van gemiddeld 30% (hetgeen overeenkomt met 5% van de betrokken loonkosten)

-50%

Een vermindering van de ECOLOGISCHE VOETAFDRUK met maar liefst 50% Een dynamisering van de onderneming, door het creëren van meer FLEXIBILITEIT en EFFICIËNTIE

Ontdek hoe onze experts en/of oplossingen u kunnen helpen. Charles Schallerlaan 54 – 1160 Brussel Tel. +32 2 775 95 12 – info@aremis.com – www.aremis.com

belgium – france – luxembourg – switzerland

COMPANY PROFILE

AREMIS NV/SA Charles Schallerlaan 54 - BE-1160 Brussel TEL 0032 (0)2 775 95 12 FAX 0032 (0)2 775 95 14 info@aremis.com www.aremis.com

CONTACT

Xavier Orts Managing Director TEL +32 (0)2 775 95 12 x.orts@aremis.com

STRUCTUUR Management

Xavier ORTS Managing Director

Axel TASIAUX Sales Director

Réginald THOMAS Management Services Director

Bart D’HEER Major Accounts Director

Vestigingen/Internationaal Frankrijk, Luxemburg, Zwitserland

Werknemers

Aantal personen in 2014: 97 Jaar van oprichting: 2010

Omzet

2011: 8 137 000 € 2012: 10 250 000 € 2013: 10 550 000 €

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Innovatieve talenten en technologies voor het optimaliseren van de werkomgeving. De OxSxE strategie ontwikkeld door AREMIS helpt u uw werkomgeving te dynamiseren, 30% te besparen op de kosten per werkplek en de ecologische voetafdruk met 50% te verminderen. De consultants en de oplossingen die door AREMIS worden ingezet, beheren meer dan 45 miljoen m² in Europa en in de rest van de wereld. Met vestigingen in België, Frankrijk, Luxemburg en Zwitserland en dankzij zijn netwerk van partners, kan AREMIS zijn klanten zowel lokaal als wereldwijd begeleiden.

Diensten

Management Services AREMIS versterkt uw teams door gespecialiseerde profielen aan te bieden op kort, middellange of lange termijn. Voor dat laatste fungeert AREMIS als een gespecialiseerde rekruteerder. AREMIS selecteert, ontwikkelt en coacht architecten, project managers, space planners, move coördinators, facility en site managers, building managers, deskundigen in HVAC en energieprestaties, … Information Systems AREMIS integreert software voor het beheer van uw vastgoedportfolio en werkomgeving. Deze oplossingen laten u toe volgende doelstellingen te bereiken: • optimalisering van de vastgoed- en de gebruiks kosten • beperking van de ecologische voetafdruk • verhoging van het rendement en van de geloof waardigheid van uw vastgoed- en facilities departementen • versnelling van de beslissingsprocessen en verbetering van de dienstverlening aan de gebruikers AREMIS beschikt over het meest ervaren team in Europa, met specialisten in vastgoed- en facility management processen, IT-ingenieurs en projectleiders, internet-, CAD-, GIS- en database-experts. Onze oplossingen ondersteunen uw operationele processen en leveren bijzonder betrouwbare performantie indicatoren op. Deze oplossingen kunnen uitgerold worden op uw eigen IT-infrastructuur of door ons worden gehost.

Consulting Services De consultants van AREMIS putten uit hun praktijkervaring in vastgoed en facility management om u te begeleiden in het beheer van uw vastgoedportfolio en werkomgeving. Dankzij deze gecombineerde aanpak, kunnen onze experts en technologies uw noden beantwoorden in verschillende domeinen: • New Ways of Work: voorbereiden, change management, ontwerpen, uitrollen, opvolgen, … • space planning en beheer van interne verhuizingen • ontplooien van IWMS oplossingen (Integrated Workplace Management System) • strategische ruimteplanning • optimalisering van de energieprestaties van gebouwen • bepalen van de KPI’s en implementeren van management dashboards • vermogensinventaris en beheer van huurcontracten • Change Management • site management en maintenance • aanmaak, conversie en beheer van planbibliotheken • self-service portaal en Service Desk • behoefteanalyses inzake informatiesystemen, opmaken van implementatieplannen • beheer en coördinatie van projecten voor het uitrollen van informatiesystemen • optimaliseren van processen en workflows • …

Referenties

3M, Adyal Facilities, AGC Glass Europe, AG Real Estate, Airbus, Alpiq, AXA, Belfius, BIL, BMW, BNP PARIBAS Fortis, bpost, Bristol-Meyers Squibb, Brussels Airport, Brussels Hoofdstedelijk Gewest, CNES, Cofely Services, Consilium of Europe, Corelio Publishing, De Persgroep, European Commission, European Investment Bank, European Patent Office, European Space Agency, Eurostation, FOD Sociale Zekerheid, FOREM, GDF Suez, Generali, GlaxoSmithKline Biologicals, IATA, IBM, IRE, Japan Tobacco International, KBC Bank, Linklaters, Natixis, Nestlé, ORES, Pictet & Cie, Philip Morris International, Regie der Gebouwen, Réseau Ferré de France, RTBF, Sanofi, SITA, Société Générale Bank & Trust, Staat Luxemburg, TOTAL, Tractebel, UBS, UCB, UEFA, Université Catholique de Louvain, Veolia, ...

PROFACILITY GUIDE 2015 89

COMPANY PROFILE

ARTHUR PIERRE TEL 0032 (0)2 689 27 11 FAX 0032 (0)2 687 46 86 info@arthurpierre.com www.arthurpierre.com

CONTACT

Claude Van Acker Commercieel Directeur TEL 0032 (0)475 83 46 31 claude.vanacker@arthurpierre.com

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Claude Van Acker Commercieel Directeur

Vestiging/België

Arthur Pierre - BE-1120 Neder-over-Heembeek

Werknemers

Aantal personen: 47 Jaar van oprichting: 1898

Omzet

2013: 11.190.270 €

90 PROFACILITY GUIDE 2015

Arthur Pierre, opgericht in 1898, maakt vandaag deel uit van Team Relocations (www.teamrelocations. com), één van de Europese marktleiders op vlak van relocations management en (kantoor)verhuislogistiek en met eigen operationele vestigingen in 12 verschillende landen. Deze geïntegreerde diensten genereren in België op jaarbasis een 2500tal individuele verhuisbewegingen.

• Opslagdiensten op korte, middellange en lange termijn (in een verwarmd en beveiligd opslagmagazijn met een geïnformatiseerd inventarisatiesysteem (permanent opvraagbaar/consulteerbaar); • Facilitaire ondersteunende diensten waaronder afvalrecyclage, klusjesdienst, opkuis/schoonmaak, etc.

Nieuwigheden

Naast het jarenlang succesvol gebruik en de permanente optimalisatie van de meest geavanceerde kantoorverhuismethodieken (rent-acrates, rolltainers, etc.), onderscheidt Arthur Pierre zich bijkomend op volgende vlakken: • Eco-Box: de populaire, kostenbesparende alsook uiterst milieuvriendelijke herbruikbare kantoorverhuis(vouw)doos, ontwikkeld op basis Deel uitmakend van een seizoens- alsook sterk van een maximale capaciteitsbenutting voor projectgebonden dienstverlenende activiteit heeft A4-dossier- en hangmappen; Arthur Pierre in de loop van de voorbije decennia een • RolBox: een pro-actief selectief pre-move netwerk van gecertificeerde partners uitgebouwd recyclageophalingsysteem die een efficiënte (onderworpen aan de strengste selectie-, regelmatige light kantoorverhuis met bijhorende evaluatie- en permanente opleidingscriteria) om ten kostenoptimalisatie garandeert; allen tijde probleemloos en professioneel te kunnen • Navision: een volledig geautomatiseerd internet beantwoorden aan de flexibele noden vanuit de databesturings- en verhuismanagementsysteem evoluerende markt – het geheel van deze flexibele inclusief een geavanceerde CRM-applicatie. capaciteit laat Arthur Pierre toe om het uitgebreid Referenties klantenbestand op een kwalitatief hoogstaand Jetair / Ford Motor Company / Samsung / Solvay / niveau te kunnen bedienen. GlaxoSmithKline / Vlaamse Gemeenschapscommissie / P&V Group-VIVIUM / BNP Paribas Fortis/Real Estate / Diensten Vlaamse Overheid - Het Facilitair Bedrijf / LVMH / In- en externe kantoorverhuisprojecten, met inbegrip Johnson Controls / Electrolux / Vlaamse van: Milieumaatschappij / Ciba Vision (Novartis) / 3M / KBC • Professionele in- en uitpak (met inbegrip van Global Services / Clear Channel / AstraZeneca / VDAB / archieven en bibliotheken); Provincie Antwerpen / Muntpunt / Federale Politie / • Professionele de- en herconnectie van Makita / Johnson Controls / Dr Oetker / Renault Trucks IT-systemen (PC, printers, etc.); Leefmilieu Brussel (BIM) / MSD Pasteur-Sanofi / • Professionele de- en hermontage van (nieuw) Bureau Van Dijck / DHL / Selexion-Euronics / kantoormeubilair; Avnet-Memec / etc. • Logistieke behandelings- en transportdiensten; De kantoorverhuisdiensten worden verzorgd door een geheel van 25+ professioneel opgeleide (kantoor)verhuisteams onder supervisie van ploegbazen met minstens 10 jaar ervaring in het domein van kantoorverhuizingen en die onderworpen worden aan permanente opleidingen in de nieuwste technieken binnen onze industrie.

COMPANY PROFILE

BRUYNZEEL STORAGE SYSTEMS NV/SA Bureau & Design Center B 5 Heizel Esplanade - BE-1020 Brussel TEL 0032 (0)2 479 42 42 FAX 0032 (0)2 479 82 82 info@bruynzeelstorage.be www.bruynzeel-storage.com

CONTACT

Soraya Hölzken-Hoeben Marketing & Communication TEL 0031 773 069 000 soraya.hölzken@bruynzeel.org

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Filip De Maeseneer Algemeen Directeur

Pierre Platteau Financieel Directeur

Vestigingen/Internationaal

Bruynzeel Rangements - Strasbourg, Frankrijk Bruynzeel Storage Systems - Panningen, Nederland Bruynzeel Storage Systems - Roermond, Nederland Bruynzeel Regalsysteme - Neuss, Duitsland Compactus & Bruynzeel AG - Frauenfeld, Zwitserland Bruynzeel Storage Systems A/S - Lejre, Denemarken Bruynzeel Storage Systems AS - Oslo, Noorwegen Bruynzeel Storage Systems AB - Sävedalen, Zweden

Werknemers

Aantal personen: 19 Jaar van oprichting: Nederland: 1917 België: 1948

Bruynzeel Storage Systems is een specialist in het optimaal benutten van ruimtes, met zowel vaste als mobiele rekken, die hand- of elektrisch verrijdbaar zijn. De rekken zijn ontworpen voor het inrichten van zowel archiefruimtes als kantoren, bibliotheken of musea. Bruynzeel is tevens een studiebureau dat naast gratis kostenramingen en voorstudies, ook adviseert en, samen met de klant, op zoek gaat naar een oplossing op maat die economisch interessant is binnen de beperkingen van het gebouw. Bruynzeel is synoniem van kwaliteit, gebaseerd op een professionele ervaring van 60 jaren. Toepassingen: Opberg en opslagsystemen voor: • Kantoren en archieven • Bibliotheken en musea • Ziekenhuizen en laboratoria • Detailhandel

Producten

• Vaste rekken • Mobiele rekken (hand- of elektrisch aangedreven) • Etageconstructies (vaste of verrijdbare)

Diensten

Studiebureau, opbouw, ontmanteling, onderhoud en dienst naverkoop.

Nieuwigheden

Bruynzeel biedt nu haar nieuwe SpacefulnessTM concept, een multifunctionele en ruimtebesparende unit, dat persoonlijke bezittingen in kluisjes, garderobe, kantoorbenodigheden, boeken, tijdschriften en het archief integreert. Door extra functies zoals een koffiehoek, een werkplek of een presentatieplek toe te voegen wordt de unit een centraal punt in het kantoor en een belangrijke plaats waar mensen elkaar ontmoeten.

Referenties

AGF l Argentia l AXA l Bank & Trust-Luxemburg Bridgestone l Casino Kursaal-Oostende l CHU Brugmann-Brussel l Communautés Européennes De Lijn l Deloitte et Touche l Dexia l Electrabel Esprit l Esso Belgium l Ethias Verzekeringen FOD Economie l FOD Financiën l FOD Justitie FOD Mobiliteit en Vervoer l FOD Werkgelegenheid Gemeente Bornem l IKEA l ING l Interbrew Janssen Pharmaceutica l KBC Bank l KBC Lease Kredietbank-Luxemburg l L’Oréal l Muziek Instrumenten Museum l Nationale Bank van België P&V Verzekeringen l Europese Parlement Partners Verzekeringen l Petrofina l Pfizer l Power Tools Provincie Antwerpen l Provincie Oost-Vlaanderen Provincie Vlaams Brabant l Rechtbank van Koophandel l Regie der Gebouwen l Rode Kruis Vlaanderen l RSVZ l Scania l Siemens l Solvay Stad Aalst l Stad Antwerpen l Stad Geel l Stad Turnhout l Stadsbestuur Gent l Stadsarchief Tongeren l Suez l Tractebel l Swift l Total l Universiteit Gent l VT4.

PROFACILITY GUIDE 2015 91

COMPANY PROFILE

CAMELOT VASTGOEDBESCHERMING BVBA/SPRL Boombekelaan 18 bus 1 - BE-2660 Hoboken TEL 0032 (0)3 740 56 40 info@camelotbelgium.be www.cameloteurope.com

CONTACT

Frederik Moens Real Estate Sales & Operations Manager TEL 0032 (0)3 740 56 40 f.moens@camelotbelgium.be

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

“Camelot Europe is een ambitieuze, groeiende onderneming met 18 kantoren en meer dan 235 medewerkers in zes Europese landen. We kiezen voor kwaliteitsleiderschap in totaal leegstandbeheer. Met ons Europese netwerk komen we tegemoet aan de wensen van onze internationaal actieve klanten. Internationaal innovatief, lokaal bekend en voor u een persoonlijk advies op maat. Daarnaast is Camelot Vastgoedbeheer de enige leegstandbeheerder in België die voldoet aan de wettelijke eis om haar beheerwerkzaamheden met een BIV certificaat uit te voeren.”

Frederik Moens Real Estate Sales & Operations

Vestigingen

Antwerpen (Hoboken) Nederland Frankrijk Engeland Duitsland Ierland Schotland

Werknemers

Aantal personen: 235 Jaar van oprichting: 1993

Mr Joost J.A. VAN GESTEL BBA, CEO Camelot Europe DE CAMELOT AANPAK: TOTAAL LEEGSTANDBEHEER Camelot levert Facility Management voor leegstaand vastgoed, gericht op het optimaal bewonen, beheren en benutten van uw leegstaand vastgoed. Doel van deze integrale aanpak is om uw leegstandsrisico’s, zoals vandalisme, diefstal, kraak en verkrotting te minimaliseren en uw rendement te maximaliseren. Dat alles afgestemd op de verwachte duur van de leegstand en de toekomstige bestemming. KWALITEIT, BETROUWBAARHEID EN TRANSPARANTIE Wij hebben een eigen technische dienst en nemen hiermee al het werk uit handen. Van inbeheername van uw leegstaand vastgoed, het bewoonbaar maken van de ruimte tot het verzorgen van het dagelijkse technische onderhoud en dat 24/7. Camelot werkt volgens de NEN-EN-ISO 9001 norm en is volledig gecertiﬁceerd. Onze eigen afdeling kwaliteit bewaakt procedures en protocollen. Via ‘MyCastle’ bent u als eigenaar altijd op de hoogte van de status van uw pand. Wat gebeurt er in en om uw pand en welke maatregelen heeft Camelot genomen om de waarde van uw object te beschermen.

92 PROFACILITY GUIDE 2015

Camelot biedt u kostenbesparende en klantgerichte oplossingen op maat door middel van: TIJDELIJK WONEN • Tijdelijke bewoning via bezetting ter bede • Bouwwerfbewoning via wooncontainers op uw bouwwerf • Pandinspectie & rapportage • Wijkbewoning bij renovatie of sloop • Schoolbewoning, aanwezigheid tijdens vakanties TIJDELIJK WERKEN • Realisatie en beheer van creatieve broedplaatsen • Maatschappelijke invulling voor leegstaand vastgoed • Kweekvijver voor (startende) bedrijven • Tijdelijke transformatie (tot 10 jaar) • Tijdelijk werken via bezetting ter bede BEHEREN & ONDERHOUDEN • Sleutelbeheer, dakonderhoud en facilitair beheer • Inventariseren, ontruimen en schoonmaken • Energiebesparingscan • Brandveiligheidscan MAKE SPACE PAY • Innovatieve, professionele service • Locaties gebruiken voor foto- of filmopnames • Parkeerplaatsen in de stad kunnen opbrengsten creëren • Uw pand inzetten als reclamedrager • Lege ruimte als stalling voor o.a. caravans

Referenties

Opdrachtgever: Stad Antwerpen Project: Voormalige kantoren van de stadsdiensten De Camelot oplossing: • Tijdelijk Wonen • Circa 15 startende bedrijven, kunstenaars en creatievellingen Resultaat: • Vandalisme, diefstal en vernieling nihil • Sociaal maatschappelijke broedplaats • Bijdrage aan economische groei in Antwerpen • Door de combinatie van tijdelijk wonen en werken wordt het pand optimaal benut en is er 24/7 aanwezigheid

COMPANY PROFILE

COLLIERS INTERNATIONAL BELGIUM Charles Schallerlaan 54 - BE-1160 Brussel TEL 0032 (0)2 775 95 11 FAX 0032 (0)2 775 96 00 belgium@colliers.com www.colliers.com/en-gb/belgium

CONTACT

Pierre-Gilles Solvit General Manager TEL 0032 (0)2 775 95 11 pierre-gilles.solvit@colliers.com

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Jeroen Govers Director Real Estate Services

Pierre-Gilles Solvit General Manager

Stefan Olefs Director Workplace Strategy

Yves Mestdagh Director Building Services

Inleiding

Colliers Belgium is een onafhankelijke advies- en dienstenonderneming die gespecialiseerd is in zakelijk vastgoed. Colliers Belgium adviseert eindgebruikers bij elke fase van de vastgoedcyclus gaande van selectie en ontwerp tot realisatie en beheer. Colliers Belgium maakt deel uit van de groep Colliers International. De groep stelt meer dan 15.000 consultants te werk, waaronder veertig in België. Dit multidisciplinaire team, samengesteld uit complementaire profielen (ingenieurs, architecten, vastgoed experten, economisten, binnenhuisarchitecten, enz.), biedt innovatieve oplossingen aan voor uw kantoorinrichting en voor de optimalisatie van uw werkomgeving, voor het beheer van uw facilities en van uw vastgoedpatrimonium. Onze visie Uw partner bij uitstek worden in het kader van h et ontwerpen en implementeren van diensten en oplossingen voor uw vastgoed.

Annick Vandenbulcke Director Design & Build

Jean Vandezande Director Sales

Werknemers

Aantal personen: 40 Jaar van oprichting: 1990

Omzet

2011: 6.760.000 € 2012: 7.425.000 €

Onze opdracht Het optimaliseren van het vastgoed en de werkomgeving van eindgebruikers dankzij hoogstaand advies en geïntegreerde oplossingen.

Diensten

Referenties

ABN AMRO l ACCENTURE l ACERTA l ALIA I AKD ADVOCATEN l ALPRO l AON BELGIUM I ARCELORMITTAL l AVIA PARTNER l BANCO SANTANDER l BEUC l BPOST l BIRD & BIRD l BNP PARIBAS FORTIS BANQUE l BRISTOL MYERS I SQUIBB l BMW GROUP l CLUB MED l COMMISSION EUROPÉENNE l DAMOVO l DELHAIZE GROUP l DE LIJN l DELOITTE l DEXIA l DHL l ERICSSON I ELIA l ETHIAS l EUROCLEAR l EUROCONTROL l EUROPEAN SPACE AGENCY l EVS l FNAC l FOSTPLUS I GENERALI l GEORGIA PACIFIC l GLAXOSMITHKLINE BIOLOGICALS l HENKEL BELGIUM l IBA l IBGE I IBM l IMMOBEL l ABINBEV l INGRAM MICRO I IPM (LA LIBRE BELGIQUE) JANSSEN PHARMA I LEVI STRAUSS l LINKLATERS l L’OREAL l MARSH l MERCER l MICROSOFT l NSIDE l NATEXIS BANQUES POPULAIRES l NOBEL BIOCARE l NUON l ONTEX l P&V ASSURANCES l PETERCAM l PHILIP MORRIS l POLITIE ANTWERPEN PRICEWATERHOUSECOOPERS l RENAULT l RICOH SABCA l SANOFI-AVENTIS l SNCB l SCHREDER SODEXO l SOLVAY l SONY IT l SPF ECONOMIE SPF FINANCES l SPF MOBILITE l SPF SECURITE SOCIALE l STIB l STIBBE l TELENET l VANDEMOORTELE l VERLINVEST l VILLE DE LIEGE VILLE DE LEUVEN l VLAAMSE GEMEENSCHAP l VODAFONE l WILHELM & Co l ZESPRI …

• Strategisch Vastgoedadvies • Begeleiden van vastgoedtransacties • Advies Werkomgeving (Workplace Concept interieur architectuur) • Definitie en implementatie NWOW • Beheer van bouwen inrichtingsprojecten (Project Management - Turnkey)

PROFACILITY GUIDE 2015 93

Ook op zoek naar facilitaire expertise?

Facilicom kan u op vrijwel elk terrein de juiste mensen op de juiste plek leveren. We houden uw pand proper, zorgen voor de bewaking, maken elke dag een smakelijke lunch voor alle medewerkers, verzorgen het technisch onderhoud van uw pand, onderhouden uw fleet of nemen activiteiten geheel over. Ook verhuisprojecten of management opdrachten kunt u aan ons toevertrouwen. We kunnen alle diensten ook perfect combineren, daarbij profiteert u niet alleen van onze jarenlange kennis en ervaring, maar ook van mogelijke synergie毛n. Bij Facilicom denken we graag met u mee. O贸k in het beheersen van de kosten. Wilt u weten wat Facilicom uw organisatie kan betekenen? Kijk voor meer informatie op www.facilicom.be of bel met 03 - 224 38 00. Wij zijn u graag van dienst.

De juiste mensen op de juiste plek Pro Facility.indd 1

04/10/13 14:01

COMPANY PROFILE

FACILICOM SERVICES GROUP BELGIUM NV/SA Avenue Building - Noorderplaats 7 BE-2000 Antwerpen TEL 0032 (0)3 224 38 00 FAX 0032 (0)3 226 56 34 info@facilicom.be www.facilicom.be

CONTACT

Claudine Decorte Algemeen Directeur Facility Solutions TEL 0032 (0)3 224 38 00 claudine.decorte@facilicom.be

STRUCTUUR Management Alain Vandenbrande CEO

Facility Solutions - Claudine Decorte Algemeen Directeur Prorest - Luc Van Sande Bedrijfsmanager Trigion - Bart Baré Bedrijfsmanager Gom - Frank Erkens Commercieel Directeur One Building Maintenance - Donny Latuheru Bedrijfsmanager Gom Fleet Services - Ronny Verept Directeur Axxi@home - Annemie Van Goethem Bedrijfsmanager

Vestigingen/België

Facilicom HQ Noorderplaats 7 bus 1, 2000 Antwerpen Facilicom - Aartselaar, Aarschot, Brussel, Charleroi, Gent, Gullegem, Hoboken, Zaventem

Vestigingen/Internationaal Facilicom - Nederland Facilicom - Frankrijk Facilicom - Groot Brittannië

Werknemers

Aantal personen: 4.000 (België), + 30.000 (internationaal)

Omzet

2011: België: 153.182.000 € 2012: België: 148.219.000 € 2013: België: 160.105.000 €

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Facilicom Services Group is een holdingmaatschappij waarin facilitaire bedrijven onder eigen naam opereren : Gom op het gebied van schoonhouden, Prorest is specialist in bedrijfscatering, Facilicom Facility Solutions op het gebied van facilitair management, One Fleet Services onderhoudt voertuigen, One Building Maintenance is specialist in het technisch onderhoud van gebouwen, Axxicom is actief op het gebied van dienstencheques, werving en selectie en Trigion tenslotte is het bewakingbedrijf. Middels deze divisies en bedrijven neemt Facilicom alle facilitaire zorgen van haar opdrachtgevers uit handen, zodat zij zich geheel kunnen richten op hun eigen core business. Facilicom levert ook aan steeds meer klanten combinaties van diensten, samengebracht in één geïntegreerd pakket. Zo kunnen meerdere diensten ondergebracht worden in een multiservicesconcept. Facility Solutions bewerkstelligt dan zoveel mogelijk synergie in de dienstverlening, want ook in het beheersen van de kosten denken we met u mee. Facilicom kan zowel de uitvoering als het management van de facilitaire diensten op zich nemen tot zelfs het totale lange-termijn real estate management, bijvoorbeeld onder de vorm van een publiek-private samenwerking. Facilicom is eveneens geïnteresseerd in projecten en managementopdrachten op korte termijn: de doorlichting en optimalisatie van uw facilitaire structuur, analyse van enkele van uw facilitaire diensten, coördinatie van verbouwingswerken of verhuisopdrachten, studie-en adviesopdrachten in FM. Facilicom is een resultaatgerichte onderneming, duurzaam en innovatief, waar samenwerking

essentieel is. Deze kernwaarden kenmerken ook de bedrijfscultuur. Facilicom hanteert binnen al haar bedrijven korte communicatielijnen. Alle Facilicom bedrijven staan bekend om hun no-nonsense mentaliteit en een resultaatgerichte houding van het management.

Producten • • • •

FMIS (Facility Management Informatie-systeem) Facilitaire Helpdesk Facility Scan 24-u noodnummer interventies

Diensten

• Schoonhouden van kantoren, industrie, ziekenhuizen, beurzen • Specialistische reiniging • Window Cleaning • Bedrijfscatering • Bewaking • Facility Management • Werving & selectie • Receptiediensten • Maincontracting en Multiservices • Building Maintenance • Fleet Services • Cleaning van treins, trams, bussen, vliegtuigen,.. • Services via dienstencheques

Nieuwigheden

Facilicom ging van start met schoonmaak en strijkdienst voor particulieren, via dienstencheques. Axxiathome levert goede en betrouwbare huishoudhulpen en gedegen begeleiding.

Referenties

Petrochemie l Banksector l Retail l Overheid l Ziekenhuizen l Scholen l Beurzen l Transport l ...

PROFACILITY GUIDE 2015 95

COMPANY PROFILE

D&C SERVICES NV Radiatorenstraat 1 - BE-1800 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 255 42 30 FAX 0032 (0)2 251 84 75 info@dcservices.be www.dcservices.be

CONTACT

Kurt Florus Bestuurder TEL 0032 (0)479 99 05 18 kurt.florus@dcservices.be

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Kurt Florus Bestuurder Peter Habils COO

Werknemers

Aantal personen: 25 Jaar van oprichting: 2000

96 PROFACILITY GUIDE 2015

D&C Services is een dienstverlenende onderneming gespecialiseerd in change management, inrichtingsmanagement, coördinatie van verhuizingen en biodiversiteit. D&C Services neemt de nodige zaken ter harte, van de analyse van de noden van de klant tot de coördinatie van alle inrichtingswerken. De praktijkgerichte ervaring van D&C Services staat volledig ten dienste van de klant. Het D&C Services team is samengesteld uit specialisten, die kunnen terugblikken op jarenlange ervaring in de sector. D&C Services heeft zich aangesloten bij het duurzaamheidsconcept Nnof (www.nnof.be), waarbij er niet automatisch wordt vanuit gegaan dat de volledige inrichting moet vernieuwd worden bij verhuis. Niet zelden kan bestaand materiaal gerecupereerd worden en er na een restylingaanpak weer helemaal als nieuw uitzien.

Diensten

• Change Management: analyse van het bedrijf en implementatie van het veranderingstraject • Move Management: voorbereiding en coördinatie van verhuizingen • Space Management: analyse en optimalisatie van het gebruik van de ruimte • Project Management: voorbereiding en coördinatie van inrichtingswerken • Building Management: analyse van de infrastructuur en technieken van gebouwen • Interior Design: ontwerp en realisatie van interieurs • Biodiversiteit: een ecologische aankleding buiten op het bedrijfsterrein

Referenties

Cummins Diesel - Deloitte - HP Johnson & Johnson - Ordina - Sara Lee Playmobil - TNT - Ergo - CM - Thomas Cook Soresma - Lyreco - PWC - Gumption - Aig Unilever - Eneco - Acerta - SPADEL - BASE BD - DOW

COMPANY PROFILE

EW FACILITY SERVICES Katwilgweg 2 - BE-2050 Antwerpen TEL 0032 (0)3 210 07 47 FAX 0032 (0)3 210 07 48 info@ewbelgium.be www.ewbelgium.be

CONTACT

Kris Calle Directeur TEL 0032 (0)3 210 07 47 Kris.Calle@ewbelgium.be

STRUCTUUR Management PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Kris Calle Directeur

Vestiging/Internationaal EW Facility Services - Nederland EW Facility Services - België

Werknemers

Aantal personen: 380

Omzet

2011: 6 mln € 2012: 7 mln € 2013: 8 mln €

EW Facility Services is een multi service facilitair dienstverlener. Door een hoog kwaliteitsniveau, zichtbare dienstverlening, flexibele uitvoering en op maat gemaakte oplossingen verhogen wij de schoonmaakbeleving van uw medewerkers en gasten. Daarbij staat ons marktleiderschap in de hotelbranche garant voor innovatieve hospitality concepten vertaald naar andere marktsegmenten. Onze Filosofie Onze dienstverlening is gebaseerd op de pijlers HOSPITALITY, SAMENWERKING en ORGANISATIE. De behoefte van de eindgebruiker en de opdrachtgever staan hierbij centraal. HOSPITALITY Hospitality waarborgen wij doordat beleving altijd prominent aanwezig is in onze dienstverlening, wij geloven in 100% dagschoonmaak en doordat wij bovengemiddeld meer leiding inzetten met minimaal 3 jaar hospitality ervaring. SAMENWERKING Wij geloven dat een goede samenwerking met onze opdrachtgevers een belangrijke voorwaarde is voor kwalitatief hoogwaardige dienstverlening. Ondernemerschap, flexibiliteit en transparantie zijn voor ons sleutelwoorden in een succesvolle samenwerking.

ORGANISATIE Het resultaat van een goede organisatie is een goede kwaliteit. Ons resultaat is de kern van onze dienstverlening en moet altijd goed zijn. Wij verzekeren kwaliteit door inzet van een innovatief kwaliteitmeetsysteem gericht op zowel de technische kwaliteit als de belevingskwaliteit. Daarnaast staan wij voor een hoge automatiseringsgraad, duurzame inzet van medewerkers, producten en diensten en een hoog kwaliteitsniveau van leidinggevenden en uitvoerende medewerkers.

Diensten

• Schoonmaakdienstverlening • Housekeeping • Specialistisch onderhoud • Stewarding • Facility Host • Klantbelevingsmanagement • Receptie services • Handyman services • Sanitaire supplies

Referenties

België • The Dominican Brussels • Windows on Ghent • De Nederlandse Ambassade in Brussel Nederland • Rabobank Nederland • Koninklijk Concertgebouw Amsterdam • Hotel Okura Amsterdam

PROFACILITY GUIDE 2015 97

COMPANY PROFILE

WORKPLACE CONSULTING, DESIGN & PROJECT MANAGEMENT Terhulpsesteenweg 177/20 - BE-1170 Brussel TEL 0032 (0)2 663 27 40 FAX 0032 (0)2 663 27 79 global@global-dpm.be www.global-dpm.be

CONTACT

Alain LE GRELLE Afgevaardigd beheerder TEL 0032 (0)2 663 27 43 ale@global-dpm.be

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Aferdita KAS Verantwoordelijke Design

Alain LE GRELLE Afgevaardigd beheerder

Het adviesbureau GLOBAL wordt in 1995 door een handvol gepassioneerden opgericht en specialiseert zich al snel in het ontwerp en de inrichting van werkruimten. Efficiëntie, professionaliteit, kostenbeheersing, en vooral de tevredenheid van gebruikers zijn verzekerd van een kwaliteit / prijs / tijdsverhouding. Vandaag heeft GLOBAL zijn diensten uitgebreid met de oprichting van G Entreprises en de samenwerking met New Game, doorgewinterde experts op het vlak van Workplace Consulting. Hierdoor kunnen wij beter inspelen op uw behoeften en u helpen om tegemoet te komen aan uw huidige en toekomstige strategische doelstellingen. Gesterkt door een methode die financiële striktheid koppelt aan creativiteit, flexibiliteit en samenwerking is GLOBAL vandaag de dag uitgegroeid tot de referentie op het vlak van het ontwerp, de verwezenlijking en de optimalisering van ruimten op maat.

Diensten Philippe BEMONT Verantwoordelijke Project Managment

Cécile SEVRIN Verantwoordelijke Administratie & Finance

Thomas LOWARD Organisation & Worplace Consultant

Steven VALKENIERS Sales Manager

Werknemers

Aantal personen: 25 Jaar van oprichting: 1995 98 PROFACILITY GUIDE 2015

WORKPLACE CONSULTING Verhuizing, fusie, aankoop,... Verandering is een unieke gelegenheid om de structurele eisen van uw onderneming te herzien. GLOBAL bestrijkt samen met New Game alle aspecten van Workplace Consulting: van de analyse van uw behoeften tot de evaluatie van de ingevoerde oplossingen. Het is niet eenvoudig om uw functionele behoeften te bepalen. Onze Workplace consultants analyseren uw organisatie en ontwikkelen een behoeftenprogramma op maat. Door uw werkruimten te herzien, kunt u aanzienlijke structurele wijzigingen doorvoeren. Wij helpen u om uw management samen te brengen rond een gemeenschappelijke visie. Onze consultants zorgen er ook voor dat uw medewerkers zich achter het project scharen, om de nieuw ingevoerde praktijken ingang te doen vinden en tot leven te brengen. Voorts helpen wij u bij de invoering van de New World of Work

DESIGN MANAGEMENT De creatieve en esthetische aspecten nemen vorm aan, terwijl de eerste nieuwe inrichtingen worden bijgestuurd. Keuze van materialen en kleuren, het esthetische uitzicht en de efficiëntie van de scheidingswanden, akoestische elementen, plafonds, vloerbekleding, schrijnwerk, verlichting, meubilair,... De designer creëert ruimten waarin het welzijn van uw medewerkers centraal staat. Hij zet uw behoeftenprogramma om op functioneel en esthetisch vlak en betrekt u bij heel het creatieve proces. Synthesebeelden of geniale schetsen op de hoek van een servet. Het is het idee dat telt, op voorwaarde dat het overeenstemt met uw esthetische charter en het de haalbaarheidsanalyse doorstaat. PROJECT MANAGEMENT Na het ontwerp is het tijd voor de actie. GLOBAL ontwikkelt en beheert zijn projecten op het terrein. Een terrein dat het op alle vlakken beheerst: kwaliteit, tijd en budget. Bestek, offerteaanvragen en vergelijkende tabellen, planningen, budgetten, coördinatie en opvolging van de werken, kwaliteitscontroles: de projectmanager, de centrale gesprekspartner voor de klant, garandeert het goede verloop van de werken. Hij kiest de verschillende aannemers op basis van de beste prijs-kwaliteitverhouding en stelt het team op een nauwgezette en flexibele manier samen. GLOBAL werkt met de beste leveranciers van de markt en onderhandelt met hen, zodat u steeds voordelige voorwaarden kunt genieten. Als het project het vereist, ontwerpt GLOBAL zelfs meubilair en verlichting op maat. Wilt u voor de verwezenlijking van uw werken in plaats van verschillende leveranciers liever één gesprekspartner ? G Entreprises is een onderneming die werkt met GLOBAL. Ze draagt de volledige verantwoordelijkheid over uw project en kiest binnen haar netwerk van leveranciers de aannemers die het meest geschikt zijn voor uw project. Daarnaast richt ze ook een aankoopcentrale op, om u een erg interessante prijskwaliteitverhouding te kunnen aanbieden.

COMPANY PROFILE

FREESTONE NV/SA De Hene 10 - BE-1780 Wemmel TEL 0032 (0)2 453 95 50 info@freestone.be www.freestone.be

CONTACT

Anthony Huygen Partner TEL 0032 (0)478 59 00 39 anthony.huygen@freestone.be

STRUCTUUR Management

Bob Verdonck Managing Partner

Koen Mees Partner

Geert Claus Partner

Anthony Huygen Partner

PROFIEL VAN HET BEDRIJF

Inleiding

Freestone is een 100% onafhankelijk advies- en expert sourcing bedrijf dat haar klanten bijstaat in de optimalisatie van de “total building lifecycle” ofwel: 1 REAL ESTATE 2 WORKPLACE 3 FACILITY Organisaties die onvoldoende expertise in huis hebben, doen punctueel een beroep op onze adviseurs. Met hun brede praktijkervaring vertalen zij iedere uitdaging in een stevig onderbouwd business case-model. Onze methodologie integreert, waar mogelijk, de ruimtelijke, technische, financiële, juridische/commerciële & organisatorische expertise van alle relevante adviseurs. Deze diverse invalshoeken geven een optimaal resultaat dat rekening houdt met alle noodzakelijke parameters. Klanten die onvoldoende over de nodige vaardigheden en/of mankracht beschikken, kunnen ook Freestone experten inschakelen op een eerder structurele basis (expert sourcing). Naast het ter beschikking stellen van hun kennis en kunde, draaien zij mee in de dagdagelijkse organisatie van de klant. Om expertise verenging te voorkomen en kennisdeling te stimuleren staan zij op gestructureerde basis in contact met hun collega’s van het Freestone kennis- en expertisecentrum. Freestone stelt als enige in de markt een echt kennisexpertisecentrum ter beschikking van haar experten (algemene ondersteuning, contacten, tools, marktdata voor benchmarking, best practices, etc.). Dat zorgt voor een continue opleiding naargelang wensen en/of noden (FMIS, bouwkunde, normeringen, etc.). Om de kwaliteit en continuïteit te vrijwaren, worden alle externe collega’s nauwgezet opgevolgd (regelmatige evaluaties + onmiddellijke opvolgingsacties).

Diensten

REAL ESTATE Advies (uitsluitend voor huurders/eindgebruikers) huisvestingsstrategie (stay or leave business cases, gebouwenselectie, huur(her)negotiatie), valorisatie van overtollig vastgoed, planeconomische studies, etc.

Expert sourcing - real estate managers, project managers (extra muros), business development managers vastgoed, etc. WORKPLACE Advies - kantoorconcept analyse, macro & micro spaceplanning, project management, verhuisvoorbereiding & -coördinatie, etc. Expert sourcing - space planners, tekenaars, project managers (intra muros), verhuiscoördinatoren/managers FACILITY Advies - financiële doorlichting facilitaire processen/ contracten/SLA’s/organisatiemodel/tools/kosten... (EN15221 FM Quickscan of diepte scan), ontwikkelen onderhoudsstrategie & -planning (NEN2767 Conditiemeting en Meerjarenonderhoudsplanning), etc. Expert Sourcing - facility managers, facility coördinatoren, implementatiemanagers (managing agents), FMIS coördinatoren, etc.

Nieuwigheden

NPS - efficiëntie en kwaliteit zijn belangrijke handelsmerken van FREESTONE. De mening van onze klanten met betrekking tot onze diensten bij het realiseren van de aan ons toevertrouwde opdrachten is voor ons dan ook van het grootste belang. Als graadmeter van onze klantentevredenheid hanteren wij na ieder project het wereldwijd omarmde NPS systeem (NPS = Net Promotor® Score) of de mate waarin een klant ons zou aanbevelen aan collega’s of vrienden. Aan de hand van de ontvangen score nemen wij de nodige stappen om de kwaliteit van onze dienstverlening continue te maximaliseren.

Referenties

COMPANY PROFILE

K-ONCEPT BVBA/SPRL Boterstraat 51 - BE-8800 Roeselare TEL 0032 (0)51 43 66 81 info@K-ONCEPT.com www.K-ONCEPT.com

CONTACT

Kris Cottenier CEO / Sr. Interieurarchitect TEL 0032 (0)51 43 66 81 kris.cottenier@K-ONCEPT.com

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF

Inleiding

Visual Merchandising K-ONCEPT ontwerpt het volledige beeld van uw zaak of merk naar de markt toe: logo, kantooren winkelinrichting, belettering, displays, beursstanden, …

K-ONCEPT verzorgt en begeleidt uw volledig ontwerp & adviseert u in elke fase van uw vastgoedcyclus.

Consulting (Workplace, FM & Real Estate) K-ONCEPT begeleidt en adviseert u doorheen alle fases van uw project.

K-ONCEPT is een onafhankelijke en multidisciplinaire advies- & dienstenvennootschap, gespecialiseerd in het ontwerpen consultingproces, zowel voor particulieren als voor bedrijven.

Kris Cottenier CEO / Sr. Interieurarchitect Jaar van oprichting: 2006

K-ONCEPT is enkel dienstverlenend en volledig marktongebonden. Bijgevolg wordt in elke fase van uw vastgoedproces in alle transparantie met open boek en in onderling overleg met u gewerkt. K-ONCEPT heeft als meerwaarde een multidisciplinaire ervaring in de bouwen consultingwereld, alsook een netwerk van onafhankelijke vakexperts die tot een perfect team kunnen worden gegroepeerd, specifiek voor elke fase van uw project.

CAD K-ONCEPT digitaliseert uw plannen volgens uw of onze layerstandaard, gebruik makend van de recentste versie van het programma “Autocad Architecture”.

Diensten

K-ONCEPT staat in voor de opmeting & digitalisatie (2- of 3-dimensioneel) van gebouwen of interieurs.

Interieurarchitectuur K-ONCEPT ontwerpt uw concept en complete werkof woonomgeving, gebaseerd op een grondige en diepgaande analyse van uw specifieke noden en wensen. K-ONCEPT optimaliseert uw bestaande werkomgeving of interieur, dit zowel op vlak van werking, gebruiksgemak en kostprijs, als naar stijl en afwerking toe. Design K-ONCEPT ontwerpt, naast uw volledig interieur, maatmeubilair en specifieke objecten als deel van een globale inrichting of als specifieke eyecatcher in uw ruimte.

100 PROFACILITY GUIDE 2015

K-ONCEPT onderhandelt voor u al uw diensten- en facilitaire contracten, en zoekt in onderling overleg de beste prijs/kwaliteitverhouding in functie van uw specifieke noden.

Projectbegeleiding K-ONCEPT begeleidt uw volledige project van A tot Z, zowel administratief als technisch (inclusief werfopvolging, budget, planning & rapportering, verhuiscoördinatie & change management, communicatie, etc.), zodat alle druk & rompslomp van uw schouders valt.

Referenties

Adecco, XPE, Proximus, Mercator, Nutricia, Hotel Onderbergen, Plancke Tax Consultancy, Waterlink (Antwerpse Waterwerken), Tides, The Conference Board, ParticipatieMaatschappij Vlaanderen (PMV), CDC Automatisatie, De Voorzorg, ACCG, Artsen Zonder Grenzen, Hotel Regina, Hotel O, Soliflex, Partena, Attentia, Logi-Technic, Delhaize Group, verscheidene privé-woningen en appartementen, ...

COMPANY PROFILE

GIROFLEX NV Neerveldstraat 109 - BE-1200 Brussel TEL 0032 (0)2 761 20 20 FAX 0032 (0)2 771 68 70 info@giroflex.be www.giroflex.com

CONTACT

Nancy Debecker Commercieel Directeur Belux TEL 0032 (0)475 42 94 92 nancy.debecker@giroflex.be

STRUCTUUR Management

Godfried Smeets Algemeen Directeur Belux- Frankrijk

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Giroflex, Zwitsers bedrijf en gespecialiseerd in het vervaardigen van hoogwaardige ergonomische kantoorstoelen -en conferentiestoelen sinds 1872, biedt een oplossing aan voor de inrichting van werkruimtes, ontvangstruimtes, vergaderzalen, controlekamers als voor kantines. Is wereldwijd vertegenwoordigd door productielocaties, vestigingen en partners. De centrale waarden van de firma Giroflex zijn traditie, kwaliteit, functionaliteit, ergonomie, ecologie en Swiss Made.

Producten Nancy Debecker Commercieel Directeur Belux

Vestiging/Internationaal Giroflex - Zwitserland Giroflex - Duitsland Giroflex - Nederland Giroflex - Frankrijk Giroflex - Japan Giroflex - Brazilië Giroflex - Turkije Giroflex - USA

Werknemers

Aantal personen: 12 Jaar van oprichting: 1872

Omzet

2011: 8.061.793 € 2012: 6.500.701 € 2013: 6.853.805 €

Giroflex biedt een ruime keuze aan zitmeubilair voor elke toepassing. Bureaustoelen, vergaderfauteuils, conferentiestoelen, krukken, zitgroepen en speciale stoelen kunnen naar believen worden gebruikt voor kantoor-, industriële- en woonomgevingen. Uit de robuuste materialen, de hoogwaardige verwerking en de aandacht voor het ambachtelijke detail wordt duidelijk wat Giroflex verstaat onder consequente kwaliteit. Het zitmeubilair van Giroflex heeft in de afgelopen jaren tal van onderscheidingen gekregen en alom ter wereld waardering geoogst voor zijn kwalitatief superieure vormgeving, ergonomie, materiaal en afwerking. De productie heeft ook de certificatie Iso 9001 en Iso 14001.

Diensten

Giroflex biedt een totale garantie aan van 5 jaar (stukken, werkuren en verplaatsing inbegrepen) en heeft zijn eigen Renovatie Dienst die in uw kantoren of op onze werkplaatst ervoor zorgt de stoelen na te zien en te herstellen om zodoende een perfect gebruik van de stoelen te kunnen garanderen.Deze dienst bestaat uit Giroflex werknemers en garanderen U een reactie binnen de 48uur. Giroflex biedt ook de mogelijk aan om stoelen te reinigen en „Cleanguard“ te behandelen; zowel voor nieuwe stoelen als voor reeds bestaande stoelen. U kunt ten alle tijde beroep doen op onze gespecialiseerde technici voor een gratis check-up van uw stoelenpark. U moet rekening houden dat de stoelen minimum 10 jaar in de collectie worden behouden.

Daarenboven koploper te zijn in het domein van ergonomie is Giroflex ook zeer begaande met ecologie, wat zich vertaalt in het bekomen van verschillende certificaten „Cradle to Cradle“. In dit kader stelt Giroflex ook voor de oudere stoelen terug op te halen en te recycleren. Door de bezorgdheid van Giroflex over de gezondheid van de gebruikers komen gespecialiseerde mensen van Giroflex de stoelen ook persoonlijk instellen en uitleggen in functie van de gewoontes en houdingen van de gebruikers. De mogelijkheid bestaat ook om een werkpost analyse te maken binnen uw bedrijf.

Nieuwigheden

Giroflex 313 –« The new way of working » designed by Paolo Fancelli De werkstoel die zich vanzelf aan de behoeften en de verscheidenheid van zijn gebruikers aanpast. Ideaal in het kader van flex werkposten, op plaatsen waar meerdere personen een werkplek delen. De nieuwe giroflex 313 – dat is moeiteloos zitten, ergonomisch ondersteund. Zodat u zich kunt concentreren op wat echt belangrijk is. Cradle to Cradle: Giroflex geeft het goede voorbeeld. Hoe belangrijk een slimme, duurzame en zuinige omgang met natuurlijke hulpbonnen is, heeft de generatie giroflex 656 en giroflex 353 al laten zien en nu is de beurt aan de giroflex 313 : alle modellen voldoen met het label „Cradle to Cradle“ aan de strengste eisen – van materiaalinkoop, ontwikkeling en productie tot en met recycling. Onderdelen ervan komen voor bijna 100% opnieuw in de productiekringloop terug.

Referenties

PSA - Suez-Electrabel Group- RVA - KUL - Gasthuisberg - RVP (Rijksdienst der Pensioenen) - Proximus - Belgacom - Waalse Regering / SPW - Hof van Jusititie Luxemburg - Price Waterhouse Coopers - KPMG Ferrero - Alter Domus - Bank of New-York - Commissie Bankwezen - Crédit Agricole - Eurocontrol Luxemburg OTAN - FOREM - UCB - CBC

PROFACILITY GUIDE 2015 101

“ I like all kinds of everything.” Herman Denissen, Head Chef ISS Catering at ISS Key Account, Evere

“Er komen hier elke dag vijftig nationaliteiten over de vloer. Voorkeuren verschillen, daarom serveren we naar een ruim cullinair aanbod én een brede waaier smaken. Daar hou ik van!” Onze chef-kok Herman Denissen probeert in zijn restaurant met passie voor zijn vak de harten te veroveren van alle medewerkers. Dát is de spirit van ISS - wereldwijd een half miljoen toegewijde collega’s ten dienste van uw mensen. Met oplossingen op maat én de kracht van de Human Touch. Zodat u en uw mensen meer tijd hebben voor de core business van uw organisatie. FACILIT Y MANAGEMENT HT Toyota 210x297 NL-FR Profacility.indd 1

CLEANING

SUPPORT

PROPERTY

C AT E R I N G

SECURITY

issworld.com/catering 14/11/2014 12:51:54

COMPANY PROFILE

ISS NV/SA Athena Business Center Steenstraat 20-1 - BE-1800 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 263 66 11 FAX 0032 (0)2 263 66 12 info@be.issworld.com www.iss.be

CONTACT

Dirk Van den Steen Marketing & Communication Manager TEL 0032 (0)2 263 66 11 dirk.van.den.steen@be.issworld.com

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding Kris Cloots CEO

Frank Geelen CFO

Pierre-Eric Nandancé General Manager IFS

Jean-Philippe Nedelec HR Director

Vestigingen/België

Anderlecht, Antwerpen, Berchem, Gent, Estaimpuis, Floreffe, Gasperich (Luxembourg), Heusden-Zolder, Heverlee, Vilvoorde.

Werknemers

Geïntegreerde facilitaire dienstverlener ISS is een multinationaal bedrijf in facilitaire dienstverlening. Wij bieden catering, schoonmaak en bedrijfsondersteunende diensten op maat. Vanuit onze dagelijkse aanwezigheid in de gebouwen van onze klanten, willen we een waardevolle bijdrage leveren aan hun organisatie en goede interne werking.

Onderscheidend voor ISS is dat de dagelijkse facilitaire diensten door eigen ISS-medewerkers worden uitgevoerd. Die vormen flexibele en polyvalente teams met een centrale aansturing door een ISS contract manager. De teams worden waar nodig versterkt met technische specialisten. Dankzij deze unieke organisatie slagen we erin om voor onze klanten keer op keer nieuwe oplossingen op maat te creëren.

Facilitaire oplossingen op maat Onze klanten genieten van:

Diensten

• Eenvoud van contacten - SPOC Wij duiden een contract manager aan die de bevoegdheid heeft om zowel onze eigen ISS-medewerkers als onze leveranciers te managen, voor alle diensten en in al uw sites.

• Catering Bedrijfscatering Event Catering Healthcare Catering

• Innovatie en pro-activiteit Bij ISS doen we actief aan Best Practice Learning. Onze contract managers roteren regelmatig tussen klanten en sectoren om het leerproces te stimuleren en innovaties te delen.

• Cleaning Algemene schoonmaak Industriële schoonmaak Healthcare cleaning Food cleaning Ruitenwasserij

Aantal personen: Belgium > 9.000 Worldwide > 520.000

• Transparant kostenmanagement In onze contracten bouwen we op transparante wijze flexibiliteit en schaalbaarheid in. Zo ondersteunen wij uw ontwikkeling en beheert u optimaal uw kosten.

Jaar van oprichting

Eén contact, één team Organisaties schakelen meer en meer over naar een geïntegreerde facilitaire dienstverlener. Ze hebben behoefte aan een single point of contact (SPOC).

Belgium: 1975 Copenhague: 1901

Omzet

2013: Belgium: 383 miljoen € Worldwide: 10,5 miljard €

• Facility Management

• Support Services Receptiediensten Mailroomdiensten Logistieke ondersteuning • Property Services Handyman Kleine reparaties Groenonderhoud

PROFACILITY GUIDE 2015 103

COMPANY PROFILE

MAARS JANSEN PARTITIONING SYSTEMS Generaal De Wittelaan 17 C bus 22 BE-2800 Mechelen TEL 0032 (0)15 29 48 30 FAX 0032 (0)15 29 48 39 info@maarsjansen.be www.maarsjansen.be

CONTACT

Gert Walravens COO TEL 0032 (0)15 29 48 30 info@maarsjansen.be

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Maars Jansen Partitioning Systems is een joint venture van Building Group Jansen en de Nederlandse fabrikant Maars, is sinds 1999 actief op de Belgische en Luxemburgse markt. Als toonaangevende leverancier staan wij voor vernieuwing, duurzaamheid en de allerbeste service. Onze wanden bieden een waaier van mogelijkheden. Bepaal al van in de ontwerpfase het juiste product, in functie van uw budget. Maak uw eigen creatie, door te kiezen uit ons uitgebreide gamma aan systeemwanden.

Producten Gert Walravens COO

Werknemers

Aantal personen: 20 Jaar van oprichting: 1999

String2: Vorm en functie tot de macht twee. Met dit systeem wordt de perfectie van morgen vandaag al werkelijkheid. Dit met een eindeloze keuze aan materialen en combinaties:glas, staal, hout, kunststof, textiel. De geluidsisolatie en brandwerendheid zijn evident bij een wand van dit niveau. Panorama: Met dit systeem introduceert Maars Jansen de eerste volledige glaswand die maximale transparantie combineert met de flexibiliteit van een echte verplaatsbare systeemwand. Dus geen verticale profielen of zichtbare verbindingen. Tevens is dit systeem volledig compatibel met het String2 gamma. GlassLine: Transparantie is niet meer weg te denken uit de hedendaagse kantoorconcepten. Maars Jansen speelt hierop in met enkelglasoplossingen. Het glas wordt daarbij in verticale richting ‘koud’ tegen elkaar gemonteerd. Ook combinaties met onze andere wandtypen zijn mogelijk. MetaLine: Een exclusief wandsysteem voor de top van de markt. Modulair uit te breiden en aan te passen wandsysteem. String: Wand van zeer hoogwaardige kwaliteit, dewelke op een eenvoudige wijze naar believen kan worden opgebouwd, gedemonteerd en uitgebreid. StyleLine: Veelzijdige en flexibele wand met een breed gamma aan moduulbreedtes, glas- en deurelementen, hoekoplossingen, kleuren, isolatiewaarden.

104 PROFACILITY GUIDE 2015

Diensten

Ons studiebureau maakt voor u een concept dat perfect aan uw functionele en design-technische behoeften beantwoordt. Geruggensteund door een moderne productieafdeling, wordt uw concept op zeer korte termijn uitgewerkt tot een kant-en-klaar systeem dat snel en efficiënt op de bouwplaats gemonteerd wordt.

Nieuwigheden

• Met de introductie van lalinea heeft Maars een nieuwe standaard gezet. Nog niet eerder was een systeemwand zo verfijnd ontworpen en toch zo prominent aanwezig. Lalinea is samen met ‘s werelds beste architecten ontworpen met een minimalistisch design als uitgangspunt. Lalinea maakt elke ruimte onwaarschijnlijk esthetisch, open en transparant. • Dit wandtype is natuurlijk uitermate geschikt om de lineaCube tot leven te roepen, met subtiel geïntegreerd plafond en LED verlichting. • SmartElements brengen een nieuwe vrijheid in de vormgeving van wachten ontvangstruimten, scheidingswand en zitmeubel vormen een stabiele éénheid. Deze flexibele oplossing laat tevens de gehele vloer vrij voor machinale schoonmaak. • Maars Magnetics, een uniek gamma magneti- sche accessoires die qua functionaliteit en design naadloos aansluiten op de stalen wanden in het Maars assortiment. • Air2 ventilatie stijlen: Door gebruik te maken van speciaal geperforeerde stijlen, kan de ventilatie vrijwel onzichtbaar gebeuren en hoeft men geen esthetische toegevingen te doen.

Referenties

Atos, AZ Groeninge, AZMM Gent, Bayer, Belgacom, BIM Tour & Taxis, Deloitte, DHL, Electrabel, Europese Commissie, Federale Politie, ING, Janssen Pharmaceutica, Jan Palfijn Ziekenhuis, Johnson & Johnson, KBC, NAC Houthalen, NMBS, Philips, Randstad, Rode Kruis, Solvay, Sony, UZ Antwerpen, UZ Gent.

COMPANY PROFILE

KINNARPS NV/SA Heide 15 - BE-1780 Wemmel TEL 0032 (0)2 456 0 456 FAX 0032 (0)2 456 0 444 info@kinnarps.be www.kinnarps.be

CONTACT

Isabelle d’Haene Christophe Lagers TEL 0032 (0)2 456 0 456 christophe.lagers@kinnarps.be

STRUCTUUR Management Edouard Kint Managing Director

Vestigingen/België Brussel

Werknemers

Aantal personen: 42 Jaar van oprichting: 1993

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Kinnarps is de grootste fabrikant/leverancier in Europa van interieuroplossingen voor werkomgevingen.

Producten

Kinnarps biedt ergonomisch meubilair en complete, duurzame oplossingen voor hedendaagse kantooromgevingen. De Kinnarps groep omvat ook de merken Materia, Skandiform, Drabert en Martin Stoll. Voor België en Luxemburg zijn we eveneens exclusief verdeler van hoogwaardige merken als Casala, Twinform en Incradible.

Diensten

Als totaalleverancier vinden we het vanzelfsprekend dat u tijdens het aankoopproces van onze kwalitatieve diensten gebruik kan maken. Stap voor stap bespreken we alle elementen van ons aanbod. Daarna maken we samen met u een grondige analyse van uw behoeften en creëren we efficiënte en inspirerende werkomgevingen. Naargelang het project en uw nood werken we op basis van uw grondplan een 2D en mogelijk 3D voorstel uit zodat u de ruimte ziet zoals wij hem voor u in gedachten hebben. We verliezen daarbij ook het duurzame aspect niet uit het oog.

Nieuwigheden

Bij Kinnarps volgen we de innovaties op vlak van ergonomie en “het nieuwe werken” op de voet, we actualiseren ons aanbod dan ook regelmatig. Onze laatste aanwinst, Embrace, past volledig in dit verhaal: zowel esthetisch als functioneel ideaal voor gebruik in verschillende ruimten als bezoekersstoel of als vergaderstoel. Ook op vlak van design zorgen we voor opwindende creaties: ‘Deli’ won in 2014 de ‘Red Dot Award Best of the Best’ in de categorie kwaliteit en baanbrekend design. Dit ontwerp brengt bovendien het thuisgevoel naar het kantoor: met zijn aantrekkelijke look sluit hij perfect aan bij de huidige tendensen op de kantoormarkt. Tenslotte blijven ook onze tafelgamma’s evolueren: Oberon is een ergonomisch, flexibel en visueel aantrekkelijk programma, met een stijlvolle afwerking die gebaseerd is op Scandinavische waarden. Het gamma biedt de mogelijkheid om af te wisselen tussen een zittende en staande werkhouding. Nieuwsgierig? Kom dan zeker ons volledig assortiment bureaumeubilair ontdekken in onze showroom of op onze website.

Referenties

Vormelek I Cummins I Colruyt I Procter & Gamble I Mercedes-Benz I CM I Wit-Gele Kruis I DDF I Baxter I Bebat I Connections I 3E I Willemen I HP I Solvay I SPE/Luminus I Laptop Lounge I VAB I Vandelanotte

PROFACILITY GUIDE 2015 105

COMPANY PROFILE

YOUR MOVER VANDERGOTEN J. Monnetlaan 1a - BE-1804 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 705 35 35 FAX 0032 (0)2 705 47 21 info@yourmover.com www.yourmover.com

CONTACT

Anne Lenaerts Corporate Communications Manager TEL 0032 (0)2 705 35 35 anne.lenaerts@yourmover.com

STRUCTUUR Management

Christophe en Didier Pierre Directie van PMC (moederbedrijf)

Vestigingen/België

Your Mover VANDERGOTEN - 1804 Vilvoorde Your Mover LOGISTICS - 1800 Vilvoorde NNOF - 1800 Vilvoorde

Werknemers

Aantal personen: 74 Jaar van oprichting: 1976

Omzet

2011: 6.370.000 € 2012: 6.987.879 € 2013: 6.687.000 €

106 PROFACILITY GUIDE 2015

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Your Mover Vandergoten behoort tot de top 3 van de Belgische kantoorverhuisbedrijven. Het unieke aan Your Mover is het feit dat 80% van het klantenbestand vast kliënteel is : na een eerste werkervaring met Your Mover blijven ze aldus een beroep doen op Your Mover. De efficiëntie en de flexibiliteit dat het verhuizersteam aanbiedt, speelt daarbij zeker een grote rol. En ook de projectaanpak en het uitgebreid dienstengamma dragen daartoe bij ! Daarnaast is er het digitaal beheerssysteem, V-Move. De door Your Mover ontwikkelde applicatie laat toe om het volledige dossierbeheer rond verhuis, coördinatie en opslag uit te voeren via www.yourmover.com. De klanten krijgen toegang tot deze site en via een wachtwoord kunnen ze hun eigen verhuis- of opslagdossiers via het intranet, raadplegen en beheren.

Diensten

Verhuis (www.yourmover.com): • Kantoorverhuizingen intern-extern • Transport en distributie van high-tech apparatuur • Particuliere verhuizingen nationaal–internationaal • Voorbereiding, begeleiding en coördinatie van kantoorverhuizingen Via het zusterbedrijf, Your Mover Logistics (www.yourmoverlogistics.be): Stockbeheer en montagediensten: • Opslag, beheer en onderhoud van kantoor meubilair • Opslag, beheer, uitlevering en montages van nieuw of tweedehands kantoormeubilair • Archiefopslag : opslag, beheer en leveringen van archieven.

Nieuwigheden

Het laatste jaar werd sterk gewerkt aan een duurzaamheidsprogramma : zowel intern (via eco-driving, persoonlijke milieudoelstellingen, energie-audits etc.) als extern. Daartoe werd Nnof in het leven geroepen. Nnof staat voor Nearly New Office Facilities. Het is een dienstenpallet aangaande duurzame kantoorinrichtingen: zie www.nnof.be. Gaande van herstellen van kleine gebreken, over het aanpassen van de functionaliteiten, tot het ombouwen van bestaande werkplekken tot hedendaagse NWOW-werkconcepten. Daarbij aansluitend werd onlangs het volledige wagenpark van vracht- en bestelwagens vernieuwd. Your Mover beschikt nu over 12 nieuwe vrachtwagens allen uitgerust met de minst vervuilende state-of-the-art EUR5-motoren. In het kader van duurzaam ondernemerschap en het advies dat ons architecten- en projectmanagersteam daarrond verleent (zie www.dcservices.be), werd ook een nieuwe webstek ontwikkeld : www.natuurstek.be. Op Natuurstek is alle mogelijke info te vinden rond biodiversiteit en hoe je deze kan ondersteunen, zowel voor consumenten als bedrijven. De verwezenlijkingen in het kader van duurzaamheid zijn immers zo succesvol dat er geen reden is om er niet aan te participeren...

Referenties

BNP, Deloitte, GDF, Deloitte, FOD Binnenlandse Zaken, HP, ING, Siemens, etc.

COMPANY PROFILE

L.O.G BVBA/SPRL Gerijstraat 21-23 - BE-1190 Brussel - Vorst TEL 0032 (0)2 512 21 10 FAX 0032 (0)2 503 34 16 contact@log.be www.log.be

CONTACT

Patricia De Sutter Coordination Sales & Marketing TEL 0032 (0)2 340 29 76 patricia.desutter@log.be

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

L.O.G is gespecialiseerd in de inplanting, de inrichting en het optimaliseren van werkruimtes. Vanaf de behoefteanalyse, het ontwerpen of het realiseren van inrichtingsprojecten tot het volledige beheer van de inrichtingen en de bewegingen, beantwoordt L.O.G aan de flexibiliteitsbehoeften van het bedrijf.

Producten

Patrick Dubois CEO - Afgevaardigd Bestuurder Benoît Detroz CFO - Afgevaardigd Bestuurder

Werknemers

Aantal personen : 26 Jaar van oprichting : 2000

Omzet

2011: 2.400.000 € 2012: 2.300.000 € 2013: 2.479.000 € €

L.O.G ondersteunt zijn klanten bij de uitvoering van veranderingsprojecten waarbij de inrichting van de kantoren en de optimale bezetting (gebruik) van de werkplekken betrokken zijn en helpt zo bij de realisatie van de gestelde objectieven op vlak van concurrentievermogen en imago. L.O.G zet de objectieven om in 6 dimensies: • Kosten & doeltreffendheid, • Welzijn • Flexibiliteit, • Duurzaamheid, • Reglementering, • Imago L.O.G beperkt de risico’s verbonden aan de realisatie van dergelijke projecten door : • Beslissingsbeheer (“Governance”), • Gestructureerde Werkwijze, • Communicatie, • Onze Competentie & Ervaring, • Computertoepassingen als “werktuigen”.

Diensten

1 : STUDIES • Studie en Dossier Ontwerp : Omschrijft de verwachtingen, de hypotheses, de risico’s, de winsten, de budgetten van het project. Omschrijft het “WAT”: - Space & Occupancy Planning, - Space & Interior Design, - Dossier “Technische Specificaties”, - Dossier “Administratieve Machtigingen”.

- Dossier “Organisatie” (Planningen). - Dossier Uitvoering : o.a. Identifieren van ondernemingen en validaties plans - Dossier Beslissingsbeheer : beschrijft de procedures en regels van de klant 2 : OPVOLGING KANTOORINRICHTING De opstart, de coördinatie en de opvolging van de werken conform de relevante Dossiers (resultaten van de Studies). 3 : COORDINATIE VERHUIZING CDe opstart, de coördinatie en de opvolging van de verhuizing, conform de relevante Dossiers (resultaten van de Studies). 4 : SERVICE OCTROI De dienst “Beheer Toewijzingen” laat de klant toe om bijvoorbeeld: • Personen en uitrustingen te lokaliseren en te vinden, • Beschikbaarheid te garanderen van een werkplek of een uitrusting, • Kosten toe te kennen • De informaties worden geregistreerd, gepubliceerd en verspreid in de aangepaste vormen (plannen, signalering, inventarissen, databases, ...) aan de departementen die hieraan behoefte aan hebben Deze Diensten worden ondersteund door: • Project Management • Program Management • Communicatie en Change Management • Quality Assurance & Improvements • IT integratie

Nieuwigheden

Verkennende Studie : geeft aan welke de rendabelste piste is, op basis van een korte analyse van de verzamelde situate en de bedrijfsobjectieven Help bij de beslissingsname over het al dan niet realiseren van een bepaald project. PROFACILITY GUIDE 2015 107

COMPANY PROFILE

MIKO COFFEE SERVICE NV/SA Wayenborgstraat 14 - BE-2800 Mechelen TEL 0032 (0)800 44 0 88 FAX 0032 (0)15 28 78 10 info@mikocoffee.com www.mikocoffee.com

CONTACT

Sales Support Klantendienst TEL 0032 (0)800 44 0 88 info@mikocoffee.com

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Het belang van lekkere en efficiënte koffiepauzes op het werk is niet te onderschatten. Tijdens zo’n pauze worden de batterijen opgeladen en de informele contacten aan de koffieautomaat zorgen voor een goede sfeer tussen werknemers. Een coffee corner van Miko Coffee Service biedt u en uw werknemers een ruime keuze: koffie, espresso, cappuccino, thee, soepjes... Voor ieder wat wils!

Producten

Miko biedt u alles voor een lekkere koffiepauze: Koffiesystemen: • koffieautomaten en warme drankautomaten • koffietoestellen voor snelle service en grote volumes • espressosystemen met koffiebonen of capsules • koffiemachines met thermossen en voorgedoseerde filters koffie Koffie en warme dranken: • espressobonen, gemalen koffie, vriesdroogkoffie • koffiepads, voorgedoseerde filters • capsules (espresso, caffé crème, melk, cacao) • thee, soepjes, chocolademelk Voor bij de koffie: • koekjes, melkcups, suiker • porselein, BIO-composteerbare bekers Coffee Corner: • frisdranken snackautomaten als aanvulling op de koffie-automaat • waterfonteinen voor fris en zuiver water • (light) frisdranken, energiedranken en fruitsappen • snoep, snacks, mueslirepen

Diensten

200 jaar ervaring als koffiebrander… dat maakt dat wij van Miko een aardig woordje kunnen meepraten over de kunst van het koffiebranden. Over de jaren heen hebben wij dan ook een benijdenswaardige kennis over koffie en systemen voor koffievoorziening opgebouwd. Als trendsetter op het gebied van koffie- en vendingservice voor de OOH-markt, is Miko Coffee Service de aangewezen partner voor al uw koffiepauzes. Dagelijks voorzien wij duizenden bedrijven, KMO’s, scholen, ziekenhuizen, instellingen en overheidsdiensten van koffie en lekkers voor bij het kopje koffie. • 1 leverancier voor al uw koffiepauzes • vriendelijke besteldienst: een gespecialiseerd tele-ordering team contacteert u periodiek om uw bestelling te noteren • vlotte technische service: perfecte installatie en snelle interventies uitgevoerd door bekwame vaklui • commerciële formules op maat: huur, koop, bruikleen, full service,…

Nieuwigheden

Onder de naam “Puro Fairtrade Coffee” biedt Miko een volledig assortiment producten aan met het Fairtrade keurmerk. Zo geniet u van koffie, thee en chocolademelk van eerlijke handel. Een koffiemachine die u persoonlijk groet ‘s morgens? Die personeelsinfo toont terwijl uw medewerkers een koffie kiezen? Dat kan met de warme drankautomaat Cafinette CTG Touch die de modernste technologieën en een aantrekkelijk design perfect combineert. Miko lanceert de espressomachines van Eversys op de Belgische markt. Eversys is een Zwitserse fabrikant van topklasse espresso volautomaten.

Referenties

Op aanvraag bezorgen wij u graag een referentielijst.

108 PROFACILITY GUIDE 2015

COMPANY PROFILE

MOZER BELUX Theodoor Swartsstraat, 3 - BE-3070 Kortenberg TEL 0032 (0)2 752 51 51 FAX 0032 (0)2 751 52 13 www.mozer.be

CONTACT

Dimitri Mozer General Manager TEL 0032 (0)2 255 30 91 d.mozer@mozer.be

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding Dimitri Mozer General Manager

Olivier Mozer Manager

Marc Nahon Sales manager

Vestigingen/België

Mozer Antwerp - Brussels - Liège

Werknemers

Aantal personen: 80 Jaar van oprichting: 1945

In 1945 werd de groep Mozer opgericht. Mettertijd specialiseerde de groep zich in drie activiteitengebieden: de verhuizing van bedrijven en administraties, internationale verhuizingen en de logistiek van gevoelige apparatuur. De geschiedenis van de groep begint kort na de tweede wereldoorlog, wanneer Valentin Mozer een bestelwagen koopt en zich eerst toelegt op lokale en later nationale privéverhuizingen. Mettertijd breidt het klantenbestand zich uit, er worden vrachtwagens aangekocht en chauffeurs aangeworven. In het begin van de jaren 70 wordt de firma Mozer opgericht. Naast privéverhuizingen specialiseert het bedrijf zich in het vervoer van fragiele apparatuur (computers, medische apparatuur,…). In de jaren 80, voor de grote doorbraak van de verhuissector, wordt in Brussel een tweede kantoor opgericht, gespecialiseerd in kantoorverhuizingen. In de jaren 90 breidt de groep verder uit; het kantoor dat wordt geopend in Herstal houdt zich specifiek bezig met het verpakken van fragiele apparatuur. Vandaag heeft Mozer drie kantoren in België: éen in Brussel, éen in Antwerpen en éen in Luik, die gespecialiseerd zijn in het vervoer van fragiele machines naar de Oostbloklanden. Mozer is partner van banken en verzekeringmaatschappijen, van multinationale en instellingen.

Diensten

• Nationale en internationale verhuizingen • Kantoorverhuizingen • Archiefbeheer • Opslag • Logistiek van materiaal met hoge toevoegde waarde - kunstwerken en breekbare materialen • Installatie en configuratie van high-tech apparatuur bij de klant

Nieuwigheden

Om beter onze klanten te kunnen bedienen schakelde Mozer International recent over op een WMS (Warehouse Management System) dat het opslagbeheer op de vershillende sites optimaliseert. Dit zeer toegankelijke systeem geeft onze klanten de mogelijkheid om op elk moment hun stock ( foto, beschrijving, staat, …) te bekijken door zich in te loggen op een veilige webpagina . Het WMS houdt automatisch de hoeveelheden van ieder product op stock minitieus bij en laat zien waar het is opgeslagen zodat alle veranderingen nauwgezet en dagelijks kunnen worden gevolgd. Vanuit deze pagina kan de klant trouwens rechtstreeks al zijn transportbestellingen plaatsen.

Referenties

BNP Parisbas Fortis l NCR l Roche diagnostics l Océ l Fluxys l Diebold l Yara l Umicore l Securex l ULg l Vincotte l Tractebel l Mobistar l GE l Essilor l … Leverancier van de meeste multinationals in België en erkend leverancier door de Belgische instanties.

PROFACILITY GUIDE 2015 109

www.profacility.be/abo

â&#x2020;&#x2019;

m.profacility.be volg de actualiteit ook op uw smartphone

Blijf verbonden met de actualiteit in facility & workplace management Schrijf u in via profacility.be/newsletter om de maandelijkse nieuwsbrief te ontvangen

Blijf als eerste op de hoogte: @ProfacilityBE

COMPANY PROFILE

HUNTER DOUGLAS BELGIUM NV/SA HELIOSCREEN PROJECTS Dijkstraat 26 - Industriezone E17/1080 BE-9160 Lokeren TEL 0032 (0)9 348 90 00 FAX 0032 (0)9 348 06 69 info@helioscreenprojects.be www.helioscreenprojects.be

CONTACT

Stefan Daelman Service Manager TEL 0032 (0)9 340 44 80 service@helioscreen.be

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Werken in een comfortabele omgeving heeft een positieve invloed op productiviteit en creativiteit. Het klinkt vanzelfsprekend maar is het niet. Helioscreen Projects, een divisie van Hunter Douglas Belgium, biedt uiteenlopende oplossingen aan met geavanceerde zonwerende en lichtregulerende systemen, specifiek gericht op de verbetering van het binnenklimaat en de reductie van het energieverbruik.

Producten

Thermisch en visueel comfort zijn belangrijke factoren bij de creatie van een aangenaam werken leefcomfort. Het effect van Helioscreen® buiten- en binnenzonwering is indrukwekkend. Zij verlaagt de koelingsbehoefte en resulteert in een energie-efficiënte en duurzame oplossing. Het uitgebreide gamma Helioscreen® buitenzonwering gaat van dynamische screens, al dan niet windvast, en buitenjaloezieën tot structurele zonwering. Te veel licht kan als storend worden ervaren. De integratie van Helioscreen® binnenzonwering filtert het licht zodat schittering en reflectie op audiovisueel materiaal uitblijft en waarbij het zicht naar buiten niet gehinderd wordt. Helioscreen® binnenzonweringsystemen bestaan onder de vorm van oprolbare screens en binnenjaloezieën maar ook verduisteringscreens maken eveneens deel uit van het gamma.

Diensten

Mede door de integratie van Helioscreen binnen de Groep Hunter Douglas, zijn we uitgegroeid tot de referentie van zonweringsystemen op de Belgische markt en in het Groothertogdom Luxemburg. Vanaf het concept tot de uitvoering maar ook voor de nazorg, staat een team van specialisten voor u klaar.

Nieuwigheden

De ProScreen ZIP 95 en ProScreen ZIP 95 Recess: Een gloednieuw buitenzonweringsysteem en een combinatie van kwaliteit, efficiëntie, duurzaamheid en esthetiek. ProScreen ZIP is de oprolbare

windvaste buitenzonwering die een oplossing biedt voor zowel architect als eindgebruiker. De ProScreen ZIP Recess 95 is bovendien uiterst geschikt om in te bouwen in een spouw of in een nis. Door gebruik te maken van geleiders van 95 mm breed wordt de spouw ook zijdelings gedicht. Het aanzicht van het gebouw wordt hierdoor niet aangetast. Over de volledige hoogte van het doek is zowel bij de ProScreen ZIP 95 als bij de ProScreen ZIP 95 Recess een rits bevestigd die in de geleiders schuift. Hierdoor garanderen wij een hoge windbelasting (Winklasse 3). EOS500: Een nieuw gamma binnenzonwering, speciaal ontwikkeld voor projecten. Ze reguleren de warmte, het licht en het zicht naar buiten. Duurzame onderdelen en bedieningssystemen zorgen voor een ontwerp op maat, afgestemd op het project.

Referenties

Brutopia, Brussel / Nekkerpool, Mechelen / Aeropolis, Brussel / De Vuurmolen, Overijse / St. Vincentius Ziekenhuis, Antwerpen / VAC, Gent / Museum voor Natuurwetenschappen, Brussel / O.L. Vrouw Ziekenhuis, Aalst / Telindus, Haasrode / Donaldson Europe, Haasrode / Justitiepaleis, Gent / Hewlett Packard, Diegem / Renting Cars WTS, Lummen / Licht en liefde, Gent / Psychiatrisch Ziekenhuis Sint-Norbertus, Duffel / Etap, Malle / Design Center De Winkelhaak, Antwerpen / Katoennatie, Antwerpen / De Lijn, Mechelen / Y & N Claessens, Wilrijk / Cultureel centrum ’t Stuk, Leuven / Olympisch Zwembad Wezemberg, Antwerpen / Bibiliotheek en Administratief Gebouw, Gent / De Vuurmolen, Overijse / Universitair Ziekenhuis Brugmann, Brussel / TATA Consulting GD Groothertogdom Luxemburg / Chambre de commerce, Groothertogdom Luxemburg / WZC Zedelgem / WZC Regatta, Antwerpen / WZC Het Dorp, Helchteren / WZC Sint-Vincentius, Leuven / Tour & Taxis, Brussel / Rusthuis en service flat Coccinelles, Brussel / Achturenhuis, Brussel / Colmar Restaurant, Antwerpen en vele andere. PROFACILITY GUIDE 2015 111

COMPANY PROFILE

PAN-ALL NV/SA Industriezone Diebeke 13 BE-9500 Geraardsbergen TEL 0032 (0)54 41 24 71 FAX 0032 (0)54 41 85 06 info@pan-all.be www.pan-all.be

CONTACT

Geoffrey HOOGHUYS Gedelegeerd Bestuurder TEL 0032 (0)54 41 24 71 geoffrey.hooghuys@pan-all.be

STRUCTUUR Management

Fernand HOOGHUYS Gedelegeerd bestuurder Geoffrey HOOGHUYS Gedelegeerd bestuurder

Werknemers

Aantal personen: 62 Jaar van oprichting: 1977

Omzet

2011: 12.000.000 € 2012: 12.000.000 € 2013: 12.000.000 €

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Pan-All, the Flush Partition Factory, ontwerpt, vervaardigt en plaatst Flush systeemwanden. Daarnaast vervaardigt Pan-All eveneens kasten en maatwerk en is het bedrijf ook actief als aannemer voor de volledige binnenafwerking van kantoren.

Producten

• Flush-Line: De standaard binnen ons gamma systeemwanden (Rf-00, Rf-30, Rf-60) akoestische waarde van 47 tot 54dB Rw. Rechte hoeken. Strakke lijnen. Terugliggende voegen. • Flush-Design: Deze systeemwand bezorgt uw kantoren niet alleen een zakelijke elegantie maar garandeert u tevens de nodige privacy dankzij zeer hoge akoestische prestaties (beglaasd tot 49dB Rw). Gekleefd glas. Verborgen scharnieren. Deuren met dubbel gekleefd glas. • Flush-One en Flush-Two: Systeemwand op basis van naadloos glas. Een bijna onzichtbaar profiel zorgt voor vrijwel naadloze voegen tussen de onderlinge glaspanelen. Minimalisme en transparantie. • Flush-Creation: Kasten, balies en kwalitatief maatwerk.

112 PROFACILITY GUIDE 2015

Diensten

In ons gamma Flush systeemwanden hebt u de keuze uit een ruim assortiment kleuren en afwerkingen en dit aan de scherpste prijzen. Pan-All is ermee vertrouwd om te springen met zeer korte leveringstermijnen en staat borg voor een onberispelijke montage.

Nieuwigheden

Flush-Clips : een budgetvriendelijke wand voor zeer korte leveringstermijnen.

Referenties

Het klantenbestand van Pan-All gaat van nationale overheidsinstellingen, over diverse Europese instanties, tot KMO’s en multinationals, dit zowel in binnenals buitenland : AG Insurance, BNP Paribas Fortis, L’Oréal Parijs, ING, KBC, Belgacom, Microsoft, Arcelor Mittal, Finance Tower, Europese Commissie, Euroblok II, Ikea, Colruyt, Delta Lloyd, VRT, RTBF, NMBS, LCM, B-POST, KU Leuven, UZ Leuven, Eandis, Veritas,... Meer referenties en foto’s op www.pan-all.be

COMPANY PROFILE

POTIEZ-DEMAN NV Bazellaan 8 - 1140 Brussel TEL 0032 (0)2 344 77 44 FAX 0032 (0)2 526 19 98 bcampi@potiez-deman.be www.potiez-deman.be

CONTACT

Ingrid Coppens Sales Assistant TEL 0032 (0)473 115 886 icoppens@potiez-deman.be

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Luc CHRISTIAENS Gedelegeerd Bestuurder

Bart CAMPI Commercieel Directeur

POTIEZ-DEMAN is een jong en dynamisch verhuisbedrijf dat de laatste jaren een enorme groei kende, in het bijzonder op het gebied van kantoorverhuizingen. Dankzij ons enthousiasme en familiaal karakter kunnen wij een bevoorrecht en persoonlijk contact met onze klanten opbouwen. POTIEZ-DEMAN mag beschouwd worden als één van de belangrijkste spelers in het segment van projectverhuizingen.

Ingrid COPPENS Sales Assistant

Vestigingen / België Anderlecht Brussel Drogenbos

POTIEZ-DEMAN biedt voortaan nieuwe diensten voor bedrijven aan. Dankzij zijn jarenlange ervaring ontstaat er een echt partnerschap, waaruit een langdurige samenwerking voortvloeit. We spreken hier over een ‘kaderovereenkomst’. Strevend naar constante evolutie, beheerst POTIEZDEMAN de voornaamste middelen voor kwaliteitsbeheer: de analyse van processen en de middelen voor probleemoplossing. “We move solutions”.

Diensten • • • • • • • •

Verhuizing van kantoren Verhuizing en binneninrichting Verhuizing van informaticaruimtes Verhuizing en opslag van archieven en bibliotheken Meubelbewaring en stockbeheer Nationale en internationale privéverhuizingen Logistiek en distributie Monteren van meubilair

Nieuwigheden

POTIEZ-DEMAN verhuurt ook containers voor de ophaling van grofvuil. Wij kunnen kantoormeubilair, hout, karton, gemengd afval, metaal en plastic komen ophalen met containers van 8 m³ tot 30 m³. Meer info: container@potiez-deman.be

Referenties

Europees Parlement, Europese Commissie, Europese Raad, FOD Financiën, Dienst Vreemdelingenzaken, RICOH, Groep S, Federale Politie, De Post, Petercam, BLOSO, KBC, AON, Distrigas, Arval, Adecco, Bene, Vitra, Roldorent, Villo.

Werknemers

Aantal personen: 85 Jaar van oprichting: 1986

PROFACILITY GUIDE 2015 113

COMPANY PROFILE

PANISOL BVBA/SPRL Ijzerlaan 48 - BE-2060 Antwerpen TEL 0032 (0)3 231 20 01 FAX 0032 (0)3 232 38 82 info@panisol.be www.panisol.be

CONTACT

Thierry De Coninck Zaakvoerder TEL 0032 (0)475 42 87 69 thierry.de.coninck@panisol.be

STRUCTUUR Management

Thierry De Coninck Zaakvoerder

Vestiging / België Panisol - 2060 Antwerpen

Vestiging / Internationaal Spacing - Frankrijk

Werknemers

Aantal personen: 26 Jaar van oprichting: 1965

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Panisol is gegroeid uit een plaatsingsbedrijf van verlaagde plafonds dat in 1965 werd opgericht, en is zich geleidelijk aan gaan specialiseren in demonteerbare scheidingswanden. Voor deze scheidingswanden maken wij gebruik van eigen matrijzen voor zowel de verschillende aluminiumprofielen als voor de stalen profielen. Door onze grote voorraad, gehouden in Antwerpen, kunnen wij op een relatief korte termijn de meest uiteenlopende projecten aanvatten. Een stevige reputatie als kwaliteitsmerk kan gegarandeerd worden aan de hand van de nodige testrapporten en een eindeloze lijst aan tevreden klanten. De plaatsing van deze scheidingswanden gebeurt door onze eigen ervaren montageploegen die daartoe uitgerust zijn met alle nodige materieel. Panisol is sinds 1999 VCA gecertifieerd (Veiligheid, gezondheid en milieu Checklist Aannemers), een bewijs dat wij ook op dit gebied volledig voldoen aan de hedendaagse normen. Onze service in vier stappen : • een van onze medewerkers komt ter plaatse om de situatie te bekijken en advies te verstrekken • aan de hand van de opmeting krijgt u van ons een vrijblijvend voorstelplan en een gedetailleerde offerte voor uw project nadat wij uw bestelling hebben ontvangen word een duidelijke aanvangsdatum, uitvoeringstermijn en planning besproken en worden alle materialen in ons atelier nauwkeurig voorbereid • een ervaren montageploeg komt ter plaatse om de scheidingswanden op een perfecte manier te installeren De activiteiten van Panisol situeren zich voornamelijk in de afwerkingssector van alle niet-residentiële gebouwen en omvatten naast het plaatsen van scheidingswanden ook allerhande binnenafwerkingen zoals verlaagde plafonds, gipswanden,... Daarnaast kunnen wij ook instaan voor de realisatie van volledige kantoorinrichtingen met elektra en data, vloerbekleding, verlichting, schilderwerken, ... Panisol heeft gekozen om aan te sluiten en te integreren in het Spacing-netwerk. Waarom? Spacing

114 PROFACILITY GUIDE 2015

is een groep van bedrijven die allemaal werkzaam zijn in de sector van de kantoorinrichting. Hierdoor wordt het mogelijk om de competenties en de informaties tussen de verschillende bedrijven te optimaliseren. Hierdoor kunnen wij een oplossing bieden voor alle werkzaamheden met betrekking tot uw kantoorinrichting. Hierdoor kunnen wij een antwoord geven op al de vragen die u heeft in verband met de inrichting van uw kantoren, zowel in Benelux als in Frankrijk..

Producten

• Scheidingswanden type Classic • Scheidingswanden type COLD • Scheidingswanden SP83 • .BOX

Diensten

Onze eigen studiedienst tekent voor u vrijblijvend, op CAD-systeem, een inplantingsvoorstel voor wanden en plafonds. Aan de hand van dit voorstelplan word een duidelijke en overzichtelijke offerte gemaakt met vermelding van basisprijzen en mogelijke opties. Door onze jarenlange ervaring kunnen wij u gemakkelijk adviseren op het gebied van het toe te passen wandtype. Ook voor wat betreft de gewenste uitvoering, de technische- en akoestische prestaties en mogelijkheden kunnen onze ervaren medewerkers u bijstaan in de te maken keuzes. De verzorgde uitvoering en plaatsing van onze scheidingswanden gebeurt door eigen montageploegen die een volledig uitgeruste camionette ter beschikking hebben. Twee ervaren werfleiders zorgen voor een perfecte planning, assistentie op de werf en kwaliteitscontrole tijdens en na de werken. Ook na plaatsing kan u bij Panisol genieten van een uitstekende “dienst na verkoop”.

Nieuwigheden

.BOX creatieve oplossing voor individuele werkruimte

Referenties

De volledige referentielijst kan op onze website geraadpleegd worden.

COMPANY PROFILE

ROSESTUDIO BVBA/SPRL Sint-Jorisstraat, 97 - BE-1050 Brussel TEL 0032 (0)2 8504074 info@rosestudio.eu www.rosestudio.eu

CONTACT

Julie van de Put Owner, Communication & Client Director TEL 0032 (0)479 76 65 26 julie.vandeput@rosestudio.eu

STRUCTUUR Management PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Julie van de Put Owner, Communication & Client Director Robert Bockowski Owner, Art Director & Senior Designer

Werknemers

Aantal personen: 6 Jaar van oprichting: 2007

Omzet

2011: 350.556,78 € 2012: 688.547,89 € 2013: 457.688,64 €

ROSESTUDIO is van mening dat ruimtes betekenisvol moeten zijn, zowel voor de onderneming als voor de mensen die er werken. Met de inrichting van warme, aangename designomgevingen, biedt het architetenbureau bedrifsleiders en HR verantwoordelijken dan ook krachtige middeleb om werknemers te mobiliseren voor de waarden van de onderneming, om ze aan de ondernemngen te bonden en om mieuwe werknemers aan te trekken.

Diensten

De eerste is een ondersteuningsopdracht met betrekking tot de interieurarchitectuur van de toekomstige hoofdkantoren van Leefmilieu Brussel (BIM) en de uitwerking van een sterke identiteit voor zijn ruimtes, een specifi eke ‘look & feel’. Het nieuwe BIM-gebouw is gebouwd op de site van Tour & Taxis in Brussel. Het emblematische gebouw met zeven verdiepingen is een van de grootste passieve gebouwen van Europa. Een oppervlakte van bijna 18.000 vierkante meter biedt plaats aan zo’n 550 werknemers

Multidisciplinaire benadering: • conceptualisering van de ruimte tot de uitvoering en realisatie van de werken. • ruimetelijke planning visualiseerbaar in 3D-plannen • vernieuwend design • branding die de identiteit van de onderneming verstrekt • begeleiding en communicatie met betrekking tot de organisationele wijzigingen en sturen van het project van A tot Z • perfect beheersing van de kosten • eigen productieatelier

ROSESTUDIO won ook al een aanbesteding van de RTBF voor diverse opdrachten inzake interieurarchitectuur, inrichting en decoratie voor bepaalde ruimte van de RTBF-kantoren in Luik, Bergen en Brussel.

Nieuwigheden

Referenties

Deze nieuwe wind op het gebied van design en conceptualisering van kantoorruimtes ging niet onopgemerkt voorbij en ROSESTUDIO won dit jaar twee opeen-volgende openbare aanbestedingen.

Onlangs is ROSESTUDIO de partner van AGInsurances geworden voor de oprichting van een visuele merkidentiteit voor al haar media. Hiervoor ontwikkelt ROSESTUDIO de grafische voorschriften voor AGInsurances en trekt deze richtlijnen zowel op de buitenkant als in het interieur van de verschillende gebouwen van AGInsurances in België door.

AG Real Estate l AG Insurances l Banimmo l CBL ACP l Ceps l ETUI l EUCEB l Euler Hermes North Europe l Gaia l GAP l GIZ Brussels l GSMA l ILGA Europe l JCX l JPI Oceans l Upptown l Oli-b l PLDW l Roba l Rosy l RTBF

PROFACILITY GUIDE 2015 115

COMPANY PROFILE

SEDUS STOLL Korte Massemensesteenweg 58-7 BE-9230 Wetteren TEL 0032 (0)9 369 96 14 FAX 0032 (0)9 368 19 82 info.be@sedus.com www.sedus.com

CONTACT

Erik De keersmaecker General Manager TEL 0032 (0)9 369 96 14 erikdekeersmaecker@sedus.be

STRUCTUUR Management

Erik De keersmaecker Country Manager

Els Vanderhaegen Sales Advisor Brabant en Antwerpen Claudine Seutin Sales Advisor Wallonië en Luxemburg Guy Rubbrecht Sales Advisor Vlaanderen

Vestiging/België

Sedus Stoll BVBA - Wetteren

Vestiging/Internationaal

Sedus Stoll AG - Waldshut - Duitsland Sedus Stoll S.A.R.L - Parijs - Frankrijk Sedus Stoll B.V. - Zoetermeer - Nederland Sedus Stoll Ltd - London - Groot-Brittannië Sedus Stoll S.A - Madrid - Spanje Sedus Stoll - Oostenrijk Sedus Stoll - Dubai Sedus Stoll - Milaan - Italië

Werknemers

Aantal personen: 880 Jaar van oprichting: 1871

Omzet

2011: 159.200.000 € 2012: 162.200.000 € 2013: 158.224.000 €

116 PROFACILITY GUIDE 2015

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Al sinds de jaren 30 is Sedus een specialist in ergonomische kantoorstoelen. Met een gamma van niet minder dan negen actuele stoelenfamilies is Sedus één van de breedste aanbieders in dit materiaal. Kwaliteit, ergonomie en esthetiek zijn de drie pijlers van onze filosofie. Stoelen die er goed uitzien, voortreffelijk zitten en die dat ook binnen vijftien jaar nog doen. In 2002 nam Sedus ook Gesika over, een producent van kantoormeubelen. Vanaf januari 2005 verdeelt Sedus België ook deze producten en ondertussen werden hele nieuwe families en toepassingen ontwikkeld. De Place 2.5 filosofie biedt een leidraad voor verdere produktontwikkeling en voor advies bij kantoorinrichting.

Producten

• Ergonomische kantoorstoelen • Vergaderstoelen • Flexibele vergadertafels • Meubilair voor ontvangstruimtes, cafetaria enz. • Kantoortafels, containers en kasten • Ontvangstbalies • Akoestische panelen • High desks en high benches • Monitor caddies

Diensten

Sedus heeft een dertigtal voortverkopers in Belgïe en Luxemburg die ons actief vertegenwoordigen. Voor specifieke technische vragen rond onze producten kunt u terecht bij onze diensten in Wetteren. Adressen van voortverkopers kunt u op hetzelfde adres bekomen.

Referenties

NMBS/SNCB, Brussel InBev (Interbrew), Leuven, Jupille / VT4, Diegem / TMVW, Gent / Fortis Lease, Brussel / Rode Kruis, Mechelen / Selor, Brussel / Komatsu Europe, Vilvoorde / Boerenbond, Leuven / Stad Gent / SN Brussels Airways / Delta Lloyd / Truvo, Antwerpen / Le Soir, Brussel / Umicore, Brussel / Arcelor, Luxembourg et Flémalles / Vedior, Brussel / Group S, Brussel / AC Zoersel / AC Putte / AC Herent / Commune de Wanze / Deloitte Luxumbourg / Université de Luxembourg / CAW De Mandel, Roeselare / BMW Belgium / Facilicom, Antwerpen / Galloo, Menen / Moore Stephens Verschelden, Antwerpen / UZ Gent / Vlaamse Gemeenschap / Federaal Aankoopbureau / Gates Europe, Aalst / Quick Restaurants, Antwerpen / Vodafone Procurement, Luxemburg / Visser Smit Hanab, Gent / Doosan, Sint-Niklaas

COMPANY PROFILE

PROCOS GROUP Jan Blockxstraat 1 - BE-2018 Antwerpen TEL 0032 (0)3 242 94 60 procos.belgium@procosgroup.com www.procosgroup.com

CONTACT

Jos DUCHAMPS Gedelegeerd Bestuurder TEL 0032 (0)3 242 94 60 procos.belgium@procosgroup.com

STRUCTUUR Management

Jos DUCHAMPS Gedelegeerd Bestuurder Wim VAN HOVE Gedelegeerd Bestuurder

PROFIEL VAN HET BEDRIJF

Vestigingen/Internationaal

PROCOS Group is een onafhankelijke consultant in bedrijfshuisvesting die in de domeinen “Space” en “Software” diensten en producten aanbiedt.

PROCOS Portugal - Lissabon PROCOS Nederland - Arnhem PROCOS Luxemburg - Luxemburg

Werknemers

Aantal personen: 30 Jaar van oprichting: 1990

Inleiding

Space PROCOS Group biedt een breed gamma consultancy diensten aan, gelinkt aan het “SPACE” gebruik van organisaties. Gedurende de plannings-, ontwerpen uitvoeringsfase zoekt het PROCOS team samen met de klant naar de balans tussen de eisen van de organisatie en de beschikbare ruimte. Tijdens de exploitatie en het beheer ondersteunen de consultants de Facility Manager in het zoeken naar meerwaarde voor de volledige organisatie. Software Door het ontwikkelen en implementeren van SOFTWARE tools biedt PROCOS Group een meerwaarde aan organisaties in het beheer van projecten en Facility Management. Het PROCOS team integreert software tools in de information management systemen van klanten zodat ze deel uitmaken van het besluitvormingsproces. De Project Library, Multi Project Manager en Move Manager zijn volledig web based oplossingen met zeer uitgebreide functionaliteiten. ARCHIBUS is wereldwijd marktleider in Integrated Workplace Management Systems (IWMS).

Diensten

Space diensten: • Advies bij strategische huisvestingsplanning • Opmaak van een programma van eisen

• • • • • •

Ontwikkeling en implementatie van de “New World of Work” Space Planning Interior Design Relocation Management Project Management Advies in Facility Management

Software tools: • Project Library: beheer van projectinformatie • Multi Project Manager: project management van grote aantallen gelijktijdige projecten • Move Manager: planning van verhuisbewegingen • ARCHIBUS: Integrated Workplace Management System

Referenties

PROFACILITY GUIDE 2015 117

COMPANY PROFILE

MCS NV/SA Sneeuwbeslaan 20 b3 - BE-2610 Antwerpen TEL 0032 (0)3 829 04 95 FAX 0032 (0)3 830 54 95 info@mcs.fm www.mcs.fm

CONTACT

Koen Matthijs CEO TEL 0032 (0)3 829 04 95 koen.matthijs@mcs.fm

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

MCS biedt sinds 25 jaar adviesverlening en software oplossingen aan in de domeinen van Vastgoedbeheer, Werkplekorganisatie en Facilitaire diensten. Zowel private als publieke organisaties streven ernaar de performantie van hun portfolio van vastgoed en andere assets (wagenpark, technische installaties, etc.) te optimaliseren.

Koen Matthijs CEO

Steven Lambert COO

MCS werkt samen met haar klanten om innovatieve oplossingen aan te bieden. MCS beoogt een strategische impact te hebben op de performantie van de portfolio met betrekking tot kosten, risicobeheersing, tevredenheid van de werknemers, merkperceptie en duurzaamheid.

Producten

Marcel Eeckhout Voorzitter

Vestigingen/België

MCS Global Headquarters - 2610 Antwerpen

Vestiging/Internationaal MCS India - Indië MCS Nordics - Zweden

Werknemers

Aantal personen: 80 Jaar van oprichting: 1989

Omzet

2011: 4.000.000 € 2012: 6.500.000 € 2013: 8.500.000 € 118 PROFACILITY GUIDE 2015

Diensten

Het MCS Advisory Team brengt diepgaande domeinkennis overheen de domeinen van real estate, werkplekbeheer, cleaning, catering, technisch onderhoud, energiebeheer. Advisory diensten raken aan verschillende aspecten zoals strategie, tendering, middelen, organisatie, informatiebeheer, rapportering en kwaliteitscontrole. Het MCS Project Engineering team doet de implementatie van de FMIS software myMCS bij klanten wereldwijd. Door sterke partnership met SAP, brengt de Amista afdeling van MCS gerichte implementatiediensten voor de integratie van SAP oplossingen in Finance, HR, CRM, e-learning en analytics.

Door de synergie tussen ons onafhankelijk advies en de innovatieve myMCS software technologie is MCS in staat een geïntegreerde oplossing te bieden in volgende domeinen:

Nieuwigheden

• Werkplekbeheer - Anders werken, Optimaal ruimtegebruik, Meeting- en bezoekersbeheer, Energiebeheer. • Facilitair beheer - Technisch Onderhoud, Helpdesk, Schoonmaak, Catering, Groenonderhoud. • Vastgoedbeheer - Beheer van assets en contracten, Toewijzen en doorverrekenen van kosten.

Steeds meer vooraanstaande ondernemingen in binnen- en buitenland kiezen voor MCS : Belgacom, NMBS, bpost, Vlaamse Gemeenschap, FOD Justitie, Brussels Airport, Stad Sint-Niklaas, KU Leuven, ISS, Siemens, BNP Paribas, ING, etc.

De myMCS software is een software platform bestaande uit verschillende modules die al deze domeinen afdekken. De software is modulair, web-enabled en geïntegreerd. Aanpassen van de configuratie en rapportering gebeurt door de eindgebruikers zelf teneinde de flexibiliteit te verhogen en kosten te verlagen. Facility Management is het ideale domein om voordeel te halen uit het gebruik van myMCS mobiele oplossingen. Om deze reden biedt MCS dan ook een uitgebreide waaier van veelzijdige mobiele oplossingen, aangepast aan de noden van een werkplekomgeving.

• Sensoring • Energiebeheer

Referenties

COMPANY PROFILE

SODEXO BELGIUM NV/SA Pleinlaan 15 - BE-1050 Brussel TEL 0032 (0)2 679 12 11 FAX 0032 (0)2 679 14 56 reception@sodexo.com www.sodexo.com

CONTACT

Dominique Vereecke Sales Tools & Client Relations TEL 0032 (0)2 679 12 32 dominique.vereecke@sodexo.com

STRUCTUUR Management

Jacques-Olivier Vandenhende Sr Vice President Sales & Development

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

“It’s all about Quality of Life” Mensen presteren beter in een aangename werkomgeving. Bedrijven die de levenskwaliteit van hun personeel voorop stellen, kunnen dan ook rekenen op meer gemotiveerde en geëngageerde medewerkers. Daarom ontwerpt, beheert en levert Sodexo diensten die het welzijn op het werk verbeteren. De geïntegreerde service oplossingen die ons team van experts voor u heeft ontworpen, zijn gebaseerd op een strategische samenwerking. Op die manier vormen ze een toegevoegde waarde en dragen ze duurzaam bij tot uw prestaties, uw efficiëntie en het welzijn van iedereen in uw omgeving.

Carine De Strooper QoL Services Platform Director

Albert Cohen QoL Services Sales Director

David De Mol QoL Services Sales Manager North

Philippe Vanderputten QoL Services Sales Manager South

Vestiging/België

Sodexo Technical Services Bevrijdingslaan 8 - 1932 Sint-Stevens-Woluwe 5 continenten, 80 landen, 33.300 sites

Werknemers

Aantal personen: 4000 Jaar van oprichting: 1971 in België

Omzet

Diensten

Uw strategische partner Bij Sodexo maken we tijd om te luisteren, om te weten wat uw strategische doelstellingen zijn. Zo kunnen we een dienstenpakket samenstellen dat helpt om die objectieven te bereiken. Onze ambitie is uw strategische partner te zijn. Op die manier leveren wij de beste oplossingen die het welzijn van uw medewerkers verbeteren – terwijl we constant onze diensten aanpassen en verfijnen aan uw groeiende en evoluerende onderneming. Al die diensten bieden we aan in uiteenlopende werk-, woon-, zorgen leeromgevingen: in banken en bedrijven, overheidsinstellingen, woonzorgcentra en ziekenhuizen, penitentiaire instellingen, scholen en universiteiten.

Van A tot Z Om uw doelstellingen volledig te begrijpen, analyseren we uw omgeving, activiteiten, cultuur en specifieke kenmerken. Uw strategische uitdagingen vormen de kern van ons voorstel en de basis van onze globale serviceoplossing. Onze methodologie garandeert u transparantie en controle in elke fase van het proces, van een vrijblijvende diagnose en de uitwerking van een nieuw, innoverend model dat aangepast is aan de verwachtingen en eisen van uw core business, tot de operationele uitvoering ervan. Duurzaam bouwen aan morgen Bij alles wat we doen, schenken we aandacht aan onze invloed op mens en milieu en aan de verschillende manieren waarop we kunnen meebouwen aan een betere toekomst. Sinds onze oprichting dragen we immers bij tot de economische, sociale en ecologische ontwikkeling van de steden, regio’s en landen waar we actief zijn. De acties en initiatieven die we daarvoor ondernemen, vloeien voort uit ons globale plan voor duurzame ontwikkeling, het Better Tomorrow Plan. Met andere woorden, duurzaam ondernemen zit in onze genen.

Referenties

Referenties en presentatie op eenvoudig verzoek: dominique.vereecke@sodexo.com Voor meer informatie: www.sodexo.com

Een greep uit onze diensten: automaten, shops, het beheer van vergaderzalen, het onderhoud van medisch en technisch materiaal, sterilisatie, beheer van ruimtes en verhuizingen, directierestaurants, onthaal en receptie, hygiëne en cleaning, tuinonderhoud, interieurbeplanting, afvalbeheer, conciërgerie, administratie en postbedeling, en uiteraard ook catering.

2013: Benelux 900.000.000 €

PROFACILITY GUIDE 2015 119

COMPANY PROFILE

SCA HYGIENE PRODUCTS NV/SA Culliganlaan 1D - BE-1831 Diegem TEL 0032 2 766 05 30 FAX 00 800 95 74 25 40 info@tork.be www.tork.be

CONTACT

Jutta BOONE Product & Segment Manager TEL 0032 (2)766 05 34 jutta.boone@sca.com

Vestiging/België

SCA Hygiene Products - Diegem

Vestiging/Internationaal SCA Hygiene Products - België

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Tork , het toonaangevende merk in Europa op het gebied van professioneel hygiënepapier, werd versterkt met het Lotus Professional merk en is nu de duidelijke leider op de Europese markt. Er worden daardoor nog meer hygiëneoplossingen aangeboden. Via ons netwerk van distributiepartners zullen wij onze klanten het meest complete productassortiment aanbieden alsook de beste professionele service en innovaties voor de toekomst. ®

Producten

Over Tork® Het merk Tork omvat een volledig assortiment producten en diensten op het gebied van hygiëne en reiniging voor de horecasector, de gezondheidssector alsook voor voedingsindustrie, kantoren, scholen en de industriële sector. Tot de producten behoren dispensers, papieren handdoeken, toiletpapier, zeep, servetten, industriële poetsrollen en keukenpapier. Door ervaring op het gebied van hygiëne, functioneel design en duurzaamheid is Tork marktleider in Europa geworden. Tork is een wereldwijd merk van SCA en een betrokken partner voor klanten in meer dan 80 landen. Het actuele nieuws en de innovaties van Tork vindt u op de website van Tork. Svenska Cellulosa Aktiebolaget SCA SCA is een leidend, wereldwijd hygiëne- en bosproducten bedrijf. De Groep ontwikkelt en produceert duurzame personal care-, tissue- en bosproducten. Verkoop vindt plaats in ongeveer 100 landen via een aantal sterke merken, waaronder wereldwijd TENA en Tork en regionaal Libero, Libresse, Lotus, Nosotras, Saba en Tempo. Als Europa’s grootste particuliere boseigenaar, legt SCA een bijzondere nadruk op duurzaam bosbeheer. De Groep heeft rond de 34.000 medewerkers en de verkoop in 2013 bedroeg 10.3 miljard EURO. SCA is gesticht in 1929, heeft zijn hoofdkwartier in Stockholm, Zweden en is genoteerd op de NASDAQ OMX Stockholm. Bezoek zeker eens de website van SCA voor meer informatie.

120 PROFACILITY GUIDE 2015

Duurzaamheid SCA levert duurzame oplossingen met toegevoegde waarde voor onze klanten op basis van veilige, duurzame en milieuvriendelijke inkoop, productie en ontwikkeling. SCA wordt wereldwijd erkend door derden voor haar duurzame activiteiten. In 2012, ontving SCA door het Büro des Deutschen Nachhaltigkeitspreises de onderscheiding tot een van de drie meest duurzame Duitse ondernemingen te behoren. SCA werd opnieuw door het Ethisphere Institute in de lijst van “World’s most Ethical Companies” geplaatst en ontving de duurzaamheidsprijs “Het Groene Lint”. In 2011, ontving SCA de Energy Efficiency Award van de Deutsche Energie-Agentur GmbH (dena) en werd opnieuw vermeld in de WWF Environmental Paper Company Index 2011.

Diensten

Tork Easy Handling™ maakt het leven eenvoudiger De Tork Easy Handling ergonomische oplossingen besparen u tijd en geld op ieder gebied als het gaat om het hanteren van verpakkingsdozen en krimpen. Iedere handeling is zorgvuldig doordacht - van het optillen van een verpakking met één hand, tot het wegdragen van tien dozen - om het hanteren van de verpakking zo eenvoudig mogelijk te maken. Tork Easy Handling maakt het dagelijks leven van u en/of uw facilitair personeel eenvoudiger en bespaart u tijd, geld en uw rug op een eenvoudige manier. Daarom zullen steeds meer Tork producten geleverd worden in deze handige verpakking. Uw voordelen: • Eenvoudig te openen en legen • Ergonomisch verantwoord • Minder afval

Referenties

Of u nu een Facility Manager of schoonmaker bent, Tork probeert uw leven eenvoudiger te maken door slimme en efficiënte oplossingen aan te bieden. Op de website van Tork kunt u bruikbare informatie vinden waar u in uw dagelijks werkzaamheden van kunt profiteren.

COMPANY PROFILE

VINCI FACILITIES NV/SA Havenlaan 86c bus 201 - BE-1000 Brussel TEL 0032 (0)2 422 26 11 FAX 0032 (0)2 422 26 45 contact.be@vinci-facilities.com www.vinci-facilities.be

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Wim Geuens General Manager

Vestigingen/België Brussel Zwijndrecht Waregem Gosselies

Vestigingen/Internationaal Benelux Frankrijk Duitsland Verenigd Koninkrijk Italië USA Marokko Andere

Werknemers Aantal personen: 310

Inleiding

Binnen de VINCI Energies groep, bestaat het dienstenaanbod van VINCI Facilities uit Facility Management en multi-technisch beheer zowel voor de openbare als de privésector. Verzorgen van gebouwen, door middel van onze technische expertise, met ervaring zowel voor gevoelige locaties, als voor tertiaire en industriële gebouwen. Zorg dragen voor de gebruikers, met als drijfveer servicegerichtheid. Rekening houden met de economische situatie en milieuvereisten in het kader van een globale aanpak van energie-efficiëntie. Onze visie is om de voorkeur van onze klanten te verdienen door te voldoen aan hun groeiende vraag naar facility management met het oog op een langdurig partnership.

Diensten

Facility Management & Technisch beheer Onze oplossingen op gebied van Facility Management combineren technisch onderhoud en servicegerichtheid voor de gebruikers met een lokale, multi-site en internationale aanpak. Onze uitgebreide kennis van de levenscyclus van gebouwen en onze dagelijkse aanwezigheid op de sites van onze klanten geven ons de nodige relevante informatie om aan de verschillende behoeften te voldoen en op maat gemaakte aanbiedingen voor te stellen. Wij zorgen voor een perfecte werkomgeving, zodat uw core business uw enige bezorgdheid is.

• Multi-technisch onderhoud • Multiservice beheer • Geassocieerde werken • Energy Management

Referenties

Touring l Base l Alcatel Lucent l RealDolmen SKF l ArcelorMittal l Elia l Electrolux Europcar l Renault l Bulgarian Bank Unisys ...

Omzet

2013: 52.765.000 €

PROFACILITY GUIDE 2015 121

122 PROFACILITY GUIDE 2012

LEVERANCIERSGIDS SECTORALE TOP

Dit deel van de Profacility Guide bevat een overzicht van de belangrijkste leveranciers en dienstverleners die u in België van dienst kunnen zijn met hun bijkomende expertise, hun kennis en ervaring, voor het optimaliseren van het beheer van uw vastgoed, gebouwen, werkomgevingen en ontvangstruimten, facilitaire diensten, wagenpark en mobiliteit.

De leveranciers zijn geklasseerd volgens de aard van de aangeboden diensten of de voorgestelde product- of uitrustingscategorie. Hun gegevens, en voor sommigen ook een uitgebreider bedrijfsproﬁel, kunnen geraadpleegd worden op www.profacility.be/guide. Meer dan 1.140 leveranciers zijn er opgenomen. De gepubliceerde informatie wordt dagelijks geactualiseerd door de Profacility-redactie.

→→

PROFACILITY GUIDE 2012 123

LEVERANCIERSGIDS SECTORALE TOP

Facility Management STRATEGIE, BESTUUR, ORGANISATIE EN CONTROLE

OPLEIDINGEN IN FACILITY MANAGEMENT HOGE SCHOOL ERASMUS - DANSAERT CAMPUS

ADVIESVERLENING IN FACILITY MANAGEMENT

HAUTE ECOLE DE LA PROVINCE DE LIEGE

ANIXTON

IFMA BELGIAN CHAPTER

COLLIERS INTERNATONAL Bedrijfsprofiel op pagina 93

www.profacility.be/colliersbelgium

AREMIS Advertentie & bedrijfsprofiel op pagina’s 88-89 FACORG

INTERNATIONAL MANAGEMENT FORUM ODISEE

www.profacility.be/aremis www.facorg.com

WOLTERS KLUWER BELGIUM HR SOURCING & INTERIM MANAGEMENT

FREESTONE Bedrijfsprofiel op pagina 99

www.profacility.be/freestone

ADECCO

K-ONCEPT Bedrijfsprofiel op pagina 100

www.profacility.be/k-oncept

AREMIS Advertentie & bedrijfsprofiel op pagina’s 88-89

L.O.G Bedrijfsprofiel op pagina 107

www.profacility.be/log

MCS Bedrijfsprofiel op pagina 118

www.profacility.be/mcs

PROCOS GROUP Bedrijfsprofiel op pagina 117

www.profacility.be/procos

MCS Bedrijfsprofiel op pagina 118

QUARES PROPERTY & FACILITY MANAGEMENT

www.profacility.be/quares

RANDSTAD

www.profacility.be/vinci

RECEPTEL

VINCI FACILITIES Bedrijfsprofiel op pagina 121

www.profacility.be/aremis

DAOUST INTERIM FREESTONE Bedrijfsprofiel op pagina 99

www.profacility.be/freestone

INTERLABOR MANPOWER BUSINESS SOLUTIONS www.profacility.be/mcs

SERVICE A START PEOPLE

INTEGRATED FACILITY MANAGEMENT FACILICOM FACILITY SOLUTIONS Publicité & bedrijfsprofiel op pagina’s 94-95 ISS Advertentie & bedrijfsprofiel op pagina’s 102-103

UNIQUE www.profacility.be/facilicom

USG PEOPLE www.profacility.be/iss BEROEPSVERENIGINGEN HDFV (Hoofden Facilitaire Dienst van Verzorgingsinstellingen)

JOHNSON CONTROLS SODEXO Bedrijfsprofiel op pagina 119

USG ENGINEERING PROFESSIONALS

www.profacility.be/sodexoifm

IFMA BELGIAN CHAPTER EUROFM VIB (Vereniging voor Inkoop en Bedrijfslogistiek)

FMIS-SOFTWARE ARCHIBUS c/o PROCOS GROUP Bedrijfsprofiel op pagina 117

www.profacility.be/procos

ONDERSTEUNENDE DIENSTEN

AREMIS Advertentie & bedrijfsprofiel op pagina’s 88-89

www.profacility.be/aremis

CATERING – DIENSTEN

AXXERION MCS Bedrijfsprofiel op pagina 118

ARAMARK www.profacility.be/axxerion www.profacility.be/mcs

BELGOCATERING COMPASS GROUP ISS Advertentie & bedrijfsprofiel op pagina’s 102-103

PLANON TOPDESK BELGIUM

PROREST Advertentie & bedrijfsprofiel op pagina’s 94-95

ULTIMO BELGIUM

SODEXO BELGIUM Bedrijfsprofiel op pagina 119

CONSULTING - AANKOOPSTRATEGIE

www.profacility.be/iss www.profacility.be/facilicom www.profacility.be/sodexoifm

ALMA CONSULTING GROUP BELGIUM BRIDGE WATER CONSULTING

CATERING – ADVIESVERLENING & CONTROLE

EXPENSE REDUCTION ANALYST

MCS Bedrijfsprofiel op pagina 118

EUROPEAN & BELGIAN PUBLIC PROCUREMENT MCS Bedrijfsprofiel op pagina 118

124 PROFACILITY GUIDE 2015

www.profacility.be/mcs

WWW.PROFACILITY.BE/GUIDE

VERKOOPAUTOMATEN - DIENSTVERLENINGEN

INDUSTRIËLE WASSERIJEN

COCA-COLA ENTREPRISES

HADES-ELIS

CONWAY VENDING SERVICES

INITIAL TEXTILES

MAAS INTERNATIONAL

MEWA SERVIBEL

MIKO COFFEE SERVICE Bedrijfsprofiel op pagina 108

www.profacility.be/miko

MIREILLE STERIMA - VANGUARD TEXTILE

UNILEVER BELGIUM PEST CONTROL EVENT CATERING

ANTICIMEX

BELGOCATERING

RENTOKIL PEST CONTROL

DEBEKKER FRERES

SANITEC c/o SGS

GOURMET INVENT GRAINS NOIRS

ONDERHOUD VAN TUINEN EN GROENRUIMTEN

LORIERS TRAITEUR

IRIS GREENCARE

RESTAURATION NOUVELLE

ONE BUILDING MAINTENANCE Advertentie & bedrijfsprofiel op pagina’s 94-95

PAULUS PIERRE

SODEXO Bedrijfsprofiel op pagina 119

CONCIËRGEDIENSTEN EASYDAY

SODEXO BELGIUM Bedrijfsprofiel op pagina 119

www.profacility.be/sodexoifm

ISS Advertentie & bedrijfsprofiel op pagina’s 102-103

EKIVITA FACILICOM Advertentie & bedrijfsprofiel op pagina’s 94-95

www.profacility.be/facilicom

www.profacility.be/facilicom www.profacility.be/sodexoifm

www.profacility.be/iss

S&S FACILITY SERVICES VERHUISDIENSTEN ARTHUR PIERRE Bedrijfsprofiel op pagina 90

www.profacility.be/arthurpierre

SCHOONMAAK

COCQUIBUS-WAHL

ALLIANCE GROUP

DOCKX VERHUISBEDRIJF

ATALIAN GROUP

GOSSELIN GROUP

CARE

MOZER GROUP Bedrijfsprofiel op pagina 109

www.profacility.be/mozer

POTIEZ-DEMAN Bedrijfsprofiel op pagina 113

www.profacility.be/potiez

CLEANING MASTERS COMPOSIL EUROPE EUROCLEAN EW FACILITY SERVICES Bedrijfsprofiel op pagina 97 GOM Advertentie & bedrijfsprofiel op pagina’s 94-95

www.profacility.be/iss

SERVAES SERVICES TER BEEK

www.profacility.be/facilicom

HECTAS SCHOONHOUDEN

YOUR MOVER Bedrijfsprofiel op pagina 106

www.profacility.be/yourmover

ZIEGLER

IRIS CLEANING SERVICES ISS Advertentie & bedrijfsprofiel op pagina’s 102-103

www.profacility.be/iss

VERHUIZINGEN – ORGANISATIE & ADVIESVERLENING AREMIS Advertentie & bedrijfsprofiel op pagina’s 88-89

LAURENTY SCHOONMAAK - ADVIESVERLENING & KWALITEITSCONTROLE ATIR

D&C SERVICES Bedrijfsprofiel op pagina 96 L.O.G Bedrijfsprofiel op pagina 107

IPSO

www.profacility.be/aremis www.profacility.be/dcservices www.profacility.be/log

INTEXSO MCS Bedrijfsprofiel op pagina 118

www.profacility.be/mcs

VSR

PROFACILITY GUIDE 2015 125

WWW.PROFACILITY.BE/GUIDE

LEVERANCIERSGIDS SECTORALE TOP

TOEZICHT- EN BEWAKINGSDIENSTEN CAMELOT VASTGOEDBESCHERMING Bedrijfsprofiel op pagina 92

www.profacility.be/camelot

AANKOOP BENODIGDHEDEN EN VERBRUIKSGOEDEREN KANTOORBENODIGDHEDEN

CITIZEN GUARD

BURO MARKET

FACT SECURITY

DURABLE ESSELTE

G4S SECURITY SERVICES NEDAP SECURITY MANAGEMENT

www.profacility.be/nedap

LYRECO OFFICE DEPOT

SECURITAS

OVERTOOM

SERIS SECURITY TRIGION Advertentie & bedrijfsprofiel op pagina’s 94-95

www.profacility.be/facilicom

STAPLES SCHOONMAAK - UITRUSTING EN MATERIAAL

DIENSTEN VOOR DIGITALISERING & ARCHIVERING VAN DOCUMENTEN

ALPHEIOS

CINTAS DOCUMENT MANAGEMENT

DIVERSEY

IRIS

DYSON

IRON MOUNTAIN

HAKO

MERAK

KÄRCHER

PITNEY BOWES MANAGEMENT SERVICES

MOTRAC HANDLING & CLEANING

RICOH

NILFISK ADVANCE

XEROX

TENNANT

LEVERINGSDIENSTEN - NATIONALE KOERIERS

SCHOONMAAK – BENODIGDHEDEN

CMG EXPRESS

ANECA HYGIENE

CORPCO EXPRESS ROAD

BOMA

GAS COURIER SERVICES

CWS / BOCO

BPOST

FHP VILEDA PROFESSIONAL TORK > SCA HYGIENE PRODUCT Bedrijfsprofiel op pagina 120

LEVERINGSDIENSTEN - INTERNATIONALE KOERIERS

www.profacility.be/sca

WERNER & MERTZ

DHL EXPRESS FEDEX EXPRESS TNT EXPRESS

VENDING - WATERFONTEINEN

UPS

CULLIGAN KÄRCHER

ONTHAAL DIENSTEN FACILICOM Advertentie & bedrijfsprofiel op pagina’s 94-95

SIP WELL www.profacility.be/facilicom KOFFIEMACHINES DOUWE EGBERTS PROFESSIONAL

RECEPTEL ISS Advertentie & bedrijfsprofiel op pagina’s 102-103 SODEXO Bedrijfsprofiel op pagina 119

www.profacility.be/iss www.profacility.be/sodexoifm

KOFFIE ROMBOUTS MIKO COFFEE SERVICE Bedrijfsprofiel op pagina 108 NESCAFÉ > NESTLE PROFESSIONAL NESPRESSO BUSINESS SOLUTIONS

AFVALBEHEER BEBAT FOST PLUS

BUREAUTICA (KOPIEERAPPARATEN, SCANNERS, FAXTOESTELLEN, PRINTERS, PROJECTORS)

RECUPEL

KYOCERA MITA

SHANKS

OCE

SITA

RICOH

VAN GANSEWINKEL

XEROX

126 PROFACILITY GUIDE 2015

www.profacility.be/miko

www.profacility.be/guide

dé ontmoetingsplaats voor vraag en aanbod De online leveranciersgids op profacility.be/guide stelt meer dan 1.140 gespecialiseerde leveranciers en

dienstverleners voor volgens hun activiteitensector. Zij bieden u hun knowhow om het beheer van uw gebouwen, werkomgevingen, facilitaire diensten, wagenpark en mobiliteit te optimaliseren. © ‘Profacility Guide’ is een uitgave de Business Interactive Media (Bimedia) www.profacility.be I info@bimedia.be I TEL. +32 (0)2 669 77 65 I advertising@bimedia.be PROFACILITY GUIDE 2015 127

LEVERANCIERSGIDS SECTORALE TOP

Workplace WORKPLACE DESIGN & PROJECTBEHEER ADMOS

www.profacility.be/admos www.profacility.be/alternativ

ART NIVO WORKSPACES COLLIERS INTERNATONAL Bedrijfsprofiel op pagina 93 AREMIS Advertentie & bedrijfsprofiel op pagina’s 88-89 BUROCONCEPT

www.profacility.be/colliersbelgium www.profacility.be/aremis

www.profacility.be/dcservices

FREESTONE Bedrijfsprofiel op pagina 99 GLOBAL DESIGN, PROJECT & FM Bedrijfsprofiel op pagina 98 K-ONCEPT Bedrijfsprofiel op pagina 100

www.profacility.be/kinnarps

KNOLL NNOF > D&C SERVICES Bedrijfsprofiel op pagina 96

www.profacility.be/dcservices

SEDUS STOLL Bedrijfsprofiel op pagina 116

www.profacility.be/sedus-stoll

SICAME SV

www.profacility.be/exode www.profacility.be/freestone

TDS OFFICE DESIGN VITRA WILKHAHN

www.profacility.be/global VERKOOP - DETAILHANDELAARS www.profacility.be/k-oncept

ALL OFFICE CONCEPT INTERNATIONAL ALTERNATIV WORKSPACE SOLUTIONS

KINNARPS Bedrijfsprofiel op pagina 105

www.profacility.be/kinnarps

L.O.G Bedrijfsprofiel op pagina 107

www.profacility.be/log

MCS Bedrijfsprofiel op pagina 118

www.profacility.be/mcs

PROCOS GROUP Bedrijfsprofiel op pagina 117

www.profacility.be/procos

www.profacility.be/alternativ

ART NIVO WORKSPACES BEDIMO BENE BENJO BULVANO BURODEP BURO INTERNATIONAL FORMA MOBELSA

PROJECTATELIER ROSESTUDIO Bedrijfsprofiel op pagina 115

KINNARPS Bedrijfsprofiel op pagina 105

STEELCASE

DE CORT & DERVICHIAN EXODE ARCHITECTURE

HERMAN MILLER

PAMI www.profacility.be/buroconcept

BURO PROJECT D&C SERVICES Bedrijfsprofiel op pagina 96

GISPEN JORI

ALL CONCEPT ALTERNATIV WORKSPACE SOLUTIONS

GIRSBERGER

www.profacility.be/rosestudio

WOOH KUNST & DECORATIE IN BEDRIJVEN

KANTOORMEUBELEN - FABRIKANTEN

BERNICE

AHREND FURNITURE

BUSINESS ART SERVICE KUNST EN BEDRIJF

BENE BEDDELEEM BRUYNZEEL STORAGE SYSTEMS Bedrijfsprofiel op pagina 91

www.profacility.be/beddeleem www.profacility.be/bruynzeelstorage

KUNST IN HUIS LITTLE VAN GOGH

www.profacility.be/littlevangogh

ZEBRA GRAPHICS

BULO BUZZISPACE

AUDIOVISUEEL EN VIDEOCONFERENTIE - INSTALLATEURS

DRISAG

AUDIOVISUAL LINE

FRITZ HANSEN

AVEX BIS

GDB BELUX GIROFLEX Bedrijfsprofiel op pagina 101

128 PROFACILITY GUIDE 2015

www.profacility.be/giroflex

DIALOG MEDIATONE

WWW.PROFACILITY.BE/GUIDE

SCHEIDINGSWANDEN ALTERNATIV WORKSPACE SOLUTIONS BEDDELEEM

INTERFACEFLOR www.profacility.be/alternativ www.profacility.be/beddeleem

STO TARKETT

BENJO AKOESTIEK - UITRUSTING

LINDNER MAARS JANSEN PARTITIONING SYSTEMS Bedrijfsprofiel op pagina 104

www.profacility.be/maars-jansen

ABV DOX ACOUSTICS

PAN-ALL Bedrijfsprofiel op pagina 112

www.profacility.be/panall

PANISOL Bedrijfsprofiel op pagina 114

www.profacility.be/panisol

BUZZISPACE SEDUS STOLL Bedrijfsprofiel op pagina 116

www.profacility.be/sedus-stoll

PROSIGNS (AMBIWALL)

GROENVOORZIENING VOOR KANTOOR EN INTERIEUR

TECNIBO

AMBIUS

TECNOSPACE

ANYGREEN AQUARELLA

VERLICHTING

GREEN CONCEPT & SERVICES

BIS LIGHTING

PLANT DESIGN

DARK DCD LIGHTING DELTA LIGHT ETAP

MODULAR LIGHTING

jaar

PHILIPS Division Lighting TRILUX ZUMTOBEL LIGHTING BINNENJALOEZIEËN EN ZONWERINGEN HAROL PROJECTS HUNTER DOUGLAS / Helioscreen Projects Bedrijfsprofiel op pagina 111

www.profacility.be/hunterdouglas

LUXASOLAR ORTALDRAPE REPROSOL SOMFY VERLAAGDE PLAFONDS

Ontdek de digitale versie via www.pro facility.be/workplace-showcase/2014 /NL

ANBICO BENJO BEDDELEEM HUNTER DOUGLAS Bedrijfsprofiel op pagina 111 INTERALU LINDNER TECNOSPACE

www.profacility.be/beddeleem www.profacility.be/hunterdouglas

Workplace Showcase 2014 Ontdek in de WORKPLACE SHOWCASE, een speciale editie van het PROFACILITY magazine, de mooiste realisaties van interieurarchitecten, leveranciers en adviesverleners die de (r)evoluties op het vlak van kantoorinrichting belichten en zeer veel inspirerende referenties bieden betreﬀende advies en ervaring.

VLOERBEKLEDING

DESSO

Volgende uitgave: 28/09/2015 I Advertentietarieven via www.profacility.be/advertising

FORBO

www.profacility.be I info@bimedia.be I TEL. +32 (0)2 669 77 65

IDEAL FLOORCOVERINGS

PROFACILITY GUIDE 2015 129

LEVERANCIERSGIDS SECTORALE TOP

Gebouwen, Energie & Technieken MULTITECHNISCH BEHEER (MAINCONTRACTING) CEGELEC

BUITENZONWERINGEN DUCO

COFELY

HUNTER DOUGLAS - Helioscreen Bedrijfsprofiel op pagina 111

FABRICOM

RENSON VENTILATION

IMTECH MAINTENANCE INGENIUM

SOMFY www.profacility.be/ingenium LIFTEN & ROLTRAPPEN - INSTALLATEURS EN FABRIKANTEN

JOHNSON CONTROLS ONE BUILDING MAINTENANCE Advertentie & bedrijfsprofiel op pagina’s 94-95 SODEXO Bedrijfsprofiel op pagina 119

www.profacility.be/hunterdouglas

www.profacility.be/facilicom

AXESS LIFTEN COSMOLIFT

www.profacility.be/sodexoifm

KONE OTIS

SPIE

SCHINDLER

T.E.M

THYSSEN KRUPP

VINCI FACILITIES Bedrijfsprofiel op pagina 121

www.profacility.be/vinci SIGNALISATIE APL

HVAC (HEATING, VENTILATION, AIR CONDITIONING)

BRADY

ABN KLIMATISATIE

ETILUX

ATLAS COPCO BELGIUM

EVOKO

AXIMA CONTRACTING

PUBLI-COEN SAFETY & SIGN

BELAIRCO / SAMSUNG AIRCONDITIONNING

PROSIGNS ( DIREXIONS)

DAIKIN BELGIUM

SIGNTEC

DALKIA

ZUMTOBEL LIGHTING

DESCO FEXIM MAINTENANCE

TOEGANGSCONTROLE - INSTALLATEURS

IMTECH PROJECTS

ADT FIRE & SECURITY

LIMPENS

AMANO ELECTRONICS

TYCO THERMAL CONTROLS

AUTOMATIC SYSTEMS DINEC INTERNATIONAL

ONDERHOUD EN REPARATIE (HANDYMAN) FACILITEAM ISS Advertentie & bedrijfsprofiel op pagina’s 102-103 ONE BUILDING MAINTENANCE Advertentie & bedrijfsprofiel op pagina’s 94-95 SODEXO Bedrijfsprofiel op pagina 119

GET www.profacility.be/faciliteam www.profacility.be/iss

NEDAP SECURITY MANAGEMENT

www.profacility.be/nedap

PROTIME RISCO GROUP

www.profacility.be/facilicom BEWAKINGSSYSTEMEN – INSTALLATEURS www.profacility.be/sodexoifm

A&E SECURITY ADT FIRE & SECURITY CUSTOS

KLIMAATPLAFONDS

ESSC

INTERALU

G4S SECURITY SERVICES

BEDDELEEM

www.profacility.be/beddeleem

NEDAP SECURITY MANAGEMENT NISCAYAH

IMMOTICA EN AUTOMATISERING

SECURITY MONITORING CENTRE

BECKHOFF AUTOMATION

SERIS SECURITY

PRIVA BUILDING INTELLIGENCE RISCO GROUP SIEMENS BUILDING TECHNOLOGIES ZUMTOBEL LIGHTING

130 PROFACILITY GUIDE 2015

www.profacility.be/nedap

WWW.PROFACILITY.BE/GUIDE

BRANDBEVEILIGING - UITRUSTING

REKKEN VOOR OPSLAGPLAATSEN

ACSES

ALMASY

ADT FIRE & SECURITY AJAX FIRE PROTECTION

DEXION Bedrijfsprofiel op pagina 91

ANSUL

ROTOM

BEMAC

SSI SCHAEFER

BRAKEL AERO

STOW INTERNATIONAL

www.profacility.be/bruynzeelstorage

KBS-SYSTEMS MEYVAERT

PARKEERSYSTEMEN EN -DIENSTEN

NISCAYAH

AUTOMATIC SYSTEMS

SAVAL

VELOPA

SICLI

VINCI PARK

SOMATI

WPS BELGIUM

WATERDICHTE DAKEN – PLAATSING & BEHEER ATAB DE BOER WATERPROOFING SOLUTIONS IMPERBEL (DERBIGUM) RECTICEL INSULATION

prof e ssional security exhibition

NEW SECURITY i by top security

26 + 27.02.2015 BRABANTHAL LEUVEN REGISTREREN VOOR GRATIS BEZOEK

WWW.NEW-SECURITY.BE ORGANISATIE FCO MEDIA - WWW.FCOMEDIA.BE

> intrusion > fire > access control > cctv > monitoring PROFACILITY GUIDE 2015 131

NewSecurity_Ad_FacilityNL1/2.indd 1

12/11/14 15:27

LEVERANCIERSGIDS SECTORALE TOP

Vastgoed CONSULTANCY & VASTGOEDDIENSTEN

ENERGY MANAGEMENT

ALLTEN

CONSULTANCY MILIEU

ANIXTON

ELLYPS

BELTICO

CENERGIE

BNP PARIBAS REAL ESTATE

GLOBAL ENERGY MANAGEMENT SOLUTIONS INVICTUS

CAMELOT VASTGOEDBESCHERMING Bedrijfsprofiel op pagina 92

VINCOTTE ENVIRONNEMENT

CBRE

VINCI FACILITIES Bedrijfsprofiel op pagina 121

www.profacility.be/vinci

COLLIERS INTERNATONAL Bedrijfsprofiel op pagina 93

www.profacility.be/camelot

www.profacility.be/colliersbelgium

CUSHMAN & WAKEFIELD ENERGIEAUDIT

DE CROMBRUGGHE AND PARTNERS

AREMIS Advertentie & bedrijfsprofiel op pagina’s 88-89

www.profacility.be/aremis

DEVIMO CONSULT DTZ

BLUE PLANET ACADEMY & CONSULTING

FACORG

CENERGIE DALKIA

FREESTONE Bedrijfsprofiel op pagina 99

DAPESCO

GVA BELUX

FIFTH PLAY INGENIUM

www.facorg.com www.profacility.be/freestone

IMMOBILIEN HUGO CEUSTERS www.profacility.be/ingenium

STEEL VK ENGINEERING

IMMOQUEST JLL

www.profacility.be/vk

KEY ESTATE KING BELGIUM

ZONNEPANELEN - INSTALLATEURS

KNIGHT FRANK

CARBOMAT ENERSOL

MCS Bedrijfsprofiel op pagina 118

IMPERBEL (DERBIGUM)

QUARES PROPERTY & FACILITY MANAGEMENT

www.profacility.be/mcs www.profacility.be/quares

SOLARACCES PROPERTY MANAGEMENT WARMTEKRACHTKOPPELING – INSTALLATEURS

BNP PARIBAS REAL ESTATE

BELPOWER INTERNATIONAL RENOVE ELECTRIC

CAMELOT VASTGOEDBESCHERMING Bedrijfsprofiel op pagina 92

SOLTIS

COFINIMMO

www.profacility.be/camelot

CONNECTIMMO WINDMOLEN – INSTALLATEURS

DTZ

BUILDING ENERGY

GLOBAL PORTFOLIO MANAGEMENT

ENECO

INTERIM VASTGOEDBEHEER

EOLUZ

QUARES PROPERTY & FACILITY MANAGEMENT

TVL

REGIE DER GEBOUWEN

VACON

SAVILLS

WINDEO

SOGESMAINT

www.profacility.be/quares www.pro-realestate.be/bba

HERLOKALISERING – CONSULTANCY EN PROJECTBEHEER ANIXTON ADMOS

www.profacility.be/admos

AREMIS Advertentie & bedrijfsprofiel op pagina’s 88-89

www.profacility.be/aremis

COLLIERS INTERNATONAL Bedrijfsprofiel op pagina 93

132 PROFACILITY GUIDE 2015

www.profacility.be/colliersbelgium

WWW.PROFACILITY.BE/GUIDE

D&C SERVICES Bedrijfsprofiel op pagina 96

www.profacility.be/dcservices

FREESTONE Bedrijfsprofiel op pagina 99

www.profacility.be/freestone

ACMG CONSTRUCTION CONSULTANT ARCADIS AT OSBORNE BOPRO REAL ESTATE SERVICES

DE CROMBRUGGHE AND PARTNERS

QUARES PROPERTY & FACILITY MANAGEMENT

DTZ PROCOS GROUP Bedrijfsprofiel op pagina 117

BOUW - CONSULTANCY EN PROJECTBEHEER

www.profacility.be/procos

www.profacility.be/quares

PROBAM VK ENGINEERING

www.profacility.be/vk

WIDNELL EUROPE ARCHITECTENBUREAUS A.D.E. SPRL MARC STRYCKMAN AND PARTNERS

STUDIE- EN ENGINEERINGSBUREAUS

A2RC ARCHITECTS

ABT

ALTIPLAN째 ARCHITECTS

AIR CONSULT ENGINEERING

ARCHI 2000

ARCADIS

ARCHI+I

B SOLUTIONS

ARCHITECTES ASSOCIES

INDUSTRIAL PROJECT SERVICES

ARCHITECTUURBUREAU LOWETTE

INGENIUM

ARCHITEKTENBURO STORME VAN RANST

M&R ENINEERING

ART & BUILD ARCHITECTS

TECHNUM - TRACTEBEL ENGINEERING

ASSAR ARCHITECTS

TPF GROUP

ATELIER D'ARCHITECTURE DE GENVAL

TRACTEBEL ENGINEERING (GDF ZUEZ)

ATELIER DE L'ARBRE D'OR

VK ENGINEERING

www.profacility.be/ingenium

www.profacility.be/vk

BURO II CERAU

MILIEUCERTIFICATIE VAN GEBOUWEN

CONIX ARCHITECTEN

AGECO ENVIRONMENTAL CONSULTING

CREPAIN-BINST ARCHITECTURE

BLUE PLANET ACADEMY & CONSULTING

DDS & PARTNERS

BREEAM

DSW ARCHITECTS

BUREAU VERITAS CERTIFICATION HQE

ELD PARTNERSHIP EXODE ARCHITECTURE

www.profacility.be/exode

PROBAM

GLOBAL DESIGN, PROJECT & FM Bedrijfsprofiel op pagina 98

www.profacility.be/global

SECO VALIDEO VINCOTTE

JASPERS - EYERS ARCHITECTS K-ONCEPT Bedrijfsprofiel op pagina 100

www.profacility.be/k-oncept STRAATMEUBILAIR KOPPEN

MONTOIS PARTNERS ARCHITECTS

VELOPA

POLO ARCHITECTS ROSESTUDIO Bedrijfsprofiel op pagina 115

www.profacility.be/rosestudio OPLEIDINGEN IN VASTGOEDBEHEER

RYCKAERTS & PARTNERS

UNIVERSITEIT ANTWERPEN MANAGEMENT SCHOOL (UAMS)

SAMYN AND PARTNERS

SOLVAY BRUSSELS SCHOOL

SVR ARCHITECTS VERENIGINGEN EN BEROEPSFEDERATIES

VIZZION ARCHITECTS VK STUDIO

www.pro-realestate.be/vk

RES RICS

TUINARCHITECTEN

URBAN LAND INSTITUTE (ULI)

AVANTGARDEN

UPSI / BVS

DOLMANS LANDSCAPING INTERPLANT J.N.C WIRTZ PROFACILITY GUIDE 2015 133

LEVERANCIERSGIDS SECTORALE TOP

Mobility Management FLEET MANAGEMENT

BIJSTAND EN PECHVERHELPING ETHIAS ASSISTANCE

FLEET MANAGEMENT - ADVIES

INTER PARTNER ASSISTANCE

DRAGINTRA FLEET SERVICES

MONDIAL ASSISTANCE GROUP

EUROFLEET CONSULT

TOURING

FLEET LOGISTICS

VAB

FLEET SOLUTIONS SMART REPAIR MOBILITEIT - ADVIES

CARGLASS

TRAJECT

ONE FLEET SERVICES Advertentie & bedrijfsprofiel op pagina’s 94-95

LEASING - CAPTIVES

TOURING GLASS

www.profacility.be/facilicom

BMW FINANCIAL SERVICES CITROEN LEASE

GEDEELD VERVOER

D'IETEREN LEASE

CAMBIO

MERCEDES-BENZ FINANCIAL SERVICES

UBER

PEUGEOT LEASE

VILLO ZEN CAR

MULTIMERKENLEASING ALD AUTOMOTIVE

OPENBAAR VERVOER

ARVAL BELGIUM

DE LIJN

ATHLON CAR LEASE

SNCB

BELFIUS AUTO LEASE

SRWT (TEC)

DIRECTLEASE

STIB

GE CAPITAL KBC AUTOLEASE LEASE

BUSINESS CENTER EN COWORKING SPACES

MASTERLEASE

WAALS BRABANT ALTERNATIVE BUSINESS CENTER

AUTO & BESTELWAGEN - HUUR OP KORTE TERMIJN

AB COWORKING LOUVAIN-LA-NEUVE

BUDGET RENT A CAR

AXISPARC BUSINESS CENTER

EUROPCAR

CAP INNOVE - NIVELLES

HERTZ

CEI - SMART WORK CENTER

SIXT

CENTRE D’ENTREPRISE CHAMPAGNE LANDAS CREACTIVCENTER

BEROEPSFEDERATIE

LOUVAIN COWORKING SPACE

BFFMM

MULTIBURO WAVRE NORD

FLEET CORNER

REGUS BRAINE-L’ALLEUD - PARC DE L’ALLIANCE

RENTA

BRUXELLES 367 LOUISE

BRANDSTOFFEN EN SMEERMIDDELEN

BAR D’OFFICE - VOKA

ESSO CARD SERVICES

BETAGROUP COWORKING

Q8 PETROLEUM

BURO & DESIGN CENTER

LUKOIL

FACTORY FORTY

OCTA +

HIVE - MUNDO B

SHELL

HUB BRUSSELS

TEXACO

L42 -LOI

TOTAL

MULTIBURO - AIRPORT

134 PROFACILITY GUIDE 2015

WWW.PROFACILITY.BE/GUIDE

MULTIBURO BRUSSELS - EUROPEAN PARLIAMENT

RE:FLEX

MULTIBURO BRUSSELS - LOUISE

REGUS ANVERS - BERCHEM STATION

ORIONAGROUP CINQUANTENAIRE

REGUS ANVERS - CENTRAAL STATION

REGUS BRUXELLES - AIRPORT REGUS BRUXELLES - AIRPORT MEETING CENTRE

WEST VLAANDEREN

REGUS BRUXELLES - CENTRAL STATION

BAR D’OFFICE - NUVIA

REGUS BRUXELLES - CITY CENTER

BAR D’OFFICE - ONDERNEMERSCENTRUM IEPER

REGUS BRUXELLES - EU COMMISSION

BEDRIJVENCENTRUM REGIO KORTRIJK

REGUS BRUXELLES - EU PARLIAMENT

BEDRIJVENCENTRUM ROESELARE

REGUS BRUXELLES - SOUTH STATION

BEDRIJVENCENTRUM OOSTENDE (KUIPWEG)

REGUS BRUXELLES - WEST BASILIX

PARKOFFICE KORTRIJK

SERVCORP - BASTION TOWER SERVCORP - LOI

OOST VLAANDEREN

SILVERSQUARE EUROPE

BAR D’OFFICE - FILAD

SILVERSQUARE LOUISE

BAR D’OFFICE - IDEE KIDS & IDEE FIKS

SILVERSQUARE UCCLE B19

BAR D’OFFICE - TI03

STEAM STUDIO’S - CREATIVE COWORKING

HEPTAGON

THE LOFT - COWORKING BRUSSELS

PARKOFFICE GENT REGUS GENT - ZUIDERPOORT

HENEGOUWEN CO-NNEXION

LIMBURG

BIOPARK INCUBATOR 2

BAR D’OFFICE - C MINE CRIB

ENGHIEN - CENTRE D’INNOVATION LA LANTERNE

BAR D’OFFICE - ZELFIES

ESPACE COWORKING TOURNAI (ESCO)

BEDRIJVENCENTRUM GENK

NEGUNDO INNOVATION CENTER

BAR D’OFFICE - FLANDERS DC

SWITCH COWORKING CHARLEROI THE COWORK FACTORY LUIK CRISTAL HUB LA FORGE NATALIS LIEGE BUSINESS CENTER NAMEN @TRIUM CREALYS - SWC BUROGEST OFFICE PARK BUSINESS ONE CHALLENGE COWORKING NAMUR ANTWERPEN & MECHELEN BAR D’OFFICE - DESIGNCENTER l DE WINKELHAAK BAR D’OFFICE - EDEGEM BAR D’OFFICE - ONDERNEMERSHUIS OH! MECHELEN BAR D’OFFICE - SPK

Stakingen, ongevallen op de weg, herhaalde vertragingen van het openbaar vervoer of de weersomstandigheden… De mobiliteitsproblemen worden er in België niet minder op. Dankzij de nieuwe informatie- en communicatietechnologieën is het echter mogelijk om het kantoor te dematerialiseren en te vermenigvuldigen. De ‘gedeelde kantoren’ schieten als paddenstoelen uit de grond, om de mobiele werknemers te verwelkomen. Omdat ze aangename werkplekken aan de telewerkers bieden, brengen de business centers en co-working spaces een mogelijk oplossing voor de mobiliteitsproblemen.

BUSINESSPARK RIVIUM MULTIBURO ANVERS - CENTRAAL STATION

Bedrijfsnamen in beige = Coworking spaces

PROFACILITY GUIDE 2015 135

B2B SERVICES Showcase Maak in deze jaarlijkse gids kennis met de tendensen en best practices voor het beheer van gebouwen, werkplekken, facilitaire diensten en mobiliteit. Ontdek er tevens de consultants en dienstverleners die hun expertise en ervaring aanbieden.