PROFACILITY GUIDE 2016 nl by Business Interactive Media (Bimedia)

Business Interactive Media bvba - Profacility magazine nr. 48 • Driemaandelijkse publicatie • april - mei - juni 2016 • Nederlandstalige uitgave • 25 EUR • Afgiftekantoor Leuven Mail • P304098

13e jaar

2016

B2B SERVICES Showcase

Efficiency in buildings, workplace, facilities & mobility management

Infodesk +1.320 AANBEVOLEN LEVERANCIERS >> www.profacility.be/guide

EFMC2016 European Facility Management Conference

MiCo Milan i t a ly

7–9 JUNE 2 016

FM – EnHancing PEoPLE and businEss

RE-DESIGNED CONCEPT:

ToPic-oRiEnTEd: 2 focused conference tracks joining business and research perspectives LocaL: integration of the iFMa italia FM day inTERacTiVE: study Tours & networking Evening Event PRogREssiVE: digital concept featuring live connectivity, social media engagement and a brand new EFMc app coMMuniTY-dRiVEn: new price structure

Platinum sponsor:

www.efmc-conference.com

Partners:

Local Host:

organised by

VOORWOORD Oproep voor meer synergie tussen HR, ICT en Aankoop

acility Managers hebben nooit eerder

In geval van een herindeling van de werkruimten

met twee uitdagingen te maken gehad

zal tevens de strategische vraag rijzen of het

die zo tegenstrijdig lijken. Enerzijds niet interessanter zou zijn om te verhuizen naar

moeten ze het welzijn van de bedrijfsmede-

een nieuwe vestiging. De kantorenmarkt zit

werkers verhogen en anderzijds moeten ze

nog altijd in een diep dal. In 2015 daalde de

kostenbesparingen blijven doorvoeren op het

algemene take-up in Brussel met bijna 20%

vlak van facilitaire diensten en infrastructuur.

ten opzichte van het jaar voordien en lag die

De gouden regel is: ‘Altijd maar meer realiseren

aanzienlijk lager (-18%) dan het gemiddelde in

met minder!’ En om daarin te slagen, zullen

vergelijking met het begin van de vastgoedcrisis

Facility Managers nog actiever moeten samen-

in 2008. Gezien de Belgische gemiddelde

werken met hun collega’s van HR, Aankoop

leegstand van zo’n 10% is er dus genoeg

en ICT. Van die noodzakelijke samenwerking

onderhandelingsmarge om de huurkosten van

zijn er massaal voorbeelden te vinden, maar

bedrijfsvastgoed te drukken, ten voordele

een van de meest actuele is de geleidelijke

van een meer geschikte oppervlakte, een

verandering van de bedrijfsmentaliteit: het

kwaliteitsvoller gebouw en betere technische

afstand nemen van de fysieke aanwezigheid

installaties die de energie-efficiëntie verhogen,

van de medewerkers op kantoor binnen strikte en een verbeterde mobiliteit door een betere werktijden als enige juiste methode om hun ligging en bereikbaarheid van het gebouw. prestaties te meten, of zeg maar te controleren. Resultaat: het wordt meer en meer aanvaard

Dankzij de nieuwe communicatietechnolo-

dat kenniswerkers niet altijd op kantoor gieën

kunnen

kenniswerkers

telewerken,

werken. Enkele dagen per week mogen ze

terwijl andere technologieën het beheer van

telewerken, thuis of vanuit een satellietkantoor.

Deze evolutie kan veranderen in een revolutie

efficiënter doen verlopen. Welkom in de ‘Het kan altijd beter’ is wat de FM-afdeling schitterende wereld van het ‘Internet of in Belgische bedrijven voortdurend te

van de bedrijfsorganisatie naar een nauwere

facilitaire

diensten

infrastructuur

Things’, waar toestellen met elkaar commu- horen krijgt tijdens evaluatiemomenten. Facility Managers staan niet meer alleen in niceren. De technologische producten, zoals De Occupancy Cost Index (OCI), die voor het beheer van wat er in het bedrijf zelf sensoren, zijn goedkoop en uitermate gesofi- Colliers International al tien jaar berekent voor samenwerking met HR, ICT en Aankoop, want

gaande is, maar nu ook van wat er buiten de bedrijfsmuren gebeurt.

sticeerd geworden. Heel wat sensoren werken Europa, is in die periode met 19% (percendraadloos en hebben een bijna verwaarloos- tage gecorrigeerd voor inflatie) gedaald in bare installatiekost. Sommige maken zelfs

België. In Nederland is de OCI de voorbije

Net als bij een dominospel kan die evolutie gebruik van fotovoltaïsche cellen om hun

twee jaar alleen al met 15% gedaald en

van de werkomgeving andere belangrijke

batterij op te laden. Door de toegankelijkheid

bedraagt die maar drie vierde van de OCI

veranderingen teweegbrengen. Want als de

van de technologie en de vlotte installatie voor ons land! Met een OCI van 11.759 euro kan ze op allerlei manieren en zeer creatief per Belgische VTE staan wij op de 9e plaats

effectieve bezettingsgraad van de werkplekken

gemiddeld maar 60 tot 70% bedraagt, dient ingezet worden. Bijvoorbeeld om continu de in de ranglijst van de 29 onderzochte de indeling van de kantoorruimte grondig her- aanwezigheid in kantoren, in sanitaire voor- Europese landen. Voor Europa bedraagt de zien te worden om te evolueren naar een

zieningen of op parkeerterreinen te meten,

gemiddelde OCI maar 8.443 euro. We hebben

zodat de schoonmaakfrequentie, verlichting, dus nog heel wat werk voor de boeg. worden, maar ook gevarieerd zijn in functie verwarming en dergelijke er beter op afge- Het management van de afdelingen HR, ICT van de uit te voeren taken. Met andere stemd kunnen worden. Het aantal werkplekken en Aankoop zijn waardevolle bondgenoten woorden, minder individuele werkplekken en en vergaderzalen kan zelfs gemoduleerd voor de Facility Managers om dit doel te werkomgeving waar de werkplekken gedeeld

meer vergaderzalen en concentratieruimten.

worden in functie van de effectieve bezettings-

Maar er moet ook een centrale plek gecreëerd

graad.

worden - vergelijk het met een dorpsplein - om even te ontspannen of een informeel gesprek te voeren met collega’s.

bereiken. Didier VAN DEN EYNDE Publicatiedirecteur Pro-Facility & Pro-RealEstate dvandeneynde@bimedia.be

PROFACILITY GUIDE 2016 3

De Profacility media zijn publicaties van

Uitgever: Business Interactive Media bvba Louisalaan, 523 -1050 Brussel Tel. +32(0)2 669 77 65 - Fax +32(0)2 626 37 17 info@bimedia.be - www.bimedia.be Directeur van de uitgave Didier VAN DEN EYNDE - dvandeneynde@bimedia.be ADVERTENTIE & MARKETING Business Development Didier VAN DEN EYNDE - dvandeneynde@bimedia.be Advertentie Tahnée FERNANDEZ COENEGRACHT tfernandez@bimedia.be Klantenrelatie - coördinatie productie advertorials Kim VERHEGGE - kverhegge@bimedia.be Advertentietarieven beschikbaar op www.profacility.be/advertising contact: advertising@bimedia.be REDACTIE Hoofdredacteur Eduard CODDÉ - redactie@profacility.be Redacteurs en medewerkers Patrick BARTHOLOMÉ, Benoît DORTHU, Tim HARRUP, Olaf HERMANS, Tom OLDMAN, Kim VERHEGGE Vertalers Michel BUCKINX, IGTV, Annelies VERBIEST

06 >> 43 FACILITY MANAGEMENT: STRATEGIE, ORGANISATIE EN CONTROLE 08

Het standaardiseren van procedures | NBN EN 15221: de Bijbel voor facility management

Maatschappelijk verantwoord ondernemen als groeimotor

Debat | Synergiën ontwikkelen tussen facility management en aankoop

Think tank I Kansen op meer efficiëntie met het internet der dingen

Procurement I Kiezen voor topniveau als het gaat om ethiek

Facilitaire creativiteit gevraagd in de zorgsector

Onthaaldiensten: draaischijf voor hospitality

30 > 39

Een kijk op de evolutie van geïntegreerde beheer- en analysesystemen die de noodzakelijke informatie aanreiken voor een efficiënt facilitair beheer.

Fotografen Bernard DE KEYZER, Marc DETIFFE, Geoffrey FRITSCH, Yvan GLAVIE,

Een ontmoeting met de actoren in deze markt: Jos Duchamps, Gedelegeerd Bestuurder van PROCOS en ARCHIBUS business partner

Stuur ons uw persbericht naar redaction@profacility.be (FR) redactie@profacility.be (NL) PRODUCTIE Lay-out Kurt THYS - Str8 - www.str8.be

Steven Lambert, COO van MCS Jurgen Koster, Managing Director van TOPdesk Belgium Koen Mees, Managing Director van Freestone GROUP 40

ABONNEMENTEN Inschrijven op www.profacility.be/abo contact: abo@profacility.be Verantwoordelijke uitgever: Didier VAN DEN EYNDE, Louisalaan, 523 -1050 Brussel

Think tank I In de ban van waardecreatie Rondetafel met Gautam Mahajan, President van de Customer Value Foundation

Drukkerij Van der Poorten NV - www.vanderpoorten.be PARTNERSHIPS Profacility is mediapartner van

Business analytics I FMIS development trends

WORKPLACE, SPACE & MOVE MANAGEMENT 46

Het toenemende belang van geluk op de werkvloer

Best Workplaces 2016, of het creëren van toegevoegde waarde

Designcriteria voor de werkplek van morgen

Leesman index I Niet de kosten maar de waarde van een werkomgeving meten

57 > 71

Workplace Design & Build Case studies over innovatieve werkplekinrichtingen en ervaringsuitwisselingen I ALD Automotive, AXA Belgium, Dimension Data, DLL, Leefmilieu Brussel, Philips Lighting, PwC, FOD Mobiliteit en Vervoer,

Crystal Park -

PwC Luxemb

urg / Foto Oliv

ier Toussaint

Silversquare, Sodexo Headquarter, Spadel

© Alle rechten voor overname van teksten, advertenties of illustraties voorbehouden en dat voor alle landen. Ontvangen documenten worden niet teruggezonden. Hun toezending sluit het akkoord van de auteur in voor vrije publicatie.

4 PROFACILITY GUIDE 2016

Sodexo Headquater

44 >> 71

Trendbarometer

74 86 08 >> → 33

De Profacility Guide identificeert en analyseert de trends, bedreigingen en opportuniteiten voor het beheer van vastgoed, gebouwen, werkomgevingen, facilitaire diensten, wagenparken en mobiliteit.

VASTGOED, GEBOUWEN, ENERGIE & TECHNIEKEN 74 Occupancy cost benchmark: België laat zich (negatief) opmerken 79 De vastgoedmarkten onder de loep 80 Kantoren van morgen in de etalage 84 Duurzaam bouwen en renoveren: een interpretatie 86 Smart & green buildings I Flagship gebouw voor het milieu bescherming

LEVERANCIERSGIDS Dit onderdeel van de Profacility Guide publiceert bedrijfsprofielen van leveranciers en dienstverleners die u hun aanvullende vakkennis en knowhow aanbieden om het beheer van uw vastgoed, gebouwen, werkomgevingen, facilitaire diensten, wagenpark en mobiliteit te optimaliseren. In het tweede deel zijn de belangrijkste leveranciers en dienstverleners gerubriceerd volgens de aard van hun diensten of de productcategorie.

88 08>> →103 33 MOBILITEIT 90 Mobiliteitsproblematiek is tijdbom voor bedrijven 93 Nomadisme bij de kenniswerkers

Interview van William Willems, Regional General Manager Belgium van Regus

94 Smart mobility I car2go opent de weg naar auto delen zonder vaste standplaats 95 Taxatie en mobiliteit I Een tool om het mobiliteitsbudget te beheren 97 Zachte en multimodale mobiliteit voor een beter stadsleven

Mobility management trends I Business cases:

98 Proximus > interview met Gregory Jacobs, Compensations & Benefits Manager 102 Securex > interview met Tim Blanckaert, Deputy Facilities Director

104 >> 150

PROFACILITY GUIDE 2016 5

6 PROFACILITY GUIDE 2012

FACILITY MANAGEMENT

→→

Centraal informatiepunt en kennisscentrum →→ www.profacility.be/fm PROFACILITY GUIDE 2012 7

FM PROCESS STANDARDIZATION

De Bijbel voor facility management! NBN EN 15221 is een Europese, alles omvattende norm voor facility management, die zowel het vakgebied definieert naar niet ingewijden, als een handige tool biedt aan de

professionals uit de dagelijkse praktijk van facility management en dat in alle sectoren. De norm is inmiddels op brede schaal doorgedrongen.

uropa beïnvloedt steeds meer onze wetgeving en dat heeft logischerwijze zijn impact op de werking van facility management. Daarnaast zien we steeds vaker dat DBFM(O)-contracten worden afgesloten en dat Facility Managers van bij de conceptuele fase betrokken zijn bij bouwprojecten, waardoor de noodzaak aan een werkzame norm voor het ontwikkelen van een lange termijn visie op gebouwen voor de hand ligt. Eén van de grootste troeven van EN 15221 is dat het toelaat om dienstverlening te normaliseren en aldus vergelijkbaar te maken.

Facility management is dankzij deze norm de eerste dienstverlening die genormaliseerd wordt.

Zeven luiken De EN 15221 norm bundelt zeven luiken die vanzelfsprekend samen horen, maar waarvan de meeste ook afzonderlijk nuttig kunnen zijn, afhankelijk van de schaalgrootte van de organisatie en de verantwoordelijkheden van de afdeling facility management. • Het eerste luik (NBN EN 15221-1) beschrijft de terminologie en ‘definities’ binnen het FM-vakgebied.

“Eén van de grootste troeven van EN15221 is dat het toelaat om dienstverlening te normaliseren en aldus vergelijkbaar te maken. Facility management is dankzij deze norm de eerste dienstverlening die genormaliseerd wordt“

• NBN EN 15221-2 gaat over ‘overeenkom- sten en contracten’. Het is een zeer praktisch bruikbare gids voor het herschik- ken van de aangekochte dienstverlening, het onderhandelen met nieuwe contrac tanten en het evalueren van services t.o.v. de daaraan verbonden kosten en geleverde kwaliteit. • Het derde luik (NBN EN 15221-3) is gewijd aan ‘kwaliteit’ en mag gerust beschouwd worden als een handleiding voor het kwaliteitsmanagement door facility management. Hierin komen het opstellen van SLA’s en het meten van KPI’s gedetailleerd aan bod. •

Het vierde luik (NBN EN 15221-4) gaat over de ‘output van facility management’. Het bakent de exploitatiekosten voor een gebouw precies af en helpt bij het clusteren van diensten. Er zijn twee hoofdcategorieën voor het onderbrengen van de kosten: ‘Space & infrastructure’, ‘People & organisation’. Samen dekken ze het volledige spectrum van facility management. ‘Space & infrastructure’ omvat o.a. de ruimte, schoonmaak, werkplekkosten, het onderhoud van de omgeving rond het gebouw, het ondersteunen van de primaire activiteiten. Onder ‘People & organisation’ vallen kosten m.b.t. beveiliging, ‘hospitality’ (vb. receptie, vergaderzalen), ICT, logistiek, business-support, voor de organisatie specifieke kosten als bv. het onderhoud van rollators in een zorginstelling. Eén van de grote voordelen van het hanteren van EN 15221-4 is dat kostenrap- porten gemakkelijk vergelijkbaar worden tussen bedrijven of bedrijfstakken. Een ander voordeel is dat de precieze kosten classificatie kan helpen bij het opstellen van de servicecatalogus voor de helpdesk.

• ‘Processen’ zijn het onderwerp van NBN EN 15221-5.

• NBN EN15221-6 is waar het eigenlijk allemaal mee begon en concentreert zich op ‘oppervlaktemeting’. Dit luik is ontwikkeld vanuit het gebruikersperspectief en daardoor uniek. Het definieert heel precies de oppervlaktemeting aan de binnenkant van een gebouw, de reëel bruikbare oppervlakte voor de huurder, en is daardoor conflicterend met de conventio- neel door real estate toegepaste meet methode. NBN EN15221-6 wordt steeds meer als standaard toegepast – zo ook door de Vlaamse Overheid – en is bovendien compatibel met de principes uit ‘ISO 9836:1992 – Performance standards in buildings’.

NBN EN 15221-6 definieert ‘net area’, wat de werkruimte, sanitair, circulatieruimte en technische ruimte omvat; bij ‘net floor’ worden ook de scheidings- en mobiele wanden meegerekend. ‘Level area’ sluit bovendien de technische schachten, eventuele balkons en terrassen in. Voor facility management draait alles rond ‘net area’ wanneer het gaat om een waardebepaling of taxatie van een gebouw. Dit is het gegeven nodig voor het zo precies mogelijk inschatten van de kosten voor een inrichtingsproject en vanzelfsprekend ook voor het benchmarken van verschillende gebouwratio’s (gemiddeld 80 tot 60%). ‘Net area’ is verder nuttig wanneer de facilitaire kosten worden doorberekend aan de verschillende afdelingen binnen een organisatie, haast onontbeerlijk voor het opstellen van schoonmaakprogramma’s en/ of de berekening van energieprestaties voor een gebouw.

• NBN EN 15221-7: het in november 2012 laatst toegevoegde zevende luik overkoe- pelt de inhoud van EN15221-1 tot -6 door het uiterst belangrijke benchmarken te behandelen. Momenteel worden de delen EN15221-1 tot -3 gereviseerd, terwijl ook ISO (International Organization for Standardization) en IAM (The Institute of Asset Management) zich vandaag buigen over facility management. PROFACILITY GUIDE 2016 9

FM PROCESS STANDARDIZATION

ERVARINGSUITWISSELING

Koen Mees Managing Director bij Freestone Group

Kostenclassificatie (EN15221-4)

Koen Mees, Managing Director, bij Freestone Group, commentarieert het luik EN15221-4, dat handelt over het onderbrengen van de exploitatiekosten in de juiste categorieën: “Het is eigenlijk zeer basic, maar blijft altijd een moeilijke oefening” opende hij. “Voor een aantal zaken als catering en cleaning is alles duidelijk, maar dat ligt heel anders voor bv. kleine renovatiewerken, ICT, onderhoudswerken aan de koelinstallatie, enz.”. Koen Mees stelde de case van benchmarken voor ArcelorMittal voor waarbij de EN 15221 norm in de praktijk werd gebracht voor het vergelijken van de kosten tussen verschillende West-Europese sites voor productie van vlakstaal. Het project werd aangestuurd vanuit Gent. “Een eerste stap om de doelstelling van de klant te kunnen realiseren was het definiëren en classificeren van de kosten” getuigt Koen Mees. “Pas daarna was de eigenlijke kostenvergelijking mogelijk. Het is gebleken dat beide delen in deze case ongeveer een gelijke tijdsbesteding hebben opgeëist”. Al vlug werd door de toepassing van de EN 15221 norm duidelijk hoe elke site een eigen cultuur kent, hoe verschillend de verwachtingen en KPI’s tussen de sites van eenzelfde onderneming zijn. Het verzamelen van de benodigde informatie kostte dan ook veel tijd en moeite!

10 PROFACILITY GUIDE 2016

Koen Mees: “In de loop van dit project werd de uitdaging om te bepalen hoe en wat je kan vergelijken binnen eenzelfde bedrijf en eenzelfde sector, maar internationaal verspreid en geografisch gebonden. Ook lokale leveranciers moesten op een gelijk en vergelijkbaar kwaliteitsniveau gebracht worden”. Een mooi meegenomen neveneffect van deze case was dat best practices tussen de verschillende sites werden uitgewisseld. “EN15221 bevat de juiste nomenclatuur, biedt assistentie bij het uitschrijven van SLA’s, geeft uitsluitsel over de exacte ruimtestandaarden,… kortom bundelt facility management in zijn totaliteit en dat op Europees niveau” vat Koen Mees, samen. “De norm biedt een perfecte houvast voor organisaties met internationale vertakkingen, maar schept ook duidelijkheid voor kleinere bedrijven. Het is de onontbeerlijke basisnorm, die niet alleen aandacht heeft voor technische aspecten, maar ook de financiële kant van facility management precies kadert”.

Oppervlaktemeting (EN15221-6)

Rudy Clonen, Director Consultancy bij MCS

Rudy Clonen, director Consultancy bij MCS, gaf graag meer toelichting bij EN 15221-6: “De doelstelling voor dit deel van de norm is het vastleggen van een gemeenschappelijke basis voor ruimte- en oppervlaktebepaling. Het is belangrijk om over een methodiek te beschikken die toelaat consistent te werken en ook internationaal één en dezelfde taal te spreken”.

Rudy Clonen liet zich echter ook kritisch uit tegenover EN 15221-6: “Er zijn vandaag veel andere normen en standaarden in gebruik voor oppervlaktemeting. Bij EN 15221-6 ligt de focus op facility management en dat kan conﬂicteren met real estate. Deze norm bevat geen uitzonderingen voor moeilijk meetbare oppervlakten en biedt in het gebruik geen concrete vereenvoudiging t.o.v. wat al in omloop is. De data laten zich moeilijk tot niet omzetten naar andere in omloop zijnde standaarden of omgekeerd. Gezien het een nog jonge norm betreft is er slechts beperkt informatie beschik-

“Conditiemeting begint bij een inspectierondgang in het gebouw. Bij uitbreiding gaat het niet alleen om het gebouw als fysisch bouwkundig gegeven, maar ook om alle ermee verbonden installaties, tot en met infrastructuur. Dat laatste kan een object voor conditiemeting op zich betekenen wanneer we denken aan bruggen, wegen en tunnels”. “De NEN 2767 norm is gebaseerd op de Belgische Bouwcode en alle aanbestedingen maken er gebruik van” vult Koen Mees aan. “Helaas is NEN2767 een onbekende aan

“De EN15221 norm is van groot belang voor zowel de Facility Manager als de suppliers“ baar voor benchmarken”. Positief is dat het een Europees vastgelegde norm betreft voor het facilitair vakgebied, die zich geautomatiseerd laat toepassen via een FMIS. AANDACHT VOOR ANDERE ONMISBARE RECENTE FM-NORMEN NEN2767: een uitstekend hulpmiddel om de conditiemeting van gebouwen en infrastructuur door te voeren met als doel gestandaardiseerd gebreken vast te stellen. Algemeen wordt verwacht dat conditiestaatmeting dit jaar een grote doorbraak zal kennen aldus Koen Mees, Managing Director, bij Freestone Group: “Conditiemeting is de onontbeerlijke basis voor het opstellen van een meerjaren onderhoudsplan (MOP) voor de volgende 10 tot 20 jaar. Het onder houdsplan bevat zowel corrigerende maatregelen als onderhoudsmaatregelen”. Een meerjaren onderhoudsplan is altijd gekoppeld aan een prioriteitenlijst, zodat de juiste keuzes kunnen gemaakt worden in functie tot belangrijkheid en budgetten. Vaak blijkt uit de conditiemeting ook dat er een inhaalbeweging nodig is op achterstallig of verwaarloosd onderhoud. De conditiestaatmeting is ook uitermate geschikt om objectief strategische beslissingen te nemen m.b.t. een gebouwenportefeuille: kan passend onderhoud volstaan, loont een renovatie of is het beter om definitief afscheid te nemen van een pand?

de andere zijde van de taalgrens. Vooral bij gemeentelijke overheden is conditiemeting dringend aan de orde. De voorbije vier decennia is er heel wat nieuw gebouwd, met de daaraan verbonden ceremoniële ingebruikneming door politici en de nodige aandacht in de al dan niet lokale media. Vandaag smeken zeker de oudste van die gebouwen om grondige onderhoudsmaat regelen en ontbreken daarvoor veelal de nodige budgetten. Conditiemeting werkt dan erg confronterend, maar laat alsnog toe in te grijpen en erger te voorkomen”. NEN8021 voor een klantgerichte keuze van gebouwen. De NEN8021 norm, kort samen te vatten als ‘accommodatiebeleidsplanning’, legt de focus op de gebruikersbehoeften bij de keuze van een gebouw en op de evaluatie van gebouwprestaties. Hierdoor vergemakkelijkt de objectieve beoordeelding van utiliteitsgebouwen op verschillende prestatiecriteria. Door een toegenomen leegstand van gebouwen en aandacht voor het nieuwe werken groeit de noodzaak om eisen en wensen van gebruik en aanbieder meer op elkaar af te stemmen. Koen Mees: “NEN8021 is bijzonder nuttig voor overheden en gemeenten om een masterplan uit te werken voor hun vast goedbeleid en beheer. De norm reikt objectieve criteria aan voor het bepalen van de kwaliteit en waarde van gebouwen. Dit laat toe gefundeerd beleidsbeslissingen te nemen en de vastgoedportefeuille te stroomlijnen volgens behoeften en kwaliteit van het aanbod”.

De zeven luiken van de NBN EN 15221 norm kunnen afzonderlijk online besteld worden via de e-shop van het Nationaal Bureau voor Normalisatie (NBN). Er is keuze tussen een gedrukte of elektronische versie. De elektronische versie laat keuze tussen een enkelvoudige of meervoudige licentie en biedt het voordeel dat teksten kunnen worden overgenomen voor bv. offerteaanvragen. www.nbn.be PROFACILITY GUIDE 2016 11

FM & CSR DUURZAME ONTWIKKELING

Maatschappelijk verantwoord o Michel Croisé, President van Sodexo Benelux, werd afgelopen december verkozen tot CSR Professional of the Year. Voor Profacility was deze prijs een ideale gelegenheid

voor een uitgebreid interview met Michel Croisé, een CEO die door zijn eigen medewerkers de grootste ambassadeur van maatschappelijk verantwoord ondernemen wordt genoemd.

fgelopen december sleepte Michel Croisé, President van Sodexo Benelux, de allereerste titel van ‘CSR Professional of the Year’ in de wacht. Deze prijs is een initiatief van Time4Society en wordt georganiseerd in samenwerking met Trends Tendance. Met de titel wil men een vooraanstaand persoon lauweren die Corporate Social Responsability (CSR), of Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) in het Nederlands, centraal stelt in zijn activiteiten. Door deze prijs aan Michel Croisé toe te kennen, wordt uiteraard het hele CSR-beleid van Sodexo in de bloemetjes gezet. Hij vertelde er ons meer over tijdens een aangenaam interview, dat zelfs wat langer duurde dan afgesproken, ondanks zijn drukke agenda.

In de loop van het gesprek vielen al gauw de ontwapenende eenvoud en het bijzonder communicatieve enthousiasme van deze bedrijfsleider op.

Waarom hebt u zich kandidaat gesteld voor deze eerste CSR-verkiezing in België? Eigenlijk heb ik mezelf niet kandidaat gesteld, maar wel het CSR-team van Sodexo, dit naar aanleiding van een oproep van de raad van bestuur van The SHIFT(1). Onze CSR Manager heeft erop gereageerd en mijn naam opgegeven.

Wat heeft volgens u de keuze van de jury beïnvloed? Ik denk dat we een sterk CSR-dossier hadden en het enthousiasme dat daarvan uitging, is een belangrijke factor geweest in de keuze. Wat ook doorgewogen heeft, is de manier waarop we onze CSR-waarden intern en extern delen. Deze prijs is dan ook een erkenning voor het hele CSR-beleid van Sodexo.

Hoe belangrijk is maatschappelijk verantwoord ondernemen in uw bedrijf volgens u? Bij Sodexo zijn we ervan overtuigd dat groei onontbeerlijk is om alle stakeholders van het bedrijf tevreden te stellen: klanten, consumenten, medewerkers en aandeelhouders. Maar wij vinden ook dat groeien op zich niet voldoende is. Het moet zinvol zijn voor iedereen die ertoe bijdraagt. En door zorg te besteden aan onze verantwoordelijkheid als bedrijf t.o.v. de maatschappij, geven we ons werk zin en dragen we ook ruimschoots bij tot onze groei.

Geoffrey Fritsch

Mogen we stellen dat het om een wisselwerking gaat? Maatschappelijk verantwoord ondernemen bevordert de groei van het bedrijf en omgekeerd?

Michel Croisé, president van Sodexo Benelux, verkozen tot ‘CSR Professional of the Year’

12 PROFACILITY GUIDE 2016

Klopt. CSR biedt uiteraard voordelen op maatschappelijk vlak maar ook op commercieel vlak. In elke bedrijfsleider schuilt er in de eerste plaats een mens die in meer of mindere mate begaan is met de planeet, het milieu en zijn medemens.

rd ondernemen als groeimotor

Wanneer iemand tegenwoordig moet kiezen tussen twee operationeel en ﬁnancieel vergelijkbare offertes, zal zijn voorkeur uitgaan naar het meest verantwoordelijke en milieuvriendelijke bedrijf in de breedste zin. Bij Sodexo willen we die voorkeursleverancier zijn: een leverancier die de klanten kiezen omwille van zijn prestaties maar evenzeer omwille van zijn waarden op het vlak van human resources en duurzaamheid. Om dit elke dag weer waar te maken op de 2.600 sites in de Benelux waar wij actief zijn, zijn we ervan overtuigd dat deze verantwoordelijke werkwijze de beste aanpak is.

KLANTEN MAAR OOK TALENTEN AANTREKKEN Welke plaats neemt het personeel van Sodexo in deze managementstijl in? Volgens mij biedt CSR een concurrentievoordeel, niet alleen om onze klanten aan ons te binden maar ook om de beste medewerkers in onze organisatie te overtuigen en aan te trekken. Bij Sodexo zoeken we naar de beste talenten, diegenen die de keuze hebben qua job. Het maakt daarbij niet uit om welke functie het gaat. Die werknemers kunnen kiezen voor welke werkgever ze willen werken.

En zij baseren hun keuze niet - of toch niet meer - op motivaties die uitsluitend te maken hebben met loon of loopbaanontwikkeling. Criteria met betrekking tot de levenskwaliteit - en natuurlijk ook de werkkwaliteit - zijn essentieel geworden. De levenskwaliteit die de werknemer percipieert heeft een grote impact op zijn werk en dus op de rendabiliteit van het bedrijf. Weet u, het uitoefenen van een functie houdt een verantwoordelijkheid in. De verantwoordelijkheid om het bedrijf verder te doen groeien, niet binnen het bedrijf zelf maar binnen de samenleving.

En wat betekent maatschappelijke verantwoordelijkheid precies voor Sodexo? Onze initiatieven rond duurzame ontwikkeling werden in 2009 samengevat in ons Better Tomorrow Plan: een stappenplan rond achttien verbintenissen die op het terrein en in onze offertes concreet uitgevoerd worden op het vlak van voeding, welzijn, gezondheid en milieu, en ten aanzien van de lokale gemeenschappen waarmee we samenwerken. We ondernemen heel wat acties op allerlei gebieden. Ze zijn niet beperkt tot het sorteren en verminderen van ons afval, ook al doen we daar heel veel rond, maar houden verband met de integratie van alle componenten van ons bedrijf in de samenleving in het algemeen.

Acht jaar erkenning voor sustainability De prijs ‘CSR Professional of the Year’ is niet de eerste erkenning voor het maatschappelijke engagement van Sodexo. Voor het achtste jaar op rij werd de groep Sodexo door het ‘Sustainability Yearbook 2015’, uitgegeven door RobecoSAM, bekroond voor zijn economische, sociale en milieuprestaties en gewaardeerd als Industry Leader en Gold Class. In elke sector krijgt het bedrijf met de hoogste score de titel van RobecoSAM Industry Leader ter erkenning van de organisatie die kansen het best weet te grijpen en de risico’s als gevolg van economische, sociale en ecologische veranderingen het best weet te dragen. Sodexo kreeg als enige bedrijf in zijn sector de titel ‘Gold Class’. Sodexo kreeg tevens de beste score in zijn categorie op zowel economisch als sociaal vlak, wat bijzonder opmerkelijk is gezien het grote aantal medewerkers bij de groep (bijna 420.000) en de sterke decentralisering van zijn activiteiten (32.700 cliëntlocaties in 80 landen). Raadpleeg de ranglijst van de sector op www.profacility.be/references

(1) The Shift is een Belgisch platform voor duurzame ontwikkeling dat ongeveer 350 bedrijven, NGO’s en andere organisaties verenigt. Doel: de transitie naar een duurzamere samenleving en economie promoten. www.theshift.be

PROFACILITY GUIDE 2016 13

FM & CSR DUURZAME ONTWIKKELING

Voor mij is een bedrijf genoodzaakt de samenleving te weerspiegelen waarbinnen het actief is en bijdragen tot de economische, sociale en ecologische ontwikkeling van de steden, regio’s en landen waar het zijn activiteiten uitoefent. Op die manier draagt ons bedrijf zijn steentje bij tot de lokale maatschappelijke structuur.

HET INDIVIDU STAAT CENTRAAL Als u het zo zegt, lijkt het bijna een makkie? Wanneer je alles terugvoert tot het individu, wordt duurzame ontwikkeling vanzelfsprekend. En als het individu erin gelooft, volgt het bedrijf. Dat spreekt voor zich. Sommige clichés zijn moeilijk te doorbreken. Denk maar aan ‘small is beautiful’. Als het klein is, is het duurzaam. Als het groot is, is het minder duurzaam. Maar een groot bedrijf met 10.000 werknemers is niets anders dan een organisatie van 10.000 individuen. En als dat grote bedrijf goed functioneert, als de interne en externe interacties goed zitten, dan is dat omdat dat bedrijf de talenten bundelt van individuen die wat ze doen oprecht goed willen uitvoeren.

Laten we nog even terugkomen op de prijs van CSR Professional of the year. Wat betekent die titel voor u? Voor de klanten van Sodexo betekent deze prijs dat hun dienstverlener erkend wordt voor zijn duurzaamheid. Het sterkt hen in hun keuze en brengt de MVO-strategie weer onder de aandacht, waardoor Sodexo zijn klanten op zijn beurt sterkere voorstellen kan bieden. Intern mogen de medewerkers van Sodexo terecht ﬁer zijn; het gaat tenslotte om hun bedrijf. Ik denk graag dat die medewerkers hun kinderen trots zullen vertellen dat het bedrijf waar ze werken dagelijks een belangrijke rol speelt en erkenning geniet in de wereld waarin zij zich ontplooien en waarin hun familie opgroeit. Vandaag is Sodexo een leider in zijn sector, een feit dat met cijfers gemeten kan worden. En leiders trekken de markt achter zich aan. Ze moeten dan ook een voorbeeldrol vervullen. Ze moeten onbesproken zijn. Neem bijvoorbeeld Usain Bolt in de wereld van de atletiek: dat is een leider, een toonbeeld dat de atletiek meer integer maakt, dat anderen moet aantrekken. In de economische wereld geldt hetzelfde.

Het Better Tomorrow Plan van Sodexo In 2009 heeft Sodexo een stappenplan voor maatschappelijk verantwoord ondernemen uitgestippeld, dat de naam Better Tomorrow Plan kreeg. In dit plan zijn de verbintenissen van Sodexo op het vlak van MVO formeel opgenomen om de concrete uitvoering en de resultaten van deze acties te kunnen volgen in de tachtig landen waar Sodexo actief is. 1. WE ARE : de basisprincipes die de hoeksteen van het bedrijf vormen: Basisprincipes van Sodexo, Bedrijfsintegriteit en Corporate Governance. 2. WE DO : achttien verbintenissen onderverdeeld naar vier prioriteiten: • Een verantwoordelijke werkgever • Voeding, gezondheid en welzijn • Lokale gemeenschappen • Milieu 3. WE ENGAGE : de dialoog met alle stakeholders (intern en extern) en de gezamenlijke acties om de duurzame ontwikkelingsstrategie van Sodexo vast te leggen en scherp te stellen. meer informatie via www.sodexo.com/home/corporate-responsibility/sustainable-development.html

14 PROFACILITY GUIDE 2016

Leiders moeten het voorbeeld geven. Ze staan in de schijnwerpers, ze moeten tonen wat mogelijk is, ze moeten hun sport, hun zaak, hun bedrijf promoten door in elk opzicht onbesproken te zijn

De prijs van CSR Professional of the year brengt de CSR-aanpak van Sodexo onder de aandacht. Wilt u in dat kader nog een boodschap meegeven?

Ik ben er persoonlijk van overtuigd dat het belangrijk is dat elk bedrijf zijn verantwoor-delijkheden opneemt. Op milieuvlak uiteraard, maar ook op menselijk vlak, zodat elk individu binnen het bedrijf een goede levenskwaliteit geniet.

Inclusie is essentieel: dat is de taak van elk bedrijf en elke instelling. Met zo’n benaderingswijze zullen we harmonieus kunnen voortbouwen op ons maatschappelijk model om levenskwaliteit, inclusie, veiligheid en ont-plooiing te kunnen bieden. Bij Sodexo wordt het CSR-beleid gesteund door het voltallige personeel. Voeg aan die vruchtbare kweekbodem nog een transversaal team en een uiterst gemotiveerde CSR Manager toe en je krijgt een sterke maatschappelijke en ecologische dynamiek. En het is aan mij om mensen, die al heel gemotiveerd zijn, nog verder te motiveren. De medewerkers delen nu het gevoel dat ze deel uitmaken van hun omgeving in de breedste zin.

Foto courtesy of Global  Marc Detiffe

Bruno HODITTE ✍

Sodexo in een notendop Sodexo is aanwezig in 80 landen en verstrekt dagelijks 75 miljoen consumenten zijn meer dan 100 diensten. Het bedrijf biedt een geïntegreerd aanbod aan facilitaire diensten voor bedrijven aan, gaande van onthaal, beveiliging, onderhoud, schoonmaak, catering, beheer van installaties en materieel tot particuliere, conciërge- en thuishulpdiensten. Een ander onderdeel van de Sodexo-activiteiten: het beheer van werknemersvoordelen, zoals de Lunch Pass, de Sodexo Card (de elektronische maaltijdcheque), de Cadeau Pass en de Eco Pass. Kerncijfers (op 31 augustus 2015) De groep Sodexo wereldwijd • 19,8 miljard euro omzet • 420.000 medewerkers • 19e grootste werkgever wereldwijd • 80 landen • 32.000 locaties • 75 miljoen dagelijkse consumenten • 12,6 miljard euro beurskapitaal (op 18 november 2015)

Sodexo Benelux • 940 miljoen euro omzet • 11.000 medewerkers • 2.600 locaties • 72.000 dagelijkse consumenten

PROFACILITY GUIDE 2016 15

FM SOURCING & PURCHASE PROCESS

Synergiën ontwikkelen tussen facility m Aankopen is vanzelfsprekend verbonden aan facility management, maar in steeds meer ondernemingen zijn ‘aankoop’ en ‘facility management’ twee gescheiden disciplines, hoewel ze juist heel nauw met elkaar verbonden zijn. Bij grote bedrijven

werd de focus bij aankoop verlegd van prijs naar proces. Een voortdurende dialoog tussen de twee afdelingen is essentieel. Opportuniteiten liggen voor het grijpen, maar valkuilen moeten ook vermeden worden.

e kosten drukken is een gemeenschappelijk doel voor zowel Aankoop als Facility Management. Leveranciers onder druk zetten om goedkoper te kunnen aankopen is een klassieke methodiek, die op korte termijn wel vruchten kan afwerpen, maar daarom niet de juiste strategie zal blijken. Vanzelfsprekend willen we tegen een scherpe prijs inkopen, tegen de ‘beste prijs’. Maar is het gevaar reëel dat prijs het enige en bepalende criterium wordt voor aankoop, of is er toch nog ruimte voor kwaliteit en service? De relatie en communicatie tussen beide disciplines zal bepalen hoe de aankoopcriteria uiteindelijk worden gewogen. Een partnerschap nastreven tussen de Facility Managers en Aankoopdirecteurs zal de beste perspectieven openen voor besparingen zonder een negatieve impact te hebben op de kwaliteit van de gewenste diensten.

Frank GEETS Administrateur-Generaal Facilitair Bedrijf bij de Vlaamse Overheid 16 PROFACILITY GUIDE 2016

Frédéric KAIN Facility Director PwC

Er is een grote gelijkenis tussen de missie van beide afdelingen binnen een organisatie, vanwaar het belang om samen één visie met één strategie en één operationele sturing te ontwikkelen. De krachten bundelen resulteert in beter aankopen. Bovendien zal door samen aan marktverkenning te doen, aankoop beter begrijpen wat er concreet nodig is, wat ook resulteert in kortere doorlooptijden voor aanbestedingen.

Aankopen is een strategisch proces De facility manager moet zijn domein kennen en/ of bepalen waarbinnen hij mag/moet aankopen. In het ene geval hoort mobiliteit bij het FMaankoopdomein, in het andere geval niet. Idem voor ICT, dat bij sommige bedrijven heel verspreid is ondergebracht. Het is belangrijk na te gaan waarom sommige aankopen niet onder de bevoegdheid van de Facility Manager vallen, zeker wanneer men ervan overtuigd is dat dit beter wel zo zou zijn.

Werner DONCKERS Director Global Corporate Services HP

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO

ty management en aankoop Aankopen van diensten en besluiten met betrekking tot de werkomgeving, vastgoed, mobiliteit, die zouden worden uitgevoerd door andere afdelingen, zullen een duidelijke invloed hebben op wat er binnen het FM-aankoopdomein wordt beslist. Overleg met andere aankopers is dan ook raadzaam. Dit geldt zeker bij het opmaken van een contract, wanneer SLA’s en realistische KPI’s moeten worden ingebouwd. Na gunning van een contract dat soms zeer diep is onderhandeld moet facility management jaren samenwerken met de weerhouden leverancier. Dan is het belangrijk dat aankoop en facility management samen een goede tandem vormen.

De noodzakelijke binding tussen de departementen Facility Management en Aankoop werd rijkelijk besproken tijdens één van de laatste FM-conferenties georganiseerd door KI’Communication. Meerdere werkgroepen, geanimeerd door Facility Managers en ervaren aankopers, gaven aanleiding tot interactie met de deelnemers en het delen van ervaringen.

De Profacility-redactie nam deel aan de debatten en discussies van het FM-Congres. Ontdek de meningen en getuigenissen van collega’s in het artikel “Een stevige brug slaan tussen facility management en aankoop” beschikbaar op wwwprofacility.be/biblio > 15/02/2015

De aankoop is ook een continu proces waarvoor de beschikbare informatie constant geactualiseerd moet worden om op elk ogenblik de juiste aanvraag te kunnen uitsturen. Elke aanvraag moet in vraag gesteld worden en mag niet het resultaat zijn van eindeloos doorkopiëren van vroegere aanvragen. Aankoop en facility management evolueren dan elk op zich, van reactief naar proactief. Voor grote bedrijven met meerdere vestigingen, wordt het aankopen van diensten nog te vaak op gedecentraliseerde, lokale wijze gedaan.

Dit zorgt ervoor dat het beheer bijzonder complex kan worden en de aankopen minder efﬁciënt. Daarom zouden een rationalisering, een standaardisering en een vereenvoudiging van de aankoopprocedures vanzelfsprekend moeten zijn.

Benny GERS Consultant & Project Lead Procurement EMEA Cochlear/Progressio

Marc SMET Head of Procurement Operations & Services Proximus

Peter BOTTELBERGHS Hoofd Facilities & Aankoop UZ Antwerpen PROFACILITY GUIDE 2016 17

Op weg naar de meest klantgerichte facilitaire onderneming Facilicom Services Group Belgium heeft zich tot doel gesteld om tegen einde 2016 de meest klantgerichte, facilitaire onderneming te worden. Dit gaat niet alleen gepaard met een ruimere bewustwording van wat de klant wil, maar ook met een verandering in attitude, waarbij luisteren naar de klant centraal staat. De ultieme doelstelling van Facilicom is het continu creëren van een meerwaarde voor de klant. Opdat de hele organisatie doordrongen zou worden van dit klantgericht denken, heeft Facilicom een specifiek programma ontwikkeld. Naast het opzetten van een online kenniscentrum met cases en allerlei informatie, organiseert Facilicom ook zgn. “klantenarena’s”. Dit zijn rondetafelgesprekken met deelnemers van Facilicom, klanten en niet-klanten. Naast het detecteren van klantenbehoeften, wordt tijdens deze discussies het begrip klantenrelatiemanagement gechallenged. De uitkomst van deze sessies vormt de basis voor verdere verbetering van de dienstverlening. Facilicom is ervan overtuigd dat deze strategie een positief effect op lange termijn zal teweegbrengen, evenals een duurzame relatie met haar klanten. “Voor Facilicom is dit een grote, maar logische stap’, zegt CEO Alain Vandenbrande. ‘Wij zijn ervan overtuigd dat we, door aandachtig en persoonlijk te luisteren naar onze klanten en hun waarden centraal te stellen, niet alleen het meest klantgerichte facilitair bedrijf zullen worden, maar ook de grenzen in de facilitaire wereld zullen verleggen.’

#liefdevoordeklant

Klantgerichtheid_NL_FR.indd 1

25/02/16 08:57

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO

FM OUTSOURCING

Archivering? Een uitgesproken corebusiness bij BNP Paribas BNP Paribas Fortis vertrouwde het zeer gevoelige beheer van de fysieke archieven toe aan een gespecialiseerde partner. Een outsourcingproject dat onder de meesterlijke leiding stond van de afdeling ‘Head of Logistics’ van de bank. De resultaten zijn indrukwekkend, zowel financieel als operationeel. Voor Iron Mountain bestond de uitdaging erin de activiteiten van de opslagsite in Gosselies over te nemen, rekening te houden met de interne veiligheids- en voorzieningseisen voor de overdracht van de archieven en 750.000 dozen te verhuizen van de opslagsite van BNP Paribas Fortis naar de verschillende sites van Iron Mountain. Dat alles moest afgerond worden binnen de vier maanden van de in het project voorziene verplaatsingsfase. Dat betekende dat niet alleen de infrastructuur operationeel gemaakt moest worden, maar dat ook de databases van BNP Paribas Fortis omgeschakeld moesten worden naar het beheersysteem van zijn nieuwe partner. De ultieme uitdaging was om gedurende het hele project 100% kwaliteit te garanderen, zowel in de goede uitvoering van de overdracht van de archieven als op het vlak van toegankelijkheid van de gegevens en informatie voor de bank.

Samenwerking voor 15 jaar Het doel van het archiveringsproject was om de procedures en instrumenten te stroomlijnen, standaardiseren en verbeteren, evenals het drukken van de kosten. De hoeksteen van dit project was een specialist in archivering vinden met informatiebeheer en beveiliging als corebusiness. Bovendien was het de wens van de bank om de Service Level Agreements (SLA’s) en de processen voor interne klanten te behouden en, indien mogelijk, te optimaliseren. Dat alles zonder toegevingen te doen op het vlak van veiligheid, vertrouwelijkheid en procedures. En uiteraard met een betere prijs/ kwaliteitverhouding.

Ontdek de volledige reportage via www.profacility.be/biblio > 17/06/2015

Monique Kallen, Division Manager Head of Logistics in de kern van de afdeling FM bij BNP Paribas Fortis heeft het belangrijke project voor optimalisatie van de archivering geleid. Dit voorbeeld van best practices voor beheer, werd bekroond met de publieksprijs tijdens de IFMA Facility Awards 2015.

Om dit doel te bereiken, was de bank vanaf het begin van het project op zoek naar een partner voor een langdurige samenwerking. De keuze viel op een toonaangevend archiveringsbedrijf, Iron Mountain, waarmee een contract werd afgesloten voor minimaal 15 jaar, wat op zijn minst uitzonderlijk genoemd kan worden binnen de banksector.

PROFACILITY GUIDE 2016 19

Bernard De Keyzer

oewel steeds meer archieven gedigitaliseerd worden en de hoeveelheid papieren archieven geleidelijk aan afneemt, is de bank wettelijk verplicht om bepaalde gegevens op papier te bewaren, vaak tien jaar en soms zelfs vijftig jaar lang. Archivering is bijgevolg uiterst belangrijk voor de bank en wordt dan ook beschouwd als een corebusiness. Monique Kallen is Division Manager - Head of Logistics binnen de FM-afdeling van BNP Paribas Fortis en heeft het strategisch project afgerond m.b.t. de optimalisering van de fysieke archivering voor de Belgische bank. Tot 2014 werden die archieven bewaard in Gosselies. Verspreid over drie magazijnen, met een totale oppervlakte van meer dan 13.000 m², werden 750.000 dozen opgeslagen. Het cijfer zegt op zich niet veel, maar zet al die dozen achter elkaar en je overbrugt de afstand van Oostende tot Arlon!

THINK TANK HET INTERNET DER DINGEN

De toekomst is hier. En ze is verb o Beeld je zo veel mogelijk verschillende elektronische sensoren, controleapparaten en geautomatiseerde meetinstrumenten in. En beeld je vervolgens in dat ze verbonden

zijn met of geĂŻntegreerd zijn in een toestel waarvoor het interessant kan zijn dat het gecontroleerd of gemeten wordt. Bedenk nu eens dat als deze controleapparaten of toestellen nu nog geen verbinding kunnen maken met het internet, ze dat binnenkort

wel kunnen! Zodra ze verbonden zijn met het internet, kunnen ze beginnen met gegevens uit te wisselen met behulp van slimme applicaties die de informatie in real

time analyseren en indien nodig omzetten in automatische waarschuwingen of acties, waarvan sommige voorgeprogrammeerd zijn en andere een handmatige interventie vereisen.

at is nog maar het topje van de ijsberg die het Internet of Things heet. Als dit een nieuw concept voor je is, dan is het hoog tijd om je verbeelding de vrije loop te laten gaan, veel vrijer dan je tot nu toe gewoon was. Business-to-business (B2B) en business-toconsumer (B2C) communicatie kenden we al. Bereid je voor op machine-to-machine (M2M) communicatie. En daarover wordt momenteel het meest gepraat: toestellen die met soortgelijke toestellen communiceren. Maar machines zijn maar machines, en de controleapparaten en sensoren die eraan gekoppeld zijn, zijn ook maar slimme meetapparaten die in real time gegevens van die machines verzamelen. De echte troef van Internet of Things zit â&#x20AC;&#x2DC;m dus in het raakvlak van deze gegevens en de slimme applicaties. Ik schets even welke mogelijkheden dit thuis voor je biedt. Stel, je kookt een diner voor gasten. Enkele dagen eerder had je al een recept gekozen uit de kookapp op je tablet.

Tim Oldman, CEO Leesman

20 PROFACILITY GUIDE 2016

b onden met het internet. De app heeft de nodige ingrediënten in je virtuele winkelwagentje geplaatst en je boodschappen werden ‘s morgens geleverd. Nu is het tijd om te beginnen koken. De app op je tablet vraagt of je de oven wilt voorverwarmen. Je gaat akkoord via de Smart Hub met Wifi en de app schakelt de oven aan. Vervolgens begin je de ingrediënten af te wegen op je keukenweegschaal met bluetooth. Terwijl je de ingrediënten weegt, controleert de weegschaal de hoeveelheden en vinkt ze af op je app.

behandelingsapparaat waarmee ze in contact gekomen zijn, zijn bewegingen vierdimensionaal (in tijd en ruimte) in kaart had kunnen brengen, dan schatten sommigen dat de helft van die sterfgevallen vermeden had kunnen worden. Ook in de detailhandel, landbouw, luchtvaart en de autosector zijn de mogelijkheden grenzeloos. Rolls-Royce haalt evenveel uit zijn onderhoudsplannen voor vliegtuigmotoren als uit de verkoop van die motoren, want sensoren in de

“ In workplace en facility management is het Internet of Things al zo’n nakende realiteit dat we ons niet langer moeten afvragen OF maar wel HOE dit een impact zal hebben op de bedrijfswereld “ De receptenapp gaat nog een stapje verder en vraagt je het resultaat na afloop te beoordelen om wijzigingen in de ingrediënten te kunnen aanbevelen voor de volgende keer. De app zal je ook vragen of je enkele van de ingrediënten wilt toevoegen aan je slimme boodschappenlijstje voor je online shopping van de dag nadien.

Sciencefiction ? Kijk maar eens op www.hooverwizard.com en je zult zien hoeveel keukentoestellen je nu al met een internetverbinding kunt kopen! En vergeet niet dat Google in februari 2014 Nest Labs overgenomen heeft voor het duizelingwekkende bedrag van $ 3,2 miljard. Waarom? Omdat Nest Labs de snelst groeiende fabrikant van slimme thermostaten voor particulieren is. Hun thermostaten en bijbehorende app verwerven inzicht in hoe we onze woning gebruiken en welke onze temperatuurvoorkeuren zijn om daarop in te spelen. Ken je Hal 9000 uit ‘A Space Odyssey’ van Stanley Kubrick nog? Doet een beetje denken aan ‘Big Brother’ of ‘Big Google’, niet? Maar beeld je eens in dat deze intussen veel realistischere mogelijkheden toegepast worden in een medische omgeving. In de Verenigde Staten schatten de Centers for Disease Control and Prevention het aantal ziekenhuisinfecties dat direct of indirect leidt tot 99.000 sterfgevallen per jaar op ongeveer 1,7 miljoen. Maar als elke patiënt, arts en ziekenhuis-medewerker en elk

motoren geven datacenters in real time informatie zodat technici op de grond al met gereedschap en wisselstukken staan te wachten als het vliegtuig geland is. Daarna volgen wegen met temperatuursensoren die het verkeer kunnen waarschuwen voor ijzel, tractors die akkergegevens verzamelen voor zaadteeltbedrijven, en vrachtvervoerders die het vrachtgewicht op voertuigen controleren om verstekelingen op te sporen die de grens willen oversteken.

Applicaties voor faciltair- en workplace beheer In workplace en facility management is het Internet der Dingen al zo’n nakende realiteit dat we ons niet langer moeten afvragen OF maar wel HOE dit een impact zal hebben op de bedrijfswereld. Elke facility manager zou zich nu de vraag moeten stellen hoe hij deze opkomende technologie kan gebruiken ter ondersteuning van zijn diensten om ze een onderdeel te maken van een dienstverlenend bedrijf dat constant verbonden is met het internet. Want het Internet der Dingen zal een paradigmaverschuiving teweegbrengen in hoe bedrijven hun operationele gegevens delen. En van facility managers zal verwacht worden dat zij hetzelfde doen in de werkomgeving.

Tim OLDMAN ✍ CEO Leesman tim.oldman@leesmanindex.com

Dit artikel verscheen eerder in Leesman Review #18.

PROFACILITY GUIDE 2016 21

FM & CSR PROCUREMENT

Kiezen voor topniveau als het g Al tien jaar analyseert het Amerikaanse tijdschrift Ethisphere, dat gepubliceerd wordt door de New Yorkse think tank met dezelfde naam, de wereldmarkt om per sector te

bepalen welke bedrijven het verst staan op dit gebied. Op basis van deze ranglijst kunnen bedrijven de meest ethische partners in elke sector kiezen. De inspanningen

van de bedrijven en het Amerikaanse onderzoeksinstituut dwingen tegelijk tot blijdschap en nederigheid, want zij hebben de gedragsnormen van de bedrijven continu helpen verhogen.

oe kan je weten of een leverancier het arbeidsethos respecteert? Het Amerikaanse onderzoeksinstituut Ethisphere heeft een lijst van de meest ethische bedrijven ter wereld samengesteld. Ter verduidelijking: het gaat hier niet om een

Dit bewijst dat het thema heel erg leeft in de bedrijfswereld.

Methodologie en analysecriteria De World’s Most Ethical Company-evaluatie van het onderzoeksinstituut Ethisphere is gebaseerd

“De maatschappelijke verantwoordelijkheid, goed bestuur, alsook de impact op het leefmilieu, zijn belangrijke componenten geworden voor het beheer van grote ondernemingen“

2016 World’s Most Ethical Companies Meer informatie over de methodologie, de selectiecriteria en de samenstelling van het onderzoeks- en analysecomité, evenals de volledige lijst van de meest ethische bedrijven, vindt u op http://ethisphere.com/worldsmost-ethical/

22 PROFACILITY GUIDE 2016

rangschikking in de strikte betekenis van het woord, aangezien alle geselecteerde bedrijven op gelijke voet staan. Voor deze selectie legde Ethisphere duizenden bedrijven uit meer dan vijfenveertig activiteitensectoren op de rooster. In 2016 werden uiteindelijk 131 bedrijven geselecteerd voor de lijst van de meest ethische bedrijven ter wereld. Het bewijst dat de zaken in de goede richting evolueren, want voor de eerste lijst in 2007 werden iets minder dan 100 bedrijven weerhouden. Bij de laureaten voor dit jaar werden 14 organisaties voor de tiende keer in tien jaar en 13 bedrijven voor de allereerste keer genomineerd. “De voorbije tien jaar heeft het Ethisphere Institute elk jaar bedrijven die een leidersrol vervullen op het vlak van burgerschap, integriteit en transparantie benoemd tot de meest ethische bedrijven ter wereld” aldus Timothy Erblich, CEO van Ethisphere. Dankzij de gezamenlijke inspanningen van de bedrijven en het Amerikaanse onderzoeksinstituut werden nieuwe - hogere normen ingevoerd in de bedrijfswereld. Concepten als maatschappelijk verantwoord ondernemen, goed bestuur en milieu-impact, zijn de nieuwe normen geworden. Voor de achtste ‘Global Ethics Summit’, die het instituut afgelopen maart organiseerde, waren trouwens zo’n 450 leiders uit de hele wereld naar New York gereisd.

op het rankingsysteem Ethics Quotient™ (EQ), dat na vele jaren onderzoek ontwikkeld werd. De resultaten zijn onderverdeeld in vijf grote categorieën: ethische en compliance programma’s (35%), burgerschap en maatschappelijke verantwoordelijkheid (20%), cultuur en ethiek (20%), governance (15%) en leider-schap, innovatie en reputatie (10%). Hoewel de EQ, die verkregen wordt aan de hand van een reeks meerkeuzevragen waarop de bedrijven moeten antwoorden de basis van de ranglijst vormt, gaat Ethisphere vervolgens over tot onafhankelijke controles om zeker te zijn dat het verkregen ethische quotiënt wel degelijk strookt met de realiteit. Het instituut kan bijvoorbeeld aanvullend onderzoek verrichten, extra documentatie vragen of het bedrijfsmanagement interviewen. De organisatie houdt ook rekening met negatieve criteria, zoals eventuele geschillen of overtredingen van regelgevingen in de sector.

Uiteenlopende nationaliteiten en sectoren Hoewel het tijdschrift van Amerikaanse origine is, werden bedrijven op internationaal niveau geanalyseerd. De lijst van de geselecteerde bedrijven is geografisch dan ook zeer divers, met 21 vertegenwoordigde landen, gaande van de Verenigde Staten tot… België.

et gaat om ethiek Berekening van de Ethics Quotient op basis van 5 categorieën waarin de criteria werden ondergebracht.

Ethiek en Compliance Program

Verantwoord ondernemen

Ethische cultuur

Bestuur

Leadership, Innovatie en Reputatie

Van de onderscheiden bedrijven komen ook dit jaar verschillende namen uit de sector van de bedrijfsdienstverlening. Dat is onder meer het geval voor Johnson Controls (Integrated FM – gebouwen: multitechnisch beheer & energy management), Xerox (printoplossingen), Rezidor Hotel Group (Radisson Blu, Park Inn by Radisson) en Marriott Hotels (travel, meeting & seminars), Manpower Group (werving & interim

management), CBRE & JLL (vastgoedadvies) en Cisco (netwerkuitrustingen, telefonie en telepresentie). De bedrijven Accenture (consultancy) en UPS (transport en logistiek) kwamen in 2015 binnen in de ranglijst en behouden hun plaats, terwijl Aramark (grootkeuken) en SCA (hygiëne) helaas niet meer in de lijst opgenomen zijn. Kim VERHEGGE ✍

Johnson Controls voor het tiende jaar op rij erkend door Ethisphere

Dat we voor het tiende jaar op rij een van de meest ethische bedrijven ter wereld zijn, bewijst hoe belangrijk integriteit is in de bedrijfscultuur van Johnson Controls en hoe zeer onze medewerkers zich inzetten om onze waarden duurzaam te maken“ aldus Brian Cadwallader, Vice President, Secretary en General Counsel bij Johnson Controls. In 2015 stond het technologiebedrijf ook op de veertiende plaats in de ranglijst ‘100 Best Corporate Citizens’ van het Corporate Responsability Magazine. Zo‘n 150.000 medewerkers in 150 landen doen elk jaar weer hun uiterste best om het topniveau van het bedrijf op het vlak van ethisch leiderschap te handhaven. PROFACILITY GUIDE 2016 23

FM FACILITY EN REAL ESTATE MANAGEMENT IN DE ZORGSECTOR

Facilitaire creativiteit gevraagd in d De vergrijzing van de bevolking is een feit waar niemand nog aan twijfelt. Dat vereist in de eerste plaats aangepaste maatregelen op gebied van huisvesting. De 65+-er heeft

niet alleen snel groeiende levensverwachtingen, hij of zij willen vooral zo lang mogelijk

‘thuis’ blijven wonen. Dat betekent dat de zorgsector te maken krijgt met steeds oudere en meer zorgbehoevende mensen. In de ziekenhuiswereld is er naast de loodzware

budgettaire druk ook de nadrukkelijke wens naar ‘huiselijkheid’ en duikt zelfs het

begrip ‘beleving’ op. Facilitaire creativiteit moet helpen het budgettaire evenwicht te bewaren en het de patiënt / resident maximaal naar de zin te maken.

oede architectuur gaat voor eenvoudige vormentaal, is te vatten in drie lijnen, maar bij een ziekenhuisontwerp is vooral het functionele van het gebouw primerend, een gebouw dat als het ware als een machine moet functioneren” stelde Jo De Maesschalck, AAPROG Architecten, tijdens het 33e HFDV-Congres (Hoofden Facilitaire Dienst van Verzorgingsinstellingen) die plaatsvond in december laatsleden. “Hedendaagse concepten moeten duurzaamheid insluiten, wat een ernstige studie over het energieverbruik gedurende de levenscyclus en minimale onderhoudskosten voor zowel exterieur als interieur, behelst”.

Jo De Maerschalck

De beschikbaarheid van nieuwe materialen vergemakkelijken de schoonmaak en draagt tevens bij tot meer huiselijke gezelligheid in het interieur (vb. imitatie parketvloer). Bij de inrichting van de kamers kunnen keuzes gemaakt worden die voor de ganse gebruiksduur van het gebouw een aanzienlijk verschil maken op de schoonmaakkosten. Door oplossingen te voorzien om de kamer opgeruimd te houden – vb. magneetbord voor kaartjes en boodschappen - kan de schoonmaak veel sneller en bijgevolg voordeliger gebeuren. 24 PROFACILITY GUIDE 2016

Duurzaamheid, een zaak van infrastructuur of van mensen?

Dit was het thema dat Bruno De Craene, HR AZ Alma Eeklo, aansneed tijdens het 33e HFDVCongres. ‘Duurzaamheid’ begint idealiter bij het bouwproces: van bij het concept tot op de werf. Het gaat over minimaal energieverbruik, de keuze van (bouw)materialen die minimaal milieubelastend zijn bij de productie, het transport en bij het latere onderhoud. “Wat AZ Alma in Eeklo betreft, hebben we het geluk een volledig nieuwbouwproject te kunnen realiseren vanaf het spreekwoordelijke blanco blad” benadrukt Bruno De Craene. De visie op energiebesparing omvat lage temperatuur verwarming (LTV) gecombineerd met hoge temperatuur koeling (HTK, aanvoetemperatuur gekoeld water is 10 à 16 °C), LEDverlichting, warmtekrachtkoppeling voor sanitair warm water en elektriciteitsopwekking, opvang van alle water op het terrein, groendaken voor wat alle zichtbare dakoppervlakken betreft (= uitzicht voor patiënten en medewerkers), waterbufferbekkens aan de rand van het terrein. Duurzaamheid zit in een grondig doordacht ontwerp, met o.a. het gebruik van U-vormige kolommen die meteen dienst doen als schacht voor allerhande leidingen. Bruno De Craene: “In het verleden werden technieken al te vaak aangewend als oplossing voor problemen. Wij gaan ervan uit dat eerst de oorzaak van een probleem moet gevonden en weggenomen worden”. In het nieuwe AZ Alma zijn alle technieken ook individueel afkoppelbaar (o.a. per verdieping). De duurzaamheidsgedachte gaat ook verder dan het bouwfysische, met o.a. een bushalte op het terrein en een drempelloze toegang tot het gebouw. Daarnaast is er bij het ontwerp maximaal gekeken naar flexibiliteit met het oog op mogelijk wijzigende gebruikersbehoeften in de toekomst.

n de zorgsector “De nood aan flexibiliteit groeit razendsnel” beklemtoont Bruno De Craene. “Vandaag zijn heel wat zaken al anders uitgevoerd dan in de ontwerpfase bepaald. Heel wat aspecten van duurzaamheid komen pas tijdens de uitvoering aan de oppervlakte hebben we geleerd”.

Allen moeten met elkaar verzoend worden en samen het best mogelijke bouwproject uitwerken. De facilitaire diensten moeten goed weten hoe ze zich organiseren en hun procesafhandeling overdragen op het ontwerp van een zorginstelling. De exploitatie moet integraal deel uitmalen van het ontwerp en de facilitaire diensten moeten dat mee bekijken. Goederen gaan van de opslagruimte via de verticale circulatie in het gebouw naar koppelpunten en keren gedeeltelijk terug via afvalinzameling. Medewerkers verplaatsen zich van de vestiaire via de verticale circulatie naar hun werkplek. Wanneer het gaat om goederenverkeer kan ICT een belangrijke rol spelen als hulp bij het stroomlijnen van de transportwegen.

Bruno Decraene

Duurzaamheid moet deel uitmaken van het ontwerp, maar evenzeer van de exploitatie. Er werden o.a. verschillende ‘modelkamers’ ingericht en getest door alle categoriseren personeelsleden. Dat leidde tot aanpassingen van de concepten. Alle stromen in het gebouw werden geanalyseerd – logistiek, personeel, bezoekers,… - om daaruit de circulatie te optimaliseren. Alleen al de distributie (linnen, maaltijden,…) veroorzaakt 12 bewegingen op en neer binnen het gebouw. “Uiteindelijk is de architectuur van AZ Alma maximaal bepaald door de processen binnen het ziekenhuis en een minutieuze aandacht voor de TCO van het geheel” besluit Bruno De Craene.

Architectuur voor de logistieke organisatie “De logistiek moet integraal bekeken worden van bij de leverancier tot aan de eindgebruiker” opende Gunter Gonissen, diensthoofd Logistiek en Mobiliteit UZ Leuven (Gasthuisberg) zijn betoog tijdens het 33e HFDV-Congres. Ontwerpteams denken in termen van lokalen, interieurs, circulatieruimten… Gebruikers stellen activiteitenzones voorop, materialen, stromen… Een integrator denkt aan flexibiliteit en budget…

Gunter Gonissen

“Technologie is niet weg te denken, maar ook zeer evolutief” merkt Gunter Gonissen op. “Daarom is het noodzakelijk om technologie niet alleen te integreren, maar ook zo ver mogelijk in de toekomst te projecteren”. “Vandaag is er terecht veel aandacht voor de TCO” stelt Gunter Gonissen vast. “Maar dat is niet alles: er is ook de Total Cost of Investment en de maatschappelijke kost. Het gebouw is slechts een verpakking voor activiteiten en processen. Zorginstellingen mogen niet gebouwd worden rond magazijnen of een keuken. Bekijk daarom grondig de logistieke exploitatie voor het ontwerp aan te vatten”. Eduard CODDÉ ✍ PROFACILITY GUIDE 2016 25

Facility & Real Estate Management in de zorgsector een speciale editie van Profacility Magazine verschijnt op 8 december 2016 Meer informatie via www.profacility.be/FMRE-Zorg ÂŠ De PROFACILITY media zijn publicaties van Business Interactive Media (Bimedia) advertentietarieven via www.profacility.be/advertising I www.profacility.be I info@bimedia.be I TEL. +32 (0)2 669 77 65

THINK TANK WAARDERING VAN ONTHAAL & RECEPTIE DIENSTEN

Draaischijf voor hospitality Het ‘onthaal’ bij een bedrijf is een multifunctioneel gebeuren, een niet te verwaarlozen onderdeel binnen de communicatie van de onderneming en essentieel voor de ‘eerste

indruk’, dé unieke kans die nooit meer terug komt. Voor Facilicom Facility Solutions

zijn de onthaaldiensten een vanzelfsprekend verlengstuk in het totaalaanbod van facilitaire dienstverlening. Interview met Claudine Decorte, Algemeen Directeur en Claudia Struyf, Operations Manager van Facilicom Facility Solutions

e onthaaldienst heeft zowel een zeer groot aantal als een zeer grote variatie aan contacten” schetst Claudine Decorte. “Het gaat daarbij om interne en externe contacten, bezoekers, leveranciers en niet zelden ook nog het invullen van de help-deskfunctie”. “De receptie is het uithangbord van elk bedrijf” gaat Claudia Struyf, verder. “In het verleden was dat een relatief statisch gegeven, maar vandaag is de ervaren beleving doorslaggevend voor de perceptie en appreciatie. De onthaalmedewerkers zijn de ambassadeurs van het bedrijf. Ze hebben een begeleidende rol voor iedereen die er toekomt. In vele bedrijven fungeren de onthaalmedewerkers bovendien als facilitair meldpunt”. De evidente toegankelijkheid en openheid van het onthaal werkt ook in de hand dat er heel wat bijkomende taken worden neergelegd, wat in het bijzonder geldt voor kleinere organisaties. Maar ook in grotere organisaties is het onthaal de aangewezen partner voor het uitbreiden van de ‘welzijnszorg’ voor de medewerkers. Denk maar aan de mogelijke conciërgediensten die zich via het onthaal laten organiseren, zoals bv. het aannemen van pakjes voor collega-medewerkers.

Liefst 7 medewerkers zijn specifiek opgeleid voor het implementeren en uitdragen van de ‘hostmanship’-aanpak binnen de tak Onthaal & Postkamer Services. “Waar we onze Onthaal & Postkamer Services aanbieden maken we vandaag een grondige studie van zowel de fysieke aspecten - het meubel, de plaatsing ervan t.o.v. de ingang, de inrichting in de onmiddellijke nabijheid,… – als de menselijke invulling” commentarieert Claudia Struyf. “Het gaat altijd om het zoeken naar en aanbieden van toegevoegde waarde. Dat is op zich een continu proces”.

Claudine Decorte, Algemeen Directeur, Facilicom Facility Solutions “ Outsourcen van de onthaaldiensten betekent voor een bedrijf nog altijd de beste garantie op continuïteit en flexibiliteit “

Hostmanship-filosofie

Bij Facilicom Facility Solutions werd een drietal jaar geleden de ‘hostmanship’-aanpak geïntroduceerd, dit zowel intern als naar klanten toe, wat perfect past bij de aangeboden onthaaldiensten. ‘Hostmanship’ is het faciliteren van de medewerkers en bezoekers met als doel bij hen een goed gevoel in de hand te werken, een ‘wow’-effect los te weken. Klanten wordt een ‘Hostmanship scan’ voorgesteld, waarmee gedetecteerd wordt welke wensen er leven i.v.m. het beschikbaar stellen van bepaalde services. Vanuit de resultaten wordt advies uitgebracht om het onthaal te optimaliseren. Er blijkt vaak nog heel wat ruimte voor verbetering, want in vele gevallen wordt het topmanagement niet herkend door de onthaalmedewerkers en klagen bezoekers over te lange wachttijden en onvoldoende aandacht. PROFACILITY GUIDE 2016 27

THINK TANK WAARDERING VAN ONTHAAL & RECEPTIE DIENSTEN

“ De receptie is het uithangbord van elk bedrijf “ Kwalitatieve dienstverlening onder alle omstandigheden

“Outsourcen van de onthaaldiensten betekent voor een bedrijf nog altijd de beste garantie op continuïteit en flexibiliteit” argumenteert Claudine Decorte. “Het is kiezen voor specialisten met een brede ervaring in de volledige markt en zeker niet duurder dan het invullen van de dienst met eigen mensen”. Claudia Struyf vult aan: “Interne onthaaldienstmedewerkers worden vaker belast met extra taken naast het eigenlijke onthaal. Uit angst voor de beoordeling hierop, zijn ze geneigd deze bijkomende taken voorrang te geven en verwaarlozen daardoor hun eigenlijke hoofdtaak, het onthaal”. Onthaalmedewerkers van een facilitaire dienstverlener zijn daarvoor specifiek opgeleid en hebben ook zelf gekozen voor deze functie. Ze worden door hun werkgever – de facilitaire dienstverlener – als volwaardige medewerkers beschouwd.

Onthaalmedewerkers zijn ambassadeurs voor het bedrijf en bijgevolg is kleding een belangrijk gegeven, al is het maar omwille van de identificatie van de persoon. De verwachtingen blijken hier echter zeer gevarieerd. Het ene bedrijf staat erop dat een uniform gedragen wordt eigen aan de organisatie, het andere geeft de voorkeur aan een uniform van de facilitaire dienstverlener en weer andere laten de onthaalmedewerkers vrij hun eigen kleding te dragen, uiteraard afgestemd op de functie die ze uitoefenen. Claudine Decorte: “In Nederland is een uniform onontbeerlijk, wat geargumenteerd wordt met de herkenbaarheid en een professionele uitstraling”. Professionalisering van het onthaal weerspiegelt zich ook in het adviseren en of invoeren van tools vanuit de facilitaire dienstverlener. Het gaat dan om procedures, het actualiseren van informatie m.b.t. het reilen en zeilen binnen en buiten de organisatie, het samenstellen van een informatiebrochure voor de bezoekers…. Er kan nagedacht worden over extra services als een soort mini-gids voor buitenlandse bezoekers met bezienswaardigheden, tips voor restaurants, taxidiensten, enz. Kwaliteitscontrole is een vanzelfsprekend onderdeel van de contracten voor het leveren van onthaaldiensten. Hiervoor worden zowel ‘mistery calls’ als anonieme bezoeken aangewend.

Claudia Struyf, Operations Manager, Facilicom Facility Solutions “ Interne onthaaldienstmedewerkers worden vaker belast met extra taken naast het eigenlijke onthaal. Uit angst voor de beoordeling hierop, zijn ze geneigd deze bijkomende taken voorrang te geven en verwaarlozen daardoor hun eigenlijke hoofdtaak, het onthaal. “

28 PROFACILITY GUIDE 2016

Meer dan representatie

Algemeen wordt het onthaal gemakkelijkheidshalve omschreven als representatie van het bedrijf naar bezoekers van buitenaf. De praktijk gaat echter veel ruimer. Het onthaal is niet alleen verantwoordelijk voor het waarmaken van een positieve ‘hospitality’-ervaring naar bezoekers, het werkt ook als ‘hospitality’-coördinatiecentrum voor internen, m.a.w. voor alle medewerkers van het bedrijf. “Het onthaal is het uitgelezen centrum waar iedereen met zijn vragen komt aankloppen” illustreert Claudia Struyf. “Het is de wegwijzer en het eerste aanspreekpunt voor honderden zaken en de aanpak is bepalend of de contactnemer er een goed gevoel aan overhoudt”.

Onthaalmedewerker is dan ook alles behalve een eenvoudige functie. Claudine Decorte: “De mensen moeten steeds service minded zijn, altijd goed geluimd, minstens 3 talen beheersen, altijd alert en snel kunnen reageren om in te spelen op een gegeven situatie, opgewassen zijn tegen mulktitasken…”. Claudia Struyf: “Wij zoeken als facilitaire dienstverlener permanent naar mogelijkheden om met onze onthaaldienst meer te doen. Vandaag zijn er al heel wat organisaties waar onze dienstverlening is uitgebreid met een openings- en sluitingsronde van het gebouw”. Een interessante vaststelling tot besluit: het onthaal ontspringt de traditionele dans van eindeloos besparen op de facilitaire kosten! Eduard Coddé ✍

Een goed georganiseerd onthaalteam Facility Solutions NV, onderdeel van de Facilicom Services Group, bood zelf al Onthaal & Postkamer Services aan met een 40-tal receptionisten. Met de overname van de divisie Receptie- en Mailroomservices (RMS) van Manpower begin 2016, groeit het team aan met meer dan 130 onthaal-medewerkers. De overname gaat ook gepaard met het binnenhalen van 5 miljoen euro extra omzet. Binnen Facility Solutions past de dienstverlening helemaal in de toekomstplannen. “Het komt er op aan beide bestaande teams optimaal te integreren tot één harmonisch geheel, synergiën te zoeken en alle mensen het gevoel te geven dat ze hier erg nuttig zijn” benadrukt Claudine Decorte, Algemeen Directeur Facility Solutions. “De ex-Manpower medewerkers verhuisden van een beursgenoteerd bedrijf naar een organisatie met een heel andere sfeer, waar een filosofie van lange termijn investeren leeft”. In Nederland werken er 600 onthaalmedewerkers onder de Trigion-vlag. Ze worden meestal per uur ingezet, in tegenstelling tot België, waar het steeds om mensen met een bediendencontract gaat. Het is de bedoeling een uitwisselingsplatform met de Nederlandse Trigion-collega’s op te zetten voor het delen van ervaringen en best practices. PROFACILITY GUIDE 2016 29

FM & ICT STRATEGISCHE FM TOOLS

FMIS vandaag Informeren, contro le Wij hebben enigszins getwijfeld bij het vastleggen van de redactionele inhoud voor

deze ‘Profacility Guide 2016’ om het onderwerp FMIS, voluit Facilitair Management Informatie Systeem, opnieuw aan te snijden. Iedereen die ook maar iets met het vakgebied facility management te maken heeft kent immers het begrip. Elke Facility

Manager die we mogen ontmoeten heeft het ook steeds weer over ‘meer doen met minder middelen’. Dan is FMIS de niet te missen bondgenoot!

V Een FMIS integreert alle sleutelgegevens voor het beheer, legt verbanden en laat een efficiënte opvolging en controle toe van de facilitaire diensten, gebouwen en technische installaties, werkomgeving en ICT.

andaag zit de voor de Facility Manager relevante informatie nog al te vaak sterk verspreid binnen de organisatie. Naarmate er hogere eisen gesteld worden aan het vakgebied facility management maakt een op de organisatie afgestemde FMIS software zich onmisbaar voor zowel het dagelijks operationeel beheer als het strategisch plannen in de toekomst. Steeds meer wordt van de Facility Manager verwacht op lange termijn te denken, met in het bijzonder aandacht voor MVO, asset management en TCO, terwijl de vastgoedmarkt en in mindere mate de diverse dienstverleners nog vaak op korte termijn denken en handelen.

Voor de Facility Manager is FMIS als gecentraliseerd systeem dat alle data en informatie bundelt m.b.t. de gebouwen, de assets en de facilitaire processen dan ook een essentieel tool voor het ontwikkelen van een lange termijn denken. Vanuit FMIS kan facility management zelf ook data integreren in het data management systeem van de onder-neming, waardoor een betere connectie ontstaat tussen het facilitaire departement en de organisatie.

Bekend maar onvoldoende bemind

Het ‘FM Trends Rapport 2015’, dat tot stand kwam vanuit een samenwerking tussen IFMA en PROCOS Group, geeft een goed beeld over het gebruik van FMIS binnen de verschillende organisaties : • FMIS wordt door 29% van de deelnemers aan het onderzoek (zie kader pagina 32) actief in facilitaire departementen gezien als de belangrijkste technologische hulp waar de Facility Manager vandaag baat bij heeft bij het beheer van zijn departement. Bij de invloed van technologie op het vakgebied scoort BIM 18%, de combinatie van FMIS en BIM wordt met 14% gewaardeerd.

Illustratie ARCHIBUS

• Binnen de doelgroep facility management geeft 50% van de respondenten aan FMIS te gebruiken. Voor de bevraagde Facility Managers is dat 56%.

30 PROFACILITY GUIDE 2016

De belangrijkste motivatie voor het gebruik van FMIS is de ondersteuning in de rapportering aan het management (> 20%). Daarna volgen de ondersteuning in de organisatie van het facility management (service-desk) en het inzicht in assets. • Facilitaire dienstverleners noemen FMIS als belangrijkste technologie die de dienstverlening beïnvloedt (25%).

ro leren en strategisch plannen

De combinatie van FMIS met BIM (Building Information Model) scoort bij de facilitaire dienstverleners 23% op de belangrijkheids- schaal. Enkel het inzetten op mobiele apps scoort nog hoger (31%) bij de technologische invloeden.

• Als doorslaggevend aankoopargument noemen de deelnemers aan het onderzoek die nog geen FMIS in gebruik hebben het inzichtelijk maken van de FM kosten (24%). 17% verwacht er het opvolgen van SLA’s en contract management mee te kunnen verbeteren. • Bij de facilitaire dienstverleners geeft 27% aan dat het gebruik van FMIS in eerste instantie dient om inzicht te krijgen in de FM-kosten. De ondersteuning van de rapportering aan het management volgt met 19%. Een bijna identieke waardering krijgt het opvolgen van SLA’s en contract management.

voorstelling van het gebouw, bestemd voor het genereren en beheren van gebouwinformatie over de volledige levenscyclus. Bij de Facility Manager die deelnamen aan het onderzoek in het kader van het ‘FM Trends Rapport 2015’, gaf 19% aan dat de integratie van FMIS en BIM vanaf 2018 een belangrijke invloed zal hebben op hun facilitair departement. Ook bij de facilitaire dienstverleners werd een gelijkaardige overtuiging vastgesteld. FMIS en BIM moeten logischerwijze naar elkaar toegroeien en verweven, waarbij het belangrijk is bij de data uitwisseling precies na te gaan wat de inhoud ervan is. Zo kan BIM voor een ruimte verschillende bouwmaterialen specificeren, terwijl deze door de schoonmaakdiensten uniform behandeld worden en bijgevolg als één gegeven in FMIS worden opgenomen. Bij nieuwbouwprojecten zou het vandaag vanzelfsprekend moeten zijn om te ‘BIMMEN’. Jos Duchamps, Gedelegeerd Bestuurder

“Het inzichtelijk maken van de FM kosten en een betere opvolging van SLA’s en contract management zijn de belangrijkste aankoopmotivatie voor een FMIS“ De implementatie van een FMIS vereist het centraliseren, standaardiseren en inbrengen van een massa informatie. Dat vergt tijd en budget. Evenals de informatie zit ook het budget vaak verspreid. Voorafgaand aan het selectieproces voor een FMIS is het onontbeerlijk precies te bepalen wat men er voor de eigen organisatie van verwacht en wat men ermee hoopt te bereiken. Naast de zuiver functionele mogelijkheden van het softwarepakket horen ook stabiliteit, gebruiksvriendelijkheid, schaalbaarheid naar de toekomst en begeleiding van de implementatie thuis op de lijst met selectiecriteria. Er is discipline en volharding nodig om die stap te zetten, wat waarschijnlijk verklaart waarom zelfs vrij grote organisaties nog steeds geen gebruik maken van FMIS.

FMIS en BIM zijn logisch complementair Bij het werken met ‘Building Information Model’ (BIM) ofwel ‘Bouwwerk Informatie Model’ maakt men gebruik van een softwaresysteem gebaseerd op een digitale 3D-

PROCOS, licht toe: “BIM integreert de volledige samenwerking tussen bouwheer, architectenbureau, ingenieurs- en studiebureaus voor wat de ontwerpfase betreft. Plannen, meetstaten, kortom alles wat met het bouwproces te maken heeft wordt geïntegreerd. Ontwerp en studie kunnen parallel verlopen, waardoor het voortraject korter uitvalt. Met BAM - ‘Building Assembling Model’ – wordt dit uitgebreid naar aannemers en leveranciers van bouwmaterialen. Tenslotte evolueren we naar BOOM – ‘Building Operation & Optimization Model’ – dat over de volledige gebruiksduur van het gebouw een zestigvoudige besparing toelaat in vergelijking tot BIM!”. Voor bestaande gebouwen waar met een FMIS wordt gewerkt, loont het de moeite om BIM project gerelateerd te implementeren. Zo kan stelselmatig voor het ganse gebouw BIM en FMIS samenvloeien. De voornaamste meerkost zit in de omzetting van 2D naar 3D plannen. Door dit projectmatig aan te pakken worden de kosten verspreid. PROFACILITY GUIDE 2016 31

FM & ICT STRATEGISCHE FM TOOLS

Asset management en total lifecycle management Vandaag valt nauwelijks aandacht voor asset management vast te stellen bij zowel Facility Managers als facilitaire dienstverleners, terwijl er een aangroeiend besef is dat ‘total life cycle management’ in de nabije toekomst één van de belangrijkste uitdagingen wordt voor het vakgebied. Sinds 2015 is er de ISO55000 norm als aangewezen leidraad voor het management van alle fysieke assets in een organisatie en dat in alle sectoren. Asset management laat toe risico’s m.b.t. fysieke assets te beperken, door bv. tijdige vervanging i.p.v. behoud met hoge onder-houdskosten, het vermijden van uitval/ stil-stand, enz. Er gaan stemmen op die erop wijzen dat facility management vandaag nog te ver verwijderd zit van het financiële beheer van de organisatie en daarom in de nabije toekomst moet evolueren naar asset management. Asset management laat toe het strategisch beheer te verbeteren

en dat wordt één van de belangrijkste uitdagingen voor facility management. Het zo precies mogelijk berekenen van de TCO over de ganse gebruiksduur van het gebouw, liefst al van in het conceptueel stadium bij het architectenbureau, gaat over veel meer dan een tool; het is een filosofie, een doelbewuste management aanpak. De professionalisering van het vakgebied facility management wordt algemeen erkend. Blijft echter het feit dat België een KMO-land is. Volgens het VBO telt 99% van de Belgische bedrijven minder dan 50 werknemers. Dat ook daar de nood bestaat aan professioneel facility management lijdt geen twijfel, maar de (relatieve) kleinschaligheid van deze ondernemingen laat geen voltijdse FM-functie toe. In deze bedrijven zijn aangepaste beheertools als FMIS al helemaal vreemd, maar daarom niet minder noodzakelijk. Een uitdaging voor softwarebedrijven en/of voor facilitaire dienstverleners die het outsourcen van FMIS aanbieden? Eduard CODDÉ ✍

Een globaal beeld van de Belgische Facility Management markt In opdracht van IFMA Belgian Chapter, de Belgische beroepsvereniging voor Facility Managers, heeft PROCOS Group een grondig onderzoek uitgevoerd. Een enquête bevroeg Facility Managers, facilitaire aanbieders, consultants en onderwijsmensen. Via meerkeuzevragen gaven die FM-professionals hun visie op de markt vandaag en hun inschattingen en verwachtingen voor 2018. De respondenten van de enquête bestonden voor 70 % uit Facility Managers, waarvan 60 % werkzaam in een organisatie met meer dan 1.000 medewerkers. Slechts 8 % van de respondenten werken in een organisatie met minder dan 100 medewerkers. Het ‘FM-trend rapport België 2015’ geeft bijgevolg hoofdzakelijk een beeld van het facility management in grote organisaties. Volgens de auteurs van het rapport is dit niet onlogisch, gezien facility management expliciet in deze organisaties goed ontwikkeld is. Het onderzoek werd gevoerd op basis van een kwantitatieve en kwalitatieve analyse. Tijdens rondetafelgesprekken toetste het onderzoeksteam de resultaten van de online enquête af bij Facility Managers uit verschillende sectoren (bedrijfswereld, overheid, zakelijke dienstenverlening, zorg, onderwijs, …). Via desk research en gesprekken met de grootste facilitaire aanbieders werden omzetcijfers verzameld. In dit artikel publiceren wij enkele kerncijfers m.b.t. de perceptie, de evaluatie en het gebruik van geïntegreerde beheersystemen (FMIS – BIM). Een meer gedetailleerde analyse is terug te vinden in het hoofdstuk ‘Invloed van nieuw technologieën op facility management neemt nog steeds toe’ van het rapport. De enquête analyseert de Belgische markt voor facility management en toont aan dat deze de weg van professionalisering is ingeslagen, in het bijzonder in vergelijking tot Nederland, voor wat betreft het gebruik van beheersystemen, op gebied van competenties en invloeden van FM op strategische beslissingen. De publicatie ‘FM-trend rapport België 2015’ is beschikbaar en downloadbaar via www.ifma.be

32 PROFACILITY GUIDE 2016

FM & ICT FMIS DEVELOPMENT TRENDS

Wereldwijde expertise vertaald naar lokale schaalgrootte ‘ARCHIBUS’ behoort wereldwijd tot de top 3 volgens Gartner en beweegt zich al meer

dan een decennium in het leading quadrant voor Integrated Workplace Management

Systems (IWMS). Het kan bogen op een enorme klantenbasis en bijgevolg ook op een enorme expertise. Bovendien hanteert het een uniek business model; het ARCHIBUS Eco System is een ‘worldwide network of local experts’.

In dezelfde geest is het vandaag meer dan ooit essentieel dat FMIS integreert met moderne technologieën, zoals BIM (Building Information Model). Beiden zullen in snel tempo naar elkaar toegroeien. Hoewel BIM vandaag nog in hoofdzaak toepassing vindt bij nieuwbouwprojecten, is het nu al duidelijk dat dit op korte termijn zal uitbreiden naar bestaande gebouwen. De kosten voor het aanmaken van een 3D-model zijn vandaag nog de te nemen hindernis, maar zullen drastisch dalen. Hoewel een 2D-plan de Facility Manager de meest essentiële informatie aanreikt, in casu de vloeroppervlakte, biedt een 3D-model een veel vollediger overzicht en laat een nauwkeuriger berekening toe van onderhouds- en werkingskosten.

Openheid De basis van een open systeem is dat het op een eenvoudige manier met andere systemen samen werkt. Vandaag verzekeren alle Web Modules van ARCHIBUS een probleemloze samenwerking en data uitwisseling met ERP systemen (SAP, Oracle, ..), Building Management Systemen en alle Office toepassingen (MS Outlook, Excel, Word, Access). De connectie met Autodesk, technisch en commercieel, resulteert vandaag in de integratie met Revit en andere BIM tools.

ernard De Keyzer

RCHIBUS is van oorsprong een Amerikaanse software, die door de lokale partners in meer dan 190 landen geïmplementeerd wordt. Dat betekent dat de lokale business partner de contacten met de klanten verzekeren en instaan voor de implementatie, training en support op schaalgrootte van de lokale markten. De lokale partners worden getraind en gecertificeerd door Archibus Inc in Boston. Een niet geringe troef is dat Archibus Inc, in 1980 ontstaan aan de Harvard University in Boston, van bij de start beschikte over een directe en bidirectionele link met de eerste versies van AutoCAD.

Dit BIM bevat in een ontwerpfase alle elementen van een gebouw (in 3D). Door de koppeling met ARCHIBUS kan er al in de ontwerpfase een Total Lifecycle analyse gemaakt worden, zelfs met een gedetailleerd meerjaren onderhoudsplanning, wat cruciale informatie is bij DBFMO projecten. Met de koppeling met Revit (BIM) neemt ARCHIBUS vandaag een unieke plaats in. De ARCHIBUS software bevat tevens een module ‘conditiestaatmeting’, die werd ontwikkeld op basis van de NEN2767 norm.(1) Deze module laat toe om een gedetailleerde conditiestaatmeting te doen en op basis hiervan een efficiënt meerjaren onderhoudsplan op te stellen voor bestaande gebouwen zonder BIM.

Jos Duchamps, Gedelegeerd Bestuurder PROCOS en ARCHIBUSbusiness partner “ Eén van de grote voordelen van ARCHIBUS is dat alles wat de facilitaire dienst nodig heeft praktisch gebundeld zit in één systeem met de integratie van de processen, documenten en alle data. De beste werkwijze is om het stapsgewijs te implementeren en er op dezelfde gefaseerde wijze leren mee om te gaan. Zo verzekert men zich ervan dat wat geïmplementeerd is ook efficiënt gebruikt wordt en bijgevolg zal renderen. “

Het tijdperk van mobile devices ARCHIBUS neemt bovendien een leidende rol in mobiele applicaties. Meer dan 10 specifieke toepassingen (conditiestaatmeting, commissioning, storingsmelding, werkorderbeheer, …) zijn vandaag via AppStore beschikbaar. Ze zijn volledig aangepast aan de verschillende types mobiele apparaten als smartphone en tablet, werken onafhankelijk van het feit dat de toestellen al dan niet online connected zijn. Bovendien tonen ze een uitzonderlijke neutraliteit t.o.v. het besturingssysteem: iOS, Android en Windows worden ondersteund. Eduard Coddé ✍

(1) Voor meer informatie over de NEN2767 norm, lees ook het artikel ‘FM nieuwe normen’ pagina 8-11 in deze editie.

PROFACILITY GUIDE 2016 33

FM & ICT FMIS DEVELOPMENT TRENDS

Smart buildings & workplaces: d “De vraag naar ‘Smart Buildings’ is de laatste zes maanden niet uit de lucht bij onze klanten” bemerkt Steven Lambert, COO MCS. Smart buildings & workplaces zijn

ontegensprekelijk de nieuwe trend en bieden ongeziene mogelijkheden die het FMIS overstijgen, alleen al doordat ze zeer toegankelijk zijn. Op voorwaarde dat er een goede voorbereiding aan voorafgaat.

ensoren zijn als technologieproduct goedkoop geworden en ver gevorderd. Ze werken jarenlang autonoom, doordat ze zeer weinig energie verbruiken. Sommige maken gebruik van fotovoltaïsche cellen om hun batterijen op te laden. Ze werken ook draadloos, zodat de installatiekost vrijwel verwaarloosbaar is. Voor het draadloze datatransport van de sensoren naar de centrale verwerking wordt geen beroep gedaan op het Wi-Finetwerk binnen het gebouw, noch op Intranet, waardoor er geen

beveiligingsrisico’s bestaan voor de eigen ICTdiensten van de organisatie. De sensoren maken gebruik van het ‘LoRa’-netwerk (Long Range, Low power’, radiotechnologie op lange afstand), een mobiel netwerk vergelijkbaar met 4G/LTE voor smartphones, waarover zowat alle grote telecomoperatoren binnen Europa (o.a. Vodafone, Orange, Proximus...) akkoorden hebben afgesloten. Het nieuwe netwerk, dat een aanvulling vormt op het bestaande mobiele netwerk voor telefonie (en meer…), focust op smalle bandconnectiviteit en connectiviteitsgarantie, tegen een laag energieverbruik en lagere kosten.

Big data, big potential! “De mogelijkheden die dankzij sensoren en big data beschikbaar worden, zijn quasi eindeloos” klinkt het enthousiast bij Steven Lambert. “Zo is het mogelijk om alle vanuit de sensoren ontvangen data te visualiseren op een CADplan (overlay), waardoor men in één oogopslag een precies overzicht krijgt van welke werkplekken bezet zijn, wie met wie samenwerkt, welke vergaderzalen gereserveerd zijn en alsnog niet gebruikt, wat het energieverbruik is per printer, waar de luchtkwaliteit onvoldoende is… kortom alle gewenste informatie is meteen en duidelijk afleesbaar ter beschikking en dat in real time!”. Juist omdat de mogelijkheden zo overweldigend en vernieuwend zijn, is het onontbeerlijk om voorafgaand aan een duik in deze wondere nieuwe wereld goed uit te zoeken welke doelstellingen men vanuit de organisatie precies beoogt.

Steven Lambert, COO bij MCS “Met het integreren van technologieën voor Smart buildings & workplaces, laten tal van facilitaire diensten zich optimaliseren vanuit de informatie die sensoren doorsturen“

34 PROFACILITY GUIDE 2016

s: de toekomst is vandaag begonnen

Enkele illustratieve voorbeelden zijn: • Het kiezen van een vrije werkplek in functie van real time beschikbaarheid; • Het automatisch suggereren van een niet bezette werkplek op basis van de samenwerkingsverbanden tussen collega’s en de persoonlijke voorkeuren van de werknemer; • Het uitsturen van een aanbeveling om thuis te werken op dagen waar er al te veel mensen onderweg zijn naar kantoor. Met de ‘Sensor-to-value’ workshop begeleidt MCS de klant bij zijn eerste stappen naar ‘Smart Buildings & Workplaces’.

Ruimte beter benutten Data processing is het geautomatiseerd analyseren en visualiseren van de uit de sensoren verzamelde data. Voor facility management gaat het meestal om het optimaliseren van het gebruik van de gebouwen. “Veelvuldig onbezet blijvende werkplekken springen er door visualisatie meteen uit” illustreert Steven Lambert. “Dit kan wijzen op een probleem met die werkplek, zoals bv. een defecte kantoorstoel, maar wanneer de lage

bezettingsgraad aanhoudt, kan dit ook een signaal zijn om met minder m² rond te komen”. Vanuit facility management is het ook denkbaar om incentives toe te kennen aan de werknemers om het gebruik van het gebouw te optimaliseren. “Tal van facilitaire diensten laten zich optimaliseren vanuit de informatie die sensoren doorsturen” argumenteert Steven Lambert. “Zo laat de schoonmaak van de sanitaire ruimten zich afstemmen in verhouding tot het gebruik (sensoren detecteren frequentie van het gebruik), wat eventueel kan leiden tot een besparing van één FTE in het schoonmaakteam”.

“Het selecteren van de gepaste scenario’s is daartoe de beste voorbereiding” wijst Steven Lambert de weg. “Vanuit het beoogde doel moeten er scenario’s geselecteerd worden, waaruit de benodigde data input kan worden afgeleid, om in functie daarvan de juiste keuze van sensoren en hun plaatsing te maken”.

De oplossingen die vanuit ‘Smart Buildings’ beschikbaar worden, moeten concreet in de praktijk omgezet worden. Zo bv. de sensoren voor parkeerplaatsen, die de status opmeten (bezet of beschikbaar) en het mogelijk maken om medewerkers via een mobiele app naar de beschikbare plaatsen te loodsen, om ze aansluitend de weg te wijzen naar een vrije werkplek, wat vooral bij grote gebouwen en veel werknemers erg nuttig is.

Het ‘LoRa’-netwerk is een nieuwe mobiel netwerk vergelijkbaar met 4G/LTE voor smartphones maar werkt met radiotechnologie op lange afstand. Dit netwerk vormt een aanvulling op het bestaande mobiele netwerk voor telefonie (en meer…) meer gericht op M2M communicatie (Machine-to-machine Communicatie). Het focust op smalle bandconnectiviteit en connectiviteitsgarantie, met een laag energieverbruik en lagere kosten. Lees ook het artikel over ‘Het internet der dingen’ gepubliceerd op pagina’s 20-21 van deze gids.

PROFACILITY GUIDE 2016 35

FM & ICT FMIS DEVELOPMENT TRENDS

Modulair en meerlagig FMIS-concept Naast de hoogst actuele toekomstgerichte oriëntatie op ‘Smart Buildings’, is de ‘myMCS’ FMIS-software het resultaat van jarenlang onafgebroken ontwikkeling en integratie van de feedback uit de praktijk bij een breed gevarieerde internationale klantenkring. Steven Lambert: “Ons FMIS-platform is modulair opgebouwd, zodanig dat de verschillende deeloplossingen complementair of losstaand bruikbaar zijn. De voor de hand liggende basislaag bestaat uit facility management – centraal geplaatst - en daarrond Real Estate en Workplace”. De meerlagige modulaire structuur laat gebruikers toe te bepalen hoe ver ze willen gaan in het gebruik van ‘myMCS’. Men start vaak met de fundamenten die hierboven zijn

vermeld. De geïntegreerde suite van MCS laat toe om daarna vrij gemakkelijk uit te breiden naar gerelateerde domeinen zoals Energy, Maintenance (=conditiemetingen, correctief en preventief onderhoud, werkaansturing met de planning, het genereren en verwerken van werkbonnen voor interventies) en reservaties van vergaderruimtes en werkplekken.

Inzicht leidt tot impact Onderliggend vinden we ‘Business Intelligence & Analytics’ om de performantie over al deze domeinen heel kort op te volgen. “Werkplek, facility management en real estate convergeren logischerwijze en dat geldt bijgevolg ook voor de door myMCS gegenereerde management rapportering, gericht op het nemen van optimale beleidsbeslissingen” vat Steven Lambert samen. Eduard CODDÉ ✍

Managementtendensen die een FMIS systeem nog nuttiger maken Data in huis beheren en bewaren Na een periode waarin facility management niet alleen de diensten maar ook het databeheer uitbesteedde, en daarbij ook de kennis uit huis gaf, wil men vandaag vaker de diensten uitbesteden maar zelf de controle bewaren over alle data (installaties, historiek, performantie). Dat is een belangrijke veiligheid wanneer van service provider(s) gewisseld wordt en het risico bestaat dat men alle data opnieuw moet opbouwen. Met de implementatie van de FM-oplossing heeft men alle belangrijke data bij de hand en verlopen wissels bij de dienstverleners niet alleen vlotter, maar kan er ook gefundeerd beslist worden om een nieuwe partner te zoeken. Evoluties van Worpklace Space Management beheren Het concept voor de indeling van de werkplekken is niet langer statisch voor een periode van 10 jaar, maar evolueert voortdurend als gevolg van het projectmatig werken. Teams groeien aan en verkleinen weer tijdens de duur van een project. Dat resulteert ook in de vraag naar flexibel aanpassen van de services in verhouding tot de bezetting als gevolg van projecten. De ‘Workplace’-oplossing laat verder toe de beschikbare oppervlakte intenser te gebruiken (lees efficiënter) en eventueel de gehuurde oppervlakte te verkleinen. De ‘Real Estate’-oplossing zorgt ervoor dat de vastgoedportefeuille beter afgestemd wordt op de bedrijfsbehoeften en toont veel voordelen bij het versmelten of splitsen van bedrijven. De software biedt immers een zakelijke evaluatie van de beschikbare oppervlakte, het aantal werkplekken op elke locatie, alle kosten, enz., wat toelaat gefundeerde beslissingen te nemen over verhuizingen, aanpassingswerken of andere opties.

36 PROFACILITY GUIDE 2016

IRIS Facility U begeleiden in uw multi-service aanpak : rendabel, duurzaam en imagoversterkend ! IRIS Group :

Onze vakgebieden :

• • • • • •

Belgische familiale groep, opgericht in 1946 3.600 medewerkers, zakencijfer van 120 m€ Multidisciplinaire en operationele uitmuntendheid 8.000 werven per jaar (BE, FR, NL en LU) Nabijheid klanten : 10 exploitatiezetels in België Engagement in duurzame ontwikkeling : certificaat MVO-prestatieladder niveau 3 en certificaat CO2-prestatieladder niveau 4 • Efficiënte interactie met onze klanten : implementatie van mobiele oplossingen op het terrein en ter beschikking stellen van een klantenportaal voor de uitwisseling van gegevens geïntegreerd in ons ERP • Internationale oplossing: medeoprichter Europees netwerk EUROPEAN CUSTOMER SYNERGY (ECS) : 38 landen, “European solutions for local success”

Cleaning Schoonmaak en aanverwante diensten

Facility Multi-services oplossingen en coördinatie

Building Multi-technische diensten en handyman

Greencare Groenvoorziening - aanleg en onderhoud

Anticorrosion Industriële behandeling van staalen betonoppervlakken

www.iris.be wellbeing@work IRIS Facility

Bazellaan 5 - 1140 BRUSSEL - Tel. : 02 204 03 00 info@iris.be

ANNONCE A4-NL-FACILITY SERVICE.indd 1

5/02/16 09:19

FM & ICT FMIS DEVELOPMENT TRENDS

Inspelen op de verweving van FM en IT TOPdesk is vanuit Nederland uitgegroeid tot een internationale speler, met eigen vestigingen in België, Groot-Brittannië, Duitsland, Brazilië, Denemarken, Hongarije en sinds 2015 ook in de USA en Canada. Een team jonge mensen en bijzondere aandacht

voor jonge mensen in opleiding voor een toekomst in de wereld van facility management, kenmerken TOPdesk.

Jurgen Koster, Managing Director TOPdesk Belgium

Jurgen Koster: “Wij zien hier interessante kansen omdat we er altijd naar gestreefd hebben om de gebruikers snel aan de slag te kunnen laten gaan zonder lange implementatietijden en leerprocessen. Daarnaast is het laten meegroeien van de gebruikers met het FMIS een sterke troef. Onze FMIS-oplossing laat zich stapsgewijs en modulair uitbouwen binnen de facilitaire afdeling van helpdesk tot reserveringen, onderhoudsplanning, vastgoedbeheer, enz.”.

OPdesk biedt een zeer toegankelijke FMIS oplossing die procesmatig werken ondersteunt en de gebruiker alle relevante informatie voor de dienstverlening geeft. De focus ligt op shared services management voor soft facilities, omdat niet de infrastructuur maar de mens – de gebruiker en iedereen die ondersteund wordt – centraal wordt geplaatst. De TOPdesk oplossingen zijn compleet webbased en erop gericht maximaal de weerstand weg te nemen bij de gebruikers, zodat ze efficiënter kunnen werken en de regie kunnen houden over samenwerking met leveranciers.

Inhaalbeweging bij steden en gemeenten De overheid is verplicht om de markt te verkennen wanneer de implementatie van FMIS overwogen wordt. Jurgen Koster, Managing Director TOPdesk Belgium: “Steden en gemeenten tonen nu plots belangstelling voor FMIS. In Nederland hebben alle gemeenten met minimaal 10.000 inwoners al een hele tijd FMIS in gebruik”. In België ligt een grote uitdaging voor de boeg: in januari 2019 verdwijnen de OCMW’s (toch zeker in Vlaanderen) en worden hun bevoegdheden overgedragen aan de stads- en gemeentebesturen. Hierdoor stijgen hun noden aan een overzichtelijk en professioneel beheer van vastgoed en diensten aanzienlijk. Dit biedt niet alleen mooie vooruitzichten voor tewerkstelling van jonge FM-ers, ook de verkoop van FMIS zal er een boost door krijgen. 38 PROFACILITY GUIDE 2016

Vervangingsmarkt Jurgen Koster stelt vast: “De eerste vervangingsrondes zijn vandaag aan de orde. Hoofdzakelijk grote bedrijven en organisaties namen het voortouw voor wat het implementeren van FMIS betreft. Wij stellen vast dat bij vervanging niet automatisch dezelfde leverancier gecontacteerd wordt, maar gebruikers vanuit hun eerste ervaring anders omgaan met het selectieproces voor een nieuwe FMIS”. Vervanging wordt dikwijls gemotiveerd vanuit de wens naar meer gebruiksgemak en toegankelijkheid. TOPdesk introduceert dit jaar een nieuwe versie van haar software, die vanaf maart al uitgerold wordt naar alle SaaS-klanten en een volledig nieuw klantenportaal. Voor beiden staat gebruiksvriendelijkheid centraal, met o.a. preventief ingrijpen om meldingen en vragen te voorkomen. Jurgen Koster: “De nieuwste versie is ontstaan vanuit de feedback die de klanten ons de voorbije 3 jaar bezorgden en de ontwikkelingen die we zien bij organisaties. FM en IT hebben vele leveranciers, wat een spinnenweb aan contracten buiten de eigen organisatie laat ontstaan, met tal van uiteenlopende systemen en de nood voor organisaties om goed regie te voeren. Door de systeemintegratie van de leveranciers via TOPdesk zorgen we voor korte lijnen en vermijden heel wat e-mailverkeer. Wij hebben het daarom over ‘shift left’, voorkomend optreden om tijd te winnen voor essentiële taken”. Eduard Coddé ✍

FM & ICT FMIS DEVELOPMENT TRENDS

FMIS as a service De werkomgeving voor de facilitaire dienst verandert voortdurend en bijgevolg moeten de meet- en stuurinstrumenten zich daaraan aanpassen. Vandaag zijn er drie dominante ‘drivers’ voor het facilitaire vakgebied: maximaal outsourcen van services buiten de eigen core business, innovaties in het domein van software, met een verschuiving van grote pakketten naar apps, en een hoog tempo van vernieuwing dat vanuit B2C opgelegd wordt.

oen Mees, Managing Director Freestone GROUP: “Lange tijd was de B2B-markt innoverend en de trekker van de vooruitgang. Vandaag is dat niet langer zo en gaat de – snelle – evolutie uit van B2C. Deze B2C-markt is niet alleen snel vernieuwend, maar bovendien ook meer gefocust op gebruiksvriendelijkheid, wat de kans op acceptatie verhoogt. De schaalgrootte van de B2C-markt laat zowel snelle als diepgaande en veelzijdige ontwikkelingen toe”. De kloof tussen het eerder kleinschalige en gespecialiseerde B2B en B2C wordt hierdoor groter. B2B ontwikkelt vanuit de theorie en ‘ideale wereld’, terwijl B2C snel succesrijk wil zijn en doorbreken op een sterk competitieve markt. Koen Mees maakt volgende vergelijking: “B2B streeft naar het ontwikkelen van een Rolls-Royce, het opperbeste product, de eenzame uitblinker. Helaas schiet het daarbij vaak aan het eigenlijke doel voorbij. Er wordt een complexe bouwdoos bedacht, die echter niet klaar blijkt te zijn voor gebruik”.

Tijd voor Apps Koen Mees ziet het ‘grote’ FMIS zoals dat vandaag bekend is opdelen naar een applicatielandschap met kleine, zeer doelgerichte apps, die heel concreet oplossingen bieden voor de specifieke probleemstelling binnen elke organisatie. Hij legt uit : “De meest gehoorde kritiek is dat een praktisch bruikbare managementrapportering ontbreekt, tenzij men vooraf immense hoeveelheden data minutieus heeft ingebracht. Dat is tijdrovend en bijgevolg duur, een contradictie met de onafgebroken besparingsdruk eigen aan facility management”. Apps focussen elk op een specifiek doel en reiken daarvoor ook de uitkomst aan.

Centrale database als draaischijf Facility management toont vandaag een schaalvergroting, heeft raakvlakken met meer afdelingen, maar wel verschillend van bedrijf tot bedrijf. Vaak hebben die diensten eigen beheersystemen, maar de onderlinge communicatie en/of integratie verloopt moeizaam tot helemaal niet. “Een centrale database met daarop aansluitend diverse luiken voor bv. CRM en facility management kan hiertegen een remedie zijn” argumenteert Koen Mees. “Het is dankzij een centrale

database perfect mogelijk om verschillende luiken voor verschillende diensten en doeleinden naast elkaar te laten functioneren, wat veel beter beheersbaar en functioneel is dan alles te willen vatten onder één enkele (FMIS) koepel”. De centrale database communiceert met de verschillende Apps, de wat grotere applicaties en verder met het FMIS dat eventueel al zou uitgerold zijn. Zo gaat de geleverde inspanning voor een integrale FMIS niet verloren, en kan je toch inzetten op meer snelheid en efficiëntie halen uit meer laagdrempelige App’s of andere toepassingen.

Koen Mees, Managing Director Freestone GROUP “Dankzij de huidige doorgedreven evolutie van ‘cloud applicaties’ is elke tool en alle informatie altijd en overal beschikbaar. Tools zullen worden wat ze altijd al hadden moeten zijn, nl. een commodity. In de nabije toekomst zal elke dienstverlener zijn advies of expertise willen, of zelfs moeten ondersteunen met apps of andere specifieke instrumenten“

FMIS outsourcen In een vakgebied waarin outsourcen van diensten al lang de meest normale zaak is, verbaast het dat dit niet het geval is voor het FMIS. “Het outsourcen van het FMIS leidt vanzelf tot het maximaal laten renderen” argumenteert Koen Mees. Het integrale FMIS wordt herleid tot een applicatielandschap, een geheel van Apps en tools gericht op de ondersteuning van de uitbestede multiservice contracten, helpdesk, enz. Koen Mees besluit: “Een FMIS is zeker noodzakelijk, maar hoeft niet aangekocht te worden. Dat heeft nog weinig zin. Laat FMIS of andere vastgoed en facilitaire tools via experten tot de organisatie komen! Waarom de politiek van maximaal outsourcen niet uitbreiden naar het FMIS? Facility management professionaliseert en heeft nood aan bruikbaar cijfermateriaal mét ondersteuning van experten. Dat lukt perfect met een uitbesteed FMIS!”. Eduard Coddé ✍ PROFACILITY GUIDE 2016 39

THINK TANK NHTV BREDA UNIVERSITY OF APPLIED SCIENCES

In de ban van waardecreatie “Elke leidinggevende en medewerker in een organisatie moet waarde creëren voor

zichzelf en zijn omgeving” opende Gautam Mahajan, President van de Customer Value Foundation (India), die begin december enkele dagen in Nederland verbleef en door

Olaf Hermans, senior lecturer service management en strategisch management naar de NHTV in Breda werd uitgenodigd.

aarde is maar ‘waarde’ in de ogen van een ontvanger. Niemand kan dus claimen waarde te creeren zonder de ontvanger te consulteren. Waarde bevindt zich op het spanningsveld van impact en kost relatief weinig ten opzichte van alternatieven. Waarde werkt als een magneet op de ontvanger en kan aantrekken of afstoten. “Waardecreatie (of eventueel ook waardevernietiging) is vaak een onbewust proces. Goed doen voor de klant kost nauwelijks iets en betaalt zich veelvoudig terug” spoorde Gautam Mahajan de genodigden voor een ronde tafel bijeenkomst aan tot commentaren en ervaringsuitwisseling. ‘Waardecreatie’ kan over heel uiteenlopende zaken gaan zoals kwaliteit, voldoening, vertrouwen, toewijding, winst… Wat iemand als ‘waarde’ ervaart, beantwoord ik spontaan als klant (medewerker). ‘Waarde’ is ook de potentiële klant die bereid is moeite te doen om contact op te nemen met een potentieel leverancier om informatie in te winnen. Waardecreatie past zowel in een

‘Waarde’ wordt te gemakkelijk herleid tot een economisch gegeven, maar is dat zeker niet. ‘Waarde’ slaat evenzeer op mensen en levenskwaliteit, kan sterk situatie gebonden zijn. Vb.: Een dakloze heeft geen vast adres, een element dat uiterst waardevol is om als persoon erkend te worden door de overheid. Onze samenleving is gebaseerd op materiële waarden, maar niet materiële waarde, die moeilijk te meten valt, speelt vaak een belangrijker rol.

Waarde bieden en waarde zoeken Waardecreatie was lange tijd een zorg voor de leverancier van zowel producten als diensten. Vandaag bepaalt de klant zelf zijn waarden en gaat op zoek naar producten en diensten waarin hij die waarden terugvindt. Vb.: een hotel biedt een 5-sterren classificatie als ‘waarde’ aan, maar de klant ervaart de waarde als conform, beter of slechter dan de aangeprezen classificatie. Gautam Mahajan ontleedde de samenstelling van de waarde- en prijservaring door klanten. De waarde-ervaring bestaat voor 20% uit de

“Waarde is flexibiliteit, het vermogen om zich aan te passen aan elke gegeven situatie en aldus tegemoet te komen aan de verwachtingen van de klant“ business strategie als in de strategie van de klant. Klanten wensen bij voorkeur te werken met bedrijven die waarden koesteren.

Meer dan een economisch gegeven De ervaring van ‘waarde’ kan schommelen – toenemen of inboeten – tijdens het gebruik van een product of dienst. Zo kan na de aankoop van een smartphone het gebruik tegenvallen of juist beter uitvallen dan verhoopt. De ervaring van ‘waarde’ kan dalen als gevolg van een korte termijn strategie of kan juist toenemen door te focussen op blijvende waarden.

40 PROFACILITY GUIDE 2016

algemene voordelen die een product of dienst te bieden heeft, voor 43% uit het imago van het product of dienst en voor 37% uit de prijs die daarvoor gevraagd wordt. Hoe een prijs ervaren wordt hangt voor 30% af van de plaatsing t.o.v. de concurrentie, toegekende kortingen spelen voor 11% een rol in de prijsevaluatie, betalingsvoorwaarden hebben 25% aandeel in de prijservaring, terwijl het gemak van aankopen en betaling liefst 34% doorwegen in de evaluatie van een prijs. De ontleding van de waarde- en prijservaring zijn interessant, maar wat beweegt iemand uiteindelijk tot aankoop? Hier blijken de

verkoper en/of distributiekanaal (27%) en heel uitgesproken de dienstverlening door de retailer (70%) doorslaggevend! In de oude economie was de prijs overwegend bepalend voor de aankoper. Vandaag spelen tal van waarden die rond het prijsgegeven hangen een bepalende rol.

‘Customer delight’ How to create customer delight? Als het over waardecreatie gaat, dringt een antwoord bedenken op deze vraag zich onvermijdelijk op. Vooreerst moet iedereen die bij de relatie met de klant betrokken is interesse tonen in de klant. Waarde creëren draait rond het beheren van de verwachtingen die leven bij de klant. Die verwachtingen kunnen in de loop van de relatie wijzigen en moeten bijgevolg voortdurend geëvalueerd worden. De toegankelijkheid van een product of dienst is nauw verbonden met de prijs. Wanneer iets als niet toegankelijk wordt ervaren door de klant, krijgt dat automatisch het etiket ‘te duur’ opgeplakt. Er bestaat dan ook geen twijfel dat waardecreatie het financiële aspect ver overstijgt. Waarde is flexibiliteit, het vermogen om zich aan te passen aan elke gegeven situatie en aldus tegemoet te komen aan de verwachtingen van de klant. Als leverancier moet men op elk ogenblik weten wat en waarom men iets doet. Waarde is ook tijd, de tijd nemen voor de klant, om zijn verwachtingen te achterhalen en in te lossen, zodat ‘customer delight’ werkelijkheid wordt.

Gautam Mahajan, New Delhi – India, President of Customer Value Foundation (India). Hij werkte 17 jaar voor een ‘Fortune 50’-bedrijf in de USA en verwierf een rijke ervaring op het vlak van consulting, training van leidinggevende personen, managers en CEO’s van gerenommeerde ondernemingen, waaronder de Tata, Birla en Godrej groepen. Hij geldt wereldwijd als leidinggevend voor ‘Total Customer Value Management’ en schreef verschillende boeken, waaronder de titels ‘Customer Value Investment: Formula for Sustained Business Success’ en ‘Total Customer Value Management: Transforming Business Thinking’.

Eduard Coddé ✍

Rondetafel Olaf Hermans bracht een 12-tal mensen rond de tafel voor een geanimeerde ontmoeting met Gautam Mahajan rond het thema ‘waardecreatie’.

Olaf Hermans, senior lecturer service management en strategisch management naar de NHTV in Breda

• • • • • • • • • • • •

Albert Boswijk, European Centre for Experience and Transformation Economy Alexander P. Bos, Bos Consultancy & Interim Management / Adviseur Document Management bij EUROCONTROL (European Organisation for the Safety of Air Navigation) Hubert Scheir, eigenaar iShare - Training & Coaching Ad Eland, CEO EF-FIS, European Fingerfood Industrial Services, EvM Consultancy - product & concept development voor horeca Michel Kolenbrander, Born2Brand - brand masters Teun Godschalk, myBrand - SAP consulting Jean Louis Aarts, My Personal E-Magazine - e-Publishing Barry De Bruin, My Personal E-Magazine - e-Publishing Harry Reinders, NHTV Breda University - facility research and education Marieke van der Laan, Customer Delight in Europe - publishing & consulting Eduard Coddé, hoofdredacteur Profacility Magazine (B) - publishing

Wie interesse heeft deel te nemen aan toekomstige on/offline workshops rond waardestrategie formulering van het value creation forum in België en Nederland, kan contact opnemen met Olaf Hermans (hermans.o@nhtv.nl). PROFACILITY GUIDE 2016 41

FM FACILITY MANAGER VAN HET JAAR

Erkenning voor uitmuntendheid in Fa Meer bekendheid geven aan Facility Management in België, maar ook het beroep en zijn best practices in de kijker plaatsen, zijn de doelstellingen die IFMA wil realiseren

met de organisatie van de Facility Awards. Dit jaar zal de prijs ‘Facility Manager van het jaar’ voor de derde maal uitgereikt worden. Elk van de zes genomineerden in de running

heeft het beroep van Facility Manager bekendheid en erkenning bijgebracht en bijgedragen tot de professionalisering ervan, maar slechts één van hen kan tot FM’er van het jaar gekroond worden.

oor de derde editie, werden opnieuw op basis van de nominaties van het publiek zes finalisten verkozen door de 11 leden van de vakjury, afkomstig uit alle deelgebieden van facility management, om in de voetsporen te treden van Henk Vincent, Directeur Facilitaire Diensten in het AZ Alma te Eeklo, vorige FM’er van het jaar. Elk van de genomineerden heeft door zijn manier van denken, visie, engagement en inspanningen, bijgedragen tot het succes van de onderneming of organisatie waarvoor hij werkt.

Criteria voor de keuze van de laureaat Zeven essentiële criteria worden door de jury in acht genomen voor de uiteindelijke verkiezing van de Facility Manager van het Jaar: • • • • •

Ronny SMISMANS Director Facilities & EHS Barco 42 PROFACILITY GUIDE 2016

ervaring, met een minimum van vijf jaar binnen de FM-sector, ervaring met hard én soft facilities, twee grote of aantoonbaar innovatieve facilitaire projecten, eventueel een bijdrage aan de vakliteratuur, teamverantwoordelijkheid voor minimum 5 FTE’s

Guy VANHOORDE Facility Management Departementshoofd Stad & OCMW Gent

• het aantal te onderhouden gebouwen/m², met een minimum van 25.000 m² in totaal, • rapporteren aan directieniveau of hoger management.

Zes FM ambassadors voor deze verkiezing Na zijn studies aan de Haute École de la Province de Liège, begon Loïc Bologne zijn loopbaan bij Vinci Facilities alvorens bij Delta Lloyd Bank aan de slag te gaan. Na de overname van de bank door Anbang Insurance en dankzij een stevige ervaring in change & project management, kreeg de jonge Luikenaar begin 2014 de gelegenheid om de leiding te nemen van het FM departement van Bank Nagelmackers. Zo’n twee jaar geleden ging Giovanni Novello aan de slag als Head of Facilities Services bij GSK. Voordat hij bij het farmaceutische bedrijf terecht kwam, heeft deze ingenieur van opleiding met een ware passie voor services, ervaring opgedaan bij prestigieuze werkgevers zoals de Europese Commissie en de RTBF. Bij de Franstalige zender ging hij als eerste Facility Manager ooit aan de slag.

Giovanni NOVELLO Head of facilities services GSK

n Facility Management Internationaliteit, pragmatisme, openheid en vitaliteit zijn de vier kernwaarden die Vlerick Business School na de naamsverandering wenste te materialiseren. Operations Manager Steven Clemminck drukte zijn stempel niet alleen op de rebranding van de privéschool, maar ook op de noodzakelijke modernisering van de campussen in Brussel, Leuven en SintPetersburg. Als verantwoordelijke voor het departement Facility Management bij Stad Gent heeft Guy Vanhoorde de voorbije tien jaar een grote reorganisatie beheerd. De nieuwe uitdaging van de facility manager is de facilitaire organisatie optimaliseren door de creatie van één gezamenlijk departement voor Stad en OCMW. In zijn tienjarige loopbaan bij Carrefour Belgium evolueerde Jan Geeraerts van technisch coördinator tot technisch verantwoordelijke voor het format Hypermarkten Carrefour. Met zijn team, dat bestaat uit tien FTE’s, realiseerde hij de roll-out van 45 winkels die aan vernieuwing toe waren. Met onder andere de vermindering van de ecologische voetafdruk en de invoering van nieuwe technologieën als ambitie, werden deze transformatieprojecten resoluut aangepakt onder het teken van duurzaamheid.

De Kortrijkse landmark is het grootste facilitair project dat de technologiereus ooit realiseerde. Dankzij deze resoluut moderne campus wil Barco meerwaarde bieden aan haar werknemers, klanten en bezoekers door op de toekomstige behoeften te anticiperen.

Stemming door het publiek Het publiek kon uitgebreid kennismaken met de zes genomineerde Facility Managers via de reportages die in het FM Magazine van maart gepubliceerd werden en de filmpjes online gepubliceerd. Het finale resultaat van de verkiezing werd door de publieksstemming (30% van de stemmen) en de stemming van de jury (70% van de stemmen) bepaald.

Feestelijke prijsuitreiking Tijdens het galadiner in de Proximus Lounge in Brussel op 10 mei won Guy Vanhoorde in het bijzijn van enkele honderden professionals uit de FM-sector de felbegeerde titel van ‘Facility Manager of the Year 2016’. Deze prijs bekroont zijn persoonlijke inspanningen van de laatste elf jaar om het facilitair management van de stad Gent te professionaliseren. Kim VERHEGGE ✍

Ronny Smismans, director Facilities & EHS, maakte deel uit van het projectteam voor het futuristische ‘One Campus’ van Barco.

Loïc BOLOGNE Facility Manager Bank Nagelmackers

Jan GEERAERTS Verantwoordelijke Activa Hypermarkten Carrefour Belgïe

Steven CLEMMINCK Operations Manager Vlerick Business School PROFACILITY GUIDE 2016 43

44 PROFACILITY GUIDE 2012

→→

Centraal informatiepunt en kenniscentrum →→ www.profacility.be/workplace-management PROFACILITY GUIDE 2012 45

W WORKPLACE DESIGN, BUILD & OPERATE

WORKPLACE & HR WORK/LIFE BALANCE

Het toenemende belang van geluk op “Het verlangen om gelukkig te zijn, goed te leven en te handelen, dat is de essentie van het mens zijn”. Deze uitspraak van de Nederlandse filosoof Baruch Spinoza dateert weliswaar al van de zeventiende eeuw, maar lijkt actueler dan ooit. Allemaal streven we

ernaar om gelukkig te zijn en sinds een paar jaar beginnen we meer en meer te beseffen dat het ook belangrijk is om daarnaar te streven op het werk.

WOW, inclusief ontwerp, mobiliteitsbudget, siëstabars, Leesman Index, Best Workplaces ... Terwijl studies rond stress en ontevredenheid op het werk alsmaar alarmerendere cijfers laten zien, zijn er gelukkig ook meer en meer initiatieven die het welzijn op het werk concreet willen verbeteren en bevorderen. Het idee ‘welzijn op het werk’ mag in eerste instantie dan wel een glimlach ontlokken, toch hebben vele universitaire studies al aangetoond dat er een direct verband bestaat tussen ‘geluk’ en ‘prestatievermogen’. De resultaten spreken boekdelen: een gelukkige werknemer is twee keer minder ziek, zes keer minder afwezig, negen keer trouwer, 31% productiever en 55% creatiever(1).

Een economische en maatschappelijke realiteit

Bart de Bondt, Executive Coach en auteur van het boek ‘ReRAMP your Business: the way to create happy workers and great results’

De bedrijfswereld werd met de neus op de feiten gedrukt: welzijn op het werk verhoogt wel degelijk de productiviteit en verkleint de ‘psychosociale risico’s’. Dergelijke risico’s kunnen bedrijven duur komen te staan, want uit de statistieken van het RIZIV blijkt dat het aantal gevallen van depressie en burn-out sinds 2007 bijna verdrievoudigd is: van 29.112 naar 83.155 gevallen per jaar in 2014(2). Dit bedroe-vende cijfer houdt trouwens alleen maar rekening met de Belgen die de arbeidsmarkt meer dan een jaar lang verlaten hebben en een vergoeding kregen van de sociale zekerheid. Het besef is er dus, maar ook al is het een trendy onderwerp geworden, toch moeten we vaststellen dat er te weinig verandert in de bedrijfswereld. “De angst van de bedrijfsleiders zorgt ervoor dat er niet of onvoldoende adequaat gehandeld wordt op dit vlak” aldus Bart de Bondt, Executive Coach en auteur van het pocketboek ‘ReRAMP your Business: the way to create happy workers and great results’, waarvan intussen al meer dan 40.000 exemplaren verkocht zijn.

k op de werkvloer

Een generatie op zoek naar betekenis

De term ‘betekeniseconomie’ duikt meer en meer op sinds de intrede op de arbeidsmarkt van de millenials, of ook de Generatie Z genoemd. In het licht van burn-outs, bore-outs en professionele omscholingen, zijn deze young professionals nog meer dan hun voorgangers van de Generatie Y getuige geweest van wat een gebrek aan evenwicht tussen werken privéleven of een gebrek aan professionele ontplooiing kan aanrichten. Paradoxaal genoeg voelt net deze generatie zich ook het minst betrokken. Want hoewel de arbeidsmarkt aan de beterhand is, kunnen vele van die jongeren niet anders dan onder hun niveau te gaan werken, zoals blijkt uit een studie van de organisatie Gallup. “Werkgevers die zich niet bewust zijn van het belang van deze thematiek of die weigeren er zich voluit op te concentreren, gaan in de zeer nabije toekomst een belangrijk nadeel ervaren bij de aanwerving én het behoud van jonge werknemers” zegt Bart de Bondt. “Ik stel bijvoorbeeld nu al vaak vast in de happiness@ work surveys die we doen, dat het gelukkig zijn van jonge mensen die pas in organisaties actief zijn vaak erg hoog ligt, maar na één dienstjaar al drastisch naar beneden tuimelt”. Volgens hem zouden jongeren vaak gelokt worden met mooie beloftes maar al gauw ontdekken dat de realiteit anders is dan wat hen voorgespiegeld werd. “En omdat de mindset qua mobiliteit bij deze generatie helemaal anders is dan bij oudere werknemers, zal hun ontgoocheling vaak niet leiden tot berusting maar wel tot vertrek. Je dient als werkgever erg bewust te zijn van het belang dat deze generatie hecht aan ‘purpose’, het genieten van autonomie, goede onderlinge relaties op het werk, een omgeving waar erkenning gegeven wordt, eerder voor wie je bent dan voor wat je doet en ten slotte ook de mogelijkheid die de onderneming hen biedt in het verwerven van meesterschap over iets wat ze bijzonder graag doen”.

Geluk op de werkvloer hangt af van het lef van de bedrijfsleiders

Als ex-CEO van ING heeft Bart de Bondt alles van heel dichtbij kunnen meemaken. In de jaren van hard labeur die voorafgaan aan dergelijke hoge managementfuncties worden vele technieken overgedragen om het bedrijf te leiden en te doen groeien. Overschakelen op een andere managementstijl die opnieuw gericht is op de mens en gebaseerd is op vertrouwen, wordt de facto vaak beschouwd als een onnodig risico. Bart de Bondt: “Laatst had ik nog een gesprek met een lid van het directiecomité van een erg groot internationaal bedrijf, dat me letterlijk zei nadat ik hem de redenen gegeven had waarom happiness@work belangrijk is: Bart, ik geef je 100% gelijk, maar we gaan het toch niet doen. Toen ik hem vroeg waarom niet, antwoordde hij: Waarom zou ik het risico nemen veel te veranderen in mijn organisatie wanneer ik er nu ook in slaag om de doelstellingen te behalen die de raad van bestuur me oplegt?”. De angst om over te komen als een naïeveling of aan de kant geschoven te worden, weerhoudt het management ervan resoluut te kiezen voor een op welzijn gerichte aanpak.

Gelukkig zijn kan je leren

“Uit onderzoek van Pryce-Jones blijkt dat gelukkig zijn op het werk een hogere betrokkenheid en meer tevredenheid bij de medewerkers oplevert, maar omgekeerd resulteren een hogere betrokkenheid en meer tevredenheid niet voor meer geluk op het werk” legt Bart de Bondt uit. In tegenstelling tot wat doorgaans aangenomen wordt, controleren we dit geluk grotendeels zelf. Zin voor initiatief en proactiviteit zijn belangrijke factoren om dit welzijn te bereiken. Zowel voor werkgevers als voor werknemers betekent geluk op de werkvloer dat ze focussen op het persoonlijke aspect.

1. Deze cijfers zijn afkomstig uit studies die respectievelijk door Gallup, Shawn Achor voor de International Association for Pattern Recognition (IAPR-USA) en Teresa Amabile voor de Harvard Business School uitgevoerd werden. 2. ‘Ziekteverzuim in de periode van primaire arbeidsongeschiktheid Analyse en verklarende factoren (2009-2012)’, RIZIV. PROFACILITY GUIDE 2016 47

WORKPLACE & HR WORK/LIFE BALANCE

“De angst van de bedrijfsleiders zorgt ervoor dat er niet of onvoldoende adequaat gehandeld wordt op dit vlak“ Zeer gereputeerde instellingen voor hoger onderwijs zijn zich bewust van de uitdaging om het concept ‘geluk op de werkvloer’ verder te ontwikkelen en bieden hiervoor speciale lesprogramma’s aan. Zo wordt het college over geluk aan de Harvard-universiteit het meest bijgewoond door studenten. En aan de Berkeley-universiteit werd het online college over de ‘wetenschap van het geluk’ sinds de start in september 2014 al door zo’n 140.000 studenten gevolgd. Bij die prestigieuze initiatieven vinden we ook een wereldprimeur terug uit ons landje, want in 2015 is de HEC-ULg Executive School in samenwerking met het adviesbureau Happyformance gestart met ‘s werelds eerste ‘Executive Master Class Programme’, dat focust op geluk op het werk. “Het doel van het Happynomics-programma is goede praktijkvoorbeelden door te geven in combinatie met academische en bedrijfsgerichte expertise om elk bedrijf, van het kleinste tot het grootste, te doen streven naar het geluk van zijn werknemers” zegt Laurence Vanhée, Chief Happiness Ofﬁcer bij Happyformance.

Een doel op zich

Laurence Vanhée was ook een van de meters van een initiatief bij onze zuiderburen: de Université du Bonheur au Travail (UBAT), of de universiteit voor geluk op het werk. In oktober werd in Parijs de eerste editie van de UBAT georganiseerd door de denktank voor het geluk van de burger: ‘La Fabrique Spinoza’.

Deze driedaagse rond bijscholing, uitwisseling en innovatie richtte zich tot iedereen die veranderingen in zijn bedrijf wil teweegbrengen. Het doel van de opleiding was om ‘overbrengers van geluk op het werk’ op te leiden en dat doel werd bereikt. Deze overbrengers van geluk op het werk zijn personen die, ongeacht hun functie en ongeacht het type bedrijf waar zij werkzaam zijn, in eigen naam hun geluk op het werk en het geluk van hun organisatie willen verbeteren. Naar alle waarschijnlijkheid komt er een tweede editie van de UBAT en in afwachting daarvan werd op bonheurautravail.org alvast een online gemeenschap opgericht.

Van ‘beter-zijn’ naar ‘wel-zijn’

Deze vele succesvolle initiatieven die streven naar een verbetering van het leven op het werk, zijn beslist een stap in de goede richting, al moet er nog een lange weg worden afgelegd. Volgens een grootschalig onderzoek van Gallup(3) voelt slechts 13% van de werknemers wereldwijd zich betrokken bij hun werk. Deze betrokkenheid is afhankelijk van de gepercipieerde mate van welzijn in de werkomgeving. Idealiter voeren de werkgevers een conceptuele verandering door, maar helaas blijft dit streven naar professioneel geluk bijkomstig zolang het bedrijf economisch goed blijft draaien. Een uitdaging die de overbrengers van geluk op het werk en andere professionals van happiness@work ongetwijfeld met plezier zullen aangaan. Kim VERHEGGE ✍

Verveling op het werk Burn-outs zijn jammer genoeg een alledaags verschijnsel geworden: mensen raken volledig uitgeput door de enorme werkdruk. Iets minder bekend is de bore-out, wanneer men professioneel uitgeput raakt door verveling op het werk. Toch komen bore-outs vaker voor (ongeveer 30% van de werknemers krijgt een bore-out en 10% een burn-out) en zijn ze op zijn minst even schadelijk.

3. State of the global workplace – Employee engagement insights for business leaders worldwide’ (2013), Gallup.

48 PROFACILITY GUIDE 2016

De schaamte die mensen met een bore-out voelen, zorgt ervoor dat ze zich liever in stilzwijgen hullen... tot de bom ontploft. Er gaan vandaag meer en meer stemmen op om dit taboe te doorbreken.

U bent misschien de persoon die wij zoeken… Hebt u ervaring en referenties in facilitair beheer en vastgoed? Dan beantwoordt u misschien aan het gewenste profiel van één van de vacatures die in de Profacility media verschijnen.

Blijf als eerste op de hoogte en overloop de FM - RE werkaanbiedingen op www.profacility.be/jobs

www.profacility.be/jobs

WORKPLACE HR BENCHMARK

Best Workplaces 2016, of het cre ë In samenwerking met de Vlerick Business School en mediapartner Jobat werkt het ‘Great Place to Work Institute’ jaarlijks aan een ranglijst van de Best Workplaces in

België, een soort van kwaliteitslabel. In ‘great workplaces’ gebeurt er iets dat het beleid

en de best practices overstijgt. Het is niet zozeer wat de bedrijven doen, maar vooral hoe de leiders het uitvoeren.

est Workplaces blinken uit in het creëren van een toegevoegde waarde met hun HR-aanpak. Ze doen veel meer dan wat er verwacht wordt om de organisatiedoelstellingen te bereiken, waardoor ze opportuniteiten creëren om een sterke vertrouwensrelatie op te bouwen met hun medewerkers. In 2016 ging de eerste plaats voor het tweede jaar op rij naar EASI bij de bedrijven met minder dan 500 werknemers en naar Torfs bij de bedrijven met meer dan 500 werknemers. Die goede score hebben beide bedrijven grotendeels te danken aan de tevredenheid van hun medewerkers. Het resultaat van dit jaarlijks grootschalig onderzoek is immers gebaseerd op een enquête bij de werknemers die voor twee derden de eindscore bepaalt en waarin wordt gepeild naar drie kenmerkende aspecten: het vertrouwen van de werknemers in hun management, de trots van de werknemers over hun prestaties en het plezier dat ze beleven op de werkvloer. De resultaten worden aangevuld met een analyse van het personeelsbeleid via een enquête bij management en HR.

De troeven van de Best Workplaces

Met hun titel van ‘Best Workplace 2016’ blinken EASI en Torfs opnieuw uit als voorbeelden voor een mensgericht en kwalitatief personeelsbeleid in België. EASI kwam in 2014 binnen op de vijfde plaats en wist de voorbije twee jaar zelfs door te stoten naar de eerste plaats op de ranglijst. Het bedrijf is er zich van bewust hoe cruciaal autonomie op de werkvloer is. Het geeft zijn werknemers verantwoordelijkheden maar tegelijk ook een zekere vrijheid, onder meer door de controlesystemen aanzienlijk te beperken. Deze aanpak versterkt het ondernemerschap van de werknemers, die veel meer initiatief nemen in de dagelijkse uitvoering van hun taken. Voor de zevende keer en het derde jaar op rij haalde Torfs de leiderspositie in de ranglijst bij de grote bedrijven. Het bedrijf zet al jaren in op tevreden medewerkers en is een vaste waarde in de top drie. Al sinds de oprichting van het bedrijf ligt de focus op de mensen. Torfs stelt alles in het werk om zijn klanten en werknemers voortdurend tevreden te stellen. De twee zouden onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn voor het bedrijf, wat ze benoemen met ‘360° zorgzaamheid’.

Winnaars 2016 Minder dan 500 werknemers 1. EASI 2. AE 3. Protime 4. Ormit 5. Mars Belgium 6. AbbVie 7. Secretary Plus NEW 8. Solvus NEW 9. House of talents NEW 10. Handson & Partners

Meer dan 500 werknemers 1. Torfs 2. Accent Jobs 3. McDonald’s Belgium 4. Start People 5. Adecco 6. Monsanto 7. KBC Groep 8. Care NEW 9. Media Markt 10. EY NEW

Zin om te weten of uw bedrijf deel kan uitmaken van de ‘Best Workplaces 2017’? Inschrijven kan op www.greatplacetowork.be

50 PROFACILITY GUIDE 2016

re ëren van toegevoegde waarde

EASI kwam in 2014 binnen op een vijfde plaats, om in 2015 de leidersplaats te veroveren, die ze ook dit jaar weten te behouden.

Special Awards voor drie uitmuntende bedrijfscases

Ook dit jaar werden ‘Special Awards’ toegekend voor drie uitmuntende bedrijfscases. Zo kreeg Care de ‘Recognition Award’ voor zijn inspanningen op het vlak van aandacht voor het personeel. Naar aanleiding van de ‘Dag van de Schoonmaak’ had het bedrijf zijn werknemers verrast met een felicitatiekaartje in hun brievenbus om ze te bedanken voor hun dagelijkse inzet. Tevens werd een wedstrijd georganiseerd waarbij alle medewerkers moesten toelichten waarom ze trots waren op hun functie bij Care, wat hen de kans gaf een manicure of pedicure te winnen. Winnaar Torfs ging ook met de prijs voor ‘Employer Branding’ aan de haal. Volgens het bedrijf gaan externe ‘Employer Branding’ en interne HR-inspanningen samen. Torfs is er rotsvast van overtuigd dat tevreden werknemers voor tevreden klanten zorgen en vice versa.

Het is dan ook heel belangrijk om zorg te dragen voor de werknemers als van hen verwacht wordt dat zij zorg dragen voor de klanten. Tot slot won Ormit de prijs voor ‘Strategic Talent Development’. Wie ben ik? Wat zijn mijn doelstellingen? Wat kan ik? Deze kernvragen vormen bij het bedrijf de leidraad op het vlak van ontwikkeling. Ormit helpt zijn werknemers hun unieke talenten te achterhalen en te benutten zodat ze zich verder kunnen ontplooien en hun potentieel kunnen maximaliseren. Volgens het bedrijf moet iedereen op zijn manier groeien en gebeurt ontwikkeling niet noodzakelijk met het oog op een bepaalde functie. Het gaat er in de eerste plaats om zichzelf beter te leren kennen.

Kim VERHEGGE ✍

Biblio

• Tevredenheid als kwaliteitslabel – Interview met Kristien Van Bruystegem, Senior Research Associate van het ‘Great Place to Work Insitute’. Beschikbaar op www.profacility.be/biblio > 25/11/2013 • Best Workplaces 2014 Beschikbaar op www.profacility.be/biblio > 26/01/2014 • Best Workplaces 2015, tevredenheid als maatstaf Beschikbaar op www.profacility.be/biblio > 15/10/2015

Enkele leuke weetjes over de ‘Best Workplaces 2016’: • • • • •

216.650. Dat is het aantal kilometers dat deelnemers aan Best Workplaces vorig jaar aflegden in gezamenlijke sportactiviteiten. De helft van de deelnemende bedrijven aan Best Workplaces organiseert internationale citytrips met hun medewerkers. 90% van de medewerkers bij bedrijven die inschreven voor Best Workplaces vindt dat hun managementteam competent is om de organisatie te leiden. 58. Dat is het aantal uur formele training dat deelnemende bedrijven aan Best Workplaces gemiddeld geven per jaar. De medewerkers zijn nog nooit zo gelukkig geweest met hun opleidings- en ontwikkelingskansen. 80% van de kandidaten voor de titel Best Workplace investeert in opleidingen voor de individuele ontwikkeling van hun medewerkers; opleidingen die dus niet onmiddellijk gelinkt zijn aan de functie die de medewerker uitoefent.

PROFACILITY GUIDE 2016 51

L E B I X FLE

AR A B W U BETRO

SNEL

G I N I ZU

VERHOOG UW PRODUCTIVITEIT! Het nieuwe gamma mono laser printers van Brother werd speciaal ontwikkeld voor atletische printomgevingen, waar snelheid en volume belangrijk zijn. De mono laser printers kunnen tot wel 50 ppm in zwartwit afdrukken, en kunnen uitgerust worden met verschillende papierladen. Ze zijn uiterst betrouwbaar en hebben 3 jaar garantie*. Qua verbruik hoeft u zich geen zorgen te maken, want alle toestellen * na registratie op www.brother.be

kunnen in een economy modus afdrukken. Voeg daar nog eens de Managed Print Services aan toe en als onderneming hoeft u zich bovendien geen zorgen meer te maken i.v.m. verbruiksartikelen, service en lage afdrukkost gedurende een periode van 3 tot 5 jaar. Reeds beschikbaar vanaf â&#x201A;Ź235 incl. BTW

w w w. b r o t h e r. b e

WORKPLACE CONCEPT & DESIGN TRENDS

WWW.PROFACILITY.BE/BIBLIO

Designcriteria voor de werkplek van morgen De bedrijfswereld is nog nooit zo gediversifieerd geweest als nu. De geografische maar

ook fysieke, psychische, leeftijd- en geslachtsgebonden grenzen lijken te vervagen en de eisen voor de werkomgeving worden alsmaar specifieker om talenten aan te trekken en te behouden.

eze ontwikkelingen betekenen niet alleen een radicale verandering op het vlak van personeelsbeheer, maar ook qua inrichting van de werkomgeving. De bekende fabrikant van kantoormeubilair Kinnarps publiceerde een rapport met de trends voor wat de inrichting van de werkplek betreft, waaronder de volgende drie hoofdtrends.

Wellness is the new green We werken langer en bedrijven moeten dan ook het welzijn van hun werknemers veiligstellen, zodat zij zo lang mogelijk operationeel en efficiënt blijven. Ergonomie op kantoor krijgt op die manier een interessante psychologische dimensie. Het stimuleren van beweging, afwisseling van lichtinval en kleuren, achtergrondmuziek op bepaalde plaatsen... Bedrijven investeren in persoonlijke interieurs die beweging en creativiteit stimuleren maar die ook afgestemd blijven op de behoeften van de werknemer. De inrichting moet bovendien aan de tendens van divers design beantwoorden. De werkplek dient qua ontwerp en indeling dan ook te beantwoorden aan de behoeften van elke leeftijdscategorie, zonder daarbij de behoeften van de ene of de andere categorie te discrimineren of te bevoordelen.

De micro-multinational of de vervaging van de grenzen

De voorbije twintig jaar is de technologie enorm geëvolueerd, waardoor de werkomstandigheden voor de meesten onder ons compleet veranderd zijn. “Work, in the future, will be only a verb. It is becoming a process, not a place” bevestigde Philippe Ross, CEO van Cordless Group, enkele jaren geleden. Op afstand werken met collega’s van andere afdelingen, plaatsen en culturen, vergaderingen via videoconferentie organiseren, kiezen voor satellietkantoren of co-workingruimtes... in de toekomst wordt het allemaal de norm. De grootste uitdaging van architecten en ontwerpers bij de interieurinrichting van kantoren is om een omgeving te creëren die de bedrijfscultuur en -waarden uitdraagt, wat belangrijk is voor het groepsgevoel, terwijl de werkplek als begrip alsmaar minder tastbaar wordt.

‘Techiture’: de invloed van technologie op architectuur Pop-ups van mailboxen, instant messaging, smartphones en sociale media... allemaal zorgen ze ervoor dat we minder efficiënt werken en werken ze wat men ‘tech fatigue’ noemt in de hand. Een van de grootste uitdagingen bij het ontwerpen van werkomgevingen die meer en meer geïnspireerd zijn op een thuisomgeving is wellicht inzien dat deze hyperconnectiviteit een probleem is met reële gevolgen voor het welzijn. Technologie is er bewust minder zichtbaar. Dat noemen we ‘techiture’.

Lees ook de reportage ‘Inclusief ontwerp voor de werkplek van morgen’ om u in het onderwerp te verdiepen, beschikbaar via www.profacility.be/biblio > 15/10/2015. Het rapport kan opgevraagd worden via www.kinnarps.com/trend

PROFACILITY GUIDE 2016 53

bEfoRE A G R E A L E S TAT E

d e s i g n e d & b u i lt b y AdmoS

ADMOS Belgium

ADMOS Luxembourg

Ch. de Bruxelles 135 A, 1310 La Hulpe

Rue de Koerich 66, L-8437 Steinfort

T +32 2 634 30 10 — contact@admos.be

T +352 273 955 26 — contact@admos.lu

AfTER

admos.be

WORKPLACE EFFICIENCY AUDIT

De waarde van een werkomgeving meten De reële kosten van de werkomgeving berekenen is voor organisaties een eenvoudige routinetaak. Het gebeurt echter heel zelden dat de waarde van die werkomgeving

gemeten wordt. Met andere woorden, dat de bijdrage ervan tot de prestaties van de medewerkers bepaald wordt. In deze tijden van dematerialisatie worden nochtans alsmaar preciezere eisen gesteld aan de werkomgeving om talenten aan te trekken en te behouden.

en werkomgeving komt met een heleboel complexe basisvoorwaarden. En als daaraan niet voldaan wordt, zullen alle inspanningen om een toegevoegde waarde te creëren vergeefse moeite zijn. Tim Oldman, oprichter en CEO van Leesman, de absolute leider op het vlak van analyse van de effectiviteit van werkplekken, maakt de vergelijking met het hotelwezen: als een kamer geen goed bed, geen verduisterende gordijnen en geen degelijke geluidsisolatie heeft, allemaal noodzakelijke elementen voor een goede nachtrust en dus voor de basisfunctie van een hotelkamer, dan zijn alle extra attenties zinloos. Zo zal de terbeschikkingstelling van een fitnessruimte in een bedrijf geen toegevoegde waarde bieden als aan de basisbehoeften van de werkomgeving niet voldaan is, zoals de behoefte aan omgevingen die aangepast zijn aan de verschillende taken van de medewerkers. Dat de werkomgeving niet beantwoordt aan de basisbehoeften van de werknemers lijkt echter nog altijd meer de regel te zijn dan de uitzondering. Slechts 55% van de respondenten van de Leesman Index verklaart namelijk dat hun werkomgeving hen in staat stelt productief te werken, terwijl minder dan de helft trots is op hun werkomgeving.

Radiografie van de werkomgeving Velen weten dit niet, maar de verhouding van de werkomgeving tot de persoonlijke prestaties van de werknemers kennen is essentieel voor een goede bedrijfsvoering. Maar deze verhouding is niet eenvoudig uit te drukken in cijfers. Met de auditdiensten van Leesman kunnen bedrijven de impact van de werkomgeving op de productiviteit van hun medewerkers uitvoerig meten. Met zo’n 145.000 respondenten is de database van Leesman Europa’s grootste bron van consistente meetgegevens m.b.t. de werkplek.

Gideon van der Burg, Managing Director Benelux bij Leesman “We zijn in zekere zin radiologen van de werkomgeving. We nemen een radiografie van de kantoorruimten op een welbepaald ogenblik T. Door een juiste diagnose te stellen, is de weg naar de oplossing al voor de helft afgelegd.“

Naar een benchmarking van de effectiviteit van de Belgische werkplekken De organisatie biedt een waaier aan kwalitatieve en kwantitatieve auditdiensten aan. Deze diensten geven directies, projectmanagers, interieurarchitecten, vastgoedadviseurs en managementconsultants onmiddellijk toegang tot betrouwbare prestatiegegevens, of het nu gaat om een klein kantoor of een hele vastgoedportefeuille. Sinds vorig jaar toont het Britse bedrijf ook interesse voor de Benelux. “In januari 2015 hebben we ons als missie gesteld om de Benelux vertrouwd te maken met het concept en er enthousiasme voor op te wekken. Tevredenheid kan gemeten worden en dit gegeven laat zich benchmarken, net zoals men dat doet voor de kosten of de bezettingsgraad van een bedrijfsgebouw. En er is uiteraard een verband met de productiviteit” benadrukt Gideon van der Burg. Deze benadering kan beschouwd worden vanuit heel wat PROFACILITY GUIDE 2016 55

WORKPLACE EFFICIENCY AUDIT

oogpunten, bijvoorbeeld vanuit het oogpunt van real estate voor het strategisch beheer van een vastgoedportefeuille of vanuit het oogpunt van de human resources, want een tevreden medewerker is productiever.

Door al die gegevens met elkaar in verband te brengen, kunnen onze klanten een optimale werkomgeving creëren” aldus Steven Lambert, COO van MCS.

Een betere werkomgeving creëren

Efficiëntie en welzijn krijgen opnieuw een centrale plaats in de werkomgeving

Begin 2016 is het Antwerpse technologiebedrijf MCS een partnerschap aangegaan met Leesman. De Leesman Index is meer bepaald een onafhankelijk meetinstrument in de vorm van een elektronische enquête waarin de werknemers hun mening over hun werkomgeving kunnen ventileren en kunnen aangeven in welke mate de werkomgeving afgestemd is op de taken die zij er uitvoeren. Als officiële partner van Leesman zal het Antwerpse bedrijf, dat ook advies verstrekt in het kader van het beheer van gebouwen en werkplekken, de methode toepassen op de verbouwingsprojecten voor werkomgevingen waarbij het betrokken is. MCS zal de meningen die verzameld worden via de Leesman-enquête combineren met de gegevens van andere instrumenten, waaronder de gegevens van gekoppelde sensoren, die continu parameters monitoren zoals het ruimtelijke gebruik, het binnenklimaat en het energieverbruik, maar ook met de instant feedback die gebruikers via een mobiele applicatie kunnen geven over de kwaliteit van de prestaties of van de werkomgeving. “De Leesman-methode geeft meer inzicht in de perceptie van de gebruikers van werkplekken.

Naar het voorbeeld van het partnerschap tussen MCS en Leesman heeft de facilitaire wereld een belangrijke rol te vervullen op dit gebied: niet alleen door besparingen te realiseren maar ook door nauwkeurig het verband tussen de prestaties van de medewerkers, de bedrijven en de gebouwen te bepalen.

De combinatie van hun methoden leverde beide bedrijven een waardevolle database op, zodat beheerders van gebouwen en werkplekken de beschikbare ruimte maximaal kunnen benutten en werkomgevingen kunnen creëren die de productiviteit verhogen en beantwoorden aan de behoeften van de medewerkers. “De werkomgeving moet teruggegeven worden aan de medewerkers. We zien de laatste tijd heel veel positieve tendensen, vooral op het vlak van vastgoed. Er worden niet meer gewoon bakstenen op elkaar geplaatst, maar men verplaatst zich in de geest van de gebruikers. Men gaat de gebruikers erbij betrekken en nadenken over wat belangrijk is voor hen, wat ze leuk en niet leuk vinden. Alleen op die manier zullen bedrijven de ideale werkomgeving kunnen creëren voor hun organisatie” besluit Gideon van der Burg.

Kim VERHEGGE ✍

High-performance workplaces Is het een toeval dat vele bedrijven met een zeer efficiënte werkomgeving een atrium hebben? Geen van die bedrijven heeft meer dan vijf verdiepingen. Wat wil dat zeggen? Zijn deze louter architecturale kenmerken dan typisch voor een efficiënte werkomgeving? Leesman heeft sinds de zomer van 2010 al meer dan 1.000 gebouwen onderzocht om te achterhalen waarin deze efficiëntere omgevingen zich precies onderscheiden: met welke diensten en infrastructuur werken deze bedrijven? Wat doen ze dat andere bedrijven niet doen? Om dat te weten te komen, ontwikkelde de organisatie begin 2016 het erkenningsprogramma Leesman+. Voorlopig haalde slechts 4% van de ondervraagde grote bedrijven, goed voor meer dan 100 respondenten, een score van minstens 70 op 100 voor de effectiviteit van hun werkplekken. Door meer gegevens te verzamelen over deze infrastructuren, waaronder bijvoorbeeld de vestiging van ISS in Denemarken, wil Leesman de gemeenschappelijke kenmerken aan het licht brengen die bijdragen tot een goede score. Eind maart volgt de publicatie van een aantal zeer interessante case studies.

56 PROFACILITY GUIDE 2016

W â&#x2020;&#x2019;â&#x2020;&#x2019;

Architectuur en interieurinrichting voor kantoren, onthaal- en vergaderruimten. Project & change management: ontdek de meest recente reportages gepubliceerd in onze online bibliotheek www.profacility.be/workplace

PROFACILITY GUIDE 2012 57

Léon Vanwoerkom

LEEFMILIEU BRUSSEL

Yvan Glavie

WORKPLACE CASE STUDIES

Het ‘eco-dynamic-office’, geen theoretisch model, maar zelf gedefinieerd maatwerk Het besluit tot verhuizen en centraliseren van de verschillende afdelingen en teams was voor Leefmilieu Brussel het spreekwoordelijke ‘vuur aan de lont’ om zich grondig te bezinnen over de optimale werkomgeving voor de medewerkers en in het bijzonder over de onderlinge samenwerking en stimulerende kruisbestuivingen. Lang voor de nieuwe thuis geconcretiseerd werd, vervoegde een expert voor change management de interne project manager.

Het volledig passief kantoorgebouw voor ongeveer 650 medewerkers, dat inmiddels met de bijnaam ‘broodrooster’ werd gedoopt, is gebouwd volgens de door Leefmilieu Brussel als huurder opgelegde prestatieverwachtingen. Zo was het o.a. zeer belangrijk dat er maximaal daglicht zou doordringen tot op elke plek in het gebouw, maar ook het akoestisch comfort was een absolute topprioriteit. Bij de creatie van hun ‘eco-dynamic-office’ werd elke keuze getoetst aan de wil om een betere werkomgeving te bieden. Hiervoor deed Leefmilieu Brussel beroep op de expertise van D&C Services

Ontdek de volledige reportage en fotogalerij: www.profacility.be/workplace/IBGE 58 PROFACILITY GUIDE 2016

Yvan Glavie

De vorige sites, verspreid over een aantal oude gebouwen aan de rand van de stad, konden niet meer in overeenstemming gebracht worden met het ecologisch management dat Leefmilieu Brussel als organisatie uitdraagt. De nieuwe thuis moest in lijn liggen met waar de organisatie voor staat, m.a.w. de ‘passief’standaard was zowat een conditio sine qua non. Daarnaast waren transparantie en performantie kernwaarden.

DIMENSION DATA, BRUSSEL

Light House Building, een nieuwe technologische showcase voor het bedrijf

Eric van Lint, Chantal Olivier en Bart Guelinckx, projectleiders bij Dimension DateBelgium

Tussen het besluit van Dimension Data om te verhuizen en de effectieve bezetting van de 6.500 m² nieuwe kantoorruimte, verstreken slechts enkele maanden. Het resultaat is verbluffend, met een gebouw dat een nieuwe organisatie inzake flexdesk integreert, ondersteund door de meest geavanceerde technologieën op het vlak van netwerken en communicatie, ontwikkeld door Dimension Data. Dat alles zit vervat in 5 architecturale sfeerwerelden, gecreëerd door Admos. De verhuis van Dimension Data naar het Light House in Diegem is een rechtstreeks gevolg van de overname van netwerkintegrator NextiraOne. De overname gebeurde in februari 2014: de 140 medewerkers van NextiraOne werden samengebracht met de teamleden van Dimension Data. De verhuis was nodig om de integratie van de twee teams te versnellen en de interactie te bevorderen. Verhuizen was des te dringender omdat de autonome groei van Dimension Data in een gestaag tempo evolueerde en het bedrijf nog eens honderd nieuwe medewerkers verwelkomde in amper één jaar tijd.

Marc Detiffe

Het werk van Admos had een bijkomende dimensie ten opzichte van een klassieke verhuisoperatie: ze werden hier geconfronteerd met de integratie van een nieuwe entiteit binnen Dimension Data, een entiteit met haar eigen waarden en eigen cultuur. Het was hierdoor van kapitaal belang voor het project om zowel de integratie van de mensen als van de werkplekken te combineren. Dat vergde heel wat werk op het vlak van analyse van de bedrijfscultuur en de werkorganisatie

Ontdek de volledige reportage en fotogalerij: www.profacility.be/workplace/DimensionData PROFACILITY GUIDE 2016 59

Yvan Glavie

WORKPLACE CASE STUDIES

PHILIPS LIGHTING, AACHEN

Oude fabriekshal wordt inspirerende werkomgeving Het ontwerpteam van Procos zag het als een uitdaging om een concept te creëren dat voldeed aan de behoeften van twee afdelingen van Philips, OLED R&D en City Touch, zonder hierbij de ruimtelijke troeven van het bestaande gebouw te vernietigen. Philips had eerst de intentie om de ruimte op te splitsen in twee onafhankelijke verdiepingen, waardoor het ruimtegevoel, de natuurlijke lichtinval en het industriële karakter van de oorspronkelijke ruimte zouden verloren gaan. De bovenste verdieping van een indrukwekkende fabriekshal met een ruwe look, gevestigd op de ‘Rothe Erde’-site in Aachen, stond al jaren leeg en zou de nieuwe werkplek van beide afdelingen worden. De iets jongere medewerkers van de City Touch-afdeling, hoofdzakelijk software ontwikkelaars, stonden open voor een hedendaagse aanpak die hun processen optimaal kan ondersteunen. De focus van de R&D-afdeling, voornamelijk wetenschappers, lag vooral op de labo’s waar de nieuwe technologie geboren wordt.

Ontdek de volledige reportage en fotogalerij: www.profacility.be/workplace/Philips-Lighting-RDCT

60 PROFACILITY GUIDE 2016

Toon Grobet

In het project van Procos kreeg een open structuur de voorkeur om het industriële karakter van het gebouw te behouden en een optimale lichtinval te garanderen via het dak, maar ook een nieuwe verdieping bestaande uit een stadslandschap dat met loopbruggen verbonden is met de standaard werkomgeving. De grote uitdaging lag nog niet zozeer in de bouwtechnische aanpak, maar wel in het verzekeren van een werkomgeving met optimaal akoestisch en visueel comfort. Dat was ook de bekommernis van de klant, die niet vertrouwd was met open space en landschapskantoren en daardoor zeer kritisch het voorgestelde concept evalueerde.

PWC, LUXEMBURG

Gezelligheid troef in het atrium Enkele maanden geleden verhuisden alle personeelsleden van PwC Luxemburg naar het Crystal Park. Dit gloednieuwe vastgoedpareltje in Luxemburg is voor de 2.450 medewerkers veel meer dan alleen maar een nieuwe werkplek: het gebouw is heel leefbaar en gezellig, met een lichtrijk atrium van 1.000 m², en moet op dagelijkse basis een meerwaarde bieden voor de klanten en medewerkers van de Big Four in het Groothertogdom Luxemburg. Achttien maanden duurden de werken voordat de 2.450 medewerkers van PwC Luxemburg hun intrek konden nemen in het nieuwe kantoor in het Crystal Park dat avant-gardistische architectuur, innovatie en gezelligheid combineert aan de rand van een 16.000 m² groot park. Het kerngedachte voor het project: alle medewerkers van het bedrijf verenigen onder hetzelfde dak volgens een ‘One Firm’-concept en op die manier het gevoel van verbondenheid tussen alle bedrijfsmedewerkers te versterken en de werkomgeving te herdefiniëren. Het resultaat? Een ruimte van 30.000 m² met veel lichtinval, verdeeld over vijf verdiepingen. De benedenverdieping bestaat uit een groot, lichtrijk atrium, eetgelegenheden, de PwC Academy, de onthaalruimte voor de klanten, de conciërge en verschillende vergaderzalen. Op de twee ondergrondse verdiepingen vinden we een auditorium, een fitnessruimte en parkeerplaatsen die verdeeld zijn over de twee plateaus. Op de vier bovenverdiepingen bevinden zich de werkplekken: kantoren en open spaces.

Olivier Toussaint

Met de verhuizing naar het Crystal Park heeft PwC resoluut gekozen voor een culturele en technologische verandering met het oog op een grotere synergie en transversaliteit.

Ontdek de volledige reportage en fotogalerij: www.profacility.be/workplace/pwc

PROFACILITY GUIDE 2016 61

WORKPLACE CASE STUDIES

FOB MOBILITEIT EN VERVOER, BRUSSEL

Mobi4U wijst de weg voor andere openbare administraties

Het project begon als een ‘mission impossible’ omdat het beoogde ‘doelgebouw’ – City Atrium – op de 750 gebruikers al een overvolle indruk maakte nog voor de collega’s van twee andere vestigingen er zouden intrekken. Elk van de betrokken verdiepingen was gecompartimenteerd in kantoorhokjes met daartussen veel gangen. Het leek wel op ziekenhuisgangen met heel veel ziekenkamers. “Er kan nog geen blad papier meer bij” luidde het commentaar op de gegeven werksituatie. Toch was het de bedoeling dat 250 collega’s uit andere vestigingen hier zouden intrekken. Het opzet om alle medewerkers van de FOD Mobiliteit en vervoer in een gebouw te concentreren gaf aanleiding om een totaal nieuwe visie op werken te ontwikkelen. Het Mobi4U project werd gevoed vanuit verschillende vaststellingen: de mobiliteit voor het personeel - en in België in het algemeen - ging er op achter-uit, wat als een aanzwellend probleem werd ervaren. De druk om te besparen nam toe. De tweejaarlijkse tevredenheidsenquête bij de medewerkers was weinig bemoedigend en tenslotte was er nog een problematische situatie voor wat het aantrekken van jong talent betrof, in het bijzonder technisch hoog geschoolde medewerkers. Om zich als een aantrekkelijke werkgever aan te dienen, moesten er grondige veranderingen gebeuren. Het nieuwe werken doorvoeren bij de FOD Mobiliteit en Vervoer was eigenlijk het hoofd-opzet. De concentratie naar City Atrium werd daaraan gekoppeld. Dit project stond onafgebroken onder hoogspanning maar de realisatie heeft op vele vlakken voordelen opgeleverd, die veel verder gaan dan de voorspelbare besparing. Maar met een gerealiseerde besparing van 4,1 miljoen euro/jaar heeft de FOD Mobiliteit en Vervoer een voorbeeldstatus verworven t.o.v. de andere FOD’s.

Ontdek de volledige reportage en fotogalerij: www.profacility.be/workplace/SPF

62 PROFACILITY GUIDE 2016

SODEXO HEADQUARTER BELGIË, BRUSSEL

Van bureau tot strategische hefboom

Nederland, Zweden, Singapore, … Medewerkers van Sodexo maken van hun passage in België gebruik om bij te leren over de best practices inzake inrichting van de werkplaats. En dat is terecht: de nieuwe kantoren op de Pleinlaan in Brussel vormen een perfecte mix van strategie, branding en ‘NWOW’ (New Way of Working). Toen het einde van het huurcontract naderde moest Sodexo op zoek naar een nieuwe vestiging voor zijn vennootschapszetel. Dat vormde voor het bedrijf de aanleiding om de werkorganisatie en de werkruimte te herdenken. Hieruit werd het ‘Happy Move’-project geboren. Doel: een moderne en aantrekkelijke werkomgeving creëren, maar ook een uitstalraam vormen voor de vele ‘Quality of Life’-diensten van Sodexo, met het concept van duurzame ontwikkeling als leidraad. GLOBAL heeft Sodexo tijdens het hele Happy Move-project begeleid. Met het oog op een zoektocht naar optimaal geschikt vastgoed werden eerst de visie van de nieuwe werkomgeving en de noden die daaruit voortvloeien gedefinieerd. Vervolgens kwamen het ontwerp en de uitwerking van de ruimte en de ‘new way of working’ in de nieuwe zetel aan de beurt.

Marc Detiffe

De nieuwe maatschappelijke zetel biedt vandaag 13% minder werkposten op een oppervlakte die netto met 19% afnam. Die aanzienlijke winst op het vlak van ruimtelijke rendabiliteit gaat gepaard met een ongeziene flexibiliteit, wat de structurele evolutie en strategische richting van de onderneming ondersteunt. De kantoren op de Pleinlaan zijn ook een prachtige etalage voor de diensten van Sodexo geworden: restauratie, conciërgediensten, wasdiensten, groenonderhoud.

Ontdek de volledige reportage en fotogalerij: www.profacility.be/workplace/sodexo PROFACILITY GUIDE 2016 63

Bernard de Keyzer

Yvan Glavie

WORKPLACE CASE STUDIES

ALD AUTOMOTIVE, BRUSSEL

Communicatieve upgrade dankzij ALD Lounge ALD Automotive Belgium is nationaal marktleider voor de verhuur van auto’s en bestelwagens op lange termijn. De afdeling Office Management heeft zopas haar ‘ALD Lounge’-project beëindigd, een ingrijpende transformatie van de onthaal- en restaurantruimte in het hoofdkantoor te Evere.

Pascale Huppertz, Oﬃce Manager et Thierry Haesen, Facility Operator bij ALD Automotive Belgium

Ontdek de volledige reportage en fotogalerij: www.profacility.be/workplace/ald

64 PROFACILITY GUIDE 2016

Yvan Glavie

Er werden bijna 200 mensen gemobiliseerd rond dit project in Evere. Vijf interne medewerkers hebben zich ingezet voor het beheer en de implementatie van het project, dit in samenwerking met de externe partners, architectenbureau Admos en traiteurservice Horeservi. Uiteindelijk werd bijna 500 m² volledig vernieuwd. De restaurantruimte werd uitgebreid en sluit dankzij een glasuitbouw mooi aan op de tuin, wat van bij de eerste zonnige dagen erg op prijs wordt gesteld door het personeel. Het aanbod in het restaurant werd grondig herzien en biedt nu ook de keuze tussen warme en koude maaltijden, op basis van gezonde en eerlijke producten. De stijging van de tevredenheid van het personeel is één van de prachtige resultaten van dit geslaagde FM-project.

Yvan Glavie

Een interieurarchitectuurproject dat erop gericht is de communicatie, het welzijn en de betrokkenheid van de medewerkers te verbeteren. De werken werden uitgevoerd in samenwerking met architectenbureau Admos maar om de filosofie van het project goed te begrijpen moeten we terugkeren naar hoe het is ont-kiemd. Zo voerde ALD in 2012 een intern tevredenheidsonderzoek uit. Het resultaat reflecteerde de wens om de communicatie binnen het bedrijf te verbeteren, wat overeenstemde met de visie van Miel Horsten, die sinds drie jaar de Belgische tak van ALD Automotive leidt.

AXA BELGIUM, BRUSSEL

Smart Office: een unieke kans om te veranderen voluit aangrijpen De weg naar het ‘AXA Smart Office’ voorzag dan ook in vele trajecten, omdat er met zoveel factoren diende rekening te worden gehouden, zoals het digitaliseringsproces, de connectiviteit van alle medewerkers, de verloning, de interne cultuur en niet het minst de mobiliteit. Liefst 3.000 medewerkers komen immers vanuit alle hoeken van het land naar Brussel. Voorafgaand aan het project was het de bedoeling van het bedrijf om een strategische visie te ontwikkelen in de verre toekomst. Drie hoofdobjectieven werden geïdentificeerd: een aantrekkelijke, toegankelijke en flexibele werkgever zijn voor alle medewerkers. Binnen het bedrijf werken vandaag 4 generaties samen, mensen die steeds meer diversiteit vertonen. Een bedrijfscultuur verder bouwend op vertrouwen en toewijding werd net zo belangrijk geacht als het aangaan van de uitdaging een moderne, digitale en collectieve werkomgeving te creëren. Tijd- en plaatsonafhankelijk werken waren inherent aan de beoogde verandering.

Marc Detiffe

Gezien het grote aantal betrokken medewerkers – 4.100 – en de evidentie dat het voor AXA Belgium vooral om een cultuuromslag gaat, lag het voor de hand dat dit project een vrij lange looptijd zou krijgen. 2017 is de einddatum en momenteel genieten al meer dan 1300 medewerkers dagelijks van wat AXA Smart Office hen te bieden heeft.

Ontdek de volledige reportage en fotogalerij: www.profacility.be/workplace/axa PROFACILITY GUIDE 2016 65

WORKPLACE CASE STUDIES

DLL, MACHELEN

Consequent MVO-beleid stuurt opmerkelijk huisvestingsproject In 2008 werd door DLL, een volle dochter van Rabobank, de basis gelegd voor de huidige totaalvisie op MVO, in functie tot de klanten en de aangeboden productportefeuille en met als doelstelling voorloper te zijn in zijn sector. Minder impact op het milieu, minder doorwegen op het mobiliteitsinfarct door minder kilometers te rijden, stonden voorop voor DLL bij het maken van de juiste keuzes. Vanuit deze eerste reflecties is hun denken rond MVO verder geëvolueerd om uiteindelijk een basisbekommernis te worden bij alles wat DLL doet. Zo moest het nieuwe huisvestingsproject bijdragen tot een betere work/life-balans voor alle medewerkers. Het huisvestingsproject werd bewust niet vanuit de directie opgelegd, maar zou ontkiemen vanuit alle lagen van de medewerkers. Daartoe werd in november 2013 een meeting opgezet met alle gebruikers, die de vraag kregen voorgelegd: “Wat verwachten jullie van de toekomstige werkplek?”. Het antwoord was eensluidend: de eigenheid van het bedrijf moest maximaal op het gebouw geënt worden, wat vooreerst resulteerde aan het ontvluchten van een bedrijvenpark en de bewuste keuze voor een woonwijk.

Ontdek de volledige reportage en fotogalerij: www.profacility.be/workplace/dll

66 PROFACILITY GUIDE 2016

Stijn Bollaert

In overeenstemming met hun filosofie van circulaire economie koos DLL ervoor een bestaand gebouw te hergebruiken in plaats van een nieuwbouw neer te zetten. Het gespotte gebouw, dat al 10 jaar leegstond, dateerde uit de jaren ‘70 en was het voormalige hoofdkantoor geweest van retailer Nopri. Het recycleren van het gebouw en maximaal ongemoeid laten van de natuur eromheen leidde naar NNOF (Nearly New Office Facilities) voor een vervolg op het circulaire denken bij de inrichting van het gebouw.

SILVERSQUARE, BRUSSEL

Inspireren door het co-creëren van een ondernemende dynamiek De oprichters van de Silversquare business centers hebben een gedurfde gok gewaagd door vorig jaar een bedrijvencentrum te openen van meer dan 3.000 m², waarbij de gedeelde ruimten bijna 70 % vertegenwoordigen ten opzichte van de privékantoren. Een geslaagde missie. Zes maanden na de opening van het centrum is het aantal leden toegenomen met bijna 50% ten opzichte van het oude bedrijvencentrum op nummer 475 aan de Louisalaan. Ruimten voor besprekingen en vergaderingen, kleine gesloten kantoorboxen die concentratie of afzondering bieden, plaatsen om in teamverband te werken in functie van specifieke projecten, ontspanningsruimten om even uit te blazen tussen twee vergaderingen,... Het nieuwe center werd ingericht volgens het principe van Activity Based Workplace: de gebruikers kunnen op elk moment die werkplek kiezen die het meest geschikt is voor de taak die zij moeten uitvoeren. Gedurfd zijn zowel de indeling van de ruimten als hun design. Geïnspireerd op de netwerken van de erg trendy business centers We Work (USA) en Spaces (NL), werd er alles aan gedaan om de leef- en werkruimten aangenaam en gezellig te ontwerpen. Ver van de kille en steriele kantoren die je al te vaak aantreft in bedrijvencentra, onderscheidt Silversquare Louise zich in alle details: muurbekleding, intieme verlichting, nissen, contrast tussen ruwe materialen zoals beton en warme materialen zoals hout, leder of fluweel.

Marc Detiffe

De gediversifieerde inrichting en de warme uitstraling van de ruimten zijn nochtans niet de belangrijkste troef van Silversquare: het centrum koestert de ambitie om een actieve rol te spelen als incubator en start-up accelerator voor de kleine en jonge bedrijven die deel uitmaken van deze gemeenschap van ondernemers. Ontdek de volledige reportage en fotogalerij: www.profacility.be/workplace/silversquare

PROFACILITY GUIDE 2016 67

WORKPLACE CASE STUDIES

SPADEL, WOLUWE

Groene draad voor de nieuwe hoofdzetel

Er werd een lange lijst van gebouwen afgewerkt, waarvan slechts één er echt uitsprong: ‘Woluwe Heights’, waar de vijfde verdieping niet alleen veel daglicht maar ook een prachtig rondom zicht biedt en vooral toeliet om een inspirerende werkomgeving te creëren in ‘open space’. De inrichting van de nieuwe thuis moest maximaal de waarden van het bedrijf en zijn medewerkers uitstralen, de HR-slogan ‘Eén team, één bedrijf’ belichamen. Daartoe werkte Spadel samen met D&C Services. Het bedrijf viel voor de voorgestelde aanpak van D&C Services met hergebruik en recyclage van uitgediend kantoormeubilair, wat helemaal aansloot bij de MVO-filosofie van het bedrijf. ‘Spadel on the move’ maakte verleden jaar deel uit van de zes genomineerde projecten voor de verkiezing van het ‘Facility Management Project of the Year’ dat georganiseerd werd door de beroepsfederatie IFMA. Ontdek de volledige reportage en fotogalerij: www.profacility.be/workplace/spadel 68 PROFACILITY GUIDE 2016

Erika De Vos, Human Resources Director

Bernard De Keyzern

De uitstraling van het voormalige gebouw van Spadel strookte helemaal niet meer met het sprankelend imago van de producten van het merk. Daarom ging het bedrijf op zoek naar een nieuwe locatie voor hun activiteiten. Maatschappelijk verantwoord ondernemen en zorgzaam omgaan met het milieu zijn essentiële waarden voor Spadel. Vanzelfsprekend werden deze waarden nauwlettend bewaakt en als ‘groene draad’ verweven doorheen het verhuisproject en de nieuwe inrichting van de nieuwe hoofdzetel. Het verhuisproces moest ook gepaard gaan met een open space inrichting, een herschikking van de indeling in functie van de onderlinge samenwerkingsverbanden en de invoering van een clean desk policy als aanzet tot het nieuwe werken. Bij het selectieproces voor een nieuwe locatie kwam de bereikbaarheid met het openbaar vervoer evenzeer aan bod als de open ruimte (één plateau) en de maximale inval van natuurlijk daglicht. Een Breeam-certificatie was wenselijk en gaf de uiteindelijke doorslag in de keuze van het gebouw.

Uw elektro-afval afdanken: wie van de drie is uw ideale partner?

Deze stoere mannen zien er alle drie even sympathiek uit. Maar om uw bedrijfsmatig elektro-afval te recycleren, is de Recupel-partner de ideale persoon. Waarom? Omdat een Recupel-partner een erkende ophaler of vergunde verwerker is, met een onberispelijke service. Omdat hij voldoet aan strenge eisen inzake correcte recyclage, milieuvergunningen en efficiĂŤnte bedrijfsorganisatie. Omdat hij bewijst dat de liefde en het respect voor de afvalwetgeving ook van zijn kant komt. Omdat hij niks verbergt voor u en alles selecteert, ontmantelt, verwijdert en recycleert zoals het hoort.

Vraag op www.recupel.be/recupel-partner een vrijblijvend voorstel.

WORKPLACE PROJECTS LIBRARY

Ontdek via de online bibliotheek www.profacility.be/workplace meer reportages

Marc Detiffe

over de binneninrichtingsprojecten van de kantoren van deze bedrijven en organisaties.

BEIERSDORF I BRUSSEL www.profacility.be/workplace/beiersdorf

Lars Kaae CENTER FOR CREATIVE LEADERSHIP I BRUSSEL www.profacility.be/workplace/CCL

EDF LUMINUS I BRUSSEL www.profacility.be/workplace/EDF

IBECOR I BRUSSEL www.profacility.be/workplace/ibecor Marc Detiffe

 Marc Detiffe

ONZE LIEVE VROUW-ZIEKENHUIS I AALST www.profacility.be/workplace/OLV

ELIA I BRUSSEL www.profacility.be/workp

Marc Detiffe

Service de presse OLV Aalst

ALLER MEDIA I KOPENHAGEN www.profacility.be/workplace/allermedia

BP ww

Toon Grobet

BAXTER EUROPE I PARC DE L’ALLIANCE, EIGENBRAKEL www.profacility.be/workplace/baxter

Marc Detiffe

IBSR I BRUSSEL www.profacility.be/workplace/IBSR-BIVV

SANOMA I MECHELEN www.profacility.be/workplace/sanoma

Polo Architects

ONTEX I AALST www.profacility.be/workplace/ontex

70 PROFACILITY GUIDE 2015

VAC GENT I GENT www.profacility.be/workplace/VAC-Gent

JONES DAY I BRUSSEL www.profacility.be/workplace/jonesday

NN ww

Geoffrey Fritsch

Marie Bourgonjon

Marc Detiffe

CLEAR2PAY I DIEGEM www.profacility.be/workplace/clear2pay

EULER HERMES I BRUSSEL www.profacility.be/workplace/eulerhermes Thomas Vanhaute

USSEL ility.be/workplace/elia

Marc Detiffe

Valérie Clarysse

DE VOORZORG I GEEL www.profacility.be/workplace/Voorzorg

NN INSURANCE I DIEGEM www.profacility.be/workplace/NNinsurance

JBC I HOUTHALEN www.profacility.be/workplace/jbc

MIVB - Royal Atrium I BRUSSEL www.profacility.be/workplace/stib

Marc Detiffe

Yvan Glavie

-BIVV

day

VERITAS I KONTICH www.profacility.be/workplace/veritas Yvan Glavie

Marc Detiffe BPOST BANK I BRUSSEL www.profacility.be/workplace/bpost-bank

SIBELCO I ANTWERPEN www.profacility.be/workplace/sibelco

72 PROFACILITY GUIDE 2012

BUILDINGS & REAL ESTATE MANAGEMENT

→→

Centraal informatiepunt en kenniscentrum →→ www.profacility.be/buildings & www.profacility.be/realestate PROFACILITY GUIDE 2012 73

REAL ESTATE OCCUPANCY COST BENCHMARK

Occupier cost: België laat zich (n Naar goede jaarlijkse gewoonte publiceerde Colliers International de ‘Occupier Cost Index’ (OCI), of de globale kantoorkost per fulltime equivalent medewerker. Deze

‘Facilities barometer’ is dit jaar gebaseerd op gegevens van ruim 3.500 gebouwen uit 29 landen in Europa (inclusief Turkije en Rusland), met een totale kantooroppervlakte van ongeveer 32 miljoen vierkante meter en meer dan 1,7 miljoen medewerkers.

Jeroen Govers, Senior Director Real Estate Services bij Colliers International Belgium “België is een uitgesproken huurmarkt, maar er wordt te weinig onderhandeld op het ogenblik dat daar kansen toe zijn“

olliers International is één van de wereldleiders op vlak van diensten voor bedrijfsvastgoed, met meer dan 16.300 medewerkers verspreid over meer dan 502 kantoren in 67 landen. Het team specialisten berekende voor 2015 een Belgische OCI van 11.759€, tegenover 12.017€ in 2014. De Belgische OCI daalde met afgerond 2% t.o.v. het jaar 2014. Voor de berekening worden alle kostencategorieën in acht genomen zoals gedefinieerd in de EN15221 norm(1).

De Belgische OCI wordt al 10 jaar berekend door Colliers International (voordien AOS Group) en daalde over die periode met 19%. Het gaat om een percentage dat gecorrigeerd werd voor inflatie. Maar in Nederland daalde de OCI de voorbije twee jaar met liefst 15% en bedraagt hij slechts drie kwart van de Belgische OCI!

74 PROFACILITY GUIDE 2016

Jeroen Govers, Senior Director Real Estate Services bij Colliers International Belgium licht toe: “De vastgoedcrisis met langdurige leegstand van kantoorruimten in Nederland, is hier niet vreemd aan en legde heel wat druk op de huurprijzen. Dat heeft vanzelfsprekend grote gevolgen gehad de afgelopen jaren voor de component ‘Ruimte & infrastructuur’ binnen de OCI. Maar bij het vergelijken van de OCI 2015 t.o.v. 2014, valt vooral op dat de kosten voor ‘Mensen & organisatie’ bij onze noorderburen flink gedaald zijn”. Ook Duitsland doet beter met een OCI die 79% van de onze bedraagt. “In Duitsland liggen de kosten voor ‘Ruimte & infrastructuur’ gemiddeld onder deze in België, maar het is vooral de FM-kost die gunstiger uitvalt als gevolg van de lagere loonkosten” verduidelijkt Jeroen Govers. “Binnen de OCI vertegenwoordigt deze FM-kost - als alternatieve naam voor de categorie Centrale Functies – echter slechts een beperkt aandeel”. Frankrijk en Luxemburg schieten er dan weer bovenuit en zijn respectievelijk 20% en 26% duurder dan België. Voor beide landen is dit volledig toe te schrijven aan de categorie Ruimte & infrastructuur die voor Luxemburg 49% en Frankrijk 44% hoger ligt dan België. In zowat alle Europese landen daalde de OCI het voorbije jaar tegenover het voorgaande jaar. Uitzonderingen hierop vormen Portugal, Zwitserland, Frankrijk, Duitsland, Ierland en Turkije.

Aandacht voor de kleintjes, maar blind voor grote besparingen Binnen de OCI neemt ‘Ruimte & Infrastructuur’ het grootste aandeel met 58%. Dit aandeel blijft vrijwel gelijk (-0,4%). De indexering van huurcontracten zorgt meestal voor een kleine stijging van deze kost, maar dit jaar was er nauwelijks invloed door indexering. Jeroen Govers commentarieert: “België is een uitgesproken huurmarkt, maar er wordt te weinig onderhandeld op het ogenblik dat daar kansen toe zijn, m.a.w. wanneer huurcontracten ten einde lopen of een opzegmoment hebben. Zo blijven

h (negatief) opmerken

heel wat kansen onbenut! De kantoorkost kan immers potentieel -10 tot -15% dalen, terwijl slechts een fractie daarvan wordt gehaald. Deze mogelijke kostendaling slaat niet alleen op de huurprijs, het gaat ook om het optimaliseren van de oppervlakte. Hiermee in lijn dient zich ook het optimaliseren en heronderhandelen van de service contracten aan”.

maken van het gebouw (bv. het energiever-bruik optimaliseren en de afval verminderen), de kwaliteitscontrole en het risicobeheer (vb. risicoanalyse en ontruimingsoefeningen). Deze kostengroep vertegenwoordigt weliswaar maar een klein aandeel in de OCI (5% in België, 3% gemiddeld in Europa). Over heel Europa is deze kostencategorie

“Voor de berekening van de OCI worden alle kostencategorieën in acht genomen zoals gedefinieerd in de EN15221 norm“ Toch scoort België met de kostencategorie ‘Ruimte & infrastructuur’ nog relatief goed: vergeleken met het Europees gemiddelde zitten we hier ‘slechts’ 27% hoger. De kostencategorie ‘Mensen & organisatie’ is goed voor 37% aandeel in de OCI. Het is de categorie waarin België nadrukkelijk gehandicapt wordt door zijn hoge loonkosten. Alle omringende landen doen beter, met zelfs -13% voor Nederland en -15% voor Duitsland in vergelijking tot België. Desalniettemin is er bij de berekening van de OCI 2015 een daling van 7,8% vast te stellen voor deze categorie. Jeroen Govers: “Bedrijven blijken vooral in deze categorie te besparen, o.a. op dienstverlening in het kader van vergaderfaciliteiten en catering. Ook via de dematerialisatie van document management en op het vlak van ICT, bijvoorbeeld door goedkopere telefonie, wordt er bespaard, zonder dat dit gepaard gaat met minder service”.

Kosten voor facility management swingen de pan uit De facilitaire kosten voor het beheer van het gebouw (kostencategorie ‘Centrale functies’) stegen in België met maar liefst 30% op jaarbasis. België laat zelfs de derde hoogste kost in Europa optekenen hiervoor. Het gaat hier concreet om de management kosten die gepaard gaan met het duurzamer

met gemiddeld 25% gestegen. De stijging is dus algemeen, maar toch opvallend hoger in België. Jeroen Govers licht toe: “Huurders vinden het vandaag vanzelfsprekend dat een gebouw duurzaam is, en zijn niet bereid hiervoor meer te betalen. Ze gaan ook zelf niet extra investeren voor wat de technische installaties betreft” geeft Jeroen Govers aan. “Maar dat de management kost gestegen is, is een gevolg van meer tijd investeren in het zoeken naar diverse besparingen. Huurders en gebruikers kunnen bijdragen tot verduurzamen door het afvalbeheer, maar ook heel eenvoudig door de policy’s voor het gebruik onder de loep te nemen, zodat bv. lichten niet onnodig blijven branden. Jammer genoeg gaat het dan meestal over kleinere besparingen, terwijl men de potentieel grotere besparingen nog te vaak links laat liggen”.

Verwachtingen

Bedrijven zullen altijd blijven zoeken naar mogelijkheden om kosten te besparen. Hier dient zich een trio oplossingen aan: • het verminderen van de gehuurde oppervlakte door het optimaliseren van het ruimtegebruik en invoering van NWOW. • het opnieuw onderhandelen van huurcontracten.

(1) Voorstelling van de kostenverdeling volgens de EN15221 norm. Lees hierover meer op pagina 8 tot 11 in deze uitgave.

PROFACILITY GUIDE 2016 75

REAL ESTATE OCCUPANCY COST BENCHMARK

• het optimaliseren van de facility management kosten Duurzaamheid heeft als aandachtspunt ingeboet. Oplossingen op maat zijn bovendien te duur en worden als beperkend ervaren.

Het welzijn van de medewerkers wint aan belang en ondernemingen zijn bereid daarin te investeren. De uitgaven zullen gebeuren voor beter meubilair, ICT-ondersteuning, opleidingen die moeten leiden tot een beter evenwicht tussen werk en privé. Eduard CODDÉ ✍

België binnen Europa

De Belgische OCI wordt al 10 jaar berekend door Colliers International en daalde over die periode met 19%.

Met een OCI die bij ons 11.759 € bedraagt per VTE, plaatsen we ons op een 9e plaats in vergelijking tot 29 onderzochte Europese landen. Het Europees gemiddelde voor de OCI 2015 bedraagt 8.443 €. Het duurste land is Zwitserland met een OCI van 17.862 €, gevolgd door Noorwegen, Zweden, Luxemburg en Finland. De kantoorkost is het laagst in Bulgarije, waarvoor Colliers International slechts 2.513 € berekende. Onderaan vinden we verder Hongarije, Slowakije, Kroatië en Roemenië. Nederland geeft het voorbeeld Nederlandse bedrijven zijn er met de OCI 2014 al in geslaagd om flink te besparen op hun kantoorkosten, waardoor ze ruim een vijfde (22%) goedkoper uitkwamen dan wij. Dit jaar (OCI 2015) daalde de kantoorkost in Nederland opnieuw, en wel met maar liefst 10%. Hiermee is Nederland opnieuw de grootste daler binnen de Europese OCI. “België bevindt zich mooi in het midden van de OCI-kostenvork in vergelijking met de directe buurlanden, maar de kantoorkost in Nederland bedraagt slechts 75% van de onze” commentarieert Jeroen Govers. “Voor internationale bedrijven die een Europese locatie zoeken of voor het centraliseren binnen de Benelux, moet België tegen harde concurrentie opboksen, in het bijzonder vanuit Nederland. België is niet te duur, maar krijgt het competitief lastig, niet zozeer omwille van de vastgoedkost, maar vanwege de druk op de loonkosten voor het operationele functioneren van een organisatie”.

76 PROFACILITY GUIDE 2016

WHERE REAL ESTATE STORIES ARE TOLD

24, 25 & 26 MAY 2016 | TOUR&TAXIS BRUSSELS MEET ALL PROVIDERS OF OFFICE, RETAIL & LOGISTIC REAL ESTATE IN ONE PLACE www.realty-brussels.com

V1_REALTY_ADVERTENTIE_ok.indd 6

@realtybrussels

Realty Brussels

29/01/16 16:29

7th

year

Get your copy of the

Belgium Real Estate Showcase 2016 @ → SHOWCASE > Major town planning projects ﬁtting with the objectives of creating dense and mixed-use districts,

rehabilitating old industrial wastelands and enhancing mobility. The construction or renovation of an oﬃce or residential building, of a shopping centre, a hospital, public buildings, logistics or semi-industrial parks have to ﬁt into the vision of the sustainable development of a district, a city and a region.

→ BAROMETER > Real estate market trends for letting and investment. → REFERENCE > Best practices in asset, property, workplace and facility management. © The ‘Belgium Real Estate Showcase’ and Pro-RealEstate media are published by Business Interactive Media www.pro-realestate.be I info@bimedia.be I tel. +32(0)2 669 77 65 Advertising: www.pro-realestate.be/advertising I tfernandez@bimedia.be - tel. +32(0)476 725 341

REAL ESTATE BENCHMARK & BEST PRACTICES

Vastgoedbarometer Bij de keuze van een of meer gebouwen om de medewerkers van de onderneming in onder te brengen, moet rekening worden gehouden met vele facetten. Ze vergt

inzicht in de wijk waarin het gebouw zich bevindt en in stedenbouwkundige projecten die de bereikbaarheid kunnen verbeteren - of belemmeren - en uiteraard in de constructiekenmerken van het gebouw, met name wat energieprestaties en milieueigenschappen betreft. Om u te helpen met kennis van zaken vastgoedbeslissingen te nemen, werkt de redactie van Profacility al 6 jaar mee aan de jaarlijkse gids BELGIUM REAL ESTATE SHOWCASE, vastgoedbarometer en vitrine voor voorbeeldgebouwen.

e editie 2016 van BELGIUM REAL ESTATE SHOWCASE verschijnt 24 mei in voorpremière op het REALTY salon, een centraal trefpunt voor vastgoedprofessionals in België. Deze zeer complementaire editie van PROFACILITY GUIDE zal op dit evenement beschikbaar zijn voor de bezoekers, maar is ook in digitale versie verkrijgbaar op www.pro-realestate.be/BRES2016.

Huurmarkten De kantoormarkten in Brussel, Antwerpen, Mechelen, Gent, Luik en de ontluikende markt van Charleroi worden onder de loep genomen. U vindt in de gids informatie over de referentiehuurprijzen per vierkante meter, de beschikbare kantoren en de - al dan niet speculatieve lopende projecten.

Intelligente stedenbouw In het deel stedenbouw en ‘smart cities’ van deze editie wordt een selectie van belangrijke stedenbouwkundige projecten voorgesteld. Sinds enkele jaren is stedenbouw in de eerste plaats gericht op de gemengde ontwikkeling van wijken die op duurzame wijze kantoorgebouwen verenigen met handelsruimten, woningen, openbare infrastructuren (scholen, kinderdagverblijven, universiteiten, rusthuizen, sportcentra, …) en uiteraard openbaar vervoer. De belangrijkste ontwikkelingsprojecten voor grote kantoorgebouwen zijn tegenwoordig rond stations of luchthavens gegroepeerd. In Brussel kozen onder meer Deloitte, KPMG, BNP Paribas Fortis, AXA Belgium recent voor deze oplossing. En ook grote openbare besturen zijn deze weg ingeslagen. Denk maar aan het nieuwe administratieve centrum van de Vlaamse overheid dat op de Thurn & Taxis site wordt gebouwd. In vrijwel alle huidige (re)locatieprojecten worden de kantoren dicht bij multimodale knooppunten gevestigd. Dit biedt ook voordelen op het vlak van HR - bereikbaarheid is een belangrijke factor

om talentrijke jongeren aan te trekken of te houden, maar ook op het maatschappelijke vlak omdat de auto op deze manier niet meer als het bevoorrechte vervoermiddel voor woonwerkverkeer wordt behandeld.

Voorbeeldgebouwen Energie-efficiënte gebouwen staan nu boven aan de shortlist van de huurmarkt. De energieprestaties worden gewaarborgd door EPB-certificaten. Een gebouw met BREEAM-certificaat moet echter aan veel meer voorwaarden voldoen wat milieueffecten en energieonafhankelijkheid betreft. Ook het binnenklimaat en de luchtkwaliteit spelen daarbij een belangrijke rol. In de BELGIUM REAL ESTATE SHOWCASE nemen deskundigen het nieuwe referentiesysteem BREEAM NC 2016, dat sinds eind maart dit jaar van kracht is, onder de loep.

Co-workingkantoren en satellietkantoren Heel wat werknemers zouden technisch gesproken zonder probleem op afstand kunnen werken. Als de onderneming telewerk thuis, in een bedrijvencentrum of in een satellietkantoor dicht bij de woonplaats aanvaardt, kan dat verstrekkende gevolgen hebben voor de vereiste bedrijfsoppervlakte en de inrichting van kantoren en vergaderzalen. Uiteraard moet een onderneming die organisatorische keuzes met betrekking tot het beheer en de controle van haar medewerkers maken vóór ze kan beslissen tot (re)locatie over te gaan. Een andere voorafgaande voorwaarde is een onderzoek van het effect van een mogelijke verhuis op de mobiliteit van iedere medewerker (woon-werktraject). In de BELGIUM REAL ESTATE SHOWCASE bespreken we tal van casestudy’s die, voor zover dat nog nodig was, aantonen hoezeer de vastgoed-strategie, het HR-beleid, de inrichting van de werkomgeving (in kantoren of op afstand) en het mobiliteitsbeheer met elkaar verweven zijn. Didier VAN DEN EYNDE ✍ PROFACILITY GUIDE 2016 79

Buro II â&#x20AC;&#x201C; Archi + I for ATENOR

Image courtesy of ALIDES

WWW.PRO-REALESTATE.BE/PROJECTS

QUANTUM, Gent > www.pro-realestate.be/quantum Op www.pro-realestate.be/projects, de bibliotheek van vastgoedprojecten, ontdekt u de beschrijving van nieuwe kantoorprojecten in Brussel en in gans BelgiĂŤ. Hier zijn ook presentaties van grote stedenbouwkundige projecten voor de (her)ontwikkeling van stadswijken opgenomen, waarbij het vaak gaat om de revitalisatie en herbestemming van voormalige industrieterreinen. Deze masterplannen houden rekening met de belangrijkste elementen van een smart en duurzame stad: een mix van vastgoedontwikkelingen (kantoren, woningen, winkels, infrastructuur (kinderdagverblijven, scholen, rust- en verzorgingstehuizen, ziekenhuizen, groene ruimten,...) en multimodale mobiliteit. Gebruik de zoekmachine op www.pro-realestate.be/projects om de beschrijving van een project terug te vinden door de naam van het project of de aard van het vastgoedproject (kantoor, retail of residentieel) in te voeren. Alle projectbeschrijvingen zijn in het Engels gepubliceerd.

MEANDER, Brussel > www.pro-realestate.be/projects/Meander Architects : KCAP | Art & Build Jean-Paul Viguier

image A2RC Architects

Architects : Neutelings Riedijk Conix RDBM architects

THE ONE, Brussel > www.pro-realestate.be/projects/TheOne

BELLIARD 40, Brussel > www.pro-realestate.be/projects/Belliard40

Post-X Image courtesy of Iret

WIJK ZUIDSTATION > www.pro-realestate.be/projects/BrusselsMidi

NEO, Brussel > www.pro-realestate.be/projects/NEO Art & Build Architects for Cofinimmo

Image courtesy of ADT

AXA BELGIUM, Brussel > www.pro-realestate.be/projects/AXABelgium

POST X, Antwerpen > www.pro-realestate.be/projects/AXABelgium 80 PROFACILITY GUIDE 2016

QUATUOR, Brussel > www.pro-realestate.be/projects/Quatuor

OM STERK TE STAAN OP DE MARKT VAN MORGEN Opleidingen en diensten op maat van de bouwprofessional actief in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

OPLEIDINGEN DUURZAME GEBOUWEN • Renovatie met een hoge energieefficiëntie : technische details // 3,5 d • Passief en (zeer) lage energie // 7 d • Follow-up en monitoring van duurzame gebouwen // 1 d • Akoestiek : ontwerp en realisatie // 2 d • Regenwaterbeheer op het perceel // 2 d • Isolatiematerialen : hoe kiezen ? // 1 d • Mobiliteit : impact op het ontwerp // 1 d • Polluenten in het gebouw : hoe te verminderen ? // 2 d • Gedeeltelijke en gefaseerde renovatie // 2 d

100€/DAG · MAART › JUNI 2016 WWW.LEEFMILIEU.BRUSSELS/ OPLEIDINGENDUBO

Batex Portaelsstraat - Foto: Yvan Glavie - Architect: MSA sprl

FACILITATOR DUURZAME GEBOUWEN Een gratis helpdesk met experten voor uw projecten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest • 0800/85.775 facilitator@leefmilieu.brussels

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Ontwerphulp voor de professional www.gidsduurzamegebouwen.brussels

BUILDINGS MANAGEMENT INFORMATION SYSTEM

Voor een beter ‘lifecycle management’ van gebouwen Het gebruik van een ‘Building Information Model’ (BIM) ofwel ‘Bouwwerk Informatie Model’ is al sterk ingeburgerd in het buitenland, zoals Groot-Brittannië, Noorwegen

en Nederland, maar ook in eigen land zijn architecten hiermee al behoorlijk vertrouwd.

Het programma voor bouw, architectuur en concepten geniet zelfs academische steun

en heeft het ‘lifecycle management’ van gebouwen tot doel, maar blijkt vooralsnog een grote onbekende voor de meeste Facility Managers.

IM laat zich omschrijven als een proces voor het genereren en beheren van gebouwinformatie over de volledige levenscyclus. Het softwaresysteem is gebaseerd op een digitale 3D-voorstelling van het gebouw. Het zo precies mogelijk berekenen van de TCO over de ganse gebruiksduur van het gebouw, liefst al van in het conceptueel stadium bij het architectenbureau, gaat niet alleen over een tool; het is een filosofie, een bewuste aanpak, die deel uitmaakt van de contractvorm die het bouwproces definieert. BIM belooft het insluiten van dynamische informatie over het gebouw als sterke troef om de kostenberekening over de volledige levenscyclus zo nauwkeurig mogelijk uit te voeren en daardoor risico’s weg te nemen. In de meeste situaties krijgt facility management te maken met een bestaand gebouw en de beheerfase daarvan. Het is dan ook normaal dat Facility Managers minder vaak gebruik maken van BIM, terwijl dit binnen de bouwsector wel vrij algemeen het geval is (architecten, studiebureaus en bouwbedrijven).

komstige operaties, geschatte kosten en het opvoeren van de kwaliteit van zijn facilitaire projecten. FMIS en BIM kunnen best complementair zijn. Het gaat er altijd om de beste keuze te maken in functie tot de toekomst van het beheer van een gebouw en dat impliceert een voortdurend optimaliseren van de bestaande situatie.

Ontdek de reportage ‘BIM, voor een beter lifecycle management van gebouwen’, downloadbaar via www.profacility.be/biblio

Samenwerkingsverband BIM is een samenwerkingsverband in plaats van een versnipperde aanpak die enkel projectmanagement ondersteunt. Het is deze samenwerking die de Facility Manager zal dienen in vertrouwen en gemeenschappelijke doelen, in plaats van elke partij die enkel meewerkt om eigen doelen te bereiken. De Facility Manager kan het BIM-model invoeren en gebruiken als een operationeel hulpmiddel in plaats van de traditionele projectinformatie die grote waarde verliest nadat het bouwproject is voltooid. Tegelijkertijd kan de Facility Manager of de eigenaar grote dividenden winnen uit toe-

PROFACILITY GUIDE 2016 83

BUILDINGS SUSTAINABILITY BENCHMARK

Duurzaam bouwen en renoveren: e Wanneer we kijken naar de grote ecologische en klimatologische uitdagingen voor ons land, kunnen we stellen dat het Brussels Hoofdstedelijk Gewest er het minst goed voor staat. In Brussel is de CO2-uitstoot voor meer dan 70% afkomstig van gebouwen, terwijl het Europese gemiddelde 40% bedraagt. Om de mensen te sensibiliseren en tot

actie aan te sporen, heeft de overheid besloten het probleem bij de kern aan te pakken. Het doel is een kweekvijver van nieuwe en gerenoveerde gebouwen te creëren volgens

de duurzaamheidsprincipes die als referentie zouden dienen voor de toekomst. In het kader van het programma ‘Voorbeeldgebouwen’ selecteerde het Brussels Gewest al 243 projecten die voortaan het label van ‘Voorbeeldgebouw’ dragen.

Uit de praktijk

Uitgeverij Lannoo bracht het fantastische boek ‘Het verhaal achter de voorbeeldgebouwen (in Brussel)’ uit, dat de ontwikkeling van het programma ‘Voorbeeldgebouwen’ toelicht aan de hand van verscheidende casestudy’s en testimonials.

et als strategisch doel de stad en de stadswijken duurzaam te ontwikkelen en renoveren, gaf het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in 2004 het startschot voor het programma ‘Voorbeeldgebouwen’ door met 33 miljoen euro aan subsidies de duurzame bouw of renovatie van die projecten te steunen. Tien jaar later zijn de resultaten meer dan positief. In 2007 was er in het Brussels Gewest nog geen enkel passiefgebouw te vinden. Na zes projectoproepen zal het aantal passiefgebouwen in Brussel dankzij die projecten in 2017 een oppervlakte van 350.000 m² totaliseren. In totaal vertegenwoordigen de gesubsidieerde projecten een duurzaam gebouwde oppervlakte van ongeveer 621.000 m². De projecten omvatten allerlei soorten gebouwen: kantoren, industriële en handelsgebouwen, collectieve woningen, collectieve voorzieningen (school, ziekenhuis, kinderdagverblijf, jeugdhuis, sporthal, zwembad ...), eengezinswoningen... en zelfs een stadsserre die de functie van stadsboerderij en evenementenhal voor 1.000 personen combineert. Hoewel er weinig kantoren en handelsgebouwen gesubsidieerd werden (38 van de 243 projecten), zijn die wel goed voor 39% van de totale oppervlakte, namelijk ongeveer 240.000 m². De huisvestingssector leverde de meeste ‘voorbeeldige’ gebouwen op. Die projecten werden niet alleen voorgesteld door bedrijven en bouwpromotoren maar ook door particulieren en overheden.

Batex Wat maakt al die projecten nu zo voorbeeldig? De beoordeling en de toekenning van het Batexlabel zijn gebaseerd op vier criteria:

• Energie: het bouwproject moet gericht zijn op de minimalisering van de primaire energiebehoeften en een minimaal gebruik van conventionele energiebronnen (olie, gas en elektriciteit) en moet streven naar zero-emissie (geen CO2-uitstoot). • Ecoconstructie: in het project worden maatregelen genomen die de impact van het gebouw op de mens en het milieu beperken inzake waterbeheer, comfort en gezondheid, afvalbeheer, recycleerbaarheid van de materialen,... • Rendabiliteit en reproduceerbaarheid: bestaande technieken en vernieuwende oplossingen worden gecombineerd in een ambitieus project dat technisch en financieel toegankelijk blijft. De economische uitvoer- baarheid is essentieel op het vlak van ecoconstructie om de ontwikkelingen duurzaam te maken. • Architecturale kwaliteit en zichtbaarheid van het project in de openbare ruimte: de architecturale kwaliteit wordt geëvalueerd met aandacht voor wooncomfort, esthetiek en doordacht gebruik van de materialen.

Bijscholing voor professionals Gezien de evoluerende kennis wilde het Brussels Gewest via die projecten een kenniscentrum voor professionals uit de bouwsector oprichten en aantonen dat het mogelijk is om uitstekende energie- en milieuprestaties te halen met een redelijk budget. De conclusies, innovaties, feedback en goede praktijkvoorbeelden zijn gebundeld op een online platform: de Gids Duurzame Gebouwen(1).

(1) Online gids voor duurzaam bouwen: www.gidsduurzamegebouwen.brussels. (2) Raadpleeg de interactieve kaart van de Batex-projecten op www.leefmilieu.brussels/themas/gebouwen/ voorbeeldgebouwen/u-zoekt-een-batex-project. 84 PROFACILITY GUIDE 2016

: een interpretatie Professionals vinden er technische fiches die ingaan op vragen waarmee elke ontwerper al eens geconfronteerd wordt tijdens de uitvoering van zijn ‘ecoperformante’ projecten: luchtdichtheid, balansventilatie in individuele en collectieve woningen, het uitwerken van een lichtplan voor kunstmatige verlichting in woningen en kantoren, free cooling op basis van intensieve ventilatie, risico’s op oververhitting, het gebruik van recyclinggranulaten, verenigbaarheid tussen zonnepanelen en het ontwerpen van groendaken, het beheer van bouwafval, ... De informatie heeft betrekking op zowel nieuwbouwprojecten als renovaties en is georganiseerd rond negen grote thema’s: beheer van het project, de werf en het gebouw, mobiliteit, natuurontwikkeling, fysieke omgeving, menselijke omgeving, materiaal, energie, water en tot slot welzijn, comfort en gezondheid.

Didier VAN DEN EYNDE ✍

Greenbizz: een uiterst voorbeeldig gebouw. Op de recentste lijst van de laureaten ‘Voorbeeldgebouwen 2013’ staat een gebouw dat symbool staat voor de ‘groene’ toekomst van het Brussels Gewest: Greenbizz. Een incubator die verbonden is aan productieateliers voor groene KMO’s. De site bestaat uit zo’n 5.500 m² productieateliers en 2.800 m² kantoren en richt zich tot ondernemers met oog voor een circulaire, collaboratieve en duurzame economie. De nieuwe lage-energiegebouwen werden eind april in gebruik genomen. Ze vormen de kern van enerzijds een ecosysteem om de ontwikkeling van groene bedrijven in Brussel te stimuleren en anderzijds van de ecowijk Tivoli, waar Greenbizz gevestigd is.

Het Brussels Gewest ontwikkelde nog een ander waardevol hulpmiddel om alle informatie die via de projecten vergaard wordt te bewaren en te valoriseren, namelijk een interactieve kaart(2). Naast die kaart is er ook een zoekmachine om projecten op te zoeken op basis van de informatie in de beschrijvende infofiche van elk project: • hun bestemming: woningen, kantoren, scholen, kinderdagverblijven,... • het type van de werken: renovatie, nieuwbouw of uitbreiding • de gemeente in het Brussels Gewest • de netto energiebehoefte voor verwarming • de ecothema’s waarop het project gefocust is: isolatie, balansventilatie, ecomobiliteit, hernieuwbare energie, groendaken, waterbeheer,...

De laatste projectoproep werd uitgestuurd in 2013. Naar aanleiding van een algemene balans van de acties en beleidsmaatregelen van de Brusselse regering gaf toenmalig Brussels minister van Milieu, Energie en Stadsvernieuwing Evelyne Huytebroeck een speech, die ze als volgt afsloot: “Dankzij de vernieuwende realisaties is het Brussels Gewest een wereldleider geworden inzake gebouwen met zeer hoge energie- en milieuprestaties. Sinds 2004 is het energieverbruik per inwoner, onder meer dankzij het ambitieuze Batex-initiatief, met 25% gedaald, goed voor een jaarlijkse besparing van 400 miljoen euro voor het hele Brussels Gewest. De uitstoot van broeikasgassen is tevens gedaald met 24%”. Over een uitstekend rende-ment gesproken!

PROFACILITY GUIDE 2016 85

SMART & GREEN BUILDINGS

Gebouw met voorbeeldwaarde De Brusselse milieu- en energieadministratie is vorig jaar verhuisd naar een gebouw dat niet alleen dient als werkplek voor het personeel maar ook als uithangbord: door op

zijn eigen vestiging alle principes toe te passen voor een rationeel gebruik van energie en duurzame mobiliteit, zoals het dit zelf promoot bij Brusselse bedrijven, inwoners en pendelaars, kiest het bedrijf resoluut voor een voorbeeldfunctie en innovatie.

Yvan Glavie

et nieuwe hoofdkantoor van Leefmilieu Brussel werd gevestigd op de site van Tour & Taxis, dé wijk voor stedelijke renovatie. Het gebouw is het beginpunt van de verdere ontwikkeling en uitbreiding van de site want, als we de beleidsverklaringen mogen geloven, zou de hoofdzetel van Leefmilieu Brussel tegen het einde van de bestuursperiode het gezelschap moeten krijgen van 370.000 m² nieuwe gebouwen, waaronder kantoren, handelszaken en 2.000 nieuwe woningen.

86 PROFACILITY GUIDE 2016

Het nieuwe Brusselse administratieve centrum van de Vlaamse Gemeenschap wordt momenteel gebouwd op de site en kreeg de doopnaam ‘Herman Teirlinck’ als eerbetoon aan de Vlaamse schrijver en toneelschrijver. Het zal vanaf eind 2017 zo’n 2.600 ambtenaren huisvesten. Dit gigantisch stedelijke renovatieproject van 35 ha is beslist een pareltje in wording, want met zijn 16.750 m² is het gebouw van Leefmilieu Brussel het grootste passieve kantoorgebouw van België en het tweede grootste van Europa.

Een aanzienlijke eigen energieproductie

Het gebouw beschikt over drie energiebronnen, waarvan twee actieve: 700 m² zonnepanelen leveren bijna 88.000 kWh elektriciteit per jaar, terwijl vier geothermische putten op een diepte van 80 m onder de grond en gekoppeld aan warmtepompen, de nodige aanvullende calorieën verschaffen voor verwarming en in de zomer de eventuele overtollige warmte uitwisselen met de ondergrond. Het glazen dak van 3.200 m² ten slotte biedt warmte zodra de zon schijnt, zelfs in de winterperiode. Een leger automatische stores moet teveel opwarming tijdens de zomerperiode vermijden.

Terugwinning van energie en regenwater

De mobiliteit van de 636 werknemers die op de nieuwe hoofdzetel werken, werd ook duurzamer gemaakt. Leefmilieu Brussel heeft een zeer ambitieus verplaatsingsplan dat amper 33 parkeerplaatsen voor auto’s voorziet tegen 210 parkeerplaatsen voor fietsen. Afhankelijk van hun mobiliteitsprofiel wordt de medewerkers een bedrijfsfiets aangeboden. Verder is er het feit dat vestigingen die vroeger verspreid lagen, nu samengevoegd zijn op één locatie. De excentrisch gelegen hoofdzetel ligt nu dichter bij het stadscentrum en het treinstation van Brussel Noord is vlakbij. Het is duidelijk: door de nieuwe locatie is het gebruik van de auto beperkt tot het strikt noodzakelijke en wordt zachte mobiliteit sterk gestimuleerd. Ontdek de reportage ‘Veranderen van locatie en aanpak: Leefmilieu Brussel toont hoe het moet met zijn nieuwe hoofdkantoor’, beschikbaar op www.profacility.be/biblio > 17/06/2015 Verder kan de reportage over de binneninrichting van de kantoren en ontvangstruimten van de nieuwe hoofdzetel van Leefmilieu Brussel gelezen worden op pagina 58 van deze editie.

Image courtesy of CEPEZED

Wat de terugwinning van energie betreft, is de thermische isolatie (met onder meer driedubbele beglazing) uiteraard zeer geavanceerd, net als de luchtdichtheid. Beide elementen worden gecombineerd met een balansventilatiesysteem met warmterecuperatie uit de afgevoerde lucht. Onnodig elektriciteitsverbruik wordt vermeden door de overvloedige natuurlijke lichtinval maar ook door aanwezigheidsdetectoren in de ruimten. De terugwinning van het regenwater voorziet in de behoefte aan niet-drinkbaar water, zoals voor de toiletspoeling.

Amper 33 parkeerplaatsen

PROFACILITY GUIDE 2016 87

88 PROFACILITY GUIDE 2012

MOBILITY MANAGEMENT

→→

Centraal informatiepunt en kkenniscentrum →→ www.profacility.be/mobility PROFACILITY GUIDE 2012 89

MOBILITY MANAGEMENT TRENDS

Mobiliteitsproblematiek is tijdbom v Nergens ter wereld staan we meer in de file dan in België! Antwerpen en Brussel staan

in de wereldwijde top 5 van meest verstopte steden. Dinsdag, donderdag en vrijdagnamiddag kleuren rood als structurele filedagen. We hebben het gevoel dat er

wekelijks meer file is en voelen ons daardoor genoodzaakt steeds vroeger naar het werk te vertrekken.

erkgevers voelen de negatieve invloed op het goed functioneren van hun bedrijf, op het aanwerven van jong talent voor hun toekomst. Werknemers zijn de mobiliteitsstress beu, zoeken werk dichter bij huis en/of zijn zelfs bereid loon in te leveren voor meer mobiliteitscomfort. Volgens de jaarlijkse ‘Traffic Scorecard’ van het Amerikaanse Inrix, internationaal marktleider in realtime verkeersinformatie, is er voor gans België gemiddeld 59,7 uur fileleed voor de bestuurder, goed voor een trieste eerste plaats in Europa. In onze hoofdstad kampten bestuurders vorig jaar met gemiddeld 74 file-uren. Voor Antwerpen zijn er dat 64. Volgens TomTom scoort Brussel een gemiddeld congestieniveau van 33%; Antwerpen heeft een gemiddeld congestieniveau van 28%, maar ook Luik laat al een gemiddeld congestieniveau van 17% optekenen. In alle gevallen is de tendens stijgend.

Professor Alex Van Breedam

“De Belgische automobilist verliest jaarlijks gemiddeld 59,7 uren in files en vestigt daarmee een Europees record “ Dichtslibbende wegen

Het is al enkele jaren ‘bon ton’ om het wegverkeer en in het bijzonder het woon/werkverkeer de schuld te geven van het verkeersinfarct waar België vandaag al chronisch aan leidt. Er wordt geen gewag gemaakt van het toenemend wegtransport als gevolg van de centrale ligging van ons landje en het economisch succes van onze havens in Antwerpen, Zeebrugge en toenemend ook Gent. Vooral dit gegeven zorgt voor een zware belasting van het wegennet op de oost-west-as. Prognoses geven aan dat tussen 2005 en 2030 het aantal reizigerskilometers in België zal aangroeien met 30% (het grootste aandeel hierin nemen vrijetijdsverplaatsingen) terwijl het aantal tonkilometers met 60% zal toenemen. Anderzijds blijken vrachtwagens vaak half leeg op onze wegen te rijden; een kwart zelfs leeg!

90 PROFACILITY GUIDE 2016

Tijdens de 29e Facility Night in juni laatstleden georganiseerd door Ki’ Communications, wees Professor Alex Van Breedam, CEO Tri-Vizor, erop dat e-commerce in België in 2015 een groei van het zakencijfer met +15% gekend heeft en liefst 440.000 nieuwe online klanten bediende. “E-commerce promoot zichzelf met gratis en snelle levering, waardoor nog meer wegtransport de wegen laat dichtslibben. Als gevolg van de toenemende populariteit van e-commerce wordt nu ook maandagvoormiddag steeds vaker een structurele filedag. De gebruikers van e-commerce verlagen hun eigen CO2-uitstoot door zich niet te verplaatsen om te winkelen, maar verleggen deze naar transport voor thuislevering. Transport is niet langer een meerwaarde”.

m voor bedrijven

De auto is en blijft koning

Volgens de meest recente cijfers van de FOD Mobiliteit en Vervoer kiest 65,8% van de Belgen de auto voor het woon/werkverkeer. In Vlaanderen is dat 68,5%, in Wallonië zelfs 81,7%. In de periode 2005 – 2014 heeft de auto niets moeten inboeten aan populariteit, tenzij in Brussel (-16%) waar de auto met 37,9% aandeel ondergeschikt is. Nergens anders wordt dan ook zoveel druk uitgeoefend op de werknemers om het overstappen op andere vervoermodi te forceren. In het Belgische wagenpark hebben bedrijfsauto’s +/- 20% aandeel, waarvan de helft zogeheten ‘salarisauto’s’ zijn, auto’s die als looncomponent ter beschikking staan, maar niet noodzakelijk zijn voor het uitoefenen van de functie.

Het openbaar vervoer kan uit zichzelf niet verleiden omwille van de veelal slechte toegankelijkheid, het ondermaats comfort (zeker tijdens de spitsuren), een dienstregeling die niet is afgestemd op de reële behoeften, de spreekwoordelijke onbetrouwbaarheid (voortdurend stakingen, technische pannes en calamiteiten door zelfmoordpogingen, ongevallen, enz.). De fiets pakt heel anders uit en toont zich een hartendief met nationaal 9,5% aandeel in het woon/werkverkeer, waarmee de trein bijna geëvenaard wordt. Vlamingen kiezen al voor 14,9% de fiets. Bovendien is de trend hier stijgend met +21%, vooral in Brussel en Vlaanderen. Te voet naar het werk zien weinig Belgen zitten: 2,4% (1,7 Vlamingen, 3,1% Walen en 3,4% in Brussel).

Carpooling vindt amper bij 2,9% van de Belgische werknemers genade. De trein is goed voor 10,9 % aandeel in het woon/werkberkeer van de Belgen. Dat is vooral te wijten aan Brussel, waar 34,1% voor de trein kiest. In Vlaanderen is slechts 5,3% gewonnen voor de ‘ijzeren weg’ en Wallonië toont zich met 5,0% bijna eensgezind. Toch wint de trein terrein (+15%) in de periode 2005 2014, in het bijzonder in Vlaanderen (+31%). Metro, tram en bus verzekeren 6,9% van de woon/werkverplaatsingen. Brussel toont zich de beste leerling van de klas met 19%, terwijl Vlamingen en Walen koeltjes reageren met 3,9 en 4,0% aandeel. Bedrijven die gevestigd zijn in stedelijk gebied verleiden meer tot alternatieve mobiliteit als openbaar vervoer en fiets voor wat het woon/ werkverkeer betreft. Het belang van de auto krimpt hier tot 55%. Brussel laat in de periode 2005 – 2014 een stijging met +16% optekenen voor het gebruik van metro, tram en bus. Maar andere vestigingen buiten de drukke stadscentra wakkeren de belangstelling voor de auto nog meer aan, wat resulteert in 76% aandeel en een licht stijgende tendens. PROFACILITY GUIDE 2016 91

MOBILITY MANAGEMENT TRENDS

De strijd tegen de mobiliteitsproblematiek

Of het nu gaat om de keuze van de locatie voor een bedrijf, de ter beschikking gestelde vervoersmiddelen, het werkkader, het behouden van goede medewerkers en/of het aantrekken van nieuw talent, elke onderneming heeft er belang bij goed na te denken over de impact van de mobiliteitsproblematiek op de eigen werking. De onderwerpen die aan bod kwamen tijdens de 29e Facility Night in juni verleden jaar vielen allen onder de koepel ‘oplossingen voor een betere mobiliteit’ en de bijdrage die de Facility Manger op dit vlak kan leveren. De redactie van het Profacility magazine was present. Sommige citaten geven een goed beeld van de gevoerde debatten.

met andere extralegale voordelen om tot ‘mobiliteit op maat’ te komen. Het mobiliteitsbudget moet budgetneutraal zijn, uitgesloten uit de RSZ-afhouding en vrijgesteld van belastingen. Het moet een aftrekbare beroepskost zijn voor werkgevers. Hij wil enkel de auto binnen het mobiliteitsbudget als VAA-belast houden.

Prof. Alex Van Breedam: “Jonge werknemers kiezen geen auto(merk), maar mobiliteitsoplossingen die het best aansluiten bij hun individuele noden. De deeleconomie spreekt hen wel aan en maakt bij deze doelgroep de beste kansen om door te breken”. Michel Van Dongen

De strijd aangaan tegen de mobiliteitsproblematiek is een gezamenlijk project voor facility management, HR en ICT. “Het gaat om een ingrijpende cultuurverandering binnen het bedrijf, die ‘bricks - bytes – behaviour’ omvat” aldus Filip Mollaert, Head of Account Mgrs. Corporate Buildings AXA Belgium.

Michel van Dongen, Real Estate & Facility Manager bij USG People Belgium: “Iedereen verwacht dat een ander overstapt op openbaar vervoer, zodat hij/zij zelf vlotter kunnen rijden. Technologie kan een belangrijke bijdrage leveren om ons mobiel te houden, maar het ‘anders werken’ wordt nog teveel belemmerd door de vanuit het management verwachte controleerbaarheid van de medewerkers”. Sofie Bontinck van het advocatenkantoor Laga, pleitte in het voordeel van flexibele arbeidsplaatsen en flexibele mobiliteit als onmisbare wapens in de strijd tegen fileleed.

Jef Van den Bergh

(1) Ontdek de innovatieve oplossingen voor een betere mobiliteit zoals Proximus ze heeft uitgewerkt, in het interview met Gregory Jacobs, op pagina 98 van deze uitgave 92 PROFACILITY GUIDE 2016

Jef Van den Bergh, Federaal volksvertegenwoordiger in de Kamer van Volksvertegenwoordigers, lid van de commissie Infrastructuur, Verkeer en Overheidsbedrijven, pleitte voor het omzetten van bestaande leasebudgetten naar mobiliteitsbudgetten en deze te vermeerderen

Gregory Jacobs, Compensations & Benefits Manager bij Proximus, is voorstander van relocatie van de vestigingen naar met het openbaar vervoer goed bereikbare locaties. Daarnaast moeten medewerkers meer gestimuleerd worden om zelfstandig verantwoordelijk te functioneren. De aanpak van de strijd tegen de mobiliteitsproblematiek zal sterk verschillen volgens de schaalgrootte van het bedrijf. Over één gemeenschappelijk kenmerk bestaat alvast geen twijfel meer: ‘tijds- en plaatsonafhankelijk werken’ is essentieel geworden.(1) Eduard CODDÉ ✍

MOBILITY WORK FROM ANYWHERE

Het mobiele werken rijdt het station binnen De laatste jaren is Regus volop zijn netwerk aan het uitbreiden in België, vooral op strategische knooppunten zoals treinstations, waarmee het tegemoetkomt aan de vraag van de NMBS. Net als 1,3 miljard andere mensen in de wereld heeft William Willems, General Manager Belgium & Luxemburg van Regus, zijn kantoor nergens en overal. De manager deelt zijn visie op de toekomst van de gedeelde business centers en op de gedragsverandering bij telewerkers.

egus werd in 1989 opgericht aan de Louizalaan en stelt vandaag 3.000 kantoorgebouwen in 900 steden en 120 landen ter beschikking voor flexibele verhuur. Van al deze locaties nemen in België de grote treinstations een prominente plaats in, met 8 ‘Regus Express’ centra verdeeld over Antwerpen, Brugge, Brussel, Luik, Leuven en SintNiklaas. Ze maken deel uit van een netwerk van 23 flexibele business centers, dat nog verder uitgebreid zal worden, meer in het bijzonder in middelgrote treinstations, luchthavens, tankstations, universiteitsbibliotheken, winkelcentra, enz. Om het fenomeen van het telewerken, dat mogelijk gemaakt wordt door mobiele communicatietechnologieën, in cijfers uit te drukken, vermeldt hij verschillende studies, zoals ‘IDC worldwide work mobile population’ die aantoont dat 1,3 miljard mensen van de beroepsbevolking tegenwoordig geen vast kantoor hebben. Het rapport van Regus ‘Agility at work’ bevestigt op zijn beurt dat 70% van de klanten van het bedrijf van mening is dat ze nagenoeg overal kunnen werken. Ten slotte verzekert een studie van Forbes uit 2014 dat tegen 2020 één aangeworven persoon op drie niet fysiek aanwezig zal moeten zijn. “De arbeidswereld is volop aan het veranderen” aldus William Willems. “En dan zijn er nog enkele ‘verstorende’ externe factoren die ervoor zorgen dat deze tendens zich nog sneller doorzet. We denken aan de alsmaar moeilijkere mobiliteit, de druk op het milieu en de komst van de generaties Y en Z op de arbeidsmarkt. Die generaties hebben een heel andere opvatting over werken dan wij. Ze zijn multifunctioneel en zijn opgegroeid met een zekere toegang tot technologie. Ze werken altijd, wanneer en waar dan ook. Ze hebben er nood aan om samen te zijn. Ze zijn zogezegd zeer onafhankelijk maar eigenlijk zijn ze zeer groepsgericht. Ze hebben ruimten voor samenwerking nodig, met een positieve energie die hun creativiteit en de ontwikkeling van projecten stimuleert. Dit verklaart dan ook het succes van de bedrijfsincubatoren en co-workingruimten”.

De CEO wijst ook op enkele economische factoren, zoals de simultane ontwikkeling van een wereldeconomie en de verschuiving naar een diensteneconomie, in het kader van de evolutie naar mobiliteit en de steeds grotere plaats die NWOW heeft ingenomen. Een kernelement van dit ‘nieuwe werken’ is dat het in de eerste plaats deel uitmaakt van een financiële strategie: de bedrijven zijn tot het besef gekomen dat de helft van de beschikbare werkplekken niet bezet werd, dat zo’n werkplek 15.000 tot 25.000 € per jaar kost en dat er dus grote besparingen gerealiseerd kunnen worden. Want voor dienstenondernemingen zijn de gebruikskosten van de ruimten de tweede grootste kostenpost. Is het einde van het kantoor dan in zicht? Wellicht niet. Bedrijven zullen altijd een hoofdzetel nodig hebben voor hun corporate identity, branding en opleidingen. In het kader van hun uitbreiding zullen ze wel moeten leren uitbesteden en hun werknemers flexibele oplossingen aanbieden. Alleen zo zullen ze geen geld meer verliezen aan het huren of bouwen van satellietkantoren.

Ontdek de reportage “Meer mobiele werkplekken: de netwerkstrategie van Regus” beschikbaar via www.profacility.be/biblio > 26/11/2015

William Willems, Regional General Manager Belgium & Luxembourg de Regus

PROFACILITY GUIDE 2016 93

SMART MOBILITY SOLUTIONS WITHIN THE SHARING ECONOMY

car2go opent de weg naar auto delen zonder vaste standplaats Car sharing is lang niet nieuw, maar volgens de ons bekende formule weinig

aantrekkelijk, gezien de gedeelde auto op een vaste locatie moet worden opgehaald en teruggebracht. Dankzij het wereldwijde succes van car2go in grote steden bewijst Daimler als prestigieuze Duitse autoconstructeur dat het ook anders kan.

ar sharing zonder vaste standplaats, zoals het ontwikkeld werd met car2go, was een uniek gegeven en een primeur op wereldschaal. In 2008 startte het proefproject in het Duitse Ulm. Initiatiefnemer was Daimler, vooral bekend met het automerk Mercedes-Benz, maar ook moederbedrijf van smart. Vandaag zijn er meer dan 1,2 miljoen car2go-gebruikers verspreid over 30 steden, waaronder Stuttgart, Berlijn, Frankfurt, Kopenhagen, Wenen. De vloot bestaat vandaag uit 11.000 smart fortwo stadsauto’s, waarvan 1250 elektrische modellen. Het inzetten van elektrische auto’s heeft een interessante bijwerking: het maakt de gebruikers vertrouwd met elektrisch rijden. De grootste car2go vloot is in Berlijn onderweg en kent er een overweldigend succes.

Altijd startklaar Ontdek de reportage “Altijd en overal een auto startklaar” via www.profacility.be/biblio > 07/01/2015

94 PROFACILITY GUIDE 2016

De werking wordt als volgt samengevat: ‘wanneer je een auto nodig hebt, staat die voor je klaar’. Hoeveel kilometers er gereden worden en/of hoelang de auto in gebruik blijft speelt geen rol. Hij mag ook gewoon op de bestemming achtergelaten worden, voor zover deze binnen de afgebakende stadszone ligt. Als gebruiker dient men zich eenmalig te registreren, wat gepaard gaat met een inschrijvingsrecht van 19 euro, waarna men een gebruikerskaart ontvangt.

Vervolgens staan de car2Go auto’s onbeperkt ter beschikking en dat in elke stad waar de formule al operationeel is. Het is dus perfect mogelijk na een bezoek in Berlijn met gebruik van car2go door te reizen naar München en daar aan het station of op de luchthaven opnieuw in een car2go auto te stappen. Elke auto is achter de voorruit voorzien van een uitleesapparaat dat bovendien de status aangeeft (vrij of bezet). De gebruikerskaart voor het uitleesapparaat houden ontgrendelt de auto, waarna een PIN-code moet ingetoetst worden om te starten. Nog eenvoudiger wordt het met de voor smartphones ontwikkelde app. Deze app laat toe auto’s te reserveren, de dichtstbij geparkeerde beschikbare auto op te sporen, de nog resterende autonomie met de aanwezige brandstof op te vragen, enz. Het gebruik wordt verrekend per minuut, uur of dag, naargelang wat het voordeligst uitvalt. Wie de auto gereserveerd wil houden terwijl deze geparkeerd staat, betaalt daarvoor per minuut een verminderd tarief. Het parkeren zelf is dan weer gratis binnen de werkingszone van car2go. In sommige steden zijn er ook zogeheten ‘parkspots’, specifiek voor car2go gebruikers gereserveerde parkeerplaatsen.

Draagvlak De grootste troef van car2go en de motor van het succes is dat de gedeelde auto’s niet moeten teruggebracht worden naar de plaats waar ze worden opgehaald. De formule vindt echter ook een alsmaar breder draagvlak als gevolg van de wereldwijde verstedelijking. Verder is er de trend naar delen in plaats van bezitten, de zogeheten deeleconomie, die vooral jongeren sterk aanspreekt. Tenslotte is er het toenemende bewustzijn t.o.v. duurzame mobiliteit. Er lopen al enkele jaren onderhandelingen voor het opstarten van car2go in Brussel. Er is een belangrijke doorbraak gerealiseerd met het recent goedkeuren van de wet voor het toelaten van ‘free floating car sharing’ in Brussel. Dat laat smart toe te starten met de nodige praktische voorbereidingen om car2go in Brussel te lanceren. Een precieze datum voor de eigenlijke start kon nog niet worden achterhaald.

TAXATION & MOBILITY MANAGEMENT TOOL

Flexibele verloning en mobiliteitsverbeteraar Al in 2007 lanceerde SD Worx het ‘Flex Income Plan’ (FIP), een systeem om een

loonpakket op maat van de werknemer samen te stellen. Sindsdien werd de formule

voortdurend bijgeschaafd aan de hand van de input die de begunstigden aandroegen, maar evenzeer vanuit de werkgevers die als ‘early adopters’ het vernieuwende concept

implementeerden. Vandaag staat er een uitgekiende softwaretool naast het eigenlijke ‘Flex Income Plan’, waardoor de oorspronkelijke administratieve belasting voor de werkgever aanzienlijk is teruggedrongen.

e vraag naar een keuzemenu met looncomponenten waaruit iedereen naar eigen noden en voorkeuren een selectie maakt, is echt niet meer zo nieuw” klinkt het verrassend bij Leen Van Damme, verantwoordelijke reward, tax & legal bij HRdienstenleverancier SD Worx. “Aanvankelijk stond de overheid erg sceptisch en zag een groot gevaar voor het ontduiken van RSZbijdragen via deze innovatieve formule”. Voor SD Worx stond van meetaf vast dat de te ontwikkelen formule loonkostneutraal moest zijn en aantrekkelijk voor zowel werknemer als werkgever. Het strikt bewaken van de juridische consequenties om gegarandeerd in orde te zijn met de zowel de fiscale als de sociale wetgeving vormde de grootste uitdaging en kostte heel wat tijd.

Leen Van Damme, verantwoordelijke Reward, Tax & Legal bij SD Worx “Het budget waarover medewerkers beschikken om hun loon vrij in te vullen, bedraagt gemiddeld 1.650 euro“

Werknemer enthousiast, maar nog beperkt aanbod

Volgens SD Worx zou liefst 64,6% van de Belgische werknemers graag zelf een gepersonaliseerd loonpakket samenstellen. Toch bieden op dit ogenblik slechts 7,4% van de Belgische bedrijven een dergelijke keuze aan. “Het invoeren van een flexibele verloning was lange tijd heel complex” geeft Leen Van Damme toe. “Aanvankelijk was het behelpen met een Excel rekenblad en het valt niet te ontkennen dat er heel wat administratie mee gepaard ging. Maar sinds vijf jaar hebben we een tool voor de precieze en geautomatiseerde berekening van alle componenten met 100% respect voor de geldende wetgeving rond elk item”. Hoewel de mogelijkheid in te stappen in een ‘Flex Income Plan’ enthousiast onthaald wordt bij de medewerkers, vereist de invoering van het concept de nodige begeleiding en advies m.b.t. het samenstellen van het keuzemenu en het voorlichten van de begunstigden.

De auto en de rest

Uit cijfers van HR-dienstenleverancier SD Worx blijkt dat van het beschikbare budget dat de werknemer binnen het loonpakket zelf kan besteden (gemiddeld 1.650 euro), de auto met 59% het leeuwenaandeel inneemt. De bedrijfswagen blijft met afstand de meest populaire keuze. Uitbetaling in cash (14%) en extra vakantiedagen (8%) maken de top drie volledig. Andere voordelen die het rijtje vervolledigen zijn aandelenopties (8%), een tankbudget (3%), pensioensparen (2,5%), extra kinderbijslag (2%) en multimediatoestellen als smartphones, tablets of laptops (1,5%). Leen Van Damme: “Jaarlijks is er een zogeheten winkelmoment, wat betekent dat de werknemers hun voorkeuren voor het komende jaar kunnen vastleggen. PROFACILITY GUIDE 2016 95

TAXATION & MOBILITY MANAGEMENT TOOL

M.a.w. het flexibel budget is dan weer beschikbaar om in te ruilen voor bepaalde keuzes. Enkel voor de auto kan dat niet, omdat deze gekoppeld zit aan leasecontracten met een veel langere looptijd dan één jaar”.

Uiteenlopende selecties

Het gebruik van het beschikbare budget binnen het ‘Flex Income Plan’ verschilt sterk, geeft SD Worx aan. Vrouwen kiezen opvallend meer voor extra vakantiedagen (goed voor 10,86% van het budget) dan mannen (6,41%). Over het algemeen kiezen mannen dan weer vaker voor puur monetaire voordelen zoals uitbetaling in cash (14,3% van het budget, tegenover 12,5% bij de vrouwen) en aandelenopties (8,17% van het budget, tegenover 6,75% vrouwen). In alle leeftijdscategorieën neemt de bedrijfswagen de grootste hap uit het budget. Medewerkers tussen 25 en 30 jaar spannen de kroon: zij besteden bijna 67% van hun budget aan een bedrijfswagen, terwijl dit bij starters (werknemers jonger dan 25 jaar) het minst is: 44,6%. Leen Van Damme: “De aankomende generaties kijken anders aan tegen de auto. Zij staan niet langer te popelen om op hun 18e verjaardag een rijbewijs te halen en weten hun mobiliteitsbehoeften beter af te dekken met het openbaar vervoer of een combinatie ervan met de fiets”. Starters halen dan weer wel de hoogste aandelen in extra vakantiedagen (9,89% van het budget), pensioensparen (12,17%) en toestellen als smartphones of tablets (4,52%). De keuze voor pensioensparen (derde pijler) neemt logischerwijze af naarmate de werknemer ouder wordt.

Bij 50-plussers is het aandeel hiervan in het budget amper 1,7%. Zij kiezen liever voor een uitbetaling in cash, een optie die goed is voor 27,3% op het totale budget dat flexibel kan worden ingevuld. “Het jaarlijks winkelmoment is ook de ideale gelegenheid om de inhoud van het Flex Income Plan bij te schaven” vermeldt Leen Van Damme. “Zowel de werknemers als de werkgever en niet te vergeten de op dat ogenblik geldende fiscale- en sociale wetgeving beïnvloeden de keuzelijst”.

Uiteenlopende motivatie

De toenemende individualisering van de werknemer, de strijd om talent aan te trekken en te behouden of duurzaam ondernemen, zijn slechts enkele motieven die de vraag naar flexibele verloning laten stijgen. Uit het jaarlijkse ‘Engagement’-onderzoek van SD Worx bij 2.500 Belgische bedrijven blijkt dat flexibele verloning als een must wordt gezien door werknemers en rechtstreeks bepalend is bij de keuze van een werkgever. De trouw aan een werkgever stijgt van 75,4% naar 79,6% als deze de mogelijkheid biedt tot personalisering van het loonpakket. “De verregaande automatisering van het Flex Income Plan maakt dat zowel kleinere, middelgrote als grote bedrijven het kunnen implementeren, al blijft het steeds individueel te evalueren” besluit Leen Van Damme. “Het is momenteel veeleer de visie van het bedrijf dan het aantal werknemers dat bepalend is, waardoor zelfs KMO’s ervoor kunnen opteren”. Eduard CODDÉ ✍

Momentum voor gedragsverandering Voor SD Worx vormde de verkeersknoop in en rond Antwerpen de directe aanleiding om de medewerkers van het hoofdkantoor meer mobiliteitsopties aan te bieden. Thuiswerk was er één van, maar ook de facilitering van hun mobiliteitskeuzes. De standaard toekenning van een bedrijfswagen voor bepaalde functies werd vervangen door keuzeopties voor een persoonlijke invulling van de mobiliteit door bijvoorbeeld een kleinere auto in combinatie met een abonnement op openbaar vervoer of een elektrische fiets. In het kader van de ingrijpende wegenwerken in en rond Antwerpen werd samen met de Stad Antwerpen en het project ‘Wijs op Weg’ een mobiliteitsgids samengesteld. Bovendien werd elke medewerker uitgenodigd voor een persoonlijk reisadviesgesprek. Een grondige analyse van de bereikbaarheid van het bedrijf en het bestaande verplaatsingsgedrag van de medewerkers ging hieraan vooraf. Er werd rekening gehouden met het woon-werkverkeer, evenals het werkwerkverkeer. Naast alternatieven voor de auto laten zich heel wat verplaatsingen vermijden door gebruik te maken van moderne ICT-technologie als Skype for Business, thuiswerken en werken in satellietkantoren. Infosessies over dit soort mobiliteitsalternatieven zijn essentieel om een gedragsverandering te laten plaatsvinden.

96 PROFACILITY GUIDE 2016

SMART MOBILITY SOLUTIONS WITHIN THE SHARING ECONOMY

Zachte en multimodale mobiliteit voor een beter stadsleven Onze steden en gemeenten kunnen niet anders - of ze nu groot of wat kleiner zijn - dan

‘smart’ te worden om aantrekkelijk te blijven. Het is belangrijk om iedereen bewust te

maken van de uitdagingen en de mogelijkheden van deze zogenaamde ‘slimme steden’. Om het concept meer naamsbekendheid te geven, lanceerde Belfius vorig jaar voor het eerst de ‘Belfius Smart City Award’.

Slimme en duurzame mobiliteit in Deinze Eén van de tien kanshebbers op die titel was de stad Deinze met een vindingrijk mobiliteitsproject. De stad is sinds 2011 aangesloten op het Blue-Bike-netwerk, een systeem van deelfietsen dat Blue Mobility organiseert in samenwerking met de NMBS. Het gemeentebestuur zag hierin al gauw een gedeeltelijke oplossing voor de mobiliteitsproblemen binnen de stad. Deinze was de eerste Belgische stad die besloot zelf de verplaatsingen met een Blue-Bike te financieren door een derdebetalerssyteem op maat in te voeren. De invoering van het systeem was meteen een groot succes. Het aantal trajecten dat per deelfiets wordt afgelegd in Deinze is dan ook exponentieel gestegen: van 3.298 trajecten in 2012 naar 13.021 in 2013 en zelfs 19.715 in 2014. Sindsdien hebben andere steden als Eeklo en Brugge het voorbeeld van Deinze gevolgd en ook een derdebetalerssyteem ingevoerd voor deelfietsen.

de stad een fietsverhuurdienst voor lange of halflange duur, een unicum in Wallonië. Gesterkt door het succes van het initiatief heeft de stad Luik besloten een versnelling hoger te schakelen en biedt ze voortaan naast de klassieke tweewielers ook fietsen met elektrische trapondersteuning (ETO) aan. Terwijl de verplaatsingen in het midden van de Maasvallei gemakkelijk met een gewone fiets kunnen worden afgelegd, blijken de langere of transversale verplaatsingen soms moeilijker als gevolg van het terreinverloop in en rond Luik. Een fiets met elektrische trapondersteuning biedt in dat geval de ideale oplossing. Het enige echte nadeel blijft de voorlopig vrij hoge aanschafprijs van zo’n elektrische fiets. Met dit initiatief wil de stad de psychologische drempel tegenover e-bikes doorbreken. Tegen maart 2017 zullen niet minder dan 440 personen of gezinnen de kans krijgen een fiets met ETO te testen. Het ‘Vélocité’-programma past perfect in de stedelijke ontwikkelingen van de ‘Cité Ardente’, die zachte en multimodale mobiliteitsbehoeften integreren.

Deinze is de eerste Belgische stad die zelf besloot tot zachte mobiliteit door zich aan te sluiten op het Blue-Bike-netwerk, dat loopt in samenwerking met de NMBS.

Photo courtesy of Deinze City

m andere steden te inspireren, zette elk van de tien projecten die door de vakjury werden geselecteerd in steden en gemeenten uit de drie gewesten, verschillende elementen en facetten van een intelligente stad om in de praktijk. Alle uitgekozen projecten onderscheidden zich door hun duurzaam, innovatief en geïntegreerd karakter, maar het is uiteindelijk de stad Antwerpen - met het project Stadslab2050 die in december 2015 de eerste winnaar werd van deze award die resoluut focust op de toekomst.

Ontdek de reportage “Mobiliteit, een essentiële pijler voor een Smart City“ via www.profacility.be/biblio > 17/06/2015

Vélocité in Luik In Wallonië was de stad Luik één van de finalisten van de ‘Smart City Award’ met haar fietsverhuurprogramma ‘Vélocité’. In samenwerking met de vereniging Pro Vélo exploiteert PROFACILITY GUIDE 2016 97

MOBILITY MANAGEMENT TREND BUSINESS CASE: PROXIMUS

Flex Program als strategische h Proximus realiseert vandaag 80% van zijn omzet met activiteiten die 20 jaar geleden

niet bestonden. Het bedrijf evolueerde van telecombedrijf naar een veelzijdige ICTonderneming, waardoor ook steeds meer ICT-profielen worden aangetrokken.

Geschikte kandidaten verwachten de in het ICT-wereldje gebruikelijke voordelen. Dat belette Proximus niet een eigen verloningspolitiek uit te stippelen.

ankzij het ‘Proximus Flex Program’ wordt de medewerker de regisseur van zijn eigen leven. De medewerkers kunnen namelijk in hoge mate zelf bepalen wanneer, van waar en met welke tools zij hun activiteiten verrichten. “Het plan bestaat uit drie pijlers” licht Gregory Jacobs, Compensations & Benefits Manager bij Proximus toe. “Een HR luik, een Facility luik en een IT luik. Voor het HR luik werken we met het concept van flexibel verlonen. In tegenstelling tot andere bedrijven die cafetaria plannen hebben ingevoerd, werken we met afzonderlijke programma’s, zodat een bepaalde richting gegeven kan worden aan het flexibel verlonen. Het flexibel verlonen van Proximus bestaat uit een ambassador plan met telecom voordelen, een tijdsplan voor einde-loopbaan planning en een mobiliteitsplan voor een duurzamere mobiliteit. De medewerkers kunnen hun telecom budget bijvoorbeeld niet aanwenden voor een grotere bedrijfswagen of meer liters op de tankkaart”.

Flexibel verlonen met de ‘Time saving account’

‘Time Saving Account’ staat voor het tijdsplan, dat toelaat om cash om te zetten in tijd. Zo kunnen bv. de 13e maand of de bonus worden omgezet in vakantiedagen. Gregory Jacobs verduidelijkt: “Dit kadert in het verschuiven van de pensioenleeftijd. De medewerkers kunnen de gespaarde dagen op het einde van hun carrière opnemen per dag of in een halftijds/voltijds regime. Het tijdsplan werd in 2014 ingevoerd en ongeveer 2% van de mensen neemt eraan deel”.

Van car policy naar mobiliteitsbudget

Al sinds 2010 is er een ‘Flex Mobiliteitsbudget’ ingevoerd. Aanleiding daartoe was de integratie van de filialen in 2009, waaronder Belgacom Mobile, Skynet en Telindus. Door deze integratie steeg namelijk het aantal bedrijfswagens en de vraag naar parkeerplaatsen. Gregory Jacobs: “Om de huur van aanvullende parkeerplaatsen in Brussel te beperken, hebben we de mensen

“De Proximus medewerkers kunnen namelijk in hoge mate zelf bepalen wanneer, van waar en met welke tools zij hun activiteiten verrichten“ Proximus Ambassador

Alle medewerkers worden gezien als ‘Proximus Ambassador’ naar hun vrienden en familie. Ze kunnen daarom tweejaarlijks beschikken over een telecom budget waarmee ze een tablet of smartphone kunnen aankopen uit een door Proximus bepaalde lijst van 20 à 30 toestellen (Choose Your Own Device). Indien het telecom budget ontoereikend zou zijn, kunnen zij zelf bijleggen Het eerste jaar blijven de toestellen eigendom van Proximus; het tweede jaar worden ze eigendom van de gebruiker. De toestellen worden omkaderd met een volledig serviceplan voor diefstal en herstellingen. 98 PROFACILITY GUIDE 2016

overtuigd om niet langer de bedrijfswagen te gebruiken voor het woon/werkverkeer, wat vlot en succesvol verliep gezien de ligging direct naast het Noordstation”. De huidige Proximus-vloot telt ongeveer 8000 voertuigen, 50/50 verdeeld over bestelwagens en bedrijfswagens. Van de medewerkers die over een bedrijfswagen beschikken, behoort één derde tot de ‘reizende categorie’ en heeft bijgevolg het voertuig nodig voor het uitoefenen van de functie. Twee derde van wie recht heeft op een bedrijfswagen is ‘niet reizend’ en geniet bijgevolg van een ‘statusauto’.

e hefboom Gregory Jacobs: “We hebben het mobiliteitsbudget ingevoerd om medewerkers aan te sporen voor andere mobiliteitsoplossingen te kiezen. Dankzij het mobiliteitsbudget kunnen medewerkers bijvoorbeeld een bedrijfswagen combineren met het openbaar vervoer. In de categorie niet reizende medewerkers opteerde 65% voor een mobiliteitsbudget. Tendens stijgend! Ook bij de reizende medewerkers overtuigde het mobiliteitsbudget 45% van hen. De keuze staat vrij, maar iedereen moet wel verplicht een keuze maken”. De component ‘mobiliteitsbudget’ binnen het ‘Proximus Flex Program’ wordt jaarlijks in oktober geëvalueerd en loopt dan van januari tot december het volgende jaar. Het is niet toegelaten om mobiliteitsbudget om te zetten in een cash uitbetaling. De medewerkers die kiezen voor het mobiliteitsbudget geven hun parkeerplaats op en krijgen een jaarlimiet op hun tankkaart in functie van de keuzes die ze gemaakt hebben. Zij kunnen met het toegekende aantal liters op hun tankkaart wel internationaal tanken. “Het gemiddeld aantal kilometers per bedrijfswagen is in 6 jaar tijd gedaald van 35.000 naar 25.000 kilometer per jaar dankzij de invoering van het mobiliteitsbudget, het telewerken en de limitatie van de tankkaarten” commentarieert Gregory Jacobs.

Erik Hendrix

Gregory Jacobs

Binnen het mobiliteitsbudget is de XXImo-kaart gekozen voor het betalen van parkeergelegenheid, omdat deze kaart een zeer brede dekking biedt voor wat de deelnemende parkeergarages betreft. Nadeel is wel dat het een prepaid kaart betreft en Proximus bijgevolg provisies moet vooruitbetalen. Daarnaast maakt Proximus voor het tanken gebruik van één tankkaart, al is er de wens om tot een eenvoudiger, multifunctionele betaaloplossing te komen. Het grote afnamevolume en de daaruit voortvloeiende onderhandelbare korting, weerhoudt de afzonderlijke tankkaart vooralsnog als de beste oplossing.

Gregory Jacobs, Compensations & Benefits Manager bij Proximus “Ons Proximus Flex Program laat zich niet zomaar kopiëren omdat elke bedrijfssituatie anders is. De uitwerking kan de bedrijfsstrategie mee ondersteunen en zal de kennis van het verloningspakket verhogen waardoor een hogere return gehaald kan worden. Een flexibele verloning hoeft niet meer te kosten.“

Tijdens een workshop rond ‘Flexibility@work’ op het FM Congres in oktober laatstleden, wees Erik Hendrix, Marketing Manager, Enterprise Business Unit bij Proximus, op het belang zoveel mogelijk medewerkers de waarde van het thuiswerken te laten ontdekken. Bij Proximus heeft dat geleid tot meer flexibiliteit op kantoor, waardoor ook het mobiliteitsprobleem ontmijnd wordt. 74% Van wie kan en mag telewerken doet dat gemiddeld 3,5 dag per maand. Anders dan algemeen wordt beweerd, beperkt thuiswerken zich niet tot de woensdag, maar verspreid zich automatisch over alle werkdagen van de week. Thuiswerkers blijken beter in staat om voor zichzelf betere werkmethoden te vinden en plegen voorafgaand en diepgaand overleg over wat ze nu precies thuis gaan doen.

PROFACILITY GUIDE 2016 99

MOBILITY MANAGEMENT TREND BUSINESS CASE: PROXIMUS

Knelpunten

Het ‘Proximus Flex Program’ brengt een niet geringe administratieve belasting met zich mee. De keuzes met betrekking tot Proximus Ambassador, Time Saving Account en Flex Mobiliteitsbudget werden geautomatiseerd, maar dat is niet het geval voor alle uitgaven die gemaakt worden aan de hand van het ‘Flex mobiliteitsbudget’. De bestelling of terugbetaling van uitgaven inzake openbaar vervoer gebeuren bijvoorbeeld nog manueel (railease, flex ticketten, enz…). Omdat er nog geen duidelijk en eenvoudig kader bestaat op vlak van fiscaliteit

en sociale zekerheid, moeten voor de meeste mobiliteitsdoeleinden ook de nodige controles op het type gebruik plaatsvinden (= privé, woonwerk of professioneel). Indien een wetsvoorstel wordt ingediend voor het mobiliteitsbudget, zou een uitlijning van fiscaliteit en sociale zekerheid een prioriteit moeten zijn. Bovendien zou het voordeel alle aard voor het privé gebruik van alternatieve vervoersmodi zoals het openbaar vervoer, de fiets, de deelwagens en -fietsen, enz… afgestemd moeten worden op dat van de bedrijfswagen. Eduard CODDÉ ✍

De ligging van de Proximus hoofdzetel direct naast het Noordstation, is een sleutelfactor om de medewerkers te motiveren gebruik te maken van het openbaar vervoer voor het woon/werkverkeer en niet langer van de bedrijfswagen.

Vastgoed en werkplek policy Proximus stelde zich tot doel om de CO2-uitstoot met 70% terug te dringen in de periode 2008 – 2020. In 2014 was al een indrukwekkende -68% gerealiseerd via gebouwen, data centers en de samenstelling van het wagenpark. Relocatie naar vlot met het openbaar vervoer bereikbare locaties speelt hierin een belangrijke rol. Verder wordt werk gemaakt van het optimaliseren van de real estate portefeuille door een verhoging van de bezettingsgraad in de administratieve centra. Verder gaat Proximus nadrukkelijk voor ‘activity based’-werkplekken en teleworking. Als technologiebedrijf ligt het ook voor de hand dat Proximus de mobiliteit van de werknemers maximaal wil verhogen door het inzetten van technologie zoals smartphone en tablet. Gregory Jacobs: “Elke medewerker kan autonoom kiezen om te werken waar hij of zij de toevertrouwde taken best kan uitvoeren. De werkplaats wordt veeleer een werkruimte. De mogelijkheid tot telewerken wordt gekaderd in een specifiek aanhangsel bij de arbeidsovereenkomst”. 100 PROFACILITY GUIDE 2016

NEW

Doorblader en do wnload dit

e-magazine via ww w.profacility.be/b est-workplaces/2 016/nl/

BEST WORKPLACES → Deze editie belicht de mooiste en meest vernieuwende realisaties op het vlak van het ontwerp en de inrichting van kantoren, onthaal-, vergader- en receptieruimten. → Om deze digitale publicatie vlot te kunnen raadplegen m.b.v. een tablet, bevat dit e-magazine een beknopte beschrijving van elke realisatie, geïllustreerd met een groot aantal foto’s. De hyperlink geeft direct toegang tot de volledige reportage, zoals gepubliceerd in de Profacility online-bibliotheek www.profacility.be/workplace. Elke online-presentatie omvat een galerij met foto’s/ﬁlmpjes en de lijst met de voornaamste leveranciers, consultants en dienstverleners die meewerkten aan het project.

© De ‘Best Workplaces’ is een publicatie van Business Interactive Media (Bimedia) I www.profacility.be I info@bimedia.be I TEL. +32(0)2 669 77 65 Advertising: Uw aanwezigheid in deze speciale editie: voor alle advertisingmogelijkheden, het publiceren van een bedrijfsproﬁel en case study’s m.b.t. interieurinrichting, contacteer ons via advertising@bimedia.be. Advertentietarieven zijn beschikbaar via www.profacility.be/advertising

MOBILITY MANAGEMENT TREND BUSINESS CASE: SECUREX

Klavertje vier Bij Securex vormen de afdelingen facility management en human resources al 10 jaar

één hecht team. Facility management bezoekt alle kantoren om een luisterend oor

te bieden aan de medewerkers en een vinger aan de pols te houden met werkomstandigheden in de dagelijkse praktijk. Tim Blanckaert, Deputy Facilities Director

bij Securex, opent overtuigend: “Voor ons bestaat ‘Mobility’ uit vier domeinen, die elkaar voortdurend beïnvloeden en zich daarom niet laten loskoppelen”.

ecurex telt 1600 medewerkers verspreid over 25 kantoren, waarvan 3 grote kantoren in Gent (300 medewerkers), Drongen (400 medewerkers) en Etterbeek (sociale zetel met ± 250 medewerkers).

‘Vervoer’ is het logische eerste domein binnen ‘Mobility’. Het Securex wagenpark bestaat uit een 1000-tal auto’s, ongeveer 50/50 verdeeld over wie de auto beroepshalve nodig heeft en functiewagens. “Securex ziet de auto zeker nog altijd als deel van de mogelijke mobiliteitsoplossingen, maar niet langer als enige optie” commentarieert Tim Blanckaert. “Minder kilometers afleggen met de auto was één van de hoofdoelstellingen en die werd zeker gehaald. De verhuis van onze sociale zetel naar Etterbeek alleen al had een daling met 450.000 km in één jaar tot gevolg!”. De medewerkers genieten van een ‘cafetariaplan’ waarin uiteraard een abonnement openbaar vervoer is opgenomen. Er is heel wat promotie gevoerd rond het gebruik van de fiets voor het woon/werkverkeer. Securex werkt samen met ‘Fiets & Werk’ (45 fietspunten in Vlaanderen en Brussel samengebracht in een vzw) voor het leasen van fietsen.

Tim Blanckaert, Deputy Facilities Director bij Securex “De vier domeinen – vervoer, gebouwen, technologie en HR – beïnvloeden elkaar altijd onderling en hebben een directe impact op het eindresultaat voor mobiliteit“

De formule sluit onderhoud en herstellingen in, waardoor ze vrijwel gelijk loopt met de leaseformule voor auto’s. Verder is er samenwerking met ‘Blue-bike’, een organisatie van NMBS die deelfietsen ter beschikking stelt aan stations. Via het versturen van een SMS kan het reserveren en ophalen van een deelfiets geregeld worden, inclusief registratie en verrekening van het gebruik. “Het is van groot belang om de drempels weg te nemen om werknemers maximaal te motiveren tot het gebruiken van een mix aan vervoersoplossingen” benadrukt Tim Blanckaert.

Vastgoed stuurt mobiliteit Gebouwen zijn voor Securex het tweede domein binnen ‘Mobility’. Tim Blanckaert: “Bij elke verhuis die zich aandient benutten we de gelegenheid om te herlokaliseren in functie tot een maximale bereikbaarheid met het openbaar vervoer”. Het management test zelf uit hoe efficiënt en gebruiksvriendelijk de beschikbare bereikbaarheidsoplossingen met het openbare vervoer zijn. In Antwerpen is er beroep gedaan op ‘Wijs op Weg’, een organisatie die voor elke werknemer een persoonlijk en geoptimaliseerd traject uitstippelt voor het woon/werkverkeer. “Onder collega’s wordt er veel gepraat over het woon/werkverkeer” stelt Tim Blanckaert vast. “Collega’s informeren elkaar over het aanbod, de voor- en nadelen van de geboden opties. Ze helpen elkaar alternatieven te ontdekken, motiveren om het uit te proberen. De spontaan opgestane interne ambassadeurs spelen een sleutelrol bij het kiezen voor een ander vervoersmiddel dan gebruikelijk!”.

De kracht van technologie Het inzetten van de actueel beschikbare technologie helpt om heel wat woon/werkverkeer te vermijden. Niet alleen thuis werken, ook werken op andere locaties dan het gebruikelijke kantoor moet overwogen worden.

Tim Blanckaert: “Alle medewerkers beschikken over een ‘portable device’. Er zijn ongeveer 2000 toestellen in omloop. Onze telefonie is volledig omgeschakeld naar VoIP en bijgevolg altijd en overal beschikbaar op de mobiele toestellen”. Niet alleen de technologie kreeg aandacht; ook de ergonomie bij het gebruik van de mobiele toestellen. Zo kan het scherm op ooghoogte gebracht worden met een aangepaste steun/ houder of is er de mogelijkheid om een extern scherm aan te sluiten. “We promoten ook nadrukkelijk virtuele meetings door gebruik te maken van videoconferencing, wat bijzonder vlot verloopt met Office 365” gaat Tim Blanckaert verder. “Inzetten op technologie voor het verminderen van het woon/werk-

De aanpak oogst grote voldoening bij alle medewerkers. “Er wordt meer informatie gedeeld en uitgewisseld” stelt Tim Blanckaert vast. “Twee dagen thuis - of elders - werken wordt algemeen als een verademing ervaren”.

Intern en extern in beweging De vier domeinen – vervoer, gebouwen, technologie en HR – beïnvloeden elkaar altijd onderling en hebben een directe impact op het eindresultaat voor mobiliteit. De gevolgen van de ‘mobility policy’ slaan niet alleen op de Securex-medewerkers, maar evenzeer op klanten. Tim Blanckaert: “In het kader van ‘Mobility’ hebben we ook heel wat processen geëvalueerd en aangepast, wat o.a. geleid heeft tot het virtualiseren van ons zelfstandigenloket”. Met ‘De Lijn’ is een samenwerking voor inte-

“Bij elke verhuis die zich aandient benutten we de gelegenheid om te herlokaliseren in functie tot een maximale bereikbaarheid met het openbaar vervoer“ verkeer vereist een grondige controle van alle dataverbindingen en afhankelijk van de bevindingen een consequent upgraden. Kwalitatieve dataverbindingen zijn de onmisbare ruggengraat voor het faciliteren van het plaatsen tijdsonafhankelijk werken”. De opgedane ervaring leert echter ook dat het uitkijken is voor het in evenwicht houden van de kosten: de gebouwenkost kan dalen door minder aanwezigheid van werknemers, maar daar tegenover staat een stijging van de kosten voor technologische ondersteuning van het plaatsen tijdsonafhankelijk werken. De rekening kan gelijk, maar in het slechtste geval ook duurder uitvallen!

HR en nieuwe managementstijl Wanneer de organisatie zich niet soepel opstelt t.o.v. de medewerkers, kan het nooit lukken om de stress door de mobiliteitsproblematiek weg te werken en een betere werk/privébalans te genereren. Er is een essentiële evolutie nodig van management ‘oude stijl’ naar leiding geven volgens de actuele verwachtingen, inspelend op het projectmatig werken. De ‘mobility policy’ van Securex blijkt vandaag de grootste troef bij het rekruteren van nieuwe medewerkers.

gratie afgesloten die toelaat om de aankoop van een vervoersbewijs via SMS direct te betalen en te verrekenen naar het cafetariaplan van de medewerkers. Het tot stand brengen van een gelijkaardige samenwerking met de NMBS ligt momenteel als uitdaging op tafel. Tim Blanckaert: “Vanuit de opgedane ervaring binnen de eigen organisatie en de dagelijkse praktijk als proef op de som, kan Securex nu via haar consultingdiensten ook voor andere bedrijven de overschakeling naar een cafetariaplan of andere formules vergemakkelijken”. Als basis wordt een mobiliteitsanalyse door het management uitgevoerd, aangevuld met een elektronische bevraging van de medewerkers, wat leidt tot een adviserend rapport. “Een belangrijk voordeel bestaat in het wegnemen van de administratieve belasting voor onze klanten” gaat Tim Blanckaert verder. “Dat speelt vaak een doorslaggevende rol in het wegnemen van drempels. Daarnaast is er het coördineren van de verschillende aanbieders van mobiliteitsoplossingen om ze in één sluitend pakket als oplossing te kunnen bundelen”. Eduard CODDÉ ✍

PROFACILITY GUIDE 2016 103

Facility Management Integrated Facility Management 115 135

Facilicom Services Group Vinci Facilities

Adviesverlening in Facility Management 107 Aremis 111 Colliers International 117 Freestone Group 122 K-ONCEPT 123 L.O.G 129 MCS 131 Procos Group FMIS 107 129 131

Aremis MCS Procos Group

HR, Recrutement & Interim 117 129

Freestone People MCS

104 PROFACILITY GUIDE 2012

Ondersteunende Diensten Cleaning 115 119 134

GOM Jette Clean NEW TORK /SCA

Catering 115 Prorest catering

Multidisciplinair beheer (maincontracting) 115 135

One Building Management Vinci Facilities

Verhuis, opslag, logistiek en montage 127 Mozer 130 Potiez-Deman 136 Your Mover Vandergoten Coffee service 124

Miko Coffee Service

LEVERANCIERSGIDS Company Profiles

→→

Workplace

Vastgoed & Gebouwen

Workplace Design & Build

Consultancy & Vastgoeddiensten

106 112 111 116 120 122 123 131 132

107 111 113 129

Admos Buroconcept Colliers International Global D&C Services K-ONCEPT L.O.G Procos Group Rosestudio

Aremis Colliers International Cresa NEW MCS

Onderhoud en herstellingen (Handyman) 115 One Building Management 119 Jette Clean NEW Energy audit – Energy Management

Kantoormeubelen 114 Kinnarps 128 Nowy Styl Group NEW 133 Sedus

107 129 135

Aremis MCS Vinci Facilities

Opleidingen

Scheidingswanden & klimaatplafonds 109 Bedeeleem 121 Pan-All 126 Maars Jansen Partitioning Systems

117

Freestone LAB

Workplace occupancy & efficiency audit 125

Measuremen NEW

Nieuwigheden, realisaties en projecten van deze bedrijven kan u ontdekken via hun regelmatig geactualiseerd bedrijfsprofiel, gepubliceerd op →→ www.profacility.be/guide NEW

> Nieuw bedrijfsprofiel gepubliceerd in de Profacility Guide PROFACILITY GUIDE 2012 105

COMPANY PROFILE

ADMOS DESIGN & BUILD Dolce La Hulpe Brusselsesteenweg, 135 - gebouw 14 BE-1310 Ter Hulpe TEL 0032 (0)2 634 30 10 FAX 0032 (0)2 634 30 19 contact@admos.be www.admos.be

CONTACT

Anthony ShaikH - Christophe Erkens TEL 0032 (0)2 634 30 10 contact@admos.be

STRUCTUUR Management

Anthony ShaikH Associate Partner

Christophe Erkens Associate Partner

Vestiging Internationaal Luxemburg

Werknemers

Aantal personen : 28 Jaar van oprichting : 2011

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Diensten

De aangereikte oplossingen voor de kantoorinrichting zijn altijd anders, omdat de cultuur en de waarden van de onderneming er altijd integraal deel van uitmaakt. De voorgestelde oplossingen beantwoorden aan de verwachtingen van de medewerkers die meer mobiel zijn, meer verbonden, maar evenzeer aan een meer internationaal en multicultureel karakter van de bedrijven. Het bedrijf werkt telkens weer nieuwe ideeën uit, vernieuwd zich steeds maar weet tegelijk ook altijd een eigen persoonlijkheid te behouden. De lijnen die ze voorstellen zijn jong, nieuw en innovatief.

Referenties

Talent en innoverende strategieën ten dienste van de werkomgeving Admos, dat op het kruispunt tussen binnenhuisarchitectuur en ‘design & build’ actief is, stelt bedrijven die hun kantoorruimtes willen vernieuwen of compleet nieuwe kantoorruimtes wensen, een begeleiding van A tot Z voor. Het is een constante uitdaging voor Admos om op tijd en binnen de toegekende budgetten kantoorinrichtingsprojecten op maat te leveren, maar evenzeer om state of the art concepten uit te werken die uitzonderlijke werkomgevingen creëren om de communicatie en productiviteit te stimuleren.

Begin 2010 werd Admos opgericht door Christophe Erkens en Anthony ShaikH. Vandaag telt het bedrijf 25 medewerkers, verdeeld over de vestigingen in Brussel en Luxemburg. De ambities van Admos zijn duidelijk: hun activiteiten op internationaal niveau uitbreiden en creatieve oplossingen aanbieden die Admos positioneren als bezieler van trends op het vlak van kantoorinrichting.

106 PROFACILITY GUIDE 2016

Management Services • Haalbaarheidsstudie • Workplace strategy: vastleggen van de behoeften en doelen • Architectuur & Design • Ontwerpen waarin de principes van het NWOW New Ways of Working) geïntegreerd zijn • Workplace Environment • Valoriserende ‘look & feel’ voor het bedrijf en zijn merken • Fit-out works • Project Management • Move Management

COMPANY PROFILE

AREMIS NV/SA Charles Schallerlaan 54 - BE-1160 Brussel TEL 0032 (0)2 775 95 12 FAX 0032 (0)2 775 95 14 info@aremis.com www.aremis.com

CONTACT

Xavier Orts Managing Director TEL +32 (0)2 775 95 12 x.orts@aremis.com

STRUCTUUR Management

Xavier ORTS Managing Director

Réginald THOMAS Director

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Innovatieve talenten en technologies voor het optimaliseren van de werkomgeving. De OxSxE strategie ontwikkeld door AREMIS helpt u uw werkomgeving te dynamiseren, 30% te besparen op de kosten per werkplek en de ecologische voetafdruk met 50% te verminderen. De consultants en de oplossingen die door AREMIS worden ingezet, beheren meer dan 45 miljoen m² in Europa en in de rest van de wereld. Met vestigingen in België, Frankrijk, Luxemburg en Zwitserland en dankzij zijn netwerk van partners, kan AREMIS zijn klanten zowel lokaal als wereldwijd begeleiden.

Diensten

Management Services AREMIS versterkt uw teams door gespecialiseerde profielen aan te bieden op kort, middellange of lange termijn. Voor dat laatste fungeert AREMIS als een gespecialiseerde rekruteerder. AREMIS selecteert, ontwikkelt en coacht architecten, project managers, space planners, move coördinators, facility en site managers, building managers, deskundigen in HVAC en energieprestaties, …

Axel TASIAUX Director

Bart D’HEER Director

Vestigingen Internationaal Frankrijk, Luxemburg, Zwitserland

Werknemers

Aantal personen in 2015: 97 Jaar van oprichting: 2010

Omzet

2012: 10 250 000 € 2013: 11 047 000 € 2014: 12 033 000 €

Information Systems AREMIS integreert software voor het beheer van uw vastgoedportfolio en werkomgeving. Deze oplossingen laten u toe volgende doelstellingen te bereiken: • optimalisering van de vastgoed- en de gebruiks kosten • beperking van de ecologische voetafdruk • verhoging van het rendement en van de geloof waardigheid van uw vastgoed- en facilities departementen • versnelling van de beslissingsprocessen en verbetering van de dienstverlening aan de gebruikers AREMIS beschikt over het meest ervaren team in Europa, met specialisten in vastgoed- en facility management processen, IT-ingenieurs en projectleiders, internet-, CAD-, GIS- en database-experts. Onze oplossingen ondersteunen uw operationele processen en leveren bijzonder betrouwbare performantie indicatoren op. Deze oplossingen kunnen uitgerold worden op uw eigen ITinfrastructuur of door ons worden gehost.

Consulting Services De consultants van AREMIS putten uit hun praktijkervaring in vastgoed en facility management om u te begeleiden in het beheer van uw vastgoedportfolio en werkomgeving. Dankzij deze gecombineerde aanpak, kunnen onze experts en technologies uw noden beantwoorden in verschillende domeinen: • New Ways of Work: voorbereiden, change management, ontwerpen, uitrollen, opvolgen, … • space planning en beheer van interne verhuizingen • ontplooien van IWMS oplossingen (Integrated Workplace Management System) • strategische ruimteplanning • optimalisering van de energieprestaties van gebouwen • bepalen van de KPI’s en implementeren van management dashboards • vermogensinventaris en beheer van huurcontracten • Change Management • site management en maintenance • aanmaak, conversie en beheer van planbibliotheken • self-service portaal en Service Desk • behoefteanalyses inzake informatiesystemen, opmaken van implementatieplannen • beheer en coördinatie van projecten voor het uitrollen van informatiesystemen • optimaliseren van processen en workflows • ...

Referenties

Adyal Facilities, AGC Glass Europe, AG Real Estate, Airbus, Alpiq, AXA, Baxter, Belfius, BIL, BMW, BNP PARIBAS Fortis, bpost, Bristol-Meyers Squibb, Brussels Airport, Brussels Hoofdstedelijk Gewest, CNES, Cofely Services, Consilium of Europe, Corelio Publishing, De Persgroep, European Commission, European Investment Bank, European Patent Office, European Space Agency, Eurostation, FOD Sociale Zekerheid, FOREM, GDF Suez, Generali, GlaxoSmithKline Biologicals, IATA, IBM, IRE, Japan Tobacco International, KBC Bank, Linklaters, Natixis, Nestlé, ORES, Pictet & Cie, Philip Morris International, Regie der Gebouwen, Réseau Ferré de France, Rolex, RTBF, Sanofi, Société Générale Bank & Trust, Staat Luxemburg, TOTAL, Tractebel, UBS, UCB, UEFA, Université Catholique de Louvain, Veolia, ... PROFACILITY GUIDE 2016 107

PARTITIONS

OUR IMAGINATION JUST NEEDS SPACE

DOORS

CEILINGS

FURNITURE

FIT-OUT

beddeleem.be

COMPANY PROFILE

BEDDELEEM NV/SA Venecoweg 14 A - BE-9810 - Nazareth TEL 0032 (0)9 221 89 21 FAX 0032 (0)9 220 26 25 info@beddeleem.be www.beddeleem.be

STRUCTUUR Management

Hendrik Daneels Gedelegeerd Bestuurder

Koen De Block Gedelegeerd Bestuurder

Vestiging België

Beddeleem - Nazareth Beddeleem - Brussel

Werknemers

Aantal personen: 185 Jaar van oprichting: 1950

Omzet

2012: 46.000.000 € 2013: 47.000.000 € 2014: 48.000.000 € 2015: 62.000.000 €

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

In de wereld van de totaalafbouw van kantoor- en utiliteitsbouw is Beddeleem uitgegroeid tot een begrip. Onze reputatie op het vlak van kwaliteitszorg, expertise en zakelijke correctheid leidt ons naar steeds nieuwe projecten met toonaangevende uitstraling, zowel in België als daarbuiten.

Producten

Tot de sterkste troeven behoren de JB® systeemwanden met een gamma gaande van zowel basiswanden voor de meest economische oplossingen tot designwanden zoals de JB® Sky en de JB® Pure die voldoen aan de hoogste technische eisen. Beddeleem verzorgt eveneens de plaatsing van gipskartonwanden en -plafonds en systeemplafonds in mineraalvezel en metaal. Sinds een aantal jaren kwamen daar ook de JB® Cool klimaatplafonds bij, zowel op basis van stalen zelfdragende panelen als op basis van gipskartonplaten en de JB® Ceiling stalen plafondsystemen die gecombineerd kunnen worden met verschillende types bandrastersystemen en diverse inbouwsystemen voor allerlei technische uitrustingen. De JB® Door deurgehelen blinken uit in snelle montage, verzorgde afwerking, flexibiliteit en personalisering.

Toch gaan de activiteiten van Beddeleem nog een eind verder dan enkel wanden, plafonds, deuren en vloeren. Onze klanten integreren in hun totaalproject ook steeds vaker JB® Office projectmeubilair met o.a. eigen ontwikkelde tafel- en kastsystemen, JB® Chair stoelen en tal van andere accessoires.

Diensten

Bij de realisatie van zijn project kan de klant rekenen op een deskundige aanpak, gebaseerd op jarenlange ervaring, technische competentie en materiaalkennis. Dankzij een continue investering in de ontwikkeling van nieuwe concepten en productieprocessen kan een optimaal evenwicht gegarandeerd worden tussen duurzaamheid, efficiëntie, elegantie en vrijheid van ontwerp. Door het grootste deel van het productieproces in eigen beheer te verzorgen wordt flexibiliteit doorheen het volledig project verzekerd. Dit maakt het ook mogelijk om grote capaciteiten te realiseren en daar waar nodig vlot bij te sturen.

Referenties

Artevelde toren, AZ Jan Palfijn Gent, Barco One Campus, Colruyt, Engie, Europese Raad (Résidence Palace), Glaxosmithkline, IMEC, KBC, Nato New Headquarters, UZ Antwerpen, diverse woon- en zorgcentra, Europese, federale en regionale instellingen,…

Daarnaast werd ons gamma ook uitgebreid met verhoogde vloeren.

PROFACILITY GUIDE 2016 109

Co ns ult in

ervice ate Seal Estate s for Te t s • Ten l E rporate R ant na a n Re e • Co pr e

n tio nta se

Chan ge Ma na g

ategye Image r t e S• Corporat c la ment

Wo rk p

nsult ncept nstruct Colliers natuurlijk!

C o n st

nt •

D e s i g n • F it - O u t

in g

tat e •A

ss e t,

O w Ma r Services fo roperty P

u lt

gic

&B na gem u i l d e

at e Str

si De Proje

ion

ru ct ct

Accounting an

Klantgerichte -Creatieve oplossingen, of het nu voor de eigenaar is of voor de huurder, rekening houdend met de gemaakte afspraken en op basis van een transparante samenwerking. Met Colliers kiest u voor uitmuntende vastgoeddiensten van advies tot implementatie. • Tevreden klantengetuigenissen: Axa, Euroclear, Veritas, Touring Verzekeringen, Linklaters... • Gespecialiseerde competenties binnen Colliers: vastgoedconsultants, architecten, werkplekspecialisten, ontwerpers, ingenieurs, projectmanagers...

• Ethiek en uitmuntendheid gegarandeerd: één van de weinige vastgoeddiensten in België geregulariseerd door RICS. • Wereldwijd marktleider in bedrijfsvastgoeddiensten.

Corporate • SME & SMI • Public Sector • Hotels • Retail • Industries & Logistics

Accelerating success

COMPANY PROFILE

COLLIERS INTERNATIONAL BELGIUM Charles Schallerlaan 54 - BE-1160 Brussel TEL 0032 (0)2 775 95 11 FAX 0032 (0)2 775 96 00 belgium@colliers.com www.colliers.com/en-gb/belgium

CONTACT

Pierre-Gilles Solvit General Manager TEL 0032 (0)2 775 95 11 pierre-gilles.solvit@colliers.com

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Jeroen Govers Director Real Estate Services

Pierre-Gilles Solvit General Manager

Stefan Olefs Director Workplace Strategy

Yves Mestdagh Director Building Services

Inleiding

Colliers Belgium is een onafhankelijke advies- en dienstenonderneming die gespecialiseerd is in zakelijk vastgoed. Colliers Belgium adviseert eindgebruikers bij elke fase van de vastgoedcyclus gaande van selectie en ontwerp tot realisatie en beheer. Colliers Belgium maakt deel uit van de groep Colliers International. De groep stelt meer dan 15.000 consultants te werk, waaronder veertig in België. Dit multidisciplinaire team, samengesteld uit complementaire profielen (ingenieurs, architecten, vastgoed experten, economisten, binnenhuisarchitecten, enz.), biedt innovatieve oplossingen aan voor uw kantoorinrichting en voor de optimalisatie van uw werkomgeving, voor het beheer van uw facilities en van uw vastgoedpatrimonium. Onze visie Uw partner bij uitstek worden in het kader van het ontwerpen en implementeren van diensten en oplossingen voor uw vastgoed.

Annick Vandenbulcke Director Design & Build

Director Business Development

Werknemers

Aantal personen: 40 Jaar van oprichting: 1990

Omzet

2014 : 8.098.000 €

Onze opdracht Het optimaliseren van het vastgoed en de werkomgeving van eindgebruikers dankzij hoogstaand advies en geïntegreerde oplossingen.

Referenties

Diensten

• Strategisch Vastgoedadvies • Begeleiden van vastgoedtransacties • Advies Werkomgeving (Workplace Concept interieurarchitectuur - space planning) • Definitie en implementatie NWOW • Beheer van bouwen inrichtingsprojecten (Project Management - Design & Build constructiemanagement)

PROFACILITY GUIDE 2016 111

COMPANY PROFILE

BUROCONCEPT NV/SA Waversesteenweg 1509 - BE-1160 Brussel TEL 0032 (0)2 660 22 23 FAX 0032 (0)2 660 00 02 info@buroconcept.be www.buroconcept.be

CONTACT

Christine Rillaerts Partner TEL 0032 (0)2 660 22 23 Info@buroconcept.be

STRUCTUUR Management Patrick Windels Managing Director Christine Rillaerts Partner David Van Gelder Partner

Werknemers

Aantal personen: 11 Jaar van oprichting: 1992

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

BUROCONCEPT is een STUDIE- en PROJECTMANAGEMENTBUREAU dat heeft zich gespecialiseerd in het verhuizen, reorganiseren en inrichten, van kantooromgevingen. Ons creatief team van ervaren architecten begeleidt klanten in hun zoektocht naar de ideale werkomgeving. Onze projectmanagers zorgen ervoor, dat wat we samen creëren , ook realiseren. Ieder project krijgt van ons een persoonlijke aanpak. ‘We make an office… Your office’ Creativiteit, respect voor het budget, naleven van de deadlines en een groot inlevingsvermogen zijn eigenschappen die ertoe hebben bijgedragen dat wij in ons vakgebied na 20 jaar, toonaangevend zijn. Wij zijn erkend voor onze visie over hoe uw werkomgeving kan bijdragen tot het succes van uw bedrijf. Voor veranderingen creëren wij een draagvlak bij uw personeel.

Diensten

We make an office your office Wij staan garant voor een oplossing op maat. Een unieke inrichting die volledig aan uw behoeften beantwoordt. Onbevooroordeeld nemen wij de nodige tijd om naar u te luisteren. De mens in het middelpunt van onze prioriteiten Het welzijn van uw personeel is een meerwaarde voor uw organisatie. Wij besteden dan ook die extra aandacht aan luchtkwaliteit, de akoestiek, verlichting en ergonomie, evenals aan de werksfeer binnen uw ruimten. Kwaliteit, planning, budget Uw project moet ook beantwoorden aan de objectieven op gebied van kosten en termijn . Gedurende het volledige traject worden kwaliteit, planning en budget ten opzichte van de vooropgestelde objectieven gecontroleerd en geëvalueerd

112 PROFACILITY GUIDE 2016

Creativiteit Onze creativiteit is onze grootste troef.Hiermee kunnen wij voor alle problemen, zowel praktische, technische als financiële, de perfect passende oplossing bieden. Change Management - NWOW Consulting Programming - Space planning - Workplace concept - Interior Design - Technical Management Project Managemt - Move Management - Exit Management

Referenties

ALBEMARLE - ALCATEL - ANSELL - ASTELLAS - AT&T GLOBAL - AVERO - AXA - BANQUE EUROPEENNE d’INVESTISSEMENT - BANCA MONTE PASCHI - BDO BELGACOM - BESIX - BLACK BOX - BOEHRINGER INGELHEIM - BPOST - CENTER FOR CREATIVE LEADERSHIP - CLEAR CHANNEL - CHRISTELIJKE MUTUALITEIT - CPAS Schaerbeek - CREDIT PROFESSIONEL - CREDOC - CALLATAY - DEXIA EADS - ENCARE - ESSILOR - EULER HERMES - FEDERAL EXPRESS - FEDERAL MOGUL - FERRERO International FIAT - FMC BIOPOLYMER - FRNB - GIM - GS1 - HUIS van de NEDERLANDSE PROVINCIES - IDWeaver - ING INTEL - JONES DAY - KODAK - LEO PHARMA - MERCK OCMW Leuven - ORACLE - OTAN - ORRICK - PARTENA PERNOD RICARD BELGIUM - PETERCAM - PEUGEOT CITROEN - PIONEER - POLITIE BLANKENBERGE - PORT of Ghent - PROXIMUS - PROTIME - PSA - SNCB LOGISTICS - SOLVAY - SONY - STIB - SUMITOMO THA NIKITRA - THALYS - TICKET BBL TRAVEL TOYOTA - TRAXYS - UZ Gent - VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ - VLAO - ZENITH OPTIMEDIA

COMPANY PROFILE

CRESA De Hene 10 - BE-1780 Wemmel TEL 0032 (0)2 453 95 50 ahuygen@cresa.com www.cresa.be

CONTACT

Anthony Huygen Partner TEL 0032 (0)478 59 00 39 ahuygen@cresa.com

STRUCTUUR Management

Geert Claus Partner

Anthony Huygen Partner

Bob Verdonck Managing Partner

Jaar van oprichting: 2007

PROFIEL VAN HET BEDRIJF

Inleiding

lease administratie, plan economische haal baarheidsstudies (voor overheden) WIE ? • Transactie begeleiding: marktbevraging, Cresa is een internationaal advieskantoor (>60 kanto gebouwselectie, huurnegotiatie, opmaak huurren, >1.200 medewerkers) dat exclusief voor huurders contract en eindgebruikers werkt. U kan bij ons terecht voor al uw uitdagingen omtrent uw vastgoed en werkomgeving. • Project management: opmaak projectplan en lastenboeken, selectie leveranciers, werfopDeze unieke marktpositie zorgt ervoor dat Cresa alle volging, verhuisvoorbereiding & -coördinatie mogelijke belangenconflicten vermijdt en dat we optimaal de belangen van huurders & eindgebruikers ONZE FANS behartigen. Privé 3D Systems | Adecco | Antwerpse Waterwerken | Onze life cycle aanpak , van strategisch werkplek- en vastgoedadvies tot transactionele begeleiding en project Artzen Zonder Grenzen | Baloise | BAE Systems | Belfius | BICS | BioTelemetry | bpost | bpost bank | management, leidt tot een verbetering van uw operatiCarglass | Carrefour | CD&V Hoofdbestuur | Celgene | onele werking, tot een verlaging van de kosten en een Coca-Cola Enterprises | CSM Unipro | Delhaize | verhoging van de tevredenheid van uw medewerkers. D’Ieteren | Elia | FLIR Systems | FreeRecordShop | Door de integratie van ruimtelijke, technische, financiële General Motors | Geveke | HEMA | IKEA | Janssens Field Services | Jetaircenter | KPMG | Kuehne + en juridische expertise komen we bovendien tot een Nagel | LeasePlan | Loyens & Loeff | Manpower | evenwichtig & integraal lange termijn resultaat in Mobistar | Movianto | Norkring | NMBS | Partena | combinatie met quickwins op korte termijn. Pfizer | Proximus | Q8 | RSCAnderlecht | Telenet | Telindus | Terumo BCT Europe | ThomasCook/ Cresa maakt deel uit van Freestone NV. Neckermann | The Conference Board | The Phone House | TVH | USG People | Vandelanotte Accountancy | WIJ HELPEN U GRAAG BIJ VOLGENDE Veritas | Wabco | ... UITDAGINGEN • uw kantoorconcept is niet meer aangepast aan uw processen • uw gebouw is te klein of te groot geworden • u wenst een lange termijn strategie voor al uw gebouwen op te maken • uw huurcontract eindigt of u heeft binnenkort een break-option • u vindt dat u te veel huur betaalt en zou graag uw huurkost willen laten dalen met -20% tot -40% (!) • u wenst een objectieve ‘stay or leave’ business case op te maken • u wil graag een totaal overzicht en een vergelijking bekomen van de alternatieven op de markt • u wil een sluitend nieuw huurcontract afsluiten dat al uw belangen afdekt • u heeft zelf onvoldoende tijd of expertise om uw nieuwe werkomgeving te implementeren DAAROM VOLGENDE DIENSTEN • Strategisch advies: werkplekstrategie, vastgoedstrategie, stay or leave business case,

PROFACILITY GUIDE 2016 113

COMPANY PROFILE

KINNARPS NV/SA Heide 15 - BE-1780 Wemmel TEL 0032 (0)2 456 0 456 FAX 0032 (0)2 456 0 444 info@kinnarps.be www.kinnarps.be

CONTACT

Isabelle d’Haene Christophe Lagers TEL 0032 (0)2 456 0 456 christophe.lagers@kinnarps.be

STRUCTUUR Management

Isabelle d’Haene Country Manager

Vestigingen België Brussel

Werknemers

Aantal personen: 42 Jaar van oprichting: 1993

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Kinnarps is de grootste fabrikant/leverancier in Europa van interieuroplossingen voor werkomgevingen.

Producten

Kinnarps biedt ergonomisch meubilair en complete, duurzame oplossingen voor hedendaagse kantooromgevingen. De Kinnarps groep omvat ook de merken Materia, Skandiform, Drabert en Martin Stoll. Voor België en Luxemburg zijn we eveneens exclusief verdeler van hoogwaardige merken als Casala, Twinform en Incradible.

Diensten

Als totaalleverancier vinden we het vanzelfsprekend dat u tijdens het aankoopproces van onze kwalitatieve diensten gebruik kan maken. Stap voor stap bespreken we alle elementen van ons aanbod. Daarna maken we samen met u een grondige analyse van uw behoeften en creëren we efficiënte en inspirerende werkomgevingen. Naargelang het project en uw nood werken we op basis van uw grondplan een 2D en mogelijk 3D voorstel uit zodat u de ruimte ziet zoals wij hem voor u in gedachten hebben. We verliezen daarbij ook het duurzame aspect niet uit het oog.

Nieuwigheden

Bij Kinnarps volgen we de innovaties op vlak van ergonomie en “het nieuwe werken” op de voet, we actualiseren ons aanbod dan ook regelmatig. Onze laatste aanwinst, Embrace, past volledig in dit verhaal: zowel esthetisch als functioneel ideaal voor gebruik in verschillende ruimten als bezoekersstoel of als vergaderstoel. Ook op vlak van design zorgen we voor opwindende creaties: ‘Deli’ won in 2014 de ‘Red Dot Award Best of the Best’ in de categorie kwaliteit en baanbrekend design. Dit ontwerp brengt bovendien het thuisgevoel naar het kantoor: met zijn aantrekkelijke look sluit hij perfect aan bij de huidige tendensen op de kantoormarkt. Tenslotte blijven ook onze tafelgamma’s evolueren: Oberon is een ergonomisch, flexibel en visueel aantrekkelijk programma, met een stijlvolle afwerking die gebaseerd is op Scandinavische waarden. Het gamma biedt de mogelijkheid om af te wisselen tussen een zittende en staande werkhouding. Nieuwsgierig? Kom dan zeker ons volledig assortiment bureaumeubilair ontdekken in onze showroom of op onze website.

Referenties

Vormelek I Cummins I Colruyt I Procter & Gamble I Mercedes-Benz I CM I Wit-Gele Kruis I DDF I Baxter I Bebat I Connections I 3E I Willemen I HP I Solvay I SPE/Luminus I Laptop Lounge I VAB I Vandelanotte

114 PROFACILITY GUIDE 2016

COMPANY PROFILE

FACILICOM SERVICES GROUP BELGIUM NV/SA Avenue Building - Noorderplaats 7 BE-2000 Antwerpen TEL 0032 (0)3 224 38 00 FAX 0032 (0)3 226 56 34 info@facilicom.be www.facilicom.be

CONTACT

Claudine Decorte Algemeen Directeur Facility Solutions TEL 0032 (0)3 224 38 00 claudine.decorte@facilicom.be

Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding Alain Vandenbrande CEO

Facility Solutions Claudine Decorte Algemeen Directeur

Trigion - Bart Baré Bedrijfsmanager

Prorest - Luc Van Sande Bedrijfsmanager

Gom Special Cleaning Ronny Verept Directeur

Gom - Frank Erkens Commercieel Directeur

Vestigingen België

Facilicom HQ, Antwerpen Facilicom - Aartselaar, Brussel, Charleroi, Gent, Hoboken, Lummen, Zaventem

Vestigingen Internationaal Nederland - Frankrijk - Groot Brittannië

Werknemers

4.000 (België) + 30.000 (internationaal)

Facilicom Services Group is een holdingmaatschappij waarin facilitaire bedrijven onder eigen naam opereren : Gom op het gebied van schoonhouden, Prorest is specialist in bedrijfscatering, Facilicom Facility Solutions op het gebied van facilitair management, Gom Fleet Services onderhoudt voertuigen, One Building Maintenance is specialist in het technisch onderhoud van gebouwen, Axxicom is actief op het gebied van dienstencheques, werving en selectie en Trigion tenslotte is het bewakingbedrijf. Middels deze divisies en bedrijven neemt Facilicom alle facilitaire zorgen van haar opdrachtgevers uit handen, zodat zij zich geheel kunnen richten op hun eigen core business. Facilicom levert combinaties van diensten, samengebracht in één geïntegreerd pakket. Zo kunnen meerdere diensten ondergebracht worden in een multiservices-concept. Facility Solutions bewerkstelligt dan zoveel mogelijk synergie in de dienstverlening, want ook in het beheersen van de kosten denken we met u mee. Facilicom kan zowel de uitvoering als het management van de facilitaire diensten op zich nemen tot zelfs het totale lange-termijn real estate management, bijvoorbeeld onder de vorm van een publiek-private samenwerking. Facilicom is eveneens geïnteresseerd in projecten en managementopdrachten op korte termijn: de doorlichting en optimalisatie van uw facilitaire structuur, analyse van uw facilitaire diensten, coördinatie van verbouwingswerken of verhuisopdrachten, studie-en adviesopdrachten in FM.

Facilicom is een resultaatgerichte onderneming, duurzaam en innovatief, waar samenwerking essentieel is. Deze kernwaarden kenmerken ook de bedrijfscultuur. Bovendien rolt Facilicom een speciaal programma uit om “klantgerichtheid” echt in de genen van alle medewerkers in te bouwen.

Producten

• Facilitaire Helpdesk • Facility Scan • 24-u noodnummer interventies

Diensten

• Schoonhouden van kantoren, industrie, ziekenhuizen, beurzen • Specialistische reiniging • Window Cleaning • Bedrijfscatering • Bewaking • Facility Management • Werving & selectie • Receptiediensten & Mailroom • Maincontracting en Multiservices • Building Maintenance • Cleaning van alle voertuigen • Services via dienstencheques

Nieuwigheden

Facilicom wil dit jaar de meest klantgerichte facilitaire organisatie van België worden en rolt hiervoor een uitgebreid programma uit.

Referenties

Petrochemie l Banksector l Retail l Overheid l Ziekenhuizen l Scholen l Beurzen l Transport l ...

Omzet

2012: België: 148.219.000 € 2013: België: 160.105.000 € 2014: België: 166.629.000 €

PROFACILITY GUIDE 2016 115

COMPANY PROFILE

global, intelligent workplaces Terhulpsesteenweg 177/20 BE-1170 Brussel TEL 0032 (0)2 663 27 40 global@global-dpm.be www.global-dpm.be

CONTACT

Alain LE GRELLE Afgevaardigd beheerder TEL 0032 (0)2 663 27 43 ale@global-dpm.be

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF In een complexe economische wereld moet de werkruimte aansluiten bij de strategie van de onderneming. Ze moet het interne en externe imago van de onderneming versterken, waarbij de mens weer centraal komt te staan in het economische gebeuren. Dergelijke werkruimte heeft een naam: “intelligent workplaces“.

Inleiding Aferdita KAS Verantwoordelijke Design

Alain LE GRELLE Afgevaardigd beheerder

Philippe BEMONT Verantwoordelijke Project Managment

Cécile SEVRIN Verantwoordelijke Administratie & Finance

Thomas LOWARD Organisation & Worplace Consultant

Steven VALKENIERS Sales Manager

Werknemers

Aantal personen: 25 Jaar van oprichting: 1995 116 PROFACILITY GUIDE 2016

Het adviesbureau GLOBAL wordt in 1995 door een handvol gepassioneerden opgericht en specialiseert zich al snel in het ontwerp en de inrichting van werkruimten. Efficiëntie, professionaliteit, kostenbeheersing, en vooral de tevredenheid van gebruikers zijn verzekerd van een kwaliteit / prijs / tijdsverhouding. Vandaag heeft GLOBAL zijn diensten uitgebreid met de oprichting van G Entreprises en de samenwerking met New Game, doorgewinterde experts op het vlak van Workplace Consulting. Hierdoor kunnen wij beter inspelen op uw behoeften en u helpen om tegemoet te komen aan uw huidige en toekomstige strategische doelstellingen.

Diensten

WORKPLACE CONSULTING Verhuizing, fusie, aankoop,... Verandering is een unieke gelegenheid om de structurele eisen van uw onderneming te herzien. GLOBAL bestrijkt samen met New Game alle aspecten van Workplace Consulting: van de analyse van uw behoeften tot de evaluatie van de ingevoerde oplossingen. Het is niet eenvoudig om uw functionele behoeften te bepalen. Onze Workplace consultants analyseren uw organisatie en ontwikkelen een behoeftenprogramma op maat. Door uw werkruimten te herzien, kunt u aanzienlijke structurele wijzigingen doorvoeren. Wij helpen u om uw management samen te brengen rond een gemeenschappelijke visie. Onze consultants zorgen er ook voor dat uw medewerkers zich achter het project scharen, om de nieuw ingevoerde praktijken ingang te doen vinden en tot leven te brengen. Voorts helpen wij u bij de invoering van de New World of Work.

DESIGN MANAGEMENT De creatieve en esthetische aspecten nemen vorm aan, terwijl de eerste nieuwe inrichtingen worden bijgestuurd. Keuze van materialen en kleuren, het esthetische uitzicht en de efficiëntie van de scheidingswanden, akoestische elementen, plafonds, vloerbekleding, schrijnwerk, verlichting, meubilair,... De designer creëert ruimten waarin het welzijn van uw medewerkers centraal staat. Hij zet uw behoeftenprogramma om op functioneel en esthetisch vlak en betrekt u bij heel het creatieve proces. Synthesebeelden of geniale schetsen op de hoek van een servet. Het is het idee dat telt, op voorwaarde dat het overeenstemt met uw esthetische charter en het de haalbaarheidsanalyse doorstaat. PROJECT MANAGEMENT Na het ontwerp is het tijd voor de actie. GLOBAL ontwikkelt en beheert zijn projecten op het terrein. Een terrein dat het op alle vlakken beheerst: kwaliteit, tijd en budget. Bestek, offerteaanvragen en vergelijkende tabellen, planningen, budgetten, coördinatie en opvolging van de werken, kwaliteitscontroles: de projectmanager, de centrale gesprekspartner voor de klant, garandeert het goede verloop van de werken. Hij kiest de verschillende aannemers op basis van de beste prijs-kwaliteitverhouding en stelt het team op een nauwgezette en flexibele manier samen. GLOBAL werkt met de beste leveranciers van de markt en onderhandelt met hen, zodat u steeds voordelige voorwaarden kunt genieten. Als het project het vereist, ontwerpt GLOBAL zelfs meubilair en verlichting op maat. Wilt u voor de verwezenlijking van uw werken in plaats van verschillende leveranciers liever één gesprekspartner? G Entreprises is een onderneming die werkt met GLOBAL. Ze draagt de volledige verantwoordelijkheid over uw project en kiest binnen haar netwerk van leveranciers de aannemers die het meest geschikt zijn voor uw project. Daarnaast richt ze ook een aankoopcentrale op, om u een erg interessante prijskwaliteitverhouding te kunnen aanbieden.

COMPANY PROFILE

FREESTONE NV/SA De Hene 10 - BE-1780 Wemmel TEL 0032 (0)2 453 95 50 contact@freestone.be www.freestone.be

CONTACT

Koen Mees Managing Director Freestone TEL 0032 (0)475 29 38 86 koen.mees@freestone.be

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF

Inleiding

Nieuwigheden

“Free”stone: een woord met een betekenis én een missie. Wij zijn een onafhankelijk bedrijf dat zorgt voor uw gebouwen en infrastructuur. “Free” betekent ook dat u als opdrachtgever de vrijheid heeft. Wij bieden advies en voeren uit, zowel op strategisch als operationeel vlak, maar dit betekent echter niet dat u tot iets verplicht bent.

Tot onze structurele partners rekenen wij schoonmaakspecialist The Cleaning System, opleidingskantoor Helix en studiebureau Ingenium.

We’re not architects, but we do know best how to build and manage your buildings. Bob Verdonck Managing Partner

Thomas De Witte Operations Manager

Koen Mees Managing Director

Kristel Peeters HR Business Partner

Freestone Group bestaat uit drie departementen: 1 | PEOPLE 2 | FACILITY 3 | LAB

Freestone bouwt verder aan haar genetwerkte organisatie via verschillende partnerships.

Referenties

Telenet, Gemeente Willebroek, Provincie Antwerpen, ConnectImmo, VRT, Pfizer, Partena, OCMW Turnhout, Jetair, Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Inverde, Eandis, Coca Cola, Brussels Expo, Bics, AGSO, Securitas, Stad Gent, TVH, Gemeente Zemst, Daikin, Riziv, UZ Gent, Manpower, Bpost, Acerta, Partena, Alcon, Cofely, Stad Leuven.

1) Freestone PEOPLE will send you the right talents for the job. Gebaseerd op uw behoeftes selec teren wij de geschikte maintenance officer, facility manager of building coordinator, op korte of lange termijn. Werken met deze ad hoc teams zorgt voor een enorme flexibiliteit. Bovendien worden al onze mede werkers en freelancers voortdurend getraind en bijgeschoold in onze opleidingstak Freestone Lab. 2) Freestone FACILITY is gespecialiseerd in – no kidding – facility management. Dit betekent dat wij straightforward strategisch advies geven op 4 vlakken: financieel, tools & innovatie, bouwtechniek en schoonmaak. 3) Freestone LAB is het opleidingsplatform voor klanten en onze medewerkers. Hierin organiseren we op regelmatige basis opleidingen en bijscho- lingen om hen scherp en up-to-date te houden. PROFACILITY GUIDE 2016 117

COMPANY PROFILE

JETTE CLEAN NV/SA I. Meykensstraat 222B - BE-1780 Wemmel TEL 32 2 426 03 08 FAX 32 2 420 55 95 jetteclean@jette-clean.be www.jette-clean.be

CONTACT

Sezer Burak COO b.sezer@jette-clean.be

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Jette Clean is een dienstverlenend bedrijf, actief in België en het Groothertogdom Luxemburg. In het aanbod zitten allerhande facilitaire diensten zoals schoonmaak, handyman, catering medewerker, interne verhuis,... Jette Clean zorgt ervoor dat u ongestoord en in de beste omstandigheden uw activiteiten kan ontplooien, gezien wij steeds buiten de kantooruren komen poetsen.

STRUCTUUR Management SEZER Ali CEO SEZER Burak COO VANDENPLAS Alain Sales Manager

Vestigingen Jette Wemmel

Werknemers

Aantal personen: 1000 Jaar van oprichting: 1992

Omzet

2012: 17.987.122,00 € 2013: 19.671.069,00 € 2014: 24.524.292,90 €

Schoonmaak is de core business van Jette Clean, maar wij kunnen u tevens een ruim aanbod van andere facilitaire diensten voorstellen. Dankzij de piekfijne dienstverlening dragen wij bij tot het algemeen welbehagen en tevredenheid van uw medewerkers en dus onrechtstreeks tot een betere organisatie. Bovendien wil Jette Clean ook een verantwoordelijke partner zijn, met respect voor het welzijn van zijn medewerkers en klanten, maar ook voor het milieu.

Catering • Catering tijdens een evenement • Assistant Catering Cleaning • Schoonmaak van kantoren, showrooms,… • Schoonmaak van roltrappen • Industriële schoonmaak • Schoonmaak in de medische sector • Gespecialiseerde schoonmaak • Ramenwas • Schoonmaak na ramp • Verwijderen van graffiti • Schoonmaak van Hardware Technical support • Mailroom assistant • Reception assistant • Outsourcing Gardening • Onkruidverwijdering, • Onderhoud van groene zones

Als bedrijf investeren wij voortdurend in onze medewerkers voor wat betreft training en opleiding, ten voordele van de schoonmaakkwaliteit bij onze klanten.

Property services • Interne verhuis

Diensten

Nieuwigheden

Facility services • Onderhoudswerkzaamheden • Loodgieterij, • Stukadoor • Schilderwerken • Metselwerken • Chapewerkzaamheden • Ontstoppen van leidingen • Herstellingen elektriciteit, • Plaatsen van nutsleidingen • Plaatsen ventilatie-schachten • Isolatiewerkzaamheden • Plaatsen van scheidingswanden

Jette Clean kan uw huidige interne schoonmaakploeg integraal overnemen (cfr. art. 32 bis), een gedegen professionele opleiding voorzien, en het volledig schoonmaakbeheer op zich nemen.

Referenties

Private en publieke instellingen, Commerciële centra, Scholen, Supermarkten, Instellingen “healthcare”, Industriële bedrijven.

PROFACILITY GUIDE 2016 119

COMPANY PROFILE

D&C SERVICES NV Radiatorenstraat 1 - BE-1800 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 255 42 30 FAX 0032 (0)2 251 84 75 info@dcservices.be www.dcservices.be

CONTACT

Kurt Florus Bestuurder TEL 0032 (0)479 99 05 18 kurt.florus@dcservices.be

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Kurt Florus Bestuurder Dimitri Broothaers Sales & Development

Werknemers

Aantal personen: 25 Jaar van oprichting: 2000

120 PROFACILITY GUIDE 2016

D&C Services is een dienstverlenende onderneming gespecialiseerd in change management, inrichtingsmanagement, coördinatie van verhuizingen en biodiversiteit. D&C Services neemt de nodige zaken ter harte, van de analyse van de noden van de klant tot de coördinatie van alle inrichtingswerken. De praktijkgerichte ervaring van D&C Services staat volledig ten dienste van de klant. Het D&C Services team is samengesteld uit specialisten, die kunnen terugblikken op jarenlange ervaring in de sector. D&C Services heeft zich aangesloten bij het duurzaamheidsconcept Nnof, waarbij er niet automatisch wordt vanuit gegaan dat de volledige inrichting moet vernieuwd worden bij verhuis. Niet zelden kan bestaand materiaal gerecupereerd worden en er na een restylingaanpak weer helemaal als nieuw uitzien.

Diensten

• Move Management: voorbereiding en coördinatie van verhuizingen • Space Management: analyse en optimalisatie van het gebruik van de ruimte • Project Management: voorbereiding en coördinatie van inrichtingswerken • Building Management: analyse van de infrastructuur en technieken van gebouwen • Interior Design: ontwerp en realisatie van interieurs • Biodiversiteit: een ecologische aankleding buiten op het bedrijfsterrein

Referenties

Deloitte - Hewlett Packard - Johnson & Johnson Ordina - CGI - Playmobil - TNT - CONCORDIA - CM Thomas Cook - PRIMETALS - Lyreco - PWC Gumption - Aig - Unilver - Eneco - Acerta - SPADEL BASE - BD/MyShopi - DOW

COMPANY PROFILE

PAN-ALL NV/SA Industriezone Diebeke 13 BE-9500 Geraardsbergen TEL 0032 (0)54 41 24 71 FAX 0032 (0)54 41 85 06 info@pan-all.be www.pan-all.be

CONTACT

Geoffrey HOOGHUYS Gedelegeerd Bestuurder TEL 0032 (0)54 41 24 71 geoffrey.hooghuys@pan-all.be

STRUCTUUR Management

Fernand HOOGHUYS Gedelegeerd bestuurder Geoffrey HOOGHUYS Gedelegeerd bestuurder

Werknemers

Aantal personen: 62 Jaar van oprichting: 1977

Omzet

2013: 12.000.000 € 2014: 12.000.000 € 2015: 13.000.000 €

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Pan-All, the Flush Partition Factory, ontwerpt, vervaardigt en plaatst Flush systeemwanden. Daarnaast vervaardigt Pan-All eveneens kasten en maatwerk en is het bedrijf ook actief als aannemer voor de volledige binnenafwerking van kantoren.

Producten

• Flush-Line: De standaard binnen ons gamma systeemwanden (Rf-00, Rf-30, Rf-60) akoestische waarde van 47 tot 54dB Rw. Rechte hoeken. Strakke lijnen. Terugliggende voegen. • Flush-Design: Deze systeemwand bezorgt uw kantoren niet alleen een zakelijke elegantie maar garandeert u tevens de nodige privacy dankzij zeer hoge akoestische prestaties (beglaasd tot 49dB Rw). Gekleefd glas. Verborgen scharnieren. Deuren met dubbel gekleefd glas. • Flush-One en Flush-Two: Systeemwand op basis van naadloos glas. Een bijna onzichtbaar profiel zorgt voor vrijwel naadloze voegen tussen de onderlinge glaspanelen. Minimalisme en transparantie.

Diensten

In ons gamma Flush systeemwanden hebt u de keuze uit een ruim assortiment kleuren en afwerkingen en dit aan de scherpste prijzen. Pan-All is ermee vertrouwd om te springen met zeer korte leveringstermijnen en staat borg voor een onberispelijke montage.

Nieuwigheden

Flush-Clips : een budgetvriendelijke wand voor zeer korte leveringstermijnen.

Referenties

Het klantenbestand van Pan-All gaat van nationale overheidsinstellingen, over diverse Europese instanties, tot KMO’s en multinationals, dit zowel in binnenals buitenland : AG Insurance, BNP Paribas Fortis, L’Oréal Parijs, ING, KBC, Belgacom, Microsoft, Arcelor Mittal, Finance Tower, Europese Commissie, Euroblok II, Ikea, Colruyt, Delta Lloyd, VRT, RTBF, NMBS, LCM, B-POST, KU Leuven, UZ Leuven, Eandis, Veritas,... Meer referenties en foto’s op www.pan-all.be

• Flush-Creation: Kasten, balies en kwalitatief maatwerk.

PROFACILITY GUIDE 2016 121

COMPANY PROFILE

K-ONCEPT BVBA/SPRL Boterstraat 51 - BE-8800 Roeselare TEL 0032 (0)51 43 66 81 info@K-ONCEPT.com www.K-ONCEPT.com

CONTACT

Kris Cottenier CEO / Sr. Interieurarchitect TEL 0032 (0)51 43 66 81 kris.cottenier@K-ONCEPT.com

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

WIE? Wij zijn een onafhankelijk bureau, gespecialiseerd in het ontwerpen consultancyproces voor uw leefwereld. Elke klant is uniek en heeft eigen – vaak snel wijzigende – specifieke noden: daarom moet een concept steeds afgestemd worden op de organisatie en tegelijkertijd maximaal anticiperen op de toekomst. Daarom maken wij alleen projecten op maat.

Kris Cottenier CEO / Sr. Interieurarchitect Jaar van oprichting: 2006

Onze creativiteit en originaliteit zijn onze grote troeven bij het uitwerken van uw project. Deze troeven beperken zich niet enkel tot het domein van vorm, kleur of materiaal, maar behelzen ook het praktische, ruimtelijke, technische en financiële luik van het project. Daarmee zijn wij uitgegroeid tot DE referentie op het vlak van ontwerp, uitvoering en optimalisatie van ruimtes. Met het aloude principe “een woord is een woord” staan wij onze klanten - in alle confidentialiteit & vertrouwen - met raad en daad bij tijdens en na(ast) hun projecten. WAAROM? Wij zijn enkel dienstverlenend en 100% merken marktonafhankelijk. Hierdoor kunnen wij steeds de oplossing met de beste prijs/kwaliteitverhouding voor uw specifieke eisen/noden uitwerken. Wij werken nooit op procent van de werken en nemen in tegenstelling tot “turnkey” en “design & build” - nooit commissie. Bekomen kortingen gaan dan ook integraal naar u als klant! Wij werken steeds in alle transparantie (open boek) en met rechtstreekse facturatie tussen leveranciers en u. Door onze opleidingen en multidisciplinaire ervaring in de wereld van zowel consultancy, architectuur, bouw, FM en visual merchandising, zijn wij de geschikte partij om vanuit onze verschillende achtergronden uw project als 1 geheel uit te werken en facilitair te onderbouwen.

122 PROFACILITY GUIDE 2016

Wij beschikken tevens over een netwerk van onafhankelijke professionele experts die tot een perfect team kunnen worden gegroepeerd voor elke fase van uw project. Daarmee bieden wij een all-in oplossing aan op maat van uw specifieke noden, waarbij wij alle loten opnemen en als enige aanspreekpunt fungeren voor alle betrokken partijen. Zo kunt u verder focussen op uw core business, terwijl wij uw project succesvol afronden binnen de vooropgestelde timing en het beschikbare budget!

Diensten

Referenties

COMPANY PROFILE

L.O.G BVBA/SPRL Gerijstraat 21-23 - BE-1190 Brussel - Vorst TEL 0032 (0)2 512 21 10 FAX 0032 (0)2 503 34 16 contact@log.be www.log.be

CONTACT

Marie-Caroline ENGEL Sales Development 0032 (2)512 21 10 marie-caroline.engel@log.be

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

L.O.G is gespecialiseerd in de inplanting, de inrichting en het optimaliseren van werkruimtes. Vanaf de behoefteanalyse, het ontwerpen of het realiseren van inrichtingsprojecten tot het volledige beheer van de inrichtingen en de bewegingen, beantwoordt L.O.G aan de flexibiliteitsbehoeften van het bedrijf.

Producten

Patrick Dubois CEO - Afgevaardigd Bestuurder Benoît Detroz CFO - Afgevaardigd Bestuurder

Werknemers

Aantal personen: 21 Jaar van oprichting: 2000

L.O.G ondersteunt zijn klanten bij de uitvoering van veranderingsprojecten waarbij de inrichting van de kantoren en de optimale bezetting (gebruik) van de werkplekken betrokken zijn en helpt zo bij de realisatie van de gestelde objectieven op vlak van concurrentievermogen en imago. L.O.G zet de objectieven om in 6 dimensies: • Kosten & doeltreffendheid, • Welzijn • Flexibiliteit, • Duurzaamheid, • Reglementering, • Imago L.O.G beperkt de risico’s verbonden aan de realisatie van dergelijke projecten door : • Beslissingsbeheer (“Governance”), • Gestructureerde Werkwijze, • Communicatie, • Onze Competentie & Ervaring, • Computertoepassingen als “werktuigen”.

Diensten

1. BEHEER TOEWIJZINGEN De dienst “Beheer Toewijzingen” laat de klant toe om bijvoorbeeld: • Personen en uitrustingen te lokaliseren en terug te vinden. • De beschikbaarheid van een werkplek of een uitrusting te garanderen.

• •

Kosten juist te rubriceren. De informatie wordt geregistreerd, gepubliceerd en verspreid in de aangepaste vorm (plannen, signalering, inventarissen, databases, ... ) naar de departementen die hieraan behoefte hebben.

Verkennende Studie: geeft aan welke de meest rendabele oplossing is, dit op basis van een korte analyse van de gegeven situatie en de bedrijfsobjectieven. Hulp bij het beslissen over het al dan niet realiseren van een bepaald project. Deze diensten worden ondersteund door: • Project Management • Program Management • Communicatie en Change Management • Quality Assurance & Improvements • IT integratie 2. STUDIES & COÖRDINATIE VERHUIS Studie en Dossier Ontwerp: Omschrijft de verwachtingen, de hypotheses, de risico’s, de winsten, de budgetten voor het project. Omschrijft het ‘WAT’: • • • • • • •

Space & Occupancy Planning Space & Interior Design Dossier ‘Technische Specificaties’ Dossier ‘Administratieve Toelatingen’ Dossier ‘Organisatie’ (Planningen). Dossier Uitvoering: o.a. identificeren van ondernemingen en validatie van plannen Dossier Beslissingsbeheer: beschrijft de procedures en regels van de klant

3. PLANNING OPVOLGING & KANTOORINRICHTING Het opstarten, de coördinatie en de opvolging van de verhuizing conform de relevante dossiers (resultaten van de studies).

PROFACILITY GUIDE 2016 123

COMPANY PROFILE

MIKO COFFEE SERVICE NV/SA Wayenborgstraat 14 - BE-2800 Mechelen TEL 0032 (0)800 44 0 88 FAX 0032 (0)15 28 78 10 info@mikocoffee.com www.mikocoffee.com

CONTACT

Sales Support Klantendienst TEL 0032 (0)800 44 0 88 info@mikocoffee.com

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Het belang van lekkere en efficiënte koffiepauzes op het werk is niet te onderschatten. Tijdens zo’n pauze worden de batterijen opgeladen en de informele contacten aan de koffieautomaat zorgen voor een goede sfeer tussen werknemers. Een coffee corner van Miko Coffee Service biedt u en uw werknemers een ruime keuze: koffie, espresso, cappuccino, thee, soepjes... Voor ieder wat wils!

Producten

Miko biedt u alles voor een lekkere koffiepauze: Koffiesystemen: • koffieautomaten en warmedrankautomaten • koffietoestellen voor snelle service en grote volumes • espressosystemen met koffiebonen of capsules • koffiemachines met thermossen en voorgedoseerde filters koffie Koffie en warme dranken: • espressobonen, gemalen koffie, vriesdroogkoffie • koffiepads, voorgedoseerde filters • capsules (espresso, caffé crème, melk, cacao) • thee, soepjes, chocolademelk Voor bij de koffie: • koekjes, melkcups, suiker • porselein, BIO-composteerbare bekers Coffee Corner: • een gezellige coffee corner voor een ontspannende koffiepauze: - frisdrank- en snackautomaten als aanvulling op de koffie-automaat - waterfonteinen voor fris en zuiver water - warmedrankautomaten

Diensten

200 jaar ervaring als koffiebrander… dat maakt dat wij van Miko een aardig woordje kunnen meepraten over de kunst van het koffiebranden. Over de jaren heen hebben wij dan ook een uitstekende kennis over koffie en systemen voor koffievoorziening opgebouwd. Als trendsetter op het gebied van koffie- en vendingservice voor de Out Of Home-markt, is Miko Coffee Service de aangewezen partner voor al uw koffiepauzes. Dagelijks voorzien wij duizenden bedrijven, KMO’s, scholen, ziekenhuizen, instellingen en overheidsdiensten van koffie en lekkers voor bij het kopje koffie. • 1 leverancier voor al uw koffiepauzes • vriendelijke besteldienst: een gespecialiseerd customer service team contacteert u periodiek om uw bestelling te noteren • vlotte technische service: perfecte installatie en snelle interventies uitgevoerd door bekwame vaklui • commerciële formules op maat: huur, koop, bruikleen, full service,…

Nieuwigheden

Onder de naam “Puro Fairtrade Coffee” biedt Miko een volledig assortiment producten aan met het Fairtrade keurmerk. Zo geniet u van koffie, thee en chocolademelk van eerlijke handel. Een koffiemachine die u persoonlijk groet ‘s morgens? Die personeelsinfo toont terwijl uw medewerkers een koffie kiezen? Dat kan met de warmedrankautomaat Cafinette CTG Touch die de modernste technologieën en een aantrekkelijk design perfect combineert. Miko lanceert de espressomachines van Eversys op de Belgische markt. Eversys is een Zwitserse fabrikant van topklasse espresso volautomaten.

Referenties

Op aanvraag bezorgen wij u graag een referentielijst.

124 PROFACILITY GUIDE 2016

COMPANY PROFILE

Measuremen BVBA/SPRL Aalststraat 7-11 BE-1000 Brussel TEL 0032 (2)250 22678 brussels@wemeasure.com www.wemeasure.com

wemeasure.com /

CONTACT

Simon Vandevoorde / Nicolas Chapelle TEL 0032 (2)250 22678 brussels@wemeasure.com

STRUCTUUR Management

Lyjo Franse Country Lead

Simon Vandevoorde Sr. Operations Specialist

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

medewerkers minder naar kantoor. Zij kiezen er vaker voor thuis te werken. Measuremen onderzocht dat je het bezettingspercentage door flexibel werken nog verder kunt opvoeren. Maar komt dit de productiviteit van mensen en uw bedrijf wel ten goede? Dit blijkt niet altijd het geval. Activiteit gerelateerd werken als one-size-fits-alloplossing werkt niet.

Ook meet Measuremen het gedrag van medewerkers. Bijvoorbeeld of, en hoe zij gebruik maken van faciliteiten – vergaderzaal, sanitair, restaurant – en waar behoefte aan is.

Wel effectief zijn objectieve metingen. Deze geven inzicht in wanneer welke werkplekken bezet zijn en welke activiteiten er worden uitgevoerd. Maar ze laten ook zien of deze activiteiten passen bij de werkplek die in gebruik is, en wat hierbij de beleving van de medewerker is.

Huisvesting is een grote kostenpost voor een kantoorhoudende organisatie. Wat als u daarop zou kunnen besparen? Measuremen meet en analyseert het gebruik van werkplekken op kantoren. Het bedrijf verzamelt data over de bezetting van werkplekken, over het soort activiteiten van medewerkers op een werkplek, en over hun beleving daarbij.

De gegevens helpen organisaties een efficiënte inzet van vierkante meters te bereiken en de meest optimale werkomgeving te creëren voor elke medewerker. Zo neemt productiviteit en werktevredenheid toe en verzuim af.

Producten Nicolas Chapelle Sales Consultant

Pascaline Defurnaux Coordinator Operations

Vestigingen

Measuremen - Brussel

Vestiging Internationaal Measuremen - Nederland Measuremen - Verenigd Koninkrijk Measuremen - Global

Werknemers Aantal personen: 25

Maps / Workplace Occupancy / Work Activity / Dashboard / Benchmarking / Survey

Diensten

Measuremen meet en analyseert het gebruik van werkplekken en faciliteiten, en legt verbanden tussen dit gebruik en het gedrag en de beleving van medewerkers. Zo ontstaat bewustwording. Het bedrijf geeft géén advies over huisvesting. Werkplekken op een kantoor zijn gemiddeld 50 procent van de tijd bezet. Op piekmomenten is dat zo’n 68 procent. Activiteit gerelateerd werken, voorheen het nieuwe werken genoemd, brengt daar verandering in. Zo blijkt uit analyses van Measuremen. Minder werkplekken in een gebouw dan dat er medewerkers zijn, leidt ertoe dat je 30 procent van de werkplekken kunt opheffen en de bezetting 50 procent blijft. Ook de piekbezetting verandert met 30 procent minder werkplekken niet. Dat betekent dus winst door efficiency. De reden: met de invoering van tijden plaatsonafhankelijk werken, komen

Real estate managers en facility managers kunnen zo de best passende en meest kosten efficiënte huisvestingsstrategie ontwikkelen. Zonder dat het creëren van de meest optimale werkomgeving voor medewerkers daarbij uit het oog wordt verloren. Metingen kunnen fysiek worden uitgevoerd, en technisch. Bij fysieke handmatige metingen zijn getrainde medewerkers aanwezig op de werkvloer. Zij observeren en leggen via een programma op hun smartphone hun bevindingen vast. Sensoren en ibeacons zijn technische middelen om te meten, waarbij een sensor alleen registreert of een plek bezet is of niet. Vaak worden deze middelen gecombineerd met handmatige metingen.

Nieuwigheden

Measuremen heeft een techniek ontwikkeld met ibeacons, waarmee het gebruik van middelen wordt gekoppeld aan gedrag van mensen. Zo ontstaat inzicht in welke groepen medewerkers, van wat voor soort middelen gebruik maken.

Referenties

ING Belgium / Toerisme Vlaanderen / Engie / Stad Turnhout / AXA Belgium / Universiteit Gent / Barco / Colliers International / Lokale Politie Antwerpen / Telenet PROFACILITY GUIDE 2016 125

COMPANY PROFILE

MAARS JANSEN PARTITIONING SYSTEMS Generaal De Wittelaan 17 C bus 22 BE-2800 Mechelen TEL 0032 (0)15 29 48 30 FAX 0032 (0)15 29 48 39 info@maarsjansen.be www.maarsjansen.be

CONTACT

Gert Walravens COO TEL 0032 (0)15 29 48 30 info@maarsjansen.be

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Gert Walravens COO

Werknemers

Aantal personen: 20 Jaar van oprichting: 1999

Maars Jansen Partitioning Systems is sinds 1999 actief op de Belgische en Luxemburgse markt. Als toonaangevende leverancier staan wij voor vernieuwing, duurzaamheid en de allerbeste service. Ons studiebureau maakt voor u een concept dat perfect aan uw functionele en design-technische behoeften beantwoordt. Geruggensteund door een moderne productieafdeling, wordt uw concept op zeer korte termijn uitgewerkt tot een kant-en-klaar systeem dat snel en efficiënt op de bouwplaats gemonteerd wordt.

Producten

String2: vorm en functie tot de macht twee. Met dit systeem wordt de perfectie van morgen vandaag al werkelijkheid. Dit met een eindeloze keuze aan materialen en combinaties: glas, staal, hout, kunststof, textiel. De geluidsisolatie en brandwerendheid zijn evident bij een wand van dit niveau. Lalinea: nog niet eerder was een systeemwand zo verfijnd ontworpen en toch zo prominent aanwezig. Lalinea is samen met ‘s werelds beste architecten ontworpen met een minimalistisch design als uitgangspunt. Lalinea maakt elke ruimte onwaarschijnlijk esthetisch, open en transparant. Dit wandtype is natuurlijk uitermate geschikt om de lineaCube tot leven te roepen, met subtiel geïntegreerd plafond en LED verlichting. Panorama: met dit systeem introduceert Maars Jansen de eerste volledige glaswand die maximale transparantie combineert met de flexibiliteit van een echte verplaatsbare systeemwand. Dus geen verticale profielen of zichtbare verbindingen. Tevens is dit systeem volledig compatibel met het String2 gamma.

126 PROFACILITY GUIDE 2016

GlassLine: transparantie is niet meer weg te denken uit de hedendaagse kantoorconcepten. Maars Jansen speelt hierop in met enkelglasoplossingen. Het glas wordt daarbij in verticale richting ‘koud’ tegen elkaar gemonteerd. Ook combinaties met onze andere wandtypen zijn mogelijk. StyleLine: veelzijdige en flexibele wand met een breed gamma aan moduulbreedtes, glas- en deurelementen, hoekoplossingen, kleuren, isolatiewaarden

Nieuwigheden

Horizon: ultieme combi van design, toegankelijkheid en privacy. Horizon is niet enkel een stijlvolle glazen scheidingswand, het is ook een praktische en economische oplossing voor uw werkomgeving. De geringe profielhoogte en de naadloze “onzichtbare” aansluiting met andere Maars systemen zorgen voor hoogwaardige transparante esthetiek. Air2 ventilatie stijlen: door gebruik te maken van speciaal geperforeerde stijlen, kan de ventilatie vrijwel onzichtbaar gebeuren en hoeft men geen esthetische toegevingen te doen. Gebogen glazen wanden: de systeemwanden van Maars zijn uitermate flexibel en aan te passen aan iedere vorm. Ze zijn snel te monteren, resulterend in een flexibel en duurzaam systeem.

Referenties

AZ Groeninge, AZMM Gent, Bayer, Belgacom, BIM Tour & Taxis, Deloitte, DHL, Electrabel, Europese Commissie, Federale Politie, ING, Janssen Pharmaceutica, Johnson & Johnson, KBC, NAC Houthalen, NMBS, Philips, Randstad, Rode Kruis, Solvay, UZ Antwerpen, UZ Gent, Corda Campus, The Loop, Bpost

COMPANY PROFILE

MOZER BELUX Theodoor Swartsstraat, 3 - BE-3070 Kortenberg TEL 0032 (0)2 752 51 51 FAX 0032 (0)2 751 52 13 www.mozer.be

CONTACT

Olivier Mozer Zaakvoerder TEL 0032 (0)2 752 51 51 o.mozer@mozer.be

STRUCTUUR Management

Dimitri Mozer General Manager

Olivier Mozer Zaakvoerder

Marc Nahon Sales manager

Vestigingen België

Antwerp - Brussels - Liège

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

In 1945 werd de groep Mozer opgericht. Mettertijd specialiseerde de groep zich in drie activiteitenge-bieden: de verhuizing van bedrijven en administraties, internationale verhuizingen en de logistiek van gevoelige apparatuur. De geschiedenis van de groep begint kort na de tweede wereldoorlog, wanneer Valentin Mozer een bestelwagen koopt en zich eerst toelegt op lokale en later nationale privé-verhuizingen. Mettertijd breidt het klantenbestand zich uit, er worden vrachtwagens aangekocht en chauffeurs aangeworven. In het begin van de jaren 70 wordt de firma Mozer opgericht. Naast privé-verhuizingen specialiseert het bedrijf zich in het vervoer van fragiele apparatuur (computers, medische apparatuur,…). In de jaren 80, voor de grote doorbraak van de verhuissector, wordt in Brussel een tweede kantoor opgericht, gespecialiseerd in kantoorverhuizingen. In de jaren 90 breidt de groep verder uit; het kantoor dat wordt geopend in Herstal houdt zich specifiek bezig met het verpakken van fragiele apparatuur. Vandaag heeft Mozer drie kantoren in België: éen in Brussel, éen in Antwerpen en éen in Luik, die gespecialiseerd zijn in het vervoer van fragiele machines naar de Oostbloklanden. Mozer is partner van banken en verzekeringmaatschappijen, van multinationals en instellingen.

Diensten

• Kantoorverhuizingen • Nationale en internationale verhuizingen • Exit management • Archiefbeheer • Opslag • Logistiek van materiaal met hoge toegevoegde waarde - kunstwerken en breekbare materialen • Installatie en configuratie van high-tech apparatuur bij de klant

Nieuwigheden

• Web Portal: Onze klanten beschikken live over hun stock en hun leveringen en/of verhuizingen invoeren. • Vlootbeheer: Het vernieuwd systeem laat ons toe om live een zicht te hebben over de status van onze leveringen. • Onze chauffeurs beschikken over tablets, en het invullen van de vrachtbrieven gebeurt nu elektronisch.

Referenties

Werknemers

Aantal personen: 80 Jaar van oprichting: 1945

PROFACILITY GUIDE 2016 127

COMPANY PROFILE

Nowy Styl Group Buro & Design Center - Esplanade 1, PB 44 BE-1020 Brussel TEL 0032 (0)470 09 09 82 belux@nowystylgroup.com www.nowystylgroup.com

CONTACT

Koen Cobben General Manager TEL 0032 (0)470 09 09 82 koen.cobben@nowystylgroup.com

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Nowy Styl Group ontwikkelt, vervaardigt en commercialiseert duurzaam en ergonomisch meubilair voor op kantoor en openbare ruimtes. Bij ons kan u terecht voor een professionele inrichting van uw kantoor aan de hand van een behoefteanalyse. Efficiëntie, werkorganisatie, ergonomie en akoestiek staan hierin centraal.

Koen Cobben Country Manager Belux

Vestiging België

Nowy Styl Group - Brussels

Vestiging Internationaal

Warsaw - Cracow - Jaslo Poznan - Paris - London Prague - Moscow - Bratislava Düsseldorf - Voigtei - Minden Stuttgart - Munich - Amersfoort Sennwald - Zürich - Bern Dornbirn - Bucharest - Budapest

Werknemers

Aantal personen: > 6000 Jaar van oprichting: 1992

Naast aandacht voor milieu handelt Nowy Styl Group op transparante wijze door maatschappelijk verantwoord te ondernemen (MVO), dit in overeenkomst met de GRI 4.0 richtlijnen. Verder werken we samen met de beste ontwerpers van over de hele wereld. Om in te spelen op de behoefte van onze klanten van over de hele wereld bestaat ons gamma producten uit 6 merken: Nowy Styl, BN Office Solution, Grammer Office, Rohde & Grahl, Sitag en Forum Seating.

Producten

Nowy Styl Group vervaardigt zijn producten in meer dan tien fabrieken die uitgerust zijn met de nieuwste technologiën. De grootste fabrieken bevinden zich in Polen en Duitsland. Het bedrijf heeft zijn eigen internationale distributienetwerk dat bestaat uit lokale verkooporganisaties in 18 landen, verdeeld over de hele wereld. Het assortiment aan inrichtingsconcepten voor kantoorruimtes van Nowy Styl Group is te bezichtigen in 21 showrooms verdeeld over 12 landen.

Diensten

• Behoefte analyse • Workplace assessment - R&D • Relocation - bedrijfsverhuizingen Recycling & verkoop van gebruikte inrichting • Sourcing van third party producten • Financiering - leasing / bepaalde landen • Producttraining • Training ter plaatse voor het gebruik van ergonomische stoelen • Productie afgestemd op de speciale behoeften en wensen van de individuele klant 128 PROFACILITY GUIDE 2016

Nieuwigheden

• Permanente investering in technologie - nieuwe fabriek voor kantoormeubelen, moderne productie lijnen, zeer innovatief machinepark, gebruik van lasertechnologie, uitmuntende organisatie van productieprocessen. • Voortdurende kwaliteitsverbetering - lean manufac turing • Zeer ergonomische oplossingen - b.v. Duo back, S-Move mechanism • Uniek design - products onderscheiden met de Red Dot Design Award, FX Award, iF Product Design Award

Referenties

Belgische referenties

COMPANY PROFILE

MCS Sneeuwbeslaan 20 b3 BE-2610 Antwerpen (Wilrijk) TEL 0032 (0)3 829 04 95 info@MCSsolutions.com www.MCSsolutions.com

CONTACT

Software - Karl Desmet 0032 (0)473 89 04 26 karl.desmet@MCSsolutions.com Advies - Rudy Clonen 0032 (0)475 56 52 51 rudy.clonen@MCSsolutions.com

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

MCS is een Belgisch technologiebedrijf en kenniscentrum en werd in 2015 – voor de tweede keer op rij – door de Deloitte Technology Fast 50 erkend als een van de vijftig snelst groeiende technologiebedrijven met hoofdzetel in België. MCS is al ruim 25 jaar actief in adviesverlening en softwareoplossingen voor vastgoedbeheer, werkplekorganisatie en facilitaire diensten. MCS werkt samen met zijn klanten om innovatieve oplossingen aan te bieden en beoogt een strategische impact te hebben op de performantie van de portfolio met betrekking tot kosten, risicobeheersing, tevredenheid van de werknemers, merkperceptie en duurzaamheid.

Koen Matthijs CEO

Steven Lambert COO

Vestigingen

MCS Headquarters (Antwerpen) MCS United Kingdom (Londen) MCS North America (New York) MCS DACH (Zürich) MCS Nordics (Stockholm, Zweden) MCS India (Hyderabad, Indië)

Werknemers

Aantal personen: 240 Jaar van oprichting: 1989

Omzet

2012: 6.543.000 € 2013: 8.560.000 € 2014: 10.924.000 € 2015: 15.500.000 €

Producten

Door de synergie tussen onafhankelijk advies en innovatieve myMCS software is MCS in staat een geïntegreerde oplossing te bieden in volgende domeinen: • Vastgoedbeheer – beheer van assets en lease contracten; toewijzen en doorberekenen van kosten; beheer van leverancierscontracten

• Business Intelligence & Analytics – data- analyse en visualisatie; flexibele rapportering; KPI-monitoring; big data analyse • Smart Buildings – sensors; indoor positioning; Internet of Things (IoT); big data De myMCS software is een softwareplatform bestaande uit verschillende “solutions” die al deze domeinen afdekken. De software is modulair, web-enabled en geïntegreerd. Aanpassen van de configuratie en rapportering gebeurt door de eindgebruikers zelf teneinde de flexibiliteit te verhogen en kosten te verlagen. Facility Management is het ideale domein om voordeel te halen uit het gebruik van myMCS mobiele oplossingen. Om deze reden biedt MCS dan ook een uitgebreide waaier van mobiele toepassingen, aangepast aan de noden van een flexibele werkomgeving.

Diensten

• Facilitair beheer – technisch onderhoud; helpdesk en werkorderbeheer; integrated facility management (IFM); kwaliteitsopvolging; schoonmaak; catering; groenonderhoud

Het MCS Advisory Team brengt diepgaande domeinkennis op het vlak van vastgoed- en werkplekbeheer, schoonmaak, catering, technisch onderhoud en energiebeheer. Advisory diensten raken aan verschillende aspecten zoals strategie, aanbesteding, middelen, organisatie, informatiebeheer, rapportering en kwaliteitscontrole.

• Werkplekbeheer – Het Nieuwe Werken; activiteitsmeting; effectiviteitsmeting; optimaal ruimtegebruik; project management

Het MCS Project Engineering team doet de implementatie van de FMIS-software myMCS bij klanten wereldwijd.

• Energiebeheer – meten, analyseren, vergelijken en optimaliseren van de energieperformantie van gebouwen; reduceren van afval

Door een sterk partnership met SAP brengt de Amista afdeling van MCS gerichte implementatiediensten voor de integratie van SAP-oplossingen in Finance, HR, CRM, eLearning en analytics.

• Maintenance – planning en uitvoering van preventief onderhoud; inspecties en conditiemeting

Nieuwigheden

• Meetings & zaalreservering – reservatiebeheer; services voor vergaderzalen; optimaliseren bezettingsgraad; receptie en bezoekersbeheer

• Sensoring, IoT en big data analytics • Energiebeheer • Mobiele inventarisatie • Mobiel stockbeheer

PROFACILITY GUIDE 2016 129

COMPANY PROFILE

POTIEZ-DEMAN NV Bazellaan 8 - 1140 Brussel TEL 0032 (0)2 344 77 44 FAX 0032 (0)2 526 19 98 nbrusselmans@potiez-deman.be www.potiez-deman.be

CONTACT

Nicolas Brusselmans Commercieel Directeur TEL 0032 (0)2 526 19 97 nbrusselmans@potiez-deman.be

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Louis MARTIN Gedelegeerd Bestuurder

Nicolas Brusselmans Commercieel Directeur

Vestigingen België Anderlecht Brussel Drogenbos

Werknemers

Aantal personen: 85 Jaar van oprichting: 1986

130 PROFACILITY GUIDE 2016

POTIEZ-DEMAN is een jong en dynamisch verhuisbedrijf dat de laatste jaren een enorme groei kende, in het bijzonder op het gebied van kantoorverhuizingen. Dankzij ons enthousiasme en familiaal karakter kunnen wij een bevoorrecht en persoonlijk contact met onze klanten opbouwen. POTIEZ-DEMAN mag beschouwd worden als één van de belangrijkste spelers in het segment van projectverhuizingen. POTIEZ-DEMAN biedt voortaan nieuwe diensten voor bedrijven aan. Dankzij zijn jarenlange ervaring ontstaat er een echt partnerschap, waaruit een langdurige samenwerking voortvloeit. We spreken hier over een ‘kaderovereenkomst’. Strevend naar constante evolutie, beheerst POTIEZDEMAN de voornaamste middelen voor kwaliteitsbeheer: de analyse van processen en de middelen voor probleemoplossing. “We move solutions”.

Diensten

• Verhuizing van kantoren • Verhuizing en binneninrichting • Verhuizing van informaticaruimtes • Verhuizing en opslag van archieven en bibliotheken • Meubelbewaring en stockbeheer • Nationale en internationale privéverhuizingen • Logistiek en distributie • Monteren van meubilair • Verhuis van ziekenhuizen

Nieuwigheden

POTIEZ-DEMAN verhuurt ook containers voor de ophaling van grofvuil. Wij kunnen kantoormeubilair, hout, karton, gemengd afval, metaal en plastic komen ophalen met containers van 8 m³ tot 30 m³. Meer info: container@potiez-deman.be

Referenties

COMPANY PROFILE

PROCOS Group Jan Blockxstraat 1 - BE-2018 Antwerpen TEL 0032 (0)3 242 94 60 procos.belgium@procosgroup.com www.procosgroup.com

CONTACT

Jos DUCHAMPS Gedelegeerd Bestuurder TEL 0032 (0)3 242 94 60 procos.belgium@procosgroup.com

STRUCTUUR Management

Jos DUCHAMPS Gedelegeerd Bestuurder Wim VAN HOVE Gedelegeerd Bestuurder Katrien SMANS Finance & Administration Manager

Vestigingen Internationaal PROCOS Portugal - Lissabon PROCOS Nederland - Arnhem

Werknemers

Aantal personen: 30 Jaar van oprichting: 1990

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

PROCOS Group is een onafhankelijk consultant in bedrijfshuisvesting die in de domeinen “Space” en “Software” diensten en producten aanbiedt. Space PROCOS adviseert haar klanten bij het maximaal afstemmen van de huisvesting op de behoeften van de medewerkers en de noden van de organisatie. De werkomgeving integreert zich in de visie van de organisatie, zowel voor het individu als voor de volledige groep. De PROCOS teams zijn experts in het creëren van ideale oplossingen voor complexe projecten tijdens de plannings- en inrichtingsfase en de exploitatiefase. Software De software tools en systemen die PROCOS ontwikkelt en implementeert, bieden ondersteuning bij grote en complexe projecten. Hierbij wordt gericht op het managen van de processen en de documentenstromen. Web- en mobiele toepassingen zijn hierbij de norm. PROCOS Group is business partner van ARCHIBUS, wereldwijd marktleider in IWMS. Deze softwaretool helpt de facilities manager en de volledige organisatie bij het beheer van alle facilitaire processen en informatie.

Diensten

Space diensten: • Advies bij strategische huisvestingsplanning • Opmaken van een programma van eisen • Ontwikkelen en implementeren van de New World of Work”

• • • • •

Space Planning Interior Design Relocation Management Project Management Advies in Facilities & Asset Management

Software tools: • Project Library (PL5): beheer van alle project communicatie • Multi Project Manager (MP2): proces & project management van grote aantallen gelijktijdige projecten • Move Manager: planning van verhuisbewegingen • ARCHIBUS: Facilities Management Informatie Systeem

Referenties

PROFACILITY GUIDE 2016 131

COMPANY PROFILE

ROSESTUDIO BVBA/SPRL Sint-Jorisstraat, 97 - BE-1050 Brussel TEL 0032 (0)2 8504074 info@rosestudio.eu www.rosestudio.eu

CONTACT

Julie van de Put Owner TEL 0032 (0)479 76 65 26 julie.vandeput@rosestudio.eu

STRUCTUUR Management PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Zinvolle ruimten met Collective Intelligence ontwerpen voor het dynamische bedrijfssysteem. Dat is de missie van RoseStudio. Wij bieden bedrijfsleiders en HR- en FM-verantwoordelijken efficiënte oplossingen aan zodat elk van de bedrijfsmedewerkers zich verder kan ontplooien om productief en creatief te zijn op het werk.

Robert Bockowski & Julie van de Put

Werknemers

Aantal personen: 6 Jaar van oprichting: 2007

Omzet

2012: 688.547,89 € 2013: 457.688,64 € 2014: 1.400.000 €

132 PROFACILITY GUIDE 2016

Diensten

• Analyse van de behoeften op het vlak van Collective Intelligence • Begeleiding bij organisatorische veranderingen • Merkcommunicatie (strategie, concept, photoshoot, copywriting, print&digital) • Interieurinrichting & meubilair op maat • Stedelijk design • Evenementenontwerp • Uitvoering van de werken

Nieuwigheden

In de bedrijfswereld is het managementparadigma volop aan het veranderen. En dat is maar goed ook! We willen allemaal meer dan ooit het nut zien van onze activiteiten en van de werkruimten waarin de mens een centrale plaats heeft. RoseStudio heeft intussen al tien jaar ervaring met zinvol design. In 2015 hebben we een opleiding gevolgd in tools voor Collective Intelligence om onze tot hier toe spontane manier van samenwerken aan het licht te brengen en te verankeren. Ons bedrijf biedt u de ervaring van een andere manier van samenwerken, waarbij geluisterd wordt naar de mensen die betrokken zijn bij het project en voor wie het project bedoeld is. Op die manier wordt iedereen medeontwerper van een zinvol design dat perfect aansluit op de behoeften van de eindgebruikers.

Referenties

AG Real Estate l AG Insurances l Banimmo l Cofinimmo l Euler Hermes North Europe l Gaia l GAP l GIZ Brussels l GSMA l IBGE l ILGA Europe l JPI Oceans l Upptown l PLDW l RTBF

COMPANY PROFILE

SEDUS STOLL Clintonpark, Ninovesteenweg 198 BE-9320 Erembodegem - Aalst TEL 0032 (0)9 369 96 14 FAX 0032 (0)9 368 19 82 info.be@sedus.com www.sedus.com

CONTACT

Erik De keersmaecker General Manager TEL 0032 (0)9 369 96 14 erikdekeersmaecker@sedus.be

STRUCTUUR Management

Erik De keersmaecker Country Manager

Els Vanderhaegen Sales Advisor Brabant en Henegouwen Claudine Seutin Sales Advisor Wallonië en Luxemburg Guy Rubbrecht Sales Advisor Vlaanderen

Vestiging België

Sedus Stoll SPRL - Aalst

Vestiging Internationaal

Sedus Stoll AG - Waldshut - Duitsland Sedus Stoll S.A.R.L - Parijs - Frankrijk Sedus Stoll B.V. - Zoetermeer - Nederland Sedus Stoll Ltd - London - Groot-Brittannië Sedus Stoll S.A - Madrid - Spanje Sedus Stoll - Oostenrijk Sedus Stoll - Dubai Sedus Stoll - Milaan - Italië

Werknemers

Aantal personen: 880 Jaar van oprichting: 1871

Omzet

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Al sinds de jaren 30 is Sedus een specialist in ergonomische kantoorstoelen. Met een gamma van niet minder dan negen actuele stoelenfamilies is Sedus één van de breedste aanbieders in dit materiaal. Kwaliteit, ergonomie en esthetiek zijn de drie pijlers van onze filosofie. Stoelen die er goed uitzien, voortreffelijk zitten en die dat ook binnen vijftien jaar nog doen. In 2002 nam Sedus ook Gesika over, een producent van kantoormeubelen. Vanaf januari 2005 verdeelt Sedus België ook deze producten en ondertussen werden hele nieuwe families en toepassingen ontwikkeld. De Place 2.5 filosofie biedt een leidraad voor verdere productontwikkeling en voor advies bij kantoorinrichting.

Producten

• Ergonomische kantoorstoelen • Vergaderstoelen • Flexibele vergadertafels • Meubilair voor ontvangstruimtes, cafetaria enz. • Kantoortafels, containers en kasten • Ontvangstbalies • Akoestische panelen • High desks en high benches • Monitor caddies

Diensten

Sedus heeft een dertigtal voortverkopers in België en Luxemburg die ons actief vertegenwoordigen. Voor specifieke technische vragen rond onze producten kunt u terecht bij onze diensten in Wetteren. Adressen van voortverkopers kunt u op hetzelfde adres bekomen.

Referenties

NMBS/SNCB, Brussel InBev (Interbrew), Leuven, Jupille / VT4, Diegem / TMVW, Gent / Fortis Lease, Brussel / Rode Kruis, Mechelen / Selor, Brussel / Komatsu Europe, Vilvoorde / Boerenbond, Leuven / Stad Gent / SN Brussels Airways / Delta Lloyd / Truvo, Antwerpen / Le Soir, Brussel / Umicore, Brussel / Arcelor, Luxemburg en Flémalle / Vedior, Brussel / Group S, Brussel / AC Zoersel / AC Putte / AC Herent / Gemeente Wanze / Deloitte Luxemburg / Université de Luxembourg / CAW De Mandel, Roeselare / BMW Belgium / Facilicom, Antwerpen / Galloo, Menen / Moore Stephens Verschelden, Antwerpen / UZ Gent / Vlaamse Gemeenschap / Federaal Aankoopbureau / Gates Europe, Aalst / Quick Restaurants, Antwerpen / Vodafone Procurement, Luxemburg / Visser Smit Hanab, Gent / Doosan, Sint-Niklaas / In the Pocket, Gent / Delaware, Gent / AZ Groeninge, Kortrijk / Argenta, Antwerpen / Cockerill, Luik / Gemeente Kuurne / SADEF, Gent

2012: 162.200.000 € 2013: 158.200.000 € 2014: 157.900.000 €

PROFACILITY GUIDE 2016 133

COMPANY PROFILE

SCA HYGIENE PRODUCTS NV/SA Culliganlaan 1D - BE-1831 Diegem TEL 0032 (0)2 766 05 30 FAX 00 800 95 74 25 40 info@tork.be www.tork.be

CONTACT

David de Romsée Sales Manager Belux TEL 0032 (0)2 766 05 30 info@tork.be

Vestiging België

SCA Hygiene Products - Diegem

Vestiging Internationaal SCA Hygiene Products - België

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Tork is wereldwijd het leidende merk op het gebied van hygiëne op de werkplek Tork is het toonaangevende internationale merk voor professionele hygiëneoplossingen. Van papieren handdoeken in de sanitaire ruimten van ziekenhuizen tot servetdispensers in restaurants, Tork levert een geweldige ervaring voor de gebruiker en een gemakkelijke ervaring voor de koper. En als onderdeel van SCA streven we ernaar om op een duurzame manier te voldoen aan uw wensen, zodat u tijd, geld en moeite bespaart en u zich kunt richten op de dingen die belangrijk zijn voor uw bedrijf. Tork is onderdeel van SCA SCA is een leider op het gebied van wereldwijde hygiëne- en bosproducten. De Groep ontwikkelt en produceert duurzame personal care-, tissue- en bosproducten. Verkoop vindt plaats in ongeveer 100 landen via een aantal sterke merken, waaronder wereldwijd TENA en Tork en regionaal Libero, Libresse, Lotus, Nosotras, Saba, Tempo en Vinda. Als Europa’s grootste particuliere boseigenaar, legt SCA een bijzondere nadruk op duurzaam bosbeheer. Aan het einde van 2013 telde de Groep ongeveer 44.000 medewerkers. De omzet bedroeg in 2013 SEK 93 miljard (€ 10,7 miljard). SCA werd in 1929 opgericht, heeft haar hoofdkwartier in Stockholm, Zweden, en is genoteerd op de NASDAQ OMX Stockholm. Voor meer informatie gaat u naar www.sca.com.

Producten

Ons aanbod Elke keer dat u iets moet afnemen, drogen, reinigen of oppoetsen, staan we voor u klaar. Ons assortiment van dispensers, vullingen en diensten is ontworpen om aan de specifieke wensen voor sanitaire ruimten, industriële omgevingen, keukens en restaurants te voldoen. Zo kunt u verder gaan met zaken die echt belangrijk zijn voor uw bedrijf. Ontdek wat het beste voor u werkt door te zoeken in onze producten of aanbevelingen. 134 PROFACILITY GUIDE 2016

Vertrouw op Tork We leveren u duurzame oplossingen met toegevoegde waarde gebaseerd op een veilige, efficiënte en milieuvriendelijke inkoop, productie en ontwikkeling. Dit wordt bewezen door het feit dat 75% van alle Europese Tork-producten een of meerdere erkende Europese ecolabels dragen.

Diensten

Slimme systemen voor een perfecte hygiëne Intelligente systemen van Tork maken het voor Facility Management makkelijk om de hygiënestandaarden in sanitaire ruimten hoog te houden. Duurzaamheid maakt hier ook deel van uit. Dankzij de concepten van Tork ervaart u meer gebruiksgemak en bespaart u tijd en kosten: werk slimmer, niet harder. • Bespaar tijd en kosten dankzij Tork Easy Handling™-verpakkingen • Creëer een hygiënische ervaring met moderne technologie dankzij Tork SmartFresh™ • Plan een nog betere schoonmaakservice met de slimme sanitaire ruimten dankzij Tork EasyCube™ Voor meer informatie gaat u naar http://easycube.sca-tork.com

Nieuwigheden

Tork Image Design™ Vertrouw op Tork Image Design™ om uw sanitaire ruimten soepel te laten lopen en uw imago scherp te houden. Bezoek onze Tork Image Design™ showroom - www.torkimagedesign.com

Referenties

Facilitaire dienstverleners Of u nu facilitair manager bent of deel uitmaakt van de schoonmaakploeg: we willen uw leven een beetje makkelijker maken. We bieden een volledig assortiment van reinigingsbenodigdheden, dispensers en verkoophulpmiddelen van Tork voor schoonmaakbedrijven en verkopers. Alles wat we doen is ontworpen om u en uw klanten te helpen om de standaard schoonmaaktaken die in elk bedrijf uitgevoerd moeten worden snel te volbrengen. Als dat eenmaal gebeurd is heeft iedereen meer tijd voor de zaken die het belangrijkst zijn voor hun klanten.

COMPANY PROFILE

VINCI FACILITIES Havenlaan 86c bus 201 - BE-1000 Brussel TEL 0032 (0)2 422 26 11 FAX 0032 (0)2 422 26 45 contact.be@vinci-facilities.com www.vinci-facilities.be

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

VINCI Facilities zorgt voor het beheer van de technische installaties in gebouwen en het comfort van de gebruikers, en begeleidt u op het vlak van energieprestatie en de veiligheid van uw sites.

Wij combineren onze expertise van technische installaties in gebouwen met die van energiebeheer. Dankzij onze ervaring in PPS-projecten (Publieke Private Samenwerking), kunnen we het beheer van gebouwen waarborgen op lange termijn.

VINCI Facilities biedt een volledige waaier aan onderhoudsdiensten, met inbegrip van het beheer en de exploitatie, systematische en voorwaardelijke correctief- en preventief, onderhoud. Dit alles volgens de reglementaire controles, keuringen en certificeringen. • HVAC: Verwarming, klimatisatie en ventilatie • Elektrische installaties • Sanitair • Brandbeveiliging • Bewakingscamera’s en toegangscontrole • Liften en automatische deuren • Toezichtsystemen

VINCI Facilities, onderdeel van de groep VINCI Energies, is een belangrijke speler op het gebied van Facility Management en Multi Technische beheer.

Wim Geuens General Manager

Vestigingen België Brussel Zwijndrecht Waregem Gosselies Luik Hasselt Oostende

Vestigingen Internationaal

Nederland Frankrijk Duitsland Verenigd Koninkrijk ...

Werknemers Aantal personen: 320

Onze uitgebreide kennis van de levenscyclus van gebouwen en onze dagelijkse aanwezigheid op de sites van onze klanten geven ons de nodige relevante informatie om aan de verschillende behoeften te voldoen en op maat gemaakte aanbiedingen voor te stellen. Onze missie: “Taking Care” • “Taking Care” voor gebouwen, dankzij onze technische expertise • “Taking Care” voor eindgebruikers, met een duidelijke focus op klantgerichtheid • “Taking Care” voor het milieu, in een globale aanpak omtrent energie-efficiëntie Onze vestigingen in België: Brussel, Gosselies, Hasselt, Oostende, Waregem en Zwijndrecht.

Diensten

Geïntegreerde facilitaire oplossingen op maat Elke klant heeft een specifiek probleem dat een gerichte aanpak vereist. Onze ervaring en de verscheidenheid aan locaties en sectoren waarin wij actief zijn, maken dat we ons aanbod van service-oplossingen op termijn kunnen uitbreiden door ons in een voortdurend verbeteringsproces te engageren. U kiest zelf het aantal diensten dat u ons wenst toe te vertrouwen in het kader van een samenwerkingsovereenkomst waarin we onze kennis en knowhow bundelen om aan uw behoeften te kunnen voldoen. De technische perfectie voor uw gebouwen en hun gebruikers

Alles met het oog op energieprestatie Aansluitend met zijn dagelijkse exploitatiewerkzaamheden, en onafhankelijk van de energieleveranciers en de leveranciers van de installaties, ondersteunt VINCI Facilities u op een transparante manier in uw zoektocht naar een optimale energieprestatie. Dankzij het energieprestatie-aanbod van VINCI Facilities, kunnen eigenaars, huurders, beheerders en investeerders: • Hun energiekosten beter beheren • Het energieverbruik van de gebouwen optimaliseren • Genieten van duurzame energiebesparende maatregelen

Referenties

PROFACILITY GUIDE 2016 135

COMPANY PROFILE

YOUR MOVER VANDERGOTEN J. Monnetlaan 1a - BE-1804 Vilvoorde TEL 0032 (0)2 705 35 35 FAX 0032 (0)2 705 47 21 info@yourmover.com www.yourmover.com

CONTACT

David Mortier TEL 0032 (0)2 705 35 35 david.mortier@yourmover.com

STRUCTUUR Management

PROFIEL VAN HET BEDRIJF Inleiding

Het bedrijf Your Mover Vandergoten staat in de top 3 van verhuisfirma’s in België. De afgelopen jaren zijn de verhuismethodes sterk geëvolueerd en ons bedrijf heeft hier z’n steentje aan bijgedragen. Your Mover heeft zijn eigen inpakmateriaal en materiaal voor de goederenbehandeling ontwikkeld en geproduceerd (Roll Tainer, Locabox, Sprint Move Box, NNOF dozen, …).

Christophe en Didier Pierre Directie van PMC (moederbedrijf) Mathieu Vanhoucke Business Unit Manager David Mortier Sales Manager

Vestigingen België

Your Mover VANDERGOTEN - 1804 Vilvoorde Your Mover LOGISTICS - 1800 Vilvoorde NNOF - 1800 Vilvoorde

Werknemers

Aantal personen: 74 Jaar van oprichting: 1976

136 PROFACILITY GUIDE 2016

Het bedrijf heeft eveneens zijn eigen Internet applicatie, V-move, die ondersteuning biedt aan onze dienstverlening (planning, inventaris, toegang tot de historiek en het dossier voor de gebruiker,...) Your Mover investeert ook sterk in de opleiding en opvolging van onze verhuizers (externe opleiding en interne begeleiding en coaching door de meestergasten, ...).

Diensten

• Kantoorverhuizing (intern, extern, inclusief voorbereiding, coördinatie, ...) • Transport en distributie van hoog technologische toestellen • Internationale verhuizingen • Meubelbewaring • Actief beheer van kantoormeubilair (opslag, internet, inventaris, onderhoud, herstellingen, ...) • Levering en montage van nieuw of tweedehands kantoormeubilair • Bewaring, beheer en levering van archieven

Nieuwigheden

• Onderhoud en kleine herstellingen van het meubilair en de kantooromgeving • Sleutelbeheer • Klusjesman • N(early) N(ew) O(ffice) F(acilities): recuperatie en herwerking van uw meubilair WWW.NNOF.BE

Wij blijven ook investeren in ons duurzaam beleid, dat reeds jaren geleden is gestart. (opleiding ecodriving, herbruikbare dozen, energieaudits, doorgedreven afvalsortering, inclusief het afval van de klant).

Alle bedrijven van de groep nemen deel aan de realisatie van ons gemeenschappelijk doel : “het geïntegreerd beheer van de werkomgeving”

80% van ons cliënteel is vast : wij verhuizen dagelijks, weekelijks, maandelijks of jaarlijks onze klanten. Wij stellen ook vast dat onze klanten trouw zijn aan het bedrijf : eens verhuisd met Your Mover, altijd Your Mover.

In alle sectoren (bank, verzekeringen, retail, gezondheid, informatica, zelfstandigen (advocaten, ...) publiek, ...) en van verschillende grootteorde (BNP Paribas Fortis, ING, NMBS, winkels, Notariaat en de verschillende KMO’s, …).

Referenties

G LEVERANCIERSGIDS SECTORALE TOP

Dit deel van de Profacility Guide bevat een overzicht van de belangrijkste leveranciers en dienstverleners die u in België van dienst kunnen zijn met hun bijkomende expertise, hun kennis en ervaring, voor het optimaliseren van het beheer van uw vastgoed, gebouwen, werkomgevingen en ontvangstruimten, facilitaire diensten, wagenpark en mobiliteit.

De leveranciers zijn geklasseerd volgens de aard van de aangeboden diensten of de voorgestelde product- of uitrustingscategorie. Hun gegevens, en voor sommigen ook een uitgebreider bedrijfsproﬁel, kunnen geraadpleegd worden op www.profacility.be/guide. Meer dan 1.320 leveranciers zijn er opgenomen. De gepubliceerde informatie wordt regelmatig geactualiseerd door de Profacility-redactie.

→→

PROFACILITY GUIDE 2012 137

LEVERANCIERSGIDS SECTORALE TOP

Facility Management FACILITY MANAGEMENT, ORGANISATIE EN CONTROLE

PLANON PROXYCLICK

ADVIESVERLENING IN FACILITY MANAGEMENT

TOPDESK

ANIXTON

ULTIMO

COLLIERS INTERNATIONAL Advertentie en bedrijfsprofiel pagina’s 110-111

www.profacility.be/colliersbelgium

AREMIS Bedrijfsprofiel pagina 107

CONSULTING - AANKOOPSTRATEGIE www.profacility.be/aremis

EXPENSE REDUCTION ANALYST EUROPEAN & BELGIAN PUBLIC PROCUREMENT

FACORG FREESTONE FACILITY Bedrijfsprofiel pagina 117

www.profacility.be/freestone

IRIS FACILITY Advertentie pagina 37 www.profacility.be/k-oncept

L.O.G Bedrijfsprofiel pagina 123

www.profacility.be/log

MCS Bedrijfsprofiel pagina 129

www.profacility.be/mcs

PROCOS GROUP Bedrijfsprofiel pagina 131

www.profacility.be/procos

FREESTONE LAB Bedrijfsprofiel pagina 117

www.profacility.be/freestone

HAUTE ECOLE ERASMUS - CAMPUS DANSAERT IFMA BELGIAN CHAPTER ODISEE WOLTERS KLUWER HR SOURCING, INTERIM & PROJECT MANAGEMENT

www.profacility.be/vinci

ADECCO AREMIS Bedrijfsprofiel pagina 107

www.profacility.be/aremis

DAOUST INTERIM

INTEGRATED FACILITY MANAGEMENT www.profacility.be/facilicom

FREESTONE PEOPLE Bedrijfsprofiel pagina 117

ISS

INTERLABOR

JOHNSON CONTROLS

MANPOWER BUSINESS SOLUTIONS

SODEXO VINCI FACILITIES Bedrijfsprofiel pagina 135

www.profacility.be/mcs

HAUTE ECOLE DE LA PROVINCE DE LIEGE

QUARES PROPERTY & FACILITY MANAGEMENT

FACILICOM FACILITY SOLUTIONS Advertentie pagina 18 en bedrijfsprofiel pagina 115

MCS Bedrijfsprofiel pagina 129

OPLEIDINGEN IN FACILITY MANAGEMENT

K-ONCEPT Bedrijfsprofiel pagina 122

VINCI FACILITIES Bedrijfsprofiel pagina 135

AYMING

www.profacility.be/vinci

MCS Bedrijfsprofiel pagina 129

www.profacility.be/freestone

www.profacility.be/mcs

RANDSTAD RECEPTEL SERVICE A

FMIS-SOFTWARE & APP’S ARCHIBUS c/o PROCOS GROUP Bedrijfsprofiel pagina 131

www.profacility.be/procos

ARCHIBUS c/o AREMIS Bedrijfsprofiel pagina 107

www.profacility.be/aremis

START PEOPLE USG ENGINEERING PROFESSIONALS USG PEOPLE

AXXERION

BEROEPSVERENIGINGEN

FACILITY APPS

HDFV (Hoofden Facilitaire Dienst van Verzorgingsinstellingen)

MCS Bedrijfsprofiel pagina 129

www.profacility.be/mcs

IFMA BELGIAN CHAPTER EUROFM VIB (Vereniging voor Inkoop en Bedrijfslogistiek) VVAV (Vlaamse Vereniging Aankoopmanagers in Verzorgingsinstellingen)

138 PROFACILITY GUIDE 2016

WWW.PROFACILITY.BE/GUIDE

CONCIËRGEDIENSTEN

ONDERSTEUNENDE DIENSTEN

EASYDAY

CATERING - DIENSTEN

EKIVITA

ARAMARK BELGOCATERING

FACILICOM Advertentie pagina 18 en bedrijfsprofiel pagina 115

COMPASS GROUP

SODEXO BELGIUM

www.profacility.be/facilicom

DUOCATERING HORESERVI CATERING

SCHOONMAAK

ISS

ALLIANCE GROUP

PROREST Advertentie pagina 18 en bedrijfsprofiel pagina 115

www.profacility.be/facilicom

ATALIAN GROUP CARE Advertentie pagina 139

SODEXO BELGIUM

CLEANING MASTERS CATERING - ADVIESVERLENING & CONTROLE MCS Bedrijfsprofiel pagina 129

COMPOSIL EUROPE www.profacility.be/mcs

EUROCLEAN EW FACILITY SERVICES

INTEXSO

GOM Advertentie pagina 18 en bedrijfsprofiel pagina 115

VERKOOPAUTOMATEN - DIENSTVERLENINGEN

HECTAS

COCA-COLA ENTREPRISES

IRIS CLEANING Advertentie pagina 37

COFEO-SERVICES MIKO COFFEE SERVICE Bedrijfsprofiel pagina 124

www.profacility.be/miko

ISS JETTE CLEAN Advertentie en bedrijfsprofiel pagina’s 118-119

PELICAN ROUGE

www.profacility.be/facilicom

www.profacility.be/jetteclean

Care laat ùw bedrijf schitteren Poetsen wordt niet altijd geassocieerd met maatwerk. Nochtans is elk kantoorgebouw verschillend: groot-klein, oud-nieuw, met ‘kwetsbare materialen gebouwd’, enkel flexwerken, en ga zo maar door. Ook de wensen van onze klanten verschillen sterk van elkaar. Door goed af te stemmen met u, komen wij tot een oplossing zodat alles proper is en blijft. Schone ramen, propere burelen en computers, reine tapijten, hygiënisch sanitair, goed onderhouden verlichting en verwarming, een lekker kopje koffie en mooie planten… Een aangename werkomgeving voor uw medewerkers om zelf ook uit te blinken in hùn job.

www.care.be

Meer informatie: Wanneer het welzijn van 03/287 06 10, vraag naar uw medewerkers belangrijk Chantal Moerenhout is, hebt u een specialist (sales manager). zoals Care nodig.

PROFACILITY GUIDE 2016 139

www.profacility.be/abo

â&#x2020;&#x2019;

m.profacility.be volg de actualiteit ook op uw smartphone

Blijf verbonden met de actualiteit in facility & workplace management Schrijf u in via profacility.be/newsletter om de maandelijkse nieuwsbrief te ontvangen

Blijf als eerste op de hoogte: @ProfacilityBE

WWW.PROFACILITY.BE/GUIDE

LEVERANCIERSGIDS SECTORALE TOP

SCHOONMAAK - ADVIESVERLENING EN KWALITEITSCONTROLES

TOEZICHT- EN BEWAKINGSDIENSTEN

ATIR

CAMELOT VASTGOEDBESCHERMING

IPSO

CITIZEN GUARD

INTEXSO

FACT SECURITY

MCS Bedrijfsprofiel pagina 129

www.profacility.be/mcs

G4S SECURITY SERVICES NEDAP SECURITY MANAGEMENT

www.profacility.be/nedap

SECURITAS

VSR

SERIS SECURITY INDUSTRIﾃ記E WASSERIJEN

TRIGION Advertentie pagina 18 en bedrijfsprofiel pagina 115

HADES-ELIS

www.profacility.be/facilicom

INITIAL MEWA SERVIBEL

DIENSTEN VOOR DIGITALISERING & ARCHIVERING VAN DOCUMENTEN

MIREILLE

IRON MOUNTAIN

STERIMA - VANGUARD TEXTILE

MERAK OASIS GROUP

PEST CONTROL

PITNEY BOWES MANAGEMENT SERVICES

ANTICIMEX

RICOH

ELIS

XEROX

PESTWATCHERS RENTOKIL PEST CONTROL

POSTDIENST - MAILROOM

SANITEC c/o SGS

BPOST CMG EXPRESS

ONDERHOUD VAN TUINEN EN GROENRUIMTEN

CORPCO EXPRESS ROAD

IRIS GREENCARE Advertentie pagina 37

EASY POST

ONE BUILDING MAINTENANCE Advertentie pagina 18 en bedrijfsprofiel pagina 115

GAS COURIER SERVICES www.profacility.be/facilicom

NEOPOST

SODEXO

LEVERINGSDIENSTEN - INTERNATIONALE KOERIERS

ISS

DHL EXPRESS FEDEX EXPRESS

VERHUISDIENSTEN

GLS

COCQUIBUS-WAHL

TNT EXPRESS

DOCKX VERHUISBEDRIJF

UPS

GOSSELIN GROUP MOZER GROUP Bedrijfsprofiel pagina 127

www.profacility.be/mozer

POTIEZ-DEMAN Bedrijfsprofiel pagina 130

www.profacility.be/potiez

EW FACILITY SERVICES FACILICOM Advertentie pagina 18 en bedrijfsprofiel pagina 115

www.profacility.be/facilicom

RECEPTEL

SERVAES SERVICES YOUR MOVER Bedrijfsprofiel pagina 134

ONTHAAL DIENSTEN

www.profacility.be/yourmover

ISS SODEXO

ZIEGLER AFVALBEHEER VERHUIZINGEN - ORGANISATIE & ADVIESVERLENING

BEBAT

AREMIS Bedrijfsprofiel pagina 107

www.profacility.be/aremis

FOST PLUS

D&C SERVICES Bedrijfsprofiel pagina 120

www.profacility.be/dcservices

L.O.G Bedrijfsprofiel pagina 123

www.profacility.be/log

RECUPEL Advertentie pagina 69 SHANKS SITA VAN GANSEWINKEL

PROFACILITY GUIDE 2016 141

LEVERANCIERSGIDS SECTORALE TOP

Workplace AANKOOP BENODIGDHEDEN EN VERBRUIKSGOEDEREN KANTOORBENODIGDHEDEN

WORKPLACE DESIGN - CONCEPT & PROJECTBEHEER ADMOS Advertentie pagina 54 en bedrijfsprofiel pagina 106

www.profacility.be/admos

BURO MARKET

ALL CONCEPT

DEROANNE

ALTERNATIV WORKSPACE SOLUTIONS

DURABLE

ART NIVO

LYRECO

COLLIERS INTERNATIONAL www.profacility.be/colliersbelgium Advertentie en bedrijfsprofiel pagina’s 110-111

OFFICE DEPOT MANUTAN

BUROCONCEPT Bedrijfsprofiel pagina 112

STAPLES

www.profacility.be/buroconcept

BURO PROJECT SCHOONMAAK - UITRUSTING EN MATERIAAL ALPHEIOS

D&C SERVICES Bedrijfsprofiel pagina 120

BOMAC

DE CORT & DERVICHIAN

DIVERSEY

EXODE ARCHITECTURE

www.profacility.be/exode

DYSON

GLOBAL DESIGN, PROJECT & FM Bedrijfsprofiel pagina 116

www.profacility.be/global

KÄRCHER MOTRAC HANDLING & CLEANING

www.profacility.be/dcservices

K-ONCEPT Bedrijfsprofiel pagina 122

www.profacility.be/k-oncept

TENNANT

KINNARPS Bedrijfsprofiel pagina 114

www.profacility.be/kinnarps

SCHOONMAAK - BENODIGDHEDEN EN VERBRUIKSGOEDEREN

L.O.G Bedrijfsprofiel pagina 123

www.profacility.be/log

MCS Bedrijfsprofiel pagina 129

www.profacility.be/mcs

PROCOS GROUP Bedrijfsprofiel pagina 131

www.profacility.be/procos

NILFISK ADVANCE

ANECA HYGIENE BOMA CWS / BOCO ELIS FHP VILEDA PROFESSIONAL TORK > SCA HYGIENE PRODUCT Bedrijfsprofiel pagina 134

www.profacility.be/sca

PROJECTATELIER ROSESTUDIO Bedrijfsprofiel pagina 132

VENDOR TOILETHYGIENE

www.profacility.be/rosestudio

WERNER & MERTZ WORKPLACE OCCUPANCY & QUALITY AUDIT KOFFIEMACHINES COFEO SERVICES

COLLIERS INTERNATIONAL Advertentie en bedrijfsprofiel pagina’s 110-111

CAFE EQUITALBLE / OBN VENDING

GREAT PLACE TO WORK INSTITUTE

DOUWE EGBERTS PROFESSIONAL

LEESMAN

KOFFIE ROMBOUTS MIKO COFFEE SERVICE Bedrijfsprofiel pagina 124

www.profacility.be/miko

PELICAN ROUGE

www.profacility.be/colliersbelgium

MEASUREMEN Bedrijfsprofiel pagina 125

www.profacility.be/measuremen

MCS Bedrijfsprofiel pagina 129

www.profacility.be/mcs

NESPRESSO BUSINESS SOLUTIONS KANTOORMEUBELEN - FABRIKANTEN BUREAUTICA (KOPIEERAPPARATEN, SCANNERS, FAXTOESTELLEN, PRINTERS, PROJECTORS)

AHREND FURNITURE

BROTHER Advertentie pagina 52

BEDDELEEM Advertentie en bedrijfsprofiel pagina’s 108-109

CASIO

BRUYNZEEL STORAGE SYSTEMS

KYOCERA MITA

BULO

OCE

BUZZISPACE

RICOH

CASALA

XEROX

DRISAG

142 PROFACILITY GUIDE 2016

BENE www.profacility.be/beddeleem

WWW.PROFACILITY.BE/GUIDE

GDB BELUX GIROFLEX

www.profacility.be/giroflex

GIRSBERGER

MAARS JANSEN PARTITIONING SYSTEMS Bedrijfsprofiel pagina 126

GISPEN

PAN-ALL Bedrijfsprofiel pagina 121

HERMAN MILLER

PROSIGNS (AMBIWALL)

JORI

TECNIBO

KINNARPS Bedrijfsprofiel pagina 114

www.profacility.be/kinnarps

BINNENJALOEZIEËN EN ZONWERINGEN

KUSCH + KO

HAROL PROJECTS

MARKANT

HUNTER DOUGLAS www.profacility.be/dcservices

NOWY STYL GROUP Bedrijfsprofiel pagina 128

www.profacility.be/nowy-styl-group

www.profacility.be/panall

TECNOSPACE

KNOLL

NNOF > D&C SERVICES Bedrijfsprofiel pagina 120

www.profacility.be/maars-jansen

LUXASOLAR ORTALDRAPE REPROSOL SOMFY

PAMI SEDUS STOLL Bedrijfsprofiel pagina 133

www.profacility.be/sedus-stoll

VERLAAGDE PLAFONDS ANBICO

STEELCASE

BENJO

SV VITRA

BEDDELEEM Advertentie en bedrijfsprofiel pagina’s 108-109

WILKHAHN

BUILDING GROUP JANSEN

www.profacility.be/beddeleem

HUNTER DOUGLAS LOCKERS

INTERALU LINDNER

BRINGME NEDAP SECURITY MANAGEMENT

www.profacility.be/nedap

TECNOSPACE

VECOS WAND- EN VLOERBEKLEDING KUNST & DECORATIE IN BEDRIJVEN

DESSO

BERNICE

FORBO

BUSINESS ART SERVICE

IDEAL FLOORCOVERINGS

KUNST EN BEDRIJF

INTERFACEFLOR IVC

KUNST IN HUIS LITTLE VAN GOGH

www.profacility.be/littlevangogh

STO

ZEBRA GRAPHICS

TARKETT

ICT, AUDIOVISUEEL EN VIDEOCONFERENTIE - INTEGRATORS

AKOESTIEK - CONSULTANCY EN UITRUSTING

AUDIOVISUAL LINE

ABV

AVEX

DOX ACOUSTICS

BIS

BUZZISPACE

CEGEKA

SEDUS STOLL Bedrijfsprofiel pagina 133

DIALOG

www.profacility.be/sedus-stoll

DIMENSION DATA GROENVOORZIENING VOOR KANTOOR EN INTERIEUR

MEDIATONE

AMBIUS SCHEIDINGSWANDEN

ANYGREEN AQUARELLA

ALTERNATIV WORKSPACE SOLUTIONS BEDDELEEM Advertentie en bedrijfsprofiel pagina’s 108-109 LINDNER

www.profacility.be/beddeleem

DE KLERK GREEN CONCEPT & SERVICES PLANT DESIGN

PROFACILITY GUIDE 2016 143

LEVERANCIERSGIDS SECTORALE TOP

Gebouwen, Energie & Technieken MULTITECHNISCH BEHEER (MAINCONTRACTING) CEGELEC Bedrijfsprofiel pagina 135

www.profacility.be/vinci

IMMOTICA EN AUTOMATISERING BECKHOFF AUTOMATION PRIVA BUILDING INTELLIGENCE RISCO GROUP SIEMENS BUILDING TECHNOLOGIES

COFELY FABRICOM

BUITENZONWERINGEN

IMTECH MAINTENANCE INGENIUM

www.profacility.be/ingenium

HUNTER DOUGLAS

IRIS BUILDING Advertentie pagina 37

RENSON VENTILATION SOMFY

JOHNSON CONTROLS ONE BUILDING MAINTENANCE Advertentie 18 en bedrijfsprofiel pagina 115

DUCO

www.profacility.be/facilicom LIFTEN & ROLTRAPPEN - INSTALLATEURS EN FABRIKANTEN

SODEXO BELGIUM

AXESS LIFTEN

SPIE

COSMOLIFT KONE

T.E.M VINCI FACILITIES Bedrijfsprofiel pagina 135

www.profacility.be/vinci

OTIS SCHINDLER THYSSEN KRUPP

HVAC (HEATING, VENTILATION, AIR CONDITIONING) ABN KLIMATISATIE

SIGNALISATIE

ATLAS COPCO BELGIUM

APL

AXIMA CONTRACTING

BRADY

BELAIRCO / SAMSUNG AIRCONDITIONNING

ETILUX

DAIKIN BELGIUM

EVOKO

DALKIA

PUBLI-COEN SAFETY & SIGN

DESCO

PROSIGNS (DIREXIONS)

FEXIM MAINTENANCE

SIGNTEC

IMTECH PROJECTS

ZUMTOBEL LIGHTING

LIMPENS TOEGANGSCONTROLE - INSTALLATEURS

TYCO THERMAL CONTROLS

ADT FIRE & SECURITY ONDERHOUD EN REPARATIE (HANDYMAN)

AMANO ELECTRONICS

CARE ID

AUTOMATIC SYSTEMS

FACILITEAM

DINEC INTERNATIONAL

ISS

GET

IRIS BUILDING Advertentie pagina 37

NEDAP SECURITY MANAGEMENT

www.profacility.be/nedap

PROTIME

JETTE CLEAN Advertentie en bedrijfsprofiel pagina’s 118-119

www.profacility.be/jetteclean

ONE BUILDING MAINTENANCE Advertentie pagina 18 en bedrijfsprofiel pagina 115

www.profacility.be/facilicom

RISCO GROUP SALTO BEWAKINGSSYSTEMEN – INSTALLATEURS A&E SECURITY

SODEXO BELGIUM

ADT FIRE & SECURITY KLIMAATPLAFONDS

CUSTOS

INTERALU

ESSC

BEDDELEEM Advertentie en bedrijfsprofiel pagina’s 108-109

144 PROFACILITY GUIDE 2016

www.profacility.be/beddeleem

G4S SECURITY SERVICES NEDAP SECURITY MANAGEMENT

www.profacility.be/nedap

WWW.PROFACILITY.BE/GUIDE

NISCAYAH

ENERGY MANAGEMENT

SERIS SECURITY

CONSULTANCY MILIEU BRANDBEVEILIGING - UITRUSTING

B4F | BUIDING FOR THE FUTURE

ACSES

ELLYPS

AJAX FIRE PROTECTION

CENERGIE

ANSUL

GLOBAL ENERGY MANAGEMENT SOLUTIONS

BEMAC

INVICTUS

BRAKEL AERO

VINCOTTE ENVIRONNEMENT

KBS-SYSTEMS MEYVAERT

ENERGIEAUDIT

NISCAYAH SAVAL

AREMIS Bedrijfsprofiel pagina 107

SICLI

B4F | BUIDING FOR THE FUTURE

SOMATI

BRUXELLES ENVIRONNEMENT Advertentie pagina 82

WATERDICHTE DAKEN - PLAATSING & BEHEER

BLUE PLANET ACADEMY & CONSULTING

ATAB

CENERGIE

DE BOER WATERPROOFING SOLUTIONS

DALKIA

IMPERBEL (DERBIGUM)

DAPESCO

RECTICEL INSULATION

FIFTH PLAY

www.profacility.be/aremis

INGENIUM REKKEN VOOR OPSLAGPLAATSEN

STEEL

ALMASY DEXION

VINCI FACILITIES Bedrijfsprofiel pagina 135

ROTOM

VK ENGINEERING

www.profacility.be/ingenium

www.profacility.be/vinci

SSI SCHAEFER ZONNEPANELEN - INSTALLATEURS

STOW INTERNATIONAL

CARBOMAT PARKEERSYSTEMEN EN - DIENSTEN

ENERSOL

AUTOMATIC SYSTEMS

ISSOL

BE PARK

IMPERBEL (DERBIGUM)

VELOPA

SOLARACCES

VINCI PARK WARMTEKRACHTKOPPELING - INSTALLATEURS

WPS BELGIUM

BELPOWER INTERNATIONAL OPLEIDINGEN

RENOVE ELECTRIC

LEEFMILIEU BRUSSEL Advertentie pagina 82

SOLTIS

BEMAS

WINDMOLEN - INSTALLATEURS

FREESTONE Bedrijfsprofiel pagina 117

www.profacility.be/freestone

BUILDING ENERGY ENECO EOLUZ

BEROEPSVERENIGINGEN BEMAS VTDV AFTSH (Association Francophone des Responsables Techniques et de Sécurité des Hôpitaux)

PROFACILITY GUIDE 2016 145

LEVERANCIERSGIDS SECTORALE TOP

Vastgoed CONSULTANCY & VASTGOEDDIENSTEN ALLTEN ANIXTON AXIMAS BELTICO BNP PARIBAS REAL ESTATE BEL SQUARE BUSINESS SPACE CAMELOT VASTGOEDBESCHERMING CBRE COLLIERS INTERNATIONAL Advertentie en bedrijfsprofiel pagina’s 110-111

www.profacility.be/colliersbelgium

CRESA Advertentie pagina 81 en bedrijfsprofiel pagina 113

www.profacility.be/cresa

CUSHMAN & WAKEFIELD DE CROMBRUGGHE AND PARTNERS DEVIMO CONSULT GVA BELUX GROUP HUGO CEUSTERS - SCMS

Connect to www.pro-realestate.be

IMMOQUEST JLL KEY ESTATE KNIGHT FRANK MCS Bedrijfsprofiel pagina 129

www.profacility.be/mcs

QUARES PROPERTY & FACILITY MANAGEMENT

→ NEWS

news on market trends, projects and transactions

→ PROJECTS LIBRARY

town planning master plans, oﬃces, logistics & retail projects

→ LIBRARY

trends & best practices in asset, property, workplace and facility management

PROPERTY MANAGEMENT BNP PARIBAS REAL ESTATE CAMELOT VASTGOEDBESCHERMING COFINIMMO COLLIERS INTERNATIONAL Advertentie en bedrijfsprofiel pagina’s 110-111

www.profacility.be/colliersbelgium

CONNECTIMMO GLOBAL PORTFOLIO MANAGEMENT INTERIM VASTGOEDBEHEER QUARES PROPERTY & FACILITY MANAGEMENT

→ NETWORK

coordinates & company proﬁles of key players

in the Belgian real estate industry, along with suppliers

→ NEWSLETTER

2016 forthcoming issues:

17/05 - 13/09 - 11/10 - 08/11

REGIE DER GEBOUWEN SOGESMAINT

HERLOKALISERING - CONSULTANCY EN PROJECTBEHEER ANIXTON ADMOS Advertentie pagina 54 en bedrijfsprofiel pagina 106 AREMIS Bedrijfsprofiel pagina 107 COLLIERS INTERNATIONAL Advertentie en bedrijfsprofiel pagina’s 110-111

© Pro-Realestate a trademark of Business Interactive Media (Bimedia) www.pro-realestate.be I info@bimedia.be I TEL. +32 (0)2 669 77 65 www.pro-realestate.be/advertising I advertising@bimedia.be 146 PROFACILITY GUIDE 2016

www.pro-realestate.be/

SAVILLS

www.profacility.be/admos www.profacility.be/aremis

www.profacility.be/colliersbelgium

WWW.PROFACILITY.BE/GUIDE

D&C SERVICES Bedrijfsprofiel pagina 120 CRESA Advertentie pagina 81 en bedrijfsprofiel pagina 113

www.profacility.be/dcservices

ABT www.profacility.be/cresa

AIR CONSULT ENGINEERING ARCADIS B SOLUTIONS

DE CROMBRUGGHE AND PARTNERS PROCOS GROUP Bedrijfsprofiel pagina 131

STUDIE- EN ENGINEERINGSBUREAUS

www.profacility.be/procos

INDUSTRIAL PROJECT SERVICES INGENIUM

www.profacility.be/ingenium

M&R ENINEERING ARCHITECTENBUREAUS

TPF ENGINEERING

A.D.E. SPRL MARC STRYCKMAN AND PARTNERS

TRACTEBEL -ENGIE

A2RC ARCHITECTS

VK ENGINEERING

A2M ALTIPLAN째 ARCHITECTS

BOUW - CONSULTANCY EN PROJECTBEHEER

ARCHI 2000

BOPRO REAL ESTATE SERVICES

ARCHI+I

INGENIUM

ARCH&TECO ARCHITECTURE

TRACTEBEL - ENGIE

ARCHITECTESASSOC

VK ENGINEERING

ARCHITECTUURBUREAU LOWETTE

WIDNELL EUROPE

www.profacility.be/ingenium

ARCHITEKTENBURO STORME VAN RANST ART & BUILD

CONDITIEMETING VAN GEBOUWEN

ASSAR ARCHITECTS ATELIER D'ARCHITECTURE DE GENVAL

FREESTONE Bedrijfsprofiel pagina 117

ATELIER DE L'ARBRE D'OR

SOCOTEC

www.profacility.be/freestone

BURO II CONIX ARCHITECTEN

MILIEUCERTIFICATIE VAN GEBOUWEN

CREPAIN-BINST ARCHITECTURE

B4F | BUILDING FOR THE FUTURE

DDS & PARTNERS ARCHITECTS

BLUE PLANET ACADEMY & CONSULTING

DSW ARCHITECTS

BREEAM BUREAU VERITAS CERTIFICATION

ELD PARTNERSHIP EXODE ARCHITECTURE

www.profacility.be/exode

PROBAM

GROUP SIGMA

SECO

JASPERS - EYERS ARCHITECTS K-ONCEPT Bedrijfsprofiel pagina 122

HQE

www.profacility.be/k-oncept

VINCOTTE

MONTOIS PARTNERS ARCHITECTS

STRAATMEUBILAIR

MDW ARCHITECTURE

KOPPEN

POLO ARCHITECTS

VELOPA

RYCKAERTS & PARTNERS SAMYN AND PARTNERS

OPLEIDINGEN IN VASTGOEDBEHEER

SVR ARCHITECTS

UNIVERSITEIT ANTWERPEN MANAGEMENT SCHOOL (UAMS)

VK STUDIO

SOLVAY BRUSSELS SCHOOL SPRYG

TUINARCHITECTEN AVANTGARDEN

VERENIGINGEN EN BEROEPSFEDERATIES

DOLMANS LANDSCAPING

RES

INTERPLANT

RICS

J.N.C

URBAN LAND INSTITUTE (ULI)

WIRTZ

UPSI / BVS

PROFACILITY GUIDE 2016 147

www.profacility.be/guide

dé ontmoetingsplaats voor vraag en aanbod De online leveranciersgids op profacility.be/guide stelt meer dan 1.320 gespecialiseerde leveranciers en dienstverleners voor volgens hun activiteitensector. Zij bieden u hun knowhow om het beheer van uw gebouwen, werkomgevingen, facilitaire diensten, wagenpark en mobiliteit te optimaliseren.

148 PROFACILITY GUIDE 2016

WWW.PROFACILITY.BE/GUIDE

LEVERANCIERSGIDS SECTORALE TOP

Mobility Management FLEET MANAGEMENT - CONSULTANTS

BIJSTAND EN PECHVERHELPING

DRAGINTRA FLEET SERVICES

ETHIAS ASSISTANCE

EUROFLEET CONSULT

INTER PARTNER ASSISTANCE

FLEET LOGISTICS

MONDIAL ASSISTANCE GROUP

FLEET SUPPORT

TOURING VAB

MOBILITEIT - ADVIES TRAJECT

SMART REPAIR CARGLASS

LEASING CAPTIVES BMW FINANCIAL SERVICES

ONE FLEET SERVICES Advertentie pagina 18 en bedrijfsprofiel pagina 115

CITROEN LEASE

TOURING GLASS

www.profacility.be/facilicom

D'IETEREN LEASE MERCEDES-BENZ FINANCIAL SERVICES

GEDEELD VERVOER

PEUGEOT LEASE

BLABLACAR CAMBIO

MULTIMERKENLEASING

CAR2GO

ALD AUTOMOTIVE

UBER-POP

ARVAL BELGIUM

VILLO

ATHLON CAR LEASE

ZEN CAR

BELFIUS AUTO LEASE DIRECTLEASE

OPENBAAR VERVOER

GE CAPITAL

DE LIJN

KBC AUTOLEASE

SNCB

MASTERLEASE

SRWT (TEC) STIB

AUTO & BESTELWAGEN - HUUR OP KORTE TERMIJN AVIS

BEROEPSFEDERATIE

BUDGET RENT A CAR

BFFMM

EUROPCAR

FLEET CORNER

HERTZ

RENTA

SIXT BRANDSTOFFEN EN SMEERMIDDELEN ESSO CARD SERVICES Q8 PETROLEUM LUKOIL OCTA + SHELL TEXACO TOTAL

PROFACILITY GUIDE 2016 149

WWW.PROFACILITY.BE/GUIDE

LEVERANCIERSGIDS SECTORALE TOP

Business & Coworking Center WAALS BRABANT

HENEGOUWEN

ALTERNATIVE BUSINESS CENTER

BIOPARK INCUBATOR 2

AB COWORKING LOUVAIN-LA-NEUVE

ENGHIEN – CENTRE D’INNOVATION LA LANTERNE

AXISPARC BUSINESS CENTER

ESPACE COWORKING TOURNAI (ESCO)

CAP INNOVE - NIVELLES

NEGUNDO INNOVATION CENTER

CEI – SMART WORK CENTER

SWITCH COWORKING CHARLEROI

CERCLE DU LAC CREACTIVCENTER

LUIK

LOUVAIN COWORKING SPACE

CRISTAL HUB

MULTIBURO - WAVRE NORD

LA FORGE

REGUS BRAINE-L’ALLEUD - PARC DE L’ALLIANCE

NATALIS

REGUS LOUVAIN-LA-NEUVE - CITY CENTRE

LIEGE BUSINESS CENTER

REGUS WATERLOO - OFFICE PARK

REGUS EXPRESS – GARE LIEGE-GUILLEMINS

VLAAMSE BRABANT

NAMEN

REGUS AALST - EREMBODEGEM

@TRIUM CREALYS - SWC

REGUS EXPRESS – GARE DE LEUVEN

BUROGEST OFFICE PARK BUSINESS ONE

BRUSSEL

CHALLENGE

BETAGROUP COWORKING

COWORKING NAMUR

BURO & DESIGN CENTER BUROTEL

ANTWERPEN & MECHELEN

CO-STATION - STATION BRUSSEL CENTRAAL

BUSINESSPARK RIVIUM

GREENBIZZ

MULTIBURO ANVERS – STATION ANTWERPEN CENTRAAL

FLEXI SPACE - KRAAINEM

RE:FLEX

HIVE - MUNDO B

REGUS ANVERS – STATION ANTWERPEN BERCHEM

HUB BRUSSELS

REGUS ANVERS – CITY CENTRE

L42 BUSINESS CENTER - LOI

REGUS ANVERS – STATION ANTWERPEN CENTRAAL

MULTIBURO AEROPORT MULTIBURO BRUXELLES - EUROPEAN PARLIAMENT

WEST VLAANDEREN

MULTIBURO BRUXELLES - LOUISE

BEDRIJVENCENTRUM REGIO KORTRIJK

REGUS BRUXELLES - AIRPORT

BEDRIJVENCENTRUM ROESELARE

REGUS BRUXELLES - CITY CENTER

BEDRIJVENCENTRUM OOSTENDE (KUIPWEG)

REGUS BRUXELLES - EU COMMISSION

PARKOFFICE KORTRIJK

REGUS BRUXELLES - EU PARLIAMENT

REGUS EXPRESS – STATION BRUGGE-SINT-PIETERS

REGUS BRUXELLES - EU REGENT REGUS BRUXELLES - GROOT-BIJGAARDEN

OOST VLAANDEREN

REGUS BRUXELLES - IT TOWER

HEPTAGON

REGUS BRUXELLES - SCHUMAN

PARKOFFICE GENT

REGUS BRUXELLES - SOUTH STATION

REGUS EXPRESS – STATION SINT-NIKLAAS

REGUS BRUXELLES - WEST BASILIX

REGUS GENT – ZUIDERPOORT

REGUS EXPRESS BRUXELLES - STATION BRUSSEL CENTRAAL REGUS EXPRESS BRUXELLES - STATION BRUSSEL LUXEMBURG

LIMBURG

REGUS EXPRESS BRUXELLES - STATION BRUSSEL ZUID

BEDRIJVENCENTRUM GENK

SERVCORP – TOUR BASTION SERVCORP - LOI SILVERSQUARE EUROPE SILVERSQUARE LOUISE TRIBES - LOUISE

150 PROFACILITY GUIDE 2016

Stakingen, ongevallen op de weg, herhaalde vertragingen van het openbaar vervoer of de weersomstandigheden… De mobiliteitsproblemen worden er in België niet minder op. Dankzij de nieuwe informatie- en communicatietechnologieën is het echter mogelijk om het kantoor te dematerialiseren en te vermenigvuldigen. De ‘gedeelde kantoren’ schieten als paddenstoelen uit de grond, om de mobiele werknemers te verwelkomen. Omdat ze aangename werkplekken aan de telewerkers bieden, brengen de business centers en co-working spaces een mogelijk oplossing voor de mobiliteitsproblemen.

jaar

Ontdek de digitale versie via ww w.profacility.be/workplace-show case/2015/NL

Workplace Showcase Via tal van reportages en case studies is deze speciale editie ‘WORKPLACE SHOWCASE’ uitgegroeid tot een echt uitstalraam van vernieuwende werkplekconcepten, innovatieve technologietoepassingen, baanbrekende knowhow in space planning, grensverleggend design en uitgekiende inrichtingen. De inrichtingen en interieurvormgeving zijn een weerspiegeling van de veranderingen in de werkorganisatie, van HR-beheer, alsook van de vastgoedstrategieën van de bedrijven en organisaties. De werkplekken muteren. Ze worden gedeeld, zijn ‘activity based’, ﬂexibel, onderling verbonden, soms speels, papierloos, ergonomisch en vooral energiezuinig... De rubriek ‘SHOWROOM’ van deze editie etaleert de laatste nieuwe trends op gebied van bureaumeubilair en uitrusting.

© De ‘WORKPLACE SHOWCASE’ is een publicatie van Business Interactive Media (Bimedia) Advertentietarieven via www.profacility.be/advertising www.profacility.be I info@bimedia.be I TEL. +32 (0)2 669 77 65

B2B SERVICES Showcase Maak in deze gids kennis met de tendensen en best practices voor het beheer van gebouwen, werkplekken, facilitaire diensten en mobiliteit. Ontdek er tevens de consultants en dienstverleners die hun expertise en ervaring aanbieden.