Bio Actief 43

Bio Actief 43 Jouw ontmoeting met een dynamische sector

"We werken het liefst samen met ondernemers die voluit voor bio kiezen."

L AU R EN T VER H EY L ES ONNE, S EQ UOI A

driemaandelijks tijdschrift verschijnt in maart

- juni - september - december

Van alle markten thuis.

Vandaag en morgen.

Onze 200 Agri-experten staan voor u klaar.

Crelan staat met beide voeten in en naast het veld. Uit respect voor het mooiste vak van de wereld. En voor al wat de natuur ons te bieden heeft. Onze 200 Agri-experten verlenen u betrouwbaar advies en een degelijke ondersteuning. Ook in een agentschap bij u in de buurt. Want wie zorgt voor heerlijke en eerlijke ingrediĂŤnten op ons bord, verdient onze duurzame steun.

Afspraak bij uw expert in een Crelan-agentschap in uw buurt. www.crelan.be

Bio Actief

Jouw ontmoeting met een dynamische sector MAAR T 2019 , E DITIE 43 Bio Actief is een uitgave van BioForum Vlaanderen vzw.

Bio Actief vind je vier keer per jaar in je brievenbus.

VOORWOORD

Hoopvol

BIOFOR UM VLAANDE R E N VZW Regine Beerplein 1 bus E305 2018 Antwerpen T 03 286 92 78 E info@bioforumvl.be www.bioforumvlaanderen.be V.U. Kurt Sannen, Regine Beerplein 1 bus E305, 2018 Antwerpen HOOFDR E DACTIE Tom Wouters

Beste lezer,

E

r waait een nieuwe wind door Vlaanderen. De afgelopen maanden kwamen mensen massaal op straat met de vraag voor een doortastend klimaatbeleid van onze politici.

Vooral de boodschap van de jongeren klonk erg krachtig.

Zij beseffen dat zij de gevolgen van de klimaatverandering het hardst zullen voelen.

Ook BioForum Vlaanderen steunt de klimaatmarsen. Dat is niet meer dan logisch: ook al zijn biologische akkers door de biologische manier van werken beter bestand tegen een warmer en droger klimaat, toch ontsnappen we niet helemaal aan de gevolgen. Heel wat bioboeren hebben afgelopen jaar afgezien door de aanhoudende droogte.

De boodschap van de klimaatbetogers sluit bovendien sterk aan op de boodschap die de biosector ook graag vooropstelt: overheid, denk op lange termijn en durf het beleid bij te sturen als duidelijk is dat de gevolgen op de omgeving een negatieve invloed hebben.

Het verlies aan biodiversiteit, het verdwijnen van insecten, vervuilde waterlopen: een groot aantal van deze problemen zijn jammer genoeg het gevolg van keuzes. Tijd om dus een andere weg te kiezen. Dat lezen we ook in het laatste Natuurrapport – zie ook pagina 28 – waar het agro-ecologisch model de meest positieve gevolgen heeft voor natuur en landbouw. Dat betekent kiezen voor een landbouw die met de natuur werkt en de draagkracht ervan respecteert.

Hopelijk hebben de beslissingsnemers de moed om zich mee te laten voeren met de juiste wind. Zo komen we het verst. We leven in een hoopvol klimaat.

R E DACTIE R AAD E N INHOUDE LIJK E E XPE R TIS E An Jamart (Landbouw), Marijke Van Ranst (Verkooppunten & foodservices), Esmeralda Borgo (Beleid), Paul Verbeke (Ketenmanager), Sabrina Proserpio (Communicatie consument), Lieve Vercauteren (Directeur), Annick Cnudde (Coördinator wetgeving), Sofie Vandewijngaarden (Verwerkers en keten) FOTOG R AFIE Astrid Agemans, Sophie Nuytten COVE R FOTO Sophie Nuytten VOR MG E VING We make.

ME T DANK AAN Stien Smessaert, Piet De Bolle, Peter Van Asten, Laurent Verheylesonne, Ronald Van Marlen, Lies Cockuyt, Yo De Beule, Matty Polfliet, Eduardo Cuoco, Eva Berckmans, Anne-Carine Oskarsen DR UK Antilope De Bie - Printing VE R ZE NDING De Brug vzw ABONNE R E N Belgische marktspelers krijgen een gratis abonnement. Ben je geen marktspeler, maar wel geïnteresseerd in een jaarabonnement? Maak dan 25 euro over op bovenstaand rekeningnummer met de vermelding 'Abonnement Bio Actief'. Buitenlandse abonnees betalen 30 euro (BIC: TRIOBEBB, IBAN: BE30 5230 8012 5311).

ADVE R TE R E N ELMA Multimedia, Steven Hellemans, s.hellemans@elma.be, 015/55.88.88 Deze publicatie kwam tot stand met de steun van het Departement Landbouw en Visserij.

KURT SANNEN

Voorzitter BioForum Vlaanderen kurt.sannen@bioforumvl.be

Bio Actief

43

03

LOVES NATURE

Engineers Your Organic Spices Superfoods Clean Label Ingredients Alavi BVBA T +32 (0)58 516 140 info@alavi.be www.alavi.be brand by

TEL 016 63 27 36 | WWW.MARMA.BE

2180000833_1_ADV_7575.indd 1

Heb je voedseloverschotten?

15/02/19 12:28

2180000548_4_ADV_7575.indd 1

14-02-19 09:49

Schenk ze gemakkelijk aan een sociale organisatie via

www.schenkingsbeurs.be  Bespaar op je afvalverwerkingskosten  Schenk in enkele muisklikken  Je maatschappelijk engagement wordt zichtbaar  Kwaliteit en vertrouwen voorop!  Begeleiding op maat

Met steun van:

Schrijf je bedrijf vandaag nog in!

Alle info: www.schenkingsbeurs.be schenkingsbeurs@komosie.be - 03 302 48 00

BIO ACTIEF 43

Inhoudstafel 15

Dag van een collega

25

Van coรถperatie tot bank

19

Biogarantie Belgisch

26

Bio maakt sprongen

20

Een bioboeket voor jou

28

Met de blik vooruit

22

Wat met het koper?

08

Levende sector

SECTOR IN GESPREK

12

In Europa

16 DYNAMISCHE SECTOR

Bio moet weer pionier durven worden

Bio Actief

43

05

Bio Flash Algemene vergadering Op 30 april zijn alle leden van BioForum Vlaanderen weer welkom op onze Algemene Vergadering. We vertellen je wat we in 2018 deden en lichten de tip van de sluier wat ons vijfjarenplan betreft.

Hou je mailbox in de gaten voor de officiële uitnodiging. Daarin vind je ook de locatie en de mogelijkheid om in te schrijven.

Op naar Europees voedingsbeleid In Februari bracht IPES, een consortium van internationale ­wetenschappers, een nieuw rapport uit. De conclusie? Er is d ­ ringend nood aan een gemeenschappelijk Europees voedselbeleid om de klimaatverandering aan te pakken, het verlies van biodiversiteit te stoppen enzovoort.

Je vindt het volledige rapport op www.bfvl.be/ipes2019

Living Lab Agro-ecologie & biolandbouw In februari kwamen onderzoek, landbouworganisaties, beleid en praktijkcentra samen om de eerste krijtlijnen uit te tekenen voor een living lab agro-ecologie en biolandbouw. Dit living lab b ­ undelt activiteiten die kennisuitwisseling en onderzoek bevorderen rond agro-ecologie en biolandbouw. Verschillende partners kunnen ­activiteiten trekken, ILVO volgt alles op.

In het eerste jaar ligt de focus op het zichtbaar maken van bestaande expertise en initiatieven. Iedereen met interesse kan participeren. Meer info via Jo Bijttebier van ILVO (jo.bijttebier@ilvo.vlaanderen.be).

06

Bio Actief

43

Biobedrijfsadvies Sinds dit jaar geeft BioForum Vlaanderen ook bedrijfsadvies aan landbouwers en voedingsbedrijven. Landbouwers kunnen bij ons terecht voor biobedrijfsadvies of hulp bij hun administratie.

Voedingsbedrijven die graag interne opleiding over bio voorzien of ondersteuning zoeken bij het opstellen van procedures, kunnen aankloppen bij onze adviseurs.

Voor het volledige aanbod: neem je een kijkje op www.bfvl.be/advies_landbouw (boeren) en www.bfvl.be/advies_verwerking (voedingsbedrijven)

STEM UIT DE SECTOR

Ode aan onze kleinste vrienden

I

k ben al lang gefascineerd door bacteriën. Zo klein en onzichtbaar, en toch zo cruciaal voor het leven op aarde.

Elke bioboer weet hoe belangrijk bacteriën zijn voor een goede bodemkwaliteit. En niet alleen dat. Nieuwe onderzoek toont aan dat ze ook een grote rol spelen bij ons geluksgevoel.

Jeroen Raes, professor microbiologie aan de VUB en KU Leuven, heeft met ‘Het Vlaams Darmflora project’ een link kunnen leggen tussen darmflora en depressie. Dankzij duizenden stalen van vrijwilligers ontdekten de onderzoekers dat er in de darmflora van depressieve mensen twee soorten bacteriën veel minder aanwezig zijn. Zij toonden ook aan dat onze bacteriële darmflora stoffen produceert die het brein en zenuwstelsel direct kunnen beïnvloeden.

Adverteren op Bio Mijn Natuur Wist je dat je vanaf dit jaar kan adverteren op Bio Mijn Natuur?

Er zijn verschillende mogelijkheden: een banner of logo op de ­website of in de nieuwsbrief Lekker Bio of een gesponsord bericht.

Benieuwd naar de mogelijkheden? Elma Multimedia is onze ­partner als het gaat om advertentiewerving. Neem contact op met Steven Hellemans s.hellemans@elma.be.

Zuurkool, zuurdesembrood en zelfgepekelde groenten krijgen na zo’n bericht een andere dimensie, want gefermenteerde producten zijn ideaal om onze darmflora te ondersteunen. In onze winkel raden wij al langer aan om meer gefermenteerd voedsel te eten. Onze klanten kennis laten maken met de ­eeuwenoude traditie van miso, shoyu, amazake en ­umeboshi is een missie geworden. Via workshops over groenten fermenteren geven we klanten de kennis om direct aan de slag te kunnen in hun eigen keuken.

Kiezen voor bio was al vanzelfsprekend, maar het wordt steeds duidelijker waarom. Gezonde bacteriën krijg je niet met pesticiden. En wie gelukkig wil leven, draagt maar beter zorg voor onze kleinste vrienden. In de bodem en in onze darmen.

ANNE-CARINE OSKARSEN

Bioboer Busschots

Bio Actief

43

07

Levende sector De biosector bestaat uit ondernemers met een hart voor mensen.

Elk nummer brengen we drie biobedrijven in beeld die de diversiteit tonen van onze sector. Deze keer gaan we langs bioboerderij en -winkel de Dobbelhoeve, kruidenverwerker Herbafrost en biowinkel Sequoia.

LANGE INTERVIEWS ONLINE Je vindt een uitgebreidere versie van deze interviews op onze website. www.bfvl.be/bedrijfindekijker 08

Bio Actief

43

fotografie

Sophie Nuytten

De Dobbelhoeve WIE?

Piet De Bolle en Stien Smessaert WAT ?

Biologische groenten en biowinkel WAAR?

Schilde

runnen. Naast de fantastische uitdaging om rond duurzame voeding te werken, kan ik er ook mijn administratieve en human resource-ervaring verder gebruiken. Enorm boeiend en leerrijk. Heel belangrijk ook dat ik kan terugvallen op een vast team dat al jarenlang werkt in de Dobbelhoeve. En voor vragen kan ik altijd terecht bij BioForum."

A A N TA L H E C TA R E ?

12 (9 ha groenten, 3 ha aardappelen) BIO SINDS?

1987

D

e Dobbelhoeve is een begrip in Schilde en omstreken: de familie De Meutter baatte er jarenlang een landbouwbedrijf met bijhorende hoevewinkel uit. Enkele jaren geleden zochten ze naar overnemers.

Die vonden ze ook: Piet De Bolle nam in 2017 de tuin- en akkerbouw over, en samen met zijn schoonzus Stien Smessaert de hoevewinkel. Alleen de melkveehouderij bleef in handen van Herman De Meutter.

Piet: "Ik kwam hier als kind vaak meehelpen.

Daarna volgde ik tuinbouwschool en werd ik bioboer in bijberoep, met een 4-tal hectare in de buurt. Maar ik wou liefst voltijds b ­ oeren.

Toen ik opving dat ze bij de Dobbelhoeve een overnemer zochten, wist ik dat ik dit niet kon laten voorbijgaan."

Stien: "Vanuit mijn interesse voor gezonde en biologische voeding stelde Piet me de vraag of ik interesse had om de winkel te

“Persoonlijk contact is erg belangrijk.”

Een gevestigde waarde overnemen is niet ­ envoudig, maar Stien en Piet zijn blij met het e vertrouwen dat ze kregen van de bestaande klanten. Stien: "Persoonlijk contact is belangrijk voor het soort winkel dat we willen zijn.

Het doel was in eerste instantie dan ook om de relatie met de bestaande klanten intact te houden. Dat is ons gelukt. De klanten zijn ons trouw gebleven. Dat ook het personeel bleef, heeft zeker ook geholpen."

Hoevewinkel is misschien niet de juiste omschrijving voor de winkel die de Dobbelhoeve al voor de komst van Stien en Piet was. Ze hebben een vrij volledig aanbod, met als grootste troeven de ruime kaastoog en het grote aanbod aan groenten. Piet: "Een groot deel van de groenten komt van eigen productie. Daarnaast kopen we ook aan bij boeren uit de buurt. Dat lokale verhaal is belangrijk. Onze klanten komen onder meer

om die reden heel bewust hier winkelen.

Dat is ook de reden waarom Piet en Stien ­kiezen voor Biogarantie-certificatie.

Piet, die op het bedrijf woont, houdt zich bezig met de groente- en akkerbouwteelt.

De groenten die niet in de winkel verkocht worden, gaan naar de groothandel Biovibe.

Piet: "Je merkt aan de afzetmogelijkheden die je als kleinere boer hebt dat bio aan het groeien is. Er komt wel wat druk op de markt, die je als bedrijf moet opvangen."

Hij probeert intussen de waarden van bio zoveel mogelijk te realiseren. Zo kan hij dankzij het melkvee van Herman De Meutter de ­kringloop op zijn bedrijf sluiten. Piet: "Qua nutriënten zijn we één bedrijf, en dat vind ik ideaal."

Na twee jaar is de blik van Piet en Stien gericht op de toekomst. Piet: "Er zijn nog veel plannen. Zo willen we ook op andere vlakken van duurzaamheid werken, door bijvoorbeeld ons energieverbruik te bekijken. Maar dat vraagt soms grote investeringen."

Stien: "Een ander idee is meer in te zetten op beleving. Onze ligging is ideaal. Je kan hier je auto parkeren, eerst een wandeling doen en dan gaan winkelen. Misschien is het dan ook wel een goed idee om iets te drinken aan te bieden. Maar we doen alles stap voor stap.

Zo komen we er ook wel."

MEER WETEN?

www.dobbelhoeve.be

fotografie

Astrid Agemans

Bio Actief

43

09

Herbafrost WIE?

Peter Van Asten WAT ?

Verwerker biologische kruiden WAAR?

Hulshout en Vladslo BIO SINDS?

2001

H

à 5 hectare groot. De uiteindelijke oogst mag geen plantvreemd materiaal bevatten.

Zo moeten telers werken op percelen met een lage onkruiddruk. Voor de ­najaarsteelten staan er liefst geen bomen langs de ­perceelsrand, want bladval en schaduw hebben een negatieve invloed op de kwaliteit.

Er is ook een beregeningssysteem nodig om productiezekerheid te garanderen.

We doen per perceel en per lot op verschillende momenten analyses op zware metalen, pesticiden en microbiële contaminanten.

De kwaliteits­eisen staan beschreven in een lastenboek."

erbafrost is de Belgische marktleider in het verwerken van verse biologische kruiden tot diepvriesproduct. Een kwart van hun productie bestaat uit biologische ­kruiden. 85 procent van de kruiden zijn voor export: Zaakvoerder Peter Van Asten: "Herbafrost "We leveren voornamelijk binnen Europa, maar startte in 2000 en een jaar later werden de eer- niet uitsluitend. Onze klanten zijn grotenste biokruiden al verwerkt. In 2004 o ­ penden deels secundaire verwerkers die de kruiden we in Vladslo bij Diksmuide een tweede productiesite. We zijn vooral gespecialiseerd in het verwerken en invriezen van losrollende keukenkruiden.

Peter: "Het product wordt individueel, in zeer korte tijd en op een zeer lage temperatuur diepgevroren tot een zogenaamd IQF-product.

We verwerken zo’n 8000 ton per jaar. In 2018 was ongeveer 2.000 ton daarvan biologisch."

"Een van onze grote troeven is ons divers aanbod: bascilicum, koriander, bieslook (in ringen en vlokken), dragon, kervel, koriander, knoflook (teentjes en blokjes), oregano, ­rozemarijn en ga zo maar door." Het ­merendeel komt van een beperkt aantal Belgische en Nederlandse biobedrijven die zich op deze teelten ­hebben toegelegd.

fotografie

© Herbafrost

Peter: "We willen een langdurige relatie opbouwen met onze telers. Onze eigen landbouwdeskundigen begeleiden hen in het hele proces. Herbafrost levert het zaaizaad. Het zaaitijdstip wordt in overleg en in functie van het oogsttijdstip vastgelegd. Belangrijk is de rassenkeuze, die bepalend is voor de smaak en het aroma van de kruiden."

De kruidenteelt heeft een aantal specifieke vereisten. Peter: "Percelen zijn het liefst 1,5

“We willen een langdurige relatie opbouwen met onze telers.”

10

Bio Actief

42

fotografie

© Herbafrost

gebruiken in de bereiding van o.a. diepvriespizza’s, kaas, vleesbereidingen en soep.

Kruiden zijn voor verwerkers een belangrijk en gezond smaakalternatief voor vetten, zout en suikers. Die vervangingstrend zal in de toekomst wellicht alleen maar groeien."

Om aan deze toenemende vraag te voldoen zoekt Herbafrost nog nieuwe vollegrondstelers, met name voor de biologische teelt van basilicum, peterselie, dille, tuinkers, koriander en nog andere soorten. "Percelen bevinden zich het liefst in de buurt van onze productiesites in Hulshout en Vladslo. Zo houden we de logistiek (bv. oogstmachines) en de kwaliteit optimaal."

MEER WETEN?

www.herbafrost.be

Sequoia WIE?

Laurent Verheylesonne WAT ?

Biowinkel WAAR?

Brusselse rand BIO SINDS?

1988

D

e Brusselse winkelketen Sequoia is in Vlaanderen minder bekend, maar als pionier heeft ze in de omgeving van Brussel 8 winkels.

Laurent Verheylesonne: "De sequoia is het perfecte symbool voor onze winkel. De zaadjes van de sequoiaboom zijn enorm klein, en toch groeit er zo’n enorme boom uit. Wij zijn 30 jaar geleden ook klein begonnen, met één winkel in Ukkel, en groeien intussen volop.

Die eerste winkel ging breder dan voeding en wou een gezonder leven promoten, zowel mentaal als fysiek. Zo zaten er ook boeken en bedden in ons aanbod."

“Gewoon bio kopen en verkopen volstaat niet meer.”

Eind jaren 90 werd de keten van toen twee winkels verkocht aan drie aandeelhouders en kwam de focus meer op voeding te liggen.

Laurent: "Vanaf het filiaal in Waterloo kregen onze winkels een eigen keuken en traiteur.

Daarna zijn er beetje bij beetje nieuwe winkels bijgekomen. In 2019 openen er twee nieuwe Brusselse filialen." Sequoia kijkt voor uitbreiding naar thuismarkt Brussel en de Brusselse rand. Dat heeft volgens Laurent als voordeel dat er ook een netwerk is tussen de winkels en de logistiek efficiënter kan verlopen.

Sequoia heeft vooral Franstalige klanten, maar met hun winkel in Hoeilaart kregen ze er ook een groot Nederlandstalig cliënteel bij. En dat was wennen: "Onze communicatie(stijl) en ons aanbod was eerder afgestemd op de Franstalige markt. Vooral bij het aanbod hadden we de ervaring dat de Nederlandstalige merken in Brussel minder goed verkochten.

Intussen hebben we ons aanbod en onze communicatie deels aangepast aan de locatie en aan onze klanten."

Sequoia zit niet stil en is voortdurend op zoek naar hoe ze het nog beter kunnen doen.

Laurent: "We waren een van de eerste biowinkels op supermarkt-formaat, maar wat binnen 20 jaar? Dat steeds meer supermarkten bio verkopen, schudt de sector wakker. Gewoon bio kopen en verkopen volstaat niet meer."

Sequoia let op labels als Biogarantie en Demeter, maar kiest daarnaast ook zorgvuldig zijn leveranciers: "We werken het liefst samen met biologische ondernemers die voluit voor bio kiezen, vanuit een visie en niet vanuit een economische kans. We weigeren regelmatig vragen van grote merken met een aparte biolijn. We zoeken liever partners die de hele biosector op een positieve manier verder kunnen laten ontwikkelen."

In datzelfde opzicht past ook Sequoia 360, het huismerk waarmee de keten in 2018 startte. "We waren soms gefrustreerd dat we leuke en lekkere producten zagen, waarbij het plaatje toch niet helemaal klopte. Een goed product was bv. niet gecertificeerd of het had geen ecologische verpakking. Met die lokale producenten zijn we rond de tafel gaan zitten. De producten van Sequoia 360° passen perfect bij onze filosofie. Het is geen doorsnee private label: als onze naam er op staat, willen we ook zelf iets met het product te maken hebben."

En er zijn nog meer plannen: "We hebben nu een klantenpanel, dat ons helpt om producten te ontwikkelen. Zij geven aan welke criteria zij willen voor bepaalde producten. Onze verwerkende partner gaat met die feedback aan de slag en dan mogen de klanten proeven en hun reactie geven. Dit participatief proces is een fijne manier om de betrokkenheid van klanten te vergroten en producten te ontwikkelen die onze klanten willen."

fotografie

Sophie Nuytten

MEER WETEN?

www.sequoia.bio

Bio Actief

43

11

SECTOR IN GESPREK

In Europa Er is de laatste jaren heel wat tijd en energie gekropen in de herziening van de bioverordening. IFOAM EU volgt het dossier nauwgezet op en geeft tekst en uitleg.

O

VOOR WIE?

De hele biosector WAT ?

Stand van zaken herziening biowetgeving WAAROM?

Een nieuwe biowetgeving heeft impact op jouw bedrijfsvoering

nderhandelingen over de herziening van de EU-wetgeving gebeuren op Europees niveau, en dus via onze Europese koepelorganisatie IFOAM EU, die voor dossiers altijd input vraagt van haar nationale of regionale lidorganisaties. BioForum kan dus genoeg inbrengen. IFOAM EU-directeur Eduardo Cuoco gaf ons de laatste stand van zaken.

Waar in het herzieningsproces staan we op dit moment?

Eduardo: Op 14 juni 2018 werd de nieuwe verordening inzake biologische productie gepubliceerd in het publicatieblad van de Europese Unie. De nieuwe regelgeving zal van toepassing zijn vanaf 1 januari 2021 en de huidige verordening (EC) N0 834/2007 vervangen.

Momenteel wordt de secundaire w ­ etgeving ontwikkeld. De bedoeling is om alle ­regelgeving klaar te hebben zes maanden voor de nieuwe verordening in werking treedt.

De Europese Commissie wou in 2018 de ­productieregels bepalen voor plantaardige en dierlijke productie, vee, aquacultuur,

12

Bio Actief

43

­ oeding en veevoeder. Tegen het einde van v dit jaar is het de bedoeling dat alle regels voor het controlesysteem en de internationale handel afgehandeld zijn.

Kan je uitleggen wat je precies bedoelt met secundaire wetgeving?

Eduardo: Als gevolg van het Verdrag van Lissabon zal de structuur van de nieuwe verordening anders zijn dan deze van de huidige verordening (EC) No 834/2007).

De basistekst die in juni van vorig jaar gepubliceerd werd, zal aangevuld worden door bijkomende wetteksten (in het Engels: ‘legal acts’) die bestaan uit zogenaamde uitvoeringsbesluiten (‘implementing acts’) en gedelegeerde handelingen (‘delegating’ acts) die de details van de regelgeving uitwerken. In totaal voorziet de basistekst zo’n 50 bijkomende wetteksten die de Commissie de macht geven om de regels verder uit te werken. De Commissie moet dus de regels voor productie, labeling, controle en import verder verfijnen.

erkend worden als biologische teeltwijze.

Verder introduceert deze verordening een verbod op nanomaterialen, de mogelijkheid om teeltmateriaal te gebruiken dat aangepast is aan de biologische teeltwijze zoals heterogeen plantmateriaal, en de mogelijkheid om aan groepscertificatie te doen binnen de Europese Unie.

Maar de Europese biosector is niet met alle wijzigingen even tevreden. Zo kiest Europa voor een verandering in het controlesysteem.

Door de nieuwe regelgeving zal het mogelijk zijn dat er, in sommige gevallen, minder dan één inspectie per jaar moet plaatsvinden.

Verder is er een gebrek aan harmonisatie tussen de lidstaten wat betreft maatregelen die genomen moeten worden wanneer er pesticidenresidu’s worden aangetroffen.

WAT MET DE BREX IT ?

Op het moment van schrijven (eerste helft februari 2019) is het nog altijd niet duidelijk hoe de Brexit er zal uitzien. Die onzekerheid geldt ook voor ondernemers die biologisch importeren uit of exporteren naar het Verenigd Koninkrijk.

Als er geen akkoord komt, wordt het VK vanaf 30 maart beschouwd als een derde land, en moet het dus op het vlak van biowetgeving dezelfde behandeling krijgen als eender welk ander derde land.

Dat betekent dus ook dat de EU het Britse eiland moet erkennen als gelijkwaardig derde land of dat de Britse controleorganen erkend worden als gelijkwaardig.

Verandert er iets op wereldniveau?

fotografie

Kjell Gryspeert

In vergelijking met de huidige regelgeving moeten de nieuwe verordeningen ((EC) No 889/2008 en (EC) No 1235/2008) nog voor een groot deel uitgewerkt, bediscussieerd en goedgekeurd worden. Simpel uitgelegd zal het wetgevende proces dat nog komt, als volgt gaan: zowel de uitvoeringsbesluiten als de gedelegeerde handelingen zullen eerst besproken worden binnen de Europese Commissie met inbreng van experts van de verschillende lidstaten, waarna deze in een verkorte procedure door het Europese Parlement en de Europese Raad zullen gaan.

Wat verandert er voor de Europese biosector?

Op zich zijn de veranderingen niet zo spectaculair, al moeten ondernemers er zich toch een beetje op voorbereiden.

Ik geef een voorbeeld: een van de (positieve) veranderingen in de nieuwe verordening is een striktere definitie van bodemgebonden productie. Er is nu geen discussie meer over het feit dat gewassen geteeld moeten worden in de bodem. Hydrocultuur kan dus niet

De nieuwe verordening zal een invloed hebben op de handel met landen waarvan de biowetgeving equivalent wordt beschouwd met die van de EU. Er zullen voortaan twee stelsels zijn om handel te drijven in biologische producten die buiten de Europese Unie worden geproduceerd.

Het Verenigd Koninkrijk heeft weliswaar een verzoek ingediend om in die lijst met gelijkwaardige derde landen opgenomen te worden, maar het probleem is dat dat volgens artikel 8 van Verordening 1235/2008 voor 1 juli 2014 moest gebeuren.

Alle derde landen waarvan de biowetgeving momenteel erkend wordt als equivalent met de Europese biowetgeving zullen hun handelsvoorwaarden moeten heronderhandelen.

Onder het huidige systeem worden 13 ‘derde landen’ erkend: Argentinië, Australië, Canada, Chili, Costa Rica, India, Israël, Japan, NieuwZeeland, Tunesië, de Verenigde Staten van Amerika, Zuid-Korea en Zwitserland.

Als er geen wederzijdse bio-erkenning komt (van controleorganen of als derde land), dan zal import vanuit het Verenigd Koninkrijk naar de EU niet meer mogelijk zijn. Omgekeerd, vermoeden we dat export naar het VK mogelijk zal blijven, alhoewel dit nog beoordeeld wordt door het VK.

In het geval dat er geen equivalentie bestaat tussen de Europese Unie en het land, dan zal de Europese Commissie een lijst opstellen van erkende controleorganisaties die gemachtigd zijn om controle en certificatie uit te voeren. De Europese bioverordening zal identiek toegepast worden binnen de Europese Unie en die derde landen, hoewel enige flexibiliteit toegestaan zal worden voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen die traditioneel gebruikt worden.

Welke rol neemt IFOAM EU op zich tijdens de onderhandelingen?

IFOAM EU volgt alle wetgevende processen op de voet. Samen met onze leden kunnen we de Europese instellingen erg veel expertise en ervaring uit heel Europa aanbieden.

Momenteel werken we hard aan de ontwikke-

In elk geval zullen producten (of ingrediënten) uit het VK niet meer met de oorsprongsaanduiding ‘EU Landbouw’ geëtiketteerd mogen worden.

De Britse sectororganisatie Soil Association roept de Britse regering op om prioriteit te maken van het afsluiten van dit akkoord. Op het moment dat je dit leest, weten we hopelijk meer.

ling van de secundaire wetgeving om ervoor te zorgen dat de Europese Commissie regels opstelt die realistisch zijn voor de sector.

MEER WETEN?

Annick Cnudde volgt voor BioForum Vlaanderen een deel van de wetgeving op.

Wie hier vragen over heeft, kan haar contacteren via annick.cnudde@bioforumvl.be.

Bio Actief

43

13

BIO GARANTIES

VAN HET VELD TOT OP JE BORD...

VERDELER IMPORTEUR

LANDBOUWER

VERWERKER

VERKOOPPUNT RESTAURANT

CERTISYS CONTROLEERT ALLE ACTOREN IN DE BIOSECTOR identificeer het europees biolabel en de referentie van het controleorganisme alsook het biogarantielabel.

be-bio-01 certiSYS

Vind de bioaffiche terug bij alle bio marktdeelnemers gecontroleerd door certisys.

Onze

BiO

producten zijn gecontroleerd en gecertificeerd

certisys

2017 ®

certi sys bio certification

certificaten op www.certisys.eu

Dit document is eigendom van certisys en moet op aanvraag terug gestuurd worden. PU4503nL06 (16/08/2016)

online toegang tot al de certificaten van de marktdeelnemers gecontroleerd door certisys.

© certisys - alle rechten voorbehouden.

®

certi sys bio certification

www.certisys.eu Bioactief 198x136 NL.indd 1

07/07/2017 10:18

WORD LID

Word lid van Bioforum en draag bij tot de stem van een sector!

Meer dan 400 bedrijven hebben ervoor gekozen om lid te worden van BioForum Vlaanderen. Ze hebben daar maar liefst vijf redenen voor.

Jij beslist mee

Persoonlijk advies

Voordelen voor jouw bedrijf

In actie voor jouw belangen

Versterk je netwerk

WIL JIJ OOK LID WORDEN? Surf snel naar www.bfvl.be/wordlid en meld je daar aan! Je vindt daar ook de tarieven voor lidmaatschap.

BIO ACHTER DE SCHERMEN O P S TA P M E T

Marijke Van Ranst Wat doet BioForum Vlaanderen voor en met de sector? In deze rubriek gunnen we je een blik achter de schermen en volgen we de hele dag een collega. Dit keer gaan we op stap met Marijke Van Ranst, adviseur verkooppunten en foodservices.

09:00

Advies over overheidsopdrachten Ik ben voor BioForum Vlaanderen het aanspreekpunt voor foodservices. Zo probeer ik onder meer via correcte en goed doordachte criteria in overheidsopdrachten meer bio in de catering te krijgen. Per opdracht is dat anders en dus vraagt ook de Vlaamse Vereniging voor Steden en Gemeente af en toe advies, gisteren nog voor bio in een raamcontract van een van de provincies. Samen zorgen we ervoor dat er ook in de praktijk stappen worden gezet.

13:30

Groepsstand BioXpo voorbereiden

BioForum Vlaanderen is partner van de beurs BioXpo-Vitasana.

Ik waak erover dat de beurs een goede weerspiegeling geeft van de sector en voldoende interessant is voor iedereen die de beurs bezoekt, vooral biowinkeliers. Voor voedings­ bedrijven die lid zijn van BioForum Vlaanderen organiseer ik een groepsstand. Ik bereid het eerste overleg dat we hierover hebben vandaag al voor. BioXpo vindt plaats op 13 en 14 oktober. Heb jij die data al in je agenda staan?

MEER WETEN?

Ben je een verkooppunt of foodservice en heb je nog vragen? Neem contact op met Marijke Van Ranst via marijke.vanranst@bioforumvl.be.

10:30

Ketenwerking rond biobloemen

Een deel van mijn takenpakket is ketenwerking. Ik werk rond korte keten, sierteelt en bloemen, en fruit. Voor ­biologische bloemen, een markt in opstart, is nog meer markt­ontwikkeling nodig. Daar zetten we dit jaar sterk op in. We deden een rondvraag bij winkeliers en consumenten. Dat zal leiden tot een communicatie-actie die de beginnende sector meer zichtbaarheid moet geven bij particulieren. We hopen dat ook de rest van de sector deze opstart mee ondersteunt.

15:00

Schappenplan Biogarantie verwerken

Vorige week ging ik langs een biowinkel die zich voor Biogarantie wil laten certificeren. Daar maak ik dan een schappenplan voor op: een plan dat berekent wat het aandeel bio is binnen het volledige assortiment. Ik heb samen met hen het aanbod bekeken, en hen advies gegeven over leveranciers en winkelinplanning. Nu moet ik alleen nog de berekening van het schappenplan maken. Dan weet de winkelier meteen hoeveel van zijn producten effectief biologisch zijn en op welke punten er nog verbetering mogelijk is.

Bio Actief

43

15

SEKTOR IN GESPREK

Bio moet weer pionier durven worden De Nederlander Ronald Van Marlen is al jaren actief in de biosector en waarschuwt al een hele tijd voor een sector die te zelfgenoegzaam aan het worden is. Voor hem wordt het tijd om onze waarden opnieuw te definiĂŤren.

16

Bio Actief

43

VOOR WIE?

De hele biosector WAT ?

Analyse van de uitdagingen waar de biosector voor staat WAAROM?

De groei van de biosector vraagt om zelfreflectie

M

dingsindustrie. Die staat onder druk, maar ziet hoe bio blijft groeien. Zeker met de introductie van de biowetgeving kwam er een explosie aan merkintroducties, met name via private label. Voor heel wat bedrijven zijn wij de groene buitenkant. Alleen: ze hebben ons binnengehaald zonder goed te beseffen dat bio natuurlijk veel meer is dan een landbouwmethode. Ze hebben de waarden van bio niet in hun DNA zitten.

et meer dan 30 jaar ervaring op de teller kent Ronald Van Marlen het reilen en zeilen van de biologische beweging. Niet alleen leidt hij zelf een biologisch bedrijf, hij is ook bestuurslid bij het Nederlandse EKO, de Nederlandse sectorvereniging BioNederland en Stichting DEMETER.

In plaats van hen uit te leggen waar bio voor staat, zijn we onze waarden beginnen te verdunnen. Het gevaar bestaat dat we in de toekomst inderdaad niet meer dan een landbouwmethode zullen zijn. Daar verzet ik me fel tegen. Ik vind dat bio als pionier ook nu nog zijn stem mag en kan laten horen.

Daardoor ziet hij ook de gevaren en uitdagingen die op de loer liggen. Hij geeft daarover bevlogen lezingen, onder meer in januari op het seminarie van BioForum Vlaanderen tijdens Agriflanders. We konden hem vlak daarvoor strikken voor een interview.

We hebben met de vier principes een goede basis, en die zouden we altijd moeten communiceren. Je kan wat mij betreft niet aan biologische landbouw doen zonder ook met de andere principes bezig te zijn. Zo zou elk biologisch gecertificeerd bedrijf ook met eerlijke handel moeten bezig zijn.

Met jouw lezingen wil je de sector een wake-upcall geven. Waarom is die nodig?

Eigenlijk gaat het de biosector enorm voor de wind. We kunnen elk jaar stevige groeicijfers voorleggen. Alleen: die evolutie heeft veel meer invloed op de biobeweging dan we denken. Het zorgt voor nieuwe verhoudingen en nieuwe vraagstukken.

Sinds de biologische wetgeving bestaat, is de nadruk erg komen te liggen op ecologie, maar bio staat voor meer dan dat. De internationale koepelorganisatie IFOAM heeft ooit 4 glasheldere principes geformuleerd die een heel goede basis vormen: ecologie, gezondheid, zorg en billijkheid. Het probleem is dat de sector zich wat in slaap heeft laten sussen door de markt. Bio is begonnen als sociale beweging, maar we zijn de laatste jaren een markt geworden. Het is dan ook tijd om onze principes weer eens scherp te stellen.

We hebben ons door ons succes in slaap laten wiegen?

Precies. Ik heb het van dichtbij zien gebeuren: iedereen was blij toen biobedrijven plots konden leveren aan de grote supermarkten.

Ook ik. Maar de gevolgen waren vaak dat bedrijven opeens moesten vaststellen dat ze op een punt waren beland waar ze een deel van hun principes los hadden gelaten.

Bio is als merk heel interessant voor de voe-

Hoe maken we de biosector weer wakker?

Op zich wil ik niet te veel oplossingen aanreiken, omdat het debat binnen de sector moet gebeuren. Dat gezegd zijnde heb ik wel een aantal ideeën.

Ten eerste moeten we natuurlijk weer gaan handelen vanuit de waarden en niet vanuit de markt. Daarnaast moeten we trots durven zijn op wat we gerealiseerd hebben, en dat ook met autoriteit uitdragen aan die nieuwe bedrijven.

Tot slot moeten we met sneltreinvaart invulling geven aan de principes zorg en billijkheid.

Daar is heel wat voordeel te halen. Ik vind de respons van de biosector op bijvoorbeeld de vluchtelingencrisis uitermate mak. Waarom hebben we ons niet bekommerd om een goede bestemming voor hen bij biologische landbouwbedrijven? Als die vluchtelingen dan uiteindelijk terugkeren naar hun eigen land, dan kunnen ze met die vergaarde kennis aan de slag.

We moeten dus stoppen met focussen op groei?

Ja, dat is helemaal absurd. Groei is geen doel op zich, het is een resultaat dat je bereikt.

Bovendien komt die groei er sowieso. Dus stop met te ijveren voor 20 procent bio in 2020 en 30 procent in 2030. Focus je beter

op die waarden, want anders wordt die groei ‘waardenloos’.

Ons doel is dat we de gangbare landbouw- en voedingssector vervangen door een duurzame variant die bio heet. Bedrijven beginnen door te hebben dat als je groeit, je op andere waarden moet toegeven. En dat is een debat dat we moeten aangaan.

Veel jonge bedrijven hebben dat al door. Ik ben erg gecharmeerd door initiatieven in België, zoals CSA. Jonge ondernemers kiezen voor de korte keten en denken na over waarom ze een bedrijf willen beginnen, niet welk product ze willen verkopen. Groei is voor hen geen doel, de waarden des te meer.

In Nederland, met zijn handelstraditie, blijft die groei toch altijd het hoofddoel. Export en volume primeren.

Wat kan BioForum als sectororganisatie doen?

We leggen vanuit de biosector te weinig contact met de werelden van die grote bedrijven, omdat het niet onze wereld is. We zijn te weinig uitnodigend en blijven te veel preken voor eigen kerk.

Als een groot bedrijf zich biologisch wil laten certificeren, dan zou er eigenlijk een consultant van BioForum Vlaanderen naartoe moeten om te gaan vertellen waar bio voor staat en samen met dat bedrijf moeten bekijken waar er nog ontwikkelingsgebieden zijn. Op dit moment zijn we daar te weinig in geïnteresseerd.

De biologische wetgeving schiet ook tekort als we naar de principes kijken.

Moeten we proberen om de wetgeving zo aan te passen dat die andere principes ook in rekening worden gebracht?

Ik denk dat je in het huidige Europa nooit nog alle lidstaten op één lijn krijgt over complexere thema’s als dit; thema’s met een ethische kant aan. Slimmer lijkt het me om als ondernemer te kijken hoe je die waarden kan realiseren.

Daarnaast hebben we natuurlijk de private labels die die andere principes wel een plaats willen geven. In Nederland is dat EKO, bij jullie Biogarantie.

Ook het belang van certificatie wordt trouwens steeds meer in vraag gesteld. Steeds meer jonge mensen zien er geen meerwaarde

Bio Actief

43

17

fotografie

Sophie Nuytten

in. Bio is iets voor oude mensen. De jongere generatie neemt wel de waarden mee, maar niet de naam. Het is niet dat ze geen controle willen, maar ze vullen het anders in.

Vaak zijn het korteketenbedrijven die gaan voor een systeem van participatieve garantie, waarbij klanten het controleorgaan worden.

model krijgt, kan je politieke keuzes gaan maken. Het is vooral sterk voor marketing en communicatie maar TCA heeft vanuit zichzelf geen veranderkracht. Het zijn de politieke keuzes die op basis van een TCA-berekening genomen moeten worden die er toe doen.

Daar moet het over gaan.

Veel multinationals nemen kleine biologische bedrijven over, wat catastrofaal is voor de sector. Het is een illusie om te denken dat die grote bedrijven ook maar ooit zullen overwegen om hun bedrijfsvoering af te stemmen op waarden. Ze zijn beursgenoteerd, en dus is geld de enige drijfveer.

Die evolutie heeft de sector dus ook een beetje aan zichzelf te danken, omdat we niet genoeg naar de buitenwereld hebben gecommuniceerd over die andere waarden.

Daarnaast heeft het berekenen van externe kosten als methodiek ook wel mogelijke gevolgen, want er vallen nog wel berekeningen te maken. Je kan mensen die heel dik zijn en te veel chips eten de rekening geven van hun medische kosten. Ze hebben er immers zelf voor gezorgd. En waarom zou je bijvoorbeeld ook eens niet de externe kosten van onbetaald vrijwilligerswerk doorrekenen?

Daar zouden veel bedrijven huiverachtig tegenover staan.

In een poging de consument te betrekken hebben we in Nederland de Bio1000 georganiseerd, naar het voorbeeld van de G1000 van David Van Reybrouck. Samen met consumenten rond de tafel. Je stelt je zo kwetsbaar op, en dat is erg interessant. Vaak bevestigden die consumenten wel wat we zelf al wisten, maar dat is ook fijn om te horen.

In het verleden heb je je ook al kritisch uitgelaten tegenover modellen als True Cost Accounting. Kan dat de sector dan niet vooruithelpen?

Bij True Cost Accounting bereken je de externe kosten op het vlak van milieuvervuiling, om zo te laten zien wat een product echt kost. Dat is op zich een nuttige oefening: als de natuur een bedrijf zou zijn dat facturen stuurt, dan was elk ander bedrijf failliet.

Het is alleen niets nieuws: de theorie van de externaliteiten bestaat al lang. Bovendien is True Cost Accounting geen oplossing op zich.

Op basis van de cijfers die je met dit reken-

18

Bio Actief

43

Is er een rol weggelegd voor de consument in dit hele verhaal?

We hebben het geluk dat de biosector deugt in de ogen van de meeste consumenten. Dat vertrouwen krijgen multinationals als NestlĂŠ zelfs met het grootste marketingbudget niet voor elkaar. We moeten dat vertrouwen blijven bestendigen en daar ligt wel een uitdaging.

Wat hoop je voor de toekomst?

Ik hoop dat de sector weer volop zal gaan pionieren. We moeten durven zeggen dat we nooit de bedoeling hebben gehad om mainstream te worden. Anderen inspireren is leuk, maar dat was nooit het doel. We moeten weer vanuit onze eigen overtuiging en passie het systeem verstoren, in de hoop om zo dichter tot ons doel te komen. In een wereld waar jij als enige groeit, moet je zien dat je niet in slaap valt.

EIGEN SECTOR

Biogarantie Belgisch Het nieuwe Biogarantie Belgisch-label wil ondernemers helpen om hun aandacht voor lokale oorsprong en een eerlijke prijs zichtbaar te maken.

VOOR WIE?

label, dat deze twee aspecten samenbrengt.

Dat komt er naast het oude Biogarantie-label.

De hele biosector WAT ?

Restromen inzetten WAAROM?

Door reststromen in te zetten komen we dichter bij de biologische principes

V

óór de Europese wetgeving had je Biogarantie. Tot op vandaag geniet dat label een grote bekendheid bij de consument, maar door de komst van het officiële EU-label kalfde de relevantie van Biogarantie af voor bedrijven. Bovendien ziet de consument niet altijd het onderscheid tussen bio en Biogarantie.

Hoe kan Biogarantie relevant blijven? Dat was de vraag waarop de merkeigenaars in 2012 samen met de gebruikers een antwoord zochten. Het leidde tot extra voorwaarden op het vlak van verpakking, sociale duurzaamheid en verwerkingstechnieken, en een charter rond duurzaamheid.

Maar die aanpak bleek voor ondernemers ook niet voldoende om onderscheidend te zijn, dus vroegen we aan de gebruikers welke meerwaarde zij zelf prioritair vonden. Twee antwoorden sprongen er uit: lokale oorsprong en een eerlijke prijs voor de landbouwer.

Eerlijke handel is meer dan prijs De afgelopen jaren hebben we hard gewerkt om deze thema’s te concretiseren. Het resultaat is het nieuwe Biogarantie Belgisch-

Biogarantie Belgisch kan enkel gebruikt worden voor producten die geproduceerd worden in België en waarvan het primaire ingrediënt in België geteeld wordt.

Wat eerlijke handel betreft: voor elke ­productiesector zal een berekenings­model ontwikkeld worden om een ‘eerlijke’ referentieprijs te berekenen voor de boer. Eerlijke handel gaat echter verder dan prijs en Biogarantie Belgisch wil het ook hebben over dialoog, transparantie en respect.

Het lastenboek legt op dat producent en ­afnemers minstens één overleg per jaar ­moeten organiseren, waarbij ze dan jaar­ afspraken maken over volumes, prijsbeleid en kwaliteitsvoorwaarden. Verder vraagt Biogarantie Belgisch ook om een korte ­betalingstermijn: een boer moet binnen de 30 dagen na levering betaald worden.

Geen eindpunt Biogarantie Belgisch gaat verder en wil ook een antwoord bieden op een groeiende bezorgdheid binnen de sector: dat het ­verschil tussen gangbaar en bio steeds kleiner wordt.

Biogarantie Belgisch moet de biosector ­helpen om op het vlak van duurzaamheid te blijven evolueren en daarover ook te ­kunnen communiceren naar het grote publiek.

vraag van en in overleg met de (toekomstige) gebruikers van Biogarantie. Producenten of verwerkers die vragende partij zijn, kunnen contact opnemen met annick.cnudde@bioforumvl.be.

Biogarantiehouders die Biogarantie Belgisch willen gebruiken, sluiten een aparte overeenkomst af. Daar worden geen bijkomende kosten voor gerekend. Wie nog geen Biogarantie heeft, meldt zich aan als nieuwe gebruiker via www.biogarantie.be/aanvraagformulier.

Je betaalt als nieuwe gebruiker in 2019 een basisbijdrage van 65 euro, vanaf 2020 zullen de royalty’s gebaseerd worden op de omzet van Biogarantie Belgisch (dat laatste geldt enkel voor bedrijven die het label op een eindproduct voor de consument plaatsen, andere schakels in de keten die Biogarantie-gecertificeerd zijn, betalen 65 euro).

De eerste Biogarantie Belgisch-gebruikers hebben al getekend. Hopelijk is het label tegen eind 2019 zeer aanwezig in Biogarantiewinkels en verkoopskanalen van bio.

MEER WETEN?

Neem contact op met Annick Cnudde annick.cnudde@bioforumvl.be, coördinator van Biogarantie.

Daarom denken we dat het lastenboek nog verder moet evolueren. Elke sector kan binnen Biogarantie Belgisch bijkomende productie­ criteria bepalen die verder gaan dan het Europese lastenboek. Dat gebeurt wel enkel op

Bio Actief

43

19

VERANDERENDE SECTOR

Een bioboeket voor jou De biologische bloemensector in Vlaanderen is in opmars, en dus is de vraag hoe we deze jonge sector verder kunnen ondersteunen.

fotografie

Astrid Agemans

20

Bio Actief

43

VOOR WIE?

De hele biosector WAT ?

PDPO-project rond biologische bloemen WAAROM?

Een jonge sector heeft nood aan ­ondersteuning op verschillende vlakken

S

teeds vaker vind je naast biologische groenten en fruit ook telers die bezig zijn met biologische bloemen en boeketten.

De jonge biologische snijbloemensector is op dit moment al erg divers: er zijn zelfpluktuinen die werken onder de vleugels van bestaande CSA-boerderijen, telers die nauw samenwerken met floristen of die zelf ook ­florist zijn, en telers die bloemen zien als een aanvulling op hun groente-aanbod.

Ze sluiten aan bij een wereldwijde trend, en al deze bedrijven hebben één ding gemeen: de wil om in Vlaanderen een aanbod aan echt schone bloemen uit te bouwen. Bloemen ­moeten biologisch, lokaal en seizoens­ gebonden zijn.

Biobedrijfsnetwerk Ook BioForum Vlaanderen wil deze jonge ­sector graag ondersteunen en startte in 2016 met een Biobedrijfsnetwerk rond bloementeelt. Dankzij de hulp van Justine Dewitte van PCG (nu fulltime bioboerin) legden we ook contact met het Proefcentrum voor de Sierteelt (PcS). Onderzoeker Liesbet Blindeman, normaal bezig met gangbare sierteelt, is als onderzoekspartner betrokken bij het nieuwe biobedrijfsnetwerk.

Samen met een groep van 25 enthousiaste bloementelers werd er gebrainstormd over wat nodig was om de sector verder te ontwikkelen. Zo werd snel duidelijk dat er meer ondersteuning nodig was. Dat vraagt vrouw/ mankracht en budget. Samen met PCG en PcS konden we bij de provincie Oost-Vlaanderen een PDPO-project opstarten.

Dit project heeft als doel om de biobloemenketen tot een robuuste keten uit te bouwen.

We kijken daarvoor naar kennisopbouw, promotie, ketenontwikkeling, kostprijsinzicht enzovoort.

Onbekend maakt onbemind Voorlopig staat de biologische bloemen-

sector wel voor een aantal uitdagingen. Een sector in volle ontwikkeling heeft nood aan bekendheid. Voorlopig geldt daar het motto ‘onbekend maakt onbemind’. De consument en de handelaars zijn niet vertrouwd met het aanbod van seizoensgebonden en lokaal geteelde biologische bloemen. Sowieso staat de markt van gangbare vollegrondsbloementelers in Vlaanderen onder druk en is ze met uitsterven bedreigd. Ze ondervindt sterke concurrentie vanuit goedkope importlanden.

Weinig consumenten weten dat de bloemen daar in slechte arbeidsomstandigheden worden gekweekt en dat er heel veel gewasbescherming wordt gebruikt. Het helpt volgens de telers ook niet dat VLAM in januari campagnes organiseert als de Week van de Tulp. Die ondersteunen eerder de verkoopskanalen dan de lokale telers van siergroen en -bloemen.

Daarnaast is er op dit moment nog een hoge kostprijs verbonden aan het telen van biologische bloemen. De huidige, eerder kleinschalige telers willen groeien met hun afzet.

De telers die inzetten op korte keten (zelfpluk, biomarkten, lokale floristen) zijn alvast goed gestart en werken met een kostprijsberekening die deze sector op een robuuste manier op de kaart wil zetten. De kostprijs lijkt hoog in vergelijking met de goedkope importbloemen uit de supermarkt, zeker omdat de consument het niet gewoon is om een prijs te betalen die ook de loonkosten, grondprijzen en de prijs van duurzaam vervoer mee in rekening brengt. Zoals bij elke opstartende kleinschalige sector wegen transactiekosten zwaar door.

Tot slot is er nog de biologische wetgeving.

Die zegt dat een biologisch boeket onder de biologische wetgeving valt. Dat betekent dat een boeket dat biologisch gecertificeerd is, voor de volle 100 procent uit biobloemen moet bestaan. Dat lijkt helder, maar het is ook heel zwart/wit en maakt ontwikkeling van de sector niet evident. Floristen die biobloemen mee opnemen in een voor de rest gangbaar boeket kunnen hier niet over communiceren. Net zoals voor de rest van de biosector betekent dit ook dat elke marktdeelnemer onder controle moet staan en dus controlekosten moet betalen. Niet elke florist wil dat engagement aangaan.

Een charter?

De biobloementelers willen dat de consument die kiest voor biobloementeelt zijn weg vindt

in het bos van labels en een onderbouwde keuze kan maken. Veel floristen gebruiken vandaag de dag termen als duurzame bloemen, fairtradebloemen, lokale bloemen en zelfs biobloemen, maar in de praktijk blijkt dat niet altijd een claim die onderbouwd kan worden.

Daarom wordt er gewerkt aan een charter.

Op die manier wil men de telers, floristen en andere verkoopkanalen die zich engageren voor een eerlijke ketenverhaal (eerlijke prijs en langdurige klantenrelatie) en die ook helder zijn in hun communicatie, via certificatie van bioboeketten in de kijker zetten. Zo’n charter is natuurlijk geen makkelijke oefening: hoe communiceer je over het onderscheid tussen die floristen die zich volledig inzetten voor het biobloemenverhaal en degenen die mee willen profiteren van de ‘biobloemenhype’?

Andere stappen We ondernemen daarnaast nog andere stappen om de biobloementeelt in Vlaanderen op de kaart te zetten. Op de consumentenwebsite www.biomijnnatuur.be kun je voortaan via de Biopunten zoeken op biologische bloemen. Het resultaat toont de huidige telers en hun afhaalpunten. Er komt ook productinformatie over biobloemen op de website. In de Biobedrijvengids, onze databank voor professionele verkoop, zullen de biobloementelers opgenomen worden die ook grotere volumes kunnen verkopen.

Daarnaast brengen we samen met het Proefcentrum voor de Sierteelt (PcS) de kostprijs verder in kaart. We willen zicht krijgen op de reële kosten, zodat we dat verhaal ook kunnen onderbouwen naar afnemers en consument. We onderhandelen ook met de controleorganisaties, VLAM en FAVV over de mogelijkheid om bepaalde transactiekosten te verlagen. Ook ondersteunen we de zoektocht naar bijkomende afzet en brengen we vraag en aanbod met elkaar in contact.

En zoals altijd blijft BioForum ook inzetten op kennisuitwisseling. Het Biobedrijfsnetwerk werkt samen met het PcS en het Proefcentrum voor de Groenteteelt en de telers verder aan de kwaliteit van de biobloementeelt.

MEER WETEN?

Wil je meer informatie over dit project?

Neem contact op met An Jamart an.jamart@bioforumvl.be.

EERLIJKE SECTOR

Wat met het koper?

De biologische landbouw probeert op een zo milieuvriendelijk mogelijke manier te boeren, maar critici hekelen het feit dat een product als koper nog altijd toegelaten is. Hoe zit dat met het kopergebruik in bio?

VOOR WIE?

Bioboeren WAT ?

Analyse van het kopergebruik in bio WAAROM?

Koper is een omstreden product

E

en het milieu. Dat verwijt krijgt de biosec- "Bio gebruikt koper tegen schurft, maar in tor dan ook vaak van critici. Natuurlijke gangbaar wordt koper ook ingezet voor de middelen zijn niet per definitie beter of bestrijding van vruchtboomkanker na de onschadelijk. Een ander steeds terugke- oogst tijdens de bladvalperiode." Volgens hem rend argument is dat gangbare landbouw heeft bio relatief minder last van die ziekte over veiligere chemisch-synthetische alter- omdat er minder meststoffen t­ oegediend natieven beschikt, waar de biosector niet worden, wat de veerkracht van de fruitboom kan naar teruggrijpen. ten goede komt.

ind vorig jaar besliste Europa dat koperverbindingen als gewasbeschermingsmiddel ook na 2018 nog toegelaten zijn. Normaal verviel die toelating in januari 2019, maar ze werd voor zeven jaar verlengd. Boeren mogen tussen nu en 2025 per h ­ ectare maximaal 28 kilo koper gebruiken. Dat is gemiddeld vier kilo per hectare per jaar, twee kilo per h ­ ectare minder dan voordien. Je mag bv. wel het ene jaar zes kilo gebruiken en het andere jaar maar twee kilo, zolang je het maximum maar niet overschrijdt.

BioForum Vlaanderen ging op onderzoek:

Een blik op de federale databank voor

hoe is de situatie in Vlaanderen? Over het algemeen wordt ervan uitgegaan dat in Vlaanderen koper voornamelijk gebruikt wordt in de biologische aardappel- en de pitfruitteelt (appel en peer). Mogen we ervan uitgaan dat enkel biologische boeren koper gebruiken? Welke alternatieven heeft de gangbare sector ter beschikking en hoe ­veilig zijn die? Wat doet de biosector om het gebruik van koper te beperken?

De nieuwe toelating kwam er niet zonder slag of stoot. Volgens de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) is het gebruik van koper zorgwekkend voor de volksgezondheid

Matty Polfliet is adviseur voor zowel ­gangbare als biologische pitfruittelers. Volgens hem wordt koper zowel in de gangbare als in de biologische pitfruitteelt gebruikt. Polfliet:

­ oedgekeurde pesticiden leert dat de gangbare g sector inderdaad over alternatieven beschikt.

"Captan is de standaard," volgens Polfliet, "maar dat werkt enkel preventief en kent een wisselende effectiviteit." Daarnaast heb je ook nog producten op basis van thiofanaatmethyl. Alleen worden deze twee alternatieven in de databank van het internationale Pesticides Action Network (PAN) gecatalogiseerd onder ‘bad actors’: Thiofanaat-methyl is kankerverwekkend en "reproductietoxisch" (d.w.z. schadelijk voor de vruchtbaarheid).

Ook captan, een algemeen schimmelwerend product dat al bestaat sinds de jaren vijftig, is kankerverwekkend en acuut toxisch, aldus PAN.

22

Bio Actief

43

Pitfruit

fotografie

Kobe Van Looveren

Andere producten zijn fludioxonil en een combinatie van fluopyram en tebuconazool. "Dat laatste is in BelgiĂŤ niet toegelaten na de oogst en is dus niet inzetbaar tegen vruchtboomkanker. Het kan enkel voor de oogst worden ingezet om kankerinfecties op vruchten te bestrijden," zegt Polfliet. "En fludioxonil werkt eenvoudigweg niet tegen kanker en mag ook niet na de oogst worden ingezet."

De gangbare alternatieven blijken dus ook niet zo gunstig. Consumenten zouden daar best even bij stilstaan wanneer ze in een perfect glanzende appel bijten. Ook Polfliet besluit: "Er is geen enkele reden om de boer, bio of gangbaar, scheef aan te kijken; wel de wetgever die dit toelaat."

Kiezen voor resistentie Michel Frisque is biologisch pitfruitteler.

Hij benadrukt de rol van de consument, die meestal kiest voor bekende rassen zoals Jonagold. Die rassen zijn echter gevoeliger voor ziekten, waardoor vaker gewasbescherming ingezet moet worden. Frisque ziet dan ook vooral toekomst in de resistente rassen,

zoals Bellefleur of Renet. "Dat zijn polygeen resistente rassen, waarbij de resistente eigenschap op meerdere genen ligt." Hij heeft een perceel waar quasi alleen polygene rassen staan en daar is koper overbodig. "Via proevertjes leren we onze consumenten die alternatieve appelsoorten kennen en waarderen."

Biologisch pitfruitteler Katleen De Coninck beaamt dat: "In de bioteelt wordt veel meer dan in gangbaar ingezet op preventie van ziekten en plagen," benadrukt ze, "en daar gaat het in essentie om. Zo gaan wij in het najaar de afgevallen bladeren, waar de schurftschimmel op kan overwinteren, grondig opruimen en versnipperen. We verzorgen de bodem zodat er veel regenwormen in de grond zitten die meehelpen om het resterende blad te verteren."

Zowel Frisque als De Coninck planten veel verschillende rassen op een verstandige manier door elkaar. "En we tolereren ook een zekere schade, zodat ook natuurlijke vijanden over voedsel beschikken," aldus De Coninck.

RELACS BioForum Vlaanderen is partner in het Europese project RELACS, dat het gebruik van bepaalde, in bio omstreden producten tot een minimum wil herleiden of zelfs overbodig wil maken. Een deel van het project zal kijken naar het gebruik van koper. Daarvoor zijn er effectiviteitstests gepland met alternatieve producten, en dat op vier teelten: wijnbouw, appel, tomaat en komkommer.

In Vlaanderen zal PCFruit, het proefcentrum voor de pitfruitteelt, proeven doen op appel.

Aardappelziekte Het kopergebruik in de aardappelteelt zit niet mee in het RELACS-project. Aardappeltelers zetten koper in tegen de gevreesde phytophthora of aardappelziekte, maar volgens de onderzoekers is de biologische aardappelveredeling al een goed alternatief.

Dat heeft de sector ook begrepen. Het Nederlandse bedrijf Agrico veredelde een breed gamma van meer dan twintig variĂŤteiten aardappelen die resistent zijn tegen de aardappelziekte. In de nabije toekomst

Bio Actief

43

23

willen ze zelfs tot drie verschillende genen inbouwen om resistentie bij de schimmel te voorkomen. Keten en consument moeten echter mee. Daarom werd in de zomer van 2018 een aardappelconvenant afgesloten met alle actoren in de keten. Op die manier engageerde de Vlaamse biologische aardappelketen zich om tegen 2021 voor 100 procent te kiezen voor de teelt en de afzet van robuuste rassen. Nederland sloot een jaar eerder al zo’n convenant, Wallonië en NoordFrankrijk volgden kort daarop het voorbeeld van Vlaanderen.

Het kind en het badwater…

Ook stelden ze vast dat er wijnbouwgebieden zijn die, ondanks een hoog kopergehalte in de bodem, best wel hoge aantallen regenwormen huisvesten.

Het is ook belangrijk om onderscheid te maken tussen de totale hoeveelheid koper en het mobiele kopergehalte. Dat is de hoeveelheid koper die beschikbaar of opneembaar is. Die nuance wordt niet altijd gemaakt.

Het hierboven genoemde Duitse onderzoek stelde vast dat slechts een maximum van 0,3 procent van het totale kopergehalte in mobiele vorm beschikbaar is. Die mobiele inhoud wordt verder beïnvloed door de pH, de grondtextuur of de absorptiemogelijkheden van de bodem. Hoe lager de pH, hoe hoger de mobiliteit van het koper. Een hoog gehalte aan organische stof in de bodem biedt extra absorptievlakken waardoor de mobiliteit verder wordt beperkt.

Een overdaad aan koper kan bodemorganismen onderdrukken of doden. Vraag is waar die overdaad aan koper vandaan komt. Duits onderzoek naar de impact van koper op de bodem stelt vast dat vooral de historische koperverontreiniging belangrijk is, en dat met name bij de wijnbouw. In het begin van de vorige eeuw werd tot 20 à 30 kg/ha toegepast, Tot slot is het ook belangrijk om te beseffen en in sommige gevallen zelfs tot 80 kg/ha! dat de totale afwezigheid van koper in de Waar het bodemleven aangetast bleek, was bodem evengoed onwenselijk is. In zijn boek niet alleen veel koper aanwezig maar vonden "The Intelligent Gardener" wijst auteur Steve de onderzoekers ook andere zware metalen. Solomon op het belang van de aanwezigheid

van een hele reeks micronutriënten, inclusief koper. Zowel gewassen als de bodemecologie hebben nood aan koper in het kader van immuniteitsfuncties, aldus Solomon. Hij beveelt zelfs aan om op kalkrijke gronden of bodems met een hoog organisch stofgehalte, koper als (blad)bemesting te gebruiken.

Kortom: dat koper schadelijke eigenschappen heeft, lijdt geen twijfel. Biologische telers moeten dus voortdurend aandacht hebben voor het gebruik ervan. Sowieso geldt dat voor alle natuurlijke gewasbeschermingsmiddelen. Toch zien we dat bioboeren er in de praktijk voorzichtig mee omspringen en dat men in de sector op zoek gaat naar alternatieven.

MEER WETEN?

Je vindt meer informatie over het ­RELACS-project op https://relacs-project.eu.

fotografie

Sophie Nuytten

24

Bio Actief

43

LERENDE SECTOR

Van coöperatie tot bank Op 29 januari diende het coöperatieve bankproject NewB een officiële licentieaanvraag in bij de Nationale Bank van België. BioForum Vlaanderen is lidorganisatie en kijkt naar wat er nu te gebeuren staat.

VOOR WIE?

De hele biosector WAT ?

Coöperatieve bank NewB doet aanvraag tot banklicentie en zoekt nu aandeelhouders WAAROM?

BioForum Vlaanderen ondersteunt als lidorganisatie graag deze vorm van ethisch bankieren

H

et idee om een coöperatieve ethische bank op te richten, ontstond enkele jaren geleden en groeide voort uit twee vaststellingen.

Ten eerste is er een gebrek aan diversiteit in het Belgische banklandschap. Ons land telt 90 banken. Daarvan zijn er 75 filialen of dochterondernemingen van buitenlandse banken.

Maar liefst 83% van de banken in België komt dus uit het buitenland. Bovendien zijn al die banken vennootschappen, uitgezonderd de coöperatieve bank Banque CPH. Ten tweede toonden grootbanken in het verleden niet de verantwoordelijkheid die in hun rol nodig is. Dat zagen we in 2008, toen de financiële crisis heel wat risicovolle, onverantwoorde en zelfs illegale praktijken van de traditionele banksector aan het licht bracht.

Zulk gedrag lijkt geoorloofd – en zal zich herhalen – als banken een ongeremde wedloop naar winst als uitgangspunt blijven nemen.

Bovendien lijken traditionele banken niet in staat om mee te werken aan de sociale en ecologische transitie waar onze maatschappij naar snakt. Grootbanken investeren doorgaans bijvoorbeeld meer in fossiele brandstoffen dan in hernieuwbare energie.

Hoe gaat NewB het verschil maken?

In de buurlanden bestaan er al ethische coöperatieve banken, dus vroegen de initiatiefnemers van NewB zich af waarom zo’n bank ook niet in België zou kunnen. Het DNA van de toekomstige bank werd van bij het begin vastgelegd. Zo krijgt elke coöperant een stem op de Algemene Vergadering, ongeacht hoeveel hij of zij in NewB investeerde. Dat coöperatief principe zorgt voor participatie, transparantie en democratische controle bij NewB.

Unieke kans?

In 2019 zit NewB in de laatste rechte lijn. De licentieaanvraag van 29 januari laat voor het eerst toe om echt te mogen hopen op de realisatie van het project. Het zijn 12 cruciale maanden: NewB moet nu zoveel mogelijk mensen achter dit collectieve project scharen.

Samen met BioForum Vlaanderen roept NewB iedereen dan ook op om coöperant te worden.

Dat kan voor 20 euro. Ga naar www.newb.coop en in enkele kliks bouw je mee aan een uniek project. Alleen door de kracht van het collectief zullen we kunnen bewijzen dat een andere bank echt mogelijk is.

MEER WETEN?

Surf naar www.newb.coop en deel de oproep voor coöperanten ook in je eigen netwerk.

In de statuten vind je 13 waarden, waaronder duurzaamheid, die richting moeten geven aan het beleid, de inhoud van financiële producten en de uitrol van die producten. Je vindt ze alle 13 op https://www.newb.coop/nl/values.

De Algemene Vergadering verkiest een onafhankelijk maatschappelijk comité. Dat ziet er op toe dat de strategie en de beslissingen bij NewB altijd de 13 kernwaarden respecteren.

Tot slot verbieden de interne regels bedrijfswagens en bonussen, schrijven ze een salarisplafond voor en leggen ze soberheid op, van de kantoorruimtes tot zakenlunches.

Bio Actief

43

25

SECTOR IN CIJFERS

Bio maakt sprongen Wat iedereen in de sector al een tijdje voelt, werd nog maar eens aangetoond in het nieuwe cijferrapport van FiBL over bio wereldwijd. Bio is booming business.

WIE?

Onderzoeksinstituut FiBl en IFOAM, experts uit ruim 170 landen WAT ?

Bioproductie en -consumptie wereldwijd in 2017 WAAROM?

Marktcijfers verhogen de geloofwaardigheid van de sector en geven inzicht in mogelijke kansen

E

lk jaar presenteert het internationale onderzoeksinstituut FiBL op de grote beurs BioFach een lijvig rapport over de biosector. Ze kijken dan hoe de productie en consumptie van bio wereldwijd is geëvolueerd. Daarvoor grijpen ze naar data van 2 jaar eerder, omdat die cijfers volledig beschikbaar zijn.

Die data gaan vooral over landbouw. Sommige landen verzamelen ook data over verwerkers en distributeurs, maar deze informatie

26

Bio Actief

43

is doorgaans verre van volledig. Daarover kunnen de onderzoekers dus minder uitspraken doen.

Grootste stijging ooit De sector voelde het al een tijdje, maar nu staat het zwart op wit op papier. In vergelijking met 2016 nam het wereldwijde biologische landbouwareaal in 2017 toe met 20 procent. Dat is de grootste stijging ooit. In totaal is er nu wereldwijd 69,8 miljoen hectare die biologisch bewerkt wordt. Dat aantal is wel relatief, want meer dan de helft daarvan is toe te schrijven aan Australië (35,6 miljoen hectare). Dat is zo’n 10 procent van het volledige Australische areaal; het gaat om enorm uitgestrekte graaslanden voor vleesvee.

In Europa gaat het om 14,6 miljoen hectare bio-areaal. Wereldwijd is 1,4 procent van het landbouwareaal nu biologisch. In verhouding met de in totaal beschikbare landbouwgrond zie je dat Europese landen als Liechtenstein (37,9%) en Oostenrijk (24%) het beste scoren.

Er zijn 14 landen wereldwijd waar het biolo-

gisch areaal 10 procent van het totale areaal in dat land uitmaakt.

Het gevolg is dat ook het aantal biologische boeren wereldwijd stijgt. Binnen de Europese Unie gaat het om 305.000 boeren in 2017.

Boven de 10 procent Ook op het vlak van consumptie kleuren de cijfers groen. Wereldwijd wordt de markt voor biologische voeding op 92 miljard euro geschat. De VS is met 40 miljard euro de grootste markt, daarna komt Duitsland: daar wordt 10 miljard euro aan biologische voeding gespendeerd. Denemarken spant de kroon als we kijken naar het grootste aandeel verkochte biovoeding: 13,3 procent van alle voedingsaankopen daar is bio. Het is ook het eerste land dat op dat vlak de grens van 10 procent overschrijdt.

Interessant in het FiBL-rapport zijn de cijfers voor België. Omdat landbouw in ons land een bevoegdheid is van de regio’s, zien we op productievlak niet vaak cijfers die alle

Aantal biologische producenten in Europa en de Europese Unie, 2000-2017 Bron: FiBL-AMI survey 2019 400 350

x duizend

300 250 200 100 50 0 2000

2002

2004

2006

2008

2010

Europese Unie

landsdelen samen tellen. Kijken we naar het bio-areaal ten opzichte van het totale areaal, dan zitten we in België rond 6,4 procent.

De overgrote meerderheid daarvan is toe te schrijven aan Wallonië, want volgens het landbouwrapport van de Vlaamse overheid was maar 1,2 procent van de Vlaamse landbouwgrond biologisch gecertificeerd. Met het cijfer voor heel België scoren we beter dan buurlanden als Nederland en Frankrijk. De cijfers voor Vlaanderen apart bevinden zich eerder onderaan de ranglijst.

2016

Europa

Bron: FiBL-AMI survey 2019 Zwitserland

288

Denemarken

278

Zweden

237

Luxemburg

203 196

Liechtenstein

171

VS

122

Duitsland

122

Frankrijk

118

Canada

83

België

Je kan het hele rapport lezen op www.bfvl.be/fibl_2019.

2014

Tien landen met de hoogste bioconsumptie per capita 2017

Oostenrijk

MEER WETEN?

2012

53 0

50

100

150

200

250

300

Bio Actief

43

27

Consumptie per capita, in euro's.

EERLIJKE SECTOR

Met de blik vooruit Hoe moet de Vlaamse natuur er in de toekomst uitzien en welke rol is er weggelegd voor landbouw? Het nieuwe Natuurrapport zorgt voor inspiratie.

fotografie

Kobe Van Looveren

VOOR WIE?

De hele biosector WAT ?

Het nieuwe INBO-rapport WAAROM?

Vlaanderen staat voor heel wat uitdagingen op het vlak van natuur en landbouw

H

et Instituut Natuur- en Bosonderzoek (INBO) houdt zich als Vlaamse onderzoeksinstelling bezig met de vraag hoe we de Vlaamse natuur op een duurzame manier kunnen beheren. Elke twee jaar stellen ze een Natuurrapport (NARA) op. Daarin rapporteren ze over de toestand van de natuur in Vlaanderen, evalueren ze het natuurbeleid en geven ze aan wat er anders kan of moet.

In februari 2019 verscheen het rapport "Natuurverkenning 2050". Daarin richt INBO zijn blik op de toekomst, meer bepaald het jaar 2050. Vlaanderen staat immers voor grote uitdagingen.

De natuur levert ons een heel aantal voorde-

28

Bio Actief

43

len op, de zogenaamde ecosysteemdiensten.

Denk aan watervoorziening of voedselproductie. Alleen staan die ecosysteemdiensten onder druk. En om die problemen aan te pakken is er nood aan een beleid dat niet alleen naar de natuur kijkt binnen de grenzen van natuurgebieden, maar ook naar de landbouw, steden enzovoort. Het rapport is duidelijk: willen we deze uitdagingen het hoofd bieden, dan is er een nauwere samenwerking nodig tussen verschillende beleidsdomeinen en -niveaus.

Verschillende kijkrichtingen Niet iedereen heeft eenzelfde visie over hoe we met deze uitdagingen moeten omgaan.

Moeten we samenwerken met de natuur of net de natuur haar eigen gang laten gaan?

Het INBO-rapport definieerde vier verschillende visies en noemt die kijkrichtingen.

Voor elk van die kijkrichtingen gaan ze na ze wat de sterktes en zwaktes zijn, en wat de effecten zijn op een aantal van de uitdagingen waar we voor staan. Ze willen dus geen model naar voren schuiven,

maar inspiratie geven aan de overheid en de samenleving over hoe we in de toekomst de beste resultaten krijgen.

Om de effecten van de vier kijkrichtingen met elkaar te kunnen vergelijken, worden ze in het rapport afgetoetst aan zes uitdagingen waarvoor we staan:

·· ·· ·· ·· ·· ··

Biodiversiteitsverlies tegengaan Gezonde leef- en werkomgeving garanderen Samen en bewust leven Natuurlijke hulpbronnen duurzaam gebruiken Omgaan met een veranderend klimaat Voedselzekerheid waarborgen

Effecten op landbouw Dat is tot nog toe erg abstract, maar het wordt concreter als we dieper ingaan op de vier kijkrichtingen.

In de eerste kijkrichting is de natuur een deel van onze culturele identiteit en moet de natuur die identiteit versterken. Dat betekent dat ze heel aanwezig is op de plekken waar we

Bron: Natuurrapport, INBO.

wonen. Landbouw is vooral gericht op lokale productie en afzet en mensen kopen vooral in de korte keten. Dat heeft positieve effecten op onze leefomgeving en sociale cohesie. Het is volgens de onderzoekers niet zeker wat de effecten zijn op het vlak van voedselzekerheid.

Het landbouwareaal moet deels plaats ruimen voor kleine landschapselementen, maar dat wordt gecompenseerd door stadslandbouw en CSA-landbouw.

landbouw strikt gescheiden. Er wordt vooral ingezet op industriële landbouw, met technische oplossingen. Of dit model antwoorden biedt op de uitdagingen is vooral onzeker. Je blijft immers sterk afhankelijk van schommelingen op de wereldmarkt en van technologische ontwikkelingen.

Samenwerken met de natuur En dan is er nog de vierde kijkrichting. Die kijkt wat er gebeurt als we in Vlaanderen beslissen om met de natuur samen te werken.

Mens en natuur zijn afhankelijk van elkaar en dragen dus maar beter zorg voor elkaar.

Sommigen vinden dat we de natuur haar vrije gang moeten laten gaan. In dit scenario wordt een grote oppervlakte landbouwgrond niet meer bewerkt, zodat die zich kan ontwikkelen tot bos. Om de voedselzekerheid te garanderen, is er een intensievere vorm van landbouw nodig. Verticale landbouw is in dit scenario een te volgen piste. Maar het rapport toont dat deze vorm van landbouw weinig veerkrachtig is en dat de voedselzekerheid dus nog meer onder druk dreigt te komen.

In dit model wordt er gekozen voor agro-ecologische landbouw, die rekening houdt met de draagkracht van de natuur. Landbouw draait niet alleen om voedselproductie, maar kan ook gebruikt worden voor erosiebescherming of waterbeschikbaarheid.

Je kan de natuur ook economisch benaderen. Deze aanpak lijkt op maat geschreven van marktgebonden uitdagingen zoals voedselproductie. In dit model worden natuur en

De effecten van dit model zijn – in tegenstelling tot de drie voorgaande - bijna over de hele lijn positief, zoals je kan zien op de infografiek hierboven. Er wordt ingezet op

natuur om meerdere maatschappelijke uitdagingen zo efficiënt mogelijk aan te pakken. Alleen op het vlak van voedselzekerheid kan het rapport geen uitsluitsel geven in dit model. Dat heeft vooral te maken met de productiviteit van agro-ecologische landbouw.

Het INBO-rapport geeft aan dat er nog meer onderzoek nodig is voor de optimale praktische toepassing.

Maar dat neemt niet weg dat het rapport vermeldt dat agro-ecologische technieken een groot effect hebben op de ecologische veerkracht van het landbouwsysteem en op de milieueffecten van landbouw op de biodiversiteit en het watersysteem. Ook helpt agro-ecologie om productieverliezen door extreme weersomstandigheden beter op te vangen. Met die bevindingen vinden we in het rapport steun voor onze visie op landbouw en natuur.

MEER WETEN?

Je kan zelf het digitale rapport bekijken op www.natuurrapport.be.

Bio Actief

43

29

Van horen zeggen “Tegen 2025 zijn 60% van alle verkochte groenten bij Delhaize van bio-kwaliteit.”

S VEN VAN DE V OORD E GROENTEAA N KOPE R D E L H A IZ E S TU DIEAVO N D BIOSCOPE G ROE N T E N , PCG – 1 2 F EB RUA RI 2019

“Het is een avontuur om een bio- of natuurwijn te proeven, want je weet nooit wat je in je glas krijgt. Die wijnen zijn onstabieler, ze kunnen minder goed tegen temperatuurschommelingen.

Maar geloof mij: eens je gewend bent aan het natuurlijke spul, wil je voor geen geld meer terug.”

“Wij moeten ophouden met tonnen varkensvlees en diepvriesfrieten naar Vietnam uit te voeren en onze koeien voer te geven dat geteeld is op de kap van tropische bossen in Zuid-Amerika. Die wereldwijde voedselhandel, al dat rondzeulen met vliegtuigen en containerschepen, moet eruit” L EO VA N B R O EC K , VL A A M S B O U WM EES TER D E S TA N DA A R D – 1 4 D EC EM B ER 2 0 1 8

“Heel wat studies tonen aan dat biologische landbouw beter voor insecten is dan intensieve landbouw.

Dat is ook logisch.”

DAVE GO U L S O N P R O F ES S O R U N I VER S I TY O F S U S S EX TH E GUA R D I A N – 1 3 F EB RUA R I 2 0 1 9

ANDY DE BR OU W E R, SOMME LIE R DE MORGEN – 23 JA N UA RI 2019

“Een beleid dat milieu en landbouw wil verzoenen, moet inzetten op de ontwikkeling van duurzame en biologische landbouw in samenwerking met de boeren en dat beleid wetenschappelijk en financieel ondersteunen.”

S TAF HENDE RICKX , AU TEU R EN H U ISA RT S ‘ VA N MA MMOE T T OT B I G M AC ’ KNACK.BE – 7 FE BRUA RI 2019

30

Bio Actief

43

In februari toonde een nieuwe studie aan dat het erg slecht gaat met de insectenpopulatie. Een derde van de insectensoorten zou met uitsterven zijn bedreigd, maar ook andere insectensoorten hebben het moeilijk en zien hun populatie afnemen. De onderzoekers berekenden dat aan dit tempo alle insecten tegen het einde van de eeuw uitgestorven zouden zijn. Dat zou catastrofaal zijn, want insecten vervullen een essentiële rol in ons voedingssysteem. Weer een signaal dat er nood is aan een andere vorm van landbouw.

DĂŠ vakbeurs voor bio-, eco-, natuurlijke en duurzame producten.

Voor en door de sector.

Zondag 13 en maandag 14 oktober 2019 Brussels Expo - Paleis 11

surf naar bio -xpo.be en vraag ons exposantend ossier op

www.bio-xp

o.be

Partners

www.bio-xpo.be

Fabrikant gespecialiseerd in BIOLOGISCHE ontbijtgranen

Pionier op gebied van BIOLOGISCHE voeding, sinds 1974

Bevoorrading zo dichtbij mogelijk, granen verbouwd door onze partnerproducenten

Ets Favrichon & Vignon Volg ons op 42 47O Saint Symphorien de Lay PRO SAIN • Les Matès • 66670 Bages • Tél. 04 68FRANKRIJK 21 60 23 • Fax 04 68 21 80 36 • info@prosain.frwww.favrichon.com