Science & Solutions #55 Indyki (Polski)

Keeping you naturally informed | Wydanie 55 | Indyki

Produkcja indyków nabiera tempa

Wpływ mikotoksyn na indyki Wykorzystanie pożytecznych bakterii dla poprawienia wydajności indyków w chowie bez antybiotyków Redukcja narażenia na wystąpienie kolibakteriozy u indyków, u których występuje oporność na enrofloksacynę

Zdjęcie: iStockphoto_Eraxion

Zdjęcie: iStockphoto_Mark Kokkoros

Zdjęcie: iStockphoto_Alphotographic

SPIS TREŚCI

4

8

12

Wpływ mikotoksyn na indyki

Wykorzystanie pożytecznych bakterii dla poprawienia wydajności indyków w chowie bez antybiotyków

Redukcja narażenia na wystąpienie kolibakteriozy u indyków, u których występuje oporność na enrofloksacynę

Michele Muccio MSc Manadżer ds. Produktu

Luis Valenzuela MSc Manadżer ds. Produktu

Antonia Tacconi PhD Manadżer Działu - Zakwaszacze

Mikotoskyny są obecne w prawie wszystkich surowcach wykorzystywanych do produkcji pasz dla indyków. Mają one ogromny wpływ na wydajność produkcyjną stada. Stosując preparaty dezaktywujące mikotoksyny w paszy można zmniejszyć to negatywne oddziaływanie.

Produkcja indyków wiąże się z charakterystycznymi dla niej wyzwaniami obejmującymi poprawienie tempa wzrostu, zwiększenie absorpcji składników pokarmowych oraz zmniejszenie ryzyka wystąpienia bakteryjnych chorób jelit. Zmniejszenie ilości wykorzystywanych antybiotyków zwiększa problemy wynikające z tych wyzwań, jednak dodatek PoultryStar® do paszy pozwala wprowadzić pożyteczne bakterie, które przywracają odpowiedni poziom wydajności.

Większość bakterii znajdujących się w przewodzie pokarmowym może zasiedlać organizm gospodarza nie powodując żadnego zagrożenia. Ale są tam też niektóre szczepy, które wywołują choroby powodujące znaczne straty dla producenta.

Zarządzanie tymi chorobami bakteryjnymi przy jednoczesnym ograniczeniu zastosowania antybiotyków w produkcji indyków, wymaga przemyślanej strategii postępowania.

2 SCIENCE & SOLUTIONS

BIOMIN

OD WYDAWCY

Produkcja indyków nabiera tempa Produkcja indyków w UE w 2016 r., zgodnie z najnowszymi dostępnymi danymi, gwałtownie wzrosła o 6,8%.

Wiodącymi krajami były Polska i Hiszpania, ale znaczące tempo wzrostu zanotowano także w wielu innych krajach produkujących indyki. Pomimo tego wzrostu, spożycie na mieszkańca pozostało na poziomie poniżej 4 kg.

W 2017 r. spodziewany był spadek produkcji w całej UE. Powodem było wystąpienie ptasiej grypy w drugiej połowie roku. Stowarzyszenie Przetwórców Drobiu i Handlu Drobiem w UE (AVEC) podało, że w kilku krajach zlikwidowano ptaki z powodu wystąpienia ptasiej grypy, także w Niemczech, największym producencie indyków w UE. Wzrasta produkcja w państwach spoza UE takich jak Rosja, Ukraina czy kraje północnoafrykańskie Maroko, Tunezja i Algieria. Chociaż Ameryka Północna ciągle jest dominującym producentem indyków, to Brazylia kontynuuje wzrost swojej produkcji. Pomimo globalnego wzrostu produkcji, spożycie indyków nadal pozostaje znacznie poniżej spożycia mięsa kurcząt.

Przy zapotrzebowaniu na skoncentrowane mieszanki paszowe, producenci indyków zawdzięczają swój sukces stabilnym cenom białkowych surowców paszowych, z czym mamy do czynienia w ciągu ostatnich dwóch lat. Jednakże stosując wysoko skoncentrowane pasze zawsze istnieje ryzyko żywienia w tym samym czasie zarówno ptaków, jak i niektórych mniej pożądanych mieszkańców przewodu pokarmowego. Patogeny E. coli są jednym z większych problemów w produkcji indyków przyczyniając się nie tylko do strat wydajności, ale także strat ekonomicznych spowodowanych dodatkowymi kosztami związanymi

ISSN: 2309-5954 Aby obejrzeć wydanie internetowe i poznać szczegóły, prosimy wejść na: http://magazine.biomin.net Aby uzyskać odbitki artykułów lub zaprenumerować magazyn Science & Solutions, prosimy skontaktować się z nami: magazine@biomin.net

z kontrolą weterynaryjną. Dlatego też utrzymanie zdrowej struktury przewodu pokarmowego i równowagi mikrobiologicznej są niezbędne dla osiągnięcia ekonomicznie opłacalnej produkcyjności.

W tym wydaniu Science and Solutions przyglądamy sie niektórym sposobom pozwalającym zmniejszyć występowanie przypadków kolibakteriozy, informując Was w naturalny sposób o ulepszonych preparatach kwasów organicznych, gdzie dodatek substancji zwiększających przepuszczalność błon komórkowych wzmacnia aktywność antybakteryjną, przyczyniając się do poprawy skuteczności i lepszej wydajności indyków. Podobnie używanie probiotyków zyskuje akceptację jako sposób na poprawę ogólnego stanu zdrowia przewodu pokarmowego poprzez stymulację odporności i kompetencyjne wykluczanie patogenów, przez co mniejsza jest potrzeba interwencji antybiotykowej.

Przy długim cyklu produkcyjnym istnieje duże ryzyko, że ptaki będą karmione paszą skażoną mikotoksynami.

Mikotoksyny mają bezpośredni wpływ na strukturę jelit i działają synergistycznie, gdy działanie to jest połączone z obecnością niektórych patogenów. Minimalizacja skutków ich działania ma na celu zmniejszenie potrzeby interwencji weterynaryjnej.

Przyjemnej lektury Science & Solutions.

Andrew Robertson Dyrektor Techniczny – Drób

Wydawca: Ryan Hines, Caroline Noonan Współpracownicy: Andrew Robertson, Michele Muccio MSc, Luis Valenzuela MSc, Antonia Tacconi PhD. Marketing: Herbert Kneissl, Karin Nährer Grafika: GraphX ERBER AG Badania: Franz Waxenecker, Ursula Hofstetter Wydawca: BIOMIN Holding GmbH, Erber Campus, 3131 Getzersdorf, Austria Tel: +43 2782 8030, www.biomin.net ©Copyright 2018, Biomin Holding GmbH

Wszystkie prawa są zastrzeżone. Żadna część tej publikacji nie może być reprodukowana w jakiejkolwiek formie dla celów handlowych bez pisemnej zgody właściciela praw autorskich poza wyjątkami wymienionymi w Copyright, Designs and Patents Act 1998.

Wszystkie zamieszczone zdjęcia są własnością Biomin Holding GmbH lub zostały użyte na podstawie licencji.

BIOMIN is part of ERBER Group

BIOMIN 3

Wpływ mikotoksyn na indyki Mikotoksyny są obecne w prawie wszystkich surowcach wykorzystywanych do produkcji pasz dla indyków. Mają one ogromny wpływ na wydajność produkcyjną stada. Stosując preparaty dezaktywujące mikotoksyny w paszy, można zmniejszyć to negatywne oddziaływanie.

Indyki i inne gatunki drobiu są wrażliwe generalnie na wiele spośród mikotoksyn. Aflatoksyny, trichoteceny typu A (T-2 i HT-2 toksyny), trichoteceny typu B (deoksyniwalenol – DON, niwalenol – NIV) lub diacetoksyscirpenol (DAS), fumonizyny (FUM) i ochratoksyny są zaliczane do grupy tych, które mogą mieć największy wpływ na produkcję.

Aflatoksyny stanowią potencjalne zagrożenie kancerogenne dla wątroby; mogą one wpływać na produkcję zwierzęcą poprzez wywołanie silnej immunosupresji, powstawanie zmian nowotworowych w wątrobie i śledzionie, niewyjadanie paszy oraz mogą przenosić się do tkanek i jaj. Skażenie

STRESZCZENIE • Skażenie mikotoksynami pasz może spowodować olbrzymie problemy z wydajnością i zdrowiem • Większość surowców paszowych jest w naturalny sposób skażona więcej niż jedną mikotoksyną • Aby złagodzić negatywny wpływ mikotoksyn, należy dodać do pasz preparaty dezaktywujące mikotoksyny na kilka różnych sposobów 4 SCIENCE & SOLUTIONS

Michele Muccio MSc Manadżer ds. Produktu

Wykres 1.

Synergistyczny wpływ mikotoksyn u drobiu

AFB1

FB1 CPA

MON

DON

OTA

FA

DAS T-2 toxin

Citrinin

FB1 = fumonizyna B1, CPA = kwas cyklopiazonowy, DON – deoksyniwalenol, FA = kwas fuzariowy, DAS = diacetoksyscirpenol, OTA = ochratoksyna A, MON = moniliformina, AFB1 = aflatoksyna B1 Źródło: BIOMIN

paszy subklinicznymi dawkami aflatoksyn może negatywnie wpływać na histologię jelit i obniżenie absorpcji białka surowego z paszy. Trichoteceny są inhibitorami syntezy białek; stąd są one wysoce toksyczne dla komórek.

Trichoteceny typu A, takie jak T-2 i HT-2 powodują widzialne zmiany na dziobie i w przewodzie pokarmowym, prowadzące do niewyjadania paszy. Najbardziej szkodliwy wpływ trichotecenów można zaobserwować w przewodzie pokarmowym, gdzie powodują one dezintegrację nabłonka przewodu pokarmowego poprzez rozerwanie jego ścisłych połączeń – co sprzyja przenikaniu patogenów i innych toksycznych substancji do krwiobiegu. Także takie trichoteceny jak DON wywierają niekorzystne działanie na kosmki jelitowe: u ptaków karmionych paszami z subkliniczną zawartością DON (poniżej normy obowiązującej w UE) obserwuje się zanikanie kosmków oraz zmniejszenie ich wysokości i głębokości krypt. Wpływ DON wzrasta w obecności FUM. Te mikotoskyny działają synergistycznie powodując, że wpływ immunospuresyjny i cytotoksyczny DON i innych trichotecenów staje się jeszcze silniejszy. Co więcej, DON i FUM są czynnikami BIOMIN

10 5 0

3

0 0

<10 10-19 20-29 30-39 40-49 50-59 >=60 Metabolity w próbce

n Kontrola n 500 ppb AfB1

628a

495b

500 8

465b

15

15

1,000

589a

18

20

582a

25

638a

24

1068c

1,500

30

1790a

2,000

33

[g]

Udział próbek [%]

35

1335b

Masa ciała w 21 dniu i w ostatnim dniu doświadczenia 1618a

Współwystępowanie mikotoksyn w próbkach z całego świata, styczeń – listopad 2017

1628a

Wykres 3.

1809a

Wykres 2.

d1 - 21 n 250 ppb AfB1 n 500 ppb AfB1 + MSE

d22 - 42 n 250 ppb AfB1 + MSE n MSE

Wyniki z różnymi indeksami literowymi różnią się istotnie P<0,05.

Źródło: BIOMIN

Źródło: BIOMIN

predysponującymi do rozwoju nekrotycznych zmian w jelitach oraz kokcydiozy.

Gdy mówimy o oddziaływaniu mikotoksyn, należy pamiętać o ich synergistycznym działaniu. Synergizm jest wtedy, gdy toksyczność jakiejś mikotoksyny gwałtownie wzrasta w obecności innej. Najbardziej znaczące przykłady interakcji synergistycznych u drobiu zostały przedstawione na wykresie 1. Toksyczność mikotoksyn zależy od wielkości dawki i czasu jej ekspozycji. Negatywny wpływ na produkcję zwierzęcą może mieć zarówno długotrwała ekspozycja na małe dawki mikotoksyn, jak i krótkotrwałe narażenie na wysoką ich dawkę.

Jak podają badania BIOMIN nad mikotoksynami, zwierzęta są zawsze narażone na działanie koktajlu mikotoksyn – wyniki badań z 2017 r. wskazują na obecność średnio 31 metabolitów w jednej próbce (wykres 2). Ponieważ mikotoksyny są mocno zróżnicowane pod względem właściwości fizykochemicznych, skuteczny preparat służący ich dezaktywacji, powinien działać wielokierunkowo, w taki sposób aby zwalczać wszystkie mikotoksyny. Adsorpcja może pomóc w odniesieniu tylko do niewielkiej liczby mikotoksyn (przede wszystkim aflatoksyn, sporyszu i ochratoksyn).

Jednym z ważniejszych wyzwań stojących przed problemem dezaktywacji mikotoksyn jest zapewnienie skuteczności in vivo. Zgodnie z oficjalnym protokołem rejestracji UE potwierdzenie skuteczności następuje dzięki biomarkerom, ponieważ umożliwiają one potwierdzenie dezkatywacji mikotoksyn na poziomie molekularnym. Faktem jest, że dla rejestracji produktu w UE wyniki badań in vitro nie są wystarczające. Mycofix® jest jedynym dostępnym na rynku produktem o działaniu wielopłaszczyznowym zarejestrowanym w UE. Jego skuteczność oparta na adsorpcji i biotransformacji znajduje potwierdzenie w aktualnym stanie wiedzy na ten temat. Jest to jedyny produkt, który został w trzech odrębnych doświadczeniach przetestowany na indykach jako preparat przeciwko aflatoksynom, trichotecenom i fuminizynom.

Mycofix® jest w stanie zwalczać aflatoksyny w dużej koncentracji Skuteczność Mycofix® w zwalczaniu aflatoksyn (Afla) była testowana na 210 jednodniowych pisklętach indyczych, które przez 42 dni spożywały pasze zawierające stosunkowo wysokie dawki aflatoksyn. W trakcie doświadczenia mierzono różne parametry, w tym parametry wydajności (indywidualną masę ciała, spożycie paszy, współczynnik wykorzystania paszy), zdrowotności organów (względną masę organów), enzymy wątrobowe (AST i LDH) oraz siłę odpowiedzi immunologicznej. Uzyskane wyniki pokazały, że Mycofix® hamuje ujemny wpływ aflatoksyn na wydajność indyków.

Wykazuje również pozytywne oddziaływanie na wybrane wskaźniki toksykopatologiczne całkowicie przezwyciężając negatywny wpływ mikotoksyn. Przyczynia się do zmniejszenia śmiertelności ptaków wywołanej obecnością mikotoksyn, co znacząco wpływa na wyniki ekonomiczne na fermach. Wyniki zostały przedstawione na wykresach 3 i 4.

FUMzyme®, przełom w dezaktywacji FUM Zdolność FUMzyme® do detoksykacji FUM w przewodzie pokarmowym indyków została oszacowana w doświadczeniach fermowych. Piętnaście indyków Hybrid w wieku dziesięciu tygodni było karmionych paszą zawierającą 15 ppm FUM (w doświadczeniu został użyty FB1).

FUMzyme® przekształca FB1 w nietoksyczny hydrolizowany metabolit HFB1. Metodą oceny aktywności enzymu jest pomiar stopniowego ubywania FB1 i przybywania HFB1. Aby to wykonać, zbierano przez 14 dni próbki odchodów. Jak to zostało pokazane na wykresie 5a (słupek koloru zielonego), FUMzyme® istotnie zmniejsza zawartość FB1 w odchodach w porównaniu do zawartości FB1 w grupie ptaków otrzymujących skażoną paszę bez dodatku FUMzyme® (słupek koloru czerwonego). Zawartość metabolitu HFB1 wyraźnie BIOMIN 5

WPŁYW MIKOTOKSYN NA INDYKI

Wykres 4.

79a

b

69b 67b

68b

70

67b

286c

400

[U/l]

75

537bc

600

449bc

[U/l]

800

631bc

1,000

80

895a

a

1,085a

1,200

76ab

Zawartość LDH (a) i AST (b) w 35 dniu

65

200

60

0 n Kontrola n 500 ppb AfB1

n 250 ppb AfB1 n 500 ppb AfB1 + MSE

n 250 ppb AfB1 + MSE n MSE

n Kontrola n 500 ppb AfB1

n 250 ppb AfB1 n 500 ppb AfB1 + MSE

n 250 ppb AfB1 + MSE n MSE

Wyniki z różnymi indeksami literowymi różnią się istotnie P<0,05. Źródło: BIOMIN

Wykres 5b.

FB1 w odchodach indyków w 14 dniu (µg/g)

HFB1 w odchodach indyków w 14 dniu (µg/g)

8,000 7,000 6,000 5,000 4,000 3,000 2,000 1,000 0

5,242a

1,190b 245

Kontrola FUM

FUM + Fumzyme®

[µg/g]

[µg/g]

Wykres 5a.

8,000 7,000 6,000 5,000 4,000 3,000 2,000 1,000 0

1,645b 55

55a

Kontrola FUM

FUM + Fumzyme®

Wyniki z różnymi indeksami literowymi różnią się istotnie P<0,05.

Wyniki z różnymi indeksami literowymi różnią się istotnie P<0,05.

Źródło: BIOMIN

Źródło: BIOMIN

wzrastała pod wpływem działania FUM + FUMzyme® (wykres 5b, słupek koloru zielonego), wskazując na skuteczną biotransformację FB1 do HFB1.

Innym rodzajem badania z użyciem biomarkera do oceny skuteczności dezaktywacji FUM jest powszechnie wykorzystywany pomiar stosunku sfinganiny (Sa) : sfingozyny (So). Działanie FUM polega na inhibowaniu enzymu syntazy ceramidu, który uczestniczy w przekształcaniu wolnych cząsteczek Sa i So (cząsteczki te są prekursorami sfingolipidów) do sfingolipidów, ważnych strukturalnych związków błony komórkowej. Jeśli następuje inhibicja enzymu, wolne cząsteczki Sa i So zaczynają gromadzić się (akumulować) w komórce, przy czym Sa jest przeważającym metabolitem. Akumulację tę można zmierzyć; szczególnie istotny jest stosunek między wolnymi Sa i So. Większa wartość tego stosunku oznacza silniejszą intoksykację FUM. W jednym z doświadczeń stosunek Sa:So (wykres 6) w surowicy krwi ptaków w grupie karmionej paszą skażoną FUM w 14 dniu istotnie zwiększył się w porównaniu do stosunku Sa:So u ptaków z grupy kontrolnej karmionych paszą nieskażoną FUM i bez dodatku FUMzyme®. Dodatek FUMzyme® (do

paszy skażonej) istotnie zmniejszył wartość tego stosunku potwierdzając inaktywację FUM in vivo.

6 SCIENCE & SOLUTIONS

Detoksykacja trichotecenów przez BIOMIN BBSH 797 BIOMIN BBSH 797 katalizuje rozkład grupy epoksydowej trichotecenów dzięki wytwarzanemu specyficznemu enzymowi zwanym de-epoksydazą w czasie swojej biologicznej aktywności w przewodzie pokarmowym, w wyniku czego powstają nietoksyczne metabolity. Głównym metabolitem powstającym z rozkładu DON, najbardziej znaczącej i najczęściej spotykanej mikotoksyny spośród trichotecenów, jest DOM-1 (de-epoksydeokxyniwalenol). Jak podane jest w literaturze ( Wan et al., 2014), DON-3-siarczan jest najczęściej występującym metabolitem DON u drobiu. W wyniku aktywności BIOMIN BBSH 797 następuje rozkład grupy epoksydowej i powstaje metabolit DOM-3-siarczan. DON, DOM-1, DON-3-siarczan i DOM-3-siarczan są wykorzystywane jako biomarkery oznaczane w odchodach.

W powyższym doświadczeniu 15 dziesięciotygodniowych BIOMIN

Literatura

Wykres 6.

Stosunek Sa:So

0.30

0.24b

[Sa/So]

0.25 0.20

0.19c 0.16a

0.15 0.10

Bibliografia

0.05 0

Kontrola FUM

FUM + Fumzyme®

Wyniki z różnymi indeksami literowymi różnią się istotnie P<0,05. Źródło: BIOMIN

DON-3-siarczan w odchodach indyków (µg/g)

250

Pinton, P., Tsybulskyy, D., Lucioli, J., Laffitte, J., Callu, P., Lyazhri, F., Grosjean, F., Bacarense, A.P., Kolf-Clauw, M. and Oswald, I.P. (2012).

Toxicity of deoxynivalenol and its acetylated derivatives on the intestine: differential effects on morphology, barrier function, tight junction proteins, and mitogen-activated protein kinases. Toxicol Sci. 2012 Nov; 130(1): 180-190.

162.5b

[µg/g]

200 150 100 50 0

31.3a

33.0a

Kontrola DON

Wyniki z różnymi indeksami literowymi różnią się istotnie P<0,05.

Wykres 7b.

DOM-3-siarczan w odchodach indyków (µg/g) 259.2b

250 200 150 100 50 0

2.8a

3.0a

Kontrola DON

Weibking, T.S., Ledoux, D.R., Brown, T.P. and Rottinghaus, G.E. (1993).

Fumonisin toxicity in turkey poults. J. Vet. Diagn. Invest: 75-83.

DON + BBSH

Źródło: BIOMIN

300

Bryden, W.L. (2012). Mycotoxin contamination of the feed supply chain: implications for animal productivity and feed security.

Animal Feed Science and Technology: 134-158.

Grenier, B. and Applegate, T.J. (2013). Modulation of Intestinal Functions Following Mycotoxin Ingestion: Meta-Analysis of Published Experiments in Animals. Toxins 2013, 5, 396-430.

Wykres 7a.

[µg/g]

Wan, D., Huang, L., Pan, Y., Wu, Q., Chen, D., Tao, Y., Wang, X., Liu, Z., Li, J. and Wang, L. (2014). Metabolism, distribution and excretion of deoxynivalenol with combined techniques of radio-tracing, HPLCIT-TOF/MS and online radiometric detection. Journal of Agricultural Food Chemistry 62(2014). pp. 288-296.

DON + BBSH

Wyniki z różnymi indeksami literowymi różnią się istotnie P<0,05. Źródło: BIOMIN

indyczek (Hybrid) zostało losowo podzielonych na trzy grupy doświadczalne i rozmieszczonych po pięć indyczek w trzech oddzielnych kojcach w kurniku doświadczalnym. Ptaki były utrzymywane przez sześć pierwszych dni na ściółce z wiórów drzewnych i miały swobodny dostęp do paszy i wody. Po pierwszych sześciu dniach przyzwyczajania się do warunków w kojcu rozpoczęto dwudniowe doświadczenie. Pasza została skażona 1,5 ppm DON, przy czym BIOMIN BBSH 797 był podawany razem z paszą. Próbki odchodów były zbierane

pięć razy w ciągu dnia oddzielnie w każdym kojcu. Próbki odchodów z każdego dnia i każdego kojca były łączone i poddawane analizie na obecność pozostałości toksyny oraz metabolitów w Laboratorium Christiana Dopplera w IFATulln, Austria. Zapisywano zawartość DON, DOM-1, DON3-siarczanu i DOM-3-siarczanu w badanych odchodach (μg/dzień). DON był obecny tylko w niewielkich ilościach poniżej dolnego limitu ilościowego i to wyłącznie w grupie ptaków karmionych skażoną paszą bez dodatku BIOMIN BBSH 797 (wyniki niepublikowane). BIOMIN BBSH 797 znacząco obniżał zawartość DON-3-siarczanu (wykres 7a; słupek koloru zielonego) i znacząco zwiększał zawartość DOM-3-siarczanu (wykres 7b; słupek koloru zielonego).

Wyraźnie zostało przedstawione, że reakcja de-epoksydacji miała miejsce wyłącznie w grupie otrzymującej w paszy dodatek BIOMIN BBSH 797.

Konkludując stwierdzono, że enzymy zawarte w Mycofix® są skuteczne i zgodnie z aktualnym stanem wiedzy pozwalają realizować strategię dezaktywacji nieabsorbowalnych mikotoksyn. Fakt, że badania z wykorzystaniem biomarkerów zostały przeprowadzone na indykach daje gwarancję, że produkt będzie równie skuteczny dla różnych gatunków zwierząt.

Zakup zarejestrowanego produktu, który charakteryzuje się sprawdzonym mechanizmem działania w warunkach in vivo jest dobrym sposobem zapewnienia solidnej produkcji i daje pewność, że kapitał jest odpowiednio zainwestowany w produkt zaprojektowany po to, aby wykonać swoje zadanie.

BIOMIN 7

Wykorzystanie pożytecznych bakterii dla poprawienia wydajności indyków w chowie bez antybiotyków Produkcja indyków wiąże się z charakterystycznymi dla niej wyzwaniami obejmującymi poprawienie tempa wzrostu, zwiększenie absorpcji składników pokarmowych oraz zmniejszenie ryzyka wystąpienia bakteryjnych chorób jelit. Zmniejszenie ilości wykorzystywanych antybiotyków zwiększa problemy wynikające z tych wyzwań, jednak dodatek do paszy PoultryStar® pozwala wprowadzić pożyteczne bakterie, które przywracają odpowiedni poziom wydajności.

Przemysł drobiarski przeszedł ostatnio olbrzymie zmiany obejmujące poprawę genetyki, prewencyjną kontrolę zachorowań, wzrost wskaźników bioasekuracji oraz wprowadzenie nowoczesnych metod intensywnej produkcji. Zmiany zostały wprowadzone z powodu wzrostu zapotrzebowania na białko zwierzęce. Od 1990 do 2005 r. spożycie mięsa drobiowego wzrosło o 35 mln ton w krajach rozwijających się (Narrod I in., 2007). W niektórych krajach, gdzie produkcja mięsa czerwonego nie jest wystarczająca, mięso indycze stanowi w pełni akceptowany

STRESZCZENIE • Presja wywierana przez konsumentów wymusza konieczność zmniejszenia ilości antybiotyków wykorzystywanych w produkcji indyków • Rezygnacja ze stosowania antybiotyków otwiera lukę wydajnościową • Suplementacja karmy dodatkami paszowymi może pomóc w zamknięciu luki wydajnościowej • Po dodaniu PoultryStar® do paszy wzrosło wykorzystanie paszy i końcowa masa ciała 8 SCIENCE & SOLUTIONS

Luis Valenzuela MSc Manadżer ds. Produktu

zamiennik. Jednakże jego produkcja, podobnie jak w każdym innym sektorze produkcji zwierzęcej, zmaga się z takimi kompleksowymi wyzwaniami jak potrzeba zwiększenia wydajności wzrostowej, absorpcji składników pokarmowych i redukcji bakteryjnych chorób jelit.

Zrobić więcej z mniejszą ilością antybiotyków Polepszenie przyrostów i wykorzystania paszy są ważnymi zadaniami dla każdego producenta indyków. W wielu miejscach kluczową zasadą w procesie nadążania za rosnącym zapotrzebowaniem na bezpieczne i niedrogie białko zwierzęce jest opieranie produkcji drobiu z nieleczniczym zastosowaniem ważnych dla drobiu antybiotyków. Jednakże narastająca presja ze strony konsumentów, detalicznych sprzedawców żywności oraz organów regulacyjnych pobudza proces zmniejszenia ilości antybiotyków wykorzystywanych w fermowym chowie zwierząt. Co więcej, zwiększająca się liczba szczepów bakterii chorobotwórczych opornych na niektóre antybiotyki może zagrażać skuteczności antybiotyków stosowanych w celach leczniczych. Wzrost podatności na niektóre infekcje z powodu immunosupresji lub na skutek zmian mikrobioty przewodu pokarmowego został zaobserwowany już wcześniej (National Research Council, 1980).

BIOMIN

Photo: iStockphoto_aetb

Narastająca presja ze strony konsumentów, detalicznych sprzedawców żywności oraz organów regulacyjnych pobudza proces zmniejszenia ilości antybiotyków wykorzystywanych w fermowym chowie zwierząt.

BIOMIN 9

WYKORZYSTANIE POŻYTECZNYCH BAKTERII DLA POPRAWIENIA WYDAJNOŚCI INDYKÓW W CHOWIE BEZ ANTYBIOTYKÓW

Wykres 1.

Masa ciała/nioskę

10

a

b

9 8 7 a

[kg]

6

b

5 4 3

a b

2 b

1

a

0 Masa ciała w dniu wstawienia

Dzień 14

Dzień 68

Dzień 40 n Kontrola negatywna

Dzień 98

n PoultryStar®

Wyniki z różnymi indeksami w tym samym punkcie czasu różnią się statystycznie istotnie (P<0,05) Źródło: BIOMIN

Poprawa dzięki pożytecznym bakteriom Aby przeciwdziałać niepożądanym skutkom stosowania antybiotykowych stymulatorów wzrostu (ASW) i zmniejszać ilość wykorzystywanych antybiotyków ogółem, zostały opracowane nowatorskie dodatki paszowe oraz leki prewencyjne, takie jak preparaty fitogenne, kwasy organiczne, probiotyki, prebiotyki, synbiotyki (kombinacja probiotyków i prebiotyków) oraz szczepionki, które stanowią alternatywę promującą wydajność zwierząt i zapobiegającą problemom chorobowym.

PoultryStar® jest dobrze zaprojektowanym synbiotykiem zawierającym wiele szczepów bakteryjnych, który z powodzeniem promuje rozwój korzystnej mikroflory w przewodzie pokarmowym poprzez złożone działanie starannie wyselekcjonowanych, specyficznych szczepów mikroorganizmów probiotycznych i fruktooligosacharydów prebiotycznych otrzymanych z inuliny. Preparat ten został zaprojektowany w celu poprawienia zdrowia przewodu pokarmowego i uczynienia kurcząt bardziej opornymi na infekcje patogenów, dzięki czemu poprawie ulega również wydajność.

Doświadczenie z indykami w chowie bez antybiotyków w USA W eksperymencie naukowym przeprowadzonym w Stanach Zjednoczonych na 540 indyczętach (indyki Koch’s Hybrid) przez okres 98 dni użyto synbiotyku PoultryStar® sol z BIOMIN podając go w wodzie do picia w dawce 20 g/1000 ptaków/dzień w połączeniu 1 0 SCIENCE & SOLUTIONS

z przemysłową paszą wolną od antybiotyków (ABF).

Dodatek podawano w dniach 1-3, 7, 13-15, 21, 28, 35, 4143, 49, 56, 63, 69-71, 84 i 91 (pierwsze trzy dni, każde trzy dni, przy zmianie paszy i raz w tygodniu). Stado kontrolne było karmione wyłącznie paszą ABF, opracowaną w celu wspierania akcji marketingowej “naturalnego karmienia” indyków paszą organiczną, niezawierającą białkowych surowców pochodzenia zwierzęcego i antybiotyków.

Wyniki doświadczenia Uzyskane w doświadczeniu wyniki wskazują, że PoultryStar® sol poprawił wydajność indyków. Końcowa masa ciała była istotnie większa (P<0,05) w grupie otrzymującej PoultryStar® sol w porównaniu do grupy kontrolnej negatywnej (wykres 1).

W 98 dniu ptaki karmione paszą z dodatkiem uzyskały średnią masę ciała 9,120 kg, natomiast ptaki w grupie nie otrzymującej dodatku uzyskały średnią masę ciała 8,604 kg (różnica istotna wyniosła 516 g). Spożycie paszy było o 8% większe w grupie otrzymującej dodatek, co może częściowo wyjaśnić uzyskanie większej masy ciała na koniec doświadczenia (wykres 2).

Współczynnik wykorzystania paszy nie różnił się statystycznie istotnie między grupami.

Podobne wyniki w chowie kurcząt Powyższe wyniki zostały potwierdzone wielokrotnie w naukowych, przemysłowych i terenowych doświadczeniach przeprowadzonych na brojlerach. W ostatnich badaniach stwierdzono, że synbiotyk PoultryStar® był w stanie poprawić histomorfologię jelit (Palamidi et al., 2016), BIOMIN

Wykres 2.

Zestawienie spożycia paszy ogółem i FCR

25 a

20

b

[kg]

[FCR]

15 10

Ponadto doświadczenia z brojlerami wykazały, że wczesna profilaktyczna suplementacja preparatem PoultryStar® polepsza odpowiedź immunologiczną u ptaków, co potwierdzają przytoczone publikacje.

PoultryStar® istotnie zmniejsza liczbę patogenów, takich jak Salmonella enteritidis obecnych w jelicie ślepym (Sterzo et al., 2007), zmniejsza ilość przypadków kulawizn spowodowanych bakteryjną chondronekrozą (Wideman et al., 2012), poprawia wydajność i zapewnia dodatkową ochronę przeciwko groźbie pojawienia się kokcydiozy spowodowanej różnego rodzaju Eimeriami (Ritzi et al., 2016).

Wnioski

5 0 Spożycie paszy 14-98 dzień n Kontrola negatywna

FCR 14-98 dzień n PoultryStar®

Wyniki z różnymi indeksami różnią się statystycznie istotnie (P<0,05) Źródło: BIOMIN

co w konsekwencji spowodowało poprawę strawności dzięki polepszeniu funkcji trawiennych. Probiotyki mogą indukować proces polepszenia struktury jelit przyczyniając się do zwiększenia powierzchni nabłonka, który jest odpowiedzialny za większą absorpcję składników pokarmowych (Awad et al., 2009). Ten wynik powinien być jednak potwierdzony w odniesieniu do indyków w trakcie dalszych badań.

Badania naukowe i doświadczenia wskazują na korzyści z zastosowania naturalnych stymulatorów wzrostu, takich jak synbiotyki, które zawierają mieszaninę probiotycznych szczepów i prebiotyków. To czyni je interesującym narzędziem wykorzystywanym w wolnym od antybiotyków programie żywienia lub w konwencjonalny sposób jako dodatki paszowe w celu poprawienia zdrowia przewodu pokarmowego i uzyskaniu w ten sposób lepszej, ogólnej wydajności stada.

Uwaga: W czasie pisania powyższego artykułu PoultryStar® uzyskał autoryzację UE na użycie w wodzie do picia lub w paszy w tuczu brojlerów, odchowie kurek na nioski i pomniejszych gatunków ptaków do uzyskania przez nie dojrzałości płciowej i rozpoczęcia nieśności. PoultryStar® jest w trakcie oceny przez organy UE w celu wydania zgody na jego stosowanie w chowie indyków.

Literatura Awad, W., Ghareeb, K., Abdel-Raheem, S. and Bohm, J. (2008). Effects of dietary inclusion of probiotic and synbiotic on growth performance, organ weights, and intestinal histomorphology of broiler chickens.

Poultry Science, 88(1), pp.49-56.

Narrod, C., Tiongco, M. and Costales, A. (2007). Global poultry sector trends and external drivers of structural change. FAO. Online.

Available from: http://www.fao.org/ag/againfo/home/events/ bangkok2007/docs/part1/1_1.pdf [Accessed 12.01.18].

National Research Council. (1980). The Effects on Human Health of Subtherapeutic Use of Antimicrobials in Animal Feeds. National Research Council, Commission on Life Sciences. Committee to Study the Human Health Effects of Subtherapeutic Antibiotic Use in Animal Feeds. Division on Earth and Life Studies and Division of Medical Sciences. National Academies Press.

Palamidi, I., Fegeros, K., Mohnl, M., Abdelrahman, W., Schatzmayr, G., Theodoropoulos, G. and Mountzouris, K. (2016). Probiotic form effects

on growth performance, digestive function, and immune related biomarkers in broilers. Poultry Science, 95(7), pp.1598-1608.

Ritzi, M., Abdelrahman, W., van-Heerden, K., Mohnl, M., Barrett, N. and Dalloul, R. (2016). Combination of probiotics and coccidiosis vaccine enhances protection against an Eimeria challenge. Veterinary Research, 47(1).

Sterzo, E., Paiva, J., Mesquita, A., Freitas Neto, O. and Berchieri Jr, A. (2007). Organic acids and/or compounds with defined microorganisms to control Salmonella enterica serovar Enteritidis experimental infection in chickens. Revista Brasileira de Ciência Avícola, 9(1), pp.69-73.

Wideman, R., Hamal, K., Stark, J., Blankenship, J., Lester, H., Mitchell, K., Lorenzoni, G. and Pevzner, I. (2012). A wire-flooring model for inducing lameness in broilers: Evaluation of probiotics as a prophylactic treatment. Poultry Science, 91(4), pp.870-883.

BIOMIN 1 1

Redukcja narażenia na wystąpienie kolibakteriozy u indyków, u których występuje oporność na enrofloksacynę Większość bakterii znajdujących się w przewodzie pokarmowym może zasiedlać organizm gospodarza nie powodując żadnego zagrożenia. Ale są tam też niektóre szczepy, które wywołują choroby, powodujące znaczne straty dla producenta.

Zarządzanie tymi chorobami bakteryjnymi przy jednoczesnym ograniczeniu zastosowania antybiotyków w produkcji indyków wymaga przemyślanej strategii postępowania.

1 2 SCIENCE & SOLUTIONS

Antonia Tacconi PhD Manadżer Działu - Zakwaszacze

BIOMIN

Photo: iStockphoto_Mark Kokkoros

Mikrobiomy jelit kurcząt i indyków są podobne do siebie zaledwie w 16%.

Zdjęcie: iStockphoto_Anna Usova

Przewód pokarmowy ptaków jest intensywnie zasiedlany przez wiele różnych mikroorganizmów. Ostatnio używane technologie analityczne, takie jak sekwencjonowanie następnej generacji, umożliwiają dokładną charakterystykę tego mikrobiomu. Ogólnie mówiąc, mikrobiota jest bardzo ważnym komponentem gospodarza przez to, że może wpływać na rozwój i funkcjonowanie układu trawiennego i systemu immunologicznego. Chociaż dostępnych jest wiele badań nad mikrobiomem kurcząt, to tylko niewiele publikacji dotyczy mikrobiomu indyków.

Potrzeba specyficznych badań oddzielnie dla każdego z wielu gatunków ptaków została podkreślona przez Pan i Yu (2014), którzy wykazali, że mikrobiomy jelit kurcząt i indyków są podobne do siebie zaledwie w 16%. Wilkinson i in. (2017) wykazali, że Firmicutes, Bacteroidetes,

Actinobacteria i Proteobacteria były dominującymi typami mikroorganizmów w mikrobiocie indyków w zależności od wieku ptaków i miejsca ich przebywania. Escherichia coli należy do Proteobakterii i w dużej liczbie zasiedla przewód pokarmowy indyków, ale jest też spotykana u innych ptaków, a także ssaków. E. coli dominuje wśród bakterii zasiedlających przewód pokarmowy gospodarza nie powodując żadnego zagrożenia.

Jednakże występują pewne szczepy E. coli, które posiadają specyficzne geny wiruletne zdolne do wywołania choroby u ptaków (patogen ptasi E. coli – APEC). Kolibakterioza może przebiegać w wielu różnych formach klinicznych, przyczyniając się do znacznych strat ekonomicznych producentów na całym świecie. Aby zwalczyć kolibakteriozę, należy zastosować środki antybakteryjne. Jednakże niewłaściwe użycie lub nieprawidłowa aplikacja antybiotyku może przyczynić się do rozprzestrzenienia się lekooporności bakterii, co stanowi zagrożenie zarówno dla zwierząt, jak i dla ludzi. Odnosząc się do najnowszych trendów i presji ze strony rynku, kluczową wydaje się być potrzeba stworzenia alternatywnych metod jako prewencyjnych narzędzi w celu zapobiegania kolibakteriozie.

STRESZCZENIE • W przewodzie pokarmowym indyków znajduje się mikrobiom złożony z bakterii, które w większości nie są groźne dla gospodarza • Niektóre szczepy bakterii wywołują choroby powodując straty ekonomiczne • Postępujący trend zmniejszenia ilości stosowanych antybiotyków wymusza wzrost alternatywnych strategii zarządzania chorobami • Biotronic® Top liquid może redukować liczbę E. coli u indyków, gdy jest użyty jako jeden z elementów holistycznego traktowania produkcji indyków BIOMIN 1 3

REDUKCJA NARAŻENIA NA WYSTĄPIENIE KOLIBAKTERIOZY U INDYKÓW, U KTÓRYCH WYSTĘPUJE OPORNOŚĆ NA ENROFLOKSACYNĘ

Kwasy organiczne: alternatywne rozwiązanie Dowiedziono, że kwasy organiczne lub pojedyncze łańcuchy kwasów tłuszczowych (SCFA) są toksyczne dla wielu mikroorganizmów. Toksyczność ta w pierwszym rzędzie wiąże się ze zdolnością niezdysocjonowanych kwasów do swobodnego przenikania przez ścianę komórkową bakterii.

Kiedy znajdą się we wnętrzu komórki, kwasy dysocjują na aniony i kationy, przy czym aniony mogą w różny sposób negatywnie wpływać na wzrost komórki. W celu wsparcia i ułatwienia przenikania kwasów przez ścianę komórkową bakterii, wykorzystanie SCFA może być połączone z użyciem substancji zwiększających przenikalność ściany komórkowej, które destabilizują zewnętrzną część ściany komórkowej gramujemnych bakterii (jak E. coli czy Salmonella spp.), w wyniku czego łatwiejsze jest przenikanie kwasów do wnętrza komórki. Taki rodzaj zestawienia został wzięty pod uwagę przy opracowywaniu płynnego zakwaszacza Biotronic® Top: połączenie substancji zdolnych do przenikania przez zewnętrzną ścianę komórkową bakterii gram-ujemnych (Permeabilizing Complex™) z dobrze przebadaną mieszaniną kwasów organicznych. Produkt ten może być dodany do wody do picia jako środek zapobiegający nadmiernemu rozmnażaniu się bakterii chorobotwórczych E. coli u ptaków.

Biotronic® Top liquid: zapobieganie namnażaniu się E. coli W doświadczeniu przeprowadzonym wspólnie z Istituto Zooprofilattico Sperimentale della Lombardia e dell’EmiliaRomagna “Bruno Ubertini”, 80 jednodniowych indyczek (Big 6 Aviagen®) było karmionych trzema różnymi paszami (tabela 1).

Przed podaniem ptakom, pasze i woda zostały zbadane na obecność E. coli, Enterobacteriaceae, Clostridium spp. i Salmonella spp. Pasze były podawane począwszy od 4 dnia po tym, jak ptaki zostały zapobiegawczo poddane działaniu kolistyny w dawce zalecanej przez producenta. W 11 dniu doświadczenia wszystkie ptaki zostały skażone bakteriami E. coli serotyp O78 w ilości 1,38x108 CFU, bakteriami APEC wyizolowanymi od indyków we Włoszech w czasie, gdy chorowały one na kolibakteriozę w 2014 r. Wyizolowany szczep okazał się być oporny na działanie enrofloksacyny. W 4 dniu doświadczenia jeden ptak z każdej grupy był ubijany w celu potwierdzenia braku obecności E. coli O78, jak również innych szczepów E. coli. Wszystkie pozostałe zwierzęta pozostawały w kojcu do dalszego tuczu. W 20 i 30 dniu doświadczenia 10 ptaków z każdej grupy było ubijanych i badanych bakteriologicznie, a także dla każdego z ptaków obliczany był wskaźnik uszkodzeń.

Tabela 1.

Pasze doświadczalne Grupa kontrolna negatywna (NC)

Pasza standardowa

Grupa kontrolna pozytywna (PC)

Pasza standardowa + dodatek enrofloksacyny do wody do picia w ilości 0,50 ml/l (od 11 do 20 dnia doświadczenia)

Biotronic® Top liquid (BTR)

Pasza standardowa + dodatek Biotronic® Top liquid do wody do picia w ilości 1,25 ml/l (przez cały okres doświadczenia)

Źródło: BIOMIN

Tabela 2.

Wskaźnik zmian patologicznych Wskaźnik zmian patologicznych 0

1 4 SCIENCE & SOLUTIONS

Brak zmian Pojedyncza plamka koloru żółtego lub brązowego wielkości główki od szpilki wskazująca na stan zapalny

0.5 1

Dwie lub więcej plamek wielkości główki od szpilki wskazujące na stan zapalny

2

Cienka warstwa wysięku włóknistego w różnych miejscach

3

Gruby i rozległy wysięk włóknisty

Adoptowane od Van Eck and Goren, 1991.

zmian patologicznych obliczano oddzielnie dla każdej grupy.

Nie stwierdzono oznak zmian w 20 dniu w grupie otrzymującej Biotronic® Top w płynie (BTR). Uzyskane wyniki nie różniły się statystycznie istotnie od wyników dla grupy kontrolnej negatywnej (NC) lub kontrolnej pozytywnej (PC). W 30 dniu Wykres 1. Średni wskaźnik zmian patologicznych w wątrobie 0.90b

0.85b

0.75

0.50

-83%

-82%

0.15a 0.00

Wskaźnik zmian patologicznych Zmiany w wątrobie ubitych zwierząt były szacowane w punktach wg nieco zmodyfikowanej wersji metody opisanej przez Van Eck and Goren (1991) (Table 2). Średni wskaźnik

Opis

Dzień 20

Dzień 30

n Kontrola negatywna n Kontrola pozytywna n Biotronic® Top liquid (Wyniki z różnymi indeksami różnią się statystycznie istotnie (P<0,05) ) Źródło: BIOMIN

BIOMIN

wskaźnik zmian w grupie BTR różnił się statystycznie istotnie (P<0,05) od wskaźników uzyskanych w grupach PC i NC (wykres 1).

Liczba E. coli E. coli wyizolowano z przewodu pokarmowego i wątroby, następnie oznaczano ich liczbę używając odpowiedniego buforu i agaru. Suplementacja wody preparatem Biotronic® Top liquid zmniejszała liczbę E. coli w jelitach i wątrobie indyków. W 20 i 30 dniu liczba E. coli w jelitach indyków w grupie BTR była istotnie mniejsza (P<0,05) w porównaniu do liczby w grupach NC i PC (wykres 2). W próbkach wątroby pobranych w grupie BTR w 20 i 30 dniu nie stwierdzono obecności E. coli, natomiast w obu grupach NC i PC wynik był pozytywny. W 30 dniu liczba E. coli w wątrobie w grupie BTR była istotnie mniejsza (P<0,05) w porównaniu do liczby w grupach NC i PC (wykres 3).

Biotronic® Top liquid: opłacalne rozwiązanie Lecząc kolibakteriozę u drobiu powinno się brać pod uwagę koszty leczenia stada, prawidłową dawką leku przez odpowiedni okres czasu, a także procentowy wzrost liczby wyizolowanych E. coli, które będą oporne na leki przeciwbakteryjne.

Diagnostyka kolibakteriozy opiera się głównie na zaobserwowanych objawach klinicznych i typowych zmianach makroskopowych. Ale w celu potwierdzenia infekcji należy wyizolować i zidentyfikować E. coli. Następnie należy wykluczyć oporność bakterii. Wszystko to wymaga czasu prowadząc do narastania strat w produkcji, zwłaszcza, że analiza jest przeprowadzana w laboratorium zewnętrznym. Może to też prowadzić do podjęcia złej decyzji przy wyborze prawidłowej terapii, jaka powinna być zastosowana. W takim przypadku leczenie przy pomocy powszechnie stosowanego antybiotyku

Literatura Pan, D. and Yu, Z. (2014). Intestinal microbiome of poultry and its interaction with host and diet. Gut Microbes 5(1): 108 – 119.

Van Eck, J.H. and Goren, E. (1991). An Ulster 2C strain-derived Newcastle disease vaccine: vaccinal reaction in comparison with other Ientogenic Newcastle disease vaccines. Avian Pathology 20(3) pp. 497-507.

Wilkinson T.J., Cowan, A.A., Vallin, H.E., Onime, L.A., Oyama, L.B., Cameron, S.J., Gonot, C., Moorby, J.M., Waddams, K., Theobald, V.J., Leemans, D., Bowra, S., Nixey, C. and Huws, S.A. (2017).

Characterization of the Microbiome along the Gastrointestinal Tract of Growing Turkeys. Front Microbiol 8: 1089.

(enrofloksacyna) może nie być skuteczne, na co wskazują wyniki, ponieważ bakterie, które wywołały chorobę, były oporne na ten konkretny lek. Fakt ten wyjaśnia dlaczego ważniejsze jest opracowanie właściwej strategii zapobiegania kolibakteriozie a nie ograniczanie się jedynie do leczenia już występującej infekcji.

Wnioski Holistyczne podejście, które obejmuje odpowiednie zarządzanie, prawidłowo przeprowadzone szczepienie i dobrze opracowane żywienie jest niezbędne w celu zapobieżenia rozprzestrzenianiu się E. coli i następnie kolibakterioz nie tylko u indyków, ale także u innych gatunków drobiu. Zastosowanie takich dodatków paszowych jak udoskonalony zakwaszacz Biotronic® Top liquid może wspierać proces ograniczania namnażania się bakterii chorobotwórczych u zwierząt, jednocześnie odgrywając kluczową rolę w obniżeniu skażenia środowiska bakteriami E. coli.

Wykres 2.

Wykres 3.

Średnia liczba E. coli w treści jelitowej

Średnia liczba E. coli w wątrobie 8.09b

7.42b

7.89b

3.66c

7.24b -37%

5.42a

3.29b

3.09 -35%

-29%

2.72

2.59a

5.12a

-21%

0.00 Dzień 20

Dzień 20

Dzień 30

Dzień 30

n Kontrola negatywna n Kontrola pozytywna n Biotronic® Top liquid (Wyniki z różnymi indeksami różnią się statystycznie istotnie (P<0,05) )

n Kontrola negatywna n Kontrola pozytywna n Biotronic® Top liquid (Wyniki z różnymi indeksami różnią się statystycznie istotnie (P<0,05) )

Źródło: BIOMIN

Źródło: BIOMIN

BIOMIN 1 5

Twoja kopia Science & Solutions

PoultryStar Zdrowe jelita – silny kurczak!  Efektywny i specyficzny dla drobiu  Opatentowany i

w

zarejestrowany

UE

 Zdefiniowany, wieloszczepowy probiotyk i prebiotyk

Skontaktuj się z nami: 22 610 85 19 e-Mail: office.pl@biomin.net

poultrystar.biomin.net

Naturally ahead

®