ÅÂÀ ÈÁÚÒÑÚÍ ÌÀß, ÊÐÀËÈÖÀÒÀ ÍÀ ÃÎËßÌÀÒÀ ÐÅÊÀ
This project has been funded with support from the European Commission. This publication [communication] reflects the views only of the author, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.
Òîçè ïðîåêò å ôèíàíñèðàí ñ ïîäêðåïàòà íà Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ. Òàçè ïóáëèêàöèÿ [ñúîáùåíèå] îòðàçÿâà ñàìî ëè÷íèòå âèæäàíèÿ íà íåéíèÿ àâòîð è îò Êîìèñèÿòà íå ìîæå äà áúäå òúðñåíà îòãîâîðíîñò çà èçïîëçâàíåòî íà ñúäúðæàùàòà ñå â íåÿ èíôîðìàöèÿ.
Åâà Èáúòñúí
Ìàÿ, êðàëèöàòà íà Ãîëÿìàòà ðåêà Ïðåâåëà îò àíãëèéñêè: Åìèëèÿ Íè÷åâà-Êàðàñòîé÷åâà
ÅÌÀÑ
Íà Ìàðòà
© Eva Ibbotson © JOURNEY TO THE RIVER SEA © Eva Ibbotson, 2001 © Åâà Èáúòñúí © ÌÀß, ÊÐÀËÈÖÀÒÀ ÍÀ ÃÎËßÌÀÒÀ ÐÅÊÀ © Ïðåâåëà îò àíãëèéñêè: Åìèëèÿ Íè÷åâà-Êàðàñòîé÷åâà © Îôîðìëåíèå íà êîðèöàòà: Áîðèñ Äðàãîëîâ © ÈÊ ÅÌÀÑ © Âñè÷êè ïðàâà çàïàçåíè!
Ïðåäãîâîð Íåñïðàâåäëèâî å, ÷å òàçè ïðåêðàñíà êíèãà áå ñàìî íîìèíèðàíà çà íàãðàäàòà Êàðíåãè , íåçàâèñèìî êîëêî òèòóëóâàíè ñà äðóãèòå êàíäèäàòè! Ïðåä íàñ íåñúìíåíî å åäèí îò íàé-ïðîíèêíîâåíî íàïèñàíèòå, íàé-çàáàâíèòå ïðèêëþ÷åíñêè ñþæåòè â ëèòåðàòóðíàòà èñòîðèÿ. Êíèãàòà å íåíàäìèíàòî òâîðåíèå íà èçÿùíàòà ñëîâåñíîñò, íî âñúùíîñò Åâà Èáúòñúí ïðîñòî îïðàâäàâà î÷àêâàíèÿòà íè. Ñåãà ñå íàëàãà äà âè ïðèçíàÿ íåùî. Íàèñòèíà ìè å òðóäíî äà ïèøà òîëêîâà ïîõâàëíè äóìè çà Ìàÿ, êðàëèöàòà íà Ãîëÿìàòà ðåêà . Ïîâå÷åòî ïèñàòåëè ñè ñúïåðíè÷àò, ìàêàð äà ñå îïèòâàò äà ãî êðèÿò.  òîâà îòíîøåíèå àç íå ñúì íèòî ïî-äîáúð, íèòî ïîëîø îò äðóãèòå.  ìèíàëîòî èìåòî è êíèãèòå íà Åâà Èáúòñúí ìå êàðàõà äà ïîçåëåíÿâàì îò çàâèñò, çàùîòî ìíîçèíà ìîè ïðèÿòåëè ãîâîðåõà ñ âúçõèùåíèå è óìèëåíèå çà òâîðáèòå º. Ñúïðóãàòà ìè, â ÷àñòíîñò, íå ñè ñïåñòè ñëàâîñëîâèÿòà, îòêàêòî ïðî÷åòå Çâåçäàòà íà Êàçàí . Êëåð âå÷å áå ïðî÷åëà âñè÷êè êíèãè íà Åâà. Íàñúð÷àâàøå ìå, åñòåñòâåíî, äà ïîñëåäâàì ïðèìåðà º. Ùå ðàçëèñòâàø ñòðàíèöèòå íåóñåòíî óáåæäà5
âàøå ìå òÿ. Íî êíèãèòå º ñà íå ñàìî óâëåêàòåëíè. Íàïèñàíè ñà êðàñèâî; óñåùàíåòî º çà ìÿñòî å íåâåðîÿòíî èçîñòðåíî, âñå åäíî íàèñòèíà ñå íàìèðàø âúâ Âèåíà îò XIX âåê èëè â ëîäêà, ïëúçãàùà ñå ïî âîäèòå íà Àìàçîíêà. Õàðàêòåðèòå è äèàëîçèòå º ñà òîëêîâà ìàéñòîðñêè îáçåìà òå ÷óâñòâîòî, ÷å ïîçíàâàø ãåðîèòå º, ïîçíàâàø æèâîòà èì, ÷óâàë ñè ãëàñîâåòå èì. Âñè÷êî, íàïèñàíî îò íåÿ, å çàâëàäÿâàùî! Íåïðåìåííî ïðî÷åòè êíèãèòå º! . Õâàëåáñòâèÿòà íå ñåêâàõà è êîëêîòî ïî-ðàçïàëåíè ñòàâàõà, òîëêîâà ïîâå÷å ðàñòåøå íåîõîòàòà ìè äà ïðî÷åòà êíèãèòå íà Åâà. Àëà â êðàéíà ñìåòêà îòñòúïèõ. Ñòîðè ìè ñå òåñíîãðúäî äà óïîðñòâàì. Èñêàì äà êàæà, íå èñêàõ ñúïðóãàòà ìè äà ðåøè, ÷å çàâèæäàì. È òàêà, ïðî÷åòîõ Ìàÿ, êðàëèöàòà íà Ãîëÿìàòà ðåêà . Ïðèíóäåí ñúì äà ñïîäåëÿ, ÷å çà êîé ëè ïúò ñúïðóãàòà ìè èçëåçå ïðàâà. Òàçè êíèãà ñè ïîñòàâÿ âèñîêè öåëè. Äåéñòâèåòî ñå ðàçâèâà ïðåäè ñòî ãîäèíè è îïèñâà æèâîòà è ïúòåøåñòâèÿòà íà Ìàÿ ñèðà÷å, êîåòî ñå ñáëúñêâà ñ ïðèùåâêèòå íà ñúäáàòà. Íàïóñêà äîáðîæåëàòåëíèòå ñè, íî ñòðîãè âúçïèòàòåëêè îò ëîíäîíñêè ïàíñèîí, çà äà çàìèíå ïðè äàëå÷íè ðîäíèíè â àìàçîíñêàòà äæóíãëà. Ïðåäñòàâÿ ñè, ÷å ïðè òÿõ ùå íàìåðè ëþáÿùîòî ñåìåéñòâî, çà êîåòî êîïíåå. Çà ðîìàíòè÷íîòî è ñàìîòíî äåòå òîâà å ñáúäíàòà ìå÷òà. Àëà íàäåæäèòå º ðóõâàò åäíà ïî åäíà.
6
Âúïðåêè ðàçî÷àðîâàíèåòî îò íîâîòî º ñåìåéñòâî Ìàÿ å áëàãîñëîâåíà ñ ïðåêðàñíè ïðèÿòåëè, êîèòî º ïîìàãàò äà ïðåîäîëåå ïðåâðàòíîñòèòå ïî âðåìå íà òîâà íåîáè÷àéíî ïúòåøåñòâèå. Íèå ñúùî ñìå íåéíè ïðèÿòåëè, çàùîòî òÿ ñÿêàø îæèâÿâà ïðåä î÷èòå íè. Æåëàåì º îò âñå ñúðöå äà íàäìîãíå èçïèòàíèÿòà è çëî÷åñòèíèòå, ñòðàäàìå ñ íåÿ, ëèêóâàìå ñ íåÿ! Êàêâà êíèãà! Êàêâà ïèñàòåëêà! Óñïÿâà äà ïîñòèãíå íåâúçìîæíîòî äà íàïèøå åïè÷íà è ñúùåâðåìåííî çàäóøåâíà èñòîðèÿ. Âå÷å íå ïîçåëåíÿâàì îò çàâèñò. Ñåãà ñúì èçïúëíåí åäèíñòâåíî ñ âúçõèùåíèå è óìèëåíèå. Áëàãîäàðåí ñúì íà Åâà Èáúòñúí, ÷èèòî êíèãè íè îáîãàòÿâàò! Ìàéêúë Ìîðïóðãî, 2011
7
Ïúðâà ãëàâà Ó÷èëèùåòî áåøå äîáðî, åäíî îò íàé-äîáðèòå â Ëîíäîí. Ãîñïîæèöà Áàíêñ è ñåñòðà º Åìèëè ñìÿòàõà, ÷å ìîìè÷åòàòà òðÿáâà äà áúäàò îáó÷àâàíè ïúëíîöåííî è ñúâåñòíî êàêòî ìîì÷åòàòà. Kóïèõà òðè êúùè â òèõ êâàðòàë, ïðèÿòíî ìÿñòî ñ ÷èíàðè è áëàãîâúçïèòàíè ãúëúáè, îêà÷èõà ìåñèíãîâà òàáåëà ñ íàäïèñ Àêàäåìèÿ Ìåéôåúð çà ìëàäè äàìè è ïîæúíàõà íåáèâàë óñïåõ. Ñåñòðèòå äúðæàõà íà äîáðîòî îáðàçîâàíèå, àëà äúðæàõà è íà äîáðèòå îáíîñêè, íà äîáðîñúðäå÷èåòî è çàãðèæåíîñòòà çà äðóãèòå è ìîìè÷åòàòà èçó÷àâàõà íå ñàìî àëãåáðà, íî è áðîäåðèÿ. Îñâåí òîâà â ïàíñèîíà ïðèåìàõà äåöà, ÷èèòî ðîäèòåëè áÿõà â ÷óæáèíà è íÿìàøå êúäå äà ïðåêàðâàò âàêàíöèèòå. Ñåãà, òðèéñåò ãîäèíè ïî-êúñíî, ïðåç åñåíòà íà 1910, çà ó÷èëèùåòî âå÷å ñå çàïèñâàõà â ïðåäâàðèòåëåí ñïèñúê, à ìîìè÷åòàòà, êîèòî ó÷åõà òàì, çíàåõà êàêâè ùàñòëèâêè ñà. Ïîíÿêîãà îáà÷å ñå ÷óâñòâàõà è îòåã÷åíè. Ãîñïîæèöà Êàðëàéë ïðåïîäàâàøå ãåîãðàôèÿ â ïðîñòîðíàòà êëàñíà ñòàÿ ñ èçãëåä êúì óëèöàòà. Áåøå äîáðà ó÷èòåëêà, íî äîðè íàé-äîáðèòå ó÷èòå8
ëè ñå çàòðóäíÿâàò äà îïèøàò ðåêèòå â Þæíà Àíãëèÿ ïî íåîáè÷àåí è âúëíóâàù íà÷èí. Êîé ùå ìè êàæå îòêúäå èçâèðà ðåêà Òåìçà? ïîïèòà òÿ. Îáõîäè ñ î÷è ÷èíîâåòå, ïðîïóñíà çàêðúãëåíàòà Õúðìàéúíè è ïðèòåñíèòåëíàòà Äåéçè è ñïðÿ äî ìîìè÷å íà ïúðâèÿ ðåä. Íå ñè äúâ÷è ïëèòêàòà , ïîíå÷è äà êàæå, íî çàìúë÷à. Çàùîòî äíåñ òîâà ìîìè÷å èìàøå ïðàâî äà äúâ÷å èçâèòèÿ êðàé÷åö íà òåæêàòà ñè ïëèòêà. Ìàÿ áåøå âèäÿëà êàê êîëàòà ñïèðà ïðåç âõîäà. Îò íåÿ áå ñëÿçúë ñòàðèÿò ãîñïîäèí Ìúðè â ïàëòîòî ñè ñ êàäèôåíè ðåâåðè è áå âëÿçúë â ñãðàäàòà. Ãîñïîäèí Ìúðè áåøå íàñòîéíèê íà Ìàÿ è äíåñ, êàêòî âñè÷êè çíàåõà, íîñåøå íîâèíè çà áúäåùåòî º. Ìàÿ ïîãëåäíà ãîñïîæèöà Êàðëàéë è ñå ïîñòàðà äà ñå ñúñðåäîòî÷è.  ñòàÿòà, ïúëíà ñ ðóñè è ñâåòëîêåñòåíÿâè êîñè, òÿ èçïúêâàøå ñ áëåäîòî ñè îâàëíî ëèöå è ãîëåìèòå òúìíè î÷è. Óøèòå º, îãîëåíè îò ïëèòêàòà, ñúáðàëà ãúñòàòà º ÷åðíà êîñà, º ïðèäàâàõà áåççàùèòåí âèä. Òåìçà èçâèðà îò Êîñòóîëäñêèòå âúçâèøåíèÿ ïîäõâàíà òÿ ñ òèõèÿ ñè, íî ÿñåí ãëàñ.  ìàëêî ñåëöå... Íî êàê ñå êàçâàøå ñåëöåòî? Íÿìàøå ïðåäñòàâà. Âðàòàòà ñå îòâîðè. Äâàéñåò ãëàâè ñå îáúðíàõà. Ìàÿ Ôèëäèíã äà äîéäå, àêî îáè÷à, â êàáèíåòà íà ãîñïîæèöà Áàíêñ ñúîáùè ïðèñëóæíèöàòà. Ìàÿ ñòàíà. Ñòðàõúò å êîðåíúò íà âñÿêî çëî , íàïîìíè ñè, íî ñå ñòðàõóâàøå. Ñòðàõóâàøå ñå îò 9
áúäåùåòî, ñòðàõóâàøå ñå îò íåïîçíàòîòî. Ñòðàõóâàøå ñå, çàùîòî áåøå ñàì-ñàìè÷êà íà ñâåòà. Ãîñïîæèöà Áàíêñ ñåäåøå çàä ïèñàëèùåòî ñè; äî íåÿ ñåäåøå ñåñòðà º ãîñïîæèöà Åìèëè. Ãîñïîäèí Ìúðè ñå áå íàñòàíèë íà êîæåíèÿ ñòîë äî ìàñàòà è ðàçëèñòâàøå äîêóìåíòè. Ãîñïîäèí Ìúðè áå íàñòîéíèê íà Ìàÿ, íî ñúùî òàêà è àäâîêàò è íèêîãà íå ãî çàáðàâÿøå. Íåùàòà òðÿáâàøå äà ñå âúðøàò âíèìàòåëíî è áàâíî è äà ñå çàïèñâàò. Ìàÿ îãëåäà ëèöàòà íà õîðàòà â ñòàÿòà. Èçãëåæäàõà âåäðè, íî òîâà ìîæåøå äà îçíà÷àâà âñè÷êî. Òÿ ñå íàâåäå äà ïîãàëè øïàíüîëà íà ãîñïîæèöà Áàíêñ, òúðñåéêè óòåõà â äîïèðà ñ òîïëàòà ìó, îáëà ãëàâà. Å, Ìàÿ, èìàìå äîáðè íîâèíè ïîäõâàíà ãîñïîæèöà Áàíêñ. Âäúõâàùàòà ñòðàõîïî÷èòàíèå æåíà íà îêîëî øåéñåò ñ óäèâèòåëåí áþñò, äîñòîåí äà êðàñè íîñà íà êîðàá, ñå óñìèõíà íà ìîìè÷åòî. Óìíî è ñìåëî äåòå, áîðèëî ñå óïîðèòî äà íàäìîãíå óæàñåí óäàð ñìúðòòà íà ðîäèòåëèòå ìó â æåëåçîïúòíà êàòàñòðîôà â Åãèïåò ïðåäè äâå ãîäèíè. Ïåðñîíàëúò çíàåøå êàê Ìàÿ ïëà÷åøå íîù ñëåä íîù, ïðèòèñíàëà ëèöå âúâ âúçãëàâíèöàòà, çà äà íå áóäè ïðèÿòåëêèòå ñè. Àêî ñúäáàòà º ãîòâåøå ïîäàðúê, òÿ íàèñòèíà ãî çàñëóæàâàøå. Îòêðèõìå ðîäíèíèòå òè îáÿâè ãîñïîæèöà Áàíêñ. À òå... ïîíå÷è äà ïîïèòà Ìàÿ, íî íå óñïÿ äà äîâúðøè âúïðîñà. 10
Ãîñïîäèí Ìúðè ïîå íåùàòà â ñâîè ðúöå. Èñêàò äà òè îñèãóðÿò äîì. Ìàÿ ïîå äúëáîêî äúõ. Äîì... Îò äâå ãîäèíè ïðåêàðâàøå âàêàíöèèòå â ïàíñèîíà. Âñè÷êè áÿõà äðóæåëþáíè è ìèëè, íî... äîì... È íå ñàìî äîáàâè ãîñïîæèöà Åìèëè. Îêàçâà ñå, ÷å ñåìåéñòâî Êàðòúð èìàò áëèçíà÷êè íà òâîÿòà âúçðàñò. Òÿ ñå óñìèõíà øèðîêî è êèìíà, ñÿêàø ëè÷íî å óðåäèëà ðàæäàíåòî íà áëèçíà÷êèòå â ÷åñò íà Ìàÿ. Ãîñïîäèí Ìúðè ïîòóïà äåáåëàòà ïàïêà â ñêóòà ñè. Èçâåñòíî òè å, ÷å îòäàâíà òúðñèì ðîäíèíè íà ïîêîéíèÿ òè áàùà. Çíàåõìå çà íåãîâèÿ âòîðè áðàòîâ÷åä ãîñïîäèí Êëèôúðä Êàðòúð íî íå óñïÿâàõìå äà ãî îòêðèåì. Ïðåäè äâà ìåñåöà îáà÷å ðàçáðàõìå, ÷å å åìèãðèðàë. Ïðåäè øåñò ãîäèíè å íàïóñíàë Àíãëèÿ ñúñ ñåìåéñòâîòî ñè. Êúäå æèâåå ñåãà? ïîèíòåðåñóâà ñå Ìàÿ. Âúçöàðè ñå òèøèíà. Äîáðèòå íîâèíè ñÿêàø ñå áÿõà èç÷åðïèëè. Ãîñïîäèí Ìúðè ÿ ïîãëåäíà ñåðèîçíî è ïðî÷èñòè ãúðëî. Æèâåå... Ñåìåéñòâî Êàðòúð æèâåÿò íà áðåãà íà Àìàçîíêà.  Þæíà Àìåðèêà.  Áðàçèëèÿ óòî÷íè ãîñïîæèöà Áàíêñ. Ìàÿ âäèãíà ãëàâà. Êðàé ðåêà Àìàçîíêà? âúçêëèêíà òÿ.  äæóíãëàòà? Íå òî÷íî. Ãîñïîäèí Êàðòúð èìà êàó÷óêîâà ïëàíòàöèÿ. Êúùàòà ìó ñå íàìèðà êðàé ðåêàòà íå11
äàëå÷ îò ãðàä Ìàíàóø ñúâúðøåíî öèâèëèçîâàíî ìÿñòî. Óðåäèõ, ðàçáèðà ñå, êîíñóëúò äà ïîñåòè ñåìåéñòâîòî. Ïîçíàâà ãè, ïîðÿäú÷íè õîðà ñà. Ñëåä êðàòêî ìúë÷àíèå, ãîñïîäèí Ìúðè äîáàâè: Ðåøèõ, ÷å ùå ïîèñêàø äà ïëàùàì íà Êàðòúðîâè ðåäîâíà âíîñêà çà èçäðúæêàòà è îáó÷åíèåòî òè. Êàêòî çíàåø, áàùà òè å îñòàâèë çíà÷èòåëíî íàñëåäñòâî. Äà, ðàçáèðà ñå. Ðàçáèðà ñå! Èñêàì äà ñè ïëàùàì ðàçíîñêèòå. Ìàÿ îáà÷å íå ìèñëåøå çà ïàðèòå ñè. Ìèñëåøå çà Àìàçîíêà. Çà ðåêè, ïúëíè ñ ïèÿâèöè, çà òúìíè ãîðè ñ âðàæäåáíè èíäèàíöè ñ òðúáè, îò êîèòî èçäóõâàò îòðîâíè ñòðåëè, çà áåçèìåííè íàñåêîìè, ðàçÿæäàùè ïëúòòà... Êàê ùå æèâåå òàì? Çà äà ñè âäúõíå ñìåëîñò, ïîïèòà: Êàê ñå êàçâàò? Êîè? Âúçðàñòíèÿò ìúæ ïðîäúëæàâàøå äà ñå ïèòà äàëè íå å äîãîâîðèë ïðåêàëåíî ùåäðà âíîñêà çà èçäðúæêàòà íà Ìàÿ. Äàëè íå å ïðåäëîæèë òâúðäå ìíîãî íà Êàðòúðîâè? Áëèçíà÷êèòå. Êàê ñå êàçâàò áëèçíà÷êèòå? Áåàòðèñ è Ãóåíäúëèí îòâúðíà ãîñïîæèöà Åìèëè. Èçïðàòèëè ñà òè ïèñúìöå. Ñêúïà Ìàÿ áÿõà íàïèñàëè ìîìè÷åòàòà, íàäÿâàìå ñå äà äîéäåø äà æèâååø ïðè íàñ. Ùå áúäå õóáàâî. Ìàÿ ñè ãè ïðåäñòàâè, äîêàòî ÷åòåøå ðóñîêîñè, êúäðîêîñè è ìèëîâèäíè; êàêâàòî ìå÷òàåøå äà áúäå, íî íå áåøå. Ùîì òå ñúóìÿâàõà äà æèâåÿò â äæóíãëàòà, òÿ ñúùî ùåøå äà ñâèêíå! 12
Êîãà çàìèíàâàì? ïîïèòà.  êðàÿ íà ñëåäâàùèÿ ìåñåö. Ïîëó÷è ñå ìíîãî äîáðå, çàùîòî Êàðòúðîâè ñà íàåëè íîâà ãóâåðíàíòêà è òÿ ùå ïúòóâà ñ òåá. Ãóâåðíàíòêà... â äæóíãëàòà... êîëêî ñòðàííî çâó÷åøå! Íî ïèñìîòî îò ìîìè÷åòàòà º âäúõíà ñèëè. Î÷àêâàõà ÿ ñ íåòúðïåíèå. Èñêàõà äà æèâåå ñ òÿõ. Âñè÷êî ùåøå äà å íàðåä. Äà ñå íàäÿâàìå, ÷å å çà äîáðî îáàäè ñå ãîñïîæèöà Áàíêñ, êîãàòî Ìàÿ èçëåçå îò ñòàÿòà. Ñåãà èçãëåæäàõà ïî-ñåðèîçíè. Èçïðàùàõà äåòåòî íàäàëå÷, ïðè íåïîçíàòî ñåìåéñòâî. Íå áèâàøå äà ïðåíåáðåãâàò è ìóçèêàëíîòî îáðàçîâàíèå íà Ìàÿ. Òÿ ñâèðåøå äîáðå íà ïèàíî, íî ó÷èòåëêèòå º áÿõà çàãðèæåíè íàé-âå÷å çà ãëàñà º. Ìàéêà º áåøå ïåâèöà; äåòåòî ñúùî ïååøå çâúíêî è âÿðíî. Íå èñêàøå äà ñòàâà ïðîôåñèîíàëíà ïåâèöà, àëà îõîòíî ó÷åøå íîâè ïåñíè è ñå ñòðåìåøå äà ãè ïðîóìåå. Òåçè òðåâîãè îáà÷å áëåäíååõà ïðåä âúçìîæíîñòòà äà çàæèâåå ïðè ëþáÿùî ñåìåéñòâî. Êàðòúðîâè èçãëåæäàõà èñêðåíî äîâîëíè äà ÿ ïðèþòÿò, à òÿ áå îáàÿòåëíî äåòå. Êîíñóëúò îáåùà äà ìå äúðæè â òå÷åíèå çàÿâè ãîñïîäèí Ìúðè è ñúâåùàíèåòî ïðèêëþ÷è. Ìåæäóâðåìåííî çàâðúùàíåòî íà Ìàÿ â êëàñíàòà ñòàÿ ñëîæè êðàé íà òåìàòà çà ïðèòîöèòå íà Òåìçà. Óòðå ùå ó÷èì çà Àìàçîíêà è çà ðåêèòå â Þæíà Àìåðèêà ñúîáùè ãîñïîæèöà Êàðëàéë. Èñêàì äà íàìåðèòå ïîíå åäèí èíòåðåñåí ôàêò çà òÿõ. Óñ13
ìèõíà ñå íà Ìàÿ. À òè ùå íè ðàçêàæåø êàê ùå ïúòóâàø è êîëêî äúëãî, çà äà ñïîäåëèì ïðèêëþ÷åíèåòî òè. Íÿìàøå íèêàêâî ñúìíåíèå Ìàÿ áåøå ãåðîèíÿ, íî íå îò îíåçè, êîèòî ïðåäèçâèêâàò çàâèñò ó õîðàòà. Ïî-ñêîðî îò òåçè, êîèòî èçãàðÿò íà êëàäàòà. Ïðèÿòåëêèòå º ñå ñêóï÷èõà îêîëî íåÿ, çàîõêàõà è çààõêàõà ñú÷óâñòâåíî è íà ìîìè÷åòî ìó ñå ïðèèñêà äà ïîáåãíå è äà ñå ñêðèå íÿêúäå. Íî íå ïîáÿãíà. Ïîìîëè äà º ðàçðåøàò ñëåäîáåä äà îòèäå â áèáëèîòåêàòà. Ó÷èëèùåòî ðàçïîëàãàøå ñ áîãàòà áèáëèîòåêà. Íàäâå÷åð Ìàÿ ñåäíà ñàìà íà íàé-ãîðíîòî ñòúïàëî íà ìàõàãîíîâàòà ñòúëáà è çà÷åòå. ×åòåøå ëè, ÷åòåøå. ×åòåøå çà äúðâåòàòà ñ îãðîìíè ëèñòà â òðîïè÷åñêàòà ãîðà, ïðåç ÷èèòî êîðîíè òîêó íàäíè÷à ñëúí÷åâ ëú÷. ×åòåøå çà ïúòåøåñòâåíèöèòå, èçñëåäâàëè ëàáèðèíòà îò ðåêè è îòêðèëè õèëÿäè ðàñòåíèÿ è æèâîòíè, íåâèæäàíè äîòîãàâà. ×åòåøå çà ÿðêîöâåòíèòå ïòèöè, ìÿðêàùè ñå èç áóéíèòå êëîíàöè ïàïàãàëè àðà è êîëèáðè çà ïåïåðóäè êîëêîòî ÷èíèè, çà çàâåñè îò àðîìàòíè îðõèäåè, ñïóñêàùè ñå îò äúðâåòàòà. ×åòåøå çà ìúäðèòå èíäèàíöè, êîèòî ëåêóâàò áîëåñòè è ðàíè, íåèçâåñòíè â Åâðîïà. Êîèòî ñìÿòàò Àìàçîíêà çà çåëåí àä ïðî÷åòå â ñòàðà êíèãà ñ ïðîêúñàíà îáëîæêà, äîíàñÿò ñîáñòâåíèòå ñè ñòðàõîâå è ïðåäðàçñúäúöè â òàçè óäèâèòåëíà çåìÿ. Äàëè íÿêîå ìÿñòî å ðàé, èëè àä, çàâèñè îò ñàìèòå íàñ. Êîéòî ïúòóâà ñìåëî è ñ øèðîêî ñúðöå, íàâÿðíî ùå ñå îçîâå â ðàÿ. 14
Ìàÿ âäèãíà î÷è. Ùå óñïåÿ! çàðå÷å ñå òÿ. Ìîãà äà ãî ïðåâúðíà â ðàé è ùå ãî íàïðàâÿ! Ñëåä âðåìåòî çà ëÿãàíå âúçïèòàòåëêàòà ÿ ñâàðè òàì, êàöíàëà âúðõó ñòúëáàòà, íî íå º ñå ñêàðà, çàùîòî ïî ëèöåòî íà ìîìè÷åòî áå èçïèñàíî ñòðàííî èçðàæåíèå, ñÿêàø âå÷å áåøå â äðóãà ñòðàíà. Íà ñëåäâàùèÿ äåí âñè÷êè ñå áÿõà ïîäãîòâèëè äîáðå çà óðîêà ïî ãåîãðàôèÿ. Çàïî÷íè òè, Õúðìàÿíè ïîäêàíè ÿ ãîñïîæèöà Êàðëàéë. Êàêâî ïðî÷åòå çà ðåêà Àìàçîíêà? Õúðìàÿíè ïîãëåäíà òðåâîæíî Ìàÿ.  ðåêèòå èìà îãðîìíè êðîêîäèëè, êîèòî ìîãàò äà òè ïîãúëíàò ãëàâàòà íà åäíà õàïêà. Ñàìî ÷å íå ãè íàðè÷àò êðîêîäèëè, àìè àëèãàòîðè, çàùîòî ÷åëþñòèòå èì ñà ïî-ãîëåìè, íî ñà ñúùî òîëêîâà ñâèðåïè. À ïúõíåø ëè ðúêà âúâ âîäàòà îáàäè ñå Ìåëàíè, ïèðàíèòå òè îãëîçãâàò ìåñîòî äî êîñò. Ïðèëè÷àò íà íàé-îáèêíîâåíè ðèáè, íî çúáèòå èì ñà óæàñíè. Äåéçè ðàçêàçà çà êîìàð, êîéòî õàïå è ïðè÷èíÿâà æúëòà òðåñêà. Ñòàâàø æúëò êàòî ëèìîí è óìèðàø óòî÷íè òÿ. È òàì å òîëêîâà ãîðåùî, ÷å îò òåá ñå ëåå ïîò êàòî èç âåäðî. Àíà îïèñà èíäèàíöèòå, ïîêðèòè ñ ÷óäîâèùíè ñëîåâå áîÿ, êîèòî òå ïðîñòðåëâàò ñ îòðîâíè ñòðåëè, ïàðàëèçèðàò òå èëè òå ïîäëóäÿâàò. Ðîóç ðàçêàçà êàê ÿãóàðèòå, òèõè êàòî ñåíêè, íàïàäàò âñåêè, äðúçíàë äà ñòúïè â ãîðàòà. Ãîñïîæèöà Êàðëàéë âäèãíà ðúêà è ïîãëåäíà òðå15
âîæíî Ìàÿ. Ìîìè÷åòî áå ïîáëåäíÿëî è ïðèòèõíàëî è òÿ ñúæàëè îò âñå ñúðöå, ÷å å çàðú÷àëà íà êëàñà äà èçäèðè ôàêòè çà Àìàçîíêà. À òè, Ìàÿ? Êàêâî ïðî÷åòå? Ìàÿ ñòàíà. Áåøå ñè ïîäãîòâèëà áåëåæêè, íî íå ãè ïîãëåäíà. Çàãîâîðè ñ âèñîêî âäèãíàòà ãëàâà, çàùîòî âðåìåòî, ïðåêàðàíî â áèáëèîòåêàòà, áå ïðîìåíèëî âñè÷êî. Àìàçîíêà å íàé-ãîëÿìàòà ðåêà â ñâåòà. Íèë å ìàëêî ïî-äúëãà, íî Àìàçîíêà å íàé-ïúëíîâîäíàòà. Íàðè÷àëè ÿ ðåêàòà-ìîðå è ìíîãî áðàçèëñêè ðåêè ñå âëèâàò â íåÿ. Íÿêîè ñà ÷åðíè, äðóãè êàôåíèêàâè, à òðåòè ñèíè. Ïîñëåäíèòå èçâèðàò îò þã. Öâåòúò èì çàâèñè îò òîâà, êîåòî å ïîä âîäàòà. Àç ùå ïúòóâàì ñ êîðàá íà Áóò Ëàéí . Ùå ïðåêîñèì Àòëàíòèêà çà ÷åòèðè ñåäìèöè, à êîãàòî ñòèãíåì Áðàçèëèÿ, ùå ïëàâàì îùå õèëÿäà ìèëè ïî ðåêàòà ìåæäó äúðâåòà, íàäâåñåíè íàä âîäèòå. Ùå âèæäàì àëåíè ïòèöè, ïÿñú÷íè áðåãîâå è ñúçäàíèÿ, íàïîäîáÿâàùè ãîëåìè ìîðñêè ñâèí÷åòà. Íàðè÷àò ñå êàïè... êàïèáàðè... è õîðàòà ãè îïèòîìÿâàò. Ñëåä îùå äâå ñåäìèöè ïëàâàíå ùå ñòèãíà ãðàä Ìàíàóø êðàñèâî ìÿñòî ñ òåàòúð ñúñ çëàòèñòîçåëåí ïîêðèâ, ñ ìàãàçèíè è õîòåëè êàòî òóê, çàùîòî õîðàòà, êîèòî äîáèâàëè êàó÷óê, çàáîãàòåëè è óñïåëè äà èçäèãíàò ãðàä â ñúðöåòî íà äæóíãëàòà... Òàì ùå ìå ïîñðåùíàò ãîñïîäèí è ãîñïîæà Êàðòúð, Áåàòðèñ è Ãóåíäúëèí. Ìàÿ çàìúë÷à è ñå óñìèõíà øèðîêî íà ñúó÷åíè÷êèòå ñè. Ñëåä òîâà íå çíàì, íî âñè÷êî ùå áúäå íàðåä. Íàëîæè ñå îáà÷å äà ñúáåðå öÿëàòà ñè ñìåëîñò, 16