Ëèáà Áðåé
ßÑÍÎÂÈÄÖÈÒÅ Ìåòðåñàòà íà èìïåðàòîðà
ËÈÁÀ ÁÐÅÉ
ßÑÍÎÂÈÄÖÈÒÅ Ïðåâåëà îò àíãëèéñêè: Äîðà Áàðîâà
ÈÊ ÅÌÀÑ Ñîôèÿ
... è êîé çúë çâÿð, äî÷àêàë ñâîÿ ÷àñ, ïúëçè êúì Âèòëååì äà ñå ðîäè? Óèëÿì Áúòëúð Éåéòñ (Ïðåâîä: Âëàäèìèð Òðåíäàôèëîâ)
© Libba Bray © THE DIVINERS © Copyright © 2012 by Libba Bray © © © ©
Ëèáà Áðåé ßÑÍÎÂÈÄÖÈÒÅ Ïðåâîä: Äîðà Áàðîâà Îôîðìëåíèå íà êîðèöàòà: Çëàòèíà Çàðåâà
© ÈÊ ÅÌÀÑ © Âñè÷êè ïðàâà çàïàçåíè!
ÂÅ×ÅÐ ÏÐÅÇ ÊÚÑÍÎÒÎ ËßÒÎ Âñè÷êè ëàìïè â ãðàäñêàòà êúùà â èçèñêàíèÿ ìàíõàòúíñêè ðàéîí Ãîðåí Èéñò Ñàéä ñâåòÿò. Òàì èìà ïàðòè ïîñëåäíîòî çà ëÿòîòî. Âúí íà òåðàñàòà, ãëåäàùà îòâèñîêî íàæåæåíèÿ îò ñâåòëèíè õîðèçîíò íà Ìàíõàòúí, ìóçèêàíòèòå ïîëçâàò âå÷å ñúâñåì íàëîæèòåëíàòà ñè ïî÷èâêà. ×àñúò å äåñåò è ïîëîâèíà. Ïàðòèòî å çàïî÷íàëî â îñåì è ãîñòèòå ñà îòåã÷åíè. Ñâåòñêè äåáþòàíòêè â îôèöèàëíè ðîêëè îò øèôîí â ïàñòåëåí öâÿò ñåäÿò îêëþìàíè â äúëáîêèòå êîæåíè êðåñëà êàòî ðàçòàïÿùè ñå ïîä þëñêî ñëúíöå ïåòèôóðè. Ñàìîíàäåÿí âòîðîêóðñíèê îò Ïðèíñòúí íàñòîÿâà ïðèÿòåëèòå ìó äà îòèäàò ñ íåãî â íåëåãàëåí áàð â Ãðèíóè÷ Âèëèäæ, çà êîéòî å ÷óë îò ïðèÿòåë íà ïðèÿòåë. Äîìàêèíÿòà, êðàñèâî ðàçãëåçåíî ìëàäî ñúçäàíèå, íàáëþäàâà ñ èçâåñòíà ïàíèêà ðàçäðàçíåíèåòî íà ãîñòèòå ñè. Äíåñ å îñåìíàéñåòèÿò º ðîæäåí äåí è àêî íå íàïðàâè íåùî, çà äà âúçäèãíå òîâà ïàðòè èç ìúðòâèòå, äíè íàðåä ùåøå äà ñå ãîâîðè, ÷å ñúáèðàíåòî º å áèëî ñêó÷íî êàòî öúðêîâíà âå÷åðèíêà. Âúçäèãàíå îò ìúðòâèòå. Ïðåäèøíèÿ óèêåíä òÿ ñå ïðèíóäè äà îòèäå ñ ìàéêà ñè çà àíòèêè ñåâåðíî îò ãðàäà èçêëþ÷èòåëíî íåïðèÿòíà ðàáîòà, êúäåòî ïîïàäíàõà íà äúñêà Óèäæà çà ñïèðèòè÷åñêè ñåàíñè. Ñåãà òåçè äúñêè ñà îñîáåíî íà ìîäà; ìåäèóìè ñå áÿõà ïðîèçíåñëè, ÷å ïîëó÷àâàò ïîñëàíèÿ è ïðåäóïðåæäåíèÿ îò îòâúäíîòî ñ ïîìîùòà íà ãîâîðåùàòà äúñêà íà ìèñòúð Ôóëä. Òúðãîâåöúò íà àíòèêè ðàçïàëè äîïúëíèòåëíî èíòåðåñà íà ìàéêà º ñ èñòîðèÿòà êàê âúïðîñíàòà äúñêà ïîïàäíàëà ïðè çàãàäú÷íè îáñòîÿòåëñòâà ïðè íåãî. Êàçâàò, ÷å ïðîäúëæàâà äà ïðèâëè÷à íåñïîêîéíè äóõîâå. Íî
6
Ëèáà Áðåé
âèå è ñåñòðà âè íàâÿðíî ùå óñïååòå äà ãè óñìèðèòå èçðå÷å òîé ïðåêîìåðíî ëàñêàòåëíî. Ìàéêà º, åñòåñòâåíî, ïîå æàäíî ëàñêàòåëñòâîòî è â ðåçóëòàò ïëàòè òâúðäå ñêúïî çà ìèñòåðèîçíàòà àíòèêà. Å, ñåãà ïúê äúñêàòà ìîæå è äà ñè âúðíå èíâåñòèöèÿòà. Äîìàêèíÿòà õóêâà êúì øêàôà â ïðåääâåðèåòî è ïðàâè çíàê íà äîìàøíàòà ïðèñëóæíèöà: Áúäè ñúêðîâèùå è ìè ïîäàé åé îíîâà. Ïðèñëóæíèöàòà ñâàëÿ äúñêàòà Óèäæà è êëàòè ãëàâà. Íå áèâà äà ñå çàáúðêâàòå ñ òàçè ðàáîòà, ìèñ. Íå áúäè ãëóïàâà. Òîâà å ïðèìèòèâíî. Ñ äúñêàòà çà ñïèðèòè÷åñêè ñåàíñè â ðúöå äîìàêèíÿòà âðúõëèòà â ãîñòíàòà ñ åíåðãè÷íî çàâúðòàíå, äîñòîéíî çà àêòðèñàòà Êëàðà Áîó. Êîé èñêà äà îáùóâà ñ äóõîâåòå? êèêîòè ñå òÿ, çà äà ïîêàæå, ÷å èçîáùî íå ãî ïðèåìà ñåðèîçíî, çàùîòî â êðàÿ íà êðàèùàòà å åäíî íàïúëíî ìîäåðíî ìîìè÷å, ìëàäà äàìà îò à äî ÿ. Ìîìè÷åòàòà ñêà÷àò îò êðåñëàòà. Êàêâî å òîâà òàì? Äà íå å îò îíåçè ìàãè÷åñêè äúñêè ïèòà åäíà îò òÿõ. Íå å ëè î÷àðîâàòåëíà? Êóïè ìè ÿ ìàéêà ìè. Óáåäèõà ÿ, ÷å å îáñåáåíà îò äóõîâå îòãîâàðÿ äîìàêèíÿòà ïðåç ñìÿõ. Å, àç, ðàçáèðà ñå, íå ãî âÿðâàì. Òÿ ïîñòàâÿ â öåíòúðà íà äúñêàòà ïîêàçàëåöà ñ ôîðìàòà íà ñúðöå. Íåêà ñè íàïðàâèì ìàëêî ñìÿõ, à? Âñè÷êè ñå ñòðóïâàò íàîêîëî. Äæîðäæ ñå âìúêâà â úãúë÷åòî äî íåÿ. Òîé å â ïðåäïîñëåäåí êóðñ â Éåéë. Íîùè íàðåä äîìàêèíÿòà ëåæè áóäíà ñ îòâîðåíè î÷è, ìèñëåéêè ñè çà ñâîåòî áúäåùå ñ íåãî. Êîé èñêà äà çàïî÷íå? ïèòà òÿ è ïîñòàâÿ ïðúñòà ñè äî íåãîâèÿ. Àç îòçîâàâà ñå ìëàäåæ ñúñ ñìåøåí ôåñ íà ãëàâàòà. Òÿ íå ñè ñïîìíÿ èìåòî ìó, íî å ÷óâàëà, ÷å èìà íàâèêà äà êàíè ìîìè÷åòà íà ïàðòè â êúùàòà ñè, çà äà ñå íàòèñêà ñ òÿõ. Ìëàäåæúò çàòâàðÿ î÷è, ïîñòàâÿ ïðúñòè íà ìÿñòîòî çà ãàäàåíå è èçðè÷à: Âå÷íèÿò âúïðîñ: âëþáåíà ëè å ëóäî â ìåí äàìàòà îò äÿñíàòà ìè ñòðàíà?
ß ÑÍ Î ÂÈÄ Ö ÈÒÅ
7
Ìîìè÷åòàòà ñå ðàçïèùÿâàò, à ìîì÷åòàòà ñå ñìåÿò, äîêàòî ïîêàçàëåöúò ñ ôîðìà íà ñúðöå èçïèñâà áàâíî Ä-À. Ëúæåö! ñêàðâà ñå âúïðîñíîòî ìîìè÷å íà ñòúêëåíèÿ îðàêóë. Íå âîþâàé ñ íåãî, ñêúïà. Ìîãà äà ñúì òâîé çà ñèìâîëè÷íà ñóìà êàçâà ìëàäåæúò. Ðàçïîëîæåíèåòî íà äóõà íà ãîñòèòå å áëåñòÿùî; âúïðîñèòå ñòàâàò âñå ïî-ñìåëè. Âñè÷êè ñà îïèÿíåíè îò äæèí, ïðåêðàñíî íàñòðîåíèå è ðàçâëå÷åíèåòî ñ ãàäàåíåòî. Âñÿêà ñóòðèí, âñÿêà âå÷åð íèìà íå ñè ïðåêàðâàìå ÷óäåñíî? Ñëóøàéòå, íåêà èçâèêàìå èñòèíñêè äóõ ïîäêàíâà Äæîðäæ. Ñòîìàõúò íà äîìàêèíÿòà ñå ñâèâà îò âúçáóäà è òðåâîãà. Òúðãîâåöúò íà àíòèêè áå ïîñúâåòâàë äà ñå èçáÿãâà èìåííî òîâà è áå ïðåäóïðåäèë ïîâèêàíèòå äóõîâå äà ñå ïðèáåðàò îáðàòíî, çà äà ñe óñïîêîÿò è âðúçêàòà ñ òÿõ äà ñå ïðåêúñíå êàòî ñå èçðå÷å äîâèæäàíå . Àëà Äæîðäæ öåëè äà èçìúêíå ïàðè ñ íÿêîÿ èñòîðèÿ, à è å 1926 ã., òúé ÷å êîé âÿðâà â ïðèçðàöè è äóõîâå, êîãàòî èìà êîëè, ñàìîëåòè è Êîòúí Êëúá , à õîðà îò ðîäà íà Äæåéê Ìàðëîó ïðåâðúùàò àìåðèêàíñêàòà ïðîìèøëåíîñò â íîìåð åäíî â ñâåòà? Íå ìè ðàçïðàâÿéòå, ÷å âè å ñòðàõ óõèëâà ñå ñàìîäîâîëíî Äæîðäæ. Óñòàòà ìó å æåñòîêà è ãî ïðàâè îùå ïî-æåëàí. Îò êàêâî? Äà íå îñòàíåì áåç äæèí øåãóâà ñå ìëàäåæúò ñ ôåñà è âñè÷êè ñå ðàçñìèâàò. Äæîðäæ º øåïíå íà óõîòî, à ðúêàòà ìó å íà ãúðáà º: Ùå òå ïàçÿ. Î-î, òîâà ñúñ ñèãóðíîñò å íàé-ïðåêðàñíàòà âå÷åð íà ñâåòà. Ñåãà ïðèçîâàâàìå äóõà, âñåëèë ñå â òàçè äúñêà, äà îòêëèêíå íà ïîâèêâàíåòî íè è äà íè êàæå êàêâà íè å ñúäáàòà èçðè÷à ïðåç êèêîò ïðèïîâäèãíàòî äîìàêèíÿòà. Ñëåä ïàóçà ïîêàçàëåöúò çàïî÷âà äà ñå ìåñòè áàâíî ïî îáîçíà÷åíàòà âúðõó äúñêàòà ÷åðíà ãîòè÷åñêà àçáóêà è èçïèñâà äóìà. Ç-Ä-Ð-À-Â-Å-É-Ò-Å. Òîâà å äóõúò îòáåëÿçâà ïîäèãðàâàòåëíî íÿêîé. Êàê ñå êàçâàø, î, âåëèêè äóõ? ïèòà íàñòîé÷èâî äîìàêèíÿòà. Í-Å-Ì-È-Ð-Í-È-ß Ä-Æ-Î-Í.
8
Ëèáà Áðåé
Äæîðäæ ïîâäèãà çàêà÷ëèâî âåæäà. Ñëóøàéòå, õàðåñà ìè êàê ïðîçâó÷à. È êàêâî òå ïðàâè òîëêîâà íåóêðîòèì, ñòàð÷å? Ù-Å Â-È-Ä-È-Ò-Å. Êàêâî ùå âèäèì? Êàêâè ãè âúðøèø, î, íåóêðîòèìè? Òèøèíà. Èñêàì äà òàíöóâàì! Äà èäåì â Ìóóíãëîó ïëåòå åçèê íàìóñåíî ïèÿíî ìîìè÷å. Êîãà âñå ïàê îðêåñòúðúò çàïî÷âà îòíîâî? Ñëåä ìèíóòà. Íå ñå ðàçñòðîéâàé îòâðúùà äîìàêèíÿòà ñ óñìèâêà, ïîñëåäâàíà îò ñìÿõ, íî è â äâåòå ñå òàè ïðåäóïðåæäåíèå. Äà îïèòàìå ñ äðóã âúïðîñ. Èìàø ëè íÿêàêâè ïðîðî÷åñòâà, Íåìèðíè Äæîí? Íåùî äà íè ïðåäñêàæåø? Òÿ õâúðëÿ ëóêàâ ïîãëåä íà Äæîðäæ. Ïîêàçàëåöúò îñòàâà íåïîäâèæåí. Êàæè íè îùå íåùî, à? Ïî äúñêàòà íàé-ñåòíå íàñòúïâà äâèæåíèå. Ùå... âè... íàó÷à... äà... ñå... ñòðàõóâàòå ïðî÷èòà âèñîêî äîìàêèíÿòà. Çâó÷è êàòî äèðåêòîðà íà ãèìíàçèÿòà ×îóò øåãóâà ñå ìëàäåæúò ñ ôåñà. È êàê ùå ãî íàïðàâèø, ñòàð÷å? Ñ-Ò-Î-ß Í-À Â-Ð-À-Ò-À-Ò-À È ×-Ó-Ê-À-Ì. À-Ç Ñ-Ú-Ì Ç-Â-ßÐ-Ú-Ò. Ç-Ì-Å-ß-Ò. Êàêâî îçíà÷àâà òîâà? øåïíå ïèÿíîòî ìîìè÷å è îòñòúïâà ëåêî íàçàä. Íèùî íå îçíà÷àâà. Áåçñìèñëèöè ñìúìðÿ ãîñòåíêàòà ñè äîìàêèíÿòà, íî å óïëàøåíà. Ïîñëå ñå îáðúùà êúì ìëàäåæà, èçâåñòåí ñ òîâà, ÷å ñúçäàâà íåïðèÿòíîñòè: Òè ãî êàðàø äà ãî êàçâà! Íå áÿõ àç, êúëíà ñå! È ñå êðúñòè ñ ïîêàçàëåö. Çàùî ñè òóê, ñòàð÷å? ïèòà Äæîðäæ ìàñè÷êàòà. Ïîêçàëåöúò ñå äâèæè òîëêîâà áúðçî, ÷å òå åäâà ãî ñëåäâàò. À-Ç Ä-Ú-Ð-Æ-À Ê-Ë-Þ-×-Î-Â-Å-Ò-Å Í-À À-Ä-À È Ñ-Ì-Ú-Ð-ÒÒ-À. È-Ç-Ñ-Ò-Ú-Ï-Ë-Å-Í-È-Å-È-Ä-Å-À-Ð-Ì-À-Ã-Å-Ä-Î-Í-Â-À-Â-ÈË-Î-Í-Ñ-Ê-À-Ò-À-Á-Ë-Ó-Ä-Í-È-Ö-À. Ñïðè âåäíàãà! èçêðåùÿâà äîìàêèíÿòà. Ïîêàçàëåöúò ïîâòàðÿ:
ß ÑÍ Î ÂÈÄ Ö ÈÒÅ
9
Á-Ë-Ó-Ä-Í-È-Ö-À Á-Ë-Ó-Ä-Í-È-Ö-À Á-Ë-Ó-Ä-Í-È-Ö-À. Äóõîâèòèòå ìëàäè óìíèöè îòäðúïâàò ïðúñòèòå ñè îò äúñêàòà, íî ïîêàçàëåöúò ïðîäúëæàâà äà ñå äâèæè. Íàêàðàéòå ãî äà ñïðå, íàêàðàéòå ãî äà ñïðå! ïèùè åäíî îò ìîìè÷åòàòà è äîðè ñàìîäîâîëíèòå ìëàäåæè ïðåáëåäíÿâàò è îòñòúïâàò íàçàä. Ñïðè, äóõ! Êàçàõ, ñïðè! âèêà äîìàêèíÿòà. Ïîêàçàëåöúò ñïèðà. Ãîñòèòå ñå âçèðàò åäèí â äðóã ñ îáåçóìåëè ïîãëåäè.  äðóãàòà ñòàÿ ìóçèêàíòèòå ãðàáâàò îòíîâî èíñòðóìåíòèòå è çàñâèðâàò ñòðàñòåí òàíö. Î-î, àëåëóÿ! Õàéäå, áåéáè, ùå òå íàó÷à äà òàíöóâàø áëåê áîòúì. Ïèÿíîòî ìîìè÷å ñå èçïðàâÿ ñ ìúêà íà êðàêà è ïîâëè÷à ìëàäåæà ñ ôåñà ñëåä ñåáå ñè. Äæîðäæ ïëúçâà ðúêà ïî êðúñòà íà ðîæäåíè÷êàòà. Íå ìè êàçâàé, ÷å ñè óïëàøåíà îò Íåìèðíèÿ Äæîí. Àìè-è... Çíàåø, ÷å áåøå íàøåòî ïðèÿòåë÷å. Äúõúò ìó ãúäåëè÷êà ëåêî óõîòî º. Èìà ñè ñâîèòå òðèêîâå. ßñíè ñà òè òîçè òèï õîðà. Òîçè òèï õîðà ñà º ÿñíè. Ñèãóðíî ïðåç öÿëîòî âðåìå îíçè íåùàñòíèê ãè ïðàâåøå íà ãëóïàöè. Å, íåÿ íèêîé íå ìîæå äà ÿ íàïðàâè íà ãëóïàê. Òÿ å âå÷å íà îñåìíàéñåò. Æèâîòúò ùå å áåçêðàåí âîäîâúðòåæ îò ïàðòèòà è òàíöè. Íîùåì èëè ïðåç äåíÿ âèíàãè çà ðàçâëå÷åíèå å âðåìå. Íèìà íå ñè ïðåêàðâàìå ÷óäåñíî? Ñòðàõîâåòå º îòïðåäè ìàëêî ñà ïðèñïàíè. Ïàðòèòî º êàòî ÷å ëè ùå ñå âèõðè äî çîðè. Êèëèìèòå ñà íàâèòè íà ðóëî è ãîñòèòå º òàíöóâàò ëóäåøêè. Äúëãè íàíèçè îò ïåðëè ïîäñêà÷àò âúðõó ðîêëè ñ óäúëæåíà òàëèÿ. Îáóâêè ñ ãåòè ïîòðîïâàò ïðåäèçâèêàòåëíî ïî äúðâåíèòå ïîäîâå. Ïðîòåãíàòè ðúöå íàïèðàò äà èçáëúñêàò âúçäóõà ïðåä ñåáå ñè è âñè÷êî òîâà íàïîäîáÿâà îæèâÿëà äàäàèñòêà êàðòèíà. Äîìàêèíÿòà ïðèáèðà äúñêàòà â øêàôà, êúäåòî ñêîðî ùå áúäå çàáðàâåíà, õóêâà êúì ÿðêî îñâåòåíàòà îò åëåêòðè÷åñêè ëàìïè ìîäåðíîòî ÷óäî íà ìèñòúð Åäèñîí ãîñòíà è ïîòúâà áåçãðèæíî â ïîñëåäíîòî çà ëÿòîòî ïàðòè. Âúí âÿòúðúò ñå ïîñïèðà çà ìîìåíò êðàé îñâåòåíèòå ïðîçîðöè, à ïîñëå ñ âíåçàïåí èçáëèê íà åíåðãèÿ ñè òðúãâà è õóêâà íàäîëó ïî òðîòîàðèòå. Óâèâà ñå îêîëî øàïêèòå êëîø íà äâå ìîäåð-
10
Ëèáà Áðåé
íè ìëàäè äàìè, êîèòî ðàçõîæäàò ïóäåë ïîêðàé Èéñò Ðèâúð, è ñè ïðèêàçâàò ñëàäêî çà òðàãè÷íàòà ñìúðò íà Ðóäîëôî Âàëåíòèíî1. Âÿòúðúò ïðîäúëæàâà íàä óäàâåíèòå â íåîí êàíüîíè, íàä òðåùÿùèÿ íàä 2-ðî àâåíþ âëàê, êîéòî ðàçòðèñà ïðîçîðöèòå íà áåäíèòå äóøè, îïèòâàùè ñå äà ïîñïÿò, ïðåäè äà å íàñòúïèëî óòðîòî óòðîòî ñ êëàêñîíèòå íà òàêñèòàòà, òðîëåèòå è âëàêîâåòå; ñ âàêñàäæèèòå, ëúñêàùè íîñîâåòå íà îáóâêèòå íà áèçíåñìåíèòå íà Þíèîí Ñêóåúð; ñ âåñòíèêàð÷åòàòà, òðúáåùè çàãëàâèÿòà íà äåíÿ íà Òàéìñ Ñêóåúð; ñ òåëåôîíèñòêèòå, âòðåí÷èëè ñå ñ êîïíåæ â íîâèòå èçêóñèòåëíè ïàëòà ñ øàë ÿêà ïî âèòðèíèòå; ñ âåëè÷åñòâåíèòå íåáîñòúðãà÷è, èçâèñÿâàùè ñå íàä âñè÷êî òîâà êàòî áîãîâå îò ñèÿéíà ñòîìàíà, òóõëè è ñòúêëî. Âÿòúðúò ñå ïîñïèðà ïðåä åäèí äæàç êëóá è ñå çàñëóøâà â íîâàòà, íàêúñâàùà íîùòà ìóçèêà. Âúâ âèáðàöèèòå íà òðúáèòå, â ðîäåíîòî îò áëóñà è ðàãòàéìà óäàðíî òåìïî íà ïèàíîòî, â ñèíêîïèðàíèòå ðèòìè, êîèòî ïîíàñÿò êàòî åõî æèçíåðàäîñòíîòî âúîäóøåâëåíèå íà î÷åðòàíèÿòà íà ãðàäà.  áîãàòî óêðàñåíàòà ñãðàäà íà íÿêîãà èìïîçàíòíèÿ âàðèåòåòåí òåàòúð íà Áàóúðè Ëåéí ñå ïðîâåæäà ìàðàòîí ïî òàíöè. Ó÷àñòíèöèòå ìîìè÷åòà è òåõíèòå ïàðòíüîðè, ñå êðåïÿò âçàèìíî íà êðàêà, ðåøåíè äà ñå ïðîñëàâÿò, äà âêîï÷àò çúáè â èëþçèèòå, êîèòî ðåêëàìèòå âúâ âåñòíèöèòå è ïî ðàäèîòî èì ïðîäàâàò. Êðàêàòà èì ñà â ìàçîëè, àëà â î÷èòå èì ñèÿÿò çâåçäè. Ïîíàãîðå ïî Ìàíõàòúí çðèòåëèòå èçëèçàò îò Ãðåéò Óàéò Óåé, íàðå÷åí òàêà çàðàäè îñëåïèòåëíîòî ìó îñâåòëåíèå. Äî ñëóæåáíèÿ âõîä âèñÿò ðåäîâíèòå êîíòåòà ñ íàäåæäàòà äà çúðíàò áëÿñêàâèòå òàíöüîðêè èëè äà ïîëó÷àò øàíñà äà âçåìàò àâòîãðàô îò íÿêîÿ îò ìíîãîòî áðîäóåéñêè çâåçäè. Âðåìå å íà ñëàâà, íà áëÿñúê, óñïåõ è íåíàñèòíîñò è ìëàäèòå èçãàðÿò îò ñêðèòè àìáèöèè. Âÿòúðúò ïðèåìà âñè÷êî òîâà ðàâíîäóøíî. Òîé å ñàìî âÿòúð. Íÿìà äà ñòàíå ðàäèîçâåçäà èëè èíäóñòðèàëåí ìàãíàò. Íÿìà äà ñå êàíäèäàòèðà çà ïîñò èëè äà ñå âëþáè â Äúãëàñ Ôåúðáàíêñ2, èëè äà 1 Ðóäîëôî Âàëåíòèíî (1895-1926) àìåðèêàíñêè àêòüîð îò èòàëèàíñêè ïðîèçõîä, îáùîïðèçíàò ñåêñ-ñèìâîë íà íÿìîòî êèíî. Åäèí îò íàé-èçâåñòíèòå ìó ôèëìè å Øåéõúò (1921 ã.). Áåë. ðåä. 2 Äúãëàñ Ôåúðáàíêñ (1883-1939) çâåçäà íà íÿìîòî êèíî, íàðè÷àí Êðàëÿ íà Õîëèâóä . Åäèí îò îñíîâàòåëèòå íà Ôèëìîâàòà àêàäåìèÿ íà ÑÀÙ è ïúðâèÿò âîäåù íà íàãðàäèòå Îñêàð . Áåë. ðåä.
ß ÑÍ Î ÂÈÄ Ö ÈÒÅ
11
èçïúëíÿâà ïåñíèòå íà Òèí Ïàí Àëè1 ïåñíè çà êîïíåæ, òúãà è äîáðè âðåìåíà (íèìà íå ñè ïðåêàðâàìå ÷óäåñíî?). Òàêà ÷å òîé ïîåìà íàòàòúê ïîêðàé êëàíèöèòå íà 14-à óëèöà, ïîêðàé íåùàñòíè÷êèòå, ïðîäàâàùè ñåáå ñè èç òúìíèòå ñòðàíè÷íè ïðåñå÷êè. Íàáëèçî, â ïðèñòàíèùåòî, ãîñïîæà Ñâîáîäà èçäèãà ñâîÿòà ôàêëà, ìàÿê çà âñè÷êè, êîèòî èäâàò íà òåçè áðåãîâå, çà äà òúðñÿò ñïàñåíèå îò ïðåñëåäâàíå, ãëàä èëè áåçíàäåæäíîñò. Çàùîòî òîâà å ñòðàíàòà íà ìå÷òèòå. Âÿòúðúò ñå ñïóñêà íàä ñãðàäèòå ïî Îð÷àðä Ñòðèéò, êúäåòî íÿêîè îò òåçè çâåçäíè ìå÷òè ñà óìðåëè ïî òðóäíèÿ ïúò íàãîðå, íî â ìèçåðèÿòà è íèùåòàòà ñà ñå ðîäèëè äðóãè. Óäðÿ ïëåñíèöà íà ïðàíåòî, ïðîñòðÿíî íà îïúíàòè ìåæäó ñãðàäèòå âúæåòà íàä ìðúñíè, ðàçáèòè óëèöè, êúäåòî è â òîçè ÷àñ ãëàäíè äåöà òúðøóâàò çà õðàíà â êîôèòå çà áîêëóê. Âÿòúðúò ñúùåñòâóâà âå÷íî. Âèäÿë å ìíîãî â òàçè ñòðàíà íà ìå÷òè è çàõàðîñàíè íàäåæäè, îòäàâíàøíè óæàñè è êðúâîïðîëèòèå. Ñòàâàë å íÿì ñâèäåòåë êàê òÿ å ãîðÿëà âåùèöèòå ñè è å áðîäèë ïî Ïúòÿ íà ñúëçèòå, èçâúðâÿí îò äåïîðòèðàíîòî ìåñòíî íàñåëåíèå; âèæäàë å êîðàáèòå ñ ðîáè äà ðàçòîâàðâàò â ïðèñòàíèùàòà ñâîÿ æèâ òîâàð, ïðåìèãâàù è óïëàøåí õîðà, ïîíåñëè ñúñ ñåáå ñè ñàìî ñêðúáòà ñè, êîÿòî íèêîãà íÿìà äà çàãóáÿò. Âÿòúðúò å ïðèñúñòâàë, êîãàòî ïðåçèäåíòúò Ëèíêúëí ïàäíà ïîêîñåí îò êóðøóìà íà óáèåö. Ïðåïóñêàë å ñ áèçîíèòå, äîêîñíàë å íåðåøèòåëíî âèñîêèòå ÷åðíè øàïêè íà ïóðèòàíèòå. Ïðåíåñúë å âèêîâå çà îáè÷ è å ïðåâúðíàë â ñîëåíè ñëåäè ñúëçèòå ïî ëèöàòà íà òîëêîâà ìíîãî õîðà, ÷å íå áè ìîãúë äà ïðåñìåòíå áðîÿ èì. Âÿòúðúò õóêâà íàäîëó ïî Áàóúðè Ëåéí, ñïóñêà ñå ðÿçêî íàä Óåñò Ñàéä, äîì íà èðëàíäñêè ãàíãñòåðè êàòî Äúìè Áîéñ, êîèòî ÿçäÿò íà êîí ïî 9-î àâåíþ, çà äà ïðåäóïðåäÿò êîíòðàáàíäèñòèòå. Âÿòúðúò ñå ñïóñêà íàä ìîãúùàòà ðåêà Õúäñúí, ìèíàâà ïðåç êèïÿùèÿ îò åíåðãèÿ íîùåí æèâîò íà Õàðëåì ñ íåãîâèòå ãîëåìè ìèñëèòåëè, ïèñàòåëè è ìóçèêàíòè è ñå óñìèðÿâà âúí îò ðàçâàëèíèòå íà ãîëÿìà ñòàðà êúùà. Èçãíèëè äúñêè ïîêðèâàò èçïî÷óïåíèòå ïðîçîðöè. Áîêëóöè çàäÒèí Ïàí Àëè îáùî íàèìåíîâàíèå íà êðúã îò ìóçèêàíòè è ïðîäóöåíòè îò Íþ Éîðê, äîìèíèðàëè àìåðèêàíñêàòà ïîïóëÿðíà ìóçèêà â íà÷àëîòî íà 20 âåê. Áåë. ðåä. 1
12
Ëèáà Áðåé
ðúñòâàò êàíàâêàòà îòïðåä. Íÿêîãà êúùàòà å áèëà äîì íà íåîïèñóåìî çëî. Ñåãà å ñïîìåí îò îòìèíàëà åïîõà, çàáðàâåíà â ñÿíêàòà íà ðàçâèòèåòî è áëàãîäåíñòâèåòî íà ãðàäà. Âðàòàòà èçñêúðöâà íà ïàíòèòå ñè. Âÿòúðúò âëèçà ïðåäïàçëèâî, òðúãâà äåáíåøêîì ïî òåñíèòå êîðèäîðè, êîèòî ñå âèÿò è ñó÷àò óìîïîìðà÷èòåëíî. Íàëÿâî è íàäÿñíî ñå òî÷àò çàíåìàðåíè, ïðîãíèëè îò ëèïñà íà âíèìàíèå ñòàè. Âðàòèòå âîäÿò êúì òóõëåíè ñòåíè. Îò îòâîð â ïîäà ñå ñïóñêà óëåé êúì ïîäçåìíî ïîìåùåíèå íà óæàñè è êúì åäíà îùå ïî-óæàñÿâàùà ñòàÿ. Âñå îùå âîíè: íà êðúâ, óðèíà, çëî è íà ÷óäîâèùåí ñòðàõ, ïðåâúðíàë ñå â ÷àñò îò êúùàòà êàòî äúðâîòî, ïèðîíèòå è ðàçëîæåíèåòî. Íåùî ìúðäà â äúëáîêèòå ñåíêè, íåùî óæàñÿâàùî, è âÿòúðúò, äîáðå çàïîçíàò ñúñ çëîòî, îòáÿãâà òîâà ìÿñòî. Âòóðâà ñå êúì ñèãóðíîñòòà íà îíåçè âåëè÷åñòâåíè âèñîêè ñãðàäè, êîèòî ñèíèòå íåáåñà, ñàìî ñèíèòå íåáåñà, îáåùàâàò íà áúäåùåòî, ïðîìèøëåíîñòòà è áëàãîäåíñòâèåòî; áúäåùåòî, íå âÿðâàùî â çëîòî íà ìèíàëîòî. Àêî ñúçíàâàøå è ÷óâñòâàøå íåùàòà, âÿòúðúò áè áèë òðåâîãà. Áè èçâåñòèë íà âñåîñëóøàíèå, ÷å íàñòúïâàò óæàñè. Íî òîé å ñàìî âÿòúð è çíàå ïðåêðàñíî, ÷å íèêîé íå îáðúùà âíèìàíèå íà âèêîâåòå ìó. Äúëáîêî â ìàçåòî íà ïîðóòåíàòà êúùà åäíà ïåù ñå ñúâçåìà ñ ïðåäñìúðòíî ïîõúðêâàíå êàòî ïîñëåäíàòà ìú÷èòåëíà êàøëèöà íà óìèðàù ÷îâåê, êîéòî ñå íàäñìèâà ïðåçðèòåëíî íà ñúäáàòà ñè. Òúìíàòà ñìúðäÿùà ïðúñòåíà ãðîáíèöà èçëú÷âà ñëàáî ñèÿíèå. Äà, íåùî îòíîâî ìúðäà â ñåíêèòå. Ïðåäâåñòíèê íà îùå ïî-ãîëÿìî çëî. Íåìèðíèÿ Äæîí ñå å âúðíàë âêúùè. È èìà äà âúðøè ðàáîòà.
ÈÉÂÈ Î ÍÈÉË, ÇÅÍÈÒ ÑÈÒÈ, ÎÕÀÉÎ Èéâè Î Íèéë ïðèòèñíà âñå ïî-ñìàëÿâàùàòà ñå òîðáè÷êà ñ ëåä êúì ïóëñèðàùîòî ñè ÷åëî è èçðóãà âðåìåòî. Áåøå îáÿä, íî ñúñ ñúùèÿ óñïåõ ìîæåøå è äà å øåñò ñóòðèíòà, ïîíå ùî ñå îòíàñÿ äî óäàðèòå â ÷åðåïà º. Áàùà º âå÷å äâàéñåò ìèíóòè º ÷óêàøå ñîë íà ãëàâàòà çà ñíîùíîòî ïàðòè â õîòåë Çåíèò . Ñïîìåíà íåêîëêîêðàòíî ïèåíåòî º, êàêòî è çëîïîëó÷íàòà ëóäîðèÿ â ãðàäñêèÿ øàäðàâàí. È, ðàçáèðà ñå, ïîðàçèÿòà, êîÿòî ñòàíà ìåæäó åäíîòî è äðóãîòî. Óäàðèòå â ãëàâàòà º èçêîâàâàõà ïîòðåáíîñòè: âîäà, àñïèðèí, ñïðè äà ãîâîðèø. Ìàéêà òè è àç íå îäîáðÿâàìå ïèåíåòî. Íå ñè ëè ÷óâàëà çà Îñåìíàéñåòàòà ïîïðàâêà1? Çàáðàíà ëè? Ïèÿ çà íåéíî çäðàâå ïðè âñÿêà âúçìîæíîñò. Åâàíäæåëèí Ìåðè Î Íèéë! ñîïíà ñå ìàéêà º. Ìàéêà òè å ñåêðåòàð íà Æåíñêîòî âúçäúðæàòåëíî äðóæåñòâî â Çåíèò Ñèòè. Ïîìèñëè ëè çà òîâà? Ïîìèñëè ëè êàê áè èçãëåæäàëî äúùåðÿ º äà ñå øëÿå ïèÿíà ïî óëèöèòå? Èéâè ïëúçíà òðàâìèðàíèòå ñè î÷íè ÿáúëêè ïî ïîñîêà íà ìàéêà ñè. Òÿ ñåäåøå èçïúíàëà ãðúá è ñòèñíàëà ñèëíî óñòíè, ñ íàâèòà íà òèëà äúëãà êîñà. Î÷èëàòà èçìàìíèöè , êàêòî ãè íàðè÷àõà ñúâðåìåííèòå äåâîéêè áÿõà êàöíàëè íà âúðõà íà íîñà º. Âñè÷êè æåíè îò ñåìåéñòâî Ôèöäæåðàëä áÿõà äðåáíè, ñèíåîêè, ðóñè è áåçíàäåæäíî êúñîãëåäè. Å? èçâèêà âèñîêî è çàêàíèòåëíî áàùà º. Ùå êàæåø ëè íåùî? Îñåìíàéñåòàòà ïîïðàâêà â Êîíñòèòóöèÿòà íà ÑÀÙ íàëàãà çàáðàíà âúðõó ïðîèçâîäñòâîòî, òðàíñïîðòà è ïðîäàæáàòà íà àëêîõîë, åôåêòèâíî îò 1920 äî 1933 ã. Ò.íàð. Ñóõ ðåæèì. Áåë. ðåä. 1
14
Ëèáà Áðåé
Àìèè, íàäÿâàì ñå äà íÿìàì íóæäà îò èçìàìíèöè íÿêîé äåí èçìúíêà Èéâè. Ìàéêà º ðåàãèðà ñ âúçäèøêà íà îòåã÷åíèå. Ñëåä ñìúðòòà íà Äæåéìñ ñå áåøå ñìàëèëà è îòïàäíàëà îùå ïîâå÷å, ñÿêàø îíàçè îòäàâíàøíà òåëåãðàìà îò âîåííîòî êîìàíäâàíå áå îòêðàäíàëà äóøàòà º â ìèãà, â êîéòî ÿ îòâîðè. Âèå ìëàäèòå ãëåäàòå íà âñè÷êî êàòî íà øåãà, à? Áàùà º çàãîâîðè íàäúëãî è íàøèðîêî îòãîâîðíîñò, ãðàæäàíñêè äúëã, ñúîòâåòñòâàùî íà âúçðàñòòà ïîâåäåíèå, ìèñëåíå îòâúä ïðåäåëèòå íà óòðåøíèÿ äåí. Èéâè èìàøå íóæäà äà ïèéíå, íî º áÿõà êîíôèñêóâàëè ìàëêàòà ïëîñêà áóòèëêà. Áåøå ñòðàõîòíà ñðåáúðíà ñ ãðàâèðàíè íà íåÿ èíèöèàëèòå íà ×àðëñ Óîðúí. Äîáðèÿò ñòàð ×àðëè, ñëàäóðúò. Áåøå îáåùàëà äà å íåãîâîòî ìîìè÷å. Òîâà ïðîäúëæè åäíà ñåäìèöà. ×àðëè áåøå ñëàäúê, íî è óáèéñòâåí äîñàäíèê. Ïðåäñòàâàòà ìó çà ëàñêè è ìèëóâêè áå äà ñè ëåïíå íåïîäâèæíî ðúêàòà âúðõó ãúðäèòå íà ìîìè÷åòî êàòî êîëîñàíà ïîêðèâ÷èöà íà ìàñè÷êàòà çà êàôå íà íåîìúæåíà ëåëÿ è äà ÿ öåëóâà ëåêî ïî óñòàòà, ñÿêàø å ïòè÷êà, êîÿòî êúëâå. Quelle tragedie. Èéâè, ñëóøàø ëè ìå? Ëèöåòî íà áàùà º áåøå ìðà÷íî. Òÿ ñúóìÿ äà èçêàðà åäíà óñìèâêà: Âèíàãè, òàòå. Çàùî èçðå÷å îíåçè óæàñíè íåùà çà Õàðîëä Áðîóäè? Çà ïðúâ ïúò Èéâè ñå íàìðúùè. Ñàì ñè å êðèâ. Òè ãî îáâèíè, ÷å... ÷å... çàïúíà ñå áàùà º è ëèöåòî ìó ïëàìíà. ×å å èç÷óêàë îíîâà áåäíî ìîìè÷å! Åâàíäæåëèí! àõíà ìàéêà º. Èçâèíåòå ìå. ×å ñå å âúçïîëçâàë îò íåÿ è ÿ å çàðÿçàë áðåìåííà. Çàùî íå ìîæåø äà ñè ïîâå÷å êàòî... ìàéêà º íå ñå äîèçðå÷å, íî Èéâè íå áè ñå çàòðóäíèëà äà äîâúðøè èçðå÷åíèåòî: Çàùî íå ìîæåø äà ñè ïîâå÷å êàòî Äæåéìñ? Èñêàø äà êàæåø ìúðòâà ëè? èçñòðåëÿ â îòãîâîð. Ëèöåòî íà ìàéêà º ñå ñãúð÷è. Èéâè ñå ìðàçåøå ìàëêî. Äîñòàòú÷íî, Åâàíäæåëèí íàìåñè ñå áàùà º. Èéâè îòïóñíà ïóëñèðàùàòà ñè îò áîëêà ãëàâà. Ñúæàëÿâàì.
ß ÑÍ Î ÂÈÄ Ö ÈÒÅ
15
Òðÿáâà, ñòðóâà ìè ñå, äà ñè íàÿñíî, ÷å àêî íå ñå èçâèíèø ïóáëè÷íî, ñåìåéñòâî Áðîóäè çàïëàøâàò äà òå ñúäÿò çà êëåâåòà. Êàêâî? Íÿìà äà ñå èçâèíÿ! Îò ðÿçêîòî ñêà÷àíå ãëàâàòà ÿ çàáëúñêà äâà ïúòè ïî-ñèëíî è ñå íàëîæè ïàê äà ñåäíå. Êàçàõ èñòèíàòà. Èãðàåø ñè èãðè÷êà... Êàêâà èãðè÷êà? Òàêàâà, êîÿòî òå å çàáúðêàëà â íåïðèÿòíîñò... Õàðîëä Áðîóäè å ãàä è æåíêàð, ìàìè íà êàðòè è âñÿêà ñåäìèöà íà çàäíàòà ìó ñåäàëêà èìà ðàçëè÷íî ìîìè÷å. Êîëàòà ìó ïî-çèòèâ-íî å êðàëñòâîòî íà íàòèñêàíåòî. È ñå öåëóâà óæàñíî. Ðîäèòåëèòå º ñå ñïîãëåäàõà â áåçìúëâåí ïîòðåñ. Èëè ïîíå òàêà ñúì ÷óâàëà. Ìîæåø ëè äà äîêàæåø îáâèíåíèÿòà ñè? èçðå÷å íàñòîé÷èâî áàùà º. Íå ìîæåøå. Íå è áåç äà èì ñïîäåëè òàéíàòà ñè, à òÿ íå æåëàåøå äà ðèñêóâà. Íÿìà äà ñå èçâèíÿ. Ìàéêà º ñå îêàøëÿ è ðå÷å: Èìàìå äðóãà îïöèÿ. Èéâè ïîãëåäíà ïúðâî íåÿ, ïîñëå áàùà ñè, ïîñëå ïàê íåÿ è îòñå÷å: Íÿìà äà ñå îìåòà è âúâ âîåííî ó÷èëèùå. Íå, âîåííî ó÷èëèùå íå áè òå ïðèåëî èçìúðìîðè áàùà º. Êàêâî áè êàçàëà äà îòèäåø çà èçâåñòíî âðåìå â Íþ Éîðê ïðè âóé÷î òè Óèë? Àç... à-à,... â Ìàíõàòúí ëè? Äîïóñêàõìå, ÷å ùå îòêàæåø äà ñå èçâèíèø íàíåñå óäàðà ñè ìàéêà º. Ðàçãîâàðÿõ òàçè ñóòðèí ñ áðàò ìè. Òîé áè òå ïðèåë. Òîé áè òå ïðèåë. Òîâàðúò å ñìúêíàò. Àêò íà ìèëîñúðäèå. Íàâÿðíî âóé÷î Óèë ñå å ïî÷óâñòâàë áåçïîìîùåí ïðåä ÷óâñòâîòî çà âèíà, êîåòî ìó å ñòîâàðèëà. Ñàìî çà íÿêîëêî ìåñåöà ïðîäúëæè áàùà º. Äîêàòî öÿëàòà òàçè ñèòóàöèÿ ñå óòàëîæè. Íþ Éîðê. Áàðîâå ñ êîíòðàáàíäíà ïèÿ÷êà è ïàçàðóâàíå. Òåàòðè íà Áðîäóåé è êèíîñàëîíè. Íîùåì ùå òàíöóâà â Êîòúí Êëúá . Äíèòå ùå ñè ïðåêàðâà ñ Ìåéáúë, ìèëàòà ñòàðà Ìåéáñè, êîÿòî æèâåå â êîîïåðàöèÿòà íà âóé÷î º Óèë. Ñðåùíàõà ñå íà äåâåò ãîäè-
16
Ëèáà Áðåé
íè, êîãàòî Éèâè è ìàéêà º îòèäîõà çà íÿêîëêî äíè â Íþ Éîðê. È îòòîãàâà äâåòå ñè ïèøåõà. Ïîñëåäíàòà ãîäèíà êîðåñïîíäåíöèÿòà íà Èéâè ñå ñòîïè äî íÿêîÿ è äðóãà áåëåæêà òóê è òàì, ìàêàð ÷å Ìåéáúë ïðîäúëæàâàøå äà º ïèøå ðåäîâíî, â ïîâå÷åòî ñëó÷àè çà êðàñèâèÿ àñèñòåíò íà âóé÷î Óèë, Äæåðèêî, êîéòî ñå ÿâÿâàøå êàòî íàðèñóâàí ñúñ çàìàõà íà àíãåëñêè ÷åòêè , èëè êàòî äàëå÷åí áðÿã, êúäåòî ñå íàäÿâàì äà ñëÿçà . Äà, Ìåéáúë ñå íóæäàåøå îò íåÿ. À Èéâè ñå íóæäàåøå îò Íþ Éîðê. Òàì òÿ ìîæåøå äà îòêðèå îòíîâî ñåáå ñè. Äà áúäå íÿêîé. Èçêóøàâàøå ñå äà èçòúðñè åäíî ïðèáúðçàíî äà , íî ïîçíàâàøå äîáðå ìàéêà ñè è íå ãî ëè èçâúðòåøå òàêà, ÷å äà èçãëåæäà êàòî íàêàçàíèå, êîåòî ñå íàëàãà äà ïîíåñå, íå ñå ëè ïðåñòîðåøå, ÷å ñè å íàó÷èëà äîáðå óðîêà , ùåøå äà ñå çàáèå òóê, â Çåíèò, è â êðàéíà ñìåòêà äà ñå èçâèíÿâà íà Õàðîëä Áðîóäè. Âúçäúõíà è óñïÿ äà ïóñíå òî÷íîòî êîëè÷åñòâî ñúëçè ìíîãî, çà äà ãè íàïðàâè ïî-îòñòúï÷èâè. Áè áèëî áëàãîðàçóìíî, ïðåäïîëàãàì. Ìàêàð äà íå çíàì êàêâî ùå ïðàâÿ â Ìàíõàòúí ñ ãóâåðíàíòêà âóé÷î ñòàð åðãåí áåç ïðèÿòåëèòå ñè òóê, â Çåíèò. Áè ñëåäâàëî äà ñè ìèñëåëà ïðåäâàðèòåëíî çà òîâà çëîðàäàòà óñìèâêà íà ìàéêà º ãîâîðåøå çà ìîðàëíà ïîáåäà. Èéâè ñúóìÿ äà íå ñå çàõèëè. Âñå åäíî äà ñòðåëÿø ïî ðèáà â áóðå, ïîìèñëè ñè òÿ. Áàùà º ñè ïîãëåäíà ÷àñîâíèêà: Èìà âëàê â ïåò ÷àñà. Ñìÿòàì, ÷å å íàé-äîáðå äà çàïî÷íåø äà ñå ñòÿãàø. Èéâè è áàùà º ïúòóâàõà êúì ãàðàòà, ïîòúíàëè â ìúë÷àíèå. Çà íåÿ îáèêíîâåíî áå ïîâîä çà ãîðäîñò äà ñå âîçè â áàùèíèÿ ñè ëèíêúëí Áîóòòåéë ðîóäñòúð . Áåøå åäèíñòâåíèÿò â Çåíèò àâòîìîáèë ñúñ ñãúâàåì ïîêðèâ êàéìàêúò â ìàãàçèíà çà êîëè íà áàùà º. Íî äíåñ íå æåëàåøå äà ÿ âèæäàò. Èñêàøå º ñå äà å íåâèäèìà êàòî ïðèçðàöèòå îò ñúíèùàòà º. Ïîíÿêîãà ñëåä ïèåíå èçïàäàøå â òàêîâà ñúñòîÿíèå ñðàìúò îò ïîñëåäíîòî º èçïúëíåíèå ñå ïðåïëèòàøå ñúñ çàäóøàâàùèÿ ÿ ãíÿâ îò íà÷èíà, ïî êîéòî òåçè äðåáíàâè õîðèöà, æèòåëèòå íà ìàëêèÿ ãðàä, âèíàãè ÿ êàðàõà äà ñå ÷óâñòâà. Î, Èéâè, òè ñè ãîëÿìà ðàáîòà , êàçâàõà òå ñ ëþáåçíà óñìèâêà. È òîâà íå áåøå êîìïëèìåíò.
ß ÑÍ Î ÂÈÄ Ö ÈÒÅ
17
Áåøå ãîëÿìà ðàáîòà çà Çåíèò, Îõàéî. Íà ìîìåíòè ñå îïèòâàøå äà ñå ñìàëè, çà äà å àáñîëþòíî ïî ìÿðêà íà î÷àêâàíèÿòà. Íî íÿêàê ñè âñå óñïÿâàøå äà êàæå èëè äà íàïðàâè íåùî ñêàíäàëíî ñòèãà äà ïðèåìåøå ïðåäèçâèêàòåëñòâîòî äà ñå ïîêàòåðè ïî ôëàãùîê, äà ïóñíå íÿêîÿ ëåêî íåöåíçóðíà øåãà èëè äà ñå âîçè ñ ìîì÷åòà â êîëà, è èçâåäíúæ îòíîâî ñòàâàøå îíîâà óæàñíî ìîìè÷å Î Íèéë . Ïðúñòúò º èíñòèíêòèâíî ñå íàñî÷è êúì ïîëîâèíäîëàðîâàòà ìîíåòà íà âðàòà º. Èçïðàòè º ÿ áðàò º ïðåç âîéíàòà îò òàì çà äåâåòèÿ º ðîæäåí äåí â äåíÿ, â êîéòî òîé óìðÿ. Ïîìíåøå òåëåãðàìàòà îò âîåííîòî êîìàíäâàíå. Äîíåñå ÿ áåäíèÿò ìèñòúð Ñìèò îò ñëóæáàòà çà òåëåãðàìè; äîêàòî ÿ ïîäàâàøå, ìúíêàøå èçâèíåíèÿ. Ïîìíåøå êàê ìàéêà º èçäàäå íàé-òèõèÿ ñïîäàâåí âèê è ðóõíà íà ïîäà, âñå òàêà ñòèñêàéêè ïîæúëòÿëàòà õàðòèÿ ñ áåçñúðäå÷íèÿ ÷åðåí øðèôò. Ïîìíåøå êàê äúëãî ñëåä êàòî áè òðÿáâàëî äà ñè å ëåãíàë, áàùà º ñåäåøå â òúìíîòî â êàáèíåòà ñè ñúñ çàáðàíåíà áóòèëêà ñêî÷ íà áþðîòî ìó. Èéâè ïðî÷åòå òåëåãðàìàòà ïî-êúñíî: Ñ ÏÐÈÑÊÚÐÁÈÅ ÂÈ ÑÚÎÁÙÀÂÀÌÅ... ÐÅÄÍÈÊ ÄÆÅÉÌÑ ÊÑÀÂÈÅÐ Î ÍÈÉË... ÓÁÈÒ ÏÐÈ ÀÊÖÈß Â ÃÅÐÌÀÍÈß... ÍÅÍÀÄÅÉÍÀ ÀÒÀÊÀ ÏÐÈÇÎÐÈ... ÎÒÄÀÄÅ ÆÈÂÎÒÀ ÑÈ Â ÑËÓÆÁÀ ÍÀ ÍÀØÀÒÀ ÑÒÐÀÍÀ... ÍÀÒÎÂÀÐÅÍ ÑÚÌ ÎÒ ÌÈÍÈÑÒÚÐÀ ÍÀ ÂÎÉÍÀÒÀ ÄÀ ÂÈ ÏÎÄÍÅÑÀ ÍÀÉ-ÄÚËÁÎÊÎÒÎ ÌÓ ÑÚ×ÓÂÑÒÂÈÅ ÇÀ ÇÀÃÓÁÀÒÀ ÍÀ ÂÀØÈß ÑÈÍ... Ïîäìèíàõà âïðåãíàò â äâóêîëêà êîí, ïîíåñúë ñå êúì åäíà îò ôåðìèòå èçâúí ãðàäà. Èçãëåæäàøå îòæèâÿë âðåìåòî ñè è íå íà ìÿñòî. Èëè òÿ íàâÿðíî áå íåùî íå íà ìÿñòî òóê. Èéâè îáàäè ñå áàùà º ñ ìåê ãëàñ. Êàêâî ñòàíà íà ïàðòèòî, ìîìè÷åòî ìè? Ïàðòèòî.  íà÷àëîòî áåøå ïúðâîêëàñíî. Äîòè º äàäå ëåíòàòà ñè çà ãëàâà ñ èçêóñòâåíè äèàìàíòè è òÿ èçãëåæäàøå òîëêîâà êðàñèâà, ïðèñòåãíàëà ìåêèòå êúäðè íà Èéâè. Îòäàäîõà ñå ñ óäîâîëñòâèå íà ðàçïàëåí, íî áåçñìèñëåí ñïîð çà ñúäåáíîòî äåëî Ñêîóïñ â Òåíåñè ïðåäèøíàòà ãîäèíà è öåëîêóïíèÿ ïðîèçõîä íà ÷îâå÷åñòâîòî îò ìàéìóíèòå.1 Íå ìè å íèêàê òðóäíî äà ãî ïîâÿðâàì Èéâè áå ïîãëåäíàëà Ïðåç 1925 ã. ùàòà Òåíåñè çàïî÷âà ïðîöåñ ñðåùó ãèìíàçèàëíèÿ ó÷èòåë Äæîí Ñêîóïñ çàðàäè òîâà, ÷å å ïðåïîäàâàë íà ó÷åíèöèòå òåîðèÿ çà ÷îâåøêàòà åâîëþöèÿ. Áåë. ðåä. 1
2. ßñíîâèäöèòå.
18
Ëèáà Áðåé
êîêåòíî êîëåæàíèí, êîéòî òîêó-ùî èçïÿ èçêëþ÷èòåëíèÿ äâàíàéñåòè êóïëåò íà Ëþáèìèÿò îò Ñèãìà ×è . Âñè÷êè áÿõà ïèÿíè è ùàñòëèâè. È Õàðîëä ïàê ïîäå ñâîèòå ïîäìèëêâàíèÿ. Íèñè÷êà è äðåáíè÷êà, ñèíåîêè÷êà, äà å âèæäàë íÿêîé ìîéòà Èèèè-âèèèè? ïðîïÿ òîé è ñå ïîêëîíè â êðàêàòà º. Õàðè áåøå êðàñèâ è óæàñíî î÷àðîâàòåëåí è íåçàâèñèìî êàêâî êàçà òÿ ïî-ðàíî ïðåç äåíÿ, òîé ñå öåëóâàøå ñòðàõîòíî. Õàðåñàøå ëè ìîìè÷å, ìîìè÷åòî ñòàâàøå îáåêò íà âñåîáùî âíèìàíèå. Èéâè îáè÷àøå äà å îáåêò íà âíèìàíèå, îñîáåíî êîãàòî ïèåøå. Õàðè áå ïîåë çàäúëæåíèåòî äà å ñãîäåí çà Íîðìà Óîëèíãôîðä. Òîé íå îáè÷àøå Íîðìà Èéâè ãî çíàåøå íî îáè÷àøå áàíêîâàòà º ñìåòêà è âñè÷êè áÿõà íàÿñíî, ÷å äâàìàòà ùå ñå îæåíÿò, ùîì Õàðè ñå äèïëîìèðà. Âñå ïàê òîé îùå íå áåøå æåíåí. Êàçàõ ëè òè, ÷å èìàì íåîáèêíîâåíè ñïîñîáíîñòè? ïîïèòà ãî Èéâè ñëåä òðåòîòî ïèòèå. Âèæäàì çàñìÿ ñå Õàðè. Íàïúëíî ñåðèîçíà ñúì èçáîáîòè íåñâúðçàíî òÿ, òâúðäå ïèÿíà, çà äà íå ñå îòçîâå íà ïðåäèçâèêàòåëñòâîòî ìó. Ìîãà äà ðàçáåðà òàéíèòå òè ñàìî êàòî äúðæà íÿêîé ëþáèì òâîé ïðåäìåò è ñå ñúñðåäîòî÷à. Ñðåä îíåçè, êîèòî íå ïðîïóñêàõà ïàðòè, ñå ðàçíåñå ëþáåçíî õèõèêàíå. Èéâè ãè èçãëåäà äðúçêî, à ñèíèòå º î÷è çàáëåñòÿõà ïîä ïëúòíî ïîñèïàíèòå º ñ ÷åðåí ïðàõ ìèãëè. Àç ñúì ïî-çè-òèâ-íî ñåðèîçíà. Òè ñè ïî-çè-òèâ-íî ïèÿíà, åòî êàêâî ñè, Èéâè Î Íèéë èçâèêà Äîòè. Ùå ãî äîêàæà. Íîðìà, äàé ìè íåùî øàë, èãëà çà øàïêà, ðúêàâèöà. Íÿìà äà òè äàì íèùî, çàùîòî ìîæå äà íå ñè ãî ïîëó÷à îáðàòíî çàñìÿ ñå Íîðìà. Èéâè ïðèñâè î÷è è ïðîäúëæè: Äà, òîëêîâà ñè ìúäðà, Íîðìà. Çàïî÷âàì äà êîëåêöèîíèðàì ñàìî äåñíè ðúêàâèöè. Òîëêîâà å áóðæîàçíî äà èìàø äâå. Å, òè ñúñ ñèãóðíîñò íå áè èñêàëà äà íàïðàâèø íåùî òðèâèàëíî, íàëè? îçúáè ñå Íîðìà. Âñè÷êè ñå ðàçñìÿõà è áóçèòå íà Èéâè ïëàìíàõà.
ß ÑÍ Î ÂÈÄ Ö ÈÒÅ
19
Íå, îñòàâÿì ãî íà òåá, Íîðìà. Òÿ îòìåòíà êîñà îò ëèöåòî ñè, íî áóêëèòå îòíîâî âëÿçîõà â î÷èòå º. Êàòî ñå çàìèñëÿ, òàéíèòå òè ñèãóðíî ùå íè ïðèñïÿò. Äîáðå íàìåñè ñå Õàðîëä ïðåäè íåùàòà äà ñà ñòèãíàëè òâúðäå äàëå÷. Åòî òè ïðúñòåíà ìè íà êëàñà. Ðàçêðèé ìîèòå ñúêðîâåíè òúìíè òàéíè, ìàäàì Î Íèéë. Ñìåë ìúæ äà äàäåø íà ìîìè÷å êàòî Èéâè ñâîÿ ïðúñòåí! èçâèêà íÿêîé. Òèõî, s ilvous plait èçêîìàíäâà Èéâè ñ äðàìàòè÷íà íîòêà â ãëàñà. Òÿ ñå ñúñðåäîòî÷è è çà÷àêà ïðåäìåòúò äà ñå ñòîïëè â ðúöåòå º. Ïîíÿêîãà ñå ïîëó÷àâàøå, äðóã ïúò íå, è Èéâè îòïðàâè ìîëáà êúì äóøàòà íà Ðóäîëôî Âàëåíòèíî äíåñ äà ñå ïîëó÷è. Ïî-êúñíî â ðåçóëòàò íà óñèëèåòî ùåøå äà ÿ áîëè ãëàâà òîâà áå ìèíóñúò íà äðåáíàòà º äàðáà íî òúêìî çà òîâà áåøå äæèíúò. Âúâ âñåêè ñëó÷àé ñå áåøå ñêîâàëà ëåêî. Îòâîðè ñúâñåì ìàëêî åäíîòî ñè îêî. Âñè÷êè áÿõà âòîðà÷èëè ïîãëåä â íåÿ. Ãëåäàõà ÿ, íî íèùî íå ñòàâàøå. Çàõèëåí, Õàðè ñå ïðîòåãíà çà ïðúñòåíà ñè. Äîáðå, ìîåòî ìîìè÷å. Äîñòàòú÷íî íè ïîçàáàâëÿâà. Âðåìå å äà ïîèçòðåçíååì. Èéâè èçâúðòÿ ðÿçêî ðúöå íàñòðàíè è çàÿâè: Ùå òè ðàçêðèÿ àç òàéíèòå, ñàìî ñòîé è ãëåäàé! Ñïîðåä íåÿ íÿêîëêî íåùà áÿõà ïî-ëîøè îò òîâà äà ñè òðèâèàëåí. Òðèâèàëíîòî áå çà íàèâíèöèòå. Èéâè èñêàøå äà å ñïåöèàëíà. ßðêà çâåçäà. Íå º ïóêàøå äàëè ùå ïîëó÷è íàé-óæàñíîòî ãëàâîáîëèå íà ñâåòà. Çàòâîðè ïëúòíî î÷è è ïðèòèñíà ïðúñòåíà êúì äëàíèòå ñè. Ïîñëå ñå óñìèõíà øèðîêî. È îòíîâî îòâîðè î÷è. Õàðè, àõ òè, ëîøî ìîì÷å... Âñè÷êè ñå ñêóï÷èõà, îáçåòè îò ëþáîïèòñòâî. Õàðîëä ñà çàñìÿ íåëîâêî è ïîïèòà: Êàêâî èñêàø äà êàæåø? Äâàéñåò è âòîðà ñòàÿ â õîòåëà. Îíàçè êðàñèâà êàìåðèåðêà... Ë... Åë... Åëà! Åëà! Òè º òèêíà ãîëÿì êî÷àí öâåòíî çåëå è º êàçà äà ñå ãðèæè çà íåãî. Íîðìà ñå ïðèáëèæè è ïîïèòà. Çà êàêâî ñòàâà äóìà, Õàðè? Òîé èçðå÷å òâúðäî:
20
Ëèáà Áðåé
Ñèãóðåí ñúì, ÷å íÿìàì ïðåäñòàâà çà êàêâî ãîâîðèø, Åâàíäæåëèí. Øîóòî ñâúðøè. À ñåãà ìè âúðíè ïðúñòåíà. Àêî áåøå òðåçâà, Èéâè íàâÿðíî ùåøå äà ñïðå. Íî äæèíúò ÿ ïðàâåøå áåçðàçñúäíî ñìåëà. Òÿ ìó ñå çàêàíè ñ ïðúñò: Òè ÿ çàáðåìåíè, àõ òè, ëîøî ìîì÷å. Èñòèíà ëè å òîâà, Õàðîëä? Ëèöåòî íà Õàðîëä Áðîóäè ïëàìòåøå. Äîñòàòú÷íî, Èéâè. Âå÷å íå å ñìåøíî îòñå÷å òîé. Õàðîëä! èçâèêà Íîðìà Óîëèíãôîðä. Ëúæå, ñêúïà óâåðè ÿ Õàðîëä. Èéâè ñêî÷è íà ìàñàòà, íàïðàâè íÿêîëêî ñòúïêè ÷àðëñòîí è çàÿâè: Íî íå òîâà êàçâà ïðúñòåíúò òè, ìëàäåæî. Õàðîëä ïîíå÷è äà ÿ ñãðàá÷è, àëà òÿ ñå èçìúêíà îò õâàòêàòà ìó è íà ñâîé ðåä ñå ïðîòåãíà äà ãðàáíå íå÷èÿ ðúêà. Õîëè-ìîëè! Íàïàäåíèå! Íàïàäåíèå íà Õàðîëä Áðîóäè! Ñïàñÿâàéòå ñå! Äîòè óñïÿ äà ãðàáíå ïðúñòåíà è ãî âúðíà íà Õàðè. Ïîñëå äâåòå ñ Ëóèç áóêâàëíî èçâëÿêîõà Èéâè íàâúí ñ äóìèòå: Òè ñè íàïðàâî óæàñíî ïèÿíà, ñåñòðî. Äà âúðâèì. Àç ñúì í-å-å-å-ñúêðóøèìà ãîñïîæèöà ïðåä ëèöåòî íà ñêâ...ñêâ... ñêâåðíèòå áåäè. Î, àìà íèå ñå äâèæèì. Êúú... Êúú... äå! Êúäå îòèâàìå? Äà òå íàêàðàìå äà èçòðåçíååø Äîòè áóòíà Èéâè â ëåäåíèÿ øàäðàâàí. Ïî-êúñíî, ñëåä íÿêîëêî ÷àøè êàôå, Èéâè ëåæåøå òðåïåðåéêè â ìîêðàòà ñè îôèöèàëíà ðîêëÿ ïîä îäåÿëî â òúìíèÿ úãúë íà äàìñêèÿ ñàëîí. Äîòè è Ëóèç áÿõà îòèøëè äà º òúðñÿò àñïèðèí è ñàìà â òîâà ñêðèâàëèùå òÿ äî÷ó êàê, çàñòàíàëè ïðåä îãëåäàëàòà ñ ïîçëàòåíè ðàìêè, äâå ìîìè÷åòà êëþêàðñòâàò â êàêúâ ñêàíäàë ñà ñå îêàçàëè çàìåñåíè Õàðîëä è Íîðìà. Çà âñè÷êî å âèíîâíà îíàÿ óæàñíà Èéâè Î Íèéë. Çíàåø ÿ êàêâà å. Íèêîãà íå ïðåöåíÿâà êîãà äà ñïðå äà ñå áúðêà â ÷óæäèòå ðàáîòè. Íî òîçè ïúò íàèñòèíà ãî çàãàçè. Ñâúðøåíà å â òîçè ãðàä. Íîðìà ùå ñå ïîãðèæè. Èéâè èç÷àêà äà ñè òðúãíàò è îòèäå äî îãëåäàëîòî. Òóøúò çà ìèãëè áå îñòàâèë îãðîìíè ÷åðíè ïåòíà ïîä î÷èòå º. Ïðîòèâíî-
ß ÑÍ Î ÂÈÄ Ö ÈÒÅ
21
òî ãëàâîáîëèå ñè ðàçèãðàâàøå êîíÿ íå íà øåãà. Òÿ èçãëåæäàøå òîëêîâà îòâðàòèòåëíî, êîëêîòî è ñå ÷óâñòâàøå. Ùåøå º ñå äà çàïëà÷å, íî òîâà íÿìàøå äà äîâåäå äî íèùî. Õàðîëä âðúõëåòÿ, çàòâîðè âðàòàòà, çàñòàíà òàêà, ÷å íèêîé äà íå ìîæå äà âëåçå, ñãðàá÷è Èéâè çà ðúêàòà è èçðúìæà: Êàê ðàçáðà? Êàçàõ òè. Ðàçáðàõ ãî îò òâîÿ... Ñòèñíà ÿ îùå ïî ñèëíî. Ïðåñòàíè äà ñå ïðàâèø íà èäèîò è ìè êàæè êàê ðàçáðà!  ðåçóëòàò íà òîçè òâîé íîìåð Íîðìà çàïëàøâà äà ìå çàðåæå. Èñêàì ïóáëè÷íî èçâèíåíèå, çà äà ñå èç÷èñòè èìåòî ìè. Òÿ ïî÷óâñòâà çàìàéâàíå è ãàäåíå ïîñëåäèöè îò óìåíèåòî º äà ÷åòå ïî ïðåäìåòè. Íàïîäîáÿâàøå òåæúê çàïîé, ïîñëåäâàí îò íàé-ëîøèÿ âúçìîæåí ìàõìóðëóê. Ñåãà ðàçáèðàøå, ÷å Õàðîëä Áðîóäè íå å î÷àðîâàòåëåí çàáàâåí ïëåéáîé, à ìåðçàâåö è ñòðàõëèâåö. Äà ñå èçâèíè íà òàêúâ ÷îâåê áå ïîñëåäíîòî, êîåòî ùåøå äà íàïðàâè. Ïïïðúæäîñâàé ñå, Õàðè. Äîòè è Ëóèç çàòðîïàõà ïî âðàòàòà. Èéâè? Èéâè! Îòâîðè! Õàðîëä ïóñíà ðúêàòà º. Èéâè ïî÷óâñòâà, ÷å ìÿñòîòî çàïî÷âà äà ñå ïîäóâà. Òîâà íå å êðàÿò, Åâàíäæåëèí. Áàùà òè äúëæè áèçíåñà ñè íà áàùà ìè. Ìîæå áè ùå ïîæåëàåø äà ïðåðàçãëåäàø âúïðîñíîòî èçâèíåíèå. Òÿ ïîâúðíà è ãî îëÿ öåëèÿ. òà.
Èéâè? íàòúðòè áàùà º è ÿ âúðíà êúì äåéñòâèòåëíîñò-
Òÿ ïîòúðêà ãëàâàòà ñè, êîÿòî ñå ïðúñêàøå îò áîëêà, è îòãîâîðè: Íèùî îñîáåíî, òàòå. Ñúæàëÿâàì, ÷å òå âêàðàõ â òîçè àä. Òîé íå ÿ ñêàñòðè, çàäåòî êàçà àä. Íà ãàðàòà áàùà º îñòàâè ìîòîðà äà ðàáîòè, äîêàòî ÿ èçïðàòè íà ïåðîíà. Äàäå áàêøèø íà ñëóæèòåëÿ â ñïàëíèÿ âàãîí äà º êà÷è êóôàðèòå è ñå óâåðè, ÷å ùå áúäàò äîñòàâåíè â àïàðòàìåíòà íà âóé÷î º â Íþ Éîðê. Çà Èéâè îñòàíà äà íîñè ñàìî ìàëêà êàðèðàíà ïúòíà ÷àíòà è ìúíèñòåíà äàìñêà ÷àíòè÷êà. Å áàùà º ïîãëåäíà êúì ðàáîòåùèÿ íà ïðàçíè îáîðîòè àâ-
22
Ëèáà Áðåé
òîìîáèë, ïîñëå º ïîäàäå äåñåò äîëàðà, êîèòî òÿ ìóøíà ïîä ïàíäåëêàòà íà ñèâàòà ñè ôèëöîâà øàïêà, è ïîÿñíè: Ìàëêî ïàðè çà èçâúíðåäíè íóæäè. Áëàãîäàðÿ, òàòå. Íå ìå áèâà â èçïðàùàíèÿòà. Çíàåø ãî, íàëè? Èéâè èçòðúãíà íàñèëà åäíà áåçãðèæíà óñìèâêà: Ðàçáèðà ñå, òîâà ñà ôîðìàëíîñòè, òàòå. Àç ñúì íà ñåäåìíàéñåò, íå íà ñåäåì. Ùå ñå îïðàâÿ ÷óäåñíî. Å... Äâàìàòà ñòîÿõà íåëîâêî íà äúðâåíèÿ ïåðîí. Ïî-äîáðå ãëåäàé îíçè âèõðîãîí äà íå çàìèíå áåç òåá òÿ êèìíà êúì àâòîìîáèëà. Áàùà º ÿ öåëóíà ëåêî ïî ÷åëîòî, ïîäõâúðëè ïîñëåäíî íàïîìíÿíå íà ñëóæèòåëÿ è çàìèíà. Ëèíêúëíúò ñå ïðåâúðíà â òî÷èöà è òîãàâà Èéâè èçïèòà áîëåçíåíà ïå÷àë, à è îùå íåùî. Ñòðàõ. Òîâà áå äóìàòà. Íÿêàêúâ íåïîçíàâàåì, íåíàçîâèì ñòðàõ. Óñåùàøå ãî îò ìåñåöè îòêàêòî çàïî÷íàõà ñúíèùàòà. ×îâå÷å, ñäîáèõ ñå ñ òåçè íàâèöè/ñäîáèõ ñå ñ òåçè õèáè-äæèáè ñêúðáè... èçïÿ òèõè÷êî Èéâè è ïîòðúïíà. Äâå ìîðàëèñòêè íà ñúñåäíàòà ïåéêà èçãëåäàõà ñ êðúâíèøêî íåîäîáðåíèå êúñàòà äî êîëåíåòå º ðîêëÿ. Èéâè ðåøè äà èì ïîäàðè èñòèíñêî øîó. Âäèãíà ñè ïîëàòà è òàíàíèêàéêè âåñåëî, íàâè íàäîëó ÷îðàïèòå è ñè îãîëè êðàêàòà. Ïîñòèãíà æåëàíèÿ åôåêò ìîðàëèñòêèòå òðúãíàõà íàòàòúê ïî ïåðîíà, ïîäìÿòàéêè êîëêî ðàçâðàòíè ñà ìëàäèòå . Òîâà ìÿñòî íÿìàøå äà º ëèïñâà. Äâóìåñòåí êðåìàâ àâòîìîáèë ñâúðíà ðèñêîâàíî ãîðå îò ïúòÿ è ñïðÿ äîëó òîêó äî ñàìè ïåðîíà. Îò íåãî ñëÿçîõà äâå ïðèÿòíî èçäîêàðàíè ìîìè÷åòà. Èéâè ñå çàñìÿ è çàìàõà åíåðãè÷íî. Äîòè! Ëóèç! Ðàçáðàõìå, ÷å çàìèíàâàø è äîéäîõìå äà òå èçïðàòèì Ëóèç ñå ïîêàòåðè íà áàðèåðàòà. Äîáðèòå íîâèíè ñå ðàçïðîñòðàíÿâàò áúðçî.  òîçè ãðàä ëè? Êàòî ñâåòêàâèöà. Ñòðàõîòíî å. È áåç òîâà ñúì òâúðäå âåëèêà çà Çåíèò Ñèòè, Îõàéî.  Íþ Éîðê ùå ìå ðàçáåðàò. Ùå ïèøàò çà ìåí âúâ âñè÷êè âåñòíèöè è ùå ìå êàíÿò íà êîêòåéëè â àïàðòàìåíòà íà Ôèöäæåðàëä.  êðàéíà ñìåòêà ìàéêà ìè å Ôèöäæåðàëä. Òðÿáâà äà èìàìå íÿêàêâà âðúçêà.
ß ÑÍ Î ÂÈÄ Ö ÈÒÅ
23
Êàòî ñòàíà äóìà çà êîêòåéëè... çàñìÿ ñå Äîòè è èçìúêíà îò äàìñêàòà ñè ÷àíòà íåùî, íàãëåä êàòî íåâèííî øèøåíöå ñ àñïèðèí, íî íàïîëîâèíà ïúëíî ñ áèñòðà òå÷íîñò. Åòî, ìàéòàï÷å çà èçïðîâîäÿê ñâåùåíà âîäèöà . Ñúæàëÿâàì, ÷å íå óñïÿõ äà íàëåÿ ïîâå÷å, íî áàùà ìè âå÷å ïîñòàâÿ çíàöè ïî áóòèëêèòå. Î, è åäèí áðîé íà Ôîòîïëåé îò êîçìåòè÷íèÿ ñàëîí. Íà ëåëÿ Ìèëäðåä íÿìà äà º ëèïñâà. Èéâè ñå ïðîñúëçè: Íå âè ëè âúëíóâà, ÷å ùå âè âèäÿò ñ ãðàäñêèÿ ïàðèé? Äîòè è Ëóèç óñïÿõà äà èçîáðàçÿò ëåêà óñìèâêà äîêàçàòåëñòâî, ÷å Èéâè å ãðàäñêèÿò ïàðèé, íî âúïðåêè òîâà òå ñà äîøëè. Âèå ñòå àáñîëþòíî ïúðâîêëàñíè àíãåëè. Àêî áÿõ ïàïà, ùÿõ äà âè êàíîíèçèðàì. Ïàïàòà íàâÿðíî áè ïðåäïî÷åë äà òå ïîäëîæè íà êàíîíàäà. Íþ Éîðê! Ëóèç çàâúðòÿ äúëãèÿ ñè íàíèç îò ïåðëè. Íîðìà Óîëèíãôîðä ùå ñå èçÿäå íà ïàð÷åíöà îò çàâèñò. Òÿ å íàïðàâî ðàçáèòà îò ìàëêèÿ òè ãàäåí íîìåð. Äîòè ñå èçêèñêà, à Ëóèç ïðîäúëæè: Õàéäå, èçïëþé êàìú÷åòî. Íàèñòèíà êàê ðàçáðà çà Õàðîëä è êàìåðèåðêàòà? Çà ìîìåíò óñìèâêàòà íà Èéâè ïîñúðíà. Ïðîñòî ùàñòëèâî ïðåäïîëîæåíèå. Íî... Î, âèæòå, âëàêúò èäâà Èéâè ïðåñå÷å âñÿêàêâè ïî-íàòàòúøíè ðàçïèòè. Ïîñëå ïðåãúðíà ïðèÿòåëêèòå ñè, áëàãîäàðíà çà òàçè ïîñëåäíà äîáðèíà, è çàÿâè: Ñëåäâàùèÿ ïúò, êîãàòî ìå âèäèòå, ùå ñúì çíàìåíèòà! È ùå âè ðàçêàðàì èç öåëèÿ ãðàä ñ êîëàòà ñè ñ øîôüîð. Ñëåäâàùèÿ ïúò, êîãàòî òå âèäèì, ùå ñè ïîäñúäèìà çà áåçñêðóïóëíî ïðåñòúïëåíèå îòâúðíà ïðåç ñìÿõ Äîòè. Ñàìî äîêàòî ìè çíàÿò èìåòî óõèëè ñå Èéâè. Íîñà÷ â ñèíÿ óíèôîðìà ïîäêàíè ïúòíèöèòå äà ñå êà÷âàò. Èéâè ñå íàñòàíè â êóïåòî ñè. Âúòðå áåøå çàäóøíî. Îáóòà â çåëåíèòå ñè ñàòåíåíè îáóâêè ñòèë Ìåðè Äæåéí, òÿ ñòúïè íà ñåäàëêàòà, çà äà îòâîðè ïðîçîðåöà. Äà âè ïîìîãíà ëè, ãîñïîæèöå? ïðåäëîæè º äðóã ñëóæèòåë, ïî-ìëàä îò ïúðâèÿ. Ïîãëåäíà ãî ïðåç ìèãëèòå ñè, êîèòî ñóòðèíòà íàìàçà ãðèæëèâî ñ êðåì-òóø, è ìó ïîäíåñå öÿëîòî âåëè÷èå íà íà÷åðâåíàòà ñè óñìèâêà:
24
Ëèáà Áðåé
Î, ìîëÿ òå, ñêúïè! Áè áèëî ïðåâúçõîäíî. Çà Íþ Éîðê ëè ïúòóâàòå, ìèñ? Ììì-õìì, òî÷íî òàêà. Ñïå÷åëèõ êîíêóðñ çà êðàñîòà è ñåãà çàìèíàâàì çà Íþ Éîðê çà ñíèìêè çà Âåíèòè ôåúð. Íå å ëè ÷óäåñíî? Íàëè, ïðîñòî? ìèãëèòå íà Èéâè èçïúðõàõà. Ïúòåøåñòâèåòî º çàïî÷âàøå.  Íþ Éîðê ìîæåøå äà å êàêâàòî ñè ïîèñêà. Íþ Éîðê áåøå ãîëÿì ãðàä èäåàëíî ìÿñòî çà ìå÷òàòåëè, îáçåòè îò æåëàíèå äà íàïðàâÿò îãðîìíî âïå÷àòëåíèå. Èéâè íàäíèêíà ïðåç ïðîçîðåöà è ïîìàõà íà Äîòè è Ëóèç. Êúñî ïîäñòðèãàíèòå êúäðèöè ñå ñáðàõà îêîëî ëèöåòî º, äîêàòî çàñïàëèÿò ãðàä ïîòåãëè áàâíî íàçàä. Çà ìèã º ñå ïðèèñêà äà õóêíå îáðàòíî êúì ñèãóðíîñòòà íà ðîäíèÿ äîì. Òîâà îáà÷å ïðèëè÷àøå íà ìúãëàòà îò ñúíèùàòà º. Ðîäíèÿò äîì áå ìúðòúâ îò ãîäèíè. Íå. Íÿìàøå äà å òúæíà. Ùåøå äà å âúçâèøåíà è ÿðêà. Èñòèíñêà çâåçäà. ßðêà ñâåòëèíà íà Íþ Éîðê. Äî ñêîðî! èçâèêà òÿ íà ïðèÿòåëêèòå ñè. Áúäè ñèãóðíà! Äîòè è Ëóèç ñå ïðåâðúùàõà â ìàëêè öâåòíè òî÷êè â ìúãëèâàòà äàëå÷èíà. Èéâè èì èçïðàòè öåëóâêè è ñå îïèòà äà íå ïëà÷å. Ïîìàõà áàâíî íà ìèíàâàùèòå ïîêðàé âëàêà ïîêðèâè íà Çåíèò, ùàòà Îõàéî, êúäåòî õîðàòà îáè÷àõà äà ñå ÷óâñòâàò â áåçîïàñíîñò, çàùèòåíè è äîâîëíè; êúäåòî åæåäíåâíî áîðàâåõà ñ ïðåäìåòè ïî íàé-îáèêíîâåíèÿ íà÷èí è íèêîãà íå íàäíèêâàõà äîðè áåãëî â íàé-ñúêðîâåíèòå ÷óæäè òàéíè, íèòî ñúíóâàõà êîøìàðè çà ìúðòâè áðàòÿ. Ìúíè÷êî èì çàâèæäàøå. Ïðåç öÿëîòî ïúòóâàíå ëè ùå ñòîèòå òàì, ìèñ? ïîïèòà ñëóæèòåëÿò. Ïðîñòî èñêàõ äà ñå ñáîãóâàì ïîäîáàâàùî îòâúðíà Èéâè, îáúðíà ãëàâà çà ïîñëåäíà áëàãîñëîâèÿ, ìàõàéêè íà êúùèòå êàòî êðàëèöà. Äîâèæäàíå, ëàïíè-øàðàíè! Âèå ñòå â àáñîëþòíà ãðåøêà!