Kracht 1 2015 web

MAGAZINE VOOR MEDEWERKERS VAN RIJKSWATERSTAAT FEBRUARI 2015

De Nieuwe

Afsluitdijk SHOWCASE VOOR INNOVATIEVE EN DUURZAME WATERBOUW

01-KRACHT_Cover.indd 1

29-01-15 10:40

Inhoud Portret RWS Versneller

Column Morgen beter?

Pagina 4-5

Pagina 7

Reportage Innovatieve Afsluitdijk

Mooi Werk Strooien?

Pagina 12-13

Pagina 8-11 PORTRET

CONTEXT

PROFIEL LEEFTIJD PRIVÉ HOBBY’S MOTTO

‘Verboden harder te werken’ Rijkswaterstaat staat dit jaar een zware productieopgave te wachten met minder mensen in een veranderende organisatie. Achttien initiatiefnemers sloegen de handen ineen en bedachten een oplossing: de RWS Versneller. Een van deze initiatiefnemers is Harry van de Pol, die er duidelijk over is: ‘Veel werk kan en moet de helft sneller.’

LINKS: JAN HOETMER, KR8 ONTWIKKELTEAM, RECHTS: HARRY VAN DE POL

Hoe moet je versnellen?

‘Onder versnellen versta ik niet harder, maar effectiever werken. Want we werken al veels te hard. Ik bedoel dat de ketens korter moeten, waardoor we sneller resultaten boeken en onze productie van 2015 halen. Dat lukt alleen als we onze werkwijze veranderen. De RWS Versneller helpt ons daarbij.’

Hoe ontstond dit idee?

‘Deze zomer zag ik iedereen extreem hard werken. Harder dan normaal. Door de organisatieverandering zijn veel collega’s op zoek naar de exacte invulling van hun werk en wie waarvoor goedkeuring geeft. Hierdoor worden

de ketens ongewenst en onbedoeld langer.

Als voorbeeld noem ik de meetdiensten.

Eerst waren die de buren van het district, nu vallen zij onder de CIV. Voorheen belde het district bij een calamiteit zelf de meetdienst.

Nu gaat een verzoek eerst omhoog in de keten tot het weer omlaag bij de meetdienst uitkomt. We zijn gaan denken in structuren en hebben onszelf collectief de hark in geconditioneerd. Beter is te denken en te handelen in processen, in de keten. Door de organisatieverandering zijn we de klant ook een beetje uit het oog verloren. We moeten ons vaker afvragen of ons werk slimmer en sneller kan en wat daarvan de meerwaarde is voor de klant. Want uiteindelijk zijn we

besteld voor de productie, buiten op het water en de weg.’

aanpakken. Vier die de gebruikers en stakeholders buiten gaan merken en vier die we binnen gaan merken.’

Hoe pak je dat aan?

Dat klinkt toch als KR8?

‘De RWS Versneller brengt de boel op gang.

Zo kunnen we de doorlooptijden verkorten via drie ingangen: de processen, de eigen ideeën en het management. Als we de doorlooptijden hiervan verkorten en weer de toegevoegde waarde van ons werk zien, halen we zonder kleerscheuren de productieopgave van dit jaar. Iedereen kan hiervoor ideeën aandragen. Dat is ook gebeurd: via crowdsourcing zijn vele tientallen onderwerpen opgehaald en daaruit zijn acht versnellingen gekomen die we dit jaar gaan

‘De RWS Versneller is KR8, is OP2015. De boodschap is hetzelfde. Alleen brengen we dit verhaal op een manier die iedereen snapt, ook al ben je er niet dagelijks mee bezig.

De RWS Versneller helpt het doel “één RWS, samen met anderen, elke dag beter” te bereiken. Door de organisatieverandering en de plaatsing was dat doel op de achtergrond geraakt. Alle instrumenten zijn er, nu is het een kwestie van doen. Het werk moet weer leuk worden. Nadat ik dit idee in november

samen met de andere initiatiefnemers lanceerde, ontving ik driehonderd enthousiaste reacties binnen vier weken. Er was duidelijk een gevoelige snaar geraakt. Ik ben tevreden als we onze productieopgave eind dit jaar zonder kleerscheuren halen, zonder dat mensen murw geslagen of afgehaakt zijn.’

Hoe krijg je iedereen mee?

‘De afgelopen periode gaven we Versnellingssessies door het land. Collega’s leveren zelf suggesties aan om te versnellen en de keten korter te maken. Wij schrijven dat niet voor, want de ideeën moeten uit de praktijk komen. Deze sessies hebben geresulteerd in acht versnellingen die we dit jaar kunnen

oppakken. Buiten zijn dat opdrachten van derden, het verhelpen van storingen, het hertoetsen na tekortkomingen en het toetsen van planuitwerkingen. Binnen zijn dat acties op meldingen van weginspecteurs, nieuwe informatievoorzieningen, het aanvragen van tijdelijke passen en tokens en capaciteit regelen. Alles bij elkaar leidt dat tot snelle besluitvorming. De versnellingen zijn intussen aangeboden op Yammer en op de Managementconferentie. Iedereen die ermee aan de slag wil, kan dat doen.’

REPORTAGE

MOOI WERK Gebouwd in

‘Onze familiewebsite is van iedereen’

Jade Wissink

Anke van Raaij-Verschuijten

Ellen Kelder

‘Voor het programma Ruimte voor de Rivier van Rijkswaterstaat is de publieks­ campagne Ons Water een extra stimulans om het belang van een waterveilig leven in Nederland op de kaart te zetten. De website www.onswater.nl is een mooie etalage waarmee we die boodschap bij een breed publiek voor het voetlicht brengen. De dijkverlegging bij Zwolle, een van onze 34 projecten, was het eerste project dat meeliftte in deze estafette­ campagne. Naast Rijkswaterstaat waren hierbij ook de provincie Overijssel en het

‘Bij waterschap Peel en Maasvallei streven we hetzelfde doel na als dat van de publiekscampagne Ons Water: het ver­ groten van het waterbewustzijn. Dat doen we onder meer in de communicatie over onze dijken in Noord­ en Midden­ Limburg die we beheren, onderhouden en versterken. Wie woont, werkt of recreëert aan de Maas, kent daarvan vooral de voordelen, maar is zich minder goed bewust van de risico’s. Mensen bewust maken van en zich laten voorbereiden op een mogelijke hoogwatersituatie sluiten goed aan bij het doel van de publieks­ campagne die is geïnitieerd door het ministerie van Infrastructuur en Milieu.

Door met onze communicatie aan te sluiten bij Ons Water stijgt de gezamenlijke betrokkenheid bij water. Als in Nederland steeds meer organisaties dit mooie label gebruiken in hun communica­ tie, groeit de herkenbaarheid en betrok­ kenheid. Zo sluiten wij met een Noord­ Limburgse publiekscampagne over anders omgaan met regenwater bijvoorbeeld aan bij de boodschap en ‘look and feel’ van Ons Water en dragen onze gidsen kleding met de slogan 'Beleef Ons Water.’

waterschap Groot Salland aangehaakt.

Vervolgens ben ik per provincie gaan kij­ ken welke projecten we nog meer op onswater.nl konden zetten. Voor ons is het belangrijk om te laten zien dat we continu werken aan waterveiligheid.

Het komend jaar doet de organisatie van Ons Water onderzoek naar het succes van de campagne. Dan ontstaat er ook een beter beeld van het effectieve bereik. Persoonlijk denk ik dat de kracht van Ons Water vooral zit in het van onderop uitdragen van de boodschap.’

PROFIEL

04-KRACHT_Portret.indd 5

PROFIEL

FUNCTIE coördinator communicatie Ruimte voor de Rivier LEEFTIJD 29 REAGEREN VIA @JadeWissink, @RuimtevdRivier en/of @Ons_Water http://vimeo.com/album/3019252/ video/104951504

29-01-15 10:41

partners

kilometer lang

In de begroting van IenM is

toeristen per jaar

afsluitdijk

miljoen euro opgenomen.

Daarnaast

projecten

‘We moeten stoppen met ons motto Elke dag beter.

Het maakt onverschillig en lui.’

Mijn collega kijkt me verbaasd aan.

‘Hoezo? Alles kan toch altijd beter? Dan is het toch goed om daar elke dag opnieuw naar te streven? Uitstekend zelfs om het expliciet te benoemen! Dat zou jou toch moeten aanspreken, met je kritische houding altijd.’

‘Ja, in principe spreekt me dat ook aan’, beaam ik, ‘maar ik krijg een beetje het idee dat ons motto een averechts effect heeft.’

‘Want?’

‘Nou, Elke dag beter lijkt soms verworden tot een excuus waarachter iedereen zich kan verschuilen wanneer het niet gaat zoals gehoopt. Ik kom bijvoorbeeld net uit een evaluatiegesprek waarin duidelijk werd dat een aantal zaken niet optimaal is opgeleverd. In plaats van ferme taal en concrete vervolgacties werd afgesloten met een lacherig ‘ach ja, elke dag beter …’. Op die manier leidt zo’n motto dus niet tot het gewenste effect. Het zorgt zelfs voor onverschilligheid en dat zorgt weer voor luiheid. Want blijkbaar hoeft het vandaag niet goed te zijn, zolang het morgen maar wat beter gaat.’

‘Zo had ik het nog nooit bekeken, maar daarvoor is het motto natuurlijk niet in het leven geroepen. Het verwoordt onze ambities: één Rijkswaterstaat, samen met anderen elke dag beter. Ik vind het een uitstekend streven!’

‘Ach ja, waarschijnlijk heb je gelijk. Blijkbaar heb ik er niet zo goed over nagedacht. Hopelijk gaat het morgen beter.’

programmacoördinator Water gemeente Dordrecht etg.kelder@dordrecht.nl

FUNCTIE

FUNCTIE

LEEFTIJD

REAGEREN VIA

miljoen euro regio-ambities in samenwerkingsovereenkomsten.

Elke dag beter

‘Een van de initiatieven die voor de korte termijn in de planning staat van de gemeente Dordrecht is een eigen familie­ website die qua ‘look and feel’ aansluit op het platform van Ons Water. We noemen dit een familiewebsite omdat bewoners, bedrijven en samenwerkingspartners er een plek krijgen. De website wordt van iedereen die op een of andere manier meewerkt aan het waterbeleid in de stad of deelneemt aan activiteiten rondom water. Een van de activiteiten op de website is een stads­ lab waarin we met een aantal partners nadenken over water in en om de stad.

Onze communicatie is voornamelijk gericht op burgers. Juist hen willen we direct betrekken bij ons waterbeleid, bij­ voorbeeld met behulp van een wedstrijd op Facebook. Naast informeren vinden we het ook belangrijk om burgers op te roepen zelf te laten zien hoe ze omgaan met de kansen en bedreigingen van een waterrijke stad.’

PROFIEL

communicatieadviseur waterschap Peel en Maasvallei 32 anke.vanraaij@wpm.nl

1932 32 33 300.000 1 828 18 82,5

voor jou?

‘Het appelleert aan trots en is persoonlijk’

REAGEREN VIA

De

06-KRACHT_Context.indd 6

29-01-15 10:42

07-KRACHT_Column.indd 7

29-01-15 10:44

Peter Snippe gladheidscoördinator RWS Noord-Nederland

Interview Gouden Globe

RWS Partnerprogramma

‘Het landelijk dekkend Gladheidsmeldsysteem meet met sensoren in en langs de weg onder andere de buitenlucht, wegdektemperatuur, luchtvochtigheid en het zoutgehalte op de weg. Die meetgegevens kunnen alarmbellen doen afgaan. Vervolgens moet de gladheidcoördinator op basis van de meetgegevens en de weersverwachting tijdig beslissen om wel of niet te gaan strooien. De aannemer heeft vervolgens de opdracht om het areaal binnen twee uur te strooien.

De gladheidscoördinator bepaalt de dosering, want dit is afhankelijk van de weerssituatie. We melden elke strooiactie bij de verkeerscentrale.’

Gijs van Nistelrooy operationeel coördinator gladheidsbestrijding bij de provincie Noord-Brabant

‘Voor de gladheidsbestrijding in Noord-Brabant maakt onze provincie gebruik van vijf eigen steunpunten en drie van Rijkswaterstaat. Als het nodig is wisselen we over en weer materieel uit bij preventieve strooiacties. Ook stemmen we de coördinatie nauwkeurig op elkaar af. Want het kan niet zo zijn dat de rijkswegen goed begaanbaar zijn en de aansluitende regionale wegen niet. Als we preventief strooien, starten we uiterlijk om 04.00 uur, dus ruim voor de files. Zo kan het verkeer tijdens de ochtendspits het zout goed over het wegdek verspreiden. Overigens reikt onze samenwerking tegenwoordig verder dan alleen op operationeel niveau. Via het RWS Partnerprogramma zijn we ook bezig met een gezamenlijk bestek voor de inkoop van nieuw materieel voor de gladheidsbestrijding.’

ZOUTOPSLAG IN DEN BOSCH

KRACHT FEBRUARI 2015 9

29-01-15 12:08

12 KRACHT FEBRUARI 2015

KRACHT FEBRUARI 2015 13

12-KRACHT_Mooi werk.indd 12

08-KRACHT_Reportage.indd 9

Achtergrond Circulaire economie

‘Sinds de gladheidsbestrijding is ondergebracht bij Verkeer- en Watermanagement (VWM) zitten we veel dichter op het proces. De zes landelijke en negen regionale gladheidcoördinatoren komen elke twee weken bij elkaar om ervaringen uit te wisselen en de werkwijze op elkaar af te stemmen. Dat ons werk zich vooral concentreert in de wintermaanden, is een groot misverstand. In de zomer zijn we druk in de weer om te evalueren en ons voor te bereiden op het nieuwe winterseizoen. We vernieuwen materieel of maken dit gebruiksklaar, sluiten contracten af en vullen de zoutvoorraad aan. Sinds de strenge winters van 2009/2010 en 2010/2011 hebben we onze inkoopstrategie gewijzigd. Sindsdien kopen we elke zomer die hoeveelheid zout in die tijdens de afgelopen wintermaanden is verbruikt.

Daarmee beperken we het risico op een zouttekort fors.’

Wel of niet strooien?

8 KRACHT FEBRUARI 2015

08-KRACHT_Reportage.indd 8

Rinse Nieuwsma landelijke adviseur gladheidsbestrijding Rijkswaterstaat

Rijkswaterstaat voor de landelijke gladheidsbestrijding 542 strooiwagens inzet en er 350 sneeuwschuivers klaarstaan? Met dit materieel legt Rijkswaterstaat binnen 2 uur ongeveer 10.000 kilometer af om alle rijkswegen, inclusief op- en afritten en verzorgingsplaatsen, (preventief) te strooien vanuit 56 regionale zoutloodsen, verspreid over heel Nederland.

Het stormt. De wind jaagt met 70 kilometer per uur over de Afsluitdijk, dé waterkering waarmee Nederland zich in 1932 op de kaart zette als symbool voor innovatieve waterbouw.

Iets meer dan 32 kilometer verderop, in het warme stadhuis van Harlingen, smeden Rijkswaterstaat, de Waddenvereniging en de regionale partners, plannen voor de toekomst van deze beroemde waterkering.

KRACHT FEBRUARI 2015 7

Zomer en winter

Niets is zo veranderlijk als het weer. Daarom staat Rijkswaterstaat in de wintermaanden voortdurend paraat om in actie te komen zodra dit nodig is. Bij aanvang van het winterseizoen ligt hiervoor ruim 200 miljoen kilo strooizout opgeslagen in centrale en regionale zoutloodsen. Dit is ruim voldoende voor de strengste winter. Drie deskundigen vertellen hoe zij gezamenlijk de gladheid proberen te voorkomen en te bestrijden.

Wist je dat …

Nieuwe

Afsluitdijk

E. Gaafman

6 KRACHT FEBRUARI 2015

Strooien?

Feiten en cijfers

Icoon van de Nederlandse waterbouw

RWS’ers, partners en gebruikers reageren op een woord dat centraal staat binnen Rijkswaterstaat. Ook meepraten? Mail naar kracht@rws.nl.

KRACHT FEBRUARI 2015 5

29-01-15 10:41

ONS WATER ‘Van onderop uitdragen van de boodschap’

Yammer #RWS Versnellers

4 KRACHT FEBRUARI 2015

04-KRACHT_Portret.indd 4

COLUMN

Wat betekent

44 jaar samenwonend met Femke, Levi (9) en Hannah (7) schrijven, rare dingen verzinnen en uitvoeren, spinning Alles komt goed, een nummer van De Dijk

29-01-15 12:24

12-KRACHT_Mooi werk.indd 13

29-01-15 12:24

29-01-15 12:08

Buitenwacht Toen-nu-straks Zeker Duurzaam Wie maakt Pagina 21 Nederland?

Pagina 16-18

Pagina 14-15

Pagina 22-23

Duurz am

k

Recycling

roductie ep r

ui

Du

u rz a a m g e b

ACHTERGROND

INTERVIEW

Op naar een

Maar iedere Nederlander verspilt jaarlijks bijna 50 kilo goed eten.

In Nederland scheiden we 50 procent van ons huishoudelijk afval.

Afval bestaat niet Maar iedere Nederlander verspilt jaarlijks bijna 50 kilo goed eten. glas

M

50

M

plastic

50

50

De beste resultaten worden behaald als naar van een circulaire lineaire economie economie zijn beperkt en van een lineaire economie deeen ketenpartners aan tafel zitten. Volgensnaar een circulaire economie zijn beperkt en raken op. raken op.

Marco is het draagvlak voor samenwerking Duuketenpartners Duurz onder de over het algemeen rza am m groot. ‘Veel partners willen hun maatProductie Productie Wereldbevolking Wereldbevolking Wereldbevolking schappelijke verantwoordelijkheid voor groeit: productie groeit: productie groeit: productie een schonere leefomgeving graag nemen.

Gebruik Gebruik en gebruik en gebruik en gebruik Bovendien zijn ze van mening dat ze er Minder afval storten en verbranden en meertoe. ten op meer en beter recyclen. We weten nemen toe. nemen nemen toe. r r Du Du u raan u rz a a m g e b geb za a mkunnen ook verdienen, als de aanpak recyclen waardoor grondstoffen in de keten bijvoorbeeld al dat we van dakafval prima Restafval Restafval slim is.’ blijven. Dat is het doel van VANG. Investeren nieuwe daken kunnen maken, maar we in een circulaire economie, oftewel een ecokunnen het ook verwerken in asfalt. De vraag nomie waarin geen grondstoffen verloren is welke vorm van recycling het beste past VANG voor Rijkswaterstaat gaan, is nietvan nieuw voor Rijkswaterstaat.

‘In binnenvan de transitie een circulaire econo- Hoewel VANG zich richt op alle afvalstromen Voorkomen afval door: Voorkomen afvalnaar door: Voorkomen van afval door: vergelijking met de meeste lidstaten van de mie. Hetzelfde geldt voor de ingezamelde die in Nederland vrijkomen en niet alleen op Europese Unie doet Nederland het goed’, petfl essen.

Is het wenselijk om hier weer dierestafval Rijkswaterstaat duurzamer van meer consumeren. en meerproduceert en beter of gebruikt, A het maken van meer A het B maken B duurzamer C minderconsumeren.

C minder restafval en meer en beter A het maken van meer benadrukt coördinator Marco Kraakman. nieuwe petflessen van te maken of kunnen scheiden, lopen75erprocent wel diverse projecten waarin scheiden, 75 procent in 2020. duurzame producten. duurzame producten. in 2020. duurzame producten.

‘We recyclen meer dan tachtig procent van al we deze grondstoffen evengoed gebruiken Rijkswaterstaat een hoofdrol speelt. Marco het afval dat afkomstig is van consumenten, voor andere producten, zoals fleecetruien? noemt enkele voorbeelden: ‘We pakken winkels, kantoren en alle bouwactiviteiten en Dit soort vragen onderzoeken we nu. zwerfaval op verzorgingsplaatsen langs de industrie. Nu het laaghangende fruit is Overigens richt het programma zich op de rijkswegen aan en richten ons actief op het geplukt, lanceren we het programma VANG.’ hele materiaalketen. We kijken dus niet schoonhouden van de oevers. Als grootste alleen naar het scheiding- of recyclingproces, opdrachtgever in de bouw is Rijkswaterstaat maar gaan ook met producenten in gesprek behalve een belangrijke producent van Zoveel mogelijk circulair over het design van nieuwe producten en bouw- en sloopafval ook een grote afnemer ‘Met dit brede programma wil het kabinet een duurzamere productie.’ van secundaire bouwstoffen. En zodoende Nederland op de kaart zetten als hét centrale Doe jij mee?

Doe jij mee?

Doe jij mee? een van de partijen binnen de Green Deal punt waar we afval opwerken tot nieuwe Afvaldie scheiden Afval scheiden Hergebruiken Hergebruiken Verminderen Beton, afspraken maakt met het grondstoffenVerminderen en producten en zo min WinstVerminderen BeterSpullen recyclen.

Bewust en mindervervolgt hij.

Bewust Spullen en weggeven, weggeven, Bewust en minder bedrijfsleven om flinke stappen te zetten in Beter recyclen. mogelijk residuen ontstaan’, Een programma alsminder VANG is nodig, omdat consumeren. of verkopen. repareren ofvan verkopen. consumeren. het verduurzamen de betonketen.’

‘Het programma kent hiervoor tientallen jaarlijks consumeren. nog repareren steeds ongeveer 10 miljoen ton k

ui

Recycling

Recycling

k

ui

Nederlands afval wordt verbrand of gestort.

Dit moet in 2022 zijn gehalveerd. Marco: ‘Bij Goede voorbeeld geven bouw- en sloopafval recyclen we nu al meer Uiteraard kan iedere Rijkswaterstater ook als dan 95 procent. Voor die sector is het vooral burger duurzaam leven. Hiervoor staan M dit niveau vast te houden, ook wan- enkele Bijvoorbeeld: Bijvoorbeeld: zaak om tips op www.duurzaamdoen.nl. oude‘Denk kleding wordt oude kleding wordt neer afzetmogelijkheden wegvallen. In huisMarco: bijvoorbeeld aan zo veel nieuweafval kleding. houdelijk afval en het afval dat kantoren, mogelijk scheiden, letten op hoeveel je nieuwe kleding. winkels en diensten produceren, valt nog veel inkoopt en welke verpakking eromheen zit. te winnen.Thuis De rolminder van RWS Leefomgeving is Aanzett en tot gedragsverandering is een afval?

Thuis minder afval? vooral hetPlak aanjagen en coördineren van probelangrijk onderdeel van VANG. het een Plak een nee/ja-sticker op deZelf brievenbus wel brievenbus geen nee/ja-sticker op de huis-aan-huisbladen ongeadresseerd ongeadresseerd Dankzij de ruim twintig jaar ervaring geven een verantwoorJA huis-aan-huisbladen jecten.

JAkilo en bespaar bijna 34 papier per jaar. goedeenvoorbeeld bespaar bijna 34iskilo papier per jaar.

NEE reclamedrukwerk NEE reclamedrukwerk Deze is verkrijgbaar bij elke gemeente. delijkheid Deze van is verkrijgbaar met de ontwikkeling, monitoring en uitvoeiedereen.’ bij elke gemeente.

Recyclen ring van afvalbeleid en het voorkomen van ‘Vanuit RWS Leefomgeving zijn we vooral afval, zijn mijn collega’s van Rijkswaterstaat betrokken bij VANG-projecten die zich rich* Bron: Wikipedia

Meedoen? Kijk voor tips op Meedoen?

DuurzaamDoen.nl Kijk voor tips op DuurzaamDoen.nl

14 KRACHT FEBRUARI 2015

14-KRACHT_Achtergrond.indd 14

Duurz am

roductie ep

roductie ep

projecten gericht op de hele keten: variërend van het duurzaam omgaan met natuurlijke bronnen of het zuinig omspringen met onze grondstoffen tot het ontwerpen van slimme producten M die gemaakt zijn van duurzame materialen. Producten die consumenten bovendien langer en meerdere keren willen gebruiken. Het afval dát ontstaat, willen we optimaal benutten en zo veel mogelijk laten circuleren in de keten.’ wel geen

naar een circulaire economie

Productie Gebruik

Du

Restafval

r

Waarom is deze prijs in het leven geroepen?

B

duurzamer consumeren.

C

minder restafval en meer en beter scheiden, 75 procent in 2020.

Hergebruiken Spullen weggeven, repareren of verkopen.

M

NEE

u rz a a m g e b

‘Nederland is geen land dat zich verschuilt achter zijn dijken, maar is internationaal initiatiefrijk en innovatief’ Karin Holthuis organisator van de Gouden Globe

Afval scheiden Beter recyclen.

JA

wel huis-aan-huisbladen

14-KRACHT_Achtergrond.indd 15

Meedoen? Kijk voor tips op DuurzaamDoen.nl

Waar let de jury op?

Waarom is internationale samenwerking belangrijk?

Karin: ‘Onze (water)wegen stoppen niet bij de grens.

Daarom is samenwerken met buurlanden essentieel.

Strategisch kunnen we meer bereiken als we binnen en buiten Europa samenwerken. Nederland is geen land dat zich verschuilt achter zijn dijken, maar is initiatiefrijk en innovatief. De Europese onderzoeken waarin we gezamenlijk met andere landen investeren, leveren ons goede netwerken en subsidies op. Bureau Brussel faciliteert, regisseert en stimuleert de Europese samenwerking van Rijkswaterstaat.’

Thuis minder afval?

Plak een nee/ja-sticker op de brievenbus en bespaar bijna 34 kilo papier per jaar.

Deze is verkrijgbaar bij elke gemeente.

Bronnen: CREM rapport 2013 en Milieu Centraal

KRACHT FEBRUARI 2015 15

29-01-15 10:57

Karin: ‘Deze prijs werd bijna vier jaar geleden tijdens de RWS Netwerkdag Internationaal voor het eerst uitgereikt om te stimuleren dat Rijkswaterstaat kansen benut op het gebied van internationale samenwerking en dit actief uitdraagt binnen de organisatie. Internationaal werken is voor Rijkswaterstaat geen doel op zich, maar een middel om efficiënter te functioneren. De jury beoordeelt welk project het best over grenzen heen kijkt en internationaal denkt om de organisatie beter te laten functioneren.’

Karin: ‘De jury hanteert een aantal criteria. Hoe draagt de inzending bij aan de missie, aan het verbeteren van het primair proces en aan het internationaal functioneren van Rijkswaterstaat? Welke prestaties zijn geleverd, hoe ziet het internationale krachtenveld eruit en is er out of the box gedacht? Ofwel: voegt het project iets speciaals of onverwachts toe?’

Bijvoorbeeld: oude kleding wordt nieuwe kleding.

geen ongeadresseerd reclamedrukwerk

BUITENWACHT

Welk team benut internationaal de beste kansen voor Rijkswaterstaat? Directeur-generaal Jan Hendriks Dronkers reikte de Gouden Globe dit jaar uit aan het team Hydrogene Infrastructure for Transport tijdens de RWS Netwerkdag Internationaal. Aan het woord komen Karin Holthuis, trekker van de werkgroep van deze Rijkswaterstaat-prijs, en Floris Mulder, de coördinator van het winnende project.

We veranderen van van een lineaire economie

zijn beperkt en raken op.

BOTER BIJ DE VIS

29-01-15 10:57

16 KRACHT FEBRUARI 2015

16-KRACHT_Interview.indd 16

TOEN-NU-STRAKS

Het zichtbaar maken van kennis en het aanwenden van elkaars netwerk? Rijkswaterstaat doet boter bij de vis.

Ideeën van medewerkers zijn een springplank naar een sterkere organisatie.

Kansen creëren of benutten

Maar iedere Nederlander verspilt jaarlijks bijna 50 kilo goed eten.

In Nederland scheiden we 50 procent van ons huishoudelijk afval.

papier

roductie ep

Leefomgeving hier ook toe in staat. Dat Dagelijks neemt de wereldbevolking gemiddeld met maakt ons een logische partner van IenM 209.000* mensen toe.

Meer mensen betekent meer plastic voor de uitvoering van het programma.’ consumptie en daardoor meer afval. Een verdrievoudiging Maatschappelijke van het mondiale materiaalgebruik in 2050 is een reële verantwoordelijkheid We veranderen van We veranderen van verwachting. Met het programma Van Afval Naar Grondstof (VANG) streeft RWS Leefomgeving naar minder verlies van grondstoffen en een transitie naar een circulaire economie.

M

Recycling

plastic

In Nederland glas scheiden we 50 procent van ons huishoudelijk papier afval.

k

papier

ui

circulaire economie

glas

Wat levert het Rijkswaterstaat op?

Karin: ‘Voor onze DG is de Gouden Globe een instrument om te laten zien dat Rijkswaterstaat internationaal een belangrijke rol speelt en over landsgrenzen heen kijkt, in dienst van ons primaire proces en de daaraan gerelateerde kennisagenda. Neem de winnaar van vorig jaar, project Eemshaven. De vaarweg wordt hier verbreed en verdiept om de haven beter bereikbaar te maken voor grotere schepen. Bij het verdragsgebied Eems-Dollard stokte het project. Nederland en Duitsland beheren dit gebied gezamenlijk, omdat er sinds de Tweede Wereldoorlog een formeel grensconflict is. Ondanks deze formele belemmering trok Rijkswaterstaat NoordNederland de Duitsers over de streep met diplomatieke overredingskracht en kreeg het project groen licht. De jury kijkt overigens niet alleen naar oogsten, maar ook naar zaaien. Het creëren van kansen en het benutten daarvan zijn beide belangrijk. Een ander voorbeeld is het tekort aan strooizout in de winter van 2011.

Het idee ontstond om het zout uit Saoedi-Arabië te importeren. Dat leverde Rijkswaterstaat een besparing van 4 miljoen euro op.’

Bij het vervangen van asfalt in verhardingsconstructies wordt voorafgaand onderzoek uitgevoerd naar de teerhoudendheid ervan.

Maar is dat wel altijd nodig? Dit vroeg Jan Hoeflaken, senior technisch adviseur bij Programma’s, Projecten en Onderhoud (PPO), zich af. Hij ging op onderzoek uit. Zijn conclusie werd onlangs doorgevoerd in de herziene richtlijn: de onderzoekverplichting voor zoab vervalt. De structurele besparing voor Rijkswaterstaat komt op een aantal tonnen per jaar.

Wat is de missie van het team Hydrogene Infrastructure for Transport (HIT)?

Floris: ‘Wij houden ons bezig met waterstof, een schone brandstof voor voertuigen. In Europa vervullen wij een stimulerende en vooraanstaande rol om een TEN-T waterstofcorridor tot stand te brengen van Parijs naar Oslo.

Dit project trek ik samen met Marien Bakker en Wilco Fiechter van Rijkswaterstaat Water, Verkeer en Leefomgeving. In de eerste maanden van 2014 zijn in Nederland en Denemarken tankstations gerealiseerd, zijn Europese

‘Onderzoek naar teerhoudendheid in asfalt, terwijl het gebruik van teer al sinds 1991 niet meer is toegestaan. Reden genoeg om eens een paar stappen terug te gaan in het proces. Zowel de deklaag als de onderliggende laag in de asfaltconstructie van zoab is teervrij. Dat blijkt uit diverse data die in de loop der jaren zijn verzameld.

Een kritische blik, logisch nadenken en inhoudelijke technische kennis zijn nodig om de materie te kunnen doorgronden. Dan zie je ook de kansen!

Vanuit het proces Aanleg en Onderhoud kijken we waar we wet- en regelgeving kunnen optimaliseren. Als lid van een werkgroep van kennisorganisatie CROW, die technische richtlijnen opstelt en beheert, kon ik daaraan een zinvolle bijdrage leveren.’

Teer uit de keten ‘De herziene publicatie levert Rijkswaterstaat, met name voor onderhoudscontracten, voordelen op. Naast een besparing op onderzoekskosten reduceren we ook verkeersmaatregelen die voor de uitvoering van het onderzoek nodig zijn. En het levert tijdwinst en flexibiliteit op. Het vervallen van de onderzoekplicht is alleen van toepassing bij het vervangen van deklagen van zoab op autosnelwegen. In alle andere gevallen blijven we gewoon onderzoek doen. Met als doel meer teer uit de keten te halen. Het vervallen van de onderzoeksplicht van zoab levert dus een mooie besparing op, maar doet niets af aan de doelstellingen die we op dit gebied hebben.’

Led? Zeker Duurzaam!

Flinke investering

‘Vanuit het project Zeker Duurzaam hebben we de afgelopen vier jaar zevenhonderd lichtopstanden langs de Nederlandse vaarwegen door duurzamere ledverlichting vervangen. Onderdeel van het project was ook het energieneutraal maken van onze lichtopstanden. In plaats van stroomkabels die zijn aangesloten op het lichtnet wekken zonnepanelen en windmolens de benodigde energie op.

Dit scheelt ons 100.000 euro per jaar aan energiekosten op en we besparen zo’n 450.000 kilowattuur per jaar.

Ook produceren de nieuwe lichtopstanden veel minder CO2. Dit komt omdat de ledlampen veel langer meegaan dan andere lichtbronnen, we geen gebruik meer maken van het lichtnet en we geen last hebben van onderhoudsgevoelige kabels. Dit alles levert een totale besparing op van zo’n 160.000 kilo CO2 per jaar. Dit is vergelijkbaar met de CO2-uitstoot van 130 huishoudens. Van deze enorme stap voorwaarts in het duurzamer maken van Rijkswaterstaat plukken ook de vaarweggebruikers de vruchten. Met het nautisch uniform maken van de lichtopstanden rekenen we in één klap af met een ratjetoe aan kleurstellingen. En we vergroten de herkenbaarheid voor de schipper aanzienlijk.’

‘Ledlampen zijn duur, maar ze zijn ook de toekomst.

Bovendien geven ze prachtig en vooral helder licht. In het begin was het even wennen. Het licht ziet er niet alleen anders uit, er is ook een aantal lichtopstanden weggehaald. Opvallend genoeg is het zicht op de vaarweg er behoorlijk door verbeterd. Overigens vervang ik ook mijn eigen boordlampen langzaam maar zeker door ledverlichting. Dat is een flinke investering, maar die verdien ik op den duur terug. Ze hebben immers veel meer branduren dan andere lichtbronnen. Hetzelfde geldt voor onze motoren en generatoren. Ook die worden steeds zuiniger. Wat betreft energiezuinig varen sluiten we dus mooi aan op de duurzaamheidsdoelen van Rijkswaterstaat. Al is het nog een hele opgave om de hele vloot te verduurzamen. De nieuwe lichtopstanden, boeien en betonningen zijn wat mij betreft een stap in de goede richting.’

WIE Guus Holtring

WIE Lolke Hof

WAT projectmanager

WAT binnenvaartschipper

Zeker Duurzaam

WAAR op het motorschip

WAAR Rijkswaterstaat

Fortuna

KRACHT FEBRUARI 2015 17

29-01-15 12:07

16-KRACHT_Interview.indd 17

Wie maakt Nederland?

Stekker eruit havenlichten aan

29-01-15 12:07

29-01-15 11:01

21-KRACHT_Buitenwacht.indd 21

29-01-15 11:02

Milieuorganisaties en omwonenden boden veel verzet, maar zonder succes. De weg kwam er. Het bleek een pyrrusoverwinning voor Rijkswaterstaat. Pijnlijk werd duidelijk dat je zo niet met tegengeluid omgaat. Dit omstreden project bij Amelisweerd is een kantelpunt in de geschiedenis gebleken.

Inspraak kreeg voorgoed een plek binnen de projecten van Rijkswaterstaat.’

Eindeloze inspraak en onderzoek

onvoorstelbaar uitje. Auto’s waren de mobieltjes van nu.’ In die tijd bepaalde de overheid waar in Nederland een weg moest komen. Soms ging dat ten koste van natuur, maar dat leidde toen nog tot weinig ophef.

‘Tot Amelisweerd’, zegt Theo Dijkstra, senior adviseur ruimte bij Rijkswaterstaat.

‘Bij de aanleg van rijksweg A27, dwars door een landgoed ten oosten van de stad Utrecht, bleven weinig bomen bespaard.

KRACHT FEBRUARI 2015 21

20-KRACHT_BoterVis.indd 20

Mobieltjes van nu ‘In de jaren zestig zaten mensen op zondag op stoeltjes langs de snelweg te kijken naar auto’s die voorbijreden’, begint Jos Arts, topadviseur leefomgeving bij Rijkswaterstaat en hoogleraar planologie bij de Rijksuniversiteit Groningen. ‘Dat was een

Jos: ‘Met de Tracéwet ontstonden heel uitgebreide en ingewikkelde procedures.

Soms schoten we door, zoals bij de A4 door Midden-Delfland. Mede door eindeloze inspraak en onderzoek duurde het vijftig jaar voor het besluit viel. Met tot gevolg dat de commissie-Elverding (commissie Versnelling Besluitvorming Infrastructurele Projecten) in 2008 in kaart bracht waar het misgaat in de besluitvorming over infrastructuurprojecten.’ Theo: ‘De weerstand van burgers bleek niet het enige hete hangijzer. Het draaide vooral om ingewikkelde juridische procedures, bestuurlijke besluiteloosheid en gebrek aan kennis. Elverding

Hoe ziet de ruimtelijke toekomst van Nederland eruit?

2015 is het Jaar van de Ruimte, waarin initiatiefnemers nieuwe perspectieven ontwikkelen voor de leefomgeving.

Iedereen kan hierover meedenken en zijn of haar visie geven.

Maar om vooruit te kunnen kijken, blikken we eerst terug.

adviseerde om infrastructuurprojecten vroeg in het proces breder te verkennen en eventueel te combineren met ruimtelijke ontwikkelingen in dat gebied.’

Politieke agenda ‘De ruimtelijke inrichting van Nederland verdient het om een belangrijke plek op de politieke agenda te krijgen’, geeft Jos aan.

‘De discussie over wat we ruimtelijk met Nederland willen, leeft maar beperkt.

Overheden, bedrijven, organisaties en burgers moeten over de toekomst van Nederland vooraf met elkaar in gesprek gaan. In het Jaar van de Ruimte willen we cases en creatieve oplossingen met elkaar uitwisselen. Zo is er een community infra-

structuur en ruimte opgericht, waarbij allerlei infrabeheerders en planologen samenkomen en van elkaar leren. We trekken deze community samen met Next Generation Infrastructures, een denktank van de TU Delft over nieuwe infrastructuur.

Behalve terugblikken kijken we vooruit naar de grote uitdagingen voor de komende 25 jaar. Denk hierbij aan mobiliteitsgedrag, beheer van de bestaande infra en krimp van de bevolking in delen van Nederland. Deze opgaven overlappen elkaar en kun je niet los van elkaar zien. Gezamenlijk optrekken is daarom belangrijker dan ooit.’

Steden verbinden Ook de omgeving verandert. Beheer en onderhoud van infrastructuur moeten daar goed op aansluiten. Jos: ‘Vervoer op de weg neemt toe. Er varen grotere schepen door de kanalen en de techniek staat niet stil.

Daarbij veranderen ook de wensen van de gebruiker. Bij het onderhoud van een viaduct of brug moeten we vaker stilstaan bij het feit of het object nog aan de huidige eisen en behoeften voldoet. Zo zet de trek naar de stad zich onverminderd voort en

22 KRACHT FEBRUARI 2015

22-KRACHT_Toen-straks2.indd 22

komen ringwegen vaker binnen dan buiten de stad te liggen. Het is een uitdaging om de openbare ruimte leefbaar en competitief aantrekkelijk te houden. Als we steden goed met elkaar verbinden, werken ze als één grote stad en kunnen we concurreren met belangrijke internationale metropolen. Als Nederland economisch internationaal voorop wil blijven lopen, moeten we aandacht hebben voor een schone, aantrekkelijke en duurzame leefomgeving. En aansluiting houden met de rest van het land, want we kunnen het ons niet veroorloven om de krimpregio’s te verwaarlozen. Bovendien zijn deze steeds schaarsere open ruimte interessant voor natuur, energieopwekking en recreatie. Binnen de community’s bespreken gemeenten, universiteiten, provincies, adviesbureaus, het Rijk en andere betrokkenen diverse cases. Wat werkt wel en wat niet? Hoe verbinden we steden en creëren we toch voldoende ruimte?’

Geïntegreerde visie ‘Het Jaar van de Ruimte is een eerste verkenning ter voorbereiding van een nationale omgevingsvisie in 2018’, zegt Theo. ‘We

willen toe naar een geïntegreerde visie op de leefomgeving, waarin niet de overheid bepaalt, maar een maatschappelijk debat ontstaat. Denk aan het uitschrijven van een prijsvraag op scholen over hoe jongeren denken dat Nederland er over twintig jaar uitziet.’ Jos: ‘Ik verwacht dat we als Rijkswaterstaat projecten geheel integraal gaan oppakken. Dat we wegen beter inpassen en samen met alle betrokken partijen (her)ontwikkelen. Kijken waar we planningen op elkaar laten aansluiten en samen kunnen programmeren. Dat we nog beter kijken en luisteren wat de omgeving wil, zodat we voldoende draagvlak creëren. Bedrijven, burgers en belanghebbenden kunnen hierover meedenken. Zo zie ik de toekomst.’

KRACHT FEBRUARI 2015 23

29-01-15 12:05

22-KRACHT_Toen-straks2.indd 23

29-01-15 12:05

Colofon KRACHT is een blad voor alle Rijkswaterstaters.

Onderwerpen worden aangeleverd door collega’s uit het land. Uitspraken, meningen en citaten in dit blad weerspiegelen niet noodzakelijk de visie van het management van Rijkswaterstaat. KRACHT verschijnt 6 keer per jaar.

KRACHT maakt gebruik van Layar. Download de app en scan de pagina’s met het icoon om nog meer te ontdekken.

02-KRACHT_Inhoud.indd 2

Uitgave Rijkswaterstaat Corporate Dienst Opdrachtgever Marjan Buruma, Rijkswaterstaat Bestuursstaf Projectleiding Henk Kloosterhuis, Rijkswaterstaat Corporate Dienst BladcoÖrdinatie & realisatie Bureau Karin de Lange, Den Haag Tekst & redactie Bureau Karin de Lange Eindredactie Susan de Louw en Saskia Hinssen (Bureau Karin de Lange, 070 365 44 34) Beeldredactie Bureau Karin de Lange Adreswijzigingen kunnen worden doorgegeven via kracht@rws.nl

Illustratie & fotografie Edwin Weers, Loek Weijts, Ronald Schmets, Rob Poelenjee/DGRW, Thomas Fasting, Hollandse Hoogte, www.shutterstock.com en Rijkswaterstaat Beeldbank Oplage 7.500 exemplaren Art direction Ontwerpwerk, Den Haag Vormgeving Inpladi bv, Cuijk Druk drukkerij Weemen, Gemert Reacties, suggesties of onderwerpen?

Mail kracht@rws.nl Vragen over de bezorging kun je sturen aan de afdeling Communicatie van je organisatie­-onderdeel.

CD0215MC046

29-01-15 12:25

STROOIGOED

Dutch Dikes

Feiten en cijfers

32

kilometer Afsluitdijk

542

strooiwagens

Besparing van

450.000 kilowattuur per jaar

350

sneeuwschuivers

Nergens is Nederland zo bekend om als de kunst van de beheersing van water. Tegenwoordig beschermen de dijken ons niet alleen tegen overstromingen, maar maken zij ook een belangrijk deel uit van ons cultureel erfgoed. We wandelen, fietsen en wonen op deze ingenieuze constructies, die al meer dan 2000 jaar ons landschap bepalen. Momenteel kent Nederland meer dan 22,500 kilometer aan dijken en dammen.

Geen wonder dus dat Eric-Jan Pleijster en Cees van der Veeken van Lola Landscape Architects besloten de dijken te eren met een overzichtswerk. ‘Dijken van Nederland’ toont de lezer een gedetailleerd overzicht van de huidige dijken en hun ontstaansgeschiedenis. Daarnaast bevat het boek een schat aan anekdotes en portretten van de meeste bekende dijken in Nederland. Een onmisbaar naslagwerk voor iedereen die betrokken is bij het Nederlandse waterlandschap. Het boek is (ook in het Engels) te bestellen via de website van uitgeverij nai010: www.nai010.com

De Haak om Leeuwarden Kennis is er om gedeeld te worden! Op 12 december bezocht deze Egyptische delegatie op uitnodiging van onze minister ons Watermanagementcentrum in Lelystad #kennisdeling.

De Haak om Leeuwarden is op 9 december officieel geopend.

Vier invalswegen sluiten de Haak aan op stadsring Leeuwarden.

23 viaducten, bruggen en aquaducten zorgen ervoor dat auto’s, fietsen en schepen elkaar vlot en veilig kunnen passeren.

Hiermee is een belangrijk verkeersknelpunt in Noord-Nederland opgelost. Dit bericht werd 22 keer gedeeld en kreeg 196 likes.

Nieuw zand Sinds januari verstevigen we de kust van Scheveningen met 700.000 m3 nieuw zand. Tijdens de aanleg van een nieuwe dijk onder de boulevard in 2010 is het strand een stuk uitgebouwd.

Door invloed van wind, zee en stroming verdwijnt het zand van dit uitgebouwde strand. In februari is het strand aangevuld tot zijn oorspronkelijke staat. Geen nood voor strandliefhebbers: het strand blijft open voor recreatie. Zie voor meer informatie http://bit.ly/1wXtG2l

KNOOPPUNT WERPSTERHOEK

KRACHT FEBRUARI 2015 3

02-KRACHT_Inhoud.indd 3

29-01-15 12:18

PORTRET

‘Verboden harder te werken’ Rijkswaterstaat staat dit jaar een zware productieopgave te wachten met minder mensen in een veranderende organisatie. Achttien initiatiefnemers sloegen de handen ineen en bedachten een oplossing: de RWS Versneller. Een van deze initiatiefnemers is Harry van de Pol, die er duidelijk over is: ‘Veel werk kan en moet de helft sneller.’

Hoe moet je versnellen?

‘Onder versnellen versta ik niet harder, maar effectiever werken. Want we werken al veels te hard. Ik bedoel dat de ketens korter moeten, waardoor we sneller resultaten boeken en onze productie van 2015 halen. Dat lukt alleen als we onze werkwijze veranderen. De RWS Versneller helpt ons daarbij.’

Hoe ontstond dit idee?

‘Deze zomer zag ik iedereen extreem hard werken. Harder dan normaal. Door de organisatieverandering zijn veel collega’s op zoek naar de exacte invulling van hun werk en wie waarvoor goedkeuring geeft. Hierdoor worden

de ketens ongewenst en onbedoeld langer.

Als voorbeeld noem ik de meetdiensten.

Eerst waren die de buren van het district, nu vallen zij onder de CIV. Voorheen belde het district bij een calamiteit zelf de meetdienst.

Nu gaat een verzoek eerst omhoog in de keten tot het weer omlaag bij de meetdienst uitkomt. We zijn gaan denken in structuren en hebben onszelf collectief de hark in geconditioneerd. Beter is te denken en te handelen in processen, in de keten. Door de organisatieverandering zijn we de klant ook een beetje uit het oog verloren. We moeten ons vaker afvragen of ons werk slimmer en sneller kan en wat daarvan de meerwaarde is voor de klant. Want uiteindelijk zijn we

besteld voor de productie, buiten op het water en de weg.’

Hoe pak je dat aan?

‘De RWS Versneller brengt de boel op gang.

Zo kunnen we de doorlooptijden verkorten via drie ingangen: de processen, de eigen ideeën en het management. Als we de doorlooptijden hiervan verkorten en weer de toegevoegde waarde van ons werk zien, halen we zonder kleerscheuren de productieopgave van dit jaar. Iedereen kan hiervoor ideeën aandragen. Dat is ook gebeurd: via crowdsourcing zijn vele tientallen onderwerpen opgehaald en daaruit zijn acht versnellingen gekomen die we dit jaar gaan

4 KRACHT FEBRUARI 2015

04-KRACHT_Portret.indd 4

29-01-15 10:41

PROFIEL LEEFTIJD

44 jaar

PRIVÉ samenwonend met Femke,

Levi (9) en Hannah (7) HOBBY’S schrijven, rare dingen verzinnen

en uitvoeren, spinning MOTTO Alles komt goed, een nummer

van De Dijk

LINKS: JAN HOETMER, KR8 ONTWIKKELTEAM, RECHTS: HARRY VAN DE POL

aanpakken. Vier die de gebruikers en stakeholders buiten gaan merken en vier die we binnen gaan merken.’

Dat klinkt toch als KR8?

‘De RWS Versneller is KR8, is OP2015. De boodschap is hetzelfde. Alleen brengen we dit verhaal op een manier die iedereen snapt, ook al ben je er niet dagelijks mee bezig.

De RWS Versneller helpt het doel “één RWS, samen met anderen, elke dag beter” te bereiken. Door de organisatieverandering en de plaatsing was dat doel op de achtergrond geraakt. Alle instrumenten zijn er, nu is het een kwestie van doen. Het werk moet weer leuk worden. Nadat ik dit idee in november

samen met de andere initiatiefnemers lanceerde, ontving ik driehonderd enthousiaste reacties binnen vier weken. Er was duidelijk een gevoelige snaar geraakt. Ik ben tevreden als we onze productieopgave eind dit jaar zonder kleerscheuren halen, zonder dat mensen murw geslagen of afgehaakt zijn.’

Hoe krijg je iedereen mee?

‘De afgelopen periode gaven we Versnellingssessies door het land. Collega’s leveren zelf suggesties aan om te versnellen en de keten korter te maken. Wij schrijven dat niet voor, want de ideeën moeten uit de praktijk komen. Deze sessies hebben geresulteerd in acht versnellingen die we dit jaar kunnen

oppakken. Buiten zijn dat opdrachten van derden, het verhelpen van storingen, het hertoetsen na tekortkomingen en het toetsen van planuitwerkingen. Binnen zijn dat acties op meldingen van weginspecteurs, nieuwe informatievoorzieningen, het aanvragen van tijdelijke passen en tokens en capaciteit regelen. Alles bij elkaar leidt dat tot snelle besluitvorming. De versnellingen zijn intussen aangeboden op Yammer en op de Managementconferentie. Iedereen die ermee aan de slag wil, kan dat doen.’

Yammer #RWS Versnellers

KRACHT FEBRUARI 2015 5

04-KRACHT_Portret.indd 5

29-01-15 10:41

CONTEXT Wat betekent

ONS WATER

voor jou?

‘Van onderop uitdragen van de boodschap’

‘Het appelleert aan trots en is persoonlijk’

‘Onze familiewebsite is van iedereen’

Jade Wissink

Anke van Raaij-Verschuijten

Ellen Kelder

‘Voor het programma Ruimte voor de Rivier van Rijkswaterstaat is de publieks­ campagne Ons Water een extra stimulans om het belang van een waterveilig leven in Nederland op de kaart te zetten. De website www.onswater.nl is een mooie etalage waarmee we die boodschap bij een breed publiek voor het voetlicht brengen. De dijkverlegging bij Zwolle, een van onze 34 projecten, was het eerste project dat meeliftte in deze estafette­ campagne. Naast Rijkswaterstaat waren hierbij ook de provincie Overijssel en het

‘Bij waterschap Peel en Maasvallei streven we hetzelfde doel na als dat van de publiekscampagne Ons Water: het ver­ groten van het waterbewustzijn. Dat doen we onder meer in de communicatie over onze dijken in Noord- en MiddenLimburg die we beheren, onderhouden en versterken. Wie woont, werkt of recreëert aan de Maas, kent daarvan vooral de voordelen, maar is zich minder goed bewust van de risico’s. Mensen bewust maken van en zich laten voorbereiden op een mogelijke hoogwatersituatie sluiten goed aan bij het doel van de publieks­ campagne die is geïnitieerd door het ministerie van Infrastructuur en Milieu.

Door met onze communicatie aan te sluiten bij Ons Water stijgt de gezamenlijke betrokkenheid bij water. Als in Nederland steeds meer organisaties dit mooie label gebruiken in hun communica­ tie, groeit de herkenbaarheid en betrok­ kenheid. Zo sluiten wij met een NoordLimburgse publiekscampagne over anders omgaan met regenwater bijvoorbeeld aan bij de boodschap en ‘look and feel’ van Ons Water en dragen onze gidsen kleding met de slogan 'Beleef Ons Water.’

waterschap Groot Salland aangehaakt.

Vervolgens ben ik per provincie gaan kij­ ken welke projecten we nog meer op onswater.nl konden zetten. Voor ons is het belangrijk om te laten zien dat we continu werken aan waterveiligheid.

Het komend jaar doet de organisatie van Ons Water onderzoek naar het succes van de campagne. Dan ontstaat er ook een beter beeld van het effectieve bereik. Persoonlijk denk ik dat de kracht van Ons Water vooral zit in het van onderop uitdragen van de boodschap.’

‘Een van de initiatieven die voor de korte termijn in de planning staat van de gemeente Dordrecht is een eigen familie­ website die qua ‘look and feel’ aansluit op het platform van Ons Water. We noemen dit een familiewebsite omdat bewoners, bedrijven en samenwerkingspartners er een plek krijgen. De website wordt van iedereen die op een of andere manier meewerkt aan het waterbeleid in de stad of deelneemt aan activiteiten rondom water. Een van de activiteiten op de website is een stads­ lab waarin we met een aantal partners nadenken over water in en om de stad.

Onze communicatie is voornamelijk gericht op burgers. Juist hen willen we direct betrekken bij ons waterbeleid, bij­ voorbeeld met behulp van een wedstrijd op Facebook. Naast informeren vinden we het ook belangrijk om burgers op te roepen zelf te laten zien hoe ze omgaan met de kansen en bedreigingen van een waterrijke stad.’

PROFIEL

PROFIEL

PROFIEL

FUNCTIE

FUNCTIE communicatieadviseur

FUNCTIE

coördinator communicatie Ruimte voor de Rivier LEEFTIJD 29 REAGEREN VIA @JadeWissink, @RuimtevdRivier en/of @Ons_Water http://vimeo.com/album/3019252/ video/104951504

waterschap Peel en Maasvallei LEEFTIJD 32 REAGEREN VIA anke.vanraaij@wpm.nl

programmacoördinator Water gemeente Dordrecht REAGEREN VIA etg.kelder@dordrecht.nl

RWS’ers, partners en gebruikers reageren op een woord dat centraal staat binnen Rijkswaterstaat. Ook meepraten? Mail naar kracht@rws.nl.

6 KRACHT FEBRUARI 2015

06-KRACHT_Context.indd 6

29-01-15 10:42

COLUMN

Elke dag beter ‘We moeten stoppen met ons motto Elke dag beter.

Het maakt onverschillig en lui.’

Mijn collega kijkt me verbaasd aan.

‘Hoezo? Alles kan toch altijd beter? Dan is het toch goed om daar elke dag opnieuw naar te streven? Uitstekend zelfs om het expliciet te benoemen! Dat zou jou toch moeten aanspreken, met je kritische houding altijd.’

‘Ja, in principe spreekt me dat ook aan’, beaam ik, ‘maar ik krijg een beetje het idee dat ons motto een averechts effect heeft.’

‘Want?’

‘Nou, Elke dag beter lijkt soms verworden tot een excuus waarachter iedereen zich kan verschuilen wanneer het niet gaat zoals gehoopt. Ik kom bijvoorbeeld net uit een evaluatiegesprek waarin duidelijk werd dat een aantal zaken niet optimaal is opgeleverd. In plaats van ferme taal en concrete vervolgacties werd afgesloten met een lacherig ‘ach ja, elke dag beter …’. Op die manier leidt zo’n motto dus niet tot het gewenste effect. Het zorgt zelfs voor onverschilligheid en dat zorgt weer voor luiheid. Want blijkbaar hoeft het vandaag niet goed te zijn, zolang het morgen maar wat beter gaat.’

‘Zo had ik het nog nooit bekeken, maar daarvoor is het motto natuurlijk niet in het leven geroepen. Het verwoordt onze ambities: één Rijkswaterstaat, samen met anderen elke dag beter. Ik vind het een uitstekend streven!’

‘Ach ja, waarschijnlijk heb je gelijk. Blijkbaar heb ik er niet zo goed over nagedacht. Hopelijk gaat het morgen beter.’

E. Gaafman

KRACHT FEBRUARI 2015 7

07-KRACHT_Column.indd 7

29-01-15 10:44

REPORTAGE

Icoon van de Nederlandse waterbouw

De

Nieuwe

Afsluitdijk Het stormt. De wind jaagt met 70 kilometer per uur over de Afsluitdijk, dĂŠ waterkering waarmee Nederland zich in 1932 op de kaart zette als symbool voor innovatieve waterbouw.

Iets meer dan 32 kilometer verderop, in het warme stadhuis van Harlingen, smeden Rijkswaterstaat, de Waddenvereniging en de regionale partners, plannen voor de toekomst van deze beroemde waterkering.

8 KRACHT FEBRUARI 2015

08-KRACHT_Reportage.indd 8

29-01-15 12:08

Gebouwd in

1932 32 33 300.000 1 828 18 82,5 kilometer lang

partners

In de begroting van IenM is

toeristen per jaar

afsluitdijk

miljoen euro opgenomen.

Daarnaast

projecten

miljoen euro regio-ambities in samenwerkingsovereenkomsten.

Feiten en cijfers

KRACHT FEBRUARI 2015 9

08-KRACHT_Reportage.indd 9

29-01-15 12:08

REPORTAGE 11.10 uur

Showcase voor innovatieve waterbouw

‘Als ik buitenlandse gasten een rondleiding geef over de Afsluitdijk, dan realiseer ik me pas hoe groot de waterbouwkundige waarde van onze waterkering wereldwijd is’, zegt de trotse Joost van de Beek, programmamanager Afsluitdijk van Rijkswaterstaat, vlak voordat we het warme stadhuis verruilen voor de dijk, waar de storm stevig buldert. ‘Voor onze buitenlandse gasten staat de Afsluitdijk symbool voor hoe wij in Nederland omgaan met waterveiligheid en landwinning. Die iconische waarde willen we met al onze ambities vergroten en vernieuwen. Zo willen we met de Nieuwe Afsluitdijk laten zien dat Nederland niet alleen goede dijken kan bouwen, maar ook heel slimme.’ Als het aan Rijkswaterstaat en alle betrokken partners ligt, dan is de Afsluitdijk over een jaar of vijf een showcase voor innovatieve en duurzame waterbouw. Joost: ‘Samen werken we aan een Afsluitdijk die natuurontwikkeling, recreatie en duurzame energie integreert.

Persoonlijk vind ik het vooral bijzonder dat ik met dit project substantieel bijdraag aan de waterveiligheid in ons land. Aan Ons Water.’

11.45 uur

Overslagbestendig tegen superstorm

'Qua waterveiligheid maken we de dijk overslagbestendig', vervolgt Joost op de dijk, in een poging met zijn stem boven het geloei van windkracht 8 uit te stijgen. Hij wijst naar het ruim tachtig jaar oude dijklichaam.

‘We gaan de dijk niet verhogen. We maken 'm zó dat het water eroverheen kan bij een superstorm die statistisch eens in de

10.000 jaar voorkomt.’ Terug in de luwte van het Vlietermonument, waar op 28 mei 1932 de dijk is gedicht: ‘Dit betekent dat we de buitenbekleding van de dijk over een lengte van 32 kilometer vervangen. Ook verwisselen we de schuiven in de spuisluizen en vernieuwen we de drie schutsluizen voor de scheepvaart door er twee nieuwe keersluizen voor te bouwen. Nu lukt het ons niet altijd om het water in het IJsselmeer op het gewenste streefpeil te houden. Daarom vergroten we ook de afvoercapaciteit van de spuisluizen bij Den Oever aan de Noord-Hollandse kant van de dijk. Dat doen we door er een aantal uitneembare pompen in te bouwen. Hiermee behouden we de sluiscapaciteit die we hadden, maar kunnen we het overtollige water tegelijkertijd wegpompen op momenten dat spuien niet mogelijk is.’

12.15 uur

Vismigratierivier met vele vaders

Werd het IJsselmeer sinds de aanleg van de Afsluitdijk in één klap het grootste zoetwaterreservoir van Europa, tegelijkertijd was het een nekslag voor het ecosysteem en de visstand in het IJsselmeer. Nu Rijkswaterstaat de Afsluitdijk gaat versterken, zien milieuorganisaties, zoals de Waddenvereniging, hun kans schoon om het ecosysteem te herstellen. ‘Een van de maatregelen is de aanleg van een vismigratierivier’, vertelt Arjan Berkhuysen, directeur van de Waddenvereniging. Op de dijk bij Harlingen wijst hij in de richting van de grote geulen in de Waddenzee die uitkomen bij Kornwerderzand. ‘Daar maken we over een lengte

van vier kilometer een rivier die dwars op de dijk staat en waar vissen geleidelijk van zoet naar zout water kunnen zwemmen. Het mooie is dat die rivier altijd openstaat en werkt op de getijden van de Waddenzee.

Voor ons is de aanleg van de vismigratierivier hét voorbeeld van building with nature en een symbolisch begin van natuurvriendelijkere waterbouwkunde.’ Het mooie van dit vismigratieproject vindt hij dat het vele vaders heeft. Dit houdt in dat iedere partner zich verbonden voelt met het project. Dat schept vertrouwen voor toekomstige samenwerking. ‘Bovendien is het creëren van een rivier in water uniek in de wereld. Daarmee is dit innovatieve natuurproject tegelijkertijd een proeftuin voor buitenlandse collega’s.

Misschien kunnen bezoekers straks via een kijkraam in de rivier met eigen ogen de vistrek volgen.’

12.30 uur

Sociaaleconomische versterking van de regio’s

Andere regionale partners, onder wie Jan Doornbos van de provincie Fryslân, geloven dat deze duurzame ontwikkelingen bijdragen aan de sociaaleconomische versterking aan weerszijden van de dijk. Na het overleg van de regionale commissie Afsluitdijk in het stadhuis van Harlingen deelt hij zijn gedachten hierover: ‘Jaarlijks trekt de Afsluitdijk 250.000 toeristen. In het nieuwe beleefcentrum dat we straks gaan bouwen bij Kornwerderzand kunnen bezoekers zien

ARJAN BERKHUYSEN

JOOST VAN DE BEEK

11.10 uur

11.45 uur

12.15 uur

10 KRACHT FEBRUARI 2015

08-KRACHT_Reportage.indd 10

29-01-15 12:09

en beleven hoe de Afsluitdijk de veiligheid in Nederland waarborgt en tegelijkertijd schone energie opwekt en de natuur verbetert.

Overigens zorgen de innovaties die we toepassen op de dijk al direct voor meer werkgelegenheid. We stimuleren regionale bedrijven en kennisinstellingen om nieuwe technieken te ontwikkelen met als doel die door te ontwikkelen naar producten die we kunnen vermarkten. Door de sluizen bij Kornwerderzand te verruimen, faciliteren we bijvoorbeeld de scheepsbouwsector in Noord- en Midden-Nederland.Hierover zijn we in gesprek met het rijk. Vanuit de regios zien we namelijk potentie in de sector van de luxe megajachten. Met een grotere sluis kunnen we die markt nog beter bedienen. Dat levert naar verwachting omzetstijgingen op van ongeveer 65 miljoen euro per jaar en een groei van op z’n minst 300 arbeidsplaatsen.’

14.00 uur

Zoet + zout = Blue Energy

Terug op de dijk staat bij Breezanddijk een blauwe rechthoekige centrale met aan- en afvoerbuizen die over de weg lopen. Hier draait een testopstelling waarmee het bedrijf REDstack kennis opdoet met Blue Energy: een innovatieve techniek die energie haalt uit het verschil in zoutconcentratie van zout en

zoet water. ‘De Afsluitdijk is de ideale plek om deze techniek in het groot te testen’, vertelt Simon Grasman van REDstack, terwijl hij het toegankelijke deel van de installatie laat zien. ‘Het doel is om de dijk in de toekomst energieneutraal te maken. Natuurlijk kun je hiervoor ook wind- en zonne-energie gebruiken, maar het voordeel van Blue Energy is dat het zoete en zoute water hier altijd beschikbaar is. Dat maakt deze energiebron op den duur betrouwbaarder. Hoewel we het systeem voor het eerst buiten het laboratorium testen, valt het aantal storingen in het proces enorm mee. Zelfs onder extreme weersomstandigheden, zoals de storm van nu, blijkt de proefopstelling bestendig. We weten ook zeker dat het lukt om zo energie op te wekken, al verbruiken we momenteel nog meer dan we winnen. Het idee is om de komende drie jaar zo veel kennis en ervaringen op te doen, dat we daarna de best mogelijke eenheden kunnen ontwerpen om 100 procent Blue Energy te kunnen opwekken.’

15.00 uur

Anders denken, anders werken

programmamanager Joost van de Beek bij het afscheid nog een keer hoe bijzonder de samenwerking met alle betrokken partijen is.

‘Niet alleen de waterbouwkunde is in de afgelopen eeuw veranderd, ook de manier waarop Rijkswaterstaat denkt en werkt.

Vroeger stonden onze plannen vaak lijnrecht tegenover die van bijvoorbeeld de Waddenvereniging. Tegenwoordig slaan we de handen juist ineen en proberen we elkaars kennis te versterken. Dat geldt overigens ook voor de kennis in onze eigen processen.

Wat mij betreft is het een groot voordeel dat de inkoopkennis sinds de transitie is gebundeld bij Grote Projecten en Onderhoud.

Ook zie ik voordelen in het feit dat we zijn aangehaakt bij het sluizenprogramma. Daar leren we van ervaringen die collega’s bijvoorbeeld opdoen met de aanleg van de derde kolk bij de Beatrixsluis. We hergebruiken de kern van de inkoopcontracten, waardoor we niet telkens opnieuw het wiel hoeven uit te vinden. Dankzij onze nieuwe organisatie kunnen we dus ook écht met minder mensen hetzelfde werk doen. En ook nog eens in minder tijd en tegen lagere kosten.’

Hoewel de prestigieuze projecten pas over enkele jaren in uitvoering gaan, benadrukt

SIMON GRASMAN

JAN DOORNBOS

12.30 uur

14.00 uur

15.00 uur KRACHT FEBRUARI 2015 11

08-KRACHT_Reportage.indd 11

29-01-15 12:09

MOOI WERK

Strooien?

Niets is zo veranderlijk als het weer. Daarom staat Rijkswaterstaat in de wintermaanden voortdurend paraat om in actie te komen zodra dit nodig is. Bij aanvang van het winterseizoen ligt hiervoor ruim 200 miljoen kilo strooizout opgeslagen in centrale en regionale zoutloodsen. Dit is ruim voldoende voor de strengste winter. Drie deskundigen vertellen hoe zij gezamenlijk de gladheid proberen te voorkomen en te bestrijden.

Wist je dat …

Rijkswaterstaat voor de landelijke gladheidsbestrijding 542 strooiwagens inzet en er 350 sneeuwschuivers klaarstaan? Met dit materieel legt Rijkswaterstaat binnen 2 uur ongeveer 10.000 kilometer af om alle rijkswegen, inclusief op- en afritten en verzorgingsplaatsen, (preventief) te strooien vanuit 56 regionale zoutloodsen, verspreid over heel Nederland.

Wel of niet strooien?

Peter Snippe gladheidscoördinator RWS Noord-Nederland

‘Het landelijk dekkend Gladheidsmeldsysteem meet met sensoren in en langs de weg onder andere de buitenlucht, wegdektemperatuur, luchtvochtigheid en het zoutgehalte op de weg. Die meetgegevens kunnen alarmbellen doen afgaan. Vervolgens moet de gladheidcoördinator op basis van de meetgegevens en de weersverwachting tijdig beslissen om wel of niet te gaan strooien. De aannemer heeft vervolgens de opdracht om het areaal binnen twee uur te strooien.

De gladheidscoördinator bepaalt de dosering, want dit is afhankelijk van de weerssituatie. We melden elke strooiactie bij de verkeerscentrale.’

12 KRACHT FEBRUARI 2015

12-KRACHT_Mooi werk.indd 12

29-01-15 12:24

Zomer en winter

Rinse Nieuwsma landelijke adviseur gladheidsbestrijding Rijkswaterstaat

‘Sinds de gladheidsbestrijding is ondergebracht bij Verkeer- en Watermanagement (VWM) zitten we veel dichter op het proces. De zes landelijke en negen regionale gladheidcoördinatoren komen elke twee weken bij elkaar om ervaringen uit te wisselen en de werkwijze op elkaar af te stemmen. Dat ons werk zich vooral concentreert in de wintermaanden, is een groot misverstand. In de zomer zijn we druk in de weer om te evalueren en ons voor te bereiden op het nieuwe winterseizoen. We vernieuwen materieel of maken dit gebruiksklaar, sluiten contracten af en vullen de zoutvoorraad aan. Sinds de strenge winters van 2009/2010 en 2010/2011 hebben we onze inkoopstrategie gewijzigd. Sindsdien kopen we elke zomer die hoeveelheid zout in die tijdens de afgelopen wintermaanden is verbruikt.

Daarmee beperken we het risico op een zouttekort fors.’

RWS Partnerprogramma

Gijs van Nistelrooy operationeel coördinator gladheidsbestrijding bij de provincie Noord-Brabant

‘Voor de gladheidsbestrijding in Noord-Brabant maakt onze provincie gebruik van vijf eigen steunpunten en drie van Rijkswaterstaat. Als het nodig is wisselen we over en weer materieel uit bij preventieve strooiacties. Ook stemmen we de coördinatie nauwkeurig op elkaar af. Want het kan niet zo zijn dat de rijkswegen goed begaanbaar zijn en de aansluitende regionale wegen niet. Als we preventief strooien, starten we uiterlijk om 04.00 uur, dus ruim voor de files. Zo kan het verkeer tijdens de ochtendspits het zout goed over het wegdek verspreiden. Overigens reikt onze samenwerking tegenwoordig verder dan alleen op operationeel niveau. Via het RWS Partnerprogramma zijn we ook bezig met een gezamenlijk bestek voor de inkoop van nieuw materieel voor de gladheidsbestrijding.’

ZOUTOPSLAG IN DEN BOSCH

KRACHT FEBRUARI 2015 13

12-KRACHT_Mooi werk.indd 13

29-01-15 12:24

za a

ACHTERGROND

Op naar een

circulaire economie

glas

In Nederland glas scheiden we 50 procent van ons huishoudelijk papier afval.

papier

In Nederland scheiden we 50 procent van ons huishoudelijk afval.

Maar iedere Nederlander verspilt jaarlijks bijna 50 kilo goed eten.

Maar iedere goed eten.

M

M

Dagelijks neemt de wereldbevolking gemiddeld met 209.000* mensen toe.

Meer mensen betekent meer plastic plastic consumptie en daardoor meer afval. Een verdrievoudiging Maatschappelijke van het mondiale materiaalgebruik in 2050 is een reële verantwoordelijkheid We veranderenDevan We veranderen van beste resultaten worden behaald als verwachting. Met het programma Van Afval Naar naar van een circulaire lineaire economie economie zijn beperkt en zijn beperkt en van een lineaire economie deeen ketenpartners aan tafel zitten. Volgensnaar een Grondstof (VANG) streeft RWS Leefomgeving naar raken op. raken op.

Marco is het draagvlak voor samenwerking Duuketenpartners Duurz onder de over het algemeen minder verlies van grondstoffen en een transitie naar rza am m groot. ‘Veel partners willen hun maatProductie Productie een circulaire economie.

Wereldbevolking Wereldbevolking schappelijke verantwoordelijkheid voor Recycling

50

roductie ep

roductie ep

Recycling

Leefomgeving hier ook toe in staat. Dat maakt ons een logische partner van IenM voor de uitvoering van het programma.’

50

k

ui

ui

k

groeit: productie groeit: productie een schonere leefomgeving graag nemen.

Gebruik Gebruik en gebruik en gebruik Bovendien zijn ze van mening dat ze er Minder afval storten en verbranden en meertoe. ten op meer en beter recyclen. We weten nemen toe. nemen r r Du Du b u rz a a m g e b ge za a mkunnen ooku raan verdienen, als de aanpak bijvoorbeeld al dat we van dakafval prima recyclen waardoor grondstoffen in de keten Restafval Restafval slim is.’ nieuwe daken kunnen maken, maar we blijven. Dat is het doel van VANG. Investeren kunnen het ook verwerken in asfalt. De vraag in een circulaire economie, oftewel een ecois welke vorm van recycling het beste past nomie waarin geen grondstoffen verloren VANG voor Rijkswaterstaat binnen de transitie naar een circulaire econogaan, is niet nieuw voor Rijkswaterstaat.

‘In Hoewel VANG zich richt op alle afvalstromen Voorkomen van afval door: Voorkomen van afval door: mie. Hetzelfde geldt voor de ingezamelde vergelijking met de meeste lidstaten van de die in Nederland vrijkomen en niet alleen op petfl essen.

Is het wenselijk om hier weer Europese Unie doet Nederland het goed’, die Rijkswaterstaat minder restafval en meerproduceert en beter of gebruikt, het maken van meer het maken duurzamer van meer consumeren. duurzamer consumeren.

A A B B C C nieuwe petflessen van te maken of kunnen scheiden, benadrukt coördinator Marco Kraakman. lopen75erprocent wel diverse projecten waarin in 2020. duurzame producten. duurzame producten. we deze grondstoffen evengoed gebruiken ‘We recyclen meer dan tachtig procent van al Rijkswaterstaat een hoofdrol speelt. Marco voor andere producten, zoals fleecetruien? het afval dat afkomstig is van consumenten, noemt enkele voorbeelden: ‘We pakken winkels, kantoren en alle bouwactiviteiten en Dit soort vragen onderzoeken we nu. zwerfaval op verzorgingsplaatsen langs de Overigens richt het programma zich op de industrie. Nu het laaghangende fruit is rijkswegen aan en richten ons actief op het hele materiaalketen. We kijken dus niet geplukt, lanceren we het programma VANG.’ schoonhouden van de oevers. Als grootste alleen naar het scheiding- of recyclingproces, opdrachtgever in de bouw is Rijkswaterstaat maar gaan ook met producenten in gesprek behalve een belangrijke producent van Zoveel mogelijk circulair over het design van nieuwe producten en bouw- en sloopafval ook een grote afnemer ‘Met dit brede programma wil het kabinet een duurzamere productie.’ van secundaire bouwstoffen. En zodoende Nederland op de kaart zetten als hét centrale Doe jij mee?

Doe jij mee? een van de partijen binnen de Green Deal punt waar we afval opwerken tot nieuwe Afvaldie scheiden Afval scheiden Verminderen Verminderen Hergebruiken Hergebruiken Beton, afspraken maakt met het grondstoffen en producten en zo min Winst Beter recyclen.

Beter recyclen.

Bewust en minder Bewust Spullen en minder weggeven, Spullen weggeven, bedrijfsleven om fl inke stappen te zett en in mogelijk residuen ontstaan’, vervolgt hij.

Een programma als VANG is nodig, omdat consumeren. consumeren. repareren of verkopen. repareren of verkopen. het verduurzamen van de betonketen.’

‘Het programma kent hiervoor tientallen jaarlijks nog steeds ongeveer 10 miljoen ton projecten gericht op de hele keten: variërend Nederlands afval wordt verbrand of gestort. van het duurzaam omgaan met natuurlijke Dit moet in 2022 zijn gehalveerd. Marco: ‘Bij Goede voorbeeld geven bronnen of het zuinig omspringen met onze bouw- en sloopafval recyclen we nu al meer Uiteraard kan iedere Rijkswaterstater ook als grondstoffen tot het ontwerpen van slimme dan 95 procent. Voor die sector is het vooral burger duurzaam leven. Hiervoor staan M dit niveau vast te houden, ook wan- enkele Bijvoorbeeld: Bijvoorbeeld: producten M die gemaakt zijn van duurzame zaak om tips op www.duurzaamdoen.nl. oude kleding wordt materialen. Producten die consumenten neer afzetmogelijkheden wegvallen. In huisMarco: ‘Denk bijvoorbeeld aan zo veel nieuweafval kleding. bovendien langer en meerdere keren willen houdelijk afval en het afval dat kantoren, mogelijk scheiden, letten op hoeveel je nieuwe kleding. gebruiken. Het afval dát ontstaat, willen we winkels en diensten produceren, valt nog veel inkoopt en welke verpakking eromheen zit. optimaal benutten en zo veel mogelijk laten te winnen.Thuis De rolminder van RWS Leefomgeving is Aanzett en tot gedragsverandering is een afval?

Thuis minder afval? circuleren in de keten.’ vooral het aanjagen en coördineren van probelangrijk onderdeel van VANG. het Plak een Plak een nee/ja-sticker op deZelf brievenbus wel wel brievenbus geen geen nee/ja-sticker op de huis-aan-huisbladen ongeadresseerd ongeadresseerd Dankzij de ruim twintig jaar ervaring goede voorbeeld geven is een verantwoorJA huis-aan-huisbladen jecten.

JA en bespaar bijna 34 kilo papier per jaar. en bespaar bijna 34 kilo papier per jaar.

NEE reclamedrukwerk NEE reclamedrukwerk Deze is verkrijgbaar bij elke gemeente. delijkheid Deze van is verkrijgbaar met de ontwikkeling, monitoring en uitvoeiedereen.’ bij elke gemeente.

Recyclen ring van afvalbeleid en het voorkomen van ‘Vanuit RWS Leefomgeving zijn we vooral afval, zijn mijn collega’s van Rijkswaterstaat betrokken bij VANG-projecten die zich rich* Bron: Wikipedia

Meedoen? Kijk voor tips op Meedoen?

DuurzaamDoen.nl Kijk voor tips op DuurzaamDoen.nl

14 KRACHT FEBRUARI 2015

14-KRACHT_Achtergrond.indd 14

29-01-15 10:57

Afval bestaat niet Maar iedere goed eten.

M

Maar iedere Nederlander verspilt jaarlijks bijna 50 kilo goed eten.

In Nederland scheiden we 50 procent van ons huishoudelijk afval.

glas

papier

M

plastic

50

50

We veranderen van van een lineaire economie

circulaire economie zijn beperkt en raken op.

naar een circulaire economie

Duurz am

Duurz am

Du

Restafval

k

Recycling

Gebruik

r

ui

k

ui

r geb

roductie ep

roductie ep rz a a m

Productie

Wereldbevolking groeit: productie en gebruik nemen toe.

u rz a a m g e b

Voorkomen van afval door: A

het maken van meer duurzame producten.

B

duurzamer consumeren.

C

minder restafval en meer en beter scheiden, 75 procent in 2020.

Doe jij mee?

Verminderen Bewust en minder consumeren.

Hergebruiken Spullen weggeven, repareren of verkopen.

M

NEE

Afval scheiden Beter recyclen.

Bijvoorbeeld: oude kleding wordt nieuwe kleding.

geen ongeadresseerd reclamedrukwerk

JA

wel huis-aan-huisbladen

Thuis minder afval?

Plak een nee/ja-sticker op de brievenbus en bespaar bijna 34 kilo papier per jaar.

Deze is verkrijgbaar bij elke gemeente.

Meedoen? Kijk voor tips op DuurzaamDoen.nl

Bronnen: CREM rapport 2013 en Milieu Centraal

KRACHT FEBRUARI 2015 15

14-KRACHT_Achtergrond.indd 15

29-01-15 10:57

‘Nederland is geen land dat zich verschuilt achter zijn dijken, maar is internationaal initiatiefrijk en innovatief’ Karin Holthuis organisator van de Gouden Globe

16 KRACHT FEBRUARI 2015

16-KRACHT_Interview.indd 16

29-01-15 12:07

INTERVIEW

Kansen creëren of benutten Welk team benut internationaal de beste kansen voor Rijkswaterstaat? Directeur-generaal Jan Hendriks Dronkers reikte de Gouden Globe dit jaar uit aan het team Hydrogene Infrastructure for Transport tijdens de RWS Netwerkdag Internationaal. Aan het woord komen Karin Holthuis, trekker van de werkgroep van deze Rijkswaterstaat-prijs, en Floris Mulder, de coördinator van het winnende project.

Waarom is deze prijs in het leven geroepen?

Karin: ‘Deze prijs werd bijna vier jaar geleden tijdens de RWS Netwerkdag Internationaal voor het eerst uitgereikt om te stimuleren dat Rijkswaterstaat kansen benut op het gebied van internationale samenwerking en dit actief uitdraagt binnen de organisatie. Internationaal werken is voor Rijkswaterstaat geen doel op zich, maar een middel om efficiënter te functioneren. De jury beoordeelt welk project het best over grenzen heen kijkt en internationaal denkt om de organisatie beter te laten functioneren.’

Waar let de jury op?

Karin: ‘De jury hanteert een aantal criteria. Hoe draagt de inzending bij aan de missie, aan het verbeteren van het primair proces en aan het internationaal functioneren van Rijkswaterstaat? Welke prestaties zijn geleverd, hoe ziet het internationale krachtenveld eruit en is er out of the box gedacht? Ofwel: voegt het project iets speciaals of onverwachts toe?’

Waarom is internationale samenwerking belangrijk?

Karin: ‘Onze (water)wegen stoppen niet bij de grens.

Daarom is samenwerken met buurlanden essentieel.

Strategisch kunnen we meer bereiken als we binnen en buiten Europa samenwerken. Nederland is geen land dat zich verschuilt achter zijn dijken, maar is initiatiefrijk en innovatief. De Europese onderzoeken waarin we gezamenlijk met andere landen investeren, leveren ons goede netwerken en subsidies op. Bureau Brussel faciliteert, regisseert en stimuleert de Europese samenwerking van Rijkswaterstaat.’

Wat levert het Rijkswaterstaat op?

Karin: ‘Voor onze DG is de Gouden Globe een instrument om te laten zien dat Rijkswaterstaat internationaal een belangrijke rol speelt en over landsgrenzen heen kijkt, in dienst van ons primaire proces en de daaraan gerelateerde kennisagenda. Neem de winnaar van vorig jaar, project Eemshaven. De vaarweg wordt hier verbreed en verdiept om de haven beter bereikbaar te maken voor grotere schepen. Bij het verdragsgebied Eems-Dollard stokte het project. Nederland en Duitsland beheren dit gebied gezamenlijk, omdat er sinds de Tweede Wereldoorlog een formeel grensconflict is. Ondanks deze formele belemmering trok Rijkswaterstaat NoordNederland de Duitsers over de streep met diplomatieke overredingskracht en kreeg het project groen licht. De jury kijkt overigens niet alleen naar oogsten, maar ook naar zaaien. Het creëren van kansen en het benutten daarvan zijn beide belangrijk. Een ander voorbeeld is het tekort aan strooizout in de winter van 2011.

Het idee ontstond om het zout uit Saoedi-Arabië te importeren. Dat leverde Rijkswaterstaat een besparing van 4 miljoen euro op.’

Wat is de missie van het team Hydrogene Infrastructure for Transport (HIT)?

Floris: ‘Wij houden ons bezig met waterstof, een schone brandstof voor voertuigen. In Europa vervullen wij een stimulerende en vooraanstaande rol om een TEN-T waterstofcorridor tot stand te brengen van Parijs naar Oslo.

Dit project trek ik samen met Marien Bakker en Wilco Fiechter van Rijkswaterstaat Water, Verkeer en Leefomgeving. In de eerste maanden van 2014 zijn in Nederland en Denemarken tankstations gerealiseerd, zijn Europese

KRACHT FEBRUARI 2015 17

16-KRACHT_Interview.indd 17

29-01-15 12:07

‘Duurzame infrastructuur helpt Europa uit de recessie’ Floris Mulder winnaar van de Gouden Globe Waarom werd HIT de winnaar?

implementatieplannen opgeleverd en is goedkeuring gegeven voor een vervolgproject HIT2-Corridors.’

Hoe is dit idee ontstaan?

Floris: ‘De Europese Commissie beschouwt duurzame infrastructuur als een belangrijk instrument om Europa uit de recessie te helpen. Ook het kabinet zet hierop hoog in.

Het is een kans om de economie te laten groeien. In Noord-Europa is de dynamiek voor waterstof het grootst, vandaar de corridor van Parijs naar Oslo. Uiteindelijk willen we de corridor doortrekken naar het zuiden. Er is al een tankstation in Rotterdam en voor 2020 staan in Nederland ongeveer twintig stations op stapel. Behalve stations moet je natuurlijk ook voertuigen, ofwel klanten, hebben. Met overheidssteun proberen we dit te realiseren. De Europese lat ligt hoog: 70 procent CO2-reductie in transport in 2050 ten opzichte van de uitstoot van vandaag.

Hoe doet Nederland het in vergelijking met het buitenland?

Floris: ‘Nederland loopt voorop in de ontwikkeling van een nationale visie op duurzame brandstof, maar achter wat betreft de productie van duurzame energie.

Rijkswaterstaat is coördinator van het HIT-project, waaraan ook Denemarken, Zweden, Frankrijk en België meedoen. In Nederland zijn de eerste waterstoftankstations gerealiseerd. We stellen nu richtlijnen op waaraan toekomstige stations moeten voldoen. Want de verwachting is dat we in 2050 grootschalig op waterstof en batteryelektrisch zullen rijden.’

Karin: ‘Er kwamen zeventien mooie en bijzondere inzendingen binnen. Volgens de juryleden Jan Hendrik Dronkers, Siebe Poel en Peter Struik scoorde HIT het best op de vijf criteria. Het project werkt aan een duurzame leefomgeving en draagt daarmee bij aan de verbrede missie van Rijkswaterstaat als uitvoeringsorganisatie voor heel IenM. Bovendien is verbinding gelegd tussen beleid en uitvoering, wat helpt om deze missie waar te maken. Dankzij de voortrekkersrol van Rijkwaterstaat in Europa hebben we ons internationale functioneren versterkt. Maar er is vooral ook out of the box gedacht.

Want de aanvoer van gevaarlijke stoffen voor de tankstations gaat via een ondergrondse pijplijn lopen.

Met recht dus een winnaar van de Gouden Globe.’

Waren er nog een tweede en derde prijs?

Karin: ‘Zeker, de tweede prijs ging naar het team Peer Review Maeslantkering. In korte tijd zat dit team met deskundigen uit onder andere Engeland, Italië en de Verenigde Staten rond de tafel om kennis te delen over onze stormvloedkeringen. De deskundigen namen een kijkje in elkaars keuken. De jury was ervan gecharmeerd dat dit team feedback van internationale collega’s verzamelt om uiteindelijk het beheer van de Maeslantkering verder te verbeteren. Het team Stroefheid Wegdekken ging er met de derde prijs vandoor. Om in Europa tot een gezamenlijk stroefheidssyteem te komen vervult het team een voortrekkersol en maakt het handig gebruik van bestaande contacten met regionale partners. Ook zet Rijkswaterstaat in het belang van Europa zijn eigen systeem aan de kant. De jury roemt dit project omdat het team verder denkt dan de korte termijn en kijkt wat het Rijkswaterstaat in de toekomst oplevert.’

18 KRACHT FEBRUARI 2015

16-KRACHT_Interview.indd 18

29-01-15 12:07

GROEN EN GEEL Hoe kijkt de buitenwereld tegen de inspanningen van Rijkswaterstaat aan?

Behalve schouderklopjes zijn er terecht of onterecht ook ergernissen. Nu in KRACHT …

Weefvakken leiden verkeersstromen op snelwegen in goede banen. Helaas zijn ze soms onveilig en kunnen ze files creëren, zoals bij knooppunt Ypenburg– Prins Clausplein. Een weggebruiker bedacht dé oplossing.

Jarenlang stond Henk Sijsling, adviseur/onderzoeker TNO, in de file bij knooppunt Prins Clausplein. Hij had een goed idee om dit te verbeteren.

‘Al in 1995 reed ik van mijn werk op weg naar huis dagelijks langs dit knooppunt. En altijd kwam ik daar in een file terecht, omdat het weefvak op de knooppunt als een bottleneck werkte. Ik ontwierp een oplossing, waarbij een nieuwe wegindeling en een nieuwe verbindingsstrook het verkeer veel beter laten doorstromen. Met dat idee stapte ik naar Rijkswaterstaat.

De pers kreeg er lucht van en kaartte het bij de politiek aan. Het duurde even, maar ik vind het heel bijzonder dat het idee straks werkelijkheid is.’

Jantien Heijdeman, projectmanager van het cluster Aansluitingen, vindt het bijzonder dat een burger initiatiefnemer was van zo’n groot project.

‘Het idee van Henk Sijsling is in 2009 echt gaan rollen.

Vanaf dat moment gingen partijen er actief mee aan de slag. Op 1 mei is de nieuwe constructie op de A4 een feit.

Het is een relatief kleine ingreep, maar automobilisten hebben straks veel minder last van files. Ook verbetert het de verkeersveiligheid enorm. Het komt vaker voor dat we goede suggesties krijgen van burgers, maar voor zover mij bekend is het de eerste keer dat een burger initiatiefnemer was van zo’n veelomvattend project.’

KRACHT FEBRUARI 2015 19

19-KRACHT_groen en geel.indd 19

29-01-15 11:00

BOTER BIJ DE VIS Het zichtbaar maken van kennis en het aanwenden van elkaars netwerk? Rijkswaterstaat doet boter bij de vis.

Ideeën van medewerkers zijn een springplank naar een sterkere organisatie.

Bij het vervangen van asfalt in verhardingsconstructies wordt voorafgaand onderzoek uitgevoerd naar de teerhoudendheid ervan.

Maar is dat wel altijd nodig? Dit vroeg Jan Hoeflaken, senior technisch adviseur bij Programma’s, Projecten en Onderhoud (PPO), zich af. Hij ging op onderzoek uit. Zijn conclusie werd onlangs doorgevoerd in de herziene richtlijn: de onderzoekverplichting voor zoab vervalt. De structurele besparing voor Rijkswaterstaat komt op een aantal tonnen per jaar.

20-KRACHT_BoterVis.indd 20

‘Onderzoek naar teerhoudendheid in asfalt, terwijl het gebruik van teer al sinds 1991 niet meer is toegestaan. Reden genoeg om eens een paar stappen terug te gaan in het proces. Zowel de deklaag als de onderliggende laag in de asfaltconstructie van zoab is teervrij. Dat blijkt uit diverse data die in de loop der jaren zijn verzameld.

Een kritische blik, logisch nadenken en inhoudelijke technische kennis zijn nodig om de materie te kunnen doorgronden. Dan zie je ook de kansen!

Vanuit het proces Aanleg en Onderhoud kijken we waar we wet- en regelgeving kunnen optimaliseren. Als lid van een werkgroep van kennisorganisatie CROW, die technische richtlijnen opstelt en beheert, kon ik daaraan een zinvolle bijdrage leveren.’

Teer uit de keten ‘De herziene publicatie levert Rijkswaterstaat, met name voor onderhoudscontracten, voordelen op. Naast een besparing op onderzoekskosten reduceren we ook verkeersmaatregelen die voor de uitvoering van het onderzoek nodig zijn. En het levert tijdwinst en flexibiliteit op. Het vervallen van de onderzoekplicht is alleen van toepassing bij het vervangen van deklagen van zoab op autosnelwegen. In alle andere gevallen blijven we gewoon onderzoek doen. Met als doel meer teer uit de keten te halen. Het vervallen van de onderzoeksplicht van zoab levert dus een mooie besparing op, maar doet niets af aan de doelstellingen die we op dit gebied hebben.’

30-01-15 13:51

BUITENWACHT

Stekker eruit havenlichten aan Led? Zeker Duurzaam!

Flinke investering

‘Vanuit het project Zeker Duurzaam hebben we de afgelopen vier jaar zevenhonderd lichtopstanden langs de Nederlandse vaarwegen door duurzamere ledverlichting vervangen. Onderdeel van het project was ook het energieneutraal maken van onze lichtopstanden. In plaats van stroomkabels die zijn aangesloten op het lichtnet wekken zonnepanelen en windmolens de benodigde energie op.

Dit scheelt ons 100.000 euro per jaar aan energiekosten op en we besparen zo’n 450.000 kilowattuur per jaar.

Ook produceren de nieuwe lichtopstanden veel minder CO2. Dit komt omdat de ledlampen veel langer meegaan dan andere lichtbronnen, we geen gebruik meer maken van het lichtnet en we geen last hebben van onderhoudsgevoelige kabels. Dit alles levert een totale besparing op van zo’n 160.000 kilo CO2 per jaar. Dit is vergelijkbaar met de CO2-uitstoot van 130 huishoudens. Van deze enorme stap voorwaarts in het duurzamer maken van Rijkswaterstaat plukken ook de vaarweggebruikers de vruchten. Met het nautisch uniform maken van de lichtopstanden rekenen we in één klap af met een ratjetoe aan kleurstellingen. En we vergroten de herkenbaarheid voor de schipper aanzienlijk.’

‘Ledlampen zijn duur, maar ze zijn ook de toekomst.

Bovendien geven ze prachtig en vooral helder licht. In het begin was het even wennen. Het licht ziet er niet alleen anders uit, er is ook een aantal lichtopstanden weg­ gehaald. Opvallend genoeg is het zicht op de vaarweg er behoorlijk door verbeterd. Overigens vervang ik ook mijn eigen boordlampen langzaam maar zeker door ledverlichting. Dat is een flinke investering, maar die verdien ik op den duur terug. Ze hebben immers veel meer branduren dan andere lichtbronnen. Hetzelfde geldt voor onze motoren en generatoren. Ook die worden steeds zuiniger. Wat betreft energiezuinig varen sluiten we dus mooi aan op de duurzaamheidsdoelen van Rijkswaterstaat. Al is het nog een hele opgave om de hele vloot te verduurzamen. De nieuwe lichtopstanden, boeien en betonningen zijn wat mij betreft een stap in de goede richting.’

WIE Guus Holtring

WIE Lolke Hof

WAT projectmanager

WAT binnenvaartschipper

Zeker Duurzaam

WAAR op het motorschip

WAAR Rijkswaterstaat

Fortuna KRACHT FEBRUARI 2015 21

21-KRACHT_Buitenwacht.indd 21

29-01-15 11:02

TOEN-NU-STRAKS

Wie maakt Nederland?

Mobieltjes van nu ‘In de jaren zestig zaten mensen op zondag op stoeltjes langs de snelweg te kijken naar auto’s die voorbijreden’, begint Jos Arts, topadviseur leefomgeving bij Rijkswaterstaat en hoogleraar planologie bij de Rijksuniversiteit Groningen. ‘Dat was een

Milieuorganisaties en omwonenden boden veel verzet, maar zonder succes. De weg kwam er. Het bleek een pyrrusoverwinning voor Rijkswaterstaat. Pijnlijk werd duidelijk dat je zo niet met tegengeluid omgaat. Dit omstreden project bij Amelisweerd is een kantelpunt in de geschiedenis gebleken.

Inspraak kreeg voorgoed een plek binnen de projecten van Rijkswaterstaat.’

Eindeloze inspraak en onderzoek

onvoorstelbaar uitje. Auto’s waren de mobieltjes van nu.’ In die tijd bepaalde de overheid waar in Nederland een weg moest komen. Soms ging dat ten koste van natuur, maar dat leidde toen nog tot weinig ophef.

‘Tot Amelisweerd’, zegt Theo Dijkstra, senior adviseur ruimte bij Rijkswaterstaat.

‘Bij de aanleg van rijksweg A27, dwars door een landgoed ten oosten van de stad Utrecht, bleven weinig bomen bespaard.

Jos: ‘Met de Tracéwet ontstonden heel uitgebreide en ingewikkelde procedures.

Soms schoten we door, zoals bij de A4 door Midden-Delfland. Mede door eindeloze inspraak en onderzoek duurde het vijftig jaar voor het besluit viel. Met tot gevolg dat de commissie-Elverding (commissie Versnelling Besluitvorming Infrastructurele Projecten) in 2008 in kaart bracht waar het misgaat in de besluitvorming over infrastructuurprojecten.’ Theo: ‘De weerstand van burgers bleek niet het enige hete hangijzer. Het draaide vooral om ingewikkelde juridische procedures, bestuurlijke besluiteloosheid en gebrek aan kennis. Elverding

adviseerde om infrastructuurprojecten vroeg in het proces breder te verkennen en eventueel te combineren met ruimtelijke ontwikkelingen in dat gebied.’

Politieke agenda ‘De ruimtelijke inrichting van Nederland verdient het om een belangrijke plek op de politieke agenda te krijgen’, geeft Jos aan.

‘De discussie over wat we ruimtelijk met Nederland willen, leeft maar beperkt.

Overheden, bedrijven, organisaties en burgers moeten over de toekomst van Nederland vooraf met elkaar in gesprek gaan. In het Jaar van de Ruimte willen we cases en creatieve oplossingen met elkaar uitwisselen. Zo is er een community infra-

22 KRACHT FEBRUARI 2015

22-KRACHT_Toen-straks2.indd 22

29-01-15 12:05

Hoe ziet de ruimtelijke toekomst van Nederland eruit?

2015 is het Jaar van de Ruimte, waarin initiatiefnemers nieuwe perspectieven ontwikkelen voor de leefomgeving.

Iedereen kan hierover meedenken en zijn of haar visie geven.

Maar om vooruit te kunnen kijken, blikken we eerst terug.

structuur en ruimte opgericht, waarbij allerlei infrabeheerders en planologen samenkomen en van elkaar leren. We trekken deze community samen met Next Generation Infrastructures, een denktank van de TU Delft over nieuwe infrastructuur.

Behalve terugblikken kijken we vooruit naar de grote uitdagingen voor de komende 25 jaar. Denk hierbij aan mobiliteitsgedrag, beheer van de bestaande infra en krimp van de bevolking in delen van Nederland. Deze opgaven overlappen elkaar en kun je niet los van elkaar zien. Gezamenlijk optrekken is daarom belangrijker dan ooit.’

Steden verbinden Ook de omgeving verandert. Beheer en onderhoud van infrastructuur moeten daar goed op aansluiten. Jos: ‘Vervoer op de weg neemt toe. Er varen grotere schepen door de kanalen en de techniek staat niet stil.

Daarbij veranderen ook de wensen van de gebruiker. Bij het onderhoud van een viaduct of brug moeten we vaker stilstaan bij het feit of het object nog aan de huidige eisen en behoeften voldoet. Zo zet de trek naar de stad zich onverminderd voort en

komen ringwegen vaker binnen dan buiten de stad te liggen. Het is een uitdaging om de openbare ruimte leefbaar en competitief aantrekkelijk te houden. Als we steden goed met elkaar verbinden, werken ze als één grote stad en kunnen we concurreren met belangrijke internationale metropolen. Als Nederland economisch internationaal voorop wil blijven lopen, moeten we aandacht hebben voor een schone, aantrekkelijke en duurzame leefomgeving. En aansluiting houden met de rest van het land, want we kunnen het ons niet veroorloven om de krimpregio’s te verwaarlozen. Bovendien zijn deze steeds schaarsere open ruimte interessant voor natuur, energieopwekking en recreatie. Binnen de community’s bespreken gemeenten, universiteiten, provincies, adviesbureaus, het Rijk en andere betrokkenen diverse cases. Wat werkt wel en wat niet? Hoe verbinden we steden en creëren we toch voldoende ruimte?’

Geïntegreerde visie ‘Het Jaar van de Ruimte is een eerste verkenning ter voorbereiding van een nationale omgevingsvisie in 2018’, zegt Theo. ‘We

willen toe naar een geïntegreerde visie op de leefomgeving, waarin niet de overheid bepaalt, maar een maatschappelijk debat ontstaat. Denk aan het uitschrijven van een prijsvraag op scholen over hoe jongeren denken dat Nederland er over twintig jaar uitziet.’ Jos: ‘Ik verwacht dat we als Rijkswaterstaat projecten geheel integraal gaan oppakken. Dat we wegen beter inpassen en samen met alle betrokken partijen (her)ontwikkelen. Kijken waar we planningen op elkaar laten aansluiten en samen kunnen programmeren. Dat we nog beter kijken en luisteren wat de omgeving wil, zodat we voldoende draagvlak creëren. Bedrijven, burgers en belanghebbenden kunnen hierover meedenken. Zo zie ik de toekomst.’

KRACHT FEBRUARI 2015 23

22-KRACHT_Toen-straks2.indd 23

29-01-15 12:05

COLUMN

Vergaderen is zinloos Daar zit je weer. Aan de andere kant van de tafel houdt een collega een eindeloze monoloog over een project waarbij je niet bent betrokken. Zo’n verhaal waarin voortdurend stippen op de horizon worden geplaatst.

Links van je zit een andere collega met haar date van de avond ervoor te whatsappen. Rechts van je wiebelt je baas aan één stuk door met zijn voet tegen je stoel.

Dit gaat nog minstens een uur duren en alle levenslust is nu al uit je weggesijpeld.

Erg hè, vergaderen.

Maar het allerergste is dat het vaak zo zinloos is en slecht voor iedereen. Alles wat we toch al dachten over saaie en vervelende vergaderingen, is namelijk waar. Dat blijkt uit het onderzoek dat ik verrichtte voor mijn pas verschenen boek over vergaderen. Mensen luisteren niet naar elkaar.

Ze stelen elkaars ideeën. Ze vertellen niet alles wat ze weten, zelfs niet in een vergadering die bedoeld is om informatie uit te wisselen. Intussen zijn veel beslissingen allang voorgekookt. Misschien wel slim, want beslissen in groepen kunnen mensen niet goed. Brainstormen trouwens ook niet, want mensen blokkeren elkaar.

En van veel vergaderen ga je ook nog eerder dood.

Waarom zou je er nog aan meedoen? Waarom zou je je creativiteit en levensvreugde laten vernietigen voor iets waar niemand wat aan heeft? Vergader gewoon niet.

Vergaderen is slechts een ritueel. Daarin verschilt het niet van een begrafenis. Vergaderen is het echte werk uitstellen. Echt, je kunt best zonder.

Ellen de Bruin Wetenschapsjournalist bij NRC Handelsblad en schrijfster van het boek ‘Vergaderen? Niet doen!’

Ellen de Bruin Reageren? Dat kan op de KRACHT-intranetpagina.

24-KRACHT_Achterzijde.indd 24

29-01-15 11:05