Diabetesexperts

Diabetes experts Magazine over sensortechnologie

Data unlimited met kinderarts Henk-Jan Aanstoot De sensorroute. Femke Tillemans legt uit

sensor technologie 24/7 inzicht in je waarden

Onze experts geven antwoorden op alle vragen

Een nieuwe route Heb je diabetes en maak je gebruik van een continu glucose monitoring systeem, ook wel CGM genoemd? Dan gaat er per 1 januari 2021 iets voor je veranderen. De vergoeding voor die sensoren komt dan niet meer uit het ziekenhuisbudget, maar uit de hulpmiddelenzorg: het basispakket van de zorgverzekering dus. Dat lijkt misschien geen groot nieuws, maar het gaat wel degelijk verschil uitmaken.

Het Zorginstituut Nederland, dat deze

Als OneMed vinden wij het belangrijk dat

verandering in gang heeft gezet, stelt dat

patiënten en behandelaars op de hoogte

patiënten erbij gebaat zijn wanneer alle

zijn van alle ontwikkelingen. Met alle

diabeteshulpmiddelen uit hetzelfde

­nieuwe technologie die erbij is gekomen

potje worden verstrekt en vergoed.

de laatste jaren, merken we dat er steeds

Het vergoedingensysteem wordt daar­

meer behoefte is aan informatie. Wat is

door inzichtelijker en dat vergroot de

er en wat past bij mij? Daarom hebben

­toegankelijkheid van de zorg: als patiënt

we dit magazine gemaakt, speciaal over

krijg je het hulpmiddel dat voor jou het

sensoren. Nog veel meer informatie over

meest geschikt is.

insulinepompen en sensoren h ­ ebben we verzameld op ons nieuwe online p ­ latform

Praktisch gezien betekent het dat je als

diabetesexperts.nl. Onafhankelijk en

diabetespatiënt nu voor álle hulpmiddelen

­objectief, want alleen dan heb je er iets aan.

bij OneMed terechtkunt. Onze merken Bosman, Boeren Medical, Diabstore en

In dit magazine maak je kennis met ons

De Diabeteswinkel leveren niet alleen

team van diabetesexperts. Zij praten je

insulinepompen, prikpennen, teststrips,

bij over de nieuwe innovaties, de criteria

lancetten, accessoires, insulinepomp­

voor vergoeding en de mogelijkheden

toebehoren en hulpmiddelen voor

van alle data die sensoren leveren.

Flash Glucose Monitoring, maar tegelijk

­Wanneer je goed geïnformeerd bent, kan

daarbij óók de sensoren, ketonenstrips,

je als patiënt samen met jouw behandelaar

transmitters, en ontvangers. Dat

een keuze maken. Daar gaan wij ons de

betekent dus minder pakjes, minder

komende tijd hard voor maken!

­bestelmomenten en meer gemak. Ook zorgverleners zijn gebaat bij deze nieuwe

Pieter-Jan Jongeling,

route. Zij kunnen de sensoren in het

algemeen directeur OneMed

­bestaande ZorgPortaal van OneMed voorschrijven. Dat scheelt zowel admini­ stratieve als l­ogistieke handelingen op de poli.

Colofon Diabetesexperts is een uitgave van OneMed BV. Flight Forum 800, 5657 DV Eindhoven 040 - 230 88 88 / info@onemed.nl

Redactie OneMed

Fotografie Nopoint

Opmaak & vormgeving Sterk Reclamebureau

Druk AiMedia

Met dank aan Henk-Jan Aanstoot, Thijs Apotheker, Bas van de Goor, Jolanthe Helder, Maike de Hond, Loes Heijmans, Rianne de Kruijf, Rob Kulbs, Samuël Schipperheijn, Luuk Schoenmakers, Femke ­Tillemans, Jelena Woudenberg, Wietske Wits.

Rechten De inhoud van deze uitgave is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. OneMed kan ­echter niet aansprakelijk worden gesteld voor onvolledigheden en onjuistheden. OneMed sluit alle aansprakelijkheid uit voor directe of indirecte schade, van welke aard dan ook, die voortvloeit uit of in enkel opzicht verband houdt met het opvolgen van vermelde tips en adviezen. Alle rechten voorbehouden.

Inhoud 03

Wij zijn Diabetesexperts.nl

04

24/7 inzicht in je waarden

08

Verhalen uit de praktijk

12

Wie komt in a ­ anmerking voor een sensor?

14

Begrippen & begrijpen

16

De sensor-route: Femke Tillemans

20

Data unlimited: Henk-Jan Aanstoot

26

Kind & Sensor: dit moet je weten

30

Kijk & vergelijk

32

Antwoorden op al je vragen?

Disclaimer: Alle informatie in deze uitgave is ­informatief van aard en bedoeld voor educatieve doeleinden. Hiermee vervangen wij geenszins ­professioneel medisch advies, instructies van uw ­behandelaar of handleidingen van onze leveranciers.

Individuele ­symptomen, situaties en omstandigheden kunnen w ­ isselen, overleg daarom bij vragen en/of medische problemen altijd met uw behandelaar.

OneMed is niet aansprakelijk voor directe en/of ­indirecte schade, van welke aard dan ook, die ont­ staat door of in enig opzicht verband houdt met het gebruik van deze i­nformatie, w ­ aaronder begrepen de schade ten g ­ evolge van onjuistheid of onvolledigheid van de i­nformatie die in deze uitgave wordt getoond.

33

Meestgestelde vragen

34

Olympisch medaillewinnaar Bas van de Goor

38

Tips & tricks

40

Wat is? Basaal, bolus, boluscalculator?

2

Wij zijn Diabetesexperts.nl Jolanthe Helder Functie Productspecialist en

Maike de Hond Functie Diabetesverpleegkundige Diabetes Service Spreekuur Bij OneMed sinds 2002

­diabetesverpleegkundige Diabetes

Jelena Woudenberg

Service Spreekuur

Functie Diabetes Management

Bij OneMed sinds 2018

Consultant

Motto “Iedere patiënt moet een

Bij OneMed sinds 2019

­onafhankelijke keuze kunnen m ­ aken.”

Motto “Samen maken we ­diabeteszorg beter.”

“Ik heb zelf diabetes type 1 sinds mijn 25e. Ik ben dus ook ervarings-

“Ik heb 15 jaar in het Erasmus

deskundige. Samen met Maike

­Medisch Centrum gewerkt in

bij je past.”

­verzorg ik het Diabetes Service

­verschillende rollen waarvan de

Spreekuur, waarbij we patiënten

laatste 6 jaar als diabetesverpleeg-

“Net als Jolanthe verzorg ik als

onafhankelijke informatie geven

kundige. Naast de werkzaamheden

over pompen en sensoren. Voor mij

in het Erasmus MC heb ik scholingen

staat de patiënt altijd centraal: een

verzorgd aan collega’s in de eerste lijn

goede voorlichting verbetert de

en ben ik insulinepomp instructrice

kwaliteit van leven.”

geweest. Sinds 2019 werk ik bij

Motto “Vier jaar lang comfortabel en ­tevreden met een pomp die

­pompexpert het Diabetes Service Spreekuur. De ontwikkelingen gaan heel snel, maar omdat wij er middenin zitten, is het voor ons makkelijker om alle vernieuwingen bij te houden. Uiteindelijk willen we dat patiënten een onderbouwde keuze kunnen maken voor een behandeling die bij ze past.”

­OneMed en ben ik verantwoordelijk voor diabeteszorg op afstand. Ik denk graag mee over verbeteringen: hoe kunnen we samen goede en efficiënte zorg leveren? Diabetes is een persoonlijke passie geworden.

Het interesseert me zoveel dat ik niets wil missen!”

24/7 inzicht in je waarden Zo dun als een haartje, maar in staat honderden metingen per dag te doen. De sensor is een knap staaltje techniek! Diabetesexpert Jolanthe Helder legt uit hoe sensortechnologie werkt.

5

Hoe werkt een sensor?

Jolanthe: “Een sensor breng je aan op het lichaam met behulp van een applicator of serter. Die schiet een heel dun draadje vlak onder de huid. Daar meet het draadje de glucosewaarden in het interstitiële vocht, het vocht tussen de cellen onder de huid.

Die glucosewaarden worden door een zender doorgestuurd naar een ontvanger. Dat kan de insulinepomp zijn, de smartphone of een ontvanger (reader). De sensor meet elke 1 tot 5 minuten de glucosewaarde. Wanneer die waarde snel stijgt of daalt of boven of onder een bepaalde waarde komt, kan de sensor een alarm geven.”

“ Je krijgt meer ­regie over je eigen leven en je gezondheid.”

Wat is het verschil tussen CGM en FGM? “CGM staat voor Continu Glucose Monitoring, FGM staat voor Flash Glucose Monitoring. Beide sensoren meten je glucosewaarde gedurende de dag, maar ze werken niet helemaal hetzelfde. Dit zijn drie belangrijke verschillen tussen CGM en FGM:

• CGM sensoren meten continu de glucose­

waarden en sturen die via bluetooth naar een ontvanger. FGM meet ook voortdurend, maar je ziet pas een waarde wanneer je zelf de reader of smartphone langs de sensor haalt.

• Vanaf 4 december 2020 is de FreeStyle Libre 2

­beschikbaar waarop je samen met je behande­ laar optionele glucosealarmen in kunt stellen die je waarschuwen als je te laag of te hoog gaat.

Hoe helpt een sensor je bij het managen van je diabetes?

“Met een sensor kun je op elk moment van de dag je actuele glucosewaarde zien en daarop reageren.

Je ziet op welk moment je glucosewaarden stijgen of dalen, je ziet wat het effect is van bijvoorbeeld

6

Je krijgt een melding op je telefoon, maar moet wel scannen met je reader of je mobiele telefoon voordat je je sensorwaarde kunt zien.

• FGM hoeft niet gekalibreerd te worden met

­vingerprikken, bij de meeste CGM sensoren is dat (nog) wel nodig.

sport, stress of vette maaltijden op je glucose­

Er zijn verschillende soorten CGM sensoren, met

waarde. Zo leer je je lichaam en je aandoening

allemaal hun eigen specificaties. Van FGM is er op

beter kennen en wordt het makkelijker om de

dit moment nog maar één type op de Nederlandse

insulinehoeveel­heden nauwkeurig te doseren.

markt, en dat is de FreeStyle Libre. Een handig

Je krijgt meer regie over je eigen leven en je

overzicht van alle sensoren en hun specificaties

­gezondheid.”

vind je op pagina 30-31.”

Is een sensor net zo betrouwbaar als een vingerprik?

Wat zijn de voordelen van een sensor?

“Dat verschilt per sensor. Het is een andere manier

lijk. Dat verkleint de kans op complicaties op latere

van meten, loopt enkele minuten achter op de

leeftijd. Veel minder vingerprikken is zeker ook

bloedwaarden en vooral bij een sterke stijging of

een voordeel van de sensor. Daarbij geeft een

daling kan het daarom soms nodig zijn bij insuline­

sensor veel meer inzicht in de glucoseregulatie

toediening om nog te meten met een vingerprik.

dan die paar moment­opnames die je krijgt met

In een stabiele fase is het achterlopen geen

een v­ ingerprik. Sensortechnologie maakt het

­probleem. Vertraging is voor het zien en reageren

­makkelijker voor de zorgverlener om mee te

op trends ook minder belangrijk.”

­kijken. Kwestie van even je gegevens u ­ ploaden,

“Met een sensor verbetert het HbA1c vaak aanzien­

waarna je behandelaar advies kan geven. Voor ­ouders kan een sensor extra z­ ekerheid b ­ ieden: zij kunnen (ook op afstand) zien hoe het met hun kind gaat via een app op hun telefoon.”

Zijn er ook nadelen?

“Dat je op elk moment van de dag kunt zien wat er met je glucosewaarde gebeurt, kan ook stress en frustratie veroorzaken.

Je loopt het risico veel met je aandoening bezig te zijn. Diabetes-moeheid en zelfs een diabetesburn-out worden steeds ­vaker gezien.

Met een sensor draag je p ­ ermanent iets op je lichaam. Dat maakt ­diabetes ­zichtbaarder voor de ­buitenwereld.”

“ Een sensor geeft meer ­inzicht in je glucoseregulatie dan die paar moment­ opnames die je krijgt met een ­vingerprik.”

7

Verhalen uit de praktijk Rob Kulbs (62 jaar) ... ... heeft sinds zijn 26e type 1 diabetes. Hij gebruikt de Guardian Sensor 3 in combinatie met de MiniMed 670G pomp. Deze kunnen op elkaar aangesloten worden.

“ Het leuke is, je kunt de metingen tot een maand terugkijken, en zo zelf zien hoeveel verbetering erin zit.”

“Toen ik net diabetes had, moest ik vier keer per dag prikken en spuiten.

Dat riep een gevoel van zelfmedelijden op. Dankzij mijn huidige pomp en sensor ben ik dat gevoel gelukkig kwijt.

Met mijn eerste Medtronic systeem, de MiniMed 640G met Guardian Sensor 2, ­daalde het aantal hypo’s. Dat was natuurlijk fantastisch. De MiniMed 670G die ik nu heb, kan nog iets meer. Bij een hoge bloedglucosewaarde geeft de pomp microbolussen af en bij een te lage bloedsuiker stopt dat weer. Zo raak ik steeds beter ingesteld.

In het begin moest ik nog veel kalibreren, maar naarmate je het systeem ­beter kent, ga je het steeds efficiënter gebruiken. Intussen staan bijna alle alarmen uit en voel ik me volkomen veilig.

Mijn waarden zijn significant verbeterd en gaan nog steeds met stapjes vooruit. Het leuke is, je kunt de metingen tot een maand terugkijken, en zo zelf zien hoeveel verbetering erin zit. Dat vind ik erg interessant.

Iets minder enthousiast ben ik over de standaard pleisters van de Guardian CGM. Gelukkig wordt er goed met me meegedacht en heb ik een alternatief gekregen dat wel aan mijn wensen voldoet. De service is altijd goed: vriendelijk en betrokken.”

8

Loes Heijmans (37 jaar) ... ... heeft type 1 diabetes sinds haar 20e. Ze gebruikt CGM in combinatie met het Omnipod insulinepompsysteem.

“Omdat ik mijn bloedwaarden niet onder controle kreeg, schoof ik onze kinderwens steeds voor me uit. Tot ik het met mijn internist besprak.

Hij vroeg een CGM voor me aan en binnen negen maanden had ik groen licht voor een zwangerschap.

Dankzij mijn CGM zie ik nu elke 5 minuten de waarde én de trend. Zo kan ik veel beter analyseren wat er gebeurt bij een maaltijd, of bij sporten. Al blijf ik het bij sporten l­astig vinden. Daar heb ik mijn CGM nog altijd heel hard bij nodig. Ondanks mijn diabetes heb ik twee gezonde kinderen mogen krijgen. Het was een hele intensieve periode, maar dankzij mijn CGM en 100% focus is alles goed gegaan. Gelukkig mocht ik mijn CGM daarna houden. Ik kan echt niet meer zonder.

Mijn grote wens: een systeem waarbij de sensor communiceert met een draadloze pomp, zoals mijn Do it yourself-loop dat nu doet. Dat heeft mijn kwaliteit van leven zo enorm v­ erbeterd dat ik het fantastisch zou vinden als dit op grotere schaal voor veel meer mensen beschikbaar zou komen.”

“ Mijn ­waarden zijn stabiel en ik ben veel minder met mijn diabetes bezig.”

“ Ondanks mijn diabetes heb ik twee gezonde ­kinderen mogen krijgen.”

Wietske Wits (43 jaar) ... ... heeft type 1 diabetes. Ze gebruikt een gekoppelde CGM: de Guardian Sensor 3 in combinatie met de MiniMed 780G pomp van Medtronic.

“Door mijn zwangerschappen ben ik het gevoel voor hypo’s kwijtgeraakt. Ik merk pas op het allerlaatste moment – veel te laat dus – dat het misgaat. Het enige voordeel daarvan is dat ik nu in aanmerking kom voor sensorvergoeding.

Sinds een paar maanden heb ik een gekoppeld systeem. De insulinepomp wordt automatisch aangestuurd door de metingen van mijn CGM. Dat is echt een verademing. De eerste dagen controleerde ik nog af en toe met een v­ ingerprik, maar al gauw durfde ik erop te vertrouwen. Ik voel me beter dan ooit, heb veel meer energie. Mijn waarden zijn stabiel en ik ben veel minder met mijn diabetes b ­ ezig. Dat brengt zo veel rust.

Voor het eerst in 37 jaar voel ik dat ik het niet meer helemaal zelf hoef te doen. Dat geeft me weer hoop voor de toekomst.”

9

“Met de G6 heb ik eindelijk een sensor waar ik supertevreden over ben.”

Thijs Apotheker (24 jaar) ... ... heeft type 1 diabetes vanaf zijn 9e. Hij gebruikt de MiniMed 780G en Guardian Sensor 3, sinds kort in automodus (SmartGuard).

“Heel lang heb ik zelf mijn bloedsuiker geprikt.

Ik zag het niet zitten om nóg een pleister (sensor) op mijn lichaam te dragen. De infusie­ set van mijn pomp zit er namelijk ook al. Bij elke prik zat ik binnen de marge, maar dat

Luuk Schoenmakers (13 jaar) ...

waren natuurlijk wel momentopnames.

... heeft type 1 diabetes sinds zijn 2e. Hij gebruikt de Dexcom G6 CGM in combinatie met de ­Medtronic MiniMed 640G pomp.

van je bloedglucose, en met de SmartGuard

“Ik heb de Elite sensor geprobeerd. Die

Ik vind het een goed systeem. Op mijn werk­

­communiceert met mijn pomp, maar ik vond

dagen durf ik er blind op te vertrouwen. Bij

de pleister niet fijn. Ook moest ik soms wel

het sporten is dat lastiger. Na het wielrennen

drie keer per dag kalibreren, dus toch weer

stijgt mijn bloedglucose vaak. Voorheen zette

in mijn vinger prikken. En hij gaf veel alarmen.

ik dan mijn basale stand op mijn pomp

Dat was vooral tijdens de lessen op school

­tijdelijk iets hoger, maar met de SmartGuard

niet fijn. Met de G6 heb ik eindelijk een sensor

geef ik die keuze uit handen.

De sensor geeft inzicht in het totale verloop blijf je bovendien dichter bij de streefwaarde.

Daarom heb ik uiteindelijk toch voor een sensor – en dus een extra pleister – gekozen.

waar ik supertevreden over ben. Dat deze niet c­ ommuniceert met mijn pomp, neem

Toch vertrouw ik op de SmartGuard.

ik voor lief.

Ik zie het als een stap vooruit en die moet je altijd nemen.”

Deze sensor heeft een apart kastje met een alarm. Mijn ouders houden dat bij zich zodat ze gewaarschuwd worden als mijn bloed­ glucose te snel daalt. Dat gebeurt vaak ’s nachts; dan slaap ik er dwars doorheen.

Voordat ik een sensor kreeg, heb ik twee keer in mijn slaap een hele lage waarde gehad.

Mijn ouders hebben toen de ambulance moeten bellen. Daar ben ik heel erg van ­geschrokken. Maar met deze sensor voel ik me veilig, juist omdat deze mijn ouders waarschuwt als ik erg laag ga.

Het liefst zou ik een pomp hebben die met de G6 sensor communiceert. Nou ja, het aller­ liefst had ik natuurlijk helemaal geen diabetes!”

10

“ Ik vind het een goed systeem. Op mijn ­werkdagen durf ik er blind op te vertrouwen.

Bij het sporten is dat lastiger.”

Samuël Schipperheijn (33 jaar) ... ... heeft type 1 diabetes vanaf zijn 13e.

Hij gebruikt FGM in combinatie met pentherapie.

“Sinds een jaar heb ik FGM. Ik scan de sensor met een app op mijn ­telefoon. Glucose dien ik toe door te spuiten. Dat is een bewuste keuze.

Ik sport veel en vind het niet fijn om daarbij ergens aan ‘vast’ te zitten.

Met een pomp moet je altijd rekening houden. Mijn pen gebruik ik alleen als ik ’m nodig heb, daarna leg ik ’m weg. Gelukkig zijn mijn waarden goed te reguleren. Als dat lastiger ging, zou een pomp misschien handiger zijn.

Maar voor mij werkt dit prima.

FGM is echt een prachtige uitvinding, ik zou niet meer zonder kunnen.

Het scannen zelf is een simpele handeling en via de app zie ik het verloop van mijn waarden. Dat geeft veel inzicht, bijvoorbeeld in hoe mijn lichaam reageert op maaltijden of beweging.

Voor de toekomst hoop ik dat het FGM systeem kleiner wordt. Liefst ter grootte van een chip, zodat deze bijvoorbeeld kan worden geïnjecteerd.

Als CGM in combinatie met een pomp nog kleiner zou zijn én bijvoorbeeld draadloos, zou ik die ook overwegen.

Diabetes is een aandoening die veel aandacht vraagt, maar dat staat mijn dromen of ambities niet in de weg. Met FGM en pentherapie word ik er

“ Met een pomp moet je altijd ­rekening houden.

Mijn pen gebruik ik alleen als ik ’m nodig heb, daarna leg ik ’m weg.”

het minst door gehinderd. Ik denk niet dat mijn leven er heel anders had uitgezien zonder deze aandoening.”

11

Wie komt in ­aanmerking voor een sensor?

In het consensusdocument zijn startcriteria vastgelegd voor patiënten die een sensor willen gebruiken. Hier leggen we uit wat de criteria zijn.

Flash Glucose Monitoring (FGM)

Sensortechnologie brengt meer

zit sinds 2018 in de basisver­

kosten met zich mee dan tradi­

zekering en in 2019 zijn de

tioneel prikken in de vinger en

­indicaties hiervoor uitgebreid.

het gebruiken van een glucose­

­Range of het HbA1c, het voor­

­Continu Glucose Monitoring

meter. Daarom is de motivatie

komen van complicaties op de

(CGM) is altijd vanuit de MSZ

van een patiënt enorm

lange termijn, het verminderen

(medisch-specialistische zorg)

­belangrijk. Je moet reageren

van vermoeidheid en stress of

vergoed, oftewel vergoed uit

op alarmen en weten hoe je

het verbeteren van de kwaliteit

het ziekenhuisbudget. Vanaf

glucosewaarden van de sensor

van leven. Maar ook een

januari 2021 verandert dat:

kunt gebruiken om je diabetes­

­optimale voorbereiding op een

dan wordt CGM vanuit de

regulatie bij te sturen. Er gaat

zwangerschap of het terug­

­basisverzekering vergoed.

dus altijd educatie aan vooraf:

krijgen van hypo-awareness

­Voldoe je aan de indicatiecriteria,

eerst door de behandelaar en

(waarbij je hypo’s weer leert

dan wordt de sensor vergoed

op het moment van starten ook

voelen) zijn duidelijke behan­

uit de hulpmiddelenovereen­

door de fabrikant van de sensor.

deldoelen. Wat het doel is,

komst die de leverancier met

Daarnaast is het belangrijk dat

­bepaal je samen met je

de zorgverzekeraar heeft

je regelmatig samen met je

­behandelteam.

­afgesloten.

­behandelteam naar de gege­ vens kijkt, zodat je eventueel

Nieuwe regels

instellingen aan kunt passen.

Om in aanmerking te komen voor een sensor hebben

Wat is het doel?

­zorgverzekeraars en belangen­

De zorgverzekeraar stelt dat er

verenigingen onder leiding van

Time in Range (TIR)

een duidelijk doel moet zijn om

de Nederlandse Diabetes

een sensor te gaan gebruiken.

­Federatie criteria opgesteld.

TIR staat voor de tijd dat je glucose­

Dat kan bijvoorbeeld het

Die staan in het Consensus­

waarde binnen het doelbereik zit.

­verminderen van het aantal

document Kwaliteitscriteria

Met de komst van sensoren wordt

hypo’s en hypers zijn, het

voor optimale en doelmatige

steeds vaker TIR gebruikt dan HbA1c,

­verbeteren van de Time in

inzet FGM en CGM (zie kader).

omdat het een beter beeld geeft.

12

Dit zijn de criteria Startcriteria CGM

Startcriteria FGM

Kinderen onder de 18 jaar met diabetes type 1

Patiënten met diabetes type 1

Adolescenten die voor hun 18e levensjaar CGM gebruikten

Patiënten met type 2 met een intensief

en 18 jaar zijn geworden

insulineschema* die minimaal 4x per

Volwassenen met slecht ingestelde diabetes type 1 (ondanks stan­ daard controle blijvend hoog HbA1c boven de 8% of 64 mmol/mol)

dag insuline spuiten Zwangere vrouwen met bestaande

Zwangere vrouwen met bestaande diabetes (type 1 en 2)

diabetes type 2 die insuline gebruiken,

Vrouwen met een zwangerschapswens met een preconceptionele*

maar geen intensief insulineschema

diabetes type 1 en 2 die insuline gebruiken Patiënten die kampen met ernstige hypoglykemie en/of ongevoelig zijn om hypoglykemieën waar te nemen (hypo-unawareness)

hebben Vrouwen met zwangerschapswens bij een preconceptionele diabetes type 2 die insuline gebruiken, maar geen

*preconceptioneel is periode voor de zwangerschap

­intensief insulineschema hebben *intensief insulineschema: een 4x daags insulineschema (basaal-bolus)

Meer over de ­criteria vind je op ons online platform diabetesexperts.nl

de behandeldoelen die samen met het behandelteam zijn ­opgesteld en het niet delen van de gegevens met het behandel­ team of het verliezen van de motivatie kan ervoor zorgen dat de aanvraag niet wordt

Zo is er afgesproken dat kinde­

gehaald. Dat biedt dus een kleine

ren de sensor mogen houden

­verruiming. Vrouwen mogen na

wanneer zij achttien worden,

de bevalling nog 6 maanden

Niet vergoed, wat nu?

mits ze zich aan het behandel­

gebruikmaken van de s­ ensor,

Is je verzoek om sensorvergoe­

plan houden. In overleg met de

dat was hiervoor 3 maanden.

ding afgewezen, maar denk je

betrokken partijen is afgespro­

­verlengd of wordt ingetrokken.

dat je toch in aanmerking zou

ken als r­ ichtlijn een gemiddelde

Stopcriteria

moeten komen? Dan kun je dit

van een HbA1c van hoger dan

Naast criteria om te mogen

melden bij je zorgverzekeraar.

64 mmol/mol (of 8%) te hante­

starten, zijn er ook criteria om te

Het is ook mogelijk om op eigen

ren. Daarbij geldt dat in de

moeten stoppen met de sensor.

kosten een sensor aan te

reeks van 4 aaneengesloten

Niet zorgvuldig omgaan met de

­schaffen. Daarvoor neem je

kwartalen er 1 kwartaal mag zijn

materialen, afspraken niet

rechtstreeks contact op met

waarbij het criterium niet wordt

­nakomen, het niet halen van

de fabrikant van de sensor.

13

Doelbereik De glucosewaarden waarvan is bewezen dat ze de kans op langere termijn ­complicaties uitstellen, beperken of voorkomen en op korte termijn zo min ­mogelijk last geven van hypo’s en hypers. Vaak wordt een doelbereik tussen 3,9 en 10 mmol/l gesteld, maar een persoonlijk doelbereik kan hiervan afwijken.

Doelbereik wordt ook wel streefwaarde genoemd.

Applicator Hulpmiddel om de sensor in de huid te plaatsen. Ook wel (in)serter genoemd.

Hypo-unawareness De term voor mensen die hypo’s niet voelen aankomen.

Je lichaam geeft geen duidelijke signalen die aangeven dat je bloedglucose te laag wordt.

Monitoren in de cloud

Praat je over diabetes en sensor­technologie, dan komen er veel s ­ pecifieke termen langs.

Hier zetten we er een aantal voor je op een rijtje.

Begrip & beg

Gegevens uit de pomp en sensor

­worden (automatisch of via een app)

verstuurd naar een online opslagplaats.

Daar kan de behandelaar meekijken en zo nodig een behandeladvies geven.

Interstitieel vocht

Advanced Hybrid Closed Loop

Het vocht tussen de cellen in het onderhuids

Een systeem waarbij sensor en pomp samenwerken.

weefsel. In dit vocht meet de sensor de glucose­

Op basis van de sensorgegevens en de ingevoerde

waarde. Deze glucosewaarde laat een vertraging

koolhydraten geeft de pomp een aangepaste dosis

zien van 5 tot 10 min. in vergelijking met een

insuline af. Bij voorspellend lage waarden zorgt de

bloedglucosewaarde uit een vingerprik.

pomp dat de insulinetoediening stopt of vermindert en bij hoge waarden geeft deze automatisch correcties om de waarde te laten dalen.

14

Glucosetrend Sensoren laten niet alleen de actuele

Transmitter

glucosewaarde zien, maar ook of die aan

De transmitter of zender is het onderdeel van het

het veranderen is. De trendpijl geeft aan

­sensorsysteem dat de waarden die de sensor meet,

of de glucose stijgt, daalt of gelijk blijft.

­doorstuurt naar de ontvanger. De ontvanger kan een

Hoe meer pijlen, hoe sneller de stijging

­reader, app of insulinepomp zijn. De transmitter wordt

of daling. Bij de g ­ lucosetrend kan je een

uitgegeven voor een bepaalde tijd, afhankelijk van het

terugkerend patroon herkennen.

type sensor (3 maanden, 1 jaar of 5 jaar bijvoorbeeld).

De sensor zelf wordt vaker vervangen. De FreeStyle Libre (FGM) heeft geen losse transmitter.

ppen grijpen

Kalibreren (kalibratie) Het invoeren van een bloedglucosewaarde die je meet met een vingerprik. De sensor controleert zo of de ­gemeten waarde niet te veel afwijkt en corrigeert de ­sensorwaarden zodat de afwijking zo klein mogelijk is in vergelijking met de bloedglucosewaarde.

Reader Apparaat waarop je de glucosewaarde of trend kunt aflezen die gemeten is met de sensor. De reader kan de gegevens voor langere tijd opslaan.

HbA1c De gemiddelde bloedglucosespiegel over de afgelopen twee à drie maanden.

Tip Nog meer uitleg over sensortermen en -begrippen vind je op ons kennisplatform:

diabetesexperts.nl

HbA1c staat voor hemoglobine A1c, een eiwit in het bloed dat glucose aan zich bindt. Tot 2010 werd HbA1c uitgedrukt in procenten, tegenwoordig gebeurt dat in mmol/mol. Ideaal gezien is het HbA1c lager dan 53 mmol/mol of 7%.

15

De sensorroute Van eerste aanvraag tot evaluatie Diabetesexpert Jelena en Femke Tillemans over jouw sensoraanvraag

16

17

Diabeteshulpmiddelen zoals insulinepompen en sensoren worden aangevraagd door de behandelaar. Femke Tillemans, verpleegkundig ­specialist bij ZorgBrug, legt uit hoe dit ­proces verloopt.

01

Je bespreekt met je behandelaar de ­mogelijkheden.

Femke: “Soms komt de vraag om een sensor van een patiënt, soms stelt de behandelaar het voor.

De verschillende sensoren en hun mogelijkheden worden dan besproken, we gaan kijken wat het beste past bij deze patiënt. Het gaat in die gesprekken soms heel erg over de technische mogelijk­ heden, maar je moet ook de persoon in beeld houden. Het is echt een gezamenlijk besluit. Elke aanvraag bespreken we binnen ons multidisciplinair overleg. Als iedereen binnen het team zich erin kan vinden, verwijzen we de patiënt eerst naar de diëtist. Die bekijkt of iemand goed kan ­rekenen met koolhydraten en gebruikmaakt van de koolhydraat-insulineratio. Dat is bij ons een standaard stap, een vast onderdeel van het proces. Mogelijk is er eerst nog aanvullende educatie nodig. Pas als alles geregeld is, krijgt een patiënt groen licht.”

02 Je behandelaar stuurt de­aanvraag naar de hulpmiddelen­leverancier.

“Vanaf januari 2021 verandert er iets. De vergoeding voor sensoren komt dan niet meer uit het ziekenhuisbudget maar uit het hulpmiddelenbudget (basisverzekering).

Dat betekent dat wij als behandelaar de aanvraag niet

03 De hulpmiddelen­ leverancier beoordeelt de aanvraag en zorgt voor goedkeuring van de zorgverzekeraar.

meer doen bij de fabrikant, maar dat de aanvraag naar de h ­ ulpmiddelenleverancier gaat, die vervolgens de

“Wie komt nu in aanmerking voor

­bestelling en het versturen van de sensoren verzorgt.

de sensor? Wij houden ons aan

Organisatorisch is het een andere route, maar als het

de landelijke criteria voor de

goed is, merkt de patiënt weinig van deze verandering.”

­sensorvergoeding die opgenomen zijn in het c­ onsensusdocument (zie pagina 12-13).”

18

05

06

De fabrikant van de sensor neemt contact met je op om een afspraak in te plannen voor de technische instructie.

Dat kan fysiek of online.

Nadat je met de sensor bent gestart, word je verder begeleid door het behandelteam.

“Er zijn steeds meer patiënten die een sensor gebruiken. Bovendien leveren die sensoren heel veel data. Dat maakt het onmogelijk om in het MDO (patiëntenbespreking) alles voor

“Voordat een patiënt kan starten, zijn er verschillende

te bespreken. Daarom spreken we vaak extra

­educatiemomenten. De technische instructie van sensoren

mailcontact af met patiënten. Als er vragen

wordt door de desbetreffende fabrikanten op de poli

of problemen zijn, kunnen we daar direct

­gedaan. Daarnaast zijn er ook trainingen voor het gebruik

op inspringen. Bij het starten kijk je eerst

van de softwareprogramma’s of het aanpassen van de

nog per dag hoe het gaat, maar na verloop

instellingen. Ons streven is om patiënten te bundelen

van tijd richt je je meer op de trends. Veel

en gezamenlijk te laten starten. Dit doen we vooral om

patiënten weten dan zelf ook precies waar

onderling contact te creëren. In verband met corona is

ze naar moeten kijken.”

het lastig om die groepseducatie op de poli te doen, dat gebeurt nu dus via Zoom of Teams. Op zich gaat dat goed, maar we merken wel dat patiënten dat onderlinge contact missen.”

04 Goedgekeurd? Dan zorgt de hulpmiddelen­leverancier dat de ­sensoren bij je thuis geleverd worden.

07

Samen met je ­behandelaar ­evalueer je het gebruik van de sensor.

“Dit is het moment waarop je goed kan evalueren of de verwachtingen vooraf goed besproken zijn tussen de behandelaar en patiënt. Patiënten hebben soms hoge verwachtingen, maar sensoren zijn en blijven een hulpmiddel en geen eindstation. Het moet geen keurslijf worden, je kunt er ook weer mee stoppen. Het is een kwestie van zoeken naar een balans waar je je prettig bij voelt. De diabetes moet goed geregeld zijn, maar kwaliteit van leven is minstens zo belangrijk. Soms horen we terug

“Een sensormachtiging wordt bij ons

van patiënten: ‘de sensor laat me zoveel zien, daar word ik helemaal

­periodiek afgegeven. We willen namelijk

gestrest van’. De kunst is dan om mee te veren. Laat bepaalde verwach­

kunnen evalueren: hoe bevalt de sensor,

tingen los, zet een paar alarmen uit. We kijken samen wat we kunnen

hoe gaat de patiënt ermee om? We willen

aanpassen om de sensor zo goed mogelijk in te zetten. Een enkele keer

continu een vinger aan de pols houden

blijkt het niet te passen. Geen probleem, dan stoppen we.”

zodat we bij kunnen sturen als dat nodig is. Zo kunnen we maximaal rendement uit de sensortherapie halen.”

19

Data unlimited Diabetesexpert Jelena in gesprek met Henk-Jan Aanstoot

20

21

Glucosesensoren meten 24/7 je g ­ lucosewaarden. Dat levert dus heel veel data op. Wat kun je daarmee? Diabetesexpert Jelena Woudenberg vroeg het aan kinderarts en diabetoloog Henk-Jan Aanstoot.

Wat laat een glucosesensor allemaal zien?

avond ging feesten of ben gaan zwemmen?

Henk-Jan: “Een glucosesensor geeft continu

Het is belangrijk dat je niet alleen kijkt naar h ­ et

­glucosedata door. Je ziet niet alleen hoe hoog je

moment, maar zeker ook naar de trends.”

glucosewaarde is, maar ook of die aan het stijgen die geeft slechts een momentopname. Bij een

Welke inzichten hebben al die data ­opgeleverd?

­sensor kijk je naar het totaalprofiel over een hele

“Je kunt naar groepen mensen kijken die een

dag. Je kunt ook andere gegevens in het systeem

­bepaalde techniek gebruiken en de uitkomsten

meenemen. De insulinedosis bijvoorbeeld, activi­

met elkaar vergelijken. Deze ‘big data’ geeft ons

teiten zoals sporten en uitgaan of andere situaties

informatie als behandelaar: wat levert een bepaalde

zoals ziekte. Bij sommige systemen kan de sensor

therapie op? Maar je kunt ook per persoon kijken

de gemeten waarden doorsturen naar de pomp.”

om te zien welke patronen, dag of nacht er zijn.

of dalen is. Dat is heel anders dan bij een vingerprik,

Welke terugkerende patronen herken je overdag,

Een sensor geeft dus veel data.

Hoe gebruik je die om je diabetes te managen?

maar ook ’s nachts? Mooie functionaliteiten zijn

“Je kunt de data op twee manieren gebruiken.

dalen of blijf ik stabiel? Als je gaat voetballen, op 4

Ten eerste om te kijken wat op dit moment je

zit en net wat hebt gegeten, dan denk je met een

glucosewaarde is en wat je zou moeten doen.

pijltje omhoog: ‘dat komt wel goed’. Maar met een

Dat is bijvoorbeeld handig bij het opstaan of vlak

pijl omlaag zou je misschien toch beter nog iets

voor het sporten. Daarnaast kun je terugkijken en

kunnen eten. Ook kun je achteraf terugkijken om

trends herkennen: wat gebeurde er toen ik die

te zien of het goed was wat je deed.”

pijlen die laten zien welke kant je op gaat met je glucosewaarden: ben ik aan het stijgen, aan het

Wie is Henk-Jan A ­ anstoot?

Dr. Henk-Jan Aanstoot is kinderarts-diabetoloog en oprichter van Diabeter, een zelfstandig behandelcentrum dat zich focust op de b ­ ehandeling van diabetes type 1.

Na zijn opleiding tot kinderarts in het Sophia Kinderziekenhuis promoveerde hij cum laude op een onderzoek naar diabetes type 1, waarvoor hij de Gerritzen-prijs en de Erasmus Onderzoeksprijs ontving. Van 2000 tot 2005 was H ­ enk-Jan voorzitter van de Nederlandse Diabetes Federatie (NDF). Hij is een veelgevraagd spreker en doet nog steeds onderzoek naar genezing van type 1. Zo is hij nu betrokken bij een onderzoek naar de verscheidenheid van diabetes type 1 in oorzaak en uitingsvormen.

1440 metingen 1 hr

Sommige sensoren meten elke 5 minuten de glucosewaarde, ­andere meten zelfs elke minuut.

Dat levert 288 tot 1440 metingen per etmaal op.

Trendpijlen 3 hr

6 hr

12 hr

24 hr

Trendpijlen geven aan of de ­glucosewaarde aan het stijgen of dalen is. Belangrijke info, want zo kun je bepalen of Events

No Events Logged

Insulin

No Insulin Events Logged

7

­ingrijpen nodig is.

8

Nov

15 minuten

Bloedglucose niveau

High GI

Het duurt minimaal 15 minuten voordat je het effect van een dosis insuline op de sensor ziet.

Na een bolus: even geduld dus!

Low GI

0

1

2

Tijd / uren

Bestaat er zoiets als data-overload?

Daarnaast kennen we ook alarm-overload of

“Je kunt inderdaad op die sensor blíjven kijken.

alarm-moeheid. Als je in de klas, op je werk of

Dat noemen we data-overload van een persoon:

’s nachts steeds piepjes krijgt, moet je nadenken:

je ziet te veel en gaat misschien te veel of te snel

had ik dit alarm echt nodig? Je moet alarmen wel

reageren. Je glucosewaarde verandert continu,

gebruiken, daarvoor zijn ze immers, maar je kunt

maar als je insuline toedient of koolhydraten eet,

ook met je team bespreken hoe je alarm-overload

duurt het even voor je daar effect van ziet. Het

kunt beperken.”

advies is om op je handen te gaan zitten, wat lastig is wanneer je steeds data ontvangt. Dit kan voor sommige mensen onrustig zijn.

23

“ Het is belangrijk dat je niet ­alleen kijkt naar het moment, maar ook naar de trends”

Als straks alles automatisch gaat, heeft dit dan tot gevolg dat de rol van de ­diabetesverpleegkundige in de toekomst anders wordt?

“Ja, dat denk ik wel. En datzelfde geldt voor de ­diëtist en de dokter. Aan de ene kant zijn ze meer bezig met technologie: ze kijken naar de instellingen van het systeem. Aan de andere kant gaan ze ­coachen: welke stappen wil een patiënt maken en

Hoe deel je data met je behandelteam?

welke techniek is daarbij nodig? Het werk zal dus

“Delen doe je met een softwareprogramma. Soms

veranderen, maar wel met als uitzicht dat de

gaat het real time, soms moet je de gegevens zelf

­behandeluitkomsten daardoor beter worden en

uploaden. Je team kan dan meekijken en mee­

dat het leven met diabetes makkelijker wordt.

denken. Ik heb gesport en ik blijf zakken, wat zou

­Zolang we de ziekte niet kunnen genezen, moeten

ik de volgende keer in deze situatie kunnen doen?

we het technisch oplossen. Daar gaan sensoren

Ik ben ziek geweest en zat lang hoog, wat kan

zeker bij helpen.”

ik daaraan doen? Via het scherm, app of e-mail kun je dit met je behandelaar bespreken en ­samen kun je kijken hoe het gaat en of je wat moet aanpassen.

Het vervolg daarvan is ‘cloud care’: alle gegevens zitten in de cloud en we laten computers en algo­ ritmes naar die data kijken. Die geven vervolgens een seintje wanneer er iets geks te zien is. Je hebt alleen contact met je behandelteam als het nodig is. Ik denk dat dit soort technieken het contact met de behandelaar zal vergemakkelijken en

Type 1 & type 2 diabetes >250 mg/dl (13.9 mmol/l)

<5%

>180 mg/dl (10.0 mmol/l)

<25%

Target Range: 70-180 mg/dl (3.9-10.0 mmol/l)

>70%

­verbeteren en het aantal ziekenhuisbezoeken zal verminderen.”

TIR Sensoren laten je zien hoeveel tijd je glucosewaarde binnen doelbereik was. Dit noemen we Time In Range.

Soms wordt de TIR weergegeven als staafdiagram, soms als curve.

24

<70 mg/dl (3.9 mmol/l)

<4%

<54 mg/dl (3.0 mmol/l)

<1%

â&#x20AC;&#x153; Te veel zien, te snel reageren: dat noemen we data-overloadâ&#x20AC;?

25

Kind & sensor:

dit moet je weten

26

Dankzij sensoren hebben ­kinderen met diabetes een grotere kans op een toekomst zonder complicaties. Maar betekent dat ook dat je kind dus aan een sensor móét?

Rianne de Kruijf, kinder­ diabetesverpleegkundige in het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis in Tilburg, weegt de voor- en nadelen tegen elkaar af.

“In de basis heeft elk kind recht op een rt-CGM systeem.

We weten inmiddels dat een sensor de bloedglucose stabieler kan houden. Daardoor voel je je beter en wordt de kans op complicaties kleiner. Je zou dus denken dat elk kind en elke ouder voor een sensor kiest, maar toch is dat niet zo. Er zijn verschillende redenen om wel of geen sensor te gebruiken en die zijn voor iedereen anders.

Daarom is een goede voorbereiding zo belangrijk: je moet weten waar je aan begint.

Zo blijft het een individuele keuze van een kind of hij zichtbaar diabetes wil hebben. Een sensor draag je vaak onder je kleding, maar hij zit er wel altijd. Dus ook tijdens de gymles of bij het zwemmen. Bovendien geeft een rt-CGM systeem alarmen. Dat maakt het lastig om je ziekte onopvallend te houden. Het wordt voor je ­omgeving ook veel makkelijker om zich met je diabetes te bemoeien, want je waarden zijn op elk moment op te vragen.”

Lees verder op de volgende pagina >

27

Dingen om over na te denken voordat je kind met een sensor start.

Stresspiek “Een van de fijnste dingen aan een sensor is dat je dag en nacht je bloedglucose kunt monitoren, maar het is ook een van de moeilijkste dingen. Je bloedglucose is namelijk afhankelijk van heel veel

Wat verwacht je van de sensor?

factoren waarop je niet altijd invloed hebt. Die piek

Wie gaat er voor je kind zorgen en kunnen

als je stress hebt of vlak na een maaltijd, die hypo

zij ook met de sensor omgaan?

Wil je op afstand mee kunnen kijken?

Wil je kind dat ook?

tijdens het sporten: hoge of lage waarden zijn in veel gevallen niet jouw fout. Ik benadruk daarom altijd dat een sensorwaarde geen rapportcijfer is.

Durf je je over te geven aan de techniek?

Elke gemeten waarde is een goede waarde, maar

Wil je wel of niet kalibreren?

hoe ga je ermee om?”

Moet de sensor communiceren met een pomp?

Wil je de gegevens op je mobiele telefoon ­kunnen zien?

Op je handen “Met een sensor kun je op elk moment checken

Past het bij jouw karakter? En bij je kind?

hoe hoog of laag je zit. Dat is fijn, maar als ik zie

Kun je de koolhydraten in een maaltijd

dat er soms 25 keer per dag gescand wordt, dan

­uitrekenen?

betekent dat dat je 25 keer bezig bent geweest met je aandoening. Wat mij betreft zou je niet meer dan 8 keer per dag moeten kijken en vertrouwen op alarmen als je een rt-CGM draagt. Insuline heeft twee uur nodig om zijn werk te doen en de nieuwe zelfdenkende pompen sturen automatisch bij, daarbij moet je helemaal ‘op je handen gaan zitten’. Dat moet dus bij je passen en is zeker in het begin erg wennen.”

“ Bij heel jonge kinderen kan de sensor echt een geruststelling zijn.”

28

Alarm!

“Een van de meest gehoorde nadelen van de rt-sensor zijn de alarmen. Die krijg je bijvoorbeeld als je bloedsuiker te hoog of te laag dreigt te

­worden, maar ook als er een technische storing of

meekijken niet altijd de beste optie. Meekijken is

verstopping is. Met een rt-CGM moet je het alarm

vooral fijn bij jonge kinderen en als ondersteuning

altijd aan hebben staan. Die knop om de alarmen

voor de leerkracht. Maar ik zeg er wel altijd bij: je

op stil te zetten, weten de meeste sensorgebrui­

kind moet geen wandelende bloedsuiker worden.”

kers als eerste te vinden! Het is altijd schipperen: je hebt die alarmen nodig om voordeel te hebben

Een goede voorbereiding

van je sensor, maar tegelijkertijd wil je niet alarm-

“De aanvraag voor een sensor wordt pas goed­

moe worden.”

gekeurd als de basiszorg op orde is. Zo moet je goed kunnen berekenen hoeveel koolhydraten

Diabetes & puberteit

een maaltijd bevat, weten wat de oorzaken zijn

“De leeftijd van een kind speelt ook een rol in de

van h ­ ypers en hypo’s en daarop

keuze voor wel of geen sensor. Bij heel jonge

­kunnen anticiperen. Zo nodig

­kinderen kan een sensor echt een geruststelling

­geven we eerst extra educatie.

zijn voor ouders. Basisschoolkinderen hebben een

Ik hoor nog vaak dat mensen

gestructureerd leven, daarbij gaat het vaak goed.

denken dat je met een sensor

Maar dan komt de puberteit: ze krijgen een fysieke

minder hoeft te doen. Dat is zeker

groeispurt en de hormonen gaan alle kanten op.

niet zo! Ook moet je inventariseren

Pubers regelen steeds meer zelf, maar hun puber­

wie er voor je kind zorgt en wat

brein kan nog niet goed plannen, vooruitkijken of

hij nodig heeft. Het voorberei­

terugblikken. En dat is wel wat bij een sensor van

dingstraject is superbelangrijk!”

“ Inzicht is fijn, maar je kind moet geen ­wandelende bloedsuiker worden.”

je wordt gevraagd. Je moet dus naar het karakter van je kind kijken én of het passend is bij de ­levensfase.”

Meekijken op afstand “De nummer 1 reden om met een sensor te starten, is meer zicht en grip op diabetes. Wanneer je je in de basis zekerder voelt, is dat bevorderlijk voor de kwaliteit van leven. Daarom moeten ouders en kinderen samen om de tafel: hoe ga je het regelen? ­

Bij jongeren is een app waarmee je op afstand kunt

Tip “Bespreek met je behandelend team wat passend is.

Een keuze hoeft niet altijd definitief te zijn; er kan altijd weer b ­ esloten worden om bijvoorbeeld weer op een andere vorm van therapie over te stappen. Maar geef een nieuwe behandeling wel een kans, door bij ­voorkeur minimaal 3-6 maanden rt-sensortherapie te gebruiken.”

29

Kijk & vergelijk Sensoren

FreeStyle Libre 2

Enlite sensor

Abbott

Guardian Sensor 3

Medtronic

Medtronic

640G of 670G

Zender Type sensor Hoeveel dagen draag

-

Guardian connect

Guardian Link 3

FGM

CGM

CGM

14 dagen

6 dagen

7 dagen

Nee

Elke 12 uur

Elke 12 uur

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Op de reader of je smartphone

Op je iPhone of iPad

Op je insulinepomp (640G of 670G)

Uploaden via LibreView

Uploaden via CareLink

Uploaden via CareLink

Nee

Nee

Ja, met MiniMed 640G of 670G

Vanaf 4 jaar

Geen leeftijdsbeperking

Vanaf 7 jaar

9,2-9,7%

13,6%

8,70%

Inbrengen

Meekijken

Low & high

Het inbrengen van de

Gebruikers van de

Een sensor kan de glucose-

­sensoren doe je met een

­Guardian Sensor 3

waarden meten tussen

applicator (inserter).

­Bluetooth, Dexcom G6,

2,2 en 33,3 mmol/liter.

FreeStyle Libre 2 en

Ligt de gemeten glucose-

­GlucoMen Day kunnen op

waarde lager of hoger,

afstand worden gevolgd.

dan geeft de sensor een

Handig wanneer je

‘low’ of ‘high’ melding.

je de sensor Moet je kalibreren Alarm bij ingestelde grenzen Alarm bij dreigende hypo Hoe zie je je waarden

Hoe kun je de g ­ egevens delen met je behandelaar Kun je de sensor ­koppelen met ­insulinepomp Leeftijdsgrens Nauwkeurigheid

­bijvoorbeeld je behandelaar snel even mee wilt laten kijken of wilt weten hoe het met je kind gaat op school.

30

* De Eversense XL is niet zelf in te brengen, die wordt door de ­behandelaar onder de huid ingebracht in de bovenarm.

Guardian Sensor 3

Dexcom G6

Medtronic

GlucoMen Day

Dexcom

Eversense XL*

Menarini

Senseonics/Ascensia

780G

GLink Bluetooth

G6

-

Eversense zender

CGM

CGM

CGM

CGM

7 dagen

10 dagen

14 dagen

Tot 6 maanden

Elke 12 uur

Nee

1x per dag

2x per dag

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Op je insulinepomp (780G)

Op de reader, smartphone,

Op je smartphone

Op je smartphone of

of je smartphone

smartwatch of insulinepomp

smartwatch

(Tandem t:slim X2) Dagelijks automatische upload via Uploaden via Clarity of Diasend

Via GlucoMen Day App

Eversense XL App

CareLink bij gebruik smartphone Ja, met Minimed 780G

Ja, met Tandem t:slim X2

Nee

Nee

Vanaf 7 jaar

Vanaf 2 jaar

Vanaf 6 jaar

Vanaf 18 jaar

8,70%

Kinderen 7,7%, volwassenen 9,8%

9,9%

Geen actuele cijfers beschikbaar

Waterdicht

Opstartfase

Advanced Hybrid

meer insuline afgeeft als

Alle sensoren zijn water­

Na het plaatsen moet een

­Closed Loop

de waarde gaat stijgen.

dicht, je kunt er dus

sensor even opwarmen

De Guardian sensor kan

Dit systeem, waarbij

­gewoon mee douchen

voordat hij begint met

gekoppeld worden aan

­sensor en pomp samen

of sporten in de regen.

­meten. Gemiddeld duurt

een insulinepomp

de glucosewaarden

Zwemmen kan ook, maar

dit 1 tot 2 uur. Daarna is

­MiniMed 640G, 670G en

­regelen, wordt ook wel

houd er rekening mee

vaak een kalibratie nodig.

780G. De sensor stuurt de

­‘advanced hybrid closed

dat de sensor maximaal

Hou hier dus rekening

­waarden rechtstreeks naar

loop’ ­genoemd.

30 minuten onder water

mee met het tijdstip van

de pomp, die vervolgens

mag zijn.

plaatsen.

indien nodig de pomp laat stoppen voordat deze de lage waarde bereikt en

31

Antwoorden op al je vragen?

Je vindt ze op het kennisplatform diabetesexperts.nl Op diabetesexperts.nl vind je alles wat je wilt weten over pompen en sensoren. Productinformatie, de laatste ontwikkelingen, de meestgestelde vragen en meer.

Toch nog een vraag? Onze diabetesexperts staan je ook graag persoonlijk te woord. Op onze site maak je snel en gemakkelijk een afspraak.

Kennisbank & FAQ Al het nieuws rondom pompen en sensoren en natuurlijk uitleg over ingewikkelde termen vind je in de kennisbank en FAQ. Staat jouw vraag er niet tussen? Laten het ons weten!

Kieswijzer Ben je op zoek naar een pomp die bij je past, maar zie je door de bomen het bos niet meer? Gebruik onze ­kieswijzer. Met het beantwoorden van een aantal ja-neevragen creëer je een selectie die je met je ­behandelaar kunt bespreken.

Productvideo’s

Producten

Onze experts leggen in handige instructievideo’s haarfijn

Wil je weten wat het aanbod van pompen

uit hoe de verschillende sensoren en pompen werken.

en sensoren is? En wat de verschillen zijn?

Je vindt ze in één overzicht.

32

5

Meer informatie op onze FAQ via www.diabetesexperts.nl

Meestgestelde vragen 1

Wat is rt-CGM en hoe werkt het?

Een rt-CGM-sensor meet continu glucosewaarden onder de huid en geeft bij te hoge of te lage glucosewaarden (voorspellende) alarmen. Deze worden door de aan de sensor gekoppelde zender naar de ontvanger gestuurd; een insulinepomp, aparte ontvanger of een app waarop de actuele glucosewaarden worden weergegeven.

2

4

Uit welke onderdelen bestaat een C ­ ontinu Glucose Monitoring

3

Wat is het verschil met FGM? Een rt-CGM-sensor meet continu. Bij te hoge of te lage glucosewaarden worden (voorspellende) alarmen gegeven. Ook bij FGM worden glucosewaarden continu

­systeem?

gemeten, maar deze worden pas zichtbaar als de sensor met de ontvanger of

Een sensor, een zender

app op de telefoon worden gescand. De huidige FGM-systemen geven op dit

(transmitter) en een

moment geen alarmen. FGM communiceert, in tegenstelling tot rt-CGM, niet

­ontvanger. De ontvanger

met de insulinepomp. Bij de nieuwe generatie van FreeStyle Libre, de FreeStyle

kan een reader, app op

Libre 2 die vanaf 4 december 2020 beschikbaar is in Nederland, is het mogelijk

de telefoon of insuline­

om optioneel alarmen in te stellen, zodat je een waarschuwing krijgt bij een

pomp zijn.

lage of hoge glucosewaarde.

Wat is het voordeel van rt-CGM tegenover een vingerprik?

Het allergrootste voordeel van CGM is dat het systeem een alarm geeft bij (voorspellende) lage bloedglucose, en/of (voorspellende) hoge bloedglucose.

5

Hoelang gaat een ­Continu Glucose ­ sensor mee?

Zo kan een ernstige hypo (lage bloedglucose) of hyperglycemie (hoge

Dit is afhankelijk van het

­bloedglucose) voorkomen worden. Kortom, het voordeel is meer informatie

soort CGM. We verwijzen

waarop je kunt sturen. Je ziet trends waardoor je kunt leren hoe je lage en

je graag naar het overzicht

hoge waarden zoveel mogelijk kunt voorkomen. Daarbij krijg je bij de vooraf

van alle sensoren op

ingestelde waarde een alarm als je een hoge of lage waarde bereikt.

­pagina 30-31.

33

Olympisch medaillewinnaar Bas van de Goor:

“ Diabetes is voor mij een extra reden ­geworden om te sporten” In het laatste jaar van zijn carrière als topsporter kreeg volleyballer Bas van de Goor de diagnose type 1 diabetes. Het weerhield hem er niet van op het hoogste niveau te blijven sporten. Nu, jaren later, staat nog steeds elke dag in het teken van zowel de sport als de aandoening.

In 2006 richtte Bas samen met P ­ etra Seegers de Bas van de Goor Foundation op.

Deze stichting helpt en inspireert mensen met diabetes om hun kwaliteit van leven te ­verbeteren door middel van sport en bewegen.

34

Jelena Woudenberg, ­diabetesverpleegkundige en Diabetes Management Consultant bij OneMed, zocht hem op. ­Benieuwd naar zijn persoonlijke ervaringen en de rol die een ­sensor speelt bij het sporten met diabetes.

35

Bas, jouw leven stond een aantal keer behoorlijk op zijn kop.

Hoe heb je de diagnose type 1 diabetes ervaren?

“Diabetes én het hebben van kinderen (Bas heeft er vier, red.) zijn beide ­vrijwel elke minuut van de dag in mijn gedachten. Qua gezondheid staat de impact van de diagnose op de tweede plaats. In 2016 kreeg ik lymfeklierkanker en stond ineens mijn leven op het spel.

“ Diabetes heeft ­zowel een positieve als een negatieve kant. Natuurlijk, je kunt het beter niet hebben.”

Dat was heftiger.”

“Diabetes heeft zowel een positieve als een negatieve kant. Natuurlijk, je kunt het beter niet hebben. Maar het geeft me wel de mogelijkheid om met de Bas van de Goor Foundation veel mensen te helpen die ook diabetes hebben.”

Wat hebben diabetes en sport met elkaar te maken?

“Als topsporter had ik allerlei vragen waar mijn ­behandelteam geen antwoord op wist. Toen ik me er zelf in ging verdiepen, ontdekte ik dat er

“Sporten heeft een gunstig effect op de glucose­

­gewoon heel weinig bekend was over sporten

waarden van een diabetespatiënt, maar niet direct.

met diabetes. Via de stichting proberen we daar

In eerste instantie raak je juist wat ontregeld, om

verandering in te brengen.”

daarna twee dagen te profiteren van hele efficiënte insuline. Die onbalans is moeilijk te managen en daarom werd het mensen met diabetes afgeraden om te sporten. Terwijl ze er juist heel erg van ­kunnen profiteren.”

“ Voorheen was de pomp een ­instrument om insuline mee toe te dienen. Nu is het een maatje dat met mij meedenkt, mij helpt bij het managen van mijn diabetes.”

Welke hulpmiddelen gebruik je zelf en wat betekent dit voor jouw dagelijks leven?

“Momenteel heb ik het nieuwste systeem van ­Medtronic: de MiniMed 780G. Dankzij mijn CGM weet ik wat de dagelijkse praktijk met mijn glucose­ waarden doet. Ik zie wat het effect is van een uurtje bewegen en van bepaalde voedingsmiddelen.

Maar daarnaast neemt de MiniMed 780G het heft in eigen hand en ondersteunt me bij het glucose­

36

Oud-volleyballer Bas van de Goor is oprichter en directeur van de Bas van de Goor Foundation De stichting waarmee hij sinds 2006 mensen met diabetes in beweging brengt naar een b ­ etere kwaliteit van leven. Bas heeft ook zelf diabetes, wat zich openbaarde toen hij op het allerhoogste niveau volleybal speelde. Zijn ­volleybalcarrière duurde van 1989 tot 2005; in dat jaar stopte hij nadat hij te maken kreeg met diverse blessures. Bas geeft presentaties in binnen- en ­buitenland en haalt nog altijd veel plezier uit de persoonlijke contacten met mensen met diabetes om zijn ervaringen te ­delen en mensen te inspireren. Daarnaast is Bas ambassadeur van het Diabetes Fonds.

management op basis van de data die de sensor

om de dag een uurtje sport, is mijn insuline effi­ciënt.

doorgeeft. D ­ aardoor wordt mijn glucoseregulatie

Als ik een keer oversla, wordt dat minder en moet

stabieler. Onze nachtrust wordt veel minder ver­

ik ­eigenlijk handmatig aanpassingen doen in mijn

stoord door alarmen vanwege een hypo of hyper

insulinebehoefte. Bij de MiniMed 780G hoeft dat

en ik start elke dag met een goede basiswaarde

niet. Het enige dat ik handmatig moet managen, is

van rond de 5,5. Dat is heel fijn. Niets is zo ver­

het sporten zelf. Dat is in het begin wel even z­ oeken

moeiend als te hoog eindigen en corrigerend de

en uitproberen, maar dat gaat nu goed.”

dag door zien te komen. Zonder de MiniMed 780G Voorheen was de pomp een instrument om

Is CGM voor jou noodzakelijk om te ­kunnen sporten?

­insuline mee toe te dienen. Nu is het een maatje

“Nee. Ook met een insulinepen zou ik blijven

dat met mij meedenkt, mij helpt bij het managen

sporten: om fitter en energieker door het leven te

van mijn diabetes.”

gaan én om mijn glucosewaarden beter te managen.

zou ik veel vaker een slechte dag hebben.

Diabetes is voor mij nog een extra reden geworden

Hoe helpt de MiniMed 780G in combinatie met bijhorende CGM jou tijdens het sporten?

om te sporten. Maar dat wil niet zeggen dat ik altijd

“De MiniMed 780G ondersteunt met name het

zoals meedoen aan een sportevenement. Op

effect van sporten op middellange termijn. Als ik

sportief gebied daag ik mezelf nog steeds uit.”

sta te trappelen om te gaan. Voor mij werkt het goed als ik een doel heb om naartoe te werken,

37

Tips & tricks

Waar draag je de sensor?

Een sensor wordt ingebracht in het vetweefsel, doorgaans op je arm of buik. Overleg met je behandelaar wat voor jou de meest geschikte plek is.

Draag de sensor op een plek waar de

Zie je op tegen het plaatsen van een sensor?

huid ­minimaal beweegt.

Hou rekening met je kleding: onder je broekriem bijvoorbeeld zit de sensor niet prettig.

Huidplooien en plaatsen met littekens kun je ­beter vermijden.

Verdoof de plek dan door er even met een ijsblokje over te wrijven.

Daardoor is inschieten minder pijnlijk.

Ook EMLA crème (verkrijgbaar op recept) maakt de huid gevoelloos.

Deze crème breng je een uur van

Sensorgegevens

tevoren aan. Wel even goed de

Als je tot nu toe gewend bent om 4-7 keer per dag je bloedglucose

­restjes verwijderen met alcohol,

te meten, is het wennen aan de hoeveelheid gegevens die je nu ziet.

­anders plakt de sensor niet goed.

Goed om eerst naar de trends te leren kijken en bespreek met je team de doelen en wat je als eerste wil verbeteren.

Zo doe je dat Jolanthe: “Een sensor plaatsen op je bovenarm, zónder hulp: dat is best een uitdaging. Verschillende sensorgebruikers ­hebben slimme trucjes bedacht om het met één hand voor elkaar te krijgen. B ­ enieuwd hoe ze dat doen?”

Plan een 1 op 1-tje via diabetesexperts.nl en vraag het ons!

38

3 tips

voor het plakken van de pleister 1.

2.

3.

Plaats de sensor niet vlak na het douchen of sporten, de huid moet goed droog zijn. Een behaarde huid kun je eerst scheren, dan blijft de pleister beter zitten.

Wrijf na het aanbrengen over de pleister. Door de druk en de warmte van je vingers hecht hij beter.

Gebruik geen bodylotion op de dag voordat je een nieuwe sensor gaat plaatsen. Op een vette huid hecht de pleister namelijk minder goed.

Medicatie en sensor Goed om te weten: paracetamol kan de waarden van sommige sensoren beïnvloeden. De sensor meet dan een hogere waarde dan je werkelijk hebt.

Gebruik dus liever een andere pijnstiller wanneer dat nodig is. Ook hoge doseringen vitamine C kunnen bij sommige sensoren een valse hoge waarde geven. Iets om rekening mee te houden!

Olie-truc Vind je het lastig om de pleister van de sensor te ­

42

…factoren zijn van invloed op je glucosewaarde.

verwijderen bij jezelf of bij je kind? Week hem dan los met olie, bijvoorbeeld babyolie.

Van een kop koffie tot het tijdstip waarop je medicijnen slikt, van het

Daardoor lost de lijm op. Je kunt de pleister dan moeiteloos verwijderen.

weer tot een felle discussie. Geen

Lijmrestjes haal je makkelijk weg met pleisterverwijderaar (zonder recept

­wonder dat de glucosewaarden soms

verkrijgbaar bij drogist en apotheek).

zo kunnen schommelen.

39

Wat is?

Basaal, bolus, ­boluscalculator?

Basaal Basaal is de afgifte van kortwerkende insuline gedurende de hele dag. Hoe houd je je glucosewaarde zo constant mogelijk? ­Diabetesexpert Jolanthe weet er alles van.

De diabetesexperts van OneMed weten hier alles van. In korte video’s leggen ze helder en haarfijn uit wat een Basaal, Bolus of Boluscalculator is en hoe je deze kunt gebruiken om diabetes beter te reguleren.

Deze kennis deelt ze graag met je in deze video.

Bekijk de video op diabetesexperts.nl

Meestal geef je een gewone bolus, maar je kunt een bolus ook op verschillende manieren toedienen. Wanneer kun je een ­verlengde bolus of een gecombineerde bolus gebruiken?

Diabetesexpert Maike legt het je uit aan de hand van praktische voorbeelden.

Bolus

Bekijk de video op diabetesexperts.nl

Een boluscalculator geeft je advies over het aantal eenheden insuline dat je bij maaltijden of tussendoortjes nodig hebt.

Hoe dit precies werkt? Diabetesexpert Jolanthe legt het uit.

Boluscalculator 40

Bekijk de video op diabetesexperts.nl

(Video)bellen met onze diabetesexperts?

Heb je vragen over glucosesensoren en insulinepompsystemen? Of wil je praktische uitleg hoe je optimaal ­gebruik kan maken van jouw sensor of pomp?

Plan dan een 1 op 1-tje met een van onze diabetesexperts. Dit kan telefonisch of in een videogesprek. Je plant het gesprek zelf op een moment dat jou goed ­ uitkomt. Lekker makkelijk!

Plan een 1 op 1-tje

Mijn manier van leven.

druk zingt graag speelt voetbal ondeugend heeft heel veel Lego

Jamie

en heeft diabetes

Bosman doet er al jaren alles aan om jou het leven te laten leiden zoals jij dat wenst. Voel je niet belemmerd. Maak je geen zorgen over dingen waar jij je geen zorgen over wilt maken.

Jij wilt tenslotte, net als Jamie, bezig zijn met het alledaagse. Dan is het fijn dat je kunt rekenen op de kennis van de diabetesexperts van OneMed, ons moederbedrijf. En nu sensoren en pompen voor diabetespatiĂŤnten door ons worden geleverd in het bijzonder. Want onze professionals staan altijd klaar om alle vragen die je hebt te beantwoorden.

Dus heb je een vraag?

Kijk op diabetesexperts.nl

Onderdeel van: diabetesexperts.nl