4. OCHRONA ZASOBÓW WODNYCH W ROLNICTWIE – PRODUKCJA ROŚLINNA
PRODUKCJA EKOLOGICZNA A OCHRONA ZASOBÓW WODNYCH W ROLNICTWIE JAROSŁAW STALENGA Zakład Systemów i Ekonomiki Produkcji Roślinnej, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach Bilans glebowej materii organicznej jest z reguły dodatni w gospodarstwach ekologicznych stosujących poprawny, rozbudowany płodozmian z odpowiednim udziałem roślin bobowatych i międzyplonów. Taki płodozmian wpływa pozytywnie na zawartość próchnicy, a także na wiele właściwości fizyko-chemicznych i biologicznych gleby, w tym zdolność retencjonowania wody. Jednym z najważniejszych parametrów do oceny właściwości wodnych gleby jest wskaźnik infiltracji. Badania wykazały, że był on dwa razy wyższy w glebach uprawianych ekologicznie niż konwencjonalnie, co wynikało z większej ilości biomasy i liczebności dżdżownic. Należy podkreślić, że rolnictwo ekologiczne charakteryzujące się poprawną agrotechniką, nawożeniem naturalnym i organicznym oraz płodozmianem z dużym udziałem roślin bobowatych, jest w stanie utrzymać dodatni bilans glebowej materii organicznej oraz odpowiednią zawartość próchnicy, a w konsekwencji zachowywać na wysokim poziomie właściwości retencyjne gleby. W ostatnich latach w Polsce obserwuje się wyraźnie postępującą specjalizację w rolnictwie ekologicznym w kierunku produkcji roślinnej oraz rezygnację z produkcji zwierzęcej. Wiążę się to z koniecznością zwrócenia szczególnej uwagi na bilans materii organicznej w glebie w przypadku braku nawozów zwierzęcych. Należy podjąć działania na rzecz łączenia produkcji zwierzęcej i roślinnej w gospodarstwach ekologicznych, przyczyniając
się w ten sposób do pełnej realizacji celów i zasad rolnictwa ekologicznego oraz gospodarki o obiegu zamkniętym.
J
ednym z najważniejszych celów rolnictwa ekologicznego jest prowadzenie produkcji rolniczej zgodnie z zasadami zrównoważonego gospodarowania, którego kluczowym elementem jest odpowiednie zarządzanie składnikami nawozowymi i glebową materią organiczną135. Bilans glebowej materii organicznej jest z reguły dodatni w gospodarstwach ekologicznych stosujących poprawny, wielostronny płodozmian z odpowiednim udziałem roślin bobowatych i międzyplonów. Taki płodozmian wpływa pozytywnie na zawartość próchnicy, a także na wiele właściwości fizyko-chemicznych i biologicznych gleby, w tym właściwości retencyjne, kluczowe z punktu widzenia salda bilansu wodnego. Jednym z najważniejszych parametrów do oceny właściwości wodnych gleby jest wskaźnik infiltracji. Określa on prędkość, z jaką woda przechodzi przez profil glebowy. Wysokie wartości tego wskaźnika minimalizują nie tylko ryzyko szybkiego spływu wody i erozji gleby, ale również ograniczają prawdopodobieństwo powodzi podczas ekstremalnie dużych opadów. Schnug i in.136 wykazali, że wskaźnik infiltracji był dwa razy wyższy na glebach uprawianych ekologicznie niż konwencjonalnie, uzasadniając to większą biomasą i liczebnością dżdżownic, zwłaszcza anekicznych (grupy ekologicznej stosunkowo dużych dżdżownic tworzących głębokie i trwałe korytarze).
135 Mäder i in. 2002, Watson i in. 2002. 136 Schnug i in. 2004.
119
