6. POLITYKA I PRAWO
WPR 2021 – 2027 A WODA DLA ROLNICTWA W POLSCE Rola programu rolnośrodowiskowoklimatycznego w ochronie wód BOGUMIŁA BŁASZKOWSKA Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków Program rolnośrodowiskowo-klimatyczny (PRŚK) jest jednym z elementów pomocy finansowej Unii Europejskiej dla rolnictwa przewidzianych w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW). Jego celem jest transformacja sektora dla ograniczania negatywnych skutków produkcji rolnej dla środowiska naturalnego, różnorodności biologicznej i klimatu. Zapisane w przepisach zasada wzajemnej zgodności oraz dobra kultura rolna powinny zapewniać zgodność praktyk rolniczych z celami środowiskowymi, jednak nie są one powiązane z dodatkowymi płatnościami. Obecnie tylko jeden z 7 dostępnych pakietów PRŚK dedykowany jest bezpośrednio ochronie wód. W Polsce beneficjentami PRŚK są najczęściej rolnicy indywidualni. Jednak działania rolnośrodowiskowo-klimatyczne mogą być znacznie skuteczniejsze, jeśli realizuje się je wspólnie na terenie większym niż gospodarstwo – całej zlewni lub jej dużej części – szczególnie na obszarach cennych przyrodniczo. Ponadto brakuje systemu monitoringu efektów środowiskowych stosowania PRŚK. Propozycje programów w ramach WPR 2021-27. Koalicja przyrodniczych organizacji pozarządowych podjęłą rozmowy z MInistrstwem Środowiska na temat korekty nowego PRŚK na lata 2021-2027. Niestety propozycja płacenia rolnikom za uzyskanie i utrzymanie korzystnych rezultatów środowiskowych nie jest w tej chwili rozważana, mimo że zmiana podejścia do dopłat rolnośrodowisko-
wych – z płacenia za wykonanie działania na płacenia za osiągnięcie pozytywnych rezultatów środowiskowych – jest w tej chwili bardzo pożądana. Wśród zgłoszonych i dyskutowanych propozycji znalazły się działania zwiększające retencję wody – „pakiet paludikultura” (rolnictwo bagienne), czyli takie rolnicze użytkowanie terenów podmokłych, które zwiększa retencję wody oraz pakiet „wysoka woda” podchodzący do kwestii retencji w perspektywie szerszej niż jedno gospodarstwo. Wszystkie rozwiązania to propozycje korzystne dla rolników, które pozwalają jednocześnie minimalizować ryzyko suszy i powodzi.
P
rogram rolnośrodowiskowo-klimatyczny (PRŚK) jest jednym z elementów pomocy finansowej Unii Europejskiej dla rolnictwa przewidzianych w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW). PRŚK pojawił się w latach 80. XX wieku z inicjatywy kilku państw członkowskich Unii Europejskiej. Jako działanie fakultatywne został on zatwierdzony przez Komisję Europejską (KE) w 1985 roku w Artykule 19 Rozporządzenia Rady EWG w sprawie poprawy efektywności struktur rolnych (Rozporządzenie 1985). W 1999 r. przepisy rolnośrodowiskowe zostały włączone do rozporządzenia w sprawie Rozwoju Obszarów Wiejskich (Rozporządzenie 1999) w ramach reformy WPR „Agenda 2000”. Celem włączenia było osiągnięcie spójności w ramach
159
