CORONA magazine 1.5

CORONA magazine1.5 Mei | 2020

COVID-19

virus en de 1.50 meter samenleving

www.RIVM.nl

In dit nummer o.a.

IS ER AL EEN VACCIN? 14

6

DE IDEALE LOCKDOWN

8

LEGE STEDEN DOOR CORONA

TRUMP OP STRAAT 54

36

ONGEMERKTE VERSPREIDING 2 | CORONA magazine 1.5

44

‘ORUSTIGE’ HEMELVAART

INHOUD 18

‘BE KIND’ VOOR ELKAAR 30

ZOMER ZONDER LOWLANDS

MOGELIJK AL BESMET GEWEEST

22

En verder ...

Oplossingen ...

4 Voorwoord 5 Anderhalve-meter-samenleving 10 Werken in nieuwe werkelijkheid 12 Foto toont harde realiteit ...

16 Nederlanders prijzen NZ-premier 24 Te dichtbevolkt 26 Risico’s in de supermarkt 28

58

Wennen aan 1.50 meter Nadenkers en tegeltjeswijsheid Kermis in geldnood Zijn we nog gelukkig?

Nieuw leesplankje ...

Het wondermiddel van Trump Bedienen op afstand Helden van Nederland

32 34 38 40 42 46 48 50

Terras a la 1.50 meter stijl Corona in beeld ...

Corona en Sport: vragen!

Strijd om Brink duurt voort Noodpakket 2.0 Opdat wij niet vergeten ...

Altijd blijven lachen!

52 56 60 62 68 69 70

CAFE’S WEER OPEN 66

CORONA EN SPORT

64

HET IS STIL ...

IN HET STADION CORONA magazine 1.5 | 3

OPLOSSINGEN ...

De corona crisis vormt een goede aanleiding na te gaan hoe we samen willen leven. De overheid vraagt mensen binnen te blijven en zoveel mogelijk afstand te bewaren tot andere mensen. We maken geheel onverwacht een diepgaande transformatie mee van de ruimtelijke ordening waarin we leven. Ook mensen uit het vakgebied, zoals architecten en ontwikkelaars, zullen met praktische oplossingen moeten komen ...

4 | CORONA magazine 1.5

Zie ook pagina 34 en 35

De 1.5 meter-samenleving

D

e 1.5 meter-samenleving: drie maanden geleden had niemand er nog van gehoord, maar inmiddels leven we er middenin. Het kabinet laat er geen misverstand over bestaan: Nederlanders zullen op minimaal 1.5 meter van elkaar hun leven leiden. Hoe gaat ons land eruitzien?

Het is nog niet bekend hoe we precies uit de intelligente lockdown komen, maar de onderlinge afstand van 1.5 meter is bij elke verlichting van de maatregel een keiharde voorwaarde. En dat heeft nogal wat consequenties. De wereld zoals we die kenden, komt niet meer terug - voorlopig niet in elk geval. ‘Totdat er een vaccin is, moeten we hier mee leven’ zegt een artsmicrobioloog. ‘In het gunstigste geval is dat over een jaar, in het meest realistische geval over twee jaar.’

Niet zo vreemd dus, dat het kabinet alle sectoren vraagt goed na te denken over manieren waarop zij zich aan kunnen passen aan de nieuwe werkelijkheid.

Zoals de supermarkten hun dagelijkse manier van werken vrijwel meteen na het uitbarsten van de crisis hebben aangepast, zal de complete Nederlandse samenleving dat moeten doen.

Niets zal nog hetzelfde zijn als voorheen, sommige dingen kunnen helemaal niet meer.

Het is moeilijk voor te stellen hoe grote evenementen in de nabije toekomst nog georganiseerd kunnen worden. Neem Lowlands: op de website stelt de organisatie er voorlopig van uit te gaan dat het festival door kan gaan. Maar dus niet ... In een tent van 40 bij 40 meter passen met de nieuwe randvoorwaarden nog maar 700 mensen. Verhuursites geven voor zo’n tent nu een capaciteit van 3800 mensen op.

En dat is niet het enige probleem, zegt een immunoloog.

‘Er is ook ontzettend veel risico op indirect contact.

Je hebt de kassa’s, de bekers, de toiletten. Heel veel plekken waar het virus doorgegeven kan worden. Ik zie eigenlijk niet voor me hoe zoiets door zou kunnen gaan.’

Van grote feesten is het een kleine stap naar drukbezochte sportwedstrijden. Voetballen met publiek, kan het nog? ‘Als je als club accepteert dat slechts 10 procent van je stadion gevuld is, dan kan het. Want daar komt het wel ongeveer op neer. Supporters zullen ook heel gedisciplineerd moeten zijn.’

De horeca dan. Wat blijft er over van ons gezellige Nederland? ‘Als je 1.5 meter afstand moet houden, dan is

VOORWOORD dat het einde van de cafés zoals we die kennen. Moeten we onszelf dan echt alles ontzeggen?’ We hebben meer vragen dan antwoorden. ‘Van dit virus beginnen we wat te begrijpen, en van de maatregelen waarmee we zo’n ziekte tot stilstand kunnen brengen ook steeds meer. Maar de effecten van die maatregelen op de samenleving, in hoeverre die in verhouding staan tot het doel: daar denken we nu over na.’

Dat moet de politiek besluiten, dus. De immunoloog kan zich voorstellen dat er met de horeca iets gaat gebeuren. ‘Het zou goed zijn als de situatie enigszins verlicht kan worden. De terrasjes open? Tja...

Als horecabezoekers zich gedragen, zou het kunnen.

Op zich ben ik niet ontevreden over de discipline van de Nederlanders. Maar in horeca is vaak ook alcohol.

Ga die regels maar eens handhaven.’

Het heropenen van de scholen zou maatschappelijk gezien grote betekenis hebben. Of en wanneer dat kan, moet nog worden besloten. Zeker is dat de onderwijsinstellingen zichzelf opnieuw moeten uitvinden.

‘Als 1.5 meter in de samenleving de norm is, dan geldt die ook op scholen,’ zegt een woordvoerder van de PO-Raad, de sectororganisatie voor het primair onderwijs. ‘We werken nu aan scenario’s voor als de scholen weer opengaan.

Hier zullen we dus ook naar kijken.’

Maar bij de basisschool 2.0 komt meer kijken. Het hele proces van halen en brengen zou zomaar eens op de schop kunnen gaan. Zijn ouders en grootouders nog wel welkom op het schoolplein? Mag mama een huilerig kindje nog even een knuffel geven in de klas? Het is zeer de vraag. En, als we toch bezig zijn: is het niet veiliger om kinderen allemaal te laten overblijven? Ook dat vermindert het aantal contactmomenten met volwassenen.

Leerlingen in het voortgezet, middelbaar en hoger onderwijs zullen veel meer thuis gaan doen. Lesgeven op afstand is echt een uitdaging, maar we zullen eraan moeten wennen. En wat helemaal ingewikkeld wordt: een betrouwbare, fraudebestendige manier vinden om leerlingen proefwerken en examens te laten doen vanuit huis. We moeten er rekening mee houden dat thuiswerken en -studeren echt de standaard worden, en dat reizen minder gebruikelijk wordt.

Ger Bomans, Deventer, juni 2020 1.5 meter-medeburger en samensteller van dit CORONA magazine 1.5 CORONA magazine 1.5 | 5

Van intelligente naar Drie maanden geleden ging Nederland op slot. Hoe werkte de ‘lockdown light’? En wat moeten we bij een volgende golf anders doen?

‘De kapper is het probleem niet’.

H

et was een weinig omstreden noodrem. Toen het kabinet Nederland half maart ‘slim op slot’ gooide, was dat geen breinbreker voor deskundigen: de snel oplopende aantallen besmettingen en doden lieten de regering weinig keus. ,,Dat was misschien wel de makkelijkste fase”, zegt hoogleraar microbiologie Jan Kluytmans. ,,Nu wordt het veel moeilijker. Wat kan wel, wat niet, en hoe dan precies?” Hoe moeten we een tweede golf, ter grootte van een tsunami of een bescheiden rimpeling - niemand die het weet – te lijf? Experts over de lessen van de eerste coronapiek.

De polder-lockdown bereikte zijn doel Met ruim 5500 geregistreerde coronadoden – het werkelijke aantal ligt hoger - en een notering in de mondiale top tien van sterftecijfers (zowel absoluut als relatief) kan je moeilijk claimen dat de Nederlandse corona-aanpak een groot succes is.

En toch zien wetenschappers dat de ietwat softe lockdown deed wat deze moest doen: de hausse aan patiënten terugdringen. Anders dan in andere Europese landen bleven hier veel winkels open, mochten we zo vaak naar buiten als we wilden. ‘Dat werkte zo slecht nog niet’, zegt Hans Heesterbeek, hoogleraar theoretische epidemiologie aan de Universiteit van Utrecht. ‘Uiteindelijk moet je dit zorgvuldig analyseren, maar als je door je oogharen naar de pieken en curves van de verschillende landen kijken, dan werkt deze lockdown light, en lijkt het erop dat de strengere landen meer deden dan nodig was, ja.’

Ook infectieziektedeskundige Samir Bhatt van de Britse universiteit Imperial College zegt dat Nederland de uitbraak relatief snel onder de duim kreeg, toen half maart het reproductiegetal onder de één dook en een patiënt nog minder dan één ander besmette: ‘Jullie hebben best snel de rem erop gegooid.

6 | CORONA magazine 1.5

Dat betekent ook dat jullie nu alweer vlot stappen kunnen zetten naar versoepelingen. Denemarken bijvoorbeeld, reageerde nog sneller, en kon dus ook eerder uit de restricties.’

Regels zijn nodig, maar gedrag is belangrijker De coronacrisis is verschrikkelijk, maar ook leerzaam, zegt Frits Rosendaal, hoogleraar klinische epidemiologie aan de Universiteit van Leiden: ‘We houden ons tamelijk goed aan alle regels terwijl velen van ons nog nooit een patiënt hebben gezien, dat is best bijzonder. Dat zal komen door het vertrouwen dat Nederlanders hebben in de overheid, we luisteren blijkbaar goed. Ik denk dat landen met minder vertrouwen in instituties en regeringen het lastiger hebben met de bestrijding van het virus. Kijk naar de VS bijvoorbeeld.’

‘We houden ons tamelijk goed aan alle regels terwijl velen van ons nog nooit een patiënt hebben gezien, dat is best bijzonder’ Frits Rosendaal, hoogleraar klinische epidemiologie (Universiteit Leiden) Want regels zijn nodig, maar het daadwerkelijke gedrag maakt het verschil, weet Rosendaal: ‘Ik ben dan ook niet zo pessimistisch over de komende maanden. Als we basisregels rond hygiëne, de anderhalve meter afstand houden en het thuis blijven bij klachten handhaven, dan komen we een heel eind. Grote evenementen zijn niet mogelijk, maar verder kan best veel denk ik.’

In plaats van het grove geschut van dit voorjaar hanteren landen liever precisiemaatregelen, zodat niet een onnodig groot deel van de samenleving en economie lijdt onder de bestrijding van het virus.

Bhatt van Imperial: ‘Precies genoeg doen, niet te veel, niet te weinig: ieder land wil dat, het is de million dollar question. Maar om eerlijk te zijn: het antwoord hebben we niet, veel maatregelen zijn snel na elkaar genomen en dus is slecht te zeggen wat de losse effecten zijn. Daarbij verschillen situaties in landen enorm, qua bevolkingsdichtheid, cultuur, gedrag.’

ideale lockdown

Dus pellen landen de diverse maatregelen voorzichtig af, proberen ze stap voor stap te versoepelen, ondertussen oplettend of het coronaspook zich koest houdt. Heesterbeek: ‘In het park zitten en een keer naar de kapper gaan zullen echt niet de grootste risico’s vormen. Maar als het uitgaansleven weer op gang komt, dan kan het zomaar weer flink opflakkeren, dat wil je niet. Kijk naar Zuid-Korea.’ Daar gingen de clubs eind april open, maar werden ze weer gesloten na een nieuwe uitbraak dit weekeinde.

‘In het park zitten en een keer naar de kapper gaan zullen echt niet de grootste risico’s vormen’ Hans Heesterbeek, hoogleraar theoretische epidemiologie (Universiteit Utrecht) Scholen konden best openblijven De basisscholen hadden niet dicht gehoeven, zegt hoogleraar Rosendaal. Dat vond het RIVM trouwens altijd al, vanwege de beperkte rol van kinderen bij de verspreiding. En nu in andere landen scholen weer gedeeltelijk opengaan en dit ook zonder grote gevolgen lijkt, wordt die theorie alleen maar sterker.

Rosendaal: ,,Die scholen dicht doen was gewoon niet nodig, dat wisten we toen ook. Alleen na druk van de medisch specialisten en bezorgde ouders en docen-

ACHTERGROND

ten gingen ze dicht. Of sportclubs, kappers en fysio’s ook open hadden kunnen blijven vanaf het begin?

Achteraf zeg ik waarschijnlijk ja, maar ik had het toen wel eng gevonden als dat besloten was. Vergis je niet: je weet nu meer dan toen, over risicogroepen qua leeftijd en andere medische aandoeningen die een rol kunnen spelen.”

Verlies het virus niet uit het oog De verrassingsaanval van maart moeten we niet nog een keer meemaken, zeggen kenners in koor. Toen sloop het virus Nederland binnen en kwamen we er pas weken later achter hoe breed de basis van de piramide was, en stonden medici en ggd’s met tien nul achter bij de bestrijding. Door de testcapaciteit op te schroeven, in juni moeten alle Nederlanders met klachten getest kunnen worden, en door de surveillance bij peilstations en regionale ggd’s moet het spoor van het virus veel beter in de gaten gehouden worden.

Heesterbeek: ‘Dat moet je ook waarmaken, anders loop je achter de feiten aan. Natuurlijk start je langzaam weer van alles op, iedereen is dit zat. Maar of dat lukt staat of valt met onze aandacht. Als die verslapt, als je slordig wordt, geen afstand meer houdt, veel samenkomt, ja: dan wordt die tweede golf groot. Je kunt wel weer denken, zoals we maanden geleden deden: dat zal zo’n vaart niet lopen, maar dat zal dus wel.

We hebben het gezien. Dat kan.’

CORONA magazine 1.5 | 7

Coronavaccin: de stand van zaken ... direct gestart met onderzoek naar het virus en de ontwikkeling van een vaccin. Ook in Nederland.

Volgens de WHO zijn er wereldwijd al 102 bedrijven en academische instellingen die werken aan een vaccin. De ‘race’ is dus in volle gang.

Er wordt wereldwijd hard gewerkt aan een vaccin dat ons bescherming kan bieden tegen het coronavirus. Elke dag berichten onderzoekers of de media wel over een of meerdere doorbraken.

V

olgens de meest optimistische voorspellingen zou een vaccinatie tegen het coronavirus zelfs al in september beschikbaar kunnen zijn. Maar er zijn nog veel haken en ogen. Om je op de hoogte te houden brengt CORONA magazine 1.5 daarom de laatste ontwikkelingen rondom een vaccin tegen corona voor je in kaart: 100+ kandidaten voor vaccin In januari werd genetische data van het coronavirus gedeeld met de hele wereld. Vanaf dat moment is er 8 | CORONA magazine 1.5

Vaccin-ontwikkeling Reguliere volgorde bij de ontwikkeling van een vaccin: • Ontwikkelen kandidaat-vaccin.

• Preklinisch onderzoek: onderzoek naar de werkzaamheid van een kandidaat-vaccin in een laboratorium, meestal gevolgd door dierproeven.

• Klinisch onderzoek fase 1: evalueren van veiligheid (bijwerkingen), de afweerreactie en tolerantie onder mensen.

• Klinisch onderzoek fase 2: onderzoek onder een grotere groep mensen waarbij de werkzaamheid, veiligheid, bijwerkingen en de immuunrespons nader worden onderzocht.

• Klinisch onderzoek fase 3: onderzoek onder honderden tot duizenden vrijwilligers om te kijken in hoeverre het vaccin onder natuurlijke ziekte-omstandigheden bescherming biedt.

• Gegevens indienen bij regelgevers, zoals het European Medicines Agency (EMA).

• Wettelijke goedkeuring.

• Levering, productie en verzending.

Bmr-vaccinatie Omdat een werkend vaccin tegen het coronavirus waarschijnlijk nog even op zich laat wachten, wordt er ook gekeken naar mogelijke werkzaamheid van bestaande vaccins.

Zo kan een vaccinatie tegen bof, mazelen en rode hond (bmr) mogelijk bescherming bieden tegen het coronavirus (SARS-CoV-2). Dat blijkt uit een nieuw onderzoek van de universiteit van Cambridge.

Concreet vonden de wetenschappers overeenkomsten in het genetisch materiaal van SARS-CoV-2 (het huidige coronavirus) en het DNA van de mazelen- en bofvirussen. Ook is er een gedeeltelijke overeenkomst met de aminozuren van corona en het virus dat rode hond veroorzaakt.

MEDISCH Omdat er bepaalde overeenkomsten zijn, denken de wetenschappers daarom dat een inenting met het bmr-vaccin kan leiden tot een milder verloop van de corona-symptomen.

Vooral ouderen Het is bekend dat vooral ouderen hard getroffen kunnen worden door het coronavirus. Jongeren hebben over het algemeen milde klachten. Hier was voorheen eigenlijk nog geen goede verklaring voor.

Britse onderzoekers hebben daar dus mogelijk een antwoord op gevonden: • Veel ouderen hebben namelijk nooit een bmr-vaccinatie gehad, omdat dit vaccin pas zo’n 40 jaar bestaat en sindsdien stapsgewijs is ingevoerd. Daarentegen zijn de meeste jongere mensen wel gevaccineerd op jonge leeftijd tegen bmr.

Hierdoor is zijn zij mogelijk beter beschermd tegen een ernstig verloop van Covid-19.

• In de Britse studie worden veel aannames gemaakt. Daarom is er nog veel vervolgonderzoek nodig om de stellingen van de wetenschappers te bewijzen. Ook moet de publicatie van de Britten nog worden beoordeeld door vakgenoten.

Immuunsysteem maakt antistoffen aan Een eerste belangrijke stap naar een daadwerkelijk vaccin tegen corona werd gezet door het Peter Doherty Institute for Infection and Immunity in Australië. In hun onderzoek werd aangetoond dat het immuunsysteem van mensen met het coronavirus op vergelijkbare wijze reageert als bij een gewone griepinfectie. Volgens de onderzoekers doet het lichaam precies wat het moet doen tegen het virus, namelijk: ‘vechten’.

Immuunreactie Dit blijkt bij patiënten met lichte klachten te gebeuren: • Meerdere onderdelen van het immuunsysteem worden vrij snel na de infectie geactiveerd.

• De hoeveelheid virus gaat vervolgens langzamerhand naar beneden.

• Drie dagen na de piek van de immuunreactie was het lichaam virusvrij en hersteld.

Door de onderzoekers werden vier soorten immuuncellen geïdentificeerd die COVID-19 kunnen bestrijden. Dit is belangrijke informatie, want een vaccin moet precies dezelfde immuuncellen activeren.

Coronavaccin werkt bij muizen Wetenschappers van de University of Pittsburgh hebben de werkzaamheid van een coronavaccin bewezen

bij muizen. In een studie werd aangetoond dat de muizen na toediening van een testvaccin antilichamen aanmaken die specifiek zijn voor het coronavirus. Dat zou gebeuren in voldoende hoeveelheden om het virus te neutraliseren.

Succesvolle test onder reusapen Een test van een vaccin door het Jenner Instituut, verbonden aan de Oxford University, verliep erg succesvol. Zes reusapen kregen in een laboratorium een vaccin toegediend. Daarna werden ze blootgesteld aan grote hoeveelheden van het coronavirus. Wat bleek: alle apen waren na 28 dagen nog perfect gezond.

Resusapen hebben zo’n 96 procent DNA-overeenkomst met mensen. Een klinisch onderzoek is daarom nu in volle gang. Eind mei wordt een proef verwacht onder 6.000 mensen. In september kan de werkzaamheid onder mensen zelfs al zijn aangetoond, als alles meezit.

In september worden de eerste proeven op mensen verwacht. De ontwikkelaars hopen dat er begin 2021 een werkend vaccin is voor de bevolking. Meer goed nieuws over de ontwikkelingen van corona lees je hier.

Productie al gestart Volgens de onderzoekers kan een vaccin ook op grote schaal worden geproduceerd, mocht het daadwerkelijk effectief zijn bij mensen. Het middel zou dan gelijkmatig worden verdeeld over alle landen.

Voor de zekerheid is men alvast begonnen met de productie ervan, zodat er een voorraad kan worden opgebouwd.

Eerste menselijke proef In een laboratorium in Seattle (VS) is men op 16 maart 2020 begonnen met de eerste klinische test van een vaccin ter bescherming tegen COVID-19.

De eerste vier patiënten kregen daar een prik met een stukje van de genetische code van het coronavirus.

Vervolgens wordt onderzocht of deze patiënten antilichamen aanmaken en of er bijwerkingen zijn.

Langdurige bescherming Volgens onderzoekers van de Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory muteert het coronavirus zich nauwelijks. Dat is goed nieuws voor de ontwikkeling van een vaccin, omdat deze dan langdurig bescherming biedt. Zo muteert het griepvirus zich veel sneller. Vaccins die daarvoor worden ontwikkeld, bieden dan ook slechts tijdelijk bescherming.

Vandaar dat veel kwetsbaren ieder jaar een griepprik krijgen.

CORONA magazine 1.5 | 9

Wat is die ‘1,5 meterIs dit voor de lange termijn?

‘We zullen met elkaar moeten zoeken naar het nieuwe normaal in de anderhalve-metersamenleving’, zei premier Mark Rutte in een persconferentie.

Maar wat houdt dat precies in, zo’n samenleving? En kunnen we dat wel in stand houden?

T

erug naar normaal, dat is een kwestie van de lange adem, zei Rutte. Volgens hem moeten we zoeken naar het ‘nieuwe normaal’ in de anderhalve-meter-samenleving.

Ook minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) had het erover. Vier vragen en antwoorden.

1. Hoe ziet de anderhalvemetersamenleving eruit?

‘De coronacrisis is een crisis die zijn weerga niet kent, die iedereen en alle terreinen treft’, zegt oud-minister Jet Bussemaker, hoogleraar maatschappelijke impact aan de universiteit Leiden.

Het is daarom lastig te zeggen hoe de anderhalvemetersamenleving er precies uit gaat zien. Hoe we straks zullen treinreizen, naar de bioscoop gaan, de sportschool bezoeken. Hoe mensen met contactberoepen met de nieuwe situatie moeten omgaan.

Wat wel duidelijk is: in de anderhalvemetersamenleving is het raadzaam afstand te houden, zegt theoretisch epidemioloog Hans Heesterbeek van de Universiteit Utrecht. Om te voorkomen dat er straks weer een uitbraak komt zoals nu, moeten we zeker de basale maatregelen in acht blijven nemen. ‘Kortom: geen handen schudden, goed handen wassen, oppervlakten schoonmaken, een zorgvuldige omgang met elkaar.’

Een collega niet knuffelen is misschien makkelijk, maar je kleine neefje? ‘Je kunt mensen niet verbieden om elkaar weer eens aan te raken, dus het wordt hoe dan ook moeilijk. Maar je moet er wel bewust mee omgaan en niet denken: zometeen is alles weer normaal.’

10 | CORONA magazine 1.5

Daardoor raken mensen verwijderd van elkaar, ziet Bussemaker. ‘Ik betrapte mezelf erop dat ik op straat zo bezig was de anderhalve meter te bewaken, dat ik bijna vergat dat je elkaar nog steeds gedag kunt zeggen. Dat er andere manieren zijn om te groeten.’

2. Hoe lang moeten we in een anderhalvemetersamenleving leven?

Hoe lang we de anderhalvemetersamenleving in stand moeten houden, kan niemand voorspellen, zegt Heesterbeek. ‘Maar ga er maar van uit dat het lang duurt.’

Het houden van afstand zullen we moeten volhouden tot er een vaccin is, zegt hij. ‘Misschien wel tot ver in 2021. Dit is niet iets wat in juli weg is. Het blijft mensen besmetten. Er is optimisme over een vaccin, maar er is geen garantie dat het er volgend jaar januari is. Zeker niet in de hoeveelheden die wereldwijd nodig zijn.’

Socioloog Ruut Veenhoven verwacht een vergelijkbare situatie als met de Spaanse griep. Die begon in het voorjaar van 1918 en in maart 1920 viel het laatste slachtoffer. ‘Ik kan me voorstellen dat er zoiets gebeurt, tenzij er eerder een technische oplossing komt, zoals een vaccin.’

3. Houden mensen dat wel vol?

Epidemioloog Heesterbeek heeft daar zijn twijfels over. ‘Straks staan niet elke dag de eerste tien pagina’s van de krant vol met coronanieuws. Het verwatert als je er niet mee bezig bent.’ Maar de vraag is hoe je ervoor zorgt dat mensen zich bewust blijven van het gevaar van nog zo’n ingrijpende uitbraak, zegt hij.

‘Het zit niet in de aard van de mens om anderhalve meter afstand te houden’, zegt socioloog Veenhoven.

‘En dat het lastig is om het thuisblijven vol te houden, is evident. Een aantal mensen zal nog steeds denken: mij gebeurt niks, ik doe het toch.’

4. Welke invloed heeft het houden van die afstand op ons geluk?

De anderhalvemetermaatschappij zal wel degelijk afbreuk doen aan ons geluk, zegt socioloog Veenhoven. Schouder aan schouder een voetbalwedstrijd

SAMENLEVING

-maatschappij’? bezoeken of met zijn allen koningsdag vieren - in dat gevoel van verbondenheid zit het plezier van dit soort evenementen. ‘Hoe groot de invloed is op ons geluksgevoel onderzoek ik nog. Maar dat het invloed heeft, is duidelijk.’

Dat geldt niet alleen voor evenementen, maar ook voor fysiek contact met mensen in je omgeving. ‘Wij

zijn sociale dieren, vinden het prettig om bij anderen in de buurt te zijn. Handen schudden, knuffelen, dat hoort er wel bij want mensen hebben de behoefte om aangeraakt te worden. Als je dat afstandelijker gaat doen, gaat dat in tegen de menselijke natuur en dan kunnen mensen zich ongelukkiger gaan voelen.

Onbewust beïnvloedt dat je stemming.’

CORONA magazine 1.5 | 11

12 | CORONA magazine 1.5

WERKELIJKHEID

CORONA magazine 1.5 | 13

Coronavirus zorgt Door het coronavirus blijven steden leeg en krijgen een surrealistische aanblik. Onderstaand een aantal impressies ...

AMSTERDAM

LONDON HEATROW 14 | CORONA magazine 1.5

BRUSSEL

MADRID

IN BEELD

voor lege steden

ATHENE

MILAAN

WARSCHAU

BERLIJN CORONA magazine 1.5 | 15

Actrice deelt heftige foto v

16 | CORONA magazine 1.5

REALITEIT / TWITTER

van vader die op sterven ligt: ‘Harde realiteit van het coronavirus’

Actrice Sophia Myles (40) - bekend van haar rollen in onder andere Tristan & Isolde, Doctor Who en Transformers - heeft afscheid genomen van haar 67-jarige vader. De man raakte besmet met het coronavirus en overleefde de ziekte niet. Op Twitter postte Myles een aangrijpende foto aan het ziekbed van haar vader.

O

p het beeld is te zien hoe de vader van de actrice beademd wordt via een toestel. ‘Onlangs ondernam ik een reis om mijn vader nog te zien. Dit is de harde werkelijkheid van het coronavirus’, schreef Myles bij de foto. Zelf draagt ze een mondmasker, handschoenen en een schort om besmetting tegen te gaan. Ze legt intussen liefdevol haar hand op het hoofd van haar vader.

Later op die dag liet de actrice weten dat haar vader de strijd met het virus verloren heeft. ‘R.I.P. Peter Myles.

M’n lieve papa is een paar uur geleden gestorven. Het coronavirus heeft hem klein gekregen.’ Myles liet haar volgers ook weten dat ze een cameraploeg had meegenomen om de laatste momenten van haar vader vast te leggen. Ze is van plan om met de beelden een documentaire te maken over de verscheurende realiteit van Covid-19. Het resultaat is te zien op de Amerikaanse zender CBS. In 2018 liet Myles al weten dat bij haar vader de neurologische ziekte Parkinson was vastgesteld. Haar vader liep de coronabesmetting midden maart op, terwijl hij vocht tegen zijn onderliggende gezondheidsproblemen.

My father, my brother and I. A nice memory to share given what Dad is going through now.

CORONA magazine 1.5 | 17

Lowlands gaat deze

Lieve Lowlanders, Iedereen zag het al aankomen, maar de kogel is door de kerk: Lowlands gaat deze zomer niet door en wordt verplaatst naar volgend jaar. Dit omdat er tot 1 september geen grootschalige evenementen mogen plaatsvinden vanwege de coronacrisis.

18 | CORONA magazine 1.5

W

e balen daar net zo hard van als jullie, want iedereen had er onwijs veel zin in: de kaarten waren in no time uitverkocht, artiesten, kunstenaars, schrijvers, theatermakers, wetenschappers, foodies en crews waren geboekt en iedereen stond te popelen om naar Biddinghuizen te komen. Maar we kunnen niet anders: we’re in this together en iedereen begrijpt dat de maatregelen die door de overheid zijn getroffen nodig zijn. We kunnen nu alleen maar vooruitkijken en beloven je dat we van Lowlands 2021 een feest als nooit tevoren maken.

Lowlands is aangesloten bij de ‘Bewaar je ticket, geniet later’-regeling die door de hele culturele sector gedragen wordt. Hierdoor blijft je ticket geldig voor Lowlands 2021. Je hoeft hiervoor niets te doen en volgend jaar kun je gebruikmaken van het ticket dat je voor Lowlands 2020 hebt ontvangen. Dit geldt niet alleen voor je festivalticket, maar ook voor eventuele overige tickets zoals parkeertickets, camper-

zomer niet door

FESTIVALS

campingtickets, accommodaties voor het Gllamcamp etc. Daarnaast is het mogelijk om je ticket(s) om te zetten in een tegoed voor andere concerten en evenementen of om een refund aan te vragen. Heb je vragen over deze regeling, kijk dan op onze site. Op dit moment werken we samen met Ticketmaster aan de technische afhandeling van de tegoeden en refunds. We hebben hier wat tijd voor nodig en hopen hiervoor op je begrip.

Zodra het mogelijk is een tegoed of refund aan te vragen, ontvangen kaartkopers hierover van Ticketmaster een email met gedetailleerde informatie.

Binnenkort wordt door Ticketmaster het Fan2Fan-platform gelanceerd. Hier kun je zelf veilig je ticket verkopen als je toch niet meer naar Lowlands 2021 wilt gaan. Het ticket van de verkoper wordt ongeldig gemaakt en de koper ontvangt een ticket met een nieuwe QR-code, waardoor je als koper zeker weet dat je een geldig ticket koopt. Alleen e-tickets kunnen via deze service worden verkocht, voor hardcopy-tickets is dit niet mogelijk.

Als je een ticket via TicketSwap of een vergelijkbare partij hebt gekocht, blijft het ticket ook geldig voor Lowlands 2021. Je komt niet in aanmerking voor een tegoed of refund omdat wij alleen contact hebben met kaartkopers die hun ticket rechtstreeks bij Ticketmaster hebben aangeschaft. Hou er rekening mee dat het voor ons niet mogelijk is om de geldigheid te garanderen van tickets die niet rechtstreeks bij Ticketmaster zijn gekocht.

We hopen je op 20 + 21 + 22 augustus 2021 in Biddinghuizen te zien.

Meer informatie over Fan2Fan volgt later.

Hang in there & stay safe, Lowlands

CORONA magazine 1.5 | 19

Ziggo Dome wil weer open voor concerten tot 2.500 personen De Ziggo Dome wil vanaf juni concerten organiseren voor meer dan dertig bezoekers. De concertzaal heeft een plan ingediend bij gemeente Amsterdam om concerten te kunnen houden met een capaciteit voor 2.500 man.

‘In de zaal is genoeg ruimte om de stoelen op een veilige afstand uit elkaar te zetten’ 20 | CORONA magazine 1.5

CONCERTEN / FESTIVALS

Directeur Danny Damman diende in mei een plan in bij de gemeente om weer open te kunnen voor een groter publiek. Bij concerten met 2.000 ĂĄ 2.500 bezoekers zijn er alleen geplaceerde stoelen. In de zaal is genoeg ruimte om de stoelen met een veilige afstand uit elkaar te zetten. Er is onder andere nagedacht over ruimere gangpaden en plekken met meer ruimte ertussen.

Met de nieuwste maatregelen werd bekendgemaakt dat het verbod op evenementen tot 1 september van kracht blijft. Festivals zitten er voorlopig nog steeds niet in. Concertzalen mogen daarentegen vanaf 1 juni weer open voor maximaal dertig bezoekers, vanaf 1 juli verandert dit naar honderd.

De directeur van de Ziggo Dome vindt het belangrijk om langzamerhand weer stappen te gaan zetten. Zo kunnen de ZZP’ers in de muziekindustrie, zoals de lichtmannen en geluidsmannen, weer aan werk komen.

CORONA magazine 1.5 | 21

Nieuw-Zeeland verklaart De overdracht van het coronavirus in Nieuw-Zeeland is gestopt, laat het land weten. Met slechts één nieuwe besmetting, zei premier Jacinda Ardern dat het virus ‘momenteel’ is geëlimineerd.

27 april 2020

H

et bericht komt vlak voordat NieuwZeeland zijn strengste sociale beperkingen gaat versoepelen. Vanaf morgen kunnen enkele niet-essentiële bedrijfs-, gezondheidszorg- en onderwijsactiviteiten worden hervat. De meeste mensen moeten nog wel steeds thuisblijven en alle sociale interacties vermijden.

‘Economie open, niet het sociale leven’ ‘We openen de economie, maar we openen niet het sociale leven van mensen’, zei Ardern op de dagelijkse briefing van de regering. De cijfers omtrent het coronavirus waren in Nieuw-Zeeland sowieso al laag.

Het land heeft tot nu minder dan 1500 bevestigde of waarschijnlijke gevallen van het coronavirus gemeld.

Er zijn nog geen 20 mensen overleden aan het virus.

Blijven opletten Maar niet iedereen juicht in Nieuw-Zeeland.

Overheidsfunctionarissen waarschuwen voor te veel enthousiasme en zeggen dat dit niet betekent dat er helemaal een eind komt aan nieuwe gevallen van het coronavirus.

Nieuw-Zeeland is een van de weinige westerse landen waar het coronavirus mogelijk volledig uitgeroeid kan worden. Het sterftecijfer is er ongekend laag en slechts 1460 mensen raakten besmet. Nederlanders die er wonen prijzen de snelle en empathische aanpak van premier Jacinda Ardern. ‘Be kind’, wees aardig voor elkaar.

22 | CORONA magazine 1.5

Al bijna een week is het aantal nieuwe coronapatiënten per dag in Nieuw-Zeeland op één hand te tellen.

Er werden vijf nieuwe besmettingen gemeld, terwijl een recordaantal van 6.700 mensen was getest.

Er zijn tot nu toe achttien Nieuw-Zeelanders aan de gevolgen van het coronavirus overleden en zeven patiënten liggen in het ziekenhuis. Slechts één iemand ligt op de intensive care.

BUITENLAND

corona ‘geëlimineerd’ Jacinda Ardern, de Nieuw-Zeelandse premier.

‘Voorbeeld in leiderschap’ Achttien doden op een bevolking van vijf miljoen inwoners, dat is niet onopgemerkt gebleven. CNN noemde premier Jacinda Ardern ‘een voorbeeld in leiderschap’. De Washington Post schreef dat Nieuw-Zeeland ‘de besmettingscurve niet afvlakt, maar volledig verplettert’. De belangrijkste reden voor het ongekende lage sterftecijfer is de vroege en

harde aanpak van Ardern. ‘In Italië begon het ook met enkele besmettingen’, vertelde de premier een maand geleden. ‘Wij hebben nu nog een kans om dit virus in te dammen.’

Volledige lockdown Binnen 48 uur ging Nieuw-Zeeland eind maart voor een periode van vier weken volledig ‘op slot’. >> CORONA magazine 1.5 | 23

>> De landsgrenzen waren eerder die maand al gesloten.

Nieuw-Zeelanders die huiswaarts keerden, moesten verplicht twee weken in isolatie. Eerst was dat nog op eigen verantwoordelijkheid, later moest men in verplichte quarantaine in een hotel. Onder toeziend oog van een politieagent.

De lockdown is geen ‘intelligente lockdown’, zoals in Nederland. Nee, Ardern kwam met strenge voorwaarden over wie de deur nog uit mocht - en wie niet.

‘Ik onderschat niet wat ik van Nieuw-Zeelanders vraag’, vertelde ze. ‘Dit is de grootste vrijheidsbeperking in de moderne geschiedenis van dit land. Maar samen komen we hier doorheen.’

‘Nieuw-Zeelandse mentaliteit’ De lage besmettingscijfers laten zien dat NieuwZeelanders zich aan de regels houden. ‘Dat past ook wel bij de Nieuw-Zeelandse mentaliteit’, vindt de Nederlandse Harry Bomans (66), die al bijna veertig jaar op het Noordereiland woont. ‘We zetten ons er allemaal voor in en weten dat de maatregelen tijdelijk zijn. In Nederland wordt er volgens mij laconieker omgegaan met de regels.’

Het helpt volgens Bomans ook dat Nieuw-Zeeland met Ardern een vrouwelijke leider heeft. ‘Haar toespraken zijn altijd zeer empathisch en totaal anders dan de persconferenties die ik zie in landen met een mannelijke leider, zoals bijvoorbeeld Engeland en de VS.’ ‘Be kind’ Ook de Nederlandse Eldrid Korsten (27) is onder de indruk van de ‘wees aardig voor elkaar’-aanpak van Ardern. Korsten werkt sinds vijf jaar in de horeca in Nieuw-Zeeland, maar studeerde daarvoor communicatie in Nederland. ‘Mijn scriptie ging destijds over crisiscommunicatie en ik ben groot voorstander van de oprechtheid van Ardern.’

Premier Jacinda Ardern studeerde zelf ook communicatie. Volgens Korsten leidde de premier Nieuw-Zeeland mede daardoor moeiteloos door de twee vorige crises; de schietpartij in Christchurch en de vulkaanuitbarsting op White Island.

Geografische factoren De succesvolle bestrijding van het virus is niet alleen aan de aanpak van Ardern te danken. Er zijn een aantal geografische factoren die meespelen. Omdat Nieuw-Zeeland een eiland is, konden de landsgrenzen eenvoudig afgesloten worden. Ook zijn er door de afgelegen ligging in de Grote Oceaan weinig 24 | CORONA magazine 1.5

overstappende vliegtuigpassagiers, wat het risico op verspreiding verkleint.

Dunbevolkt Omdat het land buiten de stedelijke gebieden zeer dunbevolkt is, verspreidt het virus zich minder snel.

Ter vergelijking: de vijf miljoen inwoners wonen op een oppervlakte dat meer dan zeven keer groter is dan Nederland.

BUITENLAND

‘We zetten er ons in Nieuw-Zeeland allemaal voor in en weten dat de maatregelen tijdelijk zijn. In Nederland wordt er volgens mij laconieker omgegaan met de regels’

Nederlander Harry Bomans met zijn vrouw Cora.

CORONA magazine 1.5 | 25

Te dichtbevolkt voor ‘ander

26 | CORONA magazine 1.5

SAMENLEVING

erhalvemeter-samenleving’

De coronacrisis drukt Nederland weer eens met de neus op het feit dat het ’t dichtstbevolkte land van Europa is. Die anderhalve meter blijkt nu al moeilijk.

Hoe moet dat straks dan met 20 miljoen mensen?

CORONA magazine 1.5 | 27

Hoe risicovol is bezoekje aan de supermarkt?

Viroloog: ‘Niet te paniekerig doen’

Voor veel mensen voelt boodschappen doen tegenwoordig bijna als een roekeloos avontuur. De angst om besmet te raken is groot.

Maar hoe risicovol is een bezoek aan de supermarkt? Virtueel boodschappen doen met een viroloog.

O

ns sociale leven staat op een laag pitje en het coronavirus dwingt ons tot een geïsoleerd leven, veilig teruggetrokken in ons eigen huis. Toch ontkomen we er niet aan dat we af en toe naar de supermarkt moeten. Dat is een bijna surrealistische ervaring geworden. Alsof je een bezoek brengt aan een rampgebied. Strenge beveiligers voor de deur, wasstraten om karretjes te desinfecteren, caissières achter plexiglas, klanten die buiten wachten tot ze naar binnen mogen. De alledaagsheid van boodschappen doen is volledig verdwenen.

Goede voorbereiding De grote vraag is hoe je veilig boodschappen doet in tijden van corona. Dat begint al bij de voorbereiding.

‘Denk vooraf goed na wat je nodig hebt, zodat je een dag later niet wéér hoeft te gaan’, zegt de viroloog.

‘Maak een duidelijk boodschappenlijstje. Dat helpt je ook om efficiënt door de supermarkt te gaan.’

‘Denk vooraf goed na wat je nodig hebt, zodat je een dag later niet wéér hoeft te gaan’ 28 | CORONA magazine 1.5

8 tips om de kans op besmetting in de supermarkt klein te houden: 1) Was je handen grondig met zeep en water voor en vooral na het winkelen.

2) Zorg voor een duidelijk boodschappenlijstje zodat je bezoek vlotjes verloopt.

3) Doe geconcentreerd boodschappen, zodat je bewust de afgesproken regels toepast.

4) Raak zo weinig mogelijk oppervlakten aan en voorkom dat je met je handen je gezicht betast tijdens het boodschappen doen.

5) Houd te allen tijde minimaal anderhalve meter afstand van andere mensen.

6) Zie je iemand hoesten of niezen, laat dat gangpad dan voorlopig links liggen.

7) Maak gebruik van contactloos betalen.

8) Bestel je boodschappen online en laat ze thuis bezorgen.

WINKELEN / BOODSCHAPPEN DOEN

CORONA magazine 1.5 | 29

RIVM: Half miljoen mensen

Naar schatting heeft zo’n drie procent van de Nederlanders inmiddels antistoffen aangemaakt tegen het coronavirus.

D

aarmee zouden zij in meer of mindere mate immuun kunnen zijn voor de ziekte Covid-19, zo zei RIVM-hoofd Jaap van Dissel tijdens een briefing aan de Tweede Kamer. De schatting is gebaseerd op de eerste resultaten van een nog te publiceren bloedonderzoek door de bloedbanken van Sanquin. Als de schatting klopt, zou dat betekenen dat circa 500.000 Nederlanders antistoffen hebben opgebouwd, en dus al besmet zijn, of zijn geweest, met het virus.

Recent meldde Van Dissel dat corona-patiënten met milde klachten vermoedelijk minder bestand zijn als ze het virus nog een keer tegenkomen. Ze bouwen minder antistoffen op. Toch zijn antistoffen, in welke mate ook, belangrijk voor afweer, stelt hij. ‘Elke afweer gaat ons helpen, omdat het een toegevoegde barrière geeft voor het virus om zich breed te verspreiden.’

30 | CORONA magazine 1.5

Jaap van Dissel van het RIVM zei in zijn briefing aan Kamerleden ook dat social distancing heeft gezorgd voor een afname van contact tussen mensen onderling van zo’n 64 tot 75 procent. Dat leidde tot een lagere besmettingsgraad - het zogenoemde reproductiegetal, dat nog altijd onder de 1 ligt. Dat betekent dat het aantal mensen dat door een besmet persoon vervolgens besmet wordt, gemiddeld minder dan één is. ‘De maatregelen werken dus’, aldus Van Dissel. Wel benadrukte hij dat één van de criteria om de coronamaatregelen te versoepelen is dat dit getal langere tijd onder de 1 ligt.

‘De maatregelen werken dus ...’

Een ander criterium is dat de druk op de intensive care-afdelingen langere tijd moet zijn weggenomen.

Vooralsnog is die druk er nog altijd, maar het RIVM concludeert inmiddels wel dat de piek op de ic-afdeling achter de rug is. Het spreekt van een ‘afvlakking van de curve’. De afgelopen dagen nam het aantal bezette bedden op deze afdelingen bijna dagelijks af, zo kwamen er gisteren weer ruim twintig bedden vrij. Maar er liggen nog steeds coronapatiënten in Nederland op de intensive care.

MEDISCH

mogelijk al besmet geweest

Jaap van Dissel, directeur van het Centrum Infectieziektebestrijding van het RIVM, tijdens een Kamerbriefing over de ontwikkelingen rond het coronavirus.

CORONA magazine 1.5 | 31

Anderhalve meter, we

hoe ziet onze nieuwe wereld er straks uit?

De bibliotheken zullen het makkelijkst te organiseren zijn, dat is gewoon boekuitgifte. De mensen zullen in grote meerderheid wel afstand houden. Maar je krijgt wel linten en pionnetjes.

Nederland moet op zoek naar het ‘nieuwe normaal’ in een samenleving waarin we voorlopig sociale afstand moeten houden.

Hoe zal die anderhalvemetereconomie er dan uitzien?

W

e zijn er nog niet. Dat is de boodschap van premier Mark Rutte. Het nieuwe normaal, waarschuwde hij, wordt een zaak van lange adem. Social distancing blijft voorlopig de enige manier om het coronavirus te beteugelen. Wel wordt van hogerhand gekeken of, en zo ja hoe, bepaalde sectoren die nu stilliggen voorzichtig weer open kunnen, met behoud van veiligheidsnormen: de anderhalvemeter-economie.

Meters en praktische bezwaren Maar tussen oud en nieuw normaal staan meters in de weg, en praktische bezwaren. Hoe zou een 80 leden tellend symfonieorkest die anderhalve meter afstand moeten houden? Dan heb je niet een, maar twee podia nodig, misschien moeten ze voorlopig met kleine ensembles spelen, en werken ze met schermpjes rondom de musici. Of misschien ontwikkelen ze digitaal interessante dingen, dan kun je in de toekomst een concert voor jou alleen bestellen.

Ook bij de musea hopen ze op versoepeling van grenzen van de lockdown. Er liggen al wel scenario’s, want ze hebben ervaring met het in banen leiden van bezoekersstromen. En online kaartverkoop gecombineerd met een tijdslot, dat bepaalt wanneer de bezoeker het museum in kan. En hoe lang.

32 | CORONA magazine 1.5

Duurdere toegangskaartjes Minder stoelen in een schouwburg of filmzaal zou afstand kunnen garanderen. Feit is wel dat er dan minder mensen in de zaal kunnen, waardoor het toegangskaartje duurder zou kunnen worden. In deze branche zit weinig vet op de botten.

Afstand creeën gaat zomaar niet. En men kan bezoekers niet om en om naar binnen laten gaan. Toiletbezoek, entree, alles wordt lastig. Grote voorstellingen zullen voorlopig niet aan de orde zijn. Alleen kleinschalige.

‘Grote voorstellingen zullen voorlopig niet aan de orde zijn.

Alleen kleinschalige’ Koffie en appeltaart-to-go Een uitbaatster van een café-restaurant, bezorgt maaltijden en verkoopt koffie en appeltaart-to go vanaf een barretje bij de voordeur en merkt dat er behoefte is aan de ‘good feeling’ die de horeca belichaamt. Ze gaat ruimte maken in het restaurant, de bovenzaal erbij betrekken en de gasten via een app een bestelling laten doen bij de keuken.

Een basketbalploeg zou niet kunnen spelen in een anderhalvemeter-samenleving Dat geldt voor alle teamsporten. Het is te hopen dat de maatregelen deze zomer zo versoepelen dat het seizoen weer kan starten.

Maar de horeca ziet het niet voor zich, die anderhalve meter afstand. Zeker niet als het in grote vrolijkheid te gezellig wordt; en nieuw normaal weer oud wordt ...

SAMENLEVING / ECONOMIE

moeten er aan wennen:

Een samenleving waarin we voorlopig sociale afstand moeten houden: de anderhalve-metersamenleving ...

CORONA magazine 1.5 | 33

34 | CORONA magazine 1.5

TEGELTJES-WIJSHEID

Nadenkers over de 1,50 meter samenleving De gevolgen van de corona-crisis beginnen ernstige vormen aan te nemen. De economie ligt stil, er is maatschappelijk onrust, schulden nemen toe, huiselijk geweld neemt toe en ga zo maar door. Om de verspreiding van het virus te beperken wil het kabinet dat we allemaal 1,5 meter afstand gaan houden. Een lastig plan natuurlijk wat de economie en de samenleving ernstig zal gaan ontwrichten.

Er zijn tegeltjes gemaakt met vragen over die 1,5 meter samenleving. Maak jij je ook zorgen? Deel die ongerustheid op social media. Laten we kwetsbare mensen beschermen, zoveel mogelijk testen, de schade aan de economie beperken en laten we gewoon weer normaal gaan nadenken ...

CORONA magazine 1.5 | 35

Hoe het coronavirus zich Hoe en wanneer iemand met covid-19 het grootste risico loopt het virus over te dragen wordt steeds duidelijker. Het blijkt dat het virus zich als een sluipmoordenaar verspreidt: het besmet veel mensen zonder dat ze het merken en als er al symptomen zijn, verschijnen die pas als de piek van de besmetting al voorbij is.

H

et is bekend dat sommige mensen vatbaarder zijn voor het coronavirus dan anderen. Het virus kan een gezonde volwassene van elke leeftijd in kritieke toestand brengen, zodat die de intensive care op moet.

Maar het kan ook iemand besmetten zonder dat die merkbare ziekteverschijnselen krijgt. Dergelijke gevallen werden voor het eerst opgemerkt in januari in China. Het was tot dusver echter onduidelijk hoe vaak ze voorkomen.

Een onderzoek wees uit dat 86 procent van de besmettingen ‘niet gedocumenteerd’ waren. Dat betekent dat er geen of slechts heel milde symptomen waren. De onderzoekers analyseerden tevens besmettingen bij niet-Chinezen die uit Wuhan waren geëvacueerd. Bij hen zagen ze een vergelijkbaar percentage besmettingen die niet of nauwelijks symptomen bevatten.

Drijvende kracht Dergelijke ongedocumenteerde gevallen zijn nog altijd besmettelijk. Het onderzoek wees uit dat ze de bron waren van het leeuwendeel van de besmettingen in China, voordat daar de beperkingen werden opgelegd. Hoewel deze mensen slechts 55 procent zo besmettelijk waren als mensen met symptomen, bleken ze de bron van maar liefst 79 procent van de latere besmettingen. Dat komt simpelweg doordat mensen met ongemerkte besmettingen in de meerderheid waren.

36 | CORONA magazine 1.5

De meesten van ons, die slechts milde symptomen ervaren, gaan gewoon verder met hun dagelijkse bezigheden. Deze mensen zijn de drijvende kracht achter het virus. Zij zijn degenen die de verspreiding ervan in de hand werken.

Ook een onderzoek in Italië heeft veel symptoomloze gevallen blootgelegd. Toen alle inwoners van het stadje Vò werden getest - een van de zwaarst getroffen plekken in het land - bleek 60 procent van de positief geteste mensen geen symptomen te hebben.

Over het algemeen zie je dat het aantal werkelijke gevallen een orde van grootte hoger ligt dan het aantal bevestigde gevallen.

Ook gezonde volwassenen De meeste mensen die ziek worden, ervaren milde, langzaam ontwikkelende symptomen, volgens de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention. Vrijwel iedereen weet dat hoesten, koorts, kortademigheid en vermoeidheid tekenen kunnen zijn van covid-19. De aandoening kan echter ook symptomen veroorzaken zoals een loopneus of verstopte neus, keelpijn, hoofdpijn, spierpijn, diarree, misselijkheid en braken.

Het sterftecijfer verschilt per land. Dat hangt af van meerdere factoren, zoals de gemiddelde leeftijd van de bevolking, de kwaliteit van de zorg en de mate waarin milde ziektegevallen worden geïdentificeerd en meegeteld.

Kinderen ontwikkelen zelden een ernstige ziekte als gevolg van het coronavirus. Het is echter een mythe dat dit ook geldt voor jonge, gezonde volwassenen.

Er zijn ook jonge mensen in de intensive care belandt.

Al vóór symptomen besmettelijk Wanneer iemand eenmaal is besmet, ligt de incubatietijd meestal tussen de twee en veertien dagen.

De helft van de mensen vertoont binnen vijf dagen symptomen, volgt uit onderzoek. Dit was echter berekend op basis van 181 bevestigde gevallen. Dat betekent dat besmettingen met geen of zeer milde symptomen hoogstwaarschijnlijk niet zijn meegenomen.

MEDISCH

ongemerkt verspreidt Zelfs mensen die wel symptomen hebben, lopen het risico om het virus onbewust te verspreiden. De resultaten van een onderzoek in China wijzen erop dat iemand vanaf ongeveer 2,5 dag voor de eerste symptomen besmettelijk is. Zo’n 15 uur voor de eerste symptomen is de besmettelijkheid maximaal.

‘We weten dat het coronavirus wordt verspreid door hoesten en niezen. Hoe kunnen mensen zonder symptomen het virus dan toch verspreiden?’

Mensen met geen of milde symptomen kunnen een zeer grote hoeveelheid virusdeeltjes in hun bovenste luchtwegen hebben. Dat betekent dat ze het virus overdragen door te spugen, of door eerst de mond of neus en vervolgens een voorwerp aan te raken, of misschien zelfs door alleen maar te praten. En ook mensen die zich niet ziek voelen, moeten af en toe hoesten of niezen.

Zodra symptomen zich bij iemand openbaren, begint de hoeveelheid virusdeeltjes gestaag af te nemen. Diegene wordt dan steeds minder besmettelijk. Desondanks wijst onderzoek erop dat mensen het covid-19-virus tot zo’n twee weken nadat ze zijn hersteld blijven afgeven. En ook dat het dan nog altijd in hun speeksel en uitwerpselen zit. Dat betekent dat zelfs iemand bij wie de symptomen zijn

verdwenen, misschien nog altijd andere mensen kan besmetten.

Dagenlang overleven De belangrijkste besmettingsroute lijkt via door de lucht vliegende druppels. Besmette materialen kunnen echter ook een rol spelen. De meeste gezondheidsadviezen stellen dat het virus ongeveer twee uur op oppervlakken kan standhouden.

Recente experimenten wijzen er echter op dat dit een flinke onderschatting is. Daarin bleken virussen namelijk 14 uur lang op karton te overleven. Op plastic en roestvrij staal wisten ze zelfs tot drie dagen te overleven. Bovendien kan het coronavirus minstens drie uur in de lucht blijven rondhangen.

Het is moeilijk om te voorkomen dat je besmette voorwerpen of oppervlakken aanraakt. Denk aan deurknoppen, bedieningspanelen, leuningen, openbare touchscreens enzovoort. Er is ook bewijs dat het virus via uitwerpselen naar de mond wordt overgedragen, dat benadrukt het belang van handen wassen.

Dit alles maakt duidelijk dat je verspreiding van het coronavirus niet voorkomt door alleen maar te adviseren dat mensen die hoesten of koorts hebben met hun familie in zelfisolatie gaan. Het virus heeft het duivelse vermogen om mensen met slechts zeer milde symptomen op te zadelen. Bovendien ligt de piek in besmettelijkheid nog voordat mensen zelf ook maar beseffen dat ze ziek zijn.

CORONA magazine 1.5 | 37

Kermisbond:

exploitanten zitten in acute financiële nood Ook de kermissector wordt hard geraakt door het coronavirus, zegt de Nationale Bond van Kermisbedrijfhouders (BOVAK) tegen CORONA magazine 1.5. Tot 1 juni zijn alle kermissen in Nederland afgelast, waardoor een deel van de exploitanten nu in geldnood zit.

‘Uw vermaak is onze taak!’

38 | CORONA magazine 1.5

RECREATIE / UITGAAN

‘D

e meeste exploitanten beginnen het seizoen zonder geld’, zegt Atze Lubach, voorzitter van de Bovak. ‘Ze hebben al pachtgeld betaald aan de gemeenten waar ze komende zomer staan, hebben hun attracties moeten onderhouden en andere kosten gemaakt.’ Nu het begin van het kermisseizoen is verplaatst tot minstens 1 juni, komen de kermisondernemers meteen geld tekort.

Weggestuurd uit Praag ‘Er zijn Nederlandse kermisexploitanten die toen het coronavirus uitbrak moesten vertrekken van de kermis in Praag’, vertelt Lubach. ‘Die ondernemers kwamen terug met geleend geld. Met andere woorden: er was niet eens geld om de attracties daar af te breken, of voor de brandstof om naar Nederland te rijden.’ Deze ondernemers komen mogelijk ook geld tekort om hun gezin te voorzien van eerste levensbehoeften.

De bond heeft nog geen cijfers over de hoogte van de schade. ‘Maar die is groot’, zegt Lubach. ‘We zijn nu met gemeenten in overleg over het terugbetalen van pachtgelden. Onze exploitanten betalen grote bedragen aan om ergens met hun attractie te mogen staan. Dat geld willen we zo snel mogelijk terug.’ De exploitanten willen ook geld terug van de gemeenten waar de kermissen later dit jaar nog wel door kunnen gaan. Een uitkomst kan zijn dat gemeenten

hun pachtgeld pas innen als de kermis is afgelopen.

‘Daarmee zouden onze ondernemers enorm geholpen zijn.’

‘De kermis komt terug’ In een Facebook-bericht aan alle kermisexploitanten en -liefhebbers maakte Lubach duidelijk dat de kermis terug zal komen. ‘Buiten, op pleinen en in straten, in dorpen en in steden, voor al die 17 miljoen Nederlanders. Want uw vermaak is onze taak!’

Toch is het nog maar de vraag of de kermissen deze zomer doorgaan. ‘De kermissen die worden georganiseerd door vrijwilligersorganisaties gaan hoogstwaarschijnlijk niet door. Die zijn afhankelijk van sponsorgelden’, zegt Lubach. Het werven van sponsoren ligt voor bijna alle verenigingen stil. ‘En daarmee ook de voorbereidingen op hun evenement.’

De kermissen die door gemeenten georganiseerd worden kunnen gewoon doorgaan. ‘Zoals onze nationale trots, de grootste: de Tilburgse Kermis. Als de experts zeggen dat die kermis weer veilig door kan gaan, dan is het voor ons praktisch mogelijk om dat gewoon door te laten gaan.’ Maar de kermisbond houdt wel een slag om de arm. ‘We weten niet hoe de wereld er na 1 juni uitziet. De Tilburgse Kermis trekt zomaar 1,9 miljoen bezoekers. Ik heb mijn twijfels of dat straks weer mag.’

CORONA magazine 1.5 | 39

Hoe (on)gelukkig maakt De coronacrisis heeft een negatieve invloed op ons geluksgevoel, blijkt uit een studie van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Worden we ooit weer zo gelukkig als vóór de crisis? Vijf vragen aan geluksonderzoeker Indy Wijngaards.

Zijn we door corona ongelukkiger geworden?

‘Vóór de uitbraak van het coronavirus gaven respondenten zichzelf gemiddeld een 7,5 als het ging om geluk. Nu is dat nog een 6,3. Het gemiddelde geluk is op een schaal van 0 tot 10 dus meer dan 1 punt afgenomen.’

Waar is die daling aan te wijten?

‘71 procent van de respondenten geeft aan dat de corona-uitbraak overwegend negatieve effecten heeft op hun leven. Mensen ervaren het vaakst veranderingen op het gebied van sociale relaties, vrijetijdsbesteding en financiële zekerheid. Mensen zeggen zich nu vooral meer gespannen, prikkelbaar, bedroefd, angstig en eenzaam te voelen.’

‘Sommige mensen vinden het prettig dat de sleur wordt doorbroken. Ze ervaren minder druk van woon-werkverkeer en sociale verplichtingen’ ‘De geluksdaling is het grootst onder mensen met inwonende kinderen en mensen met inkomensonzekerheid zoals veel zzp’ers en mensen met een tijdelijk of nulurencontract. Zij zijn vaker geprikkeld en gespannen. Met name voor ouders is het een grote uitdaging om thuiswerken te combineren met thuisonderwijs.’

40 | CORONA magazine 1.5

Is die geluksafname voor altijd?

‘Voor de meeste mensen waarschijnlijk niet. We weten uit onderzoek naar geluk tijdens eerdere crises, zoals de crisis na 11 september 2001 en de financiële crisis van 2008, dat het geluksgevoel na verloop van tijd herstelt. We passen ons aan aan een nieuwe situatie en vinden manieren om ermee om te gaan.

Daarom kwamen we na eerdere crises uiteindelijk weer terug op ons oude geluksniveau.’

‘Aan de andere kant kan het coronavirus voor sommige mensen een grote en langdurige impact op het leven hebben en ervoor zorgen dat ze niet meer terugkomen op het oude geluksniveau. Het zou bijvoorbeeld kunnen dat iemand een geliefde kwijtraakt door corona, of zelf werkloos of chronisch gehandicapt raakt.’

Centraal in jullie onderzoek staat het geven van tips & tricks. Kun je er een paar delen?

‘Om weerstand te bieden aan de stress, geven veel respondenten de tip om niet elk uur naar het nieuws te luisteren en pushberichten uit te schakelen. Ook veel gehoord: blijf sociaal actief via internet en telefoon, breng routine in je dag met behulp van een dagplanning en beweeg dagelijks. Bewegen is goed voor zowel de lichamelijke als geestelijke gezondheid.’

Uit jullie onderzoek blijkt dat 11,4 procent van de mensen juist gelukkiger is. Hoe kan dat?

‘Dat weten we nog niet precies. Uit de resultaten blijkt dat sommige mensen het prettig vinden dat de sleur wordt doorbroken. Ze ervaren minder druk van woon-werkverkeer en sociale verplichtingen.

Sommigen zien het ook als een reflectiemogelijkheid.

Sowieso geeft 98 procent van de respondenten aan naast negatieve óók positieve emoties te ervaren: gevoelens van hoop, belangstelling, vastberadenheid, alertheid en energie. Dat is positief nieuws.’

Indy Wijngaards is geluksonderzoeker bij de Erasmus Happiness Economics Research Organisation (EHERO), het geluksinstituut van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zijn promotieonderzoek richt zich op werkgelukinterventies, het meten van (werk)geluk en leiderschap op de werkvloer.

PSYCHOLOGIE / WELZIJN

de coronacrisis ons? ‘We hebben gevoelens van hoop, belangstelling, vastberadenheid, alertheid en energie. Dat is positief nieuws’

CORONA magazine 1.5 | 41

vi-rus

elle-boog af-stand

(s)teun uit-vaart

af-ge-last 42 | CORONA magazine 1.5

gel

vi-de-o

co-ro

NIEUW LEESPLANKJE ...

up-date

vac-cin be-smet

ter-ras

pa-pier

ro-na

thuis

lock

her-denk-en CORONA magazine 1.5 | 43

Madame Tussauds zet Trump op straat Madame Tussauds Amsterdam geeft een geheel eigen draai aan het nieuws over het inreisverbod in de Verenigde Staten. De Amerikaanse president Donald Trump heeft besloten dat Europeanen niet welkom zijn in zijn land, om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan.

Als een reactie heeft Madame Tussauds in de hoofdstad het wassenbeeld van Trump een mondkapje op gegeven en op straat gezet.

‘Europeanen niet welkom in de Verenigde Staten, Trump niet welkom in Europa’, luidt het devies.

‘Het is bedoeld als geintje’, laat een woordvoerster weten. ‘Wij zijn natuurlijk een toeristische attractie waar ook veel buitenlanders komen. We hopen gewoon dat het toerisme snel weer op gang komt.’

Verenigd Koninkrijk Het inreisverbod van Trump geldt voor alle mensen die veertien dagen voor hun geplande vertrek naar de Verenigde Staten in landen zijn geweest die vallen onder het Europese Schengenverdrag. Amerikaanse burgers en reizigers uit het Verenigd Koninkrijk ontspringen de dans.

44 | CORONA magazine 1.5

TOERISME

Toerisme en corona: Het is stiller op straat, vele honderden hotelkamers staan leeg na afzeggingen en er is onzekerheid over eigenlijk van alles.

CORONA magazine 1.5 | 45

Trumps wondermiddel

... verliest steeds meer aan glans Er worden steeds meer vraagtekens gezet bij het gebruik van de antimalariamiddelen chloroquine en hydroxychloroquine in de strijd tegen het coronavirus. In een nieuw bericht op de website waarschuwt het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) voor de ernstige bijwerkingen die de middelen kunnen geven.

46 | CORONA magazine 1.5

tegen corona ...

POLITIEK

Dat Trump in chloroquine ging geloven, had met wetenschap niets te maken Met twijfelachtig onderzoek wisten twee dokters en een tv-zender chloroquine boven aan het boodschappenlijstje van wereldleiders te krijgen. Het zou Covid-19 genezen. Een wereldwijde run is het gevolg. Maar Nederlandse en Zweedse artsen zien er geen wondermiddel in.

O

p dezelfde dag dat Zweden bekendmaakte dat het ophield coronapatiënten te behandelen met chloroquine, zette Donald Trump er zijn goede relatie met India voor op het spel. Dat land had de export verboden van een zending hydroxychloroquine, bestemd voor de Verenigde Staten. India denkt de pillen zelf nodig te hebben. Hydroxychloroquine is een iets mildere variant van het malariamiddel chloroquine.

Het wordt vaak verkocht onder de merknaam Plaquenil.

‘Hier met die medicijnen, of het zal je bezuren’, reageerde Trump.

‘Goedschiks of kwaadschiks, ze komen onze kant op’.

Op Twitter was hij zó boos over het Indiase exportverbod, dat hij met wapengekletter dreigde: ‘We zullen het vergelden’. Het viel op, want Trump is normaal gesproken helemaal niet onaardig tegen Modi. Modi is zijn vriend.

Maar datzelfde middel waar Nederlandse artsen dus terughoudend over doen, geldt elders dus als wondermiddel. Waar de Zweden na weken van toediening aan patiënten met Covid-19 nu zeggen dat ze daar vanwege de heftige bijwerkingen mee zijn gestopt, geldt het elders als dé redding. Vooral Donald Trump gelooft er stevig in, met in zijn kielzog de Braziliaanse leider Jair Bolsonaro.

Trump heeft miljoenen doosjes van het middel besteld en vertelt overal moedig dat hij ‘veelbelovende resultaten’ heeft gezien. Het is ‘heel effectief ’, weet hij. Sterker nog: ‘Het is misschien wel de grootste gamechanger in de geschiedenis van de medische wereld.’

Bolsonaro doet hetzelfde. Die geeft zó hoog op van de Covid-genezende kracht van het eeuwenoude malaria-geneesmiddel, dat Twitter is begonnen zijn tweets erover te verwijderen.

Het beleid van Twitter is immers dat fakenieuws wordt geweerd, ook als het wordt verspreid door een belangrijk politicus.

Links: Elon Musk, eigenaar van autofabriek Tesla.

Rechts: de Braziliaanse leider Jair Bolsonaro.

Dat gezonde verstand van Trump kwam niet vanzelf tot stand. Het heeft ook zijn oorsprong bij Twitter, namelijk bij Elon Musk, die daar vat kreeg op een dorpsdokter met een YouTube-kanaal en dat kwam via Fox News bij de wereldleider terecht. Voor de duidelijkheid: Elon Musk is de eigenaar van autofabriek Tesla, geen dokter.

CORONA magazine 1.5 | 47

BEDIEN

In de toekomst moeten de Iemand met gezondheidsk mogen geweigerd worden. overal handgel en dat soor maar kunnen geen 1,5 mete problemen.

48 | CORONA magazine 1.5

1,50 m HORECA / FOTOREPORTAGE

NEN OP AFSTAND

e gasten meer verantwoordelijkheid krijgen en nemen. klachten mag niet naar de horeca gaan. Zieke mensen . De horeca wil meewerken aan contactloos betalen, rt dingen. Ze willen echt heel creatief meedenken, er-economie uitvoeren, afstand houden zorgt echt voor

CORONA magazine 1.5 | 49

50 | CORONA magazine 1.5

FOTOREPORTAGE

CORONA magazine 1.5 | 51

Terras en restaurant

52 | CORONA magazine 1.5

PLEXI-GLAS & HORECA

in corona-stijl Hoezo de helft van de terrasstoelen en -tafels weg? Plexiglas-schermen voor buiten én binnen. Dat is dé oplossing voor horecazaken in coronatijd. Althans, dat vindt een ondernemer uit Nijmegen. Hij laat het zien: als hiér twee gasten zitten, dan plaatst hij dáár het scherm.

Bedienen op 1,5 meter afstand? Geen probleem, want bij ons serveren we koffie en broodjes altijd al op langgerekte houten planken. ‘Binnen moet er één tafel uit en in het slechtste geval zes van de 45 stoelen’, rekent hij voor.

Zijn werknemers worden ongeduldig, willen graag weer aan de slag. Zo borrelde twee weken geleden het idee op. De horecaman, technisch onderlegd, maakte een snelle schets hoe het zou kunnen. Gisteren kwam een bedrijf de plexi-glas-platen voor een proefopstelling afleveren. ‘Nu is het wachten wat Rutte roept.’

De Nijmeegse horecaondernemer hoopt dat op 1 juni de terrassen echt open mogen. Hij staat in de startblokken: de order ligt al klaar voor veertien mobiele plexiglas-schermen. Plus twaalf platen die vastgeschroefd worden aan de tweezitsbanken tegen de gevel.

Ongezellig om tussen het plexiglas te zitten?

‘Mijn zaak is kleinschalig, dan valt het misschien minder op. Maar bij een groot terras met vijftig schermen wordt het niet mooier.’

‘Met plexi-glas tussen de klanten is heel veel mogelijk’

CORONA magazine 1.5 | 53

Politie maakt einde aan onrustige avond op IJsseloever in Deventer De avond van de zomerse Hemelvaartsdag kende in Deventer een onrustig einde.

De politie moest twee keer uitrukken vanwege incidenten op de IJsseloevers, onder meer voor een nachtelijke vechtpartij.

met vuurwerk gooiden. De politie heeft daarop de landtong in de IJssel ontruimd.

an de oevers van de IJssel was het met name tussen zeven uur en half tien onrustig. De politie ontruimde rond acht uur ’s avonds de grasstroken aan de stadszijde wegens te grote drukte. Mensen hielden onvoldoende afstand. Ook was er een melding van jongeren die

Schoongeveegd De Kapjeswelle werd opnieuw ‘schoongeveegd’.

Jongeren die niets met de vechtpartij te maken hadden, werd verzocht om naar huis te gaan. Eerder deze maand trad de politie ook al op aan de IJsseloevers.

Een deel van het gebied werd toen afgesloten.

A

54 | CORONA magazine 1.5

Vechtpartij De politie kreeg rond half één ’s nachts een melding van een vechtpartij aan de Kapjeswelle. Het ging om een groep van dertig tot veertig man. De politie rukte met zes voertuigen uit. Bij aankomst was de situatie snel onder controle. De partijen zijn door de politie uit elkaar gehaald en onder enige dwang weggestuurd.

HEMELVAART 2020

Alsof het een normale zomerdag was op het strand van Noordwijk:

‘Wat moeten we anders doen?’

Op een stralende Hemelvaartsdag besloot Nederland massaal naar het strand te gaan. Op sommige plekken was het zó druk, dat gemeenten de toegangswegen afsloten. Ook het strand van Noordwijk werd overspoeld door zonaanbidders.

‘Het werd ons iets te benauwd’, zegt Marieke van der Hulst terwijl ze haar fiets pakt. Samen met haar partner Sandra en hun twee kinderen heeft ze twee uurtjes van het strand in hun woonplaats Noordwijk kunnen genieten. ‘Normaal is het op dit stuk juist wat rustiger’, zegt Marieke (47). ‘In het begin was het nog wel te doen; nu is het vloed en wordt het strand kleiner. Mensen lopen dicht lang je heen, dan zit je niet lekker.’ Dan maar naar huis.

Sandra (43) haalt haar schouders op: ‘Wij wonen hier misschien wel, maar het strand is van iedereen.’

CORONA magazine 1.5 | 55

Het was op deze zomerse Hemelvaartsdag al vroeg druk richting de stranden en recreatiegebieden in Nederland. Op verschillende plekken in het land werden toegangswegen afgesloten. In Noordwijk waren alle gemeentelijke parkeerterreinen - die maar voor vijftig procent opengingen - aan het einde van de ochtend al vol.

Langs de boulevard was het soms zelfs zoeken naar een plekje voor de fiets. De gemeente Noordwijk riep mensen via Twitter op om thuis te blijven en zo teleurstelling te voorkomen. Later werden er nog meer toegangswegen afgesloten om de grote toeloop aan badgasten tegen te kunnen gaan.

56 | CORONA magazine 1.5

CORONA IN BEELD

CORONA magazine 1.5 | 57

Veelgestelde vragen over Op deze pagina’s leest u meer informatie over de gevolgen van de uitbraak van het coronavirus en de mogelijkheid om te sporten of deel te nemen aan een sportevenement.

D

e pagina’s zijn ingedeeld in 3 delen: sporten voor jongeren, sporten voor volwassenen en organisaties en medewerkers. Informatie betreft evenementen en overige informatie voor de sport vindt u bij organisaties en medewerkers.

In het kort de spelregels voor het sporten: • Voor jongeren tot en met 12 jaar geldt dat zij geen 1,5 meter afstand dienen te houden tijdens het sporten. Sporten is georganiseerd met begeleiding en is enkel in de buitenlucht toegestaan.

Er is geen maximale groepsgrootte.

• Jongeren van 13 tot en met 18 jaar moeten wel 1,5 meter afstand tot elkaar houden. Ook sporten zij georganiseerd met begeleiding in de buitenlucht. Er is geen maximale groepsgrootte.

• Voor volwassenen, boven de 18 jaar, geldt dat zij altijd 1,5 meter afstand tot elkaar houden. Ook wanneer zij sporten met begeleiding.

Sporten voor jongeren Wat zijn de spelregels voor jongeren tot en met 18 jaar?

Jongeren tot en met 18 jaar mogen samen trainen in de buitenlucht. Wedstrijden, competities en toernooien zijn verboden.

Kunnen jongeren op sportaccommodaties terecht om te sporten?

Jongeren tot en met 18 jaar mogen onder begeleiding buiten trainen op een sportaccommodatie. Jongeren van 13 tot en met 18 jaar moeten tijdens het sporten 1,5 meter afstand houden. Voor de jeugd tot en met 12 jaar geldt dat niet.

Sporthallen, squashbanen en andere indoor sportaccommodaties blijven gesloten. Ook de kleedkamers 58 | CORONA magazine 1.5

en kantines bij sportverenigingen en sporthallen blijven dicht.

Mogen jongeren buiten samen spelen of sporten op sportlocaties en pleintjes?

Ja, jongeren tot en met 18 jaar mogen buiten samen spelen of sporten op sportlocaties en pleintjes. Er is namelijk weinig risico dat jongeren het coronavirus verspreiden.

Kinderen tot en met 12 jaar mogen op veldjes en pleintjes zelf vrij spelen en sporten. Hierbij hoeven zij geen 1,5 meter afstand te houden. Jongeren van 13 tot en met 18 jaar mogen georganiseerd sporten met een trainer. Zij moeten tijdens het sporten 1,5 meter afstand houden.

Mogen kinderen die geen lid zijn van een club ook op de sportaccommodaties sporten?

Ja, kinderen en jongeren moeten zoveel mogelijk de kans krijgen om mee te doen. Ook als ze geen lid zijn van een vereniging. NOC*NSF en de sportbonden geven aan hoe kinderen veilig op sportaccommodaties kunnen sporten. Bekijk het Protocol verantwoord sporten kinderen en jeugd op de website van NOC*NSF. Door het coronavirus ben ik (een groot deel van) mijn inkomsten verloren en kan ik de sportcontributie van mijn kinderen niet meer betalen. Kan ik hier financiële ondersteuning voor aanvragen?

Ja, dat is mogelijk. Het Jeugdfonds Sport & Cultuur betaalt de contributie of het lesgeld voor kinderen en jongeren tussen de 0 en 18 jaar die om financiële redenen niet kunnen sporten of geen lessen kunnen volgen bij bijvoorbeeld een theaterclub, dansschool of muziekschool.

Sporten voor volwassenen Gaan trainingen en sportwedstrijden door voor volwassenen?

Volwassenen mogen hun sporttrainingen in teamverband op de club en in de openbare ruimte hervatten, er moet dan 1,5 meter afstand worden gehouden.

Daarnaast moeten de hygiëneregels van het RIVM in acht worden genomen. Let op, kleedruimtes en kantines blijven gesloten.

Competities mogen voor 1 september geen doorgang vinden, ook voor de buitensporten niet.

CORONA EN SPORT

het coronavirus en sport Kan ik als volwassene op sportaccommodaties terecht om te sporten?

Vanaf 11 mei mogen de sportaccommodaties de trainingen buiten weer hervatten. U kunt bij de sportclubs informeren welke trainingen worden aangeboden en of u kunt deelnemen.

Organisaties en medewerkers Sporthallen, squashbanen en andere indoor sportaccommodaties blijven gesloten. Ook de kleedkamers en kantines bij buitensport accommodaties blijven dicht.

Gaat mijn bootcamp-, kickboks- of yogacursus onder leiding van een instructeur in het park door?

Vanaf 11 mei mogen deze activiteiten weer opgestart worden. Infomeer bij uw sportaanbieder welke lessen gegeven worden en onder welke voorwaarden u kunt deelnemen. Volwassenen mogen weer in de buitenlucht trainen. Ook hierbij gelden de algemene hygiëneregels van het RIVM en dient er 1,5 meter afstand gehouden te worden.

Is het de bedoeling dat sportaccommodaties hun terrein ook openstellen voor mensen die geen lid zijn van de club?

Het kabinet heeft opgeroepen om ook mensen te ontvangen die geen lid zijn. Het verschilt per sportaanbieder of dit ook mogelijk is. Meld u bij de sportaanbieder om te zien welke mogelijkheden er voor u zijn. NOC*NSF en de sportbonden laten via hun websites weten hoe het sporten op een veilige manier kan. Bekijk het Protocol verantwoord sporten kinderen en jeugd op de website van NOC*NSF.

Bij sporten zoals fitness is 1,5 meter afstand houden mogelijk. Waarom mag dit niet?

Er is te weinig kennis over virusverspreiding bij binnensporten. Daarom is binnen sporten nog niet toegestaan. Dit om het risico op het ontstaan van mogelijke brandhaarden te voorkomen. Daarom mag voorlopig alleen in de buitenlucht gesport worden.

Is het de bedoeling dat kinderen die geen lid zijn van een club ook op de sportaccommodaties mogen komen sporten?

Ja, kinderen en jongeren moeten zoveel mogelijk de kans krijgen om mee te doen. Ook als ze geen lid zijn van een vereniging. NOC*NSF en de sportbonden geven aan hoe kinderen veilig op sportaccommodaties kunnen sporten. Bekijk het Protocol verantwoord sporten kinderen en jeugd op de website van NOC*NSF. Is het de bedoeling dat sportaccommodaties hun terrein openstellen voor kinderen die geen lid zijn van de club?

Ja, het uitgangspunt is dat kinderen en jongeren zoveel mogelijk de kans krijgen om mee te doen, of zij nu lid zijn van een vereniging of niet. Het is aan de vereniging om hiermee aan de slag te gaan. Via de kanalen van NOC*NSF en de sportbonden wordt gecommuniceerd hoe het sporten op een veilige manier kan.

Kunnen sportbegeleiders, buurtsportcoaches en trainers zich laten testen?

Ja, dat kan. Bekijk de veelgestelde vragen over testen op het coronavirus. >>

Ik wil graag met vrienden of bekenden samen sporten in de buitenlucht. Op welke manier kan dat veilig?

• Houd minimaal 1,5 meter afstand.

• Blijf binnen wanneer je last hebt van neusverkoudheid, loopneus, niezen, keelpijn en hoesten of verhoging of koorts.

• Zoek geen risico’s op waardoor je bent aangewezen op medische hulp (bijvoorbeeld door een ongeval).

• Ga niet samen sporten als u in een risicogroep valt.

CORONA magazine 1.5 | 59

>> Kan ik contributie of lesgeld terugvragen van mijn vereniging of fitnessclub of andere sportaanbieder?

Dat ligt aan de afspraken die u met uw vereniging of club heeft. Informeer daarom bij uw sportaanbieder welke afspraken er zijn rondom de contributie of het abonnementsgeld.

Wanneer kan ik weer gewoon sporten zoals ik dat zelf wil?

Het is nog onbekend wanneer iedereen weer kan sporten op de manier waarop we gewend waren. Wel zijn georganiseerde sporttrainingen voor volwassenen vanaf 11 mei toegestaan, wedstrijden en competities niet. Daarbij gelden wel aanvullende spelregels, houdt 1,5 meter afstand. Wanneer alles weer normaal wordt, hangt af hoe het virus en de verspreiding daarvan zich ontwikkelt.

Wordt het virus doorgegeven als ik dezelfde sporttoestellen als een rekstok of bank gebruik?

De kans dat u besmet raakt doordat u een sporttoestel en sportattributen aanraakt, is heel klein, maar niet uitgesloten. Wel neemt het aantal virusdeeltjes heel snel af buiten het lichaam. Desinfecteer sportmaterialen en was regelmatig uw handen wassen.

Een oppervlak dat mogelijk besmet is, kun je eenvoudig reinigen met een gewoon schoonmaakmiddel.

Buiten het lichaam kan het virus maar kort overleven. Hoe lang het virus op sportmiddelen overleeft, hangt af van het materiaal, de temperatuur en de luchtvochtigheid. Zo overleeft het virus in het algemeen beter op harde en gladde materialen zoals plastic, metaal en glas. En minder goed op poreuze oppervlakken zoals papier en karton.

60 | CORONA magazine 1.5

Kan ik nog bridge spelen, schaken of andere denksporten doen?

Het advies is om dit niet te doen. Veel van deze denksporten vereisen dat deelnemers aan dezelfde tafel zitten en dat is in veel gevallen binnen 1,5 meter.

Daarnaast worden de materialen (speelkaarten, stukken) vaak doorgegeven waardoor het risico op besmetting vergroot wordt.

Denksporten lenen zich echter wel goed voor digitale varianten. Via internet zijn vele mogelijkheden, zo raadt de Bridgebond Stepbridge aan. Ook voor andere denksporten zijn diverse applicaties beschikbaar.

Mogen afslank-, yoga-, pilates- en EMS-studio’s, weer open?

Nee, deze activiteiten vallen onder sporten en bewegen en binnen sporten mag helaas nog niet.

Activiteiten zonder fysieke inspanning, zoals massage, kunt u 1 op 1 wél weer starten zolang u zich houdt aan de RIVM maatregelen voor contactberoepen.

Als bewegen onderdeel is van een (para)medische behandeling, zoals bij yogatherapie, dan gelden de regels voor (para)medische contactberoepen.

Moet ik ook afstand houden als ik sport met dieren?

Kan ik de hond nog uitlaten en paardrijden?

U kunt uw hond uitlaten of met uw paard buiten rijden, als u de corona-maatregelen toepast.

Ik wil gaan zwemmen, surfen of varen met mijn bootje. Op welke manier kan dat veilig?

Net als voor andere sporten in de buitenlucht geldt: houd minimaal 1,5 meter afstand. Vermijd risico’s

CORONA EN SPORT

waardoor u medische hulp nodig heeft of gered moet worden.

Hoe zit het met sportevenementen en activiteiten na 19 mei, gaan die wel door?

Voorlopig gaan sportactiviteiten en sportevenementen niet door. Pas als het coronavirus verder onder controle is, zijn sportevenementen en sportactiviteiten weer mogelijk. Evenementen waarvoor een vergunning nodig is of die de organisatoren vooraf moeten melden, zijn in ieder geval tot 1 september verboden.

Kan het virus doorgegeven worden via zweet?

Het virus wordt niet via zweet doorgegeven. Door hoesten en niezen komt het virus uit neus, keel of longen naar buiten. Via kleine druppeltjes komt het virus in de lucht. Daarom is het van belang om 1,5 meter afstand van elkaar te houden.

Ik heb een kaartje voor een sportwedstrijd. Kan ik mijn geld terugkrijgen als die niet door kan gaan?

Als u een kaartje heeft voor een sportwedstrijd dan kan u uw geld terugvragen. Organisatoren kunnen u een voucher of tegoedbon aanbieden. Hiermee kunt u later een wedstrijd bezoeken. Hiermee proberen organisatoren uit grote financiële problemen te komen.

Meer informatie vindt u op de websites Bewaar Je Ticket en Save your ticket (Engels).

Ik heb mij ingeschreven om aan een sportevenement deel te nemen. Kan ik mijn geld terugkrijgen als dat niet door kan gaan?

Dat ligt aan de voorwaarden. Neem daarvoor contact op met de organisator van het evenement.

Zwemmen in open water Kan ik de zwemlocatie voor natuurwater in mijn omgeving bezoeken?

Zwemlocaties in de natuur, zoals recreatieplassen en meertjes zijn sinds 1 mei geopend. U mag er gebruik van maken als u rekening houdt met de volgende spelregels: • Vermijd drukte.

• Houd 1,5 meter afstand, ook in het water. Geef elkaar de ruimte.

• Betaal contactloos, dus niet met contant geld.

• Blijf thuis als u verkoudheidsklachten heeft, ook als het maar lichte klachten zijn.

• Volg de aanwijzingen op van personeel en toezichthouders.

• Houd er rekening mee dat de douches en toiletten bij zwemlocaties gesloten zijn.

Kan ik weer naar het zwembad om vrij te zwemmen of voor zwemles?

Ja, zowel binnen- als buitenzwembaden zijn geopend.

In tegenstelling tot andere sportaccommodaties zijn bij zwembaden de kleedruimtes wel geopend.

Zwembaden zullen extra maatregelen nemen om alle hygiënemaatregelen van het RIVM goed na te leven en het virus geen kans te geven binnen het complex.

Bovendien dienen bezoekers de 1,5 meter in afstand in acht te nemen in en uit het water. Kinderen tot en met 12 jaar hoeven geen 1,5 afstand te houden in en uit het water.

CORONA magazine 1.5 | 61

Nog geen oplossing voor strijd om de anderhalve meter op Brink Deventer De horeca en de marktkooplieden in Deventer hebben nog geen akkoord over het gebruik van de Brink op vrijdag en zaterdag als in juni de horeca weer aangepast open mag. De horeca en de markt zitten elkaar op die dagen op de Brink in de weg, omdat er meer ruimte nodig is om aan de anderhalvemetermaatregelen vanwege corona te voldoen.

Z

aterdag wordt er -na sluiting van de warenmarkt- verder gepraat tussen de partijen. De gemeente Deventer is nu nog op afstand betrokken en wil dat horeca en ambulante handel gezamenlijk tot een oplossing komen. Wethouder Walder zei op Radio Oost dat hij de partijen eerst samen wil laten overleggen en dat hij nu nog niet met een ‘Salomonsoordeel’ wil komen.

De Deventer horeca moet extra maatregelen treffen om aan de voorwaarden te voldoen. De terrassen afbreken als er markt komt en daarna weer opbouwen is volgens de ondernemers onbegonnen werk. Ze stellen voor dat de markt tijdelijk wordt verplaatst naar het Grote Kerkhof.

Dat zien de marktkooplieden niet zitten. Ze vrezen omzetderving omdat bezoekers de markt niet meer weten te vinden en vragen zich daarnaast af hoe lang dat ‘tijdelijk’ vanwege de coronamaatregelen zal duren.

62 | CORONA magazine 1.5

HORECA / POLITIEK

CORONA magazine 1.5 | 63

Coronavirus in Nederland: huisgenoten hoeven niet op 1,5 meter afstand ...

Publicatiedatum: 19 mei 2020

Huisgenoten hoeven onderling geen 1,5 meter afstand van elkaar te houden in eet- en drinkgelegenheden. Dat kondigde premier Mark Rutte aan na crisisberaad met ministers uit het kabinet. Het idee was eerst dat alle gasten onderling afstand moesten houden, behalve gezinnen.

Rutte kondigde na het beraad enkele wijzigingen aan van de voorgenomen versoepelingen van de coronamaatregelen. Openbare gelegenheden mogen bijvoor64 | CORONA magazine 1.5

beeld dertig gasten ontvangen, terwijl het kabinet eerst nog sprak van dertig mensen binnen, dus inclusief personeel. Dat is ‘lastig’ te regelen, aldus Rutte. Daarom wordt het personeel toch niet meegeteld.

Cafés en restaurants mogen vanaf 1 juni hun deuren weer openen. Er is in het kabinet ook ‘lang gesproken’ over de mogelijkheid om de horeca een lang pinksterweekend te gunnen, maar na advies van de burgemeesters is besloten vast te houden aan 1 juni vanwege de verwachte drukte en handhaafbaarheid.

Het is een ‘grote en spannende stap’.

Ook culturele instellingen zoals musea, concertzalen en theaters kunnen op deze dag weer gasten ontvangen. Het gaat om maximaal dertig bezoekers die van tevoren moeten reserveren. Muziekscholen kunnen weer aan de slag. Dertig mensen in het gebouw is het maximum.

POLITIEK / FOTOREPORTAGE

CORONA magazine 1.5 | 65

KNVB maakt s Cambuur nog weer een jaar in Met de meest recente coronamaatregelen van het kabinet is het helaas onmogelijk geworden om het seizoen 2019/’20 van de betaald voetbalcompetities tijdig uit te spelen.

H

et zal voor alle betrokkenen, van supporters en spelers tot bestuurders en scheidsrechters, glashelder zijn dat de volksgezondheid altijd op de eerste plaats komt; de beslissingen die zijn genomen over de afwikkeling van de lopende competities zijn in het perspectief van wat het coronavirus aanricht in de samenleving slechts een voetbalprobleem. Niettemin is het bestuur betaald voetbal er zich van bewust dat de beslissingen van vandaag voor sommigen grote teleurstelling teweeg zal brengen in het voetbal.

Dit betekent het volgende voor de afwikkeling van het seizoen 2019/’20: • Geen kampioenen. Sowieso spreken we dit seizoen niet van een kampioen in zowel de Eredivisie als de Keuken Kampioen Divisie. In deze tijd, onder deze omstandigheden is het niet gepast te spreken van een kampioenschap, daarom beves-

66 | CORONA magazine 1.5

tigen we slechts de eerste plaats van betrokken clubs op de laatste ranglijst van de afgebroken competities. Er worden over het seizoen 2019/’20 daarom ook geen kampioensschalen uitgereikt.

• Europese tickets. Het uitgangspunt van de UEFA is dat de Europese tickets moeten worden verdeeld op basis van de sportieve prestaties in de competities 2019/’20. Omdat de bekerfinale niet kan worden gespeeld, is er dit seizoen geen winnaar. Besloten is dat het ticket voor de winnaar naar de hoogste op de ranglijst zal gaan, na de Champions League plaatsen. Dat betekent dat op basis van de ranglijst zoals deze nu is: dat nummer 1 Ajax rechtsreeks naar de play-offs van de Champions League gaat, AZ (2) uitkomt in de tweede voorronde van de Champions League, Feyenoord de groepsfase van de Europa League speelt, PSV zich plaatst voor de derde kwalificatie ronde van de Europa League en Willem II voor de tweede kwalificatieronde. Dit alles onder voorbehoud van bevestiging van de UEFA. • Geen promotie/degradatie. Anders dan bij Europees voetbal waar we gevraagd zijn keuzes te maken in overeenstemming met de richtlijnen van de UEFA, gelden er bij promotie/degradatie geen voorschriften vanuit UEFA. Omdat in de competities nog vele ronden moeten worden gespeeld, vinden wij dat we geen promotie/degradatie kunnen toepassen en zodanig wordt besloten.

VOETBAL

s eizoen niet af de Keukenkampioen Divisie

KNVB: Er degraderen of promoveren geen clubs in 2020 De kogel is door het stadion.

De KNVB heeft besloten dat er geen clubs promoveren of degraderen. Oftewel, Cambuur blijft minimaal nog een jaar in de Keuken Kampioen Divisie.

na-hoogste voetbalklasse van Nederland zien, krijg je er niks voor terug. De KNVB heeft het in haar botte hoofd gehaald alles te laten zoals het is’. Aldus de trainer van Cambuur.

‘Wat een teringzooi hey. Loop je een jaar lang zo ongeveer het mooiste voetbal van de op een-

Dat is leuk nieuws voor de hekkensluiters van de Eredivisie.

RKC en ADO Den Haag voet-

balden de afgelopen jaargang als een stel ouwe wijven en hun degradatie was eigenlijk al een feit. Aan de andere kant had Cambuur een voorsprong van liefst 11 punten op de nummer drie. Promotie was zodoende bijna niet te ontlopen. Maar de KNVB, in al haar wijsheid, besliste anders ...

CORONA magazine 1.5 | 67

NOODPAKKET 2.0

68 | CORONA magazine 1.5

CORONA magazine 1.5 | 69

‘Altijd blijven

De laatste pagina’s van dit Corona

70 | CORONA magazine 1.5

lachen’

HUMOR

magazine 1.5 ...

CORONA magazine 1.5 | 71

Š CORONA magazine 1.5 werd samengesteld en geproduceerd door Ger Bomans van Different Design Deventer. Dit magazine is een logische follow-up van het eerder verschenen CORONA magazine.

De samensteller vraagt zich af hoe we nu verder moeten na de uitbraak van het coronavirus en of we in staat zijn om ons leven opnieuw vorm te geven in de 1.50 meter samenleving, de nieuwe werkelijkheid?