FUGRO 50 // Earth Unlimited

EARTH UNLIMITED FUGRO N.V. 1962 - 2012

FUGRO 50 YEARS – WHAT’S NEXT?

JAN DAAN HILLEN

EARTH UNLIMITED FUGRO 50 YEARS – WHAT’S NEXT? FUGRO N.V.

JAN DAAN HILLEN

1962 - 2012

2

INHOUD

EARTH UNLIMITED

INHOUD

Inhoud

2

I Voorwerk

4 6 8 10 14 18 22

II Aarde

30 32 38 40 47 48 56 61 62 69 72 76 84

Fugro-vestigingen Fugro 50 jaar - what's next?

Earth unlimited De bovenste steen De zoektocht naar Odysseus’ bestemming 50 jaar kansen zien en grijpen

Verschuivingen Waterkeringen – een dijk van een markt Veerman over water Modern meten Plaatsbepalingen Wereldwijde watervraagstukken Water wordt gewichtiger Veiligheid als exportproduct Flood Control 2100 Golfbewegingen Het klimaat verandert altijd Visie of illusie?

III Mensen

De groeiende kring van morele status Cultuurverandering door claimgedrag Fugro verveelt nooit Seismische paleisjes Trouw aan olie- en gasindustrie Regionalisering na globalisering

88 90 100 104 109 110 116

3

Fugro 50 years – what’s next?

Behoudend vooruitstrevend opschalen De vraag naar gezaghebbende ingenieurs In beweging blijven, want niets is blijvend R&D in onshore geotechniek In Situ en de vaart der volkeren Voortdurend in beweging Groei in onshore geotechniek Samensmelting vergroot ieders mogelijkheden HSE en maatschappelijk verantwoord ondernemen Regionaal denken is goed Toekomstvisie en het recht op plezier in je werk Samen op weg naar multidisciplinaire projecten Aanpassen in Afrika Investeren met visie en vertrouwen Leren maakt het leven leuker Visie of illusie?

120 126 132 138 142 146 150 156 158 160 162 164 172 176 182 188

IV Energie

192 194 206 212 218 222 234 240 242 246

V What’s next?

250 252 258 264

VI Registers

268 270 274 280 282 288

Geopolitieke brandstofperikelen Zuiver meten is zeker weten Hernieuwbare energiebronnen De winst zit in doelmatigheid De miljardendans om zeebodemschatten De Fugro-factor Delta’s zijn hot spots De kost gaat voor de baat uit Visie of illusie?

Volgen en voorop lopen Het werelddeel van de toekomst Hoe oud ben jij in 2027?

Overzicht acquisities sinds 1987 Financiële gegevens sinds 1962 Raad van Commissarissen en directie Organigram Colofon

I EARTH UNLIMITED

VOORWERK

6

VOORWERK _ FUGRO-VESTIGINGEN WERELDWIJD

EARTH UNLIMITED

Fugro 50 years – what’s next?

7

8

VOORWERK _ FUGRO 50 JAAR – WHAT’S NEXT?

FUGRO 50 JAAR – WHAT’S NEXT? _ _ _

F

ugro bestaat in 2012 een halve eeuw en dit verdient een feestelijke viering. De traditionele vijfjaarlijkse viering, in 1967 voor het eerst georganiseerd door Fugro’s oprichter Kees Joustra, beleeft zijn tiende editie en dit jubileum is aanleiding voor een volgend boek.

Tien jaar geleden verscheen Down to Earth and Up to Date, over de wordingsgeschiedenis van het bedrijf. Een historisch overzicht in veertig hoofdstukken, met bij elk jaar op de achtergrond een vermeldenswaardige gebeurtenis in de wereld.

Vijf jaar later gaf de publicatie Moving On inzicht in belangrijke gebeurtenissen. In het boek dat u nu in handen houdt, Earth Unlimited, staat een samenvatting van het genoemde historisch overzicht, aangevuld met een beknopte weergave van wapenfeiten en ontwikkelingen in de afgelopen tien jaar.

De aarde biedt nog ongekende mogelijkheden, ook voor Fugro. Voor de inhoud van Earth Unlimited kozen we het heden en de toekomst als uitgangspunt. Managers en medewerkers laten hun gedachten gaan over hetgeen Fugro in het afgelopen decennium heeft gedaan en gelaten om zijn huidige vooraanstaande positie te verwerven en te verstevigen in de wereld van energie, transport, infrastructuur en mijnbouw. Hun verhalen kwamen terecht in een van de drie delen Aarde, Mensen en Energie.

Daarnaast komen deskundige buitenstaanders aan het woord over relevante thema’s zoals wereldwijde watervraagstukken, ethische aspecten bij technologische ontwerpen en verschuivingen op het gebied van fossiele en hernieuwbare energie.

Maar er is nog meer te lezen. Managers uit de wereldwijde Fugro-organisatie stuurden hun visie op verwachte ontwikkelingen in hun regio en/of discipline en op de positie van hun werkmaatschappij of branche ten tijde van Fugro’s 65-jarige bestaan in 2027.

EARTH UNLIMITED

9

Fugro 50 years – what’s next?

FUGRO 1962 - 2012 De historie herhaald — — In deze kolom staat een samenvatting van de geschiedenis van Fugro, zoals die is beschreven in Down to Earth and up to Date, het boek dat Fugro uitgaf bij het veertigjarige bestaan.

—

Wij danken allen voor hun bijdragen en meningen, die tesamen een mooi beeld schetsen van recente ontwikkelingen op de gebieden waarin Fugro actief is, van de actuele geopolitieke omstandigheden en van toekomstmogelijkheden en uitdagingen. Het is niet gezegd dat Fugro zijn besluitvorming zal baseren op deze subjectieve meningen!

Fugro maakt al een halve eeuw een spectaculaire groei en bloei door – een enkele dip daargelaten. Anno 2012 is het bedrijf sterker dan ooit. In ruim 280 vestigingen in meer dan 60 landen zorgen bijna 14.000 medewerkers voor technologische hoogstandjes en dienstverlening van de bovenste plank. Dit leidt niet alleen tot plezier in het werk en een uitstekende reputatie, maar ook tot kerngezonde financiële resultaten. Dat is goed voor het bedrijf en zijn continuïteit, en dus ook voor de mensen die er (komen) werken.

Al met al een goede reden om dit met elkaar te vieren en daarna ons roemruchte traject te vervolgen. Vandaar de ondertitel van dit boek: Fugro 50 years – what’s next? Op naar 2027 en verder!

Klaas Wester President-Directeur

10

VOORWERK _ EARTH UNLIMITED

EARTH UNLIMITED _ _ _

E

arth Unlimited. Wát een vermetele titel, in een tijd waarin iedereen de mond vol heeft van klimaatverandering, maatschappelijk verantwoord ondernemen en de overgang van fossiele naar hernieuwbare energiebronnen! De olie- en gasindustrie slaagt er dankzij indrukwekkende technologische ontwikkelingen weliswaar steeds weer in om nieuwe, voorheen onbereikbare olievoorraden en andere fossiele energiebronnen op te sporen en te exploiteren, maar beseft zij dan niet dat de aarde geen onuitputtelijke bron is? Hoe is zo’n titel te rijmen met het besef – óók bij Fugro, wereldwijd nauw verbonden met de olie- en gasindustrie – dat we grenzen naderen van het haalbare en betaalbare? Steken ze bij Fugro opportunistisch de kop in het zand?

Allerminst.

Het onvoorstelbare bewaarheid

Integendeel zelfs. Ook Fugro weet donders goed dat makkelijk te exploiteren fossiele brandstofvoorraden slinken, terwijl de behoefte aan energie juist toeneemt, door de groeiende wereldbevolking en de stijgende gemiddelde levensstandaard. (Ouderen die gewend zijn te lopen of te fietsen, zien hoe hun (klein)kinderen zich gemotoriseerd verplaatsen, om hun welvaart te tonen en om het levenstempo te kunnen volgen.)

Maar na vijftig jaar bodemonderzoek weet Fugro – misschien wel beter dan wie ook – dat de aarde veel meer heeft te bieden en dat er andere energiebronnen zijn dan steenkool, olie en gas. Homo technologicus houdt niet op met zijn speurtocht naar alternatieven. Hij blijft de wereld en zichzelf verbazen met slimme oplossingen; vandaag is alweer doodgewoon wat vijftien jaar geleden volkomen onvoorstelbaar was. Voeg de verbluffende inventiviteit van de mens bij de onmetelijke potentie van zijn planeet (en de zon), en er ontvouwt zich een onuitputtelijke bron van mogelijkheden die de titel van dit boek alleszins rechtvaardigt. Er zijn geen grenzen aan het menselijke creatieve vermogen als het gaat om overleven op dit hemellichaam, waarvan vele mogelijkheden nog onbekend zijn.

EARTH UNLIMITED

Fugro 50 years – what’s next?

Fugro heeft zich er allang op voorbereid dat hernieuwbare energie eens de overhand zal krijgen. Zijn ingenieurs volgen de ontwikkelingen op de voet en staan soms zelfs aan de wieg van nieuwe ideeën. Dit brengt het fascinerende bedrijf met voorsprong op plaatsen waarvan Jules Verne nauwelijks durfde dromen. Het meest fantastische blijkt alsnog mogelijk en bereikbaar, en dit rechtvaardigt Fugro’s positieve instelling, óók ten aanzien van de gevolgen van knellende klimaatproblematiek en nijpende energievraagstukken. Deze titel weerspiegelt Fugro’s zelfvertrouwen en ingebedde drang tot onderzoek naar en ontwikkeling van pragmatische oplossingen voor de vraagstukken die de gedragingen van de aarde en haar bewoners teweegbrengen.

Aarde, mensen, energie

Earth Unlimited bevat beschouwingen over de stappen die Fugro zette om een vooraanstaande rol te kunnen blijven spelen in geotechniek, survey en geoscience (en welke andere disciplines hier nog zullen bijkomen), waarmee het bedrijf wereldwijd zijn bijdrage zal leveren aan toenemende welvaart en welzijn van de wereldbevolking. Het boek schetst een beeld van de uitdagingen die hiermee waarschijnlijk gepaard gaan.

De tekst is samengesteld uit verschillende elementen. Om warm te lopen begint het boek met De bovenste steen, het slothoofdstuk van Down to Earth and Up to Date, het jubileumboek uit 2002. Nu, tien jaar later, verdient dit stuk over de toekomst-van-toen een plek op de eerste rij in het theater der verwachtingen voor de komende decennia.

In De zoektocht naar Odysseus’ bestemming gaan we nog verder terug; hierin leest u wat Homerus en Fugro’s vernuft met elkaar te maken hebben.

De overige tekst, gebaseerd op gesprekken met Fugro-medewerkers en externe deskundigen, is ondergebracht in drie thema’s: Aarde, Mensen en Energie, waarom het menselijk leven draait. Deze factoren en hun combinaties leveren soms uitdagingen op die de mens stoutmoedig tegemoet moet treden, als hij zijn beoogde vooruitgang wil bewerkstelligen. Ontevredenen die het zich kunnen veroorloven, verkassen naar plekjes met nog groener gras. Degenen die van de hoop moeten leven, trekken naar omstandigheden waar het bestaan misschien iets minder bedreigend is. Ieder mens wil een kamer (of wat daarvoor doorgaat) met uitzicht. Dat het leven ook dáár zelden makkelijk is en overleven er zelfs een nog grotere uitdaging kan zijn, neemt hij op de koop toe. Velen vestigen zich op vruchtbare vulkaanhellingen en in drassige delta’s, waar de voedselvoorziening het enige is wat zeker lijkt. Zij negeren het risico van vernietigende aardbevingen, vulkaanuitbarstingen of overstromingen. Zij zijn daar niet de enigen – in 2012 woont ruim de helft van de wereldbevolking van zo’n zeven miljard mensen in een rivierdelta, waar de grond vruchtbaar is en het klimaat aangenaam. Wie de vulkaan verkiest, lapt seismologische voorspellingen aan zijn laars en gokt

11

13

erop dat de uitbarsting zich pas na zijn natuurlijk overlijden zal voordoen – na mij de zondvloed (of de lavastroom). Wie dan leeft, dan zorgt. Eerst eten.

2027 en verder

Voor elk van de drie genoemde delen maakte technisch illustrator en futuroloog Rudolf Das een tekening: een Remotely Operated Vehicle dat op extreme waterdiepte kan werken (Aarde); een in hoogte instelbare dijk (Mensen) en zijn idee voor drijvende windmolenparken (Energie).

Door de drie genoemde delen heen loopt een samenvatting van de vijftigjarige Fugro-geschiedenis, in een aparte kolom.

Het is verbluffend wat er in vijftien jaar kan gebeuren – ga maar na wat ‘we’ in 1997 nog niet wisten en konden. In de rubriek 2027 staan verwachtingen en voorspellingen van Fugro-directeuren uit de hele wereld over het jaar waarin Fugro 65 jaar bestaat: 2027.

Earth Unlimited eindigt met What’s next?, waarin het open vizier vooral is gericht op Afrika. Dit continent zal zich in de nabije toekomst sterk ontwikkelen en dankzij de enorme natuurlijke rijkdommen de economische achterstand wellicht inhalen. Fugro staat klaar om hierbij van dienst te zijn.

Het was eervol, boeiend en leerzaam om ook aan deze indrukwekkende publicatie te mogen meewerken. Zelfs wie slechts zijdelings betrokken is bij Fugro’s bedrijfscultuur en technologisch kunnen, voelt trots. Het is mooi om te ervaren dat ook de mensen bij Fugro zelf vol zijn van deze trots, en af en toe verbluft over elkaars prestaties, tot in de verste uithoeken van de grenzeloze aarde.

Jan Daan Hillen mei 2012

 Landmeter met satellietpositioneringsapparatuur, Rocky Mountains, Canada

 Fugro's seismisch onderzoeksschip Geo Caribbean

2027

Fugro 50 years – what’s next?

Aan het begin van Fugro's volgende stap in de toekomst is het interessant om de mening en visie te kennen van degenen die wereldwijd leiding geven aan de organisatie. De managers kregen het verzoek om in de glazen bol te kijken en vrijuit een of meer van onderstaande vragen te beantwoorden. Hun reacties staan her en der verspreid door het boek, in de rubriek 2027.

1 Welke gevolgen zal de klimaatverandering tot 2027 hebben voor het functioneren van uw werkmaatschappij?

2 Hoe ver zal de omschakeling gevorderd zijn van fossiele naar hernieuwbare brandstoffen, en op welke hernieuwbare brandstoffen zal in 2027 de meeste aandacht gericht zijn?

3 Hoe zullen geopolitieke ontwikkelingen uw regio en/of werkmaatschappij hebben beïnvloed?

4 Hoe zal Fugro zich organisatorisch hebben ontwikkeld?

5 Met welke technologie zal Fugro zich in 2027 voornamelijk bezighouden?

6 In welke nieuwe geografische gebieden zal Fugro in 2027 actief zijn?

7 Hoe zullen omvang en samenstelling van uw personeelsbestand er in 2027 uitzien?

8 Hoe verlopen in 2027 de werving van medewerkers en hun mobiliteit binnen de Fugro-organisatie?

9 Welke communicatiemiddelen zullen mensen in 2027 dagelijks gebruiken?

14

VOORWERK _ DE BOVENSTE STEEN

EARTH UNLIMITED

DE BOVENSTE STEEN _ _ _

Hoewel er over de toekomst als begrip betrekkelijk weinig is geschreven, is het één van de belangrijkste menselijke uitvindingen.

Het is een dagelijks en tegelijk wereldomvattend, alom toepasbaar en vaak weids begrip dat zich in de nabijheid bevindt van het gevoel de hoop, dat eveneens een middel is om het bestaan zijn voortgang te bieden.

Niet elke toekomst is hoopvol. Veel Europeanen, kinderen van politiek bewuste ouders, herinneren zich de periode na januari 1933, toen ruim zes jaar lang elke nieuwe dag zich bekleedde met een heviger dreiging en heviger hopeloosheid. Pas na half augustus 1945 kon er een nieuwe toekomst uit de kast worden gehaald.

Dit lijken nogal vreemde zinnen ter afsluiting van een boek over Fugro, waarvan de geschiedenis samenvalt met – tot dusver – een van de mooiste, welvarendste perioden in onze westerse wereld. Toekomst op toekomst werd gestapeld en hoop na nieuwe hoop werd vervuld. De al historische – vrijwel vaststaande – muur tussen de beide Duitslanden verkruimelde in 1989, bijna plotseling, en eerder dan wie ook had durven vermoeden. De hoop haastte zich nog meer dan de toekomst. Eindelijk was dat jaar 1933 omgetuimeld en voorbij. Er waren geen dictaturen meer in West-Europa.

Een bedrijfsgeschiedenis is iets anders dan een roman of een kort verhaal of een novelle. Zij hebben alle een onverbiddelijk einde. Een literair werk is voltooid met het laatste woord, zoals een Egyptische piramide wordt beëindigd met de laatste steen in de hemel. De zaak is voorgoed en eeuwig besloten.

Een piramide kan alleen op deze manier worden gemaakt. Aldus gebiedt de wiskundige tekening. Zó, of helemaal niet.

Een gedenkboek over het ontstaan en de voortgang van een bedrijf eindigt weliswaar eveneens met een laatste woord, maar dat woord staat op losse schroeven omdat de betrokkenen van het bedrijf meer aan morgen dan aan gisteren denken. Het einde is hun begin. De herdenking heeft dus zijn

ESTAFETTE Bij het veertigjarige bestaan in 2002 gaf Fugro een boek uit onder de titel Down to Earth and Up to Date. Het beschreef van jaar tot jaar de ontstaans- en wordingsgeschiedenis van het bedrijf. Max Dendermonde (1919-2004), in zijn tijd een bekend Nederlands auteur, schreef als besluit van dit historisch overzicht De bovenste steen, een essay over de rol van de toekomst in het menselijk denken en doen door de eeuwen heen.

Inmiddels heeft de vooruitgang weer tien jaren afgesnoept van de toekomst-van-toen en opnieuw zijn ontwikkelingen op allerlei gebieden verrassend anders verlopen dan ooit gedacht. Nu eens vertraagd en dan weer van richting veranderd, maar nooit tot stilstand gekomen. Panta rhei.

Alles stroomt, linksom of rechtsom meanderend door de tijd, onstuitbaar.

Volgende generaties nemen het stokje over van vorige. Zij denken en doen op hún manier, omdat die beter past bij hun ververste visie op nieuwe tijden. Om de estafette te benadrukken, begint dit boek met het slot van het vorige.

15

Fugro 50 years – what’s next?

achtergedachten al geprojecteerd op andere zaken en stelt zich open voor een feestelijke toekomst, een dóórgolvend slotkoor, dat de lezer meeneemt uit de leeshoek naar de wereld van morgen. Er kan, begrijpt men, nog heel wat worden behaald, na het vele dat (ondanks dit en ondanks dat) reeds is bereikt. De toekomst staat gewiekst te dringen.

Welke ongrijpbare, exclusief menselijke verworvenheden waren er het eerst?

De taal? De toekomst? De taal is al vroeg door de tweebener gebruikt om toekomstplannen vast te leggen. Het eerst kwamen de kleine plannen, voor de korte termijn. Aan het bijzondere daarvan werd toen – in die nevelige voortijd – nog niet gedacht. Ook dieren hebben zich van geluiden bediend.

Het voerbakje – een halve kokosnoot? – schuurde vol toekomst over de rotsbodem en maakte een inleiding naar het begrip beloning. Een aapje was aan het eten.

De homo sapiens ging verder op die weg en benutte onbewust de grammatica. Prietpraat werd herhaalbaar en bevorderde het ontstaan van de gemeenschappelijke boodschap. Een toekomst werd in woorden vastgelegd.

Bomen en andere floraburgers kwamen nog niet zo ver, maar voelden een toekomst in hun sappen. Nog voor de herfst daar is, buigen hun kalende takken zich naar een nieuwe winter.

De toekomst was altijd minder eenvoudig dan de plannenmakers zich voorstelden. De geschiedenis van de kerkenbouw geeft op een onrustige manier aan hoe er door de eeuwen heen moest worden geschipperd met de oorspronkelijke plannen. Torens werden geschrapt, nieuwe godshuizen eisten een ingekeerde soberheid.

Maatschappelijke wijzigingen eisten ook in fabrieksbouw nieuw denken.

Een feestelijk gevoel voor het nieuwe bracht grandeur. Gebruiksgebouwen konden tot monumenten worden van een waardevol toekomstgevoel dat niet verloren mocht gaan. In Oost-Groningen, waar ingenieurs in het midden van de twintigste eeuw een gigantische hoeveelheid aardgas aanboorden die de Nederlanders gunstig gezind was door zich onder hun grondgebied te bevinden, staat het verkommerde karkas van een gebouw dat De Toekomst heet. Het werd honderd jaar voor de ontdekking van die gasbel gebouwd, toen er in West-Europa een grote, nieuwe handel was in strokarton, het plastic van die tijd. Toen de productiemethoden veranderden, ging de coöperatieve glorie van De Toekomst op slot. Het oude stoomkasteel rot en roest daar maar, als een bedroevend overbodig droomkasteel.

In Gizeh, niet ver van Caïro, staat sinds eeuwen vóór de westerse jaartelling een geweldig stuk nauwkeurig voltooide toekomst. De bouwers hadden tijdens de bouw twee mogelijkheden: ophouden met het onmogelijke werk, of het gebouw toch maar volgens het enige plan voltooien. Afwijkingen waren niet mogelijk. Het was een wiskundig plan dat alleen onveranderbaar gereed

1962 De gok gewaagd — — Na zijn studie Civiele Techniek aan de TH Delft (1950) komt ingenieur Kees Joustra in dienst bij achtereenvolgens de Dienst Zuiderzeewerken, het Haagse bouwbedrijf Habo en het Delftse Laboratorium voor Grondmechanica (LGM). Op 2 mei 1962 richt hij zijn eigen bedrijf op: N.V. Ingenieursbureau voor Funderingstechniek en Grondmechanica Fugro.

De financiering komt voor 95% van Ab Schreuders, directeur van Verenigde Bouwbedrijven Nederhorst in Gouda, nadat Joustra zijn business plan op een A4’tje heeft geschreven.

Hij legt sceptici het zwijgen op die beweren dat de sondeertechniek is uitontwikkeld; er valt nog veel te verbeteren aan de sondeerconus. Joustra ziet de mogelijkheden. Bij Fugro doen ze wat niemand doet: ze combineren de praktijk van het grondonderzoek met de theorie van het funderingsadvies. Fugro begint in Den Haag, maar verhuist in het najaar van 1962 naar Leidschendam. Fugro wil als adviseur én aannemer van bodemonderzoek opereren in de top van de markt, prijsbepalend en trendsetter zijn, bekendheid vergroten.

>

17

Fugro 50 years – what’s next?

kon komen, zoals we hiervoor al hebben gezien. Met die onvervangbare slotsteen.

De bouwers dwongen zichzelf trouw te zijn aan de toekomst. En dát is eigenlijk het grootste wonder van Gizeh: dat het steen voor steen, meter voor meter, enkel op die ene manier gebouwd kon worden, zonder ruimte voor een afwijking. De mensen hadden de toekomst aan de teugels. Dat gebeurt zelden.

Dit zijn een heleboel inleidende woorden om te vertellen dat de toekomst dikwijls roet in het eten gooit.

De oude toekomst zou in Leidschendam moeten eindigen in het voorjaar van 2002. Dan bestaat Fugro veertig jaar.

Dat feest wordt nu gevierd met veel soberder gevoelens dan de plannenmakers hadden bedacht. Want wat op 11 september 2001 in New York is gebeurd, staat weliswaar compleet op zichzelf (zou men kunnen zeggen) maar heeft zich tegelijk voltrokken in een nieuwe, universele grammatica, waarmee wij nu niet enkel gezamenlijk rekening moeten houden, maar die tegelijk reeds van de hele menselijke gemeenschap is.

Fugro is daar welbewust een deel van.

Er wordt een toekomst gepland met een bereikbaar feest. Op een voorzichtige manier, met bouwstenen, waarvan er één de laatste is en een andere de eerste.

Hoe dan ook.

Doorgaan, zegt de wereldburgerlijke grammatica.

1962 > De eerste (en jarenlang de grootste) order komt van het Amerikaanse bureau Frederick Harris, voor sonderingen voor de aanleg van 50 kilometer snelweg in het zuiden van België. De opdracht zorgt voor een vliegende start, maar het net gestorte kapitaal is onvoldoende voor de nodige investeringen; Fugro moet € 90.000 extra lenen. Nog in hetzelfde jaar komt er een tweede buitenlandse opdracht binnen, voor sonderingen op Curaçao.

— En John Glenn draait drie baantjes rond de aarde.

18

VOORWERK _ DE ZOEKTOCHT NAAR ODYSSEUS’ BESTEMMING

EARTH UNLIMITED

DE ZOEKTOCHT

NAAR ODYSSEUS’ BESTEMMING _ _ _

2027

E

en kleine drie millennia vóórdat Fugro de glazen heft op het vijftigjarige bestaan, had de Griekse dichter en zanger Homerus al reden om een feestje te vieren: de voltooiing van de Ilias en de Odyssee.

Als deze heldendichten tenminste van zijn hand zijn. Sommige wetenschappers zetten namelijk vette vraagtekens bij de gedachte dat deze blinde bard de auteur was van zowel de Ilias (over de strijd om Ilion, zoals Troje ook wel heette) als de Odyssee, over de omzwervingen van de Griekse koning Odysseus die na de Trojaanse strijd tien jaar nodig had om terug te keren op zijn eiland Ithaka. De sceptici baseren hun twijfel op de resultaten van taalkundig onderzoek; verschillende frases in de verhalen komen uit uiteenlopende periodes in de Griekse taalontwikkeling, zeggen zij, en kunnen dus niet door één en dezelfde persoon zijn geschreven. Homerus-fans brengen hier tegenin dat hij de Ilias wellicht als jongeling schreef, en de Odyssee als grijsaard.

Weer anderen verwijzen naar zijn blindheid en stellen dat Homerus de verhalen niet opschreef maar voordroeg, als rasverteller gezegend met een goed geheugen. (Was hij wérkelijk blind, of sloot hij zijn ogen alleen maar bij het vertellen, om zich beter te kunnen concentreren?) Volgens hen zouden de verhalen pas na Homerus’ dood op schrift zijn gesteld, waarbij de schrijvers hun pen af en toe in de goedgevulde pot met eigen fantasie doopten om ze aantrekkelijker te maken, of de oorspronkelijke heldendichten verdunden met andere verhalen die met Troje en Odysseus niets te maken hebben. De tegenwoordig algemeen aanvaarde standaardversie dateert uit de derde eeuw vóór Christus, toen volgelingen van de Alexandrijnse School de toevoegingen verwijderden in hun streven de oertekst weer bloot te leggen.

Helaas ontbreken betrouwbare gegevens over de persoon Homerus – áls hij überhaupt heeft bestaan. Want er zijn ook mensen die beweren dat Homerus slechts een verzamelnaam was voor verschillende auteurs.

SAMENSTELLING PERSONEELSBESTAND

GRANT AITCHISON

FUGRO SUBSEA SERVICES, VERENIGD KONINKRIJK

Uitgaande van het huidige personeelsbestand van bijna vierhonderd personen, kunnen we dit tot 2027 wellicht zien stijgen tot wel achthonderd medewerkers. Wat betreft hun vaardigheden gaat het vooral om computertechniek en ingenieurstoepassingen, met een toenemende aandacht voor managementsystemen en efficiency in de uitvoering. Het aantal medewerkers dat op zee op schepen nodig is, zou moeten afnemen, naarmate er meer efficiënte technische systemen – zoals communicatiesystemen die rechtstreeks gegevens van zee naar het vasteland sturen – in werking worden gesteld.

19

Fugro 50 years – what’s next?

Nóg een vrijer voor Penelope

De Odyssee beschrijft de moeizame terugkeer van de Griekse koning Odysseus naar zijn thuishaven op het eiland Ithaka, nadat hij de Trojanen had helpen verslaan. (Hij had die list met dat paard bedacht.) Zijn zwerftocht over de Middellandse Zee duurde tien jaar, doordat Odysseus en zijn bemanning onderweg allerlei rampspoed overkwam, in de vorm van stormen, verleidingen en andere bedreigingen die voor vertraging zorgden. Deze ellende was te wijten aan Poseidon, de god van de zee die een vloek over Odysseus had uitgesproken omdat deze zijn zoon, de cycloop Polyphemos, had gedood.

Gelukkig voor Odysseus was de godin Athena hem goed gezind; zij zorgde ervoor dat hij uiteindelijk kon terugkeren bij zijn vrouw Penelope. Zij had al die tijd trouw op hem gewacht, waarbij zij zich de vele opdringerige vrijers van het beeldschone lijf moest zien te houden die als motten om haar lamp dansten, nu haar man afwezig was. Penelope vertrouwde niemand meer en het duurde even voordat ze haar man herkende in die verweerde zeeschuimer, waarin hij was veranderd. Nadat hij duidelijk had gemaakt wie in huize Odysseus de oudste rechten had, en – met hulp van zijn zoon Telemachus – had afgerekend met de indringers, kon hij zijn Penelope weer in zijn armen sluiten, twintig jaar nadat hij naar Troje was vertrokken.

Waar lag Ithaka?

Homerus en de werken die aan hem worden toegedicht, zijn bijna drieduizend jaar later nog steeds onderwerp van allerlei wetenschappelijke studie en dus ook van discussie. Veel geografische plaatsen in de Odyssee staan nog steeds op de kaart van Griekenland, waardoor Odysseus’ route grotendeels is na te gaan. Maar over de slot-etappe verschillen de deskundigen van mening, doordat de ligging van de eindbestemming Ithaka onbekend is. Archeologen en andere wetenschappers staan te popelen om op Ithaka te gaan spitten, in de verwachting dat zij daar aanwijzingen vinden die ook mysteries rond de persoon Homerus zouden kunnen oplossen.

En het eilandje Ithaki dan, ten oosten van het eiland Kefallonia, in de Ionische Zee? Dit Ithaki (Nieuw-Grieks voor Ithaka) dankt zijn naam aan de Griekse geograaf Strabo uit de eerste eeuw vóór Christus. Hij identificeerde dit eiland als hét Ithaka. Maar hedendaagse oudheidkundigen zijn het erover eens dat dit Odysseus’ thuisland niet kán zijn geweest. Opgravingen daar brachten voorwerpen aan het licht die niet passen bij het bronzen tijdperk waarin Odysseus leefde. Nee, zeggen de onderzoekers, vorm en afmetingen van Ithaki wijken te veel af van wat Homerus beschrijft (‘een laag, bebost en ruig eiland met een hoge berg’) om staande te kunnen houden dat dit het oorspronkelijke Ithaka is. Maar waar zat Penelope dán zo smachtend te wachten?

1963 Een vliegende start — — Fugro's enthousiaste sondeerploegen werken veel efficiënter dan die van de ambtelijke concurrent Laboratorium voor Grondmechanica (LGM, verbonden aan de Technische Hogeschool Delft), die ze uit de markt drukken. De groei is verheugend, maar levert ook zorgen op. Het kantoor heeft ruimtegebrek, Fugro heeft geen eigen werkplaats en er is voortdurend nieuw geld nodig voor investeringen om het succes te kunnen laten voortduren. Fugro zet een tientje extra op elke sondering om te kunnen blijven investeren.

Door de vlotte afwikkeling van projecten wint Fugro snel terrein in de markt voor woningbouwfunderingen.

De olie- en gasindustrie richt zich op de ontwikkeling van productievelden op zee voor de Nederlandse kust.

— En Martin Luther King marcheert naar Washington (I have a dream).

20

VOORWERK _ DE ZOEKTOCHT NAAR ODYSSEUS’ BESTEMMING

EARTH UNLIMITED

Deze intrigerende vraag houdt onder andere de Britse zakenman en amateurarcheoloog Robert Bittlestone al sinds 2003 bezig. Volgens zijn hypothese was het huidige schiereiland Paliki, aan de westkant van Kefallonia, ooit een eiland. Het kwam – wellicht door aardverschuivingen – boven de zeespiegel aan Kefallonia vast te zitten. Bittlestone maakte John Underhill (professor in de Geologie aan de Universiteit van Edinburgh) en diens hooggeleerde collega James Diggle (classicus aan de Universiteit van Cambridge) warm voor zijn veronderstelling dat Odysseus’ Ithaka te vinden is op het schiereiland Paliki. Door aardverschuivingen zou de bodem omhoog zijn gekomen; de huidige Thiniavallei tussen tussen Ithaka en Kefallonnia zou vroeger een zeestraat zijn geweest. De drie Engelsen richtten de organisatie Odysseus Unbound op, om serieus werk te maken van hun onderzoek. Ze vroegen Fugro om technologische ondersteuning en indachtig de behoefte om maatschappelijk verantwoord te ondernemen, bood Fugro aan om technologisch sponsor te zijn van dit cultuurproject. Er kwam een onderzoeksprogramma voor de verzameling en interpretatie van data waarmee de wetenschappers wellicht zouden kunnen aantonen dat Paliki zo’n 3.200 jaar geleden geen schiereiland was, maar een eiland.

Alles uit de kast

Nadat de Griekse autoriteiten en lokale grondeigenaren toestemming hadden gegeven, kon professor Underhill beginnen met zijn geologische, geofysische en geomorfologische onderzoeken. Fugro zette expertise van alle divisies in voor het onderzoek in de Thiniavallei, tot ongeveer 150 meter diepte. Helikopters met laserapparatuur en geofysische sensoren vlogen over het gebied om magnetische en electromagnetische metingen te doen ten behoeve van hoge-resolutie-kartering (FLI-MAP). Het profiel van de ondiepe zeebodem werd bepaald met seismische en sonartechnieken. Op land voerden de medewerkers zwaartekrachtmetingen en elektrische en seismische refractiemetingen uit ter ondersteuning van de traditionele geologische veldkartering. Fugro deed ook ondiepe boringen op land en haalde uit die boorgaten logging-gegevens en kernen. Laboratoriumanalyses van deze kernen en bodemmonsters gaven een beeld van de sedimentpakketten en de stratigrafie. Op basis van al deze gegevens produceerde Fugro geologische kaarten, die inzicht kunnen bieden in vroegere tektonische bewegingen in het gebied.

Uit al deze onderzoeken zou moeten blijken of de Thiniavallei ooit een zee-engte was en Paliki een eiland. Zo ja, dan klopt de paleogeografische werkelijkheid met Homerus’ beschrijving van Odysseus’ thuisland Ithaka.

De voormalige zee-engte zal dan de Straat van Strabo gaan heten, naar de man die ruim tweeduizend jaar geleden naar de verkeerde plek wees. www.odysseus-unbound.org

2027

Hoe een eiland schiereiland werd

GEVOLGEN VAN KLIMAATVERANDERING

IDAR HORSTAD C.S. FUGRO MULTI CLIENT SERVICES, NOORWEGEN

Hoewel de oorzaken van de klimaatverandering en de invloed van de mens daarop nog steeds om een volledig begrip vragen, hebben samenlevingen over de hele wereld al kennis gemaakt met extreme weersomstandigheden en met schade op grote schaal, toegebracht door Moeder Natuur. Het lijkt erop dat we in een overgangsperiode zitten waarin het weer en misschien ook het klimaat in veel streken tegelijk aan het veranderen is, en zoals dat altijd gaat met ongewenste veranderingen, heeft dit een grote invloed op onze dagelijkse manier van leven.

Ons dagelijks leven en veel van onze bouwwerken zijn gebaseerd op waarnemingen en ervaringen die we eigenlijk maar in een korte tijd hebben opgedaan – de rest is gestoeld op modellen die aan herziening toe zijn.

Terwijl het nog steeds onzeker blijft hoe het klimaat zich in de volgende decennia zal ontwikkelen, moeten we ons vermogen om dit te voorspellen wel verbeteren. En zoals dat in elke overgangsperiode het geval is, zal er een sterke vraag zijn naar diensten en kennis om bouwwerken te kunnen plannen en maken die een klimaatverandering zullen overleven. Klimaatverandering en het stijgen van de zeespiegel, of juist het zakken daarvan, zijn in geologisch opzicht heel gewoon en bepaald geen uitzondering. De mens hoeft alleen maar te aanvaarden wat voor de geoloog allang vanzelfsprekend is.

2027

GEVOLGEN VAN KLIMAATVERANDERING

BIGHNA N NAYAK FUGRO SURVEY, INDIA

ď ž Zuid-Thinia, gezien vanuit de Argistolibaai

ď‚€ Boorwerk op Kefalonia, Griekenland

Klimaatverandering zal zeker invloed hebben op Fugro Survey in India, omdat we daar afhankelijk zijn van moessons. We zien nu al de gevolgen van langer aanhoudende moessons en langere periodes van slecht weer gedurende het seizoen. We voorspellen voor de toekomst dat het arbeidsseizoen korter wordt.

Met het stijgen van de zeespiegel en het vaker voorkomen van overstromingen in steden aan de kust, verwachten we meer surveywerk voor Fugro in India.

22

VOORWERK _ 50 JAAR KANSEN ZIEN EN GRIJPEN

EARTH UNLIMITED

50 JAAR KANSEN ZIEN EN GRIJPEN _ _ _

‘V

an het een kwam het ander en uiteindelijk reed ik pas na twee maanden terug. De buitenlandervaring smaakte naar meer, maar Fugro kon me toen niets bieden. Ik ging bij een baggeraar werken die me naar het buitenland stuurde. Na zeven jaar kwam de keuze: gaan de kinderen naar een internationale school of keren we terug naar Nederland?

Het werd het laatste en in 1981 kwam ik weer bij Fugro terecht – er was altijd wel contact gebleven. Ik zwierf door het hele bedrijf; de plek hing af van toevalligheden. Als er ergens wat gebeurde, bedachten we ad hoc de oplossing.

Je weet dat zulke situaties zich voordoen en dan pak je je kans.’

CEO bij verrassing

‘Ik runde de afdeling Onshore Geotechniek, wereldwijd, toen ik in 1996 werd benoemd tot tweede man, als back-up van Gert-Jan Kramer. Ik raakte betrokken bij overkoepelende zaken als investor relations en het jaarverslag.

We schelen weinig in leeftijd en zouden ongeveer tegelijkertijd met pensioen gaan, maar hij vertrok in oktober 2005, eerder dan verwacht. Dat ik hem opvolgde, kwam voor mij dus wel als een verrassing. Maar een aangename, want doordat alle business line managers aan de CEO en de CFO rapporteerden, raakte ik breed betrokken bij het hele bedrijf. Dankzij de korte lijnen zit je dicht op de operaties en heb je goed zicht op de dagelijkse activiteiten.

In die tijd begon de olie- en gasindustrie haar activiteiten naar dieper water te verplaatsen, waar grote schepen nodig zijn met meer apparatuur. Tot dat moment huurden of verbouwden we bestaande schepen. We zijn toen begonnen met het nieuwbouwprogramma van onze seismische vloot. Dit was nieuw voor Fugro. We bouwden state-of-the-art-schepen volgens onze eigen ideeën, niet alleen omdat ze dan beter voldoen aan onze eigen operationele eisen, maar ook omdat we onze operationele kennis binnenshuis willen houden, waardoor we voorop kunnen blijven lopen. We streven in de vloot naar een verhouding van ongeveer 50/50 qua eigendom en huur, waardoor we ons optimaal kunnen aanpassen aan marktveranderingen.’

Kort na zijn afstuderen als civiel ingenieur en vervulling van de militaire dienstplicht kwam Klaas Wester in 1971 in dienst bij Fugro.

Als een van de weinige jongeren met een rijbewijs werd hij vrijwel meteen naar Engeland gestuurd, met een kist sondeerconussen.

Fugro deed daar grondonderzoek.

Hij had geen idee van douaneformaliteiten en dat ze daar links rijden, was ook een verrassing.

ď ž Fugro's seismisch onderzoeksschip Geo Celtic bij Dutch Harbor, Alaska

2027

ď ž Sportdag Fugro's Managers Meeting, Nederland

HERNIEUWBARE BRANDSTOFFEN

JORGE HILDENBRAND FUGRO LASA GEOMAG, BRAZILIĂ‹

Ik denk dat de overgang van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare vormen van energie zich rond 2050 zal voltrekken. Mijn verwachting over de veranderingen in de energiematrix is dat het gebruik van hernieuwbare bronnen sterker zal toenemen.

Hernieuwbare bronnen zullen 50% gaan uitmaken van de energiematrix in de tien belangrijkste landen. Bronnen van zonne- en windenergie zullen tegen die tijd meer aandacht krijgen.

De bio-energie moet sterk gaan concurreren met voedselproducenten en is dus geen goed alternatief als een vorm van hernieuwbare energie.

25

Fugro 50 years – what’s next?

Oorzaak en gevolg

‘Een ander aandachtspunt was de voorbereiding van de nauwere samenwerking tussen werkmaatschappijen, waarvoor het momentum zich nu aandient. Na de verbreding van onze diensten in de afgelopen vijftien jaar willen we ze nu bundelen, onder invloed van marktontwikkelingen.

Opdrachtgevers willen hun steeds complexere projecten aan één partner opdragen. Ze concentreren zich op contractmanagement en het inhuren van kennis; mede hierdoor groeide onze organisatie. Bij de grote oliemaatschappijen hebben projectleiders de bepalende rol overgenomen van de technici.

Deze verandering komt voor Fugro niet uit de lucht vallen. Het is geen baanbrekende, nieuwe beweging. Binnen Fugro krijgt de herindeling van ons bedrijf terecht aandacht, maar ik vind het nog belangrijker dat onze mensen zich concentreren op vragen als Waar ligt het werk? en In welke richting gaan de marktontwikkelingen? De eventuele aanpassing van de organisatie komt dan vanzelf. Die is een gevolg en geen oorzaak; wij veranderen de markt niet, door een andere structuur.

Anticiperen op marktontwikkelingen en pragmatisch reageren behoorden altijd tot Fugro’s succesfactoren. Wij gingen niet op eigen initiatief offshore, maar in het kielzog van de grote oliemaatschappijen. We lopen zo dicht mogelijk achter de opdrachtgevers aan en grijpen de kansen zodra ze zich voordoen. Dát is het belangrijkste. De organisatiestructuur pas je aan als het volume daarom vraagt, maar dan gaat het om een accentverschuiving.’

Marktbeweging olie en gas

‘Zo’n vijftien jaar geleden maakten de grote, internationale oliemaatschappijen de dienst uit. Deze macht verschuift naar nátionale oliemaatschappijen; zíj zitten voor 80% op de olie- en gasreserves. Vroeger pakten ze een dollar mee door royalties, nu exploiteren ze hun rijkdom zelf. Dat is goed voor de ontwikkeling van het land, maar het betekent een gigantische verschuiving. De internationale oliemaatschappijen zijn nog onmisbaar bij de ontwikkeling van technologie, vanwege hun enorme kennis. Ze zijn ontwikkelaars van supertechnologie geworden.

Geografisch zie je eveneens verschuivingen: naar afgelegen gebieden met fossiele brandstofvoorraden, maar vrijwel zonder infrastructuur. De nationale overheden van deze frontier areas zijn voorlopig afhankelijk van buitenlandse kennis, maar zodra ze deze zelf in huis hebben, zullen ze de productie in eigen hand nemen, zoals dit ook gebeurde in Noorwegen, Brazilië, Saudi-Arabië en India. Ook deze verschuiving heeft ingrijpende gevolgen voor Fugro. Voorheen konden we ons concentreren op het beperkte aantal grote spelers, dat ons inschakelde bij hun projecten. Hierdoor dekten we een flink stuk van de markt af. We houden contact met deze vertrouwde klanten, omdat we hun technologische ontwikkelingen willen blijven volgen. Maar nu het de nationale oliemaatschappijen zijn die het werk vergeven, passen we de geografische structuur van het bedrijf aan, om een voet aan de grond

1964 Elektrisch sonderen heeft de toekomst — — In de sondeerbranche bestaat onenigheid over de mogelijkheden voor een elektrische sondeerconus. Volgens Fugro geeft een elektrisch systeem betere resultaten en is het onontbeerlijk voor verdere ontwikkeling en automatisering van de techniek. TNO, de Nederlandse organisatie voor toegepast natuurwetenschappelijk onderzoek, maakt twee nieuwe elektrische sondeerconussen, op aangeven van Fugro. De proeven slagen, maar prijs en kwetsbaarheid van de zeer gevoelige onderdelen staan succes in de weg.

Die dingen gaan steeds kapot en TNO heeft dan drie weken nodig voor reparatie. Zo lang kan en wil Fugro niet wachten. Fugro dwingt TNO om het kunstje te leren aan Fugro's eigen instrumentmakers. Voortaan assembleren en repareren zij de conussen zelf. Met inzet van veel tijd, energie en overtuiging maakte Joustra van een idee een goedwerkend, nieuw product.

— En de minirok doet zijn intrede.

28

VOORWERK _ 50 JAAR KANSEN ZIEN EN GRIJPEN

EARTH UNLIMITED

te hebben op de plaats van de productie. Fugro is er al lang aan gewend om vanuit lokale organisaties te werken: we bouwden ze bijvoorbeeld op in Hongkong, Dubai en Nigeria, om op een logische, natuurlijke manier te kunnen inspelen op de ontwikkelingen. De contacten met nationale overheden verlopen soepel, doordat onze lokale medewerkers de taal, cultuur en omgangsvormen van huis uit kennen. Ook dit is pragmatisch handelen.

Hollands ondernemerschap heeft Fugro altijd veel succes opgeleverd: laat ruimte aan de verschillende culturen, maar met gezamenlijke focus op één duidelijk doel. Iedere manager heeft de vrijheid om daar linksom of rechtsom uit te komen. Vrijheid met een gezamenlijk doel is een van de management-uitdagingen op holding-niveau, mede doordat autonomie soms wringt met de noodzaak om samen te werken.’

‘Fugro zal met zijn kennis en kunde in 2027 nog steeds betrokken zijn bij de wereld van de (hernieuwbare) energie, en zal dan veel sterker zijn geworden in transport, infrastructurele projecten en mijnbouw. Ook daar zullen we voorop lopen, gericht op nieuwe ontwikkelingen; daarbij hoort ook soms wat meer risicodragend ondernemen. Fugro is altijd voor een groot deel succesvol geweest door elke volgende stap van de klant als uitdaging te zien, snel met een goede oplossing te komen als een klant wordt geconfronteerd met een probleem. We bouwden onze sterke positie op (en kunnen deze vasthouden) door steeds méé te bewegen en er elke keer in te slagen om de concurrentie een stapje vóór te zijn. Hoe eerder de klant ons betrekt bij zijn processen en ons laat meedenken over de komende vraagstukken, des te beter de oplossingen zullen zijn zodra er werkelijk behoefte aan is. Dit vraagt van de opdrachtgever dat hij Fugro als preferred supplier inschakelt in plaats van kiezen op basis van prijsconcurrentie – dat is de prijs voor de beste oplossing. Wat hij aan Fugro besteedt, is een klein deel van zijn totale investering, maar kan fundamenteel effect hebben op zijn succes en de optimalisering van zijn investering. De klant heeft op basis van onze reputatie en prestaties hogere verwachtingen en legt ons dus strengere eisen op dan andere bedrijven – dit is dan de prijs die Fugro graag betaalt om vroegtijdig betrokken te zijn bij projecten en daarmee ook voorsprong te behouden.

Voor deze oplossingen hebben we jonge, slimme techneuten nodig, maar bij het bewijzen van onze kwaliteit gaat het ook om ervaring. Dit laatste levert een dilemma op: je zet de mensen met de meeste kennis en ervaring bij voorkeur in op een positie met de grootste kans op extern contact, maar zij zijn door hun kennis en ervaring óók interessant voor de opdrachtgever. Door ze aan elkaar te koppelen, neem je het risico dat ervaren mensen overstappen. Overigens kan dit ook voordelig zijn, als de goede relatie met een voormalige medewerker die Fugro’s waarde kent, gehandhaafd blijft. Er wordt wel eens verondersteld dat onze Fugro Academy een opleiding biedt voor de hele branche, maar door de Fugro Academy hebben en houden we

2027

Voorsprong in ruil voor de beste oplossingen

NIEUWE GEOGRAFISCHE GEBIEDEN

MELINDA ROBINSON FUGRO CONSULTANTS, VERENIGDE STATEN

Terwijl de sector van olie en gas prominent aanwezig zal blijven bij het werk van Fugro op land, zou het zwaartepunt wel eens naar de koude streken kunnen verschuiven. We zien een uitbreiding van onze aanwezigheid in Alaska en Siberië.

Mijnbouwprojecten, projecten voor energie (vooral kernenergie) en grote infrastructurele projecten zullen het leeuwendeel uitmaken van de groei van Fugro Onshore Geotechnics in het aanstaande decennium.

Daarom voorzien we een veel grotere voetafdruk in landen waar we op dit moment al aanwezig zijn, met name in Australië, Brazilië, India, Zuid-Afrika en Canada. Op het land zullen we de uitbreiding van de geotechnische activiteiten ook gaan meemaken in landen waar we nu nog niet of bijna niet aanwezig zijn, waaronder Chili, Peru, Maleisië, Zuid-Afrika, de Filippijnen en Indonesië (rond mijnbouw); Polen en andere Oost-Europese landen (rond energie); en verder in Irak en misschien Venezuela (rond olie en gas).

29

Fugro 50 years – what’s next?

juist onze relatieve voorsprong. Zodra we deze positie opgeven, zakt Fugro af tot een van de velen.’

Haal het beste uit de mensen

‘Alle genoemde aspecten grijpen in elkaar en bepalen het evenwicht tussen de interne vrijheid en het anticiperen op externe gebeurtenissen. Mijn benadering is steeds geweest: kijk naar buiten en accepteer dan dat intern misschien niet alles volkomen perfect loopt – op de lange duur levert dit een beter resultaat op dan wanneer je alles strak wilt reguleren, waardoor je de mensen naar beneden haalt die boven het gemiddelde uitsteken. Nivellering past niet bij Fugro. Het management moet het beste uit de mensen halen, ieders persoonlijke capaciteiten volop benutten, iedereen ondersteunen. Dán haal je maximaal eindresultaat.

Eind mei 2012 neem ik afscheid en in juni ruim ik mijn kamer op. Wat ik het meest ga missen? De dagelijkse omgang met de mensen, de directe betrokkenheid met de operaties en de successen waartoe ze leiden. Het boeiende van Fugro vind ik dat veertienduizend mensen met tientallen nationaliteiten en culturele achtergonden op honderden plaatsen werken aan één gezamenlijk doel. Als je hen spreekt, hoor je hun trots dat ze bij Fugro werken. Die trots deel ik en heeft me gestimuleerd in het werk dat ik met veel plezier heb gedaan.

Fugro is kerngezond en uitstekend gepositioneerd, welke kant de actuele economische en geopolitieke ontwikkelingen ook opgaan. Door de klant van dichtbij te volgen en vast te houden aan de goede elementen van de eigen traditionele, pragmatische cultuur, kan Fugro doorbouwen aan een schitterende toekomst.

1965 Je weet niet alles — — TNO ontwikkelt in opdracht van Fugro de elektrische kleefmantelconus waarmee de wrijving langs de sondeerconus meetbaar is.

Fugro kan er al orders voor boeken voordat de testfase is afgerond. Joustra is zó overtuigd van het succes dat hij de kleefmeting durft aan te bieden op basis van no cure, no pay; hij wil praktijkervaring toevoegen aan theorie en laboratoriumproeven. 'Je weet niet alles', zegt hij. 'Je moet fouten eerst maken voordat je ze te weten komt. Zo'n instrument ontwikkelt zichzelf.'

Fugro's sondeerploeg nr. 1 rijdt in een zware sondeerwagen de Alpen over, op weg naar een klus in Triëst. Gegevens over de situatie ter plaatse hebben ze niet; ze zien wel.

In Leidschendam onderhandelt Joustra met de gemeente Leidschendam over de aankoop van een bedrijfsterrein, met voldoende ruimte om het materieel te parkeren en een beter laboratorium te bouwen.

— En de Beatles krijgen een koninklijke onderscheiding.

II EARTH UNLIMITED

AARDE

32

AARDE _ VERSCHUIVINGEN

EARTH UNLIMITED

VERSCHUIVINGEN _ _ _

D

e aardkorst bestaat uit een laag harde steen. Daaronder stroomt gloeiend heet magma. De enorme kracht van dit vloeibaar gesteente veroorzaakt barsten en breuken die de aardkorst in scherven breken – zogeheten platen of schollen. Deze platen schuiven langzaam en schoksgewijs langs en over elkaar heen, onder de onstuitbare invloed van de magmastroom. Jarenlang is van deze beweging weinig of niets te merken, tot de platen plotseling met een schok verschuiven en zich een aardbeving voordoet. Aardbevingen kunnen ook ontstaan door vulkanische uitbarstingen. Vulkaanuitbarstingen en aardschokken in de oceaanbodem veroorzaken een golfbeweging in het water, een tsunami. Naarmate zo’n vloedgolf de kust nadert, kan hij enorme afmetingen bereiken en een verwoestende kracht ontwikkelen.

Japan

Waar de breuklijnen in de aardkorst lopen, is bekend. Zij bevinden zich rond de Grote Oceaan, in de Middellandse Zee en het Himalayagebergte, ten zuiden van Indonesië, en ten oosten van China en Japan. In deze gebieden komen dus ook de meeste aardbevingen voor. De plek waar de aardbeving aan de oppervlakte van de aardkorst komt, is het epicentrum. De sterkte van de trillingen is vast te stellen met seismometers en worden uitgedrukt in eenheden op de schaal van Richter, in 1935 ontworpen door de Amerikaanse seismoloog Charles Richter. Zijn schaal geeft aan hoeveel energie in de seismische golven wordt uitgestraald. De grootte van de uitslag wordt hierbij gecorrigeerd voor de afstand tussen het epicentrum en het waarnemingsstation; door geometrische spreiding en absorptie wordt de trillingsuitslag kleiner naarmate de afstand toeneemt.

Een aardbeving geeft de wereld van het ene op het andere moment een ander aanzien. De tsunami, volgend op de krachtige zeebeving ten oosten van Japan in maart 2011, verlamde dit land in enkele seconden. De vloedgolf vernietigde onder andere de kernenergiecentrale in Fukushima. Het veiligheidssysteem schakelde de elektriciteit automatisch uit, maar de generato-

Fugro’s tiende lustrum valt in een periode van mondiale veranderingen (of voorboden daarvan) op economisch, demografisch, geopolitiek, klimatologisch en technologisch gebied. Het zijn verbazingwekkende verschuivingen, voor wie dacht dat het allemaal zo’n vaart niet zou lopen. Zij voltrekken zich over een periode van jaren, maar zijn door hun schaal en gevolgen toch revolutionair. Verschuivingen ten gevolge van beweging van de aardkorst kunnen ook zo’n beeld vertonen.

Bill Lettis van William Lettis & Associates Inc. is expert op het gebied van aardbevingen.

33

Fugro 50 years – what’s next?

ren voor de noodstroomvoorziening functioneerden niet, doordat ze onder water waren komen te staan. Zij konden de reactoren niet langer koelen, de melt down was onafwendbaar en de ramp compleet.

De reactie erop trok als schokgolf over de hele wereld. Ook aan de andere kant van de aardbol sliepen ministers, milieuactivisten en andere mensen slecht. In veel landen was de discussie over de risico’s van kernenergie verstomd. Er lagen tientallen plannen voor de bouw van nieuwe centrales; de wereldwijd groeiende behoefte aan energie gaf hoge prioriteit aan de zoektocht naar alternatieven voor de eindige reserves aan fossiele brandstoffen.

Kernenergie was weer een optie, maar Japan, zoals de gebeurtenis in Fukushima ging heten, deed de discussie en de twijfel weer oplaaien. Duitslands bondskanselier Merkel discussieerde niet of nauwelijks; onmiddellijk na bekendwording van de omvang van de ramp haalde zij een dikke streep door alle bouwplannen van zulke centrales in haar land, en de bestaande zou zij laten ontmantelen. Duitsland nam afscheid van kernenergie en zette voor wat betreft opwekking van duurzame energie geheel in op windenergie.

In andere landen reageerde men eveneens geschokt, maar wees men op de sterk toegenomen veiligheid van procedures, processen en centrales.

1966 Duizend-en-één opdrachten — — Fugro zet zijn wereldprimeur, de elektrische kleefmantelconus, voor het eerst operationeel in. De naoorlogse wederopbouw is op gang gekomen en is goed voor veel werk in de woning- en utiliteitsbouw en bij industriële projecten in de Rotterdamse haven.

— En het huwelijk van prinses Beatrix met Claus von Amsberg leidt tot rellen en rookbommen in Amsterdam.

In 2007 nam Fugro het geologisch adviesbureau William Lettis & Associates Inc. over. Het hoofdkantoor staat in Walnut Creek, Californië. Weinig mensen ter wereld weten méér van aardbevingen, aardschokken, vloedgolven en landverschuivingen of van risicoanalyses op dit gebied dan de medewerkers van William Lettis & Associates. Zij zijn experts op het gebied van aardbevingen en de gevolgen ervan voor technische constructies, kennen het effect van klimaatverandering en weten de balans te vinden tussen natuur en gebouwde omgeving. Bill Lettis: ‘In het midden van de twintigste eeuw zijn er wereldwijd veel stuwdammen gebouwd. Zijn die nog bestand tegen aardbevingen? Wat is het gevolg van aardbevingen op funderingen, hoe bouwen we veiliger, aardbevingbestendige kerncentrales? Aardbevingstudies rondom kerncentrales gebeuren met de grootst mogelijke zorgvuldigheid.

De scherpe Amerikaanse ontwerpcodes worden wereldwijd overgenomen en betrokken bedrijven moeten aan de hoogste normen voldoen.

De toetreding van William Lettis & Associates Inc. tot het Fugro-concern was een opwindende ontwikkeling voor ons betrekkelijk kleine bedrijf. Het was gericht op de Amerikaanse markt, maar dankzij de overname lag opeens de hele wereld open.

Om de risico’s van zulke natuurverschijnselen te kunnen begrijpen, moet je berekenen hoe groot de kans is dat zij zich voordoen, en wat de gevolgen zullen zijn. Wij kennen van vrijwel elke plek op aarde de kansen en de risico’s. Deze kennis en expertise zetten we onder andere in bij onderzoek ten behoeve van de bouw van grote infrastructurele projecten en kerncentrales. Veel landen (vooral die, welke zich sterk ontwikkelen) zijn bezig met

2027

Aardbevingbestendige kerncentrales

NIEUWE GEOGRAFISCHE GEBIEDEN

GRANT AITCHISON

FUGRO SUBSEA SERVICES, VERENIGD KONINKRIJK

Vergeleken met de huidige situatie zullen we ons verder ontwikkelen in de beide poolgebieden. We zullen ook sterker betrokken raken bij ontwikkelingen in diepzeegebieden in de Atlantische en de Stille Oceaan naarmate de technieken zich verder ontwikkelen om in zeer diepe wateren te kunnen werken.

34

AARDE _ VERSCHUIVINGEN

EARTH UNLIMITED

plannen voor een kerncentrale, maar weten niet goed waar ze moeten beginnen. De eerste stap is het bepalen van de veiligheidscriteria. Deze hangen af van de omstandigheden in het gebied van de beoogde bouwlocatie.’

‘De een wil strengere criteria dan de ander, afhankelijk van de lokale omstandigheden – het bouwen van een kerncentrale is maatwerk. De meeste overheden hanteren de vrij algemene, internationale criteria van de International Association of Electrical Inspectors (IAEI). Sommige staten gebruiken de zeer specifieke criteria van de Amerikaanse Nuclear Regulatory Commission (NRC). Vanwege de kleine kans op aardbevingen in de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) kon men zich bij de bouw van de centrale in Abu Dhabi beperken tot vrij soepele criteria, maar de regering zette wel een apart ministerie op voor de nucleaire regelgeving. De deskundigen van Fugro hielpen daarbij, net zoals ze dat eerder deden in Israël, Zwitserland en Zuid-Korea. De autoriteiten in de VAE richtten vervolgens de Emirates Nuclear Energy Corporation (ENEC) op, de opdrachtgever voor wie Fugro het pakket aan voorwaarden en criteria ontwikkelde. ENEC gaf opdracht aan de Korean Electric Power Company (Kepco) voor de bouw van de centrale, volgens de door Fugro ontwikkelde richtlijnen en ook Kepco schakelde Fugro in.’

Cultuurverschillen overbruggen

Een adviseur kan via verschillende kanalen betrokken raken bij zulke projecten: de overheid, eigenaar, ontwerper en/of aannemer. De overheid geeft opdracht voor het onderzoek op de beoogde bouwplaats. Bedrijven als Arriva (Frankrijk), Westinghouse (VS), Kepco (Zuid-Korea) of Mitsubishi (Japan) betrekken Fugro bij het ontwerpstadium. Meestal geeft de overheid opdracht aan een provider die dan verantwoordelijk is voor het hele project.

Voor de feitelijke bouw van de kerncentrale huren ze een bouwmaatschappij in, zoals Suez of Tractabel.

‘Elk land hanteert zijn eigen model. Elke situatie is verschillend, geen contract is hetzelfde. De marktbenadering is een gevoelige kwestie. Voor een westers bedrijf is het natuurlijk makkelijker om te werken in gebieden waar men de westerse denkwijze kent en werkt met contracten volgens westers model. Consultants die wereldwijd opereren, moeten van álle markten thuis zijn. De overbrugging van de cultuurverschillen, bijvoorbeeld ten aanzien van contractrecht en de manier van onderhandelen, vormt een uitdaging voor beide partijen. Waar klant koning is, passen adviseur en leverancier zich aan. Overigens spelen niet alleen de wensen van de opdrachtgever een rol. Ook de International Atomic Energy Foundation (IAEF) en de lokale overheid eisen diepgaande studies naar de bodemgesteldheid en risicoanalyses voordat zij een vergunning verlenen. Terecht, want Japan en eerdere rampen bewijzen hoe desastreus de gevolgen van een aardbeving kunnen

2027

Criteria

BELANGRIJKSTE FUGRO-TECHNOLOGIE

MARK HEINE FUGRO SURVEY, NEDERLAND

Fugro zal zich verder ontplooien als de expert op het gebied van geografische gegevens. Op alle vlakken waar Fugro werkzaam is, zullen nieuwe technieken voor het verzamelen van gegevens zorgen voor verdere uitbereiding van de mogelijkheden, waarbij vooral de automatisering en de aansturing-op-afstand van meetapparatuur een belangrijke rol zullen spelen. De toegankelijkheid van betrouwbare geografische gegevens en het gemak waarmee ze te verkrijgen zijn, worden essentieel voor de verschillende industrieën waarvoor Fugro werkt. Het bestaansrecht van Fugro zal goeddeels liggen in de koppeling van de verzamelde gegevens met daaraan gerelateerde diensten. Naast de expertise op het gebied van het verzamelen van gegevens zal Fugro zich steeds meer richten op het beheer en de handige presentatie ervan.

Naar verwachting zullen de olie- en gasbedrijven zich minder gaan richten op de exploitatie van fossiele brandstoffen en zich langzaam ontwikkelen tot algemene energieleveranciers.

35

Fugro 50 years – what’s next?

zijn. Bij de bouw van de kerncentrale in Abu Dhabi erkende de opdrachtgever dat de geïntegreerde top-down-benadering de voorkeur verdient boven verdeling van de opdracht over meerdere leveranciers, waarbij geen van hen álle informatie overziet, begrijpt en integreert.’

Een brug over een breuklijn

Geïntegreerde benadering

‘Fugro kreeg opdracht voor enkele offshore-boringen in de baai. Niet zo opzienbarend, want boringen – ook op bizarre plekken – behoren al jarenlang tot het standaardassortiment en daarvoor draaien ze bij Fugro hun hand niet om. Maar Fugro onderscheidde zich van de andere betrokken onderaannemers, doordat binnen het concern ook alle benodigde kennis aanwezig is voor de uitvoering van al die andere onderzoeken op het gebied van onshore en offshore geofysica, seismische studies, geologische kartering, geotechnische laboratoriumtests en studies van aardbevingen. Fugro was hierdoor in staat alle onderzoeksresultaten te interpreteren, te combineren en te integreren tot één samenhangend advies dat de opdrachtgever inzicht geeft in alle aspecten van zijn project. Fugro’s jarenlange investeringen in

 Afschuiving van een berghelling, Hongkong

2027

‘Het Noord-Anatolische breukgebied in westelijk Turkije behoort tot ’s werelds meest actieve. De gevoeligheid voor aardbevingen maakt uitzonderlijke maatregelen nodig bij infrastructurele en bouwprojecten, zoals de aanleg van de ruim vierhonderd kilometer lange snelweg tussen Bursa en Izmir. In het traject is een hangbrug over de Baai van Izmit opgenomen. De Turkse overheid gaf de opdracht voor het ontwerp, de bouw en exploitatie aan NÖMAYG, een joint venture van Turkse aannemingsbedrijven. Seismologen verwachten de eerstvolgende aardbeving in dit gebied binnen dertig jaar, ruim binnen de levensduur van de brug. De opdrachtgever eiste dus een aardbevingbestendige brug. Voor de berekening van de constructie van de twee pijlers aan weerszijden van de baai, was veel voorafgaand onderzoek nodig. Waar loopt die breuklijn precies? Hoe is de bodemgesteldheid daar?

Hoe zal de bodem reageren op een aardbeving? Wat is de beste plek om de pijlers neer te zetten? Hoe moet de geotechnische fundering eruit zien?

Welke gegevens zijn nodig om het geheel succesvol te maken?

NÖMAYG volgde een standaardprocedure en huurde een geotechnisch adviesbureau in. Hiermee leek de kous af; één onderaannemer zou de breuklijn onderzoeken, de tweede het traject van de snelweg, de derde de bruggenhoofden et cetera. Maar geen van hen zou overzicht hebben of de complete dataverzameling begrijpen. Niemand zou de onderzoeksresultaten zinvol kunnen integreren. Het was nog maar de vraag of iemand aan het eind van de rit alle onderzoeksresultaten zou kunnen bundelen tot een consistent advies dat tot het beste resultaat zou leiden. De versnippering van het werk zou waarschijnlijk een langere onderzoeksperiode, minder efficiency en hogere kosten betekenen.’

WERVING EN MOBILITEIT

KELLIANNE MEAGHER

FUGRO AIRBORNE SURVEYS, AUSTRALIË

Ik stel me voor dat er binnen Fugro een meer gestructureerd traject komt voor loopbaanontwikkeling, wat ertoe zou leiden dat een groot deel van de personeelswerving wereldwijd tussen de dochterondernemingen plaatsvindt. Er zal veel meer worden genetwerkt met aanbevelingen en/ of headhunting als een nieuw goed kanaal om de juiste mensen te vinden.

Het merk Fugro zal een bepalend instrument voor de werving zijn.

Ik voorzie een verschuiving in de demografische samenstelling van het personeelsbestand in alle regio’s (wat ons wereldwijd een groter aanbod van talent oplevert).

AARDE _ VERSCHUIVINGEN

specifieke kennis en kunde, ervaring en expertise door de overname van specialistische bedrijven konden hun rendement gaan opleveren. Het was tijd om te oogsten.

Fugro legde NÖMAYG uit welke factoren er zoal een rol speelden bij dit specifieke project. Dat er voor maximale zekerheid een compleet onderzoek nodig was naar de breuklijn ter plaatse, om deze nauwkeurig te kunnen lokaliseren en vervolgens te kunnen berekenen wat de risico’s van aardbevingen en grondverschuivingen betekenen voor het funderingsontwerp van elke pijler afzonderlijk en de brug als geheel. Om te kunnen voorspellen hoe de trillingen zich zullen voortzetten in het brugdek – elk onderdeel van de totale constructie zal anders reageren op een aardbeving. Het is een goed idee om al deze data te verzamelen, maar daarmee ben je er nog niet. Je moet dan ook nog weten hoe je de onderzoeksresultaten moet interpreteren, in hun onderlinge relatie.

NÖMAYG zag in dat er in dit geval veel meer kwam kijken bij het brugontwerp dan was gedacht, en dat je zulke gecompliceerde projecten geïntegreerd moet aanpakken. De top-down-benadering biedt niet alleen kwalitatieve voordelen, zoals op het gebied van risicomanagement, maar ook kwantitatieve: tijdwinst door grotere doelmatigheid, bijvoorbeeld. NÖMAYG nam het ongevraagde advies over; Fugro bundelde alle onderdelen van het werk in één project, nam de totale projectbegeleiding op zich en sloot één allesomvattend contract af.’

Partners

‘Vanwege de efficiency en risicobeheersing had de Turkse regering ook wel oren naar dit projectmodel voor de voorgenomen bouw van de pijpleiding van de Zwarte Zee naar de Middellandse Zee. Eén aanspreekpunt waar alle aspecten samenkomen, één overeenkomst voor onderzoek en advies ten behoeve van de bouw van het laadstation, de pijpleiding zelf, een stuk of zes pompstations en het losstation in de Middellandse Zee. Het is duidelijk dat deze benadering aantrekkelijker is dan afzonderlijke contracten met verschillende aannemers die aparte onderdelen voor hun rekening nemen.

Fugro is bezig zich in deze zin te positioneren en te presenteren bij zeer grote projecten. Het bedrijf achterhaalt in welke landen plannen bestaan voor nieuwe kerncentrales, om zo vroeg mogelijk bij het proces betrokken te kunnen zijn. Bij voorkeur zodra de overheid onderhandelingen over de kerncentrale begint. Hoe verder het proces is gevorderd, des te moeilijker beslissingen zijn terug te draaien ten behoeve van de betere optie.

Inmiddels zijn de banden met de belangrijkste ingenieursbureaus en bouwbedrijven zo sterk dat zij contact opnemen met Fugro zodra zij zelf worden benaderd, om vervolgens als partners toekomstige mogelijkheden te bespreken en samen te werken op het gebied van marketing.’

EARTH UNLIMITED

2027

36

VERANDERINGEN IN DE ORGANISATIE

JIM MANN

FUGRO SUBSEA SERVICES, VERENIGD KONINKRIJK

De gedecentraliseerde organisatorische stijl die vandaag zo kenmerkend is voor Fugro, zal worden verfijnd en aangepast aan de ambities van de volgende generatie op de werkvloer.

Er zal via werving nog steeds een ondernemingsgezind management binnenkomen, maar veel toekomstige leiders bij Fugro zullen ‘van eigen teelt’ zijn; zij zullen de ‘bagage’ missen die je krijgt als je een bedrijf eerst naar een zodanig niveau hebt geleid dat het die tot een interessante fusiepartner maakt binnen het grotere geheel van Fugro, om vervolgens in opstand te komen tegen de ‘barrières’ van de gedecentraliseerde bedrijfsaanpak. Dit in eigen huis opgeleide managerstalent zal beter passen in de stijl van Fugro en beter kunnen werken met de verfijnde organisatorische situatie. Zo’n aanpassing of verfijning zal waarschijnlijk een aantal elementen van de matrixgerichte managementstijl overnemen om de producten en diensten van Fugro in de toekomst werkelijk wereldomspannend te maken.

 Fugro Seacore hefeiland in de Bosporus, Istanbul, Turkije

 Diablo Canyon Kerncentrale, Californië, VS

38

AARDE _ WATERKERINGEN – EEN DIJK VAN EEN MARKT

EARTH UNLIMITED

WATERKERINGEN – EEN DIJK VAN EEN MARKT _ _ _

B

Binnen het netwerk waarin Fugro zich inspant voor regelgeving, normering en de formulering van richtlijnen, stond het bedrijf al bekend als specialist.

De klantenkring voor deze nieuwe richting was daar dus al aanwezig en makkelijk te benaderen. Fugro is van huis uit gewend om projecten na te jagen in plaats van opdrachtgevers, maar zal zich nu meer gaan opstellen als netwerkorganisatie.

De Nederlandse waterschappen zijn wettelijk verplicht om de veiligheid van de waterkeringen in het land elke vijf jaar te toetsen, en wie op of nabij een waterkering wil bouwen, bijvoorbeeld een windmolen, heeft vergunningen nodig, en die vergen gegevens. Fugro kan assisteren met onderzoek dat inzicht geeft in structuur en conditie van de waterkering. De gegevens tonen of er water door het dijklichaam sijpelt en gronddeeltjes meevoert. Je moet kleine gaatjes opsporen voordat ze groter worden en een gevaar vormen voor de dijkconstructie.

Van grof naar fijn

De ontwikkeling van deze techniek heeft een duidelijke relatie met andere productontwikkeling binnen Fugro, zoals Fli-MAP-topografie. Dit systeem legt de geometrie, hoogtemetingen en andere omstandigheden vast in 3D-modellen, en combineert de gegevens. Samen met Deltares, een onafhankelijk kennisinstituut en adviseur voor deltatechnologie, ontwikkelde Fugro aparte modules voor toepassing in de VS, waar de belangstelling sinds de orkaan Katrina sterk is gegroeid. Door onze rekenmodellen aan

2027

innen Fugro Geoservices in Nederland vormen de activiteiten op het gebied van waterkeringen een belangrijke ontwikkeling. In het afgelopen decennium is het aantal adviseurs op dit gebied bij Fugro bijna verviervoudigd tot ongeveer twintig, alleen al in Nederland.

GEVOLGEN VAN KLIMAATVERANDERING

MAARTEN VAN DER HARST

FUGRO MIDDLE EAST, VERENIGDE ARABISCHE EMIRATEN

Zeer grote delen van het land langs de kustlijn in de Arabische Golf liggen maar net boven zeeniveau. De zogeheten Sabkha-gebieden liggen nauwelijks boven de gemiddelde zeespiegel, evenals vele ontwikkelde gebieden in Dubai en Abu Dhabi. Een aanzienlijke stijging, bijvoorbeeld van 50 centimeter tot 1 meter, zou voor deze ontwikkelde gebieden betekenen dat ze door dijken moeten worden beschermd. Dit zou voor Fugro zeer veel zakelijke mogelijkheden betekenen als het gaat om bodemonderzoek, landmeting en onderzoeken vanuit de lucht.

39

Fugro 50 years – what’s next?

 Oosterscheldekering, Zeeland, Nederland

elkaar te koppelen, kunnen we in enkele uren duizenden profielen doorrekenen en zwakke plekken razendsnel lokaliseren. Fugro West in de VS deed er geslaagde proeven mee. De geautomatiseerde berekening van faalmechanismes is een aantrekkelijke afgeleide. De zogenoemde flood control wordt wereldwijd steeds belangrijker, mede door de klimaatontwikkeling. Fugro beschikt over alle expertise, van grof naar fijn: van het globale beeld via satellietwaarneming en het gedetailleerdere beeld via vliegtuigen en helikopters, tot waarnemingen ín de grond. Voor de berekening van overstromingsmodellen worden landkaarten gemaakt met hoogtelijnen die diepe plekken aangeven waar het water zal binnenstromen en hoe het zich vervolgens zal verspreiden. Nuttige informatie, bijvoorbeeld bij de voorbereiding van evacuatieprocedures.

 Helicopter met Fli-Map opnameapparatuur voor dijkinspectie, Californië, VS

40

AARDE _ VEERMAN OVER WATER

EARTH UNLIMITED

VEERMAN OVER WATER _ _ _

D

e zeespiegel stijgt en daalt en zal dit blijven doen. Volgens geologen is er met de huidige stijging niets nieuws onder de zon – zij denken in tienduizenden jaren. Bescherming op kortere termijn tegen hoog water is voor bewoners van per definitie laaggelegen rivierdelta’s dringende noodzaak, om niet te zeggen: van levensbelang. Zij hoeven zich anno 2012 het hoofd niet te breken over de omstandigheden over 10.000 jaar, maar wel over die waarin hun kleinkinderen zullen leven.

Voedselvoorziening

Veerman: ‘Mijn kleinzoon is nu tien jaar oud. Tegen de tijd dat hij aan zijn pensioen toe is, zal de zeespiegel zestig centimeter zijn gestegen – hij gaat dat spektakel dus meemaken. Pasgeborenen van vandaag hebben een levensverwachting van bijna honderd jaar. Binnen één mensenleven gaat dit verschijnsel zich voordoen. Wereldwijd zullen regeringen van laaggelegen landen maatregelen moeten nemen. Wie landbouw wil blijven bedrijven, zal de vruchtbare delta’s moeten beschermen tegen overstroming en verzilting, en zoet water moeten aanvoeren. Je kunt planten door genetische modificatie beter bestand maken tegen zout, maar dit zet onvoldoende zoden aan de dijk. De biologische landbouw is bij lange na niet in staat om de wereld van voedsel te voorzien; biologische producten zijn een luxe, bestemd voor koopkrachtige consumenten in het westen. We ontkomen niet aan genetisch gemanipuleerde gewassen. Soja is wereldwijd voor 80% genetisch gemanipuleerd, maïs voor 60%. Waar hongersnood heerst, is de herkomst en de samenstelling van het voedsel van minder belang. Jaren geleden zeiden we in Nederland: dat bekrompen gepruts op onze boerderijen – we halen het voedsel gewoon uit Brazilië! Dat gaat goed als iedereen het met elkaar eens is, totdat er een kink in de kabel komt. In de EU zijn een miljard maaltijden per dag nodig. Er is nog nooit een regime overeind gebleven met een hongerende bevolking. Wie honger heeft of bang is, is tot alles in staat.

De plunderaars in Londen in 2011 waren mensen die het gevoel hebben dat ze de greep op hun eigen leven kwijt zijn, door de komst van andere culturen

Cees Veerman, hoogleraar Duurzame Plattelandsontwikkeling aan de universiteiten van Wageningen en Tilburg, bekleedde vele bestuurlijke functies. Na zijn aftreden als minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (2007) werd hij benoemd tot voorzitter van de Commissie Duurzame Kustontwikkeling, ook wel Deltacommissie of Commissie Veerman genoemd. Zij bracht in september 2008 advies uit over de bescherming van Nederland tegen de gevolgen van onder andere de zeespiegelstijging. Hij maakte deel uit van het dagelijks bestuur van een zuiveringsschap en was waarnemend dijkgraaf – Veerman en water horen bij elkaar.

41

Fugro 50 years – what’s next?

en gewoonten. Ze ondervinden de negatieve effecten van schaalvergroting en globalisering aan den lijve. De globalisering heeft de lijntjes strak gespannen; als de Chinezen een probleem hebben met het bijmengsel in hun babyvoeding, merken de Nederlandse melkveehouders dit in hun melkprijs.

De landbouw wordt nu weer een meer lokale aangelegenheid. Productie dichterbij huis is beter – daar kun je er invloed op uitoefenen.’

Wat is een plan?

‘Veel mensen hebben het gevoel dat ze geen grip meer hebben op hun eigen leven en ze zijn bovendien onzeker of hun kinderen het beter zullen hebben dan zijzelf. Deze drang is er altijd en overal geweest: kinderen moeten het beter hebben dan hun ouders. Ook in Azië sparen ouders ijverig om hun kinderen goede opleidingen te kunnen geven. Kinderen groeien op met hun eigentijdse problemen en vinden hun eigen oplossingen. Door de informaticatechnologie kunnen we berichten gratis en in een mum van tijd over de hele wereld kwijt. Fascinerend. Mijn vader zou het niet geloven dat ik in mijn eigen luie stoel draadloos zit te bellen met Australië, zo helder als wat.

Zulke technologische ontwikkelingen brengen verschillende culturen op hetzelfde tijdstip samen. Dit vergt aanpassing en emotionele verwerking, en levert soms verwarring op. Ik merkte dit bij de discussies met Aziaten over hun deltaplannen. Hun definitie van een plan verschilt van de Nederlandse.

Bij ons is een plan een idee, een mogelijkheid, een visie, een serie samenhangende gedachten rond een bepaald concept, met als doel te worden bediscussieerd, gezuiverd, aangevuld en vervolgens in delen uitgevoerd. Wij staan open voor voortschrijdend inzicht. In Azië is een plan een vooraf bepaalde marsroute, een spoorboekje, een draaiboek. Ze zijn gewend te werken met gedetailleerd beschreven doelen voor vijf jaar, deadlines en tussentijdse resultaten.’

Nederland en het water

‘Het belangrijkste deel van Nederland (economisch gezien) ligt meters beneden de zeespiegel. De systematische oorzaak van de stijging van de zeespiegel en de grotere rivierafvoeren is bekend. Doemdenkers zuchten dat het allemaal verkeerd afloopt, maar je moet weten te relativeren. Nederland heeft eeuwenlange ervaring met de verdediging tegen hoge waterstanden.

Er is internationale belangstelling uit voortgekomen, uit álle werelddelen.

De Deltacommissie die het geïntegreerde plan voor Nederland maakte, krijgt uitnodigingen om op internationale conferenties te komen vertellen hoe wij zulke zaken in Nederland aanpakken. Men weet dat wij deze problematiek al jaren beheersen. Ze hebben eerbied voor onze technologie, maar vooral voor onze waarschuwingssystemen, de methodieken waarmee je gevaar kunt signaleren en afwenden. Men heeft grote belangstelling voor de manier waarop wij onze waterschappen hebben georganiseerd. Er bestaat hier al vijfhonderd jaar een bestuurlijke structuur met een directe koppeling

1967 De Noordzee op — — De directie richt een afdeling Geodesie en Projectmeting op. Ze wil de gegevens van landmetingen ten behoeve van de bepaling van sondeerpunten wetenschappelijker en meer verantwoord verwerken.

Fugro neemt onderzoeksopdrachten aan voor grote infrastructurele projecten. Ze maken kaarten voor bestemmingsplannen en industriële uitbreidingen, en voeren metingen uit voor onderhoud aan en controle van installaties in de olie- en gasindustrie. Fugro doet zijn eerste klus in Saoedi-Arabië; Nederhorst bouwt een vliegveld in Riyad.

Op de Noordzee verschijnen boorplatforms, nu daar enorme olie- en gasvelden zijn ontdekt.

De Amerikaanse maatschappijen brengen hun eigen expertise mee, met de deskundigen van McClelland. Dit bedrijf is al sinds 1948 vanuit Houston actief in offshore bodemonderzoek.

Het Nederlandse constructiebedrijf Heerema legt zich toe op de bouw van boorplatforms.

Na maandenlang experimenteren vanaf een eigen scheepje, de Explorer, om er achter te komen hoe en waarmee je op de Noordzee moet boren voor bodemonderzoek ten behoeve van de funderingen van platforms, bedenken ze bij Heerema dat er ook een laboratorium aan boord nodig is. LGM bedankt voor de eer maar Fugro's Herman Zuidberg komt maar al te graag aan boord, met een laboratorium, maar zonder ervaring. Hij moet

>

42

AARDE _ VEERMAN OVER WATER

tussen het gemeenschappelijk belang, de lasten die je als gemeenschap kunt dragen en de democratische beïnvloeding van de besluitvorming die daarbij hoort. Hoe fijnmazig moet je die beheersstructuur maken om hem effectief en efficiënt te laten zijn? De meeste mensen hebben geen idee hoe ingewikkeld deze materie is.’

Groen en blauw water

‘De overheid kan na een overstroming wel roepen dat de dijken het hebben gehouden en dat de schade meevalt, maar zo werkt het niet. Zolang er niets ernstigs gebeurt, stelt men het onderhoud aan dijken uit. Deltares heeft een systeem gemaakt om met computermodellen gevaarlijke situaties te voorspellen, aan de hand van patronen in regenval en rivierverloop. Dit helpt, maar er is meer nodig: je moet ook fysiek in actie komen, grond verzetten, sluizen bouwen.

De wereldwijde deltaproblematiek heeft geleid tot de zogenoemde Delta Alliance, om kennis te delen. Daarvoor ben je in Nederland op de goede plek. We hebben hier inmiddels twee invalshoeken: het blauwe en het groene water. Voor het blauwe moet je bij de waterbouwers van de TU Delft, Deltares en Rijkswaterstaat zijn – zij gaan over dammen, dijken en sluizen.

Voor het groene kom je terecht bij Alterra in Wageningen – daar bouwen ze met de natuur. Er is in Nederland een nieuwe combinatie ontstaan tussen groen en blauw. De constructie van de Oosterscheldedam is fascinerend en wereldberoemd, maar toch niet volledig geslaagd; 80% getijdewerking blijkt te weinig te zijn om het ecologisch evenwicht te bewaren. We moeten kennis integreren uit de werelden van het groene en het blauwe water.’

EARTH UNLIMITED

1967 > meteen aan de bak, in opdracht van Shell. De opdrachtgever is onder de indruk van Hermans uitleg bij zijn proeven, maar het levert Fugro nog niet veel werk op. Het vertrouwde McClelland gaat met vrijwel alle orders voor bodemonderzoek door middel van boringen aan de haal.

— En een geschilderd soepblik van Andy Warhol maakt hem tot geadoreerde en verguisde kunstvedette.

‘Meer dan de helft van de wereldbevolking woont in een rivierdelta en meer dan de helft van de wereldvoedselproductie komt er vandaan. Maar in de delta’s van de Nijl, de Mekong en het rivierengebied in Bangladesh groeit de bevolking het snelst en is de armoede het grootst. Dit levert reusachtige vraagstukken op. Vietnam heeft onze Deltacommissie gevraagd om te komen helpen met het Mekong Deltaplan. In de Mekongdelta wonen ongeveer 25 miljoen mensen. Een Nederlands team helpt bij de totstandkoming van dat plan, naar analogie van het Nederlandse. De ideeën moet in september 2012 klaar zijn. Later willen ze de Rode Rivier aanpakken, bij Hanoi, waar de problematiek ook enorm is. Door onttrekking van grondwater zakt Ho Chi Minh Stad (het vroegere Saigon) jaarlijks ongeveer een decimeter, los van de zeespiegelstijging. Dus daar is het effect nog groter. De Vietnamese overheid neemt het hoog op en heeft maar één wens: een goedwerkend plan.

Het aantal Vietnamezen is sinds de oorlog in Vietnam verdubbeld naar meer dan 80 miljoen mensen. Landbouw is daar van wezenlijk belang. In de Mekongdelta groeit meer dan de helft van alle rijst van heel Vietnam en dit

2027

Kennisexport

HERNIEUWBARE BRANDSTOFFEN

GRANT AITCHISON

FUGRO SUBSEA SERVICES, VERENIGD KONINKRIJK

Op basis van de actuele schatting dat op dit moment nog 95% van de commerciële energie over de hele wereld voortkomt uit fossiele brandstoffen en uit kernsplitsing, geloven wij dat dit tegen 2027 is afgenomen tot ongeveer 60%. Windenergie zal haar huidige positie behouden en nog steeds de meeste aandacht krijgen, met zonne-energie op de tweede plaats.

43

Fugro 50 years – what’s next?

land is de grootste rijstexporteur van Zuid-Oost Azië. De infrastructuur laat echter te wensen over. Er zijn uitsluitend hobbelige weggetjes, over grote afstanden. De hele infrastructuur moet worden vernieuwd, vanwege de snel toenemende bevolking, de industrialisering en de groei van het aantal bedrijfjes met hun specifieke vervoersproblemen. Dat betekent nogal wat. De integrale benadering van zo’n plan is nieuw voor deze mensen.’

Risico en bescherming

‘Wereldwijd zoeken mensen de vruchtbare grond van delta’s en vulkaanhellingen op. Ze nemen het risico en zijn geneigd het gevaar te onderschatten.

Tot de belangrijkste taken van iedere overheid behoort de bescherming van de burgers tegen onheil, of dit nu bestaat uit bedreigende volken of natuurgeweld. Daartegen moet elk land zich wapenen. Er is wereldwijd veel te doen op het gebied van bescherming tegen het water. Stijging van de zeespiegel met een meter betekent dit-en-dat, en dus zijn die-en-die maatregelen nodig om een catastrofe te voorkomen. Er is voortdurend discussie over de verwachte minimale of maximale stijging van de zeespiegel, maar de schattingen lopen op. De waarschijnlijkheid dat de zeespiegel binnen een bepaalde langere termijn met een meter zal stijgen, is onbekend, maar de overheid moet bereid zijn om het worst case scenario onder ogen te zien, en de gevolgen daarvan kennen.

Het charmante van de zeespiegelstijging is, dat het proces geleidelijk verloopt. Je kunt je er in alle rust op voorbereiden, bedenken en bespreken wat je wilt doen, onvermijdelijke deelbeslissingen nemen waarop je vervolgens kunt voortbouwen. Onze Deltacommissie heeft ervoor gepleit om mee te groeien met de kennis en de inzichten ten aanzien van klimaatontwikkelingen. Daaraan kun je dan je oplossingen aanpassen. Je moet bereid zijn om rekening te houden met het ergste, maar je hoeft de oplossing niet overmorgen te hebben verwezenlijkt.

Bij de bespreking van het gebruik van het IJsselmeer als wateropslag vroeg een mevrouw zich af of ze dan morgen de tuinstoelen moest gaan binnenhalen. Burgers denken kennelijk: “Ojee, morgen staat het water een meter hoger”. Mensen bedenken de gekste oplossingen, zoals massale verhuizing naar hoger gelegen delen van het land. Dat is onuitvoerbaar. Hoe moet dat dan met de Hoogovens en de petrochemische industrie bij Rotterdam?

75% van het Bruto Nationaal Product wordt verdiend in het laagst gelegen deel van het land, meters onder de zeespiegel. De Deltacommissie heeft een schatting gemaakt van de waarde die de Nederlandse overheid moet beschermen. Het gaat om honderden miljarden euro’s. Is zo’n risico überhaupt te verzekeren? En zo ja, wat kost dat dan? Uit onderzoek bleek dat de premies zó hoog zouden worden dat deugdelijke bescherming tegen het hoge water veel goedkoper is: € 1,2 miljard per jaar; minder dan 0,2 ‰ van het BNP. Niemand kan zijn eigen huis tegen storm en brand verzekeren voor

1968 Sonderen op zee — — Fugro's kleefmantelconus en hellingmeter zijn op tijd operationeel om te worden ingezet voor sonderingen in de zeebodem. Een blow-out op een boorplatform is voor eigenaar Shell aanleiding om bodemonderzoek te laten doen naar de dichtheid van het zand waarop het platform is gefundeerd. Vaste leverancier McClelland geeft niet thuis; men is onbekend met sonderen, laat staan met de uitvoeringspraktijk. Vrijwel niemand heeft ervaring met sonderen in de zeebodem en Fugro grijpt deze kans om het Hollandse ondernemerschap te bewijzen. Mede dankzij de inventiviteit en het doorzettingsvermogen van Herman Zuidberg breekt een glorieuze periode aan, waarin Fugro zich een ijzersterke positie verwerft op het gebied van offshore geotechniek.

De samenwerking met Heerema wordt sterker.

Heerema heeft de schepen en voert de boringen uit; Fugro doet aanvankelijk uitsluitend het geotechnische werk. Fugro levert operators, werktuigbouwkundigen, elektronici en ingenieurs. Zij hebben verstand van grondlagen, nemen proeven en maken berekeningen, maar ze doen meer: ze geven ogen en oren aan boord goed de kost, kijken Heerema's boorkunstje af en leren. Heerema ziet met lede ogen aan hoe Fugro de rol van hoofdaannemer langzaam maar zeker overneemt, en probeert Fugro's afdeling Geotechniek in te lijven. Fugro wil echter onafhankelijk blijven.

Heerema zorgt als aannemer voor de infrastructuur waarop Fugro aan het werk kan.

De olie- en gasindustrie op Curaçao levert een voortdurende orderstroom op, die een lokale

>

44

AARDE _ VEERMAN OVER WATER

minder dan 0,2 ‰. Waarom zouden we dan niet met zijn allen dit betrekkelijk kleine bedrag willen investeren om onszelf en ons kapitaal te beschermen, droge voeten te houden en onszelf van zoet water te voorzien?’

EARTH UNLIMITED

1968

Verandering en beweging

‘Iedereen moet eten. De vluchtelingen uit Afrika kun je niet tegenhouden.

Wij hebben in Europa een structuur gemaakt van open grenzen, gebaseerd op Friedmans filosofie: laat economische krachten zo veel mogelijk de vrije loop, want dan creëer je welvaart voor iedereen; de markt vergist zich niet en corrigeert zichzelf. De bankencrisis bewees helaas dat de waarheid anders is!

Door de klimaatverandering zullen belangrijke productiegebieden in alle werelddelen verdrogen. Men schat het productieverlies in Afrika op 10 tot 15%, terwijl de bevolking daar de komende vijftig jaar verdubbelt en het er nu in bepaalde streken al rampzalig is. Je hebt niet alleen goed zaad maar ook goed bestuur nodig, dat investeringen bevordert. Een hectare landbouwgrond in Brazilië brengt gemiddeld tien keer zo veel op als een hectare in Nigeria.

De klimaatverandering zal de migratie van ziekten versterken. In Nederland komt sinds enige jaren blauwtong voor – die kwam vroeger nooit over de Alpen. We krijgen te maken met insecten en schimmels die hier voorheen niet konden leven. De beuk en andere boomsoorten gaan verdwijnen, en er komen andere voor in de plaats, met andere vogeltjes op de takken. Alles verandert, alles is in beweging.’

> vestiging rechtvaardigt. Hetzelfde gebeurt in Suriname, naar aanleiding van de bouw van het vliegveld Zanderij en projecten van de bauxietindustrie. Hoewel de vestigingen in Willemstad en Paramaribo weinig voorstellen, bezorgen ze Fugro het imago van een multinational. Dat is van belang voor oliemaatschappijen die het geotechnische werk willen uitbesteden.

Onshore geotechniek is in Nederland van oudsher een regionale activiteit. De opdrachtgevers communiceren graag met aannemers die hun dialect spreken en door ervaring bekend zijn met de lokale geologie. Om deze reden verdeelt Fugro Nederland in regio's met eigen kantoren. Het hoofdkantoor in Leidschendam is het belangrijkste: van hieruit voert men ruim de helft van de opdrachten uit.

De hele organisatie is gericht op snelheid: deze week opdracht, volgende week uitvoeren. Er is zelden voor meer dan drie weken werk in portefeuille.

Er komt een noodgebouw aan de Veurse Achterweg, voor de afdelingen Geodesie en Projectmeten.

— En een Parijse studentenopstand leidt wereldwijd tot De Lieve Revolutie.

 Mekong Delta, Vietnam

46

AARDE _ GEOPOLITIEKE BRANDSTOFPERIKELEN

 500-ponder, door Fugro opgespoord bij Parijs, Frankrijk

47

Fugro 50 years – what’s next?

MODERN METEN _ _ _

2027

D

e tijden van handmatig ingevulde meetverslagen, dag- en weekrapporten van sonderingen komen ten einde. Tegenwoordig breng je meetinstrumenten in de grond, laat ze draadloos communiceren met de stations en vervolgens via internet met de klanten. Zij kunnen momentaan op hun scherm zien wat er in het veld gebeurt en de metingen realtime volgen. Ze vragen om automatisch gegenereerde data, die ze zelf kunnen bekijken. Een aannemer houdt zo zijn eigen proces in de gaten, een opdrachtgever kan de voortgang controleren.

De vraag naar opsporing van blindgangers (onontplofte bommen uit de Tweede Wereldoorlog) stijgt explosief. Fugro sondeert hiervoor met moderne magnetometers die reageren op metaal. In Parijs deed Fugro onderzoek naar onontplofte bommen op een militair terrein langs de Boulevard Périférique. In de Tweede Wereldoorlog stonden hier de automobielfabrieken van Renault en Citroën, doelwit van geallieerde bommenwerpers.

Volgens statistische berekeningen moeten er nog drie stuks onontplofte vijfhonderdponders in de grond zitten. Booming business.

DAGELIJKSE COMMUNICATIE

TIM DUNNE

FUGRO WEST, VERENIGDE STATEN

Tegen 2027 zijn communicatiemethoden zover ontwikkeld dat medewerkers nog maar één draagbaar apparaat bij zich hebben om alle vormen van communicatie mee te bedrijven. Dus we hoeven niet langer meer laptops, Blackberry’s, iPads, Kindles etc. mee te slepen. Een betaalbaar apparaat op A5-formaat heeft ze vervangen. Het apparaat zal ook voldoende vermogen en resolutie hebben om te gebruiken als equivalent voor Skype/videoconferencing, en het zal een ingebouwde stemherkenning hebben. Deze vorm van communicatie via Skype/videoconferencing wordt overheersend naarmate medewerkers in bepaalde posities meer van huis uit gaan werken.

48

AARDE _ PLAATSBEPALINGEN

EARTH UNLIMITED

PLAATSBEPALINGEN _ _ _

‘T

oen de olie- en gasindustrie haar productieactiviteiten verplaatste van land naar zee, begon ze in ondiep water, met boorplatforms die op poten op de zeebodem staan. Naarmate het werkterrein zich verplaatste naar dieper water, nam het aantal uitdagingen toe. Platforms-oppoten zijn daar niet te gebruiken, dus daar plaatst men de productie-installaties steeds meer op de zeebodem en wordt het product door pijpleidingen getransporteerd naar de wal of bestaande platforms. Fugro Subsea Services assisteert met installatie, inspectie, onderhoud en reparatie van deze installaties, en bij de ontmanteling als de productie van het betreffende veld is beëindigd. In diep water, waar de mens niet kan werken, moet hij op afstand bestuurde apparatuur inzetten, waarbij accurate plaatsbepaling van cruciaal belang is.

Een aspect van hedendaagse technische ontwikkeling is dat steeds meer basiskennis, expertise en intelligentie zijn “voorverpakt” in apparatuur, software en systemen. Twintig jaar geleden was plaatsbepaling op zee met een nauwkeurigheid van vijf meter lastig en waren er specialisten voor. Wie tegenwoordig zijn positie wil weten, hoeft zijn telefoontje maar in de lucht te houden. De apparatuur wordt kleiner en kan méér. De mens kan steeds meer doen zonder erbij te hoeven nadenken. Wie zijn auto parkeert, hoort aan de bliepjes hoeveel ruimte er nog over is, tot de volgende bumper – zelfs het achteruitrijden gaat vooruit.’

Filteren en selecteren

‘Sinds de publicatie van de eerste zeekaart in de zestiende eeuw veranderde er vierhonderd jaar lang feitelijk niet veel; een kartograaf tekende informatie op een vel papier en verkocht het aan iemand die de gegevens voor zijn werk nodig had. Na vier eeuwen is dit vak binnen twintig jaar volkomen veranderd. Iedereen kan via Google Earth een overvloed aan informatie binnenhalen en bekijken op de beeldschermen van zijn computer, smartphone of iPad. Waar je ook bent, binnen enkele seconden krijg je antwoord op vrijwel elke vraag. De overvloed brengt nieuwe uitdagingen met zich mee.

Rob Luijnenburg, global service line manager van Fugro Survey, benadrukt het belang van steeds nauwkeuriger plaatsbepaling op zee; Jackson Chang, managing director van Fugro Subsea Services in Singapore vertelt onder andere over de strategische plaatsbepaling van werkmaatschappijen in Fugro’s netwerk.

49

Fugro 50 years – what’s next?

Bruidsparen hoeven tegenwoordig niet meer te vrezen dat er onvoldoende foto’s zijn van de mooiste dag van hun leven: alle vrienden en familieleden sturen hun digitale opnamen op. En daar zit het jonge stel dan, achter een beeldscherm met de verlammende hoeveelheid van honderden foto’s. Ze komen er niet toe om er een album van te maken. Dit kenmerkt een algemene technologische ontwikkeling: de uitdaging ligt niet alleen in het verzamelen maar ook in het filteren, de keuze. Met welke selectie houd je de essentie over, maak je het wezenlijke zichtbaar? En dan is er bovendien de interpretatie van de gegevens – deze kan het resultaat sterk beïnvloeden.

De gebruiker van een elektronische zeekaart weet weinig van de oorspronkelijke meting. Hij kan op zijn beeldscherm inzoomen op een bepaalde plek op de kaart waar de waterdiepte staat aangegeven. Hij neemt dan aan dat het precies op die plek zo diep is, terwijl de vermelde diepte in werkelijkheid veelal het gemiddelde van de minste diepte aangeeft om het aan-de-grondlopen van schepen te voorkomen. Het doel van elektronische zeekaarten is om veilige dieptes weer te geven, niet noodzakelijk alle dieptes. Hierbij komt dat de zeebodem, zeker bij de kust, van tijd tot tijd nogal kan variëren, zoals ook de geulen in de Waddenzee door stromingen en golven van plaats veranderen. De technologische ontwikkelingen zijn onvoorstelbaar en voor velen niet meer te volgen. Doordat apparatuur steeds meer kennis bevat en de gps-ontvanger in de telefoontjes zit, kennen nog maar weinig mensen de betekenis van de getallen op het beeldscherm. Men denkt dat ze tot op een halve meter nauwkeurig zijn – de nul of de vijf achter de komma suggereert dit – maar in realiteit kun je flink naast het getal achter de komma zitten.

Ook jonge ingenieurs die bij Fugro komen werken, beginnen wat dit betreft in zekere zin opnieuw; zij komen met andere technische en intellectuele bagage binnen dan vroeger. Dit was destijds de aanleiding om The Fugro Academy op te zetten, waarin Fugro-medewerkers allerlei opleidingen en bijscholingen kunnen doen.’

Onshore is geen offshore

‘Plaatsbepaling is geen eindproduct, maar een hulpmiddel. Een oliemaatschappij vraagt om een zo nauwkeurig mogelijke indicatie van de beste plek op de zeebodem om zijn installatie te plaatsen en te verankeren. Om de nodige gegevens te verzamelen en boven water te krijgen, is een aantal opeenvolgende metingen nodig. Een ketting is zo sterk als de zwakste schakel en in offshore survey bestaan de schakels onder andere uit plaatsbepaling, de invloed van zoutgehalte en temperatuur op akoestische signalen waarmee we de bodem onderzoeken, en de hardheid van de bodem. Door nauwkeurig de fouten bij elkaar op te tellen die kunnen optreden in een meting, kun je een beeld krijgen hoe groot (of klein) de mogelijke fout in de positie is, op bijvoorbeeld 2.500 meter waterdiepte. Om een zo betrouwbaar mogelijk eindresultaat te krijgen, zullen de meeste opdrachtgevers vragen om de beste apparatuur voor ieder onderdeel, dus de beste satelliet-plaatsbepaling

1969 Samenwerken met Cesco — — Fugro ontplooit zich steeds meer als ingenieursbureau voor grondmechanica en geodesie en wil ook als zodanig bekend staan, maar de naam Fugro blijft. De autonome groei maakt alweer een nieuwe investering nodig, in een aangrenzend bedrijfsterrein, terwijl het bestaande nog niet eens volledig is benut. Er zijn gedachten over een fusie met Cesco, dat akoestische systemen inzet voor geofysisch onderzoek op zee. Beide bedrijven werken al samen bij operaties op zee en delen een kantoor in Singapore. Ideeën over samenwerking met KLM Aerocarto op het gebied van luchtkartering lopen op niets uit.

Fugro's knappe koppen experimenteren voortdurend met de Zeestier en andere apparatuur voor sonderingen op zee, maar onderwatertechniek blijkt een vak apart te zijn. Ze moeten wennen aan de heel andere schaalgrootte en de vertaling van de theorie in praktische oplossingen kost hoofdbrekens.

Er is specifieke kennis vereist, begrip van de factoren die op open water een rol spelen en er is meer geld voor nodig dan de onderzoeksbudgetten bevatten.

Fugro wil de technologie zo veel mogelijk in huis hebben én de moeizaam verworven kennis en uitgekiende werkmethodes voor zichzelf houden, om een sterke concurrentiepositie te kunnen opbouwen. Fugro is bereid haar nek uit te steken en onderscheidt zich door mee te doen met experimentele onderzoeken.

— En Neil Armstrongs eerste stap op de maan betekent een enorme sprong voor de mensheid.

50

AARDE _ PLAATSBEPALINGEN

EARTH UNLIMITED

Remote control

‘Afstandsbediening gaat een steeds belangrijkere rol spelen. Niet alleen met ROV’s (Remotely Operated Vehicles) en AUV’s (Autonomous Underwater Vehicles), maar ook bij de begeleiding van werkzaamheden. Onze mensen in Leidschendam volgen 24 uur per etmaal realtime op hun beeldscherm wat er bijvoorbeeld offshore Gabon op een drijvende productie-installatie gebeurt.

Alle instrumentatiesystemen aan boord zijn ook in onze controlekamer geïnstalleerd. De gezagvoerder ter plaatse is verantwoordelijk voor de productie – niet voor de positie. We doen voortdurend metingen en letten erop dat zijn platform op de juiste plek blijft liggen. Zo niet, dan nemen we direct contact op of laten een alarm afgaan. We gebruiken de methode ook om mensen te begeleiden die nog niet veel ervaring hebben met de verplaatsing van een boorplatform. Het mág niet fout gaan; zo’n platform kost een half miljoen dollar per dag. Op de kritische momenten kijken we op afstand over hun schouders mee en zonodig assisteren we.’

Intelligente apparatuur

‘Een AUV is een zelfvarende, onbemande onderzeeboot die zich zelfstandig beweegt. Hij werkt op batterijen en kan overal komen. Hij brengt de zeebodem in kaart en verzamelt gegevens, zoals de plaats van wrakken. Twintig jaar geleden waren operaties op vijfhonderd meter waterdiepte bijna onvoorstelbaar – deze plekken waren niet of nauwelijks te bereiken. Tegenwoordig verzamelen AUV’s gegevens op ruim drie kilometer waterdiepte.

Deze apparatuur wordt steeds intelligenter. Ik voorzie dat deze technologie binnen tien jaar geheel zal zijn vernieuwd.

De behoefte aan fossiele brandstof is groot genoeg om de grote investeringen te rechtvaardigen. Offshore survey voor het winnen van olie en gas in het Noordpoolgebied is een hot item. Ook voor onderzoek onder de ijskap van de Noordpool gebruiken onderzoekers AUV’s.

Op open zee doen we onderzoek naar de aanwezigheid van olie en gas met moderne seismische schepen, met kabels van 12 kilometer lengte achter zich aan. Als je die door het drijfijs laat varen, raken ze die kabels voortdurend kwijt. We moeten dus wat anders verzinnen, want hiervoor bestaat nog nauwelijks technologie. Wat de defensie-industrie heeft ontwikkeld, is militair geheim. Trouwens, door de traagheid van de militaire ontwikkelingsprocessen en de winstgedrevenheid van de civiele industrie zijn producten op

2027

op zeeniveau, de beste akoestische apparatuur voor onderwater, het beste echolood en ga zo maar door. Sommige bouwers van windmolens op land dachten hun ervaring en systemen een-op-een op zee te kunnen toepassen.

Zij kwamen van een koude kermis thuis. Offshore survey is specialistisch werk en een volkomen nieuwe wereld voor wie van land komt. Fugro kan erover meepraten; wij begonnen ook op land en hebben leergeld betaald, toen we bodemonderzoek op de Noordzee en in de Golf van Mexico gingen doen.’

GEVOLGEN VAN KLIMAATVERANDERING

RALF TRAPPHOFF FUGRO CONSULT, DUITSLAND

De maatregelen gericht op de hoogte en de veiligheid van dammen en andere bescherming tegen overstromingen zullen in versterkte mate leiden tot vernieuwende geotechnische oplossingen.

Geotechnische monitoring wordt essentieel voor gebieden rond riviermondingen.

Vanwege de stijging van de zeespiegel zullen zowel overheden als private opdrachtgevers risico-evaluatieprocedures en -methodes willen hebben voor maatregelen om deltagebieden en rivieren tegen overstromingen te beschermen (binnen Europa in de vorm van een EU-Richtlijn).

De klimaatverandering zal ook tot meer droogtegebieden leiden – de voorziening van drinkwater, en van water voor grondstoffenwinning en landbouw, wordt een uitdaging voor onze watermanagementdivisie.



Inspectie van een ROV

 Tewaterlating van een AUV

53

Fugro 50 years – what’s next?

de vrije markt vaak eerder beschikbaar. Dit zag je bijvoorbeeld bij de eerste Golfoorlog: de Amerikaanse overheid had eigen militaire gps-apparatuur ontwikkeld, maar die was nog niet voldoende beschikbaar toen de oorlog begon. Alle soldaten kregen toen een standaard-ontvangertje, van de plank.’

Toen Fugro had voorzien dat de markt van survey en ROV’s sterk zou groeien en in 2003 Thales Geosolutions had overgenomen (inclusief de specialistische kennis op het gebied van deze geavanceerde apparatuur) richtte het bedrijf zich met extra kracht op ontwerp en productie ervan. ‘Onze mensen zijn voortdurend en al jaren succesvol in de verdere ontwikkeling van subsea technology, waarin Fugro inmiddels een vooraanstaande positie inneemt’, zegt Jackson Chang. ‘Maar naast een technologische opdracht hebben we ook een commerciële. Fugro Subsea Services is een winstgedreven onderneming en geen wetenschappelijk instituut. De kwaliteit van onze basishardware verschilt waarschijnlijk weinig van die van andere leveranciers, maar wij kunnen ons onderscheiden dankzij de integratie in het Fugronetwerk, met onder andere zijn zeer geavanceerde geotechnische systemen.

We bouwen en onderhouden ROV’s exclusief voor zusterbedrijven – we bewaken onze technologie als een kroonjuweel – en proberen voortdurend op de hoogte te blijven van wat onze zusterbedrijven aan apparatuur ontwikkelen, om kennis te kunnen toepassen en uitwisselen. Door de stijgende vraag zullen we onze huidige jaarproductie van zo’n negen ROV’s misschien moeten verdubbelen. Dit vraagt flexibiliteit van onze elektrotechnische, mechanische en softwarespecialisten en van de organisatie waarin zij samenwerken. Als manager probeer ik te bereiken dat zij zich voortdurend bewust zijn van wat de toekomst zal brengen. Het zou mooi zijn als dit bedrijf kon uitgroeien tot een kweekvijver voor jong Fugro-talent.

Hier ligt volgens mij een uitdaging voor het concern als geheel: dat Fugro voldoet aan de verwachting van de aandeelhouders door winst te maken. Dit is de eerste prioriteit, maar er moet óók blijvende aandacht zijn voor specialistische ontwikkelingen, voor R&D en voor het imago van het bedrijf als inspiratiebron voor jongeren. Fugro kan zich wereldwijd óók onderscheiden door bij te dragen aan de oplossing van milieuvraagstukken en de opleiding van nieuwe generaties ingenieurs.’

Strategische plaatsbepaling

Plaatsbepaling speelt een belangrijke rol in het succesvolle bestaan van Fugro, en ook in het vóórtbestaan. De strategische plaatsbepaling vergt een heel ander global positioning system dan dat, waarmee geautomobiliseerde medewerkers de aantrekkelijkste route naar hun werk vinden en offshoredeskundigen de beste plaats bepalen voor de verankering van boorplatforms.

2027

Kennisintegratie

HERNIEUWBARE BRANDSTOFFEN

BERND JEUKEN FUGRO-OSAE, DUITSLAND

Ongetwijfeld zal de balans doorslaan naar niet-fossiele energie, maar tegelijkertijd zullen we steeds meer energie gaan gebruiken.

Dus binnen afzienbare tijd verwacht ik nog geen teruggang voor fossiele energie, en Fugro zal een nog belangrijker rol gaan spelen bij het verkennen van deze bronnen. Maar als we vijftien jaar vooruit mijmeren, dicht ik de waterstof/brandstofcel-techniek een cruciale doorbraak toe op weg naar een positie als belangrijkste energiebron.

Maar helaas is dit oud nieuws, want Cyrus Smith, de protagonist uit Jules Vernes roman Het Geheimzinnige Eiland uit 1874 voorspelde het al: ‘Water is de steenkool van de toekomst [...] en het zal worden gebruikt om alles aan te drijven [...] door met elektriciteit water te splitsen in zijn samenstellende delen [...] waterstof en zuurstof [...] die vervolgens worden gebruikt om energie te leveren’.

AARDE _ PLAATSBEPALINGEN

Welke plaats wil Fugro innemen in de wereld waarin op allerlei gebieden tegelijkertijd verrassende en verbijsterende ontwikkelingen gaande (en nog komende) zijn? Er gebeurt nogal wat op het gebied van geopolitieke machtsverhoudingen, klimaatverandering, demografische ontwikkelingen en energievoorziening. Op welke technologie, terreinen en activiteiten richt het bedrijf zich, op de middellange termijn? Welke visies en ideeën bestaan er, intern en extern, en welke daarvan zijn relevant en kansrijk? Welke perspectieven zijn technisch uitdagend en voldoende rendabel? Wat is de beste organisatievorm voor het concern met zijn vele, wereldwijde werkmaatschappijen?

Rob: ‘Natuurlijk is de ene activiteit winstgevender dan de andere, maar bij zo’n groot bedrijf kunnen bepaalde activiteiten winstgevend zijn dankzij onderlinge relaties binnen het concern. Zonder het verband tussen al deze bedrijven waren sommige activiteiten niet of nauwelijks interessant. De samenhang maakt het geheel aantrekkelijk. In het volume en de geografische spreiding ligt een groot deel van de kracht van de groep.’

EARTH UNLIMITED

2027

54

GEVOLGEN VAN KLIMAATVERANDERING

MARK SINCLAIR

FUGRO LADS CORPORATION, AUSTRALIË

Klimaatverandering en stijgende zeespiegels verhogen op een dramatische manier de behoefte aan onderzoek, dat ook steeds vaker uitgevoerd moet worden, om de vele gemeenschappen te ondersteunen die in kwetsbare kustgebieden wonen.

Het management van kuststroken, inclusief de gedetailleerde kartering van leefomgevingen, de vervaardiging van overstromingsmodellen en zeekaarten om veilig te kunnen blijven navigeren, maken dat degenen die de beslissingen nemen over steeds meer informatie willen beschikken.

Fugro LADS speelt een belangrijke rol bij het ontwikkelen, bouwen en werken met de eigen Airborne LiDAR Bathymetry-systemen van Fugro die in kustgebieden op een veilige en efficiënte manier dieptegegevens, profielgegevens en beeldmateriaal verzamelen. Fugro LADS komt tegemoet aan de uitdaging op dit gebied en helpt regeringen, gemeenschappen en commerciële organisaties om deze bedreigde omgevingen die vlak bij de kust liggen, beter te beheren.



Satellietschotel voor nauwkeurige plaatsbepaling

 Kalibratie, Golf van Thailand

 Plaatsbepaling met behulp van satellietsignalen, Oman

56

AARDE _ WERELDWIJDE WATERVRAAGSTUKKEN

EARTH UNLIMITED

WERELDWIJDE

WATERVRAAGSTUKKEN _ _ _

I

n Nederland zijn we soms geneigd te denken dat bescherming tegen overstroming het belangrijkste watervraagstuk is, maar dit is niet overal ter wereld het geval. Water heeft een veel functies, die allerlei mogelijke problemen met zich mee brengen. Omdat ingenieurs veel te bieden hebben bij de aanpak hiervan, is het de moeite waard de meest in het oog lopende vraagstukken de revue te laten passeren.

Water als levensvoorwaarde

De onmisbaarheid voor leven is wereldwijd waarschijnlijk het belangrijkste aspect van water. Beschikbaarheid, toegankelijkheid en goede kwaliteit van water zijn een noodzakelijke voorwaarde voor het leven op aarde. Recent onderzoek heeft laten zien dat demografische processen (en in mindere mate klimaatverandering) waterschaarste veroorzaken. Dit maakt veilig hergebruik via de kleine (urbane) en de grote (hydrologische) watercyclus in dichtbevolkte gebieden van vitaal belang. Vraagstukken rond goed functionerende rioleringsystemen, afvalwaterbehandeling, kwaliteitbeheersing, opslag en optimaal reservoirbeheer hangen hiermee nauw samen.

Water als bedreiging

Water kan op verschillende manieren een bedreiging vormen. Stormvloeden, hoogwater, dambreuk en dergelijke kunnen niet alleen slachtoffers maken, maar ook leiden tot verlies van have en goed, vernietiging van vitale infrastructuur en ernstige maatschappelijke en economische ontwrichting.

Het voorbeeld van New Orleans, waar de economie vijf jaar na Katrina nog steeds slechts op halve kracht functioneert, laat zien hoe diep zo’n gebeurtenis kan insnijden. Via water overgebrachte ziekten kunnen epidemische vormen aannemen en waterverontreiniging kan leiden tot slachtoffers en ernstige milieuschade. We kunnen het risico van overstroming beperken door de bouw van waterkerende constructies en sedimenthuishouding rond rivieren, estuaria en kusten (veel rivieren liggen boven het omringende land, ten gevolge van een slechte sedimenthuishouding). Maatregelen die

Huib de Vriend is directeur Kennis van Deltares, een onafhankelijk instituut dat via toegepast onderzoek kennis transformeert naar praktisch bruikbare producten, diensten en expertise, na deze te hebben getest in specialistische adviesprojecten in binnen- en buitenland. Hij studeerde civiele techniek aan de TU Delft, waar hij momenteel deeltijds hoog-leraar Ecologie en Waterbouw is.

Vanuit deze positie fungeert hij als programmadirecteur van het innovatieprogramma Building with Nature, uitgevoerd door een breed consortium van partijen uit de overheid, de academische wereld, instituten voor toegepast onderzoek, ingenieursbureaus en aannemers. Huib de Vriend is onder andere lid het Expertisenetwerk Waterveiligheid, de denktank van het ministerie van Verkeer & Waterstaat voor beveiliging tegen overstroming.

57

Fugro 50 years – what’s next?

een goede waterkwaliteit garanderen beperken het risico van ziekten en vervuiling.

Water als kans en drager van functies

Water biedt een breed scala aan kansen voor vergroting van welvaart en welzijn. De internationale handel hangt in belangrijke mate af van transport over zee en binnenwater. Water is populair als drager en object van recreatie en veel mensen houden ervan om langs of zelfs op het water te wonen. Ingenieurswerken zoals havens, scheepvaartgeulen, bevaarbare rivieren, kust- en oeverwerken, bruggen, tunnels, aquaducten en drijvende woningen maken het mogelijk deze kansen te benutten.

Water zorgt voor voedsel (visserij, aquacultuur, irrigatie) en energie (witte steenkool, algen), maar heeft ook belangrijke regulerende functies, zoals afkoeling van stedelijke hitte. De behoefte aan ingenieurswerken om al deze functies mogelijk te maken, is duidelijk. In meer natuurlijke milieus zijn duurzaamheid, gevolgbeperking en compenserende maatregelen belangrijke aspecten van menselijk handelen. Zij vereisen slimme ingrepen, gebaseerd op een grondig inzicht in het functioneren van het systeem waarin we werken. Het concept Bouwen met de Natuur streeft naar win-winsituaties voor economie en milieu bij de ontwikkeling van waterbouwkundige infrastructuur, door deze zodanig in te richten, dat de krachten van de natuur meehelpen bij de verwezenlijking en het functioneren ervan, terwijl tegelijkertijd nieuwe kansen voor de natuur ontstaan. In sommige gevallen blijkt deze benadering op den duur zelfs goedkoper te zijn dan de traditionele werkmethode.

Water als energiedrager

Waterkracht is een bekende manier om potentiële en/of kinetische energie om te zetten in andere, bruikbaarder vormen van energie. Grote werken zijn gebouwd om deze energiebron te benutten: dammen, reservoirs en getijcentrales. Tegenwoordig spelen daarnaast reservoirbeheer, sedimenthuishouding en verwijdering van dammen een steeds belangrijker rol. Water heeft bovendien een grote warmtecapaciteit en is dus een goed medium voor tijdelijke opslag van warmte. We gebruiken deze eigenschap al lang voor onze centrale verwarming en voor de koeling van energiecentrales. Nieuwe technologie maakt warmteopslag in en onttrekking van warmte aan grondwater mogelijk. Ook hier is goed ingenieurswerk de sleutel tot succesvolle exploitatie.

Water als drager van land

Mensen vinden het meestal vanzelfsprekend dat het land waarop ze wonen stabiel is, zonder te beseffen dat dit land voor een deel wordt gedragen door water en soms zelfs gas. Alleen als grote hoeveelheden water of gas aan de ondergrond worden onttrokken, komen ze met de gevolgen in aanraking. Als

1970 Verder de wereld in — — Fugro opent vestigingen in Eindhoven en Arnhem. In deze tijd van fusies, schaalvergroting en samenwerking onderhoudt Fugro nauwe contacten met de Heidemij, Verenigde Bouwbedrijven Nederhorst en de Researchafdeling van de University of Florida. Twee Amerikaanse ingenieurs uit Californië hebben gehoord van Fugro's state-of-the-art-sondeertechnieken en komen naar Leidschendam. Ze leggen een plan voor om samen een bureau voor grondmechanica en geologie in de VS op te zetten. Zo ontstaat Fugro Inc., in Long Beach. Een moderne sondeerwagen wordt naar de VS verscheept om daar de Nederlandse sondeertechnieken te introduceren.

— En met auto's en televisies verovert Japan een stevige plek op de wereldmarkt.

59

Fugro 50 years – what’s next?

je het merkt, is het meestal te laat. Jakarta is er een dramatisch voorbeeld van. Deze stad zakt jaarlijks zo’n tien centimeter, ten gevolge van grondwateronttrekking. Dit leidt niet alleen tot toenemende overstromingsrisico’s, maar ontregelt ook het waterbeheer in de stad (riolerings- en watervoorzieningsnetwerken, hoogwaterafvoer etc.) en kan de bodem zelfs destabiliseren, zoals de gaswinning in Groningen tot aardbevingen leidt. Beperking van deze risico’s vergt weer slim en flexibel ingenieurswerk, want deze processen gaan nog jarenlang door, ook als de gaswinning is beëindigd.

Water als toegang tot schaarse hulpbronnen

Veel belangrijke hulpbronnen en grondstoffen bevinden zich onder water, op of in de zeebodem, of in de waterkolom. Andere, zoals windenergie, zijn op open zee meer beschikbaar dan op land. In veel kustlanden heeft dit geleid tot een bloeiende offshore-industrie, die speciale eisen stelt aan onze ingenieurskunde, bijvoorbeeld om te kunnen werken onder extreme condities, stabiliteit en veiligheid van constructies te garanderen, en milieurisico’s te beperken.

Al deze vraagstukken vergen slimme maatregelen, die zowel natuurlijk als maatschappelijk zo goed mogelijk inspelen op de eigenschappen en de dynamiek van de omgeving waarin we opereren. De basis van deze manier van werken is goed inzicht in het functioneren van de systemen en het vermogen te voorspellen hoe ze zullen reageren op de beoogde ingreep.

Betreffende de natuurlijke omgeving zijn data en voorspellende modellen – bij voorkeur onderling geïntegreerd – hierbij meestal onmisbaar. Om deze technologie verder te ontwikkelen, is een intensieve en interactieve samenwerking nodig tussen funderend onderzoek, toegepast onderzoek, productontwikkeling en praktische toepassing. Fysieke en bestuurlijke ruimte voor experimenten, opdrachtgevers met nieuwe ideeën en soms zelfs nieuwe wet- en regelgeving en procedures zijn nodig om innovatieve oplossingen te verkennen en in de praktijk mogelijk te maken. Mits goed en op de juiste tijdschalen aangestuurd en gefinancierd, kan in Nederland de samenwerking tussen private sector, overheden en kenniswereld in het kader van het Nederlandse Topsectorenbeleid de basis zijn voor zo’n integrale benadering.



Stuwdam in Algerije

 Fli-Map kartering, Kinderdijk, Nederland

1971 De essentie gesnapt — — Het hoofdkantoor verhuist naar de nieuwbouw in Leidschendam. Inmiddels werken er ongeveer tweehonderd man in Nederland en enkele tientallen in de vestigingen in de VS, Singapore en de Caribbean.

De vraag naar sonderingen op zee neemt sterk toe. Fugro's technologie is op tijd klaar voor een grote opdracht bij Schotland. Ver weg, bijna op de open oceaan. Zuidberg en de zijnen hebben nog eens goed nagedacht over het basisprincipe van sonderen-op-zee en alle componenten samengevoegd. Het resultaat dopen ze Zeekalf; dit apparaat kan 2,5 ton drukken en na enkele maanden verdere ontwikkeling zelfs 7,5 ton. De Zeekalf verricht met door Fugro ontwikkelde sondeertechniek metingen op de – toen spectaculaire – waterdiepte van 150 meter, en bepaalt de dichtheid van de grond onder de zeebodem.

Met maximaal één sondering per week ligt het tempo nog laag, maar ze hebben eindelijk de essentie gesnapt. De Amerikanen geloven er niet in, maar Europese oliemaatschappijen zijn overtuigd.

— En bondskanselier Willy Brandt knielt voor een Warschaus monument, als symbool van de ontspanningspolitiek tussen Oost en West.

60

AARDE _ GEOPOLITIEKE BRANDSTOFPERIKELEN

EARTH UNLIMITED

 Boren voor waterwinning in het Midden-Oosten

 Hoogwater bij Cuijk, Nederland

61

Fugro 50 years – what’s next?

WATER WORDT GEWICHTIGER _ _ _

F

ugro’s business line Water Services is een bundeling van expertise van Fugro Consult in Berlijn, Fugro West (VS) en Fugro GeoServices in Nederland. De medewerkers houden zich bezig met bescherming tegen overstromingen of juist met de oplossing van droogteproblemen, en met watervoorziening, beheer van stedelijk water en riolering.

Procentueel draagt de business line weliswaar nog weinig bij aan de financiële resultaten, vergeleken met die in bijvoorbeeld de olie- en gasindustrie, maar het aantrekkelijke van Water Services is dat werkmaatschappijen uit alle divisies erin samenkomen. Fugro Airborne bijvoorbeeld was vooral actief in de opsporing van ertsen, maar gebruikte zijn gevoelige apparatuur aan boord van vliegtuigen ook al om in Florida, Californië en Australië ondergrondse zoetwatervoorraden op te sporen en in beeld te brengen.

In veel landen is water gratis – je slaat een put en klaar ben je – maar er zijn steeds meer plaatsen waar het belang van water als grondstof groeit.

Dit betekent business en voor een commercieel bedrijf als Fugro is het de kunst om zich daar te manifesteren. Er is hardware nodig voor de opsporing van water en er gaat veel geld om in metingen, registratie, waterbeheer en efficiënte benutting van de voorraden. Fugro zal er de komende jaren meer energie in steken en proactiever worden. Een door Fugro bij wijze van proef georganiseerde bijeenkomst met mogelijke klanten in Engeland was een groot succes en leidde meteen tot opdrachten. De ontwikkeling stimuleert andere werkmaatschappijen om zich ook met water bezig te houden.

2027

Fugro gaat zich in het komende decennium sterker richten op de toenemende uitdagingen die de klimaatverandering met zich meebrengt. Drinkwater en irrigatiewater worden schaarser en in sommige gebieden leidt het gebrek gemakkelijk tot spanningen en zelfs strijd.

DAGELIJKSE COMMUNICATIE

GREGORY PALEOLOG

FUGRO AIRBORNE SURVEYS TORONTO, CANADA

De telefoon zal nog steeds dominant zijn. E-mail zal niet meer te onderscheiden zijn van sms en andere internetdiensten voor het uitwisselen van boodschappen. Beveiligde internetsystemen voor netwerken en vergaderen met tekst, stem en beeld zullen effectief worden en men zal er in de meeste gevallen van groepscommunicatie en discussies gebruik van maken.

62

AARDE _ VEILIGHEID ALS EXPORTPRODUCT

EARTH UNLIMITED

VEILIGHEID ALS EXPORTPRODUCT _ _ _

F

ugro deed van oudsher het noodzakelijke grondonderzoek voor dijkenbouwers, leerde de materie kennen als zijn broekzak en manifesteerde zich later ook als adviseur. ‘Anno 2012 zijn we een steunpunt voor buitenlandse Fugro-vestigingen, waar de nationale overheden steeds vaker aankloppen. Orkaan Katrina in 2005 was de aanleiding. Fugro’s werkmaatschappijen in de VS waren betrokken bij de projecten na deze ramp.

Wereldwijd kregen overheden belangstelling en maakten ze budgetten vrij.

Fugro kon Nederlandse kennis en kunde inzake beveiliging tegen water inzetten.’

Nederlandse netwerken

Een van de mondiale trends is dat mensen naar delta’s trekken, waar de grote economische ontwikkelingen gaande zijn. Dat zeespiegelstijging, slappe grond en bodemdaling delta’s ook tot onveilige plekken maken, laten ze buiten beschouwing, totdat de natuur toeslaat. Dit gebeurt steeds vaker, onder andere ten gevolge van klimaatverandering. ‘De belangstelling voor de Nederlandse deltakennis groeit. Deze ligt opgeslagen in een netwerk van universiteiten, overheid en bedrijven. Een belangrijk initiatief is het Nederlands Water Partnership (NWP). Het NWP stimuleert samenwerking volgens wat nu de gouden driehoek heet, voorheen bekend als het KGBmodel (Knowledge, Government, Business). De overheid – verantwoordelijk voor de beveiliging van land en bevolking – neemt meestal het initiatief; kennisinstituten bedenken manieren om in te grijpen in het systeem en het bedrijfsleven vertaalt ze naar oplossingen. Zo’n netwerk bevordert de slagvaardigheid. Nederlandse bedrijven beconcurreren elkaar misschien binnenslands, maar treden via consortia met één gezicht naar buiten, ten aanzien van watervraagstukken. Daar versterken ze elkaar. Ook in kennisontwikkeling ontstaan zulke consortia, zoals Building with Nature, IJkdijk en Flood Control 2015. Voor het Flood Control-programma schreven wij mee aan het voorstel. De Nederlandse overheid ziet dat het wijs is om kennis te bundelen en te richten op praktische vraagstukken. Deze ontwikkelingen

Martin van der Meer is technisch directeur van de business line Fugro Water Services, Fugro’s wereldwijde netwerk voor expertise en business development op het gebied van water. Zijn collega’s in Leidschendam beschouwen water vooral van de geohydrologische kant en richten zich op (de opsporing van) grondwater.

In de vestiging in Nieuwegein, waar Martin werkt, gaat het om het keren van water met dijken en andere constructies.

63

Fugro 50 years – what’s next?

leiden ertoe dat buitenlandse overheden onze hulp inroepen en kennis willen delen. Nederland ontvangt regelmatig missies voor rondleidingen langs de Deltawerken en de stormvloedkering in de Nieuwe Waterweg. De vertegenwoordigers van landen die kampen met overstromingen nemen we mee naar de werken in het kader van het landelijke project Ruimte voor de Rivier.

Door de toenemende vraagstukken op het gebied van water is men overal in hoog tempo bezig met kennisontwikkeling. Men ziet ons nog als de experts, maar de nieuwe kennis wordt dáár in de wereld ontwikkeld, waar de projecten zijn. Door Fugro’s wereldwijde netwerk kunnen we hierop goed inspelen.’

Vietnam en Nederland

‘De situatie in Vietnam vind ik interessant: alle Nederlandse problemen doen zich daar voor. De Vietnamese overheid maakt meerjarenplannen voor de bouw van dijken en denkt na over de relatie tussen dijksystemen en toegevoegde waarde. Ze willen dijken bouwen ter beveiliging maar tegelijkertijd economische waarde creëren; ruimtelijke ordening speelt een rol. Ze vroegen Nederland om te adviseren en Fugro maakte deel uit van de missies. Met onze kennis kunnen wij helpen riviersystemen te veranderen en het land te beveiligen tegen wateroverlast. Nederlanders denken bij water van nature eerst aan veiligheid. Deze ontstaat altijd in drie lagen: preventie, ruimtelijke ordening (doe ik de goede investeringen op de juiste plek? of: waarom zijn we eigenlijk met zijn allen in dit putje gaan wonen?) en calamiteitenplannen (wat kan ik doen als het misgaat?; hoe kan ik dan nog ontsnappen?). We werken er vanuit onze Vietnamese vestiging, met steun van onze bedrijven in Hongkong en Singapore.’

Nu bedenken wat je straks zult doen

‘Je kunt oeverloos discussiëren over de oorzaak van de zeespiegelstijging, maar je kunt je beter buigen over de vraag wat er moet gebeuren als het waterpeil sneller stijgt dan verwacht en een bepaalde grens overschrijdt. Nu is daar nog tijd voor. Als je het scenario eenmaal hebt bedacht, zie je vanzelf wel wanneer je het tevoorschijn moet halen en doe je tussentijds in elk geval geen andere dingen die de uitvoering ervan in de weg staan. In de tussentijd blijven investeringen in onze dijken nodig, al was het maar om de huidige veiligheid op orde te houden – zelfs in Nederland voldoet een groot deel van de dijken trouwens nog steeds niet aan de eisen.

In sommige landen vormen overstromingen wél acute problemen. Die in Bangladesh zijn bekend, maar bijvoorbeeld in Hongarije verkeren de watersystemen sinds kort in een verrassend gevaarlijke toestand. Tot dusverre volgden de afvoeren van verschillende riviersystemen elkaar altijd netjes op, maar door de klimaatverandering voeren ze hun water nu vaker tegelijkertijd af. Dan gaat het hard. We kunnen maar beter ophouden te denken dat we wel weten wat er zal gebeuren, door gegevens uit het verleden te extrapoleren. Zulke sommetjes kloppen niet meer en de kans op een extreme storm

1972 Inspraak en kennis delen — — Het begrip inspraak doet zijn intrede in Nederland en leidt tot de Wet op de Ondernemingsraden. Ook Fugro, een bedrijf met weinig kantoormensen en veel vrije jongens die gewend zijn hun eigen boontjes te doppen op afgelegen plekken, krijgt een ondernemingsraad (OR). Fugro's OR moet regelmatig als scheidsrechter optreden tussen de samenwerkende medewerkers van Cesco en Fugro – de culturen botsen nogal eens – terwijl een OR is bedoeld als adviesorgaan. Fugro houdt van discipline, maar prikklokken komen er niet, na de invoering van variabele werktijden.

Dat is zinloos, als de meeste mensen buiten de deur bezig zijn.

Joustra wil iets leuks doen voor zijn mensen bij het tienjarig bestaan en bedenkt een symposium over sonderen en boren. Zoiets is nog nooit vertoond, maar deze pionier durft het Congresgebouw in Den Haag ervoor af te huren. Het moet een vaksymposium zijn voor iedereen die actief is op Fugro's werkterrein. Vriend én vijand zijn welkom.

Verschillend denkende vakgenoten kunnen er hun degens kruisen over elektrisch en

>

64

AARDE _ VEILIGHEID ALS EXPORTPRODUCT

kan groter zijn dan berekend. Katrina was niet alleen voor de VS een wake up-call, maar ook voor veel andere landen, inclusief Nederland. De ramp in Japan had hetzelfde effect: landen maakten keuzes. Er zullen altijd data nodig zijn om te kunnen begrijpen wat zich afspeelt. Je moet dus in het veld actief blijven – de materie is te ingewikkeld om de problematiek alleen maar vanuit de wetenschappelijke theorie te benaderen.’

De stapeling van datasets

‘Fugro bouwde een ijzersterke positie op in de olie- en gasindustrie, waar vraag was naar de technologische kennis, kunde en ervaring. Door de specifieke meettechnieken te combineren met die in de waterwereld kan Fugro zijn positie in beide (en andere) sectoren versterken, via de ontwikkeling van de methodes om data te verwerken en beschikbaar te stellen. We stapelen en combineren datasets. Door er automatische rekenmodellen op los te laten, hoeven we niet elke som apart te maken. We experimenteren met automatische invoerfiles om gegevens te kunnen genereren, bijvoorbeeld over complete dijkringen in plaats van dijksecties. Voor het doorrekenen van een aantal scenario’s zetten we ‘s avonds de computer aan en als je ‘s morgens terugkomt op kantoor, heeft hij zo’n 60.000 sommen gemaakt en gepresenteerd in kaartbeelden. Door de combinatie van meetgegevens via dataprocessing en datafusion zodanig te modelleren dat we er méér informatie uit kunnen halen, voegen we waarde toe en kunnen we onze diensten ook op andere markten aanbieden.

Een van de uitdagingen is, dat buitenlandse overheden doorgaans niet zo eensgezind tegenover waterproblematiek staan als de Nederlandse, waar de visies op veiligheid nauwelijks uiteenlopen. Er is in Nederland geen politieke discussie over de noodzaak om dijken op orde te houden; hoogstens verschilt men van inzicht over marges. Stabiele landen waar kennis is geborgd in centres of excellence kunnen duurzame ontwikkeling volhouden. In de VS is men na Katrina bijvoorbeeld bezig om meer controle te krijgen op de veiligheid van de dijken. Voor de benadering van overheden in zich ontwikkelende landen heb je niet alleen slimme ideeën nodig, maar ook lange adem.’

Water opsporen vanuit de lucht

‘Waar geen overvloed maar juist gebrek aan water is, houden we ons bezig met de opsporing van ondergronds zoet water en met watermanagement.

In de loop der tijd heeft Fugro er veel gegevens over verzameld, vooral in opdracht van de Wereldbank. Meestal zijn het airborne-projecten – zoet water kun je snel en goedkoop vinden via geofysische metingen vanuit de lucht. Een installatie onder een vliegtuig of helikopter zendt signalen uit en vangt ze even later weer op. Daarmee kunnen we een 3D-beeld van de ondergrond samenstellen. Het systeem is te vergelijken met een MRI-scan.

Door frequenties te wisselen, kunnen we het dieptebereik veranderen en informatie ophalen tot soms wel 800 meter diepte. Hoe dieper je wilt komen,

EARTH UNLIMITED

1972 > mechanisch sonderen, de voor- en nadelen bespreken van de gladde, de ingesnoerde en de kleefmantelconus, en pleiten vóór of tegen continu of discontinu sonderen. 525 aanwezigen luisteren naar verhandelingen van binnen- en buitenlandse deskundigen. Fugro pronkt er met een nieuwe verworvenheid: de onmiddellijke bepaling van het wrijvingsgetal, de basis voor de classificatie van de grond en het maken van een boorprofiel. De syllabi van dit symposium zullen nog vele jaren als naslagwerk worden gebruikt. Het succes van dit eerste symposium laat Joustra besluiten er een vijfjaarlijkse traditie van te maken.

Het is duidelijk dat de mechanische sondeermethode op zee niet werkt. Deze vaststelling betekent de definitieve doorbraak van de elektrische sondeertechniek, die voortaan wereldwijd geldt als standaard. Het succes van de elektrische conus is op zee geboekt, maar vindt meteen zijn weg terug naar de wal. De ingesnoerde conus verdwijnt naar de vitrines – een bezienswaardigheid tussen andere ouderwetse apparatuur.

Fugro en Cesco lijken elkaar goed aan te vullen. Cesco doet survey op zee en aandeelhouders Nederhorst (Fugro) en Heidemij (Cesco) besluiten om bij de volgende uitbreiding van het kantoor in Leidschendam rekening te houden met de inhuizing van Cesco.

Aan de oostkust van Engeland voert Fugro in de Wash Bay vele sonderingen uit voor de aanleg van dijken van zoetwaterbekkens.

— En de Club van Rome luidt de noodklok met het rapport Grenzen aan de Groei.

 Orkaan Katrina 2005, VS

 Boei voor metingen van golfhoogte en stroming, Adriatische Zee



Eletromagnetisch onderzoek in Californië, VS

 Waterdieptemetingen, Alaska, VS

67

des te grover het signaal moet zijn. Er zijn verschillende technieken. De ene is geschikt voor klei, de andere voor steen. Fugro ontdekte dat je met deze technieken niet alleen grondstoffen, maar ook zoet water kunt opsporen.

Een vliegtuig vliegt hoog en snel, maar meet minder nauwkeurig dan een helikopter. Fugro heeft hiervoor gespecialiseerde bedrijven in Australië en Canada. Met metingen vanuit de lucht breng je een groot gebied snel en goedkoop in kaart. Binnen een maand heb je de gegevens boven tafel, waar je met metingen op de grond drie jaar voor nodig hebt. De combinatie van beide methodes levert de beste resultaten.’

Met informatie kun je sturen

‘Ik voorzie een doorgaande ontwikkeling, in combinatie met satellietgegevens. Satellieten vliegen al vanaf 1994 hun rondjes, maar we begrijpen de data pas sinds kort, waardoor we voor ons gevoel in het verleden kunnen kijken. Dit fascinerende inzicht leidde tot een nieuw concept: nu data inwinnen – de toepassing komt later wel. Fugro gaat niet alleen gegevens in opdracht verzamelen, maar ook op eigen initiatief, om ze later te kunnen gebruiken voor doelen die we nu nog niet kennen. Het is een soort tijdreis.

Datamanagement en -opslag worden steeds belangrijker, op allerlei niveaus.

De Wereldbank stelt openbare beschikbaarheid van data soms als voorwaarde bij financiering. Het gemeentebestuur van Rotterdam laat het hele grondgebied jaarlijks opmeten, vanuit de gedachte dat er ooit een vraag zal komen, waarbij meetgegevens van vijf jaar geleden relevant zijn. 3Dmodellen van stad en havens maken dan de veranderingen in de loop van de tijd zichtbaar. De behoefte aan informatie groeit, doordat opdrachtgevers plannen en ontwikkelingen op feiten willen baseren. Ze verwachten daarbij dat ze onze data kunnen combineren, als het ware in verschillende lagen over elkaar heen kunnen leggen.’

Let op de whizzkids

‘Dankzij nieuwe methodes komen er veel meer data beschikbaar dan waar de opdrachtgever om vroeg. We denken na over de vraag hoe we dat meerdere kunnen aanbieden en onze bedrijfsvoering dan moeten organiseren.

Vijftien jaar vooruit kijken is lastig – vijftien jaar geleden voorzag niemand dat je nu een telefoontje op een object richt en meteen relevante informatie krijgt. In Californië is een fascinerend universitair project gaande. Terwijl je met een speciale helm op door een grot loopt, projecteert een computer data vanuit jouw perspectief op je beeldschermpje. Je lóópt dus in de datasets.

Dat is meer dan 3D: je zit er werkelijk in! Een soort hologram. Met deze techniek kun je makkelijker interpreteren, toevoegen en modelleren. Deze fantastische en verrassende ontwikkelingen gaan razendsnel. Het is voor Fugro niet alleen interessant maar ook belangrijk om kenniscentra en universitaire whizzkids te blijven volgen. Zulke jongeren brengen technologische doorbraken teweeg. Ze laten zich niet planmatig sturen, ze máken gewoon wat.’

2027

Fugro 50 years – what’s next?

GEVOLGEN VAN KLIMAATVERANDERING

TERRY MCCONNELL

FUGRO AIRBORNE SURVEYS, CANADA

Stijgende temperaturen over de hele wereld zullen er in toenemende mate toe leiden dat er meer water vrijkomt uit de voorraden die vastliggen in zee-ijs, gletsjers, ijsvlakten en in de permafrost. Dit water dat voor het eerst in beweging komt, zal over de hele wereld de zeespiegel in de kustgebieden veranderen. Het zal ook de destructieve weersystemen krachtiger maken; dit zal resulteren in omvangrijkere stormvloeden in gebieden aan zee en meer overstromingen door de neerslag landinwaarts.

Het in kaart brengen van aardoppervlakten is essentieel om goed te begrijpen hoe al het water zal wegstromen en welke laaggelegen gebieden gemakkelijk aan overstromingen ten prooi kunnen vallen. Even belangrijk is het om te begrijpen hoe de gravitatiekrachten water de ene of de andere kant van een deel van het aardoppervlak uit ‘trekken’. De ‘geoid’ is een onregelmatig oppervlak waar overal dezelfde zwaartekracht heerst, en dat in essentie staat voor een ‘gemiddeld zeespiegelniveau’ zoals dat zou zijn als alle punten van de aardbol door water zouden worden bedekt.

Kennis over gebieden die het gemakkelijkst onder water kunnen komen te staan, en over de veranderingen in de zeespiegel, wordt steeds belangrijker voor uiteenlopende belanghebbenden zoals regeringen, verzekeringsmaatschappijen, ingenieursbureaus en individuele burgers. Vanwege de hierboven gegeven redenen zal Fugro in de toekomst ook accurate kartografie en de berekening van de onderliggende zwaartekracht-’geoid’ als een extra dienst in overeenkomsten opnemen.

68

AARDE _ GEOPOLITIEKE BRANDSTOFPERIKELEN

EARTH UNLIMITED

69

Fugro 50 years – what’s next?

FLOOD CONTROL 2100

V

oor de bescherming tegen hoge waterstanden zijn wereldwijd betere, effectievere en snellere oplossingen nodig. Het programma Flood Control 2015 is een Nederlandse publiekprivate samenwerking tussen de Nederlandse overheid (50%) en bedrijven en instellingen (50%). De samenwerking richt zich op betere beveiliging van Nederland tegen water. De ontwikkelde kennis is tevens een exportproduct en mede door de modulaire opzet wereldwijd inzetbaar.

Nederland dankt zijn naam en een deel van zijn faam aan zijn nederige ligging in de Rijn-, Maas- en Scheldedelta; in grote delen van het land grazen de koeien zelfs tot ruim zes meter onder het huidige zeeniveau. De bewoners van dit gebied hebben van oudsher met overstromingen en wateroverlast te maken gehad, strijd gevoerd tegen het water om hun bestaan, have en goed zeker te stellen. Het bepalen van een loyaal, solidair en duidelijk beleid was van gemeenschappelijk belang: de bescherming tegen en beheer van waterstromen, de beheersing van polderpeilen en grondwater, de drinkwatervoorzieningen en de verwerking, zuivering en afvoer van hemel- en afvalwater.

Het bestuur ligt al eeuwen in handen van Rijkswaterstaat, waterschappen, heemraden en dijkgraven. Zij bewaken grote belangen en hebben dus veel zeggenschap.

Wereldwijde sociale gevolgen

Nederlandse waterbouwkundigen bedachten en ontwikkelden indrukwekkende verdedigingswerken, waarmee ze niet alleen de voeten droog hielden, maar ook een schat aan kennis en ervaring opbouwden. Hun toenemende expertise op het gebied van waterbeheersing is te zien als een positief effect van de zeespiegelstijging, kusterosie en overstromingen.

Fugro gaat mee in deze stroom en bedenkt oplossingen voor de gevolgen van hoog water voor rivierdelta’s, wateropslag en -huishouding, en ontwikkelde standaardprocedures voor een wereldwijde analyse van deze ver-

 Afsluitdijk, Nederland

2027

_ _ _

NIEUWE GEOGRAFISCHE GEBIEDEN

DAVID LOWE

FUGRO ROADWARE, CANADA

Brazilië en India worden de nieuwe landen waaraan we diensten zullen verlenen. China is al een goede productenmarkt voor ons maar het was moeilijk om er diensten aan te leveren aangezien onze opdrachtgevers overheidsinstellingen zijn. Rusland kent ook nogal beperkende praktijken en het land zal beginnen te groeien als een productenmarkt. De Afrikaanse landen beginnen hun belangstelling voor onze diensten te tonen en we verwachten dat dit de komende jaren nog wel doorgaat.

AARDE _ FLOOD CONTROL 2100

schijnselen. Het doel is om schade aan bouwwerken en infrastructuur te voorkomen, maar het gaat in de eerste plaats om veiligheid voor mensen en dieren. Wereldwijd leeft 90% van alle mensen minder dan vijf meter boven zeeniveau.

Geologen weten dat de zeespiegel gemakkelijk zes meter kan stijgen ten opzichte van het peil ten tijde van Fugro’s vijftigjarig bestaan in 2012. Er is wetenschappelijk bewijs dat het niveau 120.000 jaar geleden inderdaad zes meter hoger wás. Deskundigen verwachten dat alleen al de warmteuitzetting van het zeewater deze eeuw zal leiden tot een stijging van dertig centimeter. Hun discussie gaat niet meer over de vraag óf de zeespiegel stijgt, maar over het tempo en de mate waarin dit gebeurt, en over de oorzaak ervan. Is deze zuiver natuurlijk? Is de stijging aan menselijk gedrag te wijten? Of is er sprake van een combinatie van factoren?

Zelfs een stijging van slechts enkele decimeters zal een dramatisch effect hebben op een groot deel van de wereldbevolking. Het gaat dan om hongersnood, massale migratie en vluchtelingenproblemen; de wereldwijde sociale gevolgen van de zeespiegelstijging zijn niet te onderschatten.

Geïntegreerde bewakings- en beheerssystemen

Tijdige maatregelen en adequaat crisismanagement kunnen rampzalige gevolgen voorkómen, zoals de overstromingen die de stormvloed in 1953 in het laaggelegen deel van Nederland veroorzaakte. De voorspellingssystemen die in het programma Flood Control 2015 zijn ontwikkeld, waarborgen dat betere informatie sneller op de juiste plaats komt. Dit verhoogt niet alleen de veiligheid bij onverhoopte overstromingen, maar bewijst ook zijn nut onder normale omstandigheden; een beter dagelijks beheer van het waterkeringssysteem maakt de beveiliging inzichtelijker, sneller, en op termijn goedkoper. Het programma richt zich op veiliger dijken en vooral op innovatieve oplossingen voor betere en complete systemen. Hierin integreert men de aandacht voor dijken, mensen en omgeving.

EARTH UNLIMITED

2027

70

BELANGRIJKSTE FUGRO-TECHNOLOGIE

JIM MANN

FUGRO SUBSEA SERVICES, VERENIGD KONINKRIJK

De zakelijke omzet die Fugro maakt in de energiesector van olie en gas op zee stimuleert ons om opdrachtgevers nog snellere, betere, veiligere en goedkopere diensten te leveren die toegevoegde waarde opleveren.

De laatste twee eisen (veiliger en goedkoper) zullen ertoe leiden dat er voor de technieken die er binnen deze belangrijke sector worden gebruikt veel minder menselijk ingrijpen nodig zal zijn, en dat de menselijke factor in de kringloop uitsluitend nog een plaats krijgt in de uitoefening van toezicht. Gegeven het belang van de energiesector op zee, niet alleen voor Fugro maar voor het overgrote deel van onze opdrachtgevers, zullen de onderzeese technieken gaan overheersen.

 Geotechnisch onderzoek van dijken in New Orleans, VS

71

Fugro 50 years – what’s next?

Een consortium van marktpartijen en kennisinstituten voert het programma uit. Naast Fugro (een van de initiatiefnemers) zijn dit Arcadis, HKV Lijn in Water, ITc, Deltares, IBM en Stichting IJkdijk. Ook de verantwoordelijke beheerders van waterkeringen spelen een belangrijke rol: de ontwikkelde kennis wordt vrijwel direct in hun dijkringen getest, en samen met andere deskundigen op het gebied van veiligheid zitten zij in de externe klankbordgroep.

Fugro ontwikkelt applicaties om eigen technologische onderzoek af te stemmen op de doelstellingen van Flood Control 2015. Fugro’s wereldwijde netwerk van knowhow op het gebied van datamanagement, geohazard managementsystemen, real time monitoring en geofysica komt hierbij goed van pas.

Bij de ontwikkeling van de sterktemodules voor dijken werkt het Nederlandse Fugro GeoServices samen met Fugro Consultants Inc. (VS). Fugro GEOS (UK) zorgt voor betere metingen en voorspellingen van waterstanden, golven en stromingen. Fugro NPA (UK) tekent voor de kartering van dijkdoorbraken met satellietdata en werkt mee aan de ontwikkeling van een Global Flood Observatory.

Er is veel buitenlandse belangstelling voor de Nederlandse kennis en ervaring. Fugro, Haskoning en HKV werken samen aan een Storm and Levee Strength Forecasting System in New Orleans, als onderdeel van het Levee Information Management System. In Indonesië is Fugro betrokken bij de ontwikkeling van het Water Information Management System in Jakarta.

Hoogwater in 2100

De stijgende zeespiegel en toenemende rivierafvoeren zetten aan tot verdere ontwikkeling. De Nederlandse overheid stelt onderzoekssubsidies beschikbaar voor een aantal sectoren waarin Nederland internationaal befaamd is. In de sector Water zijn de partners van Flood Control 2015 inmiddels bezig om hun plannen voor Flood Control 2100 uit te werken.

2027

Inzet van wereldwijde knowhow

WERVING EN MOBILITEIT

MELINDA ROBINSON FUGRO CONSULTANTS, VERENIGDE STATEN

Personele mobiliteit zal een centrale waarde zijn en het fundament voor toekomstige managers en de hoogste leidinggevenden. Een ontwikkelingsprogramma voor leiderschap zal permanent een groep in kaart brengen van de top 1-2% van de Fugromedewerkers. Deze groep zal worden ondergedompeld in doelgerichte aanstellingen op interdisciplinaire projecten op verschillende plaatsen ter wereld. Onder begeleiding van actieve mentoren zullen ze zich een diepgaand begrip eigen maken van alles wat Fugro doet en hoe Fugro zakelijk werkt; ze zullen wereldwijd ervaringen opdoen; ze zullen het management van ingewikkelde projecten en van winstgevende business units onder de knie krijgen en ze zullen zich steeds gedragen volgens de Gouden Regels van het bedrijf. Dit kader van getrainde vaklui zal beschikken over een multiculturele ervaring, opgedaan in vele landen, en ze zullen staan te trappelen om hogere niveaus van verantwoordelijkheid op zich te nemen – en zij zullen straks het leidinggevende team van Fugro zijn.

72

AARDE _ GOLFBEWEGINGEN

GOLFBEWEGINGEN _ _ _

A

ls het morgen stormt, roept er altijd wel iemand dat je kunt zien dat het klimaat aan het veranderen is. Mensen hebben geen idee van tijd, dat de aarde 4,5 miljard jaar oud is en hoeveel dat is, dat de zeespiegel in ijstijden 120 meter lager stond dan nu, en dat al het water in het ijs opgeborgen zat. Gletsjers smelten nu eenmaal. 20.000 jaar geleden zaten de bewoners van Nederland ook tegen zo’n smeltende gletsjer aan te kijken.

Het is maar goed ook dat hij smolt, anders bestond Fugro niet.

De mens denkt in korte golfbewegingen, maar leeft in een omgeving die wordt gekenmerkt door heel lange bewegingen. Ja, het klimaat verandert – 4,5 miljard jaar geschiedenis bewijst het. De groei van de wereldbevolking zal de verandering misschien enigszins beïnvloeden – zeven miljard mensen verstoken een heleboel olie en gas – en CO2-maatregelen en windmolens op zee kunnen het tempo misschien wat vertragen. Net als de winning van olie en gas zijn ook windmolenparken business voor Fugro.

EARTH UNLIMITED

73

Fugro 50 years – what’s next?

 IJsbergen in de Ross Zee, Antarctica

 Werk op zee, ten noorden van Alaska

 Windmolenpark in de Baltische Zee

76

AARDE _ HET KLIMAAT VERANDERT ALTIJD

EARTH UNLIMITED

HET KLIMAAT VERANDERT ALTIJD _ _ _

D

e geologische tijd heeft Salomon altijd gefascineerd, sinds hij de twee miljard jaar oude gesteenten in Suriname aanschouwde, en de complete geologische kolom in het Colombiaanse landschap. Deze ervaringen deden hem des te beter beseffen dat de menselijke soort nog maar net komt kijken en nog niets heeft meegemaakt van wat de aarde zoal vermag. Tijd was niet alleen het thema van zijn intreerede in Wageningen (Gisteren was vandaag morgen), maar ook van zijn boek De menselijke maat, dat de aarde over tienduizend jaar beschrijft. De grote belangstelling voor deze publicatie verklaart Kroonenberg door te wijzen op zijn relativering van de klimaatsproblematiek.

De geologische tijd

Het gaat Salomon echter vooral om de gebrekkige perceptie die mensen hebben van het fenomeen tijd, in geologische zin. Hij zocht een mogelijkheid om leken gevoel te laten krijgen voor de geologische tijd. Wie Gisteren was vandaag morgen las, beseft dat het klimaat altijd verandert. Al veel en veel langer dan sinds mensenheugnis – de mens bestaat nog maar 150.000 jaar. De geologische tijd vormt de basis van Kroonenbergs vele meer of minder wetenschappelijke publicaties en spreekbeurten, waarin hij onder andere de film An Inconvenient Truth van Al Gore op de korrel neemt.

‘Met deze film heeft Gore de klimaatverandering wereldwijd tot een hot item gemaakt. Velen omarmen zijn theorie, veel anderen betwisten de boodschap dat menselijk gedrag via uitstoot van CO2 verantwoordelijk is voor de actuele klimaatverandering. Al Gore presenteerde zijn film in 2006, het jaar na Katrina, maar in dat bijna even warme jaar waren er juist minder orkanen. Sommigen meenden dat orkanen bij kou en niet bij hitte horen, en in 2007 verscheen een artikel waaruit bleek dat niet het warme zeewater, maar het bijzondere windprofiel boven de Golf van Mexico de vele orkanen in 2005 had veroorzaakt. Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPPC) kon in haar nieuwe rapport van 2007 geen verband aantonen tussen

Salomon Kroonenberg studeerde fysische geografie aan de universiteit van Amsterdam. Hij werkte daarna als geoloog-petroloog voor de Geologisch Mijnbouwkundige dienst van Suriname; in deze periode promoveerde hij. Hij was hoogleraar aan de universiteiten van Amsterdam en Wageningen, en doceerde aan het Centro Interamericano de Fotointerpretación in Bogotá in Colombia en het University College in Swaziland. Tot september 2009 was hij als hoogleraar geologie verbonden aan de faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen van de Technische Universiteit in Delft. Hij publiceert veel. Van zijn boek De menselijke maat (2006) gingen 30.000 exemplaren over de toonbank; deze publicatie bezorgde hem de naam klimaatscepticus te zijn. Kroonenberg noemt zichzelf liever klimaatrelativist.

77

Fugro 50 years – what’s next?

de gemiddelde temperatuur wereldwijd en de stormfrequentie – hooguit een verband met de intensiteit van de stormen.’

A convenient lie

‘In zijn poging het koolzuurgas de oorzaak te laten zijn van alle klimaatveranderingen (A convenient lie), wijst Al Gore ook naar het opdrogende Aralmeer. Maar hij vertelt er niet bij dat op de droge bodem van het meer een middeleeuws mausoleum is gevonden. Het Aralmeer is de laatste tienduizend jaar al drie keer eerder drooggevallen, door natuurlijke oorzaken. De film toont wereldwijd smeltende gletsjers, maar hij vertelt niet dat er restanten van bossen uit de Romeinse tijd tevoorschijn komen onder de terugtrekkende Alpengletsjers. Kennelijk zijn ze al eens eerder zover teruggetrokken geweest, door natuurlijke oorzaken. Het klimaat zou de laatste 11.000 jaar vrijwel constant zijn geweest, maar Gore’s woonplaats Washington D.C. lag 11.000 jaar geleden nog aan de rand van de ijskap. En in die 11.000 jaar is de zeespiegel wel vijftig meter gestegen, door natuurlijke oorzaken. Hij suggereert dat veranderingen in het koolzuurgas de ijstijden sturen, terwijl het andersom is: de ijstijden worden veroorzaakt door de Milanković-cycli (die de intensiteit en verdeling van de zonne-instraling op aarde bepalen) – het koolzuurgas vólgt.

Door Gore’s voorstelling van zaken blijven alle andere natuurlijke processen, alle vertraagde reacties, alle terugkoppelingsmechanismen, alle nietlineaire elementen buiten beeld, en móét je wel gaan geloven dat koolzuurgas de enige boosdoener is. Geen wonder dat mensen verontrust raken en denken dat het klimaat alleen door hun eigen toedoen verandert.’

Zonneactiviteit en andere onzekerheden

‘Een deel van de alarmerende beeldvorming kan op rekening van het IPCC worden geschreven. Het klimaat lijkt tussen 1976 en 1998 warmer te zijn geworden. Het IPCC stelt in zijn vierde rapport (2007) dat dit zeer waarschijnlijk ligt aan de grotere uitstoot van broeikasgassen. Maar er moet ruimte blijven voor onzekerheden, want deze conclusie is gebaseerd op de artikelen die “vorige week” in Nature zijn verschenen. De rol van waterdamp, wolken en vooral de variabiliteit van zonneactiviteit is nog slecht bekend. Variaties in de zonneactiviteit laten opvallende parallellen zien met het aardse klimaat, en wij moeten bedacht zijn op nog andere, onbekende versterkingsmechanismen. De Deense meteoroloog Svensmark heeft een direct verband aangetoond tussen lage bewolking, kosmische straling en zonneactiviteit.

Dit zou wel eens belangrijk kunnen zijn.

Maar zelfs al is de opwarming van het klimaat de laatste jaren grotendeels mensenwerk, dan nog geldt: in het verleden behaalde resultaten zijn geen garantie voor de toekomst. Wie ervan uitgaat dat het de mens is die het klimaat van de toekomst bepaalt, zal bedrogen uitkomen; klimaat en kool-

1973 Op steeds meer terreinen operationeel — — Fugro splitst de afdeling Grondmechanica in twee secties: Overzee en EEG (Europese Economische Gemeenschap). Fugro Inc. in Long Beach boert goed, heeft inmiddels vijftig man in dienst en waagt zich in het hol van de leeuw door een vestiging (Fugro Gulf) te openen in Houston, thuisbasis van aartsrivaal McClelland. In Hongkong is veel werk en Fugro opent ook hier een vestiging. Dichterbij huis is expansie troef: het derde Nederlandse filiaal opent zijn deuren in Groningen. Hier deed Fugro in 1964 al duizenden sonderingen na de vondst van de aardgasbel bij Slochteren.

Het laboratorium in Leidschendam neemt een machine in gebruik voor dynamische triaxiaalproeven. Dit apparaat kan effecten van wisselende belasting op dijklichamen nabootsen, evenals de belasting op boorplatforms door wind en golfslag, en grondgedrag bij aardbevingen simuleren.

Fugro heeft verschillende softwareprogramma's geschreven en installeert zijn eerste eigen computer, die berekeningen betrouwbaarder en veel sneller uitvoert dan de ingenieurs het kunnen doen.

De OPEC (Organization of the Petroleum Exporting Countries) draait de oliekraan dicht, benzine gaat op de bon en Nederland beleeft autoloze zondagen. De exploitatie

>

78

AARDE _ HET KLIMAAT VERANDERT ALTIJD

zuurgasgehalte variëren niet één op één. Trendbreuken zijn niet uitzonderlijk maar regel, en ontstaan door vulkanische erupties, variaties in zonneactiviteit, terugkoppelingsmechanismen die we nog niet kennen. Het staat allemaal in het artikel dat “volgende week” in Nature verschijnt.’

EARTH UNLIMITED

1973

Handgebouwde dijken en speelgoedeilanden

Welke maatregelen moet de mens nemen? ‘Vooral: aanpassen, dingen doen waarvan zeker is dat ze helpen. Als de zeespiegel stijgt, moeten we dijken verhogen, of woningen op het water bouwen. Niemand heeft gezegd dat de mensheid recht heeft op een constante zeespiegel. Kustbewoners lopen dezelfde risico’s als degenen die aan de voet van een vulkaan leven. Dijken moeten het eerst worden gebouwd in de kwetsbaarste gebieden. Dus niet in Nederland, een van de best beschermde landen ter wereld. In Bangladesh bouwen de boeren hun eigen dijken nog met de hand, terwijl Nederlandse ingenieurs palmboomvormige speelgoedeilanden bouwen voor de kust van Qatar. Als de boeren op de hellingen van de Kilimanjaro onvoldoende water krijgen doordat de gletsjers smelten, kunnen we toch zeewater ontzilten en omhoogpompen? We leggen pijpleidingen voor olie en gas dwars door continenten heen – waarom dan niet voor water?’

Toekomstige behoefte aan koolzuurgas

‘Energiebeleid en klimaatbeleid zijn twee heel verschillende zaken. Als het aardse klimaat opnieuw dertig jaar lang afkoelt, zoals in de jaren veertig tot zeventig van de twintigste eeuw gebeurde, moeten we kiezen tussen twee alternatieven. Als we, zoals nu, zeggen: het klimaat mag niet veranderen, dan zullen we extra moeten stoken (tenminste, als we geloven dat het koolzuurgas de allesoverheersende factor is). Maar dan zijn we nog sneller door de energievoorraden heen terwijl de ergste kou dan misschien nog komt.

Het alternatief is: doorgaan met energiebesparing en klimaatverandering accepteren. Zolang het warmer wordt, lijken energiebeleid en klimaatbeleid hetzelfde effect te hebben. Maar als het kouder wordt, verkeren ze in elkaars tegendeel.

De ondergrondse opslag van CO2, om ervan af te zijn, is onzinnig: voor de opslag van CO2 van vier energiecentrales zou een vijfde centrale nodig zijn.

CO2-opslag kost extra energie en is dus niet de goede weg. Bij het invallen van de komende ijstijd zal men zeggen: “Wat bezielde die mensen in de eenentwintigste eeuw om koolzuurgas in de grond te stoppen? Wij hebben het nu weer nodig! Hoe krijgen we het er nu uit?”’

Niets nieuws onder de zon

‘Alle rampen waarvoor we nu bang zijn, hebben zich in het verleden al eens voorgedaan. Zelfs nog wel grotere – en door natuurlijke oorzaken. De aarde heeft het allemaal al eens meegemaakt. Wij mensen kijken door een dusdanig nauw sleutelgat naar de tijd, dat wij denken dat alles voor het eerst

> van energiebronnen in de westerse wereld komt versneld op gang en veroorzaakt een sterke ontwikkeling van de geotechnische activiteiten op de Noordzee. De helft van de omzet van de boorschepen van offshoregigant Heerema komt van Fugro's activiteiten. Fugro heeft een deiningcompensator ontwikkeld om ook in dieper water te kunnen werken.

Heerema wil een exclusief contract voor de knowhow, maar daar trapt Joustra niet in.

De samenwerking tussen Fugro en Heerema heeft ook iets van een gewapende vrede; Heerema stelt zich nogal hooghartig op en dat kunnen de Fries Joustra en de zijnen niet goed hebben.

In het buitenland is de combinatie van advies en onderzoek door één bedrijf nog lang niet zo ingeburgerd als in Nederland. Hierin kan Fugro een voorsprong opbouwen. Zo werkt het bedrijf onstuitbaar aan de vergroting van zijn faam als geotechnisch specialist.

Doordacht publicatiebeleid en de bereidheid om sommige zelfontwikkelde vakkennis over te dragen, spelen eveneens een rol. Deze openheid kweekt wereldwijd veel goodwill.

Fugro voert in Engeland tachtig sonderingen uit ten behoeve van de aanleg van een nieuw vliegveld. Tricky business, want het ging om militair terrein dat 150 jaar voor schietoefeningen was gebruikt en het lag er vol onontplofte bommen en granaten.

— En de eerste oliecrisis is een feit.

81

Fugro 50 years – what’s next?

gebeurt en dat het zich niet zal herhalen, zolang wij maar braaf zijn. Wie, zoals Al Gore, zegt: “We might loose the earth”, beschouwt de aarde slechts als grabbelton, ten dienste van de mens. Zo iemand ziet niet dat alles, inclusief de recente opwarming van het klimaat, vanuit de aarde bezien business as usual is. Wie zegt dat de aarde er aangaat, bedoelt niet de aarde, maar zichzelf, de mensheid. Dit kleinzielige antropocentrisch wereldbeeld doet geen recht aan het feit dat de mens voor de aarde niets meer is dan het likje verf op het topje van de Eiffeltoren, zoals Mark Twain het uitdrukte.’

Salomon Kroonenberg ziet zichzelf niet als klimaatscepticus maar als klimaatrelativist: hij onderschrijft weliswaar dat het klimaat verandert, maar betwijfelt of de mens hiervan de belangrijkste oorzaak is. ‘Het staat vast dat de mens meer CO2 in de lucht heeft gebracht dan er in tijden is geweest, maar het effect ervan op de natuur is minder zeker, evenmin als de reactie van de natuur. Wie weet wat oceanen doen bij een hogere CO2-concentratie in de lucht? Of hoe planten reageren? De onzekerheid komt voort uit de veelheid aan signalen die twijfels over het netto-effect rechtvaardigen. Politici vinden het nodig dat de CO2-uitstoot vermindert, om het klimaat te redden (of de winst bij de volgende verkiezingen), maar er is eigenlijk niks aan de hand. Ik ben er niet van overtuigd dat de aarde enkele graden warmer zal worden, laat staan dat zo’n opwarming zal leiden tot versnelde verdere opwarming, doordat het ijs smelt en methaan loskomt uit de toendra’s, zoals het IPPC beweert.’ Volgens Salomon is het zelfs beter rekening te houden met afkoeling dan met opwarming; de variatie in zonneactiviteit stemt veel beter overeen met de klimaatschommelingen in de twintigste eeuw dan de CO2-concentratie.

De aarde als sneeuwbal

De klimaatverandering is op Spitsbergen goed merkbaar. Er verschijnen bijvoorbeeld mossels die zesduizend jaar geleden voor het laatst voorkwamen; het is dus niet voor het eerst zo warm op Spitsbergen.

Spitsbergen heeft trouwens een zeer interessante klimaatgeschiedenis. Het idee van de aarde als sneeuwbal ontstond daar, toen de Britse geoloog Harland er zeshonderd miljoen jaar oude sporen van vergletsjering vond. Zulke sporen komen ook op andere continenten voor. Volgens Harland was er toen een wereldwijde vergletsjering aan de gang. Amerikaanse geologen hebben zijn theorie verder uitgewerkt tot de Snowball Earth − de veronderstelling dat de aarde van de polen tot de evenaar compleet met ijs was bedekt.

De actuele klimaatverandering is geen nieuw verschijnsel. Dit is de kern van Kroonenbergs verhaal: het wordt warmer, maar niet voor het eerst en het is evenmin een buitensporige verandering, vergeleken met andere tijden sinds de mens op aarde aanwezig is. ‘De recente uitbarsting van de IJslandse vulkaan Eyafjallajökull heeft veel stof doen opwaaien. Steeds als deze vulkaan in de afgelopen duizend jaar uitbarstte, werd ook de Katla actief, de grote vulkaan ernaast. Toen ik dit feit in actualiteitenrubrieken naar voren bracht,

1974 Fugro en Cesco gaan samen in zee — — Het besluit valt om Cesco, sterk in hydrografie, mariene geofysica en het in-kaartbrengen van obstakels op de zeebodem, wereldwijd te laten fuseren met Fugro tot Fugro-Cesco International (FCI). Cesco heeft veel meer offshore-ervaring dan Fugro en exploiteert eigen schepen, waaronder de Bison, speciaal gebouwd voor zeebodemonderzoek met behulp van geluidsgolven. FCI is meteen succesvol.

In Houston komt Fugro's eerste eigen schip in de vaart met de weinig originele naam Fugro I. De zaken op Curaçao lopen terug en Fugro sluit het lokale kantoor. In Dubai is juist veel geotechnisch werk te doen en daar komt de volgende vestiging van Fugro.

De cultuurverschillen tussen Cesco en Fugro openbaren zich al snel. De directie van Cesco bestaat vooral uit geologen en koopvaardijen marineofficieren, bij Fugro zijn het vooral Delftse ingenieurs en hts'ers, van wie velen als officier bij de Genie hebben gediend. De mentaliteitsverschillen tussen marine en landmacht zijn voelbaar, wat zijn invloed heeft op werksfeer en productiviteit. Voor het eerst in acht jaar geven de cijfers niet de jaarlijkse verdubbeling van het bedrijfsresultaat te zien, maar dit komt ook door de economische achteruitgang. In Leidschendam zijn de reorganisaties niet van de lucht. De techneuten van Fugro-Cesco trekken zich van de perikelen op directieniveau weinig aan. Met verder ontwikkelde sondeertechniek kunnen ze in

>

82

AARDE _ HET KLIMAAT VERANDERT ALTIJD

schrokken veel mensen zich een hoedje. Men ziet mij als dé autoriteit op het gebied van de geologie, maar wat ik vertelde, was niet opzienbarend – in elk geval niets nieuws.’

EARTH UNLIMITED

1974

Hemel en hel

> diep water inmiddels tien ton drukken. Er zijn drie Zeekalven in gebruik met een drukvermogen van 20 ton elk, waarvan Shell er twee reserveert. De prijs doet er niet toe — de oliemaatschappijen barsten van het werk.

Fugro opent een vestiging in Ickenham (UK) om van daaruit McClelland op de Noordzee te kunnen beconcurreren. Britse medewerkers spijkeren het Engels van de Hollanders bij, aangezien de oliemaatschappijen uitsluitend Engelstalige rapporten wensen te ontvangen.

Waar McClelland standaardrapportages hanteert, begint Fugro elk verslag opnieuw met een blanco velletje, om zichzelf te dwingen scherp te blijven.

De top van Fugro-Cesco trekt zich enkele dagen terug om de eerste beginselen te leren van een nieuw begrip: marketing.

De omzet bedraagt € 30 miljoen; 50% hiervan komt uit de VS. — En VS-president Nixon treedt gedwongen af, naar aanleiding van het Watergate-schandaal.

2027

Salomon staat vierkant achter de vermindering van het verbruik van fossiele brandstoffen, maar dan vanwege de eindige voorraden en niet om CO2-uitstoot te verlagen. Hij bepleit ook meer aandacht voor het binnenste van de aarde. Zijn nieuwe boek Waarom de hel naar zwavel stinkt gaat niet alleen over de fysieke ondergrond, maar ook over de mythologie en de menselijke perceptie. Waarom is de ondergrond afschrikwekkend en de hemel paradijselijk? Waarom kijken verliefde mensen naar de maan en gestraften naar de grond? En hij ziet onze ingrepen in de ondergrond, zoals mijnbouw, tunnelbouw en ondergrondse opslag als ‘de hel in aanbouw’.

Salomon Kroonenberg relativeert niet alleen de klimaatverandering, maar ook zijn eigen autoriteit – hij houdt niet van macht. Wél van invloed. Hij geniet vooral van zijn onafhankelijkheid, en van gehoor dat serieus naar hem luistert.

HERNIEUWBARE BRANDSTOFFEN

BIGHNA N NAYAK FUGRO SURVEY, INDIA

India zal in de komende vijftien jaar een grootverbruiker van fossiele brandstof blijven. De consumptie zal verschuiven naar steenkool en gas.

Aangezien fossiele brandstof steeds duurder wordt, zal India gaan kijken naar biogas en zonne-energie.

 North Slope, Alaska

 Jebal Shams, Haja-gebergte, Oman

 Joshua Tree Nationaal Park, Californië, VS

86

AARDE _ VISIE OF ILLUSIE

EARTH UNLIMITED

M O N S T E R S O P V I J F K I L O M E T E R WAT E R D I E P T E Dit is geen prehistorisch diepzeemonster, maar een Remotely Operated Vehicle (ROV) zoals futuroloog en tekenaar Rudolf Das hem voor zich ziet. De ROV is bezig met mijnbouwkundig zeebodemonderzoek op vijf kilometer diepte.

Het is daar stikdonker – er is dus een groot aantal verstelbare lampen nodig.

Door de enorme waterdruk zal slechts een zeer klein deel van het toestel niet met water zijn gevuld – dit betreft vooral de bestringselektronica en de speciale motoren voor elektrische en hydraulische aandrijving.

Hoe groter de diepte, des te moeilijker het is om de nauwkeurige plaats van het voertuig op de bodem te bepalen. De aandrijving gebeurt met twee grote spiraalschroeven.

De ROV woelt de bodem aan de voorzijde om en raapt het waardevolle onderzoeksmateriaal op; één van de drie hydraulische grijpers brengt het vervolgens naar binnen.

L E G E N DA

1

Grijper voor groot materiaal

2

Twee grijpers voor klein materiaal

3

Inlaat met transportband

4

Verticale grondboringen op twee plaatsen

5

Draaibaar centraal tv-camera

6

Draaibare schroeven in ringmantels, met tv-camera’s boven de lampen

7

‘Droge’ secties van het voertuig (bij de elektromotoren)

8

Dubbele spiraalschroeven voor aandrijving over de bodem

9

Centraal deel met kabelaansluiting

10

Koepel voor het laten opdrijven van bolvormig ingepakte monsters

11

Hydraulische spudpaal zet het voertuig vast en dient als draaipunt

12

Centrale verlichting met tv-overzicht

Fugro 50 years – what’s next?

87

III EARTH UNLIMITED

MENSEN

90

MENSEN _ DE GROEIENDE KRING VAN MORELE STATUS

EARTH UNLIMITED

DE GROEIENDE KRING VAN MORELE STATUS _ _ _

‘A

ls je een techneut om een filosofische visie vraagt, valt er vaak een stilte. Het is goed om technologie en filosofie met elkaar te verbinden – ze hebben elkaar wat te bieden. Techniek kan de wereld veranderen en ethiek kan behulpzaam zijn bij de ontwikkeling van een visie op de vraag welke wereld de moeite waard is om te maken. Technologische bedrijven als DHV, Arcadis, Fugro en Philips zijn al intensief bezig met de koppeling van technologie en toekomstvisie.’

Maatschappelijk Verantwoord Innoveren

Een jaar of vijf jaar geleden startte Van den Hoven een themaprogramma bij de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en een aantal ministeries. Er was een budget van € 13 miljoen voor de geesteswetenschappen en ethiek.

‘Het themaprogramma Maatschappelijk Verantwoord Innoveren. Ethische en maatschappelijke verkenning van wetenschap en technologie, afgekort tot MVI, richt zich op vraagstukken rond technologische ontwikkelingen, waarvan je mag vermoeden dat zij ingrijpende effecten zullen hebben op individu en maatschappij. Het gaat enerzijds om ICT, nanotechnologie, biotechnologie, neurowetenschappen en andere nieuwe technologieën, en anderzijds om technologische systemen in transitie, zoals energie, transport, landbouw en water. Het programma wil MVI stimuleren door verbreding en verdieping van het onderzoek naar maatschappelijke en ethische kanten van wetenschap en technologie. Dit gebeurt in internationale samenwerking tussen technische wetenschappers en onderzoekers van maatschappelijke context en normatieve vraagstukken.

Om subsidie te krijgen, moeten sociale en gedragswetenschappers, economen, juristen, ethici en technici elkaar opzoeken. Ik vind het een interessante combinatie. We zoeken samen met de NWO aansluiting op het thema maatschappelijk verantwoord innoveren bij de topsectoren.’

Jeroen van den Hoven is hoogleraar Ethiek en Techniek aan de Technische Universiteit Delft, en wetenschappelijk directeur van het Centrum voor Ethiek en Technologie van 3TU, de drie Nederlandse technische universiteiten. Hij publiceerde veelvuldig over ethiek en ICT, treedt op als adviseur voor de Europese Commissie en was voor de Nederlandse overheid onder meer betrokken bij de vernieuwing van het systeem voor bevolkingsregistratie. ‘Morele waarden zouden wel weer eens de belangrijkste leidraad kunnen worden voor ons gedrag, de komende tien jaar’, zegt hij.

91

Fugro 50 years – what’s next?

Sociale duurzaamheid

‘De Europese Commissie is bezig met het nieuwe langlopende programma voor onderzoek en ontwikkeling (onder meer Horizon 2020). Zij is op zoek naar ideeën over verantwoord innoveren. Het gaat daarbij om “waardengevoelig ontwerpen” oftewel de koppeling van morele en sociaal-economische waarden, economische innovatie en functionele eisen. Doelmatigheid moet je kunnen verdedigen, als zij conflicteert met andere waarden. Aan de TU Delft werken ethici samen met economen en econometristen om precisie in deze afweging te bereiken. De Franse president Sarkozy nodigde Amartya Sen en andere Nobelprijswinnaars economie uit om het bruto nationaal product (BNP) in een bredere sociale en morele context te plaatsen. In zo’n beschouwing moet je ook de omstandigheden in de buitenwijken van de grote steden betrekken, het achterstallig onderhoud in de infrastructuur en de manier waarop de welvaart of welvaartsstijging is verdeeld over de bevolking. Hoe fair is de verdeling van kosten, baten en risico’s? Hoe voelen mensen zich daarbij? Het BNP kan hoger zijn dan vorig jaar, maar de verdeling ervan kan onevenwichtiger zijn. Is dit te rechtvaardigen? Duurzaamheid gaat niet alleen om milieu, maar ook om sociale omstandigheden. De rellen in Londen van medio 2011 waren in zekere zin een teken van achterstallig onderhoud aan de samenleving. In tijden van crisis komt dit achterstallig onderhoud sneller en heftiger aan het licht. Zulke thema’s verdienen aandacht en onze ideeën erover kunnen we op een of andere manier uitdrukken in de dingen die we maken. Je moet de maatschappelijke instituties en organisaties en systemen zoals zorg, (communicatie-)infrastructuur, onderwijs, markten, financiële sector alsook de governance, regulering en het toezicht daarop zó optuigen, dat mensen sterke prikkels krijgen om het goede te doen. De manier waarop systemen worden ontworpen, is bepalend voor menselijk gedrag. In evaluaties en rechtszaken van treinongelukken hoorde je vroeger de standaardreactie dat de machinist fout was, als hij door een rood sein was gereden. Ja, hij had dat sein moeten zien. Tegenwoordig beseffen we dat ook de ontwerpers van het veiligheidssysteem verantwoordelijkheid dragen. Als je het seinsysteem op een bepaalde manier ontwerpt en monteert, is het niet zo vreemd dat de machinist een rood sein mist, bijvoorbeeld bij een lage zonnestand. Hetzelfde geldt overigens voor de ontwerper van het rijtijdenschema; dit kan tot te veel haast en te grote druk leiden. We kijken van buiten naar binnen naar het ontwerp, maar je moet een ontwerp ook zien in het licht van de morele waarden en sociale aspecten die wij belangrijk vinden. Kortom: ingenieurs en ontwerpers moeten morele waarden en sociale wensen bij hun ontwikkeltraject betrekken. Dat is wat wij “waardengevoelig ontwerpen” noemen (value sensitive design). Zonder breed draagvlak, acceptatie door opdrachtgevers of gebruikers wordt hun product door latere aanpassingen te duur en nauwelijks nog te implementeren. Dát is het idee achter MVO en MVI.’

1975 Moeders in moeilijkheden — — Fugro-Cesco wil in het marktsegment opereren waar de hoogste kwaliteitseisen gelden – daar is het gemiddelde rendement hoger.

Een marktaandeel van minstens 20% is nodig om te voorkomen dat opdrachtgevers Fugro negeren of hun wil opleggen.

De landafdelingen Geodesie en Wegen hebben het moeilijk. Fugro inspecteert de binnenkant van rioleringen met een mobiel tv-cameraatje.

Geologie en Hydrografie doen het goed; Fugro breidt het bedrijfsterrein in Leidschendam uit met nog eens 3.000 m2.

De aandeelhouders Heidemij en Nederhorst beleven zware tijden en brengen nog geen 4% van het werk aan. Nederhorst klopt zelfs bij de overheid aan voor financiële hulp.

Via het kantoor in Engeland heeft Fugro-Cesco toegang tot de voormalige Britse koloniën en in november komt in Bremen de Duitse vestiging van de grond.

Het is mogelijk geworden om meetgegevens direct in de computer in te voeren. Deze produceert een sondeergrafiek en berekent het wrijvingsgetal. Hierdoor zijn minder boringen nodig en dat scheelt de opdrachtgever veel geld.

— En in Helsinki brengen 35 landen ontspanning tussen Oost en West door de ondertekening van de slotakte van de mensenrechtenconferentie.

92

MENSEN _ DE GROEIENDE KRING VAN MORELE STATUS

EARTH UNLIMITED

‘Er is nog steeds een krachtig verlichting-denken in onze westerse samenlevingen. Peter Singer, filosoof aan Princeton University, beschreef een aspect daarvan als de expanding circle. We hebben slavernij en kinderarbeid afgeschaft, vrouwen kregen kiesrecht. Ook dieren kregen rechten. Middeleeuwse manuscripten haal je niet door de papierversnipperaar en vijfhonderd jaar oude eiken hak je niet zomaar om. Er is een – zo zegt Singer – expanding circle van dingen die ertoe doen, van zaken die morele status hebben en waarmee we rekening willen houden. Het is vrijwel ondenkbaar dat we zulke verworvenheden weer ongedaan zouden maken. Hoe erg moet de wereld eraan toe zijn om de business case voor slavernij weer serieus bespreekbaar te maken? De afschaffing is onomkeerbaar, omdat we hebben ingezien dat wij allemaal mens zijn en als zodanig een absolute waardigheid hebben die universeel moet worden gerespecteerd. Dát heet verlichting. Daarop zijn onze ideeën over universele mensenrechten en democratie gebaseerd. Er is behoorlijk goed empirisch onderzoek dat aannemelijk maakt dat landen het economisch beter doen naarmate er meer democratie, transparantie en accountability is.

Ook in Brussel meent men dat ingenieurs moeten leren denken langs deze lijnen, zodat ze van meet af aan morele waarden uitdrukken in wat ze maken.

Deze gedachte zou wel eens een leidraad kunnen zijn voor denken over innovatie in de komende tien jaar in Europa. Zij pást ook bij Europa, want wie Europa zegt, denkt aan mensenrechten en morele en maatschappelijke waarden. Ook elders in de wereld komt iets op gang. In China begrijpt men dat het nodig is andere waarden toe te voegen aan hun technologie. Ze bouwen daar in een enorm tempo hogesnelheidstreinen, dammen en wegen.

Het aantal verkeersongelukken stijgt schrikbarend. Het land groeit uit zijn voegen. Ik ben er geweest om te vertellen over 3TU, de samenwerking tussen de drie Nederlandse technische universiteiten op het gebied van Ethiek en Techniek. Twee weken na mijn bezoek kreeg ik bericht dat er al vijf grote universiteiten meedoen. China heeft de ethische component lange tijd buiten beschouwing gelaten, maar ethiek komt nu op de agenda, mede door acties via Chinese varianten van de nieuwe media. Protestdemonstraties zijn er in principe verboden, dus noemen ze het daar eufemistisch een wandeling maken. Ze maakten met tienduizenden mensen een wandeling en voorkwamen de vestiging van een chemische fabriek in de moderne, snel groeiende havenstad Dalian. Dat is nieuw.’

2027

Dingen die ertoe doen

GEVOLGEN VAN KLIMAATVERANDERING

ARIS LUBBES FUGRO N.V., NEDERLAND

De divisie Offshore Survey zal niet zo veel invloed ondervinden van het stijgen van de zeespiegel. Ik denk niet dat de diensten die we aan de sector van de olie- en gaswinning op zee leveren, anders worden als het water 20 centimeter dieper wordt.

Het effect van de smeltende ijskappen zal naar mijn mening wél veel groter worden. Aangezien we de poolgebieden nog maar nauwelijks begrijpen en in kaart hebben gebracht, zal er een toenemend beroep worden gedaan op surveydiensten in de poolgebieden.

Oliemaatschappijen zullen steeds meer onderzoeken onder het ijs willen laten uitvoeren, vooruitlopend op een verdere krimp van de ijskappen en ook als voorbereiding op de zomerseizoenen, omdat ze tijdens de ijsvrije zomerperiodes tijd willen hebben om zware installaties aan te leggen in plaats van voor het uitvoeren van technische onderzoeken en surveys.

Visionairs gevraagd

‘Ethiek gaat om het opleggen van beperkingen aan jezelf omdat je rekening houdt met het algemene belang en de belangen, behoeften en rechten van anderen. De volgende generatie ingenieurs moet worden getraind in het werken met dit soort beperkingen en eisen.

Bij het ontwerp van de gemeentelijke basisadministratie in Nederland ging



Hogesnelheidslijn, Nederland

 Sondeerwerk bij Geertruidenberg, Nederland

95

Fugro 50 years – what’s next?

het niet alleen om ICT-vraagstukken. We maakten eerst een architectuurstudie. Hoe ziet zoiets eruit? Wat zijn de knelpunten? Wie moet er straks toegang krijgen, hoe zit het met de bescherming van privacy? We vroegen later ook IT-deskundigen van bedrijven als IBM, Atos Origin en Getronics om mee te denken in een reality check. De benodigde mensen moeten niet alleen excellente computerwetenschappers zijn, met kennis van network security, maar ook gevoel hebben voor de veranderende verhouding tussen overheid en burger. Ze moeten van gedachten kunnen wisselen met ministers en hoge ambtenaren over de rol van het openbaar bestuur. We proberen de huidige generatie studenten in Delft, Eindhoven en Twente hierin op te leiden – dit hoogste niveau stroomt ooit door naar topposities in het bedrijfsleven. Dit lukt steeds beter, doordat zij opgroeien in een wereld waarin de loop der dingen ter discussie komt. Je komt vaak pas toe aan reflectie als de praktijk hapert. Zolang hij iets vanuit routine kan doen, is de mens geneigd niet heel diep na te denken. Maar als het niet meer gaat zoals we het altijd gewend waren, komt er een ander mechanisme op gang. Dan ga je nadenken. Wacht eens even ... We moeten wat anders verzinnen, want onze van oudsher vanzelfsprekende uitgangspunten gelden nu niet meer.’

De rol van het bedrijfsleven

‘In de ethiek is een beweging op gang gekomen, waarin het niet meer vies is om prikkelstructuren te ontwerpen, net zoals je wegen, bruggen en andere infrastructuur ontwerpt. We noemen die ontwikkeling motivating morality en incentivizing ethics. De bonusstructuur voor de top van het bedrijfsleven heeft vaak niet gebracht wat we ervan verwachtten. De controle is te vaak ver te zoeken geweest en we moeten zulke prikkelstructuren dus anders ontwerpen, zodat betrokkenen meer gewenst gedrag gaat vertonen. De overheid grijpt in, bijvoorbeeld met een verbod op naked short selling. Het is makkelijker om een beurskoers naar beneden te praten door geruchten te verspreiden, dan om de koers omhoog te krijgen. Dat is asymmetrisch. Als het mechanisme is blootgelegd en je het via een democratisch systeem eens bent geworden dat bepaald gedrag fout of onwenselijk is, kun je bepalen dat naked short selling uit den boze is en proberen om nieuwe infrastructurele kaders te ontwerpen.

Maar onze socio-technische systemen zijn dynamisch en complex. Het is de vraag of we denken, doen en laten nog kunnen veranderen voordat deze planeet verpietert. We zijn er namelijk een beetje laat mee. Er moeten generaties opgroeien die dit bewustzijn hebben geïnternaliseerd en organisatie, instituties en techniek overeenkomstig ontwerpen. Zulke processen duren wel een paar decennia.’

1976 De harde leerschool — — In aansluiting op de maatschappelijke ontwikkelingen komen er steeds meer signalen van ontevreden medewerkers. Ziekteverzuim en personeelsverloop stijgen tot 20%; de meeste klachten komen voort uit het ongunstige werkklimaat. Onderzoek door de OR toont onder andere aan dat de directie een vaag beleid voert, beloftes niet nakomt en slecht communiceert. Joustra erkent dat de directie meer aandacht heeft voor technische zaken dan voor het personeelsbeleid.

Fugro ziet met lede ogen aan dat McClelland bakken geld verdient in Saoedi-Arabië. Dat wil Fugro óók! Er komt een kantoortje in Jeddah, met het oog op de aanleg van een pijpleiding van de Rode Zee naar de Perzische Golf. In Yanbu is veel offshore survey nodig in verband met de aanleg van havens en de bouw van steigers. Het is wennen in deze andere wereld. Ondanks keihard werken leiden beginnersfouten tot een verlies van € 600.000 in 1976, maar daarna komt Saudi Fugro in gunstiger vaarwater. De vooruitzichten zijn goed en beslist beter dan in Singapore; het kantoor van P.T. Cesco Indonesia gaat zelfs op slot. De Amerikanen zijn heer en meester in het Midden- en Verre Oosten en in de Golf van Mexico, maar de Fugroconus dringt het aandeel van McClelland op de Noordzee terug tot 40%. In Houston juicht Fugro Gulf Inc. om een diepterecord: in de Golf van Mexico nemen ze bodemmonsters op ruim 300 meter onder de zeebodem, in 600 meter diep water.

De tientallen miljoenen die Fugro wereldwijd

>

MENSEN _ DE GROEIENDE KRING VAN MORELE STATUS

Breed gedragen besef

‘We zullen gedrag en sociaal-economische mechanismen moeten kennen om negatieve effecten te voorkomen. Voorbeelden? De wapenwedloop heeft perverse effecten en verwoestte samenlevingen, door het idee dat “wij” beter moeten zijn dan “zij”. Iets soortgelijks tref je aan in de cosmetische chirurgie: als iedereen op mijn afdeling iets aan zijn gezicht laat doen, zie ik er op mijn 53ste nogal belabberd uit, dus ik móét wel meedoen. Er zijn culturen waar het dragen van nekringen status aangeeft. Hoe meer ringen, hoe hoger in aanzien. Deze wedlopen hebben een eigen dynamiek en zijn niet in het algemeen belang, aangezien ze vaak tot verkwisting en schade leiden.

Een tweede voorbeeld is bekend onder de naam Tragedy of the Commons: als elke visser op de Noordzee elk jaar zo veel mogelijk haring probeert te vangen, vangt volgend jaar niemand nog wat. Op allerlei plaatsen in de wereld treffen we zulke tragedies aan, op het vlak van milieu en klimaat en zogenoemde common pool resources, waarnaar de Nobelprijswinnares Elinor Ostrom onderzoek deed. Zo’n besef moet een vruchtbare bodem vinden en breed gedragen worden. Ook het bedrijfsleven heeft er een rol in te spelen.’

Verantwoordelijkheid

Een onderneming als Fugro opereert wereldwijd, heeft met verschillende culturen te maken. In hoeverre pas je je gedrag daaraan aan? Wat is toelaatbaar, zonder enerzijds je moraliteit en anderzijds je eigenbelang te verloochenen? ‘Een kleine speler heeft kleine verantwoordelijkheden; bij diepe zakken horen grote verantwoordelijkheden. Dat is een axioma van de toewijzing van verantwoordelijkheid en zo kijken ook rechters ernaar. Grote spelers hebben de verantwoordelijkheid om zonodig zelfs de kaders van het systeem en hun eigen handelen te veranderen. Zij kunnen niet hun schouders ophalen en zeggen: “Zo is het systeem nu eenmaal en als ik niet meedoe, neemt een ander mijn plek in”. Bedrijven moeten serieus nadenken over hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. Sommige bedrijven hebben een afdeling Ethiek, maar – met alle respect – daar zitten zelden de juiste mensen. En ze krijgen vaak te weinig ruimte en gelegenheid om kritisch en onafhankelijk te denken. Er moet vertrouwen zijn in de mensen die zich sterk maken voor zulke waarden. Ik ben ervan overtuigd dat de serieuze benadering van ethiek bedrijven en samenleving geen windeieren zal leggen.

Waardengevoelig ontwerpen maakt het mogelijk om ethiek te integreren in research and development, productontwikkeling en operationele activiteiten. Zolang nog niet iedereen heeft wat hem toekomt, moeten we economische groei en welvaartsstijging verwezenlijken om zoveel mogelijk mensen aan banen te helpen. Tegelijkertijd moeten we het milieu ontzien – een groot maatschappelijk probleem. Wie dáár iets slims op weet te verzinnen, heeft verantwoord geïnnoveerd. Wie de focus op waarden legt, en dit dilemma niet onder het kleed veegt maar juist ter tafel brengt, geeft zichzelf een kans om te innoveren. Je moet dan wel een oplossing bedenken om te kunnen

EARTH UNLIMITED

1976 > met technisch vernuft en enthousiasme verdient, glippen hun even hard weer door de vingers, door organisatorische moeilijkheden en gebrek aan financiële expertise.

De aandeelhouders Nederhorst en Heidemij moeten in deze tijd alle energie aan hun eigen voortbestaan besteden en hebben geen oog voor Fugro-Cesco.

— En in China overlijdt premier Zhou Enlai en vervolgens De Grote Roerganger zelf, Mao Zedong.

2027

96

VERANDERINGEN IN DE ORGANISATIE

PAT POWER

FUGRO GEOCONSULTING, VERENIGD KONINKRIJK

In 2027 is Fugro een kennisgestuurd bedrijf waarin onze ervaring, deskundigheid en technieken worden ingezet om de natuurlijke omgeving en de risico’s die daarvan uitgaan voor de projecten van onze opdrachtgevers in kaart te brengen. Daardoor zullen deze projecten veiliger en kosteneffectiever worden opgeleverd, en zal men ons eerder beschouwen als een strategische partner dan als een eenvoudige verkoper van diensten.

We zullen alom bekend staan vanwege onze FINESSE (Fugro INtegrated Earth Science Solutions & Expertise).

97

Fugro 50 years – what’s next?

groeien zonder te vervuilen. Europa schudde in de jaren zestig meewarig het hoofd, toen de voorlopers van de Groenen in Duitsland zich bij elke gelegenheid vastketenden aan fabriekshekken. Zij confronteerden de politici met het werkelijke dilemma en creëerden de noodzaak tot innovatie. Duitsland is momenteel marktleider in environmental technology. Uit spanningen tussen belangrijke sociaal-economische waarden komen vaak de werkelijke innovaties voort: we móeten dit of dat, maar weten niet hoe. Een auto die zelf parkeert, is misschien niet zo’n interessante innovatie. Er is een grens aan het ontwerpen van een nieuwe broodrooster, in het licht van deze uitdagingen.

Als alles botertje-tot-de-boom is, kun je je een nieuwe versie van het koffiezetapparaat veroorloven, maar als de wereld in brand staat, moet je je toch echt eens aan belangrijker zaken wijden. Bij waardengevoelig ontwerpen is het de kunst om verschillende waarden expliciet te maken. Hiermee geef je jezelf de kans om interessante dingen te ontwerpen en daarmee de wereld zodanig vorm te geven dat je ook aan ethische waarden kunt voldoen.’

De strijd om talenten

‘De TU Delft kent een Honours Track, voor studenten die op mastersniveau een 8 gemiddeld staan. 80% volgt een moeilijke studie als lucht- en ruimtevaart, doet er econometrie bij. Ze lopen de marathon en spelen goed viool.

(Van zulke mensen moet je er niet te veel in je omgeving hebben, want dat is heel deprimerend ...) Ze volgen ook nog filosofiecolleges, ze gaan naar lezingen over ethiek, verdiepen zich in vraagstukken over verantwoordelijkheid, bedenken slimme oplossingen voor globale uitdagingen. Ze zijn ambitieus en gemotiveerd, met het hart op de goede plek. Het bedrijfsleven knokt om deze jongeren, maar moet zelf een omgeving scheppen, waarin ze kunnen opbloeien. Zoals universiteiten slag leveren om getalenteerde scholieren, is werving (en het vasthouden!) van toptalenten onder de afgestudeerden cruciaal voor bedrijven als Fugro. Dat lukt als ze een vruchtbare, inspirerende omgeving bieden, met de goede prikkelstructuren.’

Collective wisdom

‘Het is niet alleen moreel aangewezen om bezig te zijn met MVO en MVI – het is ook nodig en onvermijdelijk. We hebben onszelf opgescheept met instituties en mechanismen die niet altijd de goede kant opwerken. Iemand schreef: “In oorlogstijd barst het van de innovaties, is de werkloosheid nihil en stijgen de dividenden”. We hebben grote geesten nodig om de rare dingen in onze systemen op te lossen, maar zij kunnen het niet meer alleen af. Er is collective wisdom nodig, crowd sourcing. Dat moet je organiseren en institutionaliseren, zodat er een beweging op gang komt. Filosofen van Engelse, Amerikaanse en Australische universiteiten en van onze 3TU, ethici die zich hiermee bezighouden, hebben zich verenigd. Deze ongeveer vijfhonderd topspelers uit de hele wereld werken samen met het Institute for Global Justice, een inititiatief van de Haagse burgemeester Van Aartsen. Hij

1977 Aandeelhouders gezocht — — Fugro Inc. in Long Beach bestrijkt (met haar dochter Fugro Gulf in Houston) Noord- en Zuid-Amerika; Fugro-Cesco Leidschendam bewerkt Europa en Azië. Ze zijn verreweg de belangrijkste werkmaatschappijen van moedermaatschappij FCI BV en bovendien de enige die hun eigen broek kunnen ophouden. FCI zelf moet ook regelmatig bij de bank aankloppen en men zoekt een derde aandeelhouder om de rentelast te verlichten.

Het Rotterdamse havenbedrijf Smit Internationale overweegt een 30%-aandeel te nemen.

Nederhorst en Heidemij zouden dan ieder ook voor 30% eigenaar zijn. De overige 10% komt dan in handen van de vijfkoppige directie: Joustra, Van Overeem, De Ruiter, Smith en Schoustra.

Kostenstijgingen beginnen Fugro-Cesco parten te spelen. De kosten van research & development zijn in twee jaar verdubbeld en vooral Marine Survey stevent af op forse verliezen. Is de fusie met het 'natte' Cesco wel een succes? De directie bespreekt de mogelijke verkoop van het peperdure onderzoeksschip Bison en sluit zelfs liquidatie van de hele afdeling niet uit. Smit Internationale vindt de risico's te groot en trekt zich terug

>

99

Fugro 50 years – what’s next?

wil alle internationaal-rechtelijke organisaties in zijn stad samenbrengen.

Mijn boodschap aan hem: zorg er dan voor dat je ook de ethische hoofdstad van de wereld wordt, want recht dat niet wortelt in breed gedragen morele rechtvaardiging kan geen richting geven en ontbeert gezag. Je moet eerst met elkaar afspreken wat moreel wenselijk en onwenselijk is, en dit vervolgens juridisch codificeren. Nederland, en Den Haag in het bijzonder, kan een bijzondere plaats innemen in de internationale arena waar men kan nadenken over klimaatverdragen, de verdeling van schaars drinkwater, de accumulatie van ruimteschroot, het ontginnen van de zeebodem en andere planeten, internet governance, veiligheid op zee, beperkingen van onderzoek naar dodelijke virussen, het gebruik van robots en drones in moderne oorlogsvoering. Zorg dat er een neutrale plek is met gezag en kennis van zaken, waar we multilateraal over zulke dingen van gedachten kunnen wisselen.’

Het thema van de eeuw

‘Wat Europeanen als waarde identificeren, verschilt steeds minder van wat Chinezen of Brazilianen belangrijk vinden. De ideeën hierover naderen elkaar, op basis van de universele verklaring van de rechten van de mens.

Sommige mensen hebben nog steeds moeite met deze gelijkwaardigheid, maar het gáát ervan komen. De opheffing van cultuurverschillen is een kwestie van tijd; ook westerse culturen hebben tijd nodig gehad om zich te ontwikkelen. De communicatietechnologie brengt zulke ontwikkeling op gang. Zodra mensen zien hoe goed anderen het elders hebben, willen ze weten op basis waarvan hun dit recht wordt ontzegd. Terecht. Daar komt de aandacht voor global justice vandaan en dit is hét thema waarom het in deze eeuw draait.

De EU en de VS zouden zich met zulke big science moeten bezighouden, door duizenden topwetenschappers wereldwijd te concentreren rond een bepaald vraagstuk. EU-voorzitter Barroso wil toe naar een European Institute of Technology, naar voorbeeld van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) in de VS. Overheden kunnen grote vraagstukken alleen succesvol aanpakken door er groot op in te zetten, samen met het bedrijfsleven. En het is per definitie een internationale aangelegenheid.’

 Sondeerwerk bij het Internationale Financiële Centrum, Hongkong

1977 > als mogelijke aandeelhouder. De dreiging van onaangename maatregelen komt de toch al matige werksfeer niet ten goede. Het bedrijf ontkomt niet aan een ingrijpende reorganisatie. Hoewel directie en OR het eens zijn over de noodzaak te bezuinigen en efficiency te verhogen, laten meningsverschillen de emoties hoog oplopen. Een en ander weerhoudt president-directeur Joustra er niet van het tweede symposium te organiseren, maar in zijn kerstboodschap moet hij melding maken van de eerste ernstige tegenslagen in zijn bedrijf sinds de oprichting. Hij schrijft ook te vertrouwen dat het dieptepunt is gepasseerd, maar velen vinden de boodschap niet bijster overtuigend.

— En Israëls premier Menachim Begin sluit vrede met president Sadat van Egypte.

100

MENSEN _ CULTUURVERANDERING DOOR CLAIMGEDRAG

EARTH UNLIMITED

CULTUURVERANDERING DOOR CLAIMGEDRAG _ _ _

D

‘Beroepsaansprakelijkheid speelt een steeds belangrijkere rol binnen de organisatie. Bij een opdracht van € 5.000 kun je een claim van € 100.000 krijgen. Bijvoorbeeld als door een verkeerd funderingsadvies schade aan een bouwwerk ontstaat. Maar Fugro kan geen onbeperkte aansprakelijkheid accepteren en probeert deze te beperken via haar leveringsvoorwaarden.

Veel branchegenoten in Nederland namen deze leveringsvoorwaarden over en zo werden het branchevoorwaarden.

Grote opdrachtgevers willen echter uitsluitend volgens hun eigen inkoopvoorwaarden werken, dus daar ontstaat makkelijk spanning. Het is vaak een kwestie van onderhandelen, maar uiteindelijk is de klant koning.’

Louis organiseerde onder andere workshops om alle adviseurs binnen het bedrijf te trainen en te laten inzien wat de risico’s zijn. ‘Het vergt enige juridische kennis, maar heel ingewikkeld is het niet. Ik doe het al zo’n twintig jaar, heb tientallen claims gezien, beoordeeld en afgewikkeld. We werken samen met vaste juristen, met wie we onze strategie bepalen. Ik schrijf de concepten; de externe advocaat scherpt ze aan.’

Het zit vaak anders dan je zou denken

Het aantal claims neemt toe; er is sprake van een trend. Aannemers en opdrachtgevers zijn gehaaid geworden en je moet drie keer je knopen tellen.

Sommige aannemers vinden het lucratiever om de zwakke plekken in een contract te zoeken dan een slimmere werkmethode om het werk goedkoper te kunnen uitvoeren. Zij zetten juristen in om geld te verdienen. Louis zat jarenlang in de Regieraad Bouw, is goed thuis in weg- en waterbouw, en

2027

e wetenschap dat Fugro als grote partij goed verzekerd moet zijn, brengt sommige klanten in de verleiding om claims in te dienen. Dit gedrag heeft binnen Fugro een cultuurverandering teweeggebracht. Claims komen altijd terecht bij de directie, die de behandeling ervan delegeerde aan Louis de Quelerij.

NIEUWE GEOGRAFISCHE GEBIEDEN

JOHN LAZARUS

GEOSPATIAL SOLUTIONS, AUSTRALIË

We zullen onze opdrachtgevers volgen. De dynamiek van vraag en aanbod maakt dat onze opdrachtgevers in steeds verder van de bewoonde wereld verwijderde, vijandige omgevingen werken.

Ik betwijfel of er naast het Noordpoolgebied nog een helder begrensd nieuw geografisch gebied zal zijn.

In het algemeen geloof ik dat er technische veranderingen aankomen die ontginning mogelijk maken van bekende bronnen, die op dit moment nog te duur en te moeilijk is: diepzeeolie en -gas, diepzee-mijnbouw, etc.

Bovendien zullen enkele regio’s die nu politiek nog niet zo stabiel zijn, tot wasdom zijn gekomen (Centraal-Azië, delen van Afrika), wat het interessanter maakt om daar te investeren in de ontginning van bodemschatten.

Fugro 50 years – what’s next?

trad op als arbiter en expert bij contractdiscussies. ‘Ieder geval is anders. Ik heb veel geleerd over juridische prioriteit. Wat bindend is of niet ligt soms volkomen anders dan je gevoel je ingeeft of dan je zou denken. Je eigen verkoopwaarden kunnen bijvoorbeeld alleen maar gelden als je expliciet in je offerte vermeldt dat je de inkoopvoorwaarden van de opdrachtgever afwijst. Zulke dingen moet je wel weten. Fugro is door schade en schande wijs geworden en de directie heeft deze vermelding inmiddels verplicht gesteld.

Soms regel je een afkoopsom, soms verhoog je de prijs vanwege het risico, soms word je het gewoon niet eens.

Scherpe calculaties zijn gunstig voor de opdrachtgever, maar levert ons geen eurocent méér op terwijl wij wél een claim aan onze broek krijgen als het fout gaat. Deze ontwikkeling maakt het onaantrekkelijk om vlijmscherp te calculeren. We willen misschien wel overwegen om risico te dragen, maar dan willen we ook meedelen in de besparing en hier voelt een opdrachtgever meestal niet voor. Het zou overigens best interessant kunnen zijn – en in de VS gebeurt het ook al. Dan opereren leveranciers en opdrachtgevers meer als partners.’

101

104

MENSEN _ FUGRO VERVEELT NOOIT

EARTH UNLIMITED

FUGRO VERVEELT NOOIT _ _ _

F

ugro is snel gegroeid, mede door de vele acquisities. Er konden drie redenen zijn voor zo’n overname: specifieke technologie, geografisch gespreide aanwezigheid of een bewezen partnership met een bedrijf waarvan de directie met pensioen gaat. De laatste twintig jaar groeide Fugro met zo’n 15% per jaar. ‘De meeste mensen weten niet dat slechts een derde van de groei te danken is aan acquisities; tweederde van de groei was autonoom.’

Intrinsieke waarde benutten

‘Door Fugro’s gespreide structuur konden we een nieuw bedrijf steeds vrij snel in de organisatie opnemen en laten meegroeien. Maar dan? Welke richting willen we nu op, met deze groep? Behouden we de bedrijven die minder goed draaien, proberen we ze te veranderen of stoten we ze af? Fugro zal nog wel vaker acquisities doen, maar voortaan vanuit een andere filosofie.

Fugro is niet sterk op markten met standaardproducten. We excelleren in niches, maar hebben ons daarbinnen beperkt tot verticale beweging. Om onze expertise op een nóg hoger niveau te brengen, zullen we meer horizontaal moeten denken: mogelijkheden vinden en benutten tussen de werkmaatschappijen in de verschillende niches. Fugro moet aan de slag met leverage van de enorme intrinsieke waarde qua technologie, ervaring, kennis en kunde. Samenvoeging van (kleinere) bedrijven moet volgens mij de eerste stap zijn. Door de goede onderdelen te koppelen, benutten we de intrinsieke waarde optimaal. Twintig jaar geleden vierde het hele kantoor een week lang feest bij een opdracht voor een project van een half miljoen dollar – nu werken we zonder blikken of blozen aan projecten van vele tientallen miljoenen. We moeten Fugro opnieuw positioneren en het hogerop zoeken, in de hightech.’

Onderlinge versterking

‘Door de nieuwe stijl van leidinggeven en de horizontale gerichtheid zullen zich kansen openbaren die eerst onzichtbaar waren. Door het beste vast te

Scott Rainey is ingenieur civiele techniek en een oudgediende van Fugro; hij begon in 1981 in Houston. Hij zou graag vijf jaar later zijn geboren, om in de komende, cruciale periode van nabij te kunnen volgen welke ontwikkelingen Fugro gaat doormaken. Nadat het roer decennialang in handen was van één persoon als CEO komen er een nieuwe managementsstructuur en stijl van leidinggeven. Het enigszins dictatoriale management gaat over in management by committee.

105

Fugro 50 years – what’s next?

houden en het minst goede los te laten, kunnen we elkaar opstuwen. We kunnen sterker worden als de managing directors gaan zien wat er nog meer te doen is, buiten het dagelijks werk op hun eigen gebied.

In het komende decennium treedt er een nieuwe lichting aan. Velen beseffen zelf nauwelijks hoe sterk ze zijn. Er is niets wat ze niet voor elkaar kunnen krijgen. Niets! Maar in de decentrale structuur konden de managing directors hun potentie en competentie te weinig tonen. Ze kunnen uitstekend autonoom denken, maar tot de vorming van een collectief kwam het veelal niet. Neem onze wereldwijde databases. Fugro heeft er jarenlang aan gewerkt; geen ander bedrijf heeft zo veel superieure informatie als wij.

Deze databases vertegenwoordigen een enorme waarde; we zouden de aarde kunnen omspannen met onze kennis, of het nu op het gebied is van magnetisch onderzoek vanuit de lucht, luchtfotografie of kaartvervaardiging. De gegevens zijn opgeslagen in de verschillende vestigingen, maar in het oude systeem had alleen de CEO het volledige overzicht. De managing directors werd niet verteld wat ze ermee moesten doen en volgens welke regels. Ze zijn al zo lang gewend aan deze werkwijze, dat Fugro nu even bewust moet vertragen om des te succesvoller te kunnen veranderen. Een volgeladen supertanker kan zijn koers maar heel langzaam wijzigen.’

Fugro’s bedreiging

‘Ons enorme marktaandeel heeft ons reactief gemaakt. Als dit zo blijft, vormen we zelf onze grootste bedreiging en worden we ingehaald. We hebben geoogst, maar de concurrentie nadert en dus wordt het tijd voor de volgende stap. De steun van ervaren mensen is hierbij nodig. De senioren beseffen dat Fugro intensief bezig is met de toekomst. Leidinggeven aan verandering is altijd lastig, vooral als het om een grote groep gaat, waarin iedereen gewend is aan autonomie. Met een meerkoppige directie, waarvan ieder individueel lid zijn eigen ideeën heeft, zal het nog lastiger zijn. Het is een forse uitdaging om Fugro één bedrijf te laten zijn, met één stem, maar juist vanwege zulke uitdagingen willen de meeste mensen graag bij Fugro blijven – Fugro verveelt nooit. Nooit. Was ik maar vijf jaar later geboren, dan had ik hier vijf jaar langer kunnen werken ...’

Doorgroeien of afslanken?

‘Fugro heeft de ogen open gehouden en geleerd. Ik heb zelf veel geleerd over hoe bedrijven werken, wat ze wel en niet goed doen. Er lagen soms vier acquisities tegelijk op mijn bureau; Kramer en Wester verslonden informatie. Ze denken hetzelfde. Zet ze ieder in een kamer en laat ze opschrijven wat de strategie moet zijn: ze schrijven voor 90% hetzelfde op. Kramer dwong ons om elke dag 150% te geven. En we deden het! Hierdoor ontstond een hechte band. Wie eens wat minder presteerde, werd een tijdje met rust gelaten, maar de meesten presteerden beter dan ze zelf ooit voor mogelijk hadden gehouden.

1978 Een nieuwe aanpak — — Het afketsen van een grote order uit India voor Marine Survey betekent het einde van deze afdeling. Boskalis-dochter Osiris neemt alle activiteiten over, inclusief de naam Cesco, het handelsmerk Sonia en een deel van het personeel. Sommigen blijven bij Fugro, anderen zoeken hun heil elders. Ook de Bison die werkloos aan de kade van Dubai dobbert, gaat over in handen van Osiris.

Door de verkoop moet FCI nogal wat namen veranderen. FCI blijft FCI, maar staat voortaan voor Fugro Consultants International.

Fugro-Cesco wordt Fugro Ingenieursbureau voor geotechniek en geodesie. De holding voor bedrijven in het Midden-Oosten heet voortaan Fugro (International).

De Rotterdamse bedrijfseconoom Haselhoff krijgt opdracht om het bedrijf door te lichten.

Na zijn onderzoek concludeert hij dat FugroCesco zijn prijzen te veel heeft gebaseerd op bestede kosten en uren, in plaats van op de mogelijkheden die de markt biedt. Marktgerichte verkooptechniek en ingenieurstechniek moeten samengaan. Het management moet doelstellingen formuleren (management by objectives) en slechts ingrijpen als het mis dreigt te gaan (management by exception). Fugro steunt op technisch professionalisme, niet op professioneel management. De goede verstaander hoort hierin: 'De directie luistert niet, delegeert niet en besluit zelf'. Het ontbreekt de top aan filosofische kwaliteit. Personeel leeft op de grens van protest en dit kan de doodsteek betekenen voor het bedrijf. De verdienste van Haselhoffs rapport is vooral dat alle verwijten en suggesties van de laatste jaren nu gebundeld op tafel liggen en gezagswaarde hebben.

>

107

Fugro 50 years – what’s next?

Het aantal managing directors is door alle acquisities sterk gegroeid, en nu moet het kersverse directieteam de intrinsieke waarde zien uit te buiten. Het staat ook zelf nog verbaasd te kijken van wat er allemaal gebeurt en moet Fugro nu door deze verandering loodsen. Fugro heeft veel hardware, maar dit is weinig meer dan een ijzeren platform om op te kunnen werken – de werkelijke waarde zit in de mensen.

Als senior kijk ik terug en vraag ik me af wat de drijfveren zijn geweest om te worden wat we zijn geworden, zó breed. Van een CEO met ongeveer veertig bedrijven gaan we naar zeven managers met honderden bedrijven. Groeit Fugro door van 14.000 naar 28.000 man of worden het er juist minder? Ik vind het interessant!’

Snelle besluiten zijn goed

‘Ik ben net toegetreden tot de directieraad, en verantwoordelijk voor de Onshore- en de Offshore-divisie. Aan mij de taak om te bedenken hoe ik al die bewegende puzzelstukjes ga leggen, hoe ik de bedrijven nauwer verbind en optimaal laat samenwerken. Besteed ik mijn tijd alleen aan de bedrijven die het goed doen, of juist aan de mindere? Meestal besteden leiders hun tijd en energie vooral aan de matig presterende onderdelen. Volgens mij is het beter om alleen met de goede bedrijven bezig te zijn. Bij Fugro kregen de mindere bedrijven altijd het voordeel van de twijfel. Harde besluiten vielen pas na verloop van tijd. In de VS kun je iemand makkelijk ontslaan, geef je twee weken loon mee en klaar is Kees. In Europa is dit onmogelijk, wat snelle verandering moeilijker maakt. Ik ben voor de Amerikaanse manier.

Een organisatie is gebaat bij snelle besluiten.

Maar waartoe besluiten we dan? Een voorbeeld van een lastige afweging vind je in de seismiek: we hebben de nieuwste vloot en meest geavanceerde technologie. De markt is nu vrij zwak, maar wat doen we als die opbloeit?

Gaat al onze winst dan naar seismiek toe? Spekken we de oorlogskas en gaan we in die sector acquisities doen? In de historie hebben we vaak beter gepresteerd dan anderen, door vooral in onszelf te investeren ... Er is dus veel voor te zeggen om niet alles uit te geven aan acquisities. Enfin, wat er ook gebeurt: de vijftigjarige staat aan het begin van een cruciale periode.’

 Geotechnisch onderzoeksschip Fugro Explorer

1978 > De econoom adviseert Fugro om te investeren in verbetering van bestaande technologie en niet in verbreding van het assortiment; de buitenwacht is vooral onder de indruk van Fugro's technisch kunnen. (In 1978 draaft Fugro in vijftig gevallen op als expert bij claims wegens verzakte gebouwen en andere schades.)

Na het afstoten van Marine Survey maakt Fugro van de twee resterende afdelingen Geodesie en Geotechniek autonome hoofdafdelingen met eigen winstcentra. Men gaat vol goede moed aan de slag. De overheid heeft besloten Nederland gedetailleerd in kaart te laten brengen en hiervan pikt Fugro graag een graantje mee. Er komt een nieuwe computer met verbluffende software; met het Interactief Grafisch Systeem (IGS) kun je rekenen, digitaliseren, automatisch tekenen, ontwerpen en kaarten opslaan. Fugro moet moeiteloos kunnen communiceren met gemeenten, nutsbedrijven en andere instanties die met IGS werken.

Aan het eind van het schokkende jaar 1978 is de conclusie ook voor Joustra duidelijk: de Rotterdamse econoom heeft het bedrijf gered. Fugro en Cesco hadden raakvlakken, maar de mensen en hun mentaliteiten pasten niet bij elkaar.

In Wilhelmshafen (West-Duitsland) voert Fugro een opdracht uit van ICI, waaronder 165 sonderingen ten behoeve van een aanlegsteiger.

— En Nederland barst van het tumult rond de deelname aan het wereldkampioenschap voetbal in Argentinië.

108

MENSEN _ GEOPOLITIEKE BRANDSTOFPERIKELEN

EARTH UNLIMITED

 Geo Caribbean

 Meetapparatuur achter seimisch onderzoeksschip

109

Fugro 50 years – what’s next?

SEISMISCHE PALEISJES _ _ _

W

Fugro verwacht dat de offshore-medewerkers klaar staan om op korte termijn – vanavond nog! – te vertrekken naar soms lastige landen, waar de omstandigheden minder prettig zijn. Dit kan een gezinsleven aardig verstoren.

Maar er blíjven mensen die het graag doen.

Met het verdwijnen van de traditionele Nederlandse zeevaarderscultuur komen er steeds meer Polen, Hongaren, Indiërs en Chinezen in dienst. Zij zijn goed en minder geneigd om hun neus op te halen voor onaangename situaties. Overigens doet Fugro veel moeite om de omstandigheden aan boord van de schepen aantrekkelijk te maken en te houden. De seismische vloot is soms lang op zee. De nieuwe schepen zijn varende paleisjes die niet onderdoen voor cruiseschepen, met veel ruimte en comfort voor elk individueel bemanningslid. De afmetingen van de hutten zijn mede bepaald door de collectieve arbeidsovereenkomst, maar Fugro gaat verder, ten aanzien van comfort aan boord. Een internetcafé, een zwembad en een fitnessruimte aan boord zijn faciliteiten die niet zouden misstaan in een middelgrote stad.

Dat is nog eens wat anders dan met drie collega’s in één hut op een scharrig bootje voor de kust van Afrika zitten kaarten. Deze vroegere omstandigheden brachten Nederlandse gezelligheid en kameraderie. Nu trekt iedereen zich terug achter het grote beeldscherm in zijn hut, wat de teamgeest waarschijnlijk minder ten goede komt dan dat vroegere potje klaverjas. Dit maakt het lastiger om elkaar te leren kennen, terwijl ze goed op elkaar ingespeeld moeten zijn, daar op het achterdek, waar ze als geoliede machine moeten samenwerken.

2027

erken in de wereld van de offshore is niet altijd makkelijk. Ook Fugro vraagt nogal wat. Sommige medewerkers moeten veel en ver vliegen en dit betekent vaak lang hangen in saaie vertrekhallen. Maar wie op weg is naar een van Fugro’s moderne seismische schepen, heeft de verveling er voor over. Aan boord wacht comfort.

BELANGRIJKSTE FUGRO-TECHNOLOGIE

RAY WOOD

FUGRO CONSULTANTS, VERENIGDE STATEN

Vanuit het perspectief van de geotechnische onderneming op het vasteland zal Fugro in de voorhoede blijven van de ontwikkeling van waarneming-op-afstand (satellietbeelden) en van onderzoekstechnieken waarbij boringen overbodig zijn (engineering geofysica) met het oog op het sterk terugbrengen van de ingebouwde onzekerheden en dus van het geotechnische risico. Als we deze technieken kunnen integreren in het proces van de toekenning van kenmerken aan een locatie betekent dit, dat we sneller en goedkoper meer informatie kunnen verzamelen. De afgenomen onzekerheid zorgt ervoor dat diepe funderingen en andere geotechnische werkzaamheden veel kosteneffectiever kunnen worden geleverd, met minder risico voor de projectplanningen.

110

MENSEN _ TROUW AAN OLIE- EN GASINDUSTRIE

EARTH UNLIMITED

TROUW AAN OLIEEN GASINDUSTRIE _ _ _

‘E

r is zo veel te doen: exploratie, ontwikkeling, productie, boren, buitengebruikstelling – we verrichten een hele reeks diensten in verschillende fases gedurende de meer dan 25-jarige productieperiode van een olieveld. We hebben een uitgebalanceerde portfolio binnen olie en gas, en daarnaast hebben we de technologie kunnen overbrengen naar de sterk groeiende markt voor renewable energy. Deze industrie brak de laatste jaren door, mede doordat overheden de ontwikkeling subsidiëren, om hun belangstelling voor het milieu te benadrukken – uit politieke overwegingen.

Mede door de verminderde belangstelling voor kernenergie, ten gevolge van de ramp in Japan in het voorjaar van 2011, blijven fossiele brandstoffen langer een rol spelen. De wereld heeft elke dag meer energie nodig en die moet voorlopig voor een groot deel komen van olie en gas.’

Fugro’s jarenlange acquisitiebeleid diende onder andere om risico te spreiden, maar de olieen gasindustrie maakt nog steeds het leeuwendeel uit van het klantenbestand. Volgens Jim Sommerville, chief operating officer van Fugro Subsea Services, is het onmogelijk om het belang van de olie- en gasindustrie te negeren. ‘Je kunt beter een breed scala aan services aanbieden binnen deze industrie, dan je volledig richten op nieuwe terreinen.’

Remote Operated Vehicles (ROV’s)

‘Onder water kunnen duikers werken tot op ongeveer 300 meter; op grotere diepte worden de druk en de risico’s te hoog. Toen de winning van olie en gas zich verplaatste van land naar zee en vervolgens naar de diepzee, was de mens voor de nodige werkzaamheden onder water aangewezen op ROV’s.

Een ROV is een robot die met een kabel is verbonden met een moederschip.

Een operator (pilot) bestuurt hem op het moederschip met een joystick, terwijl hij dankzij video en akoestische scanners op een beeldscherm kan zien wat hij doet. Met andere controle-instrumenten bedient hij de armen van de ROV waarmee onder water kan worden gewerkt.

Fugro Subsea Services werkt wereldwijd met een vloot van zo’n 150 ROV’s die vooral operationeel zijn in Brazilië, de Noordzee, Azië en het MiddenOosten. Ze variëren in lengte van één tot drie meter en in gewicht van 50 tot 4.000 kilo. Sommige behoren tot de standaarduitrusting van schepen of boorplatforms; andere worden op projectbasis ingezet. De lichtere ROV’s worden voornamelijk ingezet voor inspecties, terwijl de zwaardere “werkpaarden” onder water ingewikkelde taken kunnen uitvoeren.

ROV’s kunnen – afhankelijk van hun specificaties – tot op waterdieptes van



ROV besturingspaneel aan boord van de Fugro Saltire

 Work class ROV op rupsbanden

1979 Zand in de machine: Jeddah gaat dicht — — Fugro heeft het lek nog niet boven. De nieuwe organisatie met verschillende winstcentra levert nog verwarring op. Met de oprichting van de nieuwe afdeling Visuele Inspectie (VI) slaat de directie Haselhoffs advies (om niet te investeren in verbreding van het assortiment) zelfs in de wind. VI presteert slecht. Ook in de VS heeft Fugro het financieel moeilijk, maar men stelt daar vast dat de saamhorigheid binnen FCI verbetert.

In Leidschendam organiseert de directie hoorzittingen die veel waardering krijgen. Het blijkt de mensen te gaan om betere informatieverschaffing en afbraak van de ivoren toren waarin de directie zich verschanst.

Het eerste kwartaal is zo verliesgevend, dat Joustra geld moet terughalen bij Amerikaanse en Engelse bedrijven. Het grote financiële lek zit in Saoedi-Arabië. De bouwmarkt verslechtert daar en terwijl Fugro tegen dumpprijzen moet leveren, heeft aartsrivaal McClelland er vijftig man aan het werk in de offshore.

De Raad van Commissarissen besluit de Arabische droom te beëindigen en de deuren in Jeddah voorgoed te sluiten.

In opdracht van de Saoedi-Arabische overheid voert Saudi Fugro Ltd 75 boringen uit in de heilige rots van Mekka, ten behoeve van een stormwatertunnel die de heilige stad moet behoeden voor overstromingen.

— En in Iran komt geestelijk leider Khomeini aan de wereldlijke macht.

113

Fugro 50 years – what’s next?

3.000 meter opereren. Ze kunnen kleppen openen controleren en vervangen, onderdelen naar boven brengen en data verzamelen. Een standaard-ROV is te vergelijken met een kale tractor, waaraan je onderdelen kunt koppelen voor uiteenlopende functies. Met de groeiende markt voor exploratie en productie in diep water zijn er ook meer en betere ROV’s nodig – ze worden daarom voortdurend ontwikkeld en aangepast. Doordat de meeste ROVonderdelen elke vijf tot zeven jaar aan vervanging toe zijn, kun je zeggen dat een ROV in die periode bijna geheel is herbouwd.’

Vier kilometer onder de zeespiegel

‘Door overnames van bedrijven die ROV’s exploiteren, kwam Fugro gaandeweg in het bezit van allerlei types ROV’s. Toen de ontwikkeling van de subsea business rond 2007 doorzette en de markt groeide, besloot Fugro om de ROV’s voor het zware werk (ongeveer de helft van de totale vloot) voortaan zelf te ontwerpen en bouwen, met nieuwe systemen en nieuwe technologie.

Voor deze ontwikkeling werd een intern team samengesteld van specialisten. Door technologie op het gebied van gegevensregistratie en beheer uit de divisie Survey te integreren, ontstond een uniek eigen systeem.

De standaard-ROV kan werken tot op circa 3.000 meter, maar Fugro heeft ook al op 4.000 meter diepte geopereerd, waarmee we voldoen aan de wens van olie- en gasmaatschappijen om op grotere diepte te werken. Fugro’s in-huis ontwikkelde ROV combineert innovaties op het gebied van hydrauliek, elektronica en controlesystemen. ROV’s zitten vol hightech en gedegen onderhoud en reparatie zijn van het grootste belang. Alle onderdelen moeten bestand zijn tegen de enorme waterdruk op grote dieptes. In Fugro’s eigen fabriek in Singapore werkt een team met specialisten aan de verdere ontwikkeling van de technologie en de volgende generatie ROV’s. De diepte waarop de ROV moet kunnen werken, bepaalt de afmetingen en de kwaliteit van de onderdelen. Sommige onderdelen zijn uitwisselbaar, maar voor ROV’s die op steeds grotere diepte steeds ingewikkelder taken uitvoeren, moeten we nieuwe systemen ontwikkelen.

Na een specifieke training kan een goed opgeleide technicus een ROV bedienen. Deze operator krijgt te maken met beperkt zicht en stromingen en moet op een 2D-scherm en sonarbeeld volgen wat hij drie kilometer onder zich uitvoert. Je hebt jaren ervaring nodig voordat je de manoeuvres goed beheerst. Zodra de ROV zijn werkplek heeft bereikt, kan de operator overschakelen op dynamic positioning, een systeem dat de ROV op dezelfde plek houdt, zodat de operator zich kan concentreren op de gestelde taken, zoals het doen van metingen of de montage van onderdelen.’

Opleiding en simulatie

‘Jonge ingenieurs vinden hightech aantrekkelijk. ROV’s zijn sexy hightech.

Ze zijn gewend aan games en zien een ROV als de ultieme gaming hardware.

We selecteren onze pilots volgens strenge criteria. Voor de opleiding zoeken

1980 De pionier aan zijn plafond — — Er is landelijk veel rumoer rond de mogelijke overname van moederbedrijf Nederhorst door de Overzeese Gas- en ElektriciteitsMaatschappij (OGEM), dat zelf ook in een financieel penibele situatie verkeert. Bij Fugro zitten ze niet te wachten op een zwakke moeder; deze moloch is thuis in de handel en niet in Fugro's wereld van de technologie. Ook Heidemij wil wel af van haar 50%-belang, zodat het hele aandelenpakket op de markt kan komen.

Extern adviseur Haselhoff blijft betrokken bij de discussies over de beste organisatiestructuur. Hij vindt een éénhoofdige leiding gewenst; één lid van de nu tweehoofdige directie moet dus weg. Er tekent zich een voorkeur af voor centralisme boven federalisme. Op initiatief van de OR spreken de personeelsleden zich uit over de gang van zaken en de toekomst. Er moet centrale leiding komen voor de afdelingen Offshore, Financieel-Economische Zaken en Marketing.

De lokale vestigingen kunnen beter zelfstandig opereren met een Nederlander aan het roer; Fugro moet in feite de plaats van FCI overnemen.

De directie laat zich niet onbetuigd en organiseert een informatiedag. Daar horen de aanwezigen onder andere dat Fugro Inc. wordt verkocht aan het lokale management, dat Fugro Gulf onder rechtstreeks toezicht komt te staan van FCI en dat de afdeling VI overgaat naar de Röntgen Technische Dienst.

Er heerst een gespannen sfeer, mede door de wijze waarop de directie vragen uit de zaal beantwoordt.

>

MENSEN _ TROUW AAN OLIE- EN GASINDUSTRIE

we mensen met een gedegen opleiding in elektrotechniek of mechanica en ze moeten computervaardigheden hebben. Ze komen vaak rechtstreeks van de universiteit, maar sommigen hebben gewerkt bij de marine of de luchtmacht, waar ze goed zijn getraind in onderhoud van hoogwaardige apparatuur. De laatsten zijn bovendien gewend om langere tijd ver van huis te werken. We werken samen met verschillende universiteiten en ook de eigen Fugro Academy richt zich steeds meer op subsea engineering.

Simulatie wordt steeds meer een standaard onderdeel van de ROV-training.

Met dit werk zijn enorme belangen en bedragen gemoeid, dus je moet alles doen om fouten te voorkomen. De operators leren werken met onze eigen software voor de besturing. De software simuleert stromingen, golfbewegingen, drukveranderingen en gewichtsverdeling om werk aan de constructies op de zeebodem realistisch na te bootsen. Vroeger bedachten de ingenieurs wat ze nodig hadden om een specifiek probleem van een klant op te lossen, en vervolgens gingen ze ermee naar zee om te experimenteren. Werkte het? Mooi. Werkte het niet? Jammer, dan zoeken we verder. Met moderne simulatoren is het mogelijk alle fysieke eigenschappen en variabele omstandigheden aan het model toe te voegen en de effectiviteit van de door ons voorgestelde oplossing te onderzoeken. Dit bespaart veel tijd en geld. Als iets niet werkt, is de configuratie snel veranderd voor een volgende poging.

Simulatie is ook zeer overtuigend bij het wegnemen van twijfel bij klanten of onze oplossing wel zal werken. Zodra we in de simulatie hebben bewezen dat we hun specifieke probleem kunnen oplossen, is het waarschijnlijker dat de klant ons inhuurt om de klus in werkelijkheid te klaren. Simulatietechnologie is de laatste jaren sterk ontwikkeld; Fugro nam om deze reden onder andere General Robotics over, een bedrijf dat erin is gespecialiseerd.

Van elke nieuwe ROV in onze vloot voegen we een simulatiemodule toe aan de software. Tegen de tijd dat een onderdeel moet worden vervangen, maken de technici aan de wal daarvoor een simulatieprogramma. Aan boord van het moederschip kan de operator de betreffende computerschijf met gegevens openen, zodat hij op zee kan oefenen voordat hij met het echte werk begint.’

Een groeimarkt

Een van de uitdagingen voor Fugro Subsea Services is het bijhouden van de groei van deze markt. Vanwege de recessie is de uitvoering van projecten hier en daar vertraagd en was de groei in dit werk wat minder. Zodra de markt weer aantrekt, ontstaat een soort boeggolf van projecten die ingehaald moeten worden. ‘Hiervoor moet je de juiste mensen en apparatuur vinden. Als de business toeneemt, wordt de spoeling dun. In Brazilië zijn ongeveer 850 medewerkers van Fugro actief in survey en de subsea-business, van wie er slechts een stuk of vijf géén Braziliaan zijn. De staatsoliemaatschappij Petrobras sluit aantrekkelijke langetermijncontracten af, maar de Braziliaanse overheid stelt hoge eisen ten aanzien van local content en bepaalt hoe buitenlandse bedrijven er mogen opereren. Petrobras heeft een

EARTH UNLIMITED

2027

114

HERNIEUWBARE BRANDSTOFFEN

PHIL MEADEN

FUGRO SURVEY, VERENIGD KONINKRIJK

De overgang van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare vormen van energie blijft ‘werk in uitvoering’. Er worden nieuwe bronnen van koolwaterstoffen ontdekt in regio’s die nog weinig zijn verkend, zoals de Noordpool en het zuidelijk gedeelte van de Atlantische Oceaan. De prijs voor olie blijft hoog door de krachtige vraag, zodat men ernaar zal blijven zoeken in reeds ontwikkelde bekkens zoals de Noordzee. Toch zullen hernieuwbare vormen van energie een belangrijk deel uitmaken van de energiebronnen.

Het Verenigd Koninkrijk en Duitsland halen 20% van hun binnenlandse elektriciteitsaanbod uit hernieuwbare bronnen. Wind op zee zal bij beide landen de meeste aandacht krijgen, waar zij elk al meer dan achtduizend turbines hebben gebouwd. Golfslagenergie komt later in deze periode voldoende tot wasdom om een betrouwbare aanvullende bron van hernieuwbare energie op zee te worden.

 Monstername van zeebodem met een ROV

115

Fugro 50 years – what’s next?

Mijnbouw op zee

Fugro zet de ROV’s ook in op andere gebieden dan de winning van fossiele brandstoffen, bijvoorbeeld voor het inspecteren van de conditie van kabels op de zeebodem en installatiewerk bij windmolenparken op zee. Ook de markt voor mijnbouw op zee groeit. Fugro is actief in deze mineral mining door de aanwezigheid van mineralen op de zeebodem in kaart te brengen en monsters te nemen voor de mijnbouwindustrie. Dit gebeurt tot dusverre voornamelijk in de Stille Zuidzee, waar vulkanen op de oceaanbodem koper, goud en andere kostbare mineralen uitspuwen.

1980 > De OR weigert zijn goedkeuring te hechten aan de balans over 1979. Er zijn te veel onduidelijke posten en te weinig gegevens. Fugro heeft voortdurend een kleine € 3 miljoen te vorderen van buitenlandse kantoren en kampt hierdoor met rentelasten van € 275.000 per jaar.

In het najaar presenteert de directie de nieuwe organisatie- en beleidsstructuur van Fugro. Deze voorziet in een Fugro Management Committee met beleidscommissies voor Landwerk, Zeewerk en Financiën.

— En in het Chinese Xi'an wordt met de opgraving van het terracottaleger het achtste wereldwonder ontdekt.

2027

zeer ambitieus groeiplan voor de komende vijf tot tien jaar opgesteld – ook door de eisen ten aanzien van local content een grote uitdaging voor de industrie. Aangezien er nog onvoldoende Braziliaanse schepen beschikbaar zijn, mogen buitenlandse ondernemingen voorlopig hun eigen schepen inzetten, maar op een gegeven moment zullen ze Braziliaanse werven opdracht moeten geven voor nieuwbouw van schepen, zoals Fugro onlangs al deed.’

BELANGRIJKSTE FUGRO-TECHNOLOGIE

GRANT AITCHISON

FUGRO SUBSEA SERVICES, VERENIGD KONINKRIJK

Fugro zal bijzonder actief zijn in onderzeese activiteiten met robotica en interventies, inspecties en reparatietechnieken, gezien het vitale belang van olie en gas in de zeebodem, en het management en het onderhoud van de infrastructuur van hernieuwbare energiebronnen. Het is moeilijk om dan één specifieke techniek naar voren te halen die dit mogelijk maakt – het gaat meer om de toepassing en uitbouw van wat we nu al hebben tot nog veel grotere uitersten.

116

MENSEN _ REGIONALISERING NA GLOBALISERING

EARTH UNLIMITED

REGIONALISERING NA GLOBALISERING _ _ _

‘G

ebeurtenissen rond verkiezingen kunnen ons flink hinderen. De tijd is voorbij waarin een westerse oliemaatschappij vijftig man invloog om olie uit de grond te halen. Landen als Angola, Nigeria en Ghana eisen dat je op jouw vakgebied bijdraagt aan de lokale ontwikkeling.

Fugro Academy ondersteunt lokale mensen, bijvoorbeeld in Angola. Er zijn regels voor het minimum aantal lokale medewerkers dat een buitenlands bedrijf in dienst moet hebben, en het bedrijf wordt geacht méér te doen dan loon uitbetalen – het moet kennis overdragen. Bedrijven gaan hun productieproces maatschappelijk verantwoorden. Nestlé moest een betrouwbare bron van koffie zien te vinden. Ze leidden lokale planters op, verhoogden de productie en stelden gegarandeerde afnamequota vast. De wijde omgeving profiteert van zo’n maatschappelijk aanvaardbaar productieproces. Deze kant zal ook Fugro opgaan: we zijn druk bezig om ter plaatse operaties op te zetten, waarvoor we lokale medewerkers in dienst nemen die we zelf hebben opgeleid. Als het zo ver is, hoeven we niet langer hoogopgeleide technici en managers in te vliegen.

We onderhouden relaties met Afrikaanse universiteiten. Die van Angola helpen we met apparatuur en gastcolleges – het is dé manier om in de toekomst zaken te kunnen doen. Bovendien zal Afrika op een gegeven moment de enige plek zijn waar we nog personeel kunnen vinden, dus het is ook eigenbelang.’

Schaalverkleining

Nog geen veertig jaar geleden hadden de grote oliemaatschappijen rechten op ongeveer 80% van de wereldwijde olievoorraden. ‘Dit is volkomen veranderd; nu is 80% van alle olie ter wereld eigendom van nationale overheden.

Natuurlijk, nationale oliemaatschappijen streven naar winstmaximalisatie, maar nadrukkelijk ook naar ondersteuning van de ontwikkeling in een land.

Het Noorse Statoil, gesticht in 1976 als 100% overheidsmaatschappij, heeft als voorname doelstelling de Noorse gemeenschap op alle fronten tot de beste van de wereld te maken. Inmiddels is Statoil voor meer dan 40% gepri-

De recente ontwikkeling van Afrika is fascinerend. Voor westerse bedrijven die er actief willen zijn, is kennis en begrip van de omstandigheden van groot belang. Er is veel lokale regelgeving, bepaald door de nogal veranderlijke politiek. Rob Luijnenburg, global service line manager van Fugro Survey, vertelt dat Fugro procedures heeft opgezet om informatie door te geven, vooral inzake veiligheid en regelgeving.

Stabiliteit is cruciaal voor Fugro’s werk.

ď ž GEOTEM onderzoeksinstallatie op een CASA 212-vliegtuig

ď ˝ Fugro deed grondonderzoek voor het Burj al-Arab Hotel in Dubai

119

vatiseerd, maar dat doet weinig af aan zijn oorspronkelijke doelstelling. Iets soortgelijks geldt voor de Braziliaanse staatsoliemaatschappij Petrobras die voor 40% eigendom is van de overheid en voor 60% van particuliere investeerders, beursgenoteerd. Petrobras bepaalt de nationale agenda. Ze eisen van buitenlandse maatschappijen dat zij Brazilianen inzetten en Braziliaanse producten kopen. Ze werpen handelsbarrières op en beperken het aantal expats dat er kan komen werken. Schepen zul je ter plaatse moeten laten bouwen om er aan het werk te kunnen. Deze tendens van lokale ontwikkeling wordt ingegeven door de landelijke politiek.

De grote internationale oliemaatschappijen hanteren wereldwijd uniforme werkwijzen met Engels als voertaal. Iedereen vliegt overal naar toe, er is tot op zekere hoogte vrij verkeer van mensen en goederen. Dit gaat veranderen.

Tegenover deze effecten van de globalisering ontstaat steeds meer regionalisering en deze tendens zal toenemen, te beginnen bij de internationale oliemaatschappijen. Landen-in-ontwikkeling gebruiken hun nationale olierijkdom om lokale en regionale politiek te bedrijven. En we zullen adequaat moeten inspelen op deze ontwikkelingen.’

2027

Fugro 50 years – what’s next?

VERANDERINGEN IN DE ORGANISATIE

TOM HAMILTON

FUGRO GEOSERVICES, VERENIGDE STATEN

Tegen 2027 zal Fugro zich volledig hebben ontwikkeld tot een meer traditionele bedrijfsstructuur; het platte ondernemingsmodel zal volledig zijn verlaten (de marine eruit; het leger erin!). Dit zal het logische gevolg zijn van een groei op alle fronten en van de toenemende behoefte aan een volwassen beleid op het gebied van HR, HSE, IT, marketing en risicomanagement, waar kleine dochterondernemingen met hun beperkte hoeveelheid mensen en middelen niet langer effectief aan kunnen voldoen.

De substructuur van het bedrijf zal blijven bestaan uit grote divisies (Geoscience, Engineering en Survey). Het volgende organisatorische niveau zal gebaseerd zijn op de business lines.

Net zoals dat geldt voor de huidige modellen van Seismic Imaging, Geoteam en GEOS, zullen deze eenheden om administratieve redenen per regio worden georganiseerd.



Fli-Map-kartering in Ghana

 De Fugro Odyssey in Rio de Janeiro, Brazilië

 Fugro was betrokken bij de bouw van de Shenzhen Western Corridor-brug in Hongkong

120

MENSEN _ BEHOUDEND VOORUITSTREVEND OPSCHALEN

EARTH UNLIMITED

BEHOUDEND VOORUITSTREVEND OPSCHALEN _ _ _

‘O

nshore geotechniek is de voortzetting van Fugro’s oorspronkelijke activiteit: funderingstechniek. Laboratorium- en grondonderzoek, van oudsher ons vak, doen we overal. Gesneden koek, waar ook ter wereld. Maar in bijvoorbeeld wegdekonderzoek, onderzoek in kustwateren, ingenieursgeofysica en geomonitoring zijn we nog lang niet overal actief. Het is beter om eerst aan de slag te gaan met de interne groeimogelijkheden. Alleen al hiermee kunnen we de omzet de komende vijf jaar verdubbelen. Groeien in wat je goed beheerst, is makkelijker dan iets nieuws opzetten, hoe aantrekkelijk dat misschien ook lijkt.

Neem de ingenieursgeofysica; deze discipline is in Europa sterker ontwikkeld dan in de VS. De Amerikaanse ingenieurs zouden er graag mee aan de gang willen en de meeste van hun Europese collega’s zijn gericht op kennisdeling. Zij willen wel voor een paar jaar naar het buitenland. Het ís ook een leuke ontwikkeling in je loopbaan, als je de kans krijgt om een tijdje in – bijvoorbeeld – de VS te werken. Je leert ervan, doordat de markt daar net even anders in elkaar zit dan hier.

De behoefte aan wereldwijde spreiding wordt ook ingegeven door wensen van de klant. De grote oliemaatschappijen en opdrachtgevers in mijnbouw en constructie verwachten van een bedrijf van onze omvang dat het gehele dienstenpakket wereldwijd ter beschikking staat. Om deze redenen wil ik ons scala aan activiteiten overal kunnen leveren, voordat we gaan denken aan uitbreiding van het assortiment. Deze opstelling is zowel behoudend als vooruitstrevend. We kennen het vak, de systemen en de goede tarieven. De opschaling is een speerpunt.’

Positieve energie

‘Ons vermogen om grote projecten te kunnen aannemen is een pijler onder onze concurrentiepositie. Fugro werkt van oudsher met een organisatie waarin de werkmaatschappijen hun eigen broek ophouden. Bij heel grote projecten is het met zo’n opzet moeilijk om slagvaardig te zijn. Toen ik bij Onshore Geotechniek kwam werken, waren er in dit onderdeel vijf werk-

Paul van Riel, tot eind 2011 COO Onshore Geotechnics, ziet allerlei mogelijkheden voor nieuwe ontwikkelingen binnen deze divisie, waarin wereldwijd ongeveer 4.000 man werken. Maar voordat hij tijd, geld en energie zou willen steken in nieuwe activiteiten, zou hij wereldwijd een consistent netwerk van de bestaande activiteiten opgebouwd willen hebben.

121

Fugro 50 years – what’s next?

maatschappijen in de VS – alle in het zuiden en westen; niemand was gericht op het oosten en noorden. We hebben toen één organisatie opgebouwd, met één directieteam, dat bepaalt welke activiteiten en locaties zinvol zijn, en waar de prioriteiten liggen. Zo’n organisatie kan grote projecten beter zien aankomen en kan meer aan dan een aantal kleine organisaties, hoe goed ze ook samenwerken. Ook elders zijn we bezig om de slagvaardigheid te vergroten door schaalvergroting. We proberen mensen te prikkelen om vooruit te gaan.

Zulke veranderingsprocessen vergen veel van het senior management van de betrokken werkmaatschappijen. Ik zie het als een van Fugro’s kernwaarden dat de afzonderlijke managers beseffen dat de groep als geheel doelen zou kunnen bereiken die voor de afzonderlijke onderdelen onhaalbaar zijn. Ze begrijpen dat er één kapitein aan boord moet zijn. Zo’n proces kost tijd en energie, maar het is positieve energie: je bent bezig met opbouw, je brengt zaken in beweging die stil stonden. Dat is aantrekkelijk en motiverend voor alle betrokkenen.’

Lokale uitdagingen

Bij de ontwikkeling van zo’n organisatie spelen lokale omstandigheden een rol. Het is in deze tijd nu eenmaal makkelijker om in het Verre Oosten hoogopgeleiden te vinden dan in Afrika. ‘Een wereldspeler als Fugro moet deze aspecten globaal bekijken en heeft hierbij met twee lastige factoren te maken: het feit dat ontwikkelingen in het ene land sneller gaan dan in het andere, maar vooral de eisen ten aanzien van local content – in sommige landen mag je alleen werken als een bepaald percentage van de personeelsbezetting uit lokale mensen bestaat, en dit kan oplopen tot 90%. Als voldoende gekwalificeerd personeel dan ontbreekt, ligt er een uitdaging, maar als het je lukt, bouw je een ijzersterke concurrentiepositie op die het anderen bijna onmogelijk maakt om dat land binnen te komen. In Nigeria bijvoorbeeld hebben we ons met bloed, zweet en tranen zo’n positie verworven. Onze vestiging heeft een volledig Nigeriaans management – het kent de lokale markt op zijn duimpje. Bij minder strenge eisen zouden we in zo’n land wellicht veel meer hebben kunnen doen, maar nu zijn we er winstgevend doordat Fugro het als een van de weinige bedrijven voor elkaar heeft gekregen.

Zoals gezegd speelt ook het verschil in ontwikkelingstempo een rol. Hoogwaardige technologie begon in West-Europa, maar het onderwijs begint hier te kraken en het aantal afgestudeerde ingenieurs neemt af, terwijl universiteiten in landen als India en China er steeds meer afleveren – een succesfactor voor bedrijven die daar zijn gevestigd. Het is een misvatting dat globalisering volkeren en systemen homogener maakt. In China werk je heel anders met mensen dan in Nederland, en hetzelfde geldt voor India, het Midden-Oosten, andere Europese landen of de VS. De lokale systemen worden gestuurd door de politieke cultuurhistorie. Europa en de VS worden

1981 Het water aan de lippen — — Fugro lijdt in het eerste kwartaal € 230.000 verlies. Ondanks de slechte bouwmarkt blijft Fugro aan het werk, maar de leiding moet zich bezinnen op de vraag waar het met de grondmechanica in Nederland heen gaat. In het Verre Oosten is de markt goed, maar in Dubai en Groot-Brittannië zijn de zaken niet om over naar huis te schrijven. Fugro Gulf in Houston heeft een schuld van € 450.000; de vestiging in New Orleans gaat dicht. In Nederland is moordende concurrentie op het gebied van geotechniek. De vorderingen op gelieerde ondernemingen zijn verder gestegen; de schulden in Engeland en Amerika maken de helft uit van alle schulden. In Houston zijn de salariskosten in een jaar met 77% gestegen; het verlies daar bedraagt € 1,6 miljoen. De OR spreekt van wanbeleid, aangezien de directie deze situatie laat voortbestaan, waarvan de hele organisatie de directe gevolgen ondervindt.

In de jaren zeventig heeft de maatschappij aandacht gekregen voor milieuzaken. Fugro en Alcontrol beginnen een samenwerkingsverband inzake onderzoek van bodemmonsters.

Caland Holdings International, een pure beleggingsmaatschappij, neemt het aandelenpakket van Nederhorst over.

— En in de VS verhuist voormalig filmster Ronald Reagan naar het Witte Huis.

123

Fugro 50 years – what’s next?

steeds protectionistischer. Hun idee dat niet-westerse mensen zich maar moeten aanpassen aan de westerse opzet en mentaliteit kan geen standhouden. De jonge academici uit andere werelddelen zoeken hun heil dan elders.

Je móet lokaal management benoemen en het is een interessante uitdaging om daarvoor gevoel te ontwikkelen. Indiase managers hebben geprobeerd mij duidelijk te maken hoe de zaken daar werken. Ze kunnen het tien keer uitleggen en je kunt het goed in je opnemen, maar je kunt het je niet echt eigen maken. Ik heb over de hele wereld met veel belangstelling gewerkt, maar het lukte me niet om er achter te komen hoe systemen in bepaalde landen functioneren. Ik miste als westerling het nodige fingerspitzengefühl.’

Loyaliteit als wereldwijde kernwaarde

‘Desondanks gaan sommige menselijke kernwaarden dwars door cultuurverschillen heen. Loyaliteit is zo’n kernwaarde die de een heeft en de ander niet.

Openheid, eerlijkheid. Voor een Indiër, een Chinees en ook een Engelsman is het vrijwel onmogelijk om tegen zijn baas te zeggen: “Chef, ik moet u iets vertellen, de zaken lopen hier niet goed”. Ook een Amerikaan vindt het lastig; Nederlanders doen dit makkelijker.

Als je erin slaagt om wereldwijd leidinggevenden te vinden die een aantal van deze waarden in zich hebben, kun je geweldig goed functioneren. Het senior management moet deze selectie zelf kunnen maken. Wat heb je aan een psychologisch rapport van bijvoorbeeld iemand uit India, van wie je het karakter niet kent, noch zijn culturele achtergrond? Er is natuurlijk een duidelijke voorkeur voor mensen die al een tijdje meedraaien en in het systeem zijn gegroeid. Hierdoor tikt Fugro zoals het tikt. Bijna niemand gelooft dat we hier in Leidschendam op één verdiepinkje een wereldbedrijf van 14.000 man aansturen.’

1982 Fugro redt het net — — De onrustbarende financiële positie van Fugro Gulf in Houston dwingt FCI om de landactiviteiten van Fugro Gulf onder haar vleugels te nemen. De offshore-markt zakt steeds verder in. Fugro Gulf trekt zich eerst terug op een verdieping van het hele gebouw en later in één kamer. Het bedrijf van 140 man wordt helemaal uitgekleed; behalve wat administratief personeel zijn er nog vijf ingenieurs die zelf postzegels likken en de planten water geven.

Vanuit deze positie kan het bedrijf weer langzaam gaan opbouwen. McClelland is in de Golf van Mexico sterker dan Fugro, maar Fugro staat internationaal beter aangeschreven.

Ook in Saoedi-Arabië herstelt Fugro zich, via een joint venture met Ramzi Geotechnics (25%), maar na een jaar is de opleving hier alweer voorbij.

Ter gelegenheid van het vierde lustrum is er weer een symposium en laat Joustra zich interviewen. Hij uit zich in bedekte termen over de moeilijke tijden die Fugro beleeft.

Je moet de feiten nemen zoals ze zijn, of ze je aanstaan of niet. 'De mens is natuurlijk belangrijker dan het bedrijf, maar je moet de combinatie goed in de gaten houden, want als de mens zich niet meer wil inzetten, is er geen bedrijf meer en verdwijnen de mensen ook.'

— En in Frankrijk reist men per TGV (Train à Grande Vitesse) in 2,5 uur van Parijs naar Lyon.

126

MENSEN _ DE VRAAG NAAR GEZAGHEBBENDE INGENIEURS

EARTH UNLIMITED

DE VRAAG NAAR GEZAGHEBBENDE INGENIEURS _ _ _

D

e opvatting dat ingenieurs introvert en bot zijn, is nergens ter wereld zo sterk als in Nederland, waar het aanzien van de ingenieur is gedaald. ‘Tegenwoordig maken juristen de dienst uit. Nederland werd vroeger mede bestuurd door ingenieurs met aansprekende ideeën, zoals die over de Deltawerken. Zij hadden het voor het zeggen; ze waren onontbeerlijk bij ontwerp, uitvoering en controle van grote projecten.

Bij de metroaanleg dwars door Amsterdam accepteert niemand dat het fout gaat, dus de risico’s zijn gigantisch. Ook in de offshore mag niets fout gaan. In deze situaties zijn mensen nodig die het vak volledig beheersen. De Nederlandse overheid heeft zich voor grote infrastructurele projecten overgeleverd aan commerciële consortia. Zij zien de technische problemen wel aankomen, maar doen liever geen voorstel voor een oplossing, beducht voor aansprakelijkheid. Zij wachten liever opdrachten voor meerwerk af. Door deze gang van zaken komen ingenieurs en hun vakgebied negatief in het nieuws. Dit is veranderd sinds de oplevering van de Oosterscheldewerken, toen heel Nederland straalde van trots.’

Ambitie is een goede drijfveer

‘De meeste Fugro-medewerkers zijn niet aan te sturen door een manager zonder technische achtergrond. Hij moet kunnen beoordelen hoe een project verloopt. Bij overnames moet het Fugro-management de technologische inhoud kunnen beoordelen – het gaat om méér dan de financiële cijfertjes.

Fugro is altijd een technisch georiënteerd bedrijf geweest en gebleven, en het management komt vrijwel helemaal uit eigen gelederen.

De grote Nederlandse ingenieursbureaus hebben een tekort aan deskundigen met diepgang in hun discipline. De meesten werken als beleidsadviseur bij de overheid en maken plannetjes. Ik ben ervan overtuigd dat de vraag naar deskundige ingenieurs weer zal stijgen.

Veel techneuten hebben uitsluitend verstand van hun eigen vierkante meter.

Fugro is bezig met de integratie van werkmaatschappijen, met onder andere als voordelen dat de verscheidenheid aan activiteiten binnen de groep meer

Bij Fugro heeft vrijwel iedereen van laag tot hoog technische bagage. Maarten Smits is voor 100% manager, maar hij spreekt de taal van de ingenieur en snapt wat ingenieurs beweegt. Hij vindt dit een voordeel ten opzichte van managers die het managen als beroep hebben.

ď ž Aflezen van de waterhoogte in een peilbuis onder het wegdek

ď ź Aanbrengen van meetinstrumenten in een tunnel

128

MENSEN _ DE VRAAG NAAR GEZAGHEBBENDE INGENIEURS

EARTH UNLIMITED

algemeen bekend wordt en medewerkers over en weer beter inzetbaar zijn.

Geen concurrent heeft zo veel logistiek en techniek in huis als wij; Fugro kan in korte tijd veel equipment bij elkaar brengen, overal ter wereld. Hierin onderscheidt Fugro zich. Een monopoliepositie onshore zit er niet in en we moeten onze positie zelfs dagelijks bevechten, maar onze ambitie is een goede drijfveer om te blijven ontwikkelen en voorop te blijven lopen. Deze visie moet goede technici ertoe bewegen bij Fugro te komen en te blijven werken; Fugro is een grote speler en een winnaar. We hebben geen belangstelling voor de overname van kleine sondeerbedrijfjes ten behoeve van een groter marktaandeel. Het zou meer van hetzelfde betekenen en allerlei moeilijkheden opleveren. Wij zoeken liever naar superieure meettechnieken en apparatuur, die anderen zich niet kunnen veroorloven. Satellieten, vliegtuigen, helikopters, meetwagens die data verzamelen terwijl ze rijden.’

Fugro gaat 50.000 mijl van het Californische wegennet doormeten, met radar. De wegen daar zijn in slechte staat en niemand weet hoe dik de verharding is. ‘In de VS deden we onder andere geofysische metingen voor dijkenonderzoek, vanuit de lucht. Een helikopter met een soort torpedo eronder vliegt dan op vijftig meter hoogte over de dijk. Dijkbeheerders denken dat wij dan meteen alles in beeld hebben, maar er zitten nog allerlei technische haken en ogen aan. We kunnen nog lang niet alles zien wat we zouden willen zien, maar dit beeld leeft wel bij onze klanten. Zij vinden het een soort tovenarij; ze denken dat je Fugro even inhuurt en volgende week de gegevens krijgt. Dit beeld handhaven we graag, maar we moeten het wel kunnen waarmaken. Het zou mooi zijn als we een databank kunnen aanleggen die we kunnen exploiteren. Via Google Earth kan iedereen heel veel te weten komen van het aardoppervlak. Wat zou het mooi zijn als Fugro bekend werd als het bedrijf dat weet wat er wereldwijd ónder dat oppervlak zit. Dit businessmodel zouden we graag tot stand brengen, in rustige tijden, maar de noodzakelijke vergunningen maken het niet eenvoudig. Bovendien beleven we zelden rustige tijden ...’

De Chinezen komen

‘In Nederland bestaat er een soort angst dat de Chinezen komen. Het is inderdaad niet denkbeeldig dat (bijvoorbeeld) een bank wegen, tunnels en infrastructuren financiert en ze laat bouwen door een Chinese aannemer.

Als je hierin doordenkt, zijn er geen Nederlandse ingenieurs meer nodig.

Gegevensverwerking gebeurt nu al voornamelijk in China en India, dus waarom zouden de Chinezen dan niet ook onze grote bouwprojecten kunnen doen? Het stelt misschien gerust dat de Nederlandse bodem heel specifiek is en hier dus specialisten nodig zijn. Net zoals de wereldtop van deskundigen op het gebied van aardbevingen bij Fugro in Oakland werkt. Ze studeerden allemaal aan Berkeley University en zijn gepromoveerd, maar geen van

2027

Bij Fugro werken tovenaars

HERNIEUWBARE BRANDSTOFFEN

IDAR HORSTAD C.S. FUGRO MULTI CLIENT SERVICES, NOORWEGEN

De belangrijkste uitdaging voor alle andere vormen van energie buiten fossiele brandstof zit hem in het lage gewicht, het gemakkelijke vervoer en de lage kosten voor olie en gas in het bijzonder. Het is moeilijk voor te stellen dat we binnen de volgende twee decennia over een energiebron kunnen beschikken die relatief stabiel is en gemakkelijk te vervoeren, en waarvan je slechts één kilogram nodig hebt om met een auto van duizend kilogram een afstand van twintig kilometer te rijden. Het wordt de vraag hoe lang we kunnen doorgaan met het verkwisten van deze energiebron zoals we de laatste honderd jaar hebben gedaan. We zullen ons bij een hogere kostprijs van energie moeten neerleggen en daaraan moeten wennen. Op de korte termijn zullen zonne-energie, windenergie en aardwarmte de belangrijkste bijdrage gaan leveren, maar geleidelijk aan worden golfslagenergie, getijde-energie en waterkracht, waar die mogelijk zijn, steeds belangrijker. Aan het einde van de periode zouden kernfusie en kernenergie uit thorium wel eens voor de deur kunnen staan.

129

Fugro 50 years – what’s next?

hen is Amerikaan; het zijn Indiërs, Pakistani, Spanjaarden, Portugezen, Columbianen, noem maar op. Ik denk dat dit komt doordat Amerikanen geen zin meer hebben om tien jaar lang moeilijke vakken te studeren en sommen moet maken waarvoor je je hersens moet laten kraken. Ook in de VS is er schaarste aan mensen die ingewikkelde dingen kunnen doen.’

Hoe test je een tunnel?

Volgens de huidige criteria is de Transbay Tube onder de baai van San Francisco, gebouwd in jaren zestig, niet aardbevingbestendig. Er rijden dagelijks één miljoen mensen doorheen, dus bij een verwoestende aardbeving is de ramp niet te overzien. Fugro heeft de tunnel geanalyseerd, rekening houdend met bekende effecten van aardbevingen, de verweking van zand en de stijfheid van de tunnel. ‘Op ons vakgebied is dit the top job. Hoe gaat die tunnel bewegen? Houdt hij het, of niet? Moet de overheid er wat aan doen, en zo ja: wat dan, en hoe snel? Dit zijn maatschappelijk zeer interessante en belangrijke vragen en er zijn enorme bedragen mee gemoeid, maar niemand heeft het erover. De lokale bevolking wordt er van tijd tot tijd wel aan herinnerd dat ze in een aardbeving-gevoelig gebied leeft, maar de meeste Amerikanen hebben geen behoefte om er meer van te weten, hoewel het om hun eigen veiligheid en zelfs hun leven gaat.

Het lastigste is de vertaling van de gegevens, te berekenen wat er gaat gebeuren. Je moet aannames doen, bijvoorbeeld ten aanzien van de huidige staat van de tunnel, een betonnen buis met een stalen mantel. Niemand weet in hoeverre dit staal is weggecorrodeerd en dit valt niet te meten. Steekproeven zeggen te weinig over de hele tunnel. De medische wetenschap is veel verder; je kunt bijvoorbeeld zonder moeite een 3D-film van je ongeboren kindje laten maken. In de grond kunnen we nog maar weinig zien. Er gaat ook minder geld om in onze discipline. Er zijn betrekkelijk weinig tunnels, maar mensen – daar zijn er miljárden van, en mensen zijn eerder geneigd om aandacht en geld aan hun eigen gezondheid te besteden dan aan de staat van een onzichtbare tunnel. Misschien heeft het ook met schaal te maken; een tunnel is een groot, lomp ding en de technische analyse vergt veel meer energie dan een medische diagnose. We kunnen dus wel beweren dat Fugro’s technologie zo geavanceerd is, maar ten opzichte van de medische wetenschap stelt zij nog weinig voor. Misschien kunnen we wat leren van de medische technologen en over vijftien jaar met nieuw-ontwikkelde technologie een verhelderende scan maken van wat zich onder het aardoppervlak bevindt. Het lijkt me interessant om deze beweging in gang te zetten.’

Kansberekening

‘Statistiek speelt een belangrijke rol, bij aardbevingsstudies. Of beter gezegd: kansberekening. Wat is de kans dat de volgende aardbeving sterker is dan de vorige, wat is de kans dat de volgende stormvloed hoger is dan de gemiddelde? En dan: wat is maatschappelijk aanvaardbaar?

1983 Wisseling van de wacht — — Inspraakrondes en overlegbijeenkomsten wisselen elkaar af, vakbonden en ondernemingsraden dwingen steeds stijgende lonen af, maar de financieel-economische situatie verslechtert en de toekomst van FCI ziet er somber uit. De curatoren van Nederhorst hebben hun aandelen FCI juist op tijd aan IHC Caland verkocht. De confrontatie tussen de raad die de macht hééft (de nieuwe Raad van Commissarissen) en de raad die dénkt dat hij de macht heeft (de Ondernemingsraad) betekent een ontnuchterende koude douche voor de OR. De RvC besluit het zieltogende FCI te redden en trekt civiel ingenieur GertJan Kramer aan om de leiding van Joustra en De Ruiter over te nemen. Kramer heeft jarenlang voor baggerbedrijven gewerkt en daar internationale ervaring opgedaan.

Vooral voor oprichter en pionier Joustra is het pijnlijk dat hij het veld moet ruimen. Volgens Joustra is, achteraf gezien, de overname van Cesco het begin van het einde geweest. De juridische touwtrekkerij over het ontslag van Joustra duurt jaren, maar hij geeft later toe dat Kramer het bedrijf zeer succesvol heeft uitgebouwd.

De aanleg van de weg tussen Muscat en Dubai brengt bij Fugro Middle East in Dubai geld in het laatje, maar doordat grote projecten vanuit Leidschendam worden geleid, verlopen ze stroef. In de VS is het huilen-met-de-pet-op; de offshore- en onshoredochters Fugro Gulf en Geogulf sluiten. Tien van de 140 man blijven over om te redden wat er te redden valt, in een nieuw gevormd bedrijf: Fugro Inter.

>



Wegdekmetingen in de VS

  Sondeer- en boorwerk bij NASA, VS

131

Fugro 50 years – what’s next?

Golfhoogtes en zeespiegelstijging kun je vrij goed meten en extrapoleren.

Maar van de ondergrond van een dijk die nog nooit op dit niveau is getest, kennen we de onzekerheden minder goed. We worden wijzer door incidenten, als het kalf is verdronken. In Nederland weten steeds minder mensen van de watersnoodramp in 1953. Als een incident eens per tien jaar voorkomt, maken de meeste mensen het meermalen mee en is er sprake van een collectief geheugen. Maar bij de kans op een stormvloed in Nederland (1:10.000) heeft niemand enig begrip. Men zegt dan “O, die ramp gebeurt eens in de 10.000 jaar en dan komen 100.000 mensen om” en gaat rustig slapen, maar zo werkt het niet. Nee, er is elk jaar een kans van 1 op 10.000 dat er 100.000 mensen verdrinken. In de VS gaat men ervan uit dat de maatgevende waterstand eens in de honderd jaar voorkomt. Als die stand dan eens is bereikt, denkt men dat het weer honderd jaar gaat duren tot de volgende keer. Dat is weinig exact gedacht, maar zo beleven mensen deze gegevens nu eenmaal. Amerikanen kijken anders tegen dit soort risico’s aan dan Nederlanders, en denken bovendien dat alles te verzekeren is. Het enige wat je van de volgende aardbeving weet, is dat zij komt. Die bij Tokio is al honderd jaar te laat, meen ik. De volgende aardbeving komt ook daar een keer en je moet er niet aan denken wat er dan gebeurt. Wat is een mensenleven waard?

De kracht van de gemiddelde ingenieur ligt niet in ethiek.

Fugro is altijd een vrij anoniem bedrijf geweest, dat niet luidruchtig van zich laat horen. In Australië waren we bezig in kaart te brengen wat de gevolgen van overstromingen zijn, toen deze zich opeens voordeden. We mochten er niets over naar buiten brengen; Fugro wil niet in verband gebracht worden met rampspoed. We praten liever over gebieden die nog droog zijn. De verzilting van grondwater in Nederland, bijvoorbeeld. Ons drinkwater uit de duinen is zo brak als wat. Fugro weet er veel van, maar is terughoudend. We blijven achter de schermen, ook al hebben wij de vermoedelijke oplossing, en mengen ons niet in discussies, want we willen niet als belangenorganisatie worden gezien.’

Met de pet rond voor sterkere dijken

‘In Nederland is het overheidsbudget voor de dijkversterking in 2020 nu al bekend. In Californië moet men met de pet rond. Er komt eerst een referendum over de investering van $ 10 miljard in dijkversterking. Bij voldoende steun moet het Congress het plan aannemen, waar democraten en republikeinen het per definitie met elkaar oneens zijn, waardoor de beslissing uitblijft. Als uitstel niet langer verantwoord is, moeten ze geld lenen op de markt en obligaties uitgeven om het project te financieren. Onvoorstelbaar, gezien de enorme gevolgen van een dijkdoorbraak voor de economie.

Niemand lijkt te beseffen dat het morgen verschrikkelijk fout kan gaan. De delta in Califonië is kwetsbaar landbouwgebied. Als daar ergens een dijk doorbreekt, komt er zout water bij de citroenen en avocado’s die voor de economie van Californië heel belangrijk zijn.’

1983 > Tweehoofdige leiding werkt niet en de Raad van Commissarissen heeft jarenlang gebrekkig toezicht gehouden. Het eigen vermogen van Fugro zou ongeveer zeven keer zo groot moeten zijn als het is. De situatie is luguber.

Fugro leeft van techniek en heeft op dit gebied nog steeds internationaal aanzien, maar aan techniek zonder goed management ga je failliet.

Kramer wil risico spreiden en de resultaten van Geotechniek en Geodesie afzonderlijk zichtbaar maken in twee BV's. 'De zeejongens financierden ook de landpoot, nadat ze zich eerst met de landwinst hadden kunnen ontwikkelen.' Hij maakt een eind aan de doorgeschoten inspraakcultuur, want waarom zou een Nederlandse OR zich moeten kunnen uitspreken over investeringen in Azië? De lokale directies halen opgelucht adem: ze krijgen eindelijk objectieve antwoorden vanuit de holding. Er komen nieuwe systemen voor onderlinge afrekening tussen werkmaatschappijen en financiële verslaglegging. Elke directeur moet melden wat hij nodig heeft om zijn bedrijf te runnen.

Vooral dankzij het al jaren goed draaiende Singapore rondt Fugro het rumoerige jaar 1983 af zonder noemenswaardig verlies. Het eigen vermogen is nog net positief; verbetering van deze situatie krijgt de hoogste prioriteit. Fugro moet 'als de sodemieter' geld verdienen. De tijd van praten is voorbij.

Kramer steunt de weinigen die in Houston nog aan de slag zijn en die bij Alaska op de gok geofysische, geochemische en geotechnische gegevens willen verzamelen om ze later te verkopen aan oliemaatschappijen. Pure speculatie en keihard werken. McClelland is er in dit gebied tussenuit geknepen en Fugro kan het er enkele seizoenen volhouden. Zonder deze gedurfde en lucratieve investering zou het laatste uur van Fugro wellicht hebben geslagen.

— En de Amerikaanse geneticus James Gusella brengt voor het eerst een menselijk gen in kaart, een mijlpaal in de erfelijkheidsleer.

132

MENSEN _ IN BEWEGING BLIJVEN, WANT NIETS IS BLIJVEND

EARTH UNLIMITED

IN BEWEGING BLIJVEN,

WANT NIETS IS BLIJVEND _ _ _

F

ugro Robertson’s volledige assortiment producten en diensten omvat 75 categorieën, vaak geïntegreerd geleverd vanuit een of meer van de 24 business units. De grote concurrentie in de geoscience bemoeilijkt de werving van goed personeel. ‘We selecteren achttien master-studenten uit de honderden aanvragen en nodigen hen uit om drie weken naar onze vestiging in Llandudno (Noord-Wales) te komen voor ons Graduate Training Programme, door dezelfde deskundigen die wereldwijd geologisch en geofysisch werk doen voor de toonaangevende bedrijven in de olie- en gasindustrie. Een geweldige kans voor deze jonge mensen. Zij doen zes dagen praktijkwerk op kantoor en in het veld, zowel individueel als in teamverband. Ze werken met echte gegevens, zoals boorprofielen, seismische bodemprofielen, geologische monsters, satellietbeelden, rapporten en andere informatie, waarna ze een presentatie houden voor onze medewerkers. Wie goed presteert en in ons team lijkt te passen, krijgt een baan aangeboden.

Tijdens de training zijn ze gewend geraakt aan de Snowdonian Mountains, hebben ze vriendschappen gesloten en de buurt verkend. Dit vergroot de kans dat ze bij ons willen komen werken en lang bij ons blijven. Wij zijn weliswaar geen rijke oliemaatschappij met een spectaculair hoofdkantoor, maar er werken hier zeer gerespecteerde deskundigen en andere interessante mensen in een fascinerende, groeiende organisatie.’

Culturele identiteit

‘Je kunt bij uiteenlopende projecten betrokken raken, over de hele wereld.

Ons personeelsbestand lijkt wel wat op dat van de VN, door zijn grote variëteit aan nationaliteiten en de vele hoogopgeleide en gepromoveerde specialisten. Nu werkt zo’n 90% van onze mensen in Europa, maar we willen wereldwijd groeien en verwachten succesvol te kunnen zijn door ons te vestigen op strategische plaatsen waar de olie- en gasindustrie actief is, inclusief Houston en waarschijnlijk India en Brazilië. Dat Fugro op al deze plaatsen al vestigingen heeft, biedt grote voordelen. Fugro’s lokale en globale schat aan kennis kan onze voortdurende groei bevorderen.’

Sinds 2011 is Mark Weber managing director van de Fugro Robertson Groep, een van ’s werelds grootste gespecialiseerde geologische consultants.

De groep levert producten en diensten op het gebied van satellietbeelden, marine geochemie en seismisch onderzoek. Er zijn vestigingen in Europa, de VS en China, maar hierbij zal het niet blijven, gezien de groeiende vraag vanuit Brazilië, India en andere zich ontwikkelende landen.

 Grondonderzoek met hefeilanden langs de Indiase kust

 Onderzoek vanuit de lucht voor een van de grootste open goudmijnen in Australië

2027

VERANDERINGEN IN DE ORGANISATIE

CYRIL CHAN

FUGRO GEOTECHNICAL SERVICES, HONGKONG

Terwijl de onderneming blijft doorgroeien, gemeten naar omzet, aantal medewerkers en geografische spreiding, stellen we ons alvast in op een beweging van het traditionele model van een grote hoeveelheid afzonderlijke dochterondernemingen die hun activiteiten en resultaten rechtstreeks aan Nederland rapporteren, naar een grotere mate van regionale consolidatie, met drie of vier grote regionale centra (bijvoorbeeld Fugro Azië, Fugro Europa, Fugro Noord- en ZuidAmerika) die de activiteiten van alle dochterondernemingen in hun respectievelijke regio’s coördineren.

135

Fugro 50 years – what’s next?

Verandering als constante factor

‘In de olie- en gasindustrie veranderen de wensen van de opdrachtgever en de technologie voortdurend. Dit maakt ons werk zeer dynamisch en dwingt ons – als we marktleider willen blijven – flexibel te blijven en open te staan voor vernieuwing, zoals de recente ontwikkelingen op het gebied van de winning van schaliegas. Tien jaar geleden waren exploratie en productie hiervan nauwelijks bekend, maar deze activiteiten zijn in de VS, China en India sterk toegenomen, doordaat deze landen onafhankelijker willen zijn in hun energievoorziening. Het levert bovendien veel werk op voor de eigen bevolking, wat de algemene welvaart in het land ten goede komt. Fugro wil ook in schaliegas een sleutelrol spelen. De Robertson Groep heeft RoqSCAN ontwikkeld, een database met bijna realtime mineralogische gegevens die van grote waarde kunnen zijn bij het sturen van de boringen om de formaties op te breken om het gas vrij te laten komen alsmede het verminderen van de milieurisico's. We werken aan nieuwe rekenmodellen waarmee onze opdrachtgevers de economische waarde van hun beoogde projecten beter kunnen schatten. Te zijner tijd zullen ook andere Fugro-bedrijven die zich bezighouden met ander werk voor het winnen van schaliegas (en andere “onconventionele” energiebronnen) hiermee hun voordeel kunnen doen.

We moeten alert blijven, want niets blijft hetzelfde. Ik hoorde laatst een aardige uitspraak: “De helft van de huidige banen van 25-jarigen bestond bij hun geboorte nog niet eens.” Verandering is de enige constante factor.

25 jaar geleden werkten de oliemaatschappijen tot maximaal ongeveer 700 meter waterdiepte. De technologische ontwikkelingen – ook bij Fugro – leidden tot een omwenteling op het gebied van onderzoek in diep water, goed voor ongeveer 50% van alle ontdekkingen van nieuwe velden sinds 2006.

De productie in diep water zal de komende twintig jaar verdubbelen, wat ook Fugro prikkelt om innovatieve oplossingen te bedenken voor het werk onder steeds moeilijker omstandigheden, zoals bij de Noordpool en diepe reservoirs onder zoutlagen in Brazilië. Fugro Robertson heeft ook unieke modellen ontwikkeld waarmee de bewegingen van de continenten over miljoenen jaren in kaart worden gebracht, dit ook om mogelijke locaties voor olie- en gas te traceren. Metingen vanuit vliegtuigen en oppervlakteschepen worden steeds nauwkeuriger en Fugro is leidend in deze technologie. We werken aan compactere zwaartekrachtmeters die we op een Autonomous Underwater Vehicle (AUV) kunnen monteren, zodat ze dicht bij de bron kunnen komen en de beeldkwaliteit verbetert. Wij integreren de signalen van de zwaartekrachtmeter met andere gegevens en het resultaat levert zeer waardevolle informatie op, terwijl veiligheid en respect voor het milieu zijn gegarandeerd.

De winning van energie uit aardwarmte zal de komende vijftien jaar sterk toenemen. Het is een gebied waaraan weinigen aandacht besteedden – ook Fugro niet – maar nu de prijs van fossiele brandstof en de vraag naar schonere energie stijgen, komt hierin verandering. Fugro zal er een grote rol in spelen, mede door onze sensortechnieken met behulp van satellieten.’

1984 Nu eerst geld verdienen — — Fugro groeit en krijgt meer structuur. Het dieptepunt lijkt voorbij. In de VS komt het break-even point snel in zicht. Zelfs Engeland maakt weer winst, na drie jaar dikke verliezen zonder te reorganiseren. Volgens de nieuwe strategie zal Fugro jaarlijks twee nieuwe kantoren openen, die hoogstens twee jaar met verlies mogen draaien. Japan en Canada openen de rij.

De veiligheidsvoorschriften in de offshore worden strenger en hiermee komt een einde aan de tijd waarin ook medewerkers van de landactiviteiten een paar maanden naar zee konden, onder het motto 'verandering van spijs doet eten'.

Voortaan moet Fugro één geheel zijn van zelfstandige vestigingen met managing directors die een redelijke vrijheid genieten. Zij zijn in wezen partners in een joint venture en moeten zich houden aan de Golden Rules, de interne gedragsregels die aangeven hoe Fugrobedrijven met de markt en elkaar omgaan. Tijdens de Managers Meeting kunnen de managers onderlinge geschillen uitvechten. Fouten moeten bekend zijn en openlijke bespreking versterkt de gemeenschap. Zo kan Fugro zware druk uitoefenen op de markt en is het moeilijk om Fugro te beconcurreren. FCI wordt de aandeelhouder van alle dochtermaatschappijen.

Het vastgoed van Fugro BV komt in een aparte Vastgoed BV. De vijf belangrijkste kantoren in het buitenland zijn Singapore, Hongkong, Dubai, Engeland en Houston.

De aandeelhouders IHC Caland en Heidemij willen 30% van het bedrijf verkopen en zelf

>

1984 > ieder 35% houden. De top-twintig managers bewijzen dat ze zich voor lange tijd willen committeren door een belang in het bedrijf te nemen en wat er nog aan slechte gevoelens over is, verdwijnt in één klap. Na verloop van tijd krijgt ook het personeel gelegenheid aandelen te kopen.

— En in de Rio Paraná tussen Brazilië en Paraguay komt 's werelds grootste waterkrachtcentrale in actie.



Onderzoek naar de verschuiving van aardschollen en het klimaat in het verre verleden kan de zoektocht naar olie- en gasvoorraden vergemakkelijken

137

Fugro 50 years – what’s next?

Slim

‘Data, mensen en apparatuur van Fugro Robertson kunnen ook waardevol zijn voor onze collega’s bij zusterbedrijven. Om deze reden besteden we veel tijd en moeite aan mogelijkheden voor synergie. Geen ander bedrijf ter wereld levert zo’n breed scala aan diensten als Fugro’s divisie Geoscience.

Om maximaal te kunnen profiteren van deze unieke positie proberen we Fugro's vijftigjarige ervaring en opgebouwde kennis in de verschillende disciplines verder te integreren. Opdrachtgevers die het Fugro-logo zien, denken vaak dat ze met één bedrijf te maken hebben, terwijl ze in werkelijkheid bezoek krijgen van verschillende marketingafdelingen. Soms zie ik bij de registratie aan de balie van een opdrachtgever dat een Fugro-collega daar net is geweest. Een opdrachtgever zei zelfs: “Dit is nu de tweede achtereenvolgende dag waarop ik met iemand van Fugro zit te vergaderen, kunnen jullie dit efficiënter regelen?” Wat dit betreft kan Fugro de dienstverlening inderdaad verbeteren, al is het niet eenvoudig door de grote verscheidenheid aan soorten diensten en werkmaatschappijen. We streven ernaar dat onze technische en commerciële mensen in een zo vroeg mogelijk stadium contact met elkaar leggen.

Fugro’s groei levert structurele uitdagingen op. De gedecentraliseerde organisatie is een deel van het succes, maar ook deze medaille heeft een keerzijde. Er zijn succesvolle concurrenten die hun voordeel doen met een meer centrale structuur. Fugro investeert veel tijd en energie in de ontwikkeling van de GOLD-database, van cross-divisional marketingafdelingen, uitwisseling van managers en opleiding, waardoor de duizenden Fugro-medewerkers beter zicht krijgen op het scala aan mogelijkheden van het concern. We streven naar evenwicht tussen korte- en langetermijndenken: opdrachten boeken en tegelijkertijd investeren in ontwikkeling.’

Leakage beperken

‘Om onze kansen optimaal te benutten, is het nodig om fouten en onvolkomenheden (samengevat met de term leakage) te beperken. Vanaf het moment dat iemand een mogelijkheid voor een opdracht ziet, kan elk onderdeel in het proces tot leakage leiden. Als we bijvoorbeeld de specificaties niet goed interpreteren, doordat ze onduidelijk zijn, kunnen er fouten in onze aanbieding sluipen. Latere aanpassingen kosten altijd geld. Ook bij de planning van projectmanagement kan het misgaan; als een schip klaar ligt om uit te varen, maar (inclusief bemanning) werkeloos moet liggen wachten tot een onderdeel door de douane is, als iemand er niet aan heeft gedacht dat de inklaringsprocedure een week vergt. Leakage en de kwaliteit van projectmanagement zijn medebepalend voor onze reputatie bij de opdrachtgever en het werkplezier van de medewerkers. Leakage is te voorkomen door te zorgen voor de juiste mensen op de juiste positie, goede communicatie en gezond verstand. Onze business vraagt veel energie en heeft behoefte aan mensen met de instelling dat je alle 24 uren in een etmaal goed besteedt. We willen niet hoeven duimen voor een goed verloop van een project.’

1985 Herstructurering — — Geotechniek is verdeeld in on- en offshoreactiviteiten. Het werk op land is routinematig, er zijn veel klanten, kleine projecten en er is veel concurrentie; offshore kent minder opdrachtgevers, grotere projecten en ingewikkelde contracten. Dit biedt uitzicht op een groter marktaandeel. Dit verschil in markten is reden om in Nederland twee werkmaatschappijen te onderscheiden: Fugro Ingenieursbureau (verantwoordelijk voor de onshoremarkt) en Fugro Geotechnical Engineers, voor de offshoremarkt en internationale near- en onshoreactiviteiten.

Medio jaren tachtig komen in Nederland allerlei gifschandalen aan het licht. Vuilnisbelten liggen vol illegaal gedumpt chemisch afval en moeten gesaneerd worden. Fugro begint een Milieuafdeling. Milieu is hot en de concurrentie moordend.

Dankzij de herstellende economie voorspelt de directie een veel beter resultaat dan zij had verwacht. De financiële meevaller gaat deels naar een grondige verbouwing van het hoofdkantoor, met voorrang voor een laboratorium.

Ten gevolge van een grote opdracht in India komt een aantal Indiërs tijdelijk in Leidschendam te werken. Fugro stoot onrendabele kantoren af in België en Maleisië.

— En Robert Ballard ontdekt het wrak van de Titanic, gezonken in 1912.

138

MENSEN _ R&D IN ONSHORE GEOTECHNIEK

EARTH UNLIMITED

R&D IN ONSHORE GEOTECHNIEK _ _ _

V

‘In Europa is Noorwegen met zijn rijke universiteitssysteem ongeveer het enige land waar een ingenieur nog aanzien heeft in de samenleving. De Noorse overheid steekt veel geld in R&D en voert een industriebeleid dat leidt tot respect voor mensen die erin afstuderen. In Nederland ziet men ingenieurs als Delftse fietsenmakers ...’

Versteende standaarden

‘Bedrijven die actief zijn in de olie- en gastechnologie moeten innoveren om te kunnen overleven. Oliemaatschappijen en dienstverleners als Fugro investeren grote bedragen in ontwikkeling. Onshore geotechniek kent een andere dynamiek; hier trekt men minder geld uit voor R&D. Fugro is een gunstige uitzondering; zo zijn wij voortdurend bezig met verbetering van de sondeerconus die we de grond indrukken, maar er komt nauwelijks stimulans uit de markt; men vraagt niet om betere techniek.

Dit heeft te maken met versteende regelgeving, met de terughoudendheid van bouwaannemers (Wat de boer niet kent dat eet hij niet) en met conservatieve standaarden. Wie volgens de standaard bouwt, moet volgens dezelfde standaard meten en gegevens verzamelen, ook al zijn ze achterhaald. Zolang overheden of internationale instanties de standaarden niet aanpassen, wordt de techniek niet ontwikkeld. Alle innovatie is gericht op veiliger en efficiënter werken. Gelukkig zijn er nieuwe werkterreinen, zoals het opsporen van milieuverontreiniging. Met moderne technieken kun je een profiel maken van koolwaterstofvervuiling. Voor juridische processen zijn de resultaten

2027

olgens Paul van Riel is het onvermijdelijk dat Fugro’s R&D een wereldwijde activiteit wordt. De R van Research zal voorlopig vooral een Amerikaanse en Europese aangelegenheid zijn, maar de D van Development kan net zo goed in Hongkong of Singapore gebeuren. Daar zijn nu eenmaal meer mensen met specifieke technische belangstelling, óók vanwege de status.

HERNIEUWBARE BRANDSTOFFEN

CYRIL CHAN

FUGRO GEOTECHNICAL SERVICES, SINGAPORE

In de komende vijftien jaar verwachten we een doorgaande dynamische groei in de economieën van China en Zuidoost-Azië, waarbij de economieën van de ‘oude wereld’ in het niet zullen verdwijnen. De toekomst ligt in het Verre Oosten!

Voor deze groei zijn nog veel meer enorme infrastructurele investeringen nodig, zowel voor het vervoer (inclusief spoor, wegen, bruggen en havens) als voor energie (met een groot aandeel voor hernieuwbare vormen van energie zoals windenergie, aardwarmte en waterkracht). De groei zal ook een honger naar grondstoffen teweeg brengen, met een groei in de mijnbouw en mineralenwinning tot gevolg. Op al deze gebieden kan Fugro op vele verschillende manieren bijdragen.

139

Fugro 50 years – what’s next?

van de metingen niet te gebruiken – daarvoor zijn bodemmonsters nodig – maar je kunt er wél mee bepalen wáár je de monsters neemt.

Toch is onshore geotechniek geen saaie business, want is er wel degelijk ontwikkeling. Vooral in efficiëntere verwerking van gegevens. Tegenwoordig voeren we die in het veld al in, in de sondeerwagen. Hierdoor verbetert het projectmanagement. De archivering van de databestanden is eveneens te zien als een investering: als er jaren later wat aan de hand is, haal je de gegevens zó boven water. In Engeland hebben we dit onlangs gelanceerd: we beheren de data van grote projecten. De klanten zien het nut ervan en laten de gegevens jaren staan en betalen voor deze online data hosting.

De wandelende jack up van Seacore is een andere innovatie. Zo’n platform kan zichzelf verplaatsen en hoeft dus niet heen en weer gesleept te worden.

Het is spectaculaire techniek.’

 Pijpleidingen in Oman

140

MENSEN _ R&D IN ONSHORE GEOTECHNIEK

EARTH UNLIMITED

Inmiddels werken in Hongkong bijna zevenhonderd man in de onshore geotechniek. In Vietnam, Australië en India groeien de aantallen. ‘Van oudsher zijn we in het Midden-Oosten goed vertegenwoordigd. In West-Europa zijn we sterk in het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Duitsland en Frankrijk. We hebben kantoren in Oostenrijk en Hongarije. In Noord-Amerika hebben we flinke positie en enkele jaren geleden is Brazilië erbij gekomen. In Nigeria hebben we een vrij grote vestiging; in West-Afrika komt de mijnbouw op.

In Oeganda is onshore olie gevonden en dankzij dit succes doet men ook onderzoek in Kenia en Tanzania.

Er liggen kansen voor de business line Onshore Geotechniek in Afrika, al is het er soms moeilijk werken door de lokale politiek. In Afrikaanse landen is veiligheid een extra belangrijk aandachtspunt. Fugro heeft als enige bedrijf ter wereld mensen en middelen om op elke plek aan de slag te gaan met onshore geotechniek, ongeacht de omvang van het project. Lastige omstandigheden zijn we gewend; we schrikken niet terug voor oerwouden of steile berggebieden. Ze maken een project lastiger, maar ook interessanter.’

Brazilië

‘Offshore Brazilië is de laatste vijf jaar een nieuw geologisch gebied aangeboord, waar men de ene olievondst na de andere doet. De hoeveelheid Braziliaanse olie is gigantisch, maar het enorme land is nog volop in ontwikkeling. De olie-industrie in Brazilië is te vergelijken met die in de Noordzee in de jaren zestig en zeventig. Fugro’s focus is er vooral op de offshoreontwikkelingen gericht. Het is een goedgeorganiseerd en westers geleid land. De baten van de olie- en mijnbouwindustrie komen het land ten goede en verdwijnen niet in de zakken van enkele rijke families. Brazilië maakt een enorme economische ontwikkeling door en in het kielzog hiervan zal ook de vraag naar onze diensten toenemen. Vanuit de industrie, bijvoorbeeld voor de aanleg van pijpleidingen en mijnen, maar ook voor de ontwikkeling van havens en infrastructuur. Het wereldkampioenschap voetbal (2014) en de Olympische Spelen (2016) dragen hun steentje bij aan de groei (en Fugro werkt er graag aan mee), maar het werk moet wel goed gebeuren. Dat kan in dit land gemakkelijk, mede door de grote hoeveelheid goedopgeleide Brazilianen.’

2027

Kansen in de hele wereld

HERNIEUWBARE BRANDSTOFFEN

SANTANU MOITRA FUGRO GEOTECH, INDIA

Wat betreft India zal fossiele brandstof nog steeds de voornaamste energiebron zijn, maar kernenergie, waterkracht, wind-, zonne- en getijdeenergie zullen andere belangrijke energiebronnen worden. Naar verwachting zal in de komende vijftien jaar de verkenning van olie, gas, steenkool etc. aanzienlijk afnemen.

We denken dat kernsplitsing, zonnewarmte en waarschijnlijk waterstof in 2027 de belangrijkste energiebronnen zullen zijn.

 Sondeerwerk in Hongkong (1), Duitsland (2, 3), Verenigde Staten (4) en Rusland (5)

1

2

3

4

5

142

MENSEN _ IN SITU EN DE VAART DER VOLKEREN

EARTH UNLIMITED

IN SITU EN DE VAART DER VOLKEREN _ _ _

‘E

n dan komt er een bericht van Fugro. (Je kent het bedrijf – wie kent het niet, in deze business?) Ze willen praten. Kennelijk hebben ze daar ook in de smiezen dat Brazilië een van the places to be is. Nou ja, praten kan geen kwaad. Laat ze maar eens vertellen hoe ze tegen zo’n joint venture aankijken. Je kunt altijd nog Nee zeggen – het is jóuw bedrijf.

Je compagnon voelt er niet voor. Geen tijd, te veel te doen. De verfrommelde print belandt in zijn prullenbak. Maar het laat jou niet los en je drukt het bericht nogmaals af. Er knaagt iets. Laten we hier geen geweldige kans liggen? Fugro opereert wereldwijd, heeft overal ingangen, fantastische laboratoria, brede vertakkingen in de olie- en gasindustrie ... Na een paar dagen breng je het onderwerp nogmaals ter sprake en je overreedt je compagnon.

Fugro komt op bezoek en maakt meteen duidelijk wat de bedoeling is. Niks joint venture; ze zijn uitsluitend geïnteresseerd in volledige overname van je bedrijf. Slik. Je vraagt bedenktijd. Denk niet te lang, zeggen ze.’

Groter en bezig beter te worden

Dit is zo ongeveer wat Luiz Antoniutti overkwam, voordat Fugro in 2008 zijn bedrijf In Situ overnam. ‘Ik ben ambitieus, wil doelen bereiken, meer dingen béter doen. Dit was dé mogelijkheid om de wereld te openen. Fugro zit overal dichtbij, volgt ontwikkelingen op de voet en zet ze zelf in gang.

In Situ was toe aan een volgende stap, aan een grotere schaal en had een injectie nodig om groter en vooral beter te worden. Inmiddels zijn we groter, en bijna beter. Want laat ik eerlijk zijn: er is nog veel te doen ...

Waarom Fugro juist óns overnam? Er zijn weinig geotechnische bedrijven die, zoals wij, door het hele land werken. De lage gemiddelde leeftijd van ons team zal ook een rol hebben gespeeld. Er is een vergelijkbaar bedrijf, maar de gemiddelde leeftijd is daar veel hoger. Ervaring is veel waard, maar als je ambitieus aan de toekomst wilt bouwen, heb je meer aan energieke jongeren dan aan mensen die bijna met pensioen gaan. Werving van goed opgeleid personeel is moeilijk in de snel groeiende Braziliaanse economie – iedereen heeft mensen nodig. Doordat wij nu onderdeel zijn van het merk Fugro,

Luiz Antoniutti was na zijn studie geotechniek een enthousiaste manager geworden van een succesvol Braziliaans bedrijf op dit vakgebied. ‘Stel je voor: je onderscheidt je met kwalitatief hoogstaande onshore geotechnische dienstverlening in een van ‘s werelds belangrijkste economieënin-ontwikkeling. Je laboratorium voor bodemonderzoek is goed ingericht. Je doet met succes een beroep op financiële instellingen die kredieten verstrekken aan veelbelovende bedrijfjes, omdat je wilt investeren in uitbreiding: je wilt je naast het onshore bodemonderzoek gaan bezighouden met dataverzameling en -beheer. Nog steeds onshore, maar de nearshore markt lonkt, nu er voor de kust enorme olie- en gasvoorraden zijn aangeboord. Je hebt nauwe banden met ‘s lands beste universiteiten, waar wetenschappers van internationale faam je persoonlijk stimuleren en zich opstellen als partners. Je hebt het naar je zin, het bedrijf loopt als een zonnetje, je hebt het tij mee. Precies op tijd gestart, op precies de goede plek, met precies de goede relaties. Je hebt geluk gehad!’

ď‚€ Boorwerk voor de installatie van peilbuizen, Maranhao, BraziliĂŤ

2027   Fugro's nieuwe kantoor in Macaé, Brazilië

 Installatie van hellingmeters, Paracatu, Brazilië

HERNIEUWBARE BRANDSTOFFEN

MARK WEBER

FUGRO ROBERTSON GROUP, VERENIGD KONINKRIJK

Hernieuwbare energiebronnen inclusief zonne-energie, waterkracht, aardwarmte en wind zullen in de komende vijftien jaar het hardste groeien, maar achterblijven bij olie, gas en steenkool als de belangrijkste energiebronnen in 2027. Ontwikkelde landen als Denemarken, die al grote stappen hebben gezet op weg naar schonere energie, zullen de wereld naar het gebruik van hernieuwbare energie in 2027 leiden.

Desondanks zullen economische afwegingen de cruciale drijfveer vormen en bepalen in welke verhoudingen we op wereldschaal energiebronnen gebruiken. Het feit dat er nog steeds zo’n overvloed is aan goedkope olie, gas en steenkool, in combinatie met de buitengewoon hoge kosten voor het bouwen van infrastructuur waarmee we op grote schaal hernieuwbare energie kunnen winnen en verdelen, betekent noodzakelijkerwijs dat de overgang naar hernieuwbare energie langzaam maar bestendig zal verlopen.

145

Fugro 50 years – what’s next?

kunnen we een uitdagende loopbaan bieden. We hebben bijzondere mensen nodig: geotechnici die van reizen houden en ook beschikbaar zijn voor werk in het lab. Het gebrek aan mensen en materiaal speelt ons soms nog parten.

We kunnen nog niet veel projecten tegelijkertijd doen. We maken gedurfde planningen, maar die blijken steeds opnieuw te voorzichtig te zijn; de ene piek volgt op de andere.’

Spreiding

In Brazilië zijn de meeste laboratoria verbonden met universiteiten. ‘Het was altijd mijn droom om het beste, modernste laboratorium van Brazilië te leiden.

Deze droom is uitgekomen. We zaten middenin de investeringsbesprekingen, toen Fugro aanklopte. Onze culturen passen bij elkaar. Fugro’s lab is geweldig, met zijn honderden apparaten, en wij kunnen het onze nu laten groeien.’

Voor Luiz is management op dit niveau nieuw. Het is niet zijn hobby, maar het hoort erbij. ‘Ik vind het leuker om operationeel bezig te zijn. Nu ik meer manager ben dan geotechnicus, is mijn vak uit mijn hoofd verdwenen. Maar het is prettig om een bedrijf te leiden waarvan ik de technologie volledig begrijp.

Dat geeft óók voldoening. Ik was ooit van plan om te promoveren, maar dat zit er niet meer in. Ik ga opleidingen volgen en een MBA halen om mijn vaardigheden als manager te verbeteren, zodat ik mezelf daarin kan bewijzen.’

In Situ heeft zijn pijlen inmiddels ook gericht op de nearshore-business, in samenwerking met Fugro Seacore. ‘Seacore is wereldwijd het neusje van de zalm op dit gebied. Wij beschouwen hun kennis en kunde als ijkpunt en streven naar hun technologische niveau. Wij dragen steeds meer bij aan constructiefundering, terwijl nearshore ook onze traditionele activiteit kan ondersteunen: laboratoriumonderzoek van bodemmonsters. Ook in de consultancy hebben we ruimte om te ontwikkelen; het Braziliaanse bedrijfsleven heeft moeite om de snel groeiende vraag uit de markt bij te houden. Er liggen grote mogelijkheden; via Fugro zouden we expertise kunnen importeren uit landen waar de economie vertraagt of stagneert.

De snelle groei zorgt ook voor lastige uitdagingen. We hebben Fugro’s QHSE-systeem (inzake kwaliteit, gezondheid, veiligheid en milieu) geïntegreerd, maar doordat er voortdurend nieuwe mensen in dienst komen, is het peil moeilijk te handhaven. De theorie is belangrijk, maar de uitvoering in de praktijk is nog belangrijker. We vorderen, maar er is nog veel te verbeteren.’

In Situ legt zijn eieren in verschillende mandjes. ‘Fugro werkt voor 70% in de olie- en gasindustrie; wij proberen dit onder de 50% te houden. We richten ons ook op andere markten: de belangrijke Braziliaanse mijnbouw, infrastructuur, haven- en industriële faciliteiten. Deze strategie is succesvol. Drie jaar na de acquisitie door Fugro is onze omzet verdubbeld, maar ik beschouw ons gegroeide zelfvertrouwen als belangrijkste winst. We kunnen nu gecompliceerde, internationale projecten aan. We zijn zelfverzekerd en trots. En voor mij persoonlijk betekende de overname door Fugro het begin van een mooi, nieuw hoofdstuk in mijn leven.’

1986 Als Fugro verbouwt, keldert de olieprijs — — Volkomen onverwachts stort de olieprijs in.

De derde oliecrisis is een feit. Drie maanden later is er geen werk meer. De technologische hoogstandjes van de olie- en gasindustrie zijn verbluffend maar de kosten navenant en de prijs niet meer reëel. De offshoremarkt op de Noordzee stort in. De kostbare verbouwing in Leidschendam brengt Fugro in grote cashproblemen – de hypotheek is nog niet geregeld. De toegevoegde waarde van de landactiviteiten is te klein om als geheel te kunnen overleven.

Volgens Kramer heeft Fugro alleen kans van overleven als het bedrijf minder afhankelijk is van de olie- en gasindustrie. De overname van 50% van Ingenieursbureau De Waal bevestigt de groeistrategie die voorlopig niet zal eindigen.

1986 laat enkele miljoenen verlies zien. Fugro laat de plannen om naar de beurs te gaan nog maar even in de kast liggen. Aandeelhouders moeten bijspringen om de salarissen te betalen en de Fugro-top trekt zich terug om overlevingsstrategieën te bedenken. Niets is te gek, inclusief het ondenkbare: samengaan met aartsrivaal McClelland. Ook de Amerikaanse offshorereus ligt op apegapen en is op zoek naar een sterke partner, aangezien alleen een fusie McClelland nog kan redden. Beide bedrijven boeken in 1986 een verlies van € 3 miljoen.

— En in de centrale van Tsjernobyl voltrekt zich de grootste kernramp die de wereld ooit te verduren kreeg.

146

MENSEN _ VOORTDUREND IN BEWEGING

EARTH UNLIMITED

VOORTDUREND IN BEWEGING _ _ _

‘H

et concern maakt een evolutie door. CEO Gert-Jan Kramer was een gepassioneerd en gedreven leider. Hij was betrokken bij alle belangrijke transacties die Fugro groot hebben gemaakt en had hechte banden met alle managers – hij kende vaak ook hun partners. Hij stak veel tijd in het onderhouden van contacten. Dit schiep vertrouwen en transparantie, een groot goed voor een gedecentraliseerde organisatie. Zijn aandacht voor de mens binnen Fugro is een thema gebleven. Dit blijkt als je de managers spreekt die met hem hebben gewerkt. Zijn geheugen voor soms kleine persoonlijke zaken is befaamd.

Zijn opvolger Klaas Wester nam wat meer afstand, voerde meer samenwerking en overleg in. Er kwam meer richting vanuit de holding met betrekking tot onder meer veiligheid, personeelsbeleid en projectmanagement. Onder de leiding van Gert-Jan Kramer en Klaas Wester is Fugro gegroeid van een bedrijf dat hoofdzakelijk in Nederland werkzaam was tot een wereldwijd gerespecteerde speler met een omzet van ruim € 2,5 miljard. Beiden verdienen veel lof voor de opbouw van dit prachtige bedrijf met een zeer loyale groep medewerkers.’

Gestuurde autonomie

‘Er is een schijnbare paradox tussen enerzijds de van oudsher platte organisatie waarin autonomie voor werkmaatschappijen de succesformule mede bepaalde, en anderzijds de behoefte van regionale en lokale managers aan richtlijnen en sturing. Gezien de verwachte verdere groei van het concern is de invoering van een collectiever besluitvormingsproces en meer delegatie van verantwoordelijkheden wenselijk, met als doel op dezelfde gedecentraliseerde manier te blijven opereren, met operationeel verantwoordelijke directeuren voor de drie divisies Geotechniek, Survey en Geoscience.

Elke divisie heeft een aantal senior managers die de managing directors van werkmaatschappijen aansturen. Deze groep vormt dan weliswaar een extra bestuurslaag, maar de snelheid bij het nemen van beslissingen hoeft hieronder niet te lijden. Het nieuwe team gaat de managing directors meer

Arnold Steenbakker studeerde in 1983 af als civiel ingenieur (met offshore techniek als bijvak) in Delft. Hij ging bij Fluor werken, een groot, wereldwijd opererend ingenieurs- en constructiebureau dat onder meer productieplatforms en raffinaderijen bouwt.

Fugro doet nu onder meer plaatsbepaling en grondonderzoek voor ze, bijvoorbeeld ten behoeve van windmolenparken op zee. In 2005 stapte Arnold over naar Fugro, waar hij na vier jaar Geotechniek leiding ging geven aan de business line Information Services van de divisie Geoscience. Op 1 januari 2012 volgde hij Klaas Wester op als voorzitter van de Raad van Bestuur van Fugro NV.

147

Fugro 50 years – what’s next?

betrekken bij de besluitvorming. Fugro draait goed, maar als we op dezelfde manier doorgaan, lopen we het risico kansen te missen, vooral bij het winnen van grote projecten waarbij meerdere werkmaatschappijen betrokken zijn. We willen de organisatie hieraan aanpassen en hebben er gelukkig ook de tijd voor.

Op het gebied van veiligheid is het gelukt om in de gedecentraliseerde structuur een uniforme werkwijze te scheppen. Zulke initiatieven kunnen het beste vanuit de organisatie komen; je moet ze niet van bovenaf opleggen. Het kost tijd om het vliegwiel op gang te krijgen, maar als het eenmaal draait, hoef je er minder aan te doen.’

Het mobiliseren van de organisatie

‘Mijn passie ligt in het mobiliseren van de organisatie. Ik win zodra blijkt dat de ingezette strategie en de randvoorwaarden duidelijk zijn, en de processen en systemen zodanig zijn ingezet dat de organisatie als vanzelf loopt.

Ik heb bij Fluor een uitstekende training gehad. Na twee jaar gewerkt te hebben als civiel ingenieur kreeg ik verantwoordelijkheid voor projectmanagement, constructiemanagement en general management. Ook in het buitenland. Elke twee jaar in een andere business unit, met een andere baas en andere mensen. Al die verschillende karakters en methodes gaven impulsen, brachten me aan het denken over hoe ík het zou doen, of juist niet. Ik heb daar veel opgestoken op het gebied van strategie en visieontwikkeling, maar het is zinloos om mooie visies en strategieën te bedenken en het daarbij te laten; ik leerde ook om op ieder niveau te motiveren en details te blijven zien. Door Fugro’s gedecentraliseerde structuur zit dit soort job rotation niet in de cultuur gebakken. We gaan ons inzetten om de toekomstige leiders van Fugro een bredere ervaring in het bedrijf op te laten doen, via gerichte carrièrebegeleiding.’

Mensen willen duidelijkheid

‘In Fugro Onshore Geotechniek werken vierduizend mensen op zo’n dertig locaties. Ik deed mijn best om ze allemaal minstens eens per jaar te bezoeken. De interactie met het managementteam gedurende de dag en tijdens het diner is belangrijk. Dan kom je te weten hoe de sfeer is, hoe de teamleden met elkaar omgaan. De manager begrijpt wel wat ik wil, maar geldt dit ook voor zijn mensen? Ik neem mij voor dit te blijven doen; ik wil het gevoel hebben dat doordringt wat ons managementteam wil.

Ik stel mij op als onderdeel van een team, met de verantwoordelijkheid om richting te geven. In deze hoedanigheid draag ik het meeste bij. Iedereen mag aangeven wat hij zou willen, maar als er eenmaal een beslissing is genomen met steun van de meerderheid, zal iedereen méé moeten. Wie niet meegaat en passief gaat tegenwerken, is hier niet op de goede plek. Sommige mensen zijn teamspelers, maar komen niet verder dan spelen. Dan gebeurt er niks. Dat is niets voor mij.’

1987 De fusie die een overname bleek te zijn — — Door de oliecrisis staan veel bedrijven in de etalage. Fugro koopt de resterende 50% van De Waal en 50% van Oserco, een geduchte offshoreconcurrent. Twee andere bedrijven in de VS en Engeland zijn voor een prikje te koop, maar Kramer heeft geen tijd om zich erin te verdiepen, door geheime en lastige besprekingen met McClelland. Er werken 450 man bij Fugro, 550 bij McClelland. Fugro's voorsprong op de Noordzee is groter dan die van McClelland in de Golf van Mexico. McClelland heeft betere contacten, maar op de Noordzee, waar het lastiger werken is dan in de Golf, voelen BP en Shell zich aangetrokken tot Fugro's betere technologie. Fugro heeft stevige in- en externe aandeelhouders; McClelland is een centraal geleid familiebedrijf. Pater familias Bramlette McClelland laat de directies van werkmaatschappijen management fee betalen, wat hun ondernemerschap frustreert. Hij heeft zijn grote geld verdiend in het bloedhete Saoedi-Arabië. Fugro's winst komt vooral uit het bitter koude Alaska, waar de gewaagde investering van meet af aan enorme rendementen heeft opgeleverd. Fugro heeft zijn grote concurrent daar op eigen terrein verslagen en kan het bedrijf in Houston weer opbouwen, terwijl McClelland zich zelfs genoodzaakt ziet het pensioenfonds op te heffen om miljoenen dollars te laten terugstromen in het bedrijf.

Wég pensioenen.

McClelland en Fugro fuseren na langdurig onderzoek door accountants en juristen in oktober 1987 tot Fugro-McClelland – de naam

>

148

MENSEN _ VOORTDUREND IN BEWEGING

EARTH UNLIMITED

‘Fugro heeft als wereldwijd bedrijf te maken met verschillende cultuurhistories, denkpatronen en maatschappelijke achtergronden. Als ik een groep medewerkers toespreek, wil ik dat ze me hebben begrepen, als ze naar huis gaan. Dus beperk ik me tot hoofdzaken: dit is het probleem waarop we ons gaan richten. Ik wil het simpel houden, op een overstijgend niveau. Je kunt niet alles dekken voor de komende vijftien jaar, maar je kunt wel enkele speerpunten definiëren voor de komende drie jaar. Dan laat ik abstracte zaken als strategie en visie weg. De meeste mensen hebben behoefte te weten waar de concrete prioriteiten liggen en hoe ze daarin kunnen bijdragen, in hun werk.’

2027

Concrete prioriteiten

HERNIEUWBARE BRANDSTOFFEN

TIM DUNNE

FUGRO WEST, VERENIGDE STATEN

De belangrijkste geopolitieke onderwerpen tot 2027 voor de beide Amerikaanse continenten zullen te maken hebben met de ontwikkeling van China en met de toenemende concurrentie rond de materialen en de energie die onze samenlevingen nodig hebben om te bestaan en te groeien.

Terwijl technologische doorbraken de verhoudingen in de levering van energie tussen koolwaterstoffen en hernieuwbare vormen van energie zullen veranderen, zal de wereldvraag naar water, koolwaterstoffen, metalen en andere elementaire grondstoffen blijven groeien. Dit zal tot uiting komen in hogere prijzen en een groeiende vraag naar de deskundigheid van Fugro. De klimaatverandering zal ook een grotere behoefte aan onze diensten met zich meebrengen. Samen zullen deze ontwikkelingen goede zakelijke kansen voor Fugro opleveren om in de hele regio te bloeien, al zullen we op een effectieve manier om moeten leren gaan met de concurrentiedruk die China op de regio zal gaan uitoefenen.

 Newfoundland, Canada

149

Fugro 50 years – what’s next?

Prestatie en persoonlijke ontwikkeling

‘Naar het model van de invoering van het HSE-beleid heeft Fugro in 2009 een Global Human Resource Team ingezet om een aantal initiatieven vorm te geven en te implementeren. Een van de belangrijkste hiervan is het in 2010 geïntroduceerde Performance and Personal Development Process. Dit stimuleert de dialoog tussen de medewerkers en leidinggevenden, door de bespreking van prestatiedoelen aan het begin van het jaar, een tussentijdse en een eindbeoordeling. Ook de behoefte van de werknemer ten aanzien van loopbaanontwikkeling komt ter sprake, en welke training of praktijkopdrachten hiervoor nodig zijn. Verdere formalisering van dit proces geeft werknemers meer kans op uitbreiding van hun kennis en ervaring, waardoor ze meer waarde kunnen toevoegen aan Fugro’s werkzaamheden voor de klanten.’

Bundeling van diensten

‘Ik heb geen concrete verwachting over de positie van Fugro over vijftien jaar. Het is zaak om een organisatie neer te zetten die krijgt wat zij wil. Het komt niet meer zomaar aanwaaien. We moeten er harder aan trekken om ons te onderscheiden. Fugro moet de grote bewegingen en ontwikkelingen nauwgezet volgen, en snel en goed kunnen anticiperen. Deze cultuur moeten we verder ontwikkelen. De gedachte dat het wel goed komt aangezien we toch de beste zijn, is onze grootste vijand. In zich ontwikkelende landen als China en India kennen ze dit principe niet. We zullen moeten blijven innoveren en onszelf steeds opnieuw moeten uitvinden. Dat is onze beste kans om de groeiende concurrentie te slim af te zijn – en dáár gaat het uiteindelijk om. Fugro heeft een prima positie in de markten waarin we werken, maar laten we er niet te makkelijk over denken. We moeten onze diensten zodanig bundelen dat we daarmee een unieke marktpositie innemen. Tien jaar geleden waren we ongeëvenaard met bepaalde diensten, nu kunnen we ons onderscheiden door de bundeling ervan. Er is geen concurrent op ons niveau.

Dáár ligt onze kans, al zal de rek er ook hier ooit wel weer uitgaan. In enkele markten hebben we een sterke positie, die we door ons grote marktaandeel maar moeilijk verder kunnen verbeteren. In sommige gebieden zijn we niet uit op meer marktaandeel. Er is een plafond. We moeten goed nadenken of we nieuwe markten willen betreden. Fugro is nu actief in dataverzameling en dat heeft een relatief laag risicoprofiel. Zodra je je op andere terreinen begeeft, kan dit veranderen. Er is geen urgentie. Gerichte overnames blijven onderdeel van onze groeistrategie, naast de veelbelovende mogelijkheden voor autonome groei binnen de bestaande organisatie.’

1987 > McClelland is wereldwijd te veel waard om te laten vervallen. Dan blijkt dat McClelland al jarenlang uit geldgebrek een derde van zijn vertrokken aandeelhouders niet heeft kunnen uitkopen. FCI trekt het chequeboek en betaalt hen – met hulp van een investeringsmaatschappij – alsnog het bedrag waarop ze recht hebben. Zo verwerft Fugro niet de helft, maar ruim 66% van de aandelen en loopt de fusie alsnog uit op een overname.

Fugro is in één klap 's werelds grootste ingenieurscombinatie in geotechniek en koopt met de overname vooral marktaandeel. In totaal bezit Fugro nu 85% van de geotechnische offshoremarkt. Wereldwijd worden lokale vestigingen samengevoegd. In Singapore landen Fugro's afgezanten net op tijd om het bedrijf daar te reanimeren; het kantoor was uitgehold en de bank was bezig de kredietverlening in te trekken.

De opdrachtgevers zijn minder blij met de ijzersterke positie van Fugro-McClelland. Het bedrijf belooft deze niet te misbruiken maar wil wel een redelijke prijs krijgen voor de hoogstaande Fugro-technologie. De oliemaatschappijen en Fugro-McClelland zijn te veel afhankelijk van elkaar om werkelijk uiteen te gaan. Een opdrachtgever in Azië wil een monopoliepositie voorkomen en gunt Fugro's man in Singapore – na zijn ontslag in dienst gekomen van een Maleisische concurrent – een enorme opdracht.

Na een spannend en moeizaam jaar zit McClelland in de achterzak. Fugro's commissarissen zijn steeds even sceptisch als enthousiast geweest en ook de banken zijn verbaasd dat het is gelukt.

Minister Neelie Smit-Kroes opent eind 1987 het vernieuwde hoofdkantoor in Leidschendam. De stemming zit erin.

— En Black Monday geeft op Wall Street de grootste crash te zien sinds 1914.

150

MENSEN _ GROEI IN ONSHORE GEOTECHNIEK

EARTH UNLIMITED

GROEI IN ONSHORE GEOTECHNIEK _ _ _

O

‘Daar kom je bijna niet tussen. De landseismiek voor olie en gas laten we liggen, maar we zijn wel actief in ingenieurs-seismiek. Dit is een lichte versie van landseismiek voor olie- en gasindustrie. In 2010 hebben we een kleine, drietons-vrachtwagen gekocht waarop je een vibratie-unit kunt plaatsen om seismische golven op te wekken. Hiermee kunnen we op land tot een kilometer diep schieten. We zetten deze apparatuur in om actieve breukvlakken in kaart te brengen die aardbevingen veroorzaken, voor diepe funderingen en onderzoek naar voorraden koolstof. Deze liggen vaak tussen 300 en 1.000 meter diepte en zijn met seismiek zichtbaar te maken. De wagen staat in het Verenigd Koninkrijk, maar is inzetbaar in heel Europa. Hij past in een container, en kan dus makkelijk worden verscheept. Deze vernieuwing levert veel werk op. We hebben ruime ervaring met het gebruik van geofysische technieken ten behoeve van de bouw- en constructiemarkt, en we blijven ontwikkelen.’

Klein en toch de grootste

Een voordeel van Fugro’s spreiding is dat de ontwikkelingen in de BRIC- en andere opkomende landen op de voet te volgen zijn. De ontwikkeling van Nigeria, met zijn 110 miljoen inwoners en enorme inkomsten aan olie en gas kan snel gaan, als de opbrengst in het land geïnvesteerd wordt. ‘In Mexico begint de motor ook op gang te komen. Er is wereldwijd een enorme dynamiek in de onshore geotechniek. Het is de kunst om uit te vinden waar onze activiteiten het winstgevendst kunnen zijn en de beste mogelijkheden aan te grijpen.

Fugro is op wereldschaal leidend in offshore geotechniek en offshore survey; in geofysica en geologie voor olie, gas en mijnbouw hebben we een groot

2027

nshore seismiek is heel arbeidsintensief en er gelden vaak hoge eisen ten aanzien van local content. Volgens Paul van Riel is dit in het voordeel van lokaal gevestigde seismische bedrijven.

GEVOLGEN VAN KLIMAATVERANDERING

DAVID LOWE

FUGRO ROADWARE, CANADA

Klimaatverandering betekent een aantal interessante zakelijke mogelijkheden voor Fugro Roadware. Het stijgen van de zeespiegels en het optreden van plotselinge overstromingen en stormvloeden hebben de vraag doen toenemen naar de gegevens die wij over de wegennetten langs de kusten verzamelen en analyseren.

Men moet immers de geometrische kenmerken en de relatieve hoogte van de kustwegen kennen om ze tegen overstromingsgevaar te kunnen verdedigen. Deze mogelijkheden zullen er waarschijnlijk toe leiden dat de uiterst precieze gegevens die de verschillende Fugro-bedrijven als Earth Data en John Chance Land Survey in hun surveys hebben verzameld, gecombineerd gaan worden.

151

Fugro 50 years – what’s next?

aandeel. In onshore geotechniek is Fugro weliswaar de grootste, maar op wereldschaal hebben we slechts een paar procent marktaandeel – op dit gebied zijn veel lokale bedrijven actief. Doordat we de grootste zijn, hebben we mogelijkheden om uit te breiden. In welke landen staat er veel te gebeuren?

Hoe werken de markten daar? Welke consortia, constructie- en mijnbouwbedrijven zijn er actief? Grote opdrachtgevers hebben geen tijd om met veel kleine subcontractors te werken. Ze willen één betrouwbare partij, die op tijd goede resultaten levert en de zaken rondom veiligheid goed heeft geregeld.

Onder deze omstandigheden heeft Fugro een dikke streep vóór, boven de wellicht goedkopere lokale subcontractors.

Opdrachtgevers zijn ook bereid om te betalen voor onze grote schaal. In sommige landen moet alles op inschrijving gebeuren, vanwege lokale wetgeving. Daar krijg je per definitie te maken met kleinere spelers. Soms kan een aannemerscombinatie bepalen dat andere belangen een rol spelen en zij uitsluitend rechtstreeks met Fugro zaken wil doen. Wij werken bij voorkeur in landen waar rechtstreekse toekenning is toegestaan; zulke criteria maken een land aantrekkelijk. In Kazachstan zijn grote westerse aannemers en ontwerpconcerns bezig voor de mijnbouwindustrie. Er is een vrij stabiel politiek systeem, dus het licht staat er op groen. Turkije is ook zo’n land.

Fugro heeft er met het recente onderzoek voor de bouw van de brug over de

 Sondeeronderzoek in San Francisco, VS

2027

GEVOLGEN VAN KLIMAATVERANDERING

SVEN PLASMAN FUGRO SINGAPORE

Het wordt steeds belangrijker dat men in de dichtbevolkte steden in de delta’s van Zuidoost-Azië over intelligente volg- en waarschuwingssystemen beschikt die geïntegreerd zijn in volledig geautomatiseerde stedelijke systemen. Fugro Waterservices zal er dus ook steeds nauwer en actiever bij worden betrokken om oplossingen te vinden en gegevens te leveren, en om geautomatiseerde waarschuwingssystemen te implementeren in steden als Jakarta, Bangkok, Singapore en Ho Chi Minhstad.

153

Fugro 50 years – what’s next?

Aardbevingen zijn voorspelbaar

Het project voor de Izmit Bay-brug in Turkije was voor Fugro heel spectaculair. Deze brug gaat over een van de grootste actieve breuken in Europa, die elke dertig, veertig jaar een ernstige aardbeving veroorzaakt. De constructie moet de verschuiving in op- en zijwaartse richting kunnen verwerken, en dit geldt dus ook voor de fundering.

‘Het water in de baai is dicht onder de kust al heel diep. Daar hebben we onderzoek gedaan met schepen, dichtbij de kust met een platform en op land met vrachtwagens. We deden geologisch, geofysisch en boringsonderzoek om te weten hoe die breuk daar ter plaatse loopt en hoe diep hij is. Een aardbevingsstudie wees uit hoe vaak zo’n natuurramp daar voortkomt en wat de verschuivingen zijn. We betrokken zelfs wegen uit de Romeinse tijd bij het onderzoek, als tweeduizend jaar oude referentie. Aan de hand van de breuken in deze wegen kan Fugro het gedrag van de aardbeving zelf berekenen.

Aardbevingen gedragen zich volgens een betrekkelijk vast patroon. In Californië hebben we veel onderzoek gedaan naar de San Andreasbreuk. Daar, in de buurt van San Francisco, is het eens in de twee- tot driehonderd jaar raak.

Er is geen garantie, maar wat er zal gebeuren bij de volgende aardbeving is redelijk voorspelbaar, als je de ondergrond kent.’



Sonderingen in Duitsland

 Havengebied Los Angeles, VS

2027

Izmit Bay een geweldig visitekaartje afgeleverd. Het ligt dan voor de hand om daar meer te gaan doen. Om voor de lange termijn vaste voet aan wal te krijgen, hebben we medio 2011 een weliswaar klein, maar hoogaangeschreven ingenieurs- en adviesbureau overgenomen.’

Fugro is opportunistisch en begint bij voorkeur een eerste project met een geselecteerde lokale partij, om het land te leren kennen. Als de samenwerking goed verloopt, zou een overname een mooie startpositie opleveren. ‘Zo kunnen we langzaam uitbreiden. Het is zinloos om het snel te willen doen, want je hebt ook goed management nodig. Er zijn niet oneindig veel goede managers en je kunt evenmin oneindig investeren. Je moet jezelf niet voorbijlopen. Je moet ruimte hebben om de nodige aandacht te kunnen blijven besteden aan de ontwikkeling in een land. Dit zet een natuurlijke rem op je groeitempo.’

NIEUWE GEOGRAFISCHE GEBIEDEN

JORGE HILDENBRAND FUGRO LASA GEOMAG, BRAZILIË

Opkomende landen als China, India, Brazilië, Rusland, Indonesië en ZuidAfrika verbeteren de levensomstandigheden van hun bevolkingen door de aanleg van infrastructuur en door de zorg voor meer voedsel. Al deze pogingen vergen natuurlijke rijkdommen, met name metallische mineralen (ijzer, koper, zink, nikkel, etc.), energie (olie en gas) en de niet-metallische mineralen die bijvoorbeeld worden gebruikt voor de bouw en voor kunstmest (potassium en fosfaat), ter ondersteuning van hun landbouw. Ten slotte zal Fugro actief kunnen zijn in de landen met een grote bevolking, zoals China, India, Rusland en Indonesië; in Zuid-Amerikaanse landen (vooral Brazilië, Argentinië, Peru en Colombia); en in het zuiden van Afrika (Zuid-Afrika, Angola, Botswana en Namibië).

2027

 Winters sondeeronderzoek (-25oC) voor windmolens in Pestera, Roemenië

GEVOLGEN VAN KLIMAATVERANDERING

ED SAADE

FUGRO EARTHDATA, VERENIGDE STATEN

Zeventig procent van de wereldbevolking woont in kuststreken, wat een enorme culturele verandering betekent als we de effecten van de stijgende zeespiegel willen verzachten. Fugro heeft sinds 2006 al voor meer dan € 35 miljoen aan onderzoeken uitgevoerd om de Westkust van de Verenigde Staten in kaart te brengen; dit gebeurde vooral vanuit de bezorgdheid over de stijgende zeespiegel en de gevolgen die de stijging kan hebben in de vorm van overstromingen van kustgebieden. We verwachten dat zulke onderzoeksprogramma’s zowel landelijk als globaal zullen doorgaan. We kijken ook naar de schadelijke gevolgen van ernstige weersomstandigheden die gepaard kunnen gaan met stormen en overstromingen. Verder zullen we moeten leren biomassa beter te meten met onze instrumenten.

156

MENSEN _ SAMENSMELTING VERGROOT IEDERS MOGELIJKHEDEN

EARTH UNLIMITED

SAMENSMELTING VERGROOT IEDERS MOGELIJKHEDEN _ _ _

‘C

aliforniërs en Texanen vormen een interessante combinatie. Califoniërs bouwen iets kleins op tot iets groots, terwijl Texanen alles meteen groot presenteren – alles kan. De samenvoeging van deze culturen was bijzonder, afgezien van de begrijpelijke individuele emoties bij naamsveranderingen en het opgaan van koninkrijkjes in een groter geheel.

De verplichting om voortaan te rapporteren aan een manager in Houston gaat een Californiër niet in de koude kleren zitten. Ik heb voortdurend gehamerd op de boodschap dat de samenvoeging beter is voor Fugro als geheel.

Nederlanders zijn meer uitgesproken dan Amerikanen; als ze ergens tégen zijn, doen ze geen moeite om hun mening te verbloemen. Amerikanen (en vooral Californiërs) veren makkelijker mee; bij hen kom je er pas veel later achter dat ze eigenlijk niet willen meedoen. Ik heb in de VS geleerd om op een heel andere manier te luisteren en te lezen. Het lijkt alsof Amerikanen rechttoe rechtaan zijn, maar ze zijn veel beleefder dan Nederlanders.

Het cultuurverschil tussen Fugro Ingenieursbureau en Fugro Inpark is veel minder groot. Onder andere doordat beide Nederlandse bedrijven zijn gericht op de bouw; Fugro Ingenieursbureau is thuis in het ouderwetse boren en Fugro Inpark in het ouderwetse landmeten. Dit laatste gebeurt tegenwoordig ook vanuit auto’s die met tachtig kilometer per uur over de weg rijden, terwijl zij foto’s en laserscans maken van de omgeving. Het oorspronkelijke sonderen is onderdeel geworden van het grotere geheel van projectoptimalisatie; het sondeerbedrijf heeft zich ontwikkeld tot een breedgeoriënteerde geospecialist.’

Ondanks de emoties vond Maarten voldoende draagvlak voor de fusie.

‘Natuurlijk vragen sommigen zich vóór en tijdens zo’n proces af wat de gevolgen zijn voor hun eigen baan, maar met hetzelfde recht zouden ze zich kunnen afvragen wat de persoonlijke gevolgen zouden zijn zónder de samenvoeging van deze werkmaatschappijen. Zij biedt veel meer mogelijkheden, bijvoorbeeld aan individuele medewerkers die zich enkele jaren in het buitenland willen ontplooien, zoals ik in de VS deed.’

Na in de VS te hebben gewerkt aan onder andere de samenvoeging van Fugro West en William Lettis keerde Maarten Smits terug naar Nederland. Hier moest hij de versmelting van Fugro Ingenieursbureau en Fugro Inpark in goede banen leiden, en een visie ontwikkelen voor de eerste vijf jaar van Fugro Geoservices, zoals de nieuwe werkmaatschappij is gaan heten. De Amerikaanse ervaring kwam van pas, al verschillen de Amerikaanse mentaliteit en cultuur sterk van die in Nederland.

158

MENSEN _ HSE EN MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN

EARTH UNLIMITED

HSE

EN MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN _ _ _

T

ot eind 2005 was er geen gecoördineerd beleid met betrekking tot HSE binnen het concern. Onder druk van de strengere eisen van de olie- en gasindustrie ging de holding er aandacht aan besteden; klanten wilden tastbare bewijzen van Fugro’s veiligheidsbeleid. Door de toenemende samenwerking tussen werkmaatschappijen was het ook noodzakelijk om een uniforme veiligheidscultuur te scheppen. Op projecten kan men uitsluitend veilig werken als iedereen volgens één standaard werkt.

‘We moesten zélf zorgen dat HSE ging leven bij alle dertienduizend Fugromedewerkers in alle landen waar we werkzaam zijn. Een klein team van veiligheidsdeskundigen bij Fugro bedacht een overzichtelijk, flexibel managementssysteem dat paste bij de gedecentraliseerde concernstructuur.

We presenteerden het Fugro HSE Management Systeem in 2006, tijdens de traditionele Managers Meeting in mei, met een dvd over veiligheid. De werkmaatschappijen reageerden zeer positief en dat was het begin van een succesvolle veiligheidscampagne.’

Safety always matters

Met hulp van een extern bureau heeft het team SAM bedacht, een neutraal gestileerd poppetje. SAM staat voor: safety always matters. Elke medewerker kreeg er een, met een mooie brief van Klaas Wester. Posters met slogans moesten werknemers bewust maken van gevaren op, rond en buiten de werkvloer. ‘Sindsdien staat SAM afgedrukt op alle communicatie over HSE. Na deze introductie hebben we een aantal andere campagnes gestart, zoals de SAM-ansichtkaarten. Toen het management op deze manier had laten zien dat het werkelijk gecommitteerd was, ging HSE ook op de werkvloer leven.’

Uiteindelijk hebben acht HSE-professionals samen met de Chief Operating Officer het beleid binnen de business lines doorgevoerd. En met succes: uit het jaarverslag over 2010 blijkt dat het aantal ongelukken is gehalveerd, terwijl het aantal gewerkte uren is verdubbeld. ‘We zijn er nu zes jaar mee bezig.

Uit een externe enquête in 2010 onder vijftienhonderd medewerkers bleek

Arnold Steenbakker kreeg de taak om het beleid op het gebied van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) en Welzijn, Veiligheid & Milieu (Health, Safety & Environment, HSE) bij Fugro N.V. te formuleren en te implementeren.

159

Fugro 50 years – what’s next?

onder meer dat men HSE als een Fugro-waarde ziet, als een norm. Onze boodschap is dus doorgekomen. Zoiets is van belang voor mensen die overwegen bij Fugro te gaan werken. Als iemand de keuze heeft, kiest hij voor een bedrijf waar veiligheid een voortdurend aandachtspunt is. Mensen willen in dezelfde conditie van hun werk komen als waarin ze van huis gingen.’

De mensen bepalen het succes

‘Door het toenemende belang dat onze stakeholders hechten aan maatschappelijk verantwoord ondernemen, was er een noodzaak om Fugro’s activiteiten en initiatieven met betrekking tot dit aspect beter en zichtbaarder te communiceren. Fugro moest ook een aantal concrete initiatieven nemen om een en ander nog meer inhoud en draagvlak te geven.

‘We hebben een inhaalslag moeten maken ten aanzien van de communicatie over HSE en MVO, en wijdden er in 2006 voor het eerst een apart hoofdstuk aan in het jaarverslag. Er werken duizenden mensen voor Fugro op schepen en in vliegtuigen, bij extreme kou of hitte. Zíj zijn het die Fugro’s technologie, materiaal en expertise naar de klant brengen en daarmee het succes bepalen.

Het beleid is dus in deze fase gericht op onze mensen: de zorg voor een gezonde en veilige werkomgeving; maximalisatie van local content (ook om bij te dragen aan duurzame ontwikkeling van lokale gemeenschappen en dienstverleners) en de bijdrage aan de voortdurende persoonlijke ontwikkeling van medewerkers via specifieke programma’s en training door Fugro Academy.

We kozen er bewust voor om de hoogste prioriteit te geven aan de S van Safety. Vanaf 2010 zette de holding ook in op de H van Health, met een campagne Fit for the job. Ook deze hebben de werkmaatschappijen enthousiast overgenomen, met verschillende lokale initatieven waardoor dit aspect bij de medewerkers ging leven.

De E van Environment sluit aan op maatschappelijk verantwoord ondernemen, wat men veelal in verband brengt met CO2-uitstoot en vervuiling. Een tien jaar oud schip is niet het meest energiezuinige, maar je haalt het om deze reden ook weer niet meteen uit de vaart. Bij het maatschappelijk verantwoord ondernemen moeten we de wensen van álle stakeholders in het oog houden, dus ook die van de aandeelhouders; zij verwachten rendement op hun aandeel. Alle nieuwe schepen voldoen minstens aan de eisen ten aanzien van energieverbruik en uitstoot. Verbouwingen aan kantoren doen we energiezuinig en onze nieuwe bedrijfsauto’s voldoen aan minimumnormen.

Fugro opereert van oudsher overal met lokale mensen – mijns inziens een heel belangrijk aspect van MVO. Ook toen er nog geen verplichting was ten aanzien van local content, liet Fugro de Nigeriaanse business runnen door Nigerianen en de Chinese door Chinezen. In Brazilië werken zo’n dertienhonderd werknemers voor Fugro, van wie er een handvol géén Braziliaan zijn.

Fugro was dus al langer bezig met MVO, zonder dit expliciet te benadrukken.’

1988 Stroomlijnen voor verdere groei — — Degenen die McClellands bewind gewend zijn, moeten even wennen aan de ruimte die ze bij Fugro krijgen. Door de juiste kennis uit de markt te halen en te bundelen, kun je snel flink groeien, met betrekkelijk weinig energie – deze denkwijze betekent een fundamentele wijziging ten opzichte van Joustra's koers.

1988 is een jaar van consolidatie, verbetering van operationele kwaliteit en stroomlijning van software. In de VS maakt men de organisatie platter, met korte communicatielijnen en winstcentra dichtbij de klant.

Buitenkansjes laat men echter niet lopen; in Japan ontstaat de joint venture Fugro-McClelland Japan Inc., met een 45% belang voor Fugro-McClelland.

Fugro neemt ook het Instituut voor Grondmechanica en Funderingstechniek over (met een gecertificeerd laboratorium voor kwaliteitscontroles), dat de Benelux en het Ruhrgebied bestrijkt. Fugro Geodesie en NHS (Netherlands Hydrographic Services) worden van de hand gedaan.

In Engeland wordt Fugro betrokken bij onderzoek voor grote projecten, zoals de ontwikkeling van Canary Wharf en de Kanaaltunnel.

— En in Pakistan komt Benazir Bhutto aan de macht; ze is het eerste vrouwelijke staatshoofd van een islamitisch land.

160

MENSEN _ REGIONAAL DENKEN IS GOED

EARTH UNLIMITED

REGIONAAL DENKEN IS GOED _ _ _

H

Iedereen noteerde anoniem zijn visie. De uitkomst was verbluffend en bemoedigend – men was unaniem in zijn opvatting; slechts één van de managers had een licht afwijkende mening, ingegeven door de omstandigheden in zijn regio – en vormde het uitgangspunt voor een bezinning op de organisatiestructuur. Het werk in de onshore geotechniek speelt zich van oudsher af in landen en regio’s. Met de regionalisering van de organisatie speelt Fugro intuïtief in op de kracht van regionale leiding. De lokale autonomie, één van Fugro’s succesfactoren, verschuift naar regionale bundeling.

De omvang verschilt per regio; Brazilië is een land, maar eigenlijk een regio.

In Afrika moet je er rekening mee houden dat Angola anders is dan Nigeria of Namibië. Op afstand zie je weinig verschil, maar de manier waarop een ontwikkelingsvisie politiek wordt geïmplementeerd, loopt uiteen. In heel Afrika is men bezig met nationalisatie. In Brazilië gebeurt dit ook, maar minder dwingend en in het Midden-Oosten werkt het wéér anders. Regionaal denken is goed, maar je moet de regiogrens wel definiëren. Je kunt de aanpak in Nigeria niet zo maar overhevelen naar Angola, ook al zijn onderliggende stuwende factoren hetzelfde. Elke overheid wil dat de welvaart bij de eigen mensen terecht komt.

Ook afgezien van de zakelijke belangen van Fugro zijn de geopolitieke ontwikkelingen interessant. Overal is men bezig zichzelf te beschermen.

Europa staat open voor India, Rusland, Brazilië, China en andere opkomende landen, maar andersom leggen zij Europa beperkingen op. Er komt een moment waarop Europa en de VS zeggen: het is mooi geweest. Dan ontstaan aspirational communities. Binnen Europa vormen zich misschien wel een

2027

et senior managementteam van de business line Onshore Geotechniek nam verschillende scenario’s als basis voor zijn strategiebepaling. Waar staat de wereld nu? Waar gaan we heen? Het team voorziet deglobalisering: verschuiving naar regionale concentratie in aspirational communities.

VERANDERINGEN IN DE ORGANISATIE

ELISABETH NAIRN

STRATIGRAPHY & PETROLEUM LABORATORIES FUGRO ROBERTSON, VERENIGD KONINKRIJK

De huidige organisatorische structuur van Fugro is gedecentraliseerd en levert een scala aan diensten in allerlei verschillende werkomgevingen, vanuit drie divisies: geotechniek, survey en geoscience.

De Fugro Robertson Group of Companies (FRGC) is een relatief nieuw begrip binnen Fugro. Onder FRGC is een aantal dochterbedrijven in de geoscience die voorheen apart waren, onder één managing director samengebracht zodat zij op een meer geïntegreerde en algemenere basis een brede waaier van geoscience-diensten kunnen aanbieden. Deze verbintenis moet voor iedereen heilzaam zijn, waarbij de ondernemingen allemaal vanuit één locatie kunnen uitbreiden en de synergie binnen de groep zo goed mogelijk kan worden benut. Ik denk dat we bij Fugro in de toekomst meer van deze organisatorische vorm zullen zien.

161

Fugro 50 years – what’s next?

1

2



Fugrokantoren in India (1), China (2), Verenigde Arabische Emiraten (3)

3

zuidelijke en een noordelijke regio. Het zou kunnen dat de zuidelijke staten van de VS zich groeperen, vervolgens de westelijke en de oostelijke, of die er tussenin. Zo keren we terug naar een vorm van autarkie, waarin de westerse democratische verworvenheden hopelijk behouden blijven.

 Opening van Fugro's nieuwe kantoor in Macaé, Brazilië

162

MENSEN _ TOEKOMSTVISIE EN HET RECHT OP PLEZIER IN JE WERK

TOEKOMSTVISIE EN HET RECHT OP PLEZIER IN JE WERK _ _ _

D

e bepaling van visie en strategie betekent ook: filosoferen over de toekomst. Meestal zijn het oudere medewerkers die zich ermee bezighouden. Hun ervaring is veel waard, maar heeft een keerzijde: hun referentiekader bestaat uit de voorbije decennia en denken vanuit de historie kan de ontwikkeling van toekomstvisies belemmeren. Het is lastig om afscheid te nemen van vertrouwde methodes en middelen.

Jonge mensen van de grenzeloze generatie (geboren na 1986, de Millenniumgeneratie) hebben tegenwoordig al veel van de wereld gezien voordat ze aan een serieuze loopbaan beginnen. Ze willen variĂŤteit op korte termijn, veel leren, minder veldjaren maken en snel doorgroeien; ze hebben minder belangstelling voor een bestaan als expat. Wie nieuwe medewerkers zoekt, zal hiermee rekening moeten houden.

Een twintiger krijgt via de sociale media binnen enkele minuten vele antwoorden op een vraag, terwijl zijn oudere leidinggevende zich bezorgd afvraagt of Facebook wel veilig is. Steeds meer mensen zijn bijna voortdurend op deze sociale netwerken actief en halen daar hun informatie en relaties vandaan.

De overdaad aan mogelijkheden maakt de jongere soms echter ook onzeker.

Haal ik wel alles uit het leven wat erin zit? Hoe weet ik dat mijn keuze of beslissing de beste is? En welke kansen laat ik liggen? Hierin zijn maximisers en optimisers te onderscheiden. Maximisers onderzoeken en verge-

EARTH UNLIMITED

163

2027

Fugro 50 years – what’s next?

BELANGRIJKSTE FUGRO-TECHNOLOGIE

RICHARD WILLIAMS FUGRO CHANCE, VERENIGDE STATEN

lijken eindeloos, als ze – bijvoorbeeld – nieuwe schoenen willen kopen. Ze zijn zelden werkelijk blij met hun aanschaf, want de onzekerheid of er elders iets nóg beters te krijgen is, blijft knagen. Optimisers nemen genoegen met een wat hogere prijs, als de schoenen maar ongeveer voldoen aan wat ze zochten; ze hebben geen zin om langer te moeten zoeken en willen hun tijd beter besteden. Hun benadering is meer ontspannen, maar niet noodzakelijk beter.

Werk en privé

Voor jonge mensen vloeien werk en privé steeds meer in elkaar over, vooral door de beschikbare communicatiemiddelen. De twintiger vindt het normaal om op zijn werk een uur op Facebook bezig te zijn en thuis een uur met het Fugro-project waarbij hij betrokken is.

De jongere claimt het recht op plezier en redeneert aldus: werken hoort bij het leven, het leven moet leuk zijn en dus moet het werk leuk zijn. Zijn grootvader (Babyboomer) werkte omdat er brood op de plank moest komen, zijn vader (Generation X) deed wat de baas zei en stond er niet zo bij stil of zijn werk wel leuk was. De twintiger die het in zijn werk niet meer naar zijn zin heeft, is snel geneigd zijn boeltje te pakken en zijn heil elders te zoeken. Hij is ambitieus, maar vraagt ook om feedback en sturing – hij wil horen of hij het goed doet. Hij combineert werk met ontspanning en gezinsleven, en het valt hem zwaar om gas terug te nemen. Het recht op plezier maakt het leven niet altijd gemakkelijker.

Fugro zal toonaangevend zijn bij het precisiewerk in onderzeese positionering. Als de uitvinders van Starfixplaatsbepling hebben de Fugro-bedrijven hun aandacht gevestigd op het precieze positioneren onder water, en in het kader van werkzaamheden aan de Noordpool, ook onder het ijs.

GPS-radiosignalen gaan maar tot het wateroppervlak. Precieze positionering door gegevens van een aantal sensoren met elkaar te integreren, zal het mogelijk maken om zeer accurate metingen van de zeebodem te maken op elke willekeurige plek ter wereld.

Als we weten waar alles zich precies bevindt in de wereld onder zee, stelt dat Fugro ook in staat om snel te reageren bij inspecties, reparaties en onderhoudswerkzaamheden aan onderzeese voorzieningen.

 Onderzoek in het geotechnisch laboratorium in Leidschendam

 Werkbezoek van ZKH Prins Willem-Alexander aan het hoofdkantoor in Leidschendam

164

MENSEN _ SAMEN OP WEG NAAR MULTIDISCIPLINAIRE PROJECTEN

EARTH UNLIMITED

SAMEN OP WEG

NAAR MULTIDISCIPLINAIRE PROJECTEN _ _ _

‘F

ugro is een fascinerend conglomeraat met een fenomenaal dienstenaanbod. De enige manier om dit bedrijf werkelijk te begrijpen is: er (gaan) werken. Het is van oudsher een dienstverlener op basis van contracten, maar beweegt in de richting van risicodragend partnerschap. Een goed voorbeeld daarvan zijn onze recente activiteiten in Mexico.

Er zit daar zo veel olie, dat de Mexicanen het zich negentig jaar lang hebben kunnen veroorloven om de oliekraan gewoon open te zetten – voor de eerste 15% van de voorraad is weinig moderne techniek nodig – en als de kraan ophield met druppelen, gingen ze naar het volgende veld. Om de rest naar boven te pompen, was deskundige hulp nodig. Dankzij Fugro’s inzicht in alle aspecten van de exploratie en productie kunnen we hier een geloofwaardige, medeverantwoordelijke partner worden. Fugro zet hiermee een gedurfde en ambitieuze stap.

De geoscience business, de geologie en het begin van de reservoir engineering, kortom de exploratie heeft weinig geheimen voor ons. Maar in de optimalisering van productieprocessen, in het boren van de putten, instrumenteren en loggen, kortom het production universe zijn we minder ervaren.

Dit maakt het logisch om samen te werken met een partner die deze taken uitvoert, terwijl wij de geoscience-modellen verbeteren.

Misschien kunnen we kleinere bedrijven overnemen die actief zijn in reservoir engineering, maar een partnership in offshore drilling ligt meer voor de hand: dit is een zeer kapitaalintensieve, gecompliceerde expertise.

Niet alleen de technologie kost enorme bedragen, maar ook de hoeveelheid veiligheidsmaatregelen. Je moet heel zeker van je zaak zijn voordat je eraan begint, een klein foutje kan rampzalige gevolgen hebben.’

Veiligheid

‘De veiligheidseisen verschillen per land. Er zijn overkoepelende organisaties met aanbevelingen, maar de wetgeving komt van overheden. Bij de ramp met het Deepwater Horizon-platform bleek het verschil tussen de Golf van Mexico en de Noordzee, wat wetgeving betreft. In de Noordzee kom je

Toen de net afgestudeerde natuurkundig ingenieur Eric de Graaff als geofysicus bij Shell in dienst was getreden, merkte hij snel dat meer geologische kennis van pas zou komen. Hij haalde zijn bachelor’s degree in Earth Sciences en werkte 28 jaar in een gevarieerde reeks van functies in binnen- en buitenland.

Nadat hij later in zijn loopbaan in Rijswijk had gewerkt als hoofd Exploratie Research en vervolgens als wereldwijd hoofd van de afdeling Geofysica, werd het tijd voor een overstap. Fugro fascineerde hem en hij was er welkom, om te helpen met de ontwikkeling van technologie en de integratie van werkmaatschappijen.

165

Fugro 50 years – what’s next?

niet weg met maar één noodafsluiter, hier moet je er twee hebben. Het is pure politiek; president George Bush wilde de overheidsinvloed verminderen en de overheid trok zichzelf terug uit de toezichthoudende organen. Dit hoef je in Noorwegen niet te proberen – daar zitten ze er bovenop, vanuit een andere mentaliteit. De Noren proberen hun voorraden zodanig te beheren, dat ook hun achterachterkleinkinderen nog een inkomensstroom hebben. In de VS denkt men eerder: “Wie dan leeft, dan zorgt”.’

Meer winst vereist samenwerking

‘Bij Fugro is elke werkmaatschappij verantwoordelijk voor zijn eigen resultaat. De Fugro-bedrijven gedragen zich een beetje als Asterix en Obelix: trotse, onafhankelijke jongens die elkaar opzij duwen om het eerst bij de Romeinen te zijn. Vervang de Romeinen door de klant en je ziet wat er gebeurt.

Het behoort tot mijn taken om de integratie te bevorderen, zodat we multidisciplinaire projecten kunnen binnenhalen. Met meer onderlinge samenwerking zou Fugro nog veel sterker zijn dan het al is. Het huidige model met zelfstandige werkmaatschappijen is historisch heel effectief gebleken, maar we missen kansen als werkmaatschappijen afzonderlijk optreden. Fugro kan álles voor de klant doen. Er is een mooie matrix voor multidisciplinaire projecten, maar de verantwoordelijkheid van elke managing director voor zijn winst- en verliesrekening wringt met zijn bereidheid tot samenwerking.

Ik probeer het nut duidelijk te maken van een gemeenschappelijke focus in multidisciplinaire projecten. Het gaat vooral om goede communicatie met alle betrokken partijen, zodat iedereen weet wat de activiteiten van zijn zusterbedrijven zijn en er een gezamenlijk voorstel op tafel kan komen.

Het bedrijf dat het grootste deel van het werk doet, krijgt de leiding en we maken afspraken over de verdeling van het resultaat.

De ambitie van het topmanagement speelt hierin een rol. De bedrijfstakken die 6-8% winst boekten, werden doorgaans met rust gelaten. Maar als een managing director de vraag krijgt om voortaan naar 20-25% winst te streven, moet hij uit een ander vaatje tappen. Dan is efficiënter werken niet genoeg en zal hij moeten samenwerken, bredere diensten moeten aanbieden. Hogere winstverwachtingen stimuleren dus de samenwerking.’

Maatschappelijke betrokkenheid

‘Voor deze marktbenadering zijn senior managers nodig die niet alleen operationeel uitstekend zijn, maar ook strategisch kunnen denken. Ze moeten voor Fugro als gehéél aan de gang. Fugro richt zich ook op andere terreinen dan de olie- en gasindustrie. Infrastructurele en windenergieprojecten vormen prachtige mogelijkheden voor survey en monitoring – even goed in Afrika als in Japan. Fugro kan zijn geofysische expertise ook op humanitair gebied inzetten, met zijn vloot vliegtuigen om watervoorraden in kaart te brengen. In Afrika is op dit gebied veel te doen en te managen.

Met een bredere benadering dan het pure winstoogmerk kunnen we maat-

1989 Complete oplossingen — — Fugro Middle East groeit en steekt de handen uit de mouwen in Dubai, Abu Dhabi, Oman en Qatar. De sterke afname van het volume aan offshore- en energieprojecten raakt het concern minder dan voorheen, dankzij de spreiding van activiteiten over een bredere basis. Fugro-McClelland voert nu ook infrastructurele opdrachten en milieuprojecten uit; in Hongkong richt het concern een bedrijf op dat met infraroodtechnologie mankementen aan gebouwen opspoort.

Intussen zijn de techneuten voortdurend bezig met verbetering van de bestaande apparatuur en ontwikkelen zij geheel nieuwe meettechnieken. Op computerschermen verschijnen driedimensionale geologische structuren. In kleur! Fugro krijgt opdracht voor het ontwerp van een sondeersysteem voor grondonderzoek tot 100 meter diepte in 3.000 meter waterdiepte.

Fugro's concept begint te veranderen. Niet langer weet de ene werkmaatschappij alles van onderwerp A en is de andere specialist op gebied B. Nu levert het concern complete oplossingen voor probleemgebieden. Het scala aan producten blijft hetzelfde, maar de wijze van presenteren verandert. De verzamelde gegevens worden eigendom van de klant, maar de methode en de apparatuur blijven van Fugro. De opgebouwde expertise en verworven kennis kunnen elders weer worden

>

MENSEN _ SAMEN OP WEG NAAR MULTIDISCIPLINAIRE PROJECTEN

schappelijk iets positiefs bijdragen door technologieën systematisch te combineren. Het gaat bij voorbeeld niet alleen om de technologie van het slaan van waterputten, maar ook om verstandig beheer ervan. We hebben kennis van ondiepe geologie. Er zijn nog heel veel toepassingsgebieden waar een gezonde bedrijfsvoering goed gecombineerd kan worden met het nemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid.’

Corps diplomatique

‘In de Managers Meeting van mei 2011 was er veel aandacht voor de kruisbestuiving tussen werkmaatschappijen. Dit leverde enthousiaste reacties op, al vroeg men zich terecht af hoe het met de eigen winstverantwoordelijkheid zat – uiteindelijk tellen de doelstellingen en financiële resultaten. Je kunt niet verlangen dat managers uitsluitend ideëel bezig zijn. Ik ben een van de weinigen zonder winstverantwoordelijkheid; ik behoor tot de zeer kleine overhead (waarover Gert-Jan Kramer ooit zei: “Het hoofdkantoor van Fugro bestaat uit twee mensen: ikzelf en de accountant die de winsten van alle werkmaatschappijen incasseert.”).

Zo’n dertig jaar geleden waren de grote internationale oliemaatschappijen oppermachtig en waren de nationale overheden blij met de 5% die zij kregen. Tegenwoordig zijn de overheden eigenaar, krijgen ze 98% of meer van de opbrengsten en huren ze de internationale oliemaatschappijen in als onderaannemers. Ik onderzoek hoe Fugro effectiever met de nationale oliemaatschappijen zou kunnen samenwerken. We kennen ze goed, maar tot nu toe zijn ze steeds benaderd door afzonderlijke Fugro-bedrijven. De een kwam software verkopen, de ander een survey. We moeten de relatie op een hoger niveau zien te brengen. Daar is geduld voor nodig – denk niet dat je binnen een jaar succes hebt – en je moet ervoor zorgen dat steeds dezelfde mensen op bezoek gaan, zodat de klant elke keer dezelfde gezichten ziet. Als je systematisch met complete oplossingen wilt komen en niet met afzonderlijke onderdelen, dan spelen persoonlijke relaties een rol. Die zorgen voor continuïteit. Daarvoor zijn goede pr-mensen nodig; zij hoeven geen technische experts te zijn. Ze vormen een soort corps diplomatique. Fugro heeft zulke diplomaten nog niet benoemd, maar in de matrix van samenwerking zijn mensen geïdentificeerd die in principe in aanmerking komen voor deze verantwoordelijkheid.’

Seismiek: langetermijnvisie

‘Fugro paart flair en lef aan een sterke langetermijnvisie, wat het bedrijf heel aantrekkelijk maakt. De seismiek is een mooi voorbeeld. Hier is een enorme stap gezet door in enkele jaren een 3D-seismische vloot van tien schepen te bouwen. Bij Fugro heerst geen supermarktmentaliteit, waarbij de directie elk kwartaal gespannen naar het resultaat kijkt en paniekerig reageert: “Gedaald? We gaan reorganiseren, mensen ontslaan.” In de geoscience business kom je met zo’n kruideniersblik niet ver. Fugro raakte niet in paniek van de

EARTH UNLIMITED

1989 > ingezet. Dit levert een grote voorsprong in kwaliteit op, ook onshore, waar de concurrentie groot is en Fugro zich kan onderscheiden door doelmatig te werken – niet zozeer door de apparatuur.

Op zee geldt dit ook: het gaat meer om kennis over de manier waarop je een conus in diep water de grond in krijgt dan om de conus zelf.

De operationele vaardigheid van Fugro rechtvaardigt de enorme bedragen die operaties op zee per dag kosten. Betrouwbaarheid en ervaring zijn hier veel waard.

Fugro voert infrastructurele opdrachten uit ten behoeve van het Deense brug- en tunnelproject bij de Grote Belt.

— En in Berlijn valt De Muur, waarna ook communisme en Sovjet Unie verbrokkelen.

2027

168

HERNIEUWBARE BRANDSTOFFEN

LUIZ ANTONIUTTI

FUGRO IN SITU GEOTECNICA, BRAZILIË

De energiematrix in Brazilië kent al een interessant evenwicht. Desondanks zullen de fossiele brandstoffen er nog in belang afnemen. Biomassa (suikerriet en andere) zal in belang toenemen, en windmolenparken zijn een goede gok, inclusief enkele dicht bij de kust. Kernenergie kan een aanvaardbaar alternatief worden als de techniek (voor het vermijden van risico’s) en de politieke aanpak het mogelijk maken.

169

Fugro 50 years – what’s next?

dip in de seismische acquisitiemarkt in 2009/2010. Integendeel: de directie sprak uit dat het wel goed komt. “We hebben een moderne vloot, er is een gezonde markt, we wachten gewoon even.” Het bijzondere van de huidige recessie is overigens dat de vraag niet is afgenomen, maar dat het aanbod is toegenomen. Langetermijnafspraken met aannemers zijn prachtig, totdat iemand van de suiker wil snoepen en zich laat verleiden tot de spotmarkt.

In de seismiek is de efficiëntie van seismische acquisitie zeer kritisch; als je een project begroot hebt op 80% effectieve productie, maak je met 75% enorme verliezen. Maar lukt het je om de performance te verbeteren tot 85%, dan zit je goed. Fugro werkt vanuit een langetermijnvisie, maar is tegelijkertijd scherp en zakelijk. En gelukkig kan Fugro tegenslagen opvangen, doordat er altijd onderdelen in het concern zijn die uitstekend draaien.’

Talenten

‘In de gedecentraliseerde organisatie is men niet zo gewend om naar zusterbedrijven te kijken. Met een centraal overzicht van alle high flyers in de groep en een systematisch selectieprogramma kunnen zij en Fugro later hun voordeel doen. High flyers moeten worden opgevangen en opgeleid om ze klaar te stomen voor een hogere functie. Je hebt niet alleen operationele mensen nodig, maar ook strategische denkers die de kans krijgen om naar andere dingen te kijken. Het personeelsbestand is te zien als een vijver vol capabele mensen van wie je systematisch en consistent de prestaties meet en verbetert. Mijn taak is om gevraagd en ongevraagd te adviseren, maar ik kan geen opdrachten geven – mijn succes is afhankelijk van de medewerking van mijn collega’s. De een hoort me aan en denkt: “Bedankt, maar nee dank je”, de ander werkt mee. De enkele mensen in de corporate HR hebben een moeilijke taak. Waar ik mijn neus af en toe stoot, stoten zij hun neus voortdurend. De kreet: “I’m from headoffice, I’m here to help” werkt ook bij Fugro averechts.’

Openheid

‘Ik pleit voor een corporate ingang voor sollicitanten. Nieuwe medewerkers komen meestal via een bekende op een bepaalde plek terecht. Wat Fugro nog meer te bieden heeft, weten ze niet; er hangt nergens een organogram aan de muur, waarop ze kunnen zien hoe Fugro in elkaar zit. Misschien komen ze wel veel beter tot hun recht op een andere plek in de organisatie.

Fugro is uniek, door zijn breedte. Het is een heel Delfts bedrijf met weinig overhead, waardoor snelle beslissingen mogelijk zijn. De stap naar de directie is klein. Er is geld, er is flair – ik ken geen bedrijf als Fugro.

De open ondernemersblik waarmee Fugro naar bedrijven kijkt die voor overname in aanmerking komen, is fascinerend. Eerlijk, maar hard boiled.

Ik ben bij enkele acquisitiebesprekingen betrokken geweest. Soms was ik teleurgesteld als ze niet doorgingen – er schijnen maar drie op de tien acquisities door te gaan – maar Fugro betaalt niet gauw te veel voor een

1990 Eigen schepen — — Het nieuw-geïnstalleerde FCI executive team (CEO Kramer, COO Koch en CFO Perrin) koopt een hefplatform en twee schepen voor onderzoek in de Golf van Mexico en in het Verre Oosten. Ze nemen Oretech over en lijven ook het net verkochte NHS weer in; beide bedrijven vormen Fugro Survey BV. Bramlette McClelland verwisselt de Raad van Bestuur voor de Raad van Commissarissen.

Het personeelsbestand groeit tot 1.275, maar de professionele kwaliteit baart zorgen. Fugro investeert in programma's voor kwaliteitsbewaking en training.

— En Bill Gates lanceert Windows, het pc-besturingssysteem van Microsoft.

171

Fugro 50 years – what’s next?

2027

bedrijf. Sommige overnamekandidaten moeten het meer van hun eigen toekomstverwachtingen hebben dan van hun actuele prestaties en beloven van alles. Dan koop je dus opties in plaats van aandelen, en daarin zijn wij in het algemeen niet geïnteresseerd. Het gaat Fugro bij overnames meestal niet om een hiaat in de portfolio, maar om de vraag of het bedrijf bij Fugro past en synergie kan opleveren.

Als we de komende tien jaar onze groeiprognoses willen waarmaken, moet het bedrijf anders aangestuurd worden dan voorheen, in een structuur die samenwerking verder bevordert, maar met behoud van de performance van de individuele werkmaatschappijen. Sommigen zijn wat conservatief en pleiten ervoor om de werkmaatschappijen die het goed doen, buiten de verandering te houden. Dat zal moeilijk zijn. We zoeken de gulden middenweg.’



Uitrollen van seismische meetkabels

 Geotechnisch schip Fugro Bucentaur in Rotterdam

HERNIEUWBARE BRANDSTOFFEN

TOM HAMILTON

FUGRO GEOSERVICES, VERENIGDE STATEN

Tegen 2027 zal de wereld nog steeds fossiele brandstoffen als primaire energiebron gebruiken. Hernieuwbare vormen van energie zullen nog maar 20% uitmaken van de totale wereldbehoefte aan energie. Maar zeker in de VS zullen olie en steenkool in veel gebieden zijn vervangen door aardgas, de bron die op land overvloedig aanwezig is. Nagenoeg alle bedrijfsvoertuigen in de VS zullen op aardgas rijden, naast nog eens 20% à 25% van alle privé-auto’s. Alle nieuwe energiecentrales die elektriciteit opwekken, zullen op gas worden gestookt. Bovendien zal de VS een opkomende exporteur van aardgas worden. Over de hele wereld zal de meest economische energiebron de lokale voorkeursbrandstof zijn.

172

MENSEN _ AANPASSEN IN AFRIKA

EARTH UNLIMITED

AANPASSEN IN AFRIKA _ _ _

‘V

anuit het survey-bedrijf in Nederland ondersteunen we de ontwikkeling van olie- en gasvelden, zowel op de Noordzee als in het diepe water bij de West-Afrikaanse kust. Van oudsher is de divisie Offshore Survey actief in Afrika, met geofysisch werk, bodemonderzoek, zeekartering en positionering van schepen en boorplatforms; Fugro werkt bijvoorbeeld al ruim dertig jaar in Nigeria. Ook geotech, subsea services en andere business lines krijgen steeds meer aandacht voor dit werelddeel.

Dit vraagt om een gecoördineerde aanpak, ook doordat de zaken ter plaatse ingrijpend veranderen.’

Bescherming van eigenbelang

‘De tijd is voorbij dat westerse maatschappijen de West-Afrikaanse wateren kunnen binnenvaren, onderzoek doen en weer vertrekken. De Afrikanen beschermen hun belangen en eisen dat buitenlandse ondernemingen lokale mensen, bedrijven en apparatuur inzetten, net zoals Noorwegen dit destijds deed. Fugro werkt hier trouwens graag aan mee; het continent moet zich kunnen ontwikkelen. In Afrika is men nog niet zo ver als in Brazilië, dat praktisch geen buitenlandse schepen meer toelaat, maar in bijvoorbeeld Nigeria en Angola worden internationale bedrijven gedwongen samen te werken met lokale partners. Het gebruik van lokale mensen en apparatuur is tegenwoordig contractueel vastgelegd. Ze probeerden dit al jaren geleden te bereiken, maar waren toen bij gebrek aan expertise nog afhankelijk van de buitenlanders, die de wensen en eisen daardoor nauwelijks serieus namen.

Tegenwoordig bepalen de overheden via strikte wetten en contracten welke bedrijven onder welke condities lokaal werk mogen uitvoeren. Wie in Afrika wil werken, zal er apparatuur naartoe moeten brengen en lokale mensen moeten opleiden. In Nigeria voegen we momenteel twee Fugro-bedrijven samen op het gebied van survey, geotechniek en milieuzaken, waarbij de Nigeriaanse aandeelhouders een cruciale rol spelen. In Angola doen we iets soortgelijks: we zetten er een samenwerking op, met deels Angolees eigendom. Fugro probeert grip te houden, maar accepteert ook dat de wereld daar

Na zijn afstuderen als geodetisch ingenieur, een jaar reizen en bergsport begon Mark Heine in 2000 bij Fugro als surveyor. Al tijdens zijn proeftijd vroeg hij zich af hoe hij dit werk moest volhouden; het was bepaald niet wat hij zocht. Het ging beter toen hij werd gevraagd voor een interessant project in zuidelijk Afrika, waar hij een jaar lang met een collega 22 luchthavens ging inmeten, voor nieuwe aanvliegroutes. Hij werd vervolgens datamanager, operations manager en directeur. Onlangs is hij aangesteld als regiomanager Offshore Survey voor Europa en Afrika. Vanuit Leidschendam begeleidt hij diverse Fugro-ondernemingen met activiteiten in deze regio. De ontwikkelingen in WestAfrika hebben hem de afgelopen jaren actief beziggehouden.

173

Fugro 50 years – what’s next?

snel verandert. Wie zulke ontwikkelingen negeert, is out of business. “Iets regelen” is er vaak niet meer bij. De Afrikanen hebben per definitie gelijk.’

Andere schaal

‘Zowel Nigeria als Angola zijn bezig met deze processen, maar op hun eigen manier. Sommige westerlingen denken nog steeds dat Afrika één land is.

Angola was lange tijd Portugees en Nigeria Brits – dit zegt genoeg over de verschillende volksaard.

Fugro beseft goed dat westerse maatschappijen hun werkzaamheden zullen moeten overlaten aan lokale bedrijven. In Angola trekken we onze expats langzaam terug uit het management. We bouwen daar nu één kantoor voor verschillende Fugro-divisies, en introduceren meteen een andere organisatievorm. Van oudsher zijn Fugro-bedrijven wereldwijd gespecialiseerd in één discipline. In zich ontwikkelende landen bouwen we organisaties op waarin meerdere divisies samenwerken, onder leiding van één manager die rapporteert aan de betreffende regiomanagers. Sommigen beschouwen dit als pionieren, maar het is de enige manier waarop je in deze landen vruchtbaar zult kunnen werken. Volgens de lokale reglementen moet je allerlei zaken op orde hebben. Het is natuurlijk beter deze lastige procedures één keer voor drie business lines tegelijk te doorlopen dan ze er alle drie mee bezig te laten zijn. Volgens mij zullen we dit ook elders in de wereld meer zien gebeuren, en waarschijnlijk op grotere schaal.’

Booming Angola

‘In hoeverre willen Afrikanen werkelijk kennis vergaren en er iets mee doen?

Die jongeman die net van de Angolese universiteit komt, zal ik vermoedelijk niet kunnen vasthouden. Zijn mentaliteit verschilt van de onze; er is weinig binding. Hij is bezig om zijn eigen basis in de groeiende economie van zijn land te versterken en ziet een baan als de springplank naar een volgende.

Hij behoort tot de voorlopers van het land. Vaak is er voldoende geld in de familie, waardoor ze de kans krijgen om te studeren en de noodzaak om te werken ontbreekt.

Angola heeft een universiteit en er zijn scholen, maar kent geen middelbaar of hoger beroepsonderwijs. Daarop wil Fugro inspelen, door de mensen aan de hand te nemen. We moeten nauwkeurig selecteren: wie nemen we aan, hoe leiden we hen op, hoe houden we hen vast? In deze landen met een snel groeiende economie krijg je met bizarre situaties te maken en moeten we soms dingen goedkeuren die we in Nederland nooit zouden accepteren. Een Afrikaanse manager met een West-Europees opleidingsniveau en mentaliteit kost soms veel meer dan het invliegen van een expat, en je weet niet of je hem kunt vasthouden, want ze zijn gewild. Er is overigens geen alternatief – wie ervoor kiest om daar te gaan werken, moet zulke stappen nemen en de situatie voor lief nemen. Het vergt hoge investeringen in mensen, maar je moet nu eenmaal door dit proces heen om zaken te kunnen doen.

1991 Precisiemeting en plaatsbepaling — — Het expansiebeleid is succesvol en leidt tot spectaculaire omzetstijging van het concern, van € 104 naar € 160 miljoen, vooral dankzij acquisities in Australië, Singapore, Hongkong, Saoedi-Arabië, Amerika, Frankrijk en Engeland.

Kennismakingsbijeenkomsten moeten de onderlinge samenwerking tussen de verschillende dochtermaatschappijen bevorderen.

De belangrijkste overname betreft die van John E. Chance & Associates in Lafayette, Louisiana (VS). Dit gerenommeerde bedrijf is vooral actief in precisiemetingen en plaatsbepaling op zee. Eigenaar John Chance komt op leeftijd en wil voorkomen dat zijn bedrijf uiteen valt. GPS (Global Positioning System) heeft zijn intrede gedaan en brengt veel bedrijven die het van plaatsbepaling moeten hebben ertoe hun onderneming te verkopen.

Fugro daarentegen onderkent dat er nog veel toegevoegde waarde in plaatsbepaling zit, als men daarin kan voorzien met een systeem dat correcties berekent en toepast, waardoor de nauwkeurigheid toeneemt. Fugro is in het algemeen op zoek naar nieuwe kennis en kunde, naar evenwichtige spreiding van de activiteiten om de kwetsbaarheid te verminderen en naar mogelijkheden om geïntegreerde adviezen op te stellen. Opdrachtgevers willen in toenemende mate voor meerdere adviezen bij één bureau kunnen aankloppen.

De vier kernactiviteiten Offshore Geotechnical Services, Survey Services, Onshore Geotechnical Services en Environmental Services boeken ongeveer evenveel omzet en ook de drie

>

175

Fugro 50 years – what’s next?

De ontwikkeling van Afrika gaat snel en is serieus. De politieke stabiliteit is een belangrijke factor. Angola is redelijk stabiel, mede doordat de macht in handen is van een kleine groep die het land ooit onafhankelijk heeft gemaakt. Zonder steun van deze groep krijg je niet veel voor elkaar. Weinig mensen weten dat Angola momenteel de snelst groeiende economie ter wereld heeft (sneller dan die van China) en dat Luanda al jaren de duurste stad ter wereld is. In en om deze hoofdstad wonen zo’n zes miljoen mensen, met eenzelfde aantal in de rest van het land. Door de burgeroorlog is iedereen naar de steden getrokken; ook Lobito, Benguela en andere steden groeien flink. Er is een enorm verkeersprobleem, maar de overheid investeert in bouwprojecten en tegenwoordig ook in toerisme. En mede dankzij China gebeurt er veel in Angola.’

Mineralen

‘Afrika wordt snel belangrijker. Ghana, Tanzania en Mozambique komen op, maar er zal nog lang westerse steun nodig zijn. Fugro’s kantoor in Egypte heeft een dependance in Libië, gericht op offshore-activiteiten. Veel Afrikaanse landen zijn rijk aan mineralen. Onshore-werk zal daarom belangrijker worden. Ook Fugro zal ter plaatse aanwezig zijn, bedrijven opzetten met lokale partners, helpen opbouwen en stabiliseren. Er liggen commerciële kansen, maar we zien Afrika zeer zeker ook vanuit het oogpunt van onze Corporate Social Responsability.’

1991 > geografische regio's dragen ieder ongeveer hetzelfde bij.

De schaalvergroting dwingt het management voorbereidingen te treffen voor een beursgang, om gezonde financiële vermogensverhoudingen en financieringsruimte te blijven garanderen. Het eigen vermogen is in een jaar meer dan verdubbeld tot € 36 miljoen; er werken 60% meer mensen (nu ruim 2.000) dan een jaar eerder. Ter bescherming tegen een ongewenste overname komt er een Stichting Administratiekantoor.

De langdurige economische depressie in de VS brengt de Amerikaanse werkmaatschappijen in moeilijkheden. Bureau McKinsey onderzoekt of de organisatiestructuur van Fugro in de VS aanleiding geeft tot ingrijpen.

In Hongkong heeft Fugro handenvol werk aan de aanleg, in zee, van het nieuwe vliegveld Chek Lap Kok. — En de hele wereld is via de tv getuige van Operatie Desert Storm, het begin van de Golfoorlog in Kuwait.

176

MENSEN _ INVESTEREN MET VISIE EN VERTROUWEN

EARTH UNLIMITED

INVESTEREN

MET VISIE EN VERTROUWEN _ _ _

‘O

f Fugro een conservatieve onderneming is? In het acquisitiebeleid in elk geval niet! Ja, het financiële beleid van een beursgenoteerde onderneming móét conservatief zijn, of de organisatie nu centraal of decentraal is ingericht. Managing directors zijn verantwoordelijk voor hun werkmaatschappij en – onder meer – tijdige betaling door hun debiteuren. Niet alleen vanwege rentederving, maar ook om risico te beperken; gezien de financieel-economische situatie in de VS en de EU groeit de kans op betalingsmoeilijkheden van een debiteur. Bovendien wil Fugro zijn fondsen zo gauw mogelijk binnentrekken om te kunnen investeren en te groeien. De huidige financiële onzekerheid was aanleiding om de betalingscondities aan te scherpen en extra controles in te bouwen. We krijgen elke twee weken een overzicht van alle werkmaatschappijen, met de oudste tien onbetaalde uitgaande facturen, met vermelding van de reden van de vertraagde betaling en de actie die de werkmaatschappij erop onderneemt. We dringen aan op snelle oplossing van eventuele disputen. Sommige opdrachtgevers proberen nu eenmaal altijd om betaling uit te stellen of er onderuit te komen, en als onze techneuten een klus hebben geklaard, houden ze zich liever bezig met de volgende. Maar het werk ís niet gedaan zo lang de rekening niet is betaald. In zulke financiële aspecten zijn we conservatief, ja.’

Lucratieve bundeling

‘Opdrachtgevers willen een one stop shop en verlangen goede gegevens die op elkaar zijn afgestemd. Bij een groot project in Bonny Island (Nigeria) waren acht Fugro-bedrijven tegelijk aan de gang en ook bij de aanleg van een pijpleiding van Noord-Afrika naar Italië waren er verschillende Fugrodisciplines tegelijk aan boord – daar bleek hoe succesvol de krachtenbundeling kan zijn. Het dienstenpakket is zo breed, dat niemand alles weet.

Onderlinge samenwerking is een van onze Golden Rules. Het is toch logisch dat een Amerikaanse werkmaatschappij voor een opdracht in het MiddenOosten niet al zijn hardware daarheen verscheept, maar het werk overdraagt

André Jonkman behoort tot de schaarse topmensen van Fugro zonder technische scholing. Na zijn financiële opleiding werkte hij bij een groot accountantskantoor, tot hij in 1988 bij Fugro in dienst trad. Hij is niet geïnfecteerd door het techneutenvirus, maar een CFO van Fugro houdt zich onder andere bezig met investor relations en zal toch enige affiniteit met techniek en innovatie moeten hebben. André reist evenveel als de techneuten en laat zich graag vertellen over Fugro’s operationele activiteiten, want ‘het is mooi om te zien waarmee we ons geld verdienen’. Hij noemt zichzelf een kassier met kennis van techniek.

ď ž Bemanning skĂťtsjesilen, Managers Meeting, Nederland

 Newfoundland, Canada

 Fugro-medewerkers bij de Noordpool

179

Fugro 50 years – what’s next?

aan een regionale zustermaatschappij? Dit gebeurt overigens zonder vergoeding of aanbrengpremie, wat zowel de omzet als de winst van Fugro als geheel ten goede komt. Uiteraard houden we er op holdingniveau rekening mee als werkmaatschappijen veel werk hebben overgedragen waardoor ze zelf minder resultaat hebben geboekt. We stimuleren de samenwerking door de managing directors met elkaar in contact te brengen, bijvoorbeeld in de jaarlijkse Managers Meeting. Zulke persoonlijke ontmoetingen verlagen de drempels. We proberen kruisbestuiving te bereiken door de uitwisseling van managers.’

Investeren op basis van visie

‘Als lid van de Raad van Bestuur ben ik medeverantwoordelijk voor de strategie. In de seismiek is de samenstelling van de vloot regelmatig aan de orde. Door de uitgekiende mix van eigendom en charters kunnen we marktbewegingen goed volgen. Je bent weliswaar meestal nét iets te laat, maar toch snel aan de bal. Onze aandacht gaat uit naar de opbouw van 3D librarysets – data die we aan verschillende partijen kunnen verkopen – in Australië, de VS, het Nederlands continentaal plat en Noorwegen. Hiermee hebben we ons zeer goed gepositioneerd in de seismiek.

Zo’n nieuwbouwprogramma kost veel geld, maar Fugro’s financiële positie is gezond genoeg om ook elders te kunnen blijven investeren. We kunnen het ons veroorloven om de keuzes te baseren op onze visie op marktontwikkeling en dergelijke inhoudelijke argumenten, in plaats van op het beschikbare banksaldo. De seismiek draait momenteel wat minder, maar over de cyclus heen bezien, hebben we er uitstekend mee verdiend. Grote investeringen doe je niet op jaarbasis. Anderhalf jaar geleden besloten we tot de bouw van twee geotechnische schepen voor diep water, wetende wat de markt zou gaan doen en rekening houdend met ons grote marktaandeel. Onze strategie geldt niet voor morgen, maar voor overmorgen en later.

Fugro zit voor 75% in olie- en gasbusiness. De wereldwijde uitputting (depletion) is zo’n 6-8% van de bestaande velden. Bij het Mexicaanse Cantarelveld, een van de grootste ter wereld, is dit zelfs 14%. De wereldbevolking groeit, opkomende gebieden als China en India hebben meer energie nodig. Tata bouwt enorme aantallen Nano’s – iedereen op het Indiase platteland wil straks in zo’n autootje kunnen rijden. Deze factoren stimuleren de zoektocht naar olie. Nu de tijd van de makkelijke olie – een stok in de grond in Texas – voorbij is, trekken de oliemaatschappijen naar het diepe water, waarbij onze diensten nodig zijn. Daardoor worden wij niet nerveus van vertraging of zelfs het schrappen van een project. In 2011 ging een relatief groot project in India niet door, waardoor onze resultaten in het eerste halfjaar wat tegenvielen. Dat konden we uitleggen. Het werk ís er en is alsnog onze kant op gekomen.’

1992 Beursgang en koersval — — De eerste notering van certificaten van aandelen Fugro-McClelland op de Amsterdamse Effectenbeurs en de pijnlijke koersval, enkele maanden later, vormen de opmerkelijkste wapenfeiten van dit jaar. De activiteiten van het net overgenomen John E. Chance lopen sterk terug, nu de oliemaatschappijen hun activiteiten plotseling staken doordat de gasprijs een historisch dieptepunt bereikt. FugroMcClelland heeft € 70 miljoen voor Chance neergeteld dat jarenlang winsten van € 10 miljoen maakte en in 1992 opeens niets meer verdient. De financiële wereld verdenkt Fugro van misleiding van de markt. Het bestuur van de Amsterdamse beurs stelt een onderzoek in, voelt Fugro en bankier Pierson aan de tand en concludeert dat bedrijf noch bank iets valt te verwijten. Intussen houdt Kramer het hoofd koel en het langetermijndoel in het oog; hij tekent vol vertrouwen een cheque van € 1 miljoen voor de nieuwe satelliet-transponder die Chance nodig heeft.

Een directieraad moet de samenwerking tussen werkmaatschappijen gaan bevorderen.

Nogal wat externe bedrijven bieden zichzelf te koop aan, maar slechts weinige voldoen aan alle Fugro-criteria. Keynes Inpark wél, waaraan Fugro ooit Geodesie en NHS verkocht (met het heimelijke plan ze terug te kopen als het economische tij zou zijn gekeerd); de naam van deze werkmaatschappij wordt Fugro-Inpark.

De val van de Berlijnse Muur vestigt Fugro's blik ook op Oost-Europa. Er komt een vestiging

>

180

MENSEN _ INVESTEREN MET VISIE EN VERTROUWEN

EARTH UNLIMITED

‘Het is een trend dat Fugro zich richting risicodragend partnerschap beweegt, maar ook daarin blijven we behoudend. We bediscussiëren de risico’s en stellen meetpunten gedurende het project als voorwaarde, zodat we kunnen stoppen als het risico te groot wordt. Dit hangt onder meer af van de partner; sommige partners kennen we al vanaf dag één. Enkele jaren geleden zouden we met een risico van een paar miljoen dollar een belangrijk deel van de winst op het spel zetten, maar dankzij de huidige omvang kunnen we ons nu meer veroorloven. Bij verschillende opties maken we afwegingen. Wie geen risico neemt, kan zijn geld net zo goed op de bank laten staan. Door ons geld te steken in ontwikkelingen van onze opdrachtgevers, kan Fugro organisch groeien. Ik ben een kassier met kennis van techniek, ondernemer met een conservatieve benadering. Soms houd ik mijn collega’s in de Raad van Bestuur een spiegel voor, vanuit mijn verantwoordelijkheid: is dit werkelijk wat we willen? Het behoort tot mijn taken om te zorgen dat er voldoende middelen zijn om investeringen te kunnen blijven doen.’

Nieuwe tijden, nieuwe normen

‘Ik verwacht dat de banken de komende jaren terughoudend blijven. Fugro heeft dankzij de goede reputatie gelukkig ook andere financiële bronnen. In 2011 konden we voor ruim $ 900 miljoen aan USPP’s (US Private Placement) ophalen: leningen door beleggingsfondsen. Zij evalueren de kracht van onze onderneming. Tijdens onze road show bezoeken we Europese en Amerikaanse beleggers. In totaal voeren we zo’n driehonderd gesprekken. Kom maar op met jullie vragen. We kennen onze onderneming en de beursregels, en zijn open en transparant.

Daarnaast verwacht ik verdere aanscherping van regels en wetgeving. Als accountant ging ik destijds bij wijze van spreken op vrijdagmiddag op het bureau van de administrateur van de klant zitten, om wat dingen door te spreken. Ik wist wat er gebeurde, er was openheid en de persoonlijke relatie was veel waard. De accountantsverklaring besloeg vroeger een half A4-tje.

Dat kan helaas niet meer. De IFRS-regelgeving (International Financial Reporting Standards, over de normen waaraan jaarverslagen moeten voldoen) heeft de procedures geformaliseerd. De persoonlijke verhoudingen zijn verdwenen. Alles is afgeplakt met staatjes, er moeten overal vinkjes gezet worden. Accountants dichten alles formeel af en zorgen dat ze niet kunnen worden aangesproken. We hebben ermee moeten leren leven.’

Interne controle

‘Voor de controle van werkmaatschappijen reizen mijn zes controllers de wereld af. Ze maken geen onderscheid tussen grote of kleine, sterke of zwakke werkmaatschappijen. Risico’s zijn er overal. De grote bedrijven hebben een groter eigen financieel apparaat, dus daar zouden we wat makkelijker mee kunnen omgaan, maar aangezien de belangen daar óók groter zijn, besteden

2027

Kassier met kennis van techniek

HERNIEUWBARE BRANDSTOFFEN

PAT POWER

FUGRO GEOCONSULTING, VERENIGD KONINKRIJK

Wind op zee zal een toenemend aandeel krijgen in de verschillende soorten energie-opwekking in de toekomst. Golfslagenergie en getijde-energie zullen ook een rol spelen, maar ik denk niet dat die even belangrijk worden. Kernenergie zal ook een grote rol krijgen, aangezien er een grens is aan de hoeveelheid hernieuwbare energie die op korte tot middellange termijn aan de totale behoefte kan voldoen. De bijdrage van zonne-energie zal groeien naarmate de techniek verbetert en de kosten dalen. Maar koolwaterstoffen zullen nog steeds in een aanzienlijk deel van onze energiebehoeften voorzien. Het belang van onconventionele bronnen zoals schaliegas zal groeien en er zullen nieuwe velden met olie en gas worden ontdekt en geëxploiteerd.

Verbeterde winningstechnieken zullen de productie uit nieuwe voorraden verhogen, ze zullen de levensduur van de huidige velden verlengen en een impuls geven om gedeeltelijk uitgeputte voorraden opnieuw te ontwikkelen die nu al over hun piekproductie heen zijn.

181

Fugro 50 years – what’s next?

we er net zo veel aandacht aan als aan kleinere of zwakkere bedrijven, waar de kans op fouten relatief groter is. Iedereen heeft zijn plus en zijn min. We hebben geen A- en B-lijsten, maar brengen wel een graduering aan. Als we veel onaanvaardbare zaken tegenkomen, dan gaat die werkmaatschappij in de intensive care. Dit betekent dat onze mensen er blijven komen tot de patiënt terug kan naar zaal. De holding geeft een in control verklaring af in de geconsolideerde jaarrekening. Dan kun je niet zeggen dat je geen tijd hebt gehad om alles goed te controleren.

Het voordeel van ons decentrale conservatisme is, dat alle werkmaatschappijen relatief klein zijn. We krijgen maandelijks hun cijfers binnen en verzorgen de consolidatie. We hebben dus elke maand een compleet overzicht van winst- en omzetontwikkelingen. Bij opvallende veranderingen in cashflow, kostenposten, debiteuren- of crediteurensaldi, werkvoorraad et cetera kunnen we direct doorvragen. We zijn er continu mee bezig.

Onze controllers wisselen regelmatig van divisie en regio, om bedrijfsblindheid te voorkomen. Ze kunnen allemaal alles en overal. Binnen de holding hebben ze echter specifieke taken; de een heeft nu eenmaal meer affiniteit met pensioenen en de andere met belastingen.’

1992 > in Moskou, en dankzij joint ventures betreedt Fugro ook Chinese en Japanse grond. Internationalisering en kennisverspreiding binnen het concern zijn gebaseerd op de overtuiging dat multinationale opdrachtgevers dan beter kunnen profiteren van Fugro's wereldwijde netwerk.

— En in Rio de Janeiro nemen VN-afgevaardigden zich voor maatregelen te treffen voor een beter milieu.

Fugro heeft al twee keer de Henri Sijthoff-prijs van het Financieele Dagblad voor het beste jaarverslag gekregen. Het is prettig dat hetgeen wij naar buiten brengen goed wordt ontvangen.

Fugro is in heel veel dingen hartstikke goed, behalve in het vertellen aan de wereld dat Fugro in heel veel dingen hartstikke goed is. Techneuten zijn zó in beslag genomen door de techniek, dat ze het bijbehorende verhaal maar moeilijk kunnen vertellen. Op 3.000 meter waterdiepte monsters nemen, boringen uitvoeren onder extreem moeilijke omstandigheden – het levert spectaculaire succesverhalen op, maar ze worden nergens gebundeld.’

2027

Een goed bewaard geheim

BELANGRIJKSTE FUGRO-TECHNOLOGIE

JOHN LAZARUS

GEOSPATIAL SOLUTIONS, AUSTRALIË

‘Miniaturisering’ door de toepassing van nanotechnologie zal grote gevolgen hebben voor de technieken die we toepassen. Bij veel technische toepassingen zullen softwaresystemen de bedieningstaken van de operators van de apparatuur overnemen.

Survey, luchtverkenning en kartografie zullen in het algemeen volledig worden geautomatiseerd.

De vraag welke de belangrijkste technieken voor Fugro zijn, is lastig.

Welke technieken zijn dat nu? In het algemeen zullen er veel meer autonome apparatuur en semi-intelligente robots worden gebruikt.

182

MENSEN _ LEREN MAAKT HET LEVEN LEUKER

EARTH UNLIMITED

LEREN MAAKT HET LEVEN LEUKER _ _ _

A

ndy McNeill van Fugro Ltd. in Aberdeen kreeg opdracht om de mogelijkheden te onderzoeken voor een groepsbrede training – hij was al bezig met onderzoek naar verhoging van de leidinggevende kwaliteiten van de senior staff. Deze functies werden meestal bekleed door de uitblinkers op technologisch gebied; de surveyor werd senior surveyor en vervolgens party chief. Maar iemand met verantwoordelijkheid voor mensen, schepen en apparatuur heeft extra kwaliteiten nodig. Andy zocht mogelijkheden om mensen te scholen – ook naar aanleiding van strengere eisen van klanten. ‘Ik vond een geschikt bedrijf dat cursussen gaf. Het klikte en het was al snel duidelijk dat we onze mensen ook op andere gebieden moesten gaan trainen. Medewerkers spraken elkaar bij het koffiezetapparaat over deze ontwikkeling en er bleek veel belangstelling voor training en opleiding. Begin 2006 startte een proefprogramma op het gebied van management development, voor senior managers binnen de werkmaatschappijen.

Het was een inhaalmanoeuvre; als de cursus had bestaan, hadden zij hem eerder gevolgd.

Cursisten gaan na afloop meestal door met hun werk en vergeten al snel wat ze hebben opgestoken. Om dit te voorkomen liet ik elk van de vijf teams aan het eind van de cursus een reële business proposal aan de directie presenteren. Dit was een goede manier om de praktische vaardigheden te beoordelen van de deelnemers, die later misschien betrokken raken bij overnames en moeten samenwerken met andere werkmaatschappijen.

Deze cursisten hadden elkaar zelden of nooit gezien, maar door samen aan de proposals te werken, kregen ze blijvend contact, ook na de cursus. Deze positieve en onverwachte ontwikkeling droeg bij aan de oprichting van The Fugro Academy.’

Wegens succes geprolongeerd

‘De samenwerking met het bedrijf dat de cursus gaf, was uitstekend. De cursusleiders stimuleerden en motiveerden de deelnemers. We hebben het management development-programma in drie jaar twaalfmaal gedaan. Men-

Toen de olie- en gasprijzen in 2005 weer stegen en de offshore surveymarkt navenant opveerde, nam ook de vraag naar Fugro’s diensten toe. Maar de nodige gekwalificeerde medewerkers waren niet een-twee-drie gevonden. Veel bedrijven visten in dezelfde vijver en doordat interne carrièrekansen van medewerkers stegen, nam de behoefte af om elders te solliciteren. Door de daling van het aantal studenten met belangstelling voor techniek betraden bovendien minder afgestudeerden de markt.

Bij Fugro konden de grotere werkmaatschappijen het zich nog wel veroorloven om mensen aan te nemen en intern op te leiden, maar de kleinere bedrijven ontbrak het aan middelen, waardoor zij niet konden meegroeien. COO Offshore Survey Köbi Rüegg verzon er wat op: The Fugro Academy.

183

Fugro 50 years – what’s next?

sen van offshore survey konden tijdens de cursus van gedachten wisselen met collega’s uit de geotechniek en geoscience. Zij stelden voor om iets dergelijks voor de hele organisatie op te zetten. De directie reageerde positief op de ideeën voor een Fugro Academy. Ik kreeg de opdracht om deze op te zetten, met Martin Galavazi (Fugro Engineers), Ian Davis (nu Fugro Canada) en Emma Fenn (Fugro Robertson).

Na de cursus Management Development konden we het programma uitbouwen. We breidden ons team uit en begonnen in 2009/2010 met een programma Project Management, in 2011 gevolgd door een serie cursussen voor managers van werkmaatschappijen. Nadat we hen tijdens een workshop hadden verteld wat hun medewerkers hadden geleerd, kwam naar voren dat ze soms moeite hadden om hen te begrijpen – ze wilden zelf meer over de betreffende cursus weten. We gaven toen in vier dagen een samenvatting aan managers van vier cursussen die hun medewerkers hadden gevolgd.’

Meting van rendement

‘Vroeger kwamen mensen van de support-afdeling aan boord van een schip als er problemen waren. Zij fungeerden dan meteen als trainers. Maar schepen zijn duur en een tevreden klant gaat vóór alles, dus de training schoot er vaak bij in. Ze wilden wel, maar meestal was er geen tijd. Een van de successen van The Fugro Academy is dat training en opleiding in huis niet langer ondergeschoven kindjes zijn; we werken nu met toegewijde fulltime trainers.

Ieder heeft zijn specifieke onderwerpen en geeft wereldwijd dezelfde cursussen. Deze consistente benadering komt de kwaliteit ten goede. Het is een interne training en kan dus heel specifiek op Fugro-processen en -technieken zijn gericht. En gooit een belangrijke opdracht opeens roet in het eten?

Dan veranderen we het tijdschema. Externe trainers zouden dan meteen een rekening sturen – wij verzetten de training.

Bij de meeste cursussen gaat de feedback meestal over de kwaliteit van de koffie en de trainer. Twee belangrijke aspecten, maar het langetermijneffect van de cursus is interessanter en helaas onzeker. De meting van het rendement is lastig. Het beste bewijs ligt in de tevredenheid van werknemers, vooral van nieuwkomers. Sommige training is onontbeerlijk, bijvoorbeeld voor iemand die net is afgestudeerd en de specifieke Fugro-software nog moet leren kennen.’

Het kan om verschillende redenen van belang zijn om personeel uit te kunnen wisselen. Fugro is bezig de technologische systemen wereldwijd te standaardiseren, en dan is het nuttig en nodig dat iedereen die ermee moet werken dezelfde opleiding heeft gehad. Het gaat hierbij om drie elementen: a) gestandaardiseerde software en technologie b) standaardisatie van processen c) standaard training.

1993 Terug op koers — — Er zijn nu zeventig werkmaatschappijen. In 160 Fugro-kantoren werken 2.800 mensen die goed zijn voor een omzet van € 220 miljoen.

Fugro formuleert zijn mission statement. Er zijn inmiddels vijf divisies: Onshore Geotechniek, Offshore Geotechniek, Milieutechniek, Onshore Survey en Offshore Survey. Fugro is beduidend minder kwetsbaar voor regionale of nationale economische schommelingen. Mede door de wereldwijde spreiding stijgt de winst met 40% tot een recordhoogte van ruim € 12 miljoen.

In Hongkong voert Fugro in recordtijd een groot geotechnisch onderzoek uit voor het vliegveld Chek Lap Kok. In Azië trekt de markt aan, wat de matige resultaten in Europa en de VS compenseert.

— En Toni Morrison ontvangt als eerste zwarte schrijfster de Nobelprijs.

185

Fugro 50 years – what’s next?

‘Dit proces is nog volop aan de gang. Ook onze klanten signaleren verbetering; ze merken de uniformering op en reageren positief. Dankzij ons wereldwijde trainingsprogramma kan Fugro zich zo onderscheiden ten opzichte van concurrerende bedrijven.’

E-learning

‘De eerste trainingen waren klassikaal. Een experiment met E-learning was inhoudelijk succesvol, maar budget voor de nodige investering ontbrak. De oplossing lag in een mix van klassikaal onderwijs en E-learning.

Een van de moeilijkheden bij onze cursussen is, dat de meeste potentiële deelnemers het moeilijkst te bereiken zijn: zij werken offshore en zijn de helft van de tijd van huis. En als ze verlof hebben, willen ze echt vrij zijn.

Ook moeder-de-vrouw stelt het niet op prijs als haar man weer voor een paar dagen vertrekt om een cursus te volgen. We moesten de training dus naar deze collega’s toe brengen. Aan boord hebben ze de tijd, als ze geen dienst hebben of als het schip tijdelijk niet operationeel is. De laatste vijf jaar heeft E-learning een hoge vlucht genomen.

Ook de trainers willen niet voortdurend op reis zijn. Ik verwacht dat ooit alle technische training via E-learning gebeurt. De taal levert soms een probleem op. Fugro’s voertaal is Engels, maar vele honderden medewerkers in Brazilië spreken uitsluitend Portugees. The Fugro Academy laat de cursussen vertalen. E-learning is momenteel mogelijk in het Engels, Nederlands, Frans, Duits, Italiaans, Spaans, Portugees en Chinees (zowel Kantonees als Mandarijn).’

De waarde van examens

Hoe bewijs je dat iemand de stof heeft geleerd en beheerst? Wat is eerlijk?

‘Schriftelijke examens zijn sowieso ongeschikt, mede vanwege de taal. Trainers hebben hun eigen stokpaardjes en deelnemers hebben de neiging om examens te zien als een test waarvoor ze móéten slagen. Examens kunnen een negatieve invloed hebben. Wat zegt een score van 50% aan het eind van een vermoeiende week over iemands kennis en kunde? In de begintijd van The Fugro Academy liet ik de deelnemers bij wijze van experiment zowel aan het begin als aan het eind van de cursus dezelfde test doen. Sommigen hadden een 40%-score bij de eindtest, nadat ze bij de begintest bij 10% waren blijven steken. Zij waren dus sterk verbeterd, maar als het een examen was geweest, waren ze gezakt als een baksteen. Ik ben sceptisch over de waarde van examens. Ik wil mensen graag iets leren, maar ze vooral aanmoedigen om ermee dóór te blijven gaan. Je hebt er je leven lang plezier van.

Je leert het meeste van fouten en moeilijkheden. Toen ik nog offshore werkte, ging meestal alles goed, gelukkig. De klant en mijn baas waren tevreden, en ik was opgelucht. Maar het gevoel knaagde dat ik niets had geleerd, me niet had ontwikkeld.

Er is voldoende tijd nodig, vooral bij softwarecursussen, maar een groep

1994 De doorbraak van Offshore Survey — — McClelland verdwijnt uit de naam van het concern; de internationale bekendheid van Fugro in het scala van activiteiten is veel groter. In de VS blijft de naam McClelland gehandhaafd.

Door nog meer overnames blijft Fugro groeien, vooral in marktsegmenten buiten de onzekere energiesector, al worden binnen deze sector onder andere het Noorse Geoteam AS en Wimpol (UK en Singapore) ingelijfd. Ook de lage olieprijs is indirect aanleiding voor dit beleid. De oliemaatschappijen hebben minder onderzoeksopdrachten te vergeven en zijn genoodzaakt om scherper in te kopen bij de olievelden die zij al exploiteren. Investeringen in technologische ontwikkeling blijft echter noodzakelijk en hiervoor kunnen alleen de financieel sterke partners budget vrijmaken.

De zwakkere broeders staan voor de keuze om ofwel door te modderen of zich aan te sluiten bij bijvoorbeeld Fugro, dat mede hierdoor een enorm marktaandeel ontwikkelt. Fugro's schaalgrootte zélf is een winnende factor geworden.

Ook de onshore divisies groeien, zij het op bescheiden schaal, en dan vooral in Hongkong en de VS; in Europa staan de zaken er belabberd voor.

Fugro neemt de Seascout in gebruik, een lichte versie van de sondeerapparatuur waarmee men de zeebodem test, die nu dus ook op kleinere schepen inzetbaar is.

Offshore Survey steelt de show met omzet-

>

MENSEN _ LEREN MAAKT HET LEVEN LEUKER

kan slechts korte tijd bijeen zijn en moet een evenwichtige opbouw hebben.

Niveauverschil tussen klasgenoten is nadelig, want een trage cursist remt een snelle. Hierin ligt een van de grote voordelen van E-learning: je kunt in je eigen tempo werken en herhalen zo vaak als je wilt; je moet kunnen oefenen. Tegenwoordig werken we met herhalingen van de voorgaande dag en quizzes, gericht op competentie. We laten ze een opdracht uitvoeren; de trainer kijkt hoe ze presteren en geeft uitleg. We bespreken de resultaten met iedereen persoonlijk. We adviseren op welke onderdelen ze nog zouden kunnen oefenen in hun operationele team, en waarin ze zich in de praktijk verder zouden kunnen ontwikkelen. De meeste mensen weten wel wat ze kunnen en wat niet.’

Interne netwerken

‘Jongeren zijn bijna altijd leergierig, maar dit verschilt per regio. Het is ten dele een kwestie van cultuur. Westerlingen lijken minder graag te leren of te excelleren dan Aziaten. Ik vind dat vreemd. De senioren waren gretig, doordat ze nooit eerder de gelegenheid hadden gekregen om zo’n cursus te volgen. De beste technicus hoeft nog niet de beste leider te zijn, net zo min als de topscorer van een voetbalelftal tot captain wordt benoemd, louter en alleen omdat hij de meeste goals maakt.

Een deel van het enthousiasme van de deelnemers komt voort uit de ontmoeting met collega’s die ze anders waarschijnlijk nooit zouden hebben gezien. Collega’s leren van elkaar. Niet alleen inhoudelijk, maar ook over andere landen, andere business, allerlei onderwerpen die niet tot het cursusprogramma behoren. Een van de successen van klassikaal onderwijs is dat het banden en netwerken schept. Projectmanagers die samen in de klas hebben gezeten, bellen elkaar op als ze problemen hebben waarvoor ze niet bij hun baas of eigen mensen terecht kunnen. Er ontwikkelen zich persoonlijke contacten, waarvan ook het concern als geheel profiteert.

Na de management development-training en de technische cursussen willen we ons richten op coaching en ontwikkeling van individuele vaardigheden, zoals presentatietechniek. We overwegen taaltraining, cursussen op het gebied van HSE en ICT, en een cursus Cultureel Bewustzijn. Nu er sprake is van uitwisseling van management tussen landen en zelfs continenten, zou dit relevant kunnen zijn. Het is lastig te schatten wat dit zou opleveren. Wat is sociaal wenselijk gedrag waard? Zo lang Fugro werkt met lokaal management, lijkt dit minder dringend dan een cursus Engels voor Braziliaanse medewerkers.’

Niemand heeft Fugro ooit verlaten om de kwaliteit van een training, maar goede opleiding trekt wel nieuwe medewerkers aan. ‘Toen ik nog personeelswerving deed, moest de sollicitant zich aan het bedrijf verkopen. Dat het nu andersom is, weerspiegelt het tekort aan arbeidskrachten. Sommige jongeren kunnen kiezen uit wel zeven banen (en kijken daar niet van op).

Het is logisch dat zij persoonlijke ontwikkelingsmogelijkheden betrekken bij

EARTH UNLIMITED

2027

186

GEVOLGEN VAN KLIMAATVERANDERING

SANTANU MOITRA FUGRO GEOTECH, INDIA

Naar verwachting gaat de wereldomspannende klimaatverandering een enorme invloed hebben op het Indiase subcontinent – de regio die behalve India ook Pakistan, Sri Lanka, Bangladesh, Nepal en Bhutan omvat (en wellicht ook Myanmar). De geomorfologie van het subcontinent bestaat uit de ruige hooggebergten van de Himalaya in het noorden met aansluitend naar het zuiden de vruchtbare riviervlakten van de Indus en de Ganges, en weer verder naar het zuiden de steenachtige gebieden van het schiereiland en ten slotte het eiland Sri Lanka. De kustlijn van India is maar liefst zo’n 4.500 kilometer lang, en er wonen in dat land meer dan 1,3 miljard mensen.

De klimaatverandering, die op dit moment snel gaat, zal naar verwachting diverse gevolgen hebben, zoals: • de stijging van de zeespiegel, waardoor de kust afkalft, laaggelegen gronden onder water komen te staan, en de hoeveelheid grond afneemt; • het smelten van de gletsjers in de Himalaya, waardoor ze overstromingen veroorzaken en het debiet van de gletsjerrivieren afneemt; • erosie van grondoppervlakte door overstromingen, waardoor watermanagement een belangrijke activiteit wordt waar Fugro zich grootschalig in zal begeven; • een tekort aan stedelijke ruimte dat leidt tot een verticale groei van de woningbouw, van de industrie en de infrastructuur. Men zal sterker en dieper moeten funderen en meer beroep doen op Fugro's deskundigheid om de er gespecialiseerde geotechnische en materiaalproeven voor uit te voeren.

In het algemeen zal de klimaatverandering een belangrijk positief effect hebben op het werk van Fugro in deze regio rond het jaar 2027.

187

Fugro 50 years – what’s next?

hun beslissing. In 900 cursussen in de eerste vijf jaar trainden wij zesduizend mensen gedurende 30.000 dagen! The Fugro Academy is een reden om bij Fugro te komen werken.’

1994

Bereik is medebepalend

> verdubbeling ten opzichte van 1993; Offshore en Onshore Survey zijn goed voor 50% van Fugro's totale omzet. Dit was in 1990 nog maar 3%.

Het Starfix satelliet-plaatsbepalingssysteem wordt voltooid, compleet met zeventig geïnstrumenteerde referentiestations en de benodigde communicatielijnen over de gehele aarde.

— En in Zuid-Afrika kiest men bij de eerste multiraciale verkiezingen Nelson Mandela tot president.

2027

The Fugro Academy bestaat betrekkelijk kort en heeft nog een lange weg te gaan. Het was cruciaal dat er een systeem werd ontwikkeld op het gebied van E-learning, zodat de cursus offshore beschikbaar kwam en de resultaten konden worden opgeslagen. ‘Maar zolang er plekken op aarde zijn zonder bereik, is E-learning niet overal mogelijk. We zijn bezig met mobiele training: training op de werkplek, ongeacht waar de cursist zich bevindt.

Simpele software op een usb-stick maakt het mogelijk.

Simulatie- en subsea-software vormen een tweede aandachtsgebied. Onze simulatoren zijn ontwikkeld voor ROV-training, maar ook bruikbaar voor offshore-omstandigheden, geotechniek en onshore. Simulatie raakt aan serious games. Het concept van Second Life is een beetje te gamy, maar leeft bij jonge mensen: leren terwijl je speelt.

Fugro is van oudsher sterk in technologie, maar kwam er pas enkele jaren geleden toe deze te gebruiken in opleiding en training. Veel van onze mensen zijn computerwetenschappers en goed in 3D-animaties. Je kunt uitstekend oefenen met een 3D-model van een gps-ontvanger in plaats van een echte, en dit heeft zelfs het voordeel van mogelijkheden voor interactie op grote afstand. Voor technologische onderwerpen zijn E-learning en simulatie de toekomst, maar hoe geavanceerd de methodes ook worden: we gaan door met klassikale lessen. De persoonlijke interactie en discussie zijn heel nuttig.

Wij van The Fugro Academy hebben zelf ook veel geleerd, bijvoorbeeld over menselijk gedrag. Ik zie in dat ik The Fugro Academy intern moet verkopen, net zoals Fugro dat in de externe klantenkring moet doen. Klanten zien Fugro via de geleverde diensten, maar het grote geheel blijft veelal buiten beeld. Zo is het ook met The Fugro Academy: we verzorgen trainingen, maar lang niet iedereen heeft een compleet beeld van de mogelijkheden. Ik moet The Fugro Academy promoten, laten zien wat we kunnen. Want het is nog lang niet zoals in de film The Matrix, dat je een injectie met trainingsserum krijgt en in één klap expert bent.’

NIEUWE GEOGRAFISCHE GEBIEDEN

MAARTEN VAN DER HARST FUGRO MIDDLE EAST, VERENIGDE ARABISCHE EMIRATEN

Oost-Afrika zal de eerstvolgende booming regio worden in de komende decennia. Afrika beleeft een ingrijpende verandering in leiderschap. De veranderingen in het management van de watervoorraden zullen de zwaartepunten van de ontwikkelingen in Afrika verleggen. De economie van Oost-Afrika zal zich richten op investeringen in infrastructuur.

190

MENSEN _ VISIE OF ILLUSIE

EARTH UNLIMITED

DIJKVERHOGING ANNO 2030 Mensen, bewuste aardbewoners, zijn nog maar kort geleden tot het inzicht gekomen dat hun gedrag en vooral de uitstoot van CO2 van invloed zou kunnen zijn op het klimaat. (Fysisch geograaf en klimaatrelativist Salomon Kroonenberg zet dikke vraagtekens bij deze bewering – zie pagina 76)

Dat de zeespiegel stijgt, staat buiten discussie.

Deze stijging kan ernstige gevolgen hebben voor dichtbevolkte, laaggelegen (en dalende!) landen aan zee, vooral in combinatie met langere perioden waarin het zeer hard waait. Tijdens springtij kan de waterstand hoger worden dan de zeedijk die het land beschermt.

Op de tekening van Rudolf Das is te zien hoe zo'n dijk (bijvoorbeeld in de provincie Zeeland) vernuftig zou kunnen worden verhoogd, met opdrijvende verticale elementen in het midden van het dijklichaam. Dit uitzonderlijke idee van het Nederlandse ingenieursbureau Oranjewoud, het Stormschild, werd genomineerd voor de Vernuftelingprijs 2009. Bij gebrek aan details over de aanleg viel het niet in de prijzen, maar juryvoorzitter (en futuroloog) Rudolf Das zag in dat het goed uitvoerbaar zou zijn. Hij bedacht deze Green Machine, die het systeem op rechte dijkstukken snel kan aanleggen; bochten in de dijk zouden op de gangbare manier verhoogd moeten worden.

191

Fugro 50 years – what’s next?

Deze tekening toont vier fasen van de dijkombouw. Door het gebruik van geprefabriceerde elementen van licht, gelijmd gasbeton kan de machine snel werken.

A B C D

— — — —

Oorspronkelijke dijk Tijdelijk verlaagde en versterkte dijk Situatie bij normaal hoog water Situatie bij extreem hoog water; waterkering op maximale hoogte

L E G E N DA

1

Oorspronkelijke dijk

2

Uitgegraven en versterkt spoor voor de

Green Machine 3

Versterking van de gegraven geul

4

Grondbevriezing tijdens het graven van de geul; bekleding met bentoniet

5

Afgewerkte randen van de geul

6

Asfaltbekleding

7

Tijdelijke stempels in de geul

8

Verticaal drijflichaam met horizontaal scharnierende deksels

9 10

Waterinlaat, afgesloten De Green Machine vult de afgegraven grond weer aan

11

Drijfelementen op maximale hoogte; schraag gesteund door de scharnierende elementen

12

Handbediende spil voor de extra steun, binnendijks

13

Waterinlaat open

14

De machine beweegt van de kijker af.

De machine graaft de grond weg, plaatst de spoorversterkingen, bevriest de grond van de geul vóór de graafmachine en stort bentoniet in de wanden

15

Plaatsing van de gemonteerde drijfelementen in de geul

16

Transportbanden brengen de afgegraven grond naar de achterzijde van de machine, ter aanvulling

17

Waterinlaat bij extreem hoog water

18

Aanvoer van de prefab elementen

19

Zandverzet met kleinere machines

20

Betonblokken voor extra dijkbescherming

IV EARTH UNLIMITED

ENERGIE

194

ENERGIE _ GEOPOLITIEKE BRANDSTOFPERIKELEN

EARTH UNLIMITED

GEOPOLITIEKE BRANDSTOFBRANDSTOF PERIKELEN _ _ _

H

et Clingendael International Energy Program (CIEP) is onderdeel van het Instituut Clingendael, het Nederlands instituut voor internationale betrekkingen. Rond de laatste eeuwwisseling ontstond behoefte aan een platform waar men internationale energiezaken kon bestuderen om publiek, politiek, beleidsmakers en media beter te informeren. Het CIEP wordt gefinancierd door ruim twintig publieke en private partijen, zoals ministeries en energiebedrijven die belang hechten aan een evenwichtige berichtgeving over internationale energiezaken. De research in het CIEP is gericht op drie thema’s, waarover men publiceert en openbare seminars organiseert: Het energiebeleid van de Europese Unie (EU) In dit researchthema brainstormen discussiegroepen over de toekomstige brandstofmix in de EU en over de rol van aardgas.

De geopolitiek en (macro-)economie van internationale olie- en gasmarkten In dit thema spelen de OESO-landen, de OPEC en de opkomende markten van de BRICS-landen een hoofdrol. Rusland is op het gebied van olie en gas belangrijk in de bilaterale verhoudingen binnen Europa.

Energie en duurzaamheid Dit thema hangt samen met de eerste twee thema’s. De discussie over duurzaamheid wordt gevoerd in het kader van wereldwijde verschuivingen in zowel machtsverhoudingen als brandstofmix ‘Wat betekent bijvoorbeeld de afbouw van de opwekking van kernenergie in Duitsland? Gaat Duitsland over op gas of versnelt het de overgang naar duurzame energie? Hoe gaan ze dit betalen? Hoe zit het met de infrastructuur en de samenwerking met de omringende landen, in het kader van de vrije energiemarkt in Europa?

Lucia van Geuns studeerde geologie aan de Rijksuniversiteit Leiden en wijdde zich vervolgens bij Koninklijke Shell aan exploratie en productie van minerale olie en gas. Na 22 jaar verbond zij zich in 2003 aan het Clingendael International Energy Programme (CIEP).

Ze houdt zich daar onder andere bezig met onderzoek naar de overgang van fossiele naar duurzame bronnen van energie.

195

Fugro 50 years – what’s next?

De brandstofmix is een belangrijk onderwerp binnen het CIEP. De Nederlandse primaire energiesamenstelling bestaat uit fossiele brandstof: gas, olie en kolen. Slechts kleine percentages komen van biomassa, zon en wind. Dit aandeel gaat de komende 25 jaar zeker toenemen, maar voorlopig blijft het grootste deel bestaan uit fossiele brandstof. Europa kent een lappendeken van verschillende brandstofmixen. In Frankrijk speelt kernenergie een grote rol terwijl Duitsland en Polen voor een groot deel op steenkool draaien, maar alle EU-landen moeten streven naar de verdeling 20/20/20 in 2020: de uitstoot van broeikasgassen moet dan met 20% zijn verminderd ten opzichte van 1990, de energie-efficiëntie moet 20% hoger zijn en 20% van de energie moet dan op een duurzame manier worden opgewekt. Europa heeft voor elk land een percentage CO2-reductie opgelegd. Voor Nederland is dit 14%. Ik ben benieuwd of we het gaan halen, hoe alle landen het voor elkaar krijgen en wat de maatregelen zullen zijn als het niet lukt.

Zulke discussies behoren tot ons onderzoeksprogramma en over deze vragen denken we na. Onze rapporten zijn vrij verkrijgbaar; iedereen kan ze digitaal ophalen. Op onze conferenties is iedereen welkom en we proberen een ieder aan het woord te laten. Daarnaast communiceren we via internet en conventionele kanalen. We worden vrij vaak benaderd door de media, meestal over de olieprijs. Ik heb bij Shell op de boorput gestaan, dus ik weet wat boren naar olie en gas betekent. Ik ben binnen dit politicologisch georienteerd instituut een van de weinigen met zo’n achtergrond. Onze wiskundige, natuurkundige en economische specialisten kijken allemaal op hun eigen manier naar de energieproblematiek. Dankzij deze multidisciplinaire samenstelling kan het CIEP de discussie over de macro-economische en geopolitieke aspecten van energiemarkten op een hoger niveau brengen.’

Brandstofmix en trends

‘Elke vier jaar leggen we ons vast op een nieuw researchprogramma; in 2013 gaat het vierde van start. De sponsors betalen voor deze periode een vast bedrag en daarvan kan onze organisatie draaien. Onze sponsors betalen niet alleen – ze denken ook actief mee. Zonder hun intellectuele inbreng in de verschillende brainstormgroepen over olie, gas en de brandstofmix zouden we niet ver komen. De groepen hebben een verschillende samenstelling. Het zijn veelal mensen van strategische afdelingen die er zelf óók hun voordeel mee kunnen doen. De kracht is dat iedereen de anderen in zijn keuken laat kijken. We werken eigenlijk altijd volgens de Chatham House Rules. Dit principe schrijft voor dat de aanwezigen de verkregen informatie vrij kunnen gebruiken maar de bron van de inhoud niet naar buiten brengen.

De discussie over de brandstofmix is een Europese aangelegenheid. Er zitten vertegenwoordigers aan tafel van ministeries en elektriciteitsbedrijven, maar – bijvoorbeeld – ook het Havenbedrijf Rotterdam wil op de hoogte blijven van trends en ontwikkelingen. Er komen allerlei relevante vragen ter sprake. Moet Rotterdam zijn strategie richten op de overslag van kolen,

1995 Alle hens aan dek — — De vele overnames en geografische spreiding maken Fugro ongevoeliger voor cyclische bewegingen in de energiesector. Onder Kramer is de omzet gestegen van € 35 miljoen naar € 300 miljoen, terwijl het nettoresultaat groeide van een verlies van € 3 miljoen naar een winst van ruim € 7 miljoen. Van de beoogde adempauze en consolidatie kan het echter niet komen. De wereldwijde economische stagnatie doet de olieprijzen opnieuw kelderen. Er is een sterk afgenomen vraag naar Fugro's dure systemen voor plaatsbepaling (Starfix), sonderingen (ROST, Remote Optical Screening Tool), digitale kaartvervaardiging (FLI-MAP en Truck-Map), het testen van de zeebodem (Seascout) en metingen in het boorgat (Wison XP). Er is te weinig werk voor Fugro's hooggekwalificeerde en dus dure specialisten. De omzet daalt en de winst halveert.

Niks consolidatie: alle hens aan dek!

De milieumarkt is verzadigd en begint scheuren te vertonen. Er vallen gedwongen ontslagen. Het Noorse Fugro Geoteam AS heeft 's werelds duurste ROV (Remotely Operating Vehicle) gekocht met het oog op beloofde opdrachten, maar deze blijven uit. Beleggers verliezen het vertrouwen en Fugro's koers keldert. Kramers onervarenheid op de beurs betekent een pijnlijke maar nuttige les; slecht nieuws moet je glimlachend brengen met nadruk op de mooie toekomst ná de tegenvallers – dan zal de koers juist stijgen. Kramer zelf heeft veel geld in het bedrijf zitten en ook

>

196

ENERGIE _ GEOPOLITIEKE BRANDSTOFPERIKELEN

olie, vloeibaar aardgas en/of biomassa? Hoe verloopt de ontsluiting van het Noordpoolgebied – zal Rotterdam straks moeten concurreren met Moermansk? Hoe ontwikkelt zich de Braziliaanse export van biobrandstoffen (bio-ethanol) naar Europa? Blijft Rotterdam een bunkerhaven voor de maritieme sector, of moet men zich meer richten op geraffineerde olieproducten voor de transportsector in het achterland?

In de CIEP-gasdiscussiegroep zijn veel onderwerpen relevant. Is schaliegas een typisch Amerikaans fenomeen of wordt het ook een Europees succes? Hoe ontwikkelt de Europese markt voor LNG (Liquefied Natural Gas) zich? Deze discussies voeden ons onderzoek, dat vervolgens uitmondt in een rapport voor onze website (www.clingendael.nl/ciep). We hebben geen geheimen en kiezen geen partij. We willen iedereen zoveel mogelijk neutraal informeren, zonder politieke kleur.’

Toekomstscenario’s

‘De onderzoekers van het CIEP lezen veel, surfen op het internet en bezoeken conferenties. Dankzij onze goede reputatie ontmoeten wij interessante energieonderzoekers met wie we sparren en discussiëren over olie, gas en de vraagstukken rond energietransitie. We zijn ondermeer betrokken bij Polinares, een groot researchproject van de EU, waar we in een coalitie met andere denktanks in Europa ingaan op de vraag of de schaarste aan energie en mineralen over 25 jaar mogelijk conflicten geeft of juist toenadering, doordat we nu de samenwerking verbeteren. Toekomstdenken is lastig, je kunt dit eigenlijk alleen doen door scenario’s en verhaallijnen te maken.

Door de uiteenlopende visies gaat het er soms heftig aan toe in de discussies. Gaat wereldwijd de vrije markt heersen, waarin bedrijven investeren en de markt bepaalt hoe het gaat verlopen, of bewegen we meer naar het Chinese model, met een vrije markt binnen het kader van de lange lijnen die de staat heeft uitgezet in haar vijfjarenplannen?

Als je deze twee heel verschillende modellen op een assenkruis uitzet, staat op de ene as het pure marktdenken tegenover marktvrijheid-in-gebondenheid. Op de andere as staat samenwerking in een multinationaal kader tegenover bilaterale afspraken. China doet mee in het multinationale verband, maar op de achterbank. Wij westerlingen zijn er veel actiever mee bezig.

Instellingen als de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) zijn min of meer uitgevonden door de OESO-landen (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling). Zal China zich aanpassen, of willen ze deze instellingen zodanig veranderen dat ze beter passen bij hún denken en doen?

Als je dit assenkruis dan zo hebt gedefinieerd, wat zijn dan de denkbare wereldbeelden binnen de vier kwadranten? Welke gebeurtenissen zouden in de komende 25 jaar het wereldbeeld kunnen gaan beïnvloeden? Wat is de rol van financiële markten, het belang en de prijs van olie, de kans op mondiale (energie)conflicten, zoals die nu af en toe op regionale schaal plaatsvinden?

EARTH UNLIMITED

1995 > veel vertrouwen. Hij houdt koers terwijl de financiële wereld witheet is, overnamegevaar dreigt en zijn baan op het spel staat. Extern ligt Fugro op zijn knieën, maar intern draaien (investerings)programma's gewoon door. De negatieve berichtgeving prikkelt de mensen bij Fugro. Al met al is 1995 geen vrolijk jaar, maar Fugro zal ook deze dip weer overleven, als de kwaliteit van de productie en de dienstverlening maar op peil blijft. Een vervolgopdracht voor het testen van de bouwmaterialen voor het nieuwe vliegveld van Hongkong geeft lucht.

— En in Japan beeft de aarde rond Kobe zo hevig dat 6.300 mensen het leven laten en 350.000 Japanners dakloos worden.

 Inmeten van kustlijnen, Skikda, Algerije

ď ž Lunskoye-A platform, Sakhalin, Rusland

199

Fugro 50 years – what’s next?

Het CIEP gaat hierin geen richting op, maar we inventariseren wat er zou kunnen gebeuren.

Het is interessant en leerzaam dat de onderzoekers van het CIEP verschillende invalshoeken hebben. De één is gespecialiseerd in China, de ander in globale politiek, een volgende weet veel van mineralen. Een vierde is thuis in de gasmarkt. Ik houd me ondermeer bezig met de energiediplomatie van China en de strategie van hun staatsoliebedrijven. De geslotenheid van China is lastig, maar de publiciteit neemt toe. Een CIEP-deskundige rapporteerde onlangs over de enorme voortgang in China op het gebied van (vooral duurzame) energietechnologie en innovatie. China steekt onder meer zijn licht op in het buitenland en past de verworven kennis razendsnel en grootschalig toe, of het nu om zonne- en windenergie gaat, of om kernenergie.

De zekerheid van energievoorziening is enorm belangrijk voor alle grote energieconsumerende landen. China is nog sterk afhankelijk van vervuilende, ongezonde steenkool voor de elektriciteitsvoorziening. Zij zetten hoog in op het veel schonere gas, maar dat moeten ze vooralsnog importeren, net als aardolie. Opwekking van hernieuwbare energie is een goede manier om onafhankelijker te worden van de import van olie en gas. China probeert nu ook zelf gas te winnen uit moeilijke reservoirs. Ze investeren bijvoorbeeld in Australië waar methaan uit kolen wordt gewonnen. Via joint ventures kijken ze letterlijk de techniek af en passen nieuwe ontwikkelingen toe in China.

Dat is hun manier van opereren: handige energiediplomatie. De Chinezen werken al heel lang bilateraal. Dit doen ze slim, op hun manier en onder hun voorwaarden. Op het gebied van olie hebben ze de afgelopen tien jaar deze tactiek ook toegepast, via joint ventures met internationale en staatsoliebedrijven, veelal op hoog politiek niveau.’

Verder kijken

‘Wie over olie spreekt, heeft het eigenlijk over transport en petrochemie.

Voor elektriciteit kun je een scala aan primaire energievormen gebruiken: gas, kolen, duurzaam, nucleair en waterkracht, maar geen van alle kan olie grootschalig vervangen, voorlopig. De petrochemie gebruikt zo’n 30% van de ruwe olie; 70% gaat naar wegvervoer, zee- en luchtvaart. We zijn dus nog sterk afhankelijk van olie en daardoor is de olieprijs zo belangrijk. Over 25 jaar zal de elektrische auto een plek hebben gekregen, vooral de personenauto in de stedelijke regio. Maar voor het vrachtvervoer over lange afstanden is er nog geen oplossing. China ziet de zwakke schakel in de elektriciteitsvoorziening voor auto’s: de accu – na zeventig kilometer moet de stekker weer in het stopcontact. Nu ontwikkelt China zich als marktleider in batterijontwikkeling en de Chinezen kijken verder dan de westerse politieke tijdslijn. Met hun strategische meerjarenplannen richten ze zich weliswaar op de vervanging van olie, maar ze zijn er voorlopig nog wel van afhankelijk, en dus zoeken ze tegelijkertijd het antwoord op de vraag waar ze hun olie vandaan halen. Ze hebben alleen maar méér nodig. Ze zullen meer bilaterale

1996 Verbreding van dienstenscala — — Fugro heeft de opgaande lijn weer snel te pakken. 54% van de omzet komt uit zee en kustwateren. Op land nemen infrastructurele werken flink in aantal toe. Offshore en Onshore Survey gaan als zelfstandige divisies verder. Fugro blijft op het overnamepad maar groeit ook autonoom. Er komen twee extra schepen ter beschikking, wat de totale vloot op zeventien schepen brengt, waarvan zeven in eigendom.

Nieuwe technieken openen nieuwe markten voor onderzoek in zeer diep water en boringen in slappe grond ten behoeve van tunnelbouw.

Door de toenemende belangstelling voor ontvangstapparatuur voor plaatsbepaling komt de nieuwe Fugro-divisie op dit gebied op gang; Fugro’s plaatsbepalingssystemen Starfix en OmniSTAR bereiken bijna wereldwijde dekking.

Fugro begint geofysisch onderzoek voor de kust van West-Afrika.

— En in Kuala Lumpur verrijst het hoogste gebouw ter wereld: Petronas Twin Towers (452 meter).

200

ENERGIE _ GEOPOLITIEKE BRANDSTOFPERIKELEN

EARTH UNLIMITED

deals sluiten in Afrika, Brazilië en het Midden-Oosten, maar ook met staten als Iran en Soedan. Ze hebben een zuiver economische drijfveer en straks zijn ze de grootste olieconsument ter wereld, na de VS.’

‘Voor China is het belangrijk dat de economie blijft groeien, omdat dit mogelijke binnenlandse onrust in de kiem smoort. De overheid tempert de oververhitte economie met subsidie- en belastingpolitiek. Hierdoor merkt de man-in-de-straat weinig van stijgende olieprijzen. Het kost de overheid veel geld, maar de mensen zouden opstandig worden als ze niet meer met hun autootje of brommertje kunnen rijden. Brood en olie, in plaats van brood en spelen. Dit verschijnsel geeft een vertekend beeld van de markt.

Europa heft hoge belasting, in de VS betalen de mensen weinig bovenop de olieprijs, maar ook daar zet men de hakken in het zand als die boven de $ 120 per vat komt. De ruim 300 miljoen Amerikanen maken zo’n 4% uit van de wereldbevolking. Deze 4% consumeert 25% van de totale olieproductie van 89 miljoen vaten per dag! Een volkomen scheve verhouding. Maar ja, de VS heeft de olie “uitgevonden” en er zijn economie op gebouwd. De rest van de wereld heeft het kunstje nagedaan.

Voor de Chinese overheid zijn twee dingen van belang. Ten eerste: zorgen dat de economische groei doorgaat, want als deze stokt, komen er onrust en strubbelingen. Ten tweede: de samenhang in het land bewaren, niet uiteenvallen. Ik geloof niet dat China expansiedrift heeft, maar of dat over vijftig jaar nog steeds zo is ... Ze zijn er trots op dat ze nooit zijn gekolonialiseerd.

Wat dit betreft worden ze nu volwassen in de wereld, terwijl ze vroeger uitsluitend naar zichzelf keken. Nu zijn ze onderdeel van de global village. Ze moeten eraan wennen dat ze meedoen met de Verenigde Naties, de World Trade Organisation (WTO) en het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPPC). Maar ook die rol spelen ze slim. Bij het IPPC zeggen ze: “We zijn een ontwikkelingsland, dus mag je ons onze hoge CO2-uitstoot niet kwalijk nemen. Wij zitten nog in de industriële fase; jullie in het westen hebben die al achter de rug en zitten in een service-economie. We móéten het zo doen, willen we ons ontwikkelen. Ja, we hebben de VS als grootste CO2-uitstoter van de eerste plaats verdrongen, maar de laatste 150 jaar hebben júllie de rotzooi veroorzaakt, niet wij. Het klimaatverhaal mag ons niet hinderen in onze economische groei. Wij willen graag meedoen – geef ons de technologie maar om kolen schoner te verbranden”. “Hoho”, zeggen de westerse bedrijven dan, “Onze technologie is het resultaat van hoge investeringen in R&D. Wie gaat dat betalen? Er zitten patenten op en die geven we niet zomaar weg, óók niet aan andere zich ontwikkelende landen, zodat ze daar meteen op de modernste manier energie kunnen produceren.”

Hier botsen de denkwijzen, waardoor de milieuconferentie in Kopenhagen is mislukt. Het hemd is nader dan de rok. Tot 2008 was the sky the limit, maar na de economische en financiële crisis is er geen overheid die zoiets

2027

Brood en olie

GEVOLGEN VAN KLIMAATVERANDERING

CS HO

FUGRO HONGKONG

Driekwart van het gebied van Hongkong bestaat uit heuvels. Er valt enorm veel regen. Een groot gedeelte van de neerslag uit de heuvels wordt door beken en rivieren en kanalen afgevoerd naar zee. Met de zeespiegelstijging zal de capaciteit van de bestaande kanalen afnemen en dit zal ertoe leiden dat het kustgebied zal overstromen. De regering van Hongkong is de masterplannen voor de afwatering aan het herzien en Fugro Hongkong streeft ernaar om deze werkzaamheden te mogen uitvoeren.

Hongkong wordt elk jaar opnieuw getroffen door orkanen. De grootste energieleverancier van Hongkong is bezorgd over de mogelijkheid dat de windsnelheden door de klimaatverandering zullen toenemen. Fugro Hongkong kreeg al opdracht om de funderingen en de stabiliteit van de hellingen rond de masten van het hoogspanningsnetwerk te onderzoeken. Deze werkzaamheden zullen ons nog vele jaren bezighouden.

201

Fugro 50 years – what’s next?

nog kan betalen. In China is het nog steeds groei wat de klok slaat en de VS moeten nog maar zien wereldmacht nummer één te blijven. Economisch zijn ze dat nog, maar China zit er dicht tegenaan, komt langszij en zal de VS waarschijnlijk voorbijgaan. En dan? Hoe zal Europa anticiperen en reageren op zulke politieke en economische verschuivingen?’

Makkelijke en moeilijke olie

‘De traditionele westerse oliemaatschappijen hebben veel minder oliereserves dan de nationale oliemaatschappijen, zoals Saudi Aramco en de National Iranian Oil Company. Daar komt de meeste productie vandaan. De rol van de Braziliaanse staatsmaatschappij Petrobras neemt sterk toe.

De westerse oliemaatschappijen hebben alleen nog toegang tot de “makkelijke” olie via joint ventures met nationale oliemaatschappijen. Sinds de oliecrises van de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw zijn internationale oliebedrijven bezig nieuwe reserves te vinden. Er zijn nog maar weinig plaatsen waar ze makkelijk een concessie kunnen krijgen. In het Noordpoolgebied of het diepe water is oliewinning technisch en/of klimatologisch moeilijk. Het goede nieuws van het Arctische gebied is, dat naast Rusland voornamelijk OESO-landen het daar voor het zeggen hebben: Canada, de VS, Noorwegen en Denemarken. Daar gebeurt veel onderzoek en er wordt ook al geboord, maar vooral na de ramp in de Golf van Mexico in 2010 is men beducht voor milieuvervuiling. De belangrijkste voorraden liggen onshore bijvoorbeeld op het Russische schiereiland Yamal en offshore in de Barentszee. Toen Noorwegen en Rusland een grensconflict hadden opgelost, sloten ze een joint venture voor de exploitatie. Rond Groenland is men aan het boren en Shell hoopt in 2012 offshore Alaska een kans te krijgen. Ik denk dat de oliewinning in bepaalde gebieden sterk zal groeien, maar nog niet in het Arctische gebied als geheel. De Golf van Mexico is nog steeds belangrijk; na de genoemde ramp zijn daar de exploratieboringen weer begonnen.

Servicebedrijven zoals Fugro doen er veel werk. De Noordzee en de Noorse Zee doen ook nog steeds mee, daar probeert men om nog wat meer olie uit de grond te halen. Dat moet gebeuren nu de infrastructuur er nog is. Straks moeten de platforms en pijpleidingen worden ontmanteld en dan is de resterende olie niet meer rendabel uit de grond te halen.

Angola, Nigeria en de bocht van Afrika zijn rijk aan makkelijke olie, maar daar moeten de westerse maatschappijen concurreren met de Chinezen, Zuid-Koreanen, Japanners en Indiërs; iedereen wil een stuk van de taart.

Kleinere onafhankelijke oliebedrijven hebben olie en gas gevonden ten noorden van Mozambique, ten zuiden van Tanzania; zij zullen worden opgekocht door hun grotere broers, net als in de VS, waar alle cowboybedrijfjes die met schaliegas zijn begonnen, worden opgeslokt. Nu gelden veel striktere regels.

De kleine bedrijven kunnen misschien nog wel eens een steekje laten vallen, maar de grote oliemaatschappijen kunnen zich niets veroorloven. In de VS is de regulering sterk verbeterd, na de ramp in de Golf van Mexico.’

1997 Het jaar van Hongkong — — De Britten dragen het gezag over hun kroonkolonie Hongkong na de overeengekomen pachtperiode van 99 jaar weer over aan China.

Hongkong is een van de meest vooraanstaande economieën geworden. Het vliegveld is het grootste bouwproject ter wereld en nergens is er een drukker bezette containerhaven. Fugro bouwt al sinds 1982 mee aan de infrastructuur rond het vliegveld, is in de loop der tijd joint ventures aangegaan met Chinese organisaties en heeft kantoren geopend in Shanghai en Peking. Door de overdracht neemt de bouwactiviteit alleen maar toe. Er werken zo'n achthonderd mensen voor Fugro in Hongkong; voor landaanwinning en dijkenbouw zijn de Chinezen bij Hollanders aan het goede adres.

Fugro zet zijn sondeertechnieken op zee ook in voor het opsporen van de enorme hoeveelheden zand die nodig zijn voor de opspuitingen voor landaanwinning.

Fugro steekt 2% van de groepsomzet in onderzoek en ontwikkeling. Door verbeterde technologie kan Fugro op zee tot op steeds grotere diepten opereren, en kunnen oliemaatschappijen delfstoffen steeds dieper aanboren.

Een nieuwigheid is de hogesnelheidsradar voor het onderzoek naar de kwaliteit van het wegdek. Onderzoeksvoertuigen hoeven niet meer stapvoets te rijden; met een snelheid van 80 kilometer per uur zoeven ze over de weg terwijl ze metingen doen van de samenstelling van wegdek en ondergrond, tot op vier meter diepte.

>

2027  Drive-Map opname van zand- en bruinkoollagen in een mijn bij Erkelenz, Duitsland

WERVING EN MOBILITEIT

STEVE DUFFIELD FUGRO SURVEY, AUSTRALIË

Terwijl medewerkers altijd geworven zullen worden op basis van hun technische vaardigheden en hun intelligentie, zal hun horizontale en opwaartse mobiliteit binnen de Fugro-organisatie afhangen van hun vermogen om met succes in teams samen te werken, en van hun vermogen om met nieuwe ideeën te komen en deze overtuigend over het voetlicht te brengen. Teams zullen multicultureel zijn samengesteld en ze zullen waarschijnlijk virtueel van aard zijn.

ENERGIE _ GEOPOLITIEKE BRANDSTOFPERIKELEN

Kennisexport

‘De Nederlandse kennis op het gebied van gaswinning is een goed exportproduct. Coalities tussen bedrijven als Fugro en Heerema kunnen de Russen helpen om gas te winnen bij Yamal. De Nederlandse overheid streeft in haar beleid naar een gezonde balans tussen fossiele en duurzame brandstof. Het laatste energierapport toont die balans. We zetten in op gas, de schoonste fossiele energievorm. Dat is goed voor verlaging van de CO2-uitstoot. Maar we investeren ook in infrastructuur en in duurzame producten. Volgens Günther Öttinger, de Europese Commissaris voor Energie in Brussel, is de vernieuwing van de infrastructuur voor elektriciteits- en gastransport het belangrijkste energievraagstuk in Europa. De EU moet voor honderden miljarden euro’s investeren. Wie betaalt dat? De overheden sturen, maar in ons marktmodel zullen bedrijven die investeringen moeten doen en die willen er op den duur ook rendement uithalen.’

Politieke pijpleidingen

‘Er is alleen overdag zon en als het niet waait, is er geen windenergie. Er moet een baseload energieopwekking zijn om dit op te vangen, bijvoorbeeld met gas- of kerncentrales. De geliberaliseerde Europese markt moet hierop zijn ingespeeld – met name de infrastructuur. De verschillende systemen zijn echter nog niet goed op elkaar afgestemd. Dit geldt lokaal, regionaal en op Europese schaal. Het is een delicate zaak die het landsbelang overstijgt en waarover de EU-landen met elkaar moeten spreken. Het besluit van Bondskanselier Merkel (Ausstieg aus der Atomkraft) deed Europa op zijn grondvesten trillen. Wat betekent dit voor de omringende landen en welke soort energie gaat deze kernenergie vervangen? Meer importgas uit Rusland? Of toch politiek en economisch inzetten op de Nabucco-pijplijn die Europa en de VS willen aanleggen, van de Kaspische Zee door Turkije en de Balkan? En áls deze er ooit ligt, komt die pijplijn dan nog wel vol, als Gazprom zijn enorme Southstream-gaspijpleiding in de Zwarte Zee heeft gelegd? Europa wil graag de Europese gasimport diversificeren. Europa kan ook meer vloeibaar gas uit Algerije en verder halen, maar de oudere Russische leidingen lopen allemaal van oost naar west, vanuit de vroegere Sovjetstaten Azerbeidjan en Turkmenistan naar Moskou en vanuit Rusland naar Europa. De vroegere Sovjetstaten willen die Nabucco-pijpleiding door de Zuidelijke Corridor alleen aanleggen als Europa meebetaalt. Dit vertraagt de discussie. Het Russische Gazprom gaat intussen door met de leiding door de Zwarte Zee. Als ze hem zelf niet vol krijgen, kopen ze het gas in Turkmenistan en Azerbeidjan. Europa heeft voorkeur voor de Nabucco-pijplijn, maar zolang die er niet ligt ... De Russen willen ook gas verkopen. Het is deels oude Sovjetpolitiek; Rusland wil zijn invloed blijven uitoefenen op de vroegere republieken Azerbeidjan, Georgië en Turkmenistan. Deze staten hebben investeerders nodig om onafhankelijk te kunnen zijn van Rusland.

Turkije speelt een belangrijke rol, want de pijpleiding zou over Turks grond-

EARTH UNLIMITED

1997 > Fugro stoot de milieuactiviteiten in VS en Engeland af wegens tegenvallend rendement en grote concurrentie, maar voegt bedrijven toe aan de groep die actief zijn in plaatsbepaling.

— En in Nederland rondt de ingebruikname van de stormvloedkering in de Nieuwe Waterweg de Deltawerken na 44 jaar af.

2027

204

HERNIEUWBARE BRANDSTOFFEN

ERIC DE GRAAFF

FUGRO SEISMIC SERVICES, NEDERLAND

Fossiele energie blijft de belangrijkste energiebron in 2027; er zijn voldoende reserves en bronnen over, al stelt de winning wel steeds meer uitdagingen en wordt die dus duurder. In absolute termen zal de hernieuwbare energie in een matig tempo doorgroeien, met het grootste aandeel voor wind- en zonne-energie. Windenergie kent wel belangrijke beperkingen: een onvoorspelbaar aanbod, esthetische bezwaren vooral in verstedelijkte gebieden (dat is het grootste deel van Nederland!), en een lage ‘energiedichtheid’. Zonne-energie daarentegen zal voordeel trekken uit een spectaculaire daling in de kosten van zonnepanelen, en we zullen een snelle en innovatieve groei meemaken in de gebieden waar zonne-energie wordt toegepast.

205

2027

Fugro 50 years – what’s next?

gebied komen te lopen. Dit land ontwikkelt zich sterk en gebruikt het gas te zijner tijd misschien wel liever zelf en dan komt het niet eens aan in Griekenland! De Centraal-Aziatische visies en drijfveren zijn interessant.

China houdt het allemaal in de gaten en zegt: “Als ze er daar niet uitkomen, leggen wij zo’n pijplijn en gaat het gas naar het oosten”. Dit gebeurde ook al met een oliepijplijn in Kazachstan. Deze was razendsnel klaar; de Chinezen kunnen een enorm tempo ontwikkelen door hun nationale politieke systeem en de strategisch gedomineerde markt.

Als Europa niet snel een antwoord vindt, verliest het de slag. Onze besluitvorming is traag, nog afgezien van de nationalistische trends in sommige EU-landen. Als we dan eindelijk eens tot een besluit komen, is dit meestal nog maar een slap aftreksel van het oorspronkelijke idee, waarmee we niet goed vooruit kunnen. De EU staat voor de uitdaging te zorgen dat Europa geen achtergebleven gebied wordt.’

 Tanker voor vloeibaar gas in het Midden-Oosten

HERNIEUWBARE BRANDSTOFFEN

RICHARD WILLIAMS FUGRO CHANCE, VERENIGDE STATEN

Fossiele brandstoffen zullen de primaire energiebron in de wereld blijven, aangezien er daarvan bijkomende bronnen worden ontdekt en nieuwe technieken ons in staat stellen om veel meer van deze bronnen te winnen dan enkele jaren geleden mogelijk was. De komende vijftien jaar zal er een beweging zijn van olie naar aardgas, waarvan er over de hele wereld nog enorme reserves zijn. De uitdaging zal zijn om deze reserves op de markt te brengen. We zullen vóór 2027 kennis maken met de techniek om gas vloeibaar te maken, met aardgascompressie, en met alternatieve brandstof op basis van waterstof.

206

ENERGIE _ ZUIVER METEN IS ZEKER WETEN

EARTH UNLIMITED

ZUIVER METEN IS ZEKER WETEN _ _ _

S

ommige routes zijn overvol en vooral daar moet de plaatsing van ankers, het leggen van pijpleidingen en de montage van installaties op de zeebodem met grote omzichtigheid gebeuren, om schade aan andermans pijpleidingen of kabels te voorkomen. De ontwikkeling van de onderwaterrobot (ROV, Remotely Operated Vehicle) maakte dit precisiewerk mogelijk, ook op grote diepten. De ROV is met een kabel verbonden met het moederschip aan de oppervlakte, waar operators in controlekamers de ROV sturen en hun werkzaamheden laten uitvoeren.

‘Het is indrukwekkend precisiewerk waarbij uitgekiende plaatsbepalingssystemen een sleutelrol spelen. Een ROV kan tot op zo’n drie kilometer waterdiepte opereren en daar metingen uitvoeren die tot op de centimeter nauwkeurig kunnen zijn, afhankelijk van de toepassing. Voor zulke precieze plaatsbepaling zijn geavanceerde systemen nodig. De software helpt om de veelal akoestische meetsystemen te kalibreren en storende factoren te corrigeren, zoals de snelheid van geluid in water, die verandert onder invloed van druk en temperatuur.’

Aris Lubbes, technical manager van Fugro’s Offshore Survey Divisie vertelt dat er met de toename van de telecommunicatie en de offshore-winning van olie en gas in de loop der tijd steeds meer kabels en pijpleidingen op de zeebodem zijn komen te liggen.

Kabels voor telecommunicatie en voor elektriciteitstransport vanaf windparken op zee naar het vasteland; pijpleidingen om olie of gas van boorputten op zee naar de wal te pompen. Al deze kabels en leidingen lopen langs bepaalde routes. Het netwerk is keurig in kaart gebracht, zodat eigenaren en installatiebedrijven er rekening mee kunnen houden, bij onderhoud aan of uitbreiding van de infrastructuur.

Passtukken plaatsen

Voor het leggen van pijpleidingen bestaan speciale schepen. De bemanning last aan boord pijpsegmenten van ongeveer twaalf meter aan elkaar en laat het einde van de leiding vervolgens aan de achterkant van het schip langzaam in zee zakken, tot vlakbij de boorput. ‘Je krijgt het nooit voor elkaar om de gelaste pijpleiding direct op de boorput te monteren. Voor het laatste stukje en de perfecte aansluiting is een passtuk nodig, dat exact op maat gemaakt moet worden, aan de hand van precieze metingen ter plaatse. Dit opmeten van zo’n passtuk kan wel een dag duren. De zeebodem is nergens vlak en de pijpleiding ligt onder een bepaalde hoek ten opzichte van de boorput, zowel verticaal als horizontaal. Vanaf het moederschip daalt de ROV af om de posities van de boorput en het eindpunt van de pijpleiding te meten. Hij plaatst een gyrokompas op de pijpleiding en een aantal akoestische transponders op de zeebodem, waarmee je door middel van geluid



Installatie van heipalen, Kaspische Zee

 Surveyschip Fugro Discovery

208

ENERGIE _ ZUIVER METEN IS ZEKER WETEN

EARTH UNLIMITED

onderlinge afstanden kunt meten. Alle meetgegevens moeten perfect zijn en dus heb je zeer verfijnde apparatuur nodig. Aan de hand van de metingen kun je de dimensies en vormen van het passtuk bepalen, waardoor de aansluiting tot stand kan komen. Een werf aan land maakt het passtuk: vaak is het een ingewikkeld gevormd stuk pijp, met speciale montageflenzen aan weerszijden. Bij een minimale afwijking sluiten ze niet goed af en dit maakt het hele passtuk waardeloos. Een werkschip brengt het vervolgens op zee tot boven de plek waar het passtuk de aansluiting van de pijpleiding op de boorput moet voltooien en laat het langzaam zakken. Dit kan uren duren – vele honderden meters tot op de zeebodem met een trage lier, dat gaat nu eenmaal niet zo snel. Als het sluitstuk op de bodem is aangekomen, daalt een ROV af om het vast te zetten. Als het niet past, moet je van voren af aan beginnen, tegen hoge kosten. Zuiver meten is zeker weten.’

‘Zuivere metingen zijn onmogelijk zonder zeer nauwkeurige plaatsbepaling.

De precieze plaats waar de bakens op de zeebodem moeten komen te staan om de gegevens te verzamelen, bepaal je vanaf het werkschip, met akoestische apparatuur. Dit schip is het uitgangspunt en als je daarvan de exacte positie niet weet, is de plaats van de akoestische bakens op de bodem dus niet nauwkeurig te bepalen. Met de moderne, verfijnde positioneringssystemen is op land een nauwkeurigheid van vijf centimeter haalbaar – op zee komen we bij gemiddelde omstandigheden tot tien centimeter.

De spectaculaire doorbraken in de plaatsbepaling zijn achter de rug; we richten ons nu op de verdere verbetering van de nauwkeurigheid door de successievelijke uitschakeling van de oorzaken van onzuiverheden. Zelfs iets banaals als de schaduw op een satelliet heeft invloed. Bij Fugro werkt een team van R&D’ers onder leiding van de twee internationaal befaamde geodeten Kees de Jong en Dariusz Lapucha voortdurend aan verbetering van het systeem. Sinds de faculteit Geodesie van TU Delft is gesloten – Nederlandse jongeren vinden het beroep van geodeet kennelijk niet sexy genoeg – zijn er in ons laboratorium meer buitenlanders komen werken, zoals enkele zeer goed opgeleide mensen van de universiteit van Warschau.

Dariusz stond aan de basis van een groot deel van deze technologie; hij werkt voor Fugro in de VS en is een icoon op dit gebied. Positionering is dagelijkse kost bij offshore survey en niet alleen essentieel voor het werk met ROV’s in de diepzee, maar voor al onze werkzaamheden, of het nu gaat om het opmeten van zeepieren, met een simpel bootje dicht onder de kust, of de plaatsing van een groot boorplatform: nauwkeurige plaatsbepaling is altijd en overal nodig. Er zijn voortdurend honderden projecten tegelijk aan de gang, over de hele wereld.’

2027

Plaatsbepaling

GEVOLGEN VAN KLIMAATVERANDERING

PAUL WINSPEAR FUGRO GEOTEAM, NOORWEGEN

De klimaatverandering heeft weinig gevolgen voor het verwerven van ons seismisch werk op zee. Het stijgen van de zeespiegel zal zeker invloed hebben op kustgebieden en het kan nieuwe werkterreinen openleggen, als gebieden die nu nog minder dan tien meter diep zijn en waar we dus nog niet met onze gesleepte streamers kunnen komen, meer dan tien meter diep worden en dus voor onze schepen toegankelijk. Maar wat betreft het aantal gebieden waar we door die verandering aan de slag kunnen gaan, zal dit effect nauwelijks waarneembaar zijn.

Mocht de klimaatverandering echter ook gepaard gaan met extremere weersomstandigheden, wetende dat orkanen en tropische cyclonen boven uitgestrekte oppervlaktes van warm water ontstaan, dan zal dit invloed hebben op de veiligheid van onze schepen en zou het ook vaker ons onderzoekswerk kunnen onderbreken, voor zover dat zich afspeelt in zeegebieden die in principe niet meer dan drie meter diep zijn.

209

Fugro 50 years – what’s next?

Tijd is geld

‘Verfijning en verbetering verhoogt de nauwkeurigheid, maar we werken ook hard aan alternatieve meetmethodes waarvan we verwachten dat ze tijdbesparingen zullen opleveren, om de dure schepen zo efficiënt mogelijk te gebruiken. Een operatie op zee met een werkschip en een ROV kost al gauw meer dan € 80.000 per dag en de grotere schepen van onze klanten zijn vaak nog veel duurder.

Zo zijn onze R&D’ers bezig met de ontwikkeling van zogenaamde inertial navigation systems (INS). Met een versnellingsmeter kun je de bewegingsverandering bepalen, en door alle versnellingen bij elkaar op te tellen, kun je uitrekenen wat de snelheid is geweest. Met de som van alle snelheden kun je de verplaatsing bepalen. De systemen die we nu kunnen toepassen, zijn oorspronkelijk ontwikkeld voor defensie- en luchtvaartdoeleinden. Ze bevatten het equivalent van een gyrokompas om de bewegingsrichting ten opzichte van het noorden te bepalen, en drie versnellingsopnemers: één voor iedere richting. Samen geeft dit een meting voor de richting en snelheid waarin een voertuig zich beweegt.

Al dit optellen en afronden leidt tot onnauwkeurigheden in de vorm van drift: de gegevens drijven langzaam af van de werkelijkheid. Er zijn echter methoden om drift te compenseren, bijvoorbeeld door toepassing van een snelheidsmeter of een wat minder nauwkeuring plaatsbepalingssysteem.

Meestal wordt een doppler log (een akoestische snelheidsmeter) onder zo’n INS gemonteerd, wat de meetnauwkeurigheid sterk verbetert. De combinatie met soms slechts twee transponders kan dan de opstelling van tien transponders vervangen en maakt dezelfde nauwkeurigheid binnen veel kortere tijd bereikbaar. De plaatsing van tien transponders kost ongeveer een etmaal, want nadat je ze hebt neergezet, moet je ze nog inmeten om te weten waar ze precies staan. De eerste proefnemingen met INS zijn achter de rug en het werkt goed. Hier zit toekomst in.’

Aquariumeffect en andere uitdagingen

‘Een van de uitdagingen is dat je zo’n INS-apparaat aan een docking station op de flens moet klemmen, om de werkelijke positie van de flenzen te bepalen. Dat is een ingewikkelde en tijdrovende manoeuvre. Eéntiende graad verschil is kritisch. We doen nu onderzoek naar een visueel positioneringssysteem. We willen met een videocamera vanuit verschillende hoeken opnamen maken van de flens en door de beelden over elkaar te laten vallen, kun je de afstanden en hoeken bepalen. Met een tekenpakket maak je vervolgens een model van de flens. Er zijn methodes om het model van de flens precies over het videoplaatje te leggen. Het past maar op één manier – de schaal is dan de maat voor de afstand, en de scheefstand is de maat voor de hoek.

1998 De groei zet door — — Na de voltooiing van de enorme projecten in Azië zakt de markt daar met 40% in, maar Fugro's resultaten blijven zich positief ontwikkelen. De kracht ligt steeds meer in het aanbod van gecombineerde activiteiten en betere oplossingen voor langlopende infrastructurele projecten op het land en langs de kust. Divisies bundelen hun krachten. Als de olieprijs keldert, vallen overal rond de Golf van Mexico ontslagen – bij Fugro pakken ze hun boeltje op en gaan ze naar San Francisco om er een brug te bouwen. Zowel synergie als schaalgrootte werpen hun vruchten af bij technologische vernieuwing en integratie van informatiestromen. Fugro is voorkeursleverancier van steeds meer opdrachtgevers. Fugro Middle East heeft geen eigen middelen voor het in-kaart-brengen van waterdieptes op zee door middel van metingen vanuit de lucht, maar kan desondanks als hoofdaannemer optreden, door zijn gespecialiseerde collega's in te schakelen.

Fugro blijft geïnteresseerd in kleine, gespecialiseerde bedrijven waarvan de kennis en kunde een aanvulling op het dienstenpakket betekenen. In 1998 zijn de meeste nieuwverworven bedrijven actief in survey op zee of in geotechniek op land. Alles is gericht op vermindering van de onafhankelijkheid van de energiemarkt.

De orderstroom in Zuid-Amerika en het

>

1998 > CaraĂŻbisch gebied rechtvaardigt de opening van kantoren in Trinidad en Venezuela; ook in Frankrijk begint Fugro een eigen vestiging. Via overnames krijgt Fugro voet aan wal in WestCanada en Kazachstan.

OmniSTAR is inmiddels wereldmarktleider met zijn plaatsbepalingsapparatuur en boekt niet alleen succes in de agrarische sector, maar ook in mijnbouw, visserij en landmeetkunde.

In de Kaspische Zee zijn enorme gasvoorraden gevonden. Fugro voert in opdracht van Gazprom geotechnisch onderzoek uit in de Zwarte Zee, voor de pijpleiding van Zuid-Rusland naar Noord-Turkije.

Mede dankzij de combinatie van expertise kan Fugro de zeebodem onderzoeken in waterdiepten van 3.000 meter.

De restanten van de milieuactiviteiten gaan op in de divisie onshore Geotechniek. — En in Los Angeles overlijdt The Voice (Frank Sinatra, 82 jaar).

211

Fugro 50 years – what’s next?

Als je dit vaak herhaalt en steeds op hetzelfde punt uitkomt, kun je terugrekenen waar de flens zich bevond ten opzichte van de camera, waarvan je de exacte positie al wist.

Op grote waterdiepten is geen natuurlijk licht en het systeem moet er werken onder extreme omstandigheden. Standaard onderwatercamera’s volstaan, mits ze goed zijn gekalibreerd, zodat je de vervorming van de lens kent en kunt verwerken in de resultaten van de meting. We buigen ons bijvoorbeeld over de vertekening van het beeld door de brekingsindex van het water: het aquariumeffect. De troebelheid van het water vormt ook een uitdaging, maar aangezien zout en zoet water zich hetzelfde gedragen, kun je zo’n camera op land in een tank kalibreren en dan meenemen naar zee.

Zolang de klant om centimeters vraagt, volstaan zulke methodes. Misschien willen we in toekomst op de millimeter nauwkeurig kunnen meten, maar hiervoor zullen we dan nog flink wat obstakels moeten wegnemen.’



Controle van meetapparatuur aan boord van een vliegtuig



Bodemkaart van de Golf van Mexico

 Meten op het Wad

1999 Schaalgrootte — — Door de aanhoudend lage olieprijzen zijn de oliemaatschappijen gedwongen zich te herorienteren en sommige fuseren zelfs. Overal is het investeringsniveau laag. Dankzij de schaalgrootte kan Fugro mensen intern uitwisselen en middelen elders inzetten. Fugro koopt vier ondernemingen die in Canada, Australië en Zuid-Afrika in opdracht van mijnbouwbedrijven en overheden geofysisch onderzoek vanuit de lucht doen, en brengt ze onder in Fugro Airborne Survey.

Het systeem voor het ingraven van kabels en pijpleidingen in de zeebodem wordt verfijnd en is nu mogelijk tot op 1.000 meter waterdiepte.

In Engeland wordt apparatuur ontwikkeld waarmee men tot 30 meter onder de grond metalen objecten kan opsporen, zoals onontplofte bommen.

Het plaatsbepalingssyteem Starfix.Plus compenseert als eerste ionosferische storingen en verhoogt zo de nauwkeurigheid van GPSplaatsbepaling.

De groei van het concern maakt uitbreiding van het kantoor in Leidschendam noodzakelijk.

— En in Europa treedt de Europese Monetaire Unie in werking.

212

ENERGIE _ HERNIEUWBARE ENERGIEBRONNEN

EARTH UNLIMITED

HERNIEUWBARE ENERGIEBRONNEN _ _ _

H

et International Energy Agency (IEA), grote oliemaatschappijen en overheden zijn erover eens: de energiebehoefte zal de komende decennia sterk groeien. Bewoners van de BRIC- en andere zich ontwikkelende landen willen óók op een scooter of in een autootje rijden en een airco in huis. Oliemaatschappijen maken alle hun eigen studies, maar baseren zich op dezelfde gegevens. Hun scenario’s tonen in grote lijnen hetzelfde beeld: de energie gaat naar stroomopwekking, transport, industrie en huishoudens. Momenteel zijn de voornaamste bronnen achtereenvolgens olie, kolen, gas, kernreactie en hernieuwbare bronnen. Gasverbruik groeit snel en zal in de komende jaren op de tweede plaats komen.

‘De CO2-emissies stijgen schrikbarend en kolen zijn een ramp. Het is onvoorstelbaar en onverantwoord dat Europa enerzijds de bouw van kolencentrales toestaat, en anderzijds roept dat we de emissiedoelstellingen in 2020 zullen halen. Dat kun je vergeten. Organisaties als Greenpeace hanteren andere scenario’s, waarvan zij zeggen dat ze technisch en economisch haalbaar zijn. Het zijn deskundige, solide en verantwoorde rapporten en ze zijn verbazingwekkend overtuigend geschreven, net zo sterk onderbouwd als die van het IEA, en getallen op EU-websites over hernieuwbare energie bevestigen de visie van Greenpeace. Er bestaan dus twee volkomen verschillende inzichten naast elkaar. Ik denk dat de waarheid in het midden ligt, maar vanuit het gezichtspunt van de hernieuwbare energie lijken mij de IEA-scenario’s te conservatief.’

Kostenvergelijking

‘Exxon, toch een oerconservatieve oliemaatschappij, voorziet een sterke prijsstijging bij ondergrondse opslag van CO2. Zij deed een studie op basis van elektrische energieopwekking met fossiele brandstoffen, met een bescheiden belasting op CO2-uitstoot. Belasting zal niet alleen aanzetten tot beperkende maatregelen, maar ook leiden tot kostenstijging van energieopwekking met conventionele brandstoffen, waarvan de prijs dan ongeveer gelijk wordt aan die van wind- en kernenergie. Met een iets min-

In tegenstelling tot de algemene opinie is energie uit hernieuwbare bronnen volgens Paul van Riel géén marginale business en begint zij die van fossiele brandstoffen ook volgens economische maatstaven te naderen. Bij de traditionele opwekking van elektriciteit uit kolen en gas valt nog nauwelijks extra rendement te boeken, terwijl de betrekkelijke jonge windenergie-industrie grote stappen vooruit zet, bijvoorbeeld door de ontwikkeling van nieuwe soorten windmolens. Ook de ontwikkeling van zonne-energie is in volle gang; de nieuwe generatie collectoren in Zuid-Europa maken het al rendabel om op afgelegen plaatsen economisch zonne-energie op te wekken. Andere vormen wachten op een doorbraak.

213

Fugro 50 years – what’s next?

der bescheiden, maar nog steeds redelijke toeslag op CO2-uitstoot zijn de nieuwe energiebronnen al goedkoper. De beschikbaarheid speelt ook een rol. Met windenergie kunnen we tweehonderd maal de huidige mondiale energiebehoefte dekken, met zonne-energie zelfs meer dan tweeduizend maal. Groene energie heeft voldoende potentie. Wind en zon zijn de grote kanshebbers; andere natuurlijke bronnen spelen een beperktere rol. Hiervan is aardwarmte naar mijn idee onderbelicht. Het is duur, we weten er nog onvoldoende van en het risico van aardbevingen gooit al snel roet in het eten. Er zijn een paar plekken op aarde waar men aardwarmte wint. Het is de kunst om de hitte toegankelijk te maken en rendabel te exploiteren, net als bij zonne-energie. De kosteneffectiviteit van kernenergie is bewezen, maar deze vorm zal pas werkelijk kunnen doorbreken als de veiligheidsproblemen zijn opgelost.’

Exponentiële toename van windenergie

‘Het zijn vooral technologische vraagstukken die de doorbraak van hernieuwbare energie in de weg staan. Hierbij geldt ongetwijfeld de Wet van Moore; Gordon Moore stelde vast dat het aantal transistoren dat op hetzelfde chip-oppervlak kan worden geïntegreerd elke achttien maanden verdubbelt. Deze wetmatigheid geldt al meer dan vijftig jaar. Vermoedelijk geldt er ook zo’n wet voor de productiviteit van zonnecellen en zal zonne-energie bij Fugro’s 65-jarige jubileum in grote delen van de wereld rendabel zijn. Fugro zelf houdt zich overigens niet bezig met kleinschalige zonne-energieprojecten. Dit zou wel kunnen met heel grote projecten, zoals die waarin met een verzameling spiegels zout in een watertoren-achtige constructie vloeibaar wordt gemaakt. De enorme hitte die hierdoor ontstaat, gaat de stoomgenerator in en wekt elektriciteit op. De fundering van deze constructies is ons werk, maar niet spectaculair.

Bij de ontwikkeling van windenergie is sprake van een exponentieel toenemende hoeveelheid generatiecapaciteit. De Europese Unie (EU) neemt hierin het voortouw en er wordt fors in geïnvesteerd. Per 2010 is in Europa 84 GigaWatt aan capaciteit geïnstalleerd, effectief is dit 50 GW. Dit betekent dat zo’n vijftig conventionele centrales zijn vervangen door centrales voor windenergie. Het zijn in toenemende mate offshoreprojecten. Jaarlijks worden er op de Noordzee enkele windmolenparken neergezet, elk met een capaciteit van enkele honderden MegaWatt. De molens hebben een gemiddelde capaciteit van 3 MW; voor een opbrengst van 600 MW heb je dus tweehonderd molens nodig. Inmiddels zijn er molens van 5 MW en de eerste generatie 7,5 MWturbines is in aantocht. Men streeft nog steeds naar grotere molens – deze zijn relatief goedkoper in onderhoud – maar er is een limiet; net als bomen hebben zij een bepaalde maximumhoogte. Het zijn structuren van honderden meters, waarbij het optimum nog niet is gevonden.

Weinig mensen beseffen dat er in de EU in de afgelopen vijf jaar meer capaciteit voor hernieuwbare energie is geïnstalleerd dan voor conventionele.

2000 Alles en iedereen werkt — — Fugro heeft de wind in de zeilen met 30% meer omzet en 13% meer netto resultaat.

Alle sectoren draaien goed; alleen de seismische exploratie op zee blijft achter. Met een koersstijging van 85% behoort Fugro tot de vijf best-presterende bedrijven op de Amsterdamse aandelenbeurs. Fugro geeft een achtergestelde, converteerbare lening uit van € 100 miljoen; de financiële positie is ijzersterk geworden.

Fugro’s plaatsbepalingssystemen Starfix en OmniSTAR zijn een hit. Wereldwijd ondersteund door negentig peilstations verhoogt het de nauwkeurigheid van het GPS van 15 meter tot enkele centimeters. OmniSTAR maakt efficiënte bedrijfsvoering in de agrarische sector mogelijk; geen vierkante meter wordt overgeslagen, geen vierkante meter wordt tweemaal behandeld.

Fugro krijgt opdracht voor de eerste fase van een zeebodemonderzoek voor een wereldwijd netwerk voor glasvezelkabel. Jonge technici volgen een uitgebreid trainings- en opleidingsprogramma om zich de kennis van andere disciplines eigen te maken.

Fugro, Boeing en Oceaneering bundelen hun krachten in de ontwikkeling van de AUV

(Autonomous Underwater Vehicle).

Dankzij Extranet kunnen Fugro en opdrachtgevers via internet online projectgegevens uitwisselen.

— En na veel gehakketak over stembiljetten wordt niet Al Gore maar George W. Bush de 43ste president van de Verenigde Staten.

215

Fugro 50 years – what’s next?

In 2020 zal de windmarkt tot drie keer zo groot zijn als in 2010. De onderliggende groei in jaarlijks te installeren capaciteit toont hoe snel deze ontwikkeling gaat. Windparken op zee leveren een groter rendement dan die aan land. Het waait op zee harder en constanter. Het aandeel van de fundering in de bouwsom van een windmolenpark op zee is ruim drie keer zo groot als aan land. De fundering van deze megastructuren is cruciaal, want er komen enorme krachten te staan op mast en wieken. Voor elke windmolen is uitgebreid bodemonderzoek nodig.’

Intelligent grids

‘Wat ook niet iedereen weet: op de Noordzee waait het altijd. Als het ergens windstil is, waait het 50 kilometer verderop. De exploitanten streven ernaar om al die windparken op de Noordzee met elkaar te verbinden en een zogenaamd intelligent grid aan te leggen, een netwerk van dikke kabels op de zeebodem, zodat het netwerk altijd energie opwekt. Bovendien kun je gascentrales op land daarop inpluggen – de enige soort centrale die je makkelijk aan en uit kunt zetten – en zo pieken en dalen vereffenen. Voor de aanleg van zo’n netwerk is veel bodemonderzoek nodig, in verband met de effecten van stromingen, golven, stormen en andere risico’s. Ook controle, onderhoud en reparatie leveren werk op. Fugro doet dit al jaren voor de olieen gasindustrie. In de windindustrie werken sommige dingen iets anders, maar er is geen nieuwe kennis voor nodig. Deze expertise is “van de plank” leverbaar en er is een duidelijk groeiende markt, want we móéten de CO2uitstoot terugdringen.

In 2010 werd er wereldwijd voor zo’n $ 600 miljard in olie- en gasindustrie geïnvesteerd, in wind al $ 70 miljard en dit zal snel doorgroeien. Windenenergie is vooral offshore big business en de beweging is niet te stoppen.

Overheidssubsidie vertroebelt het beeld nog enigszins, maar het is niet onredelijk om te verlangen dat men voor uitstoot van CO2 gaat betalen – ook dán is windenergie economisch. De overheid geeft ook enorme bedragen uit aan dijkophoging die nodig is in verband met de zeespiegelstijging, mogelijk ten dele veroorzaakt door de gevolgen van de CO2-emissie.’

Wettelijke aspecten

In windenergie zijn op de Noordzee twee groepen actief: elektriciteitsmaatschappijen en commerciële exploitanten. De ontwikkelaars van windmolenparken groeperen zich in consortia, vragen vergunning aan voor de bouw van een windmolenpark op zee en verkopen elektriciteit aan de energiemaatschappijen. ‘Toen er discussie ontstond over de vraag of de elektriciteit op zee of aan land wordt afgeleverd, nam Duitsland het voortouw bij het maken van een wettelijke regeling. De Duitsers hebben de wetgeving in hoog tempo door het parlement gejaagd; er is daar nu een afnameverplichting op zee. Verder worden er veel parken ontwikkeld in het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, België en Nederland. Frankrijk is bezig met de eerste parken

 Installatie van windmolens vanaf Fugro Seacore hefeiland op de Noordzee

2001 Alles en iedereen werkt — — Het Fugro-concern staat als een huis. De grootste uitdaging is goede mensen te vinden en vast te houden. Fugro stroopt universiteiten af op zoek naar slimme jongens en meisjes, maar jongeren willen liever voor hippe dotcombedrijven werken dan in de olieindustrie. Blijven investeren in innovatieve technologie kan ook soelaas bieden – met slimme oplossingen kunnen minder mensen meer werk verzetten.

Fugro begint een intern uitwisselingsprogramma in het kader van loopbaanontwikkeling. Er is geen crèche in de kelder noch een fitnessruimte op de bovenste etage. Men werkt niet bij Fugro voor het geld, al wordt men goed betaald; het gaat de meesten om het familiegevoel en de mentaliteit van niet lullen maar poetsen.

De jaarlijkse Managers Meeting is van grote waarde. Mensen luchten hun hart en iedereen leert iedereen kennen. Het is eerder een evenement voor teambuilding dan een vergadering over beleid of functieverdeling.

Alle dochtermaatschappijen hebben hun

>

216

ENERGIE _ HERNIEUWBARE ENERGIEBRONNEN

EARTH UNLIMITED

2001 >

in de Atlantische Oceaan. In de Middellandse Zee zijn nog weinig concrete projecten – misschien doordat het daar onvoldoende waait.

Europa is wereldwijd leidend in windenergie, maar ook elders verrijzen windmolenparken. Op de grote vlaktes in de VS wordt veel windenergie gewonnen – het waait er altijd. Fugro is als onderdeel van een Amerikaanse associatie op het gebied van windenergie betrokken bij concrete plannen voor windparken in zee aan de oostkust en in de Great Lakes. In China zijn veel parken op land geïnstalleerd en de eerste is op zee gerealiseerd. Bij Hongkong werkt Fugro mee aan studies voor windparken op zee.

In Fugro’s zogenoemde Cross Divisional Marketing Group houdt een deskundige op het gebied van windenergie de ontwikkelingen in de gaten.

Doordat de meeste projecten in Europa ontstaan, hebben we een windenergiegroep die de activiteiten van Britse, Nederlandse, Franse en Duitse werkmaatschappijen coördineert, zodat we alle plannen voor projecten zien aankomen en erop kunnen inschrijven. Fugro is op de Noordzee soms met vier boten tegelijk bezig, voor verschillende windmolenparken; voor het werk nearshore is permanent een jackup platform van Seacore operationeel.

Seacore is trouwens ook betrokken bij de installatie van experimentele getijden- en golfcentrales in Schotland. De ontwikkeling van energie uit golven en getijden loopt achter op die van windenergie, maar is aantrekkelijk doordat de massa van stromend water gemakkelijk een zware turbine kan

eigen historische cultuur, maar de typische Hollandse sfeer bindt ze tot één interessante bedrijfscultuur.

Fugro onderscheidt zich door hoogstaande technologie en creatieve mensen, en wie zich met het concern zou willen meten, moet zich enorme kapitaalkosten getroosten.

Het principe blijft van kracht dat de werkmaatschappijen hun eigen financiële administratie voeren, in plaats van deze te centraliseren in Leidschendam. Elke bedrijfsdirecteur heeft zeggenschap over zijn eigen staf en regelt zijn eigen zaakjes. Hij geniet het volle vertrouwen, als hij af en toe maar vertelt waarmee hij bezig is en onverhoopte moeilijkheden meldt. Het is niet in alle situaties de meest doelmatige organisatievorm, maar ieders prettige gevoel van autonomie maakt dit ruimschoots goed. Door ervaring en kapitaalkracht kan Fugro kleine bedrijven over drempels helpen, stimuleren en steunen.

Met de overname van Robertson Research International en Jason Information Systems (wereldmarktleider in kwantitatief onderzoek naar olie- en gasvoorraden) geeft Fugro gestalte aan de derde hoofdactiviteit: die van de Geoscience.

— En in New York stort op 11 september het World Trade Center in na een zelfmoordaanval van Al Qaida.

217

Fugro 50 years – what’s next?

aandrijven. Er komen enorme krachten op de installatie te staan, wat gedegen bodemonderzoek en verankering nodig maakt. Fugro volgt ook deze ontwikkelingen op de voet, voor het geval de technologie doorbreekt.’

2002

Waterkracht en ondergrondse opslag

De derde poot

‘Bij de inzet van waterkrachtcentrales is Fugro steeds meer betrokken via het onderzoek naar de conditie van de vele stuwdammen die wereldwijd in de eerste helft van de vorige eeuw zijn gebouwd. In de VS behoorde de bouw van stuwdammen tijdens de depressie tot de werkgelegenheidsprojecten.

Vele ervan staan in gebieden die gevoelig zijn voor aardbevingen. Ze zijn nu zo’n zeventig jaar oud en ook beton heeft een beperkte levensduur. Is hun structuur nog in orde? Zijn ze in die zestig, zeventig jaar verzwakt? Ook Europese landen die met waterkracht werken, zoals Frankrijk en Zwitserland, beseffen dat onderzoek nodig is. Wat te doen als blijkt dat een dam niet meer sterk genoeg is? Een scala aan geotechnische vraagstukken doet zich voor en leidt tot een groeiend aantal verzoeken om advies. In de Himalaya werkt een van onze ploegen op 3.000 meter hoogte; in die streken is waterkracht nooit goed van de grond gekomen, al is het de makkelijkste, goedkoopste en groenste manier van energieopwekking.

De ondergrondse opslag van energie is ook interessant. Je kunt gebieden met voldoende grondwater ‘s zomers gebruiken voor koeling en ‘s winters voor verwarming. Ook daarvoor is grondonderzoek nodig. Is de bodem poreus genoeg? Stroomt er genoeg water doorheen? Het is heel specialistisch en deze technologie staat nog op een laag pitje, evenals die van de eventuele ondergrondse opslag van CO2. Op land wekt ondergrondse opslag weerstand op, maar op zee zijn er genoeg plaatsen om het te bergen. Ook daarvoor is nog veel onderzoek nodig.

Voor al deze alternatieven geldt dat Fugro vooraan staat om de technologische ontwikkeling op de voet te volgen, hieraan eventueel mee te werken, en actief mee te doen als ze serieus op stoom komt.’

— — De overgenomen bedrijven Jason Information Services en Robertson Research vormen met Fugro's seismische activiteiten en Airborne Survey de derde divisie, naast Geotechniek en Survey: Geoscience. De nieuwe divisie biedt goede mogelijkheden voor synergie en moet niet alleen ongeveer een kwart van de totale concernomzet kunnen genereren, maar ook de operationele cash flow en winstmarge verder verhogen.

De Fugro Explorer komt in de vaart; dit stateof-the-art geotechnische boorschip is als enige geschikt om geotechnisch onderzoek te doen op waterdieptes tot 3.000 meter. Met StarfixHP introduceert Fugro een satelliet-plaatsbepalingssysteem met een nauwkeurigheid van minder dan een decimeter.

Eens te meer blijken nut en noodzaak van spreiding en flexibiliteit. Nu de markt voor onderzoek voor onderzeese kabelroutes is ingezakt, kunnen medewerkers en materieel succesvol worden ingezet ten behoeve van de aantrekkende olie- en gasmarkt.

Fugro rondt het grootste contract voor geofysisch onderzoek vanuit de lucht af dat het bedrijf ooit ondertekende. Het betreft de magnetische dataverzameling van 1,8 miljoen lijnkilometers in Saoedi-Arabië.

Euronext neemt Fugro op in de Amsterdam Midkap-index.

De angst voor terugvallende investeringen in de olie- en gasindustrie ten gevolge van 9/11 blijkt ongegrond; de verwachting is dat ze in 2002 met 10% zullen stijgen ten opzichte van 2001.

— En ter gelegenheid van Fugro's veertigjarig bestaan verschijnt het boek Down to Earth and Up to Date, over de wordingsgeschiedenis van het bedrijf.

218

ENERGIE _ DE WINST ZIT IN DOELMATIGHEID

EARTH UNLIMITED

DE WINST

ZIT IN DOELMATIGHEID _ _ _

‘V

an oudsher heeft Fugro vooraan gestaan in bodemonderzoek en in de olie- en gasindustrie kent iedereen het bedrijf. In de markt voor windenergie zijn echter andere opdrachtgevers en concurrenten actief – veelal zijn het bedrijven die thuis zijn in de onshore-business en erop vertrouwen dat zij hun kennis en kunde ook offshore kunnen toepassen, bij de bouw van windmolenparken in ondiep water. Voor Fugro heeft het offshore-werk geen geheimen, maar de markt voor windenergie is nieuw en vergt een omschakeling. Voor het werk ten behoeve van boorplatforms volstaan enkele – zeer gedetailleerde – boringen op één locatie, maar voor een windmolenpark is voor elke afzonderlijke molen bodemonderzoek nodig; voor een park van pakweg 150 molens moet je het onderzoek dus 150 maal uitvoeren. Bij deze veel hogere productie is de efficiëntie van de operaties bepalend voor concurrentiekracht en winstpotentie. Ook op land is tijd geld, maar op zee is tijd een nog veel belangrijker factor: offshore is tijd véél geld.

Bovendien spelen weersomstandigheden op zee een grotere rol en kan het onderzoek alleen maar gebeuren in zogenoemde weather windows: beperkte periodes met betrekkelijk gunstig weer. Fugro concentreert zich dus op optimalisatie van de productie.’

Nieuwe gebieden

‘De laatste jaren is er ook toenemende belangstelling van de olie- en gasindustrie voor onderzoek in gebieden waar de bodemomstandigheden niet ideaal zijn. Slappe grond, steile en instabiele hellingen, vulkanische activiteit en aardbevingsgevoeligheid (of een combinatie hiervan) vormen geohazards die in kaart moeten worden gebracht. Deze geologische uitdagingen komen bijvoorbeeld voor in het zuiden van de Kaspische Zee, met zijn gigantische hoeveelheden fossiele brandstoffen. De exploitatie van olie- en gasvoorraden verplaatst zich steeds meer naar moeilijkere gebieden, zoals diep water offshore West-Afrika en het Arctische gebied, en de zoektocht naar alternatieve energiebronnen wordt steeds lonender.

Zo biedt de ontginning van de Canadese teerzanden op land perspectieven

Harry Kolk kwam na zijn studie Civiele Techniek in 1974 bij Fugro werken en is – zoals hij zelf zegt – door stom toeval blijven hangen. Ten tijde van het vijftigjarige bestaan is hij directeur van Fugro Engineers, de grootste werkmaatschappij in de divisie Offshore Geotechniek.

219

Fugro 50 years – what’s next?

en zijn er offshore interessante ontwikkelingen gaande bij de winning van gashydraten: gas dat in enorme hoeveelheden in ijsvorm in de zeebodem voorkomt, is een interessante potentiële energiebron. Naarmate rendabele exploitatie van de olie- en gasvoorraden lastiger wordt en de economische prikkel dus sterker, zal de winning van gashydraten een hoge vlucht nemen. De technologie is echter nog onvoldoende ontwikkeld. De grote vraag is hoe je dit gas veilig naar boven kunt halen. Het zit in ijslenzen op grote waterdiepte in de bevroren zeebodem en als je het naar boven haalt, wordt het warmer, neemt de druk af en gaat het over in gasvorm. Hierdoor krijgt de voormalige ijslens een enorm volume en kan exploderen. Het moet dus ter plaatse op een veilige manier in gas worden omgezet. In Japan is men er al serieus mee bezig en Fugro werkt (onder andere) mee aan onderzoek in Zuid-Korea; deze landen hebben geen conventionele olie- of gasvoorraden en dus groot belang bij de ontwikkeling van deze technologie.’

Project management

‘De wereld waarin en de manier waarop Fugro werkt, is in korte tijd complexer geworden. De concurrentie groeit en zowel technologische als organisatorische vraagstukken vergen meer aandacht. Fugro besteedt veel aandacht aan de goede organisatie van human resources, werving, opleiding, veiligheid en gezondheid. De focus ligt tevens op efficiënter projectmanagement en betere samenwerking tussen vestigingen, waar betere communicatie en juiste, tijdige informatie risico’s verkleinen.

Binnen Fugro N.V. houdt een project management leadership team zich bezig met verbetering van projectmanagement. Als iemand offshore een steekje laat vallen, kun je zomaar een dag scheepstijd verliezen en daarmee dus een dag pure winst, want alle kosten lopen door. Het doel is om in 2012 in een aangepaste organisatie optimaal gebruik te maken van ieders competenties en mensen op de meest geschikte plaats te laten functioneren.

Dit geldt ook voor nieuwkomers, of ze nu van school of universiteit komen, of van een andere werkgever. Hun kennis moet in zo kort mogelijke tijd op niveau zijn, om de specifieke werkzaamheden van Fugro Engineers goed te kunnen uitvoeren. Daarom steekt Fugro ook veel tijd en geld in opleiding, zowel via klassikale cursussen als via e-learning, middels de Fugro Academy.

Een belangrijk onderdeel van de andere werkwijze is de commerciële afdeling. Deze houdt zich van oudsher bezig met marketing, business development, tendering, het uitbrengen van offertes. Als ze succesvol zijn en er een contract komt, moeten zij ook de projectbegeleiding doen, de financiële rapportage en de complete evaluatie verzorgen. Iemand die dit hele pakket voor zijn rekening kan nemen, is een schaap met vijf poten. In de nieuwe opzet richt een groep zich op business development en tendering, dus vooral op klanten en externe contacten. In de projectbegeleiding heb je juist andere mensen nodig die het proces efficiënt laten verlopen en financiële controle houden, dus meer intern gericht zijn.’

2003 Op zoek naar nieuwe werkterreinen — — De olie- en gasindustrie is met € 822 miljoen inmiddels goed voor tweederde van de omzet.

Dit weerspiegelt Fugro's streven om zich verder te ontwikkelen als toeleverancier in deze sector. De strategie krijgt een sterk momentum met de overname van Thales GeoSolutions, de grootste acquisitie die Fugro ooit deed. (De 1.700 medewerkers in dertig vestigingen zetten jaarlijks € 240 miljoen om.)

Deze overname versterkt Fugro’s positie op het gebied van onderzoek op zee, maar voegt ook nieuwe activiteiten toe, zoals de inzet van Remotely Operated Vehicles en duikwerkzaamheden in Braziliaans diep water.

De uitputting van bestaande olie- en gasvelden, uitstel van investeringen en wereldwijde groei van de energiebehoefte hebben de investeringsbudgetten van de olie- en gasmaatschappijen flink laten stijgen, zowel op land als op zee. Exploratie en ontwikkeling in diep water concentreren zich in de Golf van Mexico, West-Afrika en Brazilië. Fugro richt zich op twee segmenten en twee geldstromen binnen de olie- en gassector: optimalisatie van bestaande velden, en exploratie en ontwikkeling van nieuwe. In het Midden-Oosten, de Kaspische Zee, Mexico, Azië en Australië blijft Fugro hierin actief. Investering in meer gedetailleerde kennis is nuttig, om de productie in bestaande velden zo lang mogelijk op peil te houden.

>

ď ž Resultaat van kartering van de zeebodem met een AUV

ď ź Monstername van gashydraten met Fugro Pressure Corer

221

Fugro 50 years – what’s next?

‘Een van de grootste uitdagingen is: hoe maken we van een groep lokale werkmaatschappijen één soepele, internationaal opererende organisatie?

Door optimale inzet van mensen en apparatuur is de nodige efficiëntiewinst te boeken. Een werkmaatschappij die alles zelf wil doen, terwijl zusterbedrijven mensen over hebben en/of beter geëquipeerd zijn, laat kansen liggen.

Fugro ontwikkelt zich in de richting van één virtueel kantoor; elk individu moet zich onderdeel gaan voelen van één globale organisatie. Managers zijn erin opgevoed dat hun werkmaatschappij of afdeling optimaal functioneert en maximale winsten maakt, waarbij de winstoptimalisatie en dergelijke belangen van de groep als geheel secundair zijn. Makkelijk gezegd, en het duurt nog wel even voordat deze omslag is gerealiseerd. Het komt neer op mentaliteitsverandering: wie denkt dat hij het altijd beter kan dan collega’s in een ander kantoor, zal zijn instelling moeten veranderen.

Op papier bestaat de organisatie al: Fugro is één club, maar in de operationele activiteiten valt nog winst te boeken. Het streven is niet ingegeven door gebrek aan werk, maar uit de behoefte om efficiënter gebruik te maken van de capaciteiten in de groep. In het algemeen moeten mensen zich onderdeel voelen van het grote geheel, als wereldburgers. Fugro heeft door de jaren heen bepaald geen gebrek aan zelfvertrouwen ontwikkeld, maar nu is er reden om óók te kijken naar wat er elders in de wereld gaande is. De internationalisering is een hoofdproject binnen de organisatie. Fugro Engineers heeft als extra taak betere dienstverlening op te zetten voor wat betreft de ontwikkeling en levering van onshore en offshore geotechnische apparatuur.

Hiertoe kijken we naar wat andere werkmaatschappijen hebben bedacht en ontwikkeld op het gebied van hard- en software. Voor alle bedrijven geldt dat zij beter gebruik moeten maken van elkaars technologie. Ingenieurs zijn van nature creatief – ze willen uitvinders zijn. Het management probeert hen ertoe te bewegen eerst te kijken naar wat er al bestaat, om beter gebruik van de technologische verworvenheden binnen de Fugro-groep te bevorderen. Wat dit betreft is er intern nog veel winst te boeken, maar we moeten onze aandacht ook richten op wat de concurrentie doet. Onze ijzersterke marktpositie bracht sommige klanten ertoe om onze concurrenten te stimuleren bij de ontwikkeling van technologie. We moeten bereid zijn om in bepaalde gevallen onze eigen technologie te verlaten en over te stappen op die van anderen. Maar we moeten vooral alert zijn en direct reageren als een concurrent met zijn technologie bij een klant van ons binnenstapt. We moeten opletten, onze eigen technologie verbeteren en de concurrentie het nakijken geven. We kunnen het ons in deze tijd niet veroorloven om achterover te leunen en alleen maar te vertrouwen op de ijzersterke naam die we hebben opgebouwd.’

2003 > Het Autonomous Underwater Vehicle (AUV) komt in gebruik, voor geofysisch onderzoek tot een waterdiepte van 3.000 meter.

— En de verkoop van elektrische auto’s komt op gang; automerk Toyota verkoopt in Europa 834.700 exemplaren van zijn hybride Prius.

2027

Andere organisatie

WERVING EN MOBILITEIT

JOHN LAZARUS

GEOSPATIAL SOLUTIONS, AUSTRALIË

Ik denk niet dat het personeelsbeleid heel ingrijpend zal veranderen.

Misschien verandert de personeelswerving (door het gebruik van sociale media, het web, of uitzendingen via de iPod), maar de uiteindelijke beoordeling van een kandidaat zal nog steeds het resultaat zijn van persoonlijke evaluatie.

De mobiliteit binnen Fugro zal zich altijd afspelen in het kader van organisatorische randvoorwaarden en aansluiten bij de persoonlijke motivatie.

222

ENERGIE _ DE MILJARDENDANS OM ZEEBODEMSCHATTEN

EARTH UNLIMITED

DE MILJARDENDANS OM ZEEBODEMSCHATTEN _ _ _

D

e behoefte aan duidelijkheid over welk land in welk gebied op zee succesvol aanspraak zou kunnen maken op de eventueel aanwezige bodemschatten, nam evenredig toe met de belangstelling van olie- en gasmaatschappijen voor de exploitabele voorraden. Niet alleen in kustwateren, maar ook in dieper water, verder uit de kust.

Wat is eigendom van wie?

‘Het recht om te exploiteren kan veel geld opbrengen en dus was het voor kuststaten van groot belang om precies te weten waar hun eigen territorium ophoudt en dat van het buurland begint. Een kuststaat kan naar voren brengen dat het land niet ophoudt bij de grens van de EEZ, maar pas aan het einde van het continentaal plat voor de kust, en in sommige omstandigheden zelfs tot aan de rand van de continentale helling. Dit is meestal het punt waarop de zeebodem opeens steil naar beneden gaat. Het plat omringt alle continenten en is gemiddeld 50 mijl breed, maar kan in Europa tot wel 1.000 mijl groot zijn. Ook het plat bij de oostkust van Noord- en Zuid-Amerika en rondom Afrika is breed; dat aan de westkust van Noord- en Zuid-Amerika is daarentegen heel smal. De eigendomsvragen “Wat is van ons?” en “Waar begint het gebied van de buren?” zijn hierdoor zowel van juridische als van geologische aard.

De International Seabed Authority was de gezaghebbende instantie voor zaken aangaande de zeebodem buiten de 200-mijlszone. Dit gaat veranderen, nu betrokken staten claims leggen buiten deze zone, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. De open zee was van oudsher van iedereen; er was geen internationale wetgeving die exploitatie op open zee regelde en er bestond dus geen jurisprudentie. In voorbije tijden gold op de oceaan hoogstens het recht van de sterkste; wie de beste oorlogsvloot had, was er heer en meester.

Het was dus tijd om de uitgebreidere exploratie- en exploitatierechten inzake zeebodemschatten te regelen en de Verenigde Naties werden geacht hiervoor de meest geëigende instantie te zijn. Zo kwam de UN Commission

Tot een jaar of tien geleden beperkten de discussies over territoriale wateren tussen buurlanden zich tot rechten op visgronden en vermeende navigatievergissingen van schepen. De huidige territoria zijn begrensd door de traditionele 12-mijlszone (Territorial Sea), de 24-mijlszone (Contiguous Zone) en de Exclusive Economic Zone (EEZ) – de laatste loopt tot 200 mijl uit de kust. Het belang van deze zones en vooral van nauwkeurige grenzen tussen de zones van buurstaten steeg aanzienlijk, naarmate de ontwikkeling van aardolie en/of aardgas op land afnam, door overproductie. Nadat op zee olie- en gasvelden waren gevonden, verplaatsten de grote oliemaatschappijen hun aandacht en installaties langzamerhand van land naar het betrekkelijk ondiepe water onder de kust. Aardwetenschapper Robert van de Poll weet alles van de Law of the Sea.

223

Fugro 50 years – what’s next?

on the Limits of the Continental Shelf (UNCLOS) tot stand. Vanaf 1989 gaf zij volle aandacht aan deze nieuwe functie en zij publiceerde de Law of the Sea. Van deze wet is Artikel 76 verreweg het belangrijkste; dit artikel gaat over de voortzetting onder water van alle continenten in de vorm van het continentale plat, en over de exploratie- en exploitatierechten die een kustland kan claimen op deze voortzetting. 155 van de 192 landen die het VN-verdrag hebben ondertekend, zijn kuststaten, waarop de nieuwe wetgeving van toepassing is. Van deze 155 kuststaten kunnen er 84 een claim indienen buiten de 200-mijlszone, overeenkomstig Artikel 76.’

Basiskustlijn vormt het uitgangspunt

‘De wereldwijd toenemende behoefte aan energie leidde tot stijging van brandstofprijzen, waardoor het economisch interessant werd om fossiele brandstof te winnen op plaatsen die eerder onbereikbaar waren geweest.

Vermoede of bewezen rijkdommen op grotere waterdiepten gaven aanleiding tot de ontwikkeling van betere technologie, waardoor nieuwe apparatuur en materialen op grotere diepte inzetbaar werden; andersom kon men dankzij de wetenschappelijke ontwikkeling en de technologische vooruitgang bronnen in diep water opsporen en exploiteren.

Olie- en gasmaatschappijen zijn evenals mijnbouwondernemingen bereid om hoge bedragen uit te geven aan rechthebbende regeringen om de eventuele bodemschatten te mogen exploiteren. De grenzen op zee gaan uit van de zogenaamde basiskustlijn, die oorspronkelijk was bepaald met inmiddels verouderde landmeetkundige methoden, later aangevuld met rechte lijnen die diepe insnijdingen in de kustlijn vereenvoudigden. Onder de huidige omstandigheden kan een mijltje meer of minder echter het verschil betekenen tussen enerzijds succes en rijkdom en anderzijds lege handen. In veel gevallen is het daardoor van groot belang voor kuststaten om de basiskustlijn met moderne methoden opnieuw vast te stellen.’

Software schrijven én survey uitvoeren

Rob van de Poll werkte in 1999 voor Caris, een Canadees bedrijf dat software ontwikkelt en verkoopt voor het maken van land- en zeekaarten, inclusief een GIS (Geografisch Informatie Systeem). Toen de VN dit bedrijf uitnodigde om gespecialiseerde software te ontwikkelen voor de integratie van juridische, technische en wetenschappelijke aspecten van de Law of the Sea werd Rob manager van dit nieuwe project. In 2006 stapte hij over naar Fugro om meer directe assistentie te kunnen verlenen aan kuststaten a) bij aanspraken op uitbreiding van hun zeewaartse grenzen volgens Artikel 76, en b) ten aanzien van alle aspecten van Law of the Sea in verband met discussies over grenzen op zee.

‘De software die Caris voor de VN heeft ontwikkeld, is grotendeels geologie en geodesie, met een snufje hydrografie en geofysica, en vormt de basis voor de bepaling en documentering van grenzen en territoriale aanspraken van

2004 Prijs — — Het jaarverslag over 2004 is goed voor de Henri Sijthoff-Prijs voor het beste jaarverslag, toegekend door Het Financieele Dagblad. Het jaar 2004 wordt een overgangsjaar; strategisch staat het bedrijf er beter voor dan ooit.

De integratie van Thales in 2003 kostte veel tijd, aandacht en energie – Fugro doet in 2004 geen verdere acquisities, om de organisatie tot rust te laten komen.

Inzake de ICT-infrastructuur en internet besteedt Fugro veel aandacht aan de interne beveiliging. Zo wordt het dataverkeer tegen inbraak beveiligd via de nieuwste coderingstechnologie (Virtual Private Network).

ICT-audits moeten onverhoopte moeilijkheden opsporen en oplossen.

Fugro investeert onder andere in een beter systeem voor akoestische plaatsbepaling in (diep) water, in verbetering van boorsystemen aan boord van schepen, waardoor zij beter kunnen opereren bij slecht weer en optimalisatie van metingen vanuit de lucht door de inzet van UAV's (Unmanned Airborne Vehicles).

Deze onbemande vliegtuigjes worden op afstand bestuurd en zijn uitgerust met een veelheid aan sensoren.

— En terwijl Europeanen aan het kerstontbijt zitten, voltrekt zich bij de westkust van Sumatra een natuurramp die grote delen van Azië treft; het woord tsunami ligt wereldwijd wekenlang op ieders lippen.

ENERGIE _ DE MILJARDENDANS OM ZEEBODEMSCHATTEN

landen in het kader van de Law of the Sea. Bij Fugro kreeg ik de gelegenheid om de software verder te ontwikkelen en advies en uitvoering van surveys in het kader van Law of the Sea te combineren. Wij kunnen landen ook helpen bij de uitvoering van surveys en de interpretatie van data. Fugro opereert wereldwijd en in steeds dieper water. Het begrijpt en onderkent het belang van de Law of the Sea. Mijn ervaring, internationale connecties en knowhow komen hierbij goed van pas, aangezien ik in de loop van de jaren niet alleen de ontwikkeling van de software bewerkstelligde, maar ook de jarenlange, goede relaties onderhield met de VN-deskundigen over de hele wereld. Het resultaat hiervan is dat alle ervaring en geografische informatie is samengebracht in één unieke, wereldomvattende database, waarin alle maritieme verdragen, metingen, onderzoeksresultaten en grensgeschillen van alle kuststaten van de wereld zijn ondergebracht. De database is gebaseerd op het informatiesysteem van Caris, dat geodetisch correcte berekeningen maakt en topografische, hydrografische, geologische en geofysische gegevens integreert en zichtbaar maakt. Het bijbehorende beeldmateriaal maakt het geheel tot een alomvattend, compleet en actueel bestand.’

Wetenschappelijk onderzoek

‘Voordat een land zijn claim aan de VN-commissie kan voorleggen om zijn opvatting over de grenzen op zee voor eens en altijd officieel te laten bevestigen (en daarmee het recht te verwerven om dat gebied te exploiteren), moet het eerst de VN-conventie over de Law of the Sea ondertekenen.

Vooraf kan men met behulp van onze database bepalen hoe groot de kans is dat de VN de aanvraag inderdaad zal honoreren. Als de kans groot genoeg is, moet het land met wetenschappelijke studies aantonen dat de claim terecht is.

Ondanks het belang van de Law of the Sea hebben nog niet alle kustlanden het convenant ondertekend. Integendeel, bijna 60% van de 520 maritieme grenzen tussen kuststaten is nog niet gedefinieerd of staat ter discussie. Dit maakt lokale grensdisputen moeilijk oplosbaar. Ook de “nieuwe” landen aan de Kaspische Zee behoren hiertoe. Oorspronkelijk was de Kaspische Zee 50/50 verdeeld tussen Iran en de Sovjet Unie. Toen enkele kuststaten aan de Kaspische Zee onafhankelijk werden, bij het uiteenvallen van de Sovjet Unie, kreeg Iran te maken met drie nieuwe buurstaten die een deel van de olierijke binnenzee claimden. Rusland had het VN-convenant over de Law of the Sea al getekend en de drie nieuwe landen gingen erin mee, maar Iran tekende niet, met mogelijk politieke gevolgen. Overigens komen dit soort grensgeschillen ook in West-Europa voor. Tot op heden is er bijvoorbeeld nog geen overeenstemming tussen Nederland en Duitsland over de grens van hun 12-mijlszone, al leidde de recente aanleg van een Duits windpark dichtbij de kust van Schiermonnikoog tot besprekingen tussen beide landen.’

EARTH UNLIMITED

2027

224

HERNIEUWBARE BRANDSTOFFEN

JOOST GEISE

FUGRO ENGINEERS, NEDERLAND

Tegen 2027 zal zo’n 25% van de energie die in Noordwest-Europa nodig is, worden geleverd door hernieuwbare bronnen zoals wind, zonne-energie, waterkracht, getijdewerking, etc. Het grootste deel hiervan zal uit de wind op zee komen. De geplaatste capaciteit daarvan zal gedurende de jaren 2015 - 2025 en ook nog daarna een aanzienlijke groei doormaken, met een verwacht aandeel van 35% van de hernieuwbare energie in 2030. In de komende jaren zullen ook getijdeenergie, golfslagenergie en waterkracht aan belang winnen, naarmate er geschikte technische oplossingen worden ontwikkeld voor de omstandigheden ter plekke.

Op de Noordzee zal een power grid worden ontwikkeld om evenwicht in de opwekking van energie te kunnen bewerkstelligen, aangezien de hoeveelheden wind over de Noordzee nogal uiteenlopen, terwijl de energiebedrijven willen vermijden dat ze een beroep moeten doen op gasgestookte energiecentrales om de perioden op te vangen waarin de opbrengst van de windenergie laag is.

 Wereldkaart Law of the Sea

ď ž Vastlegging grenzen Law of the Sea

227

Fugro 50 years – what’s next?

Diamant en andere bodemschatten

Het zijn meestal olie en gas die de inzet vormen van discussies en conflicten, maar het kunnen ook andere bodemschatten zijn. Een goed voorbeeld vormen de eigendomsrechten van placer-diamanten in de monding van de Oranje Rivier in Zuid-West Afrika. Deze rivier vormt de grens tussen ZuidAfrika en Namibië. ‘Het is dus van belang hoe en waar precies de feitelijke grens tussen beide staten loopt. Volgens Namibië ligt de grens in het midden van de rivier, maar Zuid-Afrika beschouwt de noordelijke oever als zijn eigen staatsgrens, waarmee het de hele rivier als zijn territorium claimt. In zo’n situatie kan een verschil van slechts enkele honderden meters bepalen welk land de rijkdom aan diamant (waarvan de zwaarste concentraties voorkomen waar de rivier in zee uitmondt) als zijn eigendom mag beschouwen.

Mogelijke conflicten betreffen niet uitsluitend grenzen op het continentale plat. In de diepzee komen – door vulkanische werking – concentraties voor van goud, platina en andere edele metalen. Naburige staten zijn in deze metalen geïnteresseerd, terwijl de farmaceutische industrie grote belangstelling heeft voor de anaerobe organismen die daar op zwavel leven. De kans dat de vondst van bodemschatten bij zeewaarts verlegde grenzen leidt tot versterking van de nationale economie, stimuleert staten om zich aan te sluiten bij het VN-convenant over de Law of the Sea. Na ondertekening heeft elk land dat een aanspraak kan maken overeenkomstig Artikel 76 van UNCLOS tien jaar de tijd om het gebied te analyseren, data te verzamelen en de claim in te dienen. (Voor analyse van en onderzoek bínnen de EEZ bestaan geen deadlines, dus zo’n 60% van de actuele, wereldwijde discussies zal niet binnen tien jaar eindigen.) Zo’n land levert zijn analyse in bij de UN Commission on the Limits of the Continental Shelf (CLCS). Deze commissie bestaat uit 21 deskundigen; de VN verdeelde de wereld in zeven regio’s en benoemde per regio drie wetenschappelijke experts.’ Rob trainde velen van hen destijds in het gebruik van de software van Caris. Volgens hem zijn het uitstekende wetenschappers die twijfelachtige claims goed kunnen evalueren.

Olie in Afrika

Er kunnen gemakkelijk conflicten ontstaan, als de exploratie voor nieuwe olievelden plaatsvindt voordat een land zijn zeegrenzen met zijn buurlanden met moderne methoden via de Law of the Sea heeft vastgelegd. ‘Als het om succes en rijkdom gaat, volstaan grenzen die historisch zijn bepaald via een gentlemen’s agreement en een handdruk maar zelden, zoals enkele jaren geleden bleek in West-Afrika. Een van de grote oliemaatschappijen had daar in de jaren zeventig onderzoek gedaan op het continentale plat, was tot de conclusie gekomen dat daar geen olie of gas te vinden was en weer vertrokken. Maar enkele kleinere maatschappijen gaven het nog niet op en gingen door met onderzoek. Destijds adviseerde ik de regering van het betrokken kustland om te komen tot een formele overeenstemming met zijn buurlanden over de grenzen binnen de EEZ en het VN-convenant te tekenen, voor

2005 Kramer neemt afscheid — — Dankzij sterk toegenomen investeringen van olie- en gasindustrie laat Fugro in 2005 records zien qua omzet en nettoresultaat. De opbouw, samenstelling en marktposities hebben de laatste jaren geleid tot een uitgebalanceerd portfolio van activiteiten. Dit bevordert een voortdurend hoge bezettingsgraad. Fugro zet zijn ROV’s en geïntegreerde systemen voor akoestische en traagheidsnavigatie in bij onderzoek naar de verwoesting van pijpleidingen en boorplatforms in de Golf van Mexico door de orkaan Katrina. Fugro is met zijn materieel, mensen en ervaring in staat de nodige diensten integraal te leveren.

De toenemende vraag naar seismische dienstverlening rechtvaardigen investeringen in deze sector. Als Fugro achter het net vist bij de overname van het Noorse Exploration Resources, valt het besluit om een eigen vloot voor seismisch onderzoek te bouwen. Met de bouw van ultramoderne schepen (deels ter vervanging van enkele gehuurde schepen) beoogt de directie verdrievoudiging van de omzet in seismiek tussen 2005 en 2008. Hiermee zal Fugro Geoteam een van 's werelds toonaangevende dienstverleners in seismiek zijn.

In november neemt Gert-Jan Kramer afscheid als president-directeur. Hij heeft het bedrijf 23 jaar geleid en tot grote successen gebracht.

Klaas Wester, sinds 1981 in dienst, volgt hem op.

— En China's onstuitbare economische groei leidt onder andere tot nieuwe (energie)politieke verhoudingen; steeds meer producten in westerse winkels zijn Made in China.

2027

DAGELIJKSE COMMUNICATIE

PAUL HARWIG

FUGRO HORIZONS, VERENIGDE STATEN

Draadloze technieken zullen geen dode zones meer kennen. Mensen zullen brillen dragen waarmee ze meteen 3D-videoconferenties kunnen houden, wat in de plaats komt van E-mail en andere gebrekkige communicatie die nog met het typen samenhangt. Persoonlijke uitwisselingen gebeuren met deze virtuele face-to-face mogelijkheden en in deze video-omgevingen.

155 Coastal States (countries): Limits and Boundaries Maritime Waters (0 NM to EEZ and/or 200 NM) Geodetic Area 168,978,259 km2 (approximately)

77 Full and Preliminary Submitted Claims (to the United Nations).

UNCLOS Article 76 (Continental Shelf Extended) Waters 77 Countries Claimed New Area (beyond 200 NM) Geodetic Area 31,733,119 km2 (approximately as of 2012; with up to 7 more countries still to come)

2027

27,991,842 km2 (Full Submissions, red shaded) 3.741,277 km2 (Preliminary Submissions, orange shaded)



Geotechnisch onderzoeksschip Mariner in Australië

 Overzicht locaties met grensgeschillen

VERANDERINGEN IN DE ORGANISATIE

GLYNN RHINEHART

JOHN CHANCE LAND SURVEYS, VERENIGDE STATEN

We zullen doorgaan met veel verschillende gedecentraliseerde kantoren over de hele wereld, maar ze zullen niet meer bekend staan als dochterondernemingen van Fugro. Ze zullen allemaal gewoon Fugro gaan heten.

ENERGIE _ DE MILJARDENDANS OM ZEEBODEMSCHATTEN

het geval er alsnog olie zou worden gevonden. Hoewel ik de regeringsfunctionarissen erop wees dat het nog heel lang zou duren voordat er in dat zeer diepe water daadwerkelijk olie of gas omhoog gepompt zou worden, richtten zij zich slechts op de procedures rond de continental shelf extensions (UNCLOS Artikel 76), waarvoor een deadline van tien jaar geldt. Ze waren ongevoelig voor mijn argument dat oliemaatschappijen voor hun kustlijn in steeds dieper water actief waren, terwijl er geen formele overeenkomsten bestonden met hun buren. Zij maakten zich geen zorgen – de vriendschap met de buren zou moeilijkheden buiten de deur houden. Toen een van de oliemaatschappijtjes echter medio 2007 op zestig kilometer uit de kust gemakkelijk winbare olie ter waarde van zo’n vijf miljard dollar vond, in de buurt van hun grens die nooit precies was vastgelegd, had je de poppen natuurlijk aan het dansen. Deze olievondst maakte het land in zeer korte tijd tot een van de belangrijkste olieproducenten in Afrika. Het buurland zag wat er gebeurde, boog zich nog eens over de geldigheid van het oude gentleman’s agreement en diende een verzoek in bij de VN om overeenkomstig Artikel 76 van de Law of the Sea bevestiging te krijgen dat een deel van het olieveld binnen zijn territorium ligt en het dus recht heeft op een deel van de opbrengst.’

Kaarten en praten

Rob heeft niet alleen toegang tot alle gegevens die binnen Fugro aanwezig zijn op het gebied van zeebodemkartering, pijpleidingen, kabels, kaartvervaardiging, kustontwikkeling en dergelijke, maar ook tot de informatie bij de VN en vele overheden. ‘Het gaat om duizenden documenten en kaarten.

In feite draait het allemaal om geografische coördinaten en nauwkeurige kartering. Dankzij alle details kunnen we heel nauwkeurig aanwijzen waar de mogelijke twistpunten in onderzoeksgebieden zitten. Dat gaat beter met kaarten en praten dan met praten alleen. Het meeste materiaal is driedimensionaal. We bouwen onophoudelijk verder aan de database, want de gegevens veranderen wekelijks. Als twee landen vandaag opeens hun dertig jaar oude dispuut oplossen, krijgen wij via mijn contacten bij de VN of Buitenlandse Zaken van de VS de kritieke coördinaten door. De gegevens verouderen vrij snel en we maken maandelijks een update. We beschikken dus over de meest actuele kennis, waarmee Fugro overheden en andere professionele belanghebbenden kan bedienen.’

Een Nederlandse Canadees

Als het om natuurlijke rijkdommen gaat, zijn overheden uitermate terughoudend en zeer selectief in hun vertrouwen. ‘Ik heb er voordeel van dat ik een Canadees ben met een Nederlandse naam die voor een Nederlands bedrijf werkt dat wereldwijd goed bekend staat. De deur van elk ministerie gaat voor ons open. Veelal begint het met een regeringsvertegenwoordiger die belt met de vraag “Wij gaan aan de slag met offshore-industrie maar weten

EARTH UNLIMITED

2027

230

HERNIEUWBARE BRANDSTOFFEN

JOHN TEN HOOPE

FUGRO MIDDLE EAST, VERENIGDE ARABISCHE EMIRATEN

De Arabische Lente die in 2010 begon, zal een positief effect hebben op de verhouding tussen de Arabische landen en het Westen. De Arabische landen zullen liberaler en opener worden. De grote sportevenementen zoals de Fifa World Cup zullen de kloof tussen Oost en West verder dichten.

De Arabische Lente zal uiteindelijk ook het regime in Iran omverwerpen.

Het nieuwe regime zal minder radicaal zijn en de verhouding met de buurlanden en met het Westen herstellen en dit zal de spanning in de Golfregio wegnemen.

De Somalische piraten hebben hun aanpak eveneens volledig gewijzigd.

In plaats van vrachtschepen te kapen, hebben ze hun belangstelling verlegd naar de veel lucratievere toeristenindustrie. In 2027 zullen er vele vakantieparadijzen langs de prachtige Somalische kust zijn ontstaan en de piraten exploiteren dan themaparken zoals Pirates of the Gulf of Eden of Captain Crook. Ze organiseren ook levensechte avontuurlijke uitstapjes in kleine bootjes en ze spelen het kapen van een zeeschip met een ervaren piratenveteraan als excursieleider.

231

Fugro 50 years – what’s next?

niets van de Law of the Sea. Vertel ons alsjeblieft hoe dat zit”. Aan de hand van alle bekende gegevens over het betreffende gebied maken we dan een presentatie voor alle stakeholders, zeg maar Law of the Sea van A tot Z. Wij lichten hen in over hun grenzen, buurlanden, kustlijn, geologie, over de olieindustrie en over wat ze zouden kunnen krijgen. In het begin is het niveau nog eenvoudig, een Reader’s Digest-versie op hoger regeringsniveau. Het wordt pas werkelijk technisch als de topmensen in ministeries en bedrijven het begrijpen en het stokje doorgeven aan hun techneuten. Op basis van onze gegevens kunnen zij een relevant budget aanvragen voor de exploratie, seismisch onderzoek en geofysica, om de informatie te verzamelen waarnaar de VN vraagt. Op basis van de VN-regels en -voorwaarden levert Fugro vervolgens een rapport van soms enkele honderden pagina’s. Fugro geeft ook introductiecursussen over de software van de Law of the Sea en tips hoe deze te gebruiken bij het voorbereiden van een claim bij de VN.’

Paranoïde applicatie

Wanneer een land Rob om advies vraagt, bekijkt hij alle voor- en nadelen.

‘Het onderzoek en de procedure kosten geld. Maar wie de hoge investering er niet voor over heeft, riskeert rijkdom te missen. Ik kom paranoïde situaties tegen. Elk land kijkt met argusogen naar wat de buren doen. “Rob, we zagen dat je vorig jaar bij ons buurland bezig was. Wat deed je daar?” Dit is natuurlijk vertrouwelijke informatie, maar ik kan dan wel antwoorden dat de buren heel serieus bezig zijn met de Law of the Sea. Dit verhoogt hun belangstelling. “Als de buurman ermee bezig is, moeten wij het dan niet óók doen? Wat als het buurland er rijk van wordt en de rijkdom ook binnen onze eigen grenzen ligt?” Zulke vragen krijg ik vaak voorgelegd.’

Anno 2011 hebben 77 landen (volgens UNCLOS artikel 76) een claim ingediend, voor in totaal ruim 32.000.000 vierkante kilometer, buiten de EEZ. Daar komt nog 3.000.000 vierkante kilometer bij van zeven andere landen waarvoor de deadline na 2009 lag.

Wie niet tekent, speelt niet mee

De laatste 25 jaar vonden de oliemaatschappijen makkelijk toegankelijke en exploitabele olie- en gasvoorraden op land. In jaren zeventig richtten zij hun blik op zee, in ondiep water. Regeringen gaven concessies uit in ‘veilig’ water: de gebieden waar geen discussies met buurlanden zouden kunnen ontstaan. Later, toen technologische vooruitgang onderzoek in dieper water mogelijk maakte, gingen staten ook daar concessies uitgeven voor zogeheten offshore blocks.

Sinds een jaar of tien is al het ‘veilige’ water vergeven. Staten ruiken geld, verwachten steeds hogere opbrengsten uit de ontdekking van olie- en gasvoorraden, en moeten hun toevlucht nemen tot concessies in ‘onveilig’ water: de gebieden die men onder andere had vermeden omdat er mogelijk discussies over zouden kunnen ontstaan. Zoals gezegd is zo’n 60% van alle

2006 The Fugro Academy — — De bijna tienduizend medewerkers laten de omzet stijgen tot ruim € 1,4 miljard. Naast de gunstige marktomstandigheden speelt hierin een rol dat Fugro steeds complexere projecten kan uitvoeren, waarbij verschillende onderdelen van het bedrijf zijn betrokken.

Na de overname van Seacore (UK) beschikt Fugro over grote en technisch geavanceerde hefeilanden ten behoeve van geotechnisch onderzoek bij infrastructurele werken zoals aanlegsteigers, bruggen en offshore windmolenparken. Spectaculaire projecten zijn onder andere de verplaatsing over tachtig meter van de honderd jaar oude Shanghai Concert Hall, onderzoek naar gashydraten in opdracht van de Chinese overheid, grondonderzoek in de Kaspische Zee voor nieuwe productiefaciliteiten, een driedimensionaal seismisch onderzoek nabij India en dataverzameling door middel van een ROV voor constructiewerk in de Braziliaanse wateren. In de loop van het jaar wordt Rovtech in Aberdeen overgenomen. Deze versterking voor Fugro luidt een van de meest opvallende ontwikkelingen in de komende jaren in en betekent een enorme versteviging van de marktpositie in het gebruik van de ROV. Naast combinatie met de bestaande activiteiten van Fugro Survey op het gebied van pijpleidinginspectie, richt Fugro Rovtech zich geheel op de inzet van onderwaterrobots vanaf een survey moederschip voor

>

232

ENERGIE _ DE MILJARDENDANS OM ZEEBODEMSCHATTEN

520 maritieme grenzen in de wereld onderwerp van discussie. Hierdoor neemt de onenigheid over grenzen tussen buurlanden toe.

Volgens sommige deskundigen zit 25% van de nog niet gevonden wereldvoorraad olie onder het ijs van de Noordpool. Dit gebied is geen land zoals Antarctica, maar geldt als open zee. Noorwegen, Denemarken, Rusland, Canada en de VS hebben er belangen, op basis van hun EEZ. Niet al deze landen hebben het convenant getekend; sommige zoeken samenwerking om de hoge onderzoekskosten te drukken.

In het algemeen geldt: zolang de grenzen niet definitief zijn vastgesteld, geven ze slechts een indicatie van waar de scheiding ongeveer zou kunnen lopen. De betrokken landen moeten dan op hoog niveau bilateraal overleg voeren en het verdrag tekenen. De Law of the Sea kwam hoofdzakelijk tot stand om de exploitatie van de diepzee buiten de EEZ te regelen, maar regeringen zien zich nu ook gedwongen om kleur te bekennen in omstreden gebieden bínnen de EEZ, waar nog lang niet alle grenzen zijn gedefinieerd.

‘Neem de Noord-Amerikaanse regio, waartoe ook alle Caraïbische staten behoren. Dit continent bestaat uit 22 landen, met 122 maritieme grenzen binnen de EEZ. Voor 78 van deze grenzen bestaat nog geen overeenkomst.

Dus 64% van alle grenzen op zee in Noord-Amerika en de Caraïbische Zee is onzeker. In zulke situaties moet er eerst een juridische regeling komen.

Dankzij het VN-mechanisme weten landen waar ze aan toe zijn. De Law of the Sea is een sterke aanleiding om besluitvormingsprocedures te versnellen en de zaken te regelen. Tien jaar geleden had nog niemand van de Law of the Sea gehoord, maar nu beginnen landen te beseffen dat ze de ontwikkeling van hun land en de welvaart van hun inwoners belemmeren, als ze niet meedoen.’

EARTH UNLIMITED

2006 > videoinspectie van pijpleidingen tot op drie kilometer diepte.

The Fugro Academy wordt opgericht. Deze instelling ontwikkelt en verzorgt mondiaal opleidingen en trainingen voor Fugropersoneel ter ondersteuning van concernbrede initiatieven. Er zijn lokale en regionale cursussen met een scala aan onderwerpen, zoals management, leiderschap en projectbeheer, maar ook gespecialiseerde technische programma's voor professionele medewerkers. Fugro wil overal zo veel mogelijk dezelfde systemen gebruiken en processen volgen, om mondiale competentienormen te kunnen vaststellen, medewerkers volgens dezelfde internationale criteria te kunnen opleiden en hen overal te kunnen inzetten.

— En de film An Inconvenient Truth van Al Gore verhit de gemoederen in de klimaatdiscussie die hij ermee ontketent.



Seismisch onderzoeksschip Geo Barents

 Helidek van seismisch onderzoeksschip Geo Celtic

234

ENERGIE _ DE FUGRO-FACTOR

EARTH UNLIMITED

DE FUGRO-FACTOR _ _ _

‘M

ijn vrijheid is verbazingwekkend; je zou meer inmenging verwachten. Uiteraard moeten we periodiek rapporteren, voldoen aan de standaards op het gebied van personeelszaken en Fugro’s business principles (The Golden Rules) in acht nemen, maar die zijn beslist niet onredelijk of onlogisch. Als een werkmaatschappij moeite heeft om zich aan te passen, dan ligt het probleem bij de werkmaatschappij en niet bij de groepseisen.’

Of er een andere structuur moet komen, nu er wereldwijd bijna 14.000 medewerkers zijn? ‘De decentrale structuur is het hart van Fugro en bepalend voor een deel van het succes. Maar in de komende decennia gaat de toenemende EU-regelgeving inzake mensenrechten, personeelsbeleid, exportbeleid en juridische aspecten van transport van materiaal voor uitdagingen zorgen. Deze regelgeving raakt de autonomie, maar zal Fugro er eerder toe aanzetten om te groeien dan om te krimpen.’

Geduldige moeder

Of Fugro zou willen of moeten afslanken door business lines te verkopen, kan Paul niet zeggen. ‘Ik hoop van niet, want Geoteam zou er één van kunnen zijn. De seismische industrie is cyclisch en de downs lijken langer te duren dan de ups. De olie- en gasmaatschappijen zijn nog steeds de belangrijkste opdrachtgevers, maar het grote aantal nieuwe schepen op de markt speelt ons parten. Dus áls er een kandidaat is voor desinvestering, gooit de seismiek wellicht hoge ogen ... Ik zeg dit ook tegen mijn medewerkers – niet om ze bang te maken, maar om ze in te peperen hoe gelukkig we moeten zijn met onze sterke, geduldige moedermaatschappij. Onze snelle groei en de bouw van vier schepen in korte tijd met alle seismische apparatuur aan boord kostte honderden miljoenen. Met deze enorme investering geeft Fugro aan dat het bedrijf een rol wil blijven spelen in de seismiek. Geoteam is een buitenbeentje in de groep seismische spelers. We zijn betrekkelijk klein, maar hebben de grote concurrenten altijd kunnen bijhouden. Onze mensen zijn zeer gedreven om zo gauw mogelijk winst te maken. De tien

Na zijn studie Geofysica en achttien jaar loondienst was Paul Winspear twee jaar actief als zelfstandig consultant, toen men hem in 2007 vroeg om bij Fugro Geoteam te komen werken. Een lastige beslissing, want hij had het naar zijn zin met zijn eenmansbedrijfje, maar hij greep zijn kans en werd een van de jongste managers in het concern. De ongeveer vijfhonderd mensen van Geoteam zijn goed voor ruim 15% van de groepsomzet.

235

Fugro 50 years – what’s next?

schepen van Geoteam zijn vrijwel voortdurend volgeboekt. In de huidige markt is dit een prestatie. We doen alles om te voorkomen dat een schip werkeloos stil ligt. Het is te makkelijk om werk te “kopen” door de prijs te laten zakken; wij zoeken naar evenwicht tussen werkvoorraad en prijshandhaving. Het onderscheid moet komen van de kwaliteit van de mensen, want de hardware kan iedereen kopen, vanaf de plank.’

De juiste mensen

‘Ons kortetermijndoel is zó efficiënt en productief te zijn, dat we minstens break even kunnen draaien, hoe slecht de markt ook is. Als dit lukt, kun je fantastische resultaten boeken zodra de markt zich herstelt. Dit doel is alleen haalbaar met de juiste schepen, apparatuur, processen en prijs, maar je hebt vooral de juiste mensen nodig. We moeten eerlijk zijn: we kunnen onszelf nog niet vergelijken met de reuzen in deze industrie die zich een R&D-afdeling kunnen veroorloven, waar tientallen mensen werken. Onze vier R&D’ers moeten ook actief zijn in de dataverzameling. Ik zie dit als een dilemma: als we Geoteam willen laten groeien en de beste willen zijn in kwaliteitsborging en technologie, dan moeten we investeren in de beste mensen, ook al kunnen we ons dit in slechtere tijden eigenlijk niet veroorloven. We moeten kosten verlagen en de juiste mensen op de juiste plaats zien te krijgen. Het kán, maar dan moeten we meer aandacht besteden aan de verbetering van de mobiliteit binnen Fugro, mogelijkheden scheppen voor uitwisseling, slimme win-win-scenario’s bedenken. Door te beginnen met de bevordering van mobiliteit op managementniveau, kunnen we het voorbeeld geven en laten zien dat het werkt. We moeten stimuleren en motiveren, de positieve aspecten benadrukken. Misschien is het nodig om de groepsstructuur aan te passen om zo’n systeem te kunnen laten werken.’

Jonge sterren en wijze hoofden

‘Het aantrekken van mensen is lastig voor Geoteam, zolang sommige concurrenten meer betalen. Ik wijs sollicitanten altijd op de Fugro-factor en de meesten zijn er gevoelig voor. In deze platte organisatie kan iedereen zonder angst voor repercussies zijn mening geven. Er is vrijheid om te ondernemen en te ontwikkelen – een waardevolle combinatie. De meeste (Amerikaanse) bedrijven beoordelen resultaten per kwartaal, maar Fugro kijkt veel verder. De Fugro-factor kan het iets lagere salaris compenseren, maar als het méér dan een klein beetje lager zou zijn, komen ze niet.

Naast jonge sterren hebben we grijze, wijze hoofden nodig in het personeelsbestand. We proberen het juiste evenwicht te vinden en meer dynamiek in het bedrijf te brengen. Mensen die alleen maar aan hun salaris denken, zonder belangstelling voor de prestaties van het bedrijf als geheel, boeken geen vooruitgang. Wie goed presteert, heeft uitzicht op promotie. Vorig jaar nam ik iemand aan die nu vice-president is van het westelijk halfrond op ons gebied; hij beschouwde de mogelijkheden binnen dit grote, sterke concern

2007 Seismische schepen en Geospatial Services — — De investeringen van de olie- en gasindustrie nemen dit jaar met bijna 19% toe. Driekwart van de totale omzet van Fugro (ruim € 1,8 miljard) komt uit deze branche. De omzet neemt met 26% toe, grotendeels door autonome groei.

Fugro neemt EarthData (VS) over, marktleider met innovatieve technologieën op het gebied van luchtkartering, geografische informatie, radarbeelden en 3D-beelden met het GeoSARcamerasysteem. In combinatie met andere Fugro-systemen ondersteunen de gegevens nieuwe toepassingen op het gebied van klimaatverandering, alternatieve energie en monitoring van oceanen.

Fugro doet mee met het onderzoek naar de ligging van Odysseus' eiland Ithaka en draagt met technologische kennis bij aan internationale cultuurontwikkeling.

Er komen drie seismische schepen in de vaart: de Geo Barents, de Seisquest en de Geo Celtic, en vier andere schepen voor offshoreactiviteiten. Dit brengt de Fugro-vloot op vijftig schepen, waarvan 28 in eigendom. Daarnaast werkt Fugro met 105 ROV's, 4 AUV's, 400 kilometer aan meetkabels voor seismische schepen, 25 hefeilanden, 65 sondeertrucks, 215 boorstellingen, 50 vliegtuigen en 105 referentiestations voor satelliet-navigatiesystemen.

>

2027

WERVING EN MOBILITEIT

ARIS LUBBES FUGRO N.V., NEDERLAND

Personeelswerving zal steeds meer gebeuren via nauwe contacten met universiteiten en onderzoeksinstellingen over de hele wereld. De drijfveer zal zijn om het toptalent binnen te halen. Goed betaalde jongeren die in het veld beginnen en een eersteklas dienst kunnen leveren, terwijl ze bovendien in staat zijn om aanvullende diensten te verkopen aan de opdrachtgevers met wie zij al zaken doen. Ons toekomstig HR-beleid zal er steeds meer een zijn van ‘naar boven of wegwezen’ – ‘up or out’, met behoud van het gestructureerde rouleren van medewerkers door de groep heen. Loopbaanontwikkeling zal in het centrum van de aandacht staan.

2027

 Uitrollen van seismische meetkabel

SAMENSTELLING PERSONEELSBESTAND

BIGHNA N NAYAK FUGRO SURVEY, INDIA

 Meetkabelcontrole aan boord van de Geo Atlantic

Onze activiteiten zullen blijven groeien, zodat we tegen 2027 zo’n zes- à zevenhonderd medewerkers zullen hebben. Het zullen vooral ingenieurs zijn die gespecialiseerd zijn in de ondersteuning van de bouwsector in verschillende regio’s en die ook op zee uitvoerende bedrijven zullen ondersteunen waar men moeilijk aan betaalbare arbeidskrachten kan komen die dat werk willen doen.

238

ENERGIE _ DE FUGRO-FACTOR

EARTH UNLIMITED

met zijn makkelijk toegankelijke toplaag terecht óók als inkomen.’

Het gebruik van geluidsgolven voor onderzoek van de aardbodem is pure hightech. De mensen die op een state-of-the-art seismisch schip werken, zijn bofkonten: fantastische apparatuur, veel voorzieningen voor comfort, recreatie en fitness, de juiste veiligheidsprogramma’s, management system training. ‘Ik overweeg wel eens om zelf weer offshore te gaan werken. Seismiek is heel leuke business, een betoverende mix van wetenschap, logistiek, mensen en equipment. Een seismisch schip-in-werking is spectaculair, alleen al om de gespecialiseerde hydrodynamica. Het is fascinerende business voor jonge mensen die een opwindende ervaring zoeken, en maar weinigen willen de seismiek verlaten.

De seismische industrie is lange tijd doelwit geweest van milieuorganisaties, deels doordat we deel uitmaken van de olie- en gasindustrie, deels door onze operationele activiteiten. Wat mensen het meest beweegt, is de invloed van de akoestische energie op het leven in de oceaan. Uit allerlei studies blijkt echter dat een akoestische schok vissen niet schaadt. Een explosie onder water geeft een steile piek te zien en die scherpe impuls zou volgens sommigen schadelijk kunnen zijn voor zoogdieren, zoals walvissen en dolfijnen; de akoestische signalen zouden hun onderlinge communicatie kunnen verstoren tijdens hun migratie. Maar ik zag geen zichtbare effecten toen ik bij Australië werkte, met walvissen op twee kilometer afstand. Ze konden wegzwemmen, maar deden het niet. Als we in zo’n gebied komen, gebruiken we zogeheten soft start: we beginnen met een klein knalletje. Zoogdieren zwemmen dan weg uit deze zone. Als we volop operationeel zijn en de full array afvuren, komen dolfijnen zelfs op het schip af. De knal lijkt ze niet te kunnen schelen. Maar we moeten erkennen dat we ons in hun leefgebied bevinden.

Het is gevoelige materie en ook om deze reden besteden we veel aandacht aan verbetering van de technologie. In plaats van een plotselinge impuls zouden we een “veeg” kunnen geven over verschillende frequenties, maar deze technologie is nog onvoldoende ontwikkeld. We voelen ons medeverantwoordelijk, maar verwijzen de milieubeweging naar onze opdrachtgever.’

Klantgerichtheid

‘We zijn realistisch in onze ambities. Fugro Geoteam neemt momenteel in de markt een positie in als een zogenoemde fast follower. Deze industrie opereert in steeds dieper water en wordt steeds ingewikkelder. Wat twintig jaar geleden onmogelijk was, komt nu in beeld; wat toen onbetaalbaar was, wordt nu interessant. Opdrachtgevers vragen om een oplossing voor hun probleem. Een van onze kansen om te verbeteren is, dat we niet langer een oplossing verkopen voordat we het probleem kennen. Fugro probeert deze mind set te veranderen, van werken op projectbasis naar klant- en oplossingsgericht werken. Door dichtbij de klant te zijn en te weten wat diens

2027

Seismiek is betoverend

DAGELIJKSE COMMUNICATIE

PHIL STUTES

FUGRO CHANCE, VERENIGDE STATEN

Stel u een wereld voor zonder traditionele vaste telefoonlijnen en met een permanente soort wi-fi-voor-ziening boven land en met verbindin-gen via de satelliet op zee. Mensen hebben geen telefoons meer en geen ouderwetse desktop-computers. In plaats hiervan heeft men permanent toegang tot het internet en (desgewenst) visueel en geluidscontact.

Deze draagbare apparaten zullen voldoende opslagmogelijkheid hebben om al onze persoonlijke gegevens en onze professionele bestanden in een beveiligde cloud-structuur vast te houden. Elk individu zal rechtstreeks toegang hebben tot alle wetenschappelijke en medische kennis in hun volledige breedte binnen het bereik van de mens. Op dezelfde manier zullen producten en gegevensbestanden die in samenwerking tot stand zijn gekomen op hetzelfde moment beschikbaar komen voor alle belanghebbenden die bij een project werken.

Hiermee zal er een tijdperk aanbreken van volledige transparantie en het zal de manier veranderen waarop we zowel in het persoonlijke als in het zakelijke vlak met elkaar omgaan.

Je hoeft nooit meer te typen, je hoeft op deze apparaten alleen nog maar te vegen en ze zullen overal vrij beschikbaar zijn om er met je persoonlijke veiligheidscode op in te loggen. Net als de witte fietsen in het Nationaal Park De Hoge Veluwe.

239

Fugro 50 years – what’s next?

Veiligheid en gezondheid

‘Mijn belangrijkste taak als manager is te zorgen dat iedereen veilig en gezond thuiskomt. De teams met de beste prestaties op het gebied van Health, Safety en Environment (HSE) hebben ook de beste operationele performance. Plannen, risicoanalyses maken, nadenken en geld verdienen – deze dingen gaan samen. Incidenten vergen veel tijd van het management en kunnen leiden tot hogere verzekeringpremies en vertrekkend personeel.

Een goede performance op het gebied van HSE betekent positieve motivatie van de medewerkers en staat eigenlijk gelijk aan goede business. Met goede HSE-factoren geeft een werkgever het signaal af dat hij om zijn mensen geeft. Een autobus met veiligheidsgordels voor de wisseling van de wacht ergens in India vindt de bemanning op dat moment misschien onbelangrijk, maar later denken ze: “Ik werk bij een goed bedrijf”.

De BBC maakte een serie uitzendingen, Horizons, over de rol van technologie bij de oplossing van de dringendste problemen in het komende decennium. Er was ook een aflevering over aardgas. Ze gebruikten films van onze schepen en interviewden ons in ons kantoor in Oslo. Voorlopig speelt seismiek wel een rol in de energieproblematiek. Het zal nog even duren voordat zonne-energie en andere renewables het stokje overnemen van conventionele bronnen. De wereld hongert naar energie, dus de voorraden houden een keer op, hoe goed en efficiënt onze auto’s ook worden. Wat onze industrie doet, is tijd rekken.

Factoren als milieurampen, piraterij en geopolitieke omstandigheden (zoals de onrust in het Midden-Oosten en Noord-Afrika) spelen ons meer parten dan de economische teruggang of een wereldwijde daling van de vraag naar fossiele brandstoffen en overcapaciteit in de branche. We maakten goede kans op een onderzoek bij de Tunesische kust, maar dit werd afgeblazen.

China’s ambitie om zijn eigen seismische staatsvloot te exploiteren zal onze markt beïnvloeden. Ik vertrouw er wat dit betreft op dat onze klanten doen wat ze zeggen: veel waarde hechten aan goede HSE en betalen voor hoge kwaliteit. Dan zit het wel goed met Fugro’s kansen.’

2007 > De bestaande onshore survey- en plaatsbepalingsactiviteiten gaan samen in Geospatial Services, waarvan ook de overgenomen bedrijven EarthData en MAPS Geosystems (VAE) deel gaan uitmaken.

Fugro boekt opdrachten voor onder andere inspectiewerk aan dijken in New Orleans en Californië, ondersteuning van werk aan een kerncentrale in Normandië, onderzoek ten behoeve van de verbreding van het Panamakanaal, routebepaling voor de gaspijpleiding van Algerije naar Italië en 3D seismische onderzoeken in Noorwegen, Mexico, India en het Midden-Oosten.

— En nieuwe media als Facebook, Twitter en Hyves geven moderne dynamiek aan het sociale spel; hadden hun ouders nog zo'n vijf vrienden, jongeren halen de vijfhonderd met gemak en voegen het woord ontvrienden toe aan hun vocabulaire.

2027

specifieke probleem is, kan Fugro de oplossing bieden, door de gecombineerde inzet van verschillende werkmaatschappijen, met veel diversiteit in kennis.

De beperkte voorraad van olie en gas betekent niet dat de technologische ontwikkeling tot stilstand komt, integendeel. Technologie wordt bij de winning van olie en gas juist steeds belangrijker; er zijn hoogstandjes nodig om het laatste restje olie uit een reservoir te persen, voor 4D-monitoring, meting van drukverandering, olie/water-contact, olie/gas-contact, 4D-karakterisering, passieve monitoring.’

WERVING EN MOBILITEIT

ED SAADE

FUGRO EARTH DATA, VERENIGDE STATEN

De sociale media zullen de drijvende kracht zijn, al zullen er wel weer heel andere versies van in omloop zijn dan die we nu gebruiken. We zullen voor Fugro niet zomaar alleen voor de lokale vestiging medewerkers werven. Alle kantoren zullen zo zijn georganiseerd dat ze ook personeel aannemen dat elders op de wereld aan de slag gaat.

Voor ons als partners in de groei is dit de richting die we nu al inslaan.

240

ENERGIE _ DELTA’S ZIJN HOT SPOTS

EARTH UNLIMITED

DELTA’S ZIJN HOT SPOTS _ _ _

A

Op landkaarten is te zien dat bij delta’s van grote rivieren zoals de Mississippi, Niger, Rijn, Mekong, Gele Rivier, Eufraat en Tigris olievelden voorkomen. Delta’s zijn dus hot spots en om deze reden vermoedt men dat er ook veel olie onder de ijskap van de Noordpool aanwezig is: in dit gebied monden veel grote rivieren uit. Op basis van algemene geologische kennis is daar olie te verwachten, maar seismisch onderzoek en boringen moeten de aanwezigheid nog bevestigen.

Olie in Afrika

De olierijkdom van West-Afrika bevindt zich grotendeels op zee, en daarmee kunnen de kuststaten hun voordeel doen.

Afgezien van de politieke omstandigheden in Afrika is onderzoek in woestijnen en oerwouden lastig. Fugro’s airborne-medewerkers voeren verkennend onderzoek uit, door met metingen van magnetisme de plaats van sedimentaire bekkens te bepalen. Ook de aanwezigheid van bijvoorbeeld uranium is vanuit een vliegtuig te meten. Er lijkt olie te zitten bij de Grote Meren in Oost-Afrika. Het is geologisch een interessant gebied, want dit breukdal vormt de grens van twee nieuwe platen, waar continenten zich langzaam van elkaar af bewegen. Uiteindelijk zal hier een oceaan ontstaan, net zoals nu gebeurt in de Rode Zee, waar de Afrikaanse en de Arabische plaat uit elkaar drijven. De bodem aan de ene oever van de Rode Zee is geologisch identiek aan de andere; het is ooit één continent geweest. Ook Afrika en Zuid-Amerika hebben in het verre verleden aan elkaar vast gezeten.

De wetenschappers bij Fugro weten trouwens ook in welk tempo continenten uit elkaar drijven. Voor Fugro’s zeer nauwkeurige plaatsbepalingen heeft

2027

ardolie is ontstaan uit organisch materiaal, zoals plantenresten die door rivieren zijn meegevoerd en uiteindelijk zijn terechtgekomen op de bodem van de zee, bij de monding van deze rivieren. In de loop der tijd heeft zich een dik pakket sediment afgezet op de organische resten, waaruit olie ontstond, door hoge druk en temperatuur.

HERNIEUWBARE BRANDSTOFFEN

JOHN LAZARUS

GEOSPATIAL SOLUTIONS, AUSTRALIË

De Volksrepubliek China wordt de meest invloedrijke geopolitieke macht in de Aziatische regio en op de wereld. Er zullen zich op de binnenlandse markt van China steeds meer zakelijke mogelijkheden voor Fugro voordoen naarmate de huidige beperkingen steeds minder streng worden.

Toch zullen de grootste mogelijkheden voor Fugro komen van de grote nationale organisaties van China die investeren in belangrijke projecten rond bronnen van grondstoffen buiten de Volksrepubliek. Fugro zal zijn aandacht vooral richten op de Chinese organisaties die investeren in landen met veel olie, gas en delfstoffen.

Alle dochterondernemingen van Fugro zouden hier aanzienlijke voordelen uit moeten krijgen, op voorwaarde dat het goed wordt aangestuurd.

Hoe dan ook moet Fugro een beleid hebben om met de Volksrepubliek als geheel zaken te doen.

241

Fugro 50 years – what’s next?

het bedrijf overal op de aardbol referentiestations staan die voortdurend worden ingemeten. De satellieten die rond de aarde cirkelen, houden hun exacte koers. Sommige stations blijken jaarlijks tot wel twaalf centimeter per jaar op te schuiven – geologisch gezien is dat heel snel. Elke drie weken worden de nieuwe coördinaten in de systemen ingevoerd. Noblesse oblige: wie pretendeert op een decimeter nauwkeurig te kunnen positioneren, moet zeker zijn van zijn uitgangspunten.

Onontdekte gebieden

Wereldwijd zijn er – buiten de bodem onder de poolkappen – nog maar weinig onontdekte gebieden op het aardoppervlak. Van het binnenste van de aarde is daarentegen nog maar heel weinig bekend. Japan heeft programma’s voor onderzoek naar de diepere plaatgrenzen, waar de aardbevingen beginnen die het land teisteren. Fugro doet in Californië studies naar aardbevingen met zelfontwikkelde meetapparatuur. Met seismische technieken is het mogelijk om zo’n tien kilometer diep in de aarde te ‘kijken’. De afstand tot de aardkern is bekend, maar in de aarde valt nog veel te ontdekken.

 Rijn-, Maas- en Scheldedelta

242

ENERGIE _ DE KOST GAAT VOOR DE BAAT UIT

EARTH UNLIMITED

DE KOST GAAT VOOR DE BAAT UIT _ _ _

‘H

et was een ontspannen gesprek, geen stropdas, ongeschoren.

We spraken dezelfde ongekuiste taal. Een week later was ik op weg naar Mexico. Na vijf jaar vertrok ik weer bij Fugro voor een baan in de constructie-industrie. In die periode leerde ik hoe bureaucratisch de meeste bedrijven zijn. Het lage tempo frustreerde me en ik huurde steeds vaker Fugro in voor bodemonderzoek et cetera. Na een paar jaar had ik het gezien. Toevallig belde Scott mij op dat moment, om een biertje te drinken.

De timing kon niet beter. Zo kwam ik terug bij Fugro, om mee te helpen met het opzetten van Fugro Drilling en Well Services. Een nieuwe tak van sport voor Fugro dat mede met het oog hierop TS Marine overnam – zij zijn thuis in onder andere well intervention.’

Een fascinerend schip

Marshall kreeg in 2011 opdracht om een team te vormen voor de Fugro Synergy. ‘Een mooi en fascinerend schip. Ik stelde vast dat er aan het schip zelf ook nog het een en ander moest gebeuren om het tot de beoogde marketing sweet spot te maken. Ik had een operationeel team samengesteld met mensen die verstand hebben van positionering, vessel management, ROVservices of drilling services. De cultuur op boorplatforms verschilt van die in de geotechniek en de geoscience; deze mix van disciplines is interessant en geeft de samenwerking weer, binnen Fugro. Bij Fugro werken mensen van uiteenlopend opleidingsniveau. Onze drill crew bouwde de boorinstallatie, met hart en ziel. Dat vind ik belangrijker dan twintig jaar ervaring. Het is spannend om een organisatie op te bouwen zonder veel ervaring en vervolgens het concept te bewijzen in een wereld die er misschien nog niet klaar voor is.

Ik zou graag zelf lid van de bemanning zijn, maar ben nu manager en zit dus achter een bureau. Bij het eerste project hoop ik mee te kunnen en dan móét er trouwens ook een zware bezetting zijn, want we moeten nog van alles leren. Ook voor de klant is de opzet nieuw dat één bedrijf alle werkzaamheden rond een boorlocatie uitvoert. Wij zijn ervan overtuigd dat deze opzet voor

Marshall Pounds wist na zijn opleiding niet goed welke kant hij op wilde. Dus ging hij maar door met studeren. Geschiedenis, Spaans, Civiele Techniek, Geotechniek ... tot het tijd werd voor een baan.

Zijn eerste sollicitatiegesprek had hij met Scott Rainey, bij FugroMcClelland, die iemand zocht om naar Mexico te sturen.

243

Fugro 50 years – what’s next?

de klant financieel aantrekkelijker is, ook doordat we met een betrekkelijk klein schip werken. Vooral als de opdrachtgever meer klussen in hetzelfde gebied heeft; je vaart niet voor één opdracht naar de andere kant van de wereld. Well intervention wordt belangrijker en er ontstaat een mix. We denken onze positie het beste te kunnen opbouwen door te beginnen met vier activiteiten, gericht op de olie- en gasindustrie: - boren en plaatsen van een zogenoemde verbuizing (casing); - installatie van zogeheten X-mas trees; - onderhoud en schoonmaak van boorgaten en -putten, en - het buiten gebruik stellen en verwijderen van boorgaten en -putten.

We willen ons concept bewijzen met de Fugro Synergy. Het is een gewaagd business model, doordat al onze opbrengsten moeten komen van dit ene schip; als het in de haven ligt of onderweg is, zijn er geen inkomsten. We moeten snel van de ene naar de andere locatie komen en dus regionaal opereren. We gaan daarheen, waar de klant ons nodig heeft, maar wereldwijd zal er altijd een bepaalde regio hot zijn. Je moet goed plannen voordat je naar zo’n gebied vertrekt. In de komende jaren wordt er voor miljarden geïnvesteerd in het diepe water van Brazilië. Het is mooi als Fugro daar een graantje van kan meepikken, maar in Australië zorgen de subsea-ontwikkelingen voor veel boorwerk en vraag naar aanverwante diensten.’

Geduld en vertrouwen

Fugro investeerde in een schip dat veel aankan. Deze benadering past bij de meer klantgerichte manier waarop Fugro wil werken. ‘Dit kan meer opleveren, maar vergt ook technisch en economisch risicomanagement. We steken grote bedragen in business die nog van de grond moet komen. De kost gaat voor de baat uit.

De Fugro Synergy is een van Fugro’s duurste schepen. Je moet veel geduld opbrengen om het dan werkeloos te zien liggen, tijdens de maandenlange afbouw van de installaties aan boord. Gelukkig hééft Fugro geduld, maar wij staan te popelen om aan de slag te gaan en successen te boeken. De druk die ik voel, leg ik mijzelf op, want we krijgen vertrouwen – voor een professional is dit belangrijker dan salaris of andere aspecten van het werk. Ik ben pas zestien jaar bij Fugro en nu al verantwoordelijk voor een asset die de koers van het aandeel mede kan beïnvloeden. Ik geniet van deze verantwoordelijkheid, maar ben pas werkelijk gelukkig als de eerste opdracht is geboekt. ‘

Track record en innovatie

‘Fugro is succesvol in het vinden van nichemarkten en maakt zich van oudsher niet druk om wat anderen doen. Zelfs in onze sterkste business lines krijgen wij niet alle opdrachten. De manier waarop we onszelf verkopen, verandert. Ook de concurrent wordt beter. Fugro’s veiligheidseisen en de moderne, specialistische apparatuur zijn niet altijd uniek. We naderen een punt waarop we ons beter kunnen onderscheiden door wat we hebben

2008 Van exploratie tot buitengebruikstelling — — Fugro ontvangt de Koning Willem I Prijs uit handen van Prins Willem-Alexander. Deze nationale ondernemingsprijs gaat elke twee jaar naar de onderneming die zich het meest onderscheidt door durf, daadkracht, doorzettingsvermogen en innovatie. Er wacht nog een prijs: ten tweede male krijgt Fugro de Henri Sijthoff-Prijs van Het Financieele Dagblad voor de beste financiële verslaggeving over 2007 in de categorie Mid- en Smallcap.

Ook dit jaar neemt Fugro weer wereldwijd ondernemingen over, om state-of-the-arttechnologie te verwerven en marktaandeel te vergroten. De divisie Geotechniek versterkt zich met zeven bedrijven, onder andere op het gebied van studie naar aardbevingsgevoeligheid, wegverharding en watermanagement.

Survey lijft vijf bedrijven in die onder andere actief zijn in inspecties van pijpleidingen en opnametechniek met behulp van satellieten.

Geoscience breidt uit met zes bedrijven, gespecialiseerd in elektromagnetisch onderzoek, dataopslag, geochemische analyses, zwaartekrachtmetingen en de digitale reconstructie van seismische data. Hierdoor en door gunstige vooruitzichten komen er ruim 2.150 medewerkers bij; er staan nu ruim 13.600 mensen op de loonlijsten.

Fugro is met zijn uiteenlopende maar samenhangende diensten steeds meer betrokken bij de hele levenscyclus van olie- en gasvelden: van het zoeken naar nieuwe velden tot en met de buitengebruikstelling van installaties, na beëindiging van de exploitatie.

>

245

Fugro 50 years – what’s next?

2008 > In september wordt het aandeel Fugro opgenomen in de AEX-index, de lijst van de 25 meest verhandelde aandelen op de Amsterdamse aandelenbeurs.

Gas is wereldwijd een groeimarkt en LNG (Liquefied Natural Gas) voorziet in een deel van de behoefte. De hoge energieprijzen maken ontwikkeling van gasvelden op grote afstand van de afzetmarkten rendabel.

De wereldeconomie reageert sterk op de escalatie van de financiële crisis in augustus 2008.

— En met het faillissement van Lehman Brothers begint de wereldwijde kredietcrisis; bij gebrek aan vertrouwen heeft het credo Leef vandaag, betaal morgen afgedaan.

2027

gepresteerd, door innovatie en samenwerking binnen het concern. Daarin kunnen anderen je niet nadoen. Maar het is steeds weer de vraag: wat is de prikkel om samen te werken? En hoe doe je dat dan, als iedereen de vrijheid heeft om zijn partner te kiezen? Er zijn prachtige nieuwe ontwikkelingen op het gebied van technologie, software, managementsystemen, presentaties et cetera. Maar nieuwe technologie alleen is onvoldoende; het is de samenwerking die onderscheidende waarde toevoegt. Ook een zekere mate van interne concurrentie houdt iedereen scherp en is nodig voor succes. Je moet iets doen wat anderen niet kunnen. Je moet intern knokken voor een maximaal budget voor je R&D-programma. Dit dwingt je te innoveren en dat is goed.

We beseffen dat de concurrent sommige dingen even goed doet als wij. Sterker nog: wij moeten soms ánderen nadoen. Dit zou andersom moeten zijn!

Fugro heeft veel meer te bieden, maar toch hebben we af en toe het gevoel dat wij onze kennis en kunde beter aan de man moeten brengen. Het zijn veelal kleine bedrijven die weliswaar niet slimmer zijn dan wij, maar toch bedreigend, doordat ze onze klanten benaderen met een sterke motivatie en een multidisciplinair team, dwars door onze reputatie en relatie heen.

Fugro moet niet langer uitsluitend spreken met de technocraten bij opdrachtgevers. We hebben genoeg kracht en niveau in huis om rechtstreeks met de beslissers te spreken, op het hoogste niveau in de organisatie. Technocraten worden minder belangrijk. We kwamen altijd binnen als consultant en men beoordeelde ons op de technologie, maar voor een overeenkomst is een economische beslissing nodig. Onze track record is indrukwekkend, we kunnen bewijzen tonen. Door grote, multidisciplinaire projecten efficiënt uit te voeren, kunnen we risico’s beheersen en waarde toevoegen. Dat is de nieuwe koers voor de komende jaren. De cross divisional marketing is een eerste goede stap.’



Aan dek van de Fugro Synergy

 Installatie van de boortoren aan boord van de Fugro Synergy

DAGELIJKSE COMMUNICATIE

IDAR HORSTAD C.S. FUGRO MULTI CLIENT SERVICES, NOORWEGEN

3D-videotelefoons die contactlenzen als scherm gebruiken, wisselen tussen waarneming (brain view) en beeldweergave (conference view) al naar gelang waarop de hersenen zich richten. Stemmen en geluid komen alleen nog in het oor terecht en daarom zullen we voor onze communicatie geen luidsprekers of koptelefoons meer nodig hebben.

248

ENERGIE _ VISIE OF ILLUSIE

EARTH UNLIMITED

W I N DT U R B I N E S O P D E N O O R DZ E E A N N O 2 0 2 5

Omstreeks 2025 zullen bijna alle nieuwe windturbines drijven. Hierdoor zijn ze ook op diep water te installeren, waar de meeste wind staat.

[ DE DRIE ONDER WATER MET ELKAAR VERBONDEN WINDTURBINES DRAAIEN AUTOMATISCH IN DE JUISTE WINDRICHTING ZODRA HET GAAT WAAIEN ]

249

Fugro 50 years – what’s next?

L E G E N DA

De ontwikkeling van dit nieuwe type windmolen is aantrekkelijk, doordat vierbladige rotoren bij dezelfde doorsnede meer rendement geven dan driebladige, en aanzienlijk lagere onderhoudskosten. Door de mast naar het centrale platform te kantelen, zijn twee bladen gemakkelijk te demonteren als één ervan reparatie of onderhoud behoeft, waarna de molen tijdelijk op de twee resterende bladen kan blijven draaien.

1

Vier stalen buizen van zestig meter lengte en een diameter van ongeveer drie meter, met elkaar verbonden via een middenstuk in een kruisvorm

2

Het middenstuk, met de afvoerkabel naar de wal

3

Vier draaibaar bevestigde ankerkabels

4

Het deel dat zich onder water bevindt, is symmetrisch ten opzichte van stromingen.

Het is met ballastwater zodanig getrimd, dat de vier eindstukken van het kruis horizontaal blijven drijven, vijf meter onder het wateroppervlak

5

Generator en tandwielkast zijn kantelbaar in de richting van het centrale platform, ten behoeve van reparatie en/of groot

Op de tekening is alleen het deel van de groep turbines te zien, dat boven water uitsteekt. Onder water zijn ze met elkaar verbonden (zie detailtekening), waardoor ze automatisch in de juiste windrichting draaien.

onderhoud

6

De vier rotorbladen zijn afzonderlijk afneembaar van de centrale ring met de bladversnelling

V EARTH UNLIMITED

WHAT’S NEXT?

252

WHAT’S NEXT _ VOLGEN EN VOOROP LOPEN

EARTH UNLIMITED

VOLGEN EN VOOROP LOPEN _ _ _

‘W

e hebben de keuze: onderscheidend zijn door onze unieke producten en diensten, of een prijsvechter worden in de markt voor standaardproducten. Als we het goed aanpakken, kunnen we beide doen.’

Front runner of prijsvechter

‘Als front runner kunnen we de nieuwste technologie inzetten, waarvoor de klant ons goed betaalt. Maar het nieuwe is er na enkele jaren af. Dan zullen we bewust de efficiency moeten verbeteren en met iets nieuws moeten komen. Door dit consequent en doordacht te doen, kunnen we vóórblijven op de concurrentie. We moeten de boog voortdurend gespannen houden.

Dit is geen gemakkelijke taak, maar aan een bedrijf als Apple kun je zien dat het mogelijk is.

Fugro zou bepaalde zaken best wat anders kunnen aanpakken, om te zorgen dat het bedrijf sexy blijft in de moderne technologische wereld, en te voorkomen dat het een imago krijgt van een conservatief, stoffig ingenieursbureau.

De keuze om de gezonde Hollandse degelijke uitstraling te behouden en vooral niet te fancy te doen, is begrijpelijk en prima, maar zo langzamerhand ebt het effect weg. Ik ben bang dat de nieuwe generatie de traditionele bruine kleuren niet als bewijs van degelijkheid en kennis ziet, maar als ouderwets. Zulke aspecten spelen óók een rol, als we willen dat men ons ziet als technology front runner. Als Fugro voornamelijk een prijsvechter in een markt voor standaardproducten wordt, kunnen we de tent wel sluiten – met onze oorspronkelijke organisatievorm gaan we dat niet redden.’

Kennisdeling

‘Fugro organiseert zich meer regionaal. Ook de bundeling van onze diensten in Afrika of Europa onder één verantwoordelijke manager is een goede zet. Operationele activiteiten moeten we namelijk regionaal coördineren – technologische ontwikkeling daarentegen vraagt om een centrale aanpak.

Allemaal belangrijke aspecten, maar uiteindelijk draait het vooral om de

Mark Heine, een van de jongere managers binnen Fugro, uit zijn gedachten over Fugro’s koers in de komende decennia: ‘Fugro moet bovenal een technologisch bedrijf blijven. Technologie ontwikkelt zich exponentieel en voortdurende innovatie is cruciaal. We moeten actief nieuwe techniek binnenhalen en deze gebruiken om onze technische oplossingen vernuftiger te maken.

Wie voorop wil blijven lopen, zal kritisch naar zichzelf moeten blijven kijken.’

253

Fugro 50 years – what’s next?

mensen. Als kennisorganisatie zou Fugro zich wat meer kunnen richten op de specifieke eigenschappen en wensen van de nieuwe generatie, de organisatie hierop aanpassen en zich de vraag stellen hoe we kennis beter kunnen delen. Zelfs iemand die al vijftien jaar bij Fugro werkt, weet nog steeds niet wat alle divisies zoal doen – ook ík hoor steeds weer nieuwe dingen. Interessant, maar hierdoor missen we ook kansen. Het is waardevol als er mensen in de organisatie zijn die álle activiteiten en onderdelen kennen. Om deze reden heeft Fugro de cross division marketing groep opgezet, waar de kennis van de verschillende divisies samenkomt. Ik vind het een goed initiatief. De structuur met regionale managers is de volgende stap, waarin met name de samenwerking tussen de divisies centraal staat. Fugro hoeft zeker niet alles centraal te gaan aansturen en het zal niet gemakkelijk zijn de juiste balans tussen centraal en decentraal te vinden. Hoe dan ook, we moeten creatief blijven denken en kritisch naar onszelf durven kijken.’

Creatieve denkers gevraagd

‘Bij veel concurrenten werken voormalige Fugro-collega’s. Zij zijn even goed als wij, tenzij we een aantal game shifters introduceren en een strategisch pad uitzetten naar een doel over bijvoorbeeld tien jaar, dat we geduldig vervolgen. Laat anderen nu tekeergaan op de markt – over tien jaar staan zij aan de zijlijn en onderscheiden wij ons dankzij onze technologische innovatie. Fugro is in staat om de zaken op lange termijn geduldig naar zijn hand te zetten, mits er nu een aantal mensen met visie en ideeën bij elkaar kan gaan zitten om over de toekomst te denken. Carte blanche. De deelnemers hoeven niet per se jongeren te zijn, zolang zij maar flexibel kunnen denken.

Hoeveel Fugro-medewerkers lezen het visierapport van Shell en weten hoe dit concern denkt over de wereld in 2050? De informatie ligt voor het oprapen. Volgens sommige deskundigen zouden we morgen moeten stoppen met windenergie, omdat aardwarmte veel meer toekomst heeft. De huidige investeringen in aardwarmte zijn zeer beperkt, hoewel ze strategisch oersterk zijn. De overheid lijkt meer geïnteresseerd in politiek. De sense of urgency ontbreekt, want “we zijn toch lekker bezig?”. Fugro moet ervoor waken niet net zo zelfgenoegzaam te worden. Een groot bedrijf kan niet radicaal overstag gaan. Consolideren is uiteraard verstandig, maar ik ben nu eenmaal toekomstgericht. We moeten ook morgen en overmorgen ons geld verdienen. Als je het mij vraagt, hebben we creatief denkende mensen nodig, die kunnen verzinnen hoe dat dan moet.’

Investeren in mensen

‘Fugro Academy steunt ons met trainingen en biedt zeer uitgebreide mogelijkheden, maar ook dit moet in een langetermijnstrategie passen. Het is een uitstekend initiatief, al moeten we beseffen dat Fugro Academy niet alleen eigen medewerkers traint, maar de hele industrie. Onze technologische cursussen zijn werkelijk prachtig, maar als de deelnemers na afloop weglopen,

2009 Herindeling voor verdere groei — — De directie voert een herindeling door van de divisies Survey en Geoscience. De ROV-activiteiten (met inmiddels 125 ROV's) gaan over van Offshore Survey naar de nieuwe business line Subsea Services. De activiteiten op het gebied van plaatsbepaling via satellieten, tot nu toe binnen Offshore Survey en Geospatial Services, komen in één positioneringsgroep binnen Offshore Survey.

Tot de divisie Geoscience behoren Seismic Services, General Geophysical Services en Information Services. De business line Development & Production wordt opgedeeld in Seismic Services (data-acquisitie en -processing) en Information Services (datamanagement, reservoir modelling en geologisch advies).

Airborne Survey gaat verder als General Geophysical Services. Deze business line richt zich op exploratie ten behoeve van mijnbouw en olie- en gasindustrie.

De divisie Geotechniek neemt een wereldwijd toonaangevend bedrijf over op het gebied van statische belastingsproeven van funderings-

>

256

WHAT’S NEXT _ VOLGEN EN VOOROP LOPEN

heb je iets niet goed gedaan. Hoe zorgen we dat onze nieuwe medewerkers het gevoel krijgen dat ze dertig jaar bij Fugro willen blijven? Hoe houd je hen vast? Uiteraard door in hen te investeren en flexibiliteit te bieden. Mensen willen het gevoel hebben dat hun werk bij hun leven past. Daarvoor is personeelsbeleid nodig dat rekening houdt met de levensfase van elke medewerker, door bijvoorbeeld tijdelijk minder werkdruk te geven als ze jonge kinderen hebben. Zulk beleid hoort bij de corporate social responsibility. Zo houd je mensen vast en bespaar je geld, doordat je niet steeds genoodzaakt bent nieuwe mensen aan te trekken en op te leiden. Trainingen zijn leuk en nuttig, maar hoe meer goede en toegewijde mensen je in dienst hebt, des te minder training er nodig is.

Laten we vooral goed vooruit blijven kijken. Iedereen met geld kan mooie nieuwe schepen bouwen – hiermee onderscheiden we ons niet. Mensen en innovatieve producten maken het verschil en dus moet je de technologische ontwikkelingen bijhouden. Volg Google, Apple, Facebook en andere internetbedrijven. Laten we hun technologie inbedden in onze activiteiten en volgens deze visie verder denken. Wat koop je voor de in-huis-ontwikkeling van schitterende software die je in vijftien jaar wilt afschrijven, als over vijf jaar niemand nog een desktop-pc gebruikt? Zijn pc’s dan eigenlijk nog wel nodig? En zo ja, hoe zien ze er dan uit? Je moet de allerslimsten uit de ITindustrie aan je binden en zij moeten staan te trappelen om bij Fugro stage te lopen en hun afstudeerprojecten te doen, waarbij ze het gevoel krijgen dat we hen graag begeleiden en misschien zelfs in dienst willen nemen.’

EARTH UNLIMITED

2009 > palen. Survey breidt uit met acquisities op het gebied van inspectie van pijpleidingen, simulatie en visualisatiesoftware, onderwater-engineering en hydrografische metingen vanuit de lucht. De divisie Geoscience verwelkomt bedrijven die actief zijn in databeheer en -opslag alsmede elektromagnetisch datamanagement.

Het multipurpose-schip Fugro Synergy komt in de vaart en Fugro introduceert Smart Pipe en Smart Surf, twee onderzoeksinstrumenten ten behoeve van pijpleidingontwerp in diep water.

Een goed voorbeeld van de betrokkenheid van Fugro bij grote projecten in nieuwe regio's is de opdracht voor onderzoek en advieswerk voor de Izmit Bay-brug in Turkije.

Door de wereldwijde financiële crisis leiden marktomstandigheden tot enige daling van de omzet, maar alle divisies blijven winstgevend.

— En Barack Obama voert als eerste kandidaat zijn verkiezingscampagne ook digitaal, en met succes; de slogan Yes we can! van de eerste zwarte president van de Verenigde Staten inspireert en geeft de VS en zijn bondgenoten nieuwe hoop.

 Fugro's centrum voor dataprocessing in Mumbai, India

257

Fugro 50 years – what’s next?

‘Er zijn ook externe prikkels. De olie- en gasindustrie stelt ons concrete vragen. Ze wil bijvoorbeeld weten hoe wij over vijf jaar onderzoek en inspecties doen, onder het poolijs. We hoeven het niet alléén te doen. Om voorop te blijven lopen, moet Fugro zich bezighouden met gezamenlijk onderzoek met universiteiten en instituten, en deze partnerships centraal organiseren. Het vergt grote investeringen en je moet accepteren dat ze niet meteen rendement opleveren. Meedoen op hoog niveau kost nu eenmaal geld. Je moet tegen de aandeelhouders durven zeggen: “Dit keer krijg je minder dividend, want we willen ook over tien jaar nog een topbedrijf zijn.” Tegen die tijd presteren onze concurrenten wat wij nu presteren, maar die technologie is dan voor ons niet meer belangrijk, want daarmee loop je niet meer voorop.

Fundamentele keuzes kosten geld. Waar kunnen we groeien en uitbreiden?

Volgens mij zouden we geen bedrijven moeten kopen die doen wat Fugro al doet, tenzij ze in geografische gebieden opereren die voor ons nieuw zijn. Het gaat ons niet om schaalvergroting of marktaandeel. Richt je op de opsporing van bedrijven die interessante technologische ontwikkelingen hebben doorgemaakt en dingen hebben bedacht die niemand heeft. Als we zulke bedrijven weten te integreren in ons grotere geheel, kunnen we nog veel sterker worden dan we al zijn.’

Fugro bouwt aan de wereld

‘Microsoft verdient nog steeds $ 2 miljard per jaar aan het achterhaalde programma Microsoft Office. Het nieuwe product ligt waarschijnlijk al lang klaar, maar ze durven nergens aan te komen, uit angst dat ze hun melkkoe slachten. Shell daarentegen koopt bedrijven op die bezig zijn met alternatieve energie, om beter te kunnen bepalen hoe snel Shell de traditionele olie- en gasbusiness zal verlaten en overgaan op nieuwe energiebronnen.

Microsoft en Shell verschaffen zich hiermee de controle over het ontwikkelingstempo van de technologie. Fugro kan wat leren van zulke bedrijven, om ook in 2027 voorop te lopen. Volgen wat er gebeurt, voorop lopen en samenwerken. Niemand weet hoe survey in 2027 in zijn werk gaat, maar we kunnen nu creatief denkende mensen bij elkaar zetten om erover van gedachten te wisselen. We kunnen strategie uitzetten vanuit de visie dat Fugro mede bepaalt hoe de wereld er in 2027 uitziet. Wij bouwen een wereld die ons bevalt, zetten de wereld deels naar onze hand.’

2027

Samenwerking

HERNIEUWBARE BRANDSTOFFEN

JOHN LAZARUS

GEOSPATIAL SOLUTIONS, AUSTRALIË

Vijftien jaar is een heel korte periode in de geologische en de klimatologische geschiedenis. Het regeringsbeleid en de prijs van fossiele brandstoffen zullen daarom de grootste invloed hebben op de snelheid waarmee de overgang naar hernieuwbare energie zal plaatsvinden. Naarmate fossiele brandstof duurder wordt, wordt hernieuwbare energie concurrerender. Daarnaast zullen andere bronnen van fossiele brandstof (teer, steenkoolgas, schaliegas) die nu nog niet economisch aantrekkelijk zijn, verder worden ontwikkeld.

Hernieuwbare energiebronnen die een invloed op de sociale omgeving uitoefenen (zoals wind en eventueel golfslag) zullen onder de toenemende publieke druk steeds meer worden gevestigd op locaties ver weg van de bewoonde wereld. Dit betekent dat ze in het algemeen terecht komen op locaties waar slechts een minimale sociale infrastructuur bestaat.

Energie die uit de zon wordt opgewekt, is het duurst om beschikbaar te maken en tot het moment dat er een doorbraak is in de industriële techniek kan de bron alleen maar dankzij regeringssubsidies levensvatbaar blijven. Het grote voordeel is dat die heel goedkoop naar buurten en huishoudens kan worden geschakeld en dat men energie opwekt op de plaats waar die nodig is.

Golfslagenergie heeft het grootste groeipotentieel maar er is een aanzienlijke investering in de techniek voor nodig en er moeten geschikte locaties langs de kust zijn. Het heeft het voordeel dat het ‘onzichtbaar’ is.

In 2027 zal op wereldschaal energie uit windkracht de overheersende bron van hernieuwbare energie zijn.

258

WHAT’S NEXT _ HET WERELDDEEL VAN DE TOEKOMST

EARTH UNLIMITED

HET WERELDDEEL VAN DE TOEKOMST _ _ _

‘I

n de vroege jaren tachtig, met de val van het IJzeren Gordijn, werd in de meeste landen die dapper genoeg waren geweest om het militaire regime te ontmantelen, duidelijk, dat democratie een duurzame ontwikkeling tot stand kan brengen.’

Het resultaat van sociale veranderingen

‘Dezer dagen breken verschillende Afrikaanse landen de muur van de valse ontwikkeling af ten behoeve van betekenisvolle, duurzame ontwikkelingen.

Hierbij hoort de herovering van de zeggenschap over het verkennen en exploiteren van bronnen van natuurlijke rijkdommen in vele West-Afrikaanse landen, die het regionale werkgebied vormen van Fugro Nigeria Limited. Er is nog meer olie en gas ontdekt in Nigeria, op zee, in Equatoriaal-Guinea, Ghana, Liberia, in Ivoorkust en onlangs ook nog in de Republiek Benin. Op soortgelijke manier zijn verschillende West-Afrikaanse landen er met de hulp van de Wereldbank in geslaagd om krachtige en betrouwbare databanken op te bouwen met gegevens over vaste minerale grondstoffen in hun landen, waarbij men vanuit de lucht de modernste radiometrische en elektromagnetische geofysische methoden gebruikte. In aanvulling op deze inventarisatie van hun natuurlijke rijkdommen hebben de meeste van deze landen menselijk kapitaal ontwikkeld en vaardigheden in moderne technieken verworven, en hebben ze nu toegang tot informatietechnologie.

Deze ontdekkingen en verbeteringen legden het fundament voor de stijgende levensstandaard, de toegang tot de voordelen van de moderne techniek en sociale veranderingen in de West-Afrikaanse landen. Deze sociale veranderingen leidden tot een sterke vraag naar een permanente elektriciteitsvoorziening, uit welke vorm of bron van energie dan ook, en ze leidden zodoende tevens tot grote behoefte aan ondersteunende infrastructuur voor de regionale ontwikkeling van de West-Afrikaanse landen.’

Bij de laatste eeuwwisseling beleefde Afrika de overgang van een koloniaal geopolitiek systeem en dito economie naar een gedeeltelijke politieke en sociaal-economische onafhankelijkheid. Het streven van verschillende Afrikaanse staten naar politieke onafhankelijkheid bleek achteraf niet meer te zijn dan een strijd voor zelfbestuur, zonder economische emancipatie. Zodoende bleef een aantal van deze staten afhankelijk van hun koloniale meesters voor politiek advies, goederen en diensten, en ook voor hun bijdrage aan de strategieën voor industriële en technologische ontwikkeling.

In het kielzog van het militaire bewind dat zich over steeds meer Afrikaanse staten verspreidde, kwam de behoefte aan economische en sociale ontwikkeling wel op, maar de meeste van deze projecten bleken witte olifanten op te leveren die weinig waarde toevoegden aan het welzijn van Afrika.

Goodwill C. Ofunne, managing director van Fugro Nigeria, bracht zijn gedachten over de toekomst van Afrika onder woorden.

2027

NIEUWE GEOGRAFISCHE GEBIEDEN

ROD PULLIN

FUGRO AIRBORNE SURVEYS, AUSTRALIË

Op onze weg naar 2027 denk ik dat de technieken die Fugro aanbiedt, in China goed gebruikt zullen worden.

Dit uitgestrekte grondgebied heeft een enorm potentieel voor Fugro’s diensten en met zijn naar techniek hongerende bevolking is het land in de ideale positie om een belangrijke bijdrage te leveren aan de activiteiten van Fugro in de toekomst.

261

Fugro 50 years – what’s next?

Dé toegang tot West-Afrika

‘Fugro Nigeria is het centrale punt van Fugro’s diensten in West-Afrika.

Fugro Nigeria levert op dit moment echter slechts vijf van de tientallen diensten van Fugro wereldwijd en ze worden aan opdrachtgevers in WestAfrika bovendien alleen maar op basis van behoefte geleverd. Daarom heeft Fugro Nigeria via de consolidatie van de bestaande diensten een vijfjarenplan ontwikkeld. Dit is erop gericht om niet langer zomaar een bedrijf te zijn dat op het land of op zee aan geotechnische dataverzameling doet, maar een technische onderneming die werkt met moderne, op geoscience gebaseerde technieken, en die oplossingen biedt voor de problemen waar (West-) Afrikaanse opdrachtgevers mee te maken hebben of zullen krijgen. Voor dit doel heeft Fugro Nigeria een internationaal kantoor in Abuja (Nigeria) geopend dat als de toegangsdeur tot West-Afrika kan fungeren en zo ook de marketing kan bevorderen van andere business lines van Fugro, dwars door de divisies heen.

Daarom zien we Fugro Nigeria in 2027 voor ons als een bedrijf dat verschillende business lines, technieken en deskundigheden van Fugro omvat.

Bovendien zal het bedrijf, vanuit zijn verschillende divisies, geïntegreerde oplossingen en technieken bieden voor de ontwikkeling van Afrika en zijn ontelbare natuurlijke rijkdommen. We voorzien ook dat een multiculturele Fugro-staf in West-Afrika aan het werk is, en dat West-Afrika een sterke geopolitieke democratie kent met goede, cultureel verankerde veiligheidswaarborgen.’

Het dichten van de kloof

‘In 2027 zal er een sterke Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten (ECOWAS) zijn die de handel tussen de West-Afrikaanse staten zal liberaliseren. Misschien komt er ook een gemeenschappelijke valuta in West-Afrika. De huidige, duidelijke kloof tussen de natuurlijke rijkdommen en de infrastructuur in West-Afrika zal dan kleiner zijn geworden. Fugro Nigeria voorziet dat in 2027 een grote behoefte aan Fugro’s diensten voor het verzamelen en interpreteren van gegevens op het gebied van ruimtelijkgeografische, geotechnische engineering, het testen van bouwmaterialen, en milieumanagement.

Met de groeiende invloed van schoon gas en koolwaterstof, zal de verhouding tussen de productie van olie en gas in West-Afrika veranderen. Ruwe olie wordt het bijproduct van gas en er zal een infrastructuur nodig zijn voor de winning, het vervoer en de opslag van gas. In 2027 zal Fugro een goede positie hebben ingenomen om West-Afrika te helpen zich op dit gebied te ontwikkelen.

Groei is eveneens te verwachten in de mijnbouw, waar het Fugro Geoportal System het belangrijkste marketinginstrument is voor geofysische mijnbouwgegevens in West-Afrika. Op soortgelijke wijze zal Fugro Water Services een sterke rol op zich kunnen nemen bij het watermanagement,

2010 Standhouden in onzekere tijden — — Vooral in het Verre Oosten begint het economisch herstel zichtbaar te worden in een weer stijgende vraag naar energie, maar in de meeste markten is de vertraging nog steeds merkbaar, al beginnen zich positieve veranderingen af te tekenen. Fugro's risico's zijn goed gespreid, maar het concern is niet immuun voor deze mondiale ontwikkelingen. In de segmenten met overcapaciteit, zoals seismische en constructie-ondersteunende activiteiten op zee, moet Fugro genoegen nemen met kleinere winstmarges. De overnames staan op een lager pitje dan gebruikelijk.

Fugro plaatst een order voor de bouw van twee schepen voor de uitvoering van geotechnisch werk in diep water, en drie surveyschepen. Het nieuwe surveyschip, de Fugro Searcher, komt in de vaart en met de oplevering van de Geo Caspian en Geo Coral, en met de aankoop van de Geo Celtic is de uitbreiding van de seismische vloot voltooid.

Ook in 2010 is de olie- en gasmarkt nog steeds de basis voor het succes van de offshore geotechnische activiteiten. Ontwikkelingen in diep water nemen toe; in 2010 voert Fugro in alle olie- en gasgebieden diepwaterprojecten uit. De concurrentie op het gebied van windmolenparken neemt toe, maar het grotere werkvolume compenseert ten dele de lagere marges.

Fugro's seismische vloot bestaat uit negen 3D-schepen (waarvan vier in eigendom), een 2D-schip en tien ondersteunende schepen.

>

ď ž Niger Delta, Nigeria

263

Fugro 50 years – what’s next?

2010 > Het programma Partnership for Growth gaat meer structuur en consistentie aanbrengen in de relatie tussen Fugro en zijn medewerkers, met name gericht op hun verdere ontwikkeling. De strategie van Human Resources bestaat uit modules en is erop gericht dat nieuwe medewerkers zich snel vertrouwd voelen in de organisatie.

— En tegen het einde van het jaar breekt in Noord-Afrika de Arabische Lente aan; duizenden decennialang onderdrukte burgers moedigen elkaar en zichzelf aan via hun mobiele telefoons, sluiten de rijen, sturen foto's de wereld in en bereiken wat ondenkbaar was: dictatoriale regimes wankelen en vallen als dominostenen.

2027

voor de ontwikkeling van een duurzame voorziening van drinkwater in de droge gebieden van West-Afrika. Bovendien zal de langdurige ervaring van Nederlanders bij de verdediging tegen het water en tegen overstromingen van pas komen. Veel West-Afrikaanse kuststaten hebben hulp nodig bij het managen van overstromingen ten gevolge van de stijging van de zeespiegel en de klimaatverandering. Zodoende denken we dat Fugro Nigeria een grotere rol zal spelen bij het onderzoek naar water en bij de ontwikkeling van watervoorraden in West-Afrika.

Maar we zien vooral een uitgebreide aanwezigheid van Fugro, niet alleen in Nigeria, Equatoriaal-Guinea, Ghana, Liberia, Ivoorkust en Niger, maar in heel West-Afrika. Afrika is het werelddeel van de toekomst en Fugro bevindt zich in de juiste positie om in 2027 ook hier tot de koplopers te behoren op het gebied van geowetenschappen en datamanagement.’

HERNIEUWBARE BRANDSTOFFEN

JOHN TEN HOOPE

FUGRO MIDDLE EAST, VERENIGDE ARABISCHE EMIRATEN

Door de economische crisis zal het politieke klimaat ongunstig zijn voor de benodigde investeringen in hernieuwbare energie. De gevolgen van het dubbele dal in 2011/2012 zullen zich over een aantal jaren na 2012 uitstrekken en een negatieve invloed hebben op de investeringen in onderzoek, nieuwe technieken en nieuwe projecten. Fossiele energie wordt duurder, maar zal nog altijd een stuk goedkoper en betrouwbaarder blijven dan de hernieuwbare vormen van energie.

264

WHAT’S NEXT _ HOE OUD BEN JIJ IN 2027?

EARTH UNLIMITED

HOE OUD BEN JIJ IN 2027? _ _ _

M

en zegt wel eens dat we de neiging hebben te overschatten wat we in een dag voor elkaar kunnen krijgen, en te ónderschatten wat we in een jaar kunnen doen. Kun je nagaan wat we samen in de komende vijftien jaar kunnen bereiken.

Naar aanleiding van de afschaffing van de Apartheid zei Nelson Mandela: ‘Dingen lijken onmogelijk, tot ze gedaan zijn’. Op deze manier kijken jonge mensen van nu aan tegen de uitdagingen rondom duurzaamheid. We begrijpen de omvang van de opdracht, en weten dat we ons doel kunnen bereiken.

Als medeorganisator van jeugdbewegingen kijk ik met een mengeling van hoop en vrees naar de toekomst. Vrees, omdat ik met eigen ogen heb gezien wat het gevolg is van de opwarming van de aarde, vooral in het Noordpoolgebied. Een paar jaar geleden voer ik met een Russisch schip in de richting van de Noordpool. Volgens de bemanning hadden ze nooit eerder zo ver noordelijk kunnen komen – zij waren nog nooit zo weinig ijs tegen gekomen.

Mijn vrees komt ook voort uit het besef dat de smeltende ijskap de olie- en gasreserves des te aantrekkelijker maakt om te exploiteren, met alle risico’s van dien voor een stabiel klimaat en ecosystemen.

Maar gelukkig is er ook hoop. Waar ik ook kom, zie ik mensen verbeteringen aanbrengen. Jongeren staan open voor efficiënt verbruik en hernieuwbare energie. In India werkt men aan ontwikkelingen die distributie van zonneenergie met mobiele technologie mogelijk maken. In arme wijken in de VS zijn ze bezig om huizen voor ouderen energiezuiniger te maken, wat geld en uitstoot van CO2 bespaart. William Kamkwamba uit Malawi werd beroemd doordat hij van bamboestokken en fietskettingen een windmolen bouwde, waarmee hij de hut van zijn ouders van energie voorzag.

Het technologische bedrijf dat mijn sociale leven het meest bepaalt – Facebook – kondigde in 2011 aan dat het afscheid neemt van vervuilende

Casper ter Kuile, Global Shaper van het World Economic Forum, woont en werkt in Londen. Hij is medeoprichter van de UK Youth Climate Coalition. Zijn pleidooi vormt het sluitstuk van Earth Unlimited.

265

Fugro 50 years – what’s next?

 William Kamkwamba

2011 Records

steenkool als energiebron voor zijn enorme computercapaciteit; Facebook gaat over op schone, hernieuwbare energie. Unilever en andere grote consumentenbedrijven stellen zich tot doel dat hun beoogde groei geen gevolgen heeft voor het milieu. Waar ik ook kijk, zie ik uitvinders (maar ook de gevestigde orde) zoeken naar oplossingen waarmee ze hun sector qua energieverbruik naar een veiligere en schonere toekomst kunnen leiden.

Ik begin te zien dat we in een overgangstijd leven. Fundamenteel geachte waarheden wankelen en sommige beproefde oplossingen lijken ons vooral meer complexiteit op te leveren. Het is tijd om onszelf en elkaar vragen te stellen over ons gedrag en ons werk. We hebben de gelegenheid, vandaag en elke dag, om te bedenken en elkaar voor ogen te houden hoe we eigenlijk willen leven.

— — Het herstel van de wereldeconomie stagneerde, maar de prijs van olie bleef hoog, boven $ 100 per vat voor Brent. Met de omwenteling van de macht in Libië zette de Arabische lente door. De tsunami in Japan zette een kerncentrale onder water. Dit leidde wereldwijd tot een herbezinning van het gebruik van kernenergie en Duitsland besloot het gebruik van kerncentrales af te bouwen. De overheden in onder andere de Verenigde Staten en Europa zagen de begrotingstekorten verder oplopen en werden genoodzaakt drastische bezuinigingen aan te kondigen. Het voortbestaan van de euro kwam op het spel te staan door het dreigende faillissement van Griekenland.

Te midden van deze turbulente ontwikkelingen zag Fugro kans om de omzet te laten groeien tot een recordhoogte van bijna € 2,6 miljard en ook de winst bereikte een nieuwe top: € 288 miljoen. Naast autonome groei nam de omzet toe door een actief jaar wat acquisities betreft. Negen overnames werden afgerond voor een totale aankoopsom van € 219 miljoen, waarvan TSMarine (Australië), De Regt Marine Cables (Nederland) en OBN (Ocean Bottom Nodes, Noorwegen) de hoofdmoot vormden.

Alle drie divisies leverden een positief resultaat, maar enkele activiteiten zoals seismisch onderzoek op zee en ondersteunende diensten bij installatiewerk op zee hadden het moeilijk. Frank Schreve nam in mei afscheid als voorzitter van de Raad van Commissarissen, na 23 jaar daarin zitting te hebben gehad.

>

2027

NIEUWE GEOGRAFISCHE GEBIEDEN

IDAR HORSTAD C.S. FUGRO MULTI CLIENT SERVICES, NOORWEGEN

Onze organisatie zal het vermogen hebben om onze mensen en middelen snel van de ene naar de andere regio te brengen op basis van de behoeften van onze opdrachtgevers. Onze op projecten gebaseerde organisatie, die alle divisies en producten bestrijkt, zal zeer aantrekkelijk zijn en we zullen de regio’s en markten kunnen rangschikken naar hun hoogste opbrengst en hun laagste politieke risico.

267

Fugro 50 years – what’s next?

Binnen deze indrukwekkende omschakeling is ook ons energiesysteem toe aan verandering. Het klopt: de verschuiving van fossiele naar hernieuwbare energiebronnen is aan de gang. Ja, in 2011 werd er voor het eerst meer geinvesteerd in schone energiecentrales dan in conventionele kolen-, olie- en gascentrales. Schrijver William Gibson zei: ‘De toekomst is er al – hij is alleen nog niet eerlijk verdeeld’. Hij mag het dan hebben gehad over raketrugzakken en ruimteonderzoek, maar zijn opmerking is ook heel goed toepasbaar op de manier waarop we onze gemeenschap van energie voorzien.

De omschakeling vertegenwoordigt niet alleen de hoop op nieuwe modellen voor energievoorziening, maar betekent ook een appèl op overheden, industrieën en anderen die het verschil kunnen maken bij de bouw van een fundament waarop de wereldbevolking zich veilig voelt en aan haar toekomst kan werken.

Laat uitvinders denken en ingenieurs innoveren. Als zij onverhoopt falen, hebben ze in elk geval geleerd en uiteindelijk zullen ze slagen. We rekenen hierbij op de stoutmoedigheid, inventiviteit én maatschappelijke betrokkenheid van bedrijven als Fugro. Uit de wordingsgeschiedenis van dit concern maak ik op dat zijn technici voor geen vraagstuk terugdeinzen.

Het gaat niet alleen om technologie en de overgang naar een economie die draait op schone energie, maar ook om het vermogen van toonaangevende organisaties om het beste en mooiste uit mensen naar boven te halen, zodat ieder vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid en capaciteit zijn maximale bijdrage kan leveren. Laten we vooral doorgaan met dromen over wat we nu nog als onmogelijkheden zien, en laten we elkaar verrassen. We hebben ieders steun en inzet nodig om dit doel te bereiken. Ik nodig u van harte uit om mij te vergezellen bij het bouwen aan een nieuwe, welvarende wereld voor ons allen.

Laten de vindingrijkheid en het doorzettingsvermogen van William Kamkwamba een inspirerend voorbeeld zijn. De primitieve windmolen die hij eigenhandig uit afvalmateriaal in elkaar knutselde, staat in schril contrast met de hightech apparatuur waarmee Fugro’s hoogopgeleide specialisten wereldwijd hun werk doen.

Wat zou het mooi zijn als we er bij Fugro’s 65-jarige bestaan in 2027 dankzij eendrachtige samenwerking in zijn geslaagd om zulke contrasten te overbruggen. Eerder mag ook.

In 2027? Dan ben ik 40 jaar jong.

 Zandduinen in de woestijn van Algerije

2011 > Na het voortijdig overlijden van zijn opvolger, Herman Scheffer, keerde hij op verzoek van de Raad van Commissarissen aan het einde van het jaar terug als voorzitter. In verband met de naderende pensionering van Klaas Wester werd besloten Arnold Steenbakker per 1 januari 2012 aan te stellen als voorzitter van de Raad van Bestuur.

Met het oog op verdere groei van de organisatie zal meer nadruk worden gelegd op de structuur met drie divisies, met een collectievere besluitvorming door de Raad van Bestuur.

De vooruitzichten verbeteren en voorbereidingen voor het jubileum onder het motto

Earth Unlimited, 50 years Fugro – what’s next? zijn in volle gang.

— En in Europa zet men alle zeilen bij om de eenheid te bewaren en samen de donkere wolken te verdrijven die (ongetwijfeld tijdelijk) hun schaduw werpen op Griekenland en andere doorgaans zonnige landen.

.

EARTH UNLIMITED

REGISTERS

270

REGISTERS _ OVERZICHT VAN ACQUISITIES

EARTH UNLIMITED

OVERZICHT VAN ACQUISITIES

VANAF DE FUSIE TUSSEN FUGRO EN MCCLELLAND IN 1987 BEDRIJF

JAAR

LAND

JAARLIJKSE OMZET

1987

VS

4

PERSONEEL

GEOTECHNIEK / INVESTERINGEN McClelland Management Services, Inc. (50% en resterende 50% in 1991)

96

Oserco BV

1990

NL

1

1

MateriaLab Ltd.

1991

HK

5

223

Umwelt- und Wirtshaftsgeologie mbH (UWG)

1992

DUI

4

125

Geotechical Instruments Hong Kong Ltd.

1992

HK

1

26

Ecolyse Nederland BV en Ecodemka BV

1992

NL

2

46

IEP Inc.

1992

VS

6

74

Staal, Gardner & Dunne Inc.

1992

VS

6

36

BSN Bodemsanering Nederland BV (50%)

1993

NL

5

21

Aegis Environmental Inc.

1994

VS

3

38

Hoogovens Technical Services Ecoplan BV en M & O BV

1994

NL

3

25

Studiebureau VFD N.V. (25% en resterend in 1997/1998)

1994

BEL

4

31

Fugro Geologic BV

1995

NL

1

18

Ubac, G&P Leipzig, G&P Cottbus GMBH

1995

DUI

1

24

Prodec Fugro Ltd. (50%)

1996

NIG

1

20

Alluvial Mining Ltd.

1996

VK

3

28

Instituut Geotechiek Nederland BV

1997

NL

6

70

Brent Rauhut Engineering Inc.

1997

VS

3

37

Terraform Ltd. (50%)

1998

HK

3

32

Sarg Enterprise S.A. en SEERS Foralo S.A.

1998

FRA

4

24

Gulf Coast Testing Laboratory, Inc.

1998

VS

1

20

Sicsol SA

1999

FRA

3

28

Sores SA

1999

FRA

7

82

Sol Essais SA

1999

FRA

2

13

Infrasol

1999

FRA

1

20

Foundation Engineering Ltd., Midden-Oosten

2000

VAE

4

140

Crystal Drilling NV

2000

BEL

1

10

Via NDT Inc.

2000

VS

2

15

Marsco Inc.

2001

VS

4

15

Surbsurface Consultants Inc.

2001

VS

5

32

Maxim Technologies Inc.

2001

VS

1

15

Harza Engineering Corp.

2002

VS

4

39

Deel van Subsea 7 (activa en activiteiten)

2002

NOR

20

2

Foundation Exploration Services Ltd.

2003

VK

15

111

Comprehensive Geotechnical Investigation (Zhejiang) Co. Ltd.

2005

CHN

1

62

Espana Geotechnical Consulting Inc.

2005

VS

2

20

ECOS Umwelt GmbH

2006

DUI

1

8

Surrey Geotechnical Consultants Ltd.

2006

VK

1

3

Seacore Ltd.

2006

VK

35

160

Aperio Ltd.

2006

VK

3

35

271

Fugro 50 years – what’s next?

BEDRIJF

JAAR

LAND

JAARLIJKSE OMZET

PERSONEEL

LGU GmbH

2007

DUI

1

12

GECO Umwelttechnik GmbH

2007

AUT

1

15

Sobesol SAS

2007

FRA

8

70

William Lettis & Associates, Inc.

2008

VS

10

75

HGN Hydrogeologie GmbH

2008

DUI

8

120

Pavement Management Services Pty Ltd.

2008

AUS

4

40

Roadware Group Inc.

2008

CAN

9

130

In Situ Geotecnia Ltda.

2008

BRA

4

100

Risk Engineering, Inc.

2008

VS

2

5

GEO LLC

2008

VS

7

14

LoadTest groep van bedrijven

2009

VS

14

40

Statnamic Kft en Geo Pannon Kft

2010

HUN

3

18

ERT Scotland Ltd.

2010

VK

3

25

Bluestone Offshore Pte Ltd.

2011

SIN

14

40

Sial Geosciences Consulting en Engineering

2011

TUR

2

21

AOA Geophysics Inc.

2011

VS

2

14

Geo-log

2011

DUI

2

20

Milieu-activiteiten

1997

VK/VS

Fugro Milieu Laboratorium B.V.

1999

NL

Afdeling Stabiliteit VFD Fugro N.V.

2001

BEL

GEOTECHNIEK / DESINVESTERINGEN

Milieu-activiteiten

2002

NL

Crystal Drilling N.V.

2003

BEL

BSN Bodemsanering Nederland BV (50%)

2004

NL

Geotechniek activiteiten van Fugro Japan Co. Ltd.

2007

JPN

Fugro België NV

2007

BEL

Geotechniek activiteiten in het zuiden van Frankrijk

2011

FRA

Oretech BV

1990

NL

8

37

John E. Chance & Associates, Inc.

1991

VS

29

400

SURVEY / INVESTERINGEN

Ocean Sciences International Pte Ltd.

1991

SIN

6

16

Associated Survey Int. Pty Ltd.

1991

AUS

8

93

Inpark BV

1992

NL

4

349

Survey activiteiten Marconi – UDI

1993

VK

12

101

Oceansismica S.p.A.

1994

ITA

1

12

K-C Geotechnical Associates Inc. (West coast division)

1994

VS

1

12

Fugro Geoteam AS

1994

NOR

27

200

Wimpol Ltd.

1994

VK/VS

25

200 140

Geodetic & Construction Surveys Ltd.

1994

ZWI

15

Geos New Zealand

1994

NZL

-

2

Elbocon BV

1994

NL

1

4

272

REGISTERS _ OVERZICHT VAN ACQUISITIES

EARTH UNLIMITED

BEDRIJF

JAAR

LAND

JAARLIJKSE OMZET

PERSONEEL

International Subsea Mapping SA

1995

FRA

7

Geos Ltd.

1995

NZL

6

51

Survey en plaatsbepalingsactiviteiten Oceonics Group Plc

1997

VK

8

79

32

Oceaneering International Inc., Survey division

1997

VS

3

6

GeoMetius BV en Commetius BV

1997

NL

1

6

Paras Ltd.

1998

VK

2

11

Underwater Surveys Pty Ltd.

1998

ZAF

2

10

Marine Weather Services Pte Ltd.

1998

SIN

1

6

Part of Van Mourik BV

1998

NL

-

2

Sesl Geomatics Ltd.

1998

CAN

5

85

Photec Air Surveys Pty Ltd.

1998

AUS

1

2

Clarke Land Surveys Inc.

2000

CAN

1

7

Geoid SA

2001

FRA

4

30 10

Exploration Mining Consultants Pty Ltd.

2001

AUS

1

Galileo Geophysical Inc.

2001

VS

1

3

Osiris BV

2001

NL

10

67

Nortech Geomatics

2002

Oman

2

35

Installocean Ltd.

2002

VK

1

6

Noble Denton Ltd.

2002

VK

1

5

Oceanor Holdings ASA

2003

NOR

9

56

Svitzer

2003

VK/DK

20

110

Thales GeoSolutions

2003

VK

210

1,686

BTW Hydrographic Ltd.

2005

NZL

2

9

Elcome Surveys Pvt. Ltd.

2005

IND

5

69

Fugro-OceansatPEG (62% in 2005, 38% in 2008)

2005

BRA

20

250

Rovtech Ltd.

2006

VK

35

120 40

OSAE Survey and Engineering Gesellshaft f端r Seevermessung m.b.H.

2006

DUI

8

Improv Ltd.

2007

VK

9

30

Earthdata Inc.

2007

VS

40

340

MAPS Geosystems

2007

VAE/LBN

12

200

BKS Surveys Ltd.

2008

VK

6

100

SureSpek ISS Pty Ltd.

2008

AUS

3

16

VIB Weinhold

2009

DUI

3

26

13

60

Tenix LADS

2009

AUS

General Robotics Limited

2009

VK

1

12

Submec Pty Ltd.

2009

AUS

1

10

3

45

Interra SA en Terralaser SA

2010

CHILI/ PERU

Riise Underwater Engineering AS

2010

NOR

35

25

TSmarine Group Holdings Pty Ltd.

2011

AUS

90

170

EMU Limited

2012

VK

20

150

VK

SURVEY / DESINVESTERINGEN Equipment-afdeling UDI

1999

ROV activiteiten Thales GeoSolutions

2004

VS/ MEX/ CAN

GeoMetius BV

2004

NL

Duikactiviteiten Thales GeoSolutions

2005

MEX

273

Fugro 50 years – what’s next?

BEDRIJF

JAAR

LAND

JAARLIJKSE OMZET

PERSONEEL

GEOSCIENCE / INVESTERINGEN Lafehr Chan Technologies Inc.

1998

VS/VK

10

75

World Geoscience Corporation Pty Ltd.

1999

AUS

16

200 222

Geoterrex-Dighem Ltd. En High Sense Geophysics Ltd.

1999

CAN

30

Seismic Australia Pty Ltd.

2000

AUS

2

7

Geodass (Pty) Ltd.

2000

ZAF

6

40

Geologic Consulting Services BV

2001

NL

1

14

Robertson Research International Ltd.

2001

VK

46

500

Jason Information Systems BV

2001

NL

16

90

Sial Geosciences Inc.

2001

CAN

4

35

Spectra Exploration Geosciences Corp.

2001

CAN

2

6

Kevron Pty Ltd.

2001

AUS

9

70

Tesla 10 Pty Ltd.

2001

AUS

5

50

Airesearch Mapping Pty Ltd.

2001

AUS

5

60

Lacoste Romberg - Scintrex, Inc. (10%)

2001

CAN

3

25

Petcom Inc.

2003

VS

1

8

Volumetrix Ltd.

2003

VK

1

5

Seiscan Ltd.

2003

VK

1

6 18

C&M Storage Inc.

2004

VS

2

Beardall, Parry and Associates Ltd.

2005

VK

1

3

Trango Technologies Inc.

2006

CAN

1

14

ProFocus Systems AS

2007

NOR

1

3

Kestrel Data (Canada) Ltd (activiteiten en activa)

2007

CAN

4

65

4th Wave Imaging Corp.

2007

VS

1

4

Electro Magnetic Marine Exploration Technologies (60%)

2008

RUS

-

43

Nigel Press Associates Ltd.

2008

VK

3

30

NexTerra Geophysical Solutions Pvt. Ltd.

2008

IND

1

12

Phoenix Data Solutions Ltd.

2008

VK

3

6

GeoLab Nor AS

2008

NOR

2

15

Allied Seismic Ltd.

2008

CAN

3

22

Divestco Inc.

2009

CAN

2

12

Interaction AS

2009

NOR

1

8

De Regt Marine Cables BV

2011

NL

25

110

Kelman Technologies Inc (seismische processing activiteiten)

2011

CAN

8

40

Ocean Bottom Nodes activiteiten van Seabird Exploration PLC

2011

NOR

70

25

2005

VK

GEOSCIENCE / DESINVESTERINGEN Laboratoria in Wales (Fugro Robertson Ltd)

274

REGISTERS _ FINANCIËLE GEGEVENS SINDS 1962

EARTH UNLIMITED

FINANCIËLE GEGEVENS SINDS 1962 2011

2010

2009

2008

2007

2006

2.577.765

2.280.391

2.052.988

2.154.474

1.802.730

1.434.319

994.037

765.587

624.413

722.321

604.855

503.096 931.223

RESULTAAT (¤ x 1.000) Omzet Externe Kosten Netto-omzet eigen diensten (omzet minus externe kosten)

1.583.728

1.514.804

1.428.575

1.432.153

1.197.875

Resultaat uit bedrijfsactiviteiten (EBIT)

349.330

351.479

367.422

385.732

324.813

211.567

Kasstroom

526.928

489.757

456.773

438.902

337.106

226.130

Nettowinst

287.595

272.219

263.410

283.412

216.213

141.011

1.482.981

1.291.314

1.043.227

859.088

599.298

412.232

446.716

446.755

330.244

337.469

299.699

203.944

VERMOGEN (¤ x 1.000) Materiële vaste activa Investeringen Afschrijving materiële vaste activa Balanstotaal Leningen en overige financieringsverplichtingen

220.984

201.493

173.593

140.429

107.684

78.169

3.861.595

3.089.991

2.366.317

2.123.306

1.700.130

1.405.698

1.215.173

590.862

441.339

395.384

449.957

341.997

1.655.785

1.508.318

1.187.731

928.329

699.989

562.417

Resultaat uit bedrijfsactiviteiten (EBIT)/omzet

13,6

15,4

17,9

17,9

18,0

14,8

Nettowinst/omzet

11,2

11,9

12,8

13,2

12,0

9,8

Eigen vermogen

VERHOUDINGSGETALLEN (in %)

Nettowinst/netto-omzet eigen diensten

18,2

18,0

18,4

19,8

18,0

15,1

Totaal eigen vermogen/balanstotaal

43,4

49,3

50,7

44,1

41,6

40,2

20,34

18,79

15,08

12,12

9,94

8,08

4,41

4,49

4,82

5,29

4,67

3,08

Kasstroom

6,65

6,25

5,99

6,01

4,84

3,29

Nettowinst

3,63

3,47

3,46

3,88

3,11

2,05

Dividend uitbetaald in verslagjaar

1,50

1,50

1,50

1,25

0,83

0,60

44,895

61,50

40,26

20,485

52,80

36,20

GEGEVENS PER AANDEEL (¤ x 1,-) Eigen vermogen Resultaat uit bedrijfsactiviteiten (EBIT)

KOERSINFOMATIE (¤ x 1,-) Koers aan het einde van het jaar Hoogste koers

63,53

62,06

41,85

59,95

62,00

36,64

Laagste koers

34,47

37,095

19,085

19,32

34,91

27,13

13.876

13.463

13.482

13.627

11.472

9.837

78.772.478 76.607.958

70.421.443

69.582.201

AANTAL MEDEWERKERS Op jaareinde

UITGEGEVEN AANDELEN Van nominaal ¤ 0,05 op jaareinde

81.392.981 80.269.684

Van nominaal ¤ 0,20 op jaareinde Van nominaal NLG 1 op jaareinde Van nominaal NLG 10 op jaareinde Van nominaal NLG 100 op jaareinde Als gevolg van de aandelensplitsing (4:1) in 2005 zijn de historische gegevens aangepast

275

Fugro 50 years – what’s next?

2005

2004

2003

2002

2001

2000

1999

1998

1997

1996

1995

1.160.615

1.008.008

822.372

945.899

909.817

712.934

546.760

578.207

482.096

375.276

296.636

405.701

364.644

273.372

328.401

331.685

250.124

176.067

197.258

172.346

123.337

99.378 197.258

754.914

643.364

549.000

617.498

578.132

462.765

370.648

380.948

309.750

251.939

144.070

104.236

63.272

111.873

98.470

73.694

61.805

61.669

46.195

25.911

12.434

176.093

125.802

80.480

119.161

105.301

85.583

77.233

74.057

60.670

39.479

26.773

99.412

49.317

18.872

72.220

61.732

46.013

40.704

37.800

31.084

16.018

7.170

262.759

232.956

268.801

192.293

163.298

120.524

114.035

108.181

93.479

68.521

64.800

90.414

71.028

123.983

100.036

89.352

49.008

37.301

61.487

58.220

27.000

24.776

69.445

66.139

54.004

46.941

43.569

39.570

36.529

36.257

29.586

23.460

19.603

1.138.660

983.350

1.056.003

793.245

814.772

474.745

380.495

338.021

289.512

216.272

170.122

300.753

184.268

431.895

273.520

121.450

120.706

23.234

24.368

17.153

18.741

23.823

465.460

223.913

211.196

271.698

244.660

101.465

107.909

90.575

77.370

61.260

51.050

12,9

10,3

9,2

11,8

10,8

10,3

11,3

10,7

9,6

6,9

4,2

8,6

4,9

2,3

7,6

6,8

6,5

7,4

6,5

6,4

4,3

2,4

13,2

7,7

8,3

11,7

10,7

9,9

11,0

9,9

10,0

6,4

3,6

41,3

23,2

20,2

34,6

30,4

22,1

29,3

27,9

27,7

28,9

30,4

6,76

3,60

3,48

4,57

4,17

2,10

2,29

1,91

1,65

1,36

1,11

2,18

1,76

1,09

1,95

1,86

1,48

1,27

1,30

0,98

0,58

0,27

2,67

2,12

1,39

2,08

1,98

1,72

1,59

1,56

1,29

0,88

0,58

1,51

0,83

0,33

1,26

1,16

0,92

0,84

0,80

0,66

0,36

0,16

0,48

0,48

0,46

0,46

0,40

0,34

0,31

0,28

0,25

0,17

0,08

27,13

15,35

10,20

10,78

12,53

17,19

9,23

4,99

7,01

3,48

1,96

27,40

16,41

12,86

16,50

18,91

17,81

9,98

10,99

8,28

3,71

4,14

15,14

10,05

6,13

9,88

10,75

9,31

4,10

4,06

3,44

1,93

1,45

8.534

7.615

8.472

6.923

6.953

5.756

5.114

5.136

4.429

4.222

3.968

17.206.250 15.548.000

15.165.912

14.862.214 14.669.830

12.761.999

12.612.351 12.170.396

11.918.135

11.513.289

11.510.900

276

REGISTERS _ FINANCIËLE GEGEVENS SINDS 1962

EARTH UNLIMITED

FINANCIËLE GEGEVENS SINDS 1962 1994

1993

1992

1991

1990

1989

Omzet

300.130

221.490

178.926

140.808

107.637

80.591

Externe Kosten

100.104

65.344

52.412

41.249

42.338

27.091

200.026

156.146

126.514

99.559

65.299

53.501

21.146

18.015

13.568

15.746

7.941

6.625

Kasstroom

33.625

26.728

20.465

19.467

10.165

8.077

Nettowinst

13.931

12.388

8.849

11.526

5.491

4.629

Materiële vaste activa

65.254

55.497

48.055

48.237

21.010

15.202

Investeringen

39.434

25.639

14.294

36.212

10.664

4.765

RESULTAAT (¤ x 1.000)

Netto-omzet eigen diensten (omzet minus externe kosten) Resultaat uit bedrijfsactiviteiten (EBIT)

VERMOGEN (¤ x 1.000)

Afschrijving materiële vaste activa Balanstotaal

19.694

14.339

11.617

7.941

4.674

3.449

176.702

141.579

121.522

104.143

55.996

45.287

Leningen en overige financieringsverplichtingen

30.449

7.260

6.671

33.217

5.218

5.400

Eigen vermogen

58.402

62.168

56.586

35.803

15.973

13.432

VERHOUDINGSGETALLEN (in %) Resultaat uit bedrijfsactiviteiten (EBIT)/omzet

7,0

8,1

7,6

11,2

7,4

8,2

Nettowinst/omzet

4,6

5,6

4,9

8,2

5,1

5,7

Nettowinst/netto-omzet eigen diensten Totaal eigen vermogen/balanstotaal

7,0

7,9

7,0

11,6

8,4

8,7

33,8

44,7

47,0

34,7

30,0

31,3

GEGEVENS PER AANDEEL (¤ x 1,-) Eigen vermogen

1,39

1,71

1,64

1,74

0,91

0,78

Resultaat uit bedrijfsactiviteiten (EBIT)

0,50

0,50

0,39

0,77

0,45

0,39

Kasstroom

0,80

0,74

0,59

0,95

0,58

0,47

Nettowinst

0,33

0,34

0,26

0,56

0,31

0,27

0,17

0,17

0,15

0,17

0,11

0,09

3,88

4,17

2,94

-

-

-

Hoogste koers

4,75

4,46

4,48

-

-

-

Laagste koers

3,69

2,64

2,44

-

-

-

3.557

2.824

2.664

2.029

1.275

1.105

11.509.900

9.092.400

9.086.400 716.201

441.026

427.510

Dividend uitbetaald in verslagjaar

KOERSINFOMATIE (¤ x 1,-) Koers aan het einde van het jaar

AANTAL MEDEWERKERS Op jaareinde

UITGEGEVEN AANDELEN Van nominaal ¤ 0,05 op jaareinde Van nominaal ¤ 0,20 op jaareinde Van nominaal NLG 1 op jaareinde Van nominaal NLG 10 op jaareinde Van nominaal NLG 100 op jaareinde

277

Fugro 50 years – what’s next?

1988

1987

1986

1985

1984

1983

1982

1981

1980

1979

1978

77.007

65.798

35.440

45.786

49.644

39.396

35.821

38.156

38.594

35.398

29.641

28.997

20.057

12.207

16.518

22.507

12.673

10.171

11.409

11.946

8.229

5.308

48.010

45.741

23.234

29.269

27.136

26.723

25.650

26.747

26.648

27.169

24.333

3.630

1.588

(2.950)

1.225

2.314

1.781

(537)

1.068

3.727

1.845

997

5.445

4.220

(45)

5.082

3.766

1.462

459

1.388

5.428

2.427

2.475

2.087

272

(2.995)

2.087

1.588

(477)

(1.704)

(1.078)

3.317

16

(48)

14.929

10.482

10.664

8.486

5.627

5.119

5.405

7.046

6.826

6.082

5.877

6.262

1.860

5.128

6.171

2.768

-

2.257

3.119

-

-

-

3.358

3.948

2.950

2.995

2.178

1.939

2.163

2.466

2.111

2.411

2.523

43.336

35.168

22.916

28.089

27.862

23.340

19.923

21.523

20.081

19.800

16.843

6.489

3.358

3.585

2.904

2.314

2.628

2.884

2.845

2.471

2.793

3.005

10.936

9.711

4.629

7.714

4.810

3.192

3.669

5.374

6.451

3.195

3.221

4,7

2,4

(8,3)

2,7

4,7

4,5

(1,5)

2,8

9,7

5,2

3,4

2,7

0,4

(8,4)

4,5

3,2

(1,2)

(4,8)

(2,8)

8,6

0,0

(0,2)

4,3

0,6

(12,9)

7,1

5,9

(1,8)

(6,6)

(4,0)

12,4

0,1

(0,2)

27,9

30,2

20,2

24,4

17,3

13,7

18,4

25,0

32,1

16,1

19,1

0,82

0,70

0,61

0,62

1,31

0,02

0,10

(0,39)

0,21

0,39

0,35

0,26

(0,01)

0,86

0,64

0,13

0,02

(0,40)

0,36

0,27

0,05

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

969

941

524

587

553

511

542

604

608

747

636

390.147

400.285

187.930 14.705

14.705

13.500

13.500

13.500

13.500

13.500

13.500

278

REGISTERS _ FINANCIËLE GEGEVENS SINDS 1962

EARTH UNLIMITED

FINANCIËLE GEGEVENS SINDS 1962 1977

1976

1975

1974

1973

29.104

24.819

27.603

29.851

11.451

7.279

-

-

-

-

RESULTAAT (¤ x 1.000) Omzet Externe Kosten Netto-omzet eigen diensten (omzet minus externe kosten)

21.825

24.819

27.603

29.851

11.451

Resultaat uit bedrijfsactiviteiten (EBIT)

813

2.262

1.900

4.138

1.426

Kasstroom

951

1.967

2.570

2.962

813

Nettowinst

(1.011)

304

806

1.629

282

5.805

5.063

4.818

4.686

3.358

-

-

-

-

-

VERMOGEN (¤ x 1.000) Materiële vaste activa Investeringen Afschrijving materiële vaste activa Balanstotaal

1.963

1.663

1.764

1.333

530

15.773

14.279

13.878

15.095

8.757

Leningen en overige financieringsverplichtingen

2.134

2.167

2.489

2.516

2.267

Eigen vermogen

3.269

4.058

3.346

2.141

639

VERHOUDINGSGETALLEN (in %) Resultaat uit bedrijfsactiviteiten (EBIT)/omzet

2,8

9,1

6,9

13,9

12,5

Nettowinst/omzet

(3,5)

1,2

2,9

5,5

2,5

Nettowinst/netto-omzet eigen diensten

(4,7)

1,2

2,9

5,5

2,5

Totaal eigen vermogen/balanstotaal

20,7

28,4

24,1

14,2

7,3

626

644

641

635

401

13.500

13.500

13.500

13.500

7.000

GEGEVENS PER AANDEEL (¤ x 1,-) Eigen vermogen Resultaat uit bedrijfsactiviteiten (EBIT) Kasstroom Nettowinst Dividend uitbetaald in verslagjaar

KOERSINFOMATIE (¤ x 1,-) Koers aan het einde van het jaar Hoogste koers Laagste koers

AANTAL MEDEWERKERS Op jaareinde

UITGEGEVEN AANDELEN Van nominaal ¤ 0,05 op jaareinde Van nominaal ¤ 0,20 op jaareinde Van nominaal NLG 1 op jaareinde Van nominaal NLG 10 op jaareinde Van nominaal NLG 100 op jaareinde

279

Fugro 50 years – what’s next?

1972

1971

1970

1969

1968

1967

1966

1965

1964

1963/1962

4.879

3.787

2.966

1.857

1.124

1.124

919

349

488

449

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

4.879

3.787

2.966

1.857

1.124

1.124

919

349

488

449

581

480

428

420

250

177

126

65

59

5

591

418

346

251

90

183

133

88

29

3

200

95

113

121

90

69

50

16

29

3

1.862

1.757

1.417

738

457

337

146

84

103

122

-

-

365

425

-

276

123

-

-

-

391

323

233

130

-

114

83

71

-

-

3.740

3.448

3.024

1.784

1.121

750

543

358

251

366

1.463

1.656

1.407

-

-

-

-

-

-

-

440

526

541

278

228

180

83

76

72

68

11,9

12,7

14,4

22,6

22,2

15,8

13,7

18,6

12,1

1,1

4,1

2,5

3,8

6,5

8,0

6,1

5,4

4,7

5,9

0,6

4,1

2,5

3,8

6,5

8,0

6,1

5,4

4,7

5,9

0,6

11,8

15,3

17,9

15,6

20,4

24,0

15,2

21,3

28,5

18,6

210

203

199

143

83

60

46

37

25

14

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

3.000

1.500

1.500

1.500

1.500

280

REGISTERS _ RAAD VAN COMMISSARISSEN / DIRECTIE

RAAD VAN COMMISSARISSEN 1963 - 2012 NAAM

PERIODE

FUNCTIE

S. Packshaw

1963

-

1964

A.M. Schreuders

1962

-

1975

Drs. J. de Winter

1969

-

1969 1978

Drs. C. van Rijn

1969

-

Ir. B. Volbeda

1970

-

1971

Dr.ir. F. Sonneveld

1970

-

1980

Ir. W. Muller

1973

-

1977

J. Muller

1976

-

1977

Mr. C.J.A. van Lede

1978

-

1979

Ir. P.M. van der Sluis

1978

-

1980

Th.J. van Dijk

1978

-

1982

Drs. C. van Rijn

1979

-

1982

Ir. M. Zonneveld

1980

-

1982

A. Stouthandel

1980

-

1982

B. Schuil

1982

-

1985

Drs. L.M.W. van Oosterom

1982

-

1987

F.H. Schreve

1983

-

2011

Ir. M.M.U. van Dis

1984

-

1987

R. Smulders

1985

-

1986

J.D.R.A. Bax

1986

-

1991

R.J. Howe

1988

-

1989

C. Pannevis

1988

-

1990

R.M. Young

1989

-

1992

B. McClelland

1990

-

1992

B.E. Stallworth

1990

-

2002

M. van der Vorm

1991

-

1992

Drs. F.P. Luttmer

1991

-

1995

G. Kaptein

1991

-

2000

M.W. Dekker

1991

-

2005

J.A.C. King

1997

-

2003

P. Crawford

1997

-

2009

Chairman (1963)

Chairman (1975)

Chairman (1980)

Chairman (1982) Chairman (1985)

P. Winsemius

2000

-

2006

Th. Smith

2002

-

heden

J.A. Collingan

2003

-

heden

Dr. F.J.G.M. Cremers

2005

-

heden

Ir. G - J. Kramer

2006

-

heden

Mw Dr. M. Helmes

2009

-

heden

Ir. H.C. Scheffer

2010

-

2011

Chairman (2011)

F.H. Schreve

2011

-

heden

Chairman (2011)

EARTH UNLIMITED

281

Fugro 50 years – what’s next?

DIRECTIE 1962 - 2012 NAAM

PERIODE

FUNCTIE

Ir. K. Joustra

1962

-

1983

Ir. J. de Ruiter

1969

-

1983

A.J.A. van Overeem

1972

-

1978

A.L.G. Goulmy

1972

-

1978

Dr. Ir. A.C. Scheepmaker

1973

-

1978

J.J. Schoustra

1978

-

1979

W.J. Monahan

1979

Drs. J.M. Verweij

1982

-

1987

Ir. G-J. Kramer

1983

-

2005

B. McClelland

1988

-

1990

Ir. K.S. Wester

1996

-

2012

A. Jonkman

2004

-

heden

Ir. P. van Riel

2006

-

heden

Ir. A. Steenbakker

2006

-

heden

President (1962)

President en CEO (1983) President en CEO (2005)

Voorzitter van de Directieraad (2012)

J. Rüegg

2009

-

heden

W.S. Rainey

2011

-

heden

282

REGISTERS _ ORGANIGRAM

EARTH UNLIMITED

ORGANISATION MAP Fugro provides a unique range of services and activities worldwide.

These are organised in three divisions: Survey, Geotechnical and Geoscience.

SURVEY DIVISION

GEOTECHNICAL DIVISION

GEOSCIENCE DIVISION

Supports the oil and gas industry, renewables and a broad range of commercial and civil industries, as well as governments and other organisations.

It encompasses numerous offshore, subsea and geospatial activities, as well as positioning systems that support these and other Group activities.

Investigates the engineering properties and geological characteristics of nearsurface soils and rocks, using in-house developed, proprietary technologies.

It advises on foundation design and provides materials testing, pavement assessment and construction support services for onshore and nearshore regions, ultra deepwater environments and everything in between.

Provides services and products associated with collecting, processing, interpreting, managing and storing geophysical and geological data. These data sets are used for evaluating the presence of natural resources, including oil, gas, water and minerals, and for optimising the exploration, appraisal, development and production of those resources.

The following map provides an overview of Fugro’s three divisions, their business lines and the activities that the company delivers within each. When it comes to providing services to major projects and developments, Fugro delivers cross-divisional support based on the combined expertise and resources of its business lines and operating companies.

OFFSHORE SURVEY

3 Geophysical Surveys

•

Airborne hydrographic LiDAR

•

Shallow gas monitoring

•

Inspection surveys

•

Hydrographic surveys

•

BOP installation support

•

Environmental benthic habitat

•

Well completion support

surveys

•

Wellhead monitoring and

1

Precise Positioning

•

Pre-installation surveys

•

Differential positioning services

•

Deepwater field development

•

Exploration seismic solutions

•

Infrastructure positioning

•

Geohazard surveys

•

Rig move and VSP services

•

Shallow target exploration

•

Subsea acoustic positioning

•

Fleet management

•

Pipeline route surveys

•

Metocean measurement

•

Inertial Navigation System (INS)

•

Environmental surveys

•

Metocean systems

7 Construction Support

•

Remote positioning

•

Renewables, port and coastal

•

Metocean consultancy

•

Pipeline/jacket installation

•

Dredging and coastal operations

surveys

•

Weather forecasting

•

Flowline and umbilical

•

Mineral surveys

•

Buoy monitoring systems

2 Offshore Construction Support

•

Charting and UNCLOS surveys

•

Structural monitoring

•

Dimensional control surveys

•

State-of-the-art survey vessels

•

Pipelay support services

surveys

•

intervention

Ordnance detection surveys •

5 Meteorology & Oceanography

•

(Metocean)

seismic surveys

•

Spoolpiece and jumper metrology

4 Marine Surveys

ROV support

•

installation • •

•

FPSO installation support

•

IRM and decommissioning

Cable and pipeline studies

6 Drill Support

•

Cable and pipeline route surveys

•

Site clearance surveys

•

UNCLOS and EEZ surveys

•

Jack-up spud can surveys

Debris clearance surveys and removal

SUBSEA SERVICES

•

Specialist tooling operations

Pre- and post-lay surveys Subsea spoolpiece metrology and installation

•

Suction pile installation

•

Trenching, backfilling and rock-dumping support

•

Subsea pressure testing

283

Fugro 50 years – what’s next?

G EO S PA TIA L

12

l

2

15 OF FS

IC ES RV SE

5 SU

10

EA

9

Inspection, Repair & Maintenance (IRM)

on

S gin ubse & T eerin a ool g ing

D Su rill pp or t

7

8

Met e & Oc orology e (Met anogra phy ocea n)

i uct str Con port p Su

En

6

SER VIC E S

r

te

In

l el W ion t n ve

BS

Marine Surveys

4

11

ield of F Life upport S

a sic hy op ys e G rve Su

3

VEY SUR RE HO

Terrestrial Surveys

1

14 13

Of Co fsho Su nst re pp ruc or ti on t

atial Geosp ns io Solut

e llit te g Sa ppin Ma Ma Aer pp ial ing

Precis e Posit ionin

g

SURVEY DIVISION

•

Flooding, gauging and stabilisation

9 Subsea Engineering & Tooling

11 Life of Field Support

14 Satellite Mapping

•

Pipeline crossing preparation

•

Design and build of field

•

Specialist field support vessels

•

Satellite imagery

intervention tooling

•

Remotely Operated Vehicles

•

Image interpretation/elevation

Innovative ROV-mounted

•

Air and saturation diving systems

and construction •

modelling •

tooling solutions

8 Inspection, Repair &

Ground/structure stability mapping

GEOSPATIAL SERVICES

Maintenance (IRM)

•

Design and build of

•

Platform and pipeline inspection

•

Tool Deployment Units

•

Flooded member detection surveys

•

Support, maintenance and

12 Terrestrial Surveys

•

FPSO hull and turret inspection

tool management

•

Conventional land surveys

•

Anchor chain inspection

Design, management and

•

Precision 3D surveys

•

Online mapping

execution of subsea repairs

•

Mobile mapping

•

3D modelling and visualisation

•

Consulting and advice

•

and measurement •

Mid-water arch inspection

•

Subsea hardware component change-outs

and measurement

•

13 Aerial Mapping •

Photogrammetric mapping

•

Leak investigation and remediation

•

Bespoke repair tooling design,

10 Well Intervention

•

LiDAR mapping

build and operation

•

Subsea well intervention

•

RADAR mapping

•

•

Pipeline stabilisation and repair

•

Anode clamp design and retrofit

•

Structure repair clamp installation

•

Subsea tree/module installation

•

Panoramic mapping

and recovery

•

Thematic mapping

Well abandonment and

•

Rapid response mapping

decommissioning

Oil seep detection

15 Geospatial Solutions

284

REGISTERS _ ORGANIGRAM

EARTH UNLIMITED

phy Ser sical vic es

EO TEC HNIC A L

Ge Se op rv hy ic sic es a l

EG o-

En

(Grou nd) Wat Servic er es

gin Se eeri rv ng ice s

8

Ge 6 Pile Monitoring and Construction Services • Pile driving monitoring • Instrumentation of foundations • Geotechnical assistance for foundation installation • Installation and construction support ONSHORE GEOTECHNICAL 7 • • •

5

9

Nearshore Construction Support Large diameter drilling Monopile installation Renewable and nuclear energy

8 (Ground) Water Services • Geohydrological consultancy • Risk assessment • (Ground) water modelling • Data management • (Ground) water monitoring and data acquisition • Hydropower and geothermal consultancy

9 • • • •

7

Geo-Engineering Services Earthquake engineering Geohazard evaluations Geological mapping GIS services

10 Environmental Engineering Services • Environmental consultancy • Environmental investigations • In Situ investigations • Data management 11 Geotechnical Services • Geotechnical consultancy • Geotechnical investigations and drilling • CPT services • Geo- and structural monitoring services • Borehole testing • Pile testing • Mineral exploration services

Laboratory Testing Services

4

We Se ll rvi c

es

6 g n rin tio ito uc on r M st le on Pi d C ces an rvi Se

5 Well Services • Deep stratigraphic coring • Top hole, exploration and appraisal wells • Suction anchor installation and pipeline laying services

10

3

EO TEC HNIC A L

4 Laboratory Testing Services • Soil and rock classification • Static strength and deformation testing • Dynamic properties and cyclic strength testing • Foundation model testing • Research and development • Environmental, biological and chemical testing

11

shore n Near io truct Cons t or Supp

foundation design Soil-pipe modelling Sage 2D/3D software Numerical modelling

12

al ent nm ring o r s ee vi En ngin rvice E Se

3 GeoConsulting and Engineering Services • Desktop and feasibility studies • Environmental impact assessments • Data acquisition, integration and management • Geophysical, geological and geotechnical modelling • Geohazard risk assessment • Geotechnical analysis and • • •

OF

Geotechnical Services

ing ult ng ns eeri o in oC Ge Eng s d an rvice Se

2

13

Geo

2 Geophysical Services • Integration of surface and borehole geophysical data • Downhole geophysical logging • Seabed refraction, resistivity and MASW • Surface and downhole seismic cone testing

1

G RE HO FS

• • •

14

OR SH

•

Geotechnical Services State-of-the-art geotechnical vessels Drilling, sampling and downhole in situ testing Seabed sampling and in situ testing Seabed and downhole rotary coring Downhole pressurised coring

ON

1 •

n tatio e spor r Tran structu Infra

ry to s ra ice bo rv La Se

OFFSHORE GEOTECHNICAL

Geote c Servic hnical es

GEOTECHNICAL DIVISION

12 • • • • •

Geophysical Services High resolution shallow seismic Electrical methods Borehole geophysical logging Seismic cone testing Data processing and interpretation

13 Laboratory Services • Material testing (geotechnical) • Material testing (construction and infrastructure) • Non-destructive testing (NDT) • Organic testing • Metallurgic testing and corrosion studies • Certification services 14 • • • • •

Transportation Infrastructure Pavement testing and surveying Pavement management Structural testing Laser testing Non-destructive testing (NDT)

285

Fugro 50 years – what’s next?

12 11

C SEIS M I S SE R VIC E

10

Ai

Non-Exclusive Data & Products Interpretative services Wells Wells to seismic Seismic reprocessing TELLUS™ exploration database Geochemistry

9

8 Data ssing Proce

rb o Ac rne qu Da isi ta tio n

l ica ys ition h p eo quis d G Ac n La ata D

L G EO P NERA HY GE SI C

13

Ex Se plor rv at ice ion s

3

IN FO

AL

Non-E xclusiv Data e

3 • • • • • •

Interp

al physic e Geo isition Marin u q c A Data

2

15 14

retatio Servic n es

1

e siv cts clu odu x r E P nNo ta & a D

4 5

s omic Econ ities il c & Fa ering e Engin

Softw ar Solutio e ns

6 7 a at e D on rin siti Ma qui Ac

Exploration Services General geologic services Geophysics and structural geology Satellite surface geology Geochemistry and seeps Screening and evaluation Training

16

SERVIC ES

2 • • • • • •

•

Pr oc Se essi rv ng ice s

IO N AT

•

Reservoir Services Feasibility studies Petrophysics and rock physics Seismic to simulation Reservoir characterisation Reservoir modelling and simulation Subsidence Field development optimisation and economics Software

RM

1 • • • • •

are Softw s n Solutio

e siv s clu ct Ex du n- ro No & P ta Da

INFORMATION SERVICES

Reser vo Servic ir es

GEOSCIENCE DIVISION

Oi Da l & G ta as Ma na ge

me

nt

4 Economics & Facilities Engineering • • • • •

Economics Fiscal and taxation Training Reporting Facilities engineering

5 • • • •

Software Solutions Seismic reservoir characterisation Reservoir modelling Petrophysics Oil & gas data management

6 Oil & Gas Data Management • Data remediation, transcription and copying • Data storage • Database development and management • Bid round support

SEISMIC SERVICES 7 • • •

Marine Data Acquisition 2D/3D/4D seismic acquisition Modern fleet of seismic vessels Steerable streamer technology

8 Data Processing • 2D/3D/4D time processing and depth imaging of land and marine seismic data • Interpretative processing • High resolution processing short offset 3D • CRS processing • Multi-vintage data matching 9 Non-Exclusive Data • Seismic 2D data library • Seismic 3D data library • Seismic reprocessing

GENERAL GEOPHYSICAL 10 Airborne Data Acquisition • Project planning and management • Fixed wing and helicopter fleets • Electromagnetics • Aeromagnetics • Gamma-ray spectrometry • Airborne gravity gradiometry • Airborne gravity 11 Land Geophysical Data Acquisition • Gravity • Electromagnetics • Induced polarisation and resistivity • Magnetics • Borehole geophysics 12 Marine Geophysical Data Acquisition • Gravity • Magnetics • Electromagnetics

13 Interpretation Services • Potential fields (gravity and magnetics) • Electromagnetics 14 • • •

Processing Services Airborne geophysical data Land geophysical data Marine gravity, magnetic and electromagnetic data

15 Non-Exclusive Data & Products • Magnetic and gravity data sets (airborne/marine) • Electromagnetic data sets (marine) 16 Software Solutions • Potential fields (gravity and magnetics) • Marine electromagnetics

288

COLOFON

COLOFON Earth Unlimited verscheen in 2012 ter gelegenheid van het vijftigjarige bestaan van Fugro N.V. te Leidschendam.

Oplage Engels: 25.000 / Nederlands: 5.000 ISBN/EAN 978-90-9026719-7 Š Jan Daan Hillen tekstschrijver, Rotterdam Redactie Klaas Wester, Fugro N.V. Jan Daan Hillen tekstschrijver Vertaling 2027 en Werelddeel van de toekomst Felix van de Laar, Antwerpen Tekeningen Rudolf Das, technisch illustrator, ontwerper en futuroloog, Ursem Foto's Archief Fugro N.V. Leidschendam Productiebegeleiding Jan Daan Hillen tekstschrijver, Rotterdam Redactieassistentie Mirjam Giepmans Ontwerp en vormgeving Kaire Guthan, Dependance Rotterdam Drukwerk Koninklijke de Swart drukkerij, Den Haag www.fugro.com Fugro N.V. en de auteur hebben alles in het werk gesteld om de informatie in dit boek zo nauwkeurig mogelijk weer te geven en om de uitspraken van geïnterviewden zo goed mogelijk te verwoorden. Zij aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid, uit welken hoofde ook, voor enig gevolg dat direct of indirect voortvloeit uit de gegevens in deze uitgave.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande nadrukkelijke toestemming van de auteur en Fugro N.V.

EARTH UNLIMITED