23 Schutbladen

23

SCHUTBLADEN

zelfstandig dekblad (zo bv. de °spiegel). Dekbladen kunnen onderscheiden worden in voor- en achterdekbladen. ¶ dekblad D Spiegel [o] E pastedown, board paper, board leaf F garde [v] (du) contreplat, contre-garde [v], garde collée [v] • zelfstandig dekblad E separate pastedown F contre-garde [v] autonome

23.3 spiegelrand [m -en] lijst op de binnenzijde van het °plat, gevormd door °inslagen en °scharnierversterking. De scharnierversterking is in deze situatie meestal uit hetzelfde materiaal vervaardigd als de inslagen. De lijst is vaak versierd. ¶ D Deckelrahmen [m] E doublure margin

23.4 spiegel [m -s] °dekblad dat binnen een °spiegelrand ligt. ¶ D Spiegel [m], Deckel- E doublure F doublure [v]

23.2-23.6 23.4-23.5

23.5 doublure [v -s] °dekblad (meestal een °spiegel) dat uit voornaam materiaal (bv. °leer, zijde) bestaat en/of rijk afgewerkt is. ¶ D Doublure [m], Spiegel [m] E doublure F doublure [v]

23.6 vrij (schut)blad vliegend blad ºschutblad dat tussen ºplat en ºboekblok vrij scharniert. Een schutblad dat kennelijk vroeger een °dekblad was, maar nu vrij beweeglijk is, is een vrij dekblad. ¶ vrij schutblad D fliegendes (Vorsatz)blatt [o] E fly leaf F garde [v] volante • vrij dekblad E lifted pastedown

23.7 oor [o oren] (zelfstandig) een brede °strook, doorgaans van ºperkament, die met een °buitenkatern is meegenaaid. (deel ºschutbladkatern) buitenste ºschutblad in een schutbladkatern, doorgaans van ºpapier, dat van onvolledige breedte is.

Een oor versterkt de verbinding tussen het °boekblok en het ºplat waar het opgeplakt is. Het is veelal door het °dekblad onttrokken aan het zicht.

32

Het oor dat deel uitmaakt van een schutbladkatern kan aanvankelijk een heel schutblad zijn geweest, dat pas tijdens de bewerking tot oor is ingekort. ¶ D Ansatzfalz [m], Ansatzflügel [m], Flügelfalz

23

23.7 oor

23.8 omgestoken schutblad omgehangen schutblad °schutblad dat — al dan niet tezamen met andere schutbladen — om het °buitenkatern van het (°netto) °boekblok is °gehangen en zo met dat °katern mee is °genaaid.

Een omgestoken schutblad moet dus een °kim hebben. Om een ºdubbelblad eenzijdig (met beide bladen aan de buitenkant van het katern) om te hangen past men een °dubbele kim toe. Het is mogelijk een schutblad om meer dan één katern te gelijk te hangen. ¶ D umgelegtes Vorsatz, umgehängtes Vorsatz, umgebrochenes/umgeklebtes Vorsatz

33

23

23.9 schutbladkatern [o -en] een of meer °schutbladen die als een zelfstandig °katern met het ºboekblok mee zijn ºgenaaid.

Elk van de delen hiervan heet genaaid schutblad. ¶ D mitgeheftetes Vorsatz [o] E sewn endpapers

23.10 aangeplakt schutblad °schutblad dat met een °buitenkatern verbonden is door oplakken over een smalle strook langs de °rugvouw. ¶ D angeklebtes Vorsatz [o] E tipped-on endpaper, tipped-in —

23.11 opgeplakt schutblad °schutblad dat met een ander °blad verbonden is door oplakken over de volle oppervlakte. Het blad waar het is opgeplakt is dan overgeplakt. [Niet: *aangeplakt.] ¶ D kaschiertes Vorsatz [o] E laminated flyleaf, made flyleaf, — endpaper F garde [v] contrecollée

23.12 doorlopend schutblad ºdubbelblad van °sierpapier (of ander bijzonder materiaal), dat zodanig als ºschutblad is verwerkt dat twee °bladzijden ervan een °opening vormen.

Dat kan o.a. gebeuren door beide °bladen aan andere (schut-)bladen ºaan of °op te plakken. ¶ D durchgehendes Vorsatz

23.13 scharnierversterking [v -en] een °strook (van leer of textiel), aan de binnenzijde van de scharnierende verbinding tussen °boekblok en ºplat aangebracht (ºgenaaid of ºgeplakt). [Niet: *kneep, *kneepversterking.] ¶ D Schutzfalz [m], Lederfalz E inner joint, hinge F charnière [v]

34

NAAIEN: ALGEMEEN

31

31.0 De bladen, katernen en andere onderdelen van het boekblok moeten met elkaar verbonden worden; deze verbinding kan men als de meest essentiële handeling bij het binden van een boek beschouwen. Meestal geschiedt zij door middel van garen (met behulp van een naald), in de vorm van NAAIEN; en sinds de invoering van de codexvorm is de meest gebruikelijke naaitechniek het NAAIEN DOOR DE vouw, waarbij het naaigaren de katernvouwen passeert via NAAIGATEN.

31.1 naaien [genaaid] het door middel van °garen verbinden van °bladen tot °katernen en van °katernen tot een °boekblok.

Bij het °dwars doornaaien worden ook bladen direct tot een boekblok verbonden. ¶ D heften / Heftung [v] E sew, stitch / sewing, stitching F coudre / couture [v]

31.2 door de vouw naaien

techniek van °naaien waarbij het °garen deels in het °katernhart, deels buiten de °katernrug ligt, en in- en uittreedt door °naaigaten in de °katernvouw. ¶ D im Falz heften, durch den Falz heften E fold sewing, sewing through the fold

31.3

naaigat [o -en] opening, in de °katernvouw aangebracht voor het doorvoeren van het °garen.

Elk naaigat kan afzonderlijk, met de naald, gemaakt worden tijdens het °naaien, of vooraf, in alle °katernen tegelijk, met verschillende instrumenten. Bij het met naald of priem ingestoken naaigat en bij de met een mes ingesneden naaigaten wordt geen katern materiaal weggenomen. Dit is wel het geval bij ingekeepte naaigaten die bv.

35