«ՄԽԻԹԱՐԵ՛Ք ԻՄ ԺՈՂՈՎՐԴԻՆ» ԵՍԱՅԻ ՄԱՐԳԱՐԵԻ ԳԻՐՔԸ

ԱՍՏՎԱԾԱՇՆՉԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐՈՒԹՅԱՆ ՁԵՌՆԱՐԿ ՇԱԲԱԹՕՐՅԱ ԴՊՐՈՑԻ ՀԱՄԱՐ Հունվար, փետրվար, մարտ 2021թ.

«ՄԽԻԹԱՐԵ՛Ք ԻՄ ԺՈՂՈՎՐԴԻՆ» ԵՍԱՅԻ ՄԱՐԳԱՐԵԻ ԳԻՐՔԸ Ռոյ Գանե

Բովանդակություն Դաս 1. 26.12–01.01 Ինքնության ճգնաժամ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Դաս 2. 02.01–08.01 Առաջնորդության ճգնաժամ . . . . . . . . . . . . . 14 Դաս 3. 09.01–15.01 Երբ ձեր աշխարհը կործանվում է. . . . . . . . . 24 Դաս 4. 16.01–22.01 Դժվարին ճանապարհը. . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Դաս 5. 23.01–29.01 Խաղաղության ազնվաբարո Իշխանը. . . . . . 44 Դաս 6. 30.01–05.02 Հավակնություն Աստծո դերին. . . . . . . . . . . . 54 Դաս 7. 06.02–12.02 Ասորեստանցիների պարտությունը . . . . . . . 64 Դաս 8. 13.02–19.02 «Մխիթարե՛ք Իմ ժողովրդին». . . . . . . . . . . . . 74 Դաս 9. 20.02–26.02 Ծա­ռա­յել եվ փր­կել . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 Դաս 10. 27.02–05.03 Ա­նե­լով ա­ներևա­կա­յե­լին. . . . . . . . . . . . . . . . . 94 Դաս 11. 06.03–12.03 Կշ­ռա­դա­տե­լով սե­րը. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 Դաս 12. 13.03–19.03 Ազ­գե­րի փա­փա­գը. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Դաս 13. 20.03–26.03 Եր­կիր մո­լո­րա­կի վե­րած­նուն­դը. . . . . . . . . . 123

«Մ­ԽԻ­ԹԱ­ՐԵ՛Ք ԻՄ ԺՈ­ՂՈՎՐ­ԴԻՆ» Ի­րենց ար­տա­բեր­ման ա­ռա­ջին իսկ պա­հից Ե­սա­յի մար­գա­րեի խոս­ քե­րը տպա­վոր­վել, նույ­նիսկ խոր ար­մատ­ներ են գցել մեր գի­տակ­ ցու­թյան մեջ։ Կան ան­մո­ռա­նա­լի բա­ռեր, ո­րոնք օժտ­ված են ոչ միայն խո­րա­գույն ի­մաս­տով, այլև հույ­սով և խոստ­մամբ, ինչ­պի­սիք են, օ­րի­ նակ, «Աստ­ված մեզ հետ է» (Ե­սա­յի 7.14), «Ո­րով­հետև մեզ մի մա­նուկ ծնվեց» (Ե­սա­յի 9.6), «Ա­մեն ձոր կբարձ­րա­նա» (Ե­սա­յի 40.4) և «­Նա մեր հան­ցանք­նե­րի հա­մար վի­րա­վոր­վեց և մեր ա­նօ­րե­նու­թյուն­նե­րի հա­մար հար­ված­վեց. պա­տի­ժը, որ մեզ բա­րօ­րու­թյուն բե­րեց, Նրա վրա ըն­կավ, և Նրա վեր­քե­րով մենք բժշկվե­ցինք» (Ե­սա­յի 53.5)։ Բա­ռե­րը ստեղ­ծում են պատ­կեր­ներ և­ ար­ձա­գանք­ներ, թույլ բա­ռե­ րը՝ թույլ և գու­նատ պատ­կեր­ներ, հզոր, վեհ ու լավ կազմ­ված բա­ռե­րը՝ նույն­քան հզոր ու վեհ պատ­կեր­ներ, բարձր ար­ձա­գանք­ներ։ Այս փաս­ տը բա­ցատ­րում է, թե ին­չու են Ե­սա­յի մար­գա­րեի խոս­քերն այս­քան բարձր խո­սում նույ­նիսկ գրի առն­վե­լուց 27 դար հե­տո։ Տա­ռա­պող ծա­ռա­յի մա­սին գրված իր պոե­մում, օ­րի­նակ (Ե­սա­յի 52.13–53.12), Ե­սա­յին Մե­սիա­յին ա­վե­լի ճշգրիտ կեր­պով է ներ­կա­յաց­ նում, քան Նա ներ­կա­յաց­ված է Հին Կ­տա­կա­րա­նում որևէ այլ տեղ։ Միայն այս բա­ժի­նը բա­վա­րար է «Ա­վե­տա­րա­նի մար­գա­րե» նրա ա­նունն ար­դա­րաց­նե­լու հա­մար։ Բա­ցի այդ, Կ­յու­րո­սի ան­վան նրա կան­խա­գու­շա­կու­մը պար­սից ար­ քա­յի՝ Բա­բե­լո­նը նվա­ճե­լուց մե­կու­կես դար ա­ռաջ (Ե­սա­յի 44.28–45.6) այն­քան ապ­շե­ցու­ցիչ կեր­պով ճշգրիտ է, որ ո­րոշ գիտ­նա­կան­ներ Ե­սա­յի գրքի մեծ մա­սը վե­րագ­րում են «երկ­րորդ Ե­սա­յու», ով իբր թե ապ­րել է ա­ վե­լի ուշ. սին մտքեր այն մարդ­կանց, ով­քեր ու­նակ չեն տես­նե­լու մարդ­ կա­յին մտքի երևա­կա­յու­թյան կարծ­րա­ցած սահ­ման­նե­րից ան­դին։ Վառ կեր­պար­նե­րի, ան­զու­գա­կան բա­նաս­տեղ­ծա­կան չա­փի և հա­ վա­սա­րակշ­ռու­թյան, Բեթ­հո­վե­նի ո­ճին հա­տուկ դրա­մա­տի­կա­կան հա­ կադ­րու­թյուն­նե­րի և խո­րա­գույն թե­մա­նե­րի հա­րուստ միահ­յուս­ված­քի ե­զա­կի հա­մադ­րու­թյան շնոր­հիվ, ո­րոնք կրկնվում են բարդ սիմ­ֆո­նիկ գոր­ծըն­թա­ցի ա­նընդ­հատ մշակ­ման և զար­գաց­ման մեջ, Ե­սա­յու ներշնչ­ ված գիրքն աստ­վա­ծա­յին մտքե­րի ար­տա­հայտ­ման ար­ժա­նի մի­ջոց է, ո­րոնք վեր են մարդ­կա­յին մտքե­րից այն­պես, ինչ­պես եր­կինքն է վեր երկ­րից (տե՛ս Ե­սա­յի 55.9)։ Նույ­նիսկ թարգ­ման­ված տար­բե­րա­կով, ին­ չի արդ­յուն­քում տու­ժում է եբ­րա­յե­րե­նի հի­շո­ղու­թյու­նը տպա­վո­րող բա­ ռա­խաղն ու բա­ղա­ձայ­նույ­թը1, Ե­սա­յի մար­գա­րեի գիր­քը շատ քիչ ի­րեն 1 Բաղաձայնույթ (ալիտերացիա)՝ բանաստեղծական բնագրի մեջ բաղաձայն հնչյունների կրկնությունն է։ Բաղ­աձայնույ­թի կիրառմամբ ստեղծագործությունը կարող է ստանալ նվագայնություն։

հա­վա­սար գրա­կան մա­սունք­ներ ու­նի թե՛ աշ­խար­հիկ, թե՛ հոգևոր գրա­ կա­նու­թյան մեջ։ Մենք ծա­նոթ ենք Ե­սա­յու պեր­ճա­խոս, պոե­տիկ, հու­զա­կան և­ ազ­ դե­ցիկ խոս­քե­րին, սա­կայն ծա­նո՞թ ենք մենք Ե­սա­յի մար­դուն և­ այն աշ­խար­հին, որ­տեղ նա գրում, ա­ղո­թում և մար­գա­րեա­նում էր։ Երբ դա­ ժան Ա­սո­րես­տա­նի թա­գա­վո­րու­թյու­նը հա­սավ իր ծաղ­կուն­քի գա­գաթ­ նա­կե­տին, հի­րա­վի, կոր­ծա­նա­րար վտան­գի ժա­մա­նա­կաշր­ջան էր։ Դեռ ա­վե­լին, Հու­դա­յի ժո­ղո­վուր­դը՝ ընտր­յալ ժո­ղո­վուր­դը, ա­վե­լի ու ա­վե­լի խորն էր խոր­տակ­վում բա­րո­յազր­կու­թյան մեջ։ Փո­ղոց­նե­րում ի­րար դեմ պայ­քա­րում էին ժլա­տու­թյունն ու աղ­քա­տու­թյու­նը։ Հարս­տու­թյան կամ գո­յու­թյան ի­րենց կռվում ո­մանք փչում էին սին էյ­ֆո­րիա­յի թմրե­ցու­ցիչ գո­լոր­շի­ներ, ո­մանք՝ թոշ­նում հու­սալ­քու­թյու­նից։ Փոր­ձե­լով պահ­պա­նել իր ազ­գի ինք­նու­թյու­նը՝ մնա­ցոր­դին մերժ­ված վի­ճա­կից վերց­նե­լով և նրանց ստի­պե­լով տես­նել ի­րա­կա­նու­թյու­նը, Ե­սա­յին կոչ ա­րեց իր ժո­ ղովր­դին նա­յել ի­րենց Աստ­ծուն՝ Իս­րա­յե­լի Սր­բին, երկն­քի և­ երկ­րի Ա­ րար­չին, այն Մե­կին, Ով ճա­նա­չում է ի­րենց ա­նու­նով, և Ով խոս­տա­ցավ փրկել նրանց կրա­կից, սա­կայն միայն ե­թե ի­րենք հա­մա­ձայ­նեն լսել և հ­նա­զանդ­վել։ Ե­սա­յին խոր­հուրդ­ներ էր տա­լիս թա­գա­վոր­նե­րին։ Երբ Աստ­ծո մնա­ ցոր­դի բա­րակ թե­լը կապ­ված էր մի քա­ղա­քի հետ, ո­րը կոր­ծան­ման էր դա­տա­պարտ­ված ա­սո­րես­տան­յան լե­գեոն­նե­րի կող­մից, Ե­սա­յու մար­ գա­րեա­կան խոսքն էր, որ ուժ տվեց Ե­զե­կիա թա­գա­վո­րին սպա­սել հրաշ­ քի, ին­չը Ե­րու­սա­ղե­մի միակ հույսն էր (Ե­սա­յի 36, 37)։ Ե­թե Ե­րու­սա­ղեմն ընկ­ներ այն ժա­մա­նակ և­ ոչ թե հար­յուր տա­րի անց բա­բե­լո­նա­ցի­նե­րի ձեռ­քով, նվաճ­ված ազ­գե­րը ցրե­լու Ա­սո­րես­տա­նի քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­ նը կա­րող էր փո­շիաց­նել Հու­դա­յի ինք­նու­թյու­նը։ Ուս­տի այլևս չէր լի­նի հրեա ազգ, ու­մից Մե­սիան՝ աշ­խար­հի Փր­կի­չը, կա­րող էր ծնվել։ Այս ե­ռամս­յակ կու­սում­նա­սի­րենք Ե­սա­յի գիր­քը, Ե­սա­յու խոս­քե­րը, նրա ժա­մա­նակ­նե­րը, նրա դժվա­րու­թյուն­նե­րը, սա­կայն ա­վե­լի շատ՝ նրա Աստ­ծուն, Ով այն ժա­մա­նակ, ինչ­պես և­ այ­սօր, ա­սում է մեզ. «­Մի՛ վա­խե­ցիր, ո­րով­հետև Ես քեզ փրկել եմ, կան­չել եմ քեզ քո ա­նու­նով. դու Իմն ես» (Ե­սա­յի 43.1)։ Եբ­րա­յե­րե­նի մաս­նա­գետ դկտ. Ռոյ Գա­նեն Մի­չի­գա­նի նա­հան­ գի Բեր­րիեն Սփ­րինգս քա­ղա­քում Էնդր­յու­սի հա­մալ­սա­րա­նի Յո­թե­րորդ օր­վա ադ­վեն­տիս­տա­կան ճե­մա­րա­նում Հին Կ­տա­ կա­րա­նի դա­սա­խոս է։ 4

ԴԱՍ 1 ԴԵԿՏԵՄԲԵՐԻ 26–ՀՈՒՆՎԱՐԻ 1

ԻՆՔՆՈՒԹՅԱՆ ՃԳՆԱԺԱՄ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ե­սա­յի 1.1–9, Ե­սա­յի 1.10–17, Ե­սա­յի 1.18, Ե­սա­յի 1.19–31, Ե­ սա­յի 5.1–7։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «­Հի­մա ե­կե՛ք վի­ճա­բա­նենք,- ա­սում է Տե­րը,- ե­թե ձեր մեղ­ քե­րը վառ կար­մի­րի նման են, ձյան պես կսպի­տա­կեն. ե­ թե դրանք որ­դան կար­մի­րի նման են, բրդի պես սպի­տակ կդառ­նան» (Ե­սա­յի 1.18): Մոռացված երկրում կորածները։ Ե­թե ավ­տո­մե­քե­նա­յով շրջեք Իռ­լան­դիա­յի բնա­կան ցան­կա­պա­րիսպ­նե­րով պատ­ված գյու­ղա­կան նեղ ճա­նա­պարհ­նե­րով, ձեր ճամ­փան կա­րող է փա­կել թարմ կա­նա­ չը վա­յե­լե­լուց վե­րա­դար­ձող կո­վե­րի նա­խի­րը։ Նույ­նիսկ ե­թե նրանց հետ չկա նախ­րա­պան, նրանք կգնան ի­րենց հա­մար տի­րոջ կա­ռու­ ցած գո­մի մսու­րը։ Նրանք գի­տեն՝ որն է ի­րենց գո­մի մսու­րը, և­ում են իրենք պատ­կա­նում։ Ե­թե մի փոք­րիկ տղա մեծ խա­նու­թում կորց­նում է իր մո­րը և գո­ ռում է՝ «Ես կորց­րել եմ իմ մո­րը», նա չգի­տի, թե կոնկ­րետ որ­տեղ է ին­քը կամ իր մայ­րը, սա­կայն այդ մեծ խա­նու­թում այ­սուայն­կողմ քայ­ լող մայ­րե­րի մեծ ծո­վում նա ան­պայ­ման կճա­նա­չի այն միա­կին, այն մե­կին, ով հենց իր հա­րա­զատ մայրն է։ Ցա­վա­լի է ա­սել, սա­կայն, ի տար­բե­րու­թյուն Իռ­լան­դիա­յում ապ­րող կո­վե­րի (էլ չենք ա­սում մո­լոր­ված փոք­րիկ տղա­յի)՝ Հու­դա­յի ժո­ղո­վուր­ դը մո­ռա­ցավ, որ ին­քը պատ­կա­նում է Տի­րո­ջը, իր երկ­նա­յին Տի­րո­ջը, ուս­տի կորց­րեց իր ի­րա­կան ինք­նու­թյու­նը որ­պես ուխ­տի ժո­ղո­վուրդ։ «Ես զա­վակ­ներ սնու­ցե­ցի և մե­ծաց­րի, բայց նրանք ըմ­բոս­տա­ցան Իմ դեմ։ Ե­զը ճա­նա­չում է իր տի­րո­ջը, և­ է­շը՝ իր տի­րոջ մսու­րը, բայց Իս­ րա­յե­լը ճա­նա­չո­ղու­թյուն չու­նի, և Իմ ժո­ղո­վուր­դը ի­մա­ցու­թյուն չու­նի» (Ե­սա­յի 1.2, 3)։ Այս շա­բաթ մենք կու­սում­նա­սի­րենք Իր ժո­ղովր­դին դե­պի Ի­րեն դարձ­նե­լու Աստ­ծո գոր­ծե­րը։ 5

Դաս 1

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 27

Լսի՛ր, ո՜վ Երկինք (Եսայի 1.1-9) Ե­սա­յի գիրքն սկսվում է հա­կիրճ ներ­կա­յաց­նե­լով հե­ղի­նա­կին («Ա­ մո­սի որ­դի»), նրա լու­րի աղբ­յու­րը («տե­սիլք») և նրա թե­ման (­Հու­դան և նրա մայ­րա­քա­ղաք Ե­րու­սա­ղե­մը չորս թա­գա­վոր­նե­րի գա­հա­կա­ լու­թյան օ­րոք)։ Գր­քի թե­ման ևս փաս­տում է, որ Ե­սա­յու ա­ռաջ­նա­յին լսա­րանն իր իսկ ժա­մա­նակ­նե­րում ապ­րող, իր սե­փա­կան երկ­րի ժո­ ղո­վուրդն է։ Մար­գա­րեն խո­սեց նրանց հետ, նրանց սե­փա­կան վի­ ճա­կի և ճա­կա­տագ­րի մա­սին։ Նշե­լով իր գոր­ծու­նեու­թյան ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում թա­գա­ վո­րած ար­քա­նե­րին՝ Ե­սա­յին նե­ղաց­նում է լսա­րա­նի շրջա­նա­կը և կա­պում գիր­քը ո­րո­շա­կի ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծի պատ­մա­կան և քա­ ղա­քա­կան ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի հետ։ Այս ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծը մեզ տա­նում է Դ Թա­գա­վոր­նե­րի 15–20 և Բ Մ­նա­ցոր­դաց 26–32 գլուխ­ նե­րում նկա­րագր­ված ի­րա­դար­ձու­թյուն­ներ։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 1.2 հա­մա­րը։ Ո՞րն է այս լու­րի էու­թյու­նը։ Ի՞նչ է ա­սում Տե­րը։ Ինչ­պե՞ս է այս նույն գա­ղա­փա­րը ներ­կա­յաց­վել ողջ սրբա­զան պատ­մու­թյան ըն­թաց­քում։ Այն կա­րո՞ղ է աս­վել քրիս­ տո­նեա­կան ե­կե­ղե­ցու մա­սին նաև այ­սօր։ Բա­ցատ­րե՛ք ձեր պա­ տաս­խա­նը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք, որ Ե­սա­յու լուրն սկսվում է «Լ­սի՛ր, ո՛վ եր­կինք, ա­կա՛նջ դիր, ո՛վ եր­կիր» բա­ռե­րով (հա­մե­մա­տե՛ք Բ Օ­րենք 30.19, Բ Օ­րենք 31.28 հա­մար­նե­րի հետ)։ Տերն այս­տեղ նկա­տի չու­նի, որ եր­կինքն ու եր­կի­րը կա­րող են լսել և հաս­կա­նալ, այլ այս հնարքն օգ­տա­գործ­վում է շեշ­տադր­ման հա­մար։ Երբ Մեր­ձա­վոր Արևել­քի թա­գա­վոր­նե­րից մե­կը՝ խե­թե­րի կայս­ րը, ի­րե­նից ա­վե­լի ցածր պե­տա­կան դիրք գրա­վող ղե­կա­վա­րի հետ դա­շինք էր կնքում, վկա­յա­կո­չեց իր աստ­ված­նե­րին որ­պես վկա­ներ՝ շեշ­տադ­րե­լու այն հան­գա­ման­քը, որ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյան ցան­ կա­ցած խախ­տում հաս­տա­տա­պես կնկատ­վի և կ­պատժ­վի։ Սա­կայն երբ թա­գա­վոր­նե­րի Թա­գա­վորն ուխտ կա­պեց իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի հետ Մով­սե­սի օ­րե­րում, հղում չկա­տա­րեց այլ աստ­ված­նե­րի վրա որ­պես վկա­նե­րի։ Որ­պես միակ ճշմա­րիտ Աստ­ված՝ Նա կոչ ա­րեց, որ­պես­զի այդ դերն ստանձ­նեն եր­կինքն ու եր­կի­րը (տե՛ս նաև Բ Օ­րենք 4.26)։ 6

Դաս 1

Ու­շա­դիր կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 1.1–9 հա­մար­նե­րը։ Ներքևում տրված տո­ղե­րում ամ­փո­փե՛ք, թե ո­րոնք էին Հու­դա­յի մեղ­քե­րը։ Հատ­կա­ պես ու­շադ­րու­թյուն դարձ­րե՛ք այդ մեղ­քե­րից բխող հետևանք­ նե­րի վրա։ Ին­չո՞ւմ էր մե­ղա­վոր Հու­դան, և­ ի՞նչ պա­տա­հեց նրա մեղ­քի պատ­ճա­ռով։ Միև­նույն ժա­մա­նակ, ի՞նչ հույս է ներ­կա­յաց­ վում 9-րդ հա­մա­րում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 28

Աղավաղված ծիսականություն (Եսայի 1.10-17) Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 1.10 հա­մա­րը։ Ըստ ձեզ՝ ին­չո՞ւ է այս­տեղ օգ­ տա­գործ­վում Սո­դո­մի և Գո­մո­րի օ­րի­նա­կը։ Աստ­ված ի՞նչ էր ու­ զում ա­սել։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 1.11–15 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է Տերն ա­սում ժո­ ղովր­դին այս­տեղ։ Ին­չո՞ւ է Տե­րը մեր­ժում այն երկր­պա­գու­թյու­նը, որն Իր ժո­ղո­վուրդն ա­ռա­ջար­կում է Ի­րեն։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Այն նույն ձեռ­քե­րը, ո­րոնք զոհ էին մա­տու­ցում և վեր բարձ­րա­ նում ա­ղոթք ա­նե­լու, «լի են ար­յու­նով», այ­սինքն մե­ղա­վոր են ու­րիշ­ նե­րի բռնու­թյան և ճնշ­ման մեջ (Ե­սա­յի 1.15, Ե­սա­յի 58.3, 4)։ Վատ վե­րա­բեր­վե­լով ուխ­տի հա­մայն­քի մյուս ան­դամ­նե­րի հետ՝ նրանք ար­հա­մար­հանք էին դրսևո­րում բո­լոր իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի Պաշտ­պա­նի նկատ­մամբ։ Մ­յուս մարդ­կանց նկատ­մամբ գոր­ծած մեղ­քե­րը, մեղ­քեր էին Տի­րոջ նկատ­մամբ։ Ի­հար­կե, Աստ­ված Ինքն էր հիմ­նել երկր­պա­գու­թյան ծի­սա­կան հա­ մա­կար­գը (Ղև­տա­կան 1–16) և դ­րա հա­մար հար­մար վայր էր սահ­ մա­նել Ե­րու­սա­ղե­մի տա­ճա­րը (Գ Թա­գա­վոր­նե­րի 8.10, 11): Սա­կայն ծե­սե­րը պետք է ի­րա­կա­նաց­վեին այն ուխ­տի են­թա­տեքս­տում, որն Աստ­ված կնքել էր այս ժո­ղովր­դի հետ։ Աստ­ծո հետ ու­նե­ցած Իս­րա­յե­ լի ուխտն էր, որ հնա­րա­վոր դարձ­րեց Աստ­ծո հա­մար այդ ժո­ղովր­դի մեջ բնակ­վե­լը սրբա­րա­նում (տա­ճա­րում)։ Այս­պի­սով, ի­րա­կա­նաց­ վող ծե­սերն ու ա­ղոթք­նե­րը վա­վե­րա­կան էին միայն այն դեպ­քում, 7

Դաս 1

երբ ար­տա­հայ­տում էին հա­վա­տար­մու­թյուն Աստ­ծո և Նրա ուխ­տի նկատ­մամբ։ Այն մար­դիկ, ով­քեր զո­հեր էին մա­տու­ցում ա­ռանց ուխ­ տի հա­մայն­քի մյուս ան­դամ­նե­րի նկատ­մամբ ի­րենց մե­ղա­վոր գոր­ծե­ րից ա­պաշ­խա­րե­լու, ի­րա­կա­նաց­նում էին կեղծ ծե­սեր։ Ուս­տի նրանց զո­հե­րը ոչ միայն ան­վա­վեր էին, այլ պար­զա­պես մեղք էին։ Նրանց ծի­սա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը խո­սում էին այն մա­սին, որ նրանք հա­վա­տա­րիմ են, սա­կայն նրանց վար­քա­գի­ծը ցույց էր տա­լիս, որ նրանք խախ­տել են ուխ­տը։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 1.16, 17 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է հրա­մա­յում Տերն Իր ժո­ղովր­դին ա­նել։ Ինչ­պե՞ս են այս տեքս­տերն այս հա­մա­տեքս­ տում զու­գա­հեռ դառ­նում այն խոս­քե­րին, ո­րոնք Հի­սուսն ա­սաց Մատ­թեոս 23.23–28 հա­մար­նե­րում։ Ի՞նչ լուր կա­րող ենք գտնել մեզ հա­մար այ­սօր այս տեքս­տե­րում այն հա­մա­տեքս­տում, ո­րում տրված են։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 29

Ներման փաստարկը (Եսայի 1.18) Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 1.18 հա­մա­րը։ Մի քա­նի ան­գամ այն վե­րա­նա­ յե­լուց հե­տո գրի՛ ա­ռեք այն, ին­չը, ըստ ձեզ, Տերն ա­սում է այս­տեղ (կար­դա­ցե՛ք դրա­նից հե­տո ե­կող մի քա­նի հա­մար ևս՝ ամ­բող­ջա­ կան հա­մա­տեքստն ու­նե­նա­լու հա­մար)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Աստ­ված ներ­կա­յաց­նում է հզոր ա­պա­ցույց­ներ այն բա­նի, որ Հու­դա­յի ժո­ղո­վուր­դը՝ մե­ղադր­յալ­նե­րի ամ­բող­ջու­թյուն, մե­ղա­վոր է պայ­մա­նա­գի­րը խախ­տե­լու մեջ (Ե­սա­յի 1.2–15) և նրան բա­րե­փո­խու­ թյան կոչ է ա­նում (Ե­սա­յի 1.16, 17): Այս կո­չը ցույց է տա­լիս, որ դեռևս հույս կա։ Ի վեր­ջո, ին­չո՞ւ է հար­կա­վոր պատ­ժի ար­ժա­նի հան­ցա­ գոր­ծին հոր­դո­րել փո­խե­լու իր ճա­նա­պարհ­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս կա­րող է մա­հա­պատ­ժի դա­տա­պարտ­ված բան­տարկ­յա­լը հան­դի­մա­նել հարս­ տա­հա­րո­ղին, ար­դար դատ ա­նել որ­բին, պաշտ­պա­նել որբևայ­րու դա­տը (Ե­սա­յի 1.17): Սա­կայն երբ Աստ­ված ա­սում է՝ «­Հի­մա ե­կե՛ք վի­ճա­բա­նենք» (Ե­սա­յի 1.18), տես­նում ենք, որ Տե­րը դեռ փոր­ձում է տրա­մա­բա­նել Իր ժո­ղովր­դի հետ, փոր­ձում է նրանց ա­պաշ­խա­րու­ 8

Դաս 1

թյան տա­նել և դարձ­նել ի­րենց չար ճա­նա­պարհ­նե­րից՝ ան­կախ այն բա­նից, թե որ­քան են նրանք այ­լա­սեր­վել։ Տե­րը նրանց ա­սում է՝ Ձեր կար­միր մեղ­քե­րը կսպի­տա­կեն։ Ին­չո՞ւ են մեղ­քե­րը կար­միր։ Ո­րով­հետև կար­միրն «ար­յան» (ար­յու­նա­պար­ տու­թյուն) գույնն է, ո­րով պատ­ված են մարդ­կանց ձեռ­քե­րը (Ե­սա­յի 1.15)։ Դրան հա­կա­ռակ, սպի­տա­կը մաք­րու­թյան՝ ար­յու­նա­լի մեղ­քի բա­ցա­կա­յու­թյան գույնն է։ Այս­տեղ Աստ­ված ա­ռա­ջար­կում է վե­րա­ փո­խել նրանց։ Այս­տեղ օգ­տա­գործ­վում է այն լեզ­վա­կան ո­ճը, որն օգ­տա­գոր­ծեց Դա­վիթ թա­գա­վո­րը, երբ նե­րո­ղու­թյուն էր թա­խան­ձում Աստ­ծուց Բեր­սա­բեի հետ շնա­նա­լու և նրա ա­մուս­նուն սպա­նե­լու հա­ մար (կար­դա­ցե՛ք Սաղ­մոս­ներ 51.7, 14)։ Ե­սա­յի 1.18 հա­մա­րում Աստ­ ծո փաս­տարկն Իր ժո­ղովր­դին նե­րե­լու ա­ռա­ջարկն է: Աստ­ծո ներ­ման ա­ռա­ջարկն ինչ­պե՞ս է ծա­ռա­յում որ­պես փաս­ տարկ, որ­պես­զի նրանք փո­խեն ի­րենց ճա­նա­պարհ­նե­րը։ Հա­մե­ մա­տե՛ք Ե­սա­յի 1.18 հա­մա­րը Ե­սա­յի 44.22 հա­մա­րի հետ։ Այժմ մենք հաս­կա­նում ենք Իր ժո­ղովր­դին ուղղ­ված Աստ­ծո նա­ խազ­գու­շաց­ման կտրուկ խոս­քե­րի նպա­տա­կը։ Դա ոչ թե սե­փա­կան ժո­ղովր­դին մեր­ժե­լը, այլ նրանց դե­պի Ի­րեն հետ բե­րելն է։ Նրա ներ­ ման ա­ռա­ջարկն այս հայ­տա­րա­րու­թյու­նը հաս­տա­տող հզոր փաս­ տարկ է, ո­րով Նա Իր ժո­ղովր­դին բա­րո­յա­պես մաքր­վե­լու կոչ է ա­նում (Ե­սա­յի 1.16, 17)։ Աստ­ծո նե­րու­մը ժո­ղովր­դին հնա­րա­վո­րու­թյուն է տա­լիս վե­րա­փոխ­վել Նրա զո­րու­թյամբ։ Այս­տեղ մենք տես­նում ենք «նոր ուխ­տի» սեր­մե­րը, ո­րի մա­սին մար­գա­րեա­ցել է Ե­րե­միան հա­ մա­նուն գրքի 31.31–34 հա­մար­նե­րում, որ­տեղ աս­վում է, որ նե­րումն է Աստ­ծո հետ նո­րաց­ված հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի հիմ­նա­քա­րը։ Մենք կյանք ենք մտնում «վառ կար­միր»՝ ու­նե­նա­լով «պարտք», ո­րը եր­ բեք չենք կա­րող փոխ­հա­տու­ցել։ Ներ­ման մեր մե­ծա­գույն կա­րի­քը գի­տակ­ցե­լու հա­մեստ դիր­քից մենք պատ­րաստ ենք ըն­դու­նել այն ա­ մե­նը, ինչ Աստ­ված կտա։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 30

Ճաշակել երկրի բարիքը կամ սրի բաժին դառնալ (Եսայի 1.19-31) Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 1.19–31 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ թե­մա է ի հայտ գա­լիս այս­տեղ, որն առ­կա է ամ­բողջ Աստ­վա­ծաշն­չում։ ________________________________________________________________________ 9

Դաս 1

Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք Ե­սա­յի 1.19, 20 հա­մար­նե­րում տրված տրա­մա­բա­նա­կան կա­ռույ­ցին։ Ե­թե ժո­ղո­վուրդն ընտ­րի հո­ժա­ րա­բար Աստ­ծուն հնա­զանդ լի­նե­լը, կճա­շա­կի երկ­րի բա­րի­քը (Ե­սա­յի 1.19)։ Դրան հա­կա­ռակ, ե­թե նրանք մեր­ժեն ներ­ման և վե­ րա­կանգն­ման Աստ­ծո ա­ռա­ջար­կը և­ ապս­տամ­բեն Նրա դեմ, սրի բա­ժին կդառ­նան (Ե­սա­յի 1.20)։ Ընտ­րու­թյունն ի­րենցն է։ Այս­պի­սով այս հա­մար­նե­րը պա­րու­նա­կում են պայ­մա­նա­կան օրհ­նու­թյուն և­ ա­նեծք։ Ե­սա­յի 1-ին գլու­խը կրկնում և կի­րա­ռում է Բ Օ­րենք 30.19 հա­մա­ րում տեղ գտած Մով­սե­սի բա­ռե­րը, ո­րոնք աս­վե­ցին, երբ Իս­րա­յե­լի ժո­ղովր­դի հետ ուխտ կապ­վեց. «Այ­սօր եր­կինքն ու եր­կի­րը վկա եմ կան­չում ձեր դեմ. ձեր առջև դրե­ցի կյանքն ու մա­հը, օրհ­նու­թյունն ու ա­նեծ­քը»։ Կար­դա­ցե՛ք Մով­սե­սի այդ խոս­քե­րը։ Նկա­տե՛ք, որ եր­րորդ ճա­նա­ պարհ չկա. կա՛մ կյանք է, կա՛մ մահ, կա՛մ օրհ­նու­թյուն է, կա՛մ ա­նեծք։ Ըստ ձեզ՝ ին­չո՞ւ է ընտ­րու­թյունն այս­քան խիստ՝ կա՛մ մե­ կը, կա՛մ մյու­սը։ Ին­չո՞ւ չի կա­րող որևէ փոխ­զի­ջում լի­նել։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Մով­սե­սի խոս­քե­րը պա­րու­նա­կում են նա­խազ­գու­շա­ցում­նե­րի, օրհ­նու­թյուն­նե­րի և­ ա­նեծք­նե­րի մի շարք, ո­րոնք եզ­րա­փա­կում են ուխ­տի ձևա­վո­րու­մը Բ Օ­րենք 27–30 գլուխ­նե­րում (հա­մե­մա­տե՛ք Ղև­ տա­կան 26-րդ գլ­խի հետ)։ Այս ուխտն իր մեջ նե­րա­ռում է (1) պատ­ մու­թյունն այն մա­սին, թե ինչ էր Աստ­ված ա­րել ի­րենց հա­մար, (2) պայ­ման­նե­րը/պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն­նե­րը (պատ­վի­րան­նե­րը), ո­րոնք հար­կա­վոր էր պա­հել, որ­պես­զի ուխտն ու­ժի մեջ մնար, (3) հղու­մը վկա­յու­թյուն­նե­րին և (4) օրհ­նու­թյուն­ներ, ինչ­պես նաև ա­ նեծք­ներ՝ մարդ­կանց նա­խազ­գու­շաց­նե­լու, թե ինչ կկա­տար­վեր, ե­թե նրանք խախ­տեին ուխ­տի պայ­ման­նե­րը։ Գիտ­նա­կան­նե­րը պար­զել են, որ այս նույն տար­րե­րը միև­նույն հեր­թա­կա­նու­թյամբ տեղ են գտնում նաև Իս­րա­յե­լի հետ կապ չու­նե­ ցող ժո­ղո­վուրդ­նե­րի քա­ղա­քա­կան դա­շինք­նե­րում, ինչ­պես, օ­րի­նակ, քե­տե­րի մոտ։ Այս­պի­սով, իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի հետ Իր ուխ­տը հաս­ տա­տե­լու հա­մար Աստ­ված օգ­տա­գոր­ծեց մի ձևան­մուշ, ո­րը նրանք կհաս­կա­նա­յին, և­ ո­րը նրանց մտքում ըստ հնա­րա­վո­րին ազ­դե­ ցիկ կեր­պով կդա­ջեր երկ­կողմ պար­տա­վոր­վա­ծու­թյուն­ներ ու­նե­ցող հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի բնույթն ու հետևանք­նե­րը, ո­րի մեջ նրանք 10

Դաս 1

մտնում էին։ Ուխ­տի հնա­րա­վոր ա­ռա­վե­լու­թյուն­նե­րը շշմե­ցու­ցիչ էին, սա­կայն ե­թե Իս­րա­յե­լը խախ­տեր այս հա­մա­ձայ­նա­գի­րը, նրա վի­ճա­ կը կլի­ներ ա­վե­լի վատ, քան երբևէ։ Ձեր անձ­նա­կան քրիս­տո­նեա­կան ճա­նա­պար­հին ինչ­պե՞ս եք զգա­ ցել վե­րը նշված օրհ­նու­թյան և­ա­նեծ­քի սկզբուն­քը։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 31

Չարագուշակ սիրո երգը (Եսայի 5.1-7) Կար­դա­ցե՛ք վե­րը նշված տեքս­տում բեր­ված եր­գը։ Ո՞րն է այս ա­ ռա­կի ի­մաս­տը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Աստ­ված այս ա­ռա­կի ի­մաս­տը բա­ցատ­րում է միայն վեր­ջում՝ 7-րդ հա­մա­րում։ Ա­ռա­կի օգ­տա­գործ­մամբ Նա օգ­նում է մարդ­կանց օբ­յեկ­տի­վո­րեն նա­յել սե­փա­կան վի­ճա­կին՝ այն ըն­դու­նե­լու հա­մար։ Աստ­ված արդ­յու­նա­վետ կեր­պով օգ­տա­գոր­ծում է այս մո­տե­ցու­մը Դա­վիթ թա­գա­վո­րի հետ (տե՛ս Բ Թա­գա­վոր­նե­րի 12.1–13): Այն ան­ վա­նե­լով «սի­րա­յին երգ»՝ Աստ­ված հենց սկզբից բա­ցա­հայ­տում է Իր նպա­տակն Իր ժո­ղովր­դի նկատ­մամբ։ Այս ժո­ղովր­դի հետ Նրա հա­ րա­բե­րու­թյուն­նե­րը ծա­գում են Նրա բնա­վո­րու­թյու­նից, ո­րը սեր է (Ա Հով­հան­նես 4.8): Ի պա­տաս­խան՝ Նա ակն­կա­լում է սի­րո ար­ձա­գանք։ Սա­կայն «խա­ղո­ղի» փո­խա­րեն Նա «ա­զոխ» է ստա­նում, ո­րը եբ­րա­ յա­կան մշա­կույ­թում նշա­նա­կում է «գար­շա­հոտ բան»։ Ի՞նչ նկա­տի ու­նի Տե­րը, երբ Ե­սա­յի 5.4 հա­մա­րում ա­սում է «Էլ ի՞նչ կար ա­նե­լու իմ այ­գուն, որ Ես չեմ ա­րել նրա­նում»։ Հա­ջոր­դող տեքս­տե­րում Աստ­ված ա­սում է. «­Հի­մա Ես ձեզ պի­տի տեղ­յակ պա­հեմ, թե ի՛նչ եմ ա­նե­լու Իմ այ­գուն. Ես կվե­րաց­նեմ նրա ցան­կա­տուն­կը, որ նա ճա­րակ դառ­նա, կոր­ծա­նե­լու եմ նրա եզ­րա­ պա­տե­րը, որ ոտ­քի կո­խան դառ­նա։ Խո­պան եմ թող­նե­լու այն» (Ե­ սա­յի 5.5, 6)։ Երբ մենք մե­ղան­չում ենք, Աստ­ված ան­մի­ջա­պես մեզ չի զրկում Ի­րե­նից՝ հե­ռաց­նե­լով մեզ­նից Իր պաշտ­պա­նու­թյունն ու կոր­ծա­նե­ լով մեզ։ Նա համ­բե­րա­տար կեր­պով մեզ նե­րում ըն­դու­նե­լու հնա­րա­ վո­րու­թյուն է տա­լիս (տե՛ս Բ Պետ­րոս 3.9)։ Նա ե­րես չի դարձ­նում ոչ մե­կից, ով ար­ձա­գան­քում է Իր կան­չին։ Նա շա­րու­նա­կում է կան­չել այն­քան ժա­մա­նակ, որ­քան ժա­մա­նակ ար­ձա­գան­քի հույս կա։ Մեր 11

Դաս 1

կող­մից ար­տա­բեր­ված «ոչ»-ը Նա միան­գա­մից որ­պես պա­տաս­խան չի գրան­ցում, քա­նի որ գի­տի, որ մենք ան­տեղ­յակ ենք և մեղ­քով մո­ լոր­ված։ Սա­կայն ե­թե մեզ հա­մար գոր­ծադ­րած Իր ջան­քերն արդ­յունք չեն տա­լիս, Նա ի վեր­ջո ըն­դու­նում է մեր ընտ­րու­թյու­նը և թույլ տա­լիս, որ­պես­զի մենք մնանք այն­պի­սին, ինչ­պի­սին ընտ­րել ենք լի­նել (տե՛ս Հայտ­նու­թյուն 22.11): Ե­թե մենք հա­մա­ռո­րեն մեր­ժում ենք Իր Հո­գու մի­ջո­ցով մեզ ուղղ­ ված Աստ­ծո կան­չե­րը, ի վեր­ջո կա­րող ենք անց­նել այն սահ­մա­նը, որ­տե­ղից չկա վե­րա­դարձ (­Մատ­թեոս 12.31, 32): Քրիս­տո­սից հետ դառ­նա­լը վտան­գա­վոր է (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.4–6): Աստ­ված չի կա­րող շատ բան ա­նել, քա­նի որ հար­գում է մեր ընտ­րու­թյու­նը։ Ե­սա­յի 5.4 հա­մա­րում տրված գա­ղա­փա­րը՝ «Էլ ի՞նչ կար ա­նե­լու Իմ այ­գուն, որ Ես չեմ ա­րել նրա­նում», դի­տար­կե՛ք Խա­չի լույ­սի ներ­քո, որ­տեղ Աստ­ված որ­պես մեր մեղ­քե­րի զոհ տվեց Ի­րեն՝ մեր կող­մից Իր օ­րեն­քի խախտ­ման հա­մար վճա­րե­լով սե­փա­կան մարմ­նով։ Ա­վե­լի շատ է՞լ ինչ կա­րող էր ար­վել մեզ հա­մար, քան այն, ինչ Նա ա­րեց Խա­չի վրա։ Խա­չի մա­սին խոր­հելն ինչ­պե՞ս է մեզ փրկու­թյան վստա­հու­թյուն տա­լիս և դր­դում ա­պաշ­խա­րե­լու և փո­խե­լու մեր ճա­նա­պարհ­նե­րը։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 1

Հետագա ուսումնասիրության համար Ե­սա­յի 1.4 հա­մա­րի հա­մա­տեքս­տում Է­լեն Ուայ­թը գրել է. «Աստ­ ծուն դա­վա­նող ժո­ղո­վուր­դը հե­ռա­ցել էր Աստ­ծուց, կորց­րել էր իր ի­մաս­տու­թյու­նը և­ ա­պա­կա­նել իր միտ­քը։ Նրանք չէին տես­նում ի­ րենց ու­ղին, քա­նի որ մո­ռա­ցել էին մաքր­վել ի­րենց հին մեղ­քե­րից։ Նրանք ան­հան­գիստ ու ա­նո­րո­շու­թյամբ շարժ­վում էին խա­վա­րի մեջ՝ փոր­ձե­լով ի­րենց մտքե­րից ջնջել ի­րենց նախ­կին բնա­կա­վայ­րի ա­զա­ տու­թյան, վստա­հու­թյան և­ եր­ջան­կու­թյան հի­շո­ղու­թյու­նը։ Նրանք ընկղմ­վե­ցին ա­մեն հնա­րա­վոր հան­դուգն, ան­խո­հեմ խե­լաց­նո­րու­ թյան մեջ, հա­կա­ռա­կե­ցին Աստ­ծո նա­խախ­նա­մու­թյա­նը և խո­րաց­ րե­ցին ար­դեն իսկ ի­րենց վրա ե­ղած մեղ­քի զգա­ցո­ղու­թյու­նը։ Նրանք ա­կանջ դրե­ցին աստ­վա­ծա­յին բնա­վո­րու­թյանն ուղղ­ված սա­տա­նա­յի մե­ղադ­րանք­նե­րին և Աստ­ծուն պատ­կե­րաց­րին իբրև ո­ղոր­մու­թյու­ նից և նե­րու­մից զուրկ մե­կը»։ ՅՕԱ աստ­վա­ծաշնչ­յան մեկ­նա­բա­նու­ թյուն­ներ, հա­տոր 4, էջ 1137։ 12

Դաս 1

Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար 1. Ինչ­պե՞ս դուք կա­րող եք «լվաց­վել»։ Ի՞նչ է նշա­նա­կում այդ բա­ռը (տե՛ս Փի­լիպ­պե­ցի­նե­րին 2.12, 13)։ 2. Ինչ­պե՞ս Հի­սու­սը յու­րո­վի ներ­կա­յաց­րեց, ըն­դար­ձա­կեց և կի­րա­ ռեց այ­գու սի­րո եր­գը։ Մատ­թեոս 21.33–45, Մար­կոս 12.1–12, Ղու­ կաս 20.9–19: Վե­րը նշված պատ­մու­թյուն­նե­րում մեզ հա­մար՝ որ­ պես Յո­թե­րորդ օր­վա ադ­վեն­տիստ­ներ, ի՞նչ դա­սեր կան։ 3. Ի՞նչ կապ կա այն ներ­ման մեջ, որն Աստ­ված ա­ռա­ջար­կում է մեզ, և­ այն վե­րա­փոխ­ման մեջ, ո­րը Նա ի­րա­կա­նաց­նում է մեր կյան­ քում։ Ո՞րն է ա­ռա­ջի­նը տե­ղի ու­նե­նում. վե­րա­փո­խում, հե­տո նե­ րո՞ւմ, թե՞ նե­րում, հե­տո վե­րա­փո­խում։ Եվ ին­չո՞ւ է կարևոր ի­մա­ նալ, թե որն է տե­ղի ու­նե­նում ա­ռա­ջի­նը։ 4. Վե­րը նշված հատ­վա­ծում Է­լեն Ուայթն ա­սում է, որ մար­դիկ հա­ կա­ռա­կում էին «Աստ­ծո նա­խախ­նա­մու­թյա­նը»։ Ի՞նչ է դա նշա­ նա­կում։ Ամ­փո­փում.

Երբ Աստ­ծո ժո­ղո­վուր­դը մո­ռա­նում է Աստ­ծուն և­ ըն­դու­նում Նրա օրհ­նու­թյուն­նե­րը որ­պես սո­վո­րա­կան երևույթ, Աստ­ված նրանց հի­շեց­նում է, որ ի­րենք պա­տաս­խա­նա­տու են Նրա հետ ու­նե­ցած ուխ­տի ա­ռաջ։ Նա ո­ղոր­մա­ծա­բար մատ­նան­շում է նրանց վի­ճա­կը, նա­խազ­գու­շաց­նում է Իր պաշտ­պա­նու­թյու­նը մեր­ժե­լու կոր­ծա­նիչ հետևանք­նե­րի մա­սին և կոչ է ա­նում նրանց թույլ տալ Ի­րեն բժշկել և մաք­րել ի­րեն­ց։

13

Դաս 1

ԴԱՍ 2 ՀՈՒՆՎԱՐԻ 2–8

ԱՌԱՋՆՈՐԴՈՒԹՅԱՆ ՃԳՆԱԺԱՄ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ե­սա­յի 6.1–4, Ե­սա­յի 6.5–7, Ե­սա­յի 6.8, Ե­սա­յի 6.9–13։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ո­զիա թա­գա­վո­րի մահ­վան տա­րում տե­սա Տի­րո­ջը, որ բազ­մած էր բարձր և վե­հա­նիստ մի գա­հի վրա, և Նրա քղանց­քը լցրել էր տա­ճա­րը» (Ե­սա­յի 6.1): Երբ Կոն­ֆու­ցիու­սին իր ա­շա­կերտ­նե­րից մե­կը հարց­րեց, թե ո­րոնք են լավ կա­ռա­վա­րու­թյան տար­րե­րը, նա պա­տաս­խա­նեց. «­Բա­վա­րար սնունդ, բա­վա­րար զենք և հա­սա­րակ ժո­ղովր­դի վստա­հու­թյու­նը»։ Ա­շա­կերտն ա­ռար­կեց. «­Պատ­կե­րաց­րե՛ք, որ չու­նեք այ­լընտ­րանք և պետք է հրա­ժար­վեք այդ ե­րե­քից որևէ մե­կից, ո­րի՞ց կհրա­ժար­ վեիք»։ «­Զեն­քից», - պա­տաս­խա­նում է Կոն­ֆու­ցիու­սը։ Ա­շա­կեր­տը հա­մա­ռում է. «­Պատ­կե­րաց­րեք, որ այս ան­գամ ևս ս­տիպ­ված եք հրա­ժար­վել մնա­ցած եր­կու­սից որևէ մե­կից, ո­րի՞ց կհրա­ժար­վեիք»։ Կոն­ֆու­ցիու­սը պա­տաս­խա­նում է. «Սնն­դից։ Ան­հի­շե­լի ժա­մա­նակ­ նե­րից ի վեր սո­վը մարդ­կու­թյան ճա­կա­տա­գիրն է, սա­կայն իր իշ­խա­ նու­թյուն­նե­րին այլևս չվստա­հող ժո­ղո­վուրդն իս­կա­պես կո­րած է»։ Խմ­բագր­ված է Մայքլ Փ. Գրի­նի կող­մից, 1500 պատ­կե­րա­զար­դում­ներ աստ­վա­ծաշնչ­յան քա­րոզ­նե­րի հա­մար (Գրանդ Րա­փիդս, Մի­չի­գան, Բեյ­քըր Բուքս, 1989թ.), էջ 215։ Իս­կա­պես որ ժո­ղո­վուրդն ու­ժեղ, վստա­հե­լի ա­ռաջ­նոր­դու­թյան կա­րիք ու­նի։ Երբ զին­վո­րը գրանց­վում էր ծա­ռա­յու­թյան երկ­րորդ ժամ­կե­տի հա­մար, զո­րա­հա­վա­քի պա­տաս­խա­նա­տուն հարց­րեց, թե ին­չու էր նա ցան­կա­նում նո­րից ծա­ռա­յու­թյան անց­նել։ Նա պա­տաս­ խա­նում է. «Ես փոր­ձե­ցի քա­ղա­քա­ցիա­կան կյան­քը, սա­կայն այն­տեղ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն կրող­ներ չգտնվե­ցին»։ Այս շա­բաթ մենք կու­սում­նա­սի­րենք ա­ռաջ­նոր­դու­թյան ճգնա­ժա­ մը Հու­դա­յում և դ­րան հա­ջոր­դած տխուր հետևանք­նե­րը։ 14

Դաս 1

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 3

Թագավորը մեռավ, կեցցե՛ թագավորը Ե­սա­յի 6.1 հա­մա­րը խո­սում է Ո­զիա թա­գա­վո­րի մահ­վան մա­սին։ Կար­դա­ցե՛ք Բ Մ­նա­ցոր­դաց 26-րդ գ­լու­խը և պա­տաս­խա­նե՛ք հետև­ յալ հար­ցին. Ի՞նչ նշա­նա­կու­թյուն ու­ներ Ո­զիա թա­գա­վո­րի մա­հը։ Այս թա­գա­վո­րի մահ­վան վե­րա­բեր­յալ կա­րող են ներ­կա­յաց­վել տար­բեր տե­սանկ­յուն­ներ։ 1. Ո­զիա­յի թա­գա­վո­րու­թյու­նը եր­կա­րատև և բար­գա­վաճ էր, «բայց երբ զո­րա­ցավ, նրա սիր­տը գո­ռո­զա­ցավ, որն իր կոր­ծա­նու­ մին ա­ռաջ­նոր­դեց» (Բ Մ­նա­ցոր­դաց 26.16), և նա փոր­ձեց խունկ ծխել տա­ճա­րում։ Երբ քա­հա­նա­ներն ար­դա­րա­ցիո­րեն կանգ­նեց­րին նրան, քա­նի որ նա ի­րա­վունք չու­ներ այդ ա­նե­լու, ո­րով­հետև Ա­հա­րո­ նի քա­հա­նա­յա­կան սերն­դից չէր (Բ Մ­նա­ցոր­դաց 26.18), թա­գա­վո­րը զայ­րա­ցավ։ Հենց այն պա­հին, երբ թա­գա­վո­րը մեր­ժեց հան­դի­մա­նու­ թյու­նը, Տերն ան­մի­ջա­պես զար­կեց նրան բո­րո­տու­թյամբ, ո­րով նա տա­ռա­պեց «մինչև իր մահ­վան օ­րը։ Նա իբրև բո­րոտ բնակ­վում էր ա­ռան­ձին մի տան մեջ, ո­րով­հետև ար­գել­ված էր Տի­րոջ տուն մտնել» (Բ Մ­նա­ցոր­դաց 26.21)։ Որ­քա՜ն հեգ­նանք կա սրա­նում, որ Ե­սա­յին տես­նում է Իր տա­նը/տա­ճա­րում գտնվող ա­նա­ղարտ, ան­մահ, աստ­ վա­ծա­յին Թա­գա­վո­րի տե­սիլ­քը հենց այն տա­րի, երբ մա­հա­ցավ ոչ մա­քուր մարդ-թա­գա­վո­րը։ 2. Ո­զիա­յի և Ե­սա­յու միջև ապ­շե­ցու­ցիչ հա­կադ­րու­թյուն կա։ Ո­ զիան սրբու­թյան էր ձգտում հան­դուգն կեր­պով և­ ոչ ճիշտ դրդա­ պատ­ճա­ռով (հպար­տու­թյուն), փո­խա­րենն ար­ժա­նա­ցավ ծի­սա­կան ան­մաք­րու­թյան և կտր­վեց սրբու­թյու­նից։ Մ­յուս կող­մից Ե­սա­յին թույլ տվեց, որ Աստ­ծո սրբու­թյունն ի­րեն հաս­նի։ Նա հա­մես­տո­րեն ըն­դու­ նեց իր թու­լու­թյու­նը և փա­փա­գեց բա­րո­յա­կան մաք­րու­թյուն, ո­րը և ս­տա­ցավ (Ե­սա­յի 6.5–7): Ինչ­պես Հի­սու­սի ա­ռա­կի մաք­սա­վո­րը, նա ար­դա­րա­ցած հե­ռա­ցավ, «ո­րով­հետև ա­մեն ոք, ով ինքն ի­րեն բարձ­ րաց­նում է, կխո­նարհ­վի, իսկ ով ինքն ի­րեն խո­նար­հեց­նում է, կբարձ­ րաց­վի» (­Ղու­կաս 18.14)։ 3. Զար­մա­նա­լի նմա­նու­թյուն կա Ո­զիա­յի բո­րոտ մարմ­նի և նրա ժո­ղովր­դի բա­րո­յա­կան վի­ճա­կի միջև. «…ա­ռողջ տեղ չկա նրա վրա. կապ­տուկ­ներ, վեր­քեր, թա­րա­խա­լի խո­ցեր» (Ե­սա­յի 1.6)։ 4. Ք.Ա. մոտ 740թ. Ո­զիա­յի մա­հը նշա­նա­վոր­վում է Աստ­ծո ժո­ղովր­ դի ա­ռաջ­նոր­դու­թյան մեջ մեծ ճգնա­ժա­մով։ Ցան­կա­ցած բա­ցար­ձակ 15

Դաս 1

միա­պե­տի մահ նրա եր­կի­րը խո­ցե­լի է դարձ­նում իշ­խա­նու­թյան անց­ ման շրջա­նում։ Սա­կայն Հու­դան ա­ռանձ­նա­հա­տուկ վտան­գի մեջ էր, քա­նի որ Թագ­ղաթ-­Փա­ղա­սար Գ-ն Ա­սո­րես­տա­նի գահ էր բարձ­րա­ցել ըն­դա­մե­նը մի քա­նի տա­րի ա­ռաջ՝ Ք.Ա. 745թ. և­ան­մի­ջա­պես բռնել էր պա­տե­րազ­մի ու­ղին, որն իր ժո­ղովր­դին ան­հաղթ գե­րիշ­խա­նու­թյուն հա­ղոր­դեց, ին­չը սպառ­նում էր Մեր­ձա­վոր Արևել­քի բո­լոր ազ­գե­րի ան­կախ գո­յու­թյա­նը։ Ճգ­նա­ժա­մի այս պա­հին Աստ­ված քա­ջա­լե­րեց Ե­սա­յուն՝ մար­գա­րեին ցույց տա­լով, որ Ինքն ա­մեն ինչ վե­րահս­կում է։ Ու­շադ­րու­թյամբ կար­դա­ցե՛ք Բ Մ­նա­ցոր­դաց 26.16 հա­մա­րը։ Ի՞նչ կերպ է մեզ­նից յու­րա­քանչ­յու­րը բախ­վում հնա­րա­վոր նմա­նա­ տիպ ի­րա­վի­ճա­կի։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք պաշտ­պա­նել մեզ այդ ծու­ ղա­կից՝ մեր հա­յաց­քը հա­ռե­լով խա­չին։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 4

«Սուրբ, Սուրբ, Սուրբ» (Եսայի 6.1-4) Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք, թե ինչ էր կա­տար­վում Ե­սա­յի 6-րդ գլ­խի ա­ռա­ջին չորս հա­մար­նե­րում։ Թա­գա­վո­րը մա­հա­նում է քա­ղա­քա­կան լուրջ ցնցում­նե­րի ժա­մա­նակ (ա­սո­րես­տան­ցի­նե­րը պա­տե­րազ­մի ճա­նա­պար­հին են)։ Ե­սա­յու հա­մար դա կա­րող էր սար­սա­փե­լի ժա­ մա­նա­կաշր­ջան լի­նել, երբ նա չէր հաս­կա­նում, թե ով է վե­րահս­կում ի­րա­վի­ճա­կը։ Իսկ հե­տո ի՞նչ է կա­տար­վում։ Տե­սիլ­քում Ե­սա­յին տես­նում է Իր գա­հի վրա նստած Աստ­ծո պայ­ծա­ռա­շող փառ­քը, լսում փայ­լող սե­ րով­բե­նե­րի եր­գե­ցո­ղու­թյու­նը («վառ­վող­նե­րի­նը»), ո­րոնք կան­չում էին «սուրբ, սուրբ, սուրբ է», զգում է իր ոտ­քե­րի տակ ե­ղած հա­տա­կի ցնցու­մը և տես­նում, թե ինչ­պես է ծու­խը լցնում տա­ճա­րը։ Մար­գա­ րեի հա­մար դա պետք է որ ցնցող փոր­ձա­ռու­թյուն ե­ղած լի­ներ։ Եվ հի­մա, ան­կախ ար­տա­քուստ երևա­ցող ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րից, Ե­ սա­յին գի­տեր, թե Ով է վե­րահս­կում ի­րա­վի­ճա­կը։ Որ­տե՞ղ է Աստ­ված այս տե­սիլ­քում (տե՛ս Ե­սա­յի 6.1): Ին­չո՞ւ է Աստ­ված այս­տե՛ղ երևում Ե­սա­յուն, և­ոչ մեկ այլ տե­ղում։ Տե՛ս Ելք 25.8, Ելք 40.34–38։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­զե­կիե­լը, Դա­նիե­լը և Հով­հան­նե­սը գե­րու­թյան մեջ էին, երբ ստա­ ցան ի­րենց տե­սիլք­նե­րը՝ նկա­րագր­ված Ե­զե­կիել 1-ին գլխում, Դա­նիել 16

Դաս 1

7.9-րդ հա­մա­րում և 10-րդ գլ­խում և Հայտ­նու­թյուն 4-րդ, 5-րդ գ­լուխ­ նե­րում։ Ինչ­պես Ե­սա­յուն, նրանց ևս­ ա­ռանձ­նա­հա­տուկ մխի­թա­րու­ թյուն և քա­ջա­լե­րանք էր հար­կա­վոր, որ Աստ­ված դեռևս վե­րահս­կում է ա­մեն ինչ, նույ­նիսկ ե­թե ի­րենց աշ­խար­հը փլուզ­վում է (­Դա­նիելն ու Ե­զե­կիե­լը գե­րի էին հե­թա­նո­սա­կան մի ազ­գի, ո­րը կոր­ծա­նել էր ի­րենց սե­փա­կան ազ­գը, իսկ Հով­հան­նեսն աք­սոր­ված էր մի ան­մար­դաբ­ նակ կղզի թշնա­մա­կան քա­ղա­քա­կան իշ­խա­նու­թյան կող­մից)։ Կաս­ կա­ծից վեր է, որ այս տե­սիլք­նե­րը նրանց տվե­ցին այն, ին­չի կա­րի­քը ու­նեին, որ­պես­զի նույ­նիսկ ճգնա­ժա­մա­յին ի­րա­վի­ճա­կում նրանք հա­ վա­տա­րիմ մնա­յին։ «­Տես­նե­լով իր Տի­րոջ փառ­քի և մե­ծա­փա­ռու­թյան այս հայտ­նու­ թյու­նը՝ Ե­սա­յուն պա­տեց Աստ­ծո մաք­րու­թյան և սր­բու­թյան զգա­ցո­ ղու­թյու­նը։ Որ­քա՜ն մեծ է իր Ա­րար­չի անզ­գու­գա­կան կա­տա­րե­լու­թյան և նրանց մե­ղա­վոր ըն­թաց­քի միջև հա­կա­սու­թյու­նը, ով­քեր, իր հետ մեկ­տեղ, եր­կար ժա­մա­նակ հա­մար­վել են Իս­րա­յե­լի և Հու­դա­յի ընտր­ յալ ժո­ղովր­դի շար­քե­րում»։ Է­լեն Ուայթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ ներ, էջ 307։ Աստ­ծո գե­րա­զանց սրբու­թյու­նը, որն ընդգծ­վեց Ե­սա­յու տե­սիլ­ քում, նրա լու­րի հիմ­նա­կան տե­սանկ­յունն է։ Աստ­ված սուրբ Աստ­ված է, և Նա սրբու­թյուն է պա­հան­ջում Իր ժո­ղովր­դից, սրբու­թյուն, ո­րը Նա կտա Իր ժո­ղովր­դին միայն այն ժա­մա­նակ, երբ նրանք ա­պաշ­ խա­րեն, հետ դառ­նան ի­րենց չար ճա­նա­պարհ­նե­րից և հանձն­վեն Ի­ րեն հա­վա­տով և հ­նա­զան­դու­թյամբ։ Մենք բո­լորս էլ ե­ղել ենք հու­սա­հա­տեց­նող ի­րա­վի­ճակ­նե­րում, երբ ար­տա­քուստ ա­մեն ինչ կո­րած է թվա­ցել։ Եվ նույ­նիսկ ե­թե դուք չեք ստա­ցել «­Տի­րոջ փառ­քի» տե­սիլ­քը, ինչ­պես Ե­սա­յին, պատ­ մե՛ք, թե ինչ­պես է Տե­րը պա­հել ձեզ և ձեր հա­վատն այդ ճգնա­ ժա­մի օ­րե­րին։ Ի՞նչ դա­սեր եք քա­ղել այդ փոր­ձա­ռու­թյուն­նե­րից, ո­րոնք կա­րող եք կի­սել ու­րիշ­նե­րի հետ։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 5

Նոր անձնավորություն (Եսայի 6.5-7) Սր­բա­րա­նում/տա­ճա­րում միայն քա­հա­նա­յա­պե­տը կա­րող էր մո­տե­նալ Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյա­նը Քա­վու­թյան օ­րը Սր­բու­թյուն Սր­ բո­ցում, այն էլ խնկի ծխի պաշտ­պա­նիչ շեր­տի հետևից, այ­լա­պես կմա­հա­նար (Ղև­տա­կան 16.2, 12, 13)։ Ե­սա­յին տե­սավ Տի­րո­ջը՝ չլի­նե­ 17

Դաս 1

լով քա­հա­նա­յա­պետ և չծ­խե­լով խունկ։ Տա­ճա­րը լցվեց ծխով (Ե­սա­ յի 6.4)՝ հի­շեց­նե­լով մեզ այն ամ­պը, ո­րում Աստ­ծո փառ­քը հայտ­նում էր Քա­վու­թյան օ­րը (Ղև­տա­կան 16.2)։ Կար­ծե­լով, թե իր վեր­ջը ե­կել է (հա­մե­մա­տե՛ք Ելք 33.20, Դա­տա­վոր­ներ 6.22, 23)՝ երկ­յու­ղած Ե­սա­յին ա­ղա­ղա­կում է՝ գի­տակ­ցե­լով իր և­ իր ժո­ղովր­դի մեղ­քը (Ե­սա­յի 6.5), ո­րը հի­շեց­նում է Քա­վու­թյան օր­վա քա­հա­նա­յա­պե­տի խոս­տո­վա­նու­ թյու­նը (Ղև­տա­կան 16.21)։ «­Կանգ­նած աստ­վա­ծա­յին ներ­կա­յու­թյան լիար­ժեք լույ­սի ներ­քո ներ­քին սրբա­րա­նում՝ նա գի­տակ­ցեց, որ ե­թե թողն­վի իր սե­փա­կան ան­կա­տա­րու­թյա­նը և­ա­նարդ­յու­նա­վե­տու­թյա­նը, ին­քը միան­գա­մայն ան­կա­րող կլի­նի ի­րա­կա­նաց­նել այն ա­ռա­քե­լու­թյու­նը, ո­րին կանչ­վել է»։ Է­լեն Ուայթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ, էջ 308։ Ին­չո՞ւ սե­րով­բեն օգ­տա­գոր­ծեց կեն­դա­նի կամ վառ­վող ա­ծու­խը, որը վերց­րել էր զո­հա­սե­ղա­նից՝ մաք­րե­լու Ե­սա­յու շուր­թե­րը (Եսայի 6.6, 7)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Սե­րով­բեն բա­ցատ­րում է, որ մար­գա­րեի շուր­թե­րին դիպ­չե­լը հե­ռաց­նում է նրա ա­նօ­րե­նու­թյունն ու մեղ­քը (Ե­սա­յի 6.7)։ Մեղ­քը ման­րա­մասն­ված չէ, սա­կայն այն պար­տա­դիր կեր­պով չի սահ­մա­ նա­փակ­վում միայն չար խոս­քով, քա­նի որ շուր­թե­րը խորհր­դան­ շում են ոչ միայն խոս­քը, այլև անձ­նա­վո­րու­թյանն ամ­բող­ջա­պես, ով ար­տա­սա­նում է այդ խոս­քը։ Ըն­դու­նե­լով բա­րո­յա­կան մաք­րու­ թյուն՝ Ե­սա­յին այժմ կա­րող էր սուրբ փա­ռա­բա­նու­թյուն ա­ռա­ջար­ կել Աստ­ծուն։ Կ­րա­կը մաք­րա­գործ­ման մի­ջոց է, քա­նի որ այ­րում, հե­ռաց­նում է ան­մաք­րու­թյու­նը (տե՛ս Թվեր 31.23)։ Սա­կայն սե­րով­բեն օգ­տա­գոր­ ծում է հա­տուկ՝ զո­հա­սե­ղա­նի սուրբ կրա­կի ա­ծու­խը, ո­րը վա­ռել էր Ինքն Աստ­ված, և­ ո­րը մշտա­պես վառ­վում էր այն­տեղ (Ղև­տա­կան 6.12)։ Այս­պի­սով սե­րով­բեն սրբեց և մաք­րա­գոր­ծեց Ե­սա­յուն։ Դեռ ա­ վե­լին։ Սր­բա­րա­նում կամ տա­ճա­րում երկր­պա­գու­թյան ժա­մա­նակ զո­հա­սե­ղա­նից ա­ծուխ վերց­նե­լու հիմ­նա­կան պատ­ճա­ռը խուն­կը վա­ռելն էր։ Հա­մե­մա­տե՛ք Ղև­տա­կան 16.12, 13 հա­մար­նե­րը, որ­տեղ քա­հա­նա­յա­պե­տը պետք է վերց­նի զո­հա­սե­ղա­նի կրա­կով լի բուր­վա­ ռը և­օգ­տա­գոր­ծի այն խուն­կը վա­ռե­լու հա­մար։ Մինչ Ո­զիան ինքն էր ու­զում խունկն ա­ռա­ջար­կել, Ե­սա­յին ին­քը ծա­ռա­յեց որ­պես խունկ։ Ինչ­պես որ սուրբ կրա­կը վա­ռում է խուն­կը՝ լցնե­լու Աստ­ծո տու­նը սուրբ բույ­րով, այն­պես էլ այն վա­ռում է մար­գա­րեին, որ­պես­զի նա 18

Դաս 2

տա­րա­ծի սուրբ լու­րը։ Պա­տա­հա­կան չէ, որ Ե­սա­յի 6-րդ գլ­խի հա­ջորդ հա­մար­նե­րում (Ե­սա­յի 6.8 և հա­ջորդ­նե­րը) Աստ­ված ու­ղար­կում է Ե­ սա­յուն Իր ժո­ղովր­դի մոտ։ Ա­ղոթ­քով կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յու պա­տաս­խա­նը (Ե­սա­յի 6.5) Աստ­ ծո մա­սին իր տե­սիլ­քին։ Ինչ­պե՞ս ենք մենք դրա մեջ տես­նում հիմ­նա­կան խնդրի ար­տա­հայ­տու­թյու­նը տիե­զեր­քում գո­յու­թյուն ու­նե­ցող մե­ղա­վոր ժո­ղովր­դի, որն ա­րար­վել է «­Սուրբ, սուրբ, սուրբ» Աստ­ծո կող­մից (Ե­սա­յի 6.3)։ Ին­չո՞ւ էր խաչ­յալ Քրիս­տոսն այս խնդրի միակ հնա­րա­վոր պա­տաս­խա­նը։ Ի՞նչ տե­ղի ու­նե­ցավ խա­չի վրա, ո­րը լու­ծեց այս խնդի­րը։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 6

Թագավորական հանձնարարություն­ (Եսայի 6.8) «Ես լսե­ցի Տի­րոջ ձայ­նը, որ ա­սում էր. «Ո՞ւմ ու­ղար­կեմ, և­ ո՞վ կգնա մեզ հա­մար»։ Ես պա­տաս­խա­նե­ցի. «Ա­հա­վա­սիկ ես, ի՛նձ ու­ղար­կիր»» (Ե­սա­յի 6.8)։ Մաք­րա­գործ­վե­լով՝ Ե­սա­յին ան­մի­ջա­պես ար­ձա­գան­քում է Աստ­ ծո կան­չին, երբ Աստ­ված ո­րո­նում է ներ­կա­յա­ցու­ցիչ, ում կա­րող է ու­ղար­կել Իր ա­նու­նից։ Նորկ­տա­կա­րան­յան եզ­րույ­թի հա­մա­ձայն՝ Ե­սա­յին կանչ­վել էր որ­պես ա­ռաք­յալ, ին­չը նշա­նա­կում է «մե­կը, ով ու­ղարկ­վել է»։ Բա­վա­կա­նին հե­տաքր­քիր է այն փաս­տը, որ Ե­սա­յու գիր­քը չի սկսվում այն­պես, ինչ­պես շատ այլ մար­գա­րեա­կան գրքեր են սկսվում, այն է՝ մար­գա­րեի՝ իր մար­գա­րեա­կան կանչ­վա­ծու­թյան նկա­րագ­րու­թյամբ (հա­մե­մա­տե՛ք Ե­րե­միա 1.4–10, Ե­զե­կիել 1–3): Այլ խոս­քե­րով, նա պետք է որ ար­դեն կանչ­ված լի­ներ մար­գա­րեու­թյան, նույ­նիսկ 6-րդ գլ­խի ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րից ա­ռաջ։ Աստ­վա­ծա­շուն­ չը հստակ կեր­պով ցույց է տա­լիս, որ աստ­վա­ծա­յին հան­դի­պու­մը կա­րող է քա­ջա­լե­րել մար­գա­րեին նույ­նիսկ վեր­ջի­նիս ծա­ռա­յու­թյունն սկսվե­լուց հե­տո (­Մով­սես՝ Ելք 34, Ե­ղիա՝ Գ Թա­գա­վոր­նե­րի 19)։ Հա­ կա­ռակ այլ օ­րի­նակ­նե­րի ևս, որ­տեղ Աստ­ված մարդ­կանց ա­սում է, որ նրանք պետք է մար­գա­րե­ներ դառ­նան, Ե­սա­յի 6-րդ գլ­խում մար­ գա­րեն կա­մո­վին է գնում հա­տուկ ա­ռա­քե­լու­թյան։ Կար­ծես թե Ե­սա­յի 1–5-րդ գ­լուխ­նե­րը ներ­կա­յաց­նում են պայ­ման­նե­րը, երբ Ե­սա­յին ա­ ռա­ջին ան­գամ կանչ­վեց, ին­չից հե­տո Աստ­ված գոր­ծար­կեց նրա ծա­ 19

Դաս 2

ռա­յու­թյու­նը՝ քա­ջա­լե­րե­լով նրան տա­ճա­րում և վե­րա­հաս­տա­տե­լով նրա հանձ­նա­րա­րու­թյու­նը որ­պես Աստ­ծո մար­գա­րեա­կան խոս­նակ։ Աստ­ված քա­ջա­լե­րեց Ե­սա­յուն Իր տա­ճա­րում։ Աստ­վա­ծաշն­չում որևէ այլ տեղ կա՞ արդ­յոք ա­պա­ցույց, որ Աստ­ծո սրբա­րա­նը քա­ ջա­լե­րու­թյան վայր է։ Սաղ­մոս­ներ 73 (տե՛ս Սաղ­մոս­ներ 73.17), Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.14–16, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.19–23, Հայտ­նու­ թյուն 5։ Ի՞նչ են ա­սում մեզ այս տեքս­տե­րը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Աստ­ծո սրբա­րա­նի զար­կե­րա­կը ոչ միայն բա­բա­խում է ցնցող զո­ րու­թյամբ, այլև այն մի վայր է, որ­տեղ մեզ նման թույլ և ս­խա­լա­կան մար­դիկ կա­րող են ա­պաս­տան գտնել։ Մենք կա­րող ենք վստահ լի­ նել՝ ի­մա­նա­լով, որ Աստ­ված գոր­ծում է՝ Քրիս­տո­սի՝ մեր Քա­հա­նա­յա­ պե­տի մի­ջո­ցով մեզ փրկե­լու հա­մար։ Հով­հան­նե­սը Քրիս­տո­սին տե­սավ նաև որ­պես զո­հա­բեր­ման գառ, ո­րը հենց նոր էր մորթ­վել (­Հայտ­նու­թյուն 5.6)։ Սա բնավ հա­ճե­լի տե­սա­ րան չէր։ Նկա­րագ­րու­թյան ի­մաստն այն է, որ թեև Քրիս­տո­սը հա­րու­ թյուն է ա­ռել մե­ռել­նե­րից և համ­բարձ­վել եր­կինք, Նա մշտա­պես Իր հետ կրում է խա­չի ի­րա­դար­ձու­թյու­նը։ Նա նախ­կի­նի պես բարձ­րաց­ված է, որ­պես­զի բո­լոր մարդ­կանց դե­պի Ի­րեն բե­րի Իր զո­հա­սե­ղա­նի մոտ։ Ինչ­պե՞ս եք քա­ջա­լե­րանք գտել՝ ներս մտնե­լով Աստ­ծո երկ­նա­յին տա­ճար հա­վա­տով և­ ա­ղոթ­քով։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.16 հա­մա­րը հրա­վի­րում է մեզ Աստ­ծո գա­հին մո­տե­նալ հա­մար­ձա­կու­թյամբ, «որ­պես­զի ո­ղոր­մու­թյուն ստա­նանք ու շնորհ գտնենք մեզ օգ­նու­ թյան պա­տեհ ժա­մին»։ Ե­թե ինչ-որ մե­կը ձեզ հարց­ներ, թե ինչ­պես եք շնորհ և­ ո­ղոր­մու­թյուն գտել կա­րի­քի ժա­մա­նակ, ի՞նչ կպա­ տաս­խա­նեիք։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 7

Զարհուրելի կոչ (Եսայի 6.9-13) Երբ Աստ­ված վե­րա­հաս­տա­տեց Ե­սա­յու հանձ­նա­րա­րու­թյու­նը, ին­չո՞ւ մար­գա­րեին այդ­քան տա­րօ­րի­նակ լուր տվեց՝ հասց­նե­լու Իր ժո­ղովր­դին (Ե­սա­յի 6.9, 10)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 20

Դաս 2

Որ­պես­զի մենք չկար­ծենք, թե Ե­սա­յին սխալ է լսել, կամ թե այս լու­ րը ոչ կարևոր է, Հի­սու­սը մեջ­բե­րեց այս հատ­վա­ծը՝ բա­ցատ­րե­լու, թե ին­չու էր Ին­քը ա­ռակ­նե­րով սո­վո­րեց­նում (­Մատ­թեոս 13.13–15)։ Աստ­ված չի կա­մե­նում, որ որևէ մե­կը կոր­չի (Բ Պետ­րոս 3.9). սրա­ նով է բա­ցատր­վում այն փաս­տը, թե ին­չու Նա Ե­սա­յուն ու­ղար­կեց Հու­դա­յի ժո­ղովր­դի մոտ, իսկ Հի­սու­սին՝ աշ­խարհ։ Աստ­ծո փա­փա­գը ոչ թե կոր­ծա­նելն է, այլ հա­վի­տե­նա­պես փրկե­լը։ Բայց մինչ ո­րոշ մար­ դիկ դրա­կա­նա­պես են ար­ձա­գան­քում Նրա կան­չե­րին, ո­մանք ա­վե­ լի ու ա­վե­լի են խստաց­նում ի­րենց դի­մադ­րու­թյու­նը։ Այ­դու­հան­դերձ, Աստ­ված շա­րու­նա­կում է կան­չել նրանց՝ ա­պաշ­խա­րե­լու ա­վե­լի ու ա­ վե­լի շատ հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ տա­լով։ Եվ որ­քան նրանք ընդ­դի­մա­ նում են, այն­քան խստաց­նում են ի­րենց սրտե­րը։ Եվ այս ի­մաս­տով, ինչ էլ որ Աստ­ված ա­նում է նրանց հա­մար, արդ­յուն­քում նրանց սիր­ տը խստա­նում է, թեև Նա կնա­խընտ­րեր, որ այդ գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը փափ­կեց­նեին նրանց սրտե­րը։ Աստ­ծո սե­րը մեր նկատ­մամբ ան­փո­ փոխ է, սա­կայն Նրա սի­րուն տրված մեր ան­հա­տա­կան ար­ձա­գան­քը վճռա­կա­նո­րեն փո­փո­խա­կան է։ Ծա­ռա­յո­ղի դե­րը, ինչ­պի­սին էին Մով­սե­սը, Ե­սա­յին, Ե­րե­միան, Ե­ զե­կիե­լը և նույ­նիսկ Քրիս­տո­սը, գոր­ծո­ղու­թյան կո­չելն է, նույ­նիսկ ե­թե ժո­ղո­վուր­դը մեր­ժում է լու­րը։ Աստ­ված Ե­զե­կիե­լին ա­սաց. «Եվ նրանք լսեն, թե զանց առ­նեն (ո­րով­հետև ապս­տամբ­նե­րի տուն են), կի­մա­ նան, որ մար­գա­րե է ե­ղել ի­րենց մեջ» (Ե­զե­կիել 2.5): Աստ­ծո և Նրա ծա­ռա­նե­րի դե­րը մար­դուն ար­դար ընտ­րու­թյան հնա­րա­վո­րու­թյուն տալն է, որ­պես­զի վեր­ջինս հա­մա­պա­տաս­խան նա­խազ­գու­շա­ցում ու­նե­նա (հա­մե­մա­տե՛ք Ե­զե­կիել 3.16–21), նույ­նիսկ ե­թե ի վեր­ջո ընտ­ րում է կոր­ծա­նում և­աք­սոր (Ե­սա­յի 6.11–13)։ Մտ­քում ու­նե­նա­լով այս գա­ղա­փար­նե­րը՝ ինչ­պե՞ս ենք մենք հաս­ կա­նում Աստ­ծո դե­րը փա­րա­վո­նի սիր­տը խստաց­նե­լու հար­ցում։ Ելք 4.21 հա­մա­րում Աստ­ված ա­սում է. «Ես խստա­սիրտ կդարձ­ նեմ նրան»։ Սա ինն ան­գամ­նե­րից ա­ռա­ջինն է, երբ Աստ­ված ա­սում է, որ կխստաց­նի փա­րա­վո­նի սիր­տը։ Սա­կայն ևս­ինն հատ­ված­նե­րում աս­վում է, որ փա­րա­վոնն ին­քը խստաց­րեց իր սիր­տը (օ­րի­նակ տե՛ս Ելք 8.15, 32, Ելք 9.34)։ Ակն­հայտ է, որ փա­րա­վո­նին տրված էր ա­զատ կամք, այ­լա­պես նա ի վի­ճա­կի չէր լի­նի խստաց­նե­լու իր սիր­տը։ Սա­կայն այն փաս­տը, որ Աստ­ված նույն­պես խստաց­րեց փա­րա­վո­նի սիր­տը, խո­սում է այն մա­սին, որ Աստ­ված նա­խա­ձեռ­նեց հան­գա­մանք­ներ, ո­րոնց փա­րա­ վոնն ար­ձա­գան­քեց՝ կա­տա­րե­լով ընտ­րու­թյուն, և­այդ ընտ­րու­թյունն 21

Դաս 2

ի­րեն տրված Աստ­ծո նշան­նե­րը մեր­ժելն էր։ Ե­թե փա­րա­վո­նը բաց լի­ ներ այդ նշան­նե­րի հան­դեպ, դրանք ոչ թե կխստաց­նեին, այլ կփափ­ կեց­նեին նրա սիր­տը։ Տի­րոջ հետ ու­նե­ցած Ձեր սե­փա­կան փոր­ձա­ռու­թյան մեջ երբևէ զգա­ցե՞լ եք Սուրբ Հո­գու ա­ռաջ ձեր սրտի խստա­ցում։ Խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե ին­չով էր այն պայ­մա­նա­վոր­ված։ Ե­թե այդ գա­ղա­ փարն այն ժա­մա­նակ վա­խեց­նող չէիք հա­մա­րում (ի վեր­ջո հենց դա է խստասր­տու­թյան ի­մաս­տը), ինչ­պե՞ս եք դրան նա­յում այժմ։ Ո՞րն է դրա­նից դուրս գա­լու ճա­նա­պար­հը։ Տե՛ս Ա Կոն­թա­ ցի­նե­րին 10.13։­ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 8

Հետագա ուսումնասիրության համար «Ա­նօ­րեն գոր­ծո­ղու­թյուն­ներն այն­քան լայն տա­րա­ծում ու­նեին բո­ լոր դա­սա­կար­գե­րի շրջա­նում, որ Աստ­ծուն հա­վա­տա­րիմ մնա­ցած ոչ մեծ թվով մար­դիկ էլ հա­ճախ հու­սա­հատ­վում և վ­հա­տու­թյանն ու հու­սալ­քու­թյա­նը տե­ղի տա­լու գայ­թակ­ղու­թյուն էին ու­նե­նում: Թվում էր՝ Աստ­ծո նպա­տակն Իս­րա­յե­լի հա­մար ուր որ է կձա­խող­վի, և­ապս­ տամբ ժո­ղո­վուր­դը կար­ժա­նա­նա Սո­դո­մի ու Գո­մո­րի ճա­կա­տագ­րին: Այս­պի­սի պայ­ման­նե­րի առ­կա­յու­թյամբ զար­մա­նա­լի չէր, որ Ո­զիա­ յի կա­ռա­վար­ման վեր­ջին տա­րում, երբ Ե­սա­յին կանչ­վեց՝ Հու­դա­յին տա­նե­լու Աստ­ծո նա­խազ­գու­շա­կան և հան­դի­մա­նա­կան ու­ղերձ­նե­րը, նա խույս տվեց պա­տաս­խա­նատ­վու­թյու­նից: Ե­սա­յին շատ լավ գի­ տեր, որ հան­դի­պե­լու է հա­մառ դի­մադ­րու­թյան: Երբ նա գի­տակ­ցեց ի­րա­վի­ճա­կին դի­մա­կա­յե­լու սե­փա­կան ան­կա­րո­ղու­թյու­նը և մ­տա­ ծում էր ժո­ղովր­դի հա­մա­ռու­թյան և­ ան­հա­վա­տու­թյան մա­սին, ում հա­մար պետք է աշ­խա­տեր, իր ստա­ցած ա­ռա­ջադ­րանքն ան­հույս թվաց: Հու­սա­հա­տու­թյան մեջ հրա­ժար­վե՞ր իր ա­ռա­քե­լու­թյու­նից և թող­նե՞ր Հու­դան անխ­ռով կռա­պաշ­տու­թյան մեջ: Նին­վեի աստ­ված­ նե՞­րը պետք է կա­ռա­վա­րեին երկ­րի վրա՝ ի հե­ճուկս երկն­քի Աստ­ծո»։ Է­լեն Ուայթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ, էջ 306, 307։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Ե­թե մի թե­րա­հա­վատ կամ ան­հա­վատ մարդ ձեզ մար­տահ­րա­ վեր նե­տեր՝ ա­սե­լով. «Ինչ­պե՞ս կա­րող ես ցույց տալ, որ ձեր Աստ­ վա­ծը հոգ է տա­նում», ի՞նչ կա­պա­տաս­խա­նեիք։ 22

Դաս 2

2. Ե­թե Աստ­ված հոգ է տա­նում, ա­պա ին­չո՞ւ են ան­մեղ մար­դիկ տա­ ռա­պում։ Նշա­նա­կո՞ւմ են արդ­յոք Ե­սա­յի 1.19, 20 հա­մար­նե­րը, որ ներ­կա­յիս կյան­քում միայն լավ բա­ներ պետք է կա­տար­վեն Աստ­ ծո հա­վա­տա­րիմ ժո­ղովր­դի հա­մար, և միայն վատ բա­ներ՝ նրանց հա­մար, ով­քեր ապս­տամ­բում են Աստ­ծո դեմ։ Հա­մե­մա­տե՛ք Հոբ 1, 2, Սաղ­մոս­ներ 37, Սաղ­մոս­ներ 73 գլուխ­նե­րի հետ։ Կա­րո՞ղ ենք արդ­յոք մենք հա­մա­տե­ղել Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյան մեր ըն­կա­լումն ու այն չա­րի­քը, ո­րը կա­տար­վում է մարդ­կանց հետ։ Իսկ պե՞տք է արդ­յոք դրանք հա­մա­տե­ղել։ 3. Ին­չո՞ւ Ե­սա­յի 6-րդ գլ­խում այդ­քան շատ կապ կա Քա­վու­թյան օր­ վա հետ։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք այն փաս­տին, որ ա­մեն տա­րի տե­ղի ու­նե­ցող այս դա­տաս­տա­նի օրն Աստ­ված մաք­րա­գոր­ծում էր Իր ժո­ղովր­դին՝ հա­վա­տա­րիմ­նե­րի վրա­յից մեղ­քը մաք­րե­լով (Ղև­տա­կան 16.30) և վե­րաց­նե­լով ան­հա­վա­տա­րիմ­նե­րին (Ղև­ տա­կան 23.29, 30)։ Ամ­փո­փում.

Անվ­տան­գու­թյան բա­ցա­կա­յու­թյան պա­հին, երբ մարդ­կա­յին ա­ ռաջ­նոր­դու­թյան թու­լու­թյու­նը ցա­վա­լիո­րեն ակն­հայտ էր, Ե­սա­յուն մեծ տե­սիլք տրվեց տիե­զեր­քի գե­րա­գույն Կա­ռա­վար­չի մա­սին։ Իր ան­հա­մա­պա­տաս­խա­նու­թյու­նից քա­րա­ցած, սա­կայն ո­ղոր­մու­թյամբ մաք­րա­գործ­ված և զո­րա­ցած՝ Ե­սա­յին պատ­րաստ էր որ­պես Աստ­ծո դես­պան գնալ թշնա­ման­քով լի աշ­խար­հ։

23

Դաս 2

ԴԱՍ 3 ՀՈՒՆՎԱՐԻ 9–15

ԵՐԲ ՁԵՐ ԱՇԽԱՐՀԸ ԿՈՐԾԱՆՎՈՒՄ Է Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ե­սա­յի 7.1–9, Ե­սա­յի 7.10–13, Ե­սա­յի 7.14։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ե­թե չհա­վա­տաք, հի­րա­վի չեք հաս­տատ­վի» (Ե­սա­յի 7.9): Մի շա­բաթ օր Քոն­նին և Ռո­յը ե­կե­ղե­ցուց տուն էին վե­րա­դառ­նում։ Մո­տե­նա­լով տան ճա­նա­պար­հին՝ նրանք տե­սան ի­րենց մե­քե­նա­յի առջևից ան­հա­վա­նա­կան և հու­սա­հատ թռիչք կա­տա­րող բեն­թամ­ կի ցե­ղա­տե­սա­կի մի հավ։ Ինչ-որ բան այն չէր։ Ըն­տա­նի թռչուն­նե­ րը պետք է ա­պա­հով ի­րենց բնում լի­նեին, սա­կայն դուրս էին ե­կել։ Ա­րագ քննու­թյու­նը ցույց տվեց, որ ող­բեր­գու­թյուն է կա­տար­վում։ Բեթ­հո­վե­նը՝ հարևա­նի փոք­րիկ շու­նը, նույն­պես փա­խել էր բա­կից և­ի­ջել դե­պի լճա­կը՝ Դեյ­զիին բե­րա­նին պա­հած։ Դեյ­զին գե­ղե­ցիկ ա­ ծան հավ էր՝ պո­չին աղ­վա­մա­զիկ սպի­տակ փե­տուր­նե­րով։ Քոն­նին փրկեց Դեյ­զիին, սա­կայն ար­դեն շատ ուշ էր։ Նրա թան­կա­գին կեն­ դա­նին, ո­րի կո­կորդն այ­լան­դակ­ված էր, շու­տով սատ­կեց Քոն­նիի ձեռ­քե­րում։ Ձեռ­քին բռնած սատ­կած թռչու­նին՝ նա նստեց այ­գում և սկ­սեց լաց լի­նել։ Մեկ այլ կեն­դա­նի խո­րա­պես ան­հանգս­տա­ցած էր։ Մի մեծ սպի­ տակ բադ՝ ա­նու­նը Ուոդլ­սուրթ, տե­սավ Քոն­նիին՝ Դեյ­զիին բռնած, և կար­ծեց, թե Քոն­նին է նրան սպա­նել։ Ուս­տի հա­ջորդ մի քա­նի շա­բա­ թը, երբ Ուոդլ­սուր­թը տես­նում էր Քոն­նիին, թշնա­մա­բար հար­ձակ­ վում էր նրա վրա՝ իր ա­մուր կտու­ցով ուժ­գին կտցա­հա­րե­լով նրան։ Եր­բեմն շատ բարդ է տար­բե­րա­կել, թե ով­քեր են քո ըն­կեր­նե­րը և­ ով­քեր՝ թշնա­մի­նե­րը։ Այս շա­բաթ մենք կդի­տար­կենք Հու­դա­յի թա­գա­վո­րին, ով նույն­ պես ու­ներ այս խնդի­րը, և կ­փոր­ձենք հաս­կա­նալ, թե ին­չու նա կա­ տա­րեց սխալ ընտ­րու­թյուն­ներ։ 24

Դաս 3

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 10

Վտանգը հյուսիսից (Եսայի 7.1-9) Ի՞նչ սար­սա­փե­լի ճգնա­ժա­մի բախ­վեց Ա­քազ թա­գա­վորն իր կա­ ռա­վար­ման սկզբի տա­րի­նե­րին։ Դ Թա­գա­վոր­նե­րի 15.37, 38, Դ Թա­գա­վոր­նե­րի 16.5, 6, Ե­սա­յի 7.1, 2։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Հյու­սի­սա­յին Իս­րա­յե­լի (Եփ­րեմ) և Սի­րիա­յի (Ա­րամ) թա­գա­վո­րու­ թյուն­նե­րը հար­ձակ­վե­ցին ի­րենց հա­րա­վում գտնվող Հու­դա փոք­րիկ երկ­րի վրա։ Սա պա­տա­հեց այն ժա­մա­նակ, երբ Հու­դան թու­լա­ցած էր ե­դով­մա­ցի­նե­րի և փղշ­տա­ցի­նե­րի հար­ձա­կում­նե­րից։ Նախ­կի­նում Հու­դան պա­տե­րազ­մել էր Իս­րա­յե­լի դեմ, սա­կայն Սի­րիա­յի և Իս­րա­յե­ լի դա­շին­քը մեծ վտանգ էր ներ­կա­յաց­նում։ Պարզ­վում է, որ Իս­րա­յե­լը և Սի­րիան ու­զում էին ստի­պել Հու­դա­յին միա­նալ Ա­սո­րես­տա­նի Թագ­ ղաթ-­Փա­ղա­սար Գ-ի (ո­րը Դ Թա­գա­վոր­նե­րի 15.19 հա­մա­րում ան­վան­ վում է «­Փուղ») հզո­րա­գույն իշ­խա­նու­թյան դեմ ի­րենց դա­շին­քին, ո­րը շա­րու­նա­կում էր սպառ­նալ նրանց իր տա­րած­վող կայս­րու­թյամբ։ Իս­րա­յելն ու Սի­րիան մի կողմ էին դրել ի­րենց դա­րա­վոր ան­հա­մա­ձայ­ նու­թյուն­ներն ա­վե­լի մեծ վտան­գի սպառ­նա­լի­քի ներ­քո։ Ե­թե կա­րո­ ղա­նա­յին գրա­վել Հու­դան և մի խա­մա­ճիկ ղե­կա­վար կար­գել այն­տեղ (Ե­սա­յի 7.5, 6), ա­պա կա­րող էին օգ­տա­գոր­ծել Հու­դա­յի ռե­սուրս­ներն ու մարդ­կա­յին ու­ժը։ Ո՞րն էր Ա­քա­զի ո­րո­շու­մը, երբ նրա աշ­խար­հը կոր­ծան­վում էր։ Դ Թա­գա­վոր­նե­րի 16.7–9, Բ Մ­նա­ցոր­դաց 28.16։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ա­ռանց գի­տակ­ցե­լու, որ Աստ­ված էր միակ բա­րե­կա­մը, Ով կա­րող է փրկել ի­րեն և­ իր եր­կի­րը, Ա­քա­զը փոր­ձեց բա­րե­կա­մա­նալ Թագ­ ղաթ-­Փա­ղա­սար Գ-ի՝ իր թշնա­մի­նե­րի թշնա­մու հետ։ Ա­սո­րես­տա­նի թա­գա­վորն ու­րա­խու­թյամբ կա­տա­րեց նրա օգ­նու­թյան խնդրան­քը Սի­րիա­յի և Իս­րա­յե­լի դեմ։ Թագ­ղաթ-­Փա­ղա­սա­րը ոչ միայն մեծ կա­ շառք ստա­ցավ Ա­քա­զից, այլև Սի­րիան նվա­ճե­լու հրա­շա­լի ա­ռիթ ու­ նե­ցավ, ին­չը և­ ան­հա­պաղ օգ­տա­գոր­ծեց (Դ Թա­գա­վոր­նե­րի 16.9): Սի­րիա-իս­րա­յե­լա­կան դա­շին­քի հզո­րու­թյու­նը փլուզ­վեց։ Կար­ճատև կտրված­քով թվում էր, թե Ա­քա­զը փրկեց Հու­դան։ 25

Դաս 3

Այ­դու­հան­դերձ, չպետք է զար­մա­նալ Ա­քա­զի նման գոր­ծե­լա­կեր­ պից։ Նա ե­ղել է մինչև այդ պա­հը Հու­դան ղե­կա­վա­րած ա­մե­նա­վատ թա­գա­վոր­նե­րից մե­կը (տե՛ս Դ Թա­գա­վոր­նե­րի 16.3, 4, Բ Մ­նա­ցոր­դաց 28.2–4)։ Երբ կար­դում ենք այն մա­սին, թե ինչ­պի­սին էր Ա­քա­զը, հաս­կա­ նա­լի է դառ­նում, թե ին­չու նա վտան­գին ար­ձա­գան­քեց այն­պես, ինչ­պես որ ար­ձա­գան­քեց։ Ի՞նչ դաս կա այս­տեղ մեզ հա­մար անձ­ նա­կան մա­կար­դա­կում։ Ե­թե մենք չենք հնա­զանդ­վում Տի­րոջն այժմ, ին­չո՞ւ ենք կար­ծում, թե մեր հա­վա­տը կնե­րի Նրան վստա­ հել ի­րա­կան փոր­ձու­թյան ժա­մա­նակ (տե՛ս Հա­կո­բոս 2.22, Ե­րե­ միա 12.5)։­ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 11

Գրավման փորձ (Եսայի 7.3-9) Մինչ Ա­քա­զը ծան­րու­թեթև էր ա­նում իր ձեռ­քի տակ ե­ղած քա­ղա­ քա­կան տար­բե­րակ­ներն Իս­րա­յե­լի և Սի­րիա­յի սպառ­նա­լի­քին դի­մա­ կա­յե­լու հա­մար, Աստ­ված գի­տեր ո­րոշ բա­ներ, ո­րոնք նա չգի­տեր։ Նախ և­ա­ռաջ, հենց Աստ­ված էր թույլ տվել, որ նրա գլխին խնդիր­ներ լցվեն, որ­պես­զի պատ­ժեր և ս­թա­փեց­ներ նրան (Բ Մ­նա­ցոր­դաց 28.5, 19)։ Բա­ցի այդ, թեև մարդ­կա­յին տե­սանկ­յու­նից Թագ­ղաթ-­Փա­ղա­սա­ րին օգ­նու­թյան հա­մար դի­մե­լը տրա­մա­բա­նա­կան և գ­րա­վիչ էր թվում, Աստ­ված գի­տեր, որ Դավ­թի թա­գա­վո­րած եր­բեմ­նի հզոր Հու­դա­յի թա­ գա­վո­րու­թյունն այդ քայ­լով հայտն­վե­լու է օ­տար­նե­րի գե­րիշ­խա­նու­ թյան ներ­քո, ո­րից այլևս եր­բեք ի վի­ճա­կի չի լի­նե­լու դուրս գալ։ Խա­ղադ­րույ­քը չա­փա­զանց մեծ էր։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով Աստ­ված ու­ղար­կեց Ե­սա­յուն՝ թա­գա­վո­րին հետ պա­հե­լու հա­մար (հա­վա­նա­ բար այն ժա­մա­նակ, երբ նա ստու­գում էր Ե­րու­սա­ղե­մի ջրա­մա­տա­ կա­րար­ման հա­մա­կար­գը՝ պա­շար­ման պատ­րաստ­վե­լով), որ­պես­զի վեր­ջի­նիս հա­մո­զեր գործ չբռնել ա­սո­րա­կան ա­ռաջ­նոր­դի հետ։ Ին­չո՞ւ Տե­րը Ե­սա­յուն հրա­հան­գեց իր հետ վերց­նել իր որ­դուն՝ Շեար-­Յա­շու­բին (Ե­սա­յի 7.3)։ Ա­քա­զը պետք է որ ցնցվեր, երբ Ե­սա­յին ող­ջու­նեց նրան և ներ­կա­ յաց­րեց իր որ­դուն, ում ա­նու­նը թարգ­ման­վում է որ­պես «մնա­ցոր­դը պետք է վե­րա­դառ­նա»։ Ո՞ւմ մնա­ցոր­դը։ Ին­չի՞ց պետք է վե­րա­դառ­նա։ Քա­նի որ տղա­յի հայ­րը մար­գա­րե էր, այդ ա­նու­նը հնչում էր որ­պես չա­րա­գու­շակ լուր Աստ­ծուց այն ժո­ղովր­դի մա­սին, ո­րը գե­րու­թյան էր 26

Դաս 3

գնում։ Թե՞ այս լու­րը խո­սում էր այն մա­սին, որ հար­կա­վոր էր վե­ րա­դառ­նալ Աստ­ծուն՝ ա­պաշ­խա­րու­թյան ի­մաս­տով («վե­րա­դառ­նալ» բայն իր մեջ պա­րու­նա­կում է նաև ա­պաշ­խա­րու­թյան ի­մաստ)։ Ա­ քա­զին ուղղ­ված Աստ­ծո լու­րը հետև­յալն էր. դա կնշա­նա­կի այն, ինչ ի­մաստ որ դո՛ւ տաս դրան։ Հե՛տ դար­ձիր քո մեղ­քե­րից, այ­լա­պես գե­րի կլի­նես, իսկ գե­րու­թյու­նից մնա­ցոր­դը կվե­րա­դառ­նա։ Ընտ­րու­ թյու­նը քո՛նն է։ Ինչ­քա­նո՞վ է Աստ­ծո լու­րը վե­րա­բե­րում թա­գա­վո­րի ի­րա­վի­ճա­կին։ Ե­սա­յի 7.4–9։ Սի­րիա­յի և Իս­րա­յե­լի դա­շին­քի սպառ­նա­լի­քը կանց­ներ, իսկ Հու­ դան կփրկվեր։ Այդ ու­ժե­րը, որ Ա­քա­զին հզոր ու կա­տա­ղի հրա­բուխ էին թվում, Աստ­ծո աչ­քին ըն­դա­մե­նը «ծխա­ցող եր­կու կի­սա­խանձ փայ­տի ծայ­րեր» էին (Ե­սա­յի 7.4): Ա­քա­զը Ա­սո­րես­տա­նի օգ­նու­թյա­նը դի­մե­լու կա­րիք չու­ներ։ Սա­կայն ճիշտ ո­րո­շում կա­յաց­նե­լու հա­մար Ա­քա­զը պետք է վստա­հեր Տի­րո­ջը և Նրա խոս­տում­նե­րին։ Նա պետք է հա­վա­տար, որ­պես­զի հաս­տատ­վեր (Ե­սա­յի 7.9)։ Եբ­րա­յե­րեն «հա­վա­տալ» և «հաս­տատ­վել» բա­ռերն ու­նեն միև­նույն բա­ռար­մա­տը, ո­րը նույնն է նաև «ճշմար­տու­թյուն» (այն, ին­չը վստա­հե­լի է) և Ա­մեն (հաս­տա­տում է այն, ին­չը ճշմա­րիտ/վստա­հե­լի է) բա­ռե­րի հա­մար։ Ա­քա­զը պետք է վստա­հեր, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նա­յին ի­րեն վստա­հել, նա պետք է հա­ վա­տար, որ­պես­զի ի­րեն հա­վա­տա­յին։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 7.9 հա­մա­րի վեր­ջին մա­սը: Ին­չո՞ւ են հա­վատն ու հա­վա­տամքն այդ­քան կարևոր «հաս­տատ­վե­լու» հա­մար։ «­Հաս­տատ­վե­լու» ին­չո՞ւմ։ Ինչ­պե՞ս է այս սկզբուն­քը կի­րառ­վում քրիս­տոն­յա­յի կյան­քում։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 12

Եվս մեկ հնարավորություն (Եսայի 7.10-13) Ա­քա­զը չպա­տաս­խա­նեց հա­վա­տա­լու Ե­սա­յու կո­չին։ Ուս­տի և Աստ­ված ո­ղոր­մա­ծա­բար ևս մեկ հնա­րա­վո­րու­թյուն տվեց թա­գա­վո­ րին՝ ա­սե­լով նրան նշան խնդրել Ի­րե­նից «խո­րա­գույն խոր­քում կամ բարձր բար­ձուն­քում» (Ե­սա­յի 7.11)։ Այս­տեղ մենք տես­նում ենք հա­ վա­տի մե­ծա­գույն կոչ, ո­րը երբևէ տրվել է մարդ ա­րա­րա­ծին։ Ի տար­ բե­րու­թյուն վի­ճա­կա­խա­ղե­րի և­ ար­շա­վագ­րազ­նե­րի՝ Աստ­ված մանր տա­ռե­րով սահ­մա­փա­կում­ներ չի գրում։ Աստ­ված նույ­նիսկ չսահ­մա­ 27

Դաս 3

նա­փա­կեց Իր ա­ռա­ջար­կը Իր թա­գա­վո­րու­թյան կե­սով, ինչ­պես դա ա­րե­ցին թա­գա­վոր­նե­րը, երբ հա­սան ի­րենց ա­ռա­տա­ձեռ­նու­թյան գա­ գաթ­նա­կե­տին (տե՛ս Ես­թեր 5.6, Ես­թեր 7.2, Մար­կոս 6.23)։ Նա պատ­ րաստ էր դա­տար­կել ողջ եր­կին­քը և­եր­կի­րը չար թա­գա­վո­րի հա­մար, ե­թե միայն նա հա­վա­տա՛ր։ Որ­պես նշան Ա­քա­զը կա­րող էր խնդրել ոս­կե սար կամ Մի­ջերկ­րա­կա­նի ա­վա­զի հա­տիկ­նե­րի չափ զին­վոր­ներ։ Ին­չո՞ւ Ա­քա­զը պա­տաս­խա­նեց այն­պես, ինչ­պես որ պա­տաս­խա­ նեց (Ե­սա­յի 7.12)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ա­ռա­ջին հա­յաց­քից Ա­քա­զի պա­տաս­խա­նը թվում է բա­րե­պաշտ և հար­գա­լից։ Նա Աստ­ծուն չէր փոր­ձի, ինչ­պես ա­րե­ցին իս­րա­յե­լա­ցի­նե­ րը դա­րեր ա­ռաջ, երբ դե­գե­րում էին ա­նա­պա­տում (Ելք 17.2, Բ Օ­րենք 6.16)։ Սա­կայն տար­բե­րու­թյունն այն է, որ Աստ­ված էր հրա­վի­րել թա­ գա­վո­րին փոր­ձել Ի­րեն (հա­մե­մա­տե՛ք Մա­ղա­քիա 3.10): Ուս­տի ե­թե Ա­քազն ըն­դու­ներ Աստ­ծո շատ ա­ռա­տա­ձեռն պարգևը, դա Նրան հա­ճե­լի կլի­ներ, այլ ոչ թե Նրա համ­բե­րու­թյու­նը փոր­ձել կհա­մար­վեր։ Սա­կայն Ա­քա­զը չէր ցան­կա­նում նույ­նիսկ թույլ տալ Աստ­ծուն օգ­նել ի­րեն հա­վա­տալ։ Նա փա­կեց և կող­պեց իր սրտի դու­ռը հա­վա­տի ա­ ռաջ։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 7.13 հա­մա­րը։ Ի՞նչ է ա­սում Ե­սա­յին այս­տեղ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­սա­յին նշեց, որ մեր­ժե­լով Աստ­ծուն փոր­ձելն իբր Աստ­ծուն հոգ­ նեց­նե­լուց խու­սա­փե­լու պատր­վա­կով, Ա­քազն ի­րա­կա­նում հոգ­ նեց­րեց Աստ­ծուն։ Սա­կայն այս հա­մա­րի ա­մե­նա­տագ­նա­պա­լի տե­սանկ­յունն այն է, որ այս­տեղ Ե­սա­յին ա­սում է «իմ Աստ­ծուն», ո­ րը պար­զո­րոշ կեր­պով հա­կադր­վում է Ե­սա­յի 7.11 հա­մա­րին, որ­տեղ մար­գա­րեն թա­գա­վո­րին ա­սում է. «­Մի նշան խնդրիր քեզ հա­մար քո Տեր Աստ­ծուց»։ Մեր­ժե­լով աստ­վա­ծա­յին ա­ռա­ջար­կը՝ Ա­քա­զը մեր­ժեց Աստ­ծուն իր Աստ­վա­ծը լի­նել։ Տե­րը Ե­սա­յունն էր, բայց ոչ Ա­քա­զի­նը։ Ի՞նչ է մեզ սո­վո­րեց­նում այ­սօր­վա դա­սը, մեզ բո­լո­րիս փրկու­թյան բե­րե­լու Աստ­ծո համ­բե­րա­տա­րու­թյան և պատ­րաս­տա­կա­մու­ թյան մա­սին։ Ի՞նչ է այն նաև ա­սում մար­դու սրտի կու­րու­թյան և խս­տու­թյան մա­սին, երբ այն լիո­վին հանձն­ված չէ Տի­րո­ջը։ Եվ, ի վեր­ջո, ե­թե Աստ­ված Ա­քա­զին տար վեր­ջի­նիս կա­մե­ցած ցան­ կա­ցած նշան, ըստ ձեզ՝ Ա­քա­զը կհա­վա­տա՞ր։ Բա­ցատ­րե՛ք ձեր պա­տաս­խա­նը։ 28

Դաս 3

ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 13

Որդու նշանը (Եսայի 7.14) «­Խո­րա­գույն խոր­քում կամ բարձր բար­ձուն­քում» (Ե­սա­յի 7.11) գտնվող նշա­նը չշար­ժեց Ա­քա­զի սիր­տը։ Ուս­տի երբ Աստ­ված ա­սում է, որ Ինքն Ան­ձամբ նշան կտա (Ե­սա­յի 7.14), մենք ակն­կա­լում ենք, որ դրա չափ­սե­րը սար­սա­փազ­դու կլի­նեն, և նման նշան կա­րող է ա­ ռա­ջար­կել մի­միայն աստ­վա­ծա­յին միտ­քը (հա­մե­մա­տե՛ք Ե­սա­յի 55.9, Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 2.9)։ Ա­նակն­կա՛լ։ Նշա­նը որ­դի է։ Սա­կայն ինչ­պե՞ս կա­րող է ե­րե­խա կրող և­ իր ե­րե­խա­յին «Էմ­մա­նուել» ան­վա­նած ե­րի­տա­սարդ կինն աստ­վա­ծաշնչ­յան մասշ­տաբ­նե­րի նշան լի­նել։ Ո՞վ է կի­նը, և­ո՞վ է նրա Ե­րե­խան։ Հին Կ­տա­կա­րա­նը ոչ մի տեղ չի նշում այս կարևոր նշա­նի ի­րա­կա­ նաց­ման մա­սին, ինչ­պես ար­վել է ու­րիշ մարդ­կանց (օ­րի­նակ Գե­դեո­ նին (­Դա­տա­վոր­ներ 6.36–40)) տրված նշան­նե­րի դեպ­քում։ Այս­տեղ ներ­կա­յաց­ված են ո­րոշ հա­վա­նա­կան ի­րա­կա­նա­ցում­ներ, ո­րոնք հիմն­ված են բա­ցա­ռա­պես Հին Կ­տա­կա­րա­նի վրա.

1. Քա­նի որ «կույ­սը» բա­ռը վե­րա­բե­րում է ա­մուս­նու­թյան տա­ րի­քի հա­սած ե­րի­տա­սարդ աղջ­կա, շա­տե­րը են­թադ­րում են, որ նա Ե­րու­սա­ղե­մում ապ­րող ա­մուս­նա­ցած կին է, հա­վա­նա­բար՝ Ե­սա­յու կի­նը։ Ե­սա­յի 8.3 հա­մա­րում ար­ձա­նագր­ված է Ե­սա­յու որ­դու ծնուն­ դը «մար­գա­րեու­հու կող­մից» (սա վե­րա­բե­րում է Ե­սա­յու կնո­ջը, ում մար­գա­րեա­կան լու­րը բաղ­կա­ցած էր, առն­վազն, իր ե­րե­խա­նե­րից, հա­մե­մա­տե՛ք Ե­սա­յի 7.3, Ե­սա­յի 8.18)։ Այ­դու­հան­դերձ, որ­դուն ան­ վա­նա­կո­չե­ցին Մա­հեր-շա­լալ հաշ-բազ (Ե­սա­յի 8.1–4), բայց ոչ Էմ­ մա­նուել։ Այս­քա­նով հան­դերձ, եր­կու տղա­նե­րի նշան­նե­րը նման են այն­քա­նով, որ նախ­քան նրանք կհաս­նեն այն տա­րի­քին, երբ կկա­րո­ ղա­նան ընտ­րել բա­րին կամ չա­րը, Սի­րիան և հ­յու­սի­սա­յին Իս­րա­յելն ար­դեն ա­մա­յա­ցած կլի­նեն (Ե­սա­յի 7.16, Ե­սա­յի 8.4)։ 2. Ո­մանք կար­ծում են, թե Էմ­մա­նուելն Ա­քա­զի որ­դի Ե­զե­կիան էր, ով Ա­քա­զից հե­տո ժա­ռան­գեց գա­հը։ Սա­կայն ոչ մի տեղ Էմ­մա­նուել ա­նու­նը նրա նկատ­մամբ կի­րառ­ված չէ։ 3. Քա­նի որ Էմ­մա­նուե­լի կեր­պարն ինչ-որ տեղ հա­նե­լու­կա­յին է, և նրա ա­նու­նը, որ թարգ­մա­նա­բար նշա­նա­կում է «Աստ­ված մեզ հետ», վե­րա­բե­րում է Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյա­նը, Նա կա­րող է լի­նել հենց այն յու­րա­հա­տուկ Որ­դին, Ում մա­սին մար­գա­րեու­թյուն կա Ե­սա­յի 9-րդ 29

Դաս 3

և 11-րդ գ­լուխ­նե­րում։ Ե­թե այդ­պես է, ա­պա Նրա բարձր նկա­րագ­ րու­թյու­նը որ­պես աստ­վա­ծա­յին (Ե­սա­յի 9.6) և «­Հես­սեի ար­մա­տը» (Ե­սա­յի 11.10), գե­րա­զան­ցում է այն ա­մե­նը, ին­չը կա­րող է վե­րագր­վել նույ­նիսկ Ե­զե­կիա բա­րի թա­գա­վո­րին։ 4. Չա­մուս­նա­ցած կնոջ ծննդա­բե­րու­թյու­նից ծնվում է ար­տա­ մուս­նա­կան զա­վակ, ո­րը ոչ օ­րի­նա­կան սե­ռա­կան կա­պի արդ­յունք է (տե՛ս Բ Օ­րենք 22.20, 21)։ Ին­չո՞ւ պետք է Աստ­ված նման ե­րե­խա­յին հա­մա­րեր նշան, ո­րը կա­րող է հա­վատ ներշն­չել։ Դրան հա­կա­ռակ, Նոր Կ­տա­կա­րա­նը Հի­սու­սին նույ­նա­կա­նաց­ նում է Էմ­մա­նուե­լի հետ (­Մատ­թեոս 1.21–23), Ով ա­ռեղծ­վա­ծա­յին կեր­պով ծնվել է նշան­ված, բայց դեռևս չա­մուս­նա­ցած կույ­սից։ Հի­սու­սը նաև աստ­վա­ծա­յին Որ­դին է (Ե­սա­յի 9.6, Մատ­թեոս 3.17), ինչ­պես նաև Հես­սեի «շա­ռա­վիղն» ու «ար­մա­տը» (Ե­սա­յի 11.1, 10, Հայտ­նու­թյուն 22.16)։ Մի­գու­ցե վաղ «Էմ­մա­նուե­լը», ում ի հայտ գալն Ա­քա­զին ա­պա­ցու­ցեց մար­գա­րեու­թյան ի­րա­կա­նաց­ման պա­տե­հու­ թյու­նը, Քրիս­տո­սի նա­խա­կա­րա­պետն է ե­ղել։ Մենք չգի­տենք։ Բայց մենք գի­տենք, թե ինչ պետք է ի­մա­նանք. «­Բայց երբ ժա­մա­նա­կի լրու­մը հա­սավ, Աստ­ված իր Որ­դուն ու­ղար­կեց, ո­րը կնո­ջից ծնվեց» (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 4.4), որ­պես­զի ա­պա­հո­վի Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյու­ նը մեզ հետ։ Խոր­հե՛ք Քրիս­տո­սի՝ մարդ­կու­թյան մեջ գա­լու ի­րա­կա­նու­թյան մա­սին։ Ի՞նչ մխի­թա­րու­թյուն կա­րող է այս ի­րա­կա­նու­թյու­նը տալ մեզ այս սա­ռը, վա­խե­րով լի և­ան­տար­բեր աշ­խար­հում։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 14

«Աստված մեզ հե՛տ է» (Եսայի 7.14) Ինչ­պես Ե­սա­յու զա­վակ­նե­րի ա­նուն­նե­րը (­Շեար-­Յա­շուբ և Մա­հերշա­լալ հաշ-բազ, ո­րոնք հա­մա­պա­տաս­խա­նա­բար նշա­նա­կում են «մնա­ցոր­դը պետք է վե­րա­դառ­նա» և «ա­վարն ա­րագ է, որ­սը՝ ա­րա­ գըն­թաց»), Էմ­մա­նուել ա­նու­նը ևս նշա­նա­կու­թյուն ու­նի։ Այն տա­ռա­ ցիո­րեն նշա­նա­կում է «մեզ հետ Աստ­ված»։ Սա­կայն թարգ­մա­նու­թյան ըն­դուն­ված «Աստ­ված մեզ հետ» տար­բե­րա­կը մի կարևոր նրբե­րանգ բաց է թող­նում։ Ինչ­պես եբ­րա­յե­րեն նմա­նա­տիպ ա­նուն­նե­րում, ո­րոն­ ցում պա­կա­սում է բա­յը, հար­կա­վոր է ա­վե­լաց­նել «լի­նել» բա­յը, քա­նի որ եբ­րա­յե­րե­նում այն չի ար­տա­հայտ­վում։ Ուս­տի Էմ­մա­նուել ա­նու­նը հար­կա­վոր է թարգ­մա­նել «Աստ­ված մեզ հետ է» (հա­մե­մա­տե՛ք միև­ 30

Դաս 3

նույն բա­ռե­րը Ե­սա­յի 8.10 հա­մա­րում), ճիշտ ինչ­պես «­Հի­սուս» ա­նու­ նը (հու­նա­րե­նում, ինչ­պես և­ եբ­րա­յե­րե­նում Յե­հո­շուա կամ Ջո­շուա կրճատ ձևը) նշա­նա­կում է «­Տե­րը փրկու­թյուն է», որ­տեղ ևս­ա­վե­լաց­ վել է «լի­նել» բա­յը (հա­մե­մա­տե՛ք Ե­սա­յի անվան հետ, ո­րը նշա­նա­կում է «­Տի­րոջ փրկու­թյու­նը»)։ Սա­կայն «Էմ­մա­նուել» ա­նու­նը պար­զա­պես վե­րա­ցա­կան նկա­ րագ­րու­թյուն չէ. այն «Աստ­ված մեզ հետ է» խոստ­ման հա­վաս­տիա­ ցումն է, որն ար­դեն կա­տար­վել է։ Ո՞րն է «Աստ­ված մեզ հետ է» խոստ­ման նշա­նա­կու­թյու­նը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ա­վե­լի ու­ժեղ հա­վաս­տիա­ցում և մ­խի­թա­րու­թյուն չկա։ Աստ­ված չի խոս­տա­նում, որ Իր ժո­ղո­վուր­դը չի բախ­վի դժվա­րու­թյան և ցա­վի, սա­կայն խոս­տա­նում է լի­նել նրա հետ։ Սաղ­մո­սեր­գուն ա­սում է. «Ե­ թե մահ­վան ստվե­րի ձո­րի մեջ էլ քայ­լեմ, չար բա­նից չեմ վա­խե­նա, ո­րով­հետև Դու ինձ հետ ես, Քո գա­վա­զանն ու ցու­պը մխի­թա­րում են ինձ» (­Սաղ­մոս­ներ 23.4)։ «Աստ­ված ա­սում է. «Երբ ջրե­րի մի­ջով անց­նես, Ես քեզ հետ կլի­ նեմ, երբ անց­նես գե­տե­րով, դրանք քեզ չեն ո­ղո­ղի, երբ քայ­լես կրա­կի մի­ջով, չես այր­վի, և բո­ցը քեզ չի լա­փի» (Ե­սա­յի 43.2)։ Ո՞ւր էր Տե­րը, երբ բա­բե­լո­նա­ցի­նե­րը Դա­նիե­լի ե­րեք ըն­կեր­նե­րին գցե­ցին կրա­կի հնո­ցը. նրանց հետ (­Դա­նիել 3.23–25)։ Իսկ ո՞ւր էր Տե­րը Հա­կո­բի դժբախ­տու­թյան ժա­մա­նակ, երբ վեր­ջինս պայ­քա­րեց մինչև լու­սա­բաց. Հա­կո­բի գրկում, ըստ հնա­րա­վո­րին՝ նրան մոտ (Ծնն­դոց 32.24–30)։ Նույ­նիսկ ե­թե Տե­րը ֆի­զի­կա­պես երկ­րի վրա չի հայտն­վում, Նա Իր ժո­ղովր­դի փոր­ձա­ռու­թյուն­նե­րում միշտ նրա հետ է։ Ո՞ւր էր Տե­րը, երբ ամ­բո­խը դա­տա­պար­տեց Ս­տե­փա­նո­սին. «Աստ­ծո աջ կող­մում կանգ­նած» (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 7.55)։ Բայց երբ Հի­սու­սը համ­բարձ­ վեց եր­կինք, «նստեց Աստ­ծո մե­ծու­թյան աջ կող­մում՝ բար­ձունք­ նե­րում» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.3)։ Ին­չո՞ւ էր Հի­սու­սը կանգ­նած, երբ Ս­տե­փա­նո­սը քար­կոծ­վե­լով մա­հա­նա­լու դժբախ­տու­թյան սպառ­ նա­լի­քի մեջ էր։ Ինչ­պես Մո­րիս Վեն­դենն է ա­սել, «­Հի­սու­սը չէր կա­ րող դա նստած տա­նել»։ Ռոյ Գա­նե, Աստ­ծո սխա­լա­կան հե­րոս­նե­րը (­Հեյ­գըրս­թաուն, Մե­րի­լենդ, «Ռև­յու ընդ Հե­րալդ» հրա­տա­րակ­չա­կան միու­թյուն, 1996թ.), էջ 66։ Թեև մենք ու­նենք «Աստ­ված մեզ հետ է» խոս­տու­մը, ի՞նչն է տար­բե­րու­թյու­նը, ե­թե շա­րու­նա­կում ենք ու­նե­նալ սար­սա­փե­լի 31

Դաս 3

փոր­ձու­թյուն­ներ և տա­ռա­պանք­ներ։ Այդ դեպ­քում ո՞րն է մեր օ­ գուտն այն մտքի գի­տակ­ցու­մից, որ Նա մեզ հետ է։ Բա­ցատ­րե՛ք ձեր պա­տաս­խա­նը։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 15

Հետագա ուսումնասիրության համար ««Նրա ա­նու­նը կկո­չեն Էմ­մա­նուել... Աստ­ված մեզ հետ»: «Աստ­ծո փառ­քի գի­տու­թյան լու­սա­վո­րու­թյու­նը» երևում է «­Հի­սուս Քրիս­տո­սի դեմ­քին»: Հա­վի­տե­նա­կան ժա­մա­նակ­նե­րից Տեր Հի­սուս Քրիս­տո­սը մեկ էր Աստ­ծո հետ, Նա «Աստ­ծո պատ­կերն էր»` Նրա մե­ծու­թյան և պայ­ծա­ռա­փայ­լու­թյան նկա­րա­գի­րը, «Նրա փառ­քի լույ­սը»: Այդ փառ­ քը հայտ­նե­լու հա­մար Նա ե­կավ մեր աշ­խար­հը: Նա ե­կավ մեղ­քից մթագ­նած այս եր­կի­րը` բա­ցա­հայ­տե­լու մեզ Աստ­ծո սի­րո լույ­սը, լի­ նե­լու «Աստ­ված մեզ հետ»: Ուս­տի և Նրա մա­սին մար­գա­րեու­թյունն ա­սում է. «Նրա ա­նու­նը կկո­չեն Էմ­մա­նուել»»։ Է­լեն Ուայթ, Դա­րե­րի փա­փա­գը, էջ 19։ «Որ­քա՜ն լավ կլի­ներ Հու­դա­յի թա­գա­վո­րու­թյան հա­մար, ե­թե Ա­ քազն ըն­դու­ներ այն որ­պես երկն­քի լուր: Սա­կայն ընտ­րե­լով մարդ­կա­ յին բազ­կի ու­ժը՝ նա դի­մեց հե­թա­նոս­նե­րի օգ­նու­թյա­նը: Հու­սա­հատ՝ նա լուր ու­ղար­կեց Ա­սո­րես­տա­նի թա­գա­վոր Թագ­ղաթ-­Փա­ղա­սա­րին. «Ես քո ծա­ռան և քո որ­դին եմ. ե՛կ և­ինձ ա­զա­տի՛ր ա­սո­րի­նե­րի թա­ գա­վո­րի ձեռ­քից և Իս­րա­յե­լի թա­գա­վո­րի ձեռ­քից, ո­րոնք հար­ձակ­վել են ինձ վրա»: Դ Թա­գա­վոր­նե­րի 16.7: Խնդ­րանքն ու­ղեկց­վում էր հա­ րուստ նվեր­նե­րով՝ թա­գա­վո­րի և տա­ճա­րի գան­ձա­րան­նե­րից»։ Է­լեն Ուայթ, Թա­գա­վոր­ներ և մար­գա­րե­ներ, էջ 329։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Երբ ո­րո­շում կա­յաց­նե­լու փու­լում եք, տե­ղի՞ն է արդ­յոք Աստ­ծուց նշան խնդրե­լը։ Ի՞նչ հա­վա­նա­կան վտանգ­ներ կան նման դիր­քո­ րոշ­ման մեջ։ 2. Մար­դուց օգ­նու­թյուն ստա­նա­լը լավ բան է, սա­կայն ինչ­պե՞ս հաս­կա­նանք դրա սահ­մա­նը։ 3. Ռուս գրող Լև Տոլս­տոյն իր ըն­կե­րո­ջը գրել է. «­Հենց որ մար­դը գի­տակ­ցում է, որ մահն ա­մեն ին­չի վերջն է, ա­պա չկա կյան­քից ա­վե­լի վատ բան»։ Ինչ­պե՞ս է «Աստ­ված մեզ հետ է» գի­տակ­ցու­մը պա­տաս­խա­նում նման պնդմա­նը։ 32

Դաս 3

Ամ­փո­փում. Աստ­ված ան­հա­վատ Ա­քազ թա­գա­վո­րին դրեց այն­պի­սի ի­րա­վի­ ճա­կում, որ­տեղ վեր­ջինս պետք է բարդ ո­րո­շում կա­յաց­ներ՝ հա­վա­ տա՞լ, թե՞ չհա­վա­տալ. այս է խնդի­րը։ Թեև Տե­րը նրան ա­ռա­ջար­կեց խնդրել ցան­կա­ցած նշան, որ նրա երևա­կա­յու­թյու­նը կա­րող էր պատ­կե­րաց­նել, Ա­քազն Աստ­ծուն թույլ չտվեց ցույց տալ որևէ պատ­ ճառ, ո­րի հա­մար ար­ժեր հա­վա­տալ։ Դրա փո­խա­րեն նա որ­պես իր «ըն­կեր» ընտ­րեց Ա­սո­րես­տա­նի թա­գա­վո­րի­ն։

33

Դաս 3

ԴԱՍ 4 ՀՈՒՆՎԱՐԻ 16–22

ԴԺՎԱՐԻՆ ՃԱՆԱՊԱՐՀԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ե­սա­յի 7.14–16, Ե­սա­յի 7.17–25, Ե­սա­յի 8.1–10, Ե­սա­յի 8.11– 15, Ե­սա­յի 8.16–22։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ես սպա­սում եմ Տի­րո­ջը, որն Իր ե­րե­սը ծած­կել է Հա­կո­բի տնից, և­իմ հույ­սը դնում եմ Նրա վրա» (Ե­սա­յի 8.17): Նյու Յոր­քի Հար­լեմ թա­ղա­մա­սում վառ­վող շեն­քի չոր­րորդ հար­կի պա­տու­հա­նա­գո­գին նստած էր մի կույր աղ­ջիկ։ Հր­շեջ­նե­րը հու­սալք­ վել էին։ Նրանք չէին կա­րո­ղա­նում ի­րենց աս­տի­ճա­նը տե­ղադ­րել շեն­ քե­րի միջև և, ի­հար­կե, չէին կա­րող հա­մո­զել աղջ­կան ցատ­կել ի­րենց պա­հած ցան­ցի վրա, ո­րը աղ­ջի­կը, բնա­կա­նա­բար, չէր տես­նում։ «­Վեր­ջա­պես դեպ­քի վայր հա­սավ աղջ­կա հայ­րը և բարձ­րա­խո­սով աղջ­կան տե­ղե­կաց­րեց, որ ներքևում ցանց կա, և­ որ աղ­ջի­կը պետք է հոր հրա­հան­գով ցատ­կի։ Աղ­ջի­կը ցատ­կեց և­այն­քան հան­գիստ ա­ րեց այդ ցատ­կը, որ, չոր­րորդ հար­կի բարձ­րու­թյու­նից ընկ­նե­լով, չէր վնա­սել ոչ մի ոս­կոր, ոչ մի մկան։ Նա լիո­վին վստա­հում էր իր հո­րը: Լ­սե­լով վեր­ջի­նիս ձայ­նը՝ աղ­ջիկն ա­րեց այն, ինչն իր հայրն ա­սաց, որ իր հա­մար լա­վա­գույն տար­բե­րակն է»։ Խմ­բագր­ված է Մայքլ Փ. Գրի­ նի կող­մից, 1500 պատ­կե­րա­զար­դում­ներ աստ­վա­ծաշնչ­յան քա­րոզ­ նե­րի հա­մար, էջ 135։ Նույն կերպ, Աստ­ված հզոր ա­պա­ցույց­ներ տվեց, որ կա­մե­նում է լա­վա­գույնն Իր զա­վակ­նե­րի հա­մար, սա­կայն զա­վակ­նե­րը մեր­ժե­ցին այն խա­ղաղ ճա­նա­պար­հը, որն Աստ­ված նրանց ա­ռա­ջար­կեց, ուս­ տի Տե­րը ստիպ­ված ե­ղավ խո­սել նրանց հետ գազաների մռնչո­ցի և ջր­հե­ղե­ղի լեզ­վով։ Ի՞նչ դա­սեր կա­րող ենք մենք այ­սօր քա­ղել նրանց սխալ­նե­րից։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

34

Դաս 4

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 17

Մարգարեությունն իրականացել է­ (Եսայի 7.14-16) Ե­սա­յի 7.14–16 հա­մար­նե­րում Էմ­մա­նուե­լը նշան է՝ կապ­ված Ա­քա­ զի ա­ռանձ­նա­հա­տուկ եր­կընտ­րան­քի հետ. նախ­քան Էմ­մա­նուել ե­ րե­խան կդառ­նա բա­վա­կա­նա­չափ հա­սուն, որ­պես­զի տար­բե­րա­կի ու­տե­լի­քը, «այն եր­կի­րը, ո­րոնց եր­կու թա­գա­վոր­նե­րից դու վա­խե­նում ես, պի­տի լքվի» (Ե­սա­յի 7.16)։ Սա վե­րա­բե­րում է Սի­րիա­յի և հ­յու­սի­ սա­յին Իս­րա­յե­լի երկ­րին և թա­գա­վոր­նե­րին (տե՛ս Ե­սա­յի 7.1, 2, 4–9) և կրկ­նում է Աստ­ծո այն խոս­տու­մը, որ դրանց հզո­րու­թյու­նը շու­տով հօդս կցնդի։ Ին­չո՞ւ է Ե­սա­յին նշում «կաթ­նա­շոռն ու մեղ­րը», ո­րը տղան պետք է ու­տի։ Ե­սա­յի 7.15։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Հու­դա­յի ցանքն ու դաշ­տե­րը կկոր­ծան­վեն ա­սո­րես­տան­ցի­նե­րի կող­մից (Ե­սա­յի 7.23–25)։ Այս­պի­սով, ժո­ղո­վուր­դը, նե­րառ­յալ հինկ­ տա­կա­րան­յան Էմ­մա­նուե­լը, ով էլ որ նա լի­նի (Ե­սա­յի 7.14, 15), ստիպ­ ված կլի­նեն վե­րա­դառ­նալ քոչ­վոր­նե­րի սննդա­կար­գին (Ե­սա­յի 7.21, 22)։ Սա­կայն թեև նրանք աղ­քատ կլի­նեն, այ­դու­հան­դերձ, գո­յատևե­ լու հա­մար կու­նե­նան բա­վա­կա­նա­չափ սննդամ­թերք։ Սի­րիա­յին և հ­յու­սի­սա­յին Իս­րա­յե­լին վե­րա­բե­րող մար­գա­րեու­ թյու­նը ե՞րբ կա­տար­վեց։ Դ Թա­գա­վոր­նե­րի 15.29, 30, Դ Թա­գա­ վոր­նե­րի 16.7–9, Ա Մ­նա­ցոր­դաց 5.6, 26։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­սա­յու այս մար­գա­րեու­թյու­նը տրվել է մո­տա­վո­րա­պես ՔԱ 734թ.։ Ի պա­տաս­խան Ա­քա­զի կա­շառ­քի՝ Թագ­ղաթ-­Փա­ղա­սար Գ-ն­ ա­րեց այն, ինչ հա­վա­նա­բար կա­ներ ցան­կա­ցած դեպ­քում. ջախ­ջա­խեց հյու­սի­սա­յին դա­շին­քը, նվա­ճեց հյու­սի­սա­յին Իս­րա­յե­լի Գա­լի­լեա և Անդր­հոր­դա­նան մար­զե­րը, վտա­րեց բնակ­չու­թյան մի մա­սին և տա­ րածք­նե­րը դարձ­րեց Ա­սո­րես­տա­նի գա­վառ­ներ (ՔԱ 734–733թթ.)։ Իս­րա­յե­լի մնա­ցոր­դը փրկվեց, երբ Ով­սեեն, Փա­կեե թա­գա­վո­րին սպա­նե­լուց հե­տո, հանձն­վեց և տուրք վճա­րեց։ ՔԱ 733թ. և 732թ. Թագ­ղաթ-­Փա­ղա­սա­րը նվա­ճեց Սի­րիա­յի մայ­րա­քա­ղաք Դա­մաս­կո­ 35

Դաս 4

սը։ Այ­նու­հետև Սի­րիան Ա­սո­րես­տա­նի գա­վառ դարձ­րեց։ Այս­պի­սով, մինչև ՔԱ 732թ., Ե­սա­յու կան­խա­գու­շա­կու­մից հե­տո մո­տա­վո­րա­պես եր­կու տար­վա ըն­թաց­քում, Սի­րիան և Իս­րա­յե­լը վերջ­նա­կա­նա­պես պար­տու­թյան մատն­վե­ցին, և Ա­քա­զին սպառ­նա­ցող եր­կու թա­գա­ վոր­նե­րի հա­մար ա­մեն ինչ վեր­ջա­ցած էր։ Թագ­ղաթ-­Փա­ղա­սար Գ-ին Սաղ­մա­նա­սար Ե-ի փո­խա­րի­նե­լուց կարճ ժա­մա­նակ անց, ՔԱ 727թ., Իս­րա­յե­լի Ով­սեե թա­գա­վո­րը քա­ղա­ քա­կան ինք­նաս­պա­նու­թյուն գոր­ծեց՝ ապս­տամ­բե­լով Ա­սո­րես­տա­նի դեմ։ ՔԱ 722թ. ա­սո­րես­տան­ցի­նե­րը գրա­վե­ցին Սա­մա­րիա մայ­րա­քա­ ղա­քը և հա­զա­րա­վոր իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի վտա­րե­ցին դե­պի Մի­ջա­գետք և Մա­րաս­տան, որ­տեղ նրանք վերջ­նա­կա­նա­պես միա­խառն­վե­ցին տե­ղի բնակ­չու­թյան հետ և կորց­րին ի­րենց ինք­նու­թյու­նը (տե՛ս Ե­սա­ յի 7.8 հա­մա­րը. ևս 65 տա­րի, և Եփ­րե­մի ժո­ղո­վուր­դը կդա­դա­րի ժո­ղո­ վուրդ լի­նե­լուց)։ Աստ­ված կան­խա­գու­շա­կել էր, թե ինչ է պա­տա­հե­լու Հու­դա­յի թշնա­մի­նե­րին, և կա­մե­նում էր Ա­քա­զին հասց­նել այն գա­ղա­ փա­րը, որ սա ցան­կա­ցած դեպ­քում կա­տար­վե­լու է ա­ռանց Ա­սո­րես­ տա­նի վրա հույս դնե­լու անհ­րա­ժեշ­տու­թյան։ Մ­տա­ծե՛ք միայն՝ ե­թե ապ­րե­լիս լի­նեիք հյու­սի­սա­յին թա­գա­վո­րու­ թյու­նում, երբ այս ա­մե­նը տե­ղի էր ու­նե­նում, որ­քա՞ն հեշտ կլի­ներ հա­վա­տը կորց­նե­լը։ Ի՞նչ կա­րող ենք ա­նել այ­սօր մեր հա­վատն ա­մուր պա­հե­լու հա­մար, որ երբ վրա հաս­նեն վաղ­վա նե­ղու­թյուն­ նե­րը, կա­րո­ղա­նանք ա­մուր մնալ։ Տե՛ս Ա Պետ­րոս 1.13–25։­ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 18

Կանխատեսված հետևանքներ (Եսայի 7.17-25) Կար­դա­ցե՛ք վե­րը նշված տեքս­տե­րը։ Ի՞նչ է ա­սում Տերն այն մա­ սին, ինչ որ կպա­տա­հի երկ­րին։ Ին­չո՞ւ չպետք է զար­մա­նանք նման ել­քից։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­հո­վա­յի հան­դեպ ու­նե­ցած հա­վա­տար­մու­թյա­նը վե­րա­դառ­նա­ լու հրա­վե­րը հրա­վե­րի հետևից ու­ղարկ­վում էր մո­լոր­յալ Իս­րա­յե­լին: Ջերմ էին մար­գա­րե­նե­րի խնդրանք­նե­րը, և­երբ նրանք կանգ­նում էին ժո­ղովր­դի ա­ռաջ՝ ա­պաշ­խա­րու­թյան և բա­րե­փոխ­ման ջեր­մե­ռանդ հոր­դո­րով, նրանց բա­ռե­րը պտուղ էին բե­րում Աստ­ծո փառ­քի հա­ մար»։ Է­լեն Ուայթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ, էջ 325։ 36

Դաս 4

Այս­պի­սով, Ա­քա­զի՝ ա­վե­լի շուտ վա­խի, քան հա­վա­տի մար­դու հա­ մար Աստ­ծուց ստա­ցած բա­րի լուրն այն էր, որ Սի­րիան և Իս­րա­յե­ լը կվե­րա­նան։ Վատ լուրն այն էր, որ Ա­սո­րես­տա­նը՝ դաշ­նա­կիցն ու «բա­րե­կա­մը», ո­րին նա ընտ­րել էր ի­րեն օգ­նե­լու հա­մար, կպարզ­վի, որ ան­հա­մե­մատ ա­վե­լի վտան­գա­վոր ո­սոխ է, քան Սի­րիան և Իս­րա­ յելն էին։ Մեր­ժե­լով այն ա­զա­տագ­րու­մը, որն Աստ­ված ա­ռա­ջար­կում էր անվ­ճար՝ Ա­քազն ան­դառ­նա­լի պար­տու­թյան գնաց։ Ե­թե Ա­քա­զը կար­ծում էր, թե իր աշ­խարհն այդ­ժամ էր կոր­ծան­վում, ի­րե­րի վի­ճա­ կը դեռ է՛լ ա­վե­լի էր վատ­թա­րա­նա­լու։ «­Լավ է հույ­սը դնել Տի­րոջ վրա, քան թե իշ­խան­նե­րին ա­պա­վի­նել» (­Սաղ­մոս­ներ 118.9)։ Ինչ­պե՞ս կա­րող էր Ա­քա­զը հա­վա­տալ, թե Թագ­ ղաթ-­Փա­ղա­սար Գ-ն կ­բա­վա­րար­վի հյու­սի­սա­յին երկր­նե­րը նվա­ճե­լով և կ­հար­գի Հու­դան։ Ա­սո­րես­տան­յան գրվածք­նե­րը, այդ թվում և­ ի­ րենց՝ ա­սո­րես­տան­յան թա­գա­վոր­նե­րի տա­րեգ­րու­թյուն­նե­րը վկա­յում են, որ իշ­խա­նու­թյան ի­րենց փա­փագն ան­հագ է ե­ղել։ Կար­դա­ցե՛ք Դ Թա­գա­վոր­նե­րի 16.10–18 և Բ Մ­նա­ցոր­դաց 28.20– 25 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ էր կա­տար­վում Ա­քա­զի հետ։ Ի՞նչ հոգևոր սկզբունք է բա­ցա­հայտ­վում այս­տեղ։ Ին­չո՞ւ մենք չպետք է զար­ մա­նանք այս գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րից։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Բ Մ­նա­ցոր­դաց 28.20–23 հա­մար­նե­րը ազ­դե­ցիկ կեր­պով ամ­փո­ փում են այն հետևանք­նե­րը, ո­րոնք հետևե­ցին Ա­քա­զի՝ Տի­րոջն ա­պա­ վի­նե­լու փո­խա­րեն Ա­սո­րես­տա­նի թա­գա­վո­րից օգ­նու­թյուն խնդրե­լուն։ Մեր բնու­թյու­նը մի­տում ու­նի վստա­հե­լու նրան, ինչ մենք տես­ նում, զգում, ճա­շա­կում ենք, ին­չին դիպ­չում ենք, այ­սինքն՝ աշ­ խար­հի ար­ժեք­նե­րին։ Այ­դու­հան­դերձ, ինչ­պես գի­տենք, աշ­խար­հի բա­ներն ան­ցո­ղիկ են։ Կար­դա­ցե՛ք Բ Մ­նա­ցոր­դաց 4.18 հա­մա­րը։ Ի՞նչ է այս տեքստն ա­սում մեզ։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք այս լու­րը կի­ րա­ռել մեր սե­փա­կան կյան­քում։ Եվ ի՞ն­չը կփոխ­վի, ե­թե մենք դա ա­նենք։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 19

Ի՞նչ կա անվան մեջ (Եսայի 8.1-10) Կա­րո՞ղ եք պատ­կե­րաց­նել ձեզ Ե­սա­յու երկ­րորդ որ­դու հետ գնդակ խա­ղա­լիս։ Մինչև ա­սեիք «­Մա­հեր-շա­լալ-հաշ-բա՛զ, գնդակն ի՛նձ նե­ 37

Դաս 4

տիր», ար­դեն ուշ կլի­ներ։ Սա­կայն այս ան­վա­նից է՛լ ա­վե­լի եր­կար է դրա նշա­նա­կու­թյու­նը՝ «ա­վարն ա­րագ է, որ­սը՝ ա­րա­գըն­թաց» կամ «ա­րա­գաց­նել ա­վա­րը, շտա­պեց­նել թա­լա­նը»: Այս ան­վան նշա­նա­կու­թյունն ան­կաս­կած մատ­նան­շում է հապ­ ճեպ նվա­ճում, սա­կայն ո՞վ է ում նվա­ճում։ Ե­սա­յի 8.4։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­սա­յի 8.1–10 հա­մար­նե­րը վե­րա­հաս­տա­տում են 7-րդ գլ­խի լու­ րը։ Նախ­քան ե­րե­խան կհաս­նի ո­րո­շա­կի տա­րի­քի, Ա­սո­րես­տա­նը Սի­րիա­յի և հ­յու­սի­սա­յին Իս­րա­յե­լի մայ­րա­քա­ղաք­նե­րից կտա­նի ողջ ռազ­մա­վա­րը։ Բա­ցի այդ, քա­նի որ Հու­դան մեր­ժեց Աստ­ծո վստա­հու­ թյան լու­րը, ո­րը ներ­կա­յաց­ված էր Ե­րու­սա­ղե­մում հո­սող Սի­լո­վա­մի ա­վա­զա­նի մեղմ հո­սող ջրե­րի տես­քով, այն կխոր­տակ­վեր Ա­սո­րես­ տա­նի հզոր իշ­խա­նու­թյան մեջ, որն էլ իր հեր­թին ներ­կա­յաց­ված էր Եփ­րատ գե­տից վրա հաս­նող ջրհե­ղե­ղի տես­քով։ Քա­նի որ Ա­քա­զը դի­մեց Ա­սո­րես­տա­նին, Ե­սա­յու որ­դի­նե­րի ա­նուն­ նե­րը վե­րա­բե­րե­ցին ինչ­պես Հու­դա­յին, այն­պես էլ հյու­սի­սա­յին Իս­ րա­յե­լին՝ «ա­վարն ա­րագ է, որ­սը՝ ա­րա­գըն­թաց», սա­կայն «մնա­ցոր­դը կվե­րա­դառ­նա»։ Ին­չո՞ւ դեռևս հույս կար։ Ո­րով­հետև թեև Ա­սո­րես­ տա­նը կլցներ Էմ­մա­նուե­լի եր­կի­րը (Ե­սա­յի 8.8), նրանք դեռևս ու­նեին «Աստ­ված մեզ հետ է» (Ե­սա­յի 8.10) խոս­տու­մը։ Եվ իս­կա­պես, այն թե­ման, ո­րը մենք տես­նում ենք այս­տեղ, հան­դի­պում է Ե­սա­յու ողջ գրքի ըն­թաց­քում, ո­րի ի­մաստն այն է, որ թեև Աստ­ծո թշնա­մի­նե­րի վրա թե՛ Հու­դա­յում, թե՛ մյուս ազ­գե­րի մեջ դա­տաս­տան կգա ռազ­ մա­կան ա­ղետ­նե­րի, տա­ռա­պանք­նե­րի և­ աք­սո­րի տես­քով, Աստ­ված կլի­նի Իր ժո­ղովր­դի հա­վա­տա­րիմ­նե­րի հետ և կ­վե­րա­դարձ­նի նրանց ի­րենց եր­կիր։ Ին­չո՞ւ է Ե­սա­յին ա­սում, որ օ­րի­նա­կան կեր­պով գրան­ցել է ե­րե­ խա­յի ա­նու­նը և­ իր կնոջ («մար­գա­րեու­հու») հետ ա­մուս­նա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն է ու­նե­ցել։ Ե­սա­յի 8.1–3։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Այս որ­դու լույս աշ­խարհ գա­լու ժա­մա­նա­կը շատ կարևոր էր որ­ պես նշան նրա նշա­նա­կու­թյան հա­մար։ Ինչ­պես Էմ­մա­նուե­լի նշա­ նի դեպ­քում, այն ժա­մա­նա­կից, երբ նրան կհղա­նա իր մայ­րը, և նա կծնվի, մինչև այն ժա­մա­նա­կը, որ Ա­սո­րես­տա­նը պար­տու­թյան կմատ­նի Սի­րիա­յին և Իս­րա­յե­լին, ա­վե­լի քիչ ժա­մա­նակ կլի­նի, քան 38

Դաս 4

կպա­հանջ­վի տղա­յից զար­գաց­ման նախ­նա­կան փու­լին հաս­նե­լու հա­մար. այս դեպ­քում՝ «մայ­րիկ» կամ «հայ­րիկ» բա­ռերն ար­տա­բե­ րե­լը (Ե­սա­յի 8.4)։ Երբ Ե­սա­յին օ­րի­նա­կան կեր­պով գրան­ցեց տղա­ յի ա­նու­նը, նախ­քան նույ­նիսկ նրան հղա­նա­լը, նա տղա­յին և նրա ա­նու­նը հրա­պա­րա­կա­յին մար­գա­րեու­թյուն դարձ­րեց, ո­րոնք կա­րող էին ստուգ­վել հե­տա­գա ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րով։ Ի հե­ճուկս Իր ժո­ղովր­դի շա­րու­նա­կա­կան սխալ­նե­րի՝ Տե­րը դեռևս կա­մե­նում էր փրկել նրանց։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք վերց­նել այս սկզբուն­քը և կի­րա­ռել ան­ձամբ մեր կյան­քում, հատ­կա­պես երբ ձա­խո­ղում ենք և­ան­կում ապ­րում մեր իսկ հոգևոր կյան­քում։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 20

Երբ մենք վախենում ենք Աստծուց, վախենալու այլ առիթ չունենք (Եսայի 8.11-15) Պաշ­տո­նի ստանձն­ման ա­ռա­ջին ու­ղեր­ձում ԱՄՆ նա­խա­գահ Ֆ­ րանկ­լին Ռուզ­վելտն ա­սաց Մեծ ճգնա­ժա­մից հու­սալք­ված ազ­գին. «­Միակ բա­նը, ո­րից պի­տի վա­խե­նանք, հենց ին­քը՝ վախն է»։ Կա­պի­ տո­լիում, Վա­շինգ­տոն (­Կո­լում­բիա­յի շրջան), (1933թ. մար­տի 4)։ Ե­սա­ յու լուրն ընկճ­ված ժո­ղովր­դին հետև­յալն է. «Երբ մենք վա­խե­նում ենք Աստ­ծուց, վա­խե­նա­լու այլ ա­ռիթ չու­նենք»: Աստ­ված Ե­սա­յուն զգու­շաց­րեց չվա­խե­նալ նրա­նից, ին­չից վա­խե­ նում էր Իր ժո­ղո­վուր­դը, այլ վա­խե­նալ Ի­րե­նից (Ե­սա­յի 8.12, 13)։ Սա կարևոր թե­մա է Սուրբ Գր­քում։ Օ­րի­նակ՝ Հայտ­նու­թյուն 14.6–12 հա­ մար­նե­րում ե­րեք հրեշ­տակ­ներ հռչա­կում են հա­մաշ­խար­հա­յին լու­րը. «­Վա­խե­ցե՛ք Աստ­ծուց և փա՛ռք տվեք Նրան»՝ 13-րդ գլ­խում նկա­ րագր­ված երկ­րա­յին գա­զա­նի իշ­խա­նու­թյու­նից վա­խե­նա­լու և դ­րան փառք տա­լու փո­խա­րեն։ Ինչ­պե՞ս եք հաս­կա­նում Աստ­ծուց «վա­խե­նա­լու» գա­ղա­փա­րը։ Ի՞նչ է դա նշա­նա­կում, հատ­կա­պես Աստ­ծուն նաև սի­րե­լու մեզ տրված հրա­հան­գի լույ­սի ներ­քո (­Մատ­թեոս 22.37)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Աստ­ծո նկատ­մամբ ճշմա­րիտ վա­խը ծա­ռա­յում է սուրբ մի­ջոց, ո­ րով ճա­նա­չում եք Նրան որ­պես տիե­զեր­քի ան­սահ­մա­նա­փակ իշ­խա­ նու­թյուն։ Ան­կախ այն բա­նից՝ սի­րում եք Նրան, թե ոչ, նման վա­խը 39

Դաս 4

գե­րա­զան­ցում է ցան­կա­ցած այլ վա­խի։ Ե­թե Նա ձեր կողմն է, ու­րիշ ոչ ոք չի կա­րող դիպ­չել ձեզ ա­ռանց Նրա թույլտ­վու­թյան։ Ե­թե Նա ձեր դեմ է, քա­նի որ դուք ապս­տամ­բել եք Նրա դեմ, կա­րող եք փախ­չել, սա­կայն չեք կա­րող թաքն­վել։ Արդ­յո՞ք Աստ­ծուց վա­խե­նա­լու գա­ղա­փա­րը հա­կա­սում է Ա Հով­ հան­նես 4.18 հա­մա­րի մտքին։ «­Սի­րո մեջ վախ չկա. կա­տար­յալ սե­րը հե­ռաց­նում է վա­խը, ո­րով­հետև վա­խի մեջ տան­ջանք կա։ Եվ ով վա­խե­նում է, սի­րո մեջ կա­տար­յալ չէ»։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Կան վա­խի տար­բեր տե­սակ­ներ։ Ե­թե մեծ իշ­խա­նու­թյուն ու­նե­ցող մե­կը ձեր ըն­կերն է, ում հետ փո­խա­դարձ սի­րով եք կապ­ված, դուք չեք վա­խե­նում, որ այդ անձ­նա­վո­րու­թյու­նը ձեզ ցավ կպատ­ճա­ռի։ Սա­կայն դուք ու­նեք ինչ-որ տե­սա­կի վախ այն ի­մաս­տով, որ ճա­նա­ չում և հար­գում եք այդ մար­դու իշ­խա­նու­թյունն ու ձեր հա­րա­բե­րու­ թյուն­նե­րի սահ­ման­նե­րը։ Որ­պես քրիս­տոն­յա­ներ՝ մենք չպետք է սի­րենք աշ­խար­հի բա­նե­րը, այն ար­ժեք­նե­րը, ո­րոնք սի­րում են աշ­խար­հի մար­դիկ (Ա Հով­հան­ նես 2.15)։ Ուս­տի զու­գա­հեռ անց­կաց­նե­լով նա­խորդ մտքի հետ՝ կա՞ն արդ­յոք բա­ներ, ո­րոն­ցից աշ­խար­հը վա­խե­նում է, և­ ո­րոն­ ցից մենք՝ որ­պես քրիս­տոն­յա­ներ, չպետք է վա­խե­նանք։ Ե­թե ա­յո, ա­պա ո­րո՞նք են դրանք, և­ին­չո՞ւ չպետք է վա­խե­նանք նրան­ցից: Միև­նույն ժա­մա­նակ, ին­չի՞ց աշ­խար­հը չի վա­խե­նում, ին­չից մենք՝ քրիս­տոն­յա­ներս, պետք է վա­խե­նանք։ Տե՛ս, օ­րի­նակ, Մատ­թեոս 10.28, Ե­րե­միա 10.2, 3։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 21

Ապերախտ կենդանի մեռելների խավարը (Եսայի 8.16-22) Կար­դա­ցե՛ք վե­րը նշված հատ­վա­ծը։ Ին­չի՞ մա­սին է այն խո­սում։ Ի՞նչ ընդ­հա­նուր բան ու­նի այն Ա­քազ թա­գա­վո­րի հետ։ Ամ­փո­փե՛ք մտքե­րը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 40

Դաս 4

Ա­քա­զը խո­րա­պես ներգ­րավ­ված էր հե­թա­նո­սա­կան կրո­նի մեջ (Դ Թա­գա­վոր­նե­րի 16.3, 4, 10–15, Բ Մ­նա­ցոր­դաց 28.2–4, 23–25), ին­չը սեր­տո­րեն կապ­ված էր ո­գե­հար­ցու­թյան հետ (հա­մե­մա­տե՛ք Բ Օ­րենք 32.17, «­Զոհ մա­տու­ցե­ցին դևե­րին», Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 10.20)։ Ժա­ մա­նա­կա­կից կա­խար­դու­թյան տա­րա­տե­սակ կող­մեր ապ­շե­ցու­ցիչ ընդ­հան­րու­թյուն­ներ ու­նեն հին Մեր­ձա­վոր Արևել­քի ծի­սա­կա­տա­րու­ թյուն­նե­րի հետ, ին­չի մա­սին վկա­յում են Աստ­վա­ծաշն­չի հետ ոչ մի կապ չու­նե­ցող հնա­դար­յան գրվածք­նե­րը։ Եվ իս­կա­պես, նույ­նիսկ այ­ սօր­վա Նոր դա­րաշր­ջա­նի բազ­մա­թիվ ա­վան­դույթ­ներ պար­զա­պես այս հին ո­գե­հար­ցու­թյան ծե­սե­րի ժա­մա­նա­կա­կից դրսևո­րում­ներն են։ Հու­սալ­քու­թյան Ե­սա­յու նկա­րագ­րու­թյու­նը, ո­րը ոչ թե Տի­րո­ջը, այլ ո­գի­նե­րին ա­պա­վի­նե­լու արդ­յունք է (Ե­սա­յի 8.21, 22), շատ լավ է հա­ մա­պա­տաս­խա­նում Ա­քա­զին (հա­մե­մա­տե՛ք Բ Մ­նա­ցոր­դաց 28.22, 23)։ Ե­սա­յին խո­սում է բար­կա­ցած և­ի­րենց թա­գա­վո­րին ա­նի­ծող ժո­ ղովր­դի մա­սին (Ե­սա­յի 8.21)։ Սա պետք է նա­խազ­գու­շաց­ներ Ա­քա­ զին, որ ժո­ղովր­դին ո­գե­հար­ցու­թյան ու­ղով տա­նե­լու հա­մար նրանք կա­նի­ծեին ի­րեն։ Ի­րա­կա­նում, երբ Ա­քա­զը մա­հա­ցավ, նրա հան­դեպ հար­գան­քի պա­կա­սի պատ­ճա­ռով նրա հու­ղար­կա­վո­րու­թյան կա­ պակ­ցու­թյամբ բա­ցա­ռու­թյուն կա­տար­վեց. «նրան չտա­րան Իս­րա­յե­ լի թա­գա­վոր­նե­րի գե­րեզ­ման­նե­րը» (Բ Մ­նա­ցոր­դաց 28.27)։ Ի՞նչ են ա­սում այս տեքս­տե­րը ո­գե­հար­ցու­թյան մա­սին։ Ղև­տա­ կան 20.27, Բ Օ­րենք 18.9–14։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ո­գե­հար­ցու­թյու­նից հե­ռա­նալն Աստ­ծուն հա­վա­տա­րիմ մնա­լու հարց է։ Ա­ռա­ջին Մ­նա­ցոր­դաց 10.13, 14 հա­մար­ներն այս սկզբուն­քը կի­րա­ռում են Սա­վուղ թա­գա­վո­րի դեպ­քի հա­մար. «Այս­պես մե­ռավ Սա­վուղն իր այն ապս­տամ­բու­թյան հա­մար, որ գոր­ծեց Տի­րոջ դեմ՝ Տի­րոջ խոս­քը չպա­հե­լով, և վ­հուկ ու­զեց, որ խոր­հուրդ հարց­նի։ Բայց Տի­րո­ջը չհարց­րեց, և Տե­րը մեռց­րեց նրան ու նրա թա­գա­վո­րու­թյու­նը փո­խան­ցեց Հես­սեի որ­դի Դավ­թին»։ Քն­նե՛ք ձեր սե­փա­կան կյան­քը, ձեզ շրջա­պա­տող ազ­դե­ցու­թյուն­ նե­րը։ Ի՞նչ նրբին ճա­նա­պարհ­նե­րով կա­րող եք են­թարկ­վել ո­գե­հար­ ցու­թյան հետևում թաքն­ված սկզբունք­նե­րին և­ ո­գեհ­մա­յու­թյան տա­րա­տե­սակ դրսևո­րում­նե­րին։ Եվ նույ­նիսկ ե­թե չեք կա­րող ամ­ բող­ջո­վին խու­սա­փել դրան­ցից, ի՞նչ կա­րող եք ա­նել ձեր կամ ձեր ըն­տա­նի­քի վրա դրանց ազ­դե­ցու­թյու­նը նվա­զա­գույ­նին հասց­նե­լու հա­մար։ 41

Դաս 4

ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 22

Հետագա ուսումնասիրության համար Կար­դա­ցե՛ք Մեծ պայ­քար գրքի 500–510 է­ջե­րի «Ո­գե­հար­ցու­թյուն» գլու­խը։ «Հրեա­նե­րի մեջ էլ այն ժա­մա­նակ կա­յին մար­դիկ, ով­քեր այ­սօր­վա ո­գե­հարց­նե­րի պես պնդում էին, թե հա­ղոր­դակց­վում են մե­ռած­նե­րի հետ: Բայց «ծա­նոթ ո­գի­նե­րը», ինչ­պես կո­չում են այլ աշ­խարհ­նե­րից ե­կած այդ այ­ցե­լու­նե­րին, ըստ Աստ­վա­ծաշն­չի` «դևե­րի հո­գի­ներ են» (­Հա­մե­մա­տե՛ք Թվեր 25.1-3, Սաղ­մոս­ներ 106.28, Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 10.20, Հայտ­նու­թյուն 16.14): Նրանց հետ հա­ղոր­դակ­ցու­թյու­նը պղծու­ թյուն էր հա­մար­վում Տի­րոջ հա­մար և խս­տո­րեն ար­գել­ված էր մահ­ վան սպառ­նա­լի­քով (Ղև­տա­կան 19.31, 20.27): «­Կա­խար­դու­թյուն» բառն ան­գամ այ­սօր ար­հա­մար­հան­քով է ար­տա­սան­վում: Պն­դու­մը, թե մար­դիկ կա­րող են հա­ղոր­դակց­վել չար ո­գի­նե­րի հետ, Խա­վար Միջ­նա­դա­րից ե­կած ա­ռաս­պել է հա­մար­վում: Բայց ո­գե­հար­ցու­թյունն իր մի­լիո­նա­վոր հա­մա­խոհ­նե­րով ներ­խու­ժել է գի­տա­կան աս­պա­րեզ, հե­ղե­ղել ե­կե­ղե­ցի­ներն ու բա­րե­հա­ճու­թյամբ ըն­դուն­վել օ­րենսդ­րա­կան մար­մին­նե­րում և նույ­նիսկ ար­քա­յա­կան պա­լատ­նե­րում: Եվ այս հրե­ շա­վոր խա­բեու­թյու­նը ոչ այլ ինչ է, քան անց­յա­լում ար­գել­ված և դա­ տա­պարտ­ված կա­խար­դու­թյան վե­րած­նուն­դը նոր քո­ղի տակ»։ Է­լեն Ուայթ, Մեծ պայ­քար, էջ 504, 505։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Քն­նար­կե՛ք ո­գե­հար­ցու­թյան խնդի­րը, ո­րը հայտն­վում է ֆիլ­մե­ րում, գրքե­րում, հե­ռուս­տա­տե­սու­թյամբ և փոփ-մշա­կույ­թում։ Ե­ թե այն կանգ­նեց­նե­լու հա­մար ո­չինչ հնա­րա­վոր չէ ա­նել, ինչ­պե՞ս կա­րող ենք ու­րիշ­նե­րին նա­խազ­գու­շաց­նել նրա վտանգ­նե­րի մա­ սին, ինչն այն­քան շատ մարդ­կանց թվում է ոչ այլ ինչ, քան անվ­ նաս զվար­ճանք։ Ին­չո՞ւ է մե­ռել­նե­րի վի­ճա­կի ճիշտ ըն­կա­լումն այդ­քան կարևոր նման մո­լո­րու­թյուն­նե­րից պաշտ­պան­վե­լու հա­ մար։ 2. Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 8.20 հա­մա­րը։ Ներ­կա­յաց­րե՛ք այն ձեր բա­ռե­ րով։ Թող դա­սա­րա­նի խմբի ան­դամ­նե­րը բարձ­րա­ձայն կար­դան ի­րենց տար­բե­րակ­նե­րը։ Ի՞նչ է մեզ ա­սում Տերն այս­տեղ։ 3. Խոր­հե՛ք Աստ­ծուն սի­րե­լու և միև­նույն ժա­մա­նակ Նրա­նից երկ­յու­ ղե­լու գա­ղա­փա­րի շուրջ։ Ի՞նչ կերպ է մեր սե­րը բխում այդ երկ­ 42

Դաս 4

յու­ղից։ Թե՞ վախն ու Աստ­ծուց երկ­յու­ղելն են բխում մեր սի­րուց։ Քն­նար­կե՛ք։ Ամ­փո­փում. Ե­սա­յու գոր­ծե­րի, ըն­տա­նի­քի, ինչ­պես նաև նրա բա­ռե­րի մի­ջո­ցով Աստ­ված վե­րա­հաս­տա­տեց նա­խազ­գու­շաց­ման և հույ­սի լու­րը. միակ ա­պա­հով ըն­թացքն այն վստա­հու­թյունն է, որ Աստ­ված գի­տի, թե ինչ է ա­նում։ Նա ու­նի և՛ սեր, և՛ իշ­խա­նու­թյուն՝ ուղ­ղոր­դե­լու, պաշտ­պա­ նե­լու և­ ա­պա­հո­վե­լու անհ­րա­ժեշտ ա­մեն բա­նով այն մարդ­կանց, ով­քեր Նրան թույլ են տա­լիս դա ա­նել։ Իսկ այն մարդ­կանց, ով­քեր դառ­նում են դե­պի այլ ու­ժեր, մի­միայն խա­վար է սպաս­վու­մ։

43

Դաս 4

ԴԱՍ 5 ՀՈՒՆՎԱՐԻ 23–29

ԽԱՂԱՂՈՒԹՅԱՆ ԱԶՆՎԱԲԱՐՈ ԻՇԽԱՆԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ե­սա­յի 9.1–5, Ե­սա­յի 9.6, 7, Ե­սա­յի 9.8–10.34, Ե­սա­յի 11, Ե­ սա­յի 12.1–6։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ո­րով­հետև մեզ մի մա­նուկ ծնվեց, մեզ մի որ­դի տրվեց, և­ իշ­խա­նու­թյունն իր ու­սե­րի վրա կլի­նի, և կ­կոչ­վի Ս­քան­չե­ լի Խորհր­դա­կան, Հզոր Աստ­ված, Հա­վի­տե­նա­կա­նու­թյան Հայր և Խա­ղա­ղու­թյան Իշ­խան» (Ե­սա­յի 9.6): «­Դոկ­տոր Ռո­բերտ Օ­պեն­հեյ­մե­րը, ով ղե­կա­վա­րում էր ա­ռա­ջին ա­ տո­մա­յին ռում­բի ստեղծ­ման գոր­ծըն­թա­ցը, կանգ­նած էր ԱՄՆ Կոնգ­ րե­սի հա­տուկ կո­մի­տե­նե­րից մե­կի ա­ռաջ։ Կոնգ­րե­սա­կան­նե­րը նրան հարց­րին, թե արդ­յոք կա՞ որևէ պաշտ­պա­նու­թյուն զեն­քից։ «Ի­հա՛ր­ կե»,- պա­տաս­խա­նեց մեծ ֆի­զի­կո­սը։ «Եվ ո՞րն է այդ պաշտ­պա­նու­թյու­նը»։ Դոկ­տոր Օ­պեն­հեյ­մե­րը հա­յաց­քը սա­հեց­րեց լուռ և պա­տաս­խա­ նի սպա­սող լսա­րա­նի վրա­յով և մեղ­մո­րեն ա­սաց՝ խա­ղա­ղու­թյու­նը»։ Կազմ­ված է Փոլ Լի Թա­նի կող­մից, 7700 պատ­կե­րա­զար­դում­նե­րի հան­ րա­գի­տա­րան. ժա­մա­նակ­նե­րի նշան­նե­րը (­Ռոք­վիլ, Մե­րի­լենդ, «Ա­շու­ րանս Փաբ­լի­շերս», 1985թ.), էջ 989։ Խա­ղա­ղու­թյու­նը մարդ­կու­թյան ա­նոր­սա­լի ե­րա­զանքն է։ Հաշ­վարկ­ վել է, որ մարդ­կու­թյան ար­ձա­նագր­ված պատ­մու­թյան ողջ ըն­թաց­քում աշ­խար­հը լիա­կա­տար խա­ղա­ղու­թյան պայ­ման­նե­րում ապ­րել է ըն­ դա­մենն այդ ժա­մա­նա­կի մո­տա­վո­րա­պես 8 տո­կո­սի ըն­թաց­քում։ Այս ըն­թաց­քում խախտ­վել է առն­վազն ութ հա­զար դա­շինք (­Փոլ Լի Թան, էջ 987, ա­դապ­տաց­ված)։ Ա­ռա­ջին հա­մաշ­խար­հա­յին պա­տե­րազ­մին (որն իբրև թե պետք է լի­ներ բո­լոր պա­տե­րազմ­նե­րին վերջ դնող պա­ տե­րազ­մը) հա­ջոր­դած կես դա­րի ըն­թաց­քում պա­տե­րազ­մի յու­րա­ քանչ­յուր մեկ տա­րուն բա­ժին էր ընկ­նում եր­կու րո­պե խա­ղա­ղու­թյուն։ 44

Դաս 5

Դի­նա­մի­տի գյու­տա­րար Ալֆ­րեդ Նո­բե­լը 1895թ. ֆոնդ հիմ­նեց, ո­րը մրցա­նակ էր տա­լու այն ան­հատ­նե­րին, ով­քեր խա­ղա­ղու­թյան ո­լոր­ տում նշա­նա­կա­լի ներդ­րում կու­նե­նա­յին (­Փոլ Լի Թան, էջ 988, ա­դապ­ տաց­ված)։ Վեր­ջին տա­րի­նե­րին, սա­կայն, նույ­նիսկ Խա­ղա­ղու­թյան ո­լոր­տում Նո­բել­յան մրցա­նա­կի ո­րոշ դափ­նե­կիր­ներ ներ­քաշ­ված են ե­ղել զին­ված հա­կա­մար­տու­թյուն­նե­րի մեջ։ Այս շա­բաթ մենք կկար­դանք այն Միա­կի մա­սին, Ով կա­րող է բե­րել ի­րա­կան և հա­վեր­ժա­կան խա­ղա­ղու­թյուն։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 24

Գալիլեայի խավարի վերջը (Եսայի 9.1-5) Ին­չո՞ւ է Ե­սա­յի 9.1 հա­մարն սկսվում մի բա­ռով (սա­կայն), ո­րը ցույց է տա­լիս հա­կադ­րու­թյուն դրան նա­խոր­դող գա­ղա­փա­րի հետ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­սա­յի 8.21, 22 հա­մար­նե­րը նկա­րագ­րում են այն մարդ­կանց ան­ հույս վի­ճա­կը, ով­քեր ճշմա­րիտ Աստ­ծուց ե­րես են դարձ­նում և թեք­ վում դե­պի ո­գե­հար­ցու­թյուն։ Ուր էլ որ նրանք նա­յեն, կտես­նեն «միայն նե­ղու­թյուն ու խա­վար, անձ­կու­թյուն ու մեգ։ Նրանք հա­մա­տա­րած թանձր մթու­թյան մեջ են» (Ե­սա­յի 8.22)։ Դրան հա­կա­ռակ, գա­լու է մի ժա­մա­նակ, երբ «խա­վար չի լի­նի նրանց հա­մար, ո­րոնք նե­ղու­թյան մեջ էին» (Ե­սա­յի 9.1)։ Գա­լի­լեա­յի ժո­ղո­վուրդն այս­տեղ ա­ռանձ­նաց­ ված է որ­պես «մեծ լույ­սի» (Ե­սա­յի 9.2) յու­րա­հա­տուկ օրհ­նու­թյուն­ները ստա­ցող։ Ազ­գը կբազ­մա­նա և կու­րա­խա­նա, ո­րով­հետև Աստ­ված կկոտ­րի նրա վրա բռնա­ցո­ղի իշ­խա­նա­կան ցու­պը (Ե­սա­յի 9.4)։ Այս­տեղ նկա­րագր­ված է Գա­լի­լեա­յի ծո­վի տա­րած­քը, քա­նի որ այն ե­ղել է Իս­րա­յե­լի ա­ռա­ջին տա­րածք­նե­րից մե­կը, ո­րոնք նվաճ­վել են։ Ի պա­տաս­խան Ա­քա­զի օգ­նու­թյան խնդրան­քի՝ Թագ­ղաթ-­Փա­ղա­սար Գ-ն նվա­ճեց հյու­սի­սա­յին Իս­րա­յե­լի Գա­լի­լեա և Անդր­հոր­դա­նան մար­զե­րը, բնակ­չու­թյան ո­րոշ մա­սին գե­րե­վա­րեց և տա­րածք­ներն Ա­սո­րես­տա­ նի գա­վառ­ներ դարձ­րեց (Դ Թա­գա­վոր­նե­րի 15.29)։ Այս­պի­սով, Ե­սա­յու լուրն ա­սում է, որ ա­ռա­ջի­ն նվաճ­վողն ա­ռա­ջի­նը կա­զա­տագր­վի։ Ո՞ւմ օգ­տա­գոր­ծեց Աստ­ված Իր ժո­ղովր­դին ա­զա­տագ­րե­լու հա­ մար։ Ե­սա­յի 9.6, 7։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 45

Դաս 5

Ե՞րբ և­ինչ­պե՞ս ի­րա­կա­նա­ցավ Ե­սա­յի 9.1–5 հա­մար­նե­րի մար­գա­ րեու­թյու­նը։ Մատ­թեոս 4.12–25։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Պա­տա­հա­կան չէ, որ Հի­սու­սի վաղ շրջա­նի ծա­ռա­յու­թյու­նը հենց Գա­լի­լեա­յի շրջա­նում էր, որ­տեղ Նա ժո­ղովր­դին հույս տվեց՝ ազ­դա­ րա­րե­լով Աստ­ծո ար­քա­յու­թյան բա­րի լու­րը և մարդ­կանց բու­ժե­լով, ին­չը նե­րա­ռում էր նաև դի­վա­հար­նե­րին ո­գե­հար­ցու­թյան կա­պանք­ նե­րից ա­զա­տագ­րե­լը (­Մատ­թեոս 4.24)։ Այս­տեղ մենք տես­նում ենք կա­տար­յալ օ­րի­նակ այն բա­նի, թե ինչ­ պես է Աստ­վա­ծա­շուն­չը վերց­նում հինկ­տա­կա­րան­յան ժա­մա­նակ­ նե­րում տե­ղի ու­նե­ցած ի­րա­դար­ձու­թյու­նը և­ օգ­տա­գոր­ծում որ­պես նա­խա­կեր­պար այն բա­նե­րի, ո­րոնք պետք է տե­ղի ու­նե­նան նորկ­տա­ կա­րան­յան ժա­մա­նակ­նե­րում։ Տե­րը մի դա­րաշր­ջա­նի ի­րա­դար­ձու­ թյուն­նե­րը խառ­նում է մեկ այլ դա­րաշր­ջա­նի ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի հետ, ինչ­պես դա տե­ղի է ու­նե­նում Մատ­թեոս 24-րդ գլ­խում, որ­տեղ ՔՀ 70թ. Ե­րու­սա­ղե­մի կոր­ծա­նու­մը Հի­սու­սը կա­պակ­ցեց ժա­մա­նակ­ նե­րի վեր­ջում աշ­խար­հի կոր­ծան­ման հետ։ Ե­թե ինչ-որ մե­կը ձեզ հարց­ներ՝ ին­չի՞ց է Հի­սուսն ա­զա­տել ձեզ, ի՞նչ կպա­տաս­խա­նեիք։ Ի՞նչ անձ­նա­կան վկա­յու­թյուն կա­րող եք տալ ձեր կյան­քում Քրիս­տո­սի ու­նե­ցած զո­րու­թյան մա­սին։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 25

Մի մանուկ մեզ համար (Եսայի 9.6, 7) Այս­տեղ ներ­կա­յաց­ված է Ե­սա­յու գրքի եր­րորդ յու­րա­հա­տուկ ծնուն­ դը, ո­րը հետևում է Էմ­մա­նուե­լի և Մա­հեր-շա­լալ հաշ-բա­զի ծնուն­դին։ Ի՞նչն է յու­րա­հա­տուկ հետև­յալ տեքս­տե­րում հի­շա­տակ­ված Մա­ նու­կի մեջ։ Ե­սա­յի 9.6, 7։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք, որ Ա­զա­տագ­րողն ու­նի տար­բեր ա­ նուն­ներ կամ մակ­դիր­ներ, ո­րոնք Նրան տար­բեր կերպ են նկա­րագ­ րում։ Հին Մեր­ձա­վոր Արևել­քում թա­գա­վոր­ներն ու աստ­ված­նե­րը տար­բեր ա­նուն­ներ ու­նեին, ո­րոնք ցույց էին տա­լիս նրանց մե­ծու­ թյու­նը։ 46

Դաս 5

Նա «սքան­չե­լի» է, ճիշտ ինչ­պես Տի­րոջ Հրեշ­տակն Իր ա­նու­նը Սամ­ սո­նի հո­րը նկա­րագ­րեց որ­պես «սքան­չե­լի» (­Դա­տա­վոր­ներ 13.18, միև­նույն եբ­րա­յե­րեն ար­մա­տը), իսկ հե­տո համ­բարձ­վեց եր­կինք՝ վեր ել­նե­լով Մա­նուեի զո­հա­սե­ղա­նի բո­ցով (­Դա­տա­վոր­ներ 13.20), ին­չով և ցույց տվեց ա­վե­լի քան հա­զար տա­րի անց Ի­րեն զո­հե­լը։ Նա ներ­կա­յաց­վում է նաև որ­պես աստ­վա­ծա­յին («Հզոր Աստ­ ված») և հա­վեր­ժա­կան Ա­րա­րիչ («­Հա­վի­տե­նա­կա­նու­թյան Հայր», տե՛ս Ղու­կաս 3.23-38, «որ­դին էր … Ա­դա­մի, և նա՝ Աստ­ծո»)։ Նա Թա­գա­վոր է, Ով սե­րում է Դավ­թի դի­նաս­տիա­յից, Նրա խա­ղա­ ղու­թյան թա­գա­վո­րու­թյու­նը հա­վի­տե­նա­կան է լի­նե­լու։ Հաշ­վի առ­նե­լով տրված հատ­կա­նիշ­նե­րը՝ միայն ո՞վ կա­րող է լի­նել այս Մա­նու­կը։ Տե՛ս Ղու­կաս 2.8–14։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ո­մանք փոր­ձել են նույ­նա­կա­նաց­նել Նրան Ե­զե­կիա թա­գա­վո­րի հետ, սա­կայն այս նկա­րագ­րու­թյու­նը գե­րա­զան­ցում է ցան­կա­ցած երկ­րա­յին թա­գա­վո­րի։ Դրան հա­մա­պա­տաս­խա­նում է միայն մեկ անձ՝ Հի­սուս Քրիս­տո­սը՝ Աստ­ծո Որ­դին, Ով նաև Ա­րա­րիչ է (­Հով­հան­նես 1.1–3, 14, Կո­ղո­սա­ցի­նե­րին 1.5–17, Կո­ղո­սա­ցի­նե­րին 2.9, Եբ­րա­յե­ցի­ նե­րին 1.2), Ով ծնվեց մեր շար­քե­րում՝ մեզ փրկե­լու և խա­ղա­ղու­թյուն տա­լու հա­մար։ Նրան տրվեց ողջ իշ­խա­նու­թյու­նը երկն­քում և­երկ­րի վրա, և Նա մշտա­պես մեզ հետ է (­Մատ­թեոս 28.18–20)։ Պահ­պա­նե­ լով Իր աստ­վա­ծու­թյու­նը՝ Նա մարդ դար­ձավ հա­վի­տե­նա­պես՝ միշտ ու­նակ կա­րեկ­ցե­լու մեր թու­լու­թյուն­նե­րին (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.15)։ «­Մեզ մի մա­նուկ ծնվեց» … հա­վե՛րժ։ «Երբ Քրիս­տո­սը մեր եր­կիր ե­կավ, սա­տա­նան երկ­րի վրա էր և վի­ճար­կում էր Նրա ճա­նա­պար­հի յու­րա­քանչ­յուր սան­տի­մետ­րը՝ մսու­րից մինչև Գող­գո­թա։ Սա­տա­նան Աստ­ծուն մե­ղադ­րում էր հրեշ­ տակ­նե­րից ինք­նա­զո­հո­ղու­թյուն պա­հան­ջե­լու մեջ, այն դեպ­քում, երբ Ինքն Աստ­ված չգի­տի, թե դա ինչ է նշա­նա­կում, և­ որ Նա եր­բեք ու­ րիշ­նե­րի հա­մար ինք­նա­զո­հո­ղու­թյան չի գնա։ Սա այն մե­ղադ­րանքն էր, որ սա­տա­նան ա­ռաջ քա­շեց Աստ­ծո դեմ երկն­քում։ Իսկ երբ չա­ րը երկն­քից վտար­վեց, նա շա­րու­նա­կա­բար մե­ղադ­րում էր Տի­րոջն այն­պի­սի ծա­ռա­յու­թյուն պա­հան­ջե­լու մեջ, ո­րը Նա Ին­քը եր­բեք չէր տրա­մադ­րի։ Քրիս­տո­սը եր­կիր ե­կավ այս կեղծ մե­ղադ­րանք­նե­րին պա­տաս­խա­նե­լու և Հո­րը բա­ցա­հայ­տե­լու հա­մար»։ Է­լեն Ուայթ, Ըն­ տիր լու­րեր, հա­տոր 1, էջ 406, 407։ Ի՞նչ է մեզ ա­սում այս մեջ­բե­րումն Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյան մա­սին։ 47

Դաս 5

Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 26

Աստծո բարկության գավազանը (Եսայի 9.8-10.34) Այս հատ­վա­ծը բա­ցատ­րում է Ե­սա­յի 9.1–5 հա­մար­նե­րը, ո­րոնք ա­զա­տագ­րում են կան­խա­տե­սում խա­վա­րի մեջ գտնվող և տա­ ռա­պած ժո­ղովր­դի հա­մար, ո­րը տրվե­լով ո­գե­հար­ցու­թյան ախ­տին՝ ռազ­մա­կան նվա­ճում­նե­րի և ճնշ­ման զոհ էր դար­ձել. «Իր վրա բռնա­ ցո­ղի իշ­խա­նա­կան ցու­պը կոտ­րե­ցիր, ինչ­պես Մա­դիա­մի օ­րե­րին» (Ե­ սա­յի 9.4)։ Կար­դա­ցե՛ք Աստ­ծո ժո­ղովր­դի տա­ռա­պան­քի մա­սին, ո­րը նկա­ րագր­ված է վե­րը նշված տեքս­տե­րում։ Հա­մե­մա­տե՛ք Ղև­տա­կան 26.14–39 հա­մար­նե­րի ա­նեծք­նե­րը։ Ին­չո՞ւ է Աստ­ված Իր ժո­ղովր­ դին պատ­ժում աս­տի­ճա­նա­բար և­ ոչ միան­գա­մից։ Ի՞նչ է սա մեզ ա­սում Նրա բնա­վո­րու­թյան և նպա­տակ­նե­րի մա­սին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­թե Աստ­ված կա­մե­նար կոր­ծա­նել ժո­ղովր­դին, Նա միան­գա­մից նրանց Ա­սո­րես­տա­նի ձեռ­քը կհանձ­ներ։ Սա­կայն Նա համ­բե­րա­տար է և «չի ցան­կա­նում, որ որևէ մե­կը կորստ­յան մատն­վի, այլ որ բո­լորն էլ ա­պաշ­խա­րու­թյան գան» (Բ Պետ­րոս 3.9)։ Այս­պես, դա­տա­վոր­նե­րի ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նում Աստ­ված թույլ տվեց, որ Հու­դա­յի և Իս­րա­յե­ լի ժո­ղո­վուր­դը ճա­շա­կի սե­փա­կան ան­խո­հե­մու­թյան արդ­յուն­քը, որ­ պես­զի հաս­կա­նա, թե ինչ է ա­նում, և­ա­վե­լի լավ ընտ­րու­թյուն ա­նե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նե­նա։ Երբ նրանք հա­մա­ռե­ցին ի­րենց չար ճա­ նա­պարհ­նե­րում և խս­տաց­րե­ցին ի­րենց սրտե­րը Տի­րոջ և Իր մար­գա­ րե­նե­րի մի­ջո­ցով ու­ղարկ­ված Նրա լու­րե­րի ա­ռաջ, Աստ­ված հե­ռաց­րեց Իր պաշտ­պա­նու­թյու­նը։ Սա­կայն ժո­ղո­վուր­դը շա­րու­նա­կում էր ապս­ տամ­բել։ Այս շրջա­նը դե­պի վար ձգվող պա­րույ­րի նման շա­րու­նակ­վեց այն­քան, մինչև որ Աստ­ված այլևս ո­չինչ ա­նել չէր կա­րող։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 9.8–10.2 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ մեղ­քե­րի մեջ է մե­ ղադր­վում ժո­ղո­վուր­դը։ Ո՞ւմ նկատ­մամբ են նրանք գոր­ծել այդ մեղ­քե­րը։ Ո՞վ է մե­ղա­վոր նրանց շրջա­նում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Այն, ինչ մենք տես­նում ենք այս­տեղ, ինչ­պես նաև ողջ Աստ­վա­ ծաշն­չում, ա­զատ կամ­քի ի­րո­ղու­թյունն է։ Աստ­ված մար­դուն ա­զատ 48

Դաս 5

ստեղ­ծեց (­Նա պե՛տք է այդ­պես ա­ներ, այ­լա­պես նրանք Նրան եր­բեք ճշմա­րիտ կեր­պով չէին սի­րի), և­այս ա­զա­տու­թյու­նը նե­րա­ռում է նաև սխալ­վե­լու տար­բե­րա­կը։ Ու թեև Աստ­ված նո­րից ու նո­րից փոր­ձում է մեզ Իր կող­մը գրա­վել՝ Իր սերն ու բնա­վո­րու­թյու­նը բա­ցա­հայ­տե­ լով, Նա նաև թույլ կտա, որ­պես­զի մենք դեմ առ դեմ բախ­վենք մեր սխալ ո­րո­շում­նե­րի ար­գա­սիք­նե­րի հետ. դրանք կլի­նեն ցա­վեր, տա­ ռա­պանք, վա­խեր, ան­կար­գու­թյուն­ներ և­այլն, և­այս բո­լո­րը՝ մի­միայն նրա հա­մար, որ օգ­նեն մեզ գի­տակ­ցել, թե ին­չի կա­րող է հան­գեց­նել Նրա­նից ե­րես թե­քե­լը։ Եվ սա­կայն նույ­նիսկ այս ա­մե­նից հե­տո, որ­ քա՜ն հա­ճախ մար­դիկ մի կողմ չեն դնում ի­րենց մեղ­քե­րը և չեն գա­լիս Տի­րոջ մոտ։ Ա­զատ կամ­քը հիաս­քանչ բան է. ա­ռանց դրա մենք բա­ նա­կան էակ չէինք կա­րող հա­մար­վել։ Սա­կայն վա՜յ նրանց, ով­քեր այդ պարգևը սխալ կերպ են օգ­տա­գոր­ծում։ Ինչ­պե՞ս է Աստ­ված օգ­տա­գոր­ծել տա­ռա­պան­քը ձեր սե­փա­կան կյան­քում՝ ձեզ սխալ ճա­նա­պար­հից հետ դարձ­նե­լու հա­մար (իսկ մի­գու­ցե դուք դեռ Նրա լու­րը չե՞ք ըն­կա­լում)։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 27

Արմատն ու Ընձյուղը Մեկում (Եսայի 11) Ո՞վ է այն «շա­ռա­վի­ղը», որ դուրս է գա­լու «­Հես­սեի բնից» Ե­սա­յի 11.1 հա­մա­րում։ Տե՛ս նաև Զա­քա­րիա 3.8, Զա­քա­րիա 6.12։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­սա­յի 11.1 հա­մա­րը կրկնում է 10.33, 34 հա­մար­նե­րի կտրված ծա­ռի պատ­կե­րը։ «­Հես­սեի բու­նը» ներ­կա­յաց­նում է այն գա­ղա­փա­րը, որ Դավ­թի (­Հես­սեի որ­դի) դի­նաս­տիան կկորց­նի իր իշ­խա­նու­թյու­նը (­Դա­նիել 4.10–17, 20–26)։ Սա­կայն ար­տա­քուստ կորս­ված «բնից» «շա­ռա­վիղ/ընձ­յուղ» կբարձ­րա­նա, ին­չը նշա­նա­կում է, որ Դավ­թի սե­ րունդ­նե­րից կա­ռա­վա­րիչ կբարձ­րա­նա։ Ին­չո՞ւ է Դավ­թի սերն­դի նոր կա­ռա­վա­րի­չը նույն­պես կոչ­վում «­Հես­սեի ար­մատ» (Ե­սա­յի 11.10)։ Ի՞նչ ի­մաստ ու­նի դա։ Հայտ­ նու­թյուն 22.16։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Այս նկա­րագ­րու­թյու­նը հա­մա­պա­տաս­խա­նում է միայն Հի­սուս Քրիս­տո­սին, Ով «­Դավ­թի ար­մատն ու սե­րունդն» է (­Հայտ­նու­թյուն 49

Դաս 5

22.16)։ Քրիս­տո­սը սեր­վել է Դավ­թի գծից (­Ղու­կաս 3.23–31), ով Ա­դա­ մի սե­րունդն էր, վեր­ջինս էլ իր հեր­թին «Աստ­ծո որ­դին» էր (­Ղու­կաս 3.38) այն ի­մաս­տով, որ Քրիս­տոսն էր ա­րա­րել նրան (տե՛ս Հով­հան­ նես 1.1–3, 14)։ Այս­պի­սով, Քրիս­տո­սը Դավ­թի նա­խա­հայրն էր, ինչ­ պես նաև նրա սե­րուն­դը։ Ի՞նչ կերպ է Դավ­թի սերն­դի նոր կա­ռա­վա­րի­չը հա­կա­դար­ձում մեղ­քի և­ու­րա­ցու­թյան չար հետևանք­նե­րին։ Ե­սա­յի 11։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Նա մտա­ծում և Գոր­ծում է Տի­րոջ հետ ներ­դաշ­նակ, դա­տում է ար­դար, պատ­ժում է ամ­բա­րիշտ­նե­րին և բե­րում է խա­ղա­ղու­թյուն։ Երբ Նա ստա­նա իշ­խա­նու­թյու­նը, Տե­րը հետ կբե­րի, կվե­րա­կանգ­նի և կ­միա­վո­րի Իս­րա­յե­լի և Հու­դա­յի հա­վա­տա­րիմ մնա­ցոր­դին (հա­մե­ մա­տե՛ք Ե­սա­յի 10.20–22)։ Կ­լի­նի ու­ժեղ, միա­բան միա­պե­տու­թյուն, ինչ­պի­սին Դա­վիթ թա­գա­վո­րի օ­րե­րին է ե­ղել, ով պար­տու­թյան մատ­ նեց փղշտա­ցի­նե­րին և­այլ ժո­ղո­վուրդ­նե­րի։ Սա­կայն Նոր Ղե­կա­վա­րը Դավ­թից մեծ է լի­նե­լու, քա­նի որ վե­րա­կանգ­նե­լու է խա­ղա­ղու­թյու­նը հենց ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան մեջ. գի­շա­տիչ կեն­դա­նի­նե­րը կդա­դա­րեն լե­շա­կեր լի­նե­լուց և խա­ղա­ղու­թյամբ կգո­յատևեն ի­րենց նախ­կին որ­ սի հետ միա­սին (Ե­սա­յի 11.6–9)։ Ե­սա­յի 11-րդ գ­լու­խը խո­սում է Քրիս­տո­սի միայն ա­ռա­ջի՞ն, միայն երկ­րո՞րդ, թե՞ եր­կու գա­լուստ­նե­րի մա­սին էլ։ Կար­դա­ցե՛ք մար­ գա­րեու­թյու­նը և նշե՛ք, թե ո՛ր տեքս­տե­րը ո՛ր գա­լուս­տի մա­սին են խո­սում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­սա­յի 11-րդ գլ­խում Հի­սու­սի եր­կու գա­լուստ­նե­րը ներ­կա­յաց­ված են որ­պես մեկ պատ­կեր։ Դրանք կապ­ված են միմ­յանց, քա­նի որ մեկ ամ­բող­ջու­թյան եր­կու մա­սեր են, ինչ­պես հար­թու­թյան եր­կու կող­մե­ րը։ Որ­պես­զի փրկու­թյան ծրա­գիրն ի­րա­կա­նա­նա, անհ­րա­ժեշտ է, որ տե­ղի ու­նե­նան եր­կու գա­լուստ­ներն էլ՝ ա­ռա­ջի­նը, որն ար­դեն տե­ղի է ու­նե­ցել, և­երկ­րոր­դը, ո­րին մենք սպա­սում ենք որ­պես մեր՝ քրիս­տոն­ յա­նե­րիս բո­լոր հույ­սե­րի ի­րա­կա­նա­ցում։ Ի՞նչ ի­րա­կա­նաց­րեց Քրիս­տոսն ա­ռա­ջին գա­լուս­տի ժա­մա­նակ, ին­ չը մեզ նման վստա­հու­թյուն է տա­լիս երկ­րորդ գա­լուս­տի նկատ­ մամբ։ Ո՞րն է ա­ռա­ջին գա­լուս­տի նպա­տա­կը, ե­թե այն չհան­գեց­նի երկ­րոր­դին։ 50

Դաս 5

ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 28

«Դու մխիթարեցիր ինձ» (Եսայի 12.1-6) Ե­սա­յի 12-րդ գ­լուխն Աստ­ծուն ուղղ­ված գո­հու­թյան փոք­րիկ սաղ­ մոս (երգ) է Իր ո­ղոր­մած և զո­րեղ մխի­թա­րու­թյան հա­մար։ Վե­րա­ կանգն­ված մնա­ցոր­դի բե­րա­նից հնչող այս սաղ­մո­սը հա­մե­մա­տում է խոս­տաց­ված ա­զա­տագ­րու­մը Ե­գիպ­տո­սից հրեա­նե­րի դուրս գա­լու հետ (տե՛ս Ե­սա­յի 11.16). այս եր­գը նման է Մով­սե­սի և­ իս­րա­յե­լա­ցի­ նե­րի եր­գին, երբ նրանք փրկվե­ցին փա­րա­վո­նի բա­նա­կից Կար­միր ծո­վի ա­փին (տե՛ս Ելք 15)։ Ե­սա­յի 12-րդ գլ­խի այս եր­գը հա­մե­մա­տե՛ք Հայտ­նու­թյուն 15.2–4 հա­մար­նե­րում ներ­կա­յաց­ված Մով­սե­սի և Գա­ռի եր­գի հետ։ Դրանք եր­կուսն էլ ին­չի՞ հա­մար են փա­ռա­բա­նում Աստ­ծուն։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­սա­յի 12.2 հա­մա­րը մո­տե­նում է ե­կող ա­զա­տա­րա­րին Հի­սու­սի հետ նույ­նա­կա­նաց­նե­լուն։ Այն ա­սում է. «Աստ­ված է իմ փրկու­թյու­նը» և «­Նա ե­ղավ իմ փրկու­թյու­նը»։ Հի­սուս ա­նու­նը նշա­նա­կում է «­Տե­րը փրկու­թյուն է» (հա­մե­մա­տե՛ք Մատ­թեոս 1.21)։ Ո՞րն է Հի­սու­սի ան­վան մեջ նե­րառ­ված գա­ղա­փա­րի՝ Տե­րը փրկու­ թյուն է ի­մաս­տը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Տե­րը ոչ միայն ի­րա­կա­նաց­նում է փրկու­թյու­նը (Ե­սա­յի 12.2), Նա հենց Ինքն է փրկու­թյուն։ Իս­րա­յե­լի Սուր­բի ներ­կա­յու­թյու­նը մեր մեջ (Ե­սա­յի 12.6) ա­մեն ինչ է մեզ հա­մար։ Աստ­ված մեզ հե՛տ է։ Հի­սու­սը ոչ միայն հրաշք­ներ ա­րեց, Նա «մար­մին դար­ձավ ու մեր մեջ բնակ­վեց» (­Հով­հան­նես 1.14, կի­րառ­ված է շեշ­տադ­րում)։ Նա ոչ միայն կրեց մեր մեղ­քե­րը խա­չի վրա, Նա մեղք դար­ձավ մեզ հա­մար (Բ Կորն­թա­ցի­նե­ րին 5.21)։ Նա ոչ միայն խա­ղա­ղու­թյուն է ա­նում, Նա մեր խա­ղա­ղու­ թյունն է (Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 2.14)։ Զար­մա­նա­լի չէ, որ «­Հես­սեի ար­մա­տը ժո­ղո­վուրդ­նե­րի հա­մար կկանգ­նի որ­պես դրոշ» (Ե­սա­յի 11.10)։ Երբ Նա խա­չի վրա է, Նա դե­պի Ի­րեն է քա­շում բո­լոր մարդ­կանց (­Հով­հան­նես 12.32, 33)։ Մ­ նա­ցոր­դը կդառ­նա դե­պի «Հզոր Աստ­վա­ծը» (Ե­սա­յի 10.21), ո­րը մեզ հա­մար ծնված Մա­նուկն է՝ «­Խա­ղա­ղու­թյան Իշ­խա­նը» (Ե­սա­յի 9.6)։ 51

Դաս 5

Խոր­հե՛ք այն մտքի շուրջ, որ Հի­սու­սը մեր փրկու­թյունն է։ Կար­ դա­ցե՛ք Հռո­մեա­ցի­նե­րին 3.24 հա­մա­րը։ Այն ա­սում է, որ ար­դա­ րա­ցու­մը Հի­սու­սի մեջ է, մի բան է, ո­րը տե­ղի է ու­նե­նում Նրա մեջ, և­որ Աստ­ծո շնոր­հով է, որ մենք ևս­այդ ար­դա­րաց­ման մեջ հա­վեր­ժա­կան մաս­նա­բա­ժին կա­րող ենք ու­նե­նալ։ Այլ խոս­քե­րով, այն ար­դա­րա­ցու­մը, ո­րը Նրա­նում էր, կա­րող է մե­րը դառ­նալ հա­ վա­տով և­ ոչ գոր­ծե­րով, քա­նի որ մեր ա­րած ոչ մի գործ այն­քան բա­րի չէ, որ մեզ ար­դա­րաց­նի։ Մեզ միայն ար­դա­րա­ցում կա­րող են բե­րել Քրիս­տո­սի ա­րած գոր­ծե­րը, ո­րոնք Նա մեր հա­վա­տի հա­մա­ձայն մեզ է շնոր­հում։ Ինչ­պե՞ս է այս ճշմար­տու­թյու­նը մեզ փրկու­թյան հույս ու հա­վաս­տիա­ցում տա­լիս, հատ­կա­պես երբ ձեզ ճնշում է ձեր իսկ ա­նար­ժե­քու­թյան զգա­ցո­ղու­թյու­նը։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 29

Հետագա ուսումնասիրության համար «­Յու­րա­քանչ­յուր երկ­րա­յին հայր ան­հանգս­տա­նում է իր որ­դու հա­մար: Նա նա­յում է իր ման­կան դեմ­քին և ցնց­վում այն մտքից, որ կյան­քում նրան վտանգ­ներ են սպաս­վում: Նա ձգտում է պաշտ­ պա­նել իր սի­րե­լիին սա­տա­նա­յի իշ­խա­նու­թյու­նից, հետ պա­հել նրան փոր­ձու­թյու­նից և­ընդ­հա­րում­նե­րից: Իսկ Աստ­ված Իր միա­ծին Որ­դուն ա­վե­լի դա­ռը փոր­ձու­թյան և­ա­վե­լի սոս­կա­լի վտան­գի են­թար­կեց, որ­ պես­զի անվ­տանգ դարձ­նի մեր փոք­րիկ­նե­րի կյան­քի ճա­նա­պար­հը: «­Սա է սե­րը»: Զար­մա­ցե՛ք, եր­կինք­նե՜ր: Ապ­շի՛ր, ո՜հ եր­կիր»։ Է­լեն Ուայթ, Դա­րե­րի փա­փա­գը, էջ 49։ «Քրիս­տո­սը միակն էր, Ով հա­մա­ձայ­նեց կա­տա­րել մար­դու փրկու­թյան հա­մար անհ­րա­ժեշտ պայ­ման­նե­րը։ Ոչ մի հրեշ­տա­կի, ոչ մի մար­դու կա­րո­ղու­թյուն բա­վա­րար չէր ի­րա­կա­նաց­նե­լու այս մեծ գոր­ծը։ Խա­չը պետք է բարձ­րա­նար միայն մար­դու Որ­դին, քա­նի որ ան­վերջ էու­թյու­նը կա­րող էր ստանձ­նել քա­վու­թյան գոր­ծըն­թա­ցը։ Քրիս­տո­սը հա­մա­ձայ­նեց կապ­վել ան­հա­վա­տա­րիմ­նե­րի և մե­ղա­վոր­ նե­րի հետ, մաս­նա­կից դառ­նալ մար­դու բնույ­թին, տալ Իր սե­փա­կան ար­յու­նը և Իր հո­գին մեղ­քի պա­տա­րագ դարձ­նել։ Երկ­նա­յին խորհր­ դում չափ­վեց մար­դու մեղ­քը, մեղ­քի ա­ռա­ջաց­րած ցա­սու­մը, և­այ­դու­ հան­դերձ, Քրիս­տո­սը հայ­տա­րա­րեց Իր ո­րոշ­ման մա­սին, որ Ինքն Իր վրա կվերց­նի այն պայ­ման­ներն ի­րա­կա­նաց­նե­լու պա­տաս­խա­նատ­ 52

Դաս 5

վու­թյու­նը, ո­րը հույս կսփռի ըն­կած մարդ­կու­թյան վրա»։ Է­լեն Ուայթ, Ժա­մա­նակ­նե­րի նշան­նե­րը, 1896թ. մար­տի 5։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Ինչ­պես տե­սանք Ե­սա­յի 11-րդ գլ­խում, Տե­րը Քրիս­տո­սի եր­կու գա­լուստ­ներն էլ ներ­կա­յաց­նում է մեկ պատ­կե­րում։ Սա օգ­նում է բա­ցատ­րել, թե­կուզ և փոքր չա­փով, թե ին­չու հրեա­նե­րը չըն­ դու­նե­ցին Քրիս­տո­սին, երբ Նա ե­կավ ա­ռա­ջին ան­գամ: Նրանք, ըստ ա­մե­նայ­նի, ակն­կա­լում էին, որ Նա ա­նի այն բա­նե­րը, ո­րոնք պետք է տե­ղի ու­նե­նան միայն երկ­րորդ գա­լուս­տի ժա­մա­նակ։ Ի՞նչ է սա մեզ ա­սում այն մա­սին, թե որ­քան կարևոր է, որ մենք Քրիս­տո­սի գա­լուս­տի բնու­թյան պատ­շաճ ըն­կա­լում ու­նե­նանք։ Ինչ­պե՞ս կա­րող են Նրա երկ­րորդ գա­լուս­տի վե­րա­բեր­յալ սխալ տե­սա­կետ­նե­րը մարդ­կանց գցել սա­տա­նա­յի վեր­ջին ժա­մա­նակ­ նե­րի մեծ մո­լո­րու­թյան ծու­ղա­կը (տե՛ս Է­լեն Ուայ­թի Մեծ պայ­քար գրքի 39-րդ գ­լու­խը)։

Ամ­փո­փում.

Ե­սա­յու օ­րե­րին, ում ա­նու­նը նշա­նա­կում է «­Տի­րոջ փրկու­թյու­նը», Աստ­ված Իր մնա­ցորդ ժո­ղովր­դին խոս­տա­ցավ ազ­գա­յին ու­րա­ցու­ թյան արդ­յուն­քում նրանց վրա հա­սած կե­ղե­քու­մից փրկու­թյուն։ Հույ­ սի այս մար­գա­րեու­թյունն իր վերջ­նա­կան ի­րա­կա­նա­ցումն է գտնում Հի­սու­սի մեջ, Ում ա­նու­նը նշա­նա­կում է «­Տե­րը փրկու­թյուն է»։

53

Դաս 5

ԴԱՍ 6 ՀՈՒՆՎԱՐԻ 30–ՓԵՏՐՎԱՐԻ 5

ՀԱՎԱԿՆՈՒԹՅՈՒՆ ԱՍՏԾՈ ԴԵՐԻՆ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ե­սա­յի 13, Ե­սա­յի 13.2–22, Ե­սա­յի 14, Ե­սա­յի 24–27։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ա­հա մեր Աստ­վա­ծը, ո­րի վրա հույս ենք դրել. Նա՛ փրկեց մեզ։ Տերն է Նա, ո­րին հու­սա­ցինք. ու­րա­խա­նանք ու ցնծանք Նրա փրկու­թյամբ» (Ե­սա­յի 25.9): Այն բա­նից հե­տո, երբ ծա­ռա­յողն ա­վար­տեց հպար­տու­թյան մա­ սին իր խո­րա­թա­փանց քա­րո­զը, մի կին, մո­տե­նա­լով նրան, ա­սաց, որ հո­գու մե­ծա­գույն տվայ­տանք­նե­րի մեջ է և կա­մե­նում է խոս­տո­ վա­նել մի մեծ մեղք։ Ծա­ռա­յո­ղը հարց­րեց կնո­ջը, թե ինչ մեղ­քի մա­սին է նա խո­սում։ Կի­նը պա­տաս­խա­նեց. «­Խոս­քը հպար­տու­թյան մեղ­քի մա­սին է, քա­նի որ մի քա­նի օր ա­ռաջ ժա­մե­րով նստած էի հա­յե­լու ա­ռաջ և հիա­նում էի իմ գե­ղեց­կու­թյամբ»։ «Ո՜հ, դա հպար­տու­թյան մեղք չէ»,- ա­սաց ծա­ռա­յո­ղը,- «այլ վառ երևա­կա­յու­թյան մեղք»։ Կ. Է. Մա­քարթ­նի, կազմ­ված է Փոլ Լի Թա­նի կող­մից, էջ 1100։ Այն պա­հից ի վեր, երբ մեղ­քը բուն դրեց զո­րա­վոր հրեշ­տա­ կի սրտում, հպար­տու­թյու­նը ջնջել է ի­րա­կա­նու­թյան սահ­ման­նե­րը (թե՛ հրեշ­տակ­նե­րի, թե՛ մարդ­կանց շրջա­նում)։ Ու­րիշ ոչ մի տեղ այս խնդիրն ա­վե­լի վատ դրսևո­րում չու­նի, քան այն մարդ­կանց մեջ, ով­ քեր ի­րենց սրտում հոգևոր հպար­տու­թյուն են սնում, ո­րը բա­վա­կա­ նին նող­կա­լի հատ­կու­թյուն է այն­քան ա­պա­կան­ված էակ­նե­րի մեջ, որ նրանց փրկու­թյու­նը կախ­ված է միայն մեկ ու­րի­շի՝ ի­րենց հա­մար ար­ված գոր­ծե­րից։ Այս շա­բաթ, այլ թե­մա­նե­րի հետ մեկ­տեղ, մենք կու­սում­նա­սի­րենք հպար­տու­թյան և­ ինք­նա­մե­ծար­ման ծա­գու­մը, ո­րոնք եր­կու իս­կա­ պես սկզբնա­կան մեղ­քերն են։

54

Դաս 6

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 31

Դատավճիռ ազգերի վրա (Եսայի 13) Ե­սա­յի 13.1 հա­մարն սկսվում է Ե­սա­յուն որ­պես հե­ղի­նակ ներ­կա­ յաց­նե­լով (հա­մե­մա­տե՛ք Ե­սա­յի 1.1, Ե­սա­յի 2.1). այն նաև ա­սես Ե­սա­ յու գրքի մի նոր բաժ­նի սկիզբ է։ 13–23-րդ գ­լուխ­նե­րը պա­րու­նա­կում են տար­բեր ազ­գե­րի դա­տաս­տան­նե­րի կան­խա­տե­սում­ներ։ Ե­կե՛ք դի­տար­կենք դրանք։ Ին­չո՞ւ են ազ­գե­րի դեմ ուղղ­ված մար­գա­րեու­թյուն­ներն սկսվում Բա­բե­լո­նից։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­սա­յի 10.5–34 հա­մար­ներն ար­դեն ազ­դա­րա­րել են Ա­սո­րես­տա­ նի դա­տաս­տա­նը, ո­րը Ե­սա­յու օ­րե­րում ի­րե­նից մե­ծա­գույն վտանգ էր ներ­կա­յաց­նում։ Մինչ Ե­սա­յի 14.24–27 հա­մար­նե­րը հա­կիրճ ներ­ կա­յաց­նում են Ա­սո­րես­տա­նը կոր­ծա­նե­լու Տի­րոջ ծրա­գի­րը, 13–23-րդ գ­լուխ­նե­րը խո­սում են մյուս սպառ­նա­լիք­նե­րի մա­սին, ո­րոն­ցից ա­մե­ նա­կարևո­րը Բա­բե­լոնն է։ Օժտ­ված հա­րուստ և հին մշա­կու­թա­յին, կրո­նա­կան և պե­տա­կան ժա­ռան­գու­թյամբ՝ Բա­բե­լո­նը հե­տա­գա­յում գեր­տե­րու­թյուն դար­ձավ և նվա­ճեց ու գե­րե­վա­րեց Հու­դան։ Սա­կայն Ե­սա­յու ժա­մա­նակ­նե­րում ապ­րող մարդ­կանց տե­սանկ­յու­նից Աստ­ծո ժո­ղովր­դի հա­մար Բա­ բե­լո­նը հա­զիվ թե սպառ­նա­լիք ներ­կա­յաց­ներ։ Ե­սա­յու ծա­ռա­յու­թյան մեծ մա­սի ըն­թաց­քում Ա­սո­րես­տա­նը գե­րիշ­խում էր Բա­բե­լո­նի վրա։ ՔԱ 728թ. սկսած, երբ Թագ­ղաթ-­Փա­ղա­սար Գ-ն նվա­ճեց Բա­բե­լո­նը և հռ­չակ­վեց Բա­բե­լո­նի թա­գա­վոր Փու­ղու (կամ Փուղ, տե՛ս Դ Թա­գա­ վոր­նե­րի 15.19, Ա Մ­նա­ցոր­դաց 5.26) ան­վամբ, Ա­սո­րես­տա­նի թա­գա­ վոր­նե­րը մի քա­նի ան­գամ վե­րան­վա­ճել են Բա­բե­լո­նը (ՔԱ 710թ., ՔԱ 702թ., ՔԱ 689թ. և ՔԱ 648թ.)։ Սա­կայն, ի վեր­ջո, Բա­բե­լո­նը դառ­նում է տա­րա­ծաշր­ջա­նի գեր­տե­րու­թյու­նը և կոր­ծա­նում Հու­դա­յի թա­գա­ վո­րու­թյու­նը։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 13-րդ գ­լու­խը։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք, թե որ­քան սուր է լե­զուն։ Ին­չո՞ւ է սի­րող Աստ­վածն ա­նում այս ա­մե­ նը կամ թույլ տա­լիս, որ դրանք պա­տա­հեն։ Ան­կաս­կած, ան­մեղ մար­դիկ ևս կ­տա­ռա­պեն, այն­պես չէ՞ (Ե­սա­յի 13.16)։ Ինչ­պե՞ս ենք հաս­կա­նում Աստ­ծո այս քայ­լը։ Ի՞նչ պետք է այս և Աստ­վա­ծաշն­ չում հան­դի­պող մեղ­քի և չա­րի­քի դեմ ուղղ­ված Աստ­ծո բար­կու­ 55

Դաս 6

թյան և ցաս­ման մա­սին խո­սող տեքս­տե­րը մեզ ա­սեն մեղ­քի և չա­րի­քի ա­ղա­ղա­կող և տխ­րահռ­չակ բնույ­թի մա­սին։ Արդ­յոք այն պարզ փաս­տը, որ սի­րո Աստ­վածն այս կերպ է ար­ձա­գան­քում մեղ­քին, բա­վա­րար ա­պա­ցույց չէ մեզ հա­մար, թե որ­քան վատ բան է մեղ­քը։ Մենք պետք է հի­շենք, որ Ե­սա­յու մի­ջո­ցով Հի­սուսն է բարձ­րա­ձայ­նում այս նա­խազ­գու­շա­ցում­նե­րը, նույն Հի­սու­սը, Ով նե­րում, բժշկում, թա­խան­ձում և հոր­դո­րում էր մե­ղա­վոր­նե­ րին ա­պաշ­խա­րել։ Ձեր իսկ մտքում ինչ­պե՞ս եք հաս­կա­ցել սի­ րող Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյան այս կող­մը։ Ինք­ներդ ձեզ տվե՛ք նաև հետև­յալ հար­ցը. «­Չի՞ կա­րող արդ­յոք այս ցա­սու­մը բխել հենց Նրա սի­րուց։ Ե­թե ա­յո, ա­պա ինչ­պե՞ս»։ Կամ դի­տար­կե՛ք այդ հար­ցը մեկ այլ՝ խա­չի տե­սանկ­յու­նից, որ­տեղ Ին­քը՝ Հի­սու­սը, կրե­ լով աշ­խար­հի մեղ­քը, տա­ռա­պեց այն­պես, ինչ­պես եր­բեք և­ոչ ոք չի տա­ռա­պել, նույ­նիսկ այն «ան­մեղ­նե­րը», ով­քեր տա­ռա­պել են ազ­գի մեղ­քե­րի հա­մար։ Ինչ­պե՞ս են խա­չի վրա Քրիս­տո­սի տա­ռա­ պանք­ներն օգ­նում պա­տաս­խա­նել այս բարդ հար­ցե­րին։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 1

Վերջին Բաբելոն մեծ քաղաքը (Եսայի 13.2-22) ՔԱ 626թ. քաղ­դեա­ցի­նե­րի Նա­բո­պա­լա­սա­րը վե­րա­կանգ­նում է Բա­բե­լո­նի փառ­քը՝ ի­րեն Բա­բե­լո­նում թա­գա­վոր հռչա­կե­լով, սկիզբ դնե­լով նոր Բա­բե­լոն­յան դի­նաս­տիա­յին և (­Մա­րաս­տա­նի հետ միա­ սին) Ա­սո­րես­տա­նի պար­տու­թյան մեջ ու­նե­նա­լով իր մաս­նակ­ցու­ թյու­նը։ Նրա որ­դի Նա­բու­գո­դո­նո­սոր Բ-ն հենց այն թա­գա­վորն էր, որ նվա­ճեց և գե­րե­վա­րեց Հու­դան։ Ինչ­պի­սի՞ ա­վարտ ու­նե­ցավ Բա­բե­լոն քա­ղա­քը։ Տե՛ս Դա­նիել 5։ ՔԱ 539թ., երբ պար­սիկ Կ­յու­րոս թա­գա­վո­րը նվա­ճեց Բա­բե­լո­նը և­ որ­պես նոր գեր­տե­րու­թյուն հռչա­կեց Մա­րա-­Պարս­կաս­տա­նը (տե՛ս Դա­նիել 5), քա­ղա­քը մե­կընդ­միշտ կորց­րեց իր ան­կա­խու­թյու­նը։ ՔԱ 482թ. Քսերք­սես Ա-ն դա­ժա­նո­րեն ճնշեց պարս­կա­կան տի­րա­կա­լու­ թյան դեմ Բա­բե­լո­նի ապս­տամ­բու­թյու­նը։ Նա հե­ռաց­րեց գե­րա­գույն աստ­ված Մար­դու­կի ար­ձա­նը և, ըստ երևույ­թին, վնա­սեց ո­րո­շա­կի պաշտ­պա­նա­կան ամ­րու­թյուն­ներ և տա­ճար­ներ։ Ա­լեք­սանդր Մա­կե­դո­նա­ցին ՔԱ 331թ. ա­ռանց ճա­կա­տա­մար­տի պար­սիկ­նե­րից նվա­ճեց Բա­բե­լո­նը։ Ի հե­ճուկս Բա­բե­լո­նը սե­փա­կան կայս­րու­թյան արևել­յան մայ­րա­քա­ղա­քը դարձ­նե­լու մեծ նվա­ճո­ղի 56

Դաս 6

ան­հա­րատև ե­րա­զան­քի՝ քա­ղաքն ան­կում ապ­րեց ըն­դա­մե­նը մի քա­ նի հար­յու­րամ­յակ անց։ ՔՀ 198թ. ար­դեն հռո­մեա­ցի Սեպ­տի­միուս Սևե­րու­սը Բա­բե­լոնն ամ­բող­ջո­վին ա­մա­յի գտավ։ Այս­պի­սով մեծ քա­ ղա­քի վեր­ջը վրա հա­սավ ա­մա­յաց­ման պատ­ճա­ռով։ Այ­սօր Ի­րա­քի գյու­ղե­րի քիչ թվով բնա­կիչ­ներ ապ­րում են հին Բա­բե­լո­նի տե­ղան­ քում, սա­կայն նրանք քա­ղա­քը որ­պես այդ­պի­սին չեն վե­րա­կա­ռու­ցել։ Ե­սա­յի 13-րդ գլ­խում նկա­րագր­ված Բա­բե­լո­նի կոր­ծա­նու­մով ա­զա­ տագր­վում են Հա­կո­բի սե­րունդ­նե­րը, ո­րոնք ճնշված էին Բա­բե­լո­նի կող­մից (Ե­սա­յի 14.1–3)։ Այս կոր­ծա­նումն ի­րա­կա­նաց­նող ի­րա­դար­ ձու­թյու­նը Բա­բե­լո­նի նվա­ճումն էր Կ­յու­րո­սի կող­մից ՔԱ 539թ.։ Նա թեև չա­վե­րեց քա­ղա­քը, սա­կայն այդ ի­րա­դար­ձու­թունն ար­ձա­նագր­ վեց որ­պես Բա­բե­լո­նի անկ­ման սկիզբ, և­ այն այլևս եր­բեք չսպառ­ նաց Աստ­ծո ժո­ղովր­դին։ Ե­սա­յի 13-րդ գ­լու­խը Բա­բե­լո­նի ան­կու­մը ներ­կա­յաց­նում է որ­պես աստ­վա­ծա­յին դա­տաս­տան։ Քա­ղա­քը գրա­վող ռազ­միկ­նե­րը Տի­րոջ գոր­ծիք­ներն են (Ե­սա­յի 13.2–5)։ Դա­տաս­տա­նի ժա­մա­նա­կը կոչ­վում է «­Տի­րոջ օ­րը» (Ե­սա­յի 13.6, 9), և Աստ­ծո ցա­սումն այն­քան ուժ­գին է, որ իր ազ­դե­ցու­թյունն է թող­նում նաև աստ­ղե­րի, արևի, լուս­նի, երկն­քի և­երկ­րի վրա (Ե­սա­յի 13.10, 13)։ Հա­մե­մա­տե՛ք Դա­տա­վոր­ներ 5-րդ գլ­խի հետ, որ­տեղ Դե­բո­րա­յի և Բա­րա­կի երգն ա­սում է, որ Տե­րը դուրս կգա երկ­րի տե­ղա­շար­ժով և­ երկն­քից թափ­վող անձրևով (­Դա­տա­վոր­ներ 5.4)։ Դա­տա­վոր­ներ 5.20, 21 հա­մար­նե­րը բնու­թյան տար­րե­րը, այդ թվում և­ աստ­ղե­րը նկա­րագ­րում են որ­պես օ­տար կե­ղե­քի­չի դեմ պայ­քա­րող­ներ։ Պատ­կե­րաց­րե՛ք, որ Բա­բե­լո­նի փառ­քի բար­ձուն­քում այն­տեղ ապ­րող մե­կը կար­դար Ե­սա­յի 13-րդ գ­լու­խը, մաս­նա­վո­րա­պես 19–22 հա­մար­նե­րը։ Որ­քա՜ն ան­հե­թեթ և­անհ­նա­րին կթվա­յին այդ բա­ռե­րը։ Ու­րիշ ի՞նչ դեռևս չի­րա­կա­նաց­ված մար­գա­րեու­թյուն­ներ են մեզ ան­հե­թեթ և­անհ­նա­րին թվում։ Այ­դու­հան­դերձ, ին­չո՞ւ մեր կող­մից հի­մա­րու­թյուն կլի­նի դրանք որ­պես անհ­նա­րին դի­տար­ կե­լը։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 2

Լեռնային «թագավորի» անկումը (Եսայի 14) Ի պա­տաս­խան Բա­բե­լո­նի անկ­մա­նը (Ե­սա­յի 13), որն ա­զա­տագ­ րում է Աստ­ծո ժո­ղովր­դին (Ե­սա­յի 14.1–3)՝ Ե­սա­յի 14.4–23 հա­մար­ 57

Դաս 6

նե­րը խո­սում են փո­խա­բե­րա­կան ծաղ­րի լեզ­վով (տե՛ս նաև Մի­քիա 2.4, Ամ­բա­կում 2.6) Բա­բե­լո­նի թա­գա­վո­րի դեմ։ Սա պոե­տիկ մո­տե­ ցում է, ո­րը չպետք է ուղ­ղա­կիո­րեն հաս­կաց­վի, քա­նի որ նկա­րագ­ րում է մե­ռած թա­գա­վոր­նե­րին ի­րենց նոր գոր­ծըն­կեր­նե­րին մահ­վան թա­գա­վո­րու­թյու­նում ող­ջու­նե­լիս (Ե­սա­յի 14.9, 10), որ­տեղ ճի­ճու­ներն ու որ­դերն են նրանց ան­կո­ղի­նը (Ե­սա­յի 14.11)։ Սա ըն­դա­մենն Աստ­ ծո ընտ­րած դրա­մա­տիկ մի­ջոցն է ամ­բար­տա­վան թա­գա­վո­րին ա­ սե­լու, որ նա գա­հա­վի­ժե­լու է այն­պես, ինչ­պես ի­րե­նից ա­ռաջ ե­ղած մյուս հպարտ միա­պե­տե­րը. սա մե­ռել­նե­րի վի­ճա­կի մա­սին մեկ­նա­ բա­նու­թյո՛ւն չէ։ Ինչ­պե՞ս կա­րող են Ե­սա­յի 14.12–14 հա­մար­նե­րը վե­րա­բե­րել Բա­ բե­լո­նի թա­գա­վո­րին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Բա­բե­լո­նի թա­գա­վոր­նե­րը շատ հե­ռու էին թե­րար­ժե­քու­թյան բար­ դույ­թից (­Դա­նիել 4, 5)։ Սա­կայն Ա­մե­նա­բարձր­յա­լին նման­վե­լու (Ե­ սա­յի 14.14) ձգտու­մը դուրս է գա­լիս նույ­նիսկ ա­մե­նաուռ­ճաց­ված ես-ի սահ­ման­նե­րից։ Չ­նա­յած որ թա­գա­վոր­նե­րը հայ­տա­րա­րում էին աստ­ված­նե­րի հետ ի­րենց սերտ կա­պե­րի մա­սին, նրանք ի­րա­կա­նում հնա­զանդ­վում էին նրանց։ Սա ա­մեն տա­րի դրա­մա­տիկ կեր­պով ար­ տա­հայտ­վում էր բա­բե­լոն­յան ա­մա­նոր­յա տո­նա­կա­տա­րու­թյան հին­ գե­րորդ օ­րը, երբ թա­գա­վո­րից պա­հանջ­վում էր Մար­դու­կի ար­ձա­նին մո­տե­նա­լուց ա­ռաջ հա­նել իր ար­քա­յա­կան պատ­վան­շա­նը, որ­պես­ զի վե­րա­հաս­տատ­վեր նրա թա­գա­վոր լի­նե­լը։ Նույ­նիսկ ա­մե­նա­փոքր աստ­ծուն դուրս հրե­լու գա­ղա­փա­րը կթվար խենթ և­ինք­նա­կոր­ծան։ Ինչ­պես Ե­սա­յի 14-րդ գլ­խում, Ե­զե­կիել 28-րդ գ­լու­խը ևս­ երկն­ քի դեմ հանդգ­նող ամ­բար­տա­վա­նու­թյու­նը նույ­նաց­նում է քա­ղա­ քի ղե­կա­վա­րի հետ։ Այս­տեղ ևս նկա­րագ­րու­թյու­նը չի խո­սում որևէ երկ­րա­յին միա­պե­տի մա­սին, և Աստ­ծո նշա­նա­ռու­թյունն ա­վե­լի ակ­ նա­ռու է դառ­նում. հպարտ տի­րա­կա­լը Ե­դե­մի պար­տե­զում էր՝ օծ­ ված, ծած­կող կամ պա­հա­պան քե­րով­բե էր Աստ­ծո սուրբ սա­րի վրա՝ կա­տար­յալ իր ա­րար­ման օ­րից մինչև այն պա­հը, երբ մեղք գտնվեց նրա­նում, ով Աստ­ծո կող­մից վտար­վեց երկն­քից, և­ով վերջ­նա­կա­նա­ պես կկոր­ծան­վի կրա­կով (Ե­զե­կիել 28.12–18)։ Ցան­կա­ցած մար­դու նկատ­մամբ կի­րառ­վե­լիս այս ճար­տա­սա­նու­թյան յու­րա­հա­տուկ եզ­ րույթ­ներն այն­քան փո­խա­բե­րա­կան են, որ ա­նի­մաստ են դառ­նում։ Բայց Հայտ­նու­թյուն 12.7–9 հա­մար­նե­րը պատ­մում են մի զո­րա­վոր էա­կի մա­սին, ով վռնդվեց երկն­քից իր հրեշ­տակ­նե­րի հետ. դա սա­ 58

Դաս 6

տա­նան է՝ «ամ­բողջ աշ­խար­հը մո­լո­րեց­նո­ղը» (­Հայտ­նու­թյուն 12.9), ով մո­լո­րեց­րեց Ե­վա­յին Ե­դե­մի պար­տե­զում (Ծնն­դոց 3)։ Սա­տա­նան ամ­բար­տա­վան երևա­կա­յու­թյուն ու­նի. «…և­ա­սա­ցիր. «Ես մի աստ­ված եմ, աստ­ծու գա­հի վրա եմ նստած ծո­վի սրտում», բայց դու մարդ ես և­ոչ Աստ­ված» (Ե­զե­կիել 28.2)։ Նրա մա­հը կա­պա­ ցու­ցի, որ նա աստ­ված չէ։ Ի տար­բե­րու­թյուն Քրիս­տո­սի՝ սա­տա­նան կկոր­չի կրա­կի ծո­վի սրտում (­Հայտ­նու­թյուն 20.10) և­այլևս եր­բեք չի հե­տապն­դի տիե­զեր­քը։ Հա­մե­մա­տե՛ք Ե­սա­յի 14.13, 14 հա­մար­նե­րը Մատ­թեոս 11.29, Հով­հան­նես 13.5 և Փի­լիպ­պե­ցի­նե­րին 2.5–8 հա­մար­նե­րի հետ։ Ի՞նչ է մեզ ա­սում այս հա­կադ­րու­թյունն Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյան մա­սին, ո­րը հա­կադր­վում է սա­տա­նա­յի բնա­վո­րու­թյան հետ։ Ի՞նչ է մեզ ա­սում այս հա­կադ­րու­թյունն այն մա­սին, թե ինչ­պես է Տե­րը նա­յում հպար­տու­թյա­նը, ամ­բար­տա­վա­նու­թյա­նը, ինք­նիշ­խա­նու­ թյան և գե­րա­կա­յու­թյան փա­փա­գին։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 3

Երկնքի դարպասը (Եսայի 13, 14) Ե­սա­յի 14-րդ գլ­խում սա­տա­նա­յի՝ «ա­ռա­վոտ­յան ա­րուս­յա­կի, ար­ շա­լույ­սի որ­դու» (Ե­սա­յի 14.12) նկատ­մամբ ծաղ­րը միա­խառն­վում է Բա­բե­լո­նի թա­գա­վո­րի նկատ­մամբ կի­րառ­վող ծաղ­րին։ Ին­չո՞ւ։ Հա­ մե­մա­տե՛ք Հայտ­նու­թյուն 12.1–9 հա­մար­նե­րի հետ, որ­տեղ որ­պես սա­տա­նա նույ­նա­կա­նաց­ված վի­շա­պը (­Հայտ­նու­թյուն 12.9) փորձ է ա­նում ոչն­չաց­նել ման­կա­նը նրա ծնվե­լուն պես։ Հայտ­նու­թյուն 12.5 հա­մա­րը հստակ կեր­պով ներ­կա­յաց­նում է, որ մա­նու­կը Քրիս­տոսն է։ Բայց չէ՞ որ Հե­րով­դես թա­գա­վորն էր, որ փոր­ձում էր սպա­նել Հի­ սու­սին մա­նուկ հա­սա­կում (­Մատ­թեոս 2)։ Վի­շա­պը և՛ սա­տա­նան է, և՛ հռո­մեա­կան իշ­խա­նու­թյու­նը Հե­րով­դե­սի գլխա­վո­րու­թյամբ, քա­ նի որ սա­տա­նան աշ­խա­տում է մարդ­կանց մի­ջո­ցով։ Նույն կերպ, սա­տա­նան էր Բա­բե­լո­նի թա­գա­վո­րի և Տ­յու­րո­սի իշ­խա­նի հետևում կանգ­նած իշ­խա­նու­թյու­նը։ Ին­չո՞ւ է ա­վե­լի ուշ «­Բա­բե­լո­նը» վե­րա­բե­րում Հռո­մին (Ա Պետ­ րոս 5.13) և Հայտ­նու­թյուն գրքում նկա­րագր­ված չար ու­ժին (­Հայտ­նու­թյուն 14.8, 16.19, Հայտ­նու­թյուն 17.5, Հայտ­նու­թյուն 18.2, 10, 21)։ ________________________________________________________________________ 59

Դաս 6

Ինչ­պես ի­րա­կան Բա­բե­լո­նը, Հռո­մը և Հայտ­նու­թյուն գրքի «­Բա­բե­լո­նը» ևս հ­պարտ և­ ա­նո­ղոք իշ­խա­նու­թյուն­ներ են, ո­րոնք ճնշում են Աստ­ծո ժո­ղովր­դին։ Տե՛ս հատ­կա­պես Հայտ­նու­թյուն 17.6 հա­մա­րը, որ­տեղ աս­վում է, որ նա սրբե­րի ար­յու­նով է հար­բած։ Նրանք ապս­տամ­բում են Աստ­ծո դեմ, և­այս գա­ղա­փա­րը նե­րառ­ված է հենց «­Բա­բե­լոն» ան­վան մեջ։ Բա­բե­լո­նի լեզ­վով այդ ա­նու­նը կոչ­վում է բաբ ի­լի, ո­րը նշա­նա­կում է «աստ­ծո(աստ­ված­նե­րի) դար­պաս». սա վե­րա­ բե­րում է դե­պի աստ­վա­ծա­յին թա­գա­վո­րու­թյուն մուտ­քի վայ­րին։ Հա­ մե­մա­տե՛ք Ծնն­դոց 11-րդ գլ­խի հետ, որ­տեղ մար­դիկ կա­ռու­ցում էին Բա­բե­լո­նի աշ­տա­րա­կը (­Բա­բե­լոն)՝ ի­րենց սե­փա­կան ու­ժե­րով հաս­նե­ լու այն աստ­վա­ծա­յին մա­կար­դա­կին, որն ա­զա­տում է Աստ­ծո ա­ռաջ հաշ­վե­տու լի­նե­լուց։ Երբ Հա­կոբն արթ­նա­ցավ իր ե­րա­զից, ո­րում տե­սել էր եր­կինքն ու եր­կի­րը միաց­նող սան­դուղ­քը, նա բա­ցա­կան­չեց. «­Սա ու­րիշ բան չէ, այլ միայն Աստ­ծո տու­նը, և սա է երկն­քի դու­ռը» (Ծնն­դոց 28.17)։ Ու­ շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք, որ «Աստ­ծո տու­նը» «երկն­քի դուռն է», այ­ սինքն աստ­վա­ծա­յին թա­գա­վո­րու­թյան մուտ­քը։ Հա­կոբն այդ վայ­րը Բե­թել ան­վա­նեց, ո­րը նշա­նա­կում է «Աստ­ծո տուն»։ Բե­թե­լի «երկն­քի դու­ռը» և Բա­բե­լո­նի «աստ­ծո(աստ­ված­նե­րի) դար­պասն» աստ­վա­ծա­յին թա­գա­վո­րու­թյա­նը հաս­նե­լու հա­կա­դիր մի­ջոց­ներ էին։ Հա­կո­բի սան­դուղքն սկիզբ էր առ­նում երկն­քից՝ բաց­ ված վերևից՝ Աստ­ծո կող­մից։ Իսկ Բա­բե­լո­նը, իր աշ­տա­րակ­նե­րով և զիկ­կու­րատ1 տա­ճար­նե­րով, կա­ռուց­վել էր մարդ ա­րա­րա­ծի կող­ մից գետ­նից և ձգ­տում էր դե­պի վեր։ Այս հա­կա­դիր ու­ղի­նե­րը ներ­ կա­յաց­նում են դե­պի փրկու­թյուն տա­նող հա­կա­ռակ ուղ­ղու­թյուն­ներ՝ աստ­վա­ծա­յին շնոր­հը մարդ­կանց գոր­ծե­րի դեմ։ Ճշ­մա­րիտ կրո­նը հիմն­ված է Բե­թե­լի պարզ ձևա­չա­փի վրա. «Շ­նոր­հով եք փրկվել հա­ վա­տի մի­ջո­ցով» (Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 2.8)։ Կեղծ «կրո­նը», ո­րը նե­րա­ ռում է օ­րի­նա­պաշ­տու­թյունն ու «աշ­խար­հիկ» մար­դա­սի­րու­թյու­նը, հիմն­ված է հպարտ բա­բե­լոն­յան ձևա­չա­փի վրա։ Եր­կու մո­տե­ցում­ նե­րի միջև տար­բե­րու­թյան հա­մար տե՛ս փա­րի­սե­ցու և մաք­սա­վո­րի մա­սին Հի­սու­սի ա­ռա­կը (­Ղու­կաս 18.9–14)։ Զեն վան­քում մի քա­նի տա­րի անց­կաց­նե­լուց հե­տո նույ­նիսկ կա­ նա­դա­ցի եր­գա­հան Լեո­նարդ Քո­հենն իր հար­ցազ­րույց­նե­րից մե­ կում ա­սել է՝ ես փրկված չեմ։ Այ­սօր­վա մեր ու­սում­նա­սի­րու­թյան 1 Զիկկուրատ (բաբելոներեն sigguratu բառից, որը նշանակում է «բարձունք» կամ «լեռ­նագագաթ»), բազմաստիճան պաշտամունքային կառույց Հին Միջա­գետ­քում, որը տիպիկ էր շումերական, ասորական, բաբելոնյան և էլամյան ճարտարապետու­ թյան համար։

60

Դաս 6

հա­մա­տեքս­տում ըստ ձեզ՝ ո՞րն էր նրա խնդի­րը։ Ի՞նչ պետք է նա ի­մա­նար փրկու­թյան մա­սին։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 4

Սիոնի վերջնական հաղթանակը (Եսայի 24-27) Ե­սա­յի 13–23-րդ գ­լուխ­նե­րում նկա­րագր­վող տար­բեր ազ­գե­րին վե­ րա­բե­րող դա­տաս­տա­նի կան­խա­գու­շա­կում­նե­րին հետևում է Ե­սա­յի 24–27-րդ գ­լուխ­նե­րում նկա­րագր­վող Աստ­ծո թշնա­մի­նե­րի հա­մաշ­ խար­հա­յին մասշ­տա­բի պար­տու­թյու­նը և Նրա ժո­ղովր­դի ա­զա­տագ­ րու­մը։ Ին­չո՞ւ է երկ­րի ա­մա­յաց­ման (Ե­սա­յի 24) Ե­սա­յու նկա­րա­գի­րը նման Հով­հան­նե­սի նկա­րագ­րած այն ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րին, ո­րոնք կապ­ված են Քրիս­տո­սի երկ­րորդ գա­լուս­տին հա­ջոր­դող 1000 տա­րի­նե­րի հետ (­Հայտ­նու­թյուն 20)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ինչ­պես Ե­սա­յի 13–14-րդ գ­լուխ­նե­րում, ի­րա­կան Բա­բե­լո­նի հատ­ կա­նիշ­նե­րը կի­րա­ռե­լի են նաև հե­տա­գա իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի հա­մար, իսկ «­Բա­բե­լո­նի թա­գա­վո­րը» ներ­կա­յաց­նում է մարդ կա­ռա­վա­րիչ­նե­ րի և նրանց հետևում կանգ­նած ներշն­չո­ղի՝ սա­տա­նա­յի միա­ձու­լու­ մը։ Ուս­տի «Ըն­կա՜վ, ըն­կա՜վ Բա­բե­լո­նը» (Ե­սա­յի 21.9) լու­րը կա­րե­լի է կրկնել նաև ա­վե­լի ուշ ժա­մա­նակ­նե­րի հա­մար (­Հայտ­նու­թյուն 14.8, Հայտ­նու­թյուն 18.2), և սա­տա­նան վերջ­նա­կա­նա­պես կկոր­ծան­վի Քրիս­տո­սի երկ­րորդ գա­լուս­տից հե­տո (­Հայտ­նու­թյուն 20.10)։ Մինչ ի­ րա­կան Բա­բե­լո­նի կոր­ծա­նու­մը Տի­րոջ դա­տաս­տա­նի օրն էր (Ե­սա­յի 13.6, 9), «­Տի­րոջ մեծ և­ ա­հեղ» (­Հո­վել 2.31, Մա­ղա­քիա 4.5, հա­մե­մա­ տե՛ք Սո­փո­նիա 1.7 հա­մա­րի հետ) մեկ այլ օր ար­դեն ճա­նա­պար­հին է։ Ճիշտ նույն կերպ Ե­սա­յի 24-րդ գլ­խում մար­գա­րեի տե­սիլ­քը տե­ղի է ու­նե­նում նրան ծա­նոթ պայ­ման­նե­րում այն ժա­մա­նակ, երբ «կա­ մա­չի լու­սի­նը, կպատ­կա­ռի ա­րե­գա­կը, երբ Սիոն լե­ռան վրա և Ե­րու­ սա­ղե­մում թա­գա­վո­րի Զո­րու­թյուն­նե­րի Տե­րը» (Ե­սա­յի 24.23)։ Ե­սա­յին կաս­կած չու­ներ, որ տե­սիլ­քը վե­րա­բե­րում է իր ի­մա­ցած Ե­րու­սա­ղե­ մին, սա­կայն Հայտ­նու­թյուն գիր­քը բա­ցատ­րում է, որ դա ի­րա­կա­նում կի­րա­կա­նա­նա Նոր Ե­րու­սա­ղե­մում (­Հայտ­նու­թյուն 21.2)։ «­Քա­ղա­քը ո՛չ արևի, ո՛չ էլ լուս­նի կա­րիք ու­նի, որ­պես­զի ի­րեն լու­սա­վո­րեն, ո­րով­ 61

Դաս 6

հետև Աստ­ծու փառքն է լու­սա­վո­րում նրան, և Գա­ռը՝ նրա ճրա­գը» (­Հայտ­նու­թյուն 21.23)։ Աստ­ված իս­կա­պե՞ս կոր­ծա­նում է ամ­բա­րիշտ­նե­րին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 28.21 հա­մա­րը, որ­տեղ Աստ­ծո կոր­ծան­ման գոր­ծը Նրա օ­տա­րո­տի «ա­րարքն» է։ Այն Նրա հա­մար օ­տա­րո­տի է, քա­նի որ Նա չի կա­մե­նում դա ա­նել, սա­կայն, այ­դու­հան­դերձ, դա ա­ րարք կամ գոր­ծո­ղու­թյուն է։ Ճիշտ է, որ մեղ­քը ինք­նա­կոր­ծան­ման սեր­մեր է կրում իր մեջ (­Հա­կո­բոս 1.15)։ Սա­կայն քա­նի որ Աստ­ված գե­ րա­գույն իշ­խա­նու­թյուն ու­նի կյան­քի և մահ­վան վրա, և Նա է ո­րո­շում վերջ­նա­կան կոր­ծան­ման ժա­մա­նա­կը, տե­ղը և ձևը (­Հայտ­նու­թյուն 20), ա­նի­մաստ է վի­ճա­բա­նել, թե Նա վերջ­նա­կա­նա­պես վե­րաց­նում է մեղ­քի ա­նեծ­քը պա­սիվ կեր­պով՝ պար­զա­պես թույլ տա­լով, որ պատ­ ճառն ու հետևան­քը գնան ի­րենց բնա­կան հու­նով։ Այն, ինչ տես­նում ենք Ե­սա­յի 24–27 գլուխ­նե­րում, ար­տա­ցոլ­ված է ողջ Աստ­վա­ծաշն­չում, ո­րի ի­մաստն է՝ ան­կախ այ­սօր­վա տա­ռա­ պան­քից, ցա­վից ու հու­սալ­քու­թյու­նից, վեր­ջում Աստ­ված և բա­ րու­թյու­նը հաղ­թե­լու են չա­րին։ Այդ դեպ­քում ո՞րն է այն միակ բա­նը, ո­րը կա­րող ենք ա­նել մենք, ե­թե ցան­կա­նում ենք այդ վերջ­ նա­կան հաղ­թա­նա­կի մաս կազ­մել։ Ա­ռակ­ներ 3.5–7, Հռո­մեա­ցի­ նե­րին 10.9։­ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 5

Հետագա ուսումնասիրության համար «­Հարց է ա­ռա­ջա­նում՝ ինչ­պե՞ս։ Կա՞ն արդ­յոք պայ­ման­ներ, որ­ պես­զի մենք ստա­նանք փրկու­թյու­նը։ Մենք եր­բեք Քրիս­տո­սի մոտ չենք գա­լիս պայ­ման­նե­րի բե­րու­մով։ Այդ դեպ­քում, ե­թե մենք գա­լիս ենք Քրիս­տո­սի մոտ, ա­պա ո՞րն է պայ­մա­նը։ Պայ­մանն այն է, որ կեն­ դա­նի հա­վա­տով մենք ամ­բող­ջո­վին ա­պա­վի­նում ենք խաչ­յալ և հա­ րու­թյուն ա­ռած Փրկ­չի ար­յան ար­ժա­նիք­նե­րին։ Երբ ա­նում ենք դա, այդ­ժամ ար­դա­րու­թյան գոր­ծեր ենք գոր­ծում։ Սա­կայն ե­թե Աստ­ված կան­չում է այս աշ­խար­հի մե­ղա­վո­րին և հ­րա­վի­րում է նրան, այս­տեղ ոչ մի պայ­ման չկա. մե­ղա­վո­րը գա­լիս է Քրիս­տո­սի հրա­վե­րով, և չի գոր­ծում հետև­յալ բա­նաձևը՝ այժմ դու պետք է ար­ձա­գան­քես՝ Աստ­ ծո մոտ գա­լու հա­մար։ Մե­ղա­վո­րը գա­լիս է, և­երբ գա­լիս և տես­նում է 62

Դաս 6

Քրիս­տո­սին Գող­գո­թա­յի խա­չի վրա բարձ­րաց­ված, ին­չը Տե­րը տպա­ վո­րում է նրա մտքում, նրա սրտում ծնվում է սեր, ո­րը վեր է ցան­կա­ ցած բա­նից, ին­չին նա կար­ծել է, թե ա­մուր կառ­չել է»։ Է­լեն Ուայթ, Ձե­ռագ­րեր, հա­տոր 6, էջ 32։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք վե­րը նշված մեջ­բեր­մանն Է­լեն Ուայ­թի գրքից, դի­տար­կե՛ք այն չո­րեք­շաբ­թի օր­վա դա­սի հա­մա­տեքս­ տում։ Ի՞նչ է նա մեզ ա­սում այս­տեղ։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք նրա պնդման մեջ քրիս­տո­նեա­կան ճա­նա­պար­հի եր­կու բա­ղադ­ րիչ­նե­րին՝ հա­վատ, հե­տո գոր­ծեր։ Ինչ­պե՞ս է նա տար­բե­րա­կում այս եր­կու­սը։ 2. Ին­չո՞ւ են հպար­տու­թյունն ու ամ­բար­տա­վա­նույ­թունն այդ­քան վտան­գա­վոր մեղ­քեր։ Ին­չո՞ւ է դրան­ցից հրա­ժար­վելն այդ­քան բարդ։ Մի­գու­ցե հենց այն պատ­ճա­ռով, որ դրանց բուն էու­թյու­ նը կու­րաց­նո՞ւմ է մարդ­կանց և թույլ չի տա­լիս տես­նել դրան­ ցից հրա­ժար­վե­լու անհ­րա­ժեշ­տու­թյու­նը։ Եվ, ի վեր­ջո, ե­թե դուք հպարտ եք, և կար­ծում եք, որ ա­մեն ինչ կար­գին է, ա­պա ին­ չո՞ւ է պետք ան­հանգս­տա­նալ փոխ­վե­լու մա­սին։ Ինչ­պե՞ս կա­րող է խա­չի և դ­րա ար­տա­հայ­տած գա­ղա­փա­րի (մար­դուն փրկե­լու միակ մի­ջո­ցի) շուրջ խոր­հե­լը հզոր բու­ժում լի­նել հպար­տու­թյու­ նից և­ամ­բար­տա­վա­նու­թյու­նից ցան­կա­ցած մար­դու հա­մար։ 3. Ե­սա­յին հույս տես­նո՞ւմ է այլ ժո­ղո­վուրդ­նե­րի հա­մար։ Տե՛ս, օ­ րի­նակ, Ե­սա­յի 25.3, 6, Ե­սա­յի 26.9 (հա­մե­մա­տե՛ք Հայտ­նու­թյուն 19.9 հա­մա­րի հետ)։ Ամ­փո­փում.

Ե­սա­յին տե­սավ, որ Ա­սո­րես­տա­նից հե­տո Բա­բե­լոնն է նվա­ճե­լու Հու­դան։ Սա­կայն նա տե­սավ նաև, որ ի հե­ճուկս այս աշ­խար­հի խա­ վա­րի գերբ­նա­կան իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի (Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 6.12), ո­րոնք աշ­խա­տում են Աստ­ծո թշնա­մի մարդ­կանց մի­ջո­ցով և հա­վակ­նում են Աստ­ծո դե­րին, Տերն ան­կաս­կած կհաղ­թի և հա­վի­տե­նա­կան խա­ ղա­ղու­թյուն կբե­րի մեր տա­ռապ­յալ մո­լո­րա­կի­ն։

63

Դաս 6

ԴԱՍ 7 ՓԵՏՐՎԱՐԻ 6–12

ԱՍՈՐԵՍՏԱՆՑԻՆԵՐԻ ՊԱՐՏՈՒԹՅՈՒՆԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րութ­յան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ե­սա­յի 36.1, Ե­սա­յի 36.2–20, Ե­սա­յի 36.21–37.20, Ե­սա­յի 37.21–38, Ե­սա­յի 38, 39։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ո՛վ ­Զո­րութ­յուն­նե­րի ­Տեր, Աստ­վա՛ծ Իս­րա­յե­լի, որ բազ­մած ես քե­րով­բե­նե­րի վրա, ­Դու ես երկ­րի բո­լոր թա­գա­վո­րութ­ յուն­նե­րի միակ Աստ­վա­ծը, ­Դու ես ա­րա­րել եր­կինքն ու եր­կի­ րը» (Ե­սա­յի 37.16): Մի վտիտ տղա­մարդ բո­կոտն քայ­լում է իր եր­կու որ­դի­նե­րի հետ։ ­ եկ այլ ըն­տա­նիք իր ողջ կահ­կա­րա­սին տե­ղա­վո­րել է սայ­լա­կի վրա, Մ ո­րին լծված են հյուծ­ված եզ­ներ։ ­Մի տղա­մարդ քշում է եզ­նե­րին, իսկ եր­կու կին նստած են սայ­լի վրա։ Ա­վե­լի աղ­քատ մար­դիկ սայլ չու­նեն, ուս­տի և ս­տիպ­ված են ի­րենց ողջ ինչ­քը կրել սե­փա­կան ու­սե­րի վրա։ Շուրջ­բո­լո­րը զին­վոր­ներ են։ ­Խո­յա­հա­րող մե­քե­նան մխրճվում է քա­ղա­քի դար­պաս­նե­րի մեջ։ Դ­րա վրա կանգ­նած ա­ղեղ­նա­ձիգ­նե­րը նե­տա­հա­րում են պարս­պի վրա դիր­քա­վոր­ված պաշտ­պան­նե­րին։ ­Տի­րում է քաո­սա­յին կո­տո­րած։ Ա­ռաջ անց­նենք։ ­Թա­գա­վո­րը փա­ռա­հե­ղո­րեն բազ­մած է իր գա­հին և­ ըն­դու­նում է ա­վարն ու գե­րի­նե­րին։ ­Գե­րի­նե­րից ո­մանք մո­տե­նում են նրան վեր պար­զած ձեռ­քե­րով և­ ո­ղոր­մութ­յուն թա­ խան­ձում։ Մ­յուս­նե­րը ծնկի են իջ­նում կամ կռա­նում։ ­Թա­գա­վո­րի դե­րա­կա­տար­մամբ այս տե­սա­րան­նե­րի նկա­րագ­րութ­յունն սկսվում է հետև­յալ բա­ռե­րով. «­Սե­նե­քե­րիմ՝ աշ­խար­հի և Ա­սո­րես­տա­նի թա­ գա­վոր» և ­շա­րու­նակ­վում է այն­պի­սի ար­տա­հայ­տութ­յուն­նե­րով, ինչ­պի­սիք են «նստած էր նե­մե­դու գա­հին, և ­Լա­քիս քա­ղա­քի ռազ­ մա­վարն անց­նում էր նրա աչ­քի ա­ռա­ջով»։ ­Ջոն ­Մալ­քոլմ ­Ռաս­սել, Գր­վածք­ներ պա­տի վրա (­Վայ­նո­նա ­Լեյք, Ին­դիա­նա, Այ­զենբ­րաունս, 1999թ.), էջ 137, 138։ 64

Դաս 7

Ն­կար­նե­րի այս շար­քը, ո­րը մի ժա­մա­նակ զար­դա­րում էր ­Սե­նե­քե­րի­մի «Ան­զու­գա­կան պա­լա­տը», այժմ գտնվում է Բ­րի­տա­նա­ կան թան­գա­րա­նում և­ ի՜նչ պատ­մութ­յուն ու­նի այն ներ­կա­յաց­նե­լու Աստ­ծո ժո­ղովր­դի ծանր ի­րա­վի­ճա­կի մա­սին։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 7

Որոշակի պայմաններ (Եսայի 36.1) Ի՞նչ պա­տա­հեց ­Հու­դա­յի հետ։ Դ ­Թա­գա­վոր­նե­րի 18.13, Բ Մ­նա­ ցոր­դաց 32.1, Ե­սա­յի 36.1։ Երբ մա­հա­ցավ ան­հա­վա­տա­րիմ Ա­քա­զը, և ն­րա հա­վա­տա­րիմ որ­դի Ե­զե­կիան հա­ջոր­դեց նրան, վեր­ջի­նիս որ­պես ժա­ռան­գութ­յուն բա­ժին հա­սավ մի թա­գա­վո­րութ­յուն, ո­րը կորց­րել էր իր լիա­կա­տար ան­կա­խութ­յու­նը։ ­Քա­նի որ ­Հու­դան գնել էր Ա­սո­րես­տա­նի օգ­նութ­ յու­նը ­Սի­րիա­յի և հ­յու­սի­սա­յին Իս­րա­յե­լի դա­շին­քի դեմ, ստիպ­ված էր շա­րու­նա­կել վճա­րել «պաշտ­պա­նութ­յան գու­մա­րը» Ա­սո­րես­տա­ նին վճար­վող հար­կի տես­քով (տե՛ս Բ Մ­նա­ցոր­դաց 28.16–21)։ Երբ Ա­սո­րես­տա­նի թա­գա­վոր ­Սար­գոն Բ-ն ­մա­հա­ցավ հե­ռա­վոր մար­տի դաշ­տում, և ն­րան հա­ջոր­դեց ­Սե­նե­քե­րի­մը ՔԱ 705թ., Ա­սո­րես­տա­նը կորց­րեց եր­բեմ­նի ան­խո­ցե­լիութ­յու­նը։ Ա­սո­րես­տան­յան և­ աստ­վա­ ծաշնչ­յան ձե­ռագ­րե­րից ստաց­ված ա­պա­ցույց­նե­րը բա­ցա­հայ­տում են, որ Ե­զե­կիան այս հնա­րա­վո­րութ­յունն օգ­տա­գոր­ծեց, որ­պես­զի ապս­տամ­բի (տե՛ս Դ ­Թա­գա­վոր­նե­րի 18.7)՝ ձեռ­նար­կե­լով ագ­րե­սիվ գոր­ծո­ղութ­յուն­ներ որ­պես իր տա­րա­ծաշր­ջա­նի ազ­գա­յին փոք­րա­ մաս­նութ­յուն­նե­րի շրջա­նում հա­կաա­սո­րես­տան­յան ապս­տամ­բութ­ յան ղե­կա­վար։ Ցա­վոք, Ե­զե­կիան թե­րագ­նա­հա­տել էր Ա­սո­րես­տա­նի կա­յու­ նութ­յու­նը։ ՔԱ 701թ., երբ ­Սե­նե­քե­րիմն ի­րեն հպա­տա­կեց­րեց իր կայս­րութ­յան մյուս մա­սե­րը, նա կոր­ծա­նա­րար ու­ժով դուրս ե­կավ ­Սի­րիա-­Հա­րա­վա­յին Իս­րա­յե­լի դեմ և­ա­մա­յաց­րեց ­Հու­դան։ Ինչ­պե՞ս Ե­զե­կիան պատ­րաստ­վեց Ա­սո­րես­տա­նի հետ առ­ճա­կատ­ մա­նը Բ Մ­նա­ցոր­դաց 32.1–8։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Երբ Ե­զե­կիան հաս­կա­ցավ, որ ­Սե­նե­քե­րի­մը մայ­րա­քա­ղաք Ե­ րու­սա­ղե­մը վերց­նե­լու նպա­տակ ու­նի, նա լայ­նա­ծա­վալ պատ­րաս­ տութ­յուն ձեռ­նար­կեց Ա­սո­րես­տա­նի հետ առ­ճա­կատ­ման հա­մար։ 65

Դաս 7

­ ա ու­ժե­ղաց­րեց իր ամ­րութ­յուն­նե­րը, զի­նեց և ­կազ­մա­կեր­պեց իր Ն բա­նա­կը, ինչ­պես նաև մե­ծաց­րեց Ե­րու­սաղ­մեի ջրա­մա­տա­կա­րար­ ման հա­մա­կար­գի անվ­տան­գութ­յու­նը (տե՛ս նաև Դ ­Թա­գա­վոր­նե­րի 20.20, Բ Մ­նա­ցոր­դաց 32.30)։ ­Հայտ­նի ­Սի­լո­վա­մի ջրա­յին թու­նե­լը, ո­րի վրա գրի է առն­ված դրա կա­ռուց­ման նկա­րագ­րութ­յու­նը, հա­մար­յա թե ճշգրտո­րեն նշում է Ե­զե­կիա­յի՝ հա­վա­նա­կան պա­շար­ման նա­խա­ պատ­րաստ­վե­լու տա­րե­թի­վը։ Ե­զե­կիան հոգ­ևոր ա­ռաջ­նոր­դութ­յու­նը նույն­քան կար­ևոր էր հա­մա­րում, որ­քան ռազ­մա­կան և ­կազ­մա­կերպ­չա­կան ա­ռաջ­նոր­ դութ­յու­նը, ուս­տի և ­փոր­ձում էր բարձ­րաց­նել սե­փա­կան ժո­ղովր­դի բա­րո­յա­կան ո­գին այս դժվա­րին և­ ա­հա­սար­սուռ ժա­մա­նակ­նե­ րում։ «­Սա­կայն ­Հու­դա­յի թա­գա­վո­րը ո­րո­շել էր ըստ հնա­րա­վո­րին ա­նել ա­մեն բան՝ նա­խա­պատ­րաստ­վե­լով դի­մա­կա­յե­լու թշնա­մուն և­ ա­վար­տե­լով այն ա­մենն, ինչ մարդ­կա­յին հնա­րա­գի­տութ­յունն ու ե­ռան­դը կա­րող էին ա­նել. նա հա­վա­քեց իր ռազ­մա­կան ու­ժե­ րը և ­հոր­դո­րեց նրանց քաջ լի­նել։ Է­լեն Ո­ւայթ, ­Մար­գա­րե­ներ և ­թա­գա­վոր­ներ, էջ 351։ Ե­թե Ե­զե­կիան այդ­քան վստա­հում էր ­Տի­րո­ջը, ին­չո՞ւ էր ինք­ նու­րույն այդ­քան ջան­քեր գոր­ծադ­րում։ Արդ­յո՞ք նրա գոր­ծե­րը ժխտում են նրա հա­վա­տի առ­կա­յութ­յու­նը։ ­Տե՛ս ­Փի­լիպ­պե­ցի­նե­րին 2.12, 13 հա­մար­նե­րը, ո­րոնք նկա­րագ­րում են Աստ­ծո հետ հա­մա­ գոր­ծակ­ցութ­յու­նը, Ով տրա­մադ­րում է այն զո­րութ­յու­նը, որն իս­ կա­պես արդ­յու­նա­վետ է։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 8

Քարոզչություն (Եսայի 36.2-20) Ա­սո­րես­տա­նի կա­ռա­վա­րիչ­նե­րը ոչ միայն դա­ժան, այլև խե­լա­ ցի էին։ Ն­րանց նպա­տա­կը հարս­տութ­յունն ու իշ­խա­նութ­յունն էր, այլ ոչ պար­զա­պես հա­կա­ռա­կոր­դի կար­ծա­նու­մը (հա­մե­մա­տե՛ք Ե­սա­յի 10.13, 14 հա­մար­նե­րի հետ)։ Ին­չո՞ւ ռե­սուրս­ներ ծախ­սել քա­ղաքն ու­ժով գրա­վե­լու վրա, ե­թե կա­րե­լի է դրա բնա­կիչ­նե­րին հա­մո­զել հանձն­վել։ Ուս­տի և ­մինչ ին­քը ­Սե­նե­քե­րի­մը զբաղ­ված էր ­Լա­քիս քա­ղա­քի պա­շա­րու­մով, նա ու­ղար­կեց իր ռաբ­սա­կին՝ այս­պես ա­սած բարձ­րաս­տի­ճան ռազ­մա­կան պաշ­տոն­յա­յին (թեև ­Ռավ ­Շա­քե ա­նուն էլ կա)՝ քա­րոզ­չութ­յամբ գրա­վե­լու Ե­րու­ սա­ղե­մը։ 66

Դաս 7

Ի՞նչ փաս­տարկ­ներ էր օգ­տա­գոր­ծում ­Ռաբ­սա­կը ­Հու­դա­յին վա­ խեց­նե­լու հա­մար։ Ե­սա­յի 36.2–20, տե՛ս նաև Դ ­Թա­գա­վոր­նե­րի 18.17–35, Բ Մ­նա­ցոր­դաց 32.9–19։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ռաբ­սա­կը մի քա­նի իս­կա­պես հզոր փաս­տարկ­ներ ներ­կա­յաց­ րեց։ ­Դուք չեք կա­րող ձեր հույ­սը դնել Ե­գիպ­տո­սի օգ­նութ­յան վրա, քա­նի որ այն թույլ և­ան­հու­սա­լի է։ Ոչ էլ կա­րող եք օգ­նութ­յուն ակն­կա­ լել ­Տի­րո­ջից, քա­նի որ Ե­զե­կիան վի­րա­վո­րել է Ն­րան՝ հե­ռաց­նե­լով Ն­րա բարձ­րա­վան­դակ­նե­րը և ­զո­հա­սե­ղան­ներն ամ­բողջ ­Հու­դա­յի տա­րած­ քից և հ­րա­մա­յել ժո­ղովր­դին երկր­պա­գութ­յուն ի­րա­կա­նաց­նել միայն մեկ՝ Ե­րու­սա­ղե­մում գտնվող զո­հա­սե­ղա­նի մոտ։ Ի­րա­կա­նում ­Տերն Ա­ սո­րես­տա­նի կողմն է և հ­րա­մա­յել է ­Սե­նե­քե­րի­մին կոր­ծա­նել ­Հու­դան։ ­Դուք նույ­նիսկ բա­վա­կա­նա­չափ վարժ­ված մար­դիկ չու­նեք, որ­պես­զի գլուխ հա­նեն 2000 ձիե­րից։ Պա­շա­րու­մից խու­սա­փե­լու հա­մար, ո­րի ժա­մա­նակ ու­տե­լու և խ­մե­լու ո­չինչ չու­նեք, հանձն­վե՛ք հի­մա և ­ձեզ հետ ո­ղոր­մա­ծա­բար կվար­վեն։ Ե­զե­կիան չի կա­րող փրկել ձեզ, և ­քա­նի որ Ա­սո­րես­տա­նի կող­մից գրավ­ված մնա­ցած բո­լոր երկր­նե­րի աստ­ված­նե­րը չեն փրկել նրանց, կա­րող եք վստահ լի­նել, որ ձեր Աստ­վա­ծը ևս ­չի փրկի ձեզ։ Ռաբ­սա­կը ճշմար­տութ­յո՞ւնն էր ա­սում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Քա­նի որ նրա ա­սած­նե­րի մեծ մա­սը ճշմար­տութ­յուն էր, նրա փաս­տարկ­նե­րը հա­մո­զիչ էին հնչում։ Ն­րա խոս­քե­րը հաս­տա­տում էին եր­կու չբարձ­րա­ձայն­ված փաս­տարկ։ Ա­ռա­ջի­նը, նա հենց նոր էր վե­րա­դար­ձել ըն­դա­մե­նը 30 մղոն հե­ռա­վո­րութ­յան վրա գտնվող ­Լա­քի­սից, որ­տեղ ա­սո­րես­տան­ցի­նե­րը ցույց տվե­ցին, թե ինչ պա­տա­ հեց ա­մուր քա­ղա­քի հետ, ո­րը հանդգ­նեց դի­մադ­րել ի­րենց։ Երկ­րորդ, նա իր հետ ա­սո­րես­տան­յան բա­նա­կի մի հզոր ջո­կատ էր բե­րել (Ե­ սա­յի 36.2)։ Ի­մա­նա­լով այն բա­նակ­նե­րի և ­քա­ղաք­նե­րի ճա­կա­տա­գի­ րը (նե­րառ­յալ ­Սա­մա­րիան՝ հյու­սի­սա­յին Իս­րա­յե­լի մայ­րա­քա­ղա­քը. Դ ­Թա­գա­վոր­նե­րի 18.9, 10), ո­րոնք տե­ղի էին տվել Ա­սո­րես­տա­նին, ոչ մի հու­դա­յա­ցի կաս­կած ան­գամ չու­ներ, որ մարդ­կա­յին տե­սանկ­ յու­նից Ե­րու­սա­ղե­մը կոր­ծան­ված է (հա­մե­մա­տե՛ք Ե­սա­յի 10.8–11)։ ­Ռաբ­սա­կը ճիշտ էր նաև այն հար­ցում, որ Ե­զե­կիան քան­դել էր տար­ բեր զո­հա­սե­ղան­ներ, որ­պես­զի երկր­պա­գութ­յու­նը կենտ­րո­նաց­ներ Ե­րու­սա­ղե­մի տա­ճա­րում (Դ ­Թա­գա­վոր­նե­րի 18.4, Բ Մ­նա­ցոր­դաց 67

Դաս 7

31.1)։ ­Սա­կայն վի­րա­վո­րե՞լ էր արդ­յոք այս բա­րե­նո­րո­գումն Աստ­ծուն, Ով միակ հույսն էր, Ում Իր ժո­ղո­վուր­դը լքել էր։ ­Կա­րո՞ղ էր ­Նա փրկել նրանց և կփր­կե՞ր արդ­յոք։ Այս հար­ցին կա­րող էր պա­տաս­խա­նել մի­միա՛յն Աստ­ված։ Երբ­ևէ ե­ղե՞լ եք նմա­նա­տիպ ի­րա­վի­ճա­կում, որ­տեղ մարդ­կա­յին տե­սանկ­յու­նից ա­մեն ինչ կո­րած է թվա­ցել։ Ո՞րն է ե­ղել ձեր միակ ա­պա­վե­նը։ Ե­թե կա­մե­նում եք, կիս­վե՛ք դա­սա­րա­նի հետ ձեր փոր­ ձա­ռութ­յամբ, թե ինչ­պես եք դուրս ե­կել այդ ի­րա­վի­ճա­կից, և­որն է ե­ղել վերջ­նա­կան արդ­յուն­քը։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 9

Ցնցված, բայց չլքված (Եսայի 36.21-37.20) Ինչ­պե՞ս ազ­դեց ­Ռաբ­սա­կի խե­լա­ցի ճա­ռը Ե­զե­կիա­յի և ն­րա իշ­ խան­նե­րի վրա։ Դ ­Թա­գա­վոր­նե­րի 18.37–19.4, Ե­սա­յի 36.21–37.4։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Մինչև հո­գու խոր­քը ցնցված և­իր վիշ­տը սգա­լով՝ Ե­զե­կիան դի­մեց Աստ­ծուն՝ խո­նար­հա­բար խնդրե­լով Ե­սա­յու բա­րե­խո­սութ­յու­նը, այն մար­գա­րեի, ում խոր­հուրդն իր հայրն ար­հա­մար­հել էր։ Աստ­ված ինչ­պե՞ս քա­ջա­լե­րեց Ե­զե­կիա­յին։ Ե­սա­յի 37.5–7։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Լու­րը հա­կիրճ էր, սա­կայն բա­վա­րար։ Աստ­ված Իր ժո­ղովր­դի կողմն էր։ Ե­սա­յին կան­խա­գու­շա­կեց, որ ­Սե­նե­քե­րի­մը մի լուր կլսի, ո­րը կշե­ղի նրա ու­շադ­րութ­յու­նը ­Հու­դա­յի վրա ի­րա­կա­նաց­վե­լիք հար­ձա­կու­մից։ Այս կան­խա­գու­շա­կումն ի­րեն եր­կար սպա­սեց­նել չտվեց։ Ժա­մա­նա­կա­վո­րա­պես խա­փան­ված ծրագ­րե­րով, սա­կայն մտքի ծայ­րով ան­գամ չանց­կաց­նե­լով հանձն­վել՝ ­Սե­նե­քե­րի­մը Ե­զե­կիա­յին սպառ­նա­լից նա­մակ ու­ղար­կեց. «­Թող քեզ չխա­բի քո Աստ­վա­ծը, ո­րին դու ա­պա­վի­նել ես՝ ա­սե­լով, թե Ե­րու­սա­ղե­մը չպի­տի տրվի Ա­սո­րես­ տա­նի թա­գա­վո­րի ձեռ­քը։ ... ­Մի՞­թե ազ­գե­րի աստ­ված­ներն ա­զա­տե­ ցին նրանց» (Ե­սա­յի 37.10, 12, տե՛ս նաև Բ Մ­նա­ցոր­դաց 32.17)։ Այս ան­գամ Ե­զե­կիան քայ­լերն ուղ­ղեց դե­պի տա­ճար և­այս գրութ­ յու­նը դրեց ­Զոր­քե­րի ­Տի­րոջ ա­ռաջ, որ բազ­մած է քե­րով­բե­նե­րի վրա (Ե­սա­յի 37.14–16)։ 68

Դաս 7

Ե­զե­կիա­յի ա­ղոթքն ինչ­պե՞ս է ցույց տա­լիս, թե ինչն էր դրված զո­ հա­սե­ղա­նին Ե­րու­սա­ղե­մի ճգնա­ժա­մի պա­հին։ Ե­սա­յի 37.15–20։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Սե­նե­քե­րի­մը նպա­տա­կաուղղ­ված կեր­պով հար­ձակ­վել էր Ե­զե­ կիա­յի ա­մե­նաուժ­գին պաշտ­պա­նութ­յան՝ սե­փա­կան Աստ­ծո նկատ­ մամբ ու­նե­ցած նրա հա­վա­տի վրա։ ­Կոտր­վե­լու փո­խա­րեն Ե­զե­կիան դի­մեց Աստ­ծուն խնդրան­քով` ցույց տալ, թե Ով է Ին­քը, «որ­պես­զի երկ­րի բո­լոր թա­գա­վո­րութ­յուն­ներն ի­մա­նան, որ ­Դու ես միայն ­Տե­րը» (Ե­սա­յի 37.20)։ Ա­ղոթ­քով կար­դա­ցե՛ք Ե­զե­կիա­յի ա­ղոթ­քը (Ե­սա­յի 37.15–20)։ Աստ­ծուն վե­րա­բե­րող ո՞ր տե­սանկ­յուն­ներն է նա մատ­նան­շում։ Ի՞նչ սկզբունք ենք մենք տես­նում այս ա­ղոթ­քում, ո­րը կա­րող է մեզ քա­ջա­լե­րել և­ուժ տալ մեր անձ­նա­կան ճգնա­ժա­մի պա­հե­րին հա­վա­տա­րիմ մնալ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 10

Պատմության մնացած մասը (Եսայի 37.21-38) Հա­մա­ձայն ­Սե­նե­քե­րի­մի կող­մից իր տա­րեգ­րութ­յան մեջ թո­ղած տվյալ­նե­րի՝ նա գրա­վել է քա­ռա­սուն­վեց ամ­րաց­ված քա­ղաք, պա­շա­ րել է Ե­րու­սա­ղե­մը և հ­րեա Ե­զե­կիա­յին դարձ­րել է «բան­տարկ­յալ Ե­րու­ սա­ղե­մում՝ իր թա­գա­վո­րա­կան նստա­վայ­րում, ինչ­պես վան­դա­կում ապ­րող մի թռչնի»։ ­Ջեյմս Բ. Պ­րի­չարդ, խմբա­գիր, ­Հին Կ­տա­կա­րա­նին վե­րա­բե­րող հին մեր­ձա­վոր ար­ևել­յան տեքս­տեր (Պ­րինս­տոն, Ն­յու ­Ջեր­սի, Պ­րինս­տո­նի հա­մալ­սա­րա­նա­կան տպագ­րութ­յուն, 1969թ.), էջ 288։ ­Սա­կայն, ի հե­ճուկս քա­րոզ­չութ­յան նրա հակ­վա­ծութ­յա­նը, ո­րով ցան­կա­նում էր ի ցույց դնել սե­փա­կան փա­ռա­հեղ ես-ը, ո՛չ գրվածք­ նե­րում, ո՛չ նկար­նե­րում նա չի խո­սում Ե­րու­սա­ղե­մը գրա­վե­լու մա­ սին։ ­Մարդ­կա­յին տե­սանկ­յու­նից այս բաց­թո­ղու­մը զար­մա­նա­լի է՝ հաշ­վի առ­նե­լով ­Սե­նե­քե­րի­մի ա­նո­ղոք իշ­խա­նա­տեն­չութ­յու­նը և­ այն փաս­տը, որ Ե­զե­կիան ղե­կա­վա­րում էր նրա դեմ ուղղ­ված ապս­տամ­ բութ­յու­նը։ Ա­սո­րես­տա­նի դեմ դուրս ե­կած ապս­տամբ­ներն ու­նե­ցել են կյան­քի շատ կարճ տևո­ղութ­յուն և ս ­ ար­սա­փե­լի մահ։ 69

Դաս 7

Գիտ­նա­կան­ներն ըն­դու­նում են, որ նույ­նիսկ ե­թե մենք չու­նե­ նա­յինք Աստ­վա­ծաշն­չի ար­ձա­նագ­րութ­յու­նը, ստիպ­ված պետք է լի­նեինք ըն­դու­նե­լու, որ հա­վա­նա­բար հրաշք է տե­ղի ու­նե­ցել։ ­Սե­նե­քե­րի­մը նկա­րա­զար­դել է իր «Ան­զու­գա­կան պա­լա­տի» պա­տե­ րը փո­րագր­ված նկար­նե­րով, ո­րոնք պեր­ճա­խոս կեր­պով պատ­մում են ­Լա­քիս քա­ղա­քի հա­ջող պա­շա­րու­մը, քա­նի որ նրան հար­կա­վոր է ե­ղել պահ­պա­նել իր համ­բա­վը։ ­Սա­կայն ե­թե չլի­ներ Աստ­ծո շնոր­ հը, այդ նկար­նե­րը կպատ­մեին Ե­րու­սա­ղե­մի մա­սին։ ­Սե­նե­քե­րի­մը չի պատ­մել պատ­մութ­յան մնա­ցած մա­սը, սա­կայն Աստ­վա­ծա­շուն­չը պատ­մում է։ Ո՞րն է պատ­մութ­յան այդ մնա­ցած մա­սը։ Ե­սա­յի 37.21–37։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ի պա­տաս­խան Ե­զե­կիա­յի հա­վա­տով լի ա­ղոթ­քի՝ Աստ­ված նրան լիա­կա­տար հա­վաս­տիա­ցում ու­ղար­կեց ­Հու­դա­յի վե­րա­բեր­յալ, ո­ րը զայ­րույ­թով է բո­ցա­վառ­ված Ա­սո­րես­տա­նի հպարտ թա­գա­վո­րի նկատ­մամբ, ով հանդգ­նել է հար­վա­ծել թա­գա­վոր­նե­րի ­Թա­գա­վո­րի դեմ­քին (Ե­սա­յի 37.23)։ ­Հե­տո Աստ­ված ա­րագ կեր­պով ի­րա­կա­նաց­ րեց Ե­րու­սա­ղե­մը պաշտ­պա­նե­լու Իր խոս­տու­մը (Դ ­Թա­գա­վոր­նե­րի 19.35–37, Բ Մ­նա­ցոր­դաց 32.21, 22, Ե­սա­յի 37.6–38)։ Մեծ ճգնա­ժա­մը մեծ հրաշ­քի կա­րիք ու­նի, և­այն իս­կա­պես մեծ էր։ ­Զոհ­ված­նե­րի թի­վը հաս­նում էր 185.000-ի, ուս­տի և ­Սե­նե­քե­րի­մը չու­ ներ ոչ մի այլ ընտ­րութ­յուն, քան վե­րա­դառ­նալ տուն և կն­քել սե­փա­ կան մահ­կա­նա­ցուն (հա­մե­մա­տե՛ք Ե­սա­յու կան­խա­գու­շակ­ման հետ Ե­սա­յի 37.7–38 հա­մար­նե­րում)։ «Հ­րեա­նե­րի Աստ­վա­ծը հաղ­թել էր ամ­բար­տա­վան ա­սո­րես­տան­ ցուն: Ե­հո­վա­յի պա­տի­վը պաշտ­պան­վեց շրջա­կա ազ­գե­րի աչ­քում: Ե­րու­սա­ղե­մում մարդ­կանց սրտե­րը լցվե­ցին սուրբ ու­րա­խութ­յամբ»։ Է­լեն Ո­ւայթ, ­Մար­գա­րե­ներ և ­թա­գա­վոր­ներ, էջ 361։ Մ­յուս կող­մից, ե­թե ­Սե­նե­քե­րի­մը նվա­ճեր ­Հու­դան, նա ժո­ղովր­դին կաք­սո­րեր այն կերպ, որ ­Հու­դան կկորց­ներ իր ինք­նութ­յու­նը, ինչ­պես դա պա­տա­ հեց հյու­սի­սա­յին Իս­րա­յե­լի հետ։ Այ­սինքն հրեա ժո­ղո­վուրդ գո­յութ­յուն չէր ու­նե­նա, ո­րից կա­րող էր ծնվել ­Մե­սիան։ Ն­րանց պատ­մութ­յու­նը հենց այդ­տեղ էլ կա­վարտ­վեր։ ­Սա­կայն Աստ­ված վառ պա­հեց հույ­սը։ Ի՞նչ եք ա­սում այն մար­դուն, ով, դեռևս չհա­վա­տա­լով Աստ­վա­ ծաշն­չին կամ Աստ­վա­ծաշն­չի Աստ­ծուն, տա­լիս է հետև­յալ հար­ ցը. «Արդ­յո՞ք ար­դար է այն, որ ա­սո­րես­տան­ցի զին­վոր­նե­րը, որ պար­զա­պես ծնվել էին այդ երկ­րում, այդ­պես զանգ­վա­ծայ­նո­րեն 70

Դաս 7

կո­տոր­վե­ցին»։ Ինչ­պե՞ս եք դուք ան­ձամբ հաս­կա­նում Աստ­ծո գոր­ծե­լա­կերպն այս­տեղ։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 11

Հիվանդության ժամանակ և հարստության մեջ (Եսայի 38, 39) Ե­սա­յի 38-րդ և 39-րդ գ­լուխ­նե­րում (Դ ­Թա­գա­վոր­նե­րի 20) նկա­ րագր­ված ի­րա­դար­ձութ­յուն­նե­րը տե­ղի ու­նե­ցան ­Սե­նե­քե­րի­մի ձեռ­քից Աստ­ծո՝ Ե­զե­կիա­յին ա­զա­տագ­րե­լուց ոչ այն­քան եր­կար ժա­մա­նակ անց, թեև Ե­սա­յի 37-րդ գլ­խում (տե՛ս նաև Դ ­Թա­գա­վոր­նե­րի 19) նկա­ րագր­ված ա­զա­տագ­րու­մը դեռևս տե­ղի չէր ու­նե­ցել։ Ա­վե­լին, Ե­սա­ յի 38.5, 6 և Դ ­Թա­գա­վոր­նե­րի 20.6 հա­մար­նե­րը ցույց են տա­լիս, որ նրանք դեռևս բախ­վում են Ա­սո­րես­տա­նի սպառ­նա­լի­քին։ «­Սա­տա­նան վճռա­կան էր տրա­մադր­ված ի­րա­կա­նաց­նե­լու ինչ­ պես Ե­զե­կիա­յի մա­հը, այն­պես էլ Ե­րու­սա­ղե­մի ան­կու­մը՝ կաս­կած ան­գամ չու­նե­նա­լով, որ ե­թե ճա­նա­պար­հից հե­ռաց­ներ Ե­զե­կիա­յին, բա­րե­նո­րո­գութ­յանն ուղղ­ված նրա ջան­քե­րը կդա­դա­րեին, և Ե­րու­ սա­ղե­մի ան­կու­մը կի­րա­կա­նաց­վեր ա­մե­նայն պատ­րաս­տա­կա­մութ­ յամբ»։ ՅՕԱ աստ­վա­ծաշնչ­յան մեկ­նա­բա­նութ­յուն­ներ, հա­տոր 4, էջ 240։ Ի՞նչ է մեզ ա­սում վե­րը նշված մեջ­բե­րումն այն մա­սին, թե Աստ­ծո ժո­ղովր­դի հա­մար որ­քան կար­ևոր է լավ ա­ռաջ­նոր­դութ­յու­նը։ Ի՞նչ նշան տվեց ­Տե­րը Ե­զե­կիա­յին՝ ամ­րաց­նե­լու նրա հա­վա­տը։ Դ ­Թա­գա­վոր­նե­րի 20.8–10, Ե­սա­յի 38.6–8։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Մեր­ժե­լով Աստ­ծո ա­ռա­ջար­կած նշան­նե­րը (Ե­սա­յի 7)՝ Ա­քա­զը սկսել էր ի­րա­դար­ձութ­յուն­նե­րի մի ըն­թացք, ո­րոնք հան­գեց­րին Ա­սո­րես­ տա­նի հետ խնդիր­նե­րի։ ­Սա­կայն այժմ Ե­զե­կիա՛ն նշան խնդրեց (Դ ­Թա­գա­վոր­նե­րի 20.8), ուս­տի և Աստ­ված ու­ժե­ղաց­րեց նրան, որ­պես­ զի ու­նակ լի­ներ դի­մադ­րե­լու այն ճգնա­ժա­մին, որն իր հայրն էր բե­րել ­Հու­դա­յի վրա։ Եվ իս­կա­պես, Ա­քա­զի ժա­մա­ցույ­ցի վրա ստվե­րը տե­ ղա­փո­խե­լը հնա­րա­վոր էր բա­ցա­ռա­պես հրաշ­քով։ Բա­բե­լո­նա­ցի­ներն ու­սում­նա­սի­րում էին երկ­նա­յին մար­մին­նե­ րի տե­ղա­շար­ժը և ճշգր­տո­րեն գրան­ցում էին դրանք։ Ուս­տի նրանք 71

Դաս 7

հաս­տատ նկա­տած կլի­նեին ար­ևի «տա­րօ­րի­նակ վար­քա­գի­ծը», և ն­րանց մոտ հարց կա­ռա­ջա­նար, թե ինչ է դա նշա­նա­կում։ Այն փաս­տը, որ ­Մա­րո­դաք-­Բա­ղա­դան թա­գա­վո­րը հենց այդ ժա­մա­նակ պատ­գա­մա­խոս­ներ ու­ղար­կեց ­Հու­դա, պա­տա­հա­կա­նութ­յուն չէ։ ­Բա­բե­լո­նա­ցի­նե­րը տե­ղե­կա­ցել էին Ե­զե­կիա­յի կազ­դուր­ման և հ­րա­ շա­լի նշա­նի միջև ե­ղած կա­պի մա­սին։ Այժմ մենք գի­տենք, թե ին­չու Աստ­ված ընտ­րեց հենց այս նշա­նը։ Այն­պես, ինչ­պես ­Նա հե­տա­գա­յում օգ­տա­գոր­ծեց ­Բեթ­ղե­հե­մի աստ­ղը՝ Ար­ևել­քից մո­գե­րին բե­րե­լու հա­մար, այդ­պես էլ ­Նա օգ­տա­գոր­ծեց ար­ ևա­յին տե­ղա­շար­ժը՝ բե­րե­լու բա­բե­լո­նա­ցի լրա­բեր­նե­րին։ ­Սա նրանց հա­մար ճշմա­րիտ Աստ­ծո հետ ծա­նո­թա­նա­լու ե­զա­կի հնա­րա­վո­րութ­ յուն էր։ ­Մա­րո­դաք-­Բա­ղա­դանն իր ողջ գա­հա­կա­լութ­յան շրջա­նում փոր­ձում էր Ա­սո­րես­տա­նի գե­րիշ­խա­նութ­յու­նից հա­րատև ան­կա­ խութ­յուն ձեռք բե­րել: ­Նա հզոր դաշ­նա­կից­նե­րի կա­րիք ու­ներ, ինչն էլ բա­ցատ­րում է Ե­զե­կիա­յին տե­սակ­ցե­լու նրա դրդա­պատ­ճա­ռը։ Ե­թե նույ­նիսկ արևն է տե­ղա­շարժ­վել Ե­զե­կիա­յի խնդրան­քով, ա­պա ին­չե՜ր նա կա­րող էր բե­րել Ա­սո­րես­տա­նի գլխին։ Ինչ­պե՞ս Ե­զե­կիան կորց­րեց Աստ­ծուն փա­ռա­բա­նե­լու և ­բա­բե­լո­նա­ցի­նե­րի ու­շադ­րութ­յու­նը դե­պի ­Նա հրա­վի­րե­լու ան­հա­ վա­նա­կան հնա­րա­վո­րութ­յու­նը։ Ի՞նչ ե­ղավ դրա արդ­յուն­քը։ Ե­սա­յի 39։ Ե­զե­կիան, ով պետք է նրանց վկա­յեր ­Տի­րոջ մա­սին, փո­խա­ րե­նը մատ­նան­շեց իր սե­փա­կան «փառ­քը»։ Ի՞նչ դաս կա­րող ենք քա­ղել մենք այս պատ­մութ­յու­նից։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 12

Հետագա ուսումնասիրության համար «­Միայն Աստ­ծո ան­մի­ջա­կան մի­ջամ­տութ­յամբ ար­ևա­յին ստվե­րը թեք­վեց հետ տա­սը աս­տի­ճա­նով, և ­սա պետք է Ե­զե­կիա­յին նշան լի­ներ, որ ­Տե­րը լսել էր նրա ա­ղոթ­քը: Այս­պի­սով, «մար­գա­րեն ­Տի­րո­ջը կան­չեց, և ստ­վե­րը տա­սը աս­տի­ճան հետ դարձ­րեց այն աս­տի­ճան­ նե­րից, որ ի­ջել էր Ա­քա­զի աս­տի­ճան­նե­րով»։ ­Հա­մար­ներ 8-11»։ Է­լեն Ո­ւայթ, ­Մար­գա­րե­ներ և թ ­ ա­գա­վոր­ներ, էջ 342։ «­Հե­ռա­վոր երկ­րի կա­ռա­վար­չի կող­մից այս պատ­գա­մա­խոս­նե­րի այ­ցե­լութ­յու­նը Ե­զե­կիա­յին կեն­դա­նի Աստ­ծուն փա­ռա­բա­նե­լու հնա­ րա­վո­րութ­յուն տվեց: Որ­քա՜ն հեշտ պետք է ե­ղած լի­ներ նրա հա­մար պատ­մել նրանց Աստ­ծո՝ բո­լոր ա­րա­րած­նե­րի ­Հո­վա­նա­վո­րի մա­սին, 72

Դաս 7

Ով Իր բա­րե­հա­ճութ­յամբ նրա կյանքն էր խնա­յել այն դեպ­քում, երբ այլևս հույս չկար: … Սա­կայն հպար­տութ­յու­նը և ­փա­ռա­մո­լութ­յու­նը տի­րե­ցին Ե­զե­ կիա­յի սրտին, և­ինք­նա­մե­ծար­ման մեջ նա ըն­չա­քաղց աչ­քե­րի ա­ռաջ բա­ցեի­բաց ներ­կա­յաց­րեց այն ա­մեն գան­ձե­րը, ո­րոն­ցով Աստ­ված հարս­տաց­րել էր Իր ժո­ղովր­դին: ­Թա­գա­վո­րը «ցույց տվեց իր գան­ ձե­րի տու­նը՝ ար­ծա­թը, ոս­կին, խնկե­ղե­նը, թան­կար­ժեք յու­ղը, իր ամ­բողջ զի­նա­նոցն ու այն ա­մե­նը, ինչ գտնվում էր նրա գան­ձա­րան­ նե­րում։ Իր տա­նը և­ իր ամ­բողջ թա­գա­վո­րութ­յան մեջ չկար մի բան, որ Ե­զե­կիան ցույց տված չլի­ներ նրանց»: Ե­սա­յի 39.2: Եվ սա նա ա­ րեց ոչ թե Աստ­ծուն փա­ռա­բա­նե­լու, այլ օ­տա­րերկր­յա իշ­խան­նե­րի առջև ինք­նա­մե­ծար­ման հա­մար»։ Էջ 344, 345։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Ին­չո՞վ է սա­տա­նան նման ա­սո­րես­տան­ցի ­Ռաբ­սա­կին։ Արդ­յո՞ք նա ա­սում է ճշմար­տութ­յու­նը, երբ ա­սում է, որ դուք մեղք եք գոր­ ծել (­Զա­քա­րիա 3.1)։ Ինչ­պե՞ս է պա­տաս­խա­նում Աստ­ված։ ­Տե՛ս ­Զա­քա­րիա 3.2–5։ Ո՞րն է մեր միակ հույսն ընդ­դեմ այս մե­ղադ­ րանք­նե­րի։ Հ­ռո­մեա­ցի­նե­րին 8.1։ 2. Սա­տա­նան դա­դա­րեց­նո՞ւմ է իր մե­ղադ­րանք­նե­րը, երբ դուք ար­ դեն ներ­ված եք։ ­Տե՛ս ­Հայտ­նութ­յուն 12.10։ Երբ դուք ար­դեն ներ­ ված եք, իսկ սա­տա­նան ա­սում է, որ դուք ի­րեն եք պատ­կա­նում ձեր մեղ­քի պատ­ճա­ռով, ի՞նչ բնույթ են կրում նրա մե­ղադ­րանք­ նե­րը։ ­Տե՛ս Բ Օ­րենք 19.16–21 (ստա­խոս, չա­րա­կամ վկա­յի օ­րեն­ քը)։ Ամ­փո­փում.

Հա­վա­տա­րիմ թա­գա­վո­րի ա­ղա­ղա­կին ի պա­տաս­խան՝ Աստ­ված փրկեց Իր ժո­ղովր­դին և ­ցույց տվեց, թե Ինքն Ով է՝ Իս­րա­յե­լի ա­մե­նա­ կա­րող ­Թա­գա­վո­րը, Ով ղե­կա­վա­րում է երկ­րի ճա­կա­տա­գի­րը։ ­Նա ոչ միայն կոր­ծա­նում է նրանց, ով­քեր Իր ժո­ղովր­դին կոր­ծա­նե­լու փորձ են ա­նում, այլև մյուս ազ­գե­րին, ան­կախ նրա­նից, թե որ­քան «բա­բե­ լո­նա­ցի» են նրանք, Իր ժո­ղո­վուր­դը դառ­նա­լու հնա­րա­վո­րութ­յուն­ներ է ըն­ձե­ռում։

73

Դաս 7

ԴԱՍ 8 ՓԵՏՐՎԱՐԻ 13–19

«ՄԽԻԹԱՐԵ՛Ք ԻՄ ԺՈՂՈՎՐԴԻՆ» Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ե­սա­յի 40.1, 2, Ե­սա­յի 40.3–8, Ե­սա­յի 40.9–11, Ե­սա­յի 40.12– 31։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ե՛լ մի բարձր լե­ռան վրա, ո՛վ ա­վե­տա­բերդ Սիո­նի, ուժ­գին բարձ­րաց­րո՛ւ ձայնդ, ո՛վ ա­վե­տա­բերդ Ե­րու­սա­ղե­մի. մի՛ վա­ խե­ցիր, բարձ­րաց­րո՛ւ ձայնդ Հու­դա­յի քա­ղաք­նե­րին և­ ա­ սա՛. «Ա­հա ձեր Աստ­վա­ծը»» (Ե­սա­յի 40.9): Երկ­րորդ հա­մաշ­խար­հա­յին պա­տե­րազմն ա­վարտ­վեց 1945թ., երբ Շոի­չի Յո­կոի ա­նու­նով ճա­պո­նա­ցի մի զին­վոր թաքն­վում էր Գուամ կղզու ջունգ­լի­նե­րում։ Ա­մե­րիկ­յան ինք­նա­թիռ­նե­րից ըն­կած թռու­ցիկ­նե­րը տե­ղե­կաց­նում էին խա­ղա­ղու­թյան մա­սին, սա­կայն Յո­կոին կար­ծեց, թե դա ծու­ղակ է։ Որ­պես կայ­սեր հա­վա­տա­րիմ և հայ­րե­նա­սեր զին­վոր՝ նա եր­դում էր տվել եր­բեք չհանձն­վել։ Քա­նի որ քա­ղա­քակր­թու­թյան հետ ոչ մի կապ չու­ներ, նա ապ­րում էր նրա­նով, ինչ հնա­րա­վոր էր գտնել ջունգ­լի­նե­րում. իս­կա­պես հազ­վա­դեպ և դժ­ վա­րին գո­յու­թյուն։ 1972թ., երկ­րորդ հա­մաշ­խար­հա­յին պա­տե­րազ­մի ա­վար­տից 27 տա­րի անց, որ­սորդ­նե­րը հան­դի­պե­ցին Յո­կոիին, երբ վեր­ջինս ձուկ էր որ­սում, և միայն այդ ժա­մա­նակ նա ի­մա­ցավ, որ խա­ղա­ղու­թյան մա­սին լու­րը ճիշտ էր։ Մինչ իր ժո­ղո­վուրդն ար­դեն տաս­նամ­յակ­ներ շա­րու­նակ վա­յե­լում էր խա­ղա­ղու­թյու­նը, նա այդ ողջ ըն­թաց­քում պայ­քա­րում էր զրկան­քի և սթ­րե­սի դեմ։ Ռոյ Գա­նե, Զո­հա­սե­ղա­նի կոչ (­Բե­րիեն Սփ­րինգս, Մի­չի­գան, Դիա­դեմ, 1999թ.), էջ 304, ա­դապ­ տաց­ված։ Շատ դա­րեր ա­ռաջ Ե­սա­յի մար­գա­րեի մի­ջո­ցով Աստ­ված հայ­տա­ րա­րեց, որ Իր ժո­ղովր­դի ճնշման ու տա­ռա­պան­քի ժա­մա­նակն իս­կա­ պես ա­վարտ­վել է. «Մ­խի­թա­րե՛ք, մխի­թա­րե՛ք Իմ ժո­ղովր­դին,- ա­սում է ձեր Աստ­վա­ծը,- Ե­րու­սա­ղե­մի հետ քաղց­րու­թյա՛մբ խո­սեք, հայ­տա­րա­ րե՛ք, որ նրա զին­վո­րա­կան ծա­ռա­յու­թյունն ամ­բող­ջա­ցավ, որ թո­ղու­ 74

Դաս 8

թյուն է տրվել նրա ա­նօ­րե­նու­թյա­նը, որ նա իր բո­լոր մեղ­քե­րի հա­մար Տի­րոջ ձեռ­քից կրկնա­պա­տիկ հա­տու­ցում է ստա­ցել» (Ե­սա­յի 40.1, 2)։ Ե­կե՛ք հաս­կա­նանք, թե ինչ է սա նշա­նա­կում։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 14

Մխիթարություն ապագայի համար­ (Եսայի 40.1, 2) Ե­սա­յի 40.1, 2 հա­մար­նե­րում Աստ­ված մխի­թա­րում է Իր ժո­ղովր­ դին։ Պատ­ժի ժա­մա­նա­կը վեր­ջա­պես ա­վարտ­ված է։ Ի՞նչ պա­տիժ է դա։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Այս հար­ցին շատ պա­տաս­խան­ներ կան։ Կար Ա­սո­րես­տա­նի կող­ մից կազ­մա­կերպ­ված պա­տիժ՝ Աստ­ծո ցաս­ման գա­վա­զա­նը (Ե­սա­յի 10), ո­րից Աստ­ված ա­զա­տագ­րեց Հու­դան՝ կոր­ծա­նե­լով Սե­նե­քե­րի­մի բա­նա­կը ՔԱ 701թ. (Ե­սա­յի 37)։ Կար Բա­բե­լո­նի կող­մից կազ­մա­կերպ­ ված պա­տիժ, ո­րի արդ­յուն­քում ու­նեց­վածքն ու մար­դիկ տար­վե­ցին Հու­դա­յից, ո­րով­հետև Ե­զե­կիան ի ցույց էր դրել իր հարս­տու­թյու­նը Մա­րո­դաք-­Բա­ղա­դա­նի պատ­գա­մա­խոս­նե­րի ա­ռաջ (Ե­սա­յի 39)։ Եվ կար այլ ազ­գե­րից մե­կի կող­մից կազ­մա­կերպ­ված պա­տիժ, ո­րի դեմ Ե­սա­յին լու­րեր է գրի ա­ռել (Ե­սա­յի 14–23)։ Միև­նույն ժա­մա­նակ, թեև «Ա­սո­րես­տան» և «Ա­սո­րես­տան­ ցի(ներ)» բա­ռե­րը Ե­սա­յի 7.17-ից Ե­սա­յի 38.6 հա­մար­նե­րում հան­դի­ պում են 43 ան­գամ, Ե­սա­յի գրքի մնա­ցած գլուխ­նե­րում այս ազ­գը հի­շա­տակ­վում է ըն­դա­մե­նը մեկ ան­գամ, երբ Ե­սա­յի 52.4 հա­մարն անդ­րա­դառ­նում է Ե­գիպ­տո­սի և հե­տո նաև «ա­սո­րես­տան­ցու» կող­ մից անց­յա­լում ի­րա­կա­նաց­ված կե­ղե­քում­նե­րին։ Ե­սա­յի գրքի վեր­ջին մա­սում նշված է ա­զա­տագ­րու­մը Բա­բե­լո­նի գե­րու­թյու­նից (Ե­սա­ յի 43.14, Ե­սա­յի 47.1, Ե­սա­յի 48.14, 20), և պար­սիկ Կ­յու­րոսն էր, ով նվա­ճեց Բա­բե­լո­նը ՔԱ 539թ. և­ա­զա­տեց Հու­դա­յի գե­րի­նե­րին (Ե­սա­յի 44.28, Ե­սա­յի 45.1, Ե­սա­յի 45.13)։ Ե­սա­յի 1–39 գլուխ­ներն ընդգ­ծում են այն ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք բե­րում են ա­զա­տագր­ման ա­սո­րես­տան­ցի­նե­րից ՔԱ 701թ., սա­կայն 40-րդ գլ­խի սկզբին գիր­քը մե­կու­կես դար ա­ռաջ է անց­նում և նկա­րագ­րում Բա­բե­լո­նի ան­կու­մը ՔԱ 539թ. և դ­րա­նից կարճ ժա­ մա­նակ անց հրեա­նե­րի վե­րա­դար­ձը։ 75

Դաս 8

Բա­բե­լո­նից վե­րա­դար­ձի թե­ման կապ­վա՞ծ է արդ­յոք Ե­սա­յի գրքում ա­վե­լի վաղ նշված որևէ ի­րա­դար­ձու­թյան հետ։ Ե­թե ա­յո, ա­պա ին­չո՞ւ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­սա­յի 39-րդ գ­լուխն ան­ցում է հա­ջորդ գլուխ­նե­րին, ո­րը կան­ խա­գու­շա­կում է բա­բե­լոն­յան գե­րու­թյունն առն­վազն Ե­զե­կիա­յի ո­րոշ սե­րունդ­նե­րի հա­մար (Ե­սա­յի 39.6, 7)։ Ա­վե­լին, Ե­սա­յի 13-րդ, 14-րդ և 21-րդ գ­լուխ­նե­րի կան­խա­գու­շա­կում­նե­րը խո­սում են Բա­բե­լո­նի անկ­ման և­ այն ա­զա­տագ­րու­թյան մա­սին, որ այդ ի­րա­դար­ձու­թյու­ նը կբե­րի Աստ­ծո ժո­ղովր­դին. «­Տե­րը գթա­լու է Հա­կո­բին, դարձ­յալ ընտ­րե­լու է Իս­րա­յե­լին և նրանց հաս­տա­տե­լու է ի­րենց երկ­րում։ … Երբ Տե­րը քեզ հանգս­տաց­նի քո ցա­վից, քո տա­ժան­քից և­այն ծանր ծա­ռա­յու­թյու­նից, ո­րին դու են­թարկ­վել էիր, այս հեգ­նա­կան ա­ռա­ կը պի­տի պատ­մես Բա­բե­լո­նի թա­գա­վո­րի մա­սին» (Ե­սա­յի 14.1-4)։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք Ե­սա­յի 40.1, 2 հա­մար­նե­րի հետ սերտ կա­պին, որ­տեղ Աստ­ված Իր ժո­ղովր­դին խոս­տա­նում է, որ նրանց տա­ռա­պան­քին վերջ կա։ Տա­ռա­պան­քի վեր­ջի մա­սին աստ­վա­ծաշնչ­յան խոս­տում­նե­րը ի՞նչ նշա­նա­կու­թյուն ու­նեն ձեզ հա­մար այժմ՝ ձեր ներ­կա­յիս տա­ռա­ պան­քի պայ­ման­նե­րում։ Ի՞նչ օ­գուտ կա­րող է լի­նել մեր հա­վա­ տից ա­ռանց այդ խոս­տում­նե­րի։ Այ­դու­հան­դերձ, ին­չո՞ւ է այդ­քան կարևոր կառ­չել այդ խոս­տում­նե­րին՝ ան­կախ ա­մեն ին­չից։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 15

Ներկայություն, խոսք և ճանապարհաշինական աշխտանքներ (Եսայի 40.3-8) Ինչ­պե՞ս է Աստ­ծո ժո­ղո­վուր­դը մխի­թա­րու­թյուն ստա­նում։ Ե­սա­յի 40.1–8։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ա­նա­նուն մի մու­նե­տիկ ազ­դա­րա­րում է, որ Աստ­ված գա­լիս է Իր փառ­քը բա­ցա­հայ­տե­լու (Ե­սա­յի 40.3–5)։ Մեկ այլ ձայն հռչա­կում է, որ թեև մար­դիկ խո­տի պես ան­հա­րատև են, «բայց մեր Աստ­ծու խոս­քը մնում է հա­վիտ­յան» (Ե­սա­յի 40.8)։ 76

Դաս 8

Գե­րու­թյու­նից հե­տո Աստ­ծո ժո­ղո­վուր­դը հետ է ստա­նում այն, ինչ ստա­ցել էր Սի­նա սա­րի վրա, հե­տո մեր­ժել սե­փա­կան ու­րա­ցու­թյան պատ­ճա­ռով և պատժ­վել դրա հա­մար։ Դա Աստ­ծո Խոսքն ու Նրա ներ­կա­յու­թյունն էր։ Ս­րանք Իս­րա­յե­լի հետ Աստ­ծո ուխ­տի հիմ­նա­կան բա­ղադ­րիչ­ներն էին, ո­րոնք պահ­պան­վել էին ժո­ղովր­դի մեջ գտնվող Նրա սրբա­րա­նում (Ելք 25.8, 16)։ Քա­նի որ ժո­ղո­վուր­դը խախ­տել էր Աստ­ծո Խոս­քը, Նա լքել էր Իր տա­ճա­րը (Ե­զե­կիել 9–11), բայց Նա վե­ րա­դառ­նում է։ Նրա ներ­կա­յու­թյու­նը և Նրա հա­վի­տե­նա­պես վստա­ հե­լի Խոս­քը մխի­թա­րու­թյուն, ա­զա­տագ­րում և հույս են բե­րում։ Ի՞նչ նա­խա­պատ­րաս­տու­թյուն է անհ­րա­ժեշտ Տի­րոջ գա­լուս­տի հա­մար։ Ե­սա­յի 40.3–5։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Թա­գա­վո­րին հա­րիր չէ ցնցվել խոր­դու­բորդ ճա­նա­պար­հով երթևե­կե­լիս։ Ուս­տի նրա գա­լուս­տին նա­խոր­դում են ճա­նա­պար­հա­ շի­նա­կան աշ­խա­տանք­նե­րը։ Ա­ռա­վել ևս՝ թա­գա­վոր­նե­րի Թա­գա­վո­ րի պա­րա­գա­յում։ Նրա գա­լուս­տը, ակն­հայ­տո­րեն՝ արևել­քից, ուր Նա աք­սոր­ված էր Իր ժո­ղովր­դի հետ որ­պես նրանց սրբա­րան (Ե­զե­կիել 11.16), տե­ղան­քի մե­ծա­ծա­վալ փո­փո­խու­թյուն­ներ կպա­հան­ջի։ Ի­րա­ կան, հարթ մայ­րու­ղու կա­ռու­ցու­մը Ե­րու­սա­ղե­մի արևել­քում գտնվող ա­պա­ռա­ժոտ բլուր­նե­րի վրա բարդ ա­ռա­ջադ­րանք կլի­ներ նույ­ նիսկ դի­նա­միտ և բուլ­դո­զեր­ներ օգ­տա­գոր­ծե­լու դեպ­քում։ Աստ­ված Միակն է, Ով կա­րող է ա­նել այդ աշ­խա­տան­քը, Նա է, Ով դա­րու­փոս­ նե­րը հար­թա­վայր է դարձ­նում (Ե­սա­յի 42.16)։ Սա­կայն տե­ղա­փոխ­վե­ լու հա­մար Նրան ի­րա­կան ճա­նա­պարհ անհ­րա­ժեշտ չէ, քա­նի որ Նա ու­նի քե­րով­բե­նե­րի թռչող կառք (Ե­զե­կիել 1, 9–11)։ Նոր Կ­տա­կա­րա­նը հստակ կեր­պով վե­րագ­րում է Ե­սա­յու մար­ գա­րեու­թյու­նը հոգևոր ճա­նա­պար­հա­շի­նա­կան աշ­խա­տանք­նե­րին, որն ի­րա­կա­նաց­վեց Հով­հան­նես Մկրտ­չի քա­րոզ­չու­թյան մի­ջո­ցով (­Մատ­թեոս 3.3)։ Նրա լուրն էր. «Ա­պաշ­խա­րե՛ք, ո­րով­հետև երկն­քի ար­քա­յու­թյու­նը մո­տե­ցել է» (­Մատ­թեոս 3.2), իսկ մկրտու­թյու­նը, ո­րը նա ի­րա­կա­նաց­նում էր, «մեղ­քե­րի թո­ղու­թյան հա­մար ա­պաշ­խա­րու­ թյան մկրտու­թյուն» էր (­Մար­կոս 1.4)։ Այս­պի­սով, ճա­նա­պար­հա­շի­նա­ կան աշ­խա­տանքն ա­պաշ­խա­րու­թյունն էր, մեղ­քից հետ դառ­նա­լու պատ­րաս­տա­կա­մու­թյու­նը՝ Աստ­ծո ներ­ման և Նրա ներ­կա­յու­թյան մխի­թա­րու­թյունն ստա­նա­լու հա­մար։ Ե­րե­միա 31.31–34 հա­մար­նե­րը հռչա­կե­ցին միև­նույն հոգևոր լու­րը շատ ժա­մա­նակ անց, որ­պես­զի Հու­դա­յի գե­րի­նե­րը հաս­կա­ 77

Դաս 8

նա­յին Աստ­ծո հա­մար ի­րա­կա­նաց­վող ճա­նա­պար­հա­շի­նա­կան աշ­ խա­տանք­նե­րի հոգևոր բնույ­թը։ Այս հատ­վա­ծում Տե­րը խոս­տա­նում է բո­լոր նրանց, ով­քեր պատ­րաստ են ա­մեն ինչ նո­րից սկսել, «նոր ուխտ», ո­րում Նա Իր օ­րեն­քը դնում է նրանց սրտի մեջ և խոս­տա­ նում է լի­նել նրանց Աստ­վա­ծը։ Նրանք ճա­նա­չում են Նրան և Նրա բնա­վո­րու­թյու­նը, ո­րով­հետև Նա նե­րել է ի­րենց։ Ու­շադ­րու­թյամբ կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 40.6–8 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ հույս կա­րող ենք քա­ղել այս հա­մար­նե­րից մենք՝ խո­տի նման վե­ րա­ցող­ներս։ Ին­չի՞ն վստա­հե­լուց նրանք մեզ պետք է հետ պա­հեն։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 16

Ավետարանչության ծնունդը (Եսայի 40.9-11) Ի՞նչ ի­րա­դար­ձու­թյուն է նկա­րագր­ված Ե­սա­յի 40.9–11 հա­մար­ նե­րում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ա­վե­լի ուշ Ե­սա­յի գրքում հայտն­վում է տղա­մարդ մու­նե­տիկ, ով Ե­րու­սա­ղե­մի հա­մար բա­րի լուր է հա­ղոր­դում (Ե­սա­յի 41.27, Ե­սա­յի 52.7)։ Սա­կայն Ե­սա­յի 40.9 հա­մա­րում լե­ռան վրա­յից «Ա­հա ձեր Աստ­ վա­ծը» հռչա­կող մու­նե­տի­կը կին է. այս փաս­տը բա­ցա­հայտ­վում է եբ­րա­յե­րեն լեզ­վում։ Սաղ­մոս­ներ 68-ում Դա­վի­թը փա­ռա­բա­նում է Աստ­ծուն, ո­րով­հետև Նա «միայ­նակ­նե­րին բնա­կեց­նում է տան մեջ, գե­րի­նե­րին հա­նում է հա­ջո­ղու­թյան մեջ» (­Սաղ­մոս­ներ 68.6)։ Թեև այս բա­ռե­րը վե­րա­բե­րում են ե­գիպ­տա­կան գե­րու­թյու­նից դուրս գա­լուն, Ե­սա­յին օգ­տա­գոր­ծում է միև­նույն գա­ղա­փար­նե­րը երկ­րորդ «Ել­քի» հռչակ­ման վե­րա­բեր­յալ՝ վե­րա­դարձ Բա­բե­լո­նի գե­րու­թյու­նից։ Մինչ այդ, Նոր Կ­տա­կա­րա­նը Ե­սա­յի 40.3–5 հա­մար­նե­րը վե­րագ­ րում է Հով­հան­նես Մկրտ­չին, ով պատ­րաս­տեց Քրիս­տո­սի՝ հա­վի­ տե­նա­կան Խոս­քի ճա­նա­պա­րը, Ով դար­ձավ Աստ­ծո մարմ­նա­վոր ներ­կա­յու­թյունն Իր ժո­ղովր­դի մեջ (­Հով­հան­նես 1.14)։ Դեռևս Հով­հան­նե­սից ա­ռաջ, ու­րիշ­նե­րը խո­սե­ցին Նրա գա­ լուս­տի բա­րի լու­րի մա­սին։ Ա­ռա­ջին­նե­րից էին Սի­մեոն ծե­րու­նին և Ան­նան, ով­քեր հան­դի­պե­ցին մա­նուկ Հի­սու­սին, երբ վեր­ջինս տա­ ճա­րում ներ­կա­յաց­վեց Տի­րո­ջը (­Ղու­կաս 2.25–38)։ Ինչ­պես Ե­սա­յի գրքում հան­դի­պող մու­նե­տիկ­նե­րը՝ նրանք տղա­մարդ և կին էին։ 78

Դաս 8

Սի­մեոնն սպա­սում էր Իս­րա­յե­լի մխի­թա­րու­թյա­նը Մե­սիա­յի տես­քով (­Ղու­կաս 2.25, 26)։ Ե­սա­յու մար­գա­րեու­թյան լույ­սի ներ­քո պա­տա­հա­կան չէ, որ մար­գա­րեու­հի Ան­նան էր ա­ռա­ջի­նը, ով տա­ճա­րի լե­ռան վրա հրա­ պա­րա­կավ հայ­տա­րա­րեց Ե­րու­սա­ղե­մի ժո­ղովր­դին, որ Տե­րը ե­կել է. «­Սա ևս նույն ժա­մին ե­կավ. Տի­րո­ջը գո­հու­թյուն էր հայտ­նում և ման­կան մա­սին խո­սում բո­լոր նրանց հետ, ով­քեր Ե­րու­սա­ղե­ մի փրկու­թյանն էին սպա­սում» (­Ղու­կաս 2.38)։ Սա ազ­դա­րա­րեց քրիս­տո­նեա­կան ա­վե­տա­րան­չու­թյան ծնուն­դը, ինչ­պես որ մենք այն գի­տենք՝ Ա­վե­տա­րա­նի՝ բա­րի լու­րի հռչա­կումն այն մա­սին, որ Հի­սուս Քրիս­տո­սը ե­կել է փրկու­թյուն բե­րե­լու։ Ա­վե­լի ուշ Քրիս­տո­սը մեկ այլ կնոջ՝ Մա­րիամ Մագ­դա­ղե­նա­ցուն վստա­հեց Իր հաղ­թա­կան հա­րու­թյան մա­սին ա­ռա­ջին լու­րը (­Հով­հան­նես 20.17, 18), ին­չը ե­ րաշ­խա­վո­րեց Եր­կիր մո­լո­րա­կի վրա Նրա ա­վե­տա­րան­չա­կան ա­ ռա­քե­լու­թյան ի­րա­կա­նա­ցու­մը։ Մար­մի­նը խո­տի է նման, սա­կայն աստ­վա­ծա­յին Խոս­քը, ո­րը մար­մին հա­գավ, հա­վե՛րժ է (տե՛ս Ե­սա­յի 40.6–8)։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 40.11 հա­մա­րը։ Ի՞նչ պատ­կեր է ներ­կա­յաց­ ված այս­տեղ։ Գրի՛ ա­ռեք ինք­ներդ ձեզ հա­մար մի պար­բե­րու­թյուն այն մա­սին, թե ինչ­պես եք անձ­նա­պես զգա­ցել Տի­րոջ հո­գա­տա­ րու­թյունն ու ա­ռաջ­նոր­դու­թյու­նը։ Ին­չո՞ւ է օգ­տա­կար մտքում վեր­հի­շել այն ճա­նա­պար­հը, ո­րով Տերն ա­ռաջ­նոր­դել է ձեզ։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 17

Ողորմած Արարիչ (Եսայի 40.12-31) Ինչ­պե՞ս է Ե­սա­յի 40-րդ գ­լու­խը զար­գաց­նում Աստ­ծո ո­ղոր­մու­ թյան և զո­րու­թյան թե­մա­նե­րը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Այս գլխում Աստ­ծո ո­ղոր­մու­թյունն ու զո­րու­թյու­նը միահ­յուս­ված են (տե՛ս ստորև), նույ­նիսկ միա­խառն­ված, քա­նի որ դրանք եր­կուսն էլ անհ­րա­ժեշտ են, որ­պես­զի Աստ­ված փրկի Իր ժո­ղովր­դին։ Աստ­ված կա­մե­նում է փրկել Իր ժո­ղովր­դին, ո­րով­հետև ո­ղոր­մած է, Նա կա­րող է փրկել նրանց, ո­րով­հետև հզոր է։ Ո­ղոր­մու­թյուն (Ե­սա­յի 40.1–5). մխի­թա­րու­թյուն, Տի­րոջ գա­լուստ, որ­պես­զի ա­զա­տագ­րի։ 79

Դաս 8

Զո­րու­թյուն (Ե­սա­յի 40.3–8). փառք, հա­րատևու­թյուն՝ ի տար­բե­ րու­թյուն մարդ­կա­յին թու­լու­թյան։ Ո­ղոր­մու­թյուն (Ե­սա­յի 40.9–11). ա­զա­տագր­ման բա­րի լուր, Իր ժո­ ղովր­դի Հո­վիվ։ Զո­րու­թյուն (Ե­սա­յի 40.12–26). ան­զու­գա­կան Ա­րա­րիչ։ Ո­ղոր­մու­թյուն (Ե­սա­յի 40.27–31). որ­պես Ա­րա­րիչ ուժ է տա­լիս թույ­լե­րին։ Ներ­կա­յաց­նե­լով Աստ­ծո զո­րու­թյու­նը Նրա փառ­քի և հա­րատևու­ թյան (Ե­սա­յի 40.3–8) մի­ջո­ցով՝ Ե­սա­յին ման­րա­մաս­նո­րեն նկա­րագ­ րում է Նրա զո­րու­թյունն ու գե­րա­գույն ի­մաս­տու­թյու­նը, ին­չը եր­կիրն ու երկ­րի բնա­կիչ­նե­րին ոչն­չի է հա­վա­սա­րեց­նում (Ե­սա­յի 40.12–17)։ Այս­տեղ Ե­սա­յու ո­ճը, հռե­տո­րա­կան հար­ցե­րով և­երկ­րին ու դրա մա­ սե­րին վե­րա­բե­րող վառ հա­ման­մա­նու­թյուն­նե­րով, հնչում է ինչ­պես Աստ­ծո պա­տաս­խա­նը Հո­բին (­Հոբ 38–41)։ Ո՞րն է Ե­սա­յու հռե­տո­րա­կան հար­ցի պա­տաս­խա­նը. «Ո՞ւմ եք նմա­նեց­նում Աստ­ծուն» (Ե­սա­յի 40.18)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ինչ­պես Ե­սա­յու, այն­պես էլ Հո­բի հա­մար պա­տաս­խա­նը պար­զից էլ պարզ է՝ ոչ ո­քի։ Աստ­ված ան­զու­գա­կան է։ Սա­կայն Ե­սա­յին իր այս հար­ցով ակ­նար­կում է այն պա­տաս­խա­նը, ո­րը հա­տուկ էր հին աշ­ խար­հի շատ մարդ­կանց՝ դա­տե­լով նրանց գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րից. այն է՝ Աստ­ված նման է կուռ­քի (Ե­սա­յի 40.19, 20)։ Ե­սա­յին պա­տաս­խա­նում է այս տե­սա­կե­տին։ Կուռքն Աստ­ծո տեղ ըն­դու­նելն ար­դեն իսկ ան­հե­թե­թու­թյուն է, սա­կայն որ­պես­զի մար­դիկ հաս­կա­նան ի­մաս­տը, նա ման­րա­մաս­նո­րեն ներ­կա­յաց­նում է Աստ­ծո ե­զա­կիու­թյունն ու բե­րում ան­հեր­քե­լի փաս­տարկ, որ Նա սուրբ Ա­րա­ րիչն է (Ե­սա­յի 40.21–26)։ Ինչ­պե՞ս է 27-րդ հա­մա­րը բա­ցա­հայ­տում այն մարդ­կանց դիր­քո­ րո­շու­մը, ում հաս­ցեագր­ված է Ե­սա­յու լու­րը։ Ի՞նչ կերպ ենք մենք մե­ղա­վոր միև­նույն դիր­քո­րո­շումն ու­նե­նա­լու մեջ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Աստ­ծո լու­րի նպա­տակն է մխի­թա­րել ժո­ղովր­դին, ով ու­նի այդ մխի­թա­րու­թյան կա­րի­քը։ Ինչ­պես Հո­բի դեպ­քում, նրանց տա­ռա­ պանք­նե­րը շփո­թեց­րել և հու­սալ­քել են նրանց, և նրանք այլևս չեն հաս­կա­նում Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյու­նը։ 80

Դաս 8

Կար­դա­ցե՛ք այ­սօր­վա դա­սի տեքս­տե­րը։ Նրանք խո­սում են ոչ միայն Աստ­ծո ո­ղոր­մու­թյան և զո­րու­թյան, այլև այն փաս­տի մա­ սին, որ Նա է Ա­րա­րի­չը։ Ին­չո՞ւ է այդ­քան կարևոր հաս­կա­նալ այս ճշմար­տու­թյու­նը։ Ինչ­պե՞ս է յու­րա­քանչ­յուր շա­բաթ օր օգ­նում վե­ րա­հաս­տա­տել այս կարևո­րա­գույն տե­սանկ­յու­նը։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 18

Կռապաշտության խնդիրը (Եսայի 40.19, 20) Կ­ռա­պաշ­տու­թյու­նը կոր­ծա­նում է Աստ­ծո հետ ու­նե­ցած ե­զա­կի և մ­տե­րիմ փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը և փո­խա­րի­նում դրանք մեկ այլ բա­նով (Ելք 20.4, 5, Ե­սա­յի 42.8)։ Սա է պատ­ճա­ռը, որ մար­գա­րե­նե­ րը կռա­պաշ­տու­թյու­նը հա­մա­րում են հոգևոր «շնու­թյուն» (Ե­րե­միա 3.6–9, Ե­զե­կիա 16.15–19)։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 41.29 հա­մա­րը։ Ինչ­պե՞ս է Ե­սա­յին բնու­թագ­ րում կուռ­քե­րին։ Ինչ­պե՞ս եք դուք հաս­կա­նում այն, ինչ նա ա­սում է այս­տեղ։ Ին­չո՞ւ է Ե­սա­յու՝ կուռ­քի նկա­րագ­րու­թյունն այդ­քան ճշգրիտ, ան­կախ նրա­նից, թե ինչ­պի­սի կուռք է դա։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Հին աշ­խար­հի կռա­պաշտ­նե­րը հա­վա­տում էին, թե ի­րենք երկր­ պա­գում են հզոր աստ­վա­ծա­յին էակ­նե­րի՝ նրանց ներ­կա­յաց­նող պատ­կեր­նե­րի կամ խորհր­դա­նի­շե­րի մի­ջո­ցով։ Կուռ­քի երկր­պա­գու­ թյու­նը, ո­րը ներ­կա­յաց­նում է որևէ աստ­ծո, խախ­տում է ա­ռա­ջին պատ­վի­րա­նը. «Ին­ձա­նից բա­ցի ու­րիշ աստ­ված­ներ չու­նե­նաս» (Ելք 20.3)։ Սա­կայն ե­թե կուռ­քը պատ­րաստ­ված է ճշմա­րիտ Աստ­ծուն ներ­ կա­յաց­նե­լու հա­մար, ինչ­պես, օ­րի­նակ, ոս­կե հոր­թը (Ելք 32.4, 5), Տե­րը մեր­ժում է այդ կուռ­քի՝ Ի­րեն նման լի­նե­լը, քա­նի որ ոչ ոք չգի­տի, թե ինչ տեսք ու­նի Ին­քը (Բ Օ­րենք 4.15–19), և­ ո­չինչ չի կա­րող ներ­կա­յաց­նել Նրա ան­զու­գա­կան փառքն ու մե­ծու­թյու­նը։ Այս­պի­սով, կուռքն, այս­ պես թե այն­պես, գոր­ծում է որ­պես մեկ ու­րիշ աստ­ված և նրան երկր­ պա­գե­լը խախ­տում է ա­ռա­ջին և­երկ­րորդ պատ­վի­րան­նե­րը։ Աստ­ծո ժո­ղո­վուր­դը կուռ­քե­րի կա­րիք չու­նի, քա­նի որ նրանք ու­նեն Նրա ի­րա­կան փառ­քի ներ­կա­յու­թյու­նը՝ Շե­քի­նան Նրա սրբա­րա­նում։ Երկր­պա­գել կուռ­քի նշա­նա­կում է փո­խա­րի­նել, այդ­պի­սով և մեր­ժել Նրա ի­րա­կան ներ­կա­յու­թյու­նը։ 81

Դաս 8

Որ­պես ե­կե­ղե­ցի՝ ի՞նչ տե­սա­կի կռա­պաշ­տու­թյան ենք մենք բախ­ վում այ­սօր։ Արդ­յո՞ք կռա­պաշ­տու­թյունն ա­վե­լի նրբին դրսևո­ րում­նե­րով է ի հայտ գա­լիս ե­կե­ղե­ցում այ­սօր։ Ե­թե ա­յո, ա­պա ի՞նչ դրսևո­րում­նե­րով։ «Քրիս­տո­նեու­թյան ա­նու­նը կրող­նե­րից շա­տե­րը Տի­րո­ջից բա­ցի ծա­ռա­յում են այլ աստ­ված­նե­րի։ Մեր Ա­րա­րի­չը պա­հան­ջում է մեր լիա­կա­տար նվի­րու­մը, բա­ցար­ձակ հա­վա­տար­մու­թյու­նը։ Ցան­կա­ ցած բան, ին­չը մի­տում ու­նի թու­լաց­նե­լու Աստ­ծո նկատ­մամբ մեր ու­ նե­ցած սե­րը կամ խան­գա­րել Նրա հա­մար ար­վող ծա­ռա­յու­թյու­նը, դառ­նում է կուռք»։ Է­լեն Ուայ­թի մեկ­նա­բա­նու­թյուն­ներ, ՅՕԱ աստ­վա­ ծաշնչ­յան մեկ­նա­բա­նու­թյուն­ներ, հա­տոր 2, էջ 1011-1012։ Հին աշ­խար­հի գրվածք­նե­րից մենք տե­ղե­կա­նում ենք, որ կռա­ պաշ­տու­թյու­նը գրա­վիչ էր, քա­նի որ այն նյու­թա­կա­նի հետ կապ ու­ներ։ Օգ­տա­գոր­ծե­լով երկր­պա­գու­թյան մի­ջոց­ներ, ո­րոնց կա­րող էին այս կամ այն կերպ վե­րա­բեր­վել նաև մար­դիկ, կռա­պաշտ­նե­րը հար­գան­քի տուրք էին մա­տու­ցում այն ու­ժե­րին, ո­րոնք, ըստ ի­րենց, կա­րող էին ի­րենց պտղա­բե­րու­թյուն և բար­գա­վա­ճու­թյուն տալ։ Դա ինք­նօգ­նու­թյան կրոն էր։ Ձեզ ծա­նո՞թ երևույթ է։ Տի­րոջ գա­լուս­տից ան­մի­ջա­պես ա­ռաջ, երբ Նրա ճա­նա­պար­հը պատ­րաստ­ված լի­նի ճա­նա­պար­հա­շի­նա­կան աշ­խա­տանք­նե­րով հաշ­տեց­ման մա­սին Ե­ղիա­յի վեր­ջին լու­րի հի­ման վրա (­Մա­ղա­քիա 4), ընտ­րու­թյու­նը լի­նե­լու է նույ­նը, ինչ Ե­սա­յու օ­րե­րին. Դուք երկր­պա­ գե­լու եք Ա­րար­չի՞ն, թե՞ մեկ այլ բա­նի (­Հայտ­նու­թյուն 13, 14), քա­նի որ ի վեր­ջո մենք միշտ ինչ-որ բա­նի երկր­պա­գում ենք։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 19

Հետագա ուսումնասիրության համար Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ գրքի 311–321 է­ջե­րի «Ա­հա՛ ձեր Աստ­վա­ծը» գլու­խը։ «Ե­սա­յիի օ­րե­րում մարդ­կու­թյան հոգևոր ըն­կա­լու­մը Աստ­ծուն սխալ հաս­կա­նա­լու պատ­ճա­ռով մթագ­նել էր: Սա­տա­նան եր­կար էր ձգտել մարդ­կանց դրդել ի­րենց Ա­րար­չին նա­յե­լու որ­պես մեղ­քի, տա­ ռա­պան­քի և մահ­վան հե­ղի­նա­կի: Նրանք, ում նա այդ­պես խա­բել էր, պատ­կե­րաց­նում էին, թե Աստ­ված դա­ժան ու խստա­պա­հանջ է: Կար­ծում էին, թե Նա հե­տամ­տում է մե­ղա­վո­րին՝ պատ­ժե­լու և դա­ տա­պար­տե­լու հա­մար, մեր­ժում է, քա­նի որ դրա հա­մար հիմ­նա­վոր 82

Դաս 8

պատ­ճառ կա: Նենգ խա­բե­բան խե­ղա­թյու­րել էր եր­կին­քը կա­ռա­վա­ րող սի­րո օ­րեն­քը՝ այն ներ­կա­յաց­նե­լով որ­պես մար­դու եր­ջան­կու­ թյան սահ­մա­նա­փա­կում, ծանր մի լուծ, ո­րից պետք է հա­ճույ­քով ա­զա­տագր­վել: Նա հայ­տա­րա­րում էր, որ հնա­րա­վոր չէ հնա­զանդ­վել պատ­վի­րան­նե­րին, և­ որ մեղ­քի պա­տիժ­նե­րը կա­մա­յա­կա­նո­րեն են տրվում»։ Է­լեն Ուայթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ, էջ 311։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Ձեր խոս­քե­րով ամ­փո­փե՛ք Ե­սա­յի 40.12–31 հա­մար­նե­րի լու­րը։ Գրի՛ ա­ռեք այն՝ օգ­տա­գոր­ծե­լով ժա­մա­նա­կա­կից պատ­կեր­ներ, ինչ­պի­սիք են, օ­րի­նակ, ժա­մա­նա­կա­կից գի­տա­կան բա­ցա­հայ­ տում­նե­րը, ո­րոնք ա­վե­լի քան հստա­կո­րեն են ցույց տա­լիս մեր Աստ­ծո զար­մա­նահ­րաշ զո­րու­թյու­նը։ Բարձ­րա­ձայն կար­դա­ցե՛ք ձեր ամ­փո­փու­մը դա­սա­րա­նում։ 2. Ինչ­պի­սի՞ ազ­դե­ցու­թյուն է ու­նե­նում Աստ­ծո Խոս­քի ա­նանց բնույ­ թի և մարդ­կա­յին կյան­քի վա­ղան­ցի­կու­թյան Ե­սա­յու հա­մե­մա­ տու­թյու­նը (Ե­սա­յի 40.6–8) մահ­վա­նից ու­նե­ցած ձեր վա­խե­րի վրա։ Ինչ­պե՞ս է այն կապ­ված հա­րու­թյան ձեր հույ­սի հետ (­Հոբ 19.25–27, Դա­նիել 12.2, Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 15.51–57, Ա Թե­սա­ղո­ նի­կե­ցի­նե­րին 4.13–18)։ 3. Ինչ­պե՞ս կա­րե­լի է բժշկվել հպար­տու­թյու­նից և­ ամ­բար­տա­վա­ նու­թյու­նից՝ լրջո­րեն վե­րա­բեր­վե­լով Ե­սա­յի 40.12–31 հա­մար­նե­ րին։ Ամ­փո­փում.

Ե­սա­յու մի­ջո­ցով Աստ­ված մխի­թա­րու­թյուն բե­րեց տա­ռապ­յալ­նե­ րին։ Նրանց դա­ժան օ­րե­րին վերջ էր ե­կել, և Աստ­ված վե­րա­դար­ձել էր ի­րենց մոտ։ Հու­սալք­վե­լու և շ­փոթ­վե­լու փո­խա­րեն նրանք կա­րող էին վստա­հել Աստ­ծուն և Նրա ստեղ­ծա­րար զո­րու­թյունն օգ­տա­գոր­ ծել ի­րենց օգ­տին։

83

Դաս 8

ԴԱՍ 9 ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 20–26

ԾԱ­ՌԱ­ՅԵԼ ԵՎ ՓՐ­ԿԵԼ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ե­սա­յի 41, Ե­սա­յի 42.1–7, Ե­սա­յի 44.26–45.6, Ե­սա­յի 49.1–12։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ա­հա Իմ ծա­ռան, ո­րին Ես նե­ցուկ կլի­նեմ, Իմ Ընտր­յա­լը, ո­ րին հա­վա­նու­թյուն է տվել Իմ ան­ձը։ Ես Իմ հո­գին դրել եմ Նրա վրա, Նա ի­րա­վունք պի­տի բե­րի ազ­գե­րին» (Ե­սա­յի 42.1): «­Շա­տե­րը կար­ծում են, թե մեծ ա­ռա­վե­լու­թյուն կլի­նի, ե­թե այ­ ցե­լեն այն վայ­րե­րը, որ­տեղ Քրիս­տոսն անց է կաց­րել Իր երկ­րա­յին կյան­քը, քայ­լել այն ճամ­փա­նե­րով, որ Նա է ան­ցել, նա­յել այն լճին, ո­րի ա­փին Նա սի­րում էր սո­վո­րեց­նել, և­ այն բլուր­նե­րին ու հո­վիտ­ նե­րին, ո­րոնց վրա հա­ճախ կանգ էր առ­նում Նրա հա­յաց­քը: Բայց մենք կա­րիք չու­նենք գնա­լու Նա­զա­րեթ, Կա­փառ­նա­յում կամ Բե­թա­ նիա, որ­պես­զի քայ­լենք Հի­սու­սի հետ­քե­րով: Մենք Նրա ոտ­նա­հետ­քե­ րը կգտնենք հի­վան­դի մահ­ճա­կա­լի մոտ, աղ­քա­տի հյու­ղա­կում, մեծ քա­ղա­քի մար­դա­շատ փո­ղոց­նե­րում և­ ա­մե­նու­րեք, որ­տեղ մար­դիկ մխի­թա­րու­թյան կա­րիք ու­նեն: Երկ­րի վրա ա­նե­լով այն, ինչ Հի­սուսն էր ա­նում, մենք կքայ­լենք Նրա հետ­քե­րով»։ Է­լեն Ուայթ, Դա­րե­րի փա­ փա­գը, էջ 640։ Ե­սա­յին խո­սում էր Տի­րոջ ծա­ռա­յի մա­սին, ով ո­ղոր­մու­թյան նմա­նա­տիպ ա­ռա­քե­լու­թյուն ու­ներ. «­Նա կոտ­րած ե­ղե­գը չի փշրի, առ­կայ­ծող պատ­րույ­գը չի հանգց­նի… կույր աչ­քե­րը բա­նա­լու, բան­ տարկ­յալ­նե­րին բան­տից ա­զա­տե­լու և խա­վա­րի մեջ նստած­նե­րին զնդա­նից ա­զա­տե­լու» (Ե­սա­յի 42.3, 7)։ Ե­կե՛ք դի­տար­կենք այս Ծա­ռա­յին։ Ո՞վ է Նա, և­ի՞նչ է Նա ի­րա­կա­ նաց­նում։

84

Դաս 9

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 21

Ծա­ռա ազգ (Ե­սա­յի 41) Ե­սա­յի 41.8 հա­մա­րում Աստ­ված ա­սում է «Իս­րա­յե՛լ, Ի՛մ ծա­ռա», իսկ 42.1 հա­մա­րում ներ­կա­յաց­նում է «Ա­հա Իմ ծա­ռան»։ Ո՞վ է այս ծա­ռան։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Դա Իս­րա­յե­լը/­Հա­կո՞բն է՝ իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի նա­խա­հայ­րը։ Իս­րա­յե­ լի ա՞զ­գը։ Մե­սիան/Քրիս­տո՞­սը, Ով Նոր Կ­տա­կա­րա­նում ներ­կա­յաց­ վում է որ­պես Հի­սուս։ Ե­սա­յի 41–53-րդ գ­լուխ­նե­րում եր­կու տե­սա­կի հի­շա­տա­կում­ներ կան Աստ­ծո ծա­ռա­նե­րի վե­րա­բեր­յալ։ Մի ծա­ռա­յի ա­նու­նը «Իս­րա­յել» կամ «­Հա­կոբ» է, ինչ­պես, օ­րի­նակ, Ե­սա­յի 41.8, Ե­սա­յի 44.1, 2, 21, Ե­սա­յի 45.4, Ե­սա­յի 48.20 հա­մար­նե­րում։ Քա­նի որ Աստ­ված դի­մում է Իս­րա­յե­լին/­Հա­կո­բին ներ­կա ժա­մա­նա­կով, պարզ է, որ Հա­կո­բը ներ­կա­յաց­նում է այն ազ­գը, ո­րը սե­րել է ի­րե­նից։ Սա հաս­տատ­վում է այն փաս­տով, որ Տի­րոջ «ծա­ռա Հա­կո­բի» փրկու­թյու­նը կա­տար­ վում է այն ժա­մա­նակ, երբ նա պետք է դուրս գա Բա­բե­լո­նից (Ե­սա­յի 48.20)։ Մ­յուս տե­ղե­րում, ինչ­պի­սիք են, օ­րի­նակ, Ե­սա­յի 42.1, Ե­սա­յի 50.10, Ե­սա­յի 52.13, Ե­սա­յի 53.11 հա­մար­նե­րը, Աստ­ծո ծա­ռա­յի ա­նու­նը չի նշվում։ Երբ նրա մա­սին ա­ռա­ջին ան­գամ հի­շա­տա­կում է Ե­սա­յի 42.1 հա­մա­րը, նրա ինք­նու­թյու­նը միան­գա­մից պարզ չի դառ­նում։ Այ­դու­հան­դերձ, երբ հե­տա­գա տեքս­տե­րում Ե­սա­յին զար­գաց­նում է ծա­ռա­յի կեն­սագ­րու­թյան նկա­րագ­րու­թյու­նը, պարզ է դառ­նում, որ նա մի անձ­նա­վո­րու­թյուն է, ով վե­րա­դարձ­նում է Հա­կո­բի (Իս­րա­յե­ լի) ցե­ղերն Աստ­ծո մոտ (Ե­սա­յի 49.5, 6) և զո­հա­բե­րա­կան մա­հով է մեռ­նում մե­ղա­վոր­նե­րի փո­խա­րեն (Ե­սա­յի 52.13–53.12, տե՛ս նաև Ե­սա­յի 49.5, 6)։ Այս իսկ պատ­ճա­ռով, նա չի կա­րող մեկ լի­նել ազ­գի հետ։ Այս­պի­սով պարզ է դառ­նում, որ Ե­սա­յին խո­սում է Աստ­ծո եր­ կու տար­բեր ծա­ռա­նե­րի մա­սին։ Մե­կը հա­վա­քա­կան կեր­պար է (ազ­ գը), մյու­սը՝ ան­հատ։ Ո՞րն է ծա­ռա ազ­գի դե­րը։ Ե­սա­յի 41.8–20։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 85

Դաս 9

Աստ­ված հա­վաս­տիաց­նում է Իս­րա­յե­լին, որ ազ­գը դեռևս Տի­րոջ ծա­ռան է. «Ես քեզ ընտ­րել եմ և չեմ մեր­ժել քեզ» (Ե­սա­յի 41.9)։ Հե­ տո Աստ­ված Իս­րա­յե­լին տա­լիս է Աստ­վա­ծաշն­չում հան­դի­պող ա­մե­ նա­հիաս­քանչ խոս­տում­նե­րից մե­կը. «­Մի՛ վա­խե­ցիր, ո­րով­հետև Ես քեզ հետ եմ, մի՛ զար­հու­րիր, ո­րով­հետև Ես քո Աստ­վածն եմ։ Ես քեզ կզո­րաց­նեմ և կօգ­նեմ քեզ, նաև քեզ նե­ցուկ կլի­նեմ Իմ ար­դար ա­ ջով» (Ե­սա­յի 41.10)։ Այս­տեղ և հե­տա­գա տեքս­տե­րում Իս­րա­յե­լի հիմ­ նա­կան դե­րե­րից մե­կը վստա­հելն է, որ ճշմա­րիտ Աստ­վա­ծը կփրկի ի­րենց (Ում Ա­քազ թա­գա­վո­րը չվստա­հեց), և­ ու­րիշ ազ­գե­րի պես այլ աստ­ված­նե­րի և նրանց պատ­կեր­նե­րին չվստա­հելն է (Ե­սա­յի 41.7, 21–24, 28, 29)։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք, թե ինչ­պես է Ե­սա­յի 41.14 հա­մա­րում Տերն ազ­գին ճճի ան­վա­նում։ Ի՞նչ էր Նա ու­զում ա­սել դրա­նով։ Կար­դա­ցե՛ք ամ­բող­ջա­կան տեքս­տը՝ ա­վե­լի լավ հաս­կա­նա­լու հա­ մար։ Ի՞նչ պետք է սա սո­վո­րեց­նի նաև մեզ այն մա­սին, որ մենք պետք է լիո­վին կախ­ված լի­նենք միայն Տի­րո­ջից։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 22

Ա­նա­նուն ան­հատ ծա­ռան (Ե­սա­յի 42.1-7) Ո՞րն է Աստ­ծո ա­նա­նուն ծա­ռա­յի դերն ու բնա­վո­րու­թյու­նը, ում Աստ­ված ընտ­րում է և­ում վրա դնում է Իր Հո­գին։ Ե­սա­յի 42.1–7։ ________________________________________________________________________ Ընտ­րե՛ք լա­վա­գույն պա­տաս­խա­նը կամ պա­տաս­խան­նե­րը՝ 1. Նա ար­դա­րու­թյուն է ա­պա­հո­վում ազ­գե­րի հա­մար։ 2. Նա ի­րա­կա­նաց­նում է իր նպա­տակ­նե­րը հանգս­տու­թյամբ և մեղ­մո­րեն, բայց և հա­ջող կեր­պով։ 3. Նա ու­սու­ցիչ է։ 4. Նա ծա­ռա­յում է որ­պես ուխտ Աստ­ծո և ժո­ղովր­դի միջև։ 5. Նա լույս և հույս է բե­րում՝ կույ­րե­րին բժշկե­լով և բան­տարկ­յալ­ նե­րին ա­զա­տե­լով։ 6. Վե­րը նշված բո­լո­րը միա­սին։ Ինչ­պե՞ս է այս ծա­ռա­յի դերն ու բնա­վո­րու­թյու­նը հա­մե­մատ­վում Հես­սեի բնից դուրս ե­կող շա­ռավ­ղի դե­րի և բ­նա­վո­րու­թյան հետ, ում վրա ևս հանգ­չում է Տի­րոջ Հո­գին (Ե­սա­յի 11)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 86

Դաս 9

Ինչ­պես Ե­սա­յի 42-րդ գլ­խում, Ե­սա­յի 11-րդ գլ­խում ներ­կա­ յաց­ված Դավ­թից սեր­ված կա­ռա­վա­րի­չը ևս գոր­ծում է Աստ­ծո հետ ներ­դաշ­նակ՝ ար­դա­րու­թյուն և­ ա­զա­տագ­րում, ինչ­պես նաև Աստ­ծո ի­մաս­տու­թյունն ու ճա­նա­չո­ղու­թյու­նը բե­րե­լով կե­ղեք­ված­ նե­րին։ Մենք պար­զե­ցինք, որ Հես­սեի այս «շա­ռա­վիղն» ու «ար­ մա­տը» Մե­սիան է, Ե­սա­յի 9.6, 7 հա­մար­նե­րում ներ­կա­յաց­ված աստ­վա­ծա­յին մա­նու­կը, ով նաև բե­րում է խա­ղա­ղու­թյուն Դավ­թի գա­հի և նրա թա­գա­վո­րու­թյան վրա «ի­րա­վուն­քով և­ ար­դա­րու­ թյամբ» (Ե­սա­յի 9.7)։ Ե­սա­յի 42-րդ գլ­խի ծա­ռան ակն­հայ­տո­րեն Մե­սիան է։ Ինչ­պե՞ս է Նոր Կ­տա­կա­րա­նը նույ­նա­կա­նաց­նում Ե­սա­յի 42.1–7 հա­մար­նե­րի ծա­ռա­յին, ով ար­դա­րու­թյուն է բե­րում։ Մատ­թեոս 12.15–21։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Մատ­թեոս 12-րդ գ­լու­խը մեջ­բե­րում է Ե­սա­յի 42-րդ գ­լու­խը և վե­րագ­րում այն Հի­սու­սի՝ Աստ­ծո սի­րե­լի Որ­դու մեղմ բժշկու­թյան ծա­ռա­յու­թյա­նը, Նրա, Ում Նա հա­վա­նել է (Ե­սա­յի 42.1, Մատ­թեոս 3.16, 17, Մատ­թեոս 17.5)։ Նա է, Ում ծա­ռա­յու­թյու­նը վե­րա­հաս­ տա­տում է ուխ­տի շրջա­նակ­նե­րում Աստ­ծո կապն Իր ժո­ղովր­դի հետ (Ե­սա­յի 42.6, Դա­նիել 9.27)։ Հի­սուսն ու Նրա ա­շա­կերտ­ներն ա­րա­դա­րու­թյուն էին բե­րում մարդ­կանց՝ ա­զա­տե­լով նրանց տա­ռա­պան­քից, Աստ­ծո մա­սին տգի­տու­թյու­նից և չար ո­գի­նե­րի կա­պանք­նե­րից, ո­րոնք սա­տա­ նա­յի ճնշման արդ­յունք էին (­Ղու­կաս 10.19)։ Հե­տո Հի­սու­սը մե­ ռավ՝ «նոր ուխ­տը» հաս­տա­տե­լու (­Մատ­թեոս 26.28) և­ ամ­բողջ աշ­խար­հի հա­մար ար­դա­րու­թյուն ձեռք բե­րե­լու հա­մար՝ վտա­րե­ լով սա­տա­նա­յին, այն օ­տա­րա­կա­նին, ով յու­րաց­րել էր «աշ­խար­ հի իշ­խա­նի» դե­րը (­Հով­հան­նես 12.31–33)։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 42.1–4 հա­մար­նե­րում ներ­կա­յաց­ված Քրիս­ տո­սի նկա­րագ­րու­թյու­նը։ Ժա­մա­նա՛կ տրա­մադ­րեք խոր­հե­լու Հի­սու­սի կյան­քի մա­սին։ Նրա ծա­ռա­յու­թյան ո՞ր հա­տուկ հատ­ կա­նիշ­ներն են այդ­պես ճշգրտո­րեն ի­րա­կա­նաց­վում այս մար­գա­ րեու­թյամբ։ Ի՞նչ դաս կա­րող ենք մենք ևս քա­ղել այն մա­սին, թե ինչ­պես պետք է ծա­ռա­յենք ու­րիշ­նե­րին։ 87

Դաս 9

Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 23

Պար­սից «­Մե­սիան» (Ե­սա­յի 44.26-45.6) Ի՞նչ ապ­շե­ցու­ցիչ կան­խա­գու­շա­կում ենք գտնում Ե­սա­յի 44.26– 45.6 հա­մար­նե­րում։ Ե­սա­յու ծա­ռա­յու­թյու­նը տևեց մո­տա­վո­րա­պես ՔԱ 745թ. մինչև ՔԱ 685թ.։ Արևել­քից և հ­յու­սի­սից ե­կող նվա­ճո­ղի (Ե­սա­յի 41.2, 3, 25) մա­ սին հի­շա­տա­կե­լուց, ինչ­պես նաև ակ­նար­կե­լուց հե­տո, որ դա պետք է բա­րի լուր լի­նի Ե­րու­սա­ղե­մի հա­մար (Ե­սա­յի 41.27), Ե­սա­յին ճշգրտո­ րեն կան­խա­գու­շա­կեց Կ­յու­րո­սին ան­վամբ և նկա­րագ­րեց նրա գոր­ ծու­նեու­թյու­նը։ Կ­յու­րոսն իս­կա­պես ե­կավ Բա­բե­լո­նի արևել­քից ու հյու­սի­սից և նվա­ճեց այն ՔԱ 539թ., նա իս­կա­պես ծա­ռա­յեց Աստ­ծուն՝ ա­զա­տե­լով հրեա­նե­րին ի­րենց բա­բե­լոն­յան գե­րու­թյու­նից և­իս­կա­պես թույ­լատ­րեց Ե­րու­սա­ղե­մի տա­ճա­րի վե­րա­կա­ռու­ցու­մը (տե՛ս Եզ­րաս 1)։ Այս կան­խա­գու­շակ­մա­նը նա­յե՛ք ա­պա­գա­յի հա­մա­տեքս­տում։ Քա­ նի որ Ե­սա­յու մա­հից հե­տո մինչև Բա­բե­լո­նի ան­կումն ան­ցել է հար­ յուր քա­ռա­սուն­վեց տա­րի, նշա­նա­կում է, որ նրա կան­խա­գու­շա­կու­մը տե­ղի է ու­նե­ցել բուն ի­րա­դար­ձու­թյան ի­րա­կա­նա­ցու­մից մե­կու­կես դար ա­ռաջ։ Դա նման է նրան, որ Ջորջ Վա­շինգ­տո­նը կան­խա­գու­ շա­կեր, թե Դուայթ Էյ­զեն­հաուեր1 ա­նու­նով մի գե­նե­րալ 1945թ. կօգ­նի ա­զա­տագ­րել Եվ­րո­պան։ Քա­նի որ Կ­յու­րո­սի գոր­ծու­նեու­թյու­նը քաջ հայտ­նի է հին աշ­խար­ հի տար­բեր աղբ­յուր­նե­րից՝ նե­րառ­յալ բա­բե­լոն­յան տա­րեգ­րու­թյու­նը, իր սե­փա­կան զե­կույ­ցը «Կ­յու­րո­սի հրո­վար­տա­կում» և Աստ­վա­ծա­ շուն­չը (Բ Մ­նա­ցոր­դաց 36.22, 23, Եզ­րաս 1, Դա­նիել 5, Դա­նիել 6.28, Դա­նիել 10.1), Ե­սա­յու մար­գա­րեու­թյան ճշգրտու­թյու­նը կաս­կա­ծից վեր է։ Դա հաս­տա­տում է այն մարդ­կանց հա­վա­տը, ով­քեր հա­վա­ տում են, որ ճշմա­րիտ մար­գա­րե­նե­րը ստա­նում են ճշգրիտ կան­խա­ գու­շա­կու­թյուն­ներ Աստ­ծուց, Ով գի­տի ա­պա­գան։ Ին­չո՞ւ է Աստ­ված Կ­յու­րո­սին ան­վա­նում «Իր օծ­յալ» (Ե­սա­յի 45.1)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Այս­տեղ կի­րառ­վող «օծ­յալ» բա­ռի եբ­րա­յե­րեն տար­բե­րա­կից կազմ­վում է Մե­սիա բա­ռը։ Հին Կ­տա­կա­րա­նի այլ հատ­ված­նե­րում 1 Դուայթ Էյզենհաուեր, ամերիկացի պետական և ռազմական գործիչ, գեներալ (1944թ.), Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների 34-րդ նախագահը։ Երկրորդ հա­մաշ­ խար­հային պատերազմի ժամանակ նա ամերիկյան բանակի գեներալ էր և Եվրոպա­յի հակահիտլերյան խմբավորման գլխավոր հրամանատարը։

88

Դաս 9

այս բա­ռը կա­րող է վե­րա­բե­րել օծ­ված քա­հա­նա­յա­պե­տի (Ղև­տա­ կան 4.3, 5, 16, Ղև­տա­կան 6.22), օծ­ված իս­րա­յե­լա­կան թա­գա­վո­րի (Ա Թա­գա­վոր­նե­րի 16.6, Ա Թա­գա­վոր­նե­րի 24.6, 10, Բ Թա­գա­վոր­նե­րի 22.51) կամ Մե­սիա­յի՝ Դավ­թից սեր­ված ա­պա­գա կա­տար­յալ թա­գա­ վո­րին և­ա­զա­տագ­րի­չին (­Սաղ­մոս­ներ 2.2, Դա­նիել 9.25, 26)։ Ե­սա­յու տե­սանկ­յու­նից Կ­յու­րոսն էր այն ա­պա­գա թա­գա­վո­րը, ով ու­ղարկ­վել էր Աստ­ծո կող­մից Նրա ժո­ղովր­դին ա­զա­տագ­րե­լու հա­մար։ Սա­կայն նա ան­սո­վոր մե­սիա էր, քա­նի որ իս­րա­յե­լա­ցի չէր։ Նա կա­րող էր ի­ րա­կա­նաց­նել Մե­սիա­յին հա­տուկ ո­րոշ գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ, օ­րի­նակ՝ պար­տու­թյան մատ­նել Աստ­ծո թշնա­մի­նե­րին և­ ա­զա­տագ­րել Նրա գե­րե­վար­ված ժո­ղովր­դին, սա­կայն նա չէր կա­րող լի­նել սպաս­վե­լիք Մե­սիան, քա­նի որ Դավ­թի սերն­դից չէր։ Կ­յու­րո­սի մա­սին կան­խա­գու­շա­կու­թյամբ Աստ­ված ա­պա­ցու­ցեց Իր ե­զա­կի աստ­վա­ծայ­նու­թյու­նը՝ ցույց տա­լով, որ միայն Ին­քը գի­տի ա­պա­գան (Ե­սա­յի 41.4, 21–23, 26–28, Ե­սա­յի 44.26)։ Նա նաև դի­մեց Կ­յու­րո­սին. «­Խա­վա­րի մեջ գտնվող գան­ձե­րը և ծա­ծուկ տե­ղե­րում պահ­ված հարս­տու­թյուն­նե­րը քեզ կտամ, որ­պես­զի ի­մա­նաս, թե Ես եմ Տե­րը՝ Իս­րա­յե­լի Աստ­վա­ծը, որ կան­չե­ցի քեզ քո ա­նու­նով» (Ե­սա­յի 45.3)։ Խոր­հե՛ք աստ­վա­ծաշնչ­յան այլ մար­գա­րեու­թյուն­նե­րի մա­սին, ո­ րոնք կա­տար­վել են ճիշտ այն­պես, ինչ­պես կան­խա­գու­շակ­վել էին (օ­րի­նակ Դա­նիել 2-րդ գլ­խում ներ­կա­յաց­ված բո­լոր թա­գա­վո­րու­ թյուն­նե­րը, բա­ցի վեր­ջի­նից, Դա­նիել 7-րդ գ­լու­խը կամ Քրիս­տո­սի ժա­մա­նա­կին վե­րա­բե­րող մար­գա­րեու­թյու­նը Դա­նիել 9.24–27 հա­ մար­նե­րում)։ Ի՞նչ հույս են ա­ռա­ջար­կում այս մար­գա­րեու­թյուն­ նե­րը մեզ՝ որ­պես ան­հատ­նե­րի։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 24

Հույս ա­պա­գա­յի նկատ­մամբ Այն փաս­տը, որ Ե­սա­յին ճշգրտո­րեն կան­խա­գու­շա­կել է Կ­յու­րո­ սի ա­նու­նը, դուր չի գա­լիս այն մարդ­կանց, ով­քեր չեն հա­վա­տում, որ մար­գա­րե­ներն ի­րենց կան­խա­գու­շա­կում­ներն ստա­նում են Աստ­ծուց։ Այդ փաս­տը ժխտե­լու հա­մար նրանք ըն­դու­նում են այն տե­սու­թյու­նը, թե Կ­յու­րո­սի օ­րե­րում ապ­րած մեկ այլ մար­գա­րե՝ «երկ­րորդ Ե­սա­յին» է գրել Ե­սա­յի 40–66 գլուխ­նե­րը։ Այս­պի­սով Ե­սա­յու գիր­քը «սղոց­ված է եր­կու մա­սի», այն է՝ ինչ ճա­կա­տագ­րի (հա­մա­ձայն ա­վան­դույ­թի) ար­ ժա­նա­ցել է նաև ին­քը՝ մար­գա­րեն (տե՛ս Եր­բա­յե­ցի­նե­րին 11.37)։ 89

Դաս 9

Այ­դու­հան­դերձ, ոչ մի պատ­մա­կան ա­պա­ցույց չկա երկ­րորդ «Ե­ սա­յու» գո­յու­թյան մա­սին։ Ե­թե այդ­պի­սի մեկն իս­կա­պես գո­յու­թյուն ու­նե­նար, տա­րօ­րի­նակ կլի­ներ, որ Աստ­վա­ծա­շուն­չը չնշեր նրա գո­ յու­թյան մա­սին, ո­րով­հետև նրա տված լու­րը խիստ կարևոր է, իսկ նրա գրա­կան վար­պե­տու­թյու­նը՝ բա­ցա­ռիկ։ Աստ­վա­ծաշն­չի նույ­նիսկ ա­մե­նա­հին ձե­ռա­գի­րը՝ Քում­րա­նում գտնված Ե­սա­յու մա­գա­ղա­թը, ոչ մի ընդ­հա­տում չու­նի Ե­սա­յի 39-րդ և 40-րդ գ­լուխ­նե­րի միջև, ին­չը կհու­շեր մեկ այլ հե­ղի­նա­կի գոր­ծին անց­ման մա­սին։ Ե­սա­յու հիմ­նա­կան միտ­քը շա­րու­նակ­վում է իր ողջ գրքի ըն­ թաց­քում. վստա­հե՛ք ճշմա­րիտ Աստ­ծուն և Նրա մե­սիա­կան Ա­զա­ տագ­րի­չին՝ այլ ու­ժե­րի վստա­հե­լու փո­խա­րեն։ Գիտ­նա­կան­ներն ար­դա­րա­ցիո­րեն ընդգ­ծում են Ե­սա­յի 1–39-րդ գ­լուխ­նե­րում Ա­սո­րես­ տա­նի ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նի շեշ­տադր­ման փո­խա­րի­նու­մը Ե­սա­յի 40րդ և դրան հա­ջոր­դող գլուխ­նե­րում Բա­բե­լո­նի ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նի շեշ­տադր­մամբ։ Սա­կայն մենք պար­զե­ցինք, որ Ե­սա­յի 13–14-րդ և 39-րդ գ­լուխ­ներն ար­դեն ներ­կա­յաց­նում են բա­բե­լոն­յան գե­րու­թյու­ նը։ Ճիշտ է, որ Ե­սա­յի 1–39-րդ գ­լուխ­ներն ընդգ­ծում են դա­տաս­տա­ նը, իսկ Ե­սա­յի 40–66-րդ գ­լուխ­նե­րը՝ մխի­թա­րու­թյու­նը։ Սա­կայն վաղ գլուխ­նե­րում ևս­ ա­ռա­տո­րեն հան­դի­պում է աստ­վա­ծա­յին մխի­թա­ րու­թյունն ու հա­վաս­տիա­ցու­մը, իսկ վեր­ջին տեքս­տե­րը, ինչ­պի­սիք են, օ­րի­նակ, Ե­սա­յի 42.18–25, Ե­սա­յի 43.22–28 և Ե­սա­յի 48.1–11 հա­ մար­նե­րը, խո­սում են Հու­դա­յի վրա Աստ­ծո դա­տաս­տա­նի մա­սին այն պատ­ճա­ռով, որ Հու­դան լքել է Նրան։ Ի­րա­կա­նում ա­պա­գա մխի­թա­ րու­թյան մա­սին Ե­սա­յու կան­խա­գու­շա­կու­մը միև­նույն ժա­մա­նակ են­ թադ­րում է նաև տա­ռա­պանք։ Թեև ազ­գը սար­սա­փե­լի ա­ղետ­նե­րի բախ­վեց մարդ­կանց մեղ­քի պատ­ճա­ռով, նրանց մեջ կա­յին մար­դիկ, ով­քեր ի­րենց հույ­սը չէին կորց­նում։ Նրանք կառ­չում էին Աստ­ծո խոս­տում­նե­րին, ինչ­պի­սիք էին, օ­րի­նակ, Ղև­տա­կան 26.40–45 հա­մար­նե­րում տրված­նե­րը։ Ու­շադ­րու­թյամբ կար­դա­ցե՛ք այդ հա­մար­նե­րը։ Պատ­կե­րաց­րե՛ք ձեզ այն հրեա­նե­րի տե­ղում, ով­քեր ապ­րում էին ազ­գի՝ Բա­բե­լո­ նից պար­տու­թյուն կրե­լուց հե­տո։ Ի՞նչ հույս կա­րող եք գտնել այդ տեքս­տե­րում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ըստ ձեզ՝ ի՞նչ հոգևոր սկզբունք է գոր­ծում Ղև­տա­կան գրքից մեջ­բեր­ված այդ հա­մար­նե­րում։ Ի՞նչ է Տերն ա­սում Իս­րա­յե­լին 90

Դաս 9

այս­տեղ։ Ինչ­պե՞ս է միև­նույն սկզբուն­քը գոր­ծում մեր սե­փա­կան կյան­քում։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 25

Կա­րե­կից և տա­ռա­պող ծա­ռա (Ե­սա­յի 49.1-12) Ո՞վ է Աստ­ծո ծա­ռան Ե­սա­յի 49.1–12 հա­մար­նե­րում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Աստ­ված կան­չում և­ ան­վա­նում է նրան նախ­քան նրա ծնուն­դը, նրա բե­րա­նը սրի պես է դարձ­նում և կ­փա­ռա­վոր­վի նրա­նում։ Աստ­ ված օգ­տա­գոր­ծում է ծա­ռա­յին՝ Իս­րա­յե­լի ազ­գը դե­պի Ի­րեն հետ բե­ րե­լու, ամ­բողջ աշ­խար­հին փրկու­թյան լույս լի­նե­լու, ուխտ լի­նե­լու և բան­տարկ­յալ­նե­րին ա­զա­տե­լու հա­մար։ Այս նկա­րագ­րու­թյու­նը շատ տե­ղե­րում հա­մընկ­նում է Ե­սա­յի 42-րդ գլ­խի նկա­րագ­րու­թյան հետ, որ­տեղ մենք պար­զե­ցինք, որ ծա­ռան Մե­սիան է։ Նոր Կ­տա­կա­րա­նը ծա­ռա­յի հատ­կա­նիշ­ներ գտնում է Հի­սուս Քրիս­տո­սի մեջ՝ եր­կու գա­ լուստ­նե­րում էլ՝ Մատ­թեոս 1.21, Հով­հան­նես 8.12, Հով­հան­նես 9.5, Հով­հան­նես 17.1–5, Հայտ­նու­թյուն 1.16, Հայտ­նու­թյուն 2.16, Հայտ­ նու­թյուն 19.15։ Ե­թե այս ծա­ռան Մե­սիան է, ին­չո՞ւ է այս­տեղ Աստ­ված Նրան ան­ վա­նում «Իս­րա­յել» (Ե­սա­յի 49.3)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ա­վե­լի վաղ պար­զե­ցինք, որ Ե­սա­յու այս հատ­վա­ծում Աստ­ծո ծա­ ռա «Իս­րա­յե­լը/­Հա­կո­բը» վե­րա­բե­րում է ազ­գին։ Սա­կայն այս­տեղ «Իս­րա­յել» (ա­ռանց զու­գա­հե­ռի «­Հա­կո­բի» հետ) ա­նու­նը հստա­ կո­րեն վե­րա­բե­րում է ան­հատ ծա­ռա­յի, ով ազ­գին վե­րա­կանգ­նում է Աստ­ծո հա­մար (Ե­սա­յի 49.5)։ Ան­հատ ծա­ռան դար­ձել է ազ­գի կա­տար­յալ մարմ­նա­վո­րու­մը կամ ներ­կա­յա­ցու­ցի­չը, ո­րի (ազ­գի) ձա­խո­ղու­մը վտան­գի տակ է դրել «Իս­րա­յել» ան­վան կի­րա­ռու­մը (Ե­սա­յի 48.1)։ Ի՞նչ նոր տարր է ի հայտ գա­լիս այս­տեղ։ Ե­սա­յի 49.4, 7։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Այս­տեղ ի հայտ է գա­լիս ա­ռա­ջին ակ­նար­կը ծա­ռա­յի հանձ­նա­ռու­ թյան բար­դու­թյան մա­սին։ Նա բո­ղո­քում է. «Ի­զուր եմ հոգ­նել, զուր և­ 91

Դաս 9

ու­նայն տեղն եմ սպա­ռել իմ ու­ժը» (Ե­սա­յի 49.4): Այս գա­ղա­փա­րը հան­ դի­պում է նաև Դա­նիել 9.26 հա­մա­րում. «­Մե­սիան պի­տի վե­րաց­վի, և­ ո­չինչ չպի­տի ու­նե­նա»։ Սա­կայն նա կառ­չում է հա­վա­տին. «­Սա­կայն իմ ի­րա­վուն­քը Տի­րոջ մոտ է, և­ իմ վար­ձը՝ իմ Աստ­ծու մոտ» (Ե­սա­յի 49.4)։ Ջ. Ա­լեք Մոտ­յեն նկա­տում է. «Այս­պի­սով Ե­սա­յին կան­խա­տե­ սեց մի Ծա­ռա­յի, Ով ու­ներ իս­կա­կան մարդ­կա­յին բնույթ, Ով փորձ­ ված էր, ինչ­պես մենք, և Ով ներ­կա­յա­նում էր որ­պես հա­վա­տի ու­ղու հե­ղի­նակ և կա­տա­րե­լա­գոր­ծող, այն ի­րա­կան, անձ­նա­կան հա­վա­տի, ո­րը դեռևս կա­րող է ա­սել իմ Աստ­ված, երբ այլևս ո­չինչ ար­ժեք չու­նի»։ Ե­սա­յու մար­գա­րեու­թյուն. նե­րա­ծու­թյուն և մեկ­նա­բա­նու­թյուն­ներ (­Դաու­ներս Գրոուվ, Ի­լի­նոյս, Ին­տեր­վար­սի­տի փրես, 1993թ.), էջ 387։ Ե­սա­յի 49.7-ն­ ապ­շեց­նում է։ Ծա­ռան ա­նարգ­ված անձ է, ազ­գե­րի ա­տե­լին և­ իշ­խա­նա­վոր­նե­րի ծա­ռան, սա­կայն Տե­րը նրան ա­սում է. «­Թա­գա­վոր­նե­րը կտես­նեն և­ ոտ­քի կկանգ­նեն. իշ­խան­նե­րը կերկր­ պա­գեն Տի­րո­ջը, ո­րը հա­վա­տա­րիմ է, Իս­րա­յե­լի Սր­բի հա­մար, որն ընտ­րել է քեզ»։ Հետ­հա­յացք նե­տե՛ք Քրիս­տո­սի ծա­ռա­յու­թյա­նը։ Մի՞­թե ընդ­հուպ մինչև վեր­ջին պա­հը Նա հիաս­թափ­վե­լու ա­ռիթ չու­ներ։ Սա­կայն Նա հա­վա­տա­րիմ մնաց՝ չնայելով ար­տա­քին հան­գա­մանք­նե­րին։ Ո՞րն է այս­տեղ դա­սը մեզ հա­մար՝ ա­նել նույ­նը՝ ուշադրություն չդարձ­նելով ար­տա­քին հան­գա­մանք­նե­րին։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 26

Հե­տա­գա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար Կար­դա­ցե՛ք Հի­սու­սի բժշկու­թյան և­ու­սուց­ման ծա­ռա­յու­թյան Է­լեն Ուայ­թի նկա­րագ­րու­թյու­նը Դա­րե­րի փա­փա­գը գրքի 179-187 է­ջե­րի «­Կա­փառ­նա­յու­մում» գլխում։ «­Հո­գի­ներ շա­հե­լու գոր­ծում տակ­տի նրբին զգա­ցո­ղու­թյուն և մե­ ծա­գույն ի­մաս­տու­թյուն է հար­կա­վոր։ Փր­կի­չը եր­բեք չէր ստի­պում ճշմար­տու­թյու­նը, այլ միշտ այն սի­րով էր բարձ­րա­ձայ­նում։ Մարդ­ կանց հետ Իր փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում Նա ցու­ցա­բե­րում էր տակ­տի նրբա­գույն զգա­ցո­ղու­թյուն, միշտ բա­րի էր և­ ու­շա­դիր։ Նա եր­բեք կո­պիտ չէր վար­վում, եր­բեք ա­ռանց պատ­ճա­ռի խիստ բառ չէր ար­տա­բե­րում, եր­բեք նրբազ­գաց հո­գուն ան­տե­ղի ցավ չէր պատ­ճա­ռում։ Նա չէր դա­տա­պար­տում մարդ­կա­յին թու­լու­թյու­ նը։ Նա հա­մար­ձա­կո­րեն դա­տա­պար­տում էր կեղ­ծա­վո­րու­թյու­նը, 92

Դաս 9

ան­հա­վա­տու­թյու­նը և­ ա­նօ­րե­նու­թյու­նը, սա­կայն Նրա ձայ­նի մեջ կա­րե­լի էր ար­ցունք­ներ զգալ, երբ Նա ար­տա­բե­րում էր այս խիստ հան­դի­մա­նու­թյուն­նե­րը։ Նա ճշմար­տու­թյու­նը եր­բեք դա­ժա­նո­րեն չէր ներ­կա­յաց­նում, այլ միշտ խո­րը քնքշանք էր ցու­ցա­բե­րում մարդ­ կու­թյան հան­դեպ։ Յու­րա­քանչ­յուր մարդ թանկ էր Նրա հա­մար։ Նա վար­վում էր աստ­վա­ծա­յին ար­ժա­նա­պատ­վու­թյամբ, այ­դու­հան­դերձ ա­մե­նաքն­քուշ կա­րեկ­ցան­քով և հո­գա­տա­րու­թյամբ էր ծնկի գա­լիս Աստ­ծո ըն­տա­նի­քի յու­րա­քանչ­յուր ան­դա­մի ա­ռաջ։ Բո­լո­րի մեջ Նա տես­նում էր մարդ­կանց, ում փրկելն Իր ա­ռա­քե­լու­թյունն էր»։ Է­լեն Ուայթ, Ա­վե­տա­րա­նի գոր­ծիչ­ներ, էջ 117։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Դա­սա­րա­նում բարձ­րա­ձայն կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի վե­րը նշված մեջ­բե­րումն այն մա­սին, թե ինչ­պես էր Քրիս­տո­սը ծա­ռա­յում մարդ­կանց։ Քն­նար­կե՛ք այս­տեղ ներ­կա­յաց­ված սկզբունք­նե­րը, հե­տո դա­սա­րա­նում քննար­կե՛ք նաև, թե որ­քան լավ է ձեր ե­կե­ղե­ ցին ար­տա­ցո­լում այդ սկզբունք­ներն ընդ­հա­նուր առ­մամբ։ 2. Ճա­նա­չո՞ւմ եք «կոտ­րած ե­ղեգ» կամ «առ­կայ­ծող պատ­րույգ» (Ե­ սա­յի 42.3)։ Ինչ­պե՞ս կա­րող եք օգ­նել այդ անձ­նա­վո­րու­թյա­նը ա­ ռանց նրան «փշրե­լու» կամ «հանգց­նե­լու»։ Ի՞նչ կերպ կա­րող եք այս մարդ­կանց Տի­րոջ տե­ղը ցույց տալ։ Ի՞նչ գործ­նա­կան քայ­լեր խոր­հուրդ կտա­յիք նրանց՝ բժշկու­թյուն և­ օգ­նու­թյուն ստա­նա­լու հա­մար։ 3. Ե­սա­յի գրքի եր­կու տար­բեր հե­ղի­նակ­նե­րի փաս­տար­կը ծա­գում է այն նա­խա­պայ­մա­նից, որ մար­դիկ չեն կա­րող կան­խա­տե­սել ա­ պա­գան այն­պես, ինչ­պես դա ա­նում էր Ե­սա­յին։ Ո՞րն է այս փաս­ տար­կի հիմ­նա­կան խնդի­րը, և­ ին­չո՞ւ մենք՝ որ­պես քրիս­տոն­յա­ ներ, պետք է կտրա­կա­նա­պես մեր­ժենք այդ նա­խա­պայ­մա­նը։ Ամ­փո­փում. Ա­զա­տագ­րու­մը պա­հան­ջում է ա­զա­տագ­րիչ։ Աստ­ծո ծա­ռա ազ­ գը կա­զա­տագր­վի եր­կու ա­զա­տագ­րիչ­նե­րի կող­մից՝ Կ­յու­րո­սի, ով գե­ րի­նե­րին հետ կվե­րա­դարձ­նի Բե­բե­լո­նի գե­րու­թյու­նից և մի ա­նա­նուն Ծա­ռա­յի կող­մից, Ում ինք­նու­թյու­նը որ­պես Մե­սիա աս­տի­ճա­նա­բար բա­ցա­հայտ­վում է։ Այս Ծա­ռան կվե­րա­կանգ­նի ար­դա­րու­թյու­նը և կեն­դա­նի մնա­ցած­նե­րի հա­մայն­քը կվե­րա­դարձ­նի Աստ­ծուն։

93

Դաս 9

ԴԱՍ 10 ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 27–ՄԱՐ­ՏԻ 5

Ա­ՆԵ­ԼՈՎ Ա­ՆԵՐևԱ­ԿԱ­ՅԵ­ԼԻՆ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ե­սա­յի 50.4–10, Ե­սա­յի 52.13–53.12, Ե­սա­յի 53.3–9, Ե­սա­յի 53.10–12։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «­Բայց Նա մեր հան­ցանք­նե­րի հա­մար վի­րա­վոր­վեց և մեր ա­նօ­րե­նու­թյուն­նե­րի հա­մար հար­ված­վեց. պա­տի­ժը, որ մեզ բա­րօ­րու­թյուն բե­րեց, Նրա վրա ըն­կավ, և Նրա վեր­քե­րով մենք բժշկվե­ցինք» (Ե­սա­յի 53.5): Լոխ Ֆու­կը՝ չի­նա­ցի մի քրիս­տոն­յա, կա­րեկ­ցան­քով լցվեց իր հայ­ րե­նա­կից­նե­րի նկատ­մամբ, ով­քեր ստրուկ­ներ էին դար­ձել ա­մե­րիկ­ յան հան­քե­րում։ Նա ու­զում էր նրանց հասց­նել Ա­վե­տա­րա­նի հույ­սը, սա­կայն ինչ­պե՞ս կա­րող էր հան­դի­պել նրանց հետ։ Եվ նա ո­րո­շում կա­յաց­րեց ի­րեն վա­ճա­ռել ստրկու­թյան հինգ տա­րի ժամ­կե­տով։ Նրան տե­ղա­փո­խե­ցին Դե­մե­րա­րա1, որ­տեղ աշ­խա­տում էր հան­քե­ րում և­իր բան­վոր ըն­կեր­նե­րին պատ­մում Հի­սու­սի մա­սին։ Լոխ Ֆու­կը մա­հա­ցավ, սա­կայն մինչ այդ հասց­րեց 200 հո­գու ա­ զա­տագ­րել հու­սալ­քու­թյու­նից, ով­քեր Հի­սու­սին ըն­դու­նե­ցին որ­պես ի­րենց Փր­կիչ։ Ինչ­պի­սի՜ ինք­նա­զո­հու­թյուն ու­րիշ­նե­րի բա­րօ­րու­թյան հա­մար։ Ինչ­պի­սի՜ օ­րի­նակ։ Ա­նե­լով ա­ներևա­կա­յե­լին, այ­սինքն խո­նար­հա­բար «ծա­ռա­յի կեր­ պա­րանք առ­նե­լով» (­Փի­լիպ­պե­ցի­նե­րին 2.7)՝ Հի­սու­սը ևս հա­սավ ան­ հա­սա­նե­լիին՝ քեզ, ինձ և­ ամ­բողջ աշ­խար­հին, որ խրված և կո­րած էինք մեղ­քի ան­դուն­դում։ Այս շա­բաթ մենք կդի­տար­կենք այս ան­հա­վա­նա­կան ի­րա­դար­ձու­ թյու­նը, ո­րը կան­խա­գու­շակ­վել է կա­տար­վե­լուց հար­յու­րա­վոր տա­րի­ ներ ա­ռաջ։ 1 Դեմերարան պատմական տարածաշրջան է Գվիանայում՝ Հարավային Ամերիկա­ յի հյուսիսային ափին, որն այժմ կազմում է Գայանայի մի մաս: Տեղակայված է եղել Դե­ մերարա գետի ստորին հոսանքների մոտ, կարևորագույն քաղաքներից է եղել Ջորջ­ թաունը:

94

Դաս 10

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 28

Ե­սա­յու ստու­գիչ ճշմար­տու­թյու­նը (Ե­սա­յի 50.410) Ե­թե Ե­սա­յու նպա­տա­կը լի­ներ միայն տե­ղե­կու­թյուն փո­խան­ցե­ լը, նա միան­գա­մից կփո­խան­ցեր Մե­սիա­յի մա­սին բո­լոր ման­րա­ մաս­նե­րը։ Սա­կայն իր լսա­րա­նին սո­վո­րեց­նե­լու, հա­մո­զե­լու և Տի­րոջ Ծա­ռա­յի հետ հան­դի­պեց­նե­լու հա­մար նա հյու­սում է ներ­դաշ­նակ կեր­պով կրկնվող թե­մա­նե­րի նրբա­գեղ մի կտավ։ Աստ­ծո լու­րը նա բա­ցա­հայ­տում է քայլ առ քայլ, որ­պես­զի յու­րա­քանչ­յուր տե­սանկ­ յուն ու­շադ­րու­թյան ար­ժա­նա­նա և հաս­կաց­վի պատ­կե­րի մյուս մա­սի առն­չու­թյամբ։ Ե­սա­յին նկա­րիչ է, ում կտավն իր լսա­րա­նի հո­գին է։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 50.4–10 հա­մար­նե­րը։ Ամ­փո­փե՛ք, թե ինչ են ա­սում այս տեքս­տե­րը։ Ինչ­պե՞ս եք տես­նում Հի­սու­սին այս հատ­ վա­ծում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­սա­յի 49.7 հա­մա­րում պար­զե­ցինք, որ Աստ­ծո ծա­ռան ա­նարգ­ ված է, ա­տե­լի և «իշ­խա­նա­վոր­նե­րի ծա­ռա», սա­կայն «թա­գա­վոր­նե­ րը կտես­նեն և­ոտ­քի կկանգ­նեն. իշ­խան­նե­րը կերկր­պա­գեն Տի­րո­ջը»։ Այս­տեղ՝ Ե­սա­յի 50-րդ գլ­խում, մենք ի­մա­նում ենք, որ ու­նայ­նա­ցումն ա­վե­լի ու ա­վե­լի խորն է ազն­վա­կան ու­սուց­չի հա­մար, ում խոս­քերն օգ­նում են հոգ­նա­ծին (Ե­սա­յի 50.4)։ Ար­դա­րաց­ման ու­ղին անց­նում է ֆի­զի­կա­կան հա­լա­ծան­քի և բռ­նու­թյան ճա­նա­պար­հով (Ե­սա­յի 50.6)։ Այս բռնու­թյու­նը ժա­մա­նա­կա­կից արևմտ­յան մշա­կույ­թում ա­նըն­ դու­նե­լի է։ Սա­կայն հին մեր­ձա­վո­րարևել­յան մշա­կույ­թում պա­տի­վը կե­ նաց-մա­հու հարց էր մար­դու և նրա հա­մա­խոհ­նե­րի հա­մար։ Ե­թե ինչ-որ մե­կին այդ կերպ վի­րա­վո­րել եք կամ կո­պիտ եք վե­րա­բեր­վել նրա հետ, ճիշտ կա­նեք շատ լավ պաշտ­պան­վել, ո­րով­հետև ե­թե այդ մար­դը նույ­ նիսկ կես շանս էլ ու­նե­նա, զո­հը և նրա ազ­գը հաս­տատ վրեժ կլու­ծեն։ Դա­վիթ թա­գա­վո­րը հար­ձակ­վեց Ամ­մո­նի երկ­րի վրա և նվա­ճեց այն (Բ Թա­գա­վոր­նե­րի 10.1–12), ո­րով­հետև դրա թա­գա­վո­րը պար­ զա­պես «­Դավ­թի ծա­ռա­նե­րին վերց­րեց, ա­ծի­լել տվեց նրանց մո­րուք­ նե­րի կե­սը, նրանց հան­դերձ­նե­րի կեսն էլ կտրել տվեց մինչև ի­րենց նստե­լա­տե­ղը և հետ ու­ղար­կեց նրանց» (Բ Թա­գա­վոր­նե­րի 10.4)։ Սա­կայն Ե­սա­յի 50-րդ գլ­խում մար­դիկ ծե­ծում են ծա­ռա­յին, փե­տում նրա մո­րու­քը, թքում նրա վրա։ Եվ ինչն այս ա­րարք­նե­րը դարձ­նում 95

Դաս 10

է մի­ջազ­գա­յին, միջ­տիե­զե­րա­կան ի­րա­դար­ձու­թյուն, այն է, որ զո­հը աստ­վա­ծա­յին թա­գա­վոր­նե­րի Թա­գա­վո­րի դես­պանն է։ Ի­րա­կա­նում, Ե­սա­յի 9.6, 7 և Ե­սա­յի 11.1–16 հա­մար­նե­րը հա­մե­մա­տե­լով «ծա­ռա­յի» մա­սին խո­սող այլ հատ­ված­նե­րի հետ՝ մենք պար­զե­ցինք, որ ծա­ռան Թա­գա­վորն է, հզո՛ր Ա­զա­տագ­րո­ղը։ Սա­կայն ու­նե­նա­լով այս ողջ զո­ րու­թյունն ու պա­տի­վը՝ մի ան­հաս­կա­նա­լի պատ­ճա­ռով Նա չի փրկում Ինքն Ի­րեն։ Սա այն­քան տա­րօ­րի­նակ էր, որ մար­դիկ չհա­վա­տա­ցին նրան։ Իշ­խա­նա­վոր­նե­րը ծաղ­րում էին խա­չին գամ­ված Հի­սու­սին. «Ու­րիշ­նե­րին փրկեց, թող ի­րեն էլ փրկի, ե­թե դա է Քրիս­տո­սը՝ Աստ­ծու ընտր­յա­լը» (­Ղու­կաս 23.35), «­Թող հի­մա խա­չից ցած իջ­նի, և Նրան կհա­վա­տանք» (­Մատ­թեոս 27.42)։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 50.4–10 հա­մար­նե­րը։ Գրի՛ ա­ռեք այս­տեղ նկա­րագր­ված հոգևոր սկզբունք­նե­րը, ո­րոնք պետք է կի­րառ­վեն մեր սե­փա­կան կյան­քում։ Նա­յե՛ք ինք­ներդ ձեզ ձեր կազ­մած ցու­ ցա­կի լույ­սի ներ­քո։ Ո՞ր տե­սանկ­յուն­նե­րում բա­րե­լավ­վե­լու կա­րիք ու­նեք։ Ե­թե հու­սա­հատ­ված եք, ա­պա շա­րու­նա­կե՛ք կար­դալ շա­ բաթ­վա ամ­բողջ դա­սը։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 1

Տա­ռա­պող ծա­ռա­յի պոե­մը (Ե­սա­յի 52.13-53.12) Ե­սա­յի 52.13–53.12 հա­մար­նե­րը, ո­րոնք հայտ­նի են «­Տա­ռա­պող ծա­ռա­յի պոեմ» ան­վամբ, հաս­տա­տում են Ե­սա­յու՝ «Ա­վե­տա­րա­նի մար­գա­րեի» համ­բա­վը։ Ա­վե­տա­րա­նի գե­րա­զան­ցու­թյան հետ ներ­ դաշ­նակ՝ պոե­մը բարձ­րա­նում է գրա­կա­նու­թյան մեկ այլ մա­կար­ դակ։ Թեև ան­հա­վա­նա­կա­նո­րեն հա­կիրճ՝ յու­րա­քանչ­յուր տող իր մեջ նե­րա­ռում է խո­րա­գույն ի­մաստ, ո­րը բա­ցա­հայ­տում է մեղ­քի մեջ թաղ­ված և կո­րած մարդ­կու­թյա­նը փրկե­լու Աստ­ծո ա­ներևա­կա­յե­լի ձգտման էու­թյու­նը։ Սա Ե­սա­յու խոս­քի «կա­թը» չէ։ Նա իր լսա­րա­նին նա­խա­պատ­ րաս­տել էր՝ զար­գաց­նե­լով մե­սիա­կան թե­ման իր գրքի հենց սկզբից։ Հետևե­լով երկ­րի վրա Մե­սիա­յի կյան­քի ըն­թաց­քին՝ մար­գա­րեն սկսեց Նրա բեղմ­նա­վո­րու­մից և ծ­նուն­դից (Ե­սա­յի 7.14), ներ­կա­յաց­ րեց Նրա ինք­նու­թյու­նը որ­պես Դավ­թի ցե­ղից սե­րող աստ­վա­ծա­յին Թա­գա­վոր (Ե­սա­յի 9.6, 7), ման­րա­մաս­նո­րեն ներ­կա­յաց­րեց Իս­րա­յե­լը վե­րա­կանգ­նե­լու Նրա գոր­ծը (Ե­սա­յի 11.1–16) և­ ա­նար­դա­րու­թյու­նից 96

Դաս 10

ու տա­ռա­պան­քից ա­զա­տագ­րե­լու Նրա լուռ ծա­ռա­յու­թյու­նը (Ե­սա­յի 42.1–7)։ Այ­նու­հետև Ե­սա­յին բա­ցա­հայ­տեց, որ Մե­սիա­յի մեծ դրա­ման նե­րա­ռում է բարձ­րա­ցու­մից ա­ռաջ ող­բեր­գու­թյան հա­կադ­րու­թյու­նը (Ե­սա­յի 49.1–12, Ե­սա­յի 50.6–10)։ Այժմ տա­ռա­պող ծա­ռա­յի պոե­մը բա­ցա­հայ­տում է ող­բեր­գու­թյան բո­լոր խոր­քե­րը։ Վե­րըն­թեր­ցե՛ք վե­րը նշված հատ­վա­ծում թվարկ­ված տեքս­տե­րը։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք, թե ինչ են դրանք ա­սում մեզ Մե­սիա­ յի՝ Հի­սու­սի մա­սին։ Ինչ­պե՞ս են դրանք օգ­նում մեզ նա­խա­պատ­ րաստ­վել նրան, ին­չը գա­լու է Ե­սա­յի 52-րդ և 53-րդ գ­լուխ­նե­րում։ Իսկ մի­գու­ցե դրանք ա­վե­լի վա՞ռ են դարձ­նում այն, ինչ տե­ղի է ու­նե­նում Ե­սա­յի 52-րդ և 53-րդ գ­լուխ­նե­րում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­սա­յի 52.13–53.1 հա­մար­նե­րը ներ­կա­յաց­նում են պոե­մը ցնցող հա­կա­սու­թյան տե­սանկ­յու­նից. Ծա­ռան կբար­գա­վա­ճի և կ­մե­ծա­նա, սա­կայն Նրա ար­տա­քին տեսքն ան­ճա­նա­չե­լիու­թյան աս­տի­ճան խե­ ղա­թյուր­ված կլի­նի։ Ո՞վ կա­րող է հա­վա­տալ դրան։ Ե­սա­յի 53.2, 3 հա­մար­ներն սկսվում են ցա­վոտ թվար­կու­թյամբ Ծա­ռա­յի ծա­գու­մից և սո­վո­րա­կան տես­քից մինչև Նրա վիշտն ու մերժ­վե­լը։ Ե­սա­յի 53.4–6 հա­մար­նե­րը դա­դար են տա­լիս՝ նկա­րագ­րե­ լու, որ Նրա տա­ռա­պանքն իս­կա­պես մեր պա­տիժն է, ո­րը Նա կրում է մեզ բժշկե­լու հա­մար։ Ե­սա­յի 53.7–9 հա­մար­նե­րը շա­րու­նա­կում են ան­մեղ Ծա­ռա­յի անկ­ման նկա­րագ­րու­թյու­նը մինչև գե­րեզ­ման։ Ե­սա­յի 53.10–12 հա­մար­նե­րում Ծա­ռան համ­բարձ­վում է վեհ պարգևատր­մա­նը՝ կան­խա­տես­ված պոե­մի սկզբում, որն սկսվում է Ե­սա­յի 52.13 հա­մա­րում։ Այս­տեղ ա­վե­լա­նում է նաև այն գա­ղա­փա­րը, որ մար­դուն փրկե­լու հա­մար ար­ված Նրա զոհն Աստ­ծո կամքն է։ Այս պոե­մը հա­մե­մա­տե՛ք Փի­լիպ­պե­ցի­նե­րին 2.5–11 հա­մար­նե­րի ու­նայ­նաց­ման ձևի հետ, որ­տեղ Հի­սու­սի նկա­րագ­րու­թյունն սկսվում է որ­պես Աստ­ված, այ­նու­հետև Նա ու­նայ­նաց­նում է Ի­րեն՝ Իր վրա առ­նե­լու մարդ­կա­յին կեր­պա­րան­քը, Ի­րեն խո­նար­հեց­նում է մինչև մահ, այն էլ ա­մե­նան­սեմ մահ՝ խա­չե­լու­թյուն։ Ուս­տի Աստ­ված մե­ծա­ պես բարձ­րաց­նում է Նրան, որ­պես­զի բո­լորն ըն­դու­նեն Նրան որ­պես Տեր (հա­մե­մա­տե՛ք Ե­սա­յի 49.7 հա­մա­րի հետ)։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 52.13–53.12 հա­մար­նե­րը։ Գրի՛ ա­ռեք այն ա­ մե­նը, ինչն, ըստ պոե­մի, Հի­սուսն ա­րել է մեզ հա­մար։ Խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե մեզ հա­մար ար­ված այդ գոր­ծո­ղու­թյուն­ներն ինչ նշա­նա­կու­թյուն ու­նեն մեզ հա­մար։ 97

Դաս 10

Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 2

Ո՞վ հա­վա­տաց (Ե­սա­յի 52.13-53.12) Ե­սա­յի 52.13 հա­մա­րում Աստ­ծո Ծա­ռան մե­ծար­վում է, սա­կայն ա­ռանց նա­խազ­գու­շաց­ման, հա­ջորդ հա­մա­րը նկա­րագ­րում է Նրա տեսքն այն­քան խե­ղա­թյուր­ված, որ Նա չի կա­րող հա­մար­վել «մար­ դու որ­դի­նե­րից» մե­կը։ Նոր Կ­տա­կա­րա­նը նկա­րագ­րում է Հի­սու­սի տես­քը ա­ղա­վա­ղող գոր­ծոն­նե­րը, ո­րոն­ցից էին մտրա­կա­հա­րու­թյու­ նը, փշե թա­գը, խա­չե­լու­թյու­նը, սա­կայն ա­մե­նից ա­ռա­վել՝ մարդ­ կա­յին ցե­ղի մեղ­քե­րը կրե­լը։ Մեղ­քը եր­բեք բնա­կան չի ե­ղել մարդ ա­րա­րա­ծի հա­մար, և­ այն կրե­լը «մար­դի Որ­դուն» ան­մարդ­կա­յին տեսք հա­ղոր­դեց։ Հա­մե­մա­տե՛ք սա Հո­բի պատ­մու­թյան հետ, ով մեծ հարս­տու­թյան, պատ­վի և­ իշ­խա­նու­թյան բար­ձուն­քից մի ակն­թար­թում հայտն­վեց թշվա­ռա­կա­նի դե­րում, ով մո­խիր­նե­րի մեջ նստած կա­վե ա­մա­նի մի կտո­րով քո­րում էր իր պա­լար­նե­րը (­Հոբ 1, 2)։ Տար­բե­րու­թյունն այն­ քան մեծ էր, որ նույ­նիսկ նրա բա­րե­կամ­նե­րը սկզբում նրան չճա­նա­ չե­ցին (­Հոբ 2.12)։ Հար­ցը հետև­յալն է՝ ին­չո՞ւ է Հո­բը տա­ռա­պում։ Ին­չո՞ւ պետք է Աստ­ծո Մե­սիան տա­ռա­պի։ Չէ՞ որ նրան­ցից ոչ մեկն ար­ժա­նի չէ այդ տա­ռա­պան­քին։ Եր­կուսն էլ ան­մեղ են։ Ա­պա ին­չո՞ւ է հար­կա­վոր տա­ռա­պան­քը։ Վե­րըն­թեր­ցե՛ք այ­սօր­վա Տա­ռա­պող Ծա­ռա­յի դա­սի տեքս­տե­րը և գ­րի՛ ա­ռեք այն հատ­ված­նե­րը, որ­տեղ ի հայտ է գա­լիս մե­ղա­վոր­ նե­րի փո­խա­րեն ան­մե­ղի տա­ռա­պան­քի թե­ման։ Ո՞րն է գլխա­վոր լուրն այն­տեղ մեզ հա­մար։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 53.1 հա­մա­րի հար­ցե­րը։ Այս հար­ցերն ընդգ­ ծում են ան­հա­վա­նա­կա­նին հա­վա­տա­լու բար­դու­թյու­նը (հա­մե­մա­ տե՛ք Հով­հան­նես 12.37–41 հա­մար­նե­րի հետ) և նա­խազ­գու­շաց­նում մեզ պատ­մու­թյան մնա­ցած մա­սը նստած կար­դալ։ Բայց այս հար­ ցե­րը են­թադ­րում են նաև կոչ։ Այս հա­մա­տեքս­տում եր­կու հար­ցե­րի միջև զու­գա­հե­ռը են­թադ­րում է, որ փրկե­լու Տի­րոջ բա­զու­կը կամ զո­ րու­թյու­նը (հա­մե­մա­տե՛ք Ե­սա­յի 52.10 հա­մա­րի հետ) հայտն­վում է նրանց, ով­քեր հա­վա­տում են այս պատ­մու­թյա­նը։ Ու­զո՞ւմ եք զգալ Աստ­ծո փրկա­րար զո­րու­թյու­նը։ Այդ դեպ­քում հա­վա­տա­ցե՛ք այս պատ­մու­թյա­նը։ 98

Դաս 10

Ու­շադ­րու­թյամբ կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 53.6 հա­մա­րը։ Ո՞րն է այս­տեղ ներ­կա­յաց­ված ա­ռանձ­նա­հա­տուկ լու­րը։ Ի՞նչ է հա­մարն ա­սում ան­ձամբ քե՛զ, ին­չը պետք է հույս տա քեզ՝ ի հե­ճուկս քո անց­յալ մեղ­քե­րի և ձա­խո­ղում­նե­րի։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 3

Ան­հա­սա­նե­լին մե՛նք ենք (Ե­սա­յի 53.3-9) Ի­րե­նից ար­տա­քուստ ոչ մի ար­ժեք չներ­կա­յաց­նող և­ար­հա­մարհ­ ված մի թույլ բույս (Ե­սա­յի 53.2, 3). ա­հա թե տա­ռա­պող Ծա­ռա­յի ինչ­ պի­սի նկա­րագ­րու­թյուն է մեզ տրված այս­տեղ։ Ե­սա­յին ա­րագ բե­րում է մեզ ան­մեղ ե­րի­տա­սար­դու­թյու­նից մինչև ան­դուն­դի եզ­րը։ Նույ­նիսկ ա­վե­լի վաղ տրված նա­խա­պատ­մու­թյամբ հան­դերձ մենք պատ­րաստ չենք հաշտ­վե­լու Ծա­ռա­յի կյան­քի ել­քի հետ։ Հա­կա­ռա՛­կը։ Ե­սա­յին մեզ սո­վո­րեց­րել է մեզ ծնված Մա­նու­կին՝ Խա­ղա­ղու­թյան գե­րա­գույն Իշ­ խա­նին վե­րա­բեր­վել որ­պես թանկ մե­կի։ Ու­րիշ­ներն ար­հա­մար­հում են Նրան, սա­կայն մենք գի­տենք, թե Ով է Նա ի­րա­կա­նում։ Իր ժա­մա­նա­կին ինչ-որ մեկն ա­սել է. «­Մենք հան­դի­պել ենք թշնա­ մուն, և դա մենք ենք»։ Ծա­ռան միա­կը չէ, ով ար­հա­մարհ­վում, մերժ­ վում կամ տա­ռա­պում է։ Դա­վիթ թա­գա­վորն անց­նում էր այդ ա­մե­նի մի­ջով, երբ փախ­չում էր իր որ­դի Ա­բի­սո­ղո­մից (Բ Թա­գա­վոր­նե­րի 15.30)։ Սա­կայն այն տա­ռա­պան­քը, որ կրում է այս Ծա­ռան, Իր սե­ փա­կա­նը չէ և Իր սե­փա­կան մեղ­քի ար­գա­սի­քը չէ։ Ոչ էլ Նա դա կրում է բա­ցա­ռա­պես մեկ այլ ան­հա­տի փո­խա­րեն. «­Տե­րը Նրա վրա դրեց մեր բո­լո­րի ա­նօ­րե­նու­թյու­նը» (Ե­սա­յի 53.6)։ «Ին­չո՞ւ» հար­ցի պա­տաս­խա­նը Ե­սա­յու ստու­գիչ ճշմար­տու­թյունն է. Աստ­ծո սի­րո պատ­ճա­ռով Նրա Մե­սիան կընտ­րի տա­ռա­պան­քի ու­ղին։ Բայց ին­չո՞ւ։ Ե­սա­յին վեր­ջին՝ հան­դի­սա­վոր «ոս­կե մեխն» է գա­մում, որ­պես­զի ա­վար­տին հասց­նի ան­հա­վա­նա­կան ճշմար­տու­ թյու­նը. Նա ընտ­րեց տա­ռա­պան­քի ու­ղին, որ­պես­զի հաս­նի ան­հա­ սա­նե­լիին՝ մեզ։ Նրանք, ով­քեր չեն հաս­կա­նում, Ծա­ռա­յին հա­մա­րում են «Աստ­ ծուց հար­ված­ված» (Ե­սա­յի 53.4)։ Այն­պես, ինչ­պես Հո­բի ըն­կեր­ներն էին կար­ծում, որ նրա տա­ռա­պանք­նե­րի պատ­ճա­ռը պետք է որ նրա մեղ­քե­րը ե­ղած լի­նեին, և­ ինչ­պես Հի­սու­սի ա­շա­կերտ­նե­րը հարց­րին 99

Դաս 10

Նրան՝ «Ո՞վ է մե­ղան­չել, որ նա կույր է ծնվել. նա՞, թե՞ նրա ծնող­նե­րը» (­Հով­հան­նես 9.2), նրանք, ով­քեր Հի­սու­սին խա­չի վրա տե­սան, ա­մե­ նա­վատ բա­նը են­թադ­րե­ցին։ Չէ՞ որ Մով­սեսն ա­սել է, որ «կախ­ված մար­դը Աստ­ծուց ա­նիծ­ված է» (Բ Օ­րենք 21.23, հա­մե­մա­տե՛ք Թվեր 25.4 հա­մա­րի հետ)։ Այ­դու­հան­դերձ, այս ա­մենն Աստ­ծո կամքն էր (Ե­սա­յի 53.10)։ Ին­ չո՞ւ։ Ո­րով­հետև «Քրիս­տո­սը մեզ օ­րեն­քի ա­նեծ­քից փրկագ­նեց՝ մեզ հա­մար ա­նեծք դառ­նա­լով» (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 3.13)։ Ո­րով­հետև Աստ­ված «Նրան, որ մեղ­քը չէր ճա­նա­չում, մեզ հա­մար մե­ղա­վոր ա­ րեց, որ­պես­զի մենք Նրա­նով Աստ­ծու ար­դար­նե­րը լի­նենք» (Բ Կորն­ թա­ցի­նե­րին 5.21)։ «Ինչ­պի­սի՜ գին է վճար­վել մեզ հա­մար։ Նա­յե՛ք խա­չին և դ­րա վրա բարձ­րաց­ված Զո­հին։ Նա­յե՛ք դա­ժան մե­խե­րով գամ­ված այն ձեռ­քե­ րին։ Նա­յե՛ք մե­խե­րով փայ­տին ամ­րաց­ված այն ոտ­քե­րին։ Քրիս­տո­սը կրեց մեր մեղ­քերն Իր սե­փա­կան մարմ­նում, այդ տա­ռա­պան­քը, այդ հո­գե­վար­քը որ­պես մեր քա­վու­թյան գին»։ Է­լեն Ուայթ, Աստ­ծո զար­ մա­նահ­րաշ շնոր­հը, էջ 172։ Ամ­բողջ աշ­խար­հի մեղ­քի բե­ռը, հան­ցա­վո­րու­թյունն ու պա­տի­ժը, որն իր մեջ նե­րա­ռում էր յու­րա­քանչ­յուր մե­ղա­վո­րի յու­րա­քանչ­ յուր մեղք, միան­գա­մից ըն­կան Քրիս­տո­սի ու­սե­րին՝ որ­պես խա­չի վրա մեզ փրկե­լու միակ մի­ջոց։ Ի՞նչ է սա մեզ ա­սում այն մա­սին, թե ինչ­քան վատ բան է մեղ­քը, որ այս­պի­սի գին վճար­վեց՝ մեզ դրա­նից փրկագ­նե­լու հա­մար։ Ի՞նչ է մեզ ա­սում Աստ­ծո սի­րո մա­ սին այն փաս­տը, որ Նա դա ա­րեց նույ­նիսկ այս­պի­սի մեծ գնով։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 4

Հան­ցան­քի վե­րա­փո­խող ըն­ծա (Ե­սա­յի 53.10-12) Ի՞նչ է նշա­նա­կում, որ Ծա­ռա­յի կյան­քը «մեղ­քի ըն­ծա» է (Ե­սա­յի 53.10)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Եբ­րա­յե­րեն բա­ռը վե­րա­բե­րում է «հան­ցան­քի ըն­ծա­յին» (Ղև­ տա­կան 5.14–6.7, Ղև­տա­կան 7.1–7), ո­րը կա­րող էր քա­վել ու­րիշ մարդ­կանց նկատ­մամբ դի­տա­վոր­յալ կեր­պով կա­տար­ված մեղ­քե­ րը (Ղև­տա­կան 6.2, 3)։ Նման մեղ­քերն ընդգծ­վել են Ե­սա­յու կող­մից (Ե­սա­յի 1–3, Ե­սա­յի 10.1, 2, Ե­սա­յի 58)։ Մե­ղա­վո­րը պետք է նաև վե­ 100

Դաս 10

րա­դարձ­ներ այն, ինչ վերց­րել էր այն մար­դուց, ում հան­դեպ մեղք էր գոր­ծել, ինչ­պես նաև՝ տույժ վճա­րեր՝ նախ­քան նե­րում ստա­նա­լու հա­մար Աստ­ծուն զոհ մա­տու­ցե­լը (Ղև­տա­կան 6.4–7, հա­մե­մա­տե՛ք Մատ­թեոս 5.23, 24 հա­մար­նե­րի հետ)։ Աստ­ծուն պատ­կա­նող որևէ բա­նի ոչ դի­տա­վոր­յալ սխալ օգ­տա­գործ­ման հա­մար հան­ցան­քի զո­հը հա­տուց­վում էր Նրան (Ղև­տա­կան 5.16)։ Այժմ կա­րող ենք հաս­կա­նալ Ե­սա­յի 40.2 հա­մա­րը, որ­տեղ Աստ­ված մխի­թա­րում է Իր գե­րե­վար­ված ժո­ղովր­դին՝ ա­սե­լով, որ ի­րենք ար­դեն բա­վա­կա­նա­չափ հան­ցան­քի զոհ են վճա­րել ի­րենց մեղ­քե­րի հա­մար։ Սա­կայն հա­տուց­մա­նը պետք է զո­հա­բե­րու­թյուն հա­ջոր­դի։ Դա ներ­կա­յաց­ված է Ե­սա­յի 53-րդ գլ­խում. Աստ­ծո Ծա­ռան խո­յի փո­խա­ րեն տար­վում է մորթ­վե­լու ինչ­պես մի գառ (Ե­սա­յի 53.7) ճա­նա­պար­ հից շեղ­ված ժո­ղովր­դի պատ­ճա­ռով (Ե­սա­յի 53.6)։ Թեև կտրված «կեն­դա­նի­նե­րի երկ­րից» (Ե­սա­յի 53.8, հա­մե­մա­տե՛ք Դա­նիել 9.26 հա­մա­րի հետ), ամ­բող­ջո­վին կլան­ված զո­հա­բե­րու­թյան մեջ, ո­րը վառ­վում է մեզ հա­մար հույս հան­դի­սա­ցող կրա­կով՝ Ծա­ ռան վեր է ել­նում մա­հից, ան­դառ­նա­լի երկ­րից, որ­պես­զի բարձ­րաց­ վի, տես­նի Իր «սե­րուն­դը» և­եր­կա­րաց­նի Իր օ­րե­րը (Ե­սա­յի 53.10–12)։ Կար­դա­ցե՛ք ստորև բեր­ված բո­լոր հա­մար­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս է դրան­ ցից յու­րա­քանչ­յուրն ար­տա­ցո­լում Ե­սա­յի 53-րդ գլ­խում ներ­կա­ յաց­ված հիմ­նա­կան լու­րը։ Սաղ­մոս­ներ 32.1, 2 __________________________________________________ Հռո­մեա­ցի­նե­րին 5.8 _________________________________________________ Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 2.16 ____________________________________________ Փի­լիպ­պե­ցի­նե­րին 3.9 _______________________________________________ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.9 _________________________________________________ Ա Պետ­րոս 2.24 ______________________________________________________ Ե­թե ինչ-որ մե­կը խնդրի ձեզ ըն­դա­մե­նը մեկ պար­բե­րու­թյամբ ամ­փո­փել Ե­սա­յի 52.13–53.12 հա­մար­նե­րի բա­րի լու­րը, ի՞նչ կգրեք։

ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՄԱՐ­ՏԻ 5

Հե­տա­գա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար «Քրիս­տոսն Իր սե­փա­կան մարմ­նում, փայ­տից կախ­ված կրեց մեր մեղ­քե­րը։ … Ի՜նչ է մեղ­քը, որ ոչ մի մահ­կա­նա­ցու չէր կա­րող քա­ 101

Դաս 10

վել այն։ Ի՜նչ է մեղ­քի ա­նեծ­քը, որ միայն Աստ­վա­ծու­թյու­նը կա­րող էր այն վե­րաց­նել։ Քրիս­տո­սի խա­չը յու­րա­քանչ­յուր մար­դու վկա­յում է այն մա­սին, որ մեղ­քի պա­տի­ժը մահն է։ … Ո՜հ, պետք է որ լի­նի մի ու­ժեղ կա­խար­դիչ ուժ, ո­րը պա­հում է բա­րո­յա­կան զգա­յա­րան­նե­րը և թույլ տա­լիս, որ Սուրբ Հո­գին ազ­դի դրանց վրա»։ Է­լեն Ուայթ, Մեր վեհ կանչ­վա­ծու­թյու­նը, էջ 44։ «Աստ­ծո կա­ռա­վար­ման օ­րեն­քը պետք է մե­ծար­վեր Աստ­ծո միա­ ծին Որ­դու մա­հով։ Քրիս­տո­սը կրեց ողջ աշ­խար­հի մեղ­քի բե­ռը։ Մեր բա­վա­րար­վա­ծու­թյու­նը կա­րող ենք գտնել բա­ցա­ռա­պես Աստ­ծո Որ­ դու մարմ­նա­վոր­ման և մահ­վան մեջ։ Նա կա­րող էր տա­ռա­պել, ո­րով­ հետև ա­ջակ­ցու­թյուն էր ստա­նում Աստ­վա­ծու­թյու­նից։ Նա կա­րող էր տո­կալ, ո­րով­հետև Նրա վրա չկար ան­հա­վա­տար­մու­թյան և մեղ­քի նշույլ ան­գամ։ Քրիս­տո­սը հաղ­թա­նակ տա­րավ մար­դու փո­խա­րեն՝ կրե­լով պատ­ժի ար­դա­րա­դա­տու­թյու­նը։ Նա մար­դու հա­մար հա­վի­ տե­նա­կան կյանք ա­պա­հո­վեց՝ միև­նույն ժա­մա­նակ մե­ծա­րե­լով օ­ րեն­քը և­ այն պատ­վա­վոր դարձ­նե­լով»։ Է­լեն Ուայթ, Ըն­տիր եր­կեր, հա­տոր 1, էջ 302։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Ե­սա­յի 53.7–9 հա­մար­ներն իջ­նում են մինչև ան­դուն­դի խոր­քե­ րը՝ Ծա­ռա­յի մահն ու հու­ղար­կա­վո­րու­թյու­նը։ Այս տեքս­տե­րի քա­ նի՞ տե­սանկ­յուն­ներ են ի­րա­կա­նա­ցել Հի­սու­սի կյան­քի վեր­ջում։ Մատ­թեոս 26.57–27.60, Մար­կոս 14.53–15.46, Ղու­կաս 22.54– 23.53, Հով­հան­նես 18.12–19.42։ 2. Կար­դա­ցե՛ք վեր­ջին մեջ­բե­րումն Է­լեն Ուայ­թի գրքից այն մա­սին, որ Քրիս­տո­սի մահ­վամբ օ­րեն­քը մե­ծար­վեց։ Ի՞նչ նկա­տի ու­նի նա այդ ա­սե­լով։ Ինչ­պե՞ս ենք մենք հաս­կա­նում Հի­սու­սի մա­հը որ­ պես օ­րեն­քի ա­նան­ցա­նե­լիու­թյան ա­պա­ցույց։ Ամ­փո­փում. Պատ­մե­լով Աստ­ծո Ա­զա­տագ­րի­չի ծննդյան, ինք­նու­թյան և ծա­ռա­ յու­թյան ըն­թաց­քի մա­սին՝ Ե­սա­յին ի վեր­ջո բա­ցա­հայ­տում է գե­րա­ գույն ող­բեր­գու­թյունն ու մեզ հույս տա­լիս. կո­րած մարդ­կանց, այդ թվում և մեզ հաս­նե­լու, փրկե­լու և բժշ­կե­լու հա­մար Աստ­ծո Ծա­ռան ինք­նա­կամ կրում է մեր տա­ռա­պանք­ներն ու պա­տի­ժը։

102

Դաս 10

ԴԱՍ 11 ՄԱՐ­ՏԻ 6–12

ԿՇ­ՌԱ­ԴԱ­ՏԵ­ԼՈՎ ՍԵ­ՐԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ե­սա­յի 55.1–7, Ե­սա­յի 55.6–13, Ե­սա­յի 58.1–12, Ե­սա­յի 58.13, 14։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «­Կե­րակ­րես քաղ­ցա­ծին և բա­վա­րա­րես կա­րոտ­յա­լի կա­րիք­ նե­րը, այն ժա­մա­նակ քո լույ­սը կծա­գի խա­վա­րի մեջ, և քո մթու­թյու­նը կլի­նի կե­սօր­վա պես» (Ե­սա­յի 58.10): ԱՄՆ Նեբ­րաս­կա նա­հան­գի Լին­քոլն քա­ղա­քում ապ­րող մի հրեա կան­տոր (երկր­պա­գու­թյուն վա­րող) իր և­իր կնոջ հաս­ցեին սպառ­նա­ լից և­ան­պատ­շաճ զան­գեր է ստա­նում։ Նրանք բա­ցա­հայ­տում են, որ զան­գա­հա­րո­ղը ա­մե­րիկ­յան գաղտ­նի խմբա­վոր­ման՝ Կու-կլուքս-կլա­ նի1 ղե­կա­վարն է։ Բա­ցա­հայ­տե­լով սպառ­նա­ցո­ղի ինք­նու­թյու­նը՝ ա­մու­ սին­նե­րը կա­րող էին նրա մա­սին հայտ­նել ոս­տի­կա­նու­թյա­նը, սա­կայն ո­րո­շում են ա­վե­լի կտրուկ մո­տե­ցում կի­րա­ռել։ Երբ ի­մա­նում են, որ այս մար­դը կաղ է, հավ են տա­պա­կում և­ընթ­րի­քի ժա­մին այ­ցե­լում են նրան։ Վեր­ջինս զար­ման­քից կորց­նում է խո­սե­լու ու­նա­կու­թյու­նը։ Նրա ա­տե­լու­թյու­նը հալ­վում է ա­մու­սին­նե­րի ցու­ցա­բե­րած սի­րուց։ Զույ­գը շա­րու­նա­կում է այ­ցե­լել նրան, և նրանց ըն­կե­րու­թյունն ա­վե­լի է ամ­րա­ նում։ Նա նույ­նիսկ մտա­ծում էր հրեա­կան կրոնն ըն­դու­նե­լու մա­սին։ «­Սա չէ այն ծո­մը, որ Ես ընտ­րել եմ. լու­ծի՛ր ամ­բարշ­տու­թյան կա­ պանք­նե­րը, ար­ձա­կի՛ր լծի կա­պե­րը. կե­ղեք­ված­նե­րին ա­զա­տի՛ր և կոտ­րի՛ր ա­մեն տե­սակ լուծ։ Հացդ բաշ­խի՛ր քաղ­ցա­ծին …» (Ե­սա­յի 58.6, 7)։ Ճա­կա­տագ­րի հեգ­նան­քով Լին­քոլ­նում ապ­րող այս զույ­գը հենց նմա­նա­տիպ ծոմ էր պա­հում՝ ի­րենց տո­նա­կան ընթ­րի­քը քաղ­ ցած ճնշո­ղի հետ կի­սե­լով՝ դրա­նով իսկ ա­զա­տե­լով նրան իր սե­փա­ կան ա­նար­դար նա­խա­պա­շար­մուն­քի կա­պանք­նե­րից։ 1 Կու-կլուքս-կլան (ԿԿԿ), ռասիստական-ահաբեկչական գաղտնի կազմակեր­պու­ թյուն ԱՄՆ-ում։ Ստեղծվել է 1865 թվականին՝ սևամորթների և նրանց սպիտա­կամորթ դաշնակիցների դեմ պայքարելու համար։ XIX դարի 70-ական թվականների սկզբից ան­ցել է ընդհատակ։ Ներկայումս Կու-կլուքս-կլանի ահաբեկչական գործողություններն ուղղված են ԱՄՆ-ի առաջադիմական կազմակերպությունների դեմ։

103

Դաս 11

Ե­կե՛ք ա­վե­լին ի­մա­նանք այս կարևոր հոգևոր սկզբուն­քի մա­սին, ո­րը նկա­րագ­րել է Ե­սա­յի մար­գա­րեն։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 7

Գնեք անվ­ճա՞ր (Ե­սա­յի 55.1-7) Կար­դա­ցե՛ք այս տեքս­տը. «Ո՛վ բո­լորդ, ծա­րա­ված­նե՛ր, ե­կե՛ք ջրե­ րի մոտ, և դուք, որ փող չու­նեք, ե­կե՛ք, գնե՛ք ու կե­րե՛ք» (Ե­սա­յի 55.1)։ Ի՞նչ հա­կա­սու­թյուն եք տես­նում այս­տեղ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Պատ­կե­րաց­րե՛ք, որ սննդի մի մեծ պա­շա­րով դուրս եք ե­կել մեծ քա­ղա­քի փո­ղոց և քաղ­ցած­նե­րին ու ան­տուն­նե­րին հայ­տա­րա­րում եք «Ո՛վ դուք, որ գու­մար չու­նեք, ե­կե՛ք, գնե՛ք և կե­րե՛ք»։ Սա­կայն ինչ­ պե՞ս կա­րող են նրանք գնել, ե­թե փող չու­նեն։ Բայց ե­թե ա­վե­լաց­նեք Ե­սա­յու օգ­տա­գոր­ծած բա­ռե­րը. «ա­ռանց փո­ղի, ա­ռանց գնի» (Ե­սա­յի 55.1), ի­մաստն ա­վե­լի պարզ կդառ­նա։ Ե­սա­յին մարդ­կանց կոչ է ա­նում անվ­ճար ըն­դու­նել նե­րու­մը (Ե­սա­ յի 55.7)։ Սա­կայն գնել բառն ընդգ­ծում է այն փաս­տը, որ այն, ինչ Աստ­ված ա­ռա­ջար­կում է մարդ­կանց ի­րենց կա­րիք­ներն ու փա­փա­ գը հո­գա­լու հա­մար, ար­ժե­քա­վոր է, ուս­տի դա հնա­րա­վոր է ստա­նալ գոր­ծար­քի արդ­յուն­քում (ար­ժե­քա­վոր որևէ բա­նի փո­խա­նակ­մամբ)։ Աստ­ված նե­րումն ա­ռա­ջար­կում է անվ­ճար Իր ժո­ղովր­դի հետ վե­րա­ կանգն­ված ուխ­տի փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի շրջա­նակ­նե­րում, սա­ կայն ոչ այն պատ­ճա­ռով, որ այն Նրա հա­մար անվ­ճար է ե­ղել։ Նա այն գնել է սար­սա­փե­լի թանկ՝ Իր Ծա­ռա­յի ար­յան գնով։ Այս նե­րու­մը, թեև անվ­ճար մեզ հա­մար, սա­կայն Աստ­ծո հա­մար ար­ժե­ցել է Իր սե­ փա­կան կյան­քի ապ­շե­ցու­ցիչ կեր­պով թանկ գի­նը։ Ո՞րն էր մեր փրկու­թյան գի­նը։ Տե՛ս Ա Պետ­րոս 1.18, 19։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ինչ­պե՞ս է փրկու­թյան Ե­սա­յու մո­տե­ցու­մը հա­մե­մատ­վում Նոր Կ­ տա­կա­րա­նի մո­տեց­ման հետ։ Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 2.8, 9։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­սա­յին պար­փա­կում է Ա­վե­տա­րա­նը Հին Կ­տա­կա­րա­նում, և­ այն լրիվ նույնն է, ինչ Ա­վե­տա­րա­նը Նոր Կ­տա­կա­րա­նում։ Գո­յու­թյուն չի ու­ 104

Դաս 11

նե­ցել գոր­ծե­րով «հինկ­տա­կա­րան­յան» փրկու­թյուն, ո­րը պետք է փո­ խա­րին­վեր շնոր­հով «նորկ­տա­կա­րան­յան» փրկու­թյամբ։ Այն պա­հից ի վեր, երբ Աստ­ված Ա­դա­մին ու Ե­վա­յին Ա­զա­տագ­րիչ խոս­տա­ցավ (Ծնն­դոց 3.15), գո­յու­թյուն է ու­նե­ցել փրկու­թյան միայն մեկ ճա­նա­ պարհ՝ շնոր­հով, հա­վա­տի մի­ջո­ցով (Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 2.8). «Աստ­ծու շնոր­հը՝ հա­վի­տե­նա­կան» կյանք է «մեր Տեր Հի­սուս Քրիս­տո­սի մի­ ջո­ցով» (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 6.23)։ Գիլ­գա­մեշ2 ար­քա­յի՝ հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի ո­րո­նում­նե­րում ի­զուր ար­ված հե­րո­սա­կան սխրանք­նե­րից մինչև վե­րա­մարմ­նա­վոր­մա­նը հա­վա­տա­ցող ժա­մա­նա­կա­կից դե­ րա­սա­նու­հի­նե­րը, փրկու­թյուն ստա­նա­լու հա­մար մար­դիկ տար­բեր ճա­նա­պարհ­ներ են փոր­ձել, սա­կայն բո­լորն էլ՝ ա­պարդ­յուն։ Ա­հա թե ին­չու նրանք պետք է ի­մա­նան Հի­սու­սի մա­սին, նաև այն մա­սին, թե ինչ է Նա ա­րել ի­րենց հա­մար խա­չի վրա։ Փր­կու­թյունն անվ­ճար է այն­քա­նով, որ մենք ո­չինչ չենք կա­րող ա­ նել այն վաս­տա­կե­լու հա­մար։ Մեր գոր­ծե­րը եր­բեք չեն կա­րող լի­ նել այն­քան լա­վը, որ­պես­զի մեզ փրկեն։ Այ­դու­հան­դերձ, միև­նույն ժա­մա­նակ, փրկու­թյու­նը կա­րող է մեզ վրա շատ թանկ նստել։ Ի՞նչ է դա նշա­նա­կում։ Տե՛ս, օ­րի­նա­կի հա­մար, Մատ­թեոս 10.39, Ղու­կաս 9.23, 14.26, Փի­լիպ­պե­ցիս 3.8։­ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 8

Բարձր խոր­հուրդ­ներ և ճա­նա­պարհ­ներ­ (Ե­սա­յի 55.6-13) Ին­չո՞ւ է Աստ­ված ա­սում, որ Իր խոր­հուրդ­նե­րը և ճա­նա­պարհ­նե­ րը բարձր են մե­րից, «ինչ­պես եր­կինքն է բարձր երկ­րից» (Ե­սա­յի 55.8, 9)։ Ըստ ձեզ՝ ի՞նչ է դա նշա­նա­կում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Կաս­կած չկա, որ Աստ­ված, Ով ա­րա­րել է մի ողջ տիե­զերք, ո­րում նույ­նիսկ ա­մե­նա­պարզ բա­ներն այն­պի­սի ա­ռեղծ­ված­ներ են պա­ րու­նա­կում, որ մեր մտքե­րը պատ­կե­րաց­նել ան­գամ չեն կա­րող, մի Աստ­ված է, Ում ճա­նա­պարհ­նե­րը վեր են մեր ըն­կա­լու­նա­կու­թյան սահ­ման­նե­րից։ Նրա ան­սահ­ման գե­րա­կա­յու­թյան այս ըմբռ­նո­ղու­ 2 Գիլգամեշ, ըստ շումերական արքայացանկի՝ Ուրուկ քաղաքի արքա։ Հաջորդել է Դու­մուզ արքային և թագավորել մ.թ.ա. երրորդ հազարամյակում։

105

Դաս 11

թյու­նը պետք է մեզ հա­մար ա­վե­լի հեշ­տաց­նի Նրա օգ­նու­թյու­նը խո­ նար­հա­բար ըն­դու­նե­լը (տե՛ս Ե­սա­յի 57.15)։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 55.6–9 հա­մար­նե­րը։ Ո՞րն է այն հա­մա­տեքս­ տը, ո­րում Տե­րը խո­սում է այն մա­սին, թե ինչ­պես են Իր խոր­ հուրդ­ներն ու ճա­նա­պարհ­ներն ա­վե­լի բարձր, քան մենք կա­րող ենք նույ­նիսկ պատ­կե­րաց­նել։ Ի՞նչ է Նա ա­սում, որ ա­նում է, ին­չը մեզ հա­մար բարդ է ըն­կա­լել։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Տիե­զեր­քի ա­ռեղծ­ված­նե­րից ա­մե­նա­մեծն ան­կաս­կած փրկու­թյան ծրա­գիրն է, մի ա­ռեղծ­ված, ո­րը մենք հա­զիվ թե կա­րող ենք սկսել հաս­կա­նալ (տե՛ս Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 6.19): Այն, որ տիե­զեր­քի Ա­րա­րիչն ի­ջավ այն­քան, որ մար­դե­ղու­թյուն հա­գավ, ապ­րեց ծանր աշ­խա­ տան­քի ու տա­ռա­պան­քի կյան­քով և հե­տո մա­հա­ցավ մեր փո­խա­րեն որ­պես մեղ­քի զոհ, և­ այս ա­մե­նը՝ նրա հա­մար, որ կա­րո­ղա­նա նե­րել մեզ և­ո­ղոր­մու­թյուն ցու­ցա­բե­րել մեր նկատ­մամբ, մի ճշմար­տու­թյուն է, ո­րը կցնցի Աստ­ծո ա­րա­րած էակ­նե­րի սրտե­րը հա­վի­տե­նու­թյան բո­լոր դա­րե­րում։ «Փր­կագ­նումն այն թե­ման է, ո­րը հրեշ­տակ­նե­րը փա­փա­գում են հաս­կա­նալ։ Այն լի­նե­լու է փրկագն­ված­նե­րի գի­տու­թյունն ու եր­գը հա­ վի­տե­նու­թյան ան­վեր­ջա­նա­լի դա­րե­րի ըն­թաց­քում։ Մի՞­թե այդ թե­ման ար­ժա­նի չէ ու­շա­դիր ու ման­րա­մասն ու­սում­նա­սի­րու­թյան այժմ՝ մեր օ­րե­րում։ Այս թե­ման անս­պառ է։ Քրիս­տո­սի մար­դե­ղու­թյան, Նրա քա­վիչ զո­ հի և բա­րե­խո­սա­կան աշ­խա­տան­քի ու­սում­նա­սի­րու­թյու­նը կզբա­ղեց­ նի ե­ռան­դուն զննո­ղի միտքն այն­քան, որ­քան կյան­քը շա­րու­նակ­վի, և նա­յե­լով երկն­քին դրա ան­հաշ­վե­լի տա­րի­նե­րով հան­դերձ՝ մար­դը կբա­ցա­կան­չի. «Աստ­վա­ծա­պաշ­տու­թյան խոր­հուր­դը հայտ­նա­պես մեծ է»»։ Է­լեն Ուայթ, Իմ կյանքն այ­սօր, էջ 360։ Վեր­հի­շե՛ք այն վատ բա­նե­րը, որ ա­րել եք. մար­դիկ, ում վի­րա­ վո­րել եք, վատ խոս­քե­րը, որ խո­սել եք, բա­ներ, ա­րարք­ներ, ո­ րոնք հիաս­թա­փեց­րել են ու­րիշ­նե­րին, ինչ­պես նաև ձեզ։ Սա­կայն, այ­դու­հան­դերձ, Հի­սու­սի մի­ջո­ցով կա­րող եք նե­րում ստա­նալ և հենց հի­մա, կա­տար­յալ և­ ար­դար, կանգ­նել Աստ­ծո ա­ռաջ։ Ե­թե սա ա­ռեղծ­ված չէ, ա­պա ի՞նչ է։ 106

Դաս 11

Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 9

Ծո­մի ըն­կեր­ներ (Ե­սա­յի 58.1-8) Ի՞նչ «ծո­մի» մա­սին է խո­սում Ե­սա­յի 58.3 հա­մա­րը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Սա պետք է որ Քա­վու­թյան օր­վա ծո­մը լի­նի, միակ ծո­մը, որ հրա­ հանգ­վել է Աստ­ծո կող­մից (Ղև­տա­կան 16.29, 31, Ղև­տա­կան 23.27– 32)։ Սա հաս­տատ­վում է Ե­սա­յի 58.3 հա­մա­րի «խո­նար­հեց­րել մեր ան­ձե­րը» զու­գա­հեռ ար­տա­հայ­տու­թյամբ, ո­րը հետևում է Ղև­տա­կան գրքում օգ­տա­գործ­վող եզ­րա­բա­նու­թյա­նը։ Սե­փա­կան ան­ձը խո­նար­ հեց­նե­լը կամ ճնշե­լը վե­րա­բե­րում է ինք­նա­մերժ­ման տա­րա­տե­սակ ձևե­րի, ինչ­պես նաև ծո­մա­պա­հու­թյա­նը (հա­մե­մա­տե՛ք Սաղ­մոս­ներ 35.13, Դա­նիել 10.2, 3, 12 հա­մար­նե­րի հետ)։ Քա­վու­թյան օր­վա հան­գա­մանք­նե­րը բա­ցատ­րում են «շե­փո­րի պես բարձ­րաց­րո՛ւ ձայնդ» Աստ­ծո հրա­հան­գը (Ե­սա­յի 58.1)։ Խո­ յի եղջ­յու­րից պատ­րաստ­ված նմա­նա­տիպ շե­փո­րը, ո­րը կոչ­վում է շո­ֆար, պետք է որ­պես հի­շե­ցում հնչեց­վեր Քա­վու­թյան օր­վա­նից տասն օր ա­ռաջ (Ղև­տա­կան 23.24)։ Ա­վե­լին, յու­րա­քանչ­յուր հի­սուն տա­րին մեկ Քա­վու­թյան օ­րը պետք է հայ­տա­րար­վեր Հո­բել­յա­նա­կան՝ ա­զատ տար­վա սկիզ­բը (Ղև­տա­կան 25.9, 10, հա­մե­մա­տե՛ք Ե­սա­յի 27.13 հա­մա­րի հետ)։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 58.3–7 հա­մար­նե­րը։ Ին­չի՞ց է բո­ղո­քում Աստ­ ված նրանց։ Ի՞նչն այն չէ նրանց «ծո­մի» հետ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Կար­ծես թե ժո­ղո­վուրդն ակն­կա­լում էր, որ Տե­րը կշնոր­հա­վո­րի նրանց ի­րենց «բա­րե­պաշ­տու­թյան» հա­մար։ Սա­կայն նրանց մոտ ա­ մեն ինչ հա­կա­ռակն էր։ Քա­վու­թյան օ­րը դրսևո­րած ինք­նու­րա­ցու­մը պետք է ար­տա­հայ­տեր նրանց ե­րախ­տա­պար­տու­թյու­նը և հա­վա­ տար­մու­թյունն Աստ­ծուն այն օ­րը, երբ քա­հա­նա­յա­պե­տը գնում էր Աստ­ծո ա­ռաջ սրբա­րա­նը մաք­րե­լու և­ այդ­պի­սով նրանց մաք­րե­լու այն մեղ­քե­րից, ո­րոնց հա­մար ար­դեն նե­րում էին ստա­ցել (Ղև­տա­կան 16, հա­մե­մա­տե՛ք 4-րդ գլ­խի հետ)։ Նրանց գոր­ծե­րը պետք է ար­վեին Աստ­ծո նկատ­մամբ շնոր­հա­կա­լու­թյամբ և­ե­րախ­տա­գի­տու­թյամբ, Ով նրանց փրկել է դա­տաս­տա­նի օ­րը, և­ ոչ թե Աստ­ծո հա­վա­նու­թյու­ նը ստա­նա­լու ի­րենց «բա­րե­պաշ­տու­թյան» և «նվիր­ման» հա­մար։ Ի 107

Դաս 11

վեր­ջո, դրանք այն մարդ­կանց մեղ­քերն էին, ո­րոնք պղծել էին Աստ­ծո սրբա­րա­նը։ Եվ այն պետք է մաքր­վեր ար­յամբ, ո­րը թափ­վում էր նրա հա­մար, ինչ ի­րենք ա­րել էին։ Այս տեքս­տե­րից քա­ղած մեր ա­մե­նա­կարևոր դա­սե­րից մե­կը ցույց է տա­լիս պար­զա­պես կրո­նա­վո­րի և Քրիս­տո­սի ճշմա­րիտ հետևորդ լի­նե­լու միջև տար­բե­րու­թյու­նը։ Ինչ­պե՞ս ենք տես­նում տար­բե­րու­թյունն այն­տեղ։ Ինչ­պե՞ս ենք մենք՝ որ­պես ան­հատ­ ներ, բախ­վում միև­նույն վտան­գին, որին բախվում են այս­տեղ տեքս­տե­րում ներ­կա­յաց­ված մար­դիկ. այ­սինքն կար­ծում ենք, թե մեր ի­րա­կա­նաց­րած կրո­նա­կան ծի­սա­կա­տա­րու­թյուն­ներն ինչ-որ կերպ ցույց են տա­լիս, որ մենք իս­կա­պես հետևում ենք Տի­րոջն այն­պես, ինչ­պես որ Նա պա­հան­ջում է մեզ­նից։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ ՄԱՐ­ՏԻ 10

Ծո­մի պայ­քար (Ե­սա­յի 58.1-12) Շե­փո­րի հնչյուն­նե­րից տասն օր հե­տո, երբ դրանք Աստ­ծո ժո­ղովր­ դին հի­շեց­նում են, որ Տե­րը հռչակ­վում է ի­րենց Թա­գա­վո­րը հենց Քա­ վու­թյան օ­րը, երբ անձ­նու­րա­ցու­թյան մի­ջո­ցով նրանց ար­տա­հայ­տած խոն­րա­հու­թյու­նը պետք է հաս­տա­տի ի­րենց հա­վա­տար­մու­թյունն Աստ­ծուն, որ­պես ի­րենց Թա­գա­վո­րի, մար­գա­րեն բարձ­րաց­նում է իր ձայ­նը շե­փո­րի պես՝ հայ­տա­րա­րե­լու, որ ժո­ղո­վուրդն ապս­տամ­բում է Աստ­ծո դեմ (Ե­սա­յի 58.1)։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 58.6–12 հա­մար­նե­րը։ Ո­րո՞նք են այն գոր­ծե­րը, ո­րոնք Աստ­ված հա­մա­րում է ի­րա­կան ինք­նու­րաց­ման գոր­ծեր։ Ի վեր­ջո, ո՞րն է ա­վե­լի հեշտ՝ մի քա­նի ան­գամ հա­ցից հրա­ժար­վե՞լ, թե՞ սե­փա­կան գու­մարն ու ժա­մա­նա­կը տրա­մադ­րել քա­ղա­քում ապ­րող ան­տուն­նե­րին կե­րակ­րե­լու հա­մար։ Ի՞նչ սկզբունք է հար­ կա­վոր նկա­տել այս գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի հիմ­քում։ Ինչ­պե՞ս են այս գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը կազ­մում ճշմա­րիտ կրո­նը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 108

Դաս 11

Յու­րա­քանչ­յուր ոք կա­րող է կրո­նա­սեր լի­նել, յու­րա­քանչ­յուր ոք կա­րող է ի­րա­կա­նաց­նել կրո­նա­կան ծի­սա­կա­տա­րու­թյուն­ներ ճիշտ ժա­մա­նա­կին և պատ­շաճ կեր­պով։ Սա­կայն Տե­րը միայն դա չէ, որ կա­մե­նում է։ Նա­յե՛ք Հի­սու­սի կյան­քին։ Որ­քան էլ որ Նա հա­վա­տա­ րիմ էր Իր ժա­մա­նակ­նե­րի կրո­նա­կան ծի­սա­կա­տա­րու­թյուն­նե­րին, Ա­վե­տա­րա­նի գրող­ներն ա­վե­լի շատ շեշ­տադ­րում են ո­ղոր­մու­թյան, բժշկու­թյան, քաղ­ցած­նե­րին կե­րակ­րե­լու և ներ­ման Նրա գոր­ծերն այն մարդ­կանց հա­մար, ով­քեր դրա կա­րիքն ու­նեին, քան ծի­սա­կա­ տա­րու­թյուն­նե­րի Նրա հա­վա­տա­րիմ կատարմանը։ Տե­րը ո­րո­նում է ե­կե­ղե­ցի, ժո­ղո­վուրդ, ո­րը ճշմար­տու­թյու­նը կքա­ րո­զի աշ­խար­հին։ Սա­կայն ի՞նչն ա­վե­լի լավ մարդ­կանց կբե­րի դե­պի Հի­սու­սի ճշմար­տու­թյու­նը՝ սննդա­կար­գի օ­րենք­նե­րի խիստ պահ­ պա­նո՞ւ­մը, թե՞ քաղ­ցա­ծին հաց տա­լու պատ­րաս­տա­կա­մու­թյու­նը, շա­բաթ օ­րը հանգս­տի խստիվ պահ­պա­նո՞ւ­մը, թե՞ սե­փա­կան ժա­ մա­նակն ու ե­ռան­դը կա­րի­քա­վոր­նե­րին օգ­նե­լու հա­մար ծախ­սե­լու պատ­րաս­տա­կա­մու­թյու­նը։ Կար­դա­ցե՛ք Մատ­թեոս 25.40 և Հա­կո­բոս 1.27 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են դրանք մեզ ա­սում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 58-րդ գլ­խի օրհ­նու­թյուն­նե­րը, ո­րոնց մա­սին Աստ­ված ա­սում է, որ դրանք կտրվեն նրանց, ով­քեր պատ­րաս­ տա­կա­մո­րեն ծա­ռա­յում են ա­վե­լի քիչ հա­ջո­ղակ­նե­րին։ Ըստ ձեզ՝ ի՞նչ է մեզ ա­սում Տերն այս­տեղ։ Գերբ­նա­կան մի­ջամ­տու­թյան այս խոս­տում­նե­րը տե­ղի կու­նե­նա՞ն մեր կյան­քում, ե­թե մենք կա­տա­ րենք այս բա­նե­րը։ Կամ մի­գու­ցե Նա մեզ ա­սում է այն բնա­կան օրհ­նու­թյուն­նե­րի մա­սին, ո­րոնք մենք ստա­նում ենք՝ մեր ու­նե­ցա­ ծից ու­րիշ­նե­րի հա­մար հատ­կաց­նե­լով, և չ­լի­նե­լով ե­սա­սեր, ա­գահ և մեր ես-ով կլան­ված։ Բա­ցատ­րե՛ք ձեր պա­տաս­խա­նը։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 11

Ժա­մա­նակ մեզ հա­մար (Ե­սա­յի 58.13, 14) Ին­չո՞ւ է Ե­սա­յի 58.13, 14 հա­մար­նե­րում մար­գա­րեն քննար­կում շա­բա­թի հար­ցը։ Ի՞նչ կապ ու­նի սա ա­վե­լի վաղ հա­մար­նե­րում ներ­կա­յաց­ված Քա­վու­թյան օր­վա հան­գա­մանք­նե­րի հետ։ 109

Դաս 11

Ա­մեն տա­րի կա­յա­ցող Քա­վու­թյան օ­րը նշվում էր շա­բաթ օ­րը։ Այս յու­րա­հա­տուկ ծի­սա­կան շա­բաթ օ­րը ևս սո­վո­րա­կան շա­բաթ օր­վա պես ոչ մի տե­սա­կի գործ չպետք է ար­վեր (Ղև­տա­կան 23.27–32)։ Ուս­տի, ինչ­պես ըն­դու­նել են վաղ Յո­թե­րորդ օր­վա ադ­վեն­տիստ­նե­ րը, այն կա­նո­նը, որ Քա­վու­թյան օր­վա հանգս­տի ժա­մա­նա­կը տևում էր ե­րե­կո­յից ե­րե­կո (Ղև­տա­կան 23.32) տե­ղե­կաց­նում է մեզ, որ սա պետք է ար­դիա­կան լի­նի նաև սո­վո­րա­կան շա­բա­թի հա­մար։ Նույն կերպ, թեև Ե­սա­յի 58.13, 14 հա­մար­նե­րի հիմ­նա­կան են­թա­տեքս­տը Քա­վու­թյան օր­վա շա­բաթն է, այդ լու­րը կի­րա­ռե­լի է նաև սո­վո­րա­կան շա­բա­թի հա­մար։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 58.13 հա­մա­րը։ Ինչ­պի­սի՞ օր պետք է լի­նի շա­ բա­թը։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք շա­բաթ օր­վա մեր փոր­ձա­ռու­թյու­նը դարձ­նել այն­պի­սին, ինչ­պի­սին նկա­րագր­ված է այս­տեղ։ Բա­ցի այդ, երբ խոր­հում եք այն մա­սին, թե ինչ է ներ­կա­յաց­նում շա­բա­ թը, ին­չո՞ւ պետք է այն լի­նի այն­պի­սի օր, ինչ­պի­սին նկա­րագր­ ված է այս տեքս­տում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­սա­յի 58-րդ գ­լու­խը ներ­կա­յաց­նում է ե­րեք հիմ­նա­կան թե­մա­ներ՝ ինք­նա­մեր­ժում, սո­ցիա­լա­կան բա­րու­թյուն և շա­բաթ։ Ի՞նչ կապ կա այս ե­րե­քի միջև։ Նախ, բո­լոր ե­րեքն էլ պա­հան­ջում են կենտ­րո­նա­ցում Աստ­ծո, Աստ­ծո ա­ռաջ­նայ­նու­թյուն­նե­րի վրա և Նրա­նից մեր կախ­վա­ծու­թյան ճա­նաչ­ման։ Երկ­րորդ, կա­տա­րե­լով այս ե­րե­քը՝ մար­դիկ ձգտում են սրբու­թյան Աստ­ծուն ըն­դօ­րի­նա­կե­լու մի­ջո­ցով (տե՛ս Ղև­տա­կան 19.2), Ով Քրիս­տո­սի կեր­պա­րի մեջ խո­նար­հեց­րեց Ի­րեն (­Փի­լիպ­պե­ցի­նե­րին 2.8), Ով ցու­ցա­բե­րում է ինք­նա­զոհ բա­րու­թյուն (­Հով­հան­նես 3.16), և Ով Ա­րար­ման շա­բաթ­վա վեր­ջում հանգս­տա­ցավ Իր բո­լոր գոր­ծե­րից շա­բաթ օ­րը (Ծնն­դոց 2.2, 3, Ելք 20.11)։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք ինք­նու­րաց­ման, սո­ցիա­լա­կան բա­րու­ թյան և շա­բա­թի թե­մա­նե­րի միջև ե­ղած այլ կա­պե­րին, ո­րոնք նկա­րագր­ված են Ե­սա­յի 58-րդ գլ­խում։ Շա­բա­թը, որն ա­զա­տում է ա­մե­նօր­յա ծանր աշ­խա­տան­քից, բա­րի է մարդ­կանց նկատ­մամբ, քա­նի որ թույլ է տա­լիս նրանց հանգս­տա­նալ (Ելք 23.12, Մար­ կոս 2.27)։ Հի­սու­սը սե­փա­կան օ­րի­նա­կով ցույց տվեց, որ բա­րի գոր­ծե­րը շա­բաթ օ­րը տե­ղին են (­Մար­կոս 3.1–5, Հով­հան­նես 5.1– 17)։ Ճշ­մա­րիտ կեր­պով շա­բա­թը պա­հելն ու­րա­խու­թյուն է բե­րում 110

Դաս 11

(Ե­սա­յի 58.14), ինչ­պես դա ա­նում է ու­րիշ­նե­րին օգ­նե­լը (Ե­սա­յի 58.10, 11)։ Ի՞նչ պետք է փոխ­վի ձեր կյան­քում, որ­պես­զի դուք էլ զգաք այս օրհ­նու­թյուն­նե­րը։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՄԱՐ­ՏԻ 12

Հե­տա­գա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար «Ա­ռանց ինք­նու­րա­ցու­թյան ոչ ոք չի կա­րող դրսևո­րել ի­րա­կան բա­ րե­գոր­ծու­թյուն։ Միայն կյան­քի պար­զու­թյամբ, ինք­նու­րա­ցու­թյամբ և խիստ խնա­յո­ղու­թյամբ է հնա­րա­վոր ի­րա­կա­նաց­նել աշ­խա­տան­քը, ո­րը Քրիս­տո­սը սահ­մա­նել է մեզ հա­մար որ­պես Իր ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ ներ։ Հպար­տու­թյու­նը և­աշ­խար­հիկ փա­ռա­սի­րու­թյու­նը պետք է մեր սրտե­րից դուրս մղվեն։ Ճիշտ կլի­նի, որ մեր ողջ աշ­խա­տանքն ու­ղեկց­ վի Քրիս­տո­սի կյան­քում դրսևոր­ված անձ­նու­րա­ցու­թյան սկզբուն­քով։ Մեր տնե­րի պա­տե­րին, նկար­նե­րի և կա­հա­վո­րան­քի վրա պետք է կար­դանք․ «­Թա­փա­ռա­կան թշվառ­նե­րին տո՛ւն բեր»։ Մեր զգես­տա­ պա­հա­րան­նե­րի վրա պետք է տես­նենք ա­սես Աստ­ծո մա­տով գրված խոս­քե­րը․ «Ե­թե մերկ մարդ տես­նես, հագց­րո՛ւ նրան»։ Մեր ճա­շա­ սեն­յա­կում, ա­ռատ կե­րա­կուր­նե­րով լցված սե­ղա­նի վրա պետք է տես­նենք գրված. «­Մի՞­թե հացդ քաղ­ցա­ծին բաշ­խե­լու հա­մար չէ» Ե­ սա­յի 58.7»։ Է­լեն Ուայթ, Ա­պա­քին­ման ծա­ռա­յու­թյուն, էջ 206։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Խոր­հե՛ք այն հար­ցի շուրջ, ո­րը Ե­սա­յին տվել էր իր ժա­մա­նակ­ նե­րի մարդ­կանց. «Ին­չո՞ւ եք ձեր դրա­մը ծախ­սում մի բա­նի հա­ մար, որ հաց չէ, ին­չո՞ւ եք ծախ­սում ձեր վաս­տա­կը այն բա­նի հա­մար, որ չի կշտաց­նում» (Ե­սա­յի 55.2)։ Հարց­րե՛ք ինք­ներդ ձեզ, ինչ­պե՞ս ենք մենք ա­նում (ե­թե ա­նում ենք) միև­նույն բա­նը. աշ­ խա­տում մի բա­նի հա­մար, ին­չը չի կշտաց­նում։ Ին­չո՞ւ է այդ­քան հեշտ այդ ծու­ղակն ընկ­նե­լը։ 2. Ե­թե ինք­նու­րա­ցու­մը, սո­ցիա­լա­կան բա­րու­թյունն ու շա­բա­թը կարևոր էին Քա­վու­թյան օ­րը Ե­սա­յու օ­րե­րին, դրանք նույն­քան կարևո՞ր են վեր­ջին ժա­մա­նակ­նե­րի Քա­վու­թան օ­րը (­Դա­նիել 8.14), ո­րի ըն­թաց­քում Աստ­ծո հո­բել­յա­նա­կան շե­փո­րը կազ­դա­ րա­րի վերջ­նա­կան ա­զա­տագ­րու­մը Քրիս­տո­սի երկ­րորդ գալստ­ յան ժա­մա­նակ (Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 15.52, հա­մե­մա­տե՛ք Ղև­տա­ կան 25.9, 10 հա­մար­նե­րի հետ)։ Բա­ցատ­րե՛ք ձեր պա­տաս­խա­նը։ 111

Դաս 11

3. Դա­սա­րա­նում քննար­կե՛ք շա­բա­թը պա­հե­լու հար­ցը։ Ըստ ձեզ՝ ի՞նչ նկա­տի ու­նի Ե­սա­յին, երբ ա­սում է, որ շա­բաթ օ­րը պետք է մեր ոտ­քը հետ պա­հենք մեր ցան­կու­թյու­նը կա­տա­րե­լուց և միև­ նույն ժա­մա­նակ այն «հա­ճե­լի» կո­չենք (Ե­սա­յի 58.13)։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք ա­նել եր­կուսն էլ։ Մ­տա­պա­հե՛ք Ե­սա­յի 58-րդ գլ­խի ողջ հա­մա­տեքս­տը։ Ամ­փո­փում.

Ե­սա­յի 55-րդ և 58-րդ գ­լուխ­նե­րում մար­գա­րեն կոչ է ա­նում իր ժո­ ղովր­դին թող­նել սե­փա­կան խոր­հուրդ­ներն ու ճա­նա­պարհ­նե­րը և դառ­նալ Աստ­ծուն, Ում կա­տա­րե­լա­տիպն ի­րենց իսկ եր­ջան­կու­թյան հա­մար ան­հա­մե­մատ ա­վե­լի բարձր է ու վեհ։ Նա ո­ղոր­մա­ծա­բար նե­րում է, այ­նու­հետև պնդում, որ ներ­ված­նե­րը ևս­ ո­ղոր­մած լի­նեն՝ Քա­վու­թյան օր­վա և շա­բա­թի հո­գու հետ ներ­դաշ­նակ, ո­րով­հետև Աստ­ծո ներ­ման պարգևը, ե­թե այն իս­կա­պես ըն­դուն­վել է, վե­րա­փո­ խում է սիր­տը։

112

Դաս 11

ԴԱՍ 12 ՄԱՐ­ՏԻ 13–19

ԱԶ­ԳԵ­ՐԻ ՓԱ­ՓԱ­ԳԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ե­սա­յի 59, Ե­սա­յի 59.15–21, Ե­սա­յի 60.1, 2, Ե­սա­յի 61, Ե­սա­յի 61.2։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ազ­գե­րը կգան դե­պի քո լույ­սը, և թա­գա­վոր­նե­րը՝ դե­պի քո ծա­գող պայ­ծա­ռու­թյու­նը» (Ե­սա­յի 60.3): «­Մենք պետք է ու­սում­նա­ռու­թյուն ստա­նանք Քրիս­տո­սի դպրո­ ցում։ Նրա ար­դա­րու­թյու­նից բա­ցի ու­րիշ ո­չինչ չի կա­րող մեզ շնոր­ հի ուխ­տի օրհ­նու­թյուն­ներն ստա­նա­լու ի­րա­վունք տալ։ Մենք եր­կար ենք փա­փա­գել և փոր­ձել ստա­նալ այս օրհ­նու­թյուն­նե­րը, սա­կայն չենք ստա­ցել, ո­րով­հետև փայ­փա­յել ենք այն գա­ղա­փա­րը, որ մեր գոր­ծե­րը կա­րող են մեզ դրանք ստա­նա­լու ար­ժա­նի դարձ­նել։ Մենք մեր հա­յաց­քը չենք հե­ռաց­րել մեր ես-ից, որ­պես­զի հնա­րա­ վո­րու­թյուն ու­նե­նանք հա­վա­տա­լու, որ Հի­սու­սը կեն­դա­նի Փր­կիչ է։ Մենք չպետք է կար­ծենք, թե մեր սե­փա­կան շնորհն ու ար­ժա­նիք­ նե­րը կփրկեն մեզ. Քրիս­տո­սի շնորհն է փրկու­թյան մեր միակ հույ­ սը։ Տերն Իր մար­գա­րեի մի­ջո­ցով խոս­տա­նում է. «­Թող ամ­բա­րիշ­տը թող­նի իր ճա­նա­պար­հը, իսկ ա­նօ­րեն մար­դը՝ իր խոր­հուրդ­նե­րը ու վե­րա­դառ­նա Տի­րո­ջը, և Նա կգթա նրան. մեր Աստ­ծուն, ո­րով­հետև Նա ա­ռա­տա­պես կնե­րի» (Ե­սա­յի 55.7)։ Մենք պետք է հա­վա­տանք զուտ խոստ­մա­նը և չըն­դու­նենք զգա­ցո­ղու­թյու­նը որ­պես հա­վատ։ Երբ Աստ­ծուն ամ­բող­ջու­թյամբ վստա­հում ենք, երբ ա­պա­վի­նում ենք Հի­սու­սի ար­ժա­նիք­նե­րին որ­պես մեղ­քեր նե­րող Փրկ­չի, կստա­նանք այն ողջ օգ­նու­թյու­նը, ո­րի կա­րիքն ու­նենք»։ Է­լեն Ուայթ, Հա­վատ և գոր­ծեր, էջ 36։ Այս շա­բաթ ա­վե­լի մո­տի­կից կծա­նո­թա­նանք այս մեծ ճշմար­տու­ թյա­նը, ո­րը բա­ցա­հայտ­ված է Ե­սա­յի մար­գա­րեի գրվածք­նե­րում։

113

Դաս 12

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 14

Մեղ­քի ազ­դե­ցու­թյու­նը (Ե­սա­յի 59) Ե­սա­յի 58.3 հա­մա­րում մար­գա­րեն Աստ­ծուն հարց­նում է. «Ին­չո՞ւ մենք ծոմ ենք պա­հել, և Դու չես տե­սել, ին­չո՞ւ ենք խո­նար­հեց­րել մեր ան­ձե­րը, և Դու չես ի­մա­նում»։ Դրան հա­կա­ռակ՝ Ե­սա­յի 59.1 հա­մա­րը մեկ ու­րիշ հարց է ա­ռաջ քա­շում, ո­րը կհնչեր մո­տա­վո­րա­պես այս­պես. «Ին­չո՞ւ ենք մենք կան­ չում Տի­րոջ ձեռ­քը մեզ փրկե­լու, սա­կայն Նա չի փրկում։ Ին­չո՞ւ ենք մենք ա­ղա­ղա­կում Նրան, սա­կայն Նա չի լսում»։ Ե­սա­յին պա­տաս­ խա­նում է այս հար­ցին, որ Աստ­ված կա­րող է և՛ փրկել, և՛ լսել (Ե­սա­յի 59.1), սա­կայն երբ չի ա­նում, պատ­ճառ­ներն ընդ­հան­րա­պես այլ են։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 59.2 հա­մա­րը։ Ի՞նչ լուր է տրվում այս­տեղ, ո­րը պա­տաս­խա­նում է Ե­սա­յի 59.1 հա­մա­րում բարձ­րաց­ված հար­ցին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Աստ­ված «ար­հա­մար­հում» է Իր ժո­ղովր­դին ոչ թե ո­րով­հետև դա Նրա փա­փագն է, այլ ո­րով­հետև «ձեր ա­նօ­րե­նու­թյուն­ներն են, որ բա­ժա­նում են ա­ռա­ջաց­նում ձեր և ձեր Աստ­ծու միջև» (Ե­սա­յի 59.2)։ Այս­տեղ ներ­կա­յաց­ված է Աստ­վա­ծաշն­չում հան­դի­պող ա­մե­նահս­ տակ հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րից մեկն Աստ­ված-մարդ փոխ­հա­րա­բե­ րու­թյուն­նե­րի վրա ու­նե­ցած մեղ­քի ազ­դե­ցու­թյան մա­սին։ 59-րդ գլ­խի մնա­ցած մա­սը Ե­սա­յին նվի­րում է այս գա­ղա­փա­րը ման­րակր­կիտ բա­ցատ­րե­լուն, ին­չը հնա­րա­վոր է տես­նել մարդ­կու­թյան ողջ պատ­ մու­թյան ըն­թաց­քում՝ մեղ­քը կա­րող է փչաց­նել մեր փոխ­հա­րա­բե­ րու­թյուն­նե­րը Տի­րոջ հետ և հետևա­բար տա­նել մեզ հա­վի­տե­նա­կան կոր­ծան­ման, սա­կայն ոչ այն պատ­ճա­ռով, որ մեղքն Աստ­ծուն հե­ ռաց­նում է մե­զա­նից, այլ ո­րով­հետև այն մե՛զ է հե­ռաց­նում Աստ­ծուց։ Կար­դա­ցե՛ք Ծնն­դոց 3.8 հա­մա­րը։ Ինչ­պե՞ս է այս հա­մա­րը բա­ ցա­հայ­տում վե­րը նշված պար­բե­րու­թյան մեջ ար­տա­հայտ­ված սկզբուն­քը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Մեղ­քը նախ և­ա­ռաջ Աստ­ծուն մեր­ժելն է, Նրա­նից ե­րես դարձ­նե­լը։ Մե­ղա­վոր ա­րարքն ի­րա­կա­նում սնվում է ինքն ի­րե­նով, քա­նի որ այդ ա­րար­քը միայն Աստ­ծուց ե­րես դարձ­նե­լը չէ. այդ ա­րար­քի հետևան­ քը պատ­ճառ է դառ­նում, որ­պես­զի մե­ղա­վորն է՛լ ա­վե­լի ե­րես թե­քի 114

Դաս 12

Տի­րո­ջից։ Մեղ­քը բա­ժա­նում է մեզ Աստ­ծուց ոչ այն պատ­ճա­ռով, որ Աստ­ված չի կա­մե­նում դիպ­չել մեր սրտին (ի­րա­կա­նում ողջ Աստ­վա­ ծա­շուն­չը ոչ այլ ինչ է, քան մե­ղա­վոր­նե­րին փրկե­լու հա­մար Աստ­ծո ա­րած քայ­լե­րի պա­տում), այլ ո­րով­հետև մեղքն ստի­պում է մեզ մեր­ ժել մեր հան­դեպ Նրա ցու­ցա­բե­րած աստ­վա­ծա­յին մո­տե­ցու­մը։ Ա­հա թե ին­չու է այդ­քան կարևոր, որ մենք մեր կյան­քում ոչ մի տե­սա­կի մեղք չհան­դուր­ժենք։ Ի՞նչ կերպ եք զգա­ցել մեղ­քի՝ ձեզ Աստ­ծուց բա­ժա­նե­լու ի­րո­ղու­ թյու­նը։ Ձեր սե­փա­կան փոր­ձա­ռու­թյան մեջ ո՞րն է խնդրի միակ լու­ծու­մը։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 15

Ո՞վ է ներ­ված (Ե­սա­յի 59.15-21) Ե­սա­յի 59-րդ գ­լու­խը ներ­կա­յաց­նում է մեղ­քի խնդրի ապ­շե­ցու­ցիչ պատ­կե­րը։ Բա­րե­բախ­տա­բար, Աստ­վա­ծա­շուն­չը ներ­կա­յաց­նում է նաև փրկագն­ման հույ­սը։ Ա­ռա­ջին հար­ցը հետև­յալն է. «­Մեզ­նից քա­նի՞սն են մեղք գոր­ ծել»։ Աստ­վա­ծաշն­չի պա­տաս­խա­նը միան­շա­նակ է՝ բո­լո՛­րը։ Ուս­տի փրկագն­ման հա­մար հիմք չի կա­րող ծա­ռա­յել մեղ­քի բա­ցա­կա­յու­ թյու­նը. դրա միակ հիմ­քը նե­րումն է (Ե­րե­միա 31.34)։ Պո­ղո­սը հա­մա­ ձայ­նում է։ Բո­լորն են մե­ղան­չել (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 3.9–20, 23), ուս­տի այս հիմ­քով խտրու­թյուն չի կա­րող լի­նել (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 3.22)։ Նրանք, ով­քեր ար­դա­րաց­վել են, կա­րող են դատ­վել որ­պես ար­դար­ ներ, մի­միայն ո­րով­հետև հա­վա­տով ըն­դու­նել են Աստ­ծո ար­դա­րու­ թյան պարգևը Քրիս­տո­սի զո­հի մի­ջո­ցով։ Կար­դա­ցե՛ք Հռո­մեա­ցի­նե­րին 3.21–24 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են մեզ ա­սում այս տեքս­տերն այն մա­սին, թե ինչ­պես ենք մենք փրկվում։ Ի՞նչ հույս պետք է մեզ տան դրանք դա­տաս­տա­նի ժա­մա­նակ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Շատ մար­դիկ կար­ծում են, թե դա­տաս­տա­նի ժա­մա­նակ հար­ցը լի­նե­լու է հետև­յա­լը. «Ո՞վ է մե­ղան­չել»։ Սա­կայն այս հար­ցը բարձ­րա­ ձայ­նե­լու անհ­րա­ժեշ­տու­թյուն չկա, ո­րով­հետև բո­լորն են մե­ղան­չել։ Դրա փո­խա­րեն տրվե­լու է էա­կան նշա­նա­կու­թյուն ու­նե­ցող հար­ցը. «Ո՞վ է ներ­վել»։ Աստ­ված ար­դար է, երբ ար­դա­րաց­նում է «նրան, ով 115

Դաս 12

հա­վա­տում է Հի­սու­սին» (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 3.26)։ Դա­տաս­տա­նի ժա­ մա­նակ վճռո­րոշ գոր­ծո­նը հետև­յալն է. «Ո՞վ է ստա­ցել և շա­րու­նա­ կում է ստա­նալ նե­րում՝ Հի­սու­սին հա­վա­տա­լու մի­ջո­ցով»։ Այժմ պարզ է, որ մենք դատ­վում ենք մեր գոր­ծե­րով, սա­կայն ոչ այն ի­մաս­տով, որ այդ գոր­ծերն են մեզ փրկում։ Ե­թե այդ­պես լի­ներ, ա­պա հա­վատն ու­նայն կլի­ներ (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 4.14)։ Մեր գոր­ ծերն ըն­դա­մե­նը բա­ցա­հայ­տում են, թե արդ­յո՞ք մենք ճշմար­տա­պես փրկված ենք (­Հա­կո­բոս 2.18)։ Ին­չո՞ւ գոր­ծե­րը չեն կա­րող փրկել մեզ թե՛ հի­մա, թե՛ դա­տաս­տա­ նի օ­րը։ Տե՛ս Հռո­մեա­ցի­նե­րին 3.20, 23։ ________________________________________________________________________ Անհ­նա­րին է, որ բա­րի գոր­ծերն ու օ­րեն­քին հնա­զան­դու­թյու­նը կա­րո­ղա­նան փրկագ­նել ինչ-որ մե­կին։ Մե­ղա­վոր աշ­խար­հում օ­րեն­ քի նպա­տա­կը փրկե­լը չէ, այլ մեղ­քը մատ­նան­շե­լը։ Ընդ­հա­կա­ռա­կը՝ հա­վա­տը գոր­ծում է սի­րով (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 5.6), այն սի­րով, ո­րը լցվում է սրտի մեջ Աստ­ծո Հո­գով (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 5.5), ցույց է տա­ լիս, որ մարդն ու­նի կեն­դա­նի հա­վատ Հի­սու­սի մեջ (տե՛ս նաև Հա­կո­ բոս 2.26)։ Գոր­ծերն ար­տա­քին դրսևո­րում են, փրկա­րար հա­վա­տի մարդ­կա­ յին դրսևո­րու­մը։ Ուս­տի ճշմա­րիտ քրիս­տո­նեա­կան փոր­ձա­ռու­թյունն այն է, ո­րի ժա­մա­նակ հա­վատն ար­տա­հայտ­վում է Տի­րո­ջը ցու­ցա­ բե­րած ա­մե­նօր­յա նվի­րու­մով՝ Նրա օ­րեն­քին հնա­զան­դու­թյամբ։ Դա­ տաս­տա­նի ժա­մա­նակ Աստ­ված գոր­ծերն օգ­տա­գոր­ծում է որ­պես ա­պա­ցույց Իր ա­րա­րած­նե­րի հա­մար, ո­րոնք չեն կա­րող Իր պես հա­վա­տի մտքե­րը կար­դալ։ Սա­կայն դար­ձի ե­կած մար­դու հա­մար դա­տաս­տա­նի ժա­մա­նակ ըն­դու­նե­լի են միայն այն գոր­ծե­րը, ո­րոնք հետևել են նրա դար­ձին, երբ նրա կյան­քը լցված է ե­ղել Քրիս­տո­սով և Սուրբ Հո­գով։ Դար­ձին նա­խոր­դած մեղ­քով լի կյանքն ար­դեն լվաց­վել է Գա­ռի ար­յամբ (տե՛ս Հռո­մեա­ցի­նե­րին 6)։­ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 16

Տիե­զե­րա­կան կոչ (Ե­սա­յի 60.1, 2) Ին­չի՞ մա­սին են խո­սում Ե­սա­յի 60.1, 2 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ սկզբունք է գոր­ծում այս­տեղ, ո­րը տե­սա­նե­լի է նաև ողջ Աստ­վա­ծաշն­չի ըն­ թաց­քում։ Ի՞նչ հույս է դա տա­լիս։ ________________________________________________________________________ 116

Դաս 12

Ե­սա­յի 60.1, 2 հա­մար­նե­րում մեզ տրվում է Աստ­ծո՝ Իր ժո­ղովր­ դին ա­զա­տագ­րե­լու պատ­կե­րը գե­րե­վա­րու­մից հե­տո։ Սա ար­տա­ հայտ­ված է գե­ղե­ցիկ փո­խա­բե­րու­թյամբ՝ Աստ­ված խա­վա­րից լույս է ա­րա­րում և մատ­նան­շում փրկու­թյան վերջ­նա­կան ի­րա­գոր­ծու­մը Քրիս­տո­սի մի­ջո­ցով։ Ե­սա­յի 60.3 հա­մա­րում դե­պի ո՞ւմ լույսն են գա­լիս ազ­գերն ու թա­գա­վոր­նե­րը։ Եբ­րա­յե­րե­նում այս ան­ձը ներ­կա­յաց­ված է ի­գա­կան սե­ռով և­ե­զա­ կի թվով (տե՛ս նաև Ե­սա­յի 60.1, 2)։ Դա պետք է որ «­Սիո­նը» լի­նի, որն անձ­նա­վոր­վում է որ­պես կին, և­ո­րը նշված է նա­խորդ գլխի վեր­ ջում (Ե­սա­յի 59.20)։ Այս­պի­սով, խա­վա­րով ծածկ­ված երկ­րի մար­դիկ կգան դե­պի Սիոն։ Նրանք կհրա­պուր­վեն Աստ­ծո փառ­քի լույ­սով, ո­րը ծա­գած կլի­նի Սիո­նի վրա (Ե­սա­յի 60.2)։ «­Սիո­նը կանչ­ված է մտնե­լու այն լույ­սի մեջ, որն ի­րենն է, այ­նու­հետև հետևե­լու և­ ար­ձա­գան­քե­ լու ազ­գե­րին, երբ վեր­ջին­ներս հա­վաք­վեն միև­նույն լույ­սի ներ­քո»։ Ջ Ա­լեք Մոտ­յե, Ե­սա­յու մար­գա­րեու­թյուն. նե­րա­ծու­թյուն և մեկ­նա­ բա­նու­թյուն­ներ, էջ 494։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք, որ թեև Սիո­նը Ե­ րու­սա­ղեմն է, շեշ­տադ­րումն ա­վե­լի շատ մարդ­կանց, քան քա­ղա­քի աշ­խար­հագ­րա­կան տե­ղան­քի վրա է։ Ե­սա­յի 60-րդ գլ­խի մնա­ցած մա­սը զար­գաց­նում է 1–3-րդ հա­մար­ նե­րում բարձ­րաց­ված թե­ման՝ աշ­խար­հի մար­դիկ ձգվում են դե­պի Ե­րու­սա­ղեմ, որն օրհն­ված է Աստ­ծո փա­ռա­հեղ ներ­կա­յու­թյան շնոր­ հիվ։ Ինչ­պե՞ս է այս մար­գա­րեու­թյու­նը հա­մե­մատ­վում Աբ­րա­հա­մին տված Աստ­ծո ուխ­տի խոստ­ման հետ։ Ծնն­դոց 12.2, 3։ Մի՞­թե դրանք միև­նույն բա­նը չեն ա­սում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Աստ­ված տիե­զե­րա­կան նպա­տակ ու­ներ, երբ ընտ­րեց Աբ­րա­հա­ մին և նրա սե­րունդ­նե­րին՝ Աբ­րա­հա­մի մի­ջո­ցով երկ­րի վրա ապ­րող բո­լոր ազ­գե­րը պետք է օրհն­վեին (Ծնն­դոց 12.3, Ծնն­դոց 18.18, Ծնն­ դոց 22.18)։ Սա նշա­նա­կում է, որ Աստ­ծո ուխտն Աբ­րա­հա­մի հետ ի վեր­ջո պետք է դառ­նար ուխտ հա­մայն մարդ­կու­թյան հետ Աբ­րա­հա­ մի մի­ջո­ցով։ Նա և­ իր սե­րունդ­նե­րը պետք է դառ­նա­յին աշ­խար­հին Աստ­ծո հայտ­նու­թյան ու­ղին։ Ե­սա­յին փոր­ձում էր իր ժո­ղովր­դին հետ բե­րել ի­րենց հին, տիե­ զե­րա­կան ճա­կա­տագ­րին։ Որ­պես ճշմա­րիտ Աստ­ծո ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ ներ՝ նրանք պա­տաս­խա­նա­տու էին ոչ միայն ի­րենց, այլև աշ­խար­հի 117

Դաս 12

հա­մար։ Նրանք պետք է ըն­դու­նեին Աստ­ծուն ո­րո­նող օ­տա­րա­կան­նե­ րին (տե՛ս նաև Ե­սա­յի 56.3–8), ո­րով­հետև Նրա տա­ճա­րը «ա­ղոթ­քի տուն պի­տի կոչ­վի բո­լոր ժո­ղո­վուրդ­նե­րի հա­մար» (Ե­սա­յի 56.7)։ Այս հա­մա­տեքս­տում ինչ­պե՞ս եք հաս­կա­նում Յո­թե­րորդ օր­վա ադ­վեն­տիս­տա­կան ե­կե­ղե­ցու դե­րը կամ մաս­նա­վո­րա­պես ձեր ան­ հա­տա­կան դերն այդ ե­կե­ղե­ցում։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 17

«­Տի­րոջ ըն­դու­նե­լի տա­րին» (Ե­սա­յի 61.2) Ո՞վ է խո­սում Ե­սա­յի 61.1 հա­մա­րում։ Աստ­ծո Հո­գին Իր օծ­յա­լի վրա է, ին­չը նշա­նա­կում է, որ այդ օծ­ յալ անձ­նա­վո­րու­թյու­նը մե­սիա է կամ Մե­սիան է։ Նա կոչ­ված է ա­ վե­տիս տա­լու հե­զե­րին, դար­մա­նե­լու բեկ­ված սիրտ ու­նե­ցող­նե­րին, ա­զա­տու­թյուն հռչա­կե­լու գե­րի­նե­րին, ար­ձա­կում՝ կա­լա­նա­վոր­նե­րին (Ե­սա­յի 61.1)։ Ո՞ւմ նկա­րագ­րու­թյանն է սա նման։ Հա­մե­մա­տե՛ք Ե­սա­ յի 42.1–7 հա­մար­նե­րի հետ, որ­տեղ շատ նման եզ­րույթ­նե­րով նկա­ րագր­ված է Աստ­ծո Ծա­ռան։ Ե­սա­յի 61.2 հա­մա­րը խո­սում է «­Տի­րոջ ըն­դու­նե­լի տար­վա» մա­սին։ Մե­սիան, Ով օծ­ված է որ­պես Դավ­թի ցե­ղից սե­րող Թա­գա­վոր և Ա­զա­ տագ­րիչ, հայ­տա­րա­րում է աստ­վա­ծա­յին բա­րե­հա­ճու­թյան հա­տուկ տա­րի այն ժա­մա­նակ, երբ ա­զա­տու­թյուն է հռչա­կում։ Հա­մե­մա­տե՛ք Ղև­տա­կան 25.10 հա­մա­րի հետ, որ­տեղ Աստ­ված հրա­հան­գում է իս­ րա­յե­լա­ցի­նե­րին ա­զա­տու­թյուն հայ­տա­րա­րել հի­սու­նե­րորդ սուրբ տա­րին. «Այդ հո­բել­յա­նա­կան տա­րում ձե­զա­նից ա­մեն մե­կը կվե­ րա­դառ­նա իր կալ­ված­քը» (Ղև­տա­կան 25.13): Սա նշա­նա­կում է, որ այն մար­դիկ, ով­քեր ստիպ­ված են ե­ղել վա­ճա­ռել ի­րենց տոհ­մա­կան կալ­ված­քը կամ ծա­ռա­ներ դառ­նալ՝ դժվա­րին ժա­մա­նակ­նե­րում գո­ յատևե­լու հա­մար (Ղև­տա­կան 25.25–55), պետք է վե­րա­կանգ­նեին ի­րենց կալ­վածք­ներն ու ա­զա­տու­թյու­նը։ Քա­նի որ հո­բել­յա­նա­կան տա­րին սկսվում էր Քա­վու­թյան օ­րը շե­փո­րի հնչյուն­նե­րով (Ղև­տա­ կան 25.9), մենք նախ­կի­նում նշել ենք այս պար­բե­րու­թյու­նը Ե­սա­յի 58-րդ գլ­խի կա­պակ­ցու­թյամբ։ Ու թեև Ե­սա­յի 61.2 հա­մա­րի «­Տի­րոջ ըն­դու­նե­լի տա­րին» իր տե­ սա­կի մեջ հո­բել­յա­նա­կան տա­րի է, դա պար­զա­պես Ղև­տա­կան 25րդ գլ­խի պահ­պա­նու­մը չէ։ Այս տա­րին հայ­տա­րար­վում է Մե­սիա­յի Թա­գա­վո­րի կող­մից, երբ Նա բա­ցա­հայ­տում է Ի­րեն ա­զա­տագր­ման 118

Դաս 12

և վե­րա­կանգն­ման ծա­ռա­յու­թյան մի­ջո­ցով։ Սա նման է Մի­ջա­գետ­քի ո­րոշ թա­գա­վոր­նե­րի գոր­ծե­լա­կեր­պին, ով­քեր, ցան­կա­նա­լով խրա­ խու­սել սո­ցիա­լա­կան բա­րու­թյու­նը, պարտ­քե­րից ա­զա­տագ­րում էին հայ­տա­րա­րում ի­րենց թա­գա­վո­րու­թյան վաղ շրջա­նում։ Մե­սիա­յի ծա­ռա­յու­թյունն անց­նում է Ղև­տա­կան 25-րդ գլ­խում ներ­կա­յաց­ված օ­րեն­քի պահ­պան­ման շրջա­նակ­նե­րից։ Նա ոչ միայն ա­զա­տու­թյուն է հռչա­կում գե­րի­նե­րին, այլև դար­մա­նում է բեկ­ված սիրտ ու­նե­ցող­ նե­րին, մխի­թա­րում սգա­վոր­նե­րին և նրանց վե­րա­կանգ­նում բե­րում (Ե­սա­յի 61.1–11)։ Ա­վե­լին, «­Տի­րոջ ըն­դու­նե­լի տար­վա» հետ մեկ­տեղ Նա հռչա­կում է «մեր Աստ­ծո վրեժխնդ­րու­թյան օ­րը» (Ե­սա­յի 61.2)։ Ե՞րբ ի­րա­կա­նա­ցավ Ե­սա­յու մար­գա­րեու­թյու­նը։ Ղու­կաս 4.16–21։ Ինչ­պե՞ս Հի­սու­սի ծա­ռա­յու­թյունն ի­րա­կա­նաց­րեց այն։ Ինք­ներդ ձեզ տվե՛ք այս կարևոր հար­ցը. «Ի­հա՛ր­կե, մենք Հի­սու­սը չենք։ Սա­կայն մենք պետք է ներ­կա­յաց­նենք Նրան աշ­խար­հին։ Ո­րո՞նք են այն բա­նե­րը, որ Մե­սիան ա­նում է (ո­րոնք ներ­կա­յաց­ված են Ե­ սա­յի 61.1–3 հա­մար­նե­րում), որ մենք նույն­պես պետք է ա­նենք՝ մեր սահ­մա­նա­փակ կա­րո­ղու­թյուն­նե­րով հան­դերձ։ Եվ ո­րո՞նք են այն գործ­նա­կան մի­ջոց­նե­րը, ո­րոն­ցով կա­րող ենք ի­րա­կա­նաց­նել այս բա­նե­րը»։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ ՄԱՐ­ՏԻ 18

«­Մեր Աստ­ծու վրեժխնդ­րու­թյան օ­րը»­ (Ե­սա­յի 61.2) Այս բո­լոր բա­րի լու­րե­րի հետ մեկ­տեղ ին­չո՞ւ է Մե­սիան հայ­տա­րա­ րում Աստ­ծո վրեժխնդ­րու­թյան օր­վա մա­սին, ո­րը ներ­կա­յաց­ված է Ե­սա­յի 61-րդ գլ­խում։ Ե՞րբ է ի­րա­կա­նա­ցել այդ մար­գա­րեու­թյու­նը։ Նա­զա­րե­թում ե­ղած ժա­մա­նակ Հի­սու­սը՝ Մե­սիան, կար­դաց Ե­սա­ յի 61-րդ գլ­խի այն մա­սը, ո­րը հռչա­կում է «­Տի­րոջ ըն­դու­նե­լի տա­րին» (Ե­սա­յի 61.2, Ղու­կաս 4.19)։ Այ­նու­հետև դա­դա­րեց և­ ա­սաց. «Այ­ սօր այս գրված­քը կա­տար­վեց, որ ձեր ա­կանջ­նե­րով լսեք» (­Ղու­կաս 4.21)։ Այս­պի­սով, Նա նպա­տա­կադր­ված և հա­տուկ կեր­պով խու­սա­ փեց կար­դալ միև­նույն հա­մա­րի շա­րու­նա­կու­թյու­նը. «… մեր Աստ­ծու վրեժխնդ­րու­թյան օ­րը» (Ե­սա­յի 61.2)։ Մինչ ա­վե­տիս տա­լու, ա­զա­տե­ լու և մ­խի­թա­րե­լու Նրա ծա­ռա­յու­թյունն սկսել էր գե­րի­նե­րին ա­զա­տել 119

Դաս 12

սա­տա­նա­յի բռնա­պե­տու­թյու­նից, վրեժխնդ­րու­թյան օ­րը դեռևս չէր ե­ կել։ Մատ­թեոս 24-րդ գլ­խում (հա­մե­մա­տե՛ք Մար­կոս 13-րդ և Ղու­կաս 21-րդ գ­լուխ­նե­րի հետ) Նա Իր ա­շա­կերտ­նե­րի հա­մար կան­խա­գու­շա­ կեց, որ աստ­վա­ծա­յին դա­տաս­տանն ա­պա­գա­յում է գա­լու։ Եվ իս­կա­պես, Ե­սա­յի 61-րդ գլ­խի Աստ­ծո վրեժխնդ­րու­թյան օ­րը «­Տի­րոջ մեծ և­ ա­հեղ օրն» է (­Հո­վել 2.31, Մա­ղա­քիա 4.5), ո­րը պետք է ի­րա­կա­նա­նա, երբ Քրիս­տո­սը նո­րից գա Եր­կիր մո­լո­րակն ա­նար­ դա­րու­թյու­նից ա­զա­տագ­րե­լու հա­մար՝ Իր թշնա­մի­նե­րին պար­տու­ թյան մատ­նե­լով և Իր ժո­ղովր­դի կե­ղեք­ված մնա­ցոր­դին ա­զա­տե­լով (­Հայտ­նու­թյուն 19, հա­մե­մա­տե՛ք Դա­նիել 2.44, 45 հա­մար­նե­րի հետ)։ Այս­պի­սով, թեև Քրիս­տո­սը հայ­տա­րա­րեց «­Տի­րոջ ըն­դու­նե­լի տար­ վա» սկիզ­բը, դրա գա­գաթ­նա­կե­տը կի­րա­կա­նա­նա Իր երկ­րորդ գա­ լուս­տով։ Ինչ­պե՞ս եք հա­մադ­րում սի­րող Աստ­ծո գա­ղա­փա­րը վրեժխնդ­րու­ թյուն խոս­տա­ցող Աստ­ծո գա­ղա­փա­րի հետ։ Այս գա­ղա­փար­ներն ան­հա­մա­տե­ղե­լի՞ են։ Կամ արդ­յո՞ք վրեժխնդ­րու­թյու­նը հաս­կա­ նում եք որ­պես այդ սի­րո դրսևո­րում։ Ե­թե ա­յո, ա­պա ինչ­պե՞ս։ Բա­ցատ­րե՛ք ձեր պա­տաս­խա­նը։ Թեև Հի­սու­սը մեզ սո­վո­րեց­նում էր մյուս այ­տը ևս դարձ­նել (­Մատ­թեոս 5.39), լի­նում էին դեպ­քեր, երբ Նա հստա­կո­րեն հաս­կա­ նալ էր տա­լիս, որ ար­դա­րու­թյունն ու պա­տի­ժը կչափ­վեն (­Մատ­թեոս 8.12)։ Թեև Պո­ղո­սը մեզ ա­սում է «չա­րի փո­խա­րեն չա­րը» չհա­տու­ցել (Ա Թե­սա­ղո­նի­կե­ցի­նե­րին 5.15), նա նաև ա­սել է, որ երբ Տե­րը հայտն­ վի երկն­քից, բո­ցա­վառ կրա­կով Նա վրեժ կառ­նի «նրան­ցից, ով­քեր Աստ­ծուն չեն ճա­նա­չում» (Բ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցի­նե­րին 1.8)։ Տար­բե­րու­թյունն ի­հար­կե այն է, որ միայն Տե­րը կա­րող է Իր ան­սահ­ման ի­մաս­տու­թյամբ և­ ո­ղոր­մու­թյամբ ի­րա­կա­նաց­նել ար­ դա­րու­թյուն և վ­րեժխնդ­րու­թյուն ար­դար կեր­պով։ Մարդ­կա­յին ար­ դա­րու­թյունն ու վրեժխնդ­րու­թյու­նը հա­մադր­վում են մարդ­կու­թյա­նը հա­տուկ բո­լոր սխալ­նե­րով, թու­լու­թյուն­նե­րով և­ան­հետևո­ղա­կա­նու­ թյամբ։ Աստ­ծո ար­դա­րու­թյու­նը, ան­կաս­կած, չի ու­նե­նա այս սահ­մա­ նա­փա­կում­նե­րից և­ոչ մե­կը։ Նշ­ված տար­բե­րակ­նե­րից ո­րի՞ դեպ­քում ա­վե­լի շատ կցան­կա­ նա­յիք վրեժխնդ­րու­թյուն տես­նել այն մե­կի նկատ­մամբ, ով կա­ տա­րում է չա­րու­թյու­նը, (1) երբ վի­րա­վո­րում են մե­կին, ում չեք սի­րում, թե՞ (2) մե­կին, ում սի­րում եք։ Ինչ­պե՞ս է սա մեզ օգ­նում ա­վե­լի լավ հաս­կա­նալ մեր նկատ­մամբ Աստ­ծո սի­րո և վ­րեժխնդ­ րու­թյան նա­խազ­գու­շա­ցում­նե­րի միջև կա­պը։ 120

Դաս 12

ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՄԱՐ­ՏԻ 19

Հե­տա­գա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար ­Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Նա­հա­պետ­ներ և մար­գա­րե­ներ գրքի 376–378 «­Սի­նա­յից Քա­դեշ» և Դա­րե­րի փա­փա­գը գրքի 167-172 «­Չէ՞ որ սա Հով­սե­փի որ­դին է» գլուխ­նե­րը։ «­Հի­սու­սը կանգ­նած էր ժո­ղովր­դի առջև որ­պես Ի­րեն վե­րա­բե­րող մար­գա­րեու­թյուն­նե­րի կեն­դա­նի մեկ­նա­բան: Բա­ցատ­րե­լով Իր կար­ դա­ցա­ծը` Նա խո­սեց այն մա­սին, որ Մե­սիան ճնշված­նե­րի մխի­թա­ րիչն է, գե­րի­նե­րի ա­զա­տա­րա­րը, տա­ռապ­յալ­նե­րի բժիշ­կը, որ Նա է վե­րա­կանգ­նում կույ­րե­րի տե­սո­ղու­թյու­նը և­ աշ­խար­հին հայտ­նում ճշմար­տու­թյան լույ­սը: Նրա ազ­դե­ցիկ ձայ­նե­րանգն ու տպա­վո­րիչ խոս­քերն այն­պես էին ցնցել լսող­նե­րին, որ նրանք, ինչ­պես եր­բեք, զար­մա­ցած և­ ապ­շած էին: Աստ­վա­ծա­յին ներ­գոր­ծու­թյան ա­լի­քը փշրեց բո­լոր ար­գելք­նե­րը, և նրանք Մով­սե­սի նման տե­սան Ան­տե­սա­ նե­լիին: Եվ քա­նի որ Սուրբ Հո­գին հու­զել էր նրանց սրտե­րը, նրանք ար­ձա­գան­քե­ցին ջերմ «ա­մեն»-նե­րով և Տի­րո­ջը փա­ռա­բա­նե­լով»։ Է­ լեն Ուայթ, Դա­րե­րի փա­փա­գը, էջ 237։ «­Գա­լիս է Աստ­ծո վրեժխնդ­րու­թյան օ­րը՝ Նրա զայ­րա­գին ցաս­ ման օ­րը։ Ո՞վ կտա­նի Նրա գա­լուս­տի օ­րը։ Մար­դիկ խստաց­րել են ի­րենց սրտերն Աստ­ծո Հո­գու ա­ռաջ, սա­կայն Նրա ցաս­ման նե­տե­րը կխո­ցեն այն, ին­չը հա­մո­զե­լու նե­տե­րը չկա­րո­ղա­ցան խո­ցել։ Ոչ այն­ քան հե­ռու կհայտն­վի Աստ­ված՝ հաշ­վե­հար­դար տես­նե­լու մե­ղա­վո­րի հետ։ Կ­կա­րո­ղա­նա՞ կեղծ հո­վի­վը պաշտ­պա­նել մե­ղա­վո­րին այդ օ­րը։ Կ­ներ­վի՞ այն մե­կը, ով բազ­մու­թյուն­նե­րի հետ միա­սին ընտ­րեց անհ­ նա­զան­դու­թյան ու­ղին։ Հայտ­նի լի­նե­լը կամ շատ հա­մա­խոհ­ներ ու­ նե­նալն ինչ-որ մե­կին ան­մեղ կդարձ­նե՞ն։ Ս­րանք հար­ցեր են, ո­րոնք ան­հոգ ու ան­տար­բեր մար­դիկ պետք է տան ի­րենք ի­րենց և փոր­ձեն գտնել պա­տաս­խան­նե­րը»։ Է­լեն Ուայթ, Հա­վատ և գոր­ծեր, էջ 33։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

Յո­թե­րորդ օր­վա ադ­վեն­տիստ մի հո­վիվ մտա­հոգ կեր­պով հայտ­ նեց, որ ծա­ռա­յու­թյան մեջ իր հա­մար մեկ խնդի­րը ե­կե­ղե­ցու ան­ դամ­նե­րի մո­տե­ցումն է, այն է՝ նրանք չեն ցան­կա­նում, որ ու­րիշ­ նե­րը ևս միա­նան ի­րենց։ Ինչ­պե՞ս կա­րող են «քրիս­տոն­յա­նե­րը» Քրիս­տո­սի թա­գա­վո­րու­թյան սե­րը, հույ­սը և բա­րի լու­րը տա­նել ամ­բողջ աշ­խար­հին, որ­պես­զի ու­րիշ­նե­րը ևս փր­կու­թյու­նը ժա­

121

Դաս 12

ռան­գե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նե­նան՝ նախ­քան կգա վեր­ջը (­Մատ­թեոս 24.14), ե­թե նրանք չեն ցան­կա­նում նույ­նիսկ ի­րենց ե­կե­ղե­ցում ըն­դու­նել մարդ­կանց, ով­քեր այդ­քան շատ են ու­զում ի­րենց ե­կե­ղե­ցում հայտն­վել։ Ամ­փո­փում.

Աստ­ված մաք­րա­գոր­ծում է ա­նար­դար հա­սա­րա­կու­թյու­նը՝ հե­ ռաց­նե­լով ապս­տամբ­նե­րին և վե­րա­դարձ­նե­լով մնա­ցոր­դին, ով­քեր հետ են դառ­նում մեղ­քից, ին­չը նրանց բա­ժա­նել է Ի­րե­նից։ Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյան օրհ­նու­թյուն­նե­րի շնոր­հիվ ու­րիշ ազ­գե­րի մար­դիկ ձգվում են դե­պի Աստ­ված ու Նրա ժո­ղո­վուր­դը և նույն­պես կա­րող են վա­յե­լել Աստ­ծո ըն­դու­նե­լի ժա­մա­նա­կը, ո­րը հռչակ­վել և­ ա­զա­տագր­ վել է Մե­սիա­յի կող­մի­ց։

122

Դաս 12

ԴԱՍ 13 ՄԱՐ­ՏԻ 20–26

ԵՐ­ԿԻՐ ՄՈ­ԼՈ­ՐԱ­ԿԻ ՎԵ­ՐԱԾ­ՆՈՒՆ­ԴԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ե­սա­յի 65.17–25, Ե­սա­յի 66.1–19, Ե­սա­յի 66.19–21, Ե­սա­յի 66.21, Ե­սա­յի 66.22–24։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ա­հա Ես ստեղ­ծում եմ նոր եր­կինք և նոր եր­կիր, նախ­կին բա­նե­րը չպի­տի հիշ­վեն և մ­տա­բեր­վեն» (Ե­սա­յի 65.17): Տաս­ներ­կուամ­յա մի տղա աստ­ղա­գի­տու­թյան մա­սին ինչ-որ գրքի ըն­թեր­ցա­նու­թյու­նից հե­տո հրա­ժար­վում է դպրոց գնալ։ Մայ­րը նրան տա­նում է ըն­տա­նե­կան բժշկի մոտ, ով հարց­նում է ե­րե­խա­յին. «­Բի՛լ­լի, ի՞նչ է պա­տա­հել։ Ին­չո՞ւ այլևս չես ու­զում դպրոց գնալ և սո­վո­րել»։ Տ­ղան պա­տաս­խա­նում է. «Բժի՛շկ, ո­րով­հետև աստ­ղա­գի­տու­թյան այս գրքում ես կար­դա­ցի, որ մի օր արևը կայր­վի-կվեր­ջա­նա, և­երկ­ րի վրա կյան­քը կդա­դա­րի գո­յու­թյուն ու­նե­նալ։ Ես որևէ բան ա­նե­լու ի­մաստ չեմ տես­նում, ե­թե ի վեր­ջո ա­մեն ինչ ա­վարտ­վե­լու է»։ Մայ­րը հիս­տե­րիա­յի մեջ գո­ռում է. «­Դա քո գո՛ր­ծը չէ։ Դա քո գո՛ր­ծը չէ»։ Բժիշ­կը ժպտա­լով ա­սում է. «­Բայց, Բի՛լ­լի, դու ան­հանգս­տա­նա­լու կա­րիք չու­նես, ո­րով­հետև մինչև դա կա­տար­վի, մենք բո­լորս վա­ղուց մա­հա­ցած կլի­նենք»։ Ի­հա՛ր­կե, դա խնդրի մի մասն է՝ վեր­ջում մենք բո­լորս այս­պես թե այն­պես մա­հա­նա­լու ենք։ Բա­րե­բախ­տա­բար, մեր գո­յու­թյան վերջ­նա­կե­տը մա­հը չի լի­նե­լու։ Ընդ­հա­կա­ռա­կը, մեզ ա­ռա­ջարկ­վել է կյանք, հա­վի­տե­նա­կան կյանք նոր երկ­րում։

123

Դաս 13

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 21

Նոր եր­կինք և նոր եր­կիր (Ե­սա­յի 65.17-25) Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 65.17–25 հա­մար­նե­րը։ Ինչ­պի­սի՞ վե­րա­կանգ­ նում է Տե­րը խոս­տա­նում այս­տեղ։ Աստ­ված խոս­տա­նում է նոր ա­րար­չա­գոր­ծու­թյուն, որն սկսվում է հետև­յալ խոս­քե­րով. «Ա­հա Ես ստեղ­ծում եմ նոր եր­կինք և նոր եր­ կիր, նախ­կին բա­նե­րը չպի­տի հիշ­վեն և մ­տա­բեր­վեն» (Ե­սա­յի 65.17)։ Այս ու­շագ­րավ մար­գա­րեու­թյան մեջ Տե­րը խոս­տա­նում է ստեղ­ծել «Ե­րու­սա­ղեմն իբրև բերկ­րանք և նրա ժո­ղովր­դին՝ իբրև ու­րա­խու­ թյուն» (Ե­սա­յի 65.18)։ Քա­ղա­քում լա­ցի ձայն այլևս չպետք է լսվի (Ե­ սա­յի 65.19)։ Մար­դիկ կապ­րեն հար­յուր տա­րուց էլ եր­կար՝ նախ­քան մա­հա­նա­լը (Ե­սա­յի 65.20)։ Նրանց աշ­խա­տանքն ու ե­րե­խա­ներն ի­ րենց ու­րա­խու­թյան հա­մար պետք է լի­նեն (Ե­սա­յի 65.21–23)։ Աստ­ ված կպա­տաս­խա­նի նրանց նախ­քան ի­րենց՝ Աստ­ծուն կան­չե­լը (Ե­սա­յի 65.24)։ Որ­քան էլ որ գե­ղե­ցիկ լի­նի, ին­չո՞ւ սա մեր վերջ­նա­կան վե­րա­ կանգն­ման, վերջ­նա­կան հույ­սի պատ­կե­րը չէ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Մինչև հի­մա մենք տե­սել ենք խոս­տաց­ված երկ­րի հան­գիստ և­ եր­կար կյան­քը։ Սա­կայն նույ­նիսկ ե­թե մար­դիկ եր­կար են ապ­ րում, նրանք, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, մա­հա­նում են։ Որ­տե՞ղ է բնու­թյան ար­մա­տա­կան փո­փո­խու­թյու­նը, ո­րը մենք ակն­կա­լում ենք «նոր երկն­քի» և «նոր երկ­րի» ա­րար­մամբ։ Հա­ջորդ հա­մա­րը մեզ ա­սում է. ««­Գայլն ու գա­ռը միա­սին պի­տի ա­րա­ծեն, առ­յու­ծը խոտ պի­տի ու­տի ար­ջա­ռի նման, և­ օ­ձի կե­րա­կու­րը հող պի­տի լի­նի։ Չ­պի­տի վնա­սեն և չ­պի­տի փչաց­նեն իմ ամ­բողջ սուրբ լե­ռան վրա»,- ա­սում է Տե­րը» (Ե­սա­յի 65.25)։ Առ­յու­ծի պես գի­շատ­չի հա­մար խո­տա­կեր դառ­նա­լը պա­հան­ջում է ան­հա­մե­մատ ա­վե­լին, քան բու­սա­կե­րա­կան դա­սըն­թաց­նե­րը։ Դա պա­հան­ջում է վե­րաա­րա­րում՝ աշ­խարհն իր կա­տար­յալ վի­ճա­կին վե­րա­կանգ­նե­լու հա­մար, ինչ­պի­սին որ էր կյան­քը, մինչև մեղ­քը մա­ հը Ե­դեմ ներ­մու­ծեց։ Այս­տեղ, Ե­սա­յի 65-րդ գլ­խում, Աստ­ված ներ­կա­յաց­նում է «նոր երկն­քի» և «նոր երկ­րի» ա­րա­րու­մը որ­պես գոր­ծըն­թաց, քայ­լե­րի մի շարք, որն սկսվում է Ե­րու­սա­ղե­մի վե­րաա­րար­մամբ։ Հա­մե­մա­տե՛ք 124

Դաս 13

Ե­սա­յի 11-րդ գլ­խի հետ, որ­տեղ Մե­սիան պետք է ար­դա­րու­թյուն բե­ րի (Ե­սա­յի 11.1–5)։ Այդ ժա­մա­նակ ի վեր­ջո խա­ղա­ղու­թյուն կտի­րի Աստ­ծո հա­մաշ­խար­հա­յին «սուրբ սա­րի» վրա։ Ե­սա­յի 11-րդ գլ­խում օգ­տա­գործ­ված պատ­կե­րա­վոր լե­զուն նման է Ե­սա­յի 65-րդ գլ­խում կի­րառ­վող լեզ­վին. «­Գայ­լը գա­ռան հետ կբնակ­վի … և առ­յուծն ար­ ջա­ռի նման հարդ կու­տի» (Ե­սա­յի 11.6, 7)։ Թեև Տի­րոջ «սուրբ սա­րը» սկսվե­լու է Ե­րու­սա­ղե­մի Սիոն սա­րից, այն ըն­դա­մե­նը նա­խա­կա­րա­ պետ և խորհր­դա­նիշ է նրա, ինչ Աստ­ված խոս­տա­նում է ա­նել վեր­ ջում, նոր երկ­րում Իր փրկագն­ված ժո­ղովր­դի հետ։ Պատ­կե­րաց­րե՛ք, որ 60, 70, 90 կամ նույ­նիսկ 100 տա­րի ապ­րե­լու փո­խա­րեն շատ մար­դիկ ապ­րեին մեկ մի­լիոն և նույ­նիսկ ա­վե­լի տա­րի։ Ին­չո՞ւ մարդ­կու­թյան հիմ­նա­քա­րա­յին խնդի­րը, միև­նույնն է, չէր լուծ­վի։ Ին­չո՞ւ է մեր խո­րա­գույն մարդ­կա­յին կա­րիք­նե­րին պա­տաս­խա­նում միայն հա­վեր­ժա­կան կյան­քը։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 22

Աստ­վա­ծա­յին «մագ­նիս» (Ե­սա­յի 66.1-19) Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 66.1–19 հա­մար­նե­րը։ Մ­տա­պա­հե­լով այն ժա­ մա­նա­կը, երբ Ե­սա­յին գրում էր այս տո­ղե­րը՝ ո՞րն է հիմ­նա­կան լու­րը, ո­րը նա տա­լիս է այս­տեղ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Մար­գա­րեի մի­ջո­ցով Աստ­ված կրկնում է այն կոչն ու նա­խազ­գու­ շա­ցու­մը, որն առ­կա է ողջ գրքի ըն­թաց­քում. Աստ­ված կփրկի և կ­վե­ րա­դարձ­նի խո­նարհ­նե­րին, Իր խոս­քից դո­ղա­ցող­նե­րին (Ե­սա­յի 66.2, 5)։ Ինչ­պես Ե­սա­յի 40.1 հա­մա­րում, Նա կմխի­թա­րի նրանց (Ե­սա­յի 66.13)։ Բայց Նա կկոր­ծա­նի նրանց, ով­քեր ապս­տամ­բում են Իր դեմ։ Սա նե­րա­ռում է կեղծ ծե­սեր ի­րա­կա­նաց­նող­նե­րին, ում զո­հե­րը Նա մեր­ժում է (Ե­սա­յի 66.3, 4, հա­մե­մա­տե՛ք Ե­սա­յի 1.10–15 հա­մար­նե­րի հետ), ինչ­պես նաև այն մարդ­կանց, ով­քեր ա­տում և­ ա­նար­գում են Աստ­ծուն հա­վա­տա­րիմ մնա­ցած մարդ­կանց (Ե­սա­յի 66.5)։ Այդ թվին են պատ­կա­նում նաև այն մար­դիկ, ով­քեր որ­դեգ­րել են հե­թա­նո­սա­ կան գար­շե­լի ա­րա­րո­ղա­կար­գեր (Ե­սա­յի 66.17)՝ նման այն ա­րա­րո­ ղա­կար­գե­րին, ո­րոնք ի­րա­կա­նաց­վում էին Ե­րու­սա­ղե­մի տա­ճա­րում (Ե­զե­կիել 8.7–12)։ 125

Դաս 13

Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 66.3 հա­մա­րը։ Ի՞նչ է ա­սում այս տեքս­տը։ Հոգևոր ի՞նչ սկզբունք­ներ են բա­ցա­հայտ­վում այս­տեղ։ Ինչ­պե՞ս կա­րող է միև­նույն գա­ղա­փարն ար­տա­հայտ­վել ժա­մա­նա­կա­կից քրիս­տո­նեու­թյան և­երկր­պա­գու­թյան հա­մա­տեքս­տում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ինչ­պե՞ս է Աստ­ված մագ­նի­սի պես Ի­րեն քա­շում ազ­գե­րին։ Ե­սա­յի 66.18, 19։ Իր թշնա­մի­նե­րի կոր­ծա­նու­մից հե­տո (Ե­սա­յի 66.14–17) Աստ­ված հայտ­նում է Իր փառքն այն­պես, որ այն դառ­նում է մագ­նիս ազ­գե­ րին դե­պի Ե­րու­սա­ղեմ բե­րե­լու հա­մար (հա­մե­մա­տե՛ք Ե­սա­յի 2.2–4 հա­մար­նե­րի հետ)։ Նա նրանց մեջ մի «նշան» է դնում, որն այս­տեղ չի ման­րա­մասն­վում, սա­կայն ակն­հայ­տո­րեն վե­րա­բե­րում է Ե­սա­յու կող­մից նշված վեր­ջին նշա­նին՝ Աստ­ված Իր ժո­ղովր­դին տա­լիս է ու­ րա­խու­թյուն, խա­ղա­ղու­թյուն և վե­րա­կանգ­նում է նրանց եր­կի­րը (Ե­ սա­յի 55.12, 13)։ Երբ Նա հայտ­նում է Իր փառ­քը՝ կոր­ծա­նու­մից հե­տո Իր ժո­ղովր­դին վե­րա­կանգ­նե­լով, սա Նրա վե­րա­կանգն­ված բա­րե­հա­ ճու­թյան նշանն է այն­պես, ինչ­պես ջրհե­ղե­ղից հե­տո Նա Նո­յին տվեց ծիա­ծա­նի նշա­նը (Ծնն­դոց 9.13–17)։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 66.5 հա­մա­րը։ Ի՞նչ է նշա­նա­կում դո­ղալ Նրա խոս­քից։ Ին­չո՞ւ է Տե­րը կա­մե­նում, որ մենք դո­ղանք Իր խոս­քից։ Ե­թե դուք չեք դո­ղում, ի՞նչ կա­րող է դա ա­սել ձեր սրտի վի­ճա­կի մա­սին։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 23

Ա­վե­տա­րա­նիչ­ներ և­երկր­պա­գու­թյան ծա­ռա­ յու­թյան ղե­կա­վար­ներ (Ե­սա­յի 66.19-21) Ո՞րն է ա­զատ­ված­նե­րի՝ ազ­գե­րից մարդ­կանց որ­պես Տի­րոջ ըն­ծա բե­րե­լու ի­մաս­տը։ Ե­սա­յի 66.19, 20։ Աստ­ված Իր կոր­ծա­նու­մից ա­զատ­ված­նե­րին ու­ղար­կում է երկ­րի չորս ծայ­րե­րը` այն մարդ­կանց մոտ, ով­քեր Աստ­ծուն չեն ճա­նա­չում, որ­պես­զի հայ­տա­րա­րեն Իր փառքն ազ­գե­րի մեջ (Ե­սա­յի 66.19)։ Սա ա­վե­տա­րան­չա­կան գոր­ծու­նեու­թյան մա­սին հինկ­տա­կա­րան­յան ա­ մե­նահս­տակ հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րից մեկն է։ Այլ խոս­քե­րով, մար­ դիկ ոչ միայն պետք է ձգվեն դե­պի հրեա ազ­գը, այլև հրեա ազ­գի 126

Դաս 13

ո­րոշ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ պետք է գնան այլ ազ­գե­րի մեջ և սո­վո­ րեց­նեն նրանց ճշմա­րիտ Աստ­ծո մա­սին. օ­րի­նակ, ո­րը պար­զո­րոշ կեր­պով երևում է Նոր Կ­տա­կա­րա­նում։ Թեև ազ­գի՝ գե­րու­թյու­նից վե­րա­դար­ձի և Քրիս­տո­սի ծննդի միջև ըն­կած ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ ծի ըն­թաց­քում հրեա­նե­րը ծա­վա­լում էին ա­վե­տա­րան­չա­կան գոր­ծու­ նեու­թյուն (­Մատ­թեոս 23.15), Ա­վե­տա­րա­նի տա­րած­մանն ի­րա­կան թափ ու զանգ­վա­ծայ­նու­թյուն հա­ղորդ­վեց վաղ քրիս­տոն­յա­նե­րի կող­ մից (­Կո­ղո­սա­ցի­նե­րին 1.23)։ Ինչ­պես իս­րա­յե­լա­ցի­ներն էին Տի­րո­ջը հա­ցա­հա­տի­կա­յին ըն­ծա­ներ բե­րում Իր տա­ճա­րում, այն­պես էլ ա­վե­տա­րա­նիչ­նե­րը Նրան ըն­ծա­ ներ կբե­րեն։ Սա­կայն նրանց ըն­ծան կլի­նեն բո­լոր ազ­գե­րից բեր­ված «ձեր բո­լոր եղ­բայր­նե­րը» (Ե­սա­յի 66.20)։ Ինչ­պես հա­ցա­հա­տի­կա­յին ըն­ծան էր նվեր Աստ­ծուն, ո­րը չէր մորթ­վում, Տի­րո­ջը բեր­ված նո­րա­ դարձ­նե­րը պետք է ներ­կա­յաց­վեն Նրան որ­պես «կեն­դա­նի զոհ» (հա­ մե­մա­տե՛ք Հռո­մեա­ցիս 12.1 հա­մա­րի հետ)։ Ինչ վե­րա­բե­րում է այն գա­ղա­փա­րին, որ մար­դիկ կա­րող են ներ­կա­յաց­վել Աստ­ծուն որ­պես ըն­ծա, ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք ա­վե­լի վաղ ներ­կա­յաց­ված ղևտա­ցի­ նե­րի ըն­ծայ­մա­նը. «որ­պես ե­րե­րաց­նե­լու զոհ կներ­կա­յաց­նի Տի­րոջ ա­ ռաջ Իս­րա­յե­լի որ­դի­նե­րի կող­մից, որ­պես­զի նրանք կա­տա­րեն Տի­րոջ ծա­ռա­յու­թյու­նը» (Թվեր 8.11)։ Ո՞րն է Աստ­ծո՝ «նրան­ցից քա­հա­նա­ներ և ղև­տա­ցի­ներ» վերց­նե­ լու խոստ­ման նշա­նա­կու­թյու­նը (Ե­սա­յի 66.21)։ Ե­սա­յի 66.21 հա­մա­րի «նրանց» բա­ռը վե­րա­բե­րում է նա­խորդ հա­ մա­րի «բո­լոր ազ­գե­րից ձեր բո­լոր եղ­բայր­նե­րին» ար­տա­հայ­տու­թյա­ նը։ Ս­րանք հե­թա­նոս­ներ են, նրան­ցից ո­մանց Աստ­ված ընտ­րում է երկր­պա­գու­թյան ծա­ռա­յու­թյան ղե­կա­վար­ներ քա­հա­նա­նե­րի և ղև­ տա­ցի­նե­րի հետ միա­սին։ Սա հե­ղա­փո­խա­կան փո­փո­խու­թյուն է։ Նախ­կի­նում Աստ­ված թույ­լատ­րել էր միայն Ա­հա­րո­նի սե­րունդ­նե­րին ծա­ռա­յել որ­պես քա­հա­նա­ներ և միայն Ղևիի ցե­ղի մյուս ան­դամ­նե­ րին՝ օգ­նել նրանց։ Հե­թա­նոս­նե­րը չէին կա­րող բա­ռա­ցիո­րեն դառ­նալ Ա­հա­րո­նի կամ Ղևիի սե­րունդ, սա­կայն Աստ­ված թույլ տվեց ո­մանց ծա­ռա­յել այս պաշ­տոն­նե­րում, ո­րոնք նախ­կի­նում ար­գել­ված են ե­ղել նույ­նիսկ շատ հրեա­նե­րի հա­մար։ Կար­դա­ցե՛ք Ա Պետ­րոս 2.9, 10 հա­մար­նե­րը։ Ո՞ւմ է գրում Պետ­ րո­սը։ Ի՞նչ է նա ա­սում։ Ի՞նչ պատ­գամ նա ու­նի այ­սօր մեզ­նից յու­ րա­քանչ­յու­րի հա­մար որ­պես «սուրբ ազ­գի» ան­դամ։ Մենք ինչ-որ բա­նով ա­վե­լի լա՞վն ենք, քան նրանք, ում ի սկզբա­նե ուղղ­ված են ե­ղել այս խոս­քե­րը (Ելք 19.6)։ 127

Դաս 13

չո­րեք­շաբ­թի

ՄԱՐ­ՏԻ 24

Հա­վա­տի հա­մայնք (Ե­սա­յի 66.21) Իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րը «քա­հա­նա­նե­րի թա­գա­վո­րու­թյուն և սուրբ ազգ» էին (Ելք 19.6) և­ ու­նեին հա­տուկ քա­հա­նա­ներ, ով­քեր որ­պես երկր­ պա­գու­թյան ծա­ռա­յու­թյան ղե­կա­վար­ներ պետք է ներ­կա­յաց­նեին ի­ րենց։ Սա­կայն ա­պա­գա­յում ո­րոշ հե­թա­նոս­ներ պետք է դառ­նա­յին երկր­պա­գու­թյան ծա­ռա­յու­թյան ղե­կա­վար­ներ (Ե­սա­յի 66.21)։ Այս փո­փո­խու­թյունն ինչ­պե՞ս էր ազ­դե­լու հա­վա­տի նո­րաց­ված հա­ մայն­քի վրա։ Տե՛ս Մատ­թեոս 28.19, Գործք ա­ռա­քե­լոց 26.20, Գա­ ղա­տա­ցի­նե­րին 3.28, Կո­ղո­սա­ցի­նե­րին 3.11, Ա Տի­մո­թեո­սին 3.16։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Աստ­ծո «նոր աշ­խար­հա­կար­գում» հե­թա­նոս­նե­րը ոչ միայն կմիա­նան Աստ­ծո ժո­ղովր­դին, այլև հա­վա­սար կլի­նեն հրեա­նե­րին հա­վա­տի միա­վոր­ված հա­մայն­քում, ո­րը կլի­նի «թա­գա­վո­րա­կան քա­ հա­նա­յու­թյուն»։ Ուս­տի հրեա­նե­րի և հե­թա­նոս­նե­րի միջև տար­բե­րա­ կու­մը կդառ­նա ոչ տե­ղին։ Ե՞րբ է ի­րա­կա­նա­ցել Ե­սա­յու այս մար­գա­րեու­թյու­նը։ Պո­ղո­սը՝ հե­թա­նոս­նե­րի ա­վե­տա­րա­նի­չը, հայ­տա­րա­րում է. «Այլևս ո՛չ հրեա կա, ո՛չ էլ հույն …­ո­րով­հետև ա­մենքդ մեկ եք Հի­սուս Քրիս­ տո­սով։ Եվ ե­թե դուք Քրիս­տո­սինն եք, ու­րեմն Աբ­րա­հա­մի սե­րունդն եք ու խոստ­ման հա­մա­ձայն՝ ժա­ռանգ­ներ» (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 3.28, 29)։ Խոստ­ման ժա­ռանգ­ներ և հետևա­բար վեհ «թա­գա­վո­րա­կան քա­ հա­նա­յու­թյուն» դառ­նա­լը ինք­նա­հա­վան սե­րուց­քի մե­նաշ­նոր­հը չէր, այլ հրեա­նե­րին միա­նա­լու հանձ­նա­րա­րու­թյուն՝ հռչա­կե­լու Նրա՛ ա­ ռա­քի­նու­թյուն­նե­րը, «ով ձեզ խա­վա­րից դե­պի Իր սքան­չե­լի լույ­սը կան­չեց» (Ա Պետ­րոս 2.9, հա­մե­մա­տե՛ք Ե­սա­յի 66.19 հա­մա­րի հետ)։ Հե­թա­նոս­նե­րի բարձ­րա­ցու­մը հրեա­նե­րին ի­րա­վունք չէր տա­լիս գան­գատ­վե­լու, թե Աստ­ված ա­նար­դար է, որ նրանց ևս տա­լիս է միև­ նույն պարգևատ­րու­մը։ Ոչ էլ դա ի­րա­վունք էր տա­լիս հե­թա­նոս­նե­րին ան­հար­գա­լից վե­րա­բեր­վել ի­րենց հրեա եղ­բայր­նե­րին և քույ­րե­րին, ինչ­պես օր­վա սկզբին վարձ­ված աշ­խա­տող­նե­րը չպետք է վերևից նա­յեն օր­վա վեր­ջին մոտ վարձ­ված աշ­խա­տող­նե­րին (տե՛ս Մատ­ թեոս 20.1–16)։ Ա­ռա­ջի­նը հրեա­նե­րին են վստահ­վել «Աստ­ծո պատ­ գամ­նե­րը» (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 3.2) որ­պես Աստ­ծո հայտ­նու­թյան ու­ղի։ 128

Դաս 13

Պո­ղո­սը հե­թա­նոս­նե­րին գրել է. «­Բայց ե­թե ճյու­ղե­րից մի քա­նի­սը կոտր­վե­ցին, իսկ դու, որ վայ­րի ձի­թե­նի էիր, նրանց վրա պատ­վաստ­ վե­ցիր և­ ար­մա­տին ու ձի­թե­նու պա­րար­տու­թյա­նը հա­ղոր­դա­կից դար­ձար, այն ճյու­ղե­րի ա­ռաջ մի՛ պար­ծե­նա» (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 11.17, 18)։ Խա­չի և Ա­վե­տա­րա­նի հանձ­նա­րա­րու­թյան լույ­սի ներ­քո ին­չո՞ւ է ցան­կա­ցած հոգևոր, էթ­նիկ և նույ­նիսկ քա­ղա­քա­կան է­լի­տա այդ­քան գար­շե­լի Աստ­ծո աչ­քում։ Ու­շադ­րու­թյամբ քննե՛ք ձեզ. փայ­փա­յո՞ւմ եք արդ­յոք հոգևոր կամ էթ­նիկ որևէ տե­սա­կի գե­րա­ կա­յու­թյուն ձեր հո­գու խոր­քում։ Ե­թե այդ­պես է, ա­պաշ­խա­րե՛ք։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 25

Այդ­պես էլ պի­տի գո­յատևեն ձեր սե­րունդն ու ձեր ա­նու­նը (Ե­սա­յի 66.22-24) Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 66.22 հա­մա­րը։ Ի՞նչ է մեզ ա­սում այս տեքս­ տը։ Ի՞նչ հույս կա­րող ենք մենք գտնել այս­տեղ։ Ե­սա­յու գրքի ա­մե­նա­հիա­նա­լի խոս­տում­նե­րից մե­կը կար­դում ենք Ե­սա­յի 66.22 հա­մա­րում։ Կար­դա­ցե՛ք այն ու­շադ­րու­թյամբ։ Նոր երկն­ քում և նոր երկ­րում մեր սե­րունդն ու ա­նու­նը պի­տի գո­յատևեն հա­ վե՛րժ։ Այլևս չեն կոր­ծա­նի, չեն կտրի, չեն պատ­վաս­տի, ճղա­կո­տոր չեն ա­նի և­ ար­մա­տա­խիլ չեն ա­նի։ Այս հա­մա­րում մենք ստա­նում ենք հա­վեր­ժա­կան կյան­քի խոս­տում նոր երկ­րում, որ­տեղ չկա մեղք, մահ, տա­ռա­պանք, որ­տեղ եր­կինքն ու եր­կի­րը նոր է։ Սա մեր քրիս­ տո­նեա­կան հա­վա­տի վերջ­նա­կան և լիա­կա­տար ի­րա­կա­նա­ցումն է, ա­վար­տը նրա, ինչ Քրիս­տոսն ի­րա­կա­նաց­րեց խա­չի վրա։ Ին­չո՞ւ է Ե­սա­յի 66.23 հա­մա­րում ներ­կա­յաց­ված նոր երկն­քի և նոր երկ­րի նկա­րագ­րու­թյան մեջ շա­բա­թի հետ ի հայտ գա­լիս նաև նո­րա­լու­սի­նը։ Թեև այս բարդ տեքս­տը դի­տար­կե­լու մի շարք մո­տե­ցում­ներ կան, դրան­ցից մե­կը հետև­յալն է. Աստ­ված ստեղ­ծեց շա­բա­թը, երբ դեռ զո­հա­բե­րա­կան հա­մա­կար­գը գո­յու­թյուն չու­ներ (Ծնն­դոց 2.2, 3)։ Այս պատ­ճա­ռով, թեև շա­բա­թը հարգ­վում էր ծի­սա­կան ա­րա­րո­ղա­կար­ գե­րում, սա­կայն այն դրան­ցից կախ­ված չէ։ Ուս­տի դա ան­խախտ կեր­պով շա­րու­նակ­վում է վե­րա­կանգն­ման ըն­թաց­քի ժա­մա­նակ ևս մինչև նոր եր­կի­րը։ Աստ­վա­ծաշն­չում չկա ոչ մի ցու­ցում այն մա­սին, որ նո­րա­լուս­նի օ­րե­րը երկր­պա­գու­թյան օ­րի­նա­կան օ­րեր էին, բա­ցի 129

Դաս 13

զո­հա­բե­րա­կան հա­մա­կար­գից։ Բայց մի­գու­ցե դրանք կլի­նեն երկր­ պա­գու­թյան օ­րեր (սա­կայն ոչ պար­տա­դիր կեր­պով հանգս­տի օ­րեր, ինչ­պես շա­բա­թը) նոր երկ­րում, հա­վա­նա­բար կե­նաց ծա­ռի ամ­սա­ կան ցիկ­լի հետ կապ­ված (­Հայտ­նու­թյուն 22.2)։ Ինչ էլ որ լի­նի Ե­սա­յի 66.23 հա­մա­րի հա­տուկ ի­մաս­տը, կարևոր կե­տը մնում է այն, որ Աստ­ծո ժո­ղո­վուր­դը երկր­պա­գե­լու է Նրան ողջ հա­վի­տե­նու­թյան ըն­թաց­քում։ Ին­չո՞ւ է Ե­սա­յին իր գիրքն ա­վար­տում բա­ցա­սա­կան պատ­կե­ րով, երբ փրկված­նե­րը նա­յում են Աստ­ծո դեմ ըմ­բոս­տա­ցող­նե­րի դիակ­նե­րին, ում Աստ­ված կոր­ծա­նել է (Ե­սա­յի 66.24)։ Որ­պես ակ­նա­ռու նա­խազ­գու­շա­ցում իր օ­րե­րի մարդ­կանց հա­ մար՝ Ե­սա­յին հա­կադ­րու­թյան տես­քով է ներ­կա­յաց­նում բա­բե­լոն­յան կոր­ծա­նու­մից փրկված հա­վա­տա­րիմ­նե­րին և կոր­ծան­վող ապս­ տամբ­նե­րին։ Սա հա­վեր­ժա­կան տան­ջանք չէ. ապս­տամբ­նե­րը մե­ ռած են, նրանք մա­հա­ցել են «կրա­կից»։ Կոր­ծան­ման այս մի­ջո­ցը չի դա­դա­րում, մինչև որ չի ա­վար­տում իր գոր­ծը, որ­պես­զի Ե­րու­սա­ղե­մի վե­րաա­րա­րումն սկսվի։ Ե­սա­յու նա­խազ­գու­շա­ցու­մը մատ­նան­շում է Հայտ­նու­թյուն գրքում կան­խա­գու­շակ­ված մար­գա­րեու­թյան վերջ­նա­կան ի­րա­կա­նա­ցում՝ մե­ղա­վոր­նե­րի, սա­տա­նա­յի և մահ­վան կոր­ծա­նու­մը կրա­կի լճում (­Հայտ­նու­թյուն 20), ին­չից հե­տո կլի­նի «նոր եր­կինք և նոր եր­կիր», սուրբ «նոր Ե­րու­սա­ղեմ», և­ այլևս ոչ մի լաց կամ ցավ, «ո­րով­հետև նախ­կին­ներն ան­ցան» (­Հայտ­նու­թյուն 21.1–4, հա­մե­մա­տե՛ք Ե­սա­յի 65.17–19 հա­մար­նե­րի հետ), նոր գո­յու­թյուն և հա­վեր­ժա­կան կյանք բո­լո­րի հա­մար, ով­քեր փրկվել են երկ­րից։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՄԱՐ­ՏԻ 26

Հե­տա­գա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար Եր­կիր մո­լո­րա­կը մեղ­քից վերջ­նա­կա­նա­պես մաք­րե­լու թե­մա­յով կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Մեծ պայ­քար գրքի 602-617 է­ջե­րի «­Պայ­քարն ա­վարտ­ված է» գլու­խը։ «Եվ հա­վեր­ժու­թյան տա­րի­նե­րը, գլոր­վե­լով ա­ռաջ, ի­րենց հետ ա­ վե­լի հա­րուստ ու ա­վե­լի փա­ռա­հեղ հայտ­նու­թյուն­ներ կբե­րեն Աստ­ծո և Քրիս­տո­սի մա­սին: Գի­տու­թյան զար­գաց­ման հետ մեկ­տեղ կա­ճեն նաև սե­րը, ակ­նա­ծանքն ու եր­ջան­կու­թյու­նը: Մար­դիկ որ­քան շատ ճա­նա­չեն Աստ­ծուն, այն­քան ա­վե­լի կհիա­նան Նրա բնա­վո­րու­թյամբ: 130

Դաս 13

Երբ Հի­սու­սը փրկված­նե­րի առջև բա­ցա­հայ­տում է փրկու­թյան գան­ ձե­րը և սա­տա­նա­յի դեմ մեծ պայ­քա­րում ձեռք բեր­ված զար­մա­նա­լի նվա­ճում­նե­րը, նրանց սրտե­րը թրթռում են ա­վե­լի ջեր­մե­ռանդ նվի­րու­ մով, նրանք ա­վե­լի մեծ հիաց­մուն­քով են նվա­գում ոսկ­յա տա­վիղ­նե­րի վրա, և հա­զար հա­զա­րա­վոր ու բյուր բյու­րա­վոր ձայ­ներ միա­նում են փա­ռա­բա­նող հզոր երգ­չախմ­բին։ «Լ­սե­ցի նաև, որ երկն­քում, երկ­րի վրա, երկ­րի տակ և ծո­վում ե­ ղած բո­լոր ա­րա­րած­նե­րը, դրանց մեջ ե­ղած ա­մեն բան ա­սում էին. «­Գա­հի վրա նստո­ղին ու Գա­ռա­նը լի­նի օրհ­նու­թյուն, փառք ու իշ­խա­ նու­թյուն հա­վիտ­յանս հա­վի­տե­նից»» (­Հայտ­նու­թյուն 5.13): Մեծ պայ­քարն ա­վարտ­ված է: Մեղք և մե­ղա­վոր­ներ այլևս չկան: Ամ­բողջ տիե­զեր­քը մա­քուր է: Ներ­դաշ­նա­կու­թյան և­ ու­րա­խու­թյան մեկ զարկ է բա­բա­խում ամ­բողջ ան­ծայ­րա­ծիր ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան մեջ: Նրա­նից, ով ստեղ­ծել է ա­մե­նը, կյանք, լույս ու բերկ­րանք է հոր­ դում դե­պի ա­նեզր տիե­զեր­քի բո­լոր տի­րույթ­նե­րը: Փոք­րա­գույն ա­տո­ մից մինչև մե­ծա­գույն աշ­խար­հը, ա­մեն բան` շնչա­վոր թե ան­շունչ, իր անս­քող գե­ղեց­կու­թյամբ և կա­տար­յալ ու­րա­խու­թյամբ հռչա­կում է, որ Աստ­ված սեր է»։ Է­լեն Ուայթ, Մեծ պայ­քար, էջ 678։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Ին­չո՞ւ է նոր երկն­քում և նոր երկ­րում հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի խոս­տումն այն­քա՜ն հիմ­նա­րար մեր քրիս­տո­նեա­կան հա­վա­տի հա­մար։ Ի՞նչ օ­գուտ կլի­ներ մեր հա­վա­տից ա­ռանց այդ խոստ­ ման։ 2. Կար­դա­ցե՛ք Բ Պետ­րոս 3.10–14 հա­մար­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս են այս տեքս­տերն ար­տա­ցո­լում Ե­սա­յի 66-րդ գլ­խում ներ­կա­յաց­ված միև­նույն գա­ղա­փա­րը։ Ամ­փո­փում.

Ե­սա­յին ներ­կա­յաց­նում է շշմե­ցու­ցիչ տես­լա­կան։ Աստ­ված ոչ միայն կմաք­րի և կ­վե­րա­կանգ­նի հա­վա­տի Իր հա­մայն­քը, այլև կմե­ ծաց­նի դրա սահ­ման­նե­րը՝ բո­լոր ազ­գե­րին նե­րա­ռե­լու հա­մար։ Ի վեր­ջո, Նրա հա­մայն­քի վե­րաա­րա­րու­մը կտա­նի Եր­կիր մո­լո­րա­կի վե­րաա­րար­մա­նը, որ­տեղ Նրա ներ­կա­յու­թյու­նը կլի­նի Իր ժո­ղովր­դի վերջ­նա­կան մխի­թա­րու­թյու­նը։

131

Դաս 13