Հիսուսը եբրայեցիների նամակում

ԱՍՏՎԱԾԱՇՆՉԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐՈՒԹՅԱՆ ՁԵՌՆԱՐԿ ՇԱԲԱԹՕՐՅԱ ԴՊՐՈՑԻ ՀԱՄԱՐ Հունվար, փետրվար, մարտ 2022թ.

ՀԻՍՈՒՍԸ ԵԲՐԱՅԵՑԻՆԵՐԻ ՆԱՄԱԿՈՒՄ Ֆելիքս Կորտեզ

Բովանդակություն Դաս 1. 25.12–31.12 Նա­մակ՝ մեզ եվ հրեաներին. . . . . . . . . . . . . . . 5 Դաս 2. 01.01–07.01 Եբրայեցիներին ուղղված թղթի լուրը . . . . . . 15 Դաս 3. 08.01–14.01 Հիսուսը՝ խոստացված Որդին. . . . . . . . . . . . . 25 Դաս 4. 15.01–21.01 Հիսուսը՝ մեր հավատարիմ Եղբայրը. . . . . . . 34 Դաս 5. 22.01–28.01 Հիսուսը՝ հանգստություն պարգեվողը. . . . . 44 Դաս 6. 29.01–04.02 Հիսուսը՝ հավատարիմ Քահանան . . . . . . . . 54 Դաս 7. 05.02–11.02 Հիսուսը՝ հոգու խարիսխը. . . . . . . . . . . . . . . 64 Դաս 8. 12.02–18.02 Հիսուսը՝ նոր ուխտի Միջնորդը. . . . . . . . . . . 73 Դաս 9. 19.02–25.02 Հիսուսը՝ կատարյալ Զոհը. . . . . . . . . . . . . . . 82 Դաս 10. 26.02–04.03 Հիսուսը բացում է ճանապարհը վարագույրի միջոցով. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 Դաս 11. 05.03–11.03 Հիսուսը՝ մեր հավատի Զորագլուխն ու Կատարողը. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Դաս 12. 12.03–18.03 Ընդունելով անսասան թագավորություն . . 112 Դաս 13. 19.03–25.03 Եղբայրասիրությունը թող հաստա՛տ մնա. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122

ՀԻՍՈՒՍԸ ԵԲՐԱՅԵՑԻՆԵՐԻ ՆԱՄԱԿՈՒՄ Նա նրան ա­ռա­ջին ան­գամ հան­դի­պեց ե­կե­ղե­ցում։ Ինչ-որ հանձ­ նա­րա­րու­թյամբ շտա­պում էր ինչ-որ տեղ՝ խո­րա­սուզ­ված մտքե­րի մեջ, երբ այդ տե­սա­րանն ուշ­քի բե­րեց ի­րեն։ Նկա­րը հա­մար­յա եր­կու մետր բարձ­րու­թյուն և­ ե­րեք մետր լայ­նու­թյուն ու­ներ, սա­կայն կտա­ վին պատ­կեր­ված կի­նը տա­րօ­րի­նակ գե­րող ազ­դե­ցու­թյուն ու­ներ այս ե­րի­տա­սար­դի վրա։ Ին­չո՞ւ ե­րի­տա­սար­դը չէր կա­րո­ղա­նում հա­յաց­ քը կտրել նրա­նից։ Ի՞նչ էր դա։ Փոքր-ինչ մտո­րե­լուց հե­տո նա հաս­ կա­ցավ, որ պատ­ճա­ռը նրա աչ­քերն էին։ Նկա­րում պատ­կեր­ված էր միայն կնոջ դեմ­քը, և նա կլան­ված ինչ-որ բա­նի էր նա­յում։ Սա­կայն՝ ին­չի՞, և­ին­չո՞ւ էր նա այդ­քան կլան­ված դրա­նով։ Շատ եր­կար ժա­մա­ նակ ե­րի­տա­սար­դը չէր կա­րո­ղա­նում մտքից հա­նել նկա­րը։ Տա­րի­ներ անց նկա­րիչ Առ­նոլդ Խի­մե­նե­սը իր հա­մար բա­ցա­հայ­տեց այդ նկա­րի ո­րոշ գաղտ­նիք­ներ։ Նկարն այն­պես էր պատ­կեր­ված, որ դի­տող­նե­րի ու­շադ­րու­թյու­նը գրա­վում էր դե­պի կնոջ աչ­քե­րը, սա­կայն ի­րա­կան գաղտ­նի­քը նրա բի­բերն էին։ Նկա­րին ու­շա­դիր նա­յե­լու դեպ­ քում պարզ էր դառ­նում, որ դրան­ցում ար­տա­ցոլ­վում էր այն, ին­չին նա­յում էր կի­նը։ Նրա աչ­քե­րը հառ­ված էին Հի­սու­սի խա­չին։ Հի­սու­սի պատ­կե­րը՝ ներ­կա­յաց­ված Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին ուղղ­ված թղթում, կա­րող է նմա­նա­տիպ գրա­վիչ ազ­դե­ցու­թյուն գոր­ծել մեզ վրա։ Հի­սու­սը նկա­րագր­ված է նախ և­ ա­ռաջ որ­պես տիե­զեր­քի Տի­րա­կալ, Ով գա­հա­կա­լում է Աստ­ծո աջ կող­մում։ Ան­թիվ-ան­հա­մար հրեշ­տակ­ ներ փա­ռա­բա­նում, երկր­պա­գում ու ծա­ռա­յում են Նրան (Եբ­րա­յե­ցի­նե­ րին 1.5–14, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.22–24)։ Նա ձեռք է բե­րել ղե­կա­վա­րե­լու ի­րա­վուն­քը, քա­նի որ Իր մահ­վան մի­ջո­ցով ե­րաշ­խա­վո­րել է չա­րի կոր­ ծա­նու­մը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.14–16)։ Հի­սու­սը նաև մե­ծար­ված է որ­ պես Քա­հա­նա­յա­պետ։ Ան­մեղ ու կա­տա­րե­լա­պես սուրբ՝ Նա ապ­րում է հա­վիտ­յան, որ­պես­զի երկ­նա­յին սրբա­րա­նում մեզ հա­մար ծա­ռա­ յու­թյուն ի­րա­կա­նաց­նի (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.26–8.5)։ Նա այդ ա­նե­լու ի­րա­վուն­քը ձեռք է բե­րել, ո­րով­հետև ա­ռա­ջար­կել է Ի­րեն որ­պես կա­ տար­յալ, միակ զոհ, ո­րը գոր­ծում է բո­լո­րի հա­մար և հա­վերժ (Եբ­րա­ յե­ցի­նե­րին 10.1–14)։ Հի­սու­սը նաև Աստ­ծո և Իր ժո­ղովր­դի միջև նոր ուխ­տի Միջ­նորդն է, ո­րը կմնա հա­վիտ­յան (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.6–13)։ Այ­դու­հան­դերձ, Հի­սու­սի պատ­կե­րում ըն­թեր­ցող­նե­րին գրա­վում է ոչ միայն պար­զա­պես այն, ինչ Հի­սուսն ա­րել է, այլև այն, թե Ով 

3

է Հի­սու­սը։ Նա, ինչ­պես և մենք, ծնվել է կնո­ջից, մեզ նման փորձ­վել ու ծաղ­րու­ծա­նա­կի է են­թարկ­վել։ Այ­դու­հան­դերձ, Նա դեռևս մնում է տիե­զեր­քի զո­րու­թյան կենտ­րո­նում։ Երբ փոր­ձում ենք երևա­կա­յել երկ­նա­յին ան­ցու­դարձն իր տար­բեր ու հիաս­քանչ երկ­նա­յին էակ­նե­ րով, մեր աչ­քե­րը կանգ են առ­նում Նրա վրա, Ով այդ ա­մե­նի կենտ­րո­ նում է, Ով զար­մա­նա­լիո­րեն տես­քով մեզ է նման, քա­նի որ դար­ձավ մե­զա­նից մե­կը։ Հի­սու­սը՝ մեր Եղ­բայ­րը, այն­տեղ է՝ երկն­քում, ներ­կա­ յաց­նում է մեզ՝ ի հե­ճուկս մեր մեղ­քի և­ան­կում­նա­յին վի­ճա­կի ա­մո­թի։ Հի­սու­սի ան­ձի մեջ հատ­վում են փրկու­թյան պատ­մու­թյան ե­րեք հար­թու­թյուն­ներ։ Ա­ռա­ջինն անձ­նա­կան հար­թու­թյունն է։ Քրիս­տո­ նեա­կան կյան­քի նա­խա­տինք­նե­րից ու դժվա­րու­թյուն­նե­րից հոգ­նած (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.32–34) ըն­թեր­ցող­նե­րի հա­մար Հի­սու­սը հա­վա­տի Զո­րագ­լուխն ու Կա­տա­րողն է։ Նրանք պետք է նա­յեն Նրան, Ով նույն­ պես տա­ռա­պեց մե­ղա­վոր մարդ­կանց պատ­ճա­ռով (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.1–4)։ Երկ­րորդն ազ­գա­յին հար­թու­թյունն է։ Աստ­ծո ժո­ղովր­դի հա­ մար, ով­քեր ճամ­փոր­դում են դե­պի Աստ­ծո խոս­տա­ցած եր­կիր, Հի­սու­ սը նոր Հե­սուն է։ Նրանք պետք է հետևեն Նրա ա­ռաջ­նոր­դու­թյա­նը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 3, 4, 11, 12)։ Եր­րոր­դը տիե­զե­րա­կան հար­թու­թյունն է։ Հի­սու­սը նոր Ա­դամն է՝ Մար­դու Որ­դին, Ում մեջ ի­րա­կա­նա­նում են Աստ­ծո նպա­տակ­նե­րը մարդ­կու­թյան հա­մար (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.5– 10, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.22–28)։ Մեր հան­դեպ ու­նե­ցած Աստ­ծո սի­րո ողջ լայ­նու­թյու­նը, եր­կա­րու­ թյու­նը, բարձ­րու­թյունն ու խո­րու­թյունն ար­տա­ցո­լող Հի­սու­սի պատ­ կե­րը կլի­նի այս ե­ռամս­յա­կի մեր ու­սում­նա­սի­րու­թյան ա­ռար­կան։ Եվ ինչ­պես ե­րի­տա­սարդ կնոջ աչ­քե­րում ար­տա­ցոլ­ված Հի­սու­սի պատ­ կե­րը գրա­վեց ե­րի­տա­սարդ նկար­չի հա­յաց­քը, թող որ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին ուղղ­ված գրքում նկա­րագր­ված Հի­սու­սի պատ­կե­րը գրա­վի ոչ միայն մեր հա­յաց­քը, այլև մեր սերն ու հիաց­մուն­քը երկն­քում գտնվող մեր Եղ­բոր՝ Հի­սու­սի նկատ­մամբ։ Ֆե­լիքս Կոր­տե­զը Յո­թե­րորդ օր­վա ադ­վեն­տիս­տա­կան աստ­վա­ծա­ բա­նա­կան ճե­մա­րա­նի Նոր Կ­տա­կա­րա­նի գրա­կա­նու­թյան պրո­ֆե­ սոր է Էնդր­յու­սի հա­մալ­սա­րա­նում։ Նա ա­մուս­նա­ցած է Ալ­մա Գլո­րիա Ալ­վա­րե­սի հետ, ու­նի եր­կու ե­րե­խա. Հա­դի­դը Նյու Ջեր­սիի ե­կե­ղե­ցի­ նե­րից մե­կում հո­վիվ է, իսկ Ալ­ման՝ Էնդր­յու­սի հա­մալ­սա­րա­նի հնա­գի­ տա­կան ֆա­կուլ­տե­տի ու­սա­նո­ղ։

4

ԴԱՍ 1 ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 25-31

ՆԱ­ՄԱԿ՝ ՄԵԶ ԵՎ ՀՐԵԱՆԵՐԻՆ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.3, 4, Ա Պետ­րոս 4.14, 16, Եբ­րա­յե­ցի­նե­ րին 13.1–9, 13, Գ Թա­գա­վոր­նե­րի 19.1–18, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 3.12–14, Թվեր 13։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «­Ձեզ համ­բե­րու­թյուն է պետք, որ­պես­զի Աստ­ծու կամ­քը կա­ տա­րե­լով՝ խոս­տումն ստա­նաք» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.36)։ Երբևէ պատ­կե­րաց­րե՞լ եք, թե ինչ­պի­սին կլի­ներ Հի­սու­սի կամ ա­ռաք­յալ­նե­րից որևէ մե­կի քա­րո­զը։ Մեզ հա­սել են նրանց ո­րոշ քա­ րոզ­նե­րից հատ­ված­ներ և հա­կիրճ ամ­փո­փում­ներ, սա­կայն դրանք սահ­մա­նա­փակ պատ­կե­րա­ցում են տա­լիս այն մա­սին, թե ին­չի նման կլի­ներ նրանց ան­ձամբ լսե­լը։ Այ­դու­հան­դերձ, Աստ­ված մեզ հա­մար Սուրբ Գր­քում պահ­պա­նել է առն­վազն մեկ ամ­բող­ջա­կան քա­րոզ՝ հրեա­նե­րին ուղղ­ված Պո­ղո­սի նա­մա­կը։ Պո­ղո­սը՝ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին թղթի հե­ղի­նա­կը, իր սե­փա­կան գրվածքն ան­վա­նում է «հոր­դո­րի խոսք» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.22)։ Այս ար­տա­ հայ­տու­թյունն օգ­տա­գործ­վել է քա­րո­զը ներ­կա­յաց­նե­լու հա­մար թե՛ ժո­ղո­վա­րա­նում (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 13.15) և թե՛ քրիս­տո­նեա­կան երկր­պա­գու­թյան ժա­մա­նակ (Ա Տի­մո­թեո­սին 4.13)։ Այս­պի­սով հաս­ տատ­վել է, որ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին թուղ­թը մեզ հա­սած ա­մե­նա­վաղ «լիար­ ժեք քրիս­տո­նեա­կան քա­րոզն» է։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին թուղթն ուղղ­ված էր Հի­սու­սին ըն­դու­նած հա­վա­տաց­յալ­նե­րին, ո­րոնք հե­տո դժվա­րու­ թյուն­ներ էին կրում։ Ո­մանք հան­րայ­նո­րեն ա­մո­թանք էին ստա­նում և հա­լած­վում (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.32–34)։ Մ­յուս­նե­րը բախ­վում էին ֆի­ նան­սա­կան խնդիր­նե­րի (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.5, 6)։ Շա­տե­րը փորձ­վե­ ցին և սկ­սե­ցին կաս­կա­ծի տակ դնել ի­րենց հա­վա­տը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 3.12, 13)։ Մի՞­թե մենք այ­սօր նման փոր­ձու­թյուն­ներ չենք կրում։ Ա­ռաք­յալն իր ո­գեշն­չող քա­րո­զով սա­կայն կոչ է ա­նում նրանց (ա­վե­ լի լայն ի­մաս­տով նաև մեզ) հաս­տատ մնալ Հի­սու­սին հա­վա­տա­լու մեջ և հա­ռել ի­րենց աչ­քե­րը Հի­սու­սին, Ով այժմ երկ­նա­յին սրբա­րա­նում է։ Դաս 1

5

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 26

Փառահեղ սկիզբ Քա­րո­զը հաս­կա­նա­լու և դ­րա պատ­գա­մը մեզ հա­մար կի­րա­ռե­լի դարձ­նե­լու հա­մար մենք պետք է հաս­կա­նանք ժո­ղով­քի պատ­մու­ թյունն ու դրա ան­դամ­նե­րի ի­րա­վի­ճա­կը, երբ նրանք ա­ռաք­յա­լից ստա­ցան նա­մա­կը։ Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.3, 4 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ էին զգում Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին թղթի հաս­ցեա­տե­րե­րը, երբ ա­ռա­ջին ան­գամ դար­ձի ե­կան։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Այս հատ­վա­ծը են­թադ­րում է, որ այս ժո­ղո­վուրդն ան­ձամբ չէր լսել Հի­սու­սի քա­րոզ­նե­րը։ Նրանք Ա­վե­տա­րանն ստա­ցել էին այլ ա­վե­տա­ րա­նիչ­նե­րից, ո­րոնք նրանց հայտ­նել էին «փրկու­թյան» լու­րի մա­սին։ Պո­ղոսն ա­սում է նաև, որ ա­վե­տա­րա­նիչ­նե­րը «հաս­տա­տե­ցին» լու­ րը, և­որ Ին­քը՝ Աստ­ված «այն վկա­յեց նշան­նե­րով, հրաշք­նե­րով»։ Սա նշա­նա­կում է, որ Աստ­ված տրա­մադ­րել էր Ա­վե­տա­րա­նի փոր­ձա­ռա­ կան՝ հրաշք­նե­րով և­ այլ հզոր գոր­ծե­րով հաս­տա­տում, ո­րոնց թվում էին նաև «­Սուրբ Հո­գու պարգև­նե­րը»։ Նոր Կ­տա­կա­րա­նը տե­ղե­կաց­ նում է, որ նոր վայ­րե­րում Ա­վե­տա­րա­նի քա­րո­զը հա­ճախ ու­ղեկց­վում էր այն­պի­սի հրաշք­նե­րով, ինչ­պի­սիք են զարմանարաշ բժշկու­թյու­ն­ ները, դևե­րից ա­զա­տագ­րու­մը և հոգևոր պարգև­նե­րի հե­ղու­մը։ Քրիս­տո­նեա­կան ե­կե­ղե­ցու հիմ­նա­վոր­ման ժա­մա­նակ Աստ­ված հե­ղեց Իր Հո­գին ա­ռաք­յալ­նե­րի վրա Ե­րու­սա­ղե­մում, որ­պես­զի նրանք կա­րո­ղա­նա­յին Ա­վե­տա­րա­նի լու­րը հռչա­կել այն լե­զու­նե­րով, ո­րոնք նախ­կի­նում ան­ծա­նոթ էին ի­րենց և հ­րաշք­ներ ա­նել (­Գործք ա­ռա­ քե­լոց 2, 3)։ Փի­լիպ­պո­սը նմա­նա­տիպ հրաշք­ներ կա­տա­րեց Սա­մա­ րիա­յում (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 8), Պետ­րո­սը՝ Հոպ­պեում և Կե­սա­րիա­յում (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 9, 10), իսկ Պո­ղո­սը իր ծա­ռա­յու­թյան ողջ ըն­թաց­ քում՝ Փոքր Ա­սիա­յում և Եվ­րո­պա­յում (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 13–28)։ Այս հզոր գոր­ծե­րը բա­ցա­ռիկ ա­պա­ցույց էին, ո­րոնք հաս­տա­տում էին «փրկու­թյան» լու­րը՝ Աստ­ծո թա­գա­վո­րու­թյան հիմ­նադ­րու­մը, ինչ­պես նաև փրկու­թյու­նը դա­տա­պար­տու­թյու­նից և­ա­զա­տագ­րու­մը չար ու­ ժե­րից (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.25–29)։ Հո­գին վաղ հա­վա­տաց­յալ քրիս­տոն­յա­նե­րին տվեց այն վստա­ հու­թյու­նը, որ ի­րենց մեղ­քե­րը ներ­ված են, ուս­տի նրանք այլևս չէին 6

Դաս 1

սար­սա­փում դա­տաս­տա­նից, ին­չի շնոր­հիվ նրանց ա­ղոթք­նե­րը հա­ մար­ձակ էին և վս­տա­հու­թյամբ լի, իսկ նրանց հոգևոր ըն­թաց­քը՝ ու­րա­խու­թյամբ լի (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 2.37–47)։ Հո­գին նաև ա­զա­տագ­ րեց նրանց, ով­քեր չար ո­գի­նե­րի կա­պանք­նե­րում էին հայտն­վել, ին­չը չա­րի ու­ժե­րի նկատ­մամբ Աստ­ծո զո­րու­թյան գե­րա­կա­յու­թյան զար­մա­ նահ­րաշ ա­պա­ցույց էր և ցույց էր տա­լիս, որ նրանց կյան­քում հաս­ տատ­վել էր Աստ­ծո թա­գա­վո­րու­թյու­նը։ Ո՞րն է ձեր դար­ձի պատ­մու­թյու­նը։ Ինչ­պե՞ս եք հաս­տատ­վել ձեր հա­վա­տում առ Հի­սուս Քրիս­տո­սը որ­պես ձեր Տեր և Փր­կիչ։ Ին­ չո՞ւ է օգ­տա­կար ժա­մա­նակ առ ժա­մա­նակ հի­շել, թե ինչ­պես է Աստ­ված սկզբում աշ­խա­տել ձեր կյան­քում, որ­պես­զի ձեզ բե­րի Իր մոտ։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 27

Պայքարը Երբ հա­վա­տաց­յալ­նե­րը խոս­տո­վա­նե­ցին ի­րենց հա­վատն առ Քրիս­տո­սը և միա­ցան ե­կե­ղե­ցուն, նրանք սահ­մա­նե­ցին սահ­մա­ նա­զա­տիչ նշան, որն ի­րենց պետք է տա­րան­ջա­տեր հա­սա­րա­կու­ թյան մյուս ան­դամ­նե­րից։ Ցա­վոք, սա կռվախն­ձոր դար­ձավ, քա­նի որ ա­նուղ­ղա­կի կեր­պով բա­ցա­սա­կան լույ­սի ներ­քո էր ցույց տա­լիս իրենց հա­սա­րա­կու­թյունն ու նրա ար­ժեք­նե­րը։ Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.32–34 և Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.3 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ էին վե­րապ­րում Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին թղթի հաս­ ցեա­տե­րերն ի­րենց դար­ձից հե­տո։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Շատ հա­վա­նա­կան է, որ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին թղթի հաս­ցեա­տե­րե­րը բոր­բոք­ված ընդ­դի­մա­դիր­նե­րի ամ­բո­խի գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի հետևան­ քով տու­ժե­ցին թե՛ ֆի­զի­կա­պես, թե՛ հո­գե­պես (օ­րի­նակ՝ Գործք ա­ռա­ քե­լոց 16.19–22, Գործք ա­ռա­քե­լոց 17.1–9)։ Նրանց բան­տար­կում էին, չի բա­ցառ­վում, որ նաև ծե­ծի էին են­թար­կում, քա­նի որ պաշ­տոն­յա­ ներն ու­նեին պա­տիժ և բան­տար­կու­թյուն­ներ թույլ տա­լու լիա­զո­րու­ թյուն ա­պա­ցույց­նե­րի հա­վա­քագր­ման ըն­թաց­քում՝ հա­ճախ ա­ռանց պատ­շաճ դա­տա­կան նոր­մե­րի պահ­պան­ման (օ­րի­նակ՝ Գործք ա­ռա­ քե­լոց 16.22, 23)։ Դաս 1

7

Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.24–26 և Ա Պետ­րոս 4.14, 16 հա­մար­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս է Մով­սե­սի և Ա Պետ­րոս թղթի հաս­ցեա­ տե­րե­րի փոր­ձա­ռու­թյունն օգ­նում մեզ հաս­կա­նալ, թե ին­չու էին քրիս­տոն­յա հա­վա­տաց­յալ­նե­րը հա­լած­վում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Կ­րել «Քրիս­տո­սի նա­խա­տին­քը» պար­զա­պես նշա­նա­կում է ի­րեն նույ­նա­կա­նաց­նել Քրիս­տո­սի հետ և կ­րել այն ա­նար­գանքն ու վի­րա­ վո­րանք­նե­րը, ո­րոնք բխում են այդ միու­թյու­նից։ Քրիս­տոն­յա­նե­րի դեմ ուղղ­ված հան­րա­յին թշնա­ման­քը նրանց յու­րա­հա­տուկ կրո­նա­ կան հա­մոզ­մունք­նե­րի արդ­յունքն էր։ Մար­դիկ կա­րող են վի­րա­վոր­վել այն կրո­նա­կան հա­մոզ­մունք­նե­րից, ո­րոնք չեն հաս­կա­նում, կամ այն մարդ­կան­ցից, ո­րոնց կեն­սա­կերպն ու բա­րո­յա­կան ար­ժեք­նե­րը կա­ րող են ստի­պել ուրշ­նե­րին մեղ­քի զգա­ցում ու­նե­նալ կամ ա­մոթ զգալ։ Ք.Հ. ա­ռա­ջին դա­րի կե­սին Տա­կի­տո­սը առաջինը հա­մա­րում էր, որ քրիս­տոն­յա­նե­րը մե­ղա­վոր են «մարդ­կու­թյան դեմ բոր­բոք­ված ա­տե­ լու­թյան» մեջ։ Ալֆ­րեդ Ջ. Չըրչ և Ուի­լիամ Ջ. Բրոդ­րիբ, թարգ­մա­նու­ թյուն, Տա­կի­տո­սի լիա­կա­տար գոր­ծե­րը (Նյու Յորք, Ժա­մա­նա­կա­կից գրա­դա­րան, 1942), Տա­րեգ­րու­թյուն 15.44.1։ Ինչ էլ որ լի­նի այս մե­ ղադ­րան­քի կոնկ­րետ պատ­ճա­ռը, որն ան­կաս­կած կեղծ է, շատ վաղ քրիս­տոն­յա­ներ, ինչ­պի­սիք են այն մար­դիկ, ում Պո­ղո­սը գրում է այս նա­մա­կը, տա­ռա­պում էին ի­րենց հա­վա­տի հա­մար։ Բո­լորն են տա­ռա­պում՝ քրիս­տոն­յա թե ոչ քրիս­տոն­յա։ Այ­դու­հան­ դերձ, ի՞նչ է նշա­նա­կում տա­ռա­պել հա­նուն Քրիս­տո­սի։ Մեր կրած տա­ռա­պանք­նե­րի որ­քա՞ն մասն է հա­նուն Քրիս­տո­սի, և­ որ­քա՞ն մասն է մեր սե­փա­կան ընտ­րու­թյուն­նե­րի արդ­յուն­քը։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 28

Տկարություն Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին թղթի հաս­ցեա­տե­րե­րը կա­րո­ղա­նում էին պա­հել ի­րենց հա­վատն ու նվիր­վա­ծու­թյու­նը Քրիս­տո­սին՝ ի հե­ճուկս մերժ­ ման ու հա­լա­ծանք­նե­րի։ Սա­կայն ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քում հա­կա­ մար­տու­թյու­նը թո­ղեց իր հետ­քե­րը։ Նրանք լավ պայ­քար մղե­ցին և հաղ­թա­նա­կով դուրս ե­կան պայ­քա­րից, սա­կայն նաև ու­ժաս­պառ և ջախ­ջախ­ված։ 8

Դաս 1

Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.18, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 3.12, 13, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.15, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.25, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.3, 12, 13 և Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.1–9, 13 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ տա­րա­տե­սակ մար­տահ­րա­վեր­նե­րի էին առ­ճա­կատ­վում հա­վա­ տաց­յալ­նե­րը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին թուղ­թը պատ­մում է մեզ, որ դրա հաս­ցեա­տե­րե­րը շա­րու­նա­կում էին դժվա­րու­թյուն­նե­րի մի­ջով անց­նել։ Նրանց պատ­վի դեմ ուղղ­ված բա­նա­վոր և հա­վա­նա­բար նաև այլ տե­սա­կի հար­ձա­ կում­նե­րը շա­րու­նակ­վում էին (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.13)։ Հա­վա­տաց­ յալ­նե­րի մի մա­սը դեռևս բան­տում էր (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.3), ին­չը կա­րող էր թե՛ ֆի­նան­սա­պես, թե՛ հոգևո­րա­պես քայ­քա­յել ե­կե­ղե­ցին։ Նրանք ու­ժաս­պառ էին (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.12, 13) և կա­րող էին հեշ­ տու­թյամբ «հու­սա­հատ­վել» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.3)։ Ինչ­պես մարդ­կանց մոտ, այն­պես էլ հա­մայնք­նե­րում պա­տա­հում է, որ երբ անց­նում է հաղ­թա­նա­կի հուզ­մունքն ու հրճվան­քը, հո­գե­բա­ նա­կան և­ այլ տե­սա­կի պաշտ­պա­նու­թյան մի­ջոց­նե­րը թու­լա­նում են, մար­դիկ դառ­նում են ա­վե­լի խո­ցե­լի ի­րենց թշնա­մու հա­կա­հար­վա­ծի դեմ։ Այն ու­ժը, ո­րը մար­դը կամ հա­մայն­քը կենտ­րո­նաց­րել է գա­լիք սպառ­նա­լի­քին դի­մադ­րե­լու հա­մար, ա­վե­լի բարդ է հա­վա­քել երկ­րորդ ան­գամ։ Կար­դա­ցե՛ք Գ Թա­գա­վոր­նե­րի 19.1–4 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ պա­տա­ հեց Ե­ղիա­յի հետ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ «Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, մեծ հա­վա­տին ու փա­ռա­հեղ հաղ­թա­նա­կին հա­ջոր­դող ար­ձա­գան­քը սար­սա­փե­լի էր. Ե­ղիան ճնշված էր զգում: Նա վա­խե­նում էր, որ Կար­մե­ղո­սում սկիզբ ա­ռած բա­րե­նո­րո­գու­մը չի շա­րու­նակ­վի, և վ­հա­տու­թյու­նը պա­շա­րեց նրան: Նա բարձ­րա­ցել էր Փաս­գա լե­ռան կա­տա­րը և հի­մա ար­դեն հով­տում էր: Քա­նի դեռ նա են­թարկ­վում էր Ա­մե­նա­կա­րո­ղի Հո­գու ազ­դե­ցու­թյա­նը, կա­րո­ղա­ նում էր հաղ­թա­հա­րել հա­վա­տի ա­մե­նա­դա­ժան փոր­ձու­թյուն­ներն ան­գամ, սա­կայն հու­սա­հա­տու­թյան այս ժա­մին, երբ ա­կան­ջին դեռ հնչում էր Հե­զա­բե­լի սպառ­նա­լի­քը, իսկ սա­տա­նան էլ, թվում է, հաղ­ թա­նա­կում էր այս չար կնոջ դա­վադ­րու­թյան մի­ջո­ցով, նա սկսեց կորց­նել հույսն Աստ­ծո նկատ­մամբ: Նրա հա­վա­տը հա­սել էր գա­ Դաս 1

9

գաթ­նա­կե­տին, իսկ հի­մա ար­ձա­գան­քը սար­սա­փե­լի էր: Մո­ռա­նա­լով Աստ­ծուն՝ Ե­ղիան այ­սուայն­կողմ էր փախ­չում, մինչև որ միայ­նակ հայտն­վեց մի մռայլ ա­նա­պա­տում»։ Է­լեն Ուայթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ, էջ 161, 162։ Հի­շե՛ք այն դեպ­քե­րը, երբ ձեր քրիս­տո­նեա­կան կյան­քի ըն­թաց­ քում ձա­խո­ղում­ներ եք ու­նե­ցել և փոր­ձե՛ք հաս­կա­նալ այն հան­գա­ մանք­նե­րը և գոր­ծոն­նե­րը, ո­րոնք նպաս­տել են այդ ձա­խող­մա­նը։ Ի՞ն­չը կա­րող էիք այլ կերպ ա­նել։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 29

Իրար հե՛տ եղեք Ի՞նչ է խոր­հուրդ տա­լիս ա­նել ա­ռաք­յալն իր նա­մա­կի հաս­ցեա­ տե­րե­րին ի­րենց ի­րա­վի­ճա­կում։ Ի՞նչ կա­րող ենք սո­վո­րել Եբ­րա­յե­ ցի­նե­րին ուղղ­ված թղթից մեր սե­փա­կան օ­գու­տի հա­մար։ Ե­կե՛ք վեր­լու­ծենք, թե ինչ­պես Աստ­ված օգ­նեց Ե­ղիա­յին վե­րա­կանգն­վել հու­ սա­հա­տու­թյու­նից։ Կար­դա­ցե՛ք Գ Թա­գա­վոր­նե­րի 19.5–18 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ ա­րեց Աստ­ված Ե­ղիա­յի՝ Իր ծա­ռա­յի հա­վա­տը վե­րա­կանգ­նե­լու հա­մար։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Կար­մե­ղո­սից հե­տո Ե­ղիա­յի հետ Աստ­ծո վե­րա­բեր­մուն­քի պատ­ մու­թյու­նը հիաս­քանչ է, քա­նի որ այն ցույց է տա­լիս այն քնքուշ հո­գա­ տա­րու­թյունն ու ի­մաս­տու­թյու­նը, ո­րով Աստ­ված ծա­ռա­յում է նրանց, ով­քեր նե­ղու­թյան մեջ են և պայ­քա­րում են ի­րենց հա­վա­տը վե­րա­ կանգ­նե­լու հա­մար։ Աստ­ված մի քա­նի բան ա­րեց Ե­ղիա­յի հա­մար։ Ա­ռա­ջի­նը, հոգ տա­րավ նրա ֆի­զի­կա­կան կա­րիք­նե­րի մա­սին։ Ս­նունդ մա­տա­կա­րա­րեց և թույլ տվեց, որ հանգս­տա­նա։ Այ­նու­հետև, քա­րայ­ րի մի­ջից մեղմ հան­դի­մա­նեց նրան. «Ի՞նչ ու­նես այս­տեղ, Ե­ղիա՛» և թույլ տվեց, որ Ե­ղիան ա­վե­լի խորն ըն­կա­լի, թե ինչ­պես է Աստ­ված աշ­ խա­տում և­ ի­րա­կա­նաց­նում Իր նպա­տակ­նե­րը։ Աստ­ված ո՛չ քա­մու, ո՛չ երկ­րա­շար­ժի, ո՛չ էլ կրա­կի մեջ էր, այլ մեղմ ու նուրբ ձայ­նի մեջ։ Այ­նու­հետև Աստ­ված Ե­ղիա­յին աշ­խա­տանք տվեց ա­նե­լու և հանգս­ տաց­րեց նրան։

10

Դաս 1

Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.1, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 3.12–14, Եբ­ րա­յե­ցի­նե­րին 5.11–6.3 և Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.19–25 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ ա­նել է ա­ռա­ջար­կում Պո­ղո­սը ա­ռաք­յա­լը հա­վա­տաց­յալ­նե­րին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին ուղղ­ված թղթում մենք գտնում ենք մի քա­նի ցու­ ցում­ներ, որ ա­ռաք­յա­լը տա­լիս է այդ նա­մա­կի հաս­ցեա­տե­րե­րին, որ­պես­զի օգ­նի նրանց վե­րա­կանգ­նել ի­րենց սկզբնա­կան ուժն ու հա­ վա­տը։ Տե­սանկ­յուն­նե­րից մե­կը, ո­րը Պո­ղո­սը շեշ­տադ­րում է, ի­րենց հա­վա­տա­կից եղ­բայր­նե­րի ֆի­զի­կա­կան կա­րիք­նե­րը հո­գալն է։ Նա ա­ռա­ջար­կում է նրանց ցու­ցա­բե­րել հյու­րըն­կա­լու­թյուն և­ այ­ցե­լել բան­տարկ­յալ­նե­րին, ին­չը են­թադ­րում է նաև հո­գալ նրանց կա­րիք­ նե­րը։ Ա­ռաք­յա­լը հոր­դո­րում է ըն­թեր­ցող­նե­րին լի­նել ա­ռա­տա­ձեռն՝ հի­շե­լով, որ Աստ­ված չի լքի ի­րենց (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.1–6)։ Պո­ղո­ սը նաև հան­դի­մա­նում ու քա­ջա­լե­րում է նրանց։ Նա զգու­շաց­նում է նրանց, որ աս­տի­ճա­նա­բար «չշեղ­վեն» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.1) և «ան­հա­վատ, չար սիրտ» չու­նե­նան (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 3.12), ինչ­պես նաև խրա­խու­սում է նրանց ա­ճել հա­վա­տի ի­րենց ըն­կալ­ման մեջ (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.11–6.3)։ Պո­ղո­սը նշում է նաև հետևո­ղա­կա­նո­ րեն ե­կե­ղե­ցա­կան հա­վա­քույթ­նե­րին հա­ճա­խե­լու կարևո­րու­թյու­նը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.25)։ Հա­կիրճ ա­սած, նա ա­ռա­ջար­կում է նրանց միշտ միա­սին լի­նել, խրա­խու­սել միմ­յանց, տա­րա­ծել սեր և­ա­նել բա­ րի գոր­ծեր, սա­կայն նաև բարձ­րաց­նում է Հի­սու­սին և­ի­րենց հա­մար երկ­նա­յին սրբա­րա­նում Նրա ծա­ռա­յու­թյու­նը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.1, 2, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.1–4)։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 30

Այս վերջին օրերը Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.2, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.26–28, Եբ­ րա­յե­ցի­նե­րին 10.25, 36–38 և Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.25–28 հա­ մար­նե­րը։ Ի՞նչ միտք է շեշ­տադ­րում այս­տեղ Պո­ղո­սը հատ­կա­պես ժա­մա­նա­կի վե­րա­բեր­յալ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Դաս 1

11

Կա մի շատ կարևոր տարր, որն ա­ռաք­յա­լը շեշ­տադ­րում է, և­որն այս հոր­դո­րին հրա­տա­պու­թյուն է հա­ղոր­դում. նա­մա­կի հաս­ցեա­ տե­րերն ապ­րում են հենց «վեր­ջին օ­րե­րում» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.2), և խոս­տում­ներն ուր որ է պետք է ի­րա­կա­նա­նան (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.36–38)։ Հե­տաքրք­րա­կան է նաև այն, ինչ­պես կտես­նենք, որ Պո­ ղոսն իր լսա­րա­նին հա­մե­մա­տում է ա­նա­պա­տում դե­գե­րող սերն­դի հետ, ո­րը կանգ­նած էր Քա­նա­նի սահ­մա­նին՝ պատ­րաստ մտնե­լու խոս­տաց­ված եր­կիր։ Պո­ղո­սը հի­շեց­նում է նրանց. «­Քա­նի որ «­Մի փոքր միայն, մի փոքր ժա­մա­նակ ևս, և Նա, Ով գա­լու է, կգա ու չի ու­շա­նա»» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.37)։ Այ­նու­հետև նա նրանց քա­ջա­լե­ րում է. «Իսկ մենք ընկր­կող­ներ չենք, որ կորս­վենք, այլ մեր հո­գի­նե­րի փրկու­թյա­նը հա­վա­տա­ցող­ներ» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.39): Այս վեր­ջին հոր­դո­րը հի­շեցնւմ է հաս­ցեա­տե­րե­րին և մեզ այն վտանգ­նե­րի մա­ սին, ո­րոնք պատ­մու­թյան ըն­թաց­քում պա­տա­հել են Աստ­ծո ժո­ղովր­ դի հետ Աստ­ծո խոս­տում­նե­րի ի­րա­կա­նա­ցու­մից ան­մի­ջա­պես ա­ռաջ։ Թվեր գիր­քը խո­սում է հենց այս երևույ­թի մա­սին։ Աստ­վա­ծաշնչ­ յան ար­ձա­նագ­րու­թյուն­ներն ա­սում են, որ խոս­տաց­ված եր­կիր մտնե­լուց ան­մի­ջա­պես ա­ռաջ Իս­րա­յե­լը կրել է եր­կու կարևոր պար­ տու­թյուն­ներ։ Ա­ռա­ջին դեպ­քը նկա­րագր­ված է Թվեր 13-րդ և 14-րդ գ­լուխ­նե­րում, որ­տեղ պատմ­վում է այն կաս­կած­նե­րի մա­սին, ո­րոնք ա­ռաջ­նորդ­նե­րը տա­րա­ծում են ժո­ղովր­դի մեջ և Իս­րա­յե­լի հա­վա­տի ձա­խող­ման պատ­ճառ դառ­նում։ Արդ­յուն­քում ժո­ղո­վուր­դը ո­րո­շում է նոր ա­ռաջ­նորդ ընտ­րել և հետ դառ­նալ Ե­գիպ­տոս հենց այն պա­հին, երբ նրանք պետք է ուր որ է Քա­նան մտնեին։ Երկ­րորդ ան­գամ, իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րը ներգ­րավ­վում են հեշ­տա­սի­րու­ թյան, ինչ­պես նաև Բել Փե­գո­րում կեղծ երկր­պա­գու­թյան մեջ (Թվեր 24, 25)։ Մինչ Բա­ղաա­մին չէր հա­ջող­վում ա­նի­ծել իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րին, սա­տա­նան օգ­տա­գոր­ծեց սե­ռա­կան գայ­թակ­ղու­թյուն­ներն Իս­րա­յե­լին կեղծ երկր­պա­գու­թյան և մեղ­քի մեջ ներ­քա­շե­լու, ինչ­պես նաև Աստ­ծո ան­բա­րե­հա­ճու­թյու­նը նրանց վրա բե­րե­լու հա­մար։ Պո­ղո­սը զգու­շաց­նում է Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին նա­մա­կի հաս­ցեա­տե­րե­ րին այս եր­կու վտանգ­նե­րի մա­սին։ Ա­ռա­ջի­նը, նա նրանց հոր­դո­րում է ա­մուր կառ­չել ի­րենց հա­վատ­քին և հա­ռել ի­րենց աչ­քե­րը Հի­սու­ սին (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.14, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.23, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.1–4)։ Երկ­րորդ, նա նրանց հոր­դո­րում է զգու­շա­նալ ան­բա­րո­յա­ կա­նու­թյու­նից և­ ար­ծա­թա­սի­րու­թյու­նից (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.4–6)։ Եվ վեր­ջում նա նրանց հոր­դո­րում է ան­սալ և հ­նա­զանդ լի­նել ի­րենց ա­ռաջ­նորդ­նե­րին (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.7, 17)։ 12

Դաս 1

Հաշ­վի առ­նե­լով մեր ըն­կա­լու­մը մե­ռել­նե­րի վի­ճա­կի մա­սին և­այն, որ մեր աչ­քե­րը մահ­վան մահ­ճում փա­կե­լուց հե­տո հա­ջորդ բա­նը, որ կի­մա­նանք, Քրիս­տո­սի երկ­րորդ գա­լուստն է՝ ին­չո՞ւ կա­րող ենք ա­սել, որ բո­լոր մար­դիկ ապ­րել են «վեր­ջին օ­րե­րում»։­ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 31

Հետագա ուսումնասիրության համար Դևիդ դե Դիլ­վիան հստա­կո­րեն բա­ցատ­րում է, թե վաղ քրիս­տոն­ յա­ներն ին­չու էին են­թարկ­վում հա­լա­ծանք­նե­րի. «Քրիս­տոն­յա­նե­րը վա­րում էին մի կեն­սա­կերպ, ո­րը … կա­րող էր հա­մար­վել հա­կա­հա­ սա­րա­կա­կան և նույ­նիսկ կոր­ծա­նա­րար։ Զո­հա­բե­րու­թյուն­նե­րին և նման ա­րա­րո­ղա­կար­գե­րին բա­րե­պաշ­տո­րեն այ­ցե­լե­լով աստ­ված­նե­ րին հա­վա­տար­մու­թյուն ցու­ցա­բե­րե­լը դի­տարկ­վում էր նաև որ­պես հա­վա­տար­մու­թյուն երկ­րին, իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին, ըն­կեր­նե­րին և­ ըն­տա­նի­քին։ Աստ­վա­ծու­թյուն­նե­րի երկր­պա­գու­թյու­նը հա­սա­րա­կու­ թյու­նը կա­յուն և բար­գա­վաճ պա­հող հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րին մար­ դու նվիր­վա­ծու­թյան խորհր­դա­նիշ էր։ Ձեռն­պահ մնա­լով ա­ռա­ջի­նից՝ քրիս­տոն­յա­նե­րին (ինչ­պես և հ­րեա­նե­րին) կաս­կա­ծամ­տո­րեն դի­տում էին որ­պես հա­վա­նա­կան օ­րի­նա­խախտ­նե­րի և կայս­րու­թյան ներ­սում ապ­րող կոր­ծա­նա­րար տար­րե­րի»։ Հաս­տա­տա­կա­մու­թյուն ե­րախ­ տա­գի­տու­թյան մեջ (Գրանդ Ռա­փիդս, Մի­չի­գան, Էէրդ­մանս հրա­տա­ րակ­չա­կան ըն­կե­րու­թյուն, 2000, էջ 12)։ «Վ­հատ­ված­նե­րի հա­մար կա գոր­ծուն մի դե­ղա­մի­ջոց՝ հա­վատ, ա­ղոթք, գործ։ Հա­վատն ու գոր­ծու­նեու­թյու­նը վստա­հու­թյուն և բա­ վա­րար­վա­ծու­թյուն կտան, որն օ­րե­ցօր կա­ճի։ Դուք ա­հա­բե­կող կան­խազ­գա­ցում­նե­րին կամ ծայ­րա­հեղ վհա­տու­թյան տրվե­լու գայ­ թակ­ղու­թյա՞ն եք բախ­վում։ Նույ­նիսկ ա­մե­նա­մութ օ­րը, երբ ա­մեն ինչ սար­սա­փազ­դու է թվում, մի՛ վա­խե­ցեք։ Հա­վա­տա­ցե՛ք Աստ­ծուն։ Նա ծա­նոթ է ձեր կա­րիք­նե­րին։ Նա ա­մե­նա­կա­րող է։ Նրա ան­սահ­ման սերն ու կա­րեկ­ցան­քը եր­բեք չի վեր­ջա­նում։ Մի՛ վա­խե­ցեք, թե Նա չի կա­րո­ղա­նա ի­րա­կա­նաց­նել Իր խոս­տում­նե­րը։ Նա եր­բեք չի փո­խի այն ուխ­տը, ո­րը կա­պել է Ի­րեն սի­րող­նե­րի հետ։ Եվ Իր հա­վա­տա­րիմ ծա­ռա­նե­րին կտա այն­քան արդ­յու­նա­վե­տու­թյուն, որ­քան պա­հանջ­ վում է նրանց կա­րիք­նե­րը հո­գա­լու հա­մար։ Պո­ղոս ա­ռաք­յա­լը վկա­յել է. «Իսկ Նա ինձ ա­սաց. «­Քեզ Իմ շնոր­հը բա­վա­կան է, ո­րով­հետև Իմ զո­րու­թյու­նը տկա­րու­թյան մեջ է կա­տար­յալ դառ­նում»։ … Ուս­տի հա­ Դաս 1

13

նուն Քրիս­տո­սի հա­ճույ­քով համ­բե­րում եմ տկա­րու­թյուն­նե­րի, նա­խա­ տինք­նե­րի, վշտե­րի, հա­լա­ծանք­նե­րի և նե­ղու­թյուն­նե­րի, ո­րով­հետև երբ տկա­րա­նում եմ, այն ժա­մա­նակ զո­րա­նում եմ»»։ Է­լեն Ուայթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ, էջ 164, 165։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Հնա­րա­վո՞ր է արդ­յոք լի­նել «տար­բեր» մեր քրիս­տո­նեա­կան հա­ վա­տամ­քի պատ­ճա­ռով, այ­դու­հան­դերձ չմե­ղադր­վել մյուս­նե­րից «ան­ջատ­վե­լու» և նրանց ար­հա­մար­հե­լու մեջ։ Ե­թե ա­յո, ա­պա ինչ­ պե՞ս։ 2. Աստ­վա­ծաշն­չում «հոր­դոր» բա­ռը կա­րող է վե­րա­բե­րել ինչ­պես հան­դի­մա­նու­թյա­նը, այն­պես էլ խրա­խու­սան­քին։ Ին­չի՞ մա­սին պետք է հոգ տա­նենք կամ ին­չի՞ց պետք է զգու­շա­նանք հու­սալք­ ված մար­դուն հան­դի­մա­նե­լիս։ 3. Ի՞նչ նմա­նու­թյուն­ներ եք գտնում Եբ­րա­յե­ցին­րին ուղղ­ված թղթի հաս­ցեա­տե­րե­րի և Հայտ­նու­թյուն 3.14–22 հա­մար­նե­րում նկա­ րագր­ված Լաո­դի­կեի ե­կե­ղե­ցու ան­դամ­նե­րի փոր­ձա­ռու­թյուն­նե­րի միջև։ Ինչ­պե՞ս է այ­սօր՝ եր­կու հա­զար տա­րի անց, ձեր փոր­ձա­ ռու­թյու­նը նման նրանց փոր­ձա­ռու­թյա­նը, և­ ի՞նչ կա­րող ենք սո­ վո­րել այդ նմա­նու­թյուն­նե­րի­ց։

14

Դաս 1

­ԴԱՍ 2 ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 1–7

ԵԲՐԱՅԵՑԻՆԵՐԻՆ ՈՒՂՂՎԱԾ ԹՂԹԻ ԼՈՒՐԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.5–14, Ղու­կաս 1.30–33, Սաղ­մոս­ներ 132.1–5, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.14–16, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.1–4, Ա Պետ­րոս 2.9, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.8–12։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Եվ ա­սած­նե­րիս գլխա­վո­րը սա է. մենք այն­պի­սի քա­հա­նա­ յա­պետ ու­նենք, որ երկն­քում Մե­ծու­թյան ա­թո­ռի աջ կող­մում նստեց» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.1): Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին թղթից մի քա­նի տաս­նամ­յակ հե­տո՝ մոտ ՔՀ 100թ. գրված մի հրեա­կան փաս­տաթղ­թում ներ­կա­յաց­ված է մի ա­ղոթք. «Այս ա­մե­նը ես ա­սա­ցի Քեզ, Տե՛ր, ո­րով­հետև Դու ա­սա­ցիր, որ մեզ հա­մար ես ա­րա­րել այս աշ­խար­հը։ … Եվ այժմ, Տե՛ր, ա­հա այս ազ­գե­րը, ո­րոնք ո­չինչ են, գե­րիշ­խում են մեզ վրա և­ոչն­չաց­նում են մեզ։ Իսկ մենք՝ Քո ժո­ղո­վուր­դը, ում Դու կո­չել ես քո ա­ռաջ­նե­կը, միա­կը, Քեզ հա­մար նա­ խան­ձախն­դիրն ու ա­մե­նա­թան­կը, տրվել ենք այդ ազ­գե­րի ձեռ­քը»։ Ջեյմս Հ. Չարլ­զուորթ, խմբ., Հին Կ­տա­կա­րա­նի պսեվ­դոէ­պիգ­րա­ֆի­ կա, հա­տոր 1, (Նյու Յորք, Հենդ­րիք­սոն Փաբ­լի­շերս, 1983), էջ 536։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին թղթի հաս­ցեա­տե­րե­րը հա­վա­նա­բար նմա­նա­ տիպ ինչ-որ բան էին զգում։ Ե­թե նրանք Աստ­ծո զա­վակ­ներն էին, ին­ չո՞ւ էին նման տա­ռա­պանք­նե­րի մի­ջով անց­նում։ Պո­ղոսն այս թուղ­թը գրել է փոր­ձու­թյուն­նե­րի են­թարկ­վող հա­ վա­տաց­յալ­նե­րի հա­վատն ամ­րաց­նե­լու հա­մար։ Նա նրանց (և մեզ) հի­շեց­նում է, որ Աստ­ծո խոս­տում­նե­րը կի­րա­կա­նա­նան Հի­սու­սի մի­ ջո­ցով, Ով նստած է Հոր աջ կող­մում, և Ով մեզ շու­տով տուն կտա­նի։ Միև­նույն ժա­մա­նակ Հի­սու­սը բա­րե­խո­սում է Հո­րը մեր օրհ­նու­թյուն­ նե­րի հա­մար։ Ուս­տի մենք պետք է ա­մուր պա­հենք մեր հա­վա­տը մինչև վերջ։ ­Դաս

15

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 2

Հիսուսը մեր Թագավորն է Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին թղթի հիմ­նա­կան միտքն այն է, որ Հի­սուսն է Տի­ րա­կա­լը, Ով նստած է Հոր աջ կող­մում (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.1)։ Որ­պես Աստ­ված՝ Հի­սու­սը միշտ է ե­ղել տիե­զեր­քի Տի­րա­կա­լը։ Սա­կայն երբ Ա­դամն ու Ե­վան մե­ղան­չե­ցին, սա­տա­նան դար­ձավ այս աշ­խար­հի կա­ ռա­վա­րի­չը (­Հով­հան­նես 12.31, Հով­հան­նես 14.30, Հով­հան­նես 16.11)։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, Հի­սու­սը ե­կավ և խա­չի վրա պար­տու­թյան մատ­ նեց սա­տա­նա­յին՝ վե­րա­կանգ­նե­լով Իր ի­րա­վունքն իշ­խե­լու նրանց վրա, ով­քեր ըն­դու­նում են Ի­րեն որ­պես ի­րենց Փր­կիչ (­Կո­ղո­սա­ցի­նե­րին 2.13–15)։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին թղթի ա­ռա­ջին եր­կու գլուխ­նե­րը հատ­կա­պես շեշ­տադ­րում են Հի­սու­սի­՝որ­պես Թա­գա­վո­րի հան­դի­սա­վոր կեր­պով պաշ­տո­նի ստանձ­նու­մը։ Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.5–14 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է տե­ղի ու­ նե­նում այս­տեղ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Այս տեքս­տե­րը բա­ժան­ված են ե­րեք մա­սի։ Դրան­ցից յու­րա­քանչ­ յու­րը ներ­կա­յաց­նում է Որ­դու գա­հա­կալ­ման ա­րա­րո­ղու­թյան տե­ սանկ­յուն­նե­րից մե­կը։ Ա­ռա­ջի­նը, Աստ­ված Հի­սու­սին ներ­կա­յաց­նում է որ­պես թա­գա­վո­րի Որ­դի (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.5)։ Երկ­րորդ, Աստ­ված Որ­դուն ներ­կա­յաց­նում է երկ­նա­յին ար­քու­նի­քին, ո­րը երկր­պա­գում է Նրան (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.6, 8), մինչ Հայ­րը հայ­տա­րա­րում է Որ­դու հա­վի­տե­նա­կան Ա­րա­րիչ և Տի­րա­կալ լի­նե­լը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.8–12)։ Եր­րորդ, Աստ­ված գահ է բարձ­րաց­նում Որ­դուն՝ Նրան հանձ­նե­լով երկ­րի վրա իշ­խա­նու­թյու­նը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.13, 14)։ Նոր Կ­տա­կա­րա­նի ա­մե­նա­կարևոր հա­վա­տամք­նե­րից մեկն այն է, որ Հի­սու­սի մեջ Աստ­ված ի­րա­կա­նաց­րեց Դավ­թին տված Իր խոս­ տում­նե­րը (տե՛ս Բ Թա­գա­վոր­նե­րի 7.8–16 և Ղու­կաս 1.30–33)։ Հի­սու­սը ծնվեց Դավ­թի սերն­դից Դավ­թի քա­ղա­քում (­Մատ­թեոս 1.1–16, Ղու­ կաս 2.10, 11)։ Հի­սու­սի երկ­րա­յին ծա­ռա­յու­թյան ըն­թաց­քում մար­դիկ հա­ճախ էին Նրան ան­վա­նում «­Դավ­թի որ­դի»։ Նրան մա­հա­պատ­ժի են­թար­կե­ցին այն մե­ղադ­րան­քով, որ Ի­րեն ան­վա­նում էր «հրեա­նե­րի թա­գա­վոր» (­Մատ­թեոս 27.37)։ Պետ­րոսն ու Պո­ղո­սը քա­րո­զում էին, 16 ­Դաս

որ Հի­սու­սը հա­րու­թյուն է ա­ռել մե­ռել­նե­րից, ո­րով և­ ի­րա­կա­նա­ցել է Դավ­թին տրված խոս­տու­մը (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 2.22–36, Գործք ա­ռա­ քե­լոց 13.22–37)։ Իսկ Հով­հան­նե­սը Հի­սու­սին ան­վա­նում է «առ­յու­ծը՝ Հու­դա­յի ցե­ղից» (­Հայտ­նու­թյուն 5.5)։ Հրեա­նե­րը, ի­հար­կե, հա­մա­ձայ­նում են։ Աստ­ված Դավ­թին տված Իր խոս­տումն ի­րա­կա­նաց­րեց Հի­սու­սի մի­ջո­ցով. Աստ­ված Նրան մեծ «ա­նուն» տվեց (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.4), ներ­կա­յաց­րեց Նրան որ­պես Իր սե­փա­կան Որ­դի (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.5), հա­վիտ­յանս հա­վի­տե­նից հաս­տա­տեց Նրան որ­պես Ա­րա­րիչ և Տեր (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.8–12) և նս­տեց­րեց Նրան Իր «աջ կող­մում» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.13, 14)։ Ա­վե­լին, հա­մա­ձայն Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4-րդ գլ­խի՝ Հի­սու­սը մարդ­կանց ա­ռաջ­նոր­դում է Աստ­ծո հանգս­տի մեջ մտնե­լու և հի­շեց­նում մեզ, որ Հի­սուսն Աստ­ծո տան կա­ռու­ցողն է (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 3.3, 4)։ Այս­պի­սով, Հի­սուսն այս երկ­րի օ­րի­նա­կան Տի­րա­կալն է, որ պայ­ քար է մղում սա­տա­նա­յի՝ զավ­թի­չի դեմ՝ շա­հե­լու մեր հա­վա­տար­մու­ թյու­նը։ Հատ­կա­պես փոր­ձու­թյուն­նե­րի ժա­մա­նակ ինչ­պե՞ս կա­րող ենք մխի­թար­վել՝ ի­մա­նա­լով, որ Հի­սուսն է տիե­զեր­քի Տի­րա­կա­լը։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 3

Հիսուսը մեր Միջնորդն է Հինկ­տա­կա­րան­յան աստ­վա­ծա­բա­նու­թյան հե­տաքր­քիր գա­ղա­ փար­նե­րից մեկն այն է, որ Դավ­թի ցե­ղից դուրս ե­կող խոս­տաց­ված Թա­գա­վո­րը կներ­կա­յաց­նի ազ­գին Աստ­ծո ա­ռաջ։ Հա­մե­մա­տե՛ք Ելք 4.22, 23 հա­մար­նե­րը Բ Թա­գա­վոր­նե­րի 7.12– 14 հա­մար­նե­րի, Բ Օ­րենք 12.8–10 հա­մար­նե­րը Բ Թա­գա­վոր­նե­րի 7.9–11 հա­մար­նե­րի և Բ Օ­րենք 12.13, 14 հա­մար­նե­րը Սաղ­մոս­ ներ 132.1–5, 11–14 հա­մար­նե­րի հետ։ Իս­րա­յե­լին տրված ի՞նչ խոս­տում­ներ են ի­րա­կա­նա­նա­լու Դավ­թի ցե­ղից դուրս ե­կող Թա­ գա­վո­րի մի­ջո­ցով։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Իս­րա­յելն Աստ­ծո որ­դին էր, և Աստ­ված նրան տեղ պետք է տար, որ­տեղ նա հան­գիստ կառ­ներ իր թշնա­մի­նե­րից։ Աստ­ված նաև Իս­ ­Դաս

17

րա­յե­լի մեջ պետք է տեղ ընտ­րեր, որ­տեղ կբնակ­վեր Իր ա­նու­նը։ Իս­ րա­յե­լին տրված այս խոս­տում­ներն այժմ պետք է ի­րա­կա­նա­նա­յին Դավ­թի ցե­ղից դուրս ե­կող խոս­տաց­ված Թա­գա­վո­րի մի­ջո­ցով։ Նա պետք է ըն­դուն­վեր որ­պես Աստ­ծո որ­դի, Աստ­ված նրան հան­գիստ պետք է տար իր թշնա­մի­նե­րից, և նա պետք է Սիո­նում տա­ճար կա­ ռու­ցեր Աստ­ծո հա­մար, որ­տեղ պետք է բնակ­վեր Աստ­ծո ա­նու­նը։ Սա նշա­նա­կում է, որ Աստ­ված պետք է ի­րա­կա­նաց­ներ Իս­րա­յե­լին տված Իր խոս­տում­նե­րը Դավ­թի ցե­ղից դուրս ե­կող խոս­տաց­ված Թա­գա­վո­ րի մի­ջո­ցով, և­այդ Թա­գա­վորն Աստ­ծո ա­ռաջ պետք է ներ­կա­յաց­ներ Իս­րա­յե­լին։ Աստ­ծո և Իս­րա­յե­լի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում ներ­կա­յա­ցուց­չի ներգ­ րա­վու­մը հնա­րա­վոր դարձ­րեց նրանց ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի հա­վեր­ժա­ցու­մը։ Մով­սե­սա­կան ուխ­տը պա­հան­ջում էր ողջ Իս­րա­յե­լի հա­վա­տար­մու­թյու­նը՝ Աստ­ծո պաշտ­պա­նու­թյունն ու օրհ­նու­թյուն­ ներն ստա­նա­լու հա­մար (տե՛ս Հե­սու 7.1–13)։ Սա­կայն Դավ­թի ուխ­տը են­թադ­րում էր, որ ուխ­տի շրջա­նակ­նե­րում Աստ­ծո օրհ­նու­թյուն­ներն Իս­րա­յե­լի վրա կթափ­վեին մեկ ան­ձի՝ Դավ­թի ցե­ղից ծնվե­լիք Թա­գա­ վո­րի հա­վա­տար­մու­թյան մի­ջո­ցով։ Ցա­վոք, Դավ­թի ցե­ղից ծնված թա­գա­վոր­նե­րի մեծ մա­սը հա­վա­տա­ րիմ չէին, և Աստ­ված չէր կա­րող օրհ­նել Իս­րա­յե­լին այն­պես, ինչ­պես Ին­քը կցան­կա­նար։ Հին Կ­տա­կա­րա­նը լիու­լի է պատ­մու­թյուն­նե­րով այն մա­սին, թե ի­րա­կա­նում որ­քան ան­հա­վա­տա­րիմ էին այդ թա­գա­ վոր­նե­րից շա­տե­րը։ Բա­րի լուրն այն է, որ Աստ­ված ու­ղար­կեց Իր Որ­դուն, որ ծնվի որ­ պես Դավ­թի Որ­դի, և Նա կա­տար­յալ հա­վա­տար­մու­թյուն դրսևո­րեց։ Ուս­տի Աստ­ված կա­րող է Նրա­նում ի­րա­կա­նաց­նել Իր ժո­ղովր­դին տված Իր բո­լոր խոս­տում­նե­րը։ Երբ Աստ­ված օրհ­նում է թա­գա­վո­ րին, նրա ողջ ժո­ղո­վուրդն օգտ­վում է այդ օրհ­նու­թյուն­նե­րից։ Ա­հա թե ին­չու Հի­սու­սը մեզ տրվող Աստ­ծո օրհ­նու­թյուն­նե­րի Միջ­նորդն է։ Նա մեր Միջ­նորդն է, այ­սինքն այն ու­ղին, Ում մի­ջո­ցով մեզ են հաս­նում Աստ­ծո օրհ­նու­թյուն­նե­րը։ Փր­կու­թյան մեր վերջ­նա­կան հույ­սը միայն Հի­սու­սի և­այն փաս­տի մեջ է, թե ինչ է Նա ա­րել մեզ հա­մար։ Խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե որ­քան հա­ճախ եք ան­հա­վա­տա­րիմ գտնվել ուխ­տի շրջա­նակ­նե­րում ձեր ու­նե­ցած պար­տա­կա­նու­ թյուն­նե­րին։ Ի՞նչ է սա մեզ սո­վո­րեց­նում այն մա­սին, թե ին­չու փրկու­թյան հա­մար մենք պետք է ա­պա­վի­նենք բա­ցա­ռա­պես Հի­ սու­սին։ 18 ­Դաս

Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 4

Հիսուսը մեր Պահապանն է Հա­մե­մա­տե՛ք Ա Թա­գա­վոր­նե­րի 8.19, 20 և Եբ­րա­յե­ցի­նե­րի 2.14–16 հա­մար­նե­րը։ Իս­րա­յե­լա­ցի­ներն ի՞նչ էին ո­րո­նում թա­գա­վո­րի մեջ, և­ինչ­պե՞ս այդ ցան­կու­թյուն­ներն ի­րա­կա­նա­ցան Հի­սու­սի մեջ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Իս­րա­յե­լա­ցի­ներն ու­զում էին, որ թա­գա­վո­րը լի­նի ի­րենց դա­տա­վո­ րը և պա­տե­րազմ­նե­րում ի­րենց ա­ռաջ­նոր­դը, ո­րով­հետև մո­ռա­ցան, որ Աստ­ված էր ի­րենց թա­գա­վո­րը։ Աստ­ծո լիա­կա­տար կա­ռա­վա­րումն Իր ժո­ղովր­դի վրա վե­րա­կանգն­վեց Հի­սու­սի մի­ջո­ցով։ Որ­պես մեր Թա­ գա­վոր՝ Հի­սու­սը մեզ ա­ռաջ­նոր­դում է թշնա­մու դեմ մղվող մար­տում։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.14–16 հա­մար­նե­րը Հի­սու­սին նկա­րագ­րում են որ­պես թույլ մարդ ա­րա­րա­ծի ա­զա­տագ­րող։ Քրիս­տո­սը բախ­վում է սա­տա­նա­յի հետ և պար­տու­թյան մատ­նում նրան մե­նա­մար­տում ու ա­զա­տում է մեզ ստրկու­թյու­նից։ Այս նկա­րագ­րու­թյու­նը մեզ հի­շեց­ նում է Դավ­թի և Գո­ղիա­թի միջև տե­ղի ու­նե­ցած մե­նա­մար­տը։ Թա­գա­ վոր օծ­վե­լուց հե­տո (Ա Թա­գա­վոր­նե­րի 16) Դա­վիթն իր եղ­բայր­նե­րին ա­զա­տեց ստրկու­թյու­նից՝ պար­տու­թյան մատ­նե­լով Գո­ղիա­թին։ Ճա­ կա­տա­մար­տի պայ­ման­նե­րը են­թադ­րում էին, որ հաղ­թո­ղը պետք է գե­րե­վա­րեր հա­կա­ռա­կոր­դի ազ­գին (Ա Թա­գա­վոր­նե­րի 17.8–10)։ Այս­ պի­սով, Դա­վի­թը գոր­ծեց որ­պես Իս­րա­յե­լի պա­հա­պան, որ­պես այդ ազ­գի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 42.13 և Ե­սա­յի 59.15–20 հա­մար­նե­րը։ Ինչ­ պե՞ս է Յահ­վեն նկա­րագ­րում Ինքն Ի­րեն այս հատ­ված­նե­րում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.14–16 հա­մար­նե­րը հղում են կա­տա­րում այն գա­ղա­փա­րին, որ Աստ­ված կփրկի Իս­րա­յե­լին մե­նա­մար­տի մի­ջո­ցով։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք Ե­սա­յի մար­գա­րեու­թյան հետև­յալ հատ­վա­ ծին. «Ո­րով­հետև այս­պես է ա­սում Տե­րը. «Ա­յո՛, հզո­րի գեր­յալն էլ կա­ զատ­վի, և բռ­նա­կա­լի ա­վարն էլ կվերց­վի։ Քեզ հետ վի­ճող­նե­րի հետ Ես Ինքս կվի­ճեմ և քո որ­դի­նե­րին Ե՛ս կփրկեմ»» (Ե­սա­յի 49.25)։ Մենք հա­ճախ ենք կար­ծում, թե որ­պես քրիս­տոն­յա­ներ միայ­նակ ենք մե­նա­մար­տում սա­տա­նա­յի դեմ։ Երբ վե­րըն­թեր­ցում ենք Ե­փե­սա­ ­Դաս

19

ցի­նե­րին 6.10–18 հա­մար­նե­րը, տես­նում ենք, որ ա­յո՛, մենք սա­տա­նա­ յի դեմ մե­նա­մարտ ենք մղում։ Սա­կայն Աստ­ված է մեր հաղ­թա­նա­կը տա­նո­ղը, Նա է մե­նա­մար­տի դուրս գա­լիս մեզ­նից ա­ռաջ։ Մենք Նրա բա­նա­կի մասն ենք կազ­մում, ա­հա թե ին­չու հար­կա­վոր է, որ կրենք Նրա սպա­ռա­զի­նու­թյու­նը։ Բա­ցի այդ, մենք պայ­քա­րում միայ­նակ չենք։ Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 6-րդ գլ­խի տրված հատ­վա­ծում Պո­ղոսն օգ­տա­ գոր­ծում է երկ­րորդ դեմք հոգ­նա­կի թիվ։ Որ­պես ե­կե­ղե­ցի՝ մենք սպա­ ռա­զին­վում ենք և միա­սին պա­տե­րազ­մում՝ գնա­լով մեր Հաղ­թո­ղի հետևից, որն Ին­քը՝ Աստ­ված է։ Ի՞նչ է նշա­նա­կում հագ­նել Աստ­ծո սպա­ռա­զի­նու­թյու­նը։ Այ­սինքն, ես-ի, գայ­թակ­ղու­թյուն­նե­րի և­ այլ խնդիր­նե­րի դեմ մեր ա­ռօր­յա պայ­քա­րում ինչ­պե՞ս կա­րող ենք օգտ­վել այն ու­ժից, ո­րը մեզ հնա­ րա­վո­րու­թյուն է տա­լիս Աստ­ծո ու­ժի մի­ջո­ցով հա­վա­տա­րիմ լի­նել։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 5

Հիսուսը մեր Քահանայապետն է Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5–7-րդ գ­լուխ­նե­րը ներ­կա­յաց­նում են Հի­սու­սի երկ­րորդ գոր­ծա­ռույ­թը։ Նա մեր Քա­հա­նա­յա­պետն է։ Պո­ղո­սը բա­ցատ­ րում է, որ սա ի­րա­կա­նա­ցումն է այն խոստ­ման, որն Աստ­ված ա­րել է Դավ­թի ցե­ղից դուրս ե­կող խոս­տաց­ված թա­գա­վո­րին. «դու հա­վիտ­ յան քա­հա­նա ես Մել­քի­սե­դե­կի կար­գի պես» (­Սաղ­մոս­ներ 110.4, մեջ­ բեր­ված է Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.5, 6 հա­մար­նե­րում)։ Կար­դա­ցե՛ք Ղև­տա­կան 1.1–9, Ղև­տա­կան 10.8–11, Մա­ղա­քիա 2.7, Թվեր 6.22–26 և Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.1–4 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ գոր­ծա­ռույթ­ներ է ի­րա­կա­նաց­նում քա­հա­նան։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Քա­հա­նա­նե­րը նշա­նակ­վում էին մարդ­կանց ա­նու­նից, որ­պես­զի ներ­կա­յաց­նեին նրանց Աստ­ծո ա­ռաջ և միջ­նոր­դեին Աստ­ծո հետ ու­ նե­ցած նրանց հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի, ինչ­պես նաև Նրան վե­րա­բե­րող այլ բա­նե­րի հա­մար։ Քա­հա­նան միջ­նորդ էր։ Սա գոր­ծում էր ցան­կա­ ցած քա­հա­նա­յա­կան հա­մա­կար­գում՝ հրեա­կան, հու­նա­կան, հռո­մեա­ կան թե այլ։ Քա­հա­նան մեզ հա­մար հնա­րա­վոր է դարձ­նում Աստ­ծո հետ շփու­մը, և­ այն ա­մե­նը, ինչ քա­հա­նան ա­նում է, մեր և Աստ­ծո միջև ե­ղած հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը հեշ­տաց­նե­լու մի­տում է կրում։ 20 ­Դաս

Քա­հա­նան զո­հեր է մա­տու­ցում մարդ­կանց ա­նու­նից։ Մար­դիկ ան­ ձամբ չեն կա­րող այս զո­հե­րը բե­րել Աստ­ծուն։ Քա­հա­նան գի­տի, թե ինչ­պես մենք կա­րող ենք «ըն­դու­նե­լի» զոհ մա­տու­ցել, որ­պես­զի մեր ըն­ծա­ներն ըն­դու­նե­լի լի­նեն Աստ­ծո հա­մար կամ որ­պես­զի ա­պա­հո­վեն մաք­րա­գոր­ծում և նե­րում։ Քա­հա­նա­նե­րը նաև մարդ­կանց սո­վո­րեց­նում էին Աստ­ծո օ­րեն­քը։ Նրանք Աստ­ծո պատ­վի­րան­նե­րի մաս­նա­գետ­ներ էին, և նրանց վրա էր դրված այդ պատ­վի­րան­նե­րը բա­ցատ­րե­լու և­ ի­րա­կա­նաց­նե­լու պար­տա­կա­նու­թյու­նը։ Եվ վեր­ջա­պես, քա­հա­նա­ներն ու­նեին նաև Յահ­վեի ա­նու­նից օրհ­ նե­լու պար­տա­վո­րու­թյուն։ Նրանց մի­ջո­ցով Աստ­ված մարդ­կանց էր փո­խան­ցում Իր բար­յա­ցա­կա­մու­թյու­նը և բա­րե­րար նպա­տակ­նե­րը։ Այ­դու­հան­դերձ, Ա Պետ­րոս 2.9 հա­մա­րում մեկ այլ բան ենք տես­նում։ Մենք՝ Հի­սու­սին հա­վա­տա­ցող­ներս, ան­վան­վում ենք «թա­գա­վո­րա­ կան քա­հա­նա­յու­թյուն»։ Այդ դերն ան­հա­վա­նա­կան ա­ռա­վե­լու­թյուն­ ներ է են­թադ­րում։ Քա­հա­նա­նե­րը կա­րող են մո­տե­նալ Աստ­ծուն սրբա­րա­նում։ Այ­սօր մենք վստա­հու­թյամբ կա­րող ենք մո­տե­նալ Աստ­ ծուն ա­ղոթ­քի մի­ջո­ցով (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.14–16, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.19–23)։ Են­թադր­վում են նաև կարևոր պար­տա­կա­նու­թյուն­ներ։ Մենք պետք է հա­մա­գոր­ծակ­ցենք Աստ­ծո հետ աշ­խար­հը փրկե­լու Նրա գոր­ծում։ Նա կա­մե­նում է, որ մենք մարդ­կանց ու­սու­ցա­նենք և բա­ցատ­րենք Աստ­ծո օ­րենք­ներն ու պատ­վի­րան­նե­րը։ Նա նաև կա­ մե­նում է, որ մենք փա­ռա­բա­նու­թյան և բա­րի գոր­ծե­րի զո­հեր մա­տու­ ցենք, ո­րոնք հա­ճե­լի են Նրան։ Ինչ­պի­սի՜ ա­ռա­վե­լու­թյուն և միև­նույն ժա­մա­նակ ինչ­պի­սի՜ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն։ Ի՞նչ տար­բե­րու­թյուն պետք է զգաց­վի մեր կյան­քում, որ մենք իս­ կա­պես «թա­գա­վո­րա­կան քա­հա­նա­յու­թյուն» ենք։ Ինչ­պե՞ս պետք է այս ճշմար­տու­թյունն ազ­դի մեր կյան­քի վրա։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 6

Հիսուսը Միջնորդ է ավելի լավ ուխտում Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8–10-րդ գ­լուխ­նե­րը շեշ­տադ­րում են Հի­սու­սի գոր­ ծը որ­պես նոր ուխ­տի Միջ­նորդ։ Հին ուխ­տի հետ կապ­ված խնդի­րը պար­զա­պես այն է, որ այն միայն գա­լիք լավ բա­նե­րի նա­խան­շանն էր։ Դրա հա­մա­կար­գե­րը նա­խա­տես­ված էին կան­խան­շե­լու, կան­խավ ներ­կա­յաց­նե­լու և կան­խավ նկա­րագ­րե­լու այն գոր­ծը, ո­րը Հի­սու­սը ­Դաս

21

պետք է ա­ներ ա­պա­գա­յում։ Այդ կերպ քա­հա­նա­նե­րը Հի­սու­սի նա­խա­ կեր­պար­ներն էին, սա­կայն նրանք մահ­կա­նա­ցու և մե­ղա­վոր մար­դիկ էին։ Նրանք ի վի­ճա­կի չէին ու­նե­նա­լու այն կա­տա­րե­լու­թյու­նը, ո­րը Հի­ սուսն ու­ներ։ Եվ նրանք ծա­ռա­յում էին սրբա­րա­նում, ո­րը երկ­նա­յին սրբա­րա­նի օ­րի­նակն ու շուքն էր (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.5)։ Հի­սու­սը ծա­ռա­յում է ճշմա­րիտ սրբա­րա­նում և մեզ հա­մար հա­սա­ նե­լի է դարձ­նում Աստ­ծո հետ շփու­մը։ Կեն­դա­նի­նե­րի զո­հե­րը Հի­սու­սի մահ­վան նա­խա­կեր­պարն էին, ո­րը մեզ հա­մար ար­ված զոհ էր, սա­ կայն դրանց ար­յու­նը չէր կա­րող մաք­րել գի­տակ­ցու­թյու­նը։ Իսկ Հի­սու­ սի ար­յու­նը մաք­րա­գոր­ծում է մեր գի­տակ­ցու­թյու­նը, և Նրա մի­ջո­ցով, հա­վա­տա­լով Նրան և­ ըն­դու­նե­լով մեզ հա­մար ար­վող Նրա միջ­նոր­ դա­կան ծա­ռա­յու­թյու­նը, մենք կա­րող ենք հա­մար­ձա­կո­րեն մո­տե­նալ Աստ­ծուն (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.19–22)։ Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.8–12 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է Աստ­ված խոս­տա­ցել մեզ նոր ուխ­տի շրջա­նակ­նե­րում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Հի­սու­սին նշա­նա­կե­լով մեր Քա­հա­նա­յա­պետ՝ Հայ­րը սկսեց մի նոր ուխտ, ո­րը կա­րող էր ի­րա­կա­նաց­նել այն, ին­չը հին ուխ­տը կա­րող էր միայն կան­խա­տե­սել։ Նոր ուխտն ի­րա­կա­նաց­նում է այն, ին­չը կա­ րող է միայն կա­տար­յալ, հա­վի­տե­նա­կան, մարդ-Աստ­ված քա­հա­նան։ Այս Քա­հա­նա­յա­պե­տը ոչ միայն բա­ցատ­րում է Աստ­ծո օ­րեն­քը, այլև պատ­վաս­տում է այն մեր սրտե­րի մեջ։ Այս Քա­հա­նան ա­ռա­ջար­կում է զոհ, ո­րը նե­րում է բե­րում։ Այս Քա­հա­նան մաք­րա­գոր­ծում և վե­րա­ փո­խում է մեզ։ Նա մեր սրտե­րը քա­րից վե­րա­ծում է մսե­ղեն սրտի (Ե­զե­կիել 36.26)։ Նա իս­կա­պես մեզ նո­րո­վի է ստեղ­ծում (Բ Կորն­թա­ ցի­նե­րին 5.17)։ Այս Քա­հա­նան օրհ­նում է մեզ ա­մե­նաան­հա­վա­տա­լի կեր­պով՝ տրա­մադ­րե­լով մեզ մուտք Իր՝ Հոր ներ­կա­յու­թյան մեջ։ Աստ­ված նա­խա­տե­սել էր հին ուխ­տը, որ­պես­զի այն մատ­նան­ շեր ա­պա­գան՝ Հի­սու­սի գոր­ծը։ Այն գե­ղե­ցիկ էր իր մտա­հա­ղաց­մամբ և նպա­տա­կով։ Սա­կայն ո­մանք սխալ հաս­կա­ցան դրա նպա­տա­ կը։ Չ­կա­մե­նա­լով թող­նել խորհր­դա­նի­շերն ու շու­քը և­ ըն­դու­նել այն ճշմար­տու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք մատ­նան­շում էին այդ խորհր­դա­նի­շե­րը՝ նրանք բաց թո­ղե­ցին այն հրա­շա­լի ա­ռա­վե­լու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք ի­րենց ա­ռա­ջար­կում էր Հի­սու­սի ծա­ռա­յու­թյու­նը։ «Քրիս­տոսն էր տա­ճա­րի հիմ­քը և կ­յան­քը: Դրա­նում կա­տար­վող ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րը խորհր­դան­շում էին Աստ­ծո Որ­դու զո­հա­բե­րու­ թյու­նը: Քա­հա­նա­յու­թյու­նը սահ­ման­ված էր ներ­կա­յաց­նե­լու Քրիս­ 22 ­Դաս

տո­սի միջ­նոր­դա­կան ծա­ռա­յու­թյու­նը: Զո­հա­բե­րու­թյուն­նե­րի ամ­բողջ հա­մա­կար­գը խորհր­դան­շում էր Փրկ­չի մա­հը հա­նուն աշ­խար­հի փրկու­թյան: Այդ զո­հա­բե­րու­թյուն­նե­րը պի­տի կորց­նեին ի­րենց նշա­ նա­կու­թյունն այն ժա­մա­նակ, երբ կա­տար­վեր այն մեծ ի­րա­դար­ձու­ թյու­նը, ո­րը դրանք դա­րեր շա­րու­նակ մատ­նան­շել էին»։­ է­լեն Ուայթ, Դա­րե­րի փա­փա­գը, էջ 165։­ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 7

Հետագա ուսումնասիրության համար Ի հե­ճուկս Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գրքի բո­լոր բա­րի ու հու­սա­ռատ ճշմար­ տու­թյուն­նե­րի՝ այն­տեղ կան նաև մի շարք զգու­շա­ցում­ներ, ո­րոնք ի­րենց գա­գաթ­նա­կե­տին են հաս­նում 10–12-րդ գ­լուխ­նե­րում։ Այս բա­ժին­ներն ու­նեն առն­վազն եր­կու ընդ­հա­նուր տար­րեր։ Դրանք եր­ կուսն էլ հա­մե­մա­տում են ա­նա­պա­տի սերն­դին Եբ­րա­յե­ցի­նե­րի գրքի հաս­ցեա­տե­րե­րի հետ։ Երկ­րորդ, դրանք մեզ հոր­դո­րում են հա­վատ ու­նե­նալ։ Ա­նա­պա­տով ան­ցած սե­րունդն այն սե­րունդն էր, որ տե­սավ Աստ­ ծո զար­մա­նահ­րաշ զո­րու­թյու­նը, ին­չը դրսևոր­վում էր Ե­գիպ­տո­սից նրանց ա­զա­տագր­ման հա­մար ար­վող նշան­նե­րում և հ­րաշք­նե­րում։ Նրանք նաև լսե­ցին, թե ինչ­պես է Աստ­ված Սի­նա լե­ռան վրա ի­րենց տա­լիս Տա­սը պատ­վի­րան­նե­րը։ Գի­շեր­վա ըն­թաց­քում նրանք տես­ նում էին կրա­կի սյու­նը, իսկ ցե­րե­կը՝ պաշտ­պա­նիչ ամ­պը։ Նրանք կե­ րան երկ­նա­յին հա­ցը՝ մա­նա­նան։ Խմե­ցին նաև այն ջու­րը, ո­րը դուրս էր ցայ­տում հենց այն վայ­րե­րի ժայ­ռե­րից, որ­տեղ նրանք խփել էին ի­րենց վրան­նե­րը։ Սա­կայն երբ հա­սան խոս­տաց­ված երկ­րի սահ­ման­ նե­րին, չկա­րո­ղա­ցան վստա­հել Աստ­ծուն։ Նրանց պա­կա­սեց հա­վա­ տը, ին­չը Աստ­ծո պա­հան­ջի հիմ­նա­քարն է. «­Բայց ա­ռանց հա­վա­տի ան­կա­րե­լի է Աստ­ծուն հա­ճո լի­նել» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.6)։ Պո­ղոսն ա­սում է, որ մենք, ինչ­պես և­ա­նա­պա­տի սե­րուն­դը, կանգ­ նած ենք խոս­տաց­ված երկ­րի սահ­մա­նին (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.37–39)։ Այ­դու­հան­դերձ, մեր ա­ռա­վե­լու­թյուն­ներն ու պա­տաս­խա­նատ­վու­ թյուն­ներն ա­վե­լի մեծ են։ Մենք չենք լսել Աստ­ծուն Սի­նա լե­ռից խո­ սե­լիս, սա­կայն Սուրբ Գր­քի մի­ջո­ցով տե­սել ենք Աստ­ծո ա­վե­լի մեծ հայտ­նու­թյուն, քան Սի­նա լե­ռան վրա էր՝ մենք տե­սել ենք մար­մին հա­գած Աստ­ծուն՝ Հի­սուս Քրիս­տո­սին (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.18–24)։ Եվ հար­ցը հետև­յալն է. «­Մենք հա­վատ կդրսևո­րե՞նք»։ Հե­ղի­նա­կը խրա­ ­Դաս

23

խու­սում է մեզ հետևել այն մեծ ցու­ցա­կում ներ­կա­յաց­ված հե­րոս­նե­րի օ­րի­նա­կին, ո­րը եզ­րա­փա­կում է Ին­քը՝ Հի­սու­սը։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Մենք ի­մա­ցանք, որ Հի­սու­սը մեր Օ­րի­նակն է, որ գնում է մեր առջևից սա­տա­նա­յի հետ պայ­քա­րում։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք պայ­ քա­րել մեր Օ­րի­նա­կի կող­քին՝ միա­վոր­ված որ­պես ե­կե­ղե­ցի։ Ի՞նչն է խան­գա­րում այս միա­բա­նու­թյան կա­յաց­մա­նը։ Ի՞նչ ճա­նա­ պարհ­նե­րով սա­տա­նան կա­րող է թու­լաց­նել մեզ որ­պես ե­կե­ղե­ցի։ Ինչ­պե՞ս էր սա­տա­նան թու­լաց­նում Իս­րա­յե­լին անց­յա­լում։ 2. Որ­պես հա­վա­տաց­յալ­ներ՝ մենք քա­հա­նա­նե­րի հա­մայնք ենք, ով­ քեր գտնվում են Աստ­ծո ուղ­ղորդ­ման ներ­քո։ Ինչ­պե՞ս կա­րող է ձեր տե­ղա­կան ե­կե­ղե­ցին ա­վե­լի լավ փա­ռա­բա­նու­թյան և բա­րի գոր­ծե­րի զո­հեր մա­տու­ցել Աստ­ծուն։ Պա­տաս­խա­նե՛ք կոնկ­րետ և գործ­նա­կա­նո­րեն։ 3. Ին­չո՞վ է մեր ի­րա­վի­ճա­կը նման ա­նա­պա­տի սերն­դի ի­րա­վի­ճա­ կին խոս­տաց­ված երկ­րի սահ­ման­նե­րը հա­տե­լուց ան­մի­ջա­պես ա­ռաջ։ Ի՞նչ դա­սեր կա­րող ենք քա­ղել այս նմա­նու­թյուն­նե­րի­ց։

24 ­Դաս

ԴԱՍ 3 ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 8–14

ՀԻՍՈՒՍԸ՝ ԽՈՍՏԱՑՎԱԾ ՈՐԴԻՆ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ե­սա­յի 2.2, 3, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.1–4, Ելք 24.16, 17, Ե­սա­յի 44.24, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.10, Ղու­կաս 1.31, 32, Եբ­րա­յե­ցի­նե­ րին 1.5։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Այս վեր­ջին օ­րե­րին մեզ հետ խո­սեց իր Որ­դու մի­ջո­ցով, ո­րին ժա­ռանգ նշա­նա­կեց ա­մեն ին­չի, և­ո­րի մի­ջո­ցով ստեղ­ ծեց տիե­զեր­քը։ Նա, որ լույսն է Նրա փառ­քի և բուն պատ­կե­ րը Նրա էու­թյան» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.2, 3): Ա­դա­մի և Ե­վա­յի մե­ղան­չու­մից ան­մի­ջա­պես հե­տո Աստ­ված նրանց «սե­րունդ» խոս­տա­ցավ, Որ­դի, Ով նրանց կա­զա­տեր թշնա­մուց, կվե­ րա­կանգ­ներ կորս­ված ժա­ռան­գա­կա­նու­թյու­նը և կի­րա­կա­նաց­ներ այն նպա­տա­կը, ին­չի հա­մար նրանք ա­րար­վել էին (Ծնն­դոց 3.15)։ Այս Որ­դին պետք է ինչ­պես ներ­կա­յաց­ներ, այն­պես էլ փրկագ­ներ նրանց՝ գրա­վե­լով նրանց տե­ղը և վերջ­նա­կա­նա­պես ոչն­չաց­նե­լով օ­ձին։ «Ա­ռա­ջին ան­գամ լսե­լով խոս­տու­մը` Ա­դամն ու Ե­վան սկսե­ցին սպա­սել դրա շու­տա­փույթ կա­տար­մա­նը: Նրանք ու­րա­խու­թյամբ ող­ ջու­նե­ցին ի­րենց անդ­րա­նիկ որ­դուն` հու­սա­լով, որ հենց նա պետք է լի­նի այդ Ա­զա­տա­րա­րը: Բայց խոստ­ման ի­րա­կա­նա­ցումն ու­շա­նում էր»։ Է­լեն Ուայթ, Դա­րե­րի փա­փա­գը, էջ 31։ Հե­տա­գա­յում այս խոս­ տու­մը հաս­տատ­վեց Աբ­րա­հա­մի հա­մար։ Աստ­ված նրան եր­դում տվեց, որ նա «սե­րունդ» կու­նե­նա, Որ­դի, Ում մի­ջո­ցով երկ­րի բո­լոր ազ­գե­րը կօրհն­վեն (Ծնն­դոց 22.16–18, Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 3.16)։ Աստ­ ված նույնն ա­րեց նաև Դավ­թի հետ։ Նա Դավ­թին խոս­տա­ցավ, որ նրա սերն­դից դուրս ե­կողն Աստ­ծո կող­մից կնշա­նակ­վի որ­պես Աստ­ծո Որ­դի և կ­հաս­տատ­վի որ­պես ար­դար տի­րա­կալ երկ­րի բո­լոր թա­գա­ վոր­նե­րի վրա (Բ Թա­գա­վոր­նե­րի 7.12–14, Սաղ­մոս­ներ 89.27–29)։ Ո՛չ Ա­դա­մը, ո՛չ Ե­վան, Աբ­րա­հա­մը կամ Դա­վի­թը եր­բեք չէին էլ պատ­կե­ րաց­նի, որ ի­րենց Փր­կագ­նող Որ­դին կլի­նի Ին­քը՝ Աստ­ված։ Դաս 3

25

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 9

Այս վերջին օրերին Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գրքի ա­ռա­ջին պար­բե­րու­թյու­նը ցույց է տա­լիս, որ Պո­ղո­սը հա­վա­տա­ցած էր, որ ապ­րում է վեր­ջին օ­րե­րում։ Սուրբ Գր­ քում օգ­տա­գործ­վում են ա­պա­գա­յի վե­րա­բեր­յալ եր­կու ար­տա­հայ­տու­ թյուն­ներ, ո­րոնք տար­բեր ի­մաստ­ներ ու­նեն։ Մար­գա­րե­նե­րը «վեր­ջին օ­րե­րը» ար­տա­հայ­տու­թյունն օգ­տա­գոր­ծում են առ­հա­սա­րակ ա­պա­ գա­յի մա­սին խո­սե­լիս (Բ Օ­րենք 4.30, 31, Ե­րե­միա 23.20)։ Դա­նիել մար­գա­րեն օգ­տա­գոր­ծում է մեկ այլ ար­տա­հայ­տու­թյուն՝ «վախ­ճա­նի ժա­մա­նակ» հատ­կա­պես եր­կիր մո­լո­րա­կի պատ­մու­թյան վեր­ջին օ­րե­ րի մա­սին խո­սե­լիս (­Դա­նիել 8.17, Դա­նիել 12.4)։ Կար­դա­ցե՛ք Թվեր 24.14–19 և Ե­սա­յի 2.2, 3 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է Աստ­ված խոս­տա­նում ա­նել Իր ժո­ղովր­դի հա­մար «վեր­ջին օ­րե­ րին»։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Հին Կ­տա­կա­րա­նի տար­բեր մար­գա­րե­ներ հայ­տա­րա­րել են, որ «վեր­ջին օ­րե­րում» Աստ­ված վեր է հա­նե­լու Թա­գա­վո­րի, ո­րը կկոր­ ծա­նի Իր ժո­ղովր­դի թշնա­մի­նե­րին (Թվեր 24.14–19), և­ ո­րը ազ­գե­րին դե­պի Իս­րա­յե­լը կձգի (Ե­սա­յի 2.2, 3). Պո­ղոսն ա­սում է, որ այս խոս­ տում­ներն ի­րա­կա­նա­ցել են Հի­սու­սի մեջ։ Նա պար­տու­թյան մատ­նեց սա­տա­նա­յին, և Ա­վե­տա­րա­նի հռչակ­ման մի­ջո­ցով դե­պի Ի­րեն է ձգում ազ­գե­րին (­Կո­ղո­սա­ցի­նե­րին 2.15, Հով­հան­նես 12.32)։ Այս ի­մաս­տով, «վեր­ջին օ­րերն» սկսվել են, ո­րով­հետև Հի­սուսն ի­րա­կա­նաց­րել է Աստ­ծո խոս­տում­նե­րը։ Մեր հոգևոր հայ­րե­րը հա­վա­տով ննջե­ցին։ Նրանք տե­սան և­ող­ջու­ նե­ցին խոս­տում­նե­րը «հեռ­վից», սա­կայն չստա­ցան դրանք։ Իսկ մենք դրանց ի­րա­կա­նա­ցու­մը տե­սանք Հի­սու­սի մեջ։ Ե­կե՛ք մի պահ խոր­հենք Աստ­ծո խոս­տում­նե­րի և Հի­սու­սի մա­սին։ Հայ­րը խոս­տա­ցավ, որ հա­րու­թյուն կտա Իր զա­վակ­նե­րին (Ա Թե­սա­ ղո­նի­կե­ցի­նե­րին 4.15, 16)։ Հրա­շա­լի լուրն այն է, որ Իր զա­վակ­նե­րի հա­րու­թյու­նը Նա սկսեց Հի­սու­սի հա­րու­թյամբ (Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 15.20, Մատ­թեոս 27.51–53)։ Հայ­րը խոս­տա­ցել է նաև նոր ա­րա­րում (Ե­սա­յի 65.17)։ Նա սկսել է ի­րա­կա­նաց­նել այդ խոս­տու­մը՝ մեր մեջ նոր հոգևոր կյանք ա­րա­րե­լով (Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 5.17, Գա­ղա­տա­ցի­նե­ րին 6.15)։ Նա խոս­տա­ցել է, որ կհաս­տա­տի Իր վերջ­նա­կան թա­գա­ 26

Դաս 3

վո­րու­թյու­նը (­Դա­նիել 2.44)։ Նա այդ թա­գա­վո­րու­թյան հիմ­նադ­րումն ար­դեն սկսել է՝ մեզ սա­տա­նա­յի իշ­խա­նու­թյու­նից ա­զա­տագ­րե­լով և Հի­սու­սին որ­պես մեր տի­րա­կալ նշա­նա­կե­լով (­Մատ­թեոս 12.28–30, Ղու­կաս 10:18–20)։ Այ­դու­հան­դերձ, սա դեռ սկիզբն է։ Այն, ինչ Հայրն սկսեց ա­նել Հի­սու­սի ա­ռա­ջին գա­լուս­տով, ա­վար­տին կհասց­նի Հի­ սու­սի երկ­րորդ գա­լուս­տով։ Նա­յե՛ք բո­լոր այն խոս­տում­նե­րին, ո­րոնք Աստ­ված ի­րա­կա­նաց­րել է անց­յա­լում։ Ինչ­պե՞ս պետք է սա մեզ օգ­նի վստա­հել Նրան այն խոս­տում­նե­րի հար­ցում, ո­րոնք դեռևս չեն ի­րա­կա­նա­ցել։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 10

Աստված խոսեց մեզ հետ Իր Որդու միջոցով Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.1–4 հա­մար­նե­րը։ Ո՞րն է այս տեքս­տի հիմ­նա­կան գա­ղա­փա­րը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Հու­նա­րեն բնագ­րում Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.1–4 հա­մար­նե­րը կազ­ մում են ըն­դա­մե­նը մեկ նա­խա­դա­սու­թյուն, և շա­տե­րը պնդում են, որ հռե­տո­րա­կան ար­վես­տի տե­սանկ­յու­նից այն ա­մե­նա­գե­ղե­ցիկն է Նոր Կ­տա­կա­րա­նում։ Տեքս­տի հիմ­նա­կան պնդումն այն է, որ Աստ­ված մեզ հետ խո­սեց Իր Որ­դու՝ Հի­սու­սի մի­ջո­ցով։ ՔՀ հե­տո ա­ռա­ջին դա­րում ապ­րող հրեա­նե­րը եր­կար ժա­մա­նակ չէին լսել Աստ­ծո Խոս­քը։ Վեր­ջին հայտ­նու­թյու­նը, որն ար­տա­հայտ­վել էր Աստ­ծո գրա­վոր Խոս­քի մի­ջո­ցով, տրվել էր Մա­ղա­քիա մար­գա­րեի և Եզ­րաս և Նեե­միա ծա­ռա­յող­նե­րի մի­ջո­ցով չորս դար ա­ռաջ։ Սա­կայն այժմ Աստ­ված կրկին խո­սեց նրանց հետ Հի­սու­սի մի­ջո­ցով։ Այ­դու­հան­դերձ, Հի­սու­սի մի­ջո­ցով Աստ­ծո հայտ­նու­թյու­նը գե­րա­ զան­ցում էր մար­գա­րե­նե­րի մի­ջո­ցով Աստ­ծո ա­րած հայտ­նու­թյա­նը, քա­նի որ Հի­սու­սը հայտ­նու­թյան գե­րա­գույն մի­ջոցն էր։ Նա Ին­քը Աստ­ ված է, Ով ա­րա­րել է եր­կինքն ու եր­կի­րը և տի­րում է տիե­զեր­քը։ Պո­ ղո­սը Քրիս­տո­սի աստ­վա­ծու­թյու­նը եր­բեք կաս­կա­ծի տակ չի առ­նում։ Նա պար­զա­պես ըն­դու­նում է այն։ Պո­ղո­սի հա­մար Հին Կ­տա­կա­րա­նը ևս Աստ­ծո Խոսքն էր։ Նույն Աստ­վա­ծը, Ով խո­սել էր անց­յա­լում, շա­րու­նա­կում էր խո­սել ներ­կա­ յում։ Հին Կ­տա­կա­րա­նը հայտ­նում էր Աստ­ծո կամ­քի ի­րա­կան գի­տու­ թյուն։ Դաս 3

27

Այ­դու­հան­դերձ, դրա ի­մաստն ա­վե­լի լիար­ժե­քո­րեն հաս­կա­նալ հնա­րա­վոր ե­ղավ միայն այն­ժամ, երբ Որ­դին ե­կավ եր­կիր։ Ըստ Պո­ ղո­սի՝ Հոր հայտ­նու­թյու­նը Որ­դու մի­ջո­ցով բա­նա­լի տրա­մադ­րեց հաս­ կա­նա­լու Հին Կ­տա­կա­րա­նի ի­րա­կան լայ­նու­թյու­նը այն­պես, ինչ­պես որ փազ­լի տու­փի նկարն է հու­շում դրա յու­րա­քանչ­յուր կտո­րի ճիշտ տե­ղը։ Հի­սու­սը լույս սփռեց Հին Կ­տա­կա­րա­նի մեծ մա­սի վրա։ Իսկ այդ ըն­թաց­քում Հի­սու­սը ե­կավ լի­նե­լու մեր Ներ­կա­յա­ցու­ցիչն ու Փր­կի­չը։ Նա պետք է մեր տե­ղը զբա­ղեց­ներ կռվում և պար­տու­ թյան մատ­ներ օ­ձին։ Եբրայցեիներինում նույն­պես Հի­սու­սը հա­վա­ տաց­յալ­նե­րի «ռահ­վի­րան», «զո­րա­վա­րը» կամ «նա­խա­կա­րա­պետն» է (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.10, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.20)։ Նա պայ­քա­րում է մեզ հա­մար և ներ­կա­յաց­նում է մեզ։ Սա նաև նշա­նա­կում է, որ այն, ինչ Աստ­ված ա­րեց մեր Ներ­կա­յա­ցուց­չի՝ Հի­սու­սի հա­մար, կա­մե­նում է ա­նել նաև մեզ հա­մար։ Նա, Ով Հի­սու­սին բարձ­րաց­րեց Իր աջ կող­մը, կա­մե­նում է, որ մենք Հի­սու­սի հետ նստենք Իր գա­հին (­Հայտ­նու­թյուն 3.21)։ Հի­սու­սի մի­ջո­ցով մեզ ուղղ­ված Աստ­ծո լու­րը ոչ միայն այն է, ինչ Հի­սուսն ա­սաց, այլև այն, ինչ Հայրն ա­րեց Նրա մի­ջո­ցով և Նրա հա­մար, և­այս ա­մենն ար­վեց մեր՝ ինչ­պես այս կյան­քում ժա­մա­նա­կա­ վոր, այն­պես էլ հա­վի­տե­նա­կան բա­րօ­րու­թյան հա­մար։ Խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե ինչ է նշա­նա­կում, որ Հի­սու­սը՝ Աստ­ված, ե­կավ այս եր­կիր։ Ին­չո՞ւ պետք է այս ճշմար­տու­թյու­նը մեզ այդ­ քան մեծ հույս տա։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 11

Նա Աստծո փառքի լույսն է Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.2–4 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են սո­վո­ րեց­նում այս տեքս­տե­րը մեզ Հի­սու­սի մա­սին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Այս բաժ­նում մենք կանգ կառ­նենք հետև­յալ մա­սի վրա. «­Նա է Նրա փառ­քի լույսն ու Նրա էու­թյան ար­տա­հայ­տու­մը» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.3)։ Կար­դա­ցե՛ք Ելք 24.16, 17, Սաղ­մոս­ներ 4.6, Սաղ­մոս­ներ 36.9 և Սաղ­մոս­ներ 89.15 հա­մար­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս են այս տեքս­տերն օգ­ նում մեզ հաս­կա­նալ, թե ինչ է Աստ­ծո փառ­քը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 28

Դաս 3

Հին Կ­տա­կա­րա­նում Աստ­ծո փառ­քը Նրա տե­սա­նե­լի ներ­կա­յու­ թյունն է Իր ժո­ղովր­դի մեջ (Ելք 16.7, Ելք 24.16, 17, Ղև­տա­կան 9.23, Թվեր 14.10)։ Այս ներ­կա­յու­թյու­նը հա­ճախ նմա­նեց­վում է լույ­սի կամ ճա­ռագ­ման։ Սուրբ Գիր­քը մեզ տե­ղե­կաց­նում է, որ Հի­սու­սը լույսն է, ո­րը ե­կավ այս աշ­խարհ՝ Աստ­ծո փառ­քը հայտ­նե­լու հա­մար (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.3, Հով­հան­նես 1.6–9, 14–18, Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 4.6)։ Խոր­հե՛ք, օ­րի­նակ, այն մա­սին, թե ինչ­պես Հի­սու­սը հայտն­վեց Այ­լա­կերպ­ման սա­րի վրա։ «Եվ նրանց ա­ռաջ այ­լա­կերպ­վեց. Նրա դեմքն ա­րե­գա­ կի պես փայ­լեց, իսկ զգեստ­նե­րը լույ­սի պես սպի­տակ դար­ձան» (­Մատ­թեոս 17.2)։ Ինչ­պես որ ա­րե­գակն ենք ճա­նա­չում բա­ցա­ռա­պես դրա լու­սար­ ձա­կու­թյամբ, նույն կերպ էլ Աստ­ծուն ճա­նա­չում ենք Հի­սու­սի մի­ջո­ ցով։ Մեր տե­սանկ­յու­նից նրանք եր­կու­սը մեկ են։ Ո­րով­հետև Աստ­ծո փառքն ինքն ի­րե­նով լույս է. տար­բե­րու­թյուն չկա Աստ­ծո և Հի­սու­սի, ի­րա­կան լի­նե­լիու­թյան և բ­նա­վո­րու­թյան միջև, ինչ­պես որ տար­բե­ րու­թյուն չկա լույ­սի և դ­րա լու­սար­ձակ­ման միջև։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիր­քը նաև ա­սում է, որ Հի­սուսն Աստ­ծո էու­ թյան «ար­տա­հայ­տումն» է (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.3)։ Փո­խա­բե­րու­թյան ի­մաստն այն է, որ կա­տար­յալ հա­մա­պա­տաս­խա­նու­թյուն կա Հոր և Որ­դու լի­նե­լիու­թյան կամ էու­թյան մեջ։ Նկա­տի ու­նե­ցեք, որ մարդ ա­րա­րա­ծը կրում է Աստ­ծո պատ­կե­րը, սա­կայն ոչ Նրա էու­թյու­նը (Ծնն­դոց 1.26)։ Սա­կայն Որ­դին կի­սում է միև­նույն էու­թյու­նը Հոր հետ։ Զա­րա­ման­լի չէ, որ Հի­սուսն ա­սաց. «Ով Ինձ տե­սավ, նա Հո­րը տե­սավ» (­Հով­հան­նես 14.9)։ Ին­չո՞ւ է այդ­քան հրա­շա­լի լուր այն, որ Հի­սու­սը մեզ բա­ցա­հայ­ տում է Հոր բնա­վո­րու­թյունն ու փառ­քը։ Ի՞նչ է Հի­սու­սը մեզ ա­սում այն մա­սին, թե ինչ­պի­սին է Հայ­րը։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 12

Ում միջոցով Նա արարեց տիեզերքը Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիր­քը հաս­տա­տում է, որ Աստ­ված ա­րա­րեց աշ­ խար­հը Հի­սու­սի մի­ջո­ցով կամ Հի­սու­սով, և­որ Հի­սու­սը պա­հում է աշ­ խարհն Իր զո­րա­վոր խոս­քով։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յի 44.24, Ե­սա­յի 45.18 և Նեե­միա 9.6 հա­մար­նե­ րը։ Քա­նի որ Հին Կ­տա­կա­րա­նում Տե­րը հաս­տա­տում է, որ Ինքն Դաս 3

29

ա­րա­րել է աշ­խար­հը «մե­նակ» և­որ «միակ Աստ­վածն է», ինչ­պե՞ս կա­րող ենք այս պնդու­մը հա­մա­ձայ­նեց­նել նոր­կա­տա­կա­րան­յան այն պնդման հետ, որ Աստ­ված տիե­զերքն ա­րա­րել է Հի­սու­սի «մի­ ջո­ցով (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.2, 3)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ո­մանք կար­ծում են, թե Հի­սու­սը պար­զա­պես գոր­ծիք էր, ո­րի մի­ ջո­ցով Աստ­ված ա­րա­րեց։ Սա պար­զա­պես անհ­նար է։ Նախ, ըստ Պո­ղո­սի՝ Հի­սուսն այն Աստ­վածն է, որն ա­րա­րել է աշ­խար­հը. Նա օգ­ նա­կան չէր։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.10 հա­մարն ա­սում է, որ Հի­սուսն այն Աստ­վածն է, որն ա­րա­րել է եր­կիրն ու եր­կինք­նե­րը, և Պո­ղո­սը Հի­սու­ սի մա­սին կի­րա­ռում է այն, ինչ Սաղ­մոս­ներ 102.25–27 հա­մար­ներն ա­սում են Ե­հո­վա­յի (­Յահ­վեի) մա­սին որ­պես Ա­րար­չի։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­ րին 2.10 հա­մարն ա­սում է, որ տիե­զերքն ա­րար­վել է Հո­րով կամ Հոր մի­ջո­ցով (ճիշտ այն ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք կի­րառ­վում են Հի­սու­սի ան­վան հետ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.2 հա­մա­րում)։ Հայրն ա­րա­ րեց, և Հի­սուսն ա­րա­րեց (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.2, 10, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.10)։ Կա­տար­յալ հա­մա­ձայ­նու­թյուն կա Հոր և Որ­դու նպա­տակ­նե­ րի և գոր­ծու­նեու­թյան միջև։ Սա Եր­րոր­դու­թյան ա­ռեղծ­վա­ծայ­նու­ թյան մի մասն է։ Հի­սուսն ա­րա­րեց, և Աստ­ված ա­րա­րեց, սա­կայն կա միայն Մեկ Ա­րա­րիչ՝ Աստ­ված, ին­չը են­թադ­րում է, որ Հի­սուսն Աստ­ված է։ Մինչ այդ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.13 հա­մա­րը ցույց է տա­լիս, որ Հի­սու­սը նաև Դա­տա­վոր է։ Իշ­խե­լու և դա­տե­լու Նրա հե­ղի­նա­կու­թյու­նը բխում է այն փաս­տից, որ Աստ­ված ա­րա­րել է ա­մեն բան և պա­հում է տիե­ զեր­քը (Ե­սա­յի 44.24–28)։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.3 և Կո­ղո­սա­ցի­նե­րին 1.17 հա­մար­նե­րը հաս­տա­ տում են, որ Հի­սու­սը նաև պա­հում է տիե­զեր­քը։ Այս պա­հե­լու գոր­ծըն­ թա­ցը հա­վա­նա­բար նե­րա­ռում է ա­ռաջ­նոր­դու­թյան և ղե­կա­վար­ման գա­ղա­փա­րը։ Հու­նա­րեն ֆե­րոն (պա­հել, կրել) բա­ռը օգ­տա­գործ­վում է նա­վը տե­ղա­շար­ժող քա­մին (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 27.15, 17) կամ մար­ գա­րե­նե­րին ա­ռաջ­նոր­դող Աստ­ծուն (Բ Պետ­րոս 1.21) նկա­րագ­րե­լու հա­մար։ Այս­պի­սով, ի­րա­կան ի­մաս­տով, Հի­սու­սը ոչ միայն ա­րա­րել է մեզ, այլև պա­հում է մեզ։ Ա­մեն մի շունչ, սրտի ա­մեն մի բա­բախ, մեր գո­յու­թյան ա­մեն մի ակն­թարթ ամ­փոփ­վում է Նրա՝ Հի­սու­սի՝ ա­մեն ա­րար­ված­նե­րի Հիմ­նադ­րի մեջ։ 30

Դաս 3

Կար­դա­ցե՛ք Գործք ա­ռա­քե­լոց 17.28 հա­մա­րը։ Ի՞նչ է դա մեզ ա­սում Հի­սու­սի և Նրա զո­րու­թյան մա­սին։ Այ­նու­հետև խոր­հե՛ք այդ նույն Հի­սու­սի՝ մեր մեղ­քե­րի հա­մար խա­չի վրա մա­հա­նա­լու փաս­տի նշա­նա­կու­թյան մա­սին։ Ի՞նչ է այս ճշմար­տու­թյու­նը մեզ սո­վո­րեց­նում մեր Տի­րոջ ինք­նա­զոհ բնա­վո­րու­թյան մա­սին։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 13

Ես այսօր ծնեցի Քեզ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.5 հա­մա­րում գրի է առն­ված հետև­յալ բա­ռը, ո­րը Հայ­րը կի­րա­ռում է Հի­սու­սի մա­սին. «­Դու ես Իմ Որ­դին, Ես այ­սօր ծնե­ ցի քեզ»։ Ինչ է նշա­նա­կում Հի­սու­սը «ծնվել» է, և­ երբ է դա տե­ղի ու­ նե­ցել։ Արդ­յո՞ք սա չի նշա­նա­կում, թե Հի­սուսն ինչ-որ կերպ ա­րար­վել է Աստ­ծո կող­մից անց­յա­լում ինչ-որ ժա­մա­նակ, ինչ­պես շա­տերն են հա­վա­տա­ցած։ Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.5, Բ Թա­գա­վոր­նե­րի 7.12–14, Սաղ­մոս­ներ 2.7 և Ղու­կաս 1.31, 32 հա­մար­նե­րը։ Դավ­թին տրված ի՞նչ խոս­տում է Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գրքում Պո­ղո­սը կի­րա­ռում Հի­ սու­սի հա­մար։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Հի­սու­սը ծնվել է այն ի­մաս­տով, որ նշա­նակ­վել է կամ «որ­դեգր­վել է» Աստ­ծո կող­մից որ­պես խոս­տաց­ված տի­րա­կալ՝ Դավ­թի որ­դի։ Աստ­ծո կող­մից տի­րա­կա­լի որ­դեգր­ման գա­ղա­փա­րը տա­րած­ված էր Հու­նահռո­մեա­կան աշ­խար­հում, ինչ­պես նաև Արևել­քում։ Այն կա­ռա­վար­չին հա­ղոր­դում էր լե­գի­տի­մու­թյուն և­իշ­խա­նու­թյուն տվյալ երկ­րում։ Այ­դու­հան­դերձ, Աստ­ված խոս­տա­ցավ Դավ­թին, որ նրա Որ­դին կլի­ նի ազ­գե­րի ճշմա­րիտ օ­րի­նա­կան տի­րա­կա­լը։ Աստ­ված պետք է «որ­ դեգ­րեր» Դավ­թի որ­դուն որ­պես Իր սե­փա­կան Որ­դի։ Այս գոր­ծըն­թա­ցի ժա­մա­նակ Դավ­թի ցե­ղից ծնված Թա­գա­վո­րը դառ­նա­լու էր Աստ­ծո հո­ վա­նա­վոր­յալն ու Նրա ժա­ռան­գոր­դը։ Ուխտն ի­րա­կա­նա­ցավ Հի­սու­սի մի­ջո­ցով որ­պես Դավ­թի Որ­դի։ Աստ­ված պետք է պար­տու­թյան մատ­ ներ Նրա թշնա­մի­նե­րին և Նրան տար ազ­գե­րին որ­պես ժա­ռան­գու­ թյուն (­Սաղ­մոս­ներ 89.27, Սաղ­մոս­ներ 2.7, 8)։ Ինչ­պես տես­նում ենք Հռո­մեա­ցի­նե­րին 1.3, 4 և Գործք ա­ռա­քե­ լոց 13.32, 33 հա­մար­նե­րում, Հի­սու­սը հան­րայ­նո­րեն ներ­կա­յաց­վեց Դաս 3

31

որ­պես Աստ­ծո Որ­դի։ Հի­սու­սի մկրտու­թյունն ու այ­լա­կեր­պումն այն պա­հերն էին, երբ Աստ­ված նույ­նա­կա­նաց­րեց Ի­րեն Հի­սու­սի հետ և հայ­տա­րա­րեց Նրան Իր Որ­դին (­Մատ­թեոս 3.17, Մատ­թեոս 17.5)։ Ա­յո, Նոր Կ­տա­կա­րա­նի հա­մա­ձայն՝ Հի­սու­սը «Աստ­ծու Որ­դի էր սահ­ման­ված՝ զո­րու­թյամբ», երբ մե­ռել­նե­րից հա­րու­թյուն ա­ռավ և նս­տեց Աստ­ծո աջ կող­մում։ Հենց այդ պա­հին էր, որ Աստ­ված ի­րա­ կա­նաց­րեց Դավ­թին տված Իր խոս­տու­մը, որ նրա որ­դին կոր­դեգր­վի որ­պես Աստ­ծո սե­փա­կան Որ­դի, և­ ազ­գե­րի վրա Նրա գա­հը կհաս­ տատ­վի հա­վիտ­յան (Բ Թա­գա­վոր­նե­րի 7.12–14)։ Այս­պի­սով, Կե­սա­րը (Հռո­մի խորհր­դա­նի­շը) չէր «Աստ­ծո օ­րի­նա­ կան որ­դին», ազ­գե­րի տի­րա­կա­լը, այլ Հի­սուս Քրիս­տոսն էր։ Հի­սու­սի «ծնվե­լը» վե­րա­բե­րում է ազ­գե­րի վրա Նրա ու­նե­ցած ղե­կա­վար դե­րի սկզբին, ոչ թե Նրա գո­յու­թյան սկզբին, ո­րով­հետև Հի­սու­սը միշտ է գո­յու­թյուն ու­նե­ցել։ Եր­բեք չի ե­ղել այն­պի­սի ժա­մա­նակ, որ Հի­սու­սը գո­յու­թյուն չու­նե­նա, ո­րով­հետև Նա Աստ­ված է։ Ի­րա­կա­նում, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.3 հա­մարն ա­սում է, որ Հի­սու­սը «ո՛չ օ­րե­րի սկիզբ ու­նի և­ո՛չ կյան­քի վերջ» (հա­մե­մա­տե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­ րին 13.8 հա­մա­րի հետ), ո­րով­հետև Նա հա­վի­տե­նա­կան է։ Այս­պի­սով, որ­պես Աստ­ծո «միա­ծին Որ­դի» Հի­սու­սի գա­ղա­փա­րը չի վե­րա­բե­րում Քրիս­տո­սի աստ­վա­ծա­յին բնու­թյա­նը, այլ վե­րա­բե­րում է փրկու­թյան ծրագ­րում Նրա ու­նե­ցած դե­րին։ Մար­մին առ­նե­լով՝ Քրիս­տոսն ի­րա­ կա­նաց­րեց ուխ­տի բո­լոր խոս­տում­նե­րը։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 14

Հետագա ուսումնասիրության համար Որ­պես Աստ­ծո Որ­դի Հի­սու­սի աշ­խարհ գա­լը միա­ժա­մա­նակ մի քա­նի գոր­ծա­ռույթ­ներ ի­րա­կա­նաց­րեց։ Ա­ռա­ջին, որ­պես Աստ­ծո Աստ­ ված Որ­դի՝ Հի­սու­սը ե­կավ մեզ բա­ցա­հայ­տե­լու Հո­րը։ Իր խոս­քե­րով ու գոր­ծե­րով Հի­սու­սը մեզ ցույց տվեց, թե ի­րա­կա­նում ինչ­պի­սին է Հայ­րը, և թե ին­չու մենք կա­րող ենք վստա­հել և հ­նա­զանդ­վել Նրան։ Հի­սու­սը նաև ե­կավ որ­պես Դավ­թի, Աբ­րա­համր և Ա­դա­մի խոս­ տաց­ված Որ­դի, Ում մի­ջո­ցով Աստ­ված խոս­տա­ցել էր, որ կջախ­ջա­խի թշնա­մուն և կ­ղե­կա­վա­րի աշ­խար­հը։ Այս­պի­սով Հի­սու­սը ե­կավ զբա­ ղեց­նե­լու Ա­դա­մի տե­ղը մարդ­կու­թյան ղե­կին և­ ի­րա­կա­նաց­նե­լու այն սկզբնա­կան նպա­տա­կը, որն Աստ­ված նա­խա­տե­սել էր մար­դու հա­ մար (Ծնն­դոց 1.26–28, Սաղ­մոս­ներ 8.3–8)։ Հի­սու­սը ե­կավ լի­նե­լու այն 32

Դաս 3

լիի­րավ տի­րա­կա­լը, որն Աստ­ված միշտ կա­մե­ցել էր, որ այս աշ­խարհն ու­նե­նա։ «Եվ Հոր­դա­նա­նի ա­փին Հի­սու­սին աս­ված խոս­քը` «­Սա է իմ սի­ րե­լի որ­դին, ո­րին ես հա­վա­նե­ցի», ուղղ­ված է նաև մարդ­կու­թյա­նը: Աստ­ված խո­սեց Հի­սու­սի` որ­պես մեր ներ­կա­յա­ցուց­չի հետ: Մեր բո­ լոր մեղ­քե­րով և թու­լու­թյուն­նե­րով հան­դերձ` մենք լքված չենք որ­պես ա­նար­ժան­ներ: «­Նա շնորհ ցույց տվեց մեզ այն Սի­րե­լիով» (Ե­փե­սա­ցի­ նե­րին 1.6): Քրիս­տո­սի վրա ի­ջած փառ­քը գրա­վա­կանն է մեր հան­դեպ ու­նե­ցած Աստ­ծո ան­փո­փոխ սի­րո: … Այն լույ­սը, որ բաց շքա­մուտ­քե­ րից ի­ջավ մեր Փրկ­չի վրա, կընկ­նի նաև մեզ վրա, ե­թե մենք ա­ղոթ­ քով օգ­նու­թյուն խնդրենք` դի­մա­կա­յե­լու փոր­ձու­թյա­նը: Նույն ձայ­նը, որ խո­սեց Հի­սու­սի հետ, ա­սում է ա­մեն մի հա­վա­տաց­յա­լի. «­Սա է Իմ սի­րե­լի որ­դին, ո­րին ես հա­վա­նե­ցի»»։­է­լեն Ուայթ, Դա­րե­րի փա­փա­գը, էջ 113։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Մենք սո­վո­րե­ցինք, որ Հի­սու­սի խոս­քե­րի և գոր­ծե­րի ա­վե­լի լավ ըն­կա­լումն օգ­նում է մեզ ա­ռա­վել լավ հաս­կա­նալ Հայր Աստ­ծուն։ Ի՞նչ գործ­նա­կան աս­պեկտ­նե­րում պետք է Հի­սու­սին ա­վե­լի լավ հաս­կա­նա­լը հարս­տաց­նի Հայր Աստ­ծո հետ ու­նե­ցած ձեր հա­րա­ բե­րու­թյուն­նե­րը։ 2. Սո­վո­րե­ցինք նաև, որ այն ձևը, ո­րով Աստ­ված խո­սում և վար­վում էր Հի­սու­սի հետ, հենց այն ձևն­ է, ո­րով Նա կա­մե­նում է խո­սել և վար­վել մեզ հետ։ Ի՞նչ պետք է սա մեզ ա­սի այն մա­սին, թե ինչ­ պես մենք պետք է վար­վենք ու­րիշ­նե­րի հետ։ 3. Խոր­հե՛ք Քրիս­տո­սի հա­վի­տե­նա­կան աստ­վա­ծու­թյան կարևո­ րու­թյան մա­սին։ Ի՞նչ մեծ բան ենք կորց­նում, ե­թե հա­վա­տանք, թե Հի­սու­սը ինչ-որ կերպ, ինչ-որ ժա­մա­նակ ա­րար­ված էակ է, ինչ­պես և մենք, սա­կայն ով խաչ է բարձ­րա­ցել։ Հա­կադ­րե՛ք այդ միտքն այն ի­րա­կա­նու­թյան հետ, որ Քրիս­տո­սը հա­վի­տե­նա­կան Աստ­ված է և Իր սե­փա­կան ընտ­րու­թյամբ խաչ բարձ­րա­ցավ։ Ի՞նչ մե­ծա­գույն տար­բե­րու­թյուն կա այս եր­կու գա­ղա­փար­նե­րի միջև։ 4. Դա­սա­րա­նում քննար­կե՛ք Աստ­ծուն փառք տա­լու գա­ղա­փա­րը։ Կար­դա­ցե՛ք Հայտ­նու­թյուն 14.7 հա­մա­րը։ Ինչ­պե՞ս է Աստ­ծուն փառք տա­լը ներ­կա ժա­մա­նա­կի ճշմար­տու­թյան և­ ե­րեք հրեշ­ տակ­նե­րի լու­րի մի մա­սը։

Դաս 3

33

ԴԱՍ 4 ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 15–21

ՀԻՍՈՒՍԸ՝ ՄԵՐ ՀԱՎԱՏԱՐԻՄ ԵՂԲԱՅՐԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ղև­տա­կան 25.25–27, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.14–16, Եբ­րա­յե­ցի­ նե­րին 11.24–26, Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 15.50, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.8, 9, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.1–4: Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Արդ ո­րով­հետև զա­վակ­ներն ար­յանն ու մարմ­նին հա­ղոր­ դա­կից ե­ղան, Ինքն էլ միև­նույն կեր­պով հա­ղոր­դա­կից ե­ղավ նրանց, որ­պես­զի Իր մա­հով կոր­ծա­նի մահ­վան իշ­խա­նու­ թյունն ու­նե­ցո­ղին, այ­սինքն՝ սա­տա­նա­յին» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.14): Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1-ին գլու­խը պատ­մում է Աստ­ծո Որ­դի Հի­սու­սի մա­սին, Ով կա­ռա­վա­րում է հրեշ­տակ­նե­րին և Աստ­ծո «փառ­քի լույսն ու Նրա էու­թյան ար­տա­հայ­տումն» է (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.3)։ Եբ­րա­յե­ ցի­նե­րին 2-րդ գլ­խում Հի­սու­սը ներ­կա­յաց­վում է որ­պես մար­դու Որ­դի, Ով ա­վե­լի ցածր ե­ղավ, քան հրեշ­տակ­նե­րը, և Ով ստա­ցավ մար­դու բնույթն իր բո­լոր թու­լու­թյուն­նե­րով, ընդ­հուպ մինչև մահ (Եբ­րա­յե­ցի­ նե­րին 2.7)։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1-ին գլխում Աստ­ված Հի­սու­սի մա­սին ա­սում է. «­Դու ես Իմ Որ­դին» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.5)։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2-րդ գլ­ խում Հի­սու­սը դի­մում է մար­դու զա­վակ­նե­րին որ­պես Իր «եղ­բայր­նե­ րի» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.12)։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1-ին գլխում Հայ­րը հայ­տա­րա­րում է Որ­դու աստ­ վա­ծա­յին գե­րա­գույն իշ­խա­նու­թյան մա­սին (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.8–12)։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2-րդ գլ­խում Որ­դին հաս­տա­տում է Իր հա­վա­տար­ մու­թյու­նը Հո­րը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.13)։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1-ին գլխում Հի­սու­սը Տեր Աստ­ված է, Ա­րա­րիչ, Պահ­պա­նող և Գե­րա­գույն Իշ­խան։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2-րդ գլ­խում Հի­ սու­սը մարդ­կանց Քա­հա­նա­յա­պետն է՝ ո­ղոր­մած և հա­վա­տա­րիմ։ 34

Դաս 4

Այս­պի­սով, Հի­սու­սի նկա­րագ­րու­թյու­նը՝ որ­պես հա­վա­տա­րիմ և­ ո­ղոր­մած եղ­բոր, ներ­կա­յաց­ված է Որ­դու նկա­րագ­րու­թյան մեջ որ­պես հա­վեր­ժա­կան ա­րա­րիչ Աստ­ծո վերջ­նա­կան դրսևո­րում (Եբ­րա­յե­ցի­նե­ րին 1.1–4)։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 16

Եղբայրը՝ որպես Փրկագնող Կար­դա­ցե՛ք Ղև­տա­կան 25.25–27, 47–49 հա­մար­նե­րը։ Ո՞վ կա­ րող էր փրկագ­նել սե­փա­կան ու­նեց­ված­քը կամ աղ­քա­տու­թյան պատ­ճա­ռով ա­զա­տու­թյու­նը կորց­րած մար­դուն։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Մով­սե­սա­կան օ­րեն­քը սահ­մա­նել էր, որ ե­թե մարդն այն­քան աղ­ քատ էր, որ գո­յատև­ման հա­մար ստիպ­ված էր վա­ճա­ռել իր ու­նեց­ ված­քը, ան­գամ ա­զա­տու­թյու­նը, նա պետք է այդ ու­նեց­ված­քը և­ իր սե­փա­կան ա­զա­տու­թյու­նը հետ ստա­նար յու­րա­քանչ­յուր հի­սուն տա­ րին մեկ՝ հո­բել­յա­նա­կան տա­րին։ Հո­բել­յա­նա­կան տա­րին «մեծ» շա­ բաթ տա­րի էր, ո­րի ժա­մա­նակ պարտ­քե­րը ներ­վում էին, կորս­ված ու­նեց­ված­քը՝ վե­րա­կանգն­վում, և ստ­րուկ­նե­րը ա­զատ էին հռչակ­վում։ Այ­դու­հան­դերձ, հի­սուն տա­րին եր­կար ժա­մա­նակ էր սպա­սե­լու հա­մար։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով Մով­սե­սա­կան օ­րեն­քը են­թադ­րում էր նաև, որ ա­մե­նա­մոտ բա­րե­կա­մը կա­րող էր պարտ­քը վճա­րել և փր­ կագ­նել իր բա­րե­կա­մին ա­վե­լի շուտ։ Ա­մե­նամ­տե­րիմ բա­րե­կա­մը նաև այն մեկն էր, ո­րը պետք է ար­դա­ րու­թյուն ե­րաշ­խա­վո­րեր սպա­նու­թյան դեպ­քում։ Նա պետք է լի­ներ իր բա­րե­կա­մի թափ­ված ար­յան վրի­ժա­ռուն, ով պետք է հե­տապն­դեր մար­դաս­պա­նին և պատ­ժեր նրան (Թվեր 35.9–15)։ Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.14–16 հա­մար­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս ենք մենք և Հի­սու­սը նկա­րագր­ված այս հատ­վա­ծում։ ________________________________________________________________________ Այս հատ­վա­ծը նկա­րագ­րում է մեզ որ­պես սա­տա­նա­յի գե­րի­նե­ րի, իսկ Հի­սու­սին՝ որ­պես մեր Փր­կագ­նո­ղի։ Երբ Ա­դա­մը մե­ղան­չեց, մարդ ա­րա­րա­ծը հայտն­վեց սա­տա­նա­յի իշ­խա­նու­թյան ներ­քո։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով մենք չու­նենք մեղ­քին դի­մա­կա­յե­լու զո­րու­թյուն (Հռո­ մեա­ցի­նե­րին 7.14–24)։ Վատն այն է, որ մեր մեղ­քը որ­պես պա­տիժ պա­հան­ջում էր հա­վի­տե­նա­կան մահ, ո­րը մենք չէինք կա­րող վճա­րել Դաս 4

35

(Հռո­մեա­ցի­նե­րին 6.23)։ Այս­պի­սով, մեր ի­րա­վի­ճակն ակն­հայ­տո­րեն ան­հույս էր։ Այ­դու­հան­դերձ, Հի­սուսն ըն­դու­նեց մեր մարդ­կա­յին բնույ­թը և մեր նման մար­մին ու ար­յուն դար­ձավ։ Նա դար­ձավ մեր ա­մե­նա­մո­տիկ բա­րե­կա­մը և փր­կագ­նեց մեզ։ Նա չա­մա­չեց մեզ «եղ­բայր­ներ» կո­չել (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.11)։ Պա­րա­դոք­սայ­նո­րեն, մեր բնույթն Իր վրա առ­նե­լով և մեզ փրկագ­ նե­լով՝ Հի­սու­սը նաև բա­ցա­հայ­տեց Իր աստ­վա­ծա­յին բնույ­թը։ Հին Կ­տա­կա­րա­նում Իս­րա­յե­լի ի­րա­կան փրկագ­նո­ղը՝ նրա ա­մե­նա­մոտ բա­րե­կա­մը, Յահ­վեն է (օր. Սաղ­մոս­ներ 19.14, Ե­սա­յի 41.14, Ե­սա­յի 43.14, Ե­սա­յի 44.22, Ե­րե­միա 31.11, Ով­սեե 13.14)։ Ի՞նչ կերպ կա­րող եք սո­վո­րել ա­վե­լի խո­րու­թյամբ զգալ այն ի­րա­ կա­նու­թյու­նը, թե որ­քան մոտ կա­րող է Քրիս­տո­սը լի­նել ձեզ։ Ին­չո՞ւ է այս փոր­ձա­ռու­թյունն ու­նե­նալն այդ­քան կարևոր ձեր հա­վա­տի հա­մար։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 17

Չի ամաչում նրանց եղբայրներ կոչել Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիրքն ա­սում է, որ Հի­սու­սը չա­մա­չեց կո­չել մեզ Իր եղ­բայր­նե­րը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.11)։ Չ­նա­յած որ Նա մեկ էր Աստ­ծո հետ, Հի­սուսն ըն­դու­նեց մեզ որ­պես Իր ըն­տա­նի­քի ան­դամ­նե­րի։ Այս հա­մե­րաշ­խու­թյու­նը հա­կադր­վում է այն հան­րա­յին նա­խա­տին­քին, ո­րին են­թարկ­վում էին Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գրքի հաս­ցեա­տե­րերն ի­րենց հա­մայնք­նե­րում (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.33)։ Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.24–26 հա­մար­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս են Մով­սե­սի ո­րո­շում­ներն իբրև օ­րի­նակ ծա­ռա­յում, թե ինչ ա­րեց Հի­ սու­սը մեզ հա­մար։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Երբևէ պատ­կե­րաց­րե՞լ եք, թե ինչ էր նշա­նա­կում Մով­սե­սի հա­մար կոչ­վել «փա­րա­վո­նի դստեր որ­դի»։ Նա հե­ղի­նա­կա­վոր անձ­նա­վո­րու­ թյուն էր այն ժա­մա­նակ­նե­րի ա­մե­նաազ­դե­ցիկ կայս­րու­թյու­նում։ Նա ստա­ցել էր ա­մե­նա­բարձր քա­ղա­քա­ցիա­կան և ռազ­մա­կան կրթու­թյու­ նը և դար­ձել նշա­նա­կա­լից անձ­նա­վո­րու­թյուն։ Ս­տե­փա­նոսն ա­սում է, որ Մով­սե­սը «զո­րա­վոր էր իր խոս­քե­րով ու գոր­ծե­րով» (­Գործք ա­ռա­ քե­լոց 7.22)։ Է­լեն Ուայ­թը նույն­պես նշում է, որ նա «ե­գիպ­տա­կան 36

Դաս 4

բա­նա­կի զո­րա­վարն էր», և­ որ փա­րա­վո­նը «ո­րո­շել էր իր որ­դե­գիր թո­ռա­նը դարձ­նել ի­րեն հա­ջոր­դող գա­հա­կա­լը» (տե՛ս Նա­հա­պետ­ներ և մար­գա­րե­ներ, էջ 245)։ Այ­դու­հան­դերձ, Մով­սե­սը թո­ղեց այս բո­լոր ա­ռա­վե­լու­թյուն­նե­րը, երբ ո­րո­շեց ի­րեն նույ­նա­կա­նաց­նել իս­րա­յե­լա­ցի­ նե­րի հետ՝ ստրուկ ազգ, ո­րը չու­ներ ո՛չ կրթու­թյուն, ո՛չ իշ­խա­նու­թյուն։ Կար­դա­ցե՛ք Մատ­թեոս 10.32, 33, Բ Տի­մո­թեո­սին 1.8, 12 և Եբ­ րա­յե­ցի­նե­րին 13.12–15 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է Աստ­ված խնդրում մեզ­նից։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Սա Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գրքի հաս­ցեա­տե­րե­րի խնդրի մի մասն էր։ Հա­լա­ծանք­նե­րից ու մեր­ժում­նե­րից հե­տո նրան­ցից շա­տերն սկսե­ցին ա­մա­չել Հի­սու­սից։ Ի­րենց ա­րարք­նե­րով նրանք Հի­սու­սին պատ­վե­լու փո­խա­րեն Նրան «խայ­տա­ռա­կե­լու» վտան­գի մեջ էին (Եբ­րա­յե­ցի­ նե­րին 6.6)։ Ուս­տի և Պո­ղո­սը շա­րու­նակ կոչ է ա­նում նրանց «ա­մուր պա­հել» ի­րենց հա­վա­տի «դա­վա­նու­թյու­նը» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.14, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.23)։ Աստ­ված կա­մե­նում է, որ մենք Հի­սու­սին ճա­նա­չենք որ­պես մեր Աստ­ված և մեր եղ­բայր։ Որ­պես մեր Փր­կագ­նող՝ Հի­սու­սը վճա­րել է մեր պարտ­քը, որ­պես մեր եղ­բայր՝ Հի­սու­սը մեզ ցույց տվեց այն կեն­ սա­կեր­պը, ո­րը պետք է ապ­րենք, որ­պես­զի կեր­պա­րա­նա­կից լի­նենք «Իր Որ­դու պատ­կե­րին, որ­պես­զի Նա անդ­րա­նի­կը լի­նի բա­զում եղ­ բայր­նե­րի մեջ» (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 8.29)։ Մի պահ խոր­հե՛ք այն ո­րոշ­ման մա­սին, ո­րը Հի­սու­սը պետք է կա­յաց­ներ, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նար ըն­դու­նել մեզ որ­պես Իր «եղ­ բայր­ներ և քույ­րեր»։ Ին­չո՞ւ Հի­սու­սի ա­րածն ան­հա­մե­մատ ա­վե­լի նվաս­տա­ցու­ցիչ էր Իր ան­ձի հան­դեպ, քան Մով­սե­սի ա­րածն՝ իր ան­ձի, և­ի՞նչ է դա մեզ սո­վո­րեց­նում մեր նկատ­մամբ Աստ­ծո տա­ ծած սի­րո մա­սին։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 18

Մեր պես մարմին ու արյուն Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիրքն ա­սում է, որ Հի­սուսն ըն­դու­նեց մեր մարդ­ կա­յին բնույ­թը, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նար ներ­կա­յաց­նել մեզ և մա­հա­նալ մեզ հա­մար (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.9, 14–16, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.5–10)։ Դաս 4

37

Ա­հա այս է փրկու­թյան ծրագ­րի հիմ­նա­քա­րը և հա­վի­տե­նա­կան կյան­ քի մեր միակ հույ­սը։ Կար­դա­ցե՛ք Մատ­թեոս 16.17, Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 1.16, Ա Կորն­ թա­ցի­նե­րին 15.50 և Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 6.12 հա­մար­նե­րը։ Մարդ­ կա­յին բնույ­թի ի՞նչ թե­րու­թյուն­նե­րի է վե­րագր­վում «մար­մին ու ար­յուն» ար­տա­հայ­տու­թյունն այս տեքս­տե­րում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ «­Մար­մին ու ար­յուն» ար­տա­հայ­տու­թյունն ընդգ­ծում է մարդ­կա­յին բնույ­թի փխրու­նու­թյու­նը, դրա թու­լու­թյու­նը (Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 6.12), ի­մաս­տու­թյան պա­կա­սը (­Մատ­թեոս 16.17, Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 1.16) և մահ­վան են­թա­կա լի­նե­լը (Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 15.50)։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­ րին գիրքն ա­սում է, որ Հի­սուսն Իր եղ­բայր­նե­րին նման­վեց ա­մեն ին­ չով (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.17)։ Այս ար­տա­հայ­տու­թյու­նը նշա­նա­կում է, որ Հի­սուսն ամ­բող­ջու­թյամբ մարդ դար­ձավ։ Հի­սու­սը պար­զա­պես մարդ ա­րա­րա­ծի նման չէր կամ չէր թվում մարդ, Նա իս­կա­պես մարդ էր, իս­ կա­պես մե­զա­նից մե­կը։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիր­քը նաև ա­սում է, որ, այ­դու­հան­դերձ, Հի­սու­սը մեզ­նից տար­բեր­վում էր մեղ­քի ա­ռու­մով։ Ա­ռա­ջի­նը, Հի­սու­սը երբևէ մեղք չի գոր­ծել (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.15)։ Երկ­րորդ, Հի­սու­սի մարդ­կա­յին բնույ­թը «սուրբ, ան­մեղ, ա­նա­րատ, մե­ղա­վոր­նե­րից զատ­ված» էր (Եբ­ րա­յե­ցի­նե­րին 7.26)։ Մենք բո­լորս մեղք ենք գոր­ծել, և բո­լորս էլ ու­նենք չար հա­կում­ներ։ Մեղ­քի նկատ­մամբ մեր հակ­վա­ծու­թյունն սկսվում է մեր բնույ­թի ա­մե­նա­խոր­քե­րից։ Մենք մարմ­նա­վոր ենք՝ «մեղ­քին վա­ ճառ­ված» (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 7.14, տե՛ս նաև Հռո­մեա­ցի­նե­րին 7.15– 20)։ Հպար­տու­թյունն ու այլ մեղ­սա­վոր դրդա­պատ­ճառ­ներ հա­ճախ փչաց­նում են նույ­նիսկ մեր բա­րի գոր­ծե­րը։ Սա­կայն Հի­սու­սի բնույթն աղ­տոտ­ված չէր մեղ­քով։ Դա պետք է հենց այդ­պես էլ լի­ներ։ Ե­թե Հի­ սու­սը մեզ նման մարմ­նա­վոր՝ «մեղ­քին վա­ճառ­ված» լի­ներ, Նա նույն­ պես Փրկ­չի կա­րիք կու­նե­նար։ Դրա փո­խա­րեն Հի­սու­սը ե­կավ որ­պես Փր­կիչ և Ի­րեն որ­պես «ա­նա­րատ» զոհ մա­տու­ցեց Աստ­ծուն մեզ հա­ մար (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.26–28, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.14)։ Այ­նու­հետև Հի­սու­սը ջախ­ջա­խեց սա­տա­նա­յի իշ­խա­նու­թյու­նը՝ մա­հա­նա­լով որ­պես ան­մեղ զոհ մեր մեղ­քե­րի հա­մար, ին­չով և հ­նա­ րա­վոր դարձ­րեց մեր նե­րումն ու հաշ­տե­ցումն Աստ­ծո հետ (Եբ­րա­յե­ ցի­նե­րին 2.14–17)։ Հի­սու­սը մեղ­քի իշ­խա­նու­թյու­նը կոր­ծա­նեց նաև՝ մեզ հա­վա­տի կյանք ապ­րե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն տա­լով՝ ի­րա­կա­նաց­ 38

Դաս 4

նե­լով օ­րեն­քը մեր սրտե­րում գրե­լու նորկ­տա­կա­րան­յան Իր խոս­տու­ մը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.10)։ Այս­պի­սով Հի­սու­սը պար­տու­թյան մատ­նեց թշնա­մուն և փաս­տա­ցի ա­զա­տագ­րեց մեզ, որ­պես­զի մենք այժմ կա­ րո­ղա­նանք «կեն­դա­նի Աստ­ծուն» պաշ­տել (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.14)։ Իսկ սա­տա­նա­յի վերջ­նա­կան կոր­ծա­նու­մը տե­ղի կու­նե­նա վեր­ջին դա­ տաս­տա­նի ժա­մա­նակ (­Հայտ­նու­թյուն 20.1–3, 10)։ Ու­նե­նա­լով Հի­սու­սի մի­ջո­ցով հաղ­թա­նա­կի խոս­տու­մը՝ ին­չո՞ւ են մե­զա­նից շա­տե­րը դեռ պայ­քա­րում մեղ­քի դեմ։ Ի՞նչն ենք մենք սխալ ա­նում և, ինչն ա­վե­լի կարևոր է, ինչ­պե՞ս կա­րող ենք սկսել ապ­րել այն վեհ կանչ­վա­ծու­թյա­նը հա­մա­պա­տաս­խան, որն ու­ նենք Քրիս­տո­սում։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 19

Կատարյալ՝ չարչարանքի միջոցով Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.10, 17, 18 և Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.8, 9 հա­մար­նե­րը։ Ո՞րն էր չար­չա­րան­քի գոր­ծա­ռույ­թը Հի­սու­սի կյան­ քում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ա­ռաք­յալն ա­սում է, որ Աստ­ված Հի­սու­սին կա­տար­յալ դարձ­րեց չար­չա­րանք­նե­րի մի­ջո­ցով։ Այս ար­տա­հայ­տու­թյու­նը զար­մաց­նող է։ Պո­ղո­սը մինչ այդ ա­սել էր, որ Հի­սու­սը «Նրա փառ­քի լույսն ու նրա էու­թյան ար­տա­հայ­տումն» է (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.3), և­ որ Նա սուրբ է, ան­մեղ, ա­նա­րատ և մե­ղա­վոր­նե­րից զատ­ված (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.15, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.26–28, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.14, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.5–10)։ Հի­սու­սը կա­րիք չու­ներ հաղ­թա­հա­րե­լու որևէ տե­սա­կի բա­ րո­յա­կան կամ է­թի­կա­կան ան­կա­տա­րու­թյուն։ Նա կա­տար­յալ էր թե՛ բա­րո­յա­կան, թե՛ բա­րո­յա­գի­տա­կան ա­ռու­մով։ Սա­կայն, այ­դու­հան­դերձ, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիրքն ա­սում է, որ Հի­ սու­սը «կա­տա­րե­լա­գործ­ման» գոր­ծըն­թաց ան­ցավ, ո­րը Նրան տվեց մի­ջոց­ներ մեր փրկու­թյու­նը հնա­րա­վոր դարձ­նե­լու հա­մար։ Հի­սու­սը կա­տա­րե­լա­գործ­վեց այն ի­մաս­տով, որ պատ­րաստ­վեց դառ­նա­լու մեր Փր­կի­չը։ 1. Հի­սու­սը «կա­տար­յալ դար­ձավ» չար­չա­րան­քի մի­ջո­ցով, որ­պես­ զի դառ­նար մեր փրկու­թյան Ա­ռաջ­նոր­դը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.10)։ Հի­ սու­սը պետք է մա­հա­նար խա­չի վրա որ­պես զոհ, որ­պես­զի Հայ­րը մեզ Դաս 4

39

փրկե­լու օ­րի­նա­կան լծակ­ներ ու­նե­նար։ Հի­սու­սը կա­տար­յալ զոհ էր, միակն էր որ­պես այդ­պի­սին։ Որ­պես Աստ­ված՝ Հի­սու­սը կա­րող էր դա­ տել մեզ, սա­կայն Իր զո­հի շնոր­հիվ Նա նաև կա­րող է փրկել մեզ։ 2. Հի­սու­սը սո­վո­րեց հնա­զանդ լի­նել չար­չա­րան­քի մի­ջո­ցով (Եբ­ րա­յե­ցի­նե­րին 5.8)։ Հնա­զան­դու­թյունն անհ­րա­ժեշտ էր եր­կու բա­նի հա­մար։ Ա­ռա­ջի­նը, հնա­զան­դու­թյու­նը Նրա զոհն ըն­դու­նե­լի դարձ­րեց (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.14, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.5–10)։ Երկ­րորդ, չար­չա­ րանք­նե­րը հնա­րա­վո­րու­թյուն տվե­ցին Նրան դառ­նալ մեր օ­րի­նա­կը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.9)։ Հի­սու­սը «սո­վո­րեց» հնա­զանդ լի­նել, քա­նի որ նախ­կի­նում եր­բեք չէր վե­րապ­րել այդ վի­ճա­կը։ Նա Աստ­ված էր, ո՞ւմ պի­տի հնա­զանդ­վեր։ Որ­պես հա­վի­տե­նա­կան Որ­դի և մեկ Աստ­ծո հետ՝ ա­մեն ինչ և­ ա­մեն ոք Նրան էր հնա­զանդ­վում իբրև տիե­զեր­քի տի­րա­կա­լի։ Ուս­տի և Հի­սու­սի ճա­նա­պարհն անհ­նա­զան­դու­թյու­նից հնա­զան­դու­թյուն չէր, այլ գե­րիշ­խա­նու­թյու­նից դե­պի են­թար­կում ու հնա­զան­դու­թյուն։ Աստ­ծո մե­ծար­ված Որ­դին դար­ձավ մար­դու հնա­ զանդ Որ­դի։ 3. Գայ­թակ­ղու­թյուն­նե­րի չար­չա­րանքն ու դրանց նկատ­մամբ հաղ­ թա­նակ տա­նե­լը Հի­սու­սին հնա­րա­վո­րու­թյուն տվե­ցին լի­նել գթա­ սիրտ և հա­վա­տա­րիմ Քա­հա­նա­յա­պետ (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.17, 18)։ Չար­չա­րանք­նե­րը Հի­սու­սին ա­վե­լի գթա­սիրտ չդարձ­րին։ Ընդ­հա­կա­ ռա­կը, հենց սկզբից Նա Իր գթասր­տու­թյան շնոր­հիվ կա­մո­վի խաչ բարձ­րա­ցավ և մա­հա­ցավ որ­պես զոհ, որ­պես­զի մեզ փրկեր (Եբ­րա­ յե­ցի­նե­րին 10.5–10, հա­մե­մա­տե՛ք Հռո­մեա­ցի­նե­րին 5.7, 8 հա­մար­նե­ րի հետ)։ Այ­դու­հան­դերձ, հենց չար­չա­րան­քի մի­ջո­ցով էր, որ Հի­սու­սի եղ­բայ­րա­կան սի­րո ի­րո­ղու­թյունն իս­կա­պես ար­տա­հայտ­վեց ու բա­ ցա­հայտ­վեց։ Ե­թե չար­չար­վեց ան­մեղ Հի­սու­սը, ա­պա մենք ևս՝ որ­պես մե­ղա­ վոր­ներ, ան­կաս­կած պետք է չար­չար­վենք։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք սո­վո­րել դի­մա­կա­յել կյան­քի ող­բեր­գու­թյուն­նե­րին և միև­նույն ժա­մա­նակ հույս և վս­տա­հու­թյուն ու­նե­նալ Տի­րոջ նկատ­մամբ, Ով բա­զում ձևե­րով ար­տա­հայ­տել է Իր սե­րը մեր նկատ­մամբ։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 20

Եղբայրը որպես Օրինակ Պատ­ճառ­նե­րից մե­կը, թե ին­չու Հի­սուսն ըն­դու­նեց մեր մարդ­կա­յին բնույ­թը և­ապ­րեց մեր մեջ, այն էր, որ կա­րո­ղա­նար դառ­նալ մեր օ­րի­ 40

Դաս 4

նա­կը։ Նա միակն էր, Ով ի զո­րու էր մեզ ցույց տալ ճիշտ ճա­նա­պար­ հը, թե ինչ­պես պետք է ապ­րել Աստ­ծո ա­ռաջ։ Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.1–4 հա­մար­նե­րը։ Ըստ ա­ռաք­յա­ լի՝ ինչ­պե՞ս պետք է ըն­թա­նանք քրիս­տո­նեա­կան կյան­քի մրցաս­ պա­րե­զը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Այս հատ­վա­ծում Հի­սու­սը գա­գաթ­նա­կետն է հե­րոս­նե­րի եր­կար ցան­կի, ո­րոնց ա­ռաք­յա­լը ներ­կա­յաց­նում է որ­պես հա­վա­տի օ­րի­նա­ կե­լի հե­րոս­ներ։ Այս­տեղ Հի­սուսն ան­վան­վում է մեր հա­վա­տի զո­րագ­ լուխ և կա­տա­րող։ Հու­նա­րեն ար­քե­գոս («հիմ­նա­դիր») բա­ռը կա­րող է թարգ­ման­վել նաև «ռահ­վի­րա, նա­խա­կա­րա­պետ»։ Հի­սուսն այդ մրցաս­պա­րե­զի ռահ­վի­րան է այն ի­մաս­տով, որ գնում է հա­վա­տաց­յալ­ նե­րի առջևից։ Ի­րա­կա­նում Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.20 հա­մա­րը Հի­սու­սին ան­վա­նում է մեր «նա­խա­կա­րա­պետ»։ «­Կա­տա­րող» բա­ռը հու­շում է, որ Հի­սուսն Աստ­ծո հան­դեպ հա­վա­տը դրսևո­րեց հնա­րա­վոր ա­մե­ նա­մա­քուր ձևով։ Այս հատ­վա­ծը սո­վո­րեց­նում է եր­կու բան. Հի­սուսն ա­ռա­ջինն է, Ով հա­ջո­ղու­թյամբ ըն­թա­ցավ մեր մրցաս­պա­րե­զը, և­ որ Նա այն մեկն է, Ով կա­տա­րեց այն, ինչ ա­սել է ապ­րել հա­վա­տի կյանք։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.13 հա­մարն ա­սում է. «Եվ դարձ­յալ. «Ես հույսս Նրա վրա պի­տի դնեմ»։ Եվ դարձ­յալ. «Ա­հա Ես ու Իմ զա­վակ­նե­րը, ո­րոնց Աստ­ված Ինձ տվեց»»։ Այս­տեղ Հի­սուսն ա­սում է, որ Իր հույսն Աստ­ծո վրա պետք է դնի։ Պո­ղոսն այս­տեղ հղում է կա­տա­րում Ե­սա­յի 8.17, 18 հա­մար­նե­րին։ Ե­սա­յին այս բա­ռերն ար­տա­բե­րեց Հյու­սի­սա­յին Իս­րա­յե­լի և Սի­ րիա­յի կող­մից սպառ­նա­ցող ար­շա­վան­քի սար­սա­փե­լի վտան­գին բախ­վե­լիս (Ե­սա­յի 7.1, 2)։ Նրա հա­վա­տը հա­կադր­վում է Ա­քազ թա­ գա­վո­րի թե­րա­հա­վա­տու­թյա­նը (Դ Թա­գա­վոր­նե­րի 16.5–18)։ Աստ­ ված հոր­դո­րել էր Ա­քա­զին վստա­հել Ի­րեն և Ի­րե­նից նշան խնդրել, որ Ին­քը կփրկի նրան (Ե­սա­յի 7.1–11)։ Աստ­ված ար­դեն խոս­տա­ցել էր նրան, որ որ­պես Դավ­թի որ­դի՝ Ին­քը կպաշտ­պա­նի Ա­քա­զին ինչ­ պես Իր սե­փա­կան որ­դուն։ Եվ այժմ Աստ­ված Ա­քա­զին մե­ծա­հո­գա­ բար ա­ռա­ջար­կում էր նշան խնդրել՝ ի հաս­տա­տումն այս խոստ­ման։ Սա­կայն Ա­քա­զը հրա­ժար­վեց նշան խնդրել և դ­րա փո­խա­րեն լրա­բեր­ ներ ու­ղար­կեց Ա­սո­րես­տա­նի թա­գա­վոր Թագ­ղաթ-­Փա­ղա­սա­րի մոտ՝ ա­սե­լով. «Ես քո ծա­ռան և քո որ­դին եմ» (Դ Թա­գա­վոր­նե­րի 16.7)։ Ի՜նչ տխուր պատ­մու­թյուն։ Ա­քա­զը նա­խընտ­րեց լի­նել Թագ­ղաթ-­Փա­ղա­ սա­րի որ­դին, քան Աստ­ծո որ­դին։ Դաս 4

41

Իսկ Հի­սուսն Իր ա­պա­վե­նը դարձ­րեց Աստ­ծուն և Նրա խոս­տու­մը, որ Նա Իր թշնա­մի­նե­րին Իր ոտ­քե­րին պատ­վան­դան կդնի (Եբ­րա­յե­ցի­ նե­րին 1.13, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.12, 13)։ Աստ­ված միև­նույն բա­նը մեզ է խոս­տա­ցել, և մենք պետք է հա­վա­տանք Նրան այն­պես, ինչ­պես Հի­սու­սը հա­վա­տաց (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 16.20)։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք սո­վո­րել վստա­հել Աստ­ծուն այն­պես, որ մեր ա­մե­նօր­յա ընտ­րու­թյուն­ներն ար­տա­ցո­լեն այդ վստա­հու­թյու­նը։ Ո՞րն է ա­ռա­ջի­կա կարևոր ընտ­րու­թյու­նը, ո­րը դուք պետք է կա­ տա­րեք, և­ինչ­պե՞ս կա­րող եք վստահ լի­նել, որ այն ար­տա­ցո­լում է ձեր վստա­հու­թյունն առ Աստ­ված։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 21

Հետագա ուսումնասիրության համար Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.13 հա­մա­րում ներ­կա­յաց­ված են Իր Հորն ուղղ­ ված Հի­սու­սի խոս­քե­րը, որ­տեղ Նա խո­սում է Իր եղ­բայր­նե­րի մա­սին. «Ա­հա Ես ու Իմ զա­վակ­նե­րը, ո­րոնց Աստ­ված ինձ տվեց» (Եբ­րա­յե­ ցի­նե­րին 2.13)։ Պատ­րիկ Գրե­յը են­թադ­րում է, որ Հի­սուսն այս­տեղ ներ­կա­յաց­ված է որ­պես Իր եղ­բայր­նե­րի խնա­մա­կալ։ Տու­տե­լա իմ­պու­ բե­րում (tutela impuberum) կոչ­վող հռո­մեա­կան հա­մա­կար­գը են­թադ­ րում էր, որ հոր մա­հից հե­տո «խնա­մա­կա­լը՝ հա­ճախ ա­վագ եղ­բայ­րը, դառ­նում էր ան­չա­փա­հաս ե­րե­խա­նե­րի և նրանց ժա­ռան­գու­թյան պա­տաս­խա­նա­տուն մինչև վեր­ջին­նե­րի չա­փա­հա­սու­թյան տա­րի­քը՝ մե­ծաց­նե­լով իր կրտսեր եղ­բայր­նե­րի և քույ­րե­րի մա­սին հոգ տա­նե­լու ա­վագ եղ­բոր բնա­կան պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րը»։ Երկ­յու­ղա­ծու­թյուն առ Աստ­ված. Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին թուղթն ու Հու­նա-հռո­մեա­կան սնո­ տիա­պաշ­տու­թյան քննա­դա­տու­թյու­նը (Ատ­լան­տա, Աստ­վա­ծաշնչ­ յան գրա­կա­նու­թյան միու­թյուն, 2003), էջ 126։ Սա բա­ցատ­րում է այն փաս­տը, թե ին­չու է Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիր­քը մեզ կո­չում ինչ­պես Հի­ սու­սի եղ­բայր­ներ և քույ­րեր, այն­պես էլ Նրա զա­վակ­ներ։ Որ­պես մեր ա­վագ եղ­բայր՝ Հի­սու­սը մեր խնա­մա­կալն ու պաշտ­պանն է։ «Քրիս­տո­սը ե­կավ եր­կիր՝ մար­դե­ղու­թյուն հագ­նե­լով և կանգ­նե­ լով որ­պես մար­դու ներ­կա­յա­ցու­ցիչ, որ­պես­զի սա­տա­նա­յի հետ մեծ պայ­քա­րում ցույց տա, որ մարդ ա­րա­րա­ծը, ինչ­պես որ նրան ստեղ­ծել է Աստ­ված՝ Հոր և Որ­դու հետ միա­բա­նու­թյան մեջ լի­նե­լով, կա­րող է հնա­զանդ­վել յու­րա­քանչ­յուր աստ­վա­ծա­յին պա­հան­ջի»։ Է­լեն Ուայթ, Ըն­տիր լու­րեր, գիրք 1, էջ 253։ 42

Դաս 4

«Իր կյան­քով ու դա­սե­րով Քրիս­տոսն ան­շա­հախն­դիր ծա­ռա­յու­ թյան օ­րի­նակ է թո­ղել մեզ, ո­րը սկիզբ է առ­նում Աստ­ծուց: Աստ­ված չի ապ­րում Իր հա­մար: Ս­տեղ­ծե­լով եր­կիրն ու պա­հե­լով ա­մեն բան՝ Նա ան­դա­դար ծա­ռա­յում է մյուս­նե­րին: «­Նա Իր ա­րե­գա­կը ծա­գեց­նում է և՛ չա­րե­րի, և՛ բա­րի­նե­րի վրա ու անձրև է բե­րում և՛ ար­դար­նե­րի, և՛ ա­նար­դար­նե­րի վրա (­Մատ­թեոս 5.45): Ծա­ռա­յու­թյան այս կա­տա­րե­ լա­տիպն Աստ­ված հանձ­նա­րա­րել է Իր Որ­դուն: Հի­սու­սին տրված էր կանգ­նե­լու մարդ­կու­թյան գլուխ, որ­պես­զի Իր օ­րի­նա­կով կա­րո­ղա­նար սո­վո­րեց­նել, թե ինչ է նշա­նա­կում ծա­ռա­յել»։ Է­լեն Ուայթ, Դա­րե­րի փա­ փա­գը, էջ 649։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիրքն ա­սում է, որ Հի­սու­սը դար­ձավ մեր եղ­բայ­ րը, որ­պես­զի փրկեր մեզ։ Խոր­հե՛ք, թե ինչ է դա նշա­նա­կում այն ա­ռու­մով, ինչ Աստ­ված ա­րեց մեզ փրկե­լու հա­մար։ Ուս­տի և­ ին­ չո՞ւ այս հիաս­քանչ ի­րո­ղու­թյու­նից ե­րես թե­քե­լը մեզ հա­մար ող­ բեր­գա­կան սխալ կլի­նի։ 2. Ին­չո՞ւ է մեզ հա­մար կարևոր, որ Հի­սու­սը մեզ նման «մեղ­քին վա­ճառ­ված» չծնվեց (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 7.14)։ Խոր­հե՛ք Մով­սե­սի մա­սին. ին­չո՞ւ էր իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի հա­մար կարևոր, որ Մով­սեսն ի­րենց պես ստրուկ չէր։ Ինչ­պե՞ս է Մով­սե­սի պատ­մու­թյու­նը, թե­ կուզ դույզն-ինչ, օգ­նում մեզ հաս­կա­նալ, թե ինչ է ա­րել Հի­սու­սը մեզ հա­մար։ 3. Խոր­հե՛ք մեր կյան­քում չար­չա­րան­քի դե­րի մա­սին։ Ին­չո՞ւ մենք եր­ բեք չպետք է մտա­ծենք, որ չար­չա­րանքն ինքն ի­րե­նով լավ բան է, ան­գամ ե­թե եր­բեմն դրա պատ­ճա­ռով որևէ լավ բան տե­ղի ու­ նե­նա։

Դաս 4

43

ԴԱՍ 5 ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 22–28

ՀԻՍՈՒՍԸ՝ ՀԱՆԳՍՏՈՒԹՅՈՒՆ ՊԱՐԳԵՎՈՂԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ծնն­դոց 15.13–21, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 3.12–19, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.6–11, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.1, 3, 5, 10, Բ Օ­րենք 5.12–15, Եբ­ րա­յե­ցի­նե­րին 4.8–11։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ու­րեմն մնում է շա­բա­թա­պա­հու­թյու­նը Աստ­ծու ժո­ղովր­դի հա­մար»1 (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.9): Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1-ին և 2-րդ գ­լուխ­նե­րը շեշ­տադ­րում են Հի­սու­սի գա­հա­կա­լու­մը՝ որ­պես Աստ­ծո ժո­ղովր­դի ղե­կա­վար և­ ա­զա­տագ­րող։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 3-րդ և 4-րդ գ­լուխ­նե­րը Հի­սու­սին ներ­կա­յաց­նում են որ­պես մե­կը, ով մեզ հան­գիստ կպարգևի։ Այս զար­գա­ցումն ի­մաս­ տա­վոր­վում է այն դեպ­քում, երբ մենք հի­շում ենք, որ Դավ­թի ուխ­տը խոս­տա­նում էր, որ Աստ­ված տա­լու է խոս­տաց­ված թա­գա­վո­րին, և Իր ժո­ղո­վուր­դը «կհանգս­տա­նա» իր բո­լոր թշնա­մի­նե­րից (Բ Թա­գա­ վոր­նե­րի 7.10, 11)։ Այս հան­գիստն այժմ հա­սա­նե­լի է մեզ, քա­նի որ Հի­սու­սը նստած է Աստ­ծո աջ կող­մում։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիր­քը նկա­րագ­րում է հան­գիս­տը ինչ­պես հան­ գիստ, ո­րը պատ­կա­նում է Աստ­ծուն, այն­պես էլ որ­պես շա­բաթ օր­վա հան­գիստ (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.1–11)։ Աստ­ված այս հան­գիս­տը, որն Ի­րենն էր, հա­սա­նե­լի դարձ­րեց Ա­դա­մին և Ե­վա­յին։ Ա­ռա­ջին շա­բա­թը կա­տա­րե­լու­թյան վա­յե­լումն էր այն Մե­կի հետ, Ով այդ կա­տա­րե­լու­ թյու­նը հնա­րա­վոր էր դարձ­րել։ Աստ­ված շա­բա­թի հան­գիս­տը խոս­ տա­նում է նաև այն պատ­ճա­ռով, որ շա­բա­թը ճշմար­տա­պես պա­հե­լը մարմ­նա­վո­րում է այն խոս­տու­մը, որ Աստ­ված այդ կա­տա­րե­լու­թյու­նը հետ կբե­րի։ Երբ մենք պա­հում ենք շա­բա­թը, մենք հի­շում ենք, որ Աստ­ված մեզ հա­մար կա­տար­յալ նա­խա­պատ­րաս­տու­թյուն էր տե­սել, երբ ա­րա­րեց 1 Թարգմանությունը հունարենից Կարեն Պապյանի

44

Դաս 5

աշ­խար­հը և­երբ այն փրկագ­նեց խա­չի վրա։ Շա­բա­թը ճշմար­տա­պես պա­հե­լը նախ և­ ա­ռաջ ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան մա­սին մեզ հի­շեց­նե­լուց բա­ցի, այս ան­կա­տար աշ­խար­հում ա­ռա­ջար­կում է կան­խա­վա­յե­լում այն ա­պա­գա­յի, որն Աստ­ված խոս­տա­ցել է։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 23

Տերը՝ որպես հանգստի վայր Կար­դա­ցե՛ք Ծնն­դոց 15.13–21 հա­մար­նե­րը։ Աստ­ված ի՞նչ խոս­ տա­ցավ Աբ­րա­հա­մին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Երբ Աստ­ված Իս­րա­յե­լին ա­զա­տագ­րեց Ե­գիպ­տո­սի գե­րու­թյու­նից, Նա Իս­րա­յե­լին խոս­տա­ցավ բե­րել Քա­նա­նի եր­կիր, որ­տեղ ժո­ղո­վուր­ դը հնա­րա­վո­րու­թյուն կու­նե­նար ա­զա­տո­րեն ծա­ռա­յել և հ­նա­զանդ­ վել ի­րենց Աստ­ծուն (Ելք 8.1, Սաղ­մոս­ներ 105.43-45): Սա նե­րա­ռում էր նաև վա­յե­լել շա­բաթ օր­վա հան­գիս­տը, ին­չը փա­րա­վոնն ար­գե­լել էր (Ելք 5.5)։ Քա­նա­նի եր­կիրն այն ժա­ռան­գու­թյունն էր, որն Աստ­ված խոս­տա­ցել էր ժո­ղովր­դի հայր Աբ­րա­հա­մին, քա­նի որ վեր­ջինս հնա­ զանդ էր գտնվել Աստ­ծո ձայ­նին և լ­քել էր իր եր­կի­րը՝ խոս­տաց­ված եր­կիր գնա­լու հա­մար (Ծնն­դոց 11.31–12.4)։ Եր­կիրն Իս­րա­յե­լին հանձ­նե­լու Աստ­ծո նպա­տակն այն չէր, որ ժո­ ղո­վուր­դը պար­զա­պես տի­րա­նա այդ երկ­րին։ Աստ­ված ժո­ղովր­դին դե­պի Ի­րեն էր բե­րում (Ելք 19.4)։ Աստ­ված կա­մե­նում էր, որ­պես­զի նրանք ապ­րեին այն­պի­սի երկ­րում, որ­տեղ հնա­րա­վո­րու­թյուն կու­նե­ նա­յին ա­ռանց որևէ խո­չըն­դո­տի վա­յե­լե­լու մտե­րիմ հա­րա­բե­րու­թյուն­ ներ Իր հետ, ինչ­պես նաև աշ­խար­հի հա­մար վկա­ներ կլի­նեին, թե ով էր ճշմա­րիտ Աստ­վա­ծը, և­ ինչ էր Նա ա­ռա­ջար­կում Իր ժո­ղովր­դին։ Ինչ­պես և­ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան շա­բա­թը, Քա­նա­նի եր­կի­րը ևս հա­մա­ կարգ էր, ո­րը ժո­ղովր­դի հա­մար հնա­րա­վոր էր դարձ­նում ի­րենց Փրկ­ չի հետ մտե­րիմ հա­րա­բե­րու­թյուն­ներն ու Նրա բա­րու­թյան վա­յե­լու­մը։ Բ Օ­րենք 12.1–14 հա­մար­նե­րում Տերն ա­սաց ժո­ղովր­դին, որ նրանք կհանգս­տա­նան ոչ պար­զա­պես երբ եր­կիր մտնեն, այլ երբ մաք­րեն այն կռա­պաշ­տու­թյու­նից։ Դրա­նից հե­տո Աստ­ված պետք է նրանց՝ Ընտր­յալ­նե­րին ցույց տար այն տե­ղը, որ­տեղ Ին­քը կբնակ­վեր նրանց մեջ։ Դաս 5

45

Կար­դա­ցե՛ք Ելք 20.8–11 և Բ Օ­րենք 5.12–15 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ եր­կու բան է շա­բաթ օր­վա հան­գիս­տը հի­շա­տա­կում, և­ ինչ­պե՞ս են դրանք փոխ­կա­պակց­ված։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Աստ­ված ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան շա­բա­թը կա­պեց Ե­գիպ­տո­սից ա­զա­տագր­ման հետ։ Նա հրա­հան­գեց Իս­րա­յե­լին պա­հել շա­բա­թը որ­պես ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան և Ե­գիպ­տո­սից ի­րենց ա­զա­տագր­ման հի­շա­տակ։ Շա­բա­թի պատ­վի­րա­նում ամ­րագր­ված են և՛ ա­րար­չա­ գոր­ծու­թյու­նը, և՛ փրկագ­նու­մը։ Այն­պես, ինչ­պես մենք չենք կա­րող ստեղ­ծել ինք­ներս մեզ, չենք կա­րող և փր­կել ինք­ներս մեզ։ Դա մի բան է, ո­րը միայն Աստ­ված կա­րող է ա­նել, և հանգս­տա­նա­լով՝ մենք ըն­ դու­նում ենք Նրա­նից ու­նե­ցած մեր կախ­վա­ծու­թյու­նը ոչ միայն մեր գո­յու­թյան, այլև մեր փրկագն­ման հա­մար։ Շա­բա­թը պա­հե­լը բա­ցա­ ռա­պես հա­վա­տով փրկու­թյան հզոր ար­տա­հայ­տում է։ Ինչ­պե՞ս պետք է շա­բա­թը պա­հելն օգ­նի մեզ հաս­կա­նալ մեր լիա­ կա­տար կախ­վա­ծու­թյունն Աստ­ծուց ոչ միայն մեր գո­յու­թյան, այլև մեր փրկու­թյան հա­մար։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 24

Անհավատության պատճառով Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 3.12–19 հա­մար­նե­րը։ Ին­չո՞ւ Իս­րա­ յելն ի վի­ճա­կի չե­ղավ մտնել խոս­տաց­ված հանգս­տի մեջ։ ________________________________________________________________________ Տ­խուր պատ­մու­թյունն այն է, որ այն մար­դիկ, ով­քեր ա­զա­տագր­ վե­ցին Ե­գիպ­տո­սից, ի վի­ճա­կի չե­ղան մտնել այն հանգս­տի մեջ, որն Աստ­ված նրանց խոս­տա­ցել էր։ Երբ Իս­րա­յե­լը ժա­մա­նեց Կա­դես-­Բառ­ նեա՝ խոս­տաց­ված երկ­րի սահ­մա­նա­գիծ, նրանք չդրսևո­րե­ցին անհ­ րա­ժեշտ հա­վա­տը։ Թվեր 13-րդ և 14-րդ գ­լուխ­նե­րը բա­ցատ­րում են, որ իս­րա­յե­լա­ցի լրտես­նե­րը «երկ­րի մա­սին վատ լու­րեր հա­ղոր­դե­ցին Իս­րա­յե­լի որ­դի­նե­րին» (Թվեր 13.33)։ Նրանք հաս­տա­տե­ցին, որ եր­կի­ րը լավն էր, սա­կայն զգու­շաց­րին, որ այդ երկ­րի բնա­կիչ­նե­րը ու­ժեղ էին, իսկ քա­ղաք­նե­րը՝ պարս­պա­պատ, և­որ ի­րենք ի վի­ճա­կի չէին լի­ նի այն գրա­վե­լու։ Հե­սուն և Քա­ղե­բը հաս­տա­տե­ցին, որ եր­կի­րը լավն էր և չ­վի­ճե­ցին այն փաս­տի շուրջ, որ մար­դիկ այն­տեղ ու­ժեղ էին, իսկ քա­ղաք­նե­րը՝ 46

Դաս 5

պարս­պա­պատ։ Սա­կայն նրանք ա­սա­ցին, որ Աստ­ված ի­րենց հետ էր, և­ որ Նա ի­րենց բե­րե­լու էր այդ եր­կիր (Թվեր 14.7–9)։ Այ­դու­հան­դերձ, այն ժո­ղո­վուր­դը, ո­րը տե­սել էր Աստ­ծուն Ե­գիպ­տո­սը պա­տու­հաս­նե­րի մի­ջո­ցով կոր­ծա­նե­լիս (Ելք 7–12), Կար­միր ծո­վում փա­րա­վո­նի բա­նա­կը ոչն­չաց­նե­լիս (Ելք 14), երկն­քից հաց (Ելք 16) և­ա­պա­ռա­ժից ջուր մա­ տա­կա­րա­րե­լիս (Ելք 17), ինչ­պես նաև տե­սել էր Աստ­ծո շա­րու­նա­կա­ կան ներ­կա­յու­թյան և­ա­ռաջ­նոր­դու­թյան դրսևո­րումն ամ­պի մի­ջո­ցով (Ելք 40.36–38) չկա­րո­ղա­ցավ վստա­հել Աստ­ծուն այժմ։ Ող­բեր­գա­կան հեգ­նանք է, որ Աստ­ծո զո­րու­թյան այդ­քան ու­ժեղ դրսևո­րում­ներ տե­ սած սե­րուն­դը դար­ձավ ան­հա­վա­տու­թյան խորհր­դա­նիշ (­Նեե­միա 9.15–17, Սաղ­մոս­ներ 106.24–26, Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 10.5–10)։ Աստ­ված Իր զա­վակ­նե­րին խոս­տա­նում է պարգև­ներ, ո­րոնք ան­ հա­սա­նե­լի են մարդ ա­րա­րա­ծին։ Ա­հա թե ին­չու են դրանք հիմն­ված շնոր­հի վրա և­ ըն­դու­նե­լի են բա­ցա­ռա­պես հա­վա­տի մի­ջո­ցով։ Եբ­ րա­յե­ցի­նե­րին 4.2 հա­մա­րը բա­ցատ­րում է, որ այն խոս­տու­մը, որն Իս­րա­յելն ստա­ցավ, նրան «օ­գուտ չբե­րեց, քա­նի որ լսող­նե­րի մեջ հա­ վա­տով չներ­թա­փան­ցեց» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.2)։ Իս­րա­յե­լը հա­սավ խոս­տաց­ված երկ­րի սահ­ման­նե­րին որ­պես մի ժո­ղո­վուրդ։ Երբ մար­դիկ բախ­վե­ցին հա­կա­սա­կան զե­կույց­նե­րի, նրանց մե­ծա­մաս­նու­թյու­նը թե­րա­հա­վա­տու­թյուն դրսևո­րեց։ Ինչ­ պես հա­վա­տը, այն­պես էլ դրա բա­ցա­կա­յու­թյու­նը վա­րա­կիչ են։ Այդ է պատ­ճա­ռը, որ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գրքում Պո­ղո­սը կոչ է ա­նում իր ըն­ թեր­ցող­նե­րին միմ­յանց հոր­դո­րել (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 3.13), միմ­յանց հղել սի­րո և բա­րի գոր­ծե­րի (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.24) և զ­գույշ լի­նել, որ­պես­զի որևէ մեկն Աստ­ծո շնոր­հից չզրկվի (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.15)։ Ինչ­պե՞ս կա­րող եք օգ­նել ամ­րաց­նել եղ­բայր հա­վա­տաց­յալ­նե­րի հա­վա­տը։ Ինչ­պե՞ս կա­րող եք վստահ լի­նել, որ եր­բեք չեք ա­սում կամ ա­նում այն­պի­սի բան, ին­չը կա­րող է թու­լաց­նել որևէ մե­կի հա­վա­տը։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 25

Այսօր եթե Նրա ձայնը լսեք Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.4-8 հա­մար­նե­րը։ Ո՞րն է «այ­սօր» հանգս­տի մեջ մտնե­լու ի­մաս­տը շա­բա­թը պա­հե­լու հետ կապ­ված։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Դաս 5

47

Ա­նա­պա­տի սերն­դի ան­հա­վա­տու­թյու­նը խան­գա­րեց նրանց մտնել Աստ­ծո խոս­տա­ցած հանգս­տի մեջ։ Սա­կայն Աստ­ված շա­ րու­նա­կում էր հոր­դո­րել Իր ժո­ղովր­դին մտնել այդ հանգս­տի մեջ և չխս­տաց­նել ի­րենց սրտե­րը։ Պո­ղո­սը մի քա­նի ան­գամ կրկնում է, որ Աստ­ծո խոս­տու­մը «մնում» է (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.1, 6, 9)։ Նա օգ­տա­ գոր­ծում է հու­նա­րեն կա­տա­լեի­պո և­ ա­պո­լեի­պո բա­յե­րը՝ ընդգ­ծե­լով, որ «Նրա (Աստ­ծո) հանգս­տի մեջ մտնե­լու խոս­տու­մը մնում է» (Եբ­րա­ յե­ցի­նե­րին 4.1)։ Այն փաս­տը, որ այս հանգս­տի մեջ մտնե­լու հրա­վե­րը կրկնվել է Դավ­թի ժա­մա­նակ­նե­րում (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.6, 7, հղում է կա­տա­րում Սաղ­մոս­ներ 95 գլխին) են­թադ­րում է, որ խոս­տու­մը դեռ չի ի­րա­կա­նա­ցել, և­ որ այն դեռևս ու­ժի մեջ է։ Ի­րա­կա­նում Պո­ղո­սը են­թադ­րում է, որ ճշմա­րիտ շա­բա­թի հանգս­տի փոր­ձա­ռու­թյու­նը հա­ սա­նե­լի է ե­ղել դեռևս ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան ժա­մա­նակ­նե­րից (Եբ­րա­ յե­ցի­նե­րին 4.3, 4)։ Աստ­ված «այ­սօր» հրա­վի­րում է մեզ մտնել Իր հանգս­տի մեջ։ «Այ­սօր» կոն­ցեպտն ա­ռանց­քա­յին է ողջ Սուրբ Գր­քում։ Երբ Մով­ սե­սը նո­րո­գեց Իս­րա­յե­լի ուխտն Աստ­ծո հետ խոս­տաց­ված երկ­րի սահ­մա­նին, նա ընդգ­ծեց «այ­սօր­վա» կարևո­րու­թյու­նը (Բ Օ­րենք 5.3, հա­մե­մա­տե՛ք Բ Օ­րենք 4.8, Բ Օ­րենք 6.6 և­ այլն հա­մար­նե­րի հետ)։ Դա մտո­րե­լու պահ էր՝ գի­տակ­ցե­լու Աստ­ծո հա­վա­տար­մու­ թյու­նը (Բ Օ­րենք 11.2–7) և Տի­րո­ջը հնա­զանդ­վե­լու ո­րո­շում կա­յաց­ նե­լու ժա­մա­նակ (Բ Օ­րենք 5.1–3). նույն կերպ էլ Հե­սուն կոչ ա­րեց իր ժա­մա­նա­կի մարդ­կանց. «ընտ­րե՛ք այ­սօր, թե ո՛ւմ եք ծա­ռա­յե­ լու» (­Հե­սու 24.15): Նույն կերպ, «այ­սօր» մեզ հա­մար ո­րո­շում կա­յաց­նե­լու ժա­մա­նակ է, հնա­րա­վո­րու­թյան, բայց միև­նույն ժա­մա­նակ վտան­գի ժա­մա­նակ է, ինչ­պես որ միշտ է ե­ղել Աստ­ծո ժո­ղովր­դի հա­մար (տե՛ս Բ Կորն­թա­ ցի­նե­րին 6.2)։ «Այ­սօր» բա­ռը Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 3-րդ և 4-րդ գ­լուխ­նե­ րում հան­դի­պում է հինգ ան­գամ։ Այն ընդգ­ծում է Աստ­ծո ձայ­նը լսե­լու կարևո­րու­թյու­նը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 3.7, 15, 4.7), ո­րով­հետև Աստ­ծո խոս­քը չլսե­լը և դ­րան չհա­վա­տա­լը տա­նում է անհ­նա­զան­դու­թյան և մեր սրտի խստաց­ման։ Այն կա­րող է նույ­նիսկ պատ­ճառ դառ­նալ ու­ շաց­նե­լու մեր մտնե­լը երկ­նա­յին Քա­նան այն­պես, ինչ­պես ա­նա­պա­տի սե­րուն­դը չմտավ երկ­րա­յին Քա­նան։ Սա­կայն Հի­սու­սը ջախ­ջա­խեց մեր թշնա­մի­նե­րին (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.14–16) և ս­կիզբ դրեց նոր ուխ­տի (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8–10)։ Այս­պիսով մենք կա­րող ենք «շնոր­հի ա­թո­ռին հա­մար­ձա­կու­թյամբ» մո­տե­նալ (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.14–16)։ «Այ­սօր» կո­չը հրա­վի­րում է մեզ ճա­նա­չել, 48

Դաս 5

որ Աստ­ված հա­վա­տա­րիմ է ե­ղել մեր նկատ­մամբ և տ­րա­մադ­րել է ա­մեն անհ­րա­ժեշտ պատ­ճառ՝ ա­ռանց ու­շաց­նե­լու, ան­հա­պաղ Իր հրա­վերն ըն­դու­նե­լու հա­մար։ Ի՞նչ հոգևոր ո­րո­շում­ներ պետք է կա­յաց­նեք «այ­սօր», այ­սինքն չթող­նեք վաղ­վան։ Անց­յա­լում ինչ­պի­սի՞ փոր­ձա­ռու­թյուն­ներ եք ու­նե­ցել այն ա­ռու­մով, երբ, օ­րի­նակ, ու­շաց­րել եք մի բան, բայց հստա­կո­րեն ի­մա­ցել եք, որ Աստ­ված կցան­կա­նար դրա ան­հա­ պաղ կա­տա­րու­մը։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 26

Մտնելով Նրա հանգստի մեջ Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 3.11 և Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.1, 3, 5, 10 հա­մար­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս է Աստ­ված բնու­թագ­րում այն հան­գիս­տը, ո­րի մեջ Նա մեզ հրա­վի­րում է մտնել։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Շա­բա­թի պատ­վի­րա­նը Ելք 20.8-11 հա­մար­նե­րում, ինչ­պես նաև Մով­սե­սի կող­մից դրա կրկնու­թյու­նը Բ Օ­րենք 5.12-15 հա­մար­նե­րում, հրա­վի­րում են մեզ հի­շել, թե ինչ է Աստ­ված ա­րել մեզ հա­մար։ Ինչ­պես տե­սանք, այն, ինչն Աստ­ված գրեց քա­րե տախ­տակ­նե­րի վրա, մեզ ցույց է տա­լիս Նրա կող­մից ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան ըն­թաց­քի ա­վար­տը (Ելք 31.18, 34.28)։ Բ Օ­րենք գրքում Իս­րա­յե­լի ժո­ղովր­դին հրա­հանգ­ վում է պա­հել շա­բա­թը՝ հաշ­վի առ­նե­լով Աստ­ծո կող­մից ա­վարտ­ված Ե­գիպ­տո­սի գե­րու­թյու­նից ա­զա­տագր­ման աշ­խա­տան­քը։ Ել­քը Ե­գիպ­ տո­սից ցույց էր տա­լիս այն վերջ­նա­կան ա­զա­տագ­րու­մը մեղ­քից, ո­րը Քրիս­տոսն ի­րա­կա­նաց­րեց խա­չի վրա, երբ ա­սաց «­Կա­տար­ված է» (­Հով­հան­նես 19.30)։ Այս­պի­սով շա­բա­թը կրկնա­կի օրհն­ված է և ք­րիս­ տոն­յա­նե­րի հա­մար յու­րա­հա­տուկ ի­մաստ ու­նի։ Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.9–11, 16 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ ենք մենք կանչ­վում ա­նե­լու։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Շա­բա­թի հան­գիս­տը տո­նում է այն փաս­տը, որ Աստ­ված վեր­ ջաց­րեց կամ ա­վար­տեց ա­րար­ման (Ծնն­դոց 2.1–3, Ելք 20.8–11) Դաս 5

49

կամ փրկագն­ման (Բ Օ­րենք 12–15) Իր գոր­ծը։ Նույն կերպ Հի­սու­սի գա­հա­կա­լու­մը երկ­նա­յին տա­ճա­րում տո­նում է այն փաս­տը, որ Նա ա­վար­տել է մեր փրկու­թյան հա­մար կա­տար­յալ զո­հի մա­տու­ցու­մը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.12–14)։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք, որ Աստ­ված հանգս­տա­նում է միայն այն ժա­մա­նակ, երբ ա­պա­հո­վել է մեր բա­րօ­րու­թյու­նը։ Ա­րար­ման ժա­մա­ նակ Աստ­ված հանգս­տա­ցավ, երբ ա­վար­տել էր աշ­խար­հի ա­րար­չա­ գոր­ծու­թյու­նը։ Ա­վե­լի ուշ, Աստ­ված հանգս­տա­ցավ տա­ճա­րում միայն այն ժա­մա­նակ, երբ Աբ­րա­հա­մին խոս­տաց­ված երկ­րի նվա­ճումն ի­րա­ կա­նաց­վեց Դավ­թի հաղ­թա­նակ­նե­րի մի­ջո­ցով, և Իս­րա­յե­լը բնակ­վում էր ա­պա­հով (Գ Թա­գա­վոր­նե­րի 4.21–25, հա­մե­մա­տե՛ք Ելք 15.18–21, Բ Օ­րենք 11.24, Բ Թա­գա­վոր­նե­րի 8.1–14)։ Աստ­ված Իր հա­մար տուն պատ­րաս­տել տվեց միայն այն ժա­մա­նակ, երբ Իս­րա­յե­լի ժո­ղո­վուրդն ու թա­գա­վորն ի­րենց հա­մար տներ ու­նեին։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք մտնել Նրա հանգս­տի մեջ հենց հի­մա։ Այ­ սինքն, ինչ­պե՞ս կա­րող ենք հա­վա­տով հանգս­տա­նալ փրկու­թյան վստա­հու­թյամբ, որն ու­նենք Քրիս­տո­սի, այլ ոչ թե մեր մեջ։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 27

Նոր արարչագործության կանխավայելում Հա­մե­մա­տե՛ք Ելք 20.8–11, Բ Օ­րենք 5.12–15 և Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.8–11 հա­մար­նե­րը։ Շա­բաթ օր­վա հանգս­տի ի­մաս­տին վե­րա­բե­ րող ի՞նչ տար­բե­րու­թյուն­ներ եք գտնում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ինչ­պես ար­դեն տե­սանք, Ելք և Բ Օ­րենք գրքե­րի այս տեքս­տե­րը հրա­վի­րում են մեզ նա­յել անց­յա­լին։ Դրանք մեզ կոչ են ա­նում հանգս­ տա­նալ շա­բաթ օ­րը, որ­պես­զի տո­նենք ա­րար­ման և փր­կագն­ման աշ­խա­տանք­նե­րի ա­վարտն Աստ­ծո կող­մից։ Այ­դու­հան­դերձ, Եբ­րա­յե­ ցի­նե­րին 4.9–11 հա­մար­նե­րը մեզ հրա­վի­րում են նա­յել ա­պա­գա­յին։ Դրանք մեզ տե­ղե­կաց­նում են, որ Աստ­ված պատ­րաս­տել է շա­բաթ օր­վա հան­գիստ, որն ա­պա­գա­յում է։ Այն շա­բա­թը պա­հե­լու նոր մո­ տե­ցում է են­թադ­րում։ Շա­բա­թի հան­գիս­տը հի­շա­տա­կում է ոչ միայն Աստ­ծո հաղ­թա­նակ­ներն անց­յա­լում, այլև տո­նում է ա­պա­գա­յի հա­ մար տրված Աստ­ծո խոս­տում­նե­րը։ 50

Դաս 5

Շա­բա­թը պա­հե­լու ա­պա­գա­յին վե­րա­բե­րող նիս­տը միշտ առ­կա է ե­ղել, սա­կայն հա­ճախ ան­տես­վել է։ Մեղ­քից հե­տո այն սկսեց են­ թադ­րել այն խոս­տու­մը, որ Աստ­ված մի օր կվե­րա­կանգ­նի ա­րար­չա­ գոր­ծու­թյունն իր սկզբնա­կան փառ­քին Մե­սիա­յի մի­ջո­ցով։ Աստ­ված պատ­վի­րել է մեզ շա­բա­թը պա­հե­լու մի­ջո­ցով տո­նել փրկագն­ման Իր գոր­ծե­րը, ո­րով­հետև շա­բա­թը մատ­նան­շում է փրկագն­ման գա­գաթ­ նա­կե­տը նոր ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան ժա­մա­նակ։ Շա­բա­թը պա­հելն այս ան­կա­տար աշ­խար­հում նշա­նա­կում է սպա­սել երկն­քին։ Սա միշտ պարզ է ե­ղել հրեա­կան ա­վան­դույ­թում։ Ա­դա­մի ու Ե­վա­ յի կյան­քը աշ­խա­տու­թյու­նում, ո­րը գրվել է ՔԱ 100թ. և ՔՀ 200թ. միջև (­Ջեյմս Հ. Չարլզ­վորթ, խմբագ­րու­թյուն, Հին Կ­տա­կա­րա­նի պսևդոէ­պիգ­րա­ֆի­կա [Նյու Հե­վեն, Լոն­դոն, Յեյ­լի հա­մալ­սա­րա­նի հրա­տա­րակ­չու­թյուն, 1985], հա­տոր 2, էջ 18) աս­վում է. «­Յո­թե­րորդ օ­րը հա­րու­թյան նշան է՝ ե­կող դա­րաշր­ջա­նի հան­գիստ»։ Մեկ այլ հին հրեա­կան աղբ­յուր ա­սում է. Գա­լիք դա­րաշր­ջանն «այն օրն է, որն ամ­բող­ջու­թյամբ շա­բա­թի հան­գիստ է հա­վի­տե­նու­թյան հա­ մար»։ Ջեյ­քոբ Նոյզ­ներ, Միշ­նա, նոր թարգ­մա­նու­թյուն (Նյու Հե­վեն, Յեյ­լի հա­մալ­սա­րա­նի հրա­տա­րակ­չու­թյուն, 1988), էջ 873։ Ա­վե­լի ուշ գրված մի աղբ­յուր՝ Ռաբ­բի Ա­կի­բա­յի Օ­տիո­տը, ա­սում է. «Իս­ րա­յե­լը Սուր­բի ա­ռաջ ա­սաց՝ Օրհն­յալ լի­նի Նա «Երկ­րի Տի­րա­կա­լը, ե­թե մենք պա­հենք պատ­վի­րան­նե­րը, ի՞նչ պարգևատ­րում կստա­ նանք»։ Նա նրանց ա­սաց. «­Գա­լիք աշ­խար­հը»։ Նրանք պա­տաս­ խա­նե­ցին. «­Ցույց տուր մեզ, թե ին­չի է դա նման»։ Եվ Նա ցույց տվեց նրանց շա­բա­թը»։ Թեո­դոր Ֆ­րիդ­ման, «­Շա­բաթ. փրկագն­ման կան­խա­վա­յե­լու­մը», Հու­դա­յա­կա­նու­թյուն. ե­ռամս­յա հան­դես, հա­ տոր 16, էջ 443, 444։ Շա­բա­թը տո­նի, ու­րա­խու­թյան և­ ե­րախ­տա­գի­տու­թյան հա­մար է։ Երբ մենք պա­հում ենք շա­բա­թը, ցույց ենք տա­լիս, որ հա­վա­տում ենք Աստ­ծո խոս­տում­նե­րին, որ ըն­դու­նում ենք շնոր­հի Նրա պարգևը։ Շա­բա­թը մեր կեն­դա­նի ու կեն­սու­նակ հա­վա­տի դրսևո­րումն է։ Ինչ վե­րա­բե­րում է գոր­ծե­րին, շա­բա­թը պա­հե­լը հա­վա­նա­բար ա­մե­նա­ լիա­կա­տար ար­տա­հայ­տումն է մեր հա­մոզ­ման, որ մենք փրկված ենք շնոր­հով, Նրան հա­վա­տա­լու մի­ջո­ցով։ Ինչ­պե՞ս կա­րող եք սո­վո­րել պա­հել շա­բաթն այն­պես, որ իս­կա­ պես երևա, թե մենք հաս­կա­նում ենք ինչ է նշա­նա­կում հա­վա­ տով փրկու­թյուն, օ­րեն­քի գոր­ծե­րից զատ։ Ինչ­պե՞ս կա­րող է շա­բաթ օ­րը հանգս­տա­նա­լը լի­նել շնոր­հով փրկված լի­նե­լու ար­ տա­հայ­տում։ Դաս 5

51

ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 28

Հետագա ուսումնասիրության համար ­Շատ կարևոր և նշա­նա­կա­լից է այն փաս­տը, որ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գրքում Պո­ղո­սը որ­պես շնոր­հով փրկված լի­նե­լու խորհր­դա­նիշ, որն Աստ­ված մեզ ա­ռա­ջար­կում է, օգ­տա­գոր­ծում է շա­բաթ օր­վա, այլ ոչ թե կի­րա­կիի հան­գիս­տը։ Շա­բաթ օր­վա հանգս­տի այս կերպ օգ­տա­ գոր­ծու­մը են­թադ­րում է, որ շա­բա­թը պահ­վում էր հա­վա­տաց­յալ­նե­ րի կող­մից։ ՔՀ երկ­րորդ դա­րից ի վեր, սա­կայն, մենք տես­նում ենք ե­կե­ղե­ցում տե­ղի ու­նե­ցող վճռա­կան փո­փո­խու­թյան ա­պա­ցույց­ներ։ Շա­բա­թը պա­հե­լը դա­դա­րեց հա­մար­վել փրկու­թյան խորհր­դա­նիշ և փո­խա­րե­նը սկսեց հա­մար­վել հա­վա­տար­մու­թյուն հու­դա­յա­կա­նու­ թյանն ու հին ուխ­տին, ին­չից պետք էր խու­սա­փել։ Շա­բա­թը պա­հե­լը դար­ձել է «հու­դա­յա­կա­նաց­նել» բա­ռի հա­մար­ժե­քը։ Օ­րի­նակ՝ Իգ­նա­ տիոս Ան­տիո­քա­ցին2 (մո­տա­վո­րա­պես ՔՀ 110թ.) նշել է. «Նրանք, ով­քեր ապ­րում էին հին կար­գով, նոր հույս գտան։ Նրանք այլևս չեն պա­հում շա­բա­թը, այլ պա­հում են Տի­րոջ օ­րը, այն օ­րը, երբ մեր կյան­քը հա­րու­թյուն ա­ռավ Քրիս­տո­սի հետ»։ Ժակ Դու­կան, Իս­րա­յելն ու ե­կե­ ղե­ցին. եր­կու ձայն միև­նույն Աստ­ծո հա­մար (­Փի­բո­դի, Մա­սա­չու­սեթս, Հենդ­րիք­սոն հրա­տա­րակ­չու­թյուն, 2002), էջ 42։ Նույն կերպ Մար­կիո­ նը հրա­հան­գեց իր հետևորդ­նե­րին ծոմ պա­հել շա­բաթ օ­րը՝ ի նշան հրեա­նե­րի և նրանց Աստ­ծո մերժ­ման, իսկ Վիկ­տո­րի­նոս կայս­րը չէր կա­մե­նում, որ­պես­զի կար­ծեին, թե ին­քը «պա­հում էր հրեա­նե­րի շա­ բա­թը» (տե՛ս Իս­րա­յելն ու ե­կե­ղե­ցին, էջ 41–45)։ Երբ մար­դիկ ձա­խո­ ղե­ցին ըմբռ­նել, որ շա­բաթ օ­րը պա­հե­լը որ­պես շնոր­հով փրկու­թյան խորհր­դա­նիշ է, քրիս­տո­նեա­կան ե­կե­ղե­ցում դրա նշա­նա­կու­թյու­նը կո­րավ։ «­Շա­բա­թը մեզ սուրբ դարձ­նե­լու Քրիս­տո­սի զո­րու­թյան նշանն է: Եվ այն տրված է բո­լոր նրանց, ում Քրիս­տո­սը սրբաց­նում է: Որ­պես Նրա սրբա­գոր­ծող զո­րու­թյան նշան` շա­բա­թը տրված է բո­լոր նրանց, ով­քեր Քրիս­տո­սի մի­ջո­ցով դառ­նում են Աստ­ծո Իս­րա­յե­լի մի մա­սը։ … Շա­բա­թը նրանց ցույց է տա­լիս, որ ա­րար­չա­գոր­ծու­թյու­նը Նրա հզոր ու­ժի վկա­յու­թյունն է փրկագն­ման մեջ: Հի­շեց­նե­լով Ե­դե­մի կո­ րուս­յալ եր­ջան­կու­թյու­նը` այն միա­ժա­մա­նակ պատ­մում է Փրկ­չի մի­ 2 Իգնատիոս Անտիոքացի, (Սիրիա, Հին Հռոմ), Անիտոքի եպիսկոպոս, առաքելական այր, քրիստոնյա մարտիրոս, աստվածաբան, համաքրիստոնեական սուրբ։ Հովհան­ նես առաքյալի աշակերտը։

52

Դաս 5

ջո­ցով վե­րա­կանգն­վող խա­ղա­ղու­թյան մա­սին: Եվ բնու­թյան մեջ ա­մեն բան կրկնում է Նրա հրա­վե­րը. «Ինձ մո՛տ ե­կեք, բո­լո՛ր հոգ­նած­ներ ու բեռ­նա­վոր­ված­ներ, և Ես հան­գիստ կտամ ձեզ» (­Մատ­թեոս 11.28)»։ Է­լեն Ուայթ, Դա­րե­րի փա­փա­գը, էջ 288, 289 Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Ի՞նչ կապ կա շա­բա­թը պա­հե­լու և հա­վա­տով ար­դա­րա­նա­լու միջև։ 2. Ի՞նչ տար­բե­րու­թյուն կա շա­բաթն իս­կա­պես պա­հե­լու և դ­րա օ­րի­ նա­պաշ­տա­կան դրսևոր­ման միջև։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք ոչ միայն ի­մա­նալ այդ տար­բե­րու­թյու­նը, այլև կի­րա­ռել դրա ի­մա­ցու­թյու­նը շա­բա­թը պա­հե­լու մեր սե­փա­կան դրսևոր­ման ժա­մա­նա­կ։

Դաս 5

53

ԴԱՍ 6 ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 29–ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 4

ՀԻՍՈՒՍԸ՝ ՀԱՎԱՏԱՐԻՄ ՔԱՀԱՆԱՆ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.1–10, Ծնն­դոց 14.18–20, Ա Պետ­րոս 2.9, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.1–3, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.11–16, 22, 26։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «­Մեզ այս­պի­սի Քա­հա­նա­յա­պետ էր պետք՝ սուրբ, ան­մեղ, ա­նա­րատ, մե­ղա­վոր­նե­րից զատ­ված ու երկն­քից վեր բարձ­ րա­ցած» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.26)։ Աստ­ծո և մեր միջև գո­յու­թյուն ու­նե­ցող ան­դուն­դի պատ­ճա­ռը մեղքն էր։ Խն­դի­րը խո­րա­նում էր նաև այն պատ­ճա­ռով, որ մեղ­քը նաև են­թադ­րում էր մեր բնույ­թի ա­պա­կա­նու­թյու­նը։ Աստ­ված սուրբ է, և մեղ­քը չի կա­րող գո­յու­թյուն ու­նե­նալ Նրա ներ­կա­յու­թյամբ։ Ուս­ տի մեր սե­փա­կան ա­պա­կան­ված բնույ­թը բա­ժա­նեց մեզ Աստ­ծուց, ինչ­պես որ եր­կու մագ­նիս­ներ վա­նում են միմ­յանց։ Բա­ցի այդ, մեր ա­պա­կան­ված բնույթն անհ­նար դարձ­րեց մարդ ա­րա­րա­ծի՝ Աստ­ծո օ­րեն­քին հնա­զանդ­վե­լը։ Մեղքն իր մեջ պա­րու­նա­կում է նաև թյու­րի­ մա­ցու­թյուն։ Մարդ ա­րա­րա­ծը դա­դա­րեց Աստ­ծուն տես­նել սի­րող և­ ո­ղոր­մած Աստ­ված և սկ­սեց տես­նել Նրան որ­պես ցա­սում­նա­լից և պա­հանջ­կոտ Աստ­ված։ Այս շա­բաթ մենք կու­սում­նա­սի­րենք այն հիաս­քանչ գոր­ծե­րը, ո­րոնք Հայրն ու Որ­դին ա­րե­ցին՝ այդ ան­դուն­դը կամր­ջե­լու հա­մար։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5–7-րդ գ­լուխ­նե­րը տրա­մադ­րում են Հի­սու­սի քա­հա­ նա­յու­թյան ման­րակր­կիտ վեր­լու­ծու­թյուն։ Պո­ղո­սը վեր­լու­ծում է դրա ծա­գումն ու նպա­տա­կը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.1–10), այ­նու­հետև հոր­ դո­րում է ըն­թեր­ցող­նե­րին չար­հա­մար­հել այն (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.11– 6.8), այլ կառ­չել դրա ա­ռա­ջար­կած հույ­սին (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.9–20)։ Պո­ղո­սը նաև բա­ցատ­րում է Հի­սու­սի քա­հա­նա­յու­թյան ա­ռանձ­նա­ հատ­կու­թյուն­նե­րը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.1–10) և դ­րա նշա­նա­կու­թյու­ նը հա­վա­տաց­յալ­նե­րի հետ ու­նե­ցած Աստ­ծո հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.11–28)։ Այս շա­բաթ հատ­կա­պես կկենտ­րո­նա­նանք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.1–10 և Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.1–28 հա­մար­նե­րի վրա։ 54

Դաս 6

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 30

Քահանա՝ մարդկանց անունից Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.1–10 հա­մար­նե­րը։ Ո՞րն է քա­հա­ նա­յու­թյան դե­րը և, հա­մա­ձայն այս տեքս­տե­րի, ինչ­պե՞ս է Հի­ սուսն ի­րա­կա­նաց­նում այդ դե­րը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ղև­տա­կան քա­հա­նա­յու­թյան հիմ­նա­կան նպա­տա­կը մե­ղա­վոր մարդ­կանց և Աստ­ծո միջև միջ­նոր­դի դեր կա­տա­րելն էր։ Քա­հա­նա­նե­ րը նշա­նակ­վում էին Աստ­ծո կող­մից, որ­պես­զի ծա­ռա­յեին մարդ­կանց ա­նու­նից, ուս­տի նրանք պետք է մարդ­կա­յին թու­լու­թյուն­նե­րի նկատ­ մամբ ո­ղոր­մած ու ըմբռ­նող լի­նեին։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.5–10 հա­մար­նե­րում Պո­ղո­սը ցույց է տա­լիս, որ Հի­սու­սը կա­տար­յալ կեր­պով ի­րա­կա­նաց­նում է այդ նպա­տա­կը. նախ՝ Աստ­ված է նշա­նա­կել Նրան (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.5, 6), և­ երկ­րորդ՝ Հի­ սու­սը հաս­կա­նում է մեզ, ո­րով­հետև Ինքն էլ է չար­չար­վել (Եբ­րա­յե­ցի­ նե­րին 5.7, 8)։ Այ­դու­հան­դերձ, կան կարևոր տար­բե­րու­թյուն­ներ. Հիու­սը «մարդ­ կանց մի­ջից ընտր­ված» չէ (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.1)։ Ընդ­հա­կա­ռա­կը, Նա մարդ­կա­յին բնույթ հա­գավ, որ­պես­զի, ա­մեն ին­չից զատ, ծա­ռա­յեր որ­պես քա­հա­նա մեր ա­նու­նից։ Հի­սուսն Իր սե­փա­կան մեղ­քե­րի հա­ մար չէր ըն­ծա­ներ մա­տու­ցում (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.3), այլ միայն մեր մեղ­քե­րի հա­մար, ո­րով­հետև Ինքն ան­մեղ էր (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.15, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.26–28)։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիրքն ա­սում է, որ Հի­սուսն ա­ղո­թեց «Նրան, որ կա­րող էր Ի­րեն մա­հից փրկել։ Եվ լսե­լի ե­ղավ» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.7)։ Այս հատ­վա­ծը խո­սում է երկ­րորդ մահ­վան մա­սին, ո­րից Աստ­ված Հի­սու­սին փրկեց, երբ հա­րու­թյուն տվեց Նրան (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.20)։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիր­քը նաև ա­սում է, որ Հի­սու­սը «չար­չա­ րանք­նե­րից հնա­զան­դու­թյուն սո­վո­րեց» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.8)։ Հնա­ զան­դու­թյու­նը նոր էր Հի­սու­սի հա­մար ոչ այն պատ­ճա­ռով, որ Նա անհ­նա­զանդ էր, այլ ո­րով­հետև Աստ­ված էր։ Որ­պես տիե­զեր­քի գե­ րիշ­խան՝ Հի­սու­սը ոչ ո­քի չէր հնա­զանդ­վում, ընդ­հա­կա­ռա­կը, բո­լո­րը Նրան էին հնա­զանդ­վում։ Դաս 6

55

Հի­սու­սի չար­չա­րանք­նե­րը և խա­չի վրա մա­հը Նրա քա­հա­նա­յա­ կան ծա­ռա­յու­թյան կարևոր մասն են կազ­մում։ Չար­չա­րանք­նե­րը կա­ տար­յալ չդարձ­րին Հի­սու­սին այն ա­ռու­մով, որ Նա բա­րո­յա­կան կամ բա­րո­յա­գի­տա­կան ա­ռու­մով ա­վե­լի լա­վը դար­ձավ։ Չար­չա­րանք­նե­րը Նրան ա­վե­լի ո­ղոր­մած չդարձ­րին։ Ընդ­հա­կա­ռա­կը, Հի­սուսն այս եր­կիր ե­կավ, ո­րով­հետև միշտ ո­ղոր­մած է ե­ղել, ա­հա թե ին­չու է Նա կա­րեկ­ ցանք դրսևո­րում մեր նկատ­մամբ (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.17)։ Եբ­րա­յե­ցի­ նե­րին գիրքն ըն­դա­մենն ու­զում է ա­սել, որ չար­չա­րան­քի մի­ջո­ցով էր, որ Հի­սու­սի եղ­բայ­րա­կան սի­րո ի­րո­ղու­թյու­նը, Նրա մարդ­կա­յին բնույ­ թի իս­կու­թյու­նը և­որ­պես մարդ­կու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Հոր կամ­քին Նրա են­թարկ­վե­լու խո­րու­թյու­նը իս­կա­պես ար­տա­հայտ­վե­ցին ու բա­ ցա­հայտ­վե­ցին։ Նա «կա­տար­յալ դար­ձավ» այն ի­մաս­տով, որ Նրա չար­չա­րանք­նե­րը ո­րա­կա­վո­րե­ցին Նրան լի­նել մեր Քա­հա­նա­յա­պե­տը։ Նրա կա­տար­յալ հնա­զան­դու­թյամբ ապ­րած կյանքն ու խա­չի վրա մահն են, որ կազ­մում են այն զո­հա­բե­րա­կան ըն­ծա­նե­րը, որ Հի­սու­սը՝ որ­պես մեր քա­հա­նա, ներ­կա­յաց­րեց Հո­րը։ Ա Պետ­րոս 2:9 հա­մարն ա­սում է, որ մենք «թա­գա­վո­րա­կան քա­ հա­նա­յու­թյուն» ենք։ Ի՞նչ է Հի­սու­սի կյանքն ա­սում ձեզ այն մա­ սին, թե ինչ­պի­սին պետք է լի­նեն ձեր հա­րա­բե­րու­թյուն­ներն այլ մարդ­կանց հետ, քա­նի որ մենք այս սուրբ դե­րում ենք։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒՆ­ՎԱ­ՐԻ 31

Ըստ Մելքիսեդեկի կարգի Կար­դա­ցե՛ք Ծնն­դոց 14.18–20 և Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.1–3 հա­մար­ նե­րը։ Ո՞վ էր Մել­քի­սե­դե­կը, և­ինչ­պե՞ս էր նա Հի­սու­սի նա­խա­կեր­ պա­րը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Մել­քի­սե­դե­կը և՛ թա­գա­վոր էր, և՛ քա­հա­նա։ Նա նաև Աբ­րա­հա­մից մեծ էր, քա­նի որ Աբ­րա­հա­մը նրան տա­սա­նորդ էր վե­րա­դարձ­նում։ Նույն կերպ և Հի­սուսն է թա­գա­վոր և քա­հա­նա (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.3), սա­կայն ի տար­բե­րու­թյուն Մել­քի­սե­դե­կի՝ Հի­սուսն ան­մեղ էր (Եբ­րա­յե­ ցի­նե­րին 7.26–28)։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.15 հա­մա­րը բա­ցատ­րում է, որ Հի­սու­սը քա­ հա­նա էր «­Մել­քի­սե­դե­կի նմա­նու­թյամբ»։ Ա­հա թե ինչ է նշա­նա­կում 56

Դաս 6

Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գրքում ա­վե­լի վաղ հան­դի­պող «ըստ Մել­քի­սե­դե­կի կար­գի» ար­տա­հայ­տու­թյու­նը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.6)։ Հի­սու­սը Մել­քի­ սե­դե­կի հա­ջոր­դո­ղը չէր, սա­կայն Նրա քա­հա­նա­յու­թյու­նը նման էր Մել­քի­սե­դե­կի քա­հա­նա­յու­թյա­նը։ Օ­րի­նակ, Պո­ղոսն ա­սում է, որ Մել­քի­սե­դեկն ան­հայր, ան­մայր է, ա­ռանց ազ­գա­բա­նու­թյան. ո՛չ օ­րե­րի սկիզբ ու­նի և­ ո՛չ կյան­քի վերջ։ Ո­մանք են­թադ­րել են, որ Մել­քի­սե­դե­կը Հի­սու­սի մարմ­նա­վո­րումն էր Աբ­րա­հա­մի ժա­մա­նակ­նե­րում։ Բայց այս միտ­քը չի հա­մա­պա­տաս­ խա­նում Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գրքի փաս­տար­կին։ Մել­քի­սե­դե­կը «նման» է Հի­սու­սին, ին­չը են­թադ­րում է, որ նա նույն ին­քը Հի­սու­սը չէր (Եբ­ րա­յե­ցի­նե­րին 7.3)։ Են­թադր­վել է նաև, որ Մել­քի­սե­դե­կը երկ­նա­յին էակ է ե­ղել, սա­կայն այս են­թադ­րու­թյու­նը ևս կփշ­րեր Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գրքի փաս­տար­ կը։ Ե­թե Մել­քի­սե­դե­կը լի­ներ ան­հայր, ան­մայր, ա­ռանց ազ­գա­բա­նու­ թյան. ո՛չ օ­րե­րի սկիզբ ու­նե­նար և­ ո՛չ կյան­քի վերջ, ա­պա կլի­ներ Ին­քը Աստ­ված։ Սա մի խնդիր է ա­ռա­ջաց­նում։ Մել­քի­սե­դե­կի երկ­նա­ յին, լիա­կա­տար կեր­պով աստ­վա­ծա­յին քա­հա­նա­յու­թյու­նը պետք է նա­խոր­դեր Հի­սու­սի ծա­ռա­յու­թյա­նը։ Ե­թե դա այդ­պես լի­ներ, ինչ­պես ա­սում է Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիր­քը, «էլ ի՞նչ կա­րիք կա, որ … մի ու­րիշ քա­հա­նա հան­դես գա» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.11)։ Դրա փո­խա­րեն, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիրքն օգ­տա­գոր­ծում է Սուրբ Գր­քի լռու­թյու­նը Մել­քի­սե­դե­կի ծննդյան, մահ­վան և ծնն­դա­բա­նու­ թյան վե­րա­բեր­յալ, որ­պես­զի կա­ռու­ցի Հի­սու­սի քա­հա­նա­յա­կան ծա­ ռա­յու­թյան (Ծնն­դոց 14.18–20) տի­պա­բա­նու­թյուն, խորհր­դա­նիշ, ինչ­պես նաև բա­ցա­հայ­տում է, որ Հի­սուսն Ին­քը հա­վի­տե­նա­կան է։ Կարճ ա­սած, Մել­քի­սե­դե­կը քա­նա­նա­ցի­նե­րի տա­րած­քում թա­գա­ վոր-քա­հա­նա էր, ո­րը ծա­ռա­յեց որ­պես նա­խա­կեր­պար Քրիս­տո­սի հա­մար։ «Քրիս­տոսն էր, որ խո­սեց Մել­քի­սե­դե­կի՝ Բարձր­յալ Աստ­ծո քա­ հա­նա­յի մի­ջո­ցով։ Մել­քի­սե­դե­կը Քրիս­տո­սը չէր, սա­կայն Աստ­ծո ձայնն էր աշ­խար­հում, Հոր ներ­կա­յա­ցու­ցի­չը։ Եվ անց­յա­լի բո­լոր սե­ րունդ­նե­րի մի­ջո­ցով Քրիս­տո­սը խո­սել է, ա­ռաջ­նոր­դել է Իր ժո­ղովր­ դին և­ե­ղել է աշ­խար­հի լույ­սը»։ Է­լեն Ուայթ, Ըն­տիր լու­րեր, գիրք 1, էջ 409։ Մել­քի­սե­դե­կի մա­սին բա­ցա­հայ­տումն ի՞նչ է սո­վո­րեց­նում մեզ այն մա­սին, թե ինչ­պես է Աստ­ված գոր­ծում այն մարդ­կանց մեջ, ով­ քեր եր­բեք ու­ղարկ­ված ա­վե­տա­րա­նիչ­նե­րի լսե­լու հնա­րա­վո­րու­ թյուն չեն ու­նե­ցել: Դաս 6

57

Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 1

Գործող քահանա «Ե­թե կա­տա­րե­լու­թյու­նը ղևտա­ցի­նե­րի քա­հա­նա­յու­թյան մի­ջո­ցով էր (ո­րով­հետև ժո­ղո­վուր­դը նրա վրա հիմն­վե­լով օ­րենքն ըն­դու­նեց), էլ ի՞նչ կա­րիք կա, որ Մել­քի­սե­դե­կի կար­գով մի ու­րիշ քա­հա­նա հան­ դես գա Ա­հա­րո­նի կար­գի փո­խա­րեն» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.11)։ Քա­հա­նա­նե­րը միջ­նորդ­ներ են Աստ­ծո և մարդ­կանց միջև։ Սա­ կայն Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիրքն ա­սում է, որ ղևտա­կան քա­հա­նա­նե­ րը չէին կա­րող տրա­մադ­րել լիար­ժեք և հա­մար­ձակ մուտք դե­պի Աստ­ծո գա­հը, քա­նի որ չէին կա­րող տրա­մադ­րել կա­տա­րե­լու­թյուն (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.11, 18, 19)։ Ի վեր­ջո, նրանք ի­րենք էլ կա­տար­յալ չէին, ինչ­պե՞ս կա­րող էին կա­տա­րե­լու­թյուն պարգևել ինչ-որ մե­կին։ Ոչ էլ կեն­դա­նի­նե­րի զոհն էր ի վի­ճա­կի մաք­րե­լու մե­ղա­վո­րի խիղ­ ճը։ Դրանց նպա­տակն էր մատ­նան­շել Հի­սու­սի գա­լիք ծա­ռա­յու­ թյունն ու Նրա զո­հը, ին­չը միայն կա­րող էր տրա­մադ­րել ճշմա­րիտ մաք­րա­գոր­ծում մեղ­քից (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.14, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.1–3, 10–14)։ Ղև­տա­կան քա­հա­նա­նե­րի ծա­ռա­յու­թյան և նրանց մա­տու­ցած զո­հե­րի գոր­ծա­ռույ­թը կրում էր ժա­մա­նա­կա­վոր և պատ­ կե­րա­վոր բնույթ։ Նրանց ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րի մի­ջո­ցով Աստ­ված կա­ մե­նում էր ժո­ղովր­դին ա­ռաջ­նոր­դել ա­պա­վի­նե­լու Հի­սու­սի՝ Աստ­ծո Գա­ռի ա­պա­գա ծա­ռա­յու­թյա­նը, «որ Իր վրա է վերց­նում աշ­խար­հի մեղ­քը» (­Հով­հան­նես 1.29)։ Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.11–16 հա­մար­նե­րը։ Ին­չո՞ւ օ­րեն­քը փո­խե­լու անհ­րա­ժեշ­տու­թյուն կար։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.12 հա­մա­րը բա­ցատ­րում է, որ քա­հա­նա­յու­թյան փո­փո­խու­թյունն անհ­րա­ժեշ­տու­թյուն ա­ռա­ջաց­րեց նաև, որ օ­րեն­ քը փոխ­վի։ Ին­չո՞ւ։ Ո­րով­հետև գո­յու­թյուն ու­ներ շատ խիստ օ­րենք, որն ար­գե­լում էր որ­պես քա­հա­նա ծա­ռա­յել մի մար­դու, ով չէր սեր­վել Ղևիի սերն­դի Ա­հա­րո­նի ճյու­ղից (Թվեր 3.10, Թվեր 16.39, 40)։ Եբ­րա­ յե­ցի­նե­րին 7.13, 14 հա­մար­նե­րը պար­զա­բա­նում են, որ Հի­սու­սը Հու­ դա­յի գծից էր, ուս­տի այս օ­րենքն ար­գե­լում էր Նրան ծա­ռա­յել որ­պես ղևտա­կան քա­հա­նա։ Այս­պի­սով, Պո­ղո­սը պնդում է, որ Հի­սու­սի նշա­ նա­կու­մը որ­պես քա­հա­նա փաս­տում է, որ Աստ­ված փո­խեց քա­հա­ նա­յու­թյան օ­րեն­քը։ 58

Դաս 6

Հի­սու­սի եր­կիր գա­լը փո­փո­խու­թյուն էր են­թադ­րում նաև զո­հա­բե­ րա­կան օ­րեն­քի մեջ։ Մե­ղա­վոր­նե­րից պա­հանջ­վում էր տար­բեր տե­ սա­կի զո­հեր մա­տու­ցել՝ քա­վու­թյուն ստա­նա­լու հա­մար (Ղև­տա­կան 1–7), սա­կայն այժմ Հի­սու­սը ե­կավ և մա­տու­ցեց կա­տար­յալ զո­հը, և կեն­դա­նի­ներ զո­հա­բե­րե­լու օ­րեն­քը ևս կորց­րեց իր ու­ժը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­ րին 10.17, 18) որ­պես նոր ուխ­տի և փր­կու­թյան ծրագ­րի ա­վե­լի լիար­ ժեք բա­ցա­հայտ­ման արդ­յունք։ Խոր­հե՛ք այն ան­թիվ-ան­հա­մար կեն­դա­նա­կան զո­հե­րի մա­սին, ո­րոնք մա­տուց­վում էին հին աշ­խար­հում, և­ ո­րոնք բո­լո­րը մատ­ նան­շում էին Հի­սու­սին, սա­կայն դրան­ցից և­ ոչ մե­կը չէր կա­րող ճշմար­տա­պես քա­վել մեր մեղ­քե­րը։ Ին­չո՞ւ միայն Հի­սու­սի մա­հը կա­րող էր քա­վել դրանք։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 2

Հավիտենական Քահանա Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.16 հա­մա­րը։ Ի՞նչ հիմ­քով Հի­սու­սը քա­հա­նա դար­ձավ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Հի­սու­սը քա­հա­նա­յու­թյունն ստա­ցավ ան­վախ­ճան կյան­քի հի­ մուն­քով և­ ո­րով­հետև հա­վի­տե­նա­կան ծա­ռա­յու­թյուն է ի­րա­կա­ նաց­նում։ Այս փաս­տե­րի հետևանք­ներն ապ­շե­ցու­ցիչ են։ Դա նշա­նա­կում է, որ Հի­սու­սի ծա­ռա­յու­թյու­նը եր­բեք չի գե­րա­զանց­վի։ Հի­սու­սը փրկում է լիար­ժե­քո­րեն, հա­վի­տե­նա­պես բո­լոր նրանց, «ով­քեր իր մի­ջո­ցով մո­տե­նում են Աստ­ծուն» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.25)։ Հի­սու­սի տրա­մադ­րած փրկու­թյունն ամ­բող­ջա­կան ու վերջ­նա­կան է։ Այն հաս­նում է մարդ­կա­յին բնույ­թի ա­մե­նա­խորն ու նվի­րա­կան անկ­յուն­նե­րին (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.12, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.14, Եբ­րա­ յե­ցի­նե­րին 10.1–4)։ Աստ­ծո ա­ռաջ Հի­սու­սի ի­րա­կա­նաց­րած միջ­նոր­ դու­թյու­նը նե­րա­ռում է նոր ուխ­տի շրջա­նակ­նե­րում շնորհ­ված բո­լոր բա­րիք­նե­րը։ Այն նե­րա­ռում է շատ ա­վե­լին, քան պար­զա­պես մեղ­քե­րի նե­րում։ Այն են­թադ­րում է օ­րեն­քը մեր սրտում դնե­լը, մեզ Նրա­նում նոր մար­ դիկ դարձ­նե­լը և­ աշ­խար­հում Ա­վե­տա­րա­նի տա­րած­մանն ա­ռաջ­ նոր­դե­լը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.10–12)։ Լի­նե­լով մեկ Աստ­ծո, ինչ­պես նաև մարդ ա­րա­րա­ծի հետ՝ Նա մեզ ներ­կա­յաց­նում է Հոր ա­ռաջ։ Դաս 6

59

Որ­պես Մե­կը, Ով Իր կյանքն ա­ռա­ջար­կեց որ­պես զոհ, Հի­սու­սը վա­ յե­լում է Աստ­ծո ա­նե­րեր բա­րե­հա­ճու­թյու­նը։ Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.22 հա­մա­րը։ Ո՞վ է Հի­սու­սը նոր ուխ­տի հա­մար։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Հի­սու­սը նոր ուխ­տի ե­րաշ­խա­վորն է, ո­րով­հետև Աստ­ված երդ­վել է, որ Հի­սու­սը «հա­վիտ­յան» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.21) քա­հա­նա է լի­նե­լու։ Շատ հեշտ է այս երդ­ման կարևո­րու­թյու­նը չհաս­կա­նալ։ Պո­ղոսն ար­ դեն խո­սել էր ա­նա­պա­տի սերն­դին ու Աբ­րա­հա­մին ա­րած Աստ­ծո եր­ դում­նե­րի մա­սին (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 3.7–11, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.13–15)։ Այդ եր­դում­նե­րի և Որ­դուն ար­ված երդ­ման միջև տար­բե­րու­թյունն այն էր, որ նախ­կին եր­կուսն ար­վել էին մահ­կա­նա­ցու մարդ­կանց։ Եր­ դում­ներն ու­ժի մեջ են այն­քան ժա­մա­նակ, քա­նի դեռ այդ երդ­ման շա­ հա­ռու­նե­րը կեն­դա­նի են։ Ա­նա­պա­տի սերն­դին և Աբ­րա­հա­մին ար­ված Աստ­ծո խոս­տում­նե­րը գոր­ծում էին այն­քան ժա­մա­նակ, քա­նի դեռ կար ա­նա­պա­տի սե­րունդ ու կա­յին Աբ­րա­հա­մի ժա­ռանգ­ներ (տե՛ս Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 3.29)։ Սա­կայն Որ­դու դեպ­քում, Ում կյանքն «ան­վախ­ճան» է, Նրան ար­ ված Աստ­ծո խոս­տու­մը հա­վի­տե­նա­պես ու­ժի մեջ կլի­նի։ Այն մար­դը, ով հան­դի­սա­նում էր մեկ ու­րի­շի ե­րաշ­խա­վո­րը, են­թա­կա էր միև­ նույն պատ­ժին, ընդ­հուպ մինչև մահ­վան, ինչ այն մե­կը, ում ե­րաշ­ խա­վորն էր ին­քը։ Այ­դու­հան­դերձ, Հայ­րը Հի­սու­սին նշա­նա­կեց որ­պես մեր ե­րաշ­խա­վոր, քա­նի որ Հի­սու­սը չէր ձա­խո­ղի Նրա խոս­տում­նե­րի ի­րա­կա­նա­ցու­մը։ Ա­հա թե որ­քան վստահ կա­րող ենք լի­նել այն փրկու­ թյան մեջ, ո­րը մեզ է տրվել Հի­սու­սով։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 3

Անմեղ քահանա Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.26 հա­մա­րը։ Հի­սու­սի ի՞նչ հինգ բնու­թագ­րա­կան գծեր են ներ­կա­յաց­վում այս հատ­վա­ծում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Հի­սու­սը «սուրբ» էր։ Սա նշա­նա­կում էր, որ Աստ­ծո հետ հա­րա­ բե­րու­թյուն­նե­րում Հի­սուսն ան­թե­րի էր (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.18, Եբ­ րա­յե­ցի­նե­րին 4.15, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.7, 8)։ Հին Կ­տա­կա­րա­նի հին 60

Դաս 6

հու­նա­րեն թարգ­մա­նու­թյունն օգ­տա­գոր­ծում է միև­նույն հու­նա­րեն եզ­րույ­թը՝ նկա­րագ­րե­լու նրանց, ով­քեր պա­հում են ուխ­տի ի­րենց հա­ րա­բե­րու­թյուն­ներն Աստ­ծո և մարդ­կանց հետ։ Հի­սուսն «ան­մեղ» էր։ Նա մնաց ա­նա­րատ, և չա­րը չդի­պավ նրան՝ ի հե­ճուկս այն փաս­տի, որ փորձ­վեց «ա­մեն բա­նով» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­ րին 4.15, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.18)։ Հի­սու­սի կա­տար­յալ ան­մե­ղու­թյու­ նը կարևոր է Նրա քա­հա­նա­յա­կան ծա­ռա­յու­թյան հա­մար։ Ըստ հին ուխ­տի՝ զո­հա­բեր­վող կեն­դա­նին պետք է լի­ներ «ա­նա­րատ», որ­պես­ զի ըն­դու­նե­լի լի­ներ Աստ­ծո կող­մից (Ղև­տա­կան 1.3, 10 և­ այլն)։ Իր երկ­րա­յին կյան­քի ըն­թաց­քում ցու­ցա­բե­րած Հի­սու­սի կա­տար­յալ հնա­զան­դու­թյու­նը Նրան հնա­րա­վո­րու­թյուն տվեց Ի­րեն ա­ռա­ջար­կել որ­պես Աստ­ծուն ըն­դու­նե­լի զոհ (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.14)։ Հի­սու­սը «մե­ղա­վոր­նե­րից զատ­ված» էր, երբ եր­կինք համ­բարձ­ վեց։ Հու­նա­րե­նում օգ­տա­գործ­վող բա­յաձևը ցույց է տա­լիս, որ սա Հի­սու­սի ներ­կա­յիս կար­գա­վի­ճակն է, որն սկսվել է ժա­մա­նա­կի ո­րո­ շա­կի պա­հի։ Իր երկ­րա­յին կյան­քի ըն­թաց­քում Հի­սու­սը դի­մա­նում էր մե­ղա­վոր­նե­րի թշնա­ման­քին, սա­կայն հաղ­թա­նակ տա­րավ և հե­տա­ գա­յում նստեց Աստ­ծո աջ կող­մում (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.2, 3)։ Հի­սու­սը «մե­ղա­վոր­նե­րից զատ­ված» էր նաև այն ա­ռու­մով, որ կա­տա­րե­լա­ պես ան­մեղ էր (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.15)։ Հի­սու­սը «երկն­քից վեր բարձ­րա­ցած» էր։ Դա նշա­նա­կում է, որ Հի­սու­սը բարձ­րա­ցած էր գո­յու­թյուն ու­նե­ցող ա­մեն ին­չից վեր և­ այդ իսկ պատ­ճա­ռով մեկ է Աստ­ծո հետ։ Սաղ­մոս­նե­րում Աստ­ված է այն Մե­կը, Ով բարձ­րա­նում է երկն­քի վրա (­Սաղ­մոս­ներ 57.5, 11, Սաղ­մոս­ ներ 108.5)։ Հի­սու­սը լիար­ժեք մարդ էր, սա­կայն մեզ պես մե­ղա­վոր մարդ չէր (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.14–16, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.15)։ Հի­սու­սը կա­տար­ յալ է ոչ միայն այն պատ­ճա­ռով, որ եր­բեք մեղք չի գոր­ծել, այլև այն պատ­ճա­ռով, որ մեղ­քը Նրան մեզ պես չէր ա­պա­կա­նել։ Այ­դու­հան­դերձ, քա­նի որ Նա լիար­ժեք մարդ էր, Նա նաև մեր օ­րի­ նակն է։ Նա մեզ ցույց է տա­լիս, թե ինչ­պես ըն­թա­նանք մեր կյան­քի մրցաս­պա­րե­զը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.1–4)։ Նա է այն օ­րի­նա­կը, ո­րին մենք պետք է հետևենք (Ա Պետ­րոս 2.21–23), ո­րով­հետև Նա «սուրբ, ան­մեղ, ա­նա­րատ, մե­ղա­վոր­նե­րից զատ­ված» է (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.26), մեր Փր­կիչն է, և մենք ևս կա­րող ենք ար­տա­ցո­լել Նրա բնա­վո­ րու­թյա­նը։ Չ­նա­յած Հի­սու­սը մեզ պես մարդ էր, Նա եր­բեք մեղք չգոր­ծեց։ Ինչ­ պե՞ս կա­րող ենք գի­տակ­ցել այս զար­մա­նահ­րաշ ճշմար­տու­թյու­ Դաս 6

61

նը։ Խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե որ­քան սուրբ Նա պետք է լի­նի։ Այդ դեպ­քում խոս­տու­մը, թե հա­վա­տով Նրա սրբու­թյու­նը մեզ է վե­ րագր­վում, ինչ­պե՞ս է օգ­նում մեզ մեր փրկու­թյան մեջ։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 4

Հետագա ուսումնասիրության համար «Քրիս­տո­սը հետևում է։ Նա տեղ­յակ է մեր բո­լոր բեռ­նե­րից, մեզ սպառ­նա­ցող վտանգ­նե­րից, ինչ­պես նաև այն դժվա­րու­թյուն­նե­րից, ո­րոնց մենք բախ­վում ենք։ Եվ Նա փաս­տարկ­ներ է ներ­կա­յաց­նում մեր օգ­տին։ Յու­րա­քանչ­յուր մար­դու հա­մար Նա բա­րե­խո­սում է՝ ըստ տվյալ մար­դու կա­րիք­նե­րի, ինչ­պես ա­րեց Պետ­րո­սի դեպ­քում։ … Մեր Պաշտ­պա­նը փաս­տարկ­ներ է ներ­կա­յաց­նում, որ­պես­զի Իր փորձ­ված ու գայ­թակ­ղու­թյուն­նե­րից ու­ժաս­պառ ժո­ղովր­դին սո­վո­րեց­նի ա­մուր կանգ­նել սա­տա­նա­յի գայ­թակ­ղու­թյուն­նե­րի դեմ։ Նա հաս­կա­նում է թշնա­մու յու­րա­քանչ­յուր շար­ժում։ Նա կա­ռա­վա­րում է ի­րա­դար­ձու­ թյուն­նե­րը»։ Է­լեն Ուայթ, ՅՕԱ աստ­վա­ծաշնչ­յան մեկ­նա­բա­նու­թյուն­ ներ, հա­տոր 7, էջ 931 (նա­մակ 90, 1906)։ «­Սա­տա­նա­յի նպա­տակն էր մար­դուն ընդ­միշտ բա­ժա­նել Աստ­ ծուց, բայց Քրիս­տո­սի մի­ջո­ցով մենք ա­վե­լի ու ա­վե­լի ենք մեր­ձե­նում Աստ­ծուն, քան այն դեպ­քում, ե­թե եր­բեք ըն­կած չլի­նեինք: Վերց­նե­լով մեր բնու­թյու­նը` Քրիս­տոսն Ի­րեն մարդ­կու­թյան հետ կա­պեց այն­պի­ սի շղթա­նե­րով, ո­րոնք եր­բեք չեն փշրվի: … Սա ե­րաշ­խիք է, որ Աստ­ ված կկա­տա­րի Իր խոս­տու­մը: «­Մեզ հա­մար մի մա­նուկ ծնվեց, մեզ մի որ­դի տրվեց, և­ իշ­խա­նու­թյու­նը կլի­նի նրա ու­սի վրա»: Աստ­ված մարդ­կա­յին բնու­թյուն ա­ռավ` ի դեմս Իր Որ­դու, և­ այդ բնու­թյամբ էլ համ­բարձ­վեց ա­մե­նա­վեհ եր­կինք­նե­րը: «­Մար­դու Որ­դին» է հենց, որ կի­սում է տիե­զեր­քի գա­հը: «­Մար­դու Որ­դին» է, ո­րի ա­նու­նը պետք է կոչ­վի «Ս­քան­չե­լի, Խորհր­դա­կան, Հզոր Աստ­ված, Հա­վի­տե­նա­կա­նու­ թյան Հայր, Խա­ղա­ղու­թյան իշ­խան» (Ե­սա­յի 9.6): ԵՍ ԵՄ-ը Աստ­ծո և մարդ­կու­թյան Միջ­նորդն է, ով Իր ձեռ­քե­րը դնում է եր­կու­սի վրա: Նա, ով «սուրբ է, ան­մեղ, ա­նա­րատ և մե­ղա­վոր­նե­րից զատ­ված», չի ա­մա­ չում մեզ եղ­բայր կո­չել (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.26, 2.11): Քրիս­տո­սի մի­ջո­ ցով երկ­րա­յին ըն­տա­նի­քը կապ­վում է երկ­նա­յի­նի հետ: Փա­ռա­վոր­ված Քրիս­տո­սը մեր եղ­բայրն է: Եր­կին­քը պա­րուր­ված է մարդ­կա­յին էու­ թյան մեջ, և մարդ­կա­յին բնու­թյունն առն­ված է Ան­սահ­ման սի­րո գիր­ կը»։ Է­լեն Ուայթ, Դա­րե­րի փա­փա­գը, էջ 25, 26։ 62

Դաս 6

Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար 1. Հե­տա­գա ու­սում­նաս­րու­թյան հա­մար տրված ա­ռա­ջին մեջ­բե­ րումն ա­սում է. «­Նա (­Հի­սու­սը) փաս­տարկ­ներ է ներ­կա­յաց­նում մեր օգ­տին»։ Ի՞նչ է նշա­նա­կում այդ խոս­տու­մը ձեզ հա­մար։ Խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե ինչ է սա մեզ սո­վո­րեց­նում մեր հան­դեպ տա­ծած Աստ­ծո սի­րո մա­սին։ Ին­չո՞ւ է այս գա­ղա­փարն այդ­քան քա­ջա­լե­րող։ Ին­չո՞ւ է մեզ անհ­րա­ժեշտ մե­կը, ով մեր օգ­տին փաս­ տարկ­ներ կներ­կա­յաց­նի։ 2. Երկ­րորդ մեջ­բե­րումն ա­սում է. «Քրիս­տո­սի մի­ջո­ցով մենք ա­վե­ լի ու ա­վե­լի ենք մեր­ձե­նում Աստ­ծուն, քան այն դեպ­քում, ե­թե եր­ բեք ըն­կած չլի­նեինք»։ Ի՞նչ է սա նշա­նա­կում։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք զգալ այս մտեր­մու­թյու­նը, և­ի՞նչ մխի­թա­րու­թյուն կա­րող եք ստա­ նալ այդ փոր­ձա­ռու­թյու­նից։ Դա­սա­րա­նում քննար­կե՛ք, թե ինչ է նշա­նա­կում այս մտեր­մու­թյու­նը, և­ ին­չի է նման դա վե­րապ­րե­լը։ Ինչ­պե՞ս են «մեր օգ­տին բեր­ված» Նրա փաս­տարկ­ներն օգ­նում մեզ ու­նե­նալ այս փոր­ձա­ռու­թյու­նը։

Դաս 6

63

ԴԱՍ 7 ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 5–11

ՀԻՍՈՒՍԸ՝ ՀՈԳՈՒ ԽԱՐԻՍԽԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.4–6, Մատ­թեոս 16.24, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 6.6, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.26–29, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.9–13, Եբ­ րա­յե­ցի­նե­րին 6.17–20։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ո­րը մեզ հա­մար հաս­տա­տուն և­ ան­շարժ խա­րիսխ է, որ թա­փան­ցում է վա­րա­գույ­րից ներս, որ­տեղ մեզ հա­մար մտավ նա­խա­կա­րա­պե­տը՝ Հի­սու­սը, ըստ Մել­քի­սե­դե­կի կար­գի հա­վի­տե­նա­կան Քա­հա­նա­յա­պետ դար­ձած» (Եբ­րա­ յե­ցի­նե­րին 6.19, 20): Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.11–6.20 հա­մար­ներն ընդ­հա­տում են մեր օգ­ տին ի­րա­կա­նաց­վող Հի­սու­սի քա­հա­նա­յու­թյան վե­րա­բեր­յալ շա­րադ­ րան­քը։ Այս­տեղ Պո­ղո­սը ներ­կա­յաց­նում է Քրիս­տո­սից հե­ռա­նա­լու վտանգ­նե­րի վե­րա­բեր­յալ խիստ զգու­շա­ցում­ներ։ Ակն­հայ­տո­րեն մարդ­կանց սպառ­նում էր ինք­նախղ­ճա­հա­րու­ թյան և­ ան­հա­վա­տար­մու­թյան սայ­թա­քուն ճա­նա­պար­հով անց­նե­ լու ի­րա­կան վտան­գը։ Պո­ղոս Ա­ռաք­յալն ան­հանգս­տա­ցած է, որ իր խոս­քերն ըն­թեր­ցող­նե­րի ու լսող­նե­րի հոգևոր զգա­յա­րան­նե­րը կա­ րող են բթա­ցած լի­նել այն բարդ ի­րա­վի­ճա­կի պատ­ճա­ռով, ո­րին նրանք բախ­վում են, ինչն էլ պատ­ճառ է դառ­նում, որ նրանք դա­ դա­րեն ա­ճել Ա­վե­տա­րանն ըմբռ­նե­լու և­ այն վե­րապ­րե­լու փոր­ձա­ ռու­թյան մեջ։ Մի՞­թե սա վտան­գա­վոր չէ մեզ բո­լո­րիս հա­մար. հու­սալք­վել փոր­ ձու­թյուն­նե­րի պատ­ճա­ռով և հե­ռա­նալ հա­վա­տից։ Այ­դու­հան­դերձ, խիստ նա­խազ­գու­շա­ցումն ա­վարտ­վում է քնքուշ խրա­խու­սան­քով։ Պո­ղո­սը վստա­հու­թյուն է ար­տա­հայ­տում իր ըն­ թեր­ցող­նե­րի նկատ­մամբ և բարձ­րաց­նում է Հի­սու­սին որ­պես նրանց փրկե­լու Աստ­ծո ան­խա­փան խոստ­ման մարմ­նա­ցում (Եբ­րա­յե­ցի­ նե­րին 6.9–20)։ Նա­խազ­գու­շա­ցում­նե­րի և խ­րա­խու­սանք­նե­րի այս ցիկ­լը կրկնվում է նաև Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.26–39 հա­մար­նե­րում։ 64

Դաս 7

Մենք կու­սում­նա­սի­րենք այս բո­լո­րաշր­ջա­նը և կ­կենտ­րո­նա­նանք քա­ջա­լե­րան­քի այն հզոր խոս­քե­րի վրա, ո­րոնք Հի­սու­սը տա­լիս է մեզ։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 6

Ճաշակելով Խոսքի վայելչությունը Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.4, 5 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ էր տրված հա­վա­տաց­յալ­նե­րին Քրիս­տո­սի մեջ, երբ նրանք հա­վա­տա­րիմ էին Նրան։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Լի­նել «լու­սա­վոր­ված» նշա­նա­կում է վե­րապ­րած լի­նել վերս­տին ծնունդ (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.32)։ Դա վե­րա­բե­րում է նրանց, ով­քեր շրջվել են սա­տա­նա­յի իշ­խա­նու­թյան «խա­վա­րից» դե­պի Աստ­ծո «լույ­սը» (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 26.17, 18)։ Այն են­թադ­րում է ա­զա­տագ­ րում մեղ­քից (Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 5.11) ու տգի­տու­թյու­նից (Ա Թե­սա­ղո­ նի­կե­ցի­նե­րին 5.4, 5)։ Օգ­տա­գործ­ված բա­յաձևը հու­շում է, որ այս լու­սա­վո­րու­թյունն Աստ­ծո գործ է, ո­րին կա­րե­լի է հաս­նել Հի­սու­սի՝ «Նրա փառ­քի լույ­սի» մի­ջո­ցով (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.3)։ «­Ճա­շա­կել երկ­նա­յին պարգևից» և «­Սուրբ Հո­գուն հա­ղոր­դա­կից լի­նել» ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րը հո­մա­նիշ­ներ են։ Աստ­ծո «պարգևը» կա­րող է վե­րա­բե­րել Նրա շնոր­հին (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 5.15) կամ Սուրբ Հո­գուն, Ում մի­ջո­ցով Աստ­ված տա­լիս է այդ շնոր­հը (­Գործք ա­ռա­ քե­լոց 2.38)։ Սուրբ Հո­գին «ճա­շա­կած­նե­րը» (­Հով­հան­նես 7.37–39, Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 12.13) զգա­ցել են Աստ­ծո «շնոր­հը», ո­րը նե­րա­ ռում է Նրա կամքն ի­րա­կա­նաց­նե­լու զո­րու­թյուն (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 5.22, 23)։ Ճա­շա­կել «Աստ­ծու խոս­քի վա­յել­չու­թյու­նը» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.5) նշա­նա­կում է ան­ձամբ վե­րապ­րել Ա­վե­տա­րա­նի ճշմար­տու­թյու­նը (Ա Պետ­րոս 2.2, 3)։ «­Հան­դերձ­յալ աշ­խար­հի զո­րու­թյուն­նե­րը» ար­տա­ հայ­տու­թյու­նը վե­րա­բե­րում է այն հրաշք­նե­րին, ո­րոնք Աստ­ված կա­նի հա­վա­տաց­յալ­նե­րի հա­մար ա­պա­գա­յում. հա­րու­թյուն (­Հով­հան­նես 5.28, 29), մեր մար­մին­նե­րի վե­րա­փո­խում և հա­վի­տե­նա­կան կյանք։ Այ­դու­հան­դերձ, հա­վա­տաց­յալ­ներն սկսում են դա «ճա­շա­կել» ներ­կա ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում։ Նրանք ստա­ցել են հոգևոր հա­րու­թյուն (­Կո­ղո­սա­ցի­նե­րին 2.12, 13), նո­րոգ­ված միտք (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 12.2) և հա­վի­տե­նա­կան կյանք Քրիս­տո­սի մեջ(­Հով­հան­նես 5.24)։ Դաս 7

65

Պո­ղո­սը հա­վա­նա­բար նկա­տի ու­նի ա­նա­պա­տի սերն­դին, ով զգաց Աստ­ծո շնորհն ու Նրա փրկու­թյու­նը։ Ա­նա­պա­տի սե­րուն­դը «լու­սա­ վոր­վեց» կրա­կի սյու­նով (­Նեե­միա 9.12, 19, Սաղ­մոս­ներ 105.39), վա­ յե­լեց երկ­նա­յին մա­նա­նա­յի պարգևը (Ելք 16.15): Նրանք ստա­ցան Սուրբ Հո­գին (­Նեե­միա 9.20), ճա­շա­կե­ցին «Աստ­ծո բա­րի խոս­քը» (­Հե­սու 21.45) և «հան­դերձ­յալ աշ­խար­հի զո­րու­թյուն­նե­րը» «հրաշք­նե­ րի ու նշան­նե­րի» տես­քով, ո­րոնք կա­տար­վե­ցին Ե­գիպ­տո­սից նրանց դուրս գա­լու հա­մար (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 7.36)։ Այ­դու­հան­դերձ, Պո­ղո­սը են­թադ­րում է, որ ինչ­պես ա­նա­պա­տի սե­րունդն ու­րա­ցավ Աստ­ծուն՝ ի հե­ճուկս այս բո­լոր վկա­յու­թյուն­նե­րի (Թվեր 14.1–35), այն­պես էլ Եբ­ րա­յե­ցի­նե­րին գրքի հաս­ցեա­տե­րե­րը միև­նույն բանն ա­նե­լու վտան­գի մեջ էին՝ հա­կա­ռակ Աստ­ծո բա­րե­հա­ճու­թյունն ու­նե­նա­լու այն բո­լոր վկա­յու­թյուն­նե­րի, ո­րոնք ի­րենք վա­յե­լում էին։ Ո՞րն է ե­ղել ձեր անձ­նա­կան փոր­ձա­ռու­թյունն այն ա­մե­նի, ին­չի մա­սին խո­սում են Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին Թղ­թի վե­րը նշված տեքս­տե­րը։ Օ­րի­նակ, ինչ­պե՞ս եք վե­րապ­րել այն լու­սա­վո­րու­թյու­նը, ո­րի մա­ սին նշված է տեքս­տում։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 7

Անհնար է, որ դարձյալ նորոգվեն Հա­մե­մա­տե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.4–6, Մատ­թեոս 16.24, Հռո­մեա­ ցի­նե­րին 6.6, Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 2.20, Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 5.24 և Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 6.14 հա­մար­նե­րը։ Ըստ այս հա­մե­մա­տու­թյան՝ ի՞նչ է նշա­նա­կում խա­չել Քրիս­տո­սին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Հու­նա­րեն բնօ­րի­նակ տեքստն ընդգ­ծում է «անհ­նար է» բա­ռը։ Անհ­նար է, որ Աստ­ված նո­րո­գի նրանց, ով­քեր «ըն­կել են», ո­րով­հետև «նրանք Աստ­ծու Որ­դուն ի­րենց հա­մար վերս­տին խաչն են հա­նում» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.6)։ Պո­ղոսն ու­զում է շեշ­տադ­րել, որ չկա փրկու­ թյան որևէ այլ ու­ղի, քան Քրիս­տո­սի մի­ջո­ցով (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 4.12)։ Որևէ այլ ճա­նա­պար­հով փրկու­թյունն այն­քան անհ­նա­րին է, որ­քան «Աստ­ծո հա­մար սուտ խո­սե­լը» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.18) կամ «ա­ռանց հա­վա­տի» Աստ­ծուն հա­ճո լի­նե­լը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.6)։ Աստ­ծո Որ­դուն վերս­տին խաչ հա­նե­լը փո­խա­բե­րա­կան ար­տա­ հայ­տու­թյուն է, ո­րը նկա­րագ­րում է այն, ինչ տե­ղի է ու­նե­նում Հի­սու­սի 66

Դաս 7

ու հա­վա­տաց­յա­լի միջև գո­յու­թյուն ու­նե­ցող անձ­նա­կան հա­րա­բե­րու­ թյուն­նե­րում։ Կ­րո­նա­կան ա­ռաջ­նորդ­նե­րը խա­չե­ցին Հի­սու­սին, քա­նի որ Հի­ սու­սը վտանգ էր ներ­կա­յաց­նում ի­րենց գե­րա­կա­յու­թյանն ու հե­ղի­ նա­կու­թյա­նը։ Այդ կերպ նրանք հույս ու­նեին աս­պա­րե­զից հա­նել Հի­սու­սին որ­պես անձ և­ ոչն­չաց­նել հզոր ու վտան­գա­վոր թշնա­մու։ Նույն կերպ, Ա­վե­տա­րա­նը ձեռ­նոց է նե­տում ան­հա­տի ան­կա­խու­ թյանն ու ինք­նո­րոշ­մա­նը ա­մե­նա­հիմ­նա­քա­րա­յին մա­կար­դա­կում։ Քրիս­տո­նեա­կան կյան­քի էու­թյու­նը սե­փա­կան խաչն առ­նելն ու սե­ փա­կան ես-ը մեր­ժելն է (­Մատ­թեոս 16.24)։ Սա նշա­նա­կում է խա­չել «աշ­խար­հը» (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 6.14), «հին մար­դուն» (Հռո­մեա­ցի­ նե­րին 6.6) և մար­մի­նը՝ «կրքե­րով ու ցան­կու­թյուն­նե­րով հան­դերձ» (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 5.24)։ Քրիս­տո­նեա­կան կյան­քի նպա­տակն այն է, որ մենք մահ­վան նման­վող մի փոր­ձա­ռու­թյուն անց­նենք։ Մինչև ես-ի այս «մա­հը» չվե­րապ­րենք, չենք կա­րող ստա­նալ այն նոր կյան­քը, որն Աստ­ված կա­մե­նում է տալ մեզ (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 6.1–11)։ Հի­սու­սին կամ սե­փա­կան ես-ն­ընտ­րե­լու մարդ ա­րա­րա­ծի պայ­քա­ րը մա­հա­ցու պայ­քար է (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 8.7, 8, Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 5.17)։ Սա բարդ ճա­կա­տա­մարտ է, ո­րում հաղ­թա­նա­կը միան­գա­ մից ձեռք չի բեր­վում։ Այս հատ­վա­ծը չի խո­սում այն ան­հա­տի մա­ սին, ո­րը եր­բեմն-եր­բեմն ձա­խո­ղում է «հին մար­դու» և «մարմ­նի» դեմ մղվող պայ­քա­րը։ Այս մեղ­քը վե­րա­բե­րում է այն մար­դուն, ով ճշմա­րիտ փրկու­թյու­նը և դ­րա­նից բխող ա­մեն ինչ վե­րապ­րե­լուց հե­տո (Եբ­րա­յե­ ցի­նե­րին 6.4, 5) խզում է իր հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը Հի­սու­սի հետ, քա­ նի որ ո­րո­շում է, որ Հի­սու­սը սպառ­նա­լիք է այն կյան­քի հա­մար, որն ին­քը նա­խընտ­րում է վա­րել։ Այ­սինքն, քա­նի դեռ մար­դը չի ընտ­րել վերջ­նա­կա­նա­պես հե­ռա­նալ Քրիս­տո­սից, փրկու­թյան հույս դեռ կա։ Ի՞նչ է նշա­նա­կում մա­հա­նալ «ես-ի» հա­մար և վերց­նել «խա­չը»։ Ի՞նչն է ձեզ հա­մար ա­մե­նա­բար­դը Քրիս­տո­սի իշ­խա­նու­թյա­նը հանձ­նե­լը։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 8

Ուրիշ մի զոհ՝ մեղքերի քավության համար Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.4–6 հա­մար­նե­րի նա­խազ­գու­շա­ցու­մը հի­շեց­ նում է Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.26–29 տեքս­տը։ Պո­ղոսն ըն­թեր­ցող­նե­րին բա­ցատ­րում է, որ Հի­սու­սի զո­հի մեր­ժու­մը նրանց կթող­նի մեղ­քե­րի Դաս 7

67

թո­ղու­թյան ա­ռանց որևէ մի­ջո­ցի, քա­նի որ Հի­սու­սից բա­ցի չկա թո­ ղու­թյան ոչ մի այլ մի­ջոց (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.1–14)։ Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.26–29 հա­մար­նե­րը։ Պո­ղո­սը ե­րեք տար­բեր կերպ է նկա­րագ­րում այն մեղ­քը, ո­րի հա­մար նե­ րում չկա.ո­րո՞նք են դրանք: ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Պո­ղո­սը չի ա­սում, որ ճշմար­տու­թյունն ըն­դու­նե­լուց հե­տո գոր­ծած որևէ մեղ­քի հա­մար քա­վու­թյուն չկա։ Աստ­ված Հի­սու­սին նշա­նա­կել է որ­պես մեր Բա­րե­խոս (Ա Հով­հան­նես 2.1)։ Նրա մի­ջո­ցով մենք ստա­ նում ենք մեղ­քե­րի թո­ղու­թյուն (Ա Հով­հան­նես 1.9)։ Այն մեղ­քը, ո­րի հա­մար չկա ո՛չ զոհ, ո՛չ քա­վու­թյուն, նկա­րագր­ված է հետև­յալ կերպ. ոտ­նա­հա­րել Աստ­ծո Որ­դուն և­ ան­մա­քուր հա­մա­րել ուխ­տի ար­յու­նը, ո­րով նա սրբվեց, և­ա­նար­գել շնոր­հի Հո­գուն (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.29)։ Ե­կե՛ք դի­տար­կենք այս ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րի ի­մաս­տը։ «Աստ­ծո Որ­դուն ոտ­նա­հա­րել» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.29) ար­տա­ հայ­տու­թյու­նը նկա­րագ­րում է Հի­սու­սի ղե­կա­վա­րու­թյան մեր­ժու­մը։ «Աստ­ծո Որ­դի» տիտ­ղո­սը լսա­րա­նին հի­շեց­նում է, որ Աստ­ված Հի­ սու­սին դրել է Իր աջ կող­մում և խոս­տա­ցել է Նրա թշնա­մի­նե­րին Նրա ոտ­քե­րին «պատ­վան­դան» դնել (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.13, տե՛ս նաև Եբ­ րա­յե­ցի­նե­րին 1.5–12, 14)։ Հի­սու­սին ոտ­նա­հա­րե­լը են­թադ­րում է, որ հա­վա­տու­րաց­նե­րը Հի­սու­սի հետ վար­վե­ցին որ­պես թշնա­մի։ Թղ­թի փաս­տար­կի հա­մա­տեքս­տում (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.13) կա­րե­լի է են­ թադ­րել, որ ինչ վե­րա­բե­րում է հա­վա­տու­րա­ցի կյան­քին, Հի­սու­սը հե­ ռաց­վել է գա­հից (որն այժմ զբա­ղեց­նում է ին­քը՝ հա­վա­տու­րա­ցը) և դր­վել է որ­պես պատ­վան­դան։ Սա հենց այն է, ինչ Ա­րուս­յակն ու­զում էր ա­նել երկն­քում (Ե­սա­յի 14.12–14), և­ ինչ «ա­նօ­րե­նու­թյան մար­դը» կփոր­ձի ա­նել ա­պա­գա­յում (Բ Թե­սա­ղո­նի­կե­ցի­նե­րին 2.3, 4)։ «Ան­մա­քուր հա­մա­րել ուխ­տի ար­յու­նը» ար­տա­հայ­տու­թյու­նը նշա­ նա­կում է մեր­ժել Հի­սու­սի զո­հը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.15–22)։ Այն են­ թադ­րում է, որ Հի­սու­սի ար­յու­նը զուրկ է մաք­րա­գոր­ծող զո­րու­թյու­նից։ «Ա­նար­գել շնոր­հի Հո­գուն» ար­տա­հայ­տու­թյու­նը շատ հզոր է։ Հու­նա­րեն է­նուբ­րի­սաս («վի­րա­վո­րել», «ան­պատ­վել») եզ­րույ­թը են­ թադ­րում է մե­ծամ­տու­թյան դրսևո­րում, ո­րը նշա­նա­կում է «ամ­բար­ տա­վա­նու­թյուն» կամ «գո­ռո­զու­թյուն»։ Այս եզ­րույ­թը կտրուկ կեր­պով հա­կադր­վում է Սուրբ Հո­գու նկա­րագ­րու­թյա­նը որ­պես «շնոր­հի Հո­ գի»։ Սա նշա­նա­կում է, որ հա­վա­տու­րա­ցը շնոր­հի Աստ­ծո ա­ռա­ջար­ կին պա­տաս­խա­նել է վի­րա­վո­րան­քով։ 68

Դաս 7

Հա­վա­տու­րա­ցը գտնվում է ան­հու­սա­լի կար­գա­վի­ճա­կում։ Նա մեր­ ժում է Հի­սու­սին, Նրա զոհն ու Սուրբ Հո­գին։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 9

Ավելի լավ բաներ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.4–8 հա­մար­նե­րում ներ­կա­յաց­ված խիստ ու ան­ կեղծ նա­խազ­գու­շա­ցու­մից հե­տո, Պո­ղո­սը վստա­հու­թյուն է հայտ­նում, որ ըն­թեր­ցող­նե­րը ո՛չ հե­ռա­ցել են Որ­դուց, ո՛չ էլ ա­պա­գա­յում դա կա­ նեն։ Նա հա­վա­տում է, որ իր լսա­րա­նը կըն­դու­նի նա­խազ­գու­շա­ցումն ու հա­մա­պա­տաս­խան պտուղ­ներ կտա։ Նրանք նման են «հո­ղի», ո­րը մշակ­վում է Աստ­ծո կող­մից և տա­լիս այն պտուղ­նե­րը, ո­րոնք Նա ակն­ կա­լում է։ Այս մար­դիկ կօրհն­վեն Աստ­ծո կող­մից (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.7), այ­սինքն կստա­նան «փրկու­թյու­նը» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.9)։ Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.9–12 հա­մար­նե­րը։ Թվար­կե՛ք այն բա­րի բա­նե­րը, ո­րոնք Պո­ղո­սի լսա­րանն ա­րել է և շա­րու­նա­կում է ա­նել, և բա­ցատ­րե՛ք, թե ինչ են դրանք նշա­նա­կում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Հա­վա­տաց­յալ­նե­րը ցու­ցա­բե­րում են ի­րենց սերն Աստ­ծո «ան­ վան», այ­սինքն Իր՝ Աստ­ծո հան­դեպ սրբե­րի նկատ­մամբ ի­րա­կա­նաց­ րած ի­րենց ծա­ռա­յու­թյամբ։ Ս­րանք անց­յա­լում ար­ված հա­տու­կենտ գոր­ծեր չէին, այլ շա­րու­նա­կա­կան գոր­ծեր, ո­րոնք ար­վում էին նաև ներ­կա շրջա­նում։ Հազ­վա­դեպ ար­ված գոր­ծե­րը չէ, որ բա­ցա­հայ­տում են մար­դու ի­րա­կան բնա­վո­րու­թյու­նը։ Աստ­ծո նկատ­մամբ սի­րո ծան­ րակ­շիռ ա­պա­ցույ­ցը «կրո­նա­կան» գոր­ծե­րը չեն, այլ մարդ ա­րա­րա­ ծի հան­դեպ դրսևոր­ված սի­րո գոր­ծե­րը, հատ­կա­պես այն մարդ­կանց, ով­քեր հայտն­վել են ան­բա­րեն­պաստ պայ­ման­նե­րում (­Մատ­թեոս 10.42, Մատ­թեոս 25.31–46)։ Ուս­տի Պո­ղո­սը հոր­դո­րում է հա­վա­տաց­ յալ­նե­րին «չմո­ռա­նալ» բա­րին գոր­ծել (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.2, 16)։ Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.12 հա­մա­րը։ Այն նա­խազ­գու­շաց­ նում է, որ մար­դիկ չդառ­նան «ծույլ» կամ «դան­դաղ­կոտ», ին­չը նկա­ րագ­րում է նրանց, ով­քեր չեն կա­րո­ղա­նում հա­սու­նա­նալ և կանգ­նած են հա­վա­տից հե­ռա­նա­լու վտան­գի ա­ռաջ (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.11, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.12)։ Հույ­սը կեն­դա­նի է պահ­վում ոչ թե հա­վա­տի մտա­վոր վար­ժու­թյուն­նե­րով, այլ սի­րո գոր­ծե­րի տես­քով ար­տա­հայտ­ ված հա­վա­տով (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 13.8–10). Դաս 7

69

Պո­ղո­սը կա­մե­նում է, որ իր ըն­թեր­ցող­ներն ըն­դօ­րի­նա­կեն նրանց, ով­քեր հա­վա­տով ու համ­բե­րու­թյամբ ժա­ռան­գե­ցին խոս­տում­նե­րը։ Նա ար­դեն ներ­կա­յաց­րել է ա­նա­պա­տի սերն­դին որ­պես բա­ցա­սա­կան օ­րի­նակ այն մարդ­կանց, ով­քեր հա­վա­տի ու հաս­տա­տա­կա­մու­թյան պա­կա­սի պատ­ճա­ռով չժա­ռան­գե­ցին այն, ինչ ի­րենց խոս­տաց­վել էր։ Այ­նու­հետև ներ­կա­յաց­նում է Աբ­րա­հա­մին (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.13–15) որ­պես օ­րի­նակ մի մար­դու, ով «հա­վա­տի ու համ­բե­րա­տա­րու­թյան» շնոր­հիվ հա­սավ խոս­տու­մին։ Դրա­կան օ­րի­նակ­նե­րի ցու­ցակն ա­վե­լի ըն­դար­ձակ կեր­պով ներ­կա­յաց­վում է Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11-րդ գլ­խում, և Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12-րդ գլ­խում դրա գա­գաթ­նա­կե­տը դառ­նում է Հի­ սու­սը՝ որ­պես հա­վա­տի և համ­բե­րու­թյան մե­ծա­գույն օ­րի­նակ (Եբ­ րա­յե­ցի­նե­րին 12.1–4)։ Հայտ­նու­թյուն 14.12 հա­մա­րում հա­վա­տը, համ­բե­րու­թյունն ու պատ­վի­րան­նե­րը պա­հե­լը վեր­ջին օ­րե­րի սուր­բե­ րի բնու­թագ­րա­կան գծերն են։ Եր­բեմն մենք պետք է նա­խազ­գու­շաց­նենք այն մարդ­կանց, ում սի­րում ենք։ Ի՞նչ կա­րող ենք սո­վո­րել ա­ռաք­յա­լից, թե ինչ­պես կա­ րե­լի է նա­խազ­գու­շաց­նել և խ­րա­խու­սել ու­րիշ­նե­րին։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 10

Հիսուսը՝ հոգու խարիսխը Հա­վա­տու­րա­ցու­թյան դեմ իր նա­խազ­գու­շա­ցում­ներն ու սի­րո և հա­վա­տի իր հոր­դոր­նե­րը Պո­ղո­սը եզ­րա­փա­կում է Քրիս­տո­սի հան­ դեպ ու­նե­ցած վստա­հու­թյան գե­ղե­ցիկ, վեհ շա­րադ­րան­քով։ Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.17–20 հա­մար­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս է Աստ­ված ե­րաշ­խա­վո­րում մեզ տված Իր խոս­տում­նե­րը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Մեզ տված Իր խոս­տում­ներն Աստ­ված ե­րաշ­խա­վո­րել է տար­բեր ձևե­րով։ Նախ, Իր խոս­տումն Աստ­ված ե­րաշ­խա­վո­րել է (Եբ­րա­յե­ցի­ նե­րին 6.17)։ Հա­մա­ձայն Սուրբ Գր­քի՝ Աբ­րա­հա­մին ու Դավ­թին ար­ված Աստ­ծո եր­դում­նե­րը դար­ձան Իս­րա­յե­լի հան­դեպ Աստ­ծո մշտա­կան բա­րե­հա­ճու­թյան վստա­հու­թյան վերջ­նա­կան հիմ­քը։ Երբ ոս­կե հոր­թի մի­ջո­ցով դրսևոր­ված հա­վա­տու­րա­ցու­թյու­նից հե­տո Մով­սե­սը ձգտում էր ա­պա­հո­վել Աստ­ծո նե­րու­մը Իս­րա­յե­լի հա­մար, նա հի­շա­տա­կեց Աստ­ծո եր­դու­մը Աբ­րա­հա­մին (տե՛ս Ելք 32.11–14, Ծնն­դոց 22.16–18)։ Նրա խնդրան­քի են­թադր­յալ ու­ժը ամ­փոփ­վում էր նրա­նում, որ Աստ­ 70

Դաս 7

ծո եր­դումն ան­դառ­նա­լի էր (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 9.4, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 11.28, 29)։ Նույն կերպ, երբ 89-րդ սաղ­մո­սի հե­ղի­նա­կը բա­րե­խո­սում էր Աստ­ ծո ա­ռաջ Իս­րա­յե­լի հա­մար, նա հղում կա­տա­րեց Դավ­թին տրված Աստ­ծո խոստ­մա­նը։ Աստ­ված ա­սել էր. «­Չեմ ա­նար­գե­լու Իմ ուխ­տը և Իմ շրթունք­նե­րից դուրս ե­կա­ծը չեմ փո­խե­լու։ Մեկ ան­գամ երդ­վել եմ սրբու­թյամբ, թե սուտ չպի­տի ա­սեմ Դավ­թին։ Նրա սե­րուն­դը հա­վիտ­ յան պի­տի լի­նի, և նրա ա­թո­ռը՝ ինչ­պես ա­րե­գակն Իմ առջև։ Ինչ­պես լու­սի­նը, հա­վիտ­յան հաս­տատ պի­տի լի­նի, և հա­վա­տա­րիմ, ինչ­պես վկան ամ­պե­րի մեջ» (­Սաղ­մոս­ներ 89.34–37)։ Հա­մա­ձայն Նոր Կ­տա­ կա­րա­նի՝ եր­կու խոս­տում­ներն էլ ի­րա­կա­նա­ցան Հի­սու­սի մեջ, Ով Աբ­ րա­հա­մի սե­րունդն էր, և Ով համ­բարձ­վեց և նս­տեց Դավ­թի գա­հի վրա (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 3.13–16, Ղու­կաս 1.31–33, 54, 55)։ Երկ­րորդ, Աստ­ված Իր խոս­տում­նե­րը ե­րաշ­խա­վո­րել է Հի­սու­սին Իր աջ կող­մում նստեց­նե­լով։ Հի­սու­սի համ­բար­ձումն ու­նի հա­վա­ տաց­յալ­նե­րին տրված խոս­տում­նե­րը հաս­տա­տե­լու նպա­տակ, քա­նի որ Հի­սու­սը համ­բարձ­վեց որ­պես «նա­խա­կա­րա­պետ» մեզ հա­մար (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.20, շեշ­տադ­րու­մը՝ հե­ղի­նա­կի)։ Այս­պի­սով, համ­ բար­ձու­մը մեզ բա­ցա­հայ­տում է մեզ տրա­մադ­րած Աստ­ծո փրկու­ թյան հաս­տա­տու­թյու­նը։ Աստ­ված Հի­սու­սին փառ­քի ա­ռաջ­նոր­դեց «մահ­վան» չար­չա­րան­քի մի­ջո­ցով, որ­պես­զի Նա «շատ որ­դի­նե­րի դե­պի փառք ա­ռաջ­նոր­դի» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.9, 10)։ Հի­սու­սի ներ­ կա­յու­թյու­նը Հոր առջև հո­գու «խա­րիսխ» է (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.19), որն ամ­րաց­վել է Աստ­ծո գա­հին։ Աստ­ծո ղե­կա­վա­րու­թյան պա­տիվն ար­տա­հայտ­վել է մեզ տրված Նրա խոս­տում­նե­րի՝ Հի­սու­սի մի­ջո­ցով ի­րա­կա­նա­ցամբ։ Ա­վե­լի մեծ ի՞նչ ե­րաշ­խիք է մեզ հար­կա­վոր։ Ի՞նչ եք զգում, երբ մտա­ծում եք այն մա­սին, որ Աստ­ված ձեզ եր­ դում է ա­րել։ Ին­չո՞ւ պետք է բա­ցա­ռա­պես այդ միտքն օգ­նի ձեզ ու­նե­նալ փրկու­թյան վստա­հու­թյուն, նույ­նիսկ երբ ձեզ ա­նար­ժան եք զգում։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 11

Հետագա ուսումնասիրության համար ­Կար­դա­ցե՛ք է­լեն Ուայ­թի Գործք ա­ռա­քե­լոց գրքի 539–545 է­ջե­րի «­Սի­րե­լի Հով­հան­նե­սը» և Դա­րե­րի փա­փա­գը գրքի 716–722 է­ջե­րի «­Հու­դա» գլուխ­նե­րը։ Դաս 7

71

«Չ­կա ա­վե­լի մեծ պա­տե­րազմ, քան պայ­քա­րը ես-ի դեմ։ Ան­ձը խո­ նար­հեց­նե­լը և­ ա­մեն ինչ Աստ­ծո կամ­քին հանձ­նե­լը պայ­քար է պա­ հան­ջում, սա­կայն հո­գին պետք է ամ­բող­ջու­թյամբ Աստ­ծուն տրվի, նախ­քան կկա­րո­ղա­նա նո­րոգ­վել սրբու­թյամբ»։ Է­լեն Ուայթ, Քայ­լեր դե­պի Քրիս­տոս, էջ 43։ «­Հավ­հան­նե­սը փա­փա­գում էր Հի­սու­սին նման­վել, և Հի­սու­սի սի­ րո բա­րե­նո­րո­գող ազ­դե­ցու­թյան ներ­քո նա իս­կա­պես դար­ձավ հեզ ու խո­նարհ։ Ես-ը թաքն­վեց Հի­սու­սի մեջ։ Իր ըն­կեր­նե­րից ա­մե­նա­շա­տը Հով­հան­նեսն էր տրվում այդ հիաս­քանչ կյան­քի զո­րու­թյա­նը։ Քրիս­տո­սի նկատ­մամբ տա­ծած Հով­հան­նե­սի խո­րը սերն էր, որ ստի­պում էր վեր­ջի­նիս փա­փա­գել մշտա­պես լի­նել Հի­սու­սի կող­քին։ Փր­կի­չը սի­րում էր բո­լոր տաս­ներ­կու­սին, սա­կայն Հով­հան­նեսն ա­մե­ նա­բացն էր՝ ըն­դու­նե­լու Նրա խոս­քե­րը։ Նա ա­մե­նաե­րի­տա­սարդն էր և­ ե­րե­խա­յի վստա­հու­թյամբ իր սիր­տը բա­ցեց Հի­սու­սի ա­ռաջ։ Այդ կերպ նա ա­վե­լի շատ էր հա­ղոր­դա­կից լի­նում Քրիս­տո­սին, և նրա մի­ջո­ցով Փրկ­չի ա­մե­նա­խո­րը հոգևոր դա­սե­րը փո­խանց­վե­ցին մարդ­կանց։ Սր­բու­թյան գե­ղեց­կու­թյու­նը, ո­րը նրան վե­րա­փո­խել էր, փայ­լում էր նրա դեմ­քին քրիս­տո­սան­ման փայ­լով։ Նա Փրկ­չին էր նա­յում սի­րով և պաշ­տա­մուն­քով, մինչև որ Քրիս­տո­սի նմա­նու­թյու­նը և Նրա հետ հա­ղոր­դակ­ցու­թյու­նը դար­ձան նրա փա­փա­գը, և նրա բնա­վո­րու­թյան մեջ ար­տա­ցոլ­վեց իր Ու­սուց­չի բնա­վո­րու­թյու­նը»։ Է­լեն Ուայթ, Գործք ա­ռա­քե­լոց, էջ 544, 545։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Սի­րե­լի ա­շա­կեր­տի՝ Հով­հան­նե­սի, ինչ­պես նաև Հու­դա Իս­կա­րիով­ տա­ցու կյան­քե­րը կարևոր հա­կադ­րու­թյուն են ներ­կա­յաց­նում։ Երբ Հի­սու­սը տե­սավ Հով­հան­նե­սին և նրա եղ­բո­րը, ան­վա­նեց նրանց Բա­նե­րե­գես՝ «ո­րոտ­ման որ­դի­ներ»։ Հով­հան­նե­սը մեծ թե­րու­թյուն­ ներ ու­ներ։ Հու­դան ևս թե­րու­թյուն­ներ ու­ներ, սա­կայն դրանք Հով­ հան­նե­սի թե­րու­թյուն­նե­րից ա­վե­լի ծանր ու դրա­մա­տիկ չէին։ Ին­ չո՞ւ Հով­հան­նե­սը վե­րա­փոխ­վեց Հի­սու­սի պատ­կե­րով, մինչ­դեռ Հու­դան մե­ղան­չեց Սուրբ Հո­գու դեմ։ Ո՞րն էր տար­բե­րու­թյու­նը։ 2. Հի­սու­սը հրա­վի­րում է հա­վա­տաց­յալ­նե­րին վեր առ­նել ի­րենց խա­ չերն ու հետևել Ի­րեն։ Ո՞րն է սե­փա­կան խա­չը վեր առ­նե­լու և­ու­ րիշ­նե­րի վի­րա­վո­րանք­նե­րի առջև խո­նարհ­վե­լու ի­րո­ղու­թյուն­նե­րի տար­բե­րու­թյու­նը։ 3. Ին­չո՞ւ է Աստ­ված պա­հան­ջում մեր կյան­քի լիա­կա­տար հանձ­նում Ի­րեն։ Ի՞նչ կապ կա ա­զատ կամ­քի և փր­կու­թյան միջև։ 72

Դաս 7

ԴԱՍ 8 ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 12–18

ՀԻՍՈՒՍԸ՝ ՆՈՐ ՈՒԽՏԻ ՄԻՋՆՈՐԴԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.11–19, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.10–12, Ե­րե­միա 31.31–34, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.1–6, Ելք 24.1–8, Ե­զե­կիել 36.26, 27։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «­Բայց հի­մա Հի­սուսն ա­վե­լի բարձր ծա­ռա­յու­թյան հա­սավ, քա­ նի որ միջ­նորդ է ա­վե­լի լավ ուխ­տի, ո­րը օ­րի­նադր­վել է ա­վե­լի լավ խոս­տում­նե­րի վրա» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.6): Կա­տար­յալ կյանք ապ­րե­լով, խա­չի վրա մեր փո­խա­րեն մա­հա­նա­ լով՝ Հի­սու­սը միջ­նոր­դեց նոր՝ ա­վե­լի լավ ուխտ մեր և Աստ­ծո միջև հաս­տա­տե­լու հա­մար։ Իր մահ­վան մի­ջո­ցով Հի­սու­սը չե­ղար­կեց մահ­ վան պա­տի­ժը, ո­րը պա­հան­ջում էին մեր օ­րի­նա­խախ­տում­նե­րը, և հ­նա­րա­վոր դարձ­րեց նոր ուխ­տը։ Այս ճշմար­տու­թյու­նը բա­ցատր­վում է Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.5–10 հա­մար­նե­րում, որ­տեղ աս­վում է, որ Հի­սու­սը ցու­ցա­բե­րեց ուխ­տի պա­հան­ջած կա­տար­յալ հնա­զան­դու­թյու­նը։ Այն հղում է կա­տա­րում Սաղ­մոս­ներ 40-ին, որ­տեղ Մե­սիան փա­փա­գում է կա­տար­յալ հնա­ զան­դու­թյուն ցու­ցա­բե­րել Աստ­ծուն. «Ա­հա Ես գա­լիս եմ. գրքի թեր­ թե­րում գրված է Իմ մա­սին. Քո կամ­քը կա­տա­րել կա­մե­ցա, ո՛վ Իմ Աստ­ված, և Քո օ­րենքն Իմ սրտի մեջ է» (­Սաղ­մոս­ներ 40.7, 8)։ «Բնօ­ րի­նակ հա­մա­տեքս­տում այս ար­տա­հայ­տու­թյու­նը (­Քո կամ­քը կա­տա­ րել) նկա­րագ­րում է բա­րո­յա­կան հնա­զան­դու­թյուն Աստ­ծո կամ­քին։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիր­քը գրողն օգ­տա­գոր­ծում է այս ար­տա­հայ­տու­ թյու­նը՝ ցույց տա­լու հա­մար, որ Քրիս­տո­սի զոհն ի­րա­կա­նաց­րեց Աստ­ծո կամ­քը, քա­նի որ տրա­մադ­րեց ըն­դու­նե­լի քա­վու­թյուն, ին­չը կեն­դա­նա­կան զո­հե­րը չէին տրա­մադ­րում»։ ՅՕԱ աստ­վա­ծաշնչ­յան մեկ­նա­բա­նու­թյուն­ներ, հա­տոր 7, էջ 460։ Պո­ղո­սի հա­մար այս Սաղ­մո­սը յու­րա­հա­տուկ նշա­նա­կու­թյուն ձեռք բե­րեց Հի­սու­սին մար­մին հագ­նե­լով։ Հի­սու­սը մարմ­նա­վո­րեց նոր ուխ­ տի հնա­զան­դու­թյու­նը։ Նա մեր օ­րի­նակն է։ Մենք փրկվել ենք ոչ միայն Նրա մահ­վան, այլև Նրա կա­տար­յալ հնա­զան­դու­թյան շնոր­հիվ։ Դաս 8

73

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 13

Նոր ուխտի անհրաժեշտությունը Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.11–19 հա­մար­նե­րը։ Ին­չո՞ւ էր նոր ուխտն անհ­րա­ժեշտ։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Հա­մա­ձայն Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին Թղ­թի՝ այն փաս­տը, որ Հի­սու­սը քա­ հա­նա էր նշա­նակ­վել ըստ Մել­քի­սե­դե­կի կար­գի, են­թադ­րում էր, որ նոր ուխ­տը մտել էր ու­ժի մեջ։ Հին ուխ­տը տրվել էր ղևտա­կան քա­հա­ նա­յու­թյան հիմ­քով (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.11)։ Ղև­տա­կան քա­հա­նա­նե­րը Աստ­ծո և Իս­րա­յե­լի միջև միջ­նոր­դի դեր էին կա­տա­րում, և­ օ­րենքն ար­գե­լում էր որևէ մե­կի քա­հա­նա դառ­նա­լը, ե­թե նա Ղևիի ցե­ղի ներ­ կա­յա­ցու­ցիչ չէր։ Պո­ղո­սը եզ­րա­կաց­նում է, որ քա­հա­նա­յու­թյան փո­փո­ խու­թյու­նը են­թադ­րում է նաև քա­հա­նա­յու­թյան օ­րեն­քի, ինչ­պես նաև ուխ­տի փո­փո­խու­թյուն (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.12, 18, 19)։ Հին ուխ­տի խնդիրն այն էր, որ այն չէր կա­րող կա­տա­րե­լու­թյուն տրա­մադ­րել (Եբրայեցիներին 7:11). Պո­ղո­սը խո­սում է ղևտա­կան քա­հա­նա­յու­թյան և դ­րա ծա­ռա­յու­թյան (զո­հեր, ծո­մեր և­այլն) մա­սին։ Ղև­տա­կան քա­հա­նա­նե­րի մի­ջո­ցով մա­տուց­ված կեն­դա­նա­կան զո­հե­ րը չէին կա­րող տրա­մադ­րել ճշմա­րիտ, լիա­կա­տար մաք­րա­գոր­ծում մեղ­քից, ոչ էլ Աստ­ծո գա­հին մո­տե­նա­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն (Եբ­րա­յե­ ցի­նե­րին 10.1–4, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.13, 14, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.19–23)։ Այն փաս­տը, որ նոր ուխ­տի անհ­րա­ժեշ­տու­թյուն ա­ռա­ջա­ցավ, բնավ չի նշա­նա­կում, որ Աստ­ված ա­նար­դար էր Իս­րա­յե­լի հետ, երբ նրան տվեց հին ուխ­տը։ Ղև­տա­կան քա­հա­նա­յու­թյան, ինչ­պես նաև խո­րա­նի ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րը նա­խա­տես­ված էին ժո­ղովր­դին կռա­ պաշ­տու­թյու­նից պաշտ­պա­նե­լու և Հի­սու­սի ա­պա­գա ծա­ռա­յու­թյու­նը մատ­նան­շե­լու հա­մար։ Եբ­րա­յե­ցիս գիր­քը շեշ­տադ­րում է, որ զո­հա­ բե­րու­թյուն­նե­րը «ստվերն» էին «գա­լիք բա­րիք­նե­րի» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.1)։ Մատ­նան­շե­լով Հի­սու­սին՝ զո­հա­բե­րու­թյուն­նե­րը պետք է օգ­ նեին ժո­ղովր­դին ի­րենց հույսն ու հա­վա­տը դնել «Աստ­ծու Գա­ռի» վրա, «որ Իր վրա է վերց­նում աշ­խար­հի մեղ­քը» (­Հով­հան­նես 1.29, հա­մե­մա­տե՛ք Ե­սա­յի 53-րդ գլ­խի հետ)։ Սա այն նույն միտքն է, որ Պո­ղոսն ընդգ­ծում է, երբ ա­սում է, որ օ­րեն­քը «մեզ հա­մար դաս­ տիա­րակ ե­ղավ դե­պի Հի­սուս Քրիս­տո­սը, որ­պես­զի հա­վա­տով ար­ դա­րա­նանք» (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 3.24), կամ որ «օ­րեն­քի վախ­ճա­նը 74

Դաս 8

Քրիս­տոսն է ա­մեն հա­վա­տաց­յա­լի ար­դա­րաց­ման հա­մար» (Հռո­ մեա­ցի­նե­րին 10.4)։ Այլ խոս­քե­րով, նույ­նիսկ Տա­սը պատ­վի­րան­նե­րը, որ­քան էլ բա­րի և կա­տար­յալ են, չեն կա­րող փրկու­թյուն տալ (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 3.20–28, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 7.12–14)։ Դրանք տրա­մադ­րում են ար­դա­րու­թյան կա­տար­յալ չա­փա­նիշ, սա­կայն ոչ ար­դա­րու­թյուն, ճիշտ այն­պես, ինչ­ պես հա­յե­լու մեջ նա­յե­լը չի կա­րող ջնջել տա­րի­քի հետևան­քով ա­ռա­ ջա­ցած կնճիռ­նե­րը։ Կա­տար­յալ ար­դա­րու­թյան հա­մար մենք ու­նենք Հի­սու­սի կար­քիը որ­պես մեր Փո­խա­րի­նո­ղի։ Ին­չո՞ւ օ­րեն­քը չի կա­րող փրկել մեզ։ Ի վեր­ջո, ե­թե մենք պա­հենք բո­լոր պատ­վի­րան­նե­րը, դրանք պա­հենք շատ լավ, նույ­նիսկ ան­ թե­րի կեր­պով, ին­չո՞ւ դա մեզ չի փրկի։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 14

Նոր և նորոգված Հա­մե­մա­տեք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.10–12 հա­մար­նե­րը Բ Օ­րենք 6.4– 6, Բ Օ­րենք 30.11–14 և Ե­րե­միա 31.31–34 հա­մար­նե­րի հետ։ Ի՞նչ է դա մեզ սո­վո­րեց­նում նոր ուխ­տի բնույ­թի մա­սին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գրքում բեր­ված նոր ուխ­տի խոս­տու­մը վե­րա­բե­ րում է Ե­րե­միա­յի մար­գա­րեու­թյա­նը։ Հա­մա­ձայն Ե­րե­միա­յի՝ նոր ուխ­ տի մա­սին Աստ­ծո խոս­տումն ըստ էու­թյան նո­րո­գում էր այն ուխ­տի, ո­րը Նա սկզբում ա­րել էր Իս­րա­յե­լի հետ Մով­սե­սի մի­ջո­ցով (Ե­րե­միա 31.31–34)։ Հետևա­բար, կա­րե­լի է պնդել, որ Ե­րե­միա 31-րդ գ­լու­խը չի խո­սում հենց «նոր» ուխ­տի մա­սին, այլ խո­սում է Իս­րա­յե­լի հետ ար­ ված սկզբնա­կան ուխ­տի «նո­րոգ­ման» մա­սին։ Ի­րա­կա­նում, եբ­րա­յե­ րե­նում «նոր» բա­ռի հա­մար­ժեք խա­դա­շա բառն ու­նի և՛ «նո­րոգ­ված», և՛ «միան­գա­մայն նոր» ի­մաստ­նե­րը։ Հին ուխ­տի խնդիրն այն էր, որ ժո­ղո­վուրդն այն խախ­տեց (Եբ­ րա­յե­ցի­նե­րին 8.8, 9)։ Ս­խա­լա­կա­նը ոչ թե ուխտն էր, այլ մար­դիկ։ Ե­թե Իս­րա­յե­լը խորհր­դա­նիշ­նե­րի մի­ջո­ցով զա­նա­զա­ներ ե­կող Մե­սիա­յին և հա­վա­տար Նրան, ուխ­տը չէր խախտ­վի։ Այ­դու­հան­դերձ, հա­նուն ար­դա­րու­թյան հար­կա­վոր է նշել, որ շատ հա­վա­տաց­յալ­ներ են ե­ղել Իս­րա­յե­լի պատ­մու­թյան ըն­թաց­քում, ում կյան­քում ուխ­տի նպա­տակն Դաս 8

75

ի­րա­կա­նա­ցել է, և­ ում սրտում գրված էր օ­րեն­քը (­Սաղ­մոս­ներ 37.31, Սաղ­մոս­ներ 40.8, Սաղ­մոս­ներ 119.11, Ե­սա­յի 51.7)։

Թեև նոր ուխ­տը հնի նո­րոգ­ված տար­բե­րակն է, ինչ-որ ի­մաս­տով այն իս­կա­պես նոր է։ Ե­րե­միա­յին տրված «նոր ուխ­տի» խոս­տու­մը չէր են­թադ­րում պար­զա­պես այն պայ­ման­նե­րի նո­րա­ցում, ո­րոնք գո­յու­ թյուն ու­նեին նախ­քան գե­րու­թյու­նը, և­ ո­րոնք խախտ­վել և նո­րոգ­վել էին մի քա­նի ան­գամ, ո­րով­հետև ժո­ղո­վուր­դը մի քա­նի ան­գամ բռնել էր հա­վա­տու­րա­ցու­թյան ու­ղին։ Եվ սա՝ այն պատ­ճա­ռով, որ ժո­ղո­ վուր­դը պար­զա­պես չէր կա­մե­ցել պա­հել Աստ­ծո հետ իր ուխ­տի իր պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րը (Ե­րե­միա 13.23)։ Այս­պես Աստ­ված խոս­տա­ցավ «նոր բան» (Ե­րե­միա 31.22) ա­նել։ Ուխ­տը չէր լի­նե­լու այն­պի­սին, ինչ­պի­սին Աստ­ված կա­պել էր «նրանց հայ­րե­րի հետ» (Ե­րե­միա 31.32)։ Ժո­ղովր­դի ան­հա­վա­տար­մու­թյան պատ­ճա­ռով մով­սե­սա­կան ուխ­տի շրջա­նակ­նե­րում Աստ­ծո տված խոս­տում­նե­րը եր­բեք չի­րա­կա­նա­ցան։ Այժմ, Որ­դու կող­մից տրված ե­րաշ­խա­վո­րու­թյան շնոր­հիվ (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.22) Աստ­ված կի­րա­ կա­նաց­նի Իր ուխ­տի նպա­տա­կը։ Աստ­ված չփո­խեց Իր օ­րեն­քը կամ չի­ջեց­րեց Իր չա­փա­նիշ­նե­րը, ընդ­հա­կա­ռա­կը, Նա ու­ղար­կեց Իր Որ­ դուն որ­պես ուխ­տի խոս­տում­նե­րի ե­րաշ­խա­վոր (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.22, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.18–20)։

Կար­դա­ցե՛ք Բ Տի­մո­թեո­սին 2.13 հա­մա­րը։ Ի՞նչ կա­րող ենք սո­վո­ րել Իր ժո­ղովր­դի և Իր ծրագ­րե­րի հան­դեպ ու­նե­ցած Աստ­ծո հա­ վա­տար­մու­թյու­նից, երբ դի­տար­կում ենք մեր ծրագ­րերն ու մեր հա­րա­բե­րու­թյուն­ներն այլ մարդ­կանց հետ։

Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 15

Նոր ուխտն ավելի լավ Բարեխոս ունի Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.1–6 հա­մար­նե­րը։ Ին­չո՞ւ է Հի­սուսն ուխ­տի ա­վե­լի լավ Բա­րե­խոս։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Հու­նա­րեն մե­սի­տես (միջ­նորդ) եզ­րույ­թը բխում է մե­սոս (մեջ­տե­ ղի) բա­ռից և ցույց է տա­լիս այն մե­կին, ով քայ­լում է կամ կանգ­նած է մեջ­տե­ղում։ Այն տեխ­նի­կա­կան եզ­րույթ է և վե­րա­բե­րում է այն մար­ դուն, ով ի­րա­կա­նաց­նում է հետև­յալ գոր­ծա­ռույթ­նե­րից մե­կը կամ մի քա­նի­սը. (1) միջ­նորդ դա­տա­վոր եր­կու կամ ա­վե­լի կող­մե­րի միջև, (2) բա­նակ­ցու­թյուն­ներ վա­րող կամ գոր­ծա­րար միջ­նորդ, (3) վկա՝ բա­ռի 76

Դաս 8

ի­րա­վա­բա­նա­կան ի­մաս­տով կամ (4) մե­կը, ով հան­դես է գա­լիս որ­պես ե­րաշ­խա­վոր, ուս­տի և­ա­պա­հո­վում է հա­մա­ձայ­նու­թյան կա­յա­ցու­մը։ Հա­յե­րեն «միջ­նորդ» եզ­րույ­թը ի­մաս­տա­յին ա­ռու­մով չա­փա­զանց նեղ թարգ­մա­նու­թյուն է մե­սի­տես բա­ռի հա­մար Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գրքում, քա­նի որ այն շեշ­տադ­րում է հու­նա­րեն եզ­րույ­թի միայն ա­ռա­ ջին եր­կու կամ ե­րեք կի­րա­ռու­թյուն­նե­րը։ Սա­կայն Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիրքն ընդգ­ծում է չոր­րորդ գոր­ծա­ռույ­թը։ Հի­սու­սը «միջ­նորդ» չէ այն ի­մաս­տով, որ լու­ծում է Հոր և մարդ­կանց միջև առ­կա վե­ճը, խա­ղա­ ղա­րար չէ, ով հաշ­տեց­նում է դժգոհ կող­մե­րին, կամ վկա չէ, ով հաս­ տա­տում է հա­մա­ձայ­նագ­րի գո­յու­թյու­նը կամ դրա ի­րա­կա­նա­ցու­մը։ Ընդ­հա­կա­ռա­կը, ինչ­պես բա­ցատ­րում է Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիր­քը, Հի­ սու­սը նոր ուխ­տի ե­րաշ­խա­վորն է (կամ ե­րաշ­խիք) (Եբ­րա­յե­ցի­նե­ րին 7.22)։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գրքում «միջ­նորդ» եզ­րույ­թը հա­մար­ժեք է «ե­րաշ­խա­վոր» բա­ռին։ Նա ե­րաշ­խա­վո­րում է, որ ուխ­տի խոս­տում­նե­ րը կի­րա­կա­նա­նան։ Քրիս­տո­սի մա­հը հնա­րա­վոր դարձ­րեց նոր ուխ­տի հաս­տա­տու­մը, քա­նի որ այն բա­վա­րա­րում է Իս­րա­յե­լի հետ ար­ված ա­ռա­ջին ուխ­տի պայ­ման­նե­րին (նույ­նիսկ ա­ռա­ջին մարդ­կանց հետ Ե­դե­մում ար­ված ուխ­տի պայ­ման­նե­րին), ո­րը խախտ­վել էր (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.15–22)։ Այս դեպ­քում Հի­սու­սը ե­րաշ­խա­վորն է, Ով Իր վրա վերց­րեց ուխ­տի բո­լոր ի­րա­վա­բա­նա­կան պար­տա­վո­րու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք խախտ­վել էին։ Մ­յուս կող­մից, Հի­սու­սի համ­բար­ձու­մը եր­կինք ե­րաշ­խա­վո­րում է, որ մարդ ա­րա­րա­ծին տրված Աստ­ծո խոս­տում­նե­րը կի­րա­կա­նա­նան (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.19, 20)։ Հի­սու­սը ե­րաշ­խա­վո­րում է ուխ­տը, քա­նի որ ցուց տվեց, որ Աստ­ծո խոս­տում­նե­րը ճշմա­րիտ են։ Հի­սու­սին հա­ րու­թյուն տա­լով և Իր աջ կող­մում նստեց­նե­լով՝ Հայ­րը ցույց տվեց, որ մեզ ևս հա­րու­թյուն կտա և Իր մոտ կտա­նի։ Հի­սուսն ա­վե­լի մեծ Բա­րե­խոս է, քան Մով­սեսն էր, քա­նի որ ծա­ռա­ յում է երկ­նա­յին սրբա­րա­նում և­ ա­ռա­ջար­կել է Ի­րեն որ­պես մեզ հա­ մար ար­վող կա­տար­յալ զոհ (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.1–5, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.5–10)։ Մով­սե­սի դեմքն ար­տա­ցո­լեց Աստ­ծո փառ­քը (Ելք 34.29–35), բայց Հի­սու­սը հենց Աստ­ծո փառքն է (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.3, Հով­հան­ նես 1.14)։ Մով­սեսն Աստ­ծո հետ խո­սեց դեմ առ դեմ (Ելք 33.11), սա­ կայն Հի­սուսն Աստ­ծո Խոս­քի անձ­նա­վո­րումն է (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.12, 13, Հով­հան­նես 1.1–3, 14)։ Ա­յո՛, Հի­սու­սը բա­վա­րա­րեց ուխ­տի հնա­զան­դու­թյան պայ­մա­նը։ Այս լույ­սի ներ­քո, ո՞րն է հնա­զան­դու­թյան դե­րը մեր կյան­քում, և­ ին­չո՞ւ է այն դեռևս այդ­քան կարևոր։ Դաս 8

77

ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 16

Նոր ուխտն ավելի լավ խոստումներ ունի Մենք կա­րող ենք գայ­թակ­ղու­թյուն ու­նե­նալ կար­ծե­լու, թե նոր ուխտն «ա­վե­լի լավ խոս­տում­ներ» ու­նի այն ա­ռու­մով, որ այն ա­վե­լի մեծ պարգևատ­րում է են­թադ­րում, քան հին ուխ­տը (երկ­նա­յին հայ­ րե­նիք, հա­վի­տե­նա­կան կյանք և­այլն)։ Սա­կայն ճշմար­տու­թյունն այն է, որ Աստ­ված միև­նույն պարգևատ­րումն ա­ռա­ջար­կել էր հինկ­տա­ կա­րան­յան հա­վա­տաց­յալ­նե­րին, ինչ որ ա­ռա­ջար­կում է մեզ (կար­դա­ ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.10, 13–16)։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.6 հա­մա­րում «ա­վե­լի լավ խոս­տում­ներ» ար­տա­հայ­տու­թյու­նը խո­սում է այլ տե­սա­ կի խոս­տում­նե­րի մա­սին։ Աստ­ծո և Իս­րա­յե­լի միջև ուխ­տը նրանց միջև խոս­տում­նե­րի պաշ­տո­նա­կան փո­խա­նա­կում էր։ Աստ­ված ստանձ­նեց նա­խա­ձեռ­ նու­թյունն ու Իս­րա­յե­լին դուրս բե­րեց Ե­գիպ­տո­սից և խոս­տա­ցավ ա­ռաջ­նոր­դել նրան դե­պի խոս­տաց­ված եր­կիր։ Հա­մե­մա­տե՛ք Ելք 24.1–8 և Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.5–10 հա­մար­ նե­րը։ Ո­րո՞նք են այս եր­կու խոս­տում­նե­րի նմա­նու­թյուն­ներն ու տար­բե­րու­թյուն­նե­րը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Աստ­ծո և Իս­րա­յե­լի միջև ուխ­տը վա­վե­րաց­վեց ար­յամբ։ Այս ար­ յու­նը ցան­վում էր զո­հա­սե­ղա­նի վրա և դ­րա տա­կը։ Իս­րա­յե­լի ժո­ղո­ վուր­դը խոս­տա­ցավ հնա­զանդ­վել այն ա­մե­նին, ինչ Աստ­ված խո­սել էր ի­րենց հետ։ «­Հա­վեր­ժա­կան կյան­քի պայ­մա­նը այժմ էլ նույնն է, ինչ որ ե­ղել է միշտ, ինչ որ կար Դրախ­տում` նախ­քան մեր նա­խած­նող­նե­րի ան­ կու­մը. կա­տար­յալ հնա­զան­դու­թյուն Աստ­ծո օ­րեն­քին, կա­տար­յալ ար­դա­րու­թյուն: Ե­թե հա­վի­տե­նա­կան կյան­քը շնորհ­վեր որևէ այլ պայ­ մա­նով, ա­պա ամ­բողջ տիե­զեր­քի եր­ջան­կու­թյու­նը վտան­գի տակ կդրվեր: Հնա­րա­վո­րու­թյուն կստեղծ­վեր հա­վեր­ժաց­նե­լու մեղ­քը` իր բե­րած ա­ղետ­նե­րի ու թշվա­ռու­թյան ողջ շա­րա­նով»։­է­լեն Ուայթ, Քայ­ լեր դե­պի Քրիս­տոս, էջ 62։ Աստ­ված բա­վա­րա­րեց մեզ հա­մար ար­ված նոր ուխ­տի բա­ցար­ ձակ պա­հանջ­նե­րը, ո­րով­հետև տվեց Իր սե­փա­կան Որ­դուն, որ­պես­զի Նա գա և­ապ­րի կա­տար­յալ կյան­քով, որ­պես­զի ուխ­տի խոս­տում­ներն ի­րա­կա­նա­նան Նրա­նում, այ­նու­հետև Աստ­ված մեզ ա­ռա­ջար­կեց այդ 78

Դաս 8

խոս­տում­նե­րը Հի­սու­սին հա­վա­տա­լու մի­ջո­ցով։ Հի­սու­սի հնա­զան­ դու­թյու­նը ե­րաշ­խա­վո­րում է ուխ­տի խոս­տում­նե­րը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.22)։ Այն պա­հան­ջում է, որ­պես­զի Աստ­ված Նրան տա ուխ­տի օրհ­ նու­թյուն­նե­րը, այ­նու­հետև դրանք փո­խանց­վում են մեզ։ Իս­կա­պես, բո­լոր նրանք, ով­քեր «Քրիս­տո­սում» են, Նրա հետ կվա­յե­լեն այդ խո­ տում­նե­րը։ Եվ երկ­րորդ, Աստ­ված մեզ տա­լիս է Իր Սուրբ Հո­գին, որ­ պես­զի մենք ի վի­ճա­կի լի­նենք կա­տա­րե­լու Իր օ­րեն­քը։ Քրիս­տո­սը բա­վա­րա­րել է ուխ­տի պա­հանջ­նե­րին, ուս­տի և մեզ տրված Աստ­ծո խոս­տում­նե­րի ի­րա­կա­նա­ցու­մը կաս­կա­ծի տակ չէ։ Ինչ­պե՞ս է սա օգ­նում ձեզ հաս­կա­նալ Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 1.20–22 հա­մար­նե­րի ի­մաս­տը։ Ի՞նչ հիաս­քանչ հույս կա այս տեքս­տե­րում մեզ հա­մար։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 17

Նոր ուխտը լուծեց սրտի խնդիրը Հա­մե­մա­տե՛ք Ե­րե­միա 31.33 և Ե­զե­կիել 36.26, 27 հա­մար­նե­րում տրված նոր ուխ­տի խոս­տում­նե­րը։ Ի՞նչ կապ ու­նեն դրանք միմ­ յանց հետ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ա­ռա­ջին ուխ­տը գրվել էր Աստ­ծո կող­մից քա­րե տախ­տակ­նե­րի վրա և տե­ղադր­վել ուխ­տի տա­պա­նա­կի մեջ՝ որ­պես Իր ժո­ղովր­դի հետ ար­ ված Աստ­ծո ուխ­տի կարևոր վկա­յու­թյուն (Ելք 31.18, Բ Օ­րենք 10.1–4)։ Այ­դու­հան­դերձ, նույ­նիսկ քա­րի վրա գրված փաս­տաթղ­թե­րը կա­րող են կոտր­վել, իսկ մա­գա­ղաթ­նե­րի վրա գրված­նե­րը, ինչ­պես Ե­րե­միա­յի դեպ­քում, կա­րող են կտրվել և կ­րա­կը նետ­վել (Ե­րե­միա 36.23)։ Սա­կայն նոր ուխ­տի դեպ­քում Աստ­ված այս օ­րեն­քը կգրի մարդ­ կանց սրտե­րի վրա։ Սիրտ աս­վա­ծը վե­րա­բե­րում է մտքին՝ հի­շո­ղու­թյան և հաս­կա­ցո­ղու­թյան հա­մար պա­տաս­խա­նա­տու օր­գա­նին (Ե­րե­միա 3.15, Բ Օ­րենք 29.4), և հատ­կա­պես պա­տաս­խա­նա­տու է գի­տա­կից ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նե­լու հա­մար (Ե­րե­միա 3.10, Ե­րե­միա 29.13)։ Այս խոս­տու­մը պար­զա­պես չէր ա­պա­հո­վում օ­րեն­քի հա­սա­նե­ լիու­թյու­նը բո­լո­րին և դ­րա գի­տու­թյու­նը բո­լո­րի կող­մից։ Ինչն ա­վե­լի կարևոր է, այն նաև փո­փո­խու­թյուն էր բե­րում ազ­գի սրտում։ Իս­րա­ յե­լի խնդիրն այն է, որ նրա մեղ­քը փո­րագր­ված էր «եր­կա­թե գրի­չով, ա­դա­մանդ­յա ծայ­րով … նրանց սրտի տախ­տա­կի վրա» (Ե­րե­միա Դաս 8

79

17.1)։ Նրանք կա­մա­կոր սիրտ ու­նեին (Ե­րե­միա 13.10, Ե­րե­միա 23.17), ուս­տի անհ­նար էր, որ նրանք բա­րի գոր­ծեր ա­նեին (Ե­րե­միա 13.23)։ Ե­րե­միան չի հայ­տա­րա­րում օ­րեն­քի փո­փո­խու­թյուն, ո­րով­հետև Իս­րա­յե­լի խնդի­րը ոչ թե օ­րենքն էր, այլ ժո­ղովր­դի սիր­տը։ Աստ­ված կա­մե­նում էր, որ Իս­րա­յե­լի հա­վա­տար­մու­թյու­նը դառ­նա ե­րախ­տա­գի­ տու­թյան պա­տաս­խան նրան, ինչ Նա ա­րել էր նրանց հա­մար, ուս­տի Նա տվեց Տա­սը պատ­վի­րան­նե­րը պատ­մա­կան նա­խա­բա­նով, որն ար­ տա­հայ­տում էր նրանց նկատ­մամբ Իր ու­նե­ցած սերն ու հո­գա­տա­րու­ թյու­նը (Ելք 20.1, 2)։ Աստ­ված կա­մե­նում էր, որ Իս­րա­յե­լը են­թարկ­վի Իր օ­րեն­քին որ­պես այն փաս­տի ճա­նա­չում, որ Ին­քը կա­մե­նում էր միայն ա­մե­նա­լա­վը նրանց հա­մար. այս ճշմար­տու­թյու­նը բա­ցա­հայտ­ված է Ե­գիպ­տո­սից ժո­ղովր­դի հրա­շա­լի ա­զա­տագր­ման մեջ։ Ժո­ղովր­դի հնա­ զան­դու­թյու­նը պետք է լի­ներ ե­րախ­տա­գի­տու­թյան ար­տա­հայ­տում, նրանց հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ի­րո­ղու­թյան դրսևո­րում։ Այս նույ­նը ճիշտ է այ­սօր մեզ հա­մար։ Հա­նուն մեզ Հի­սու­սի մահ­ վամբ ար­տա­հայտ­ված Նրա սերն ու հո­գա­տա­րու­թյու­նը մեզ հա­մար նոր ուխ­տի նա­խա­բանն է (­Ղու­կաս 22.20)։ Ճշ­մա­րիտ հնա­զան­դու­ թյու­նը գա­լիս է սրտից՝ որ­պես սի­րո ար­տա­հայ­տու­թյուն (­Մատ­թեոս 22.34–40)։ Այս սե­րը հա­վա­տաց­յա­լի կյան­քում Սուրբ Հո­գու ներ­կա­յու­ թյան տար­բե­րա­կիչ նշանն է։ Աստ­ված Իր սե­րը մեզ վրա է սփռում Իր Հո­գու մի­ջո­ցով (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 5.5), ինչն էլ մեզ մոտ ար­տա­հայտ­ վում է սի­րո դրսևոր­մամբ (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 5.22)։ Ե­թե հին Իս­րա­յե­լի ժա­մա­նակ մար­դիկ պետք է սի­րեին Աստ­ծուն նույ­նիսկ Քրիս­տո­սի մա­հը լիար­ժե­քո­րեն չպատ­կե­րաց­նե­լով ու չհաս­կա­նա­լով, ին­չո՞ւ այժմ, մեր օ­րե­րում էլ՛ ա­վե­լի շատ չսի­րել Աստ­ծուն։ Ինչ­պե՞ս է հնա­զան­դու­թյունն ի ցույց դնում սի­րո ի­րո­ ղու­թյու­նը։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 18

Հետագա ուսումնասիրության համար «Ե­թե մեր սրտե­րը նո­րոգ­ված են Աստ­ծո նմա­նու­թյամբ, ե­թե աստ­ վա­ծա­յին սե­րը պատ­վաստ­ված է հո­գում, մի՞­թե Աստ­ծո օ­րեն­քը չի ի­րա­գործ­վի կյան­քում: Երբ սի­րո սկզբուն­քը դրված է սրտում, երբ մար­դը նո­րոգ­ված է իր Ս­տեղ­ծո­ղի պատ­կե­րով, ի­րա­գործ­վում է նոր ուխ­տի խոս­տու­մը. «Իմ օ­րենք­նե­րը նրանց սրտե­րի մեջ պի­տի դնեմ և նրանց մտքե­րի վրա պի­տի գրեմ դրանք» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.16): Եվ 80

Դաս 8

ե­թե օ­րեն­քը գրված է սրտի մեջ, մի՞­թե այն չի ձևա­վո­րի կյան­քը: Հնա­ զան­դու­թյու­նը` սի­րո և հա­վա­տար­մու­թյան ծա­ռա­յու­թյու­նը, իս­կա­ կան ա­շա­կեր­տու­թյան նշանն է: Սուրբ Գիրքն ա­սում է. «­Սա է Աստ­ծու սե­րը. որ պա­հենք Նրա պատ­վի­րան­նե­րը»: «Ով ա­սում է. «Նրան ճա­ նա­չե­ցի», բայց Նրա պատ­վի­րան­նե­րը չի պա­հում, ստա­խոս է, և նրա մեջ ճշմար­տու­թյուն չկա» (Ա Հով­հան­նես 5.3, 2.4): Հենց հա­վատն է և միայն հա­վա­տը, որ հնա­զան­դու­թյու­նից ա­զա­տե­լու փո­խա­րեն, մար­ դուն մաս­նա­կից է դարձ­նում Քրիս­տո­սի շնոր­հին, ինչն էլ ուժ է տա­լիս հնա­զանդ­վե­լու: Որ­քան մո­տե­նաք Հի­սու­սին, այն­քան ա­վե­լի սխա­լա­կան կերևաք ձեր աչ­քին, քա­նի որ ձեր տե­սո­ղու­թյունն ա­վե­լի կպարզ­վի, իսկ հա­ կադ­րու­թյու­նը` ձեր ան­կա­տա­րու­թյան և Նրա կա­տա­րե­լու­թյան միջև, ա­վե­լի հստակ ու ո­րո­շա­կի կդառ­նա։ Սա վկա­յում է այն մա­սին, որ սա­ տա­նա­յի մո­լո­րու­թյուն­նե­րը կորց­րել են ի­րենց ու­ժը, որ Աստ­ծո Հո­գու կե­նա­րար ազ­դե­ցու­թյու­նը արթ­նաց­նում է ձեզ: Այն սրտում, ո­րը չի գի­տակ­ցում իր մե­ղա­վո­րու­թյու­նը, Հի­սու­սի հան­դեպ խոր սեր չի կա­րող բնակ­վել: Քրիս­տո­սի շնոր­հով վե­րա­ փոխ­ված հո­գին կհիա­նա Նրա աստ­վա­ծա­յին բնա­վո­րու­թյամբ, բայց երբ մենք չենք տես­նում մեր սե­փա­կան բա­րո­յա­կան ա­րա­տա­վո­րու­ թյու­նը, դա ակն­հայտ վկա­յու­թյուն է այն մա­սին, որ դեռ չենք ըմբռ­նել Քրիս­տո­սի գե­ղեց­կու­թյունն ու գե­րա­զան­ցու­թյու­նը»։ Է­լեն Ուայթ, Քայ­ լեր դե­պի Քրիս­տոս, էջ 75, 76, 81, 82։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Խոր­հե՛ք վե­րը ներ­կա­յաց­ված մեջ­բեր­ման մա­սին «­Քայ­լեր դե­պի Քրիս­տոս» գրքից։ Քրիս­տո­սին մո­տե­նա­լիս մեր սե­փա­կան մե­ ղա­վո­րու­թյունն ա­վե­լի հստա­կո­րեն տես­նե­լու փաստն ի՞նչ է մեզ ա­սում այն մա­սին, թե ինչ­պես չպետք է թուլ տանք, որ մեր սե­ փա­կան թե­րու­թյուն­նե­րը գի­տակ­ցե­լը պատ­ճառ հան­դի­սա­նա, որ հու­սա­հա­տու­թյամբ թող­նենք մեր հա­վա­տը։ 2. Խոր­հե՛ք օ­րեն­քը մեր սրտում գրված լի­նե­լու փաս­տի մա­սին։ Ի՞նչ է դա նշա­նա­կում քրիս­տոն­յա­յի հգևոր կյան­քի հա­մար։ Այդ ճշմար­ տու­թյու­նը հաս­կա­նալն ու վե­րապ­րելն ինչ­պե՞ս կա­րող է օգ­նել մեզ խու­սա­փել այն «հնա­զան­դու­թյու­նից», որն ըստ էու­թյան միայն «օ­րի­նա­պաշ­տու­թյուն» է՝ ան­վան­ված «մա­հա­ցու գոր­ծեր» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.14)։

Դաս 8

81

ԴԱՍ 9 ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 19–25

ՀԻՍՈՒՍԸ՝ ԿԱՏԱՐՅԱԼ ԶՈՀԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.15, Ծնն­դոց 15.6–21, Ե­րե­միա 34.8–22, Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 3.14–19, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.27, Եբ­րա­յե­ցի­ նե­րին 10.10, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.22–28։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ո­րով­հետև մեկ պա­տա­րա­գով սրբվող­նե­րին հա­վիտ­յան կա­տար­յալ դարձ­րեց» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.14): Այն գա­ղա­փա­րը, որ մե­ղա­վոր ճա­նաչ­ված ու խա­չի վրա մա­հա­ պատ­ժի են­թարկ­ված մար­դը պետք է երկր­պագ­վեր որ­պես Աստ­ված, հին աշ­խար­հի մտա­ծե­լա­կեր­պի հա­մար ուղ­ղա­կի վի­րա­վո­րա­կան էր։ Խա­չի վե­րա­բեր­յալ հազ­վա­դեպ հի­շա­տա­կում­նե­րը հռո­մեա­կան գրա­ կա­նու­թյան մեջ ցույց է տա­լիս նրանց հա­կակ­րանքն այդ գա­ղա­փա­ րի նկատ­մամբ։ Հրեա­նե­րի հա­մար օ­րեն­քը հռչա­կում էր, որ կախ­ված մար­դը Աստ­ծուց ա­նիծ­ված է (Բ Օ­րենք 21.23)։ Ուս­տի, ստո­րերկր­յա շի­րիմ­նե­րի վրա ար­ված քրիս­տո­նեա­կան զար­դա­նախ­շե­րի մեջ գտնվող ա­ռա­ջին պատ­կեր­ներն ի­րեն­ցից ներ­կա­յաց­նում էին սի­րա­մարգ (իբր ան­մա­հու­թյան խորհր­դա­նիշ), ա­ղավ­նի, մար­զի­կի հաղ­թա­կան ար­մավ և ձուկ։ Հե­տա­գա­յում ի հայտ ե­կան այլ թե­մա­ներ՝ Նոյ­յան տա­պա­նը, Ի­սա­հա­կի փո­խա­րեն գառ զո­ հա­բե­րող Աբ­րա­հա­մը, առ­յուծ­նե­րի գու­բում գտնվող Դա­նիե­լը, ձկան կող­մից փսխված Հով­նա­նը, գա­ռին ու­սե­րի վրա տա­նող հո­վի­վը կամ հրաշք­նե­րի պատ­կեր­ներ, ինչ­պի­սիք են ան­դա­մա­լույ­ծի բժշկու­թյունն ու Ղա­զա­րո­սի հա­րու­թյու­նը։ Ս­րանք փրկու­թյան, հաղ­թա­նա­կի ու հո­ գա­տա­րու­թյան խորհր­դա­նի­շեր էին։ Իսկ խա­չը, ընդ­հա­կա­ռա­կը, ար­ տա­հայ­տում էր պար­տու­թյուն ու ա­մոթ։ Այ­դու­հան­դերձ, դա այն խաչն էր, ո­րը դար­ձավ քրիս­տո­նեու­թյան խորհր­դա­նի­շը։ Իսկ Պո­ղոսն Ա­վե­ տա­րա­նը պար­զա­պես ան­վա­նում է «խա­չի քա­րոզ» (Ա Կորն­թա­ցի­նե­ րին 1.18)։ Այս շա­բաթ մենք կդի­տար­կենք խա­չը, ինչ­պես այն ներ­կա­յաց­ված է Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին Թղ­թում։ 82

Դաս 9

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 20

Ինչո՞ւ էին զոհաբերություններն անհրաժեշտ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.15 հա­մա­րը բա­ցատ­րում է, որ որ­պես զոհ Հի­ սու­սի մահ­վան նպա­տա­կը «ա­ռա­ջին ուխ­տի ժա­մա­նակ գործ­ված հան­ցանք­նե­րի քա­վու­թյան հա­մար» էր, որ­պես­զի Աստ­ծո ժո­ղո­վուր­դը կա­րո­ղա­նար ստա­նալ «հա­վի­տե­նա­կան ժա­ռան­գու­թյան խոս­տու­մը»։ Հին ժա­մա­նակ­նե­րում Մեր­ձա­վոր Արևել­քում եր­կու մարդ­կանց միջև ուխ­տը լուրջ գործ էր։ Այն նե­րա­ռում էր երդ­մամբ փո­խա­նակ­ ված խոս­տում­ներ։ Կար են­թադ­րու­թյուն, որ աստ­ված­նե­րը կպատ­ժեն նրան, ով խախ­տի եր­դու­մը։ Հա­ճախ այս ուխ­տե­րը վա­վե­րաց­վում էին կեն­դա­նու զո­հա­բե­րու­թյամբ։ Օ­րի­նակ, երբ Աստ­ված ուխտ կա­պեց Աբ­րա­հա­մի հետ, ա­րա­րո­ ղա­կար­գը են­թադ­րում էր կեն­դա­նի­նե­րին մեջ­տե­ղից կտրե­լը (Ծնն­դոց 15.6–21)։ Կող­մե­րը պետք է քայ­լեին կեն­դա­նի­նե­րի կտրված մա­սե­րի միջև որ­պես գի­տակ­ցում այն փաս­տի, որ այդ կեն­դա­նի­նե­րը ներ­կա­ յաց­նում էին այն ճա­կա­տա­գի­րը, ո­րը վրա կհաս­ներ ուխ­տը խախ­տող կող­մին։ Ու­շագ­րավ է, որ միայն Աստ­ված քայ­լեց կտրված կեն­դա­նի­ նե­րի միջև՝ նպա­տակ ու­նե­նա­լով հա­ղոր­դել Աբ­րա­հա­մին, որ Ինքն Իր խոս­տու­մը չի խախ­տի։ Հա­մե­մա­տե՛ք Ծնն­դոց 15.6–21 և Ե­րե­միա 34.8–22 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են սո­վո­րեց­նում մեզ այս տեքս­տերն ուխ­տի մա­սին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Աստ­ծո հետ ուխտն Իս­րա­յե­լին մուտ­քի հնա­րա­վո­րու­թյուն տվեց խոս­տաց­ված եր­կիր որ­պես ժա­ռան­գու­թյուն։ Սա­կայն այն պա­րու­ նա­կում էր մի շարք պատ­վի­րան­ներ, ինչ­պես նաև զո­հա­սե­ղա­նի վրա ար­յուն ցո­ղե­լը։ Ար­յու­նը ցա­նե­լը ցույց էր տա­լիս, որ այդ ճա­կա­տագ­րին կար­ժա­նա­նա ուխ­տը խախ­տող կող­մը։ Ա­հա թե ին­չու է Եբ­րա­յե­ցի­նե­ րին գիրքն ա­սում «ա­ռանց ար­յուն թա­փե­լու (մեղ­քե­րի) թո­ղու­թյուն չի լի­նում» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.22, բա­ռա­ցի թարգ­մա­նու­թյուն)։ Երբ Իս­րա­յե­լը խախ­տեց ուխ­տը, Աստ­ված ցա­վա­լի եր­կընտ­րան­քի ա­ռաջ կանգ­նեց։ Ըստ ուխ­տի պա­հան­ջի՝ խախ­տո­ղը պետք է մա­հա­ նար, սա­կայն Աստ­ված սի­րում էր Իր ժո­ղովր­դին։ Ե­թե Աստ­ված չտես­ նե­լու տար ուխ­տի խախտ­ման փաս­տը կամ հրա­ժար­վեր պատ­ժել օ­րի­նա­խախ­տին, Նրա պատ­վի­րան­նե­րը կկորց­նեին ի­րենց ու­ժը, և­ այս աշ­խար­հը կվե­րած­վեր քաո­սի։ Դաս 9

83

Սա­կայն Աստ­ծո Որ­դին ա­ռա­ջար­կեց Ի­րեն որ­պես Փո­խա­րի­նող։ Նա մա­հա­ցավ մեր փո­խա­րեն, որ­պես­զի մենք «հա­վի­տե­նա­կան ժա­ ռան­գու­թյան խոս­տումն» ստա­նանք (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.15, 26, Հռո­ մեա­ցի­նե­րին 3.21–26)։ Այ­սինքն, Նա բարձր էր պա­հե­լու Իր օ­րեն­քի սրբու­թյու­նը՝ միև­նույն ժա­մա­նակ փրկե­լով այդ օ­րեն­քը խախ­տած կող­մին։ Եվ սա Նա կա­րող էր ա­նել մի­միայն խա­չի մի­ջո­ցով։ Ինչ­պե՞ս ենք այս փաս­տե­րից հաս­կա­նում, թե ին­չու է օ­րենքն այդ­ քան կարևոր Ա­վե­տա­րա­նի լու­րի հա­մար։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 21

Զոհաբերությունների տարբեր տեսակներ Հի­սու­սի մա­հը մեր մեղ­քե­րի նե­րում կամ թո­ղու­թյուն տվեց։ Այ­դու­ հան­դերձ, մեր մեղ­քե­րի նե­րու­մը պա­րու­նա­կում է շատ ա­վե­լին, քան ուխ­տի խախտ­ման հա­մար պատ­ժի չե­ղար­կու­մը։ Այն պա­րու­նա­կում է նույն­քան կարևոր այլ տար­րեր ևս։ Այդ է պատ­ճա­ռը, որ իս­րա­յե­ լա­կան զո­հա­բե­րա­կան հա­մա­կարգն ու­ներ հինգ տար­բեր տե­սա­կի զո­հա­բե­րու­թյուն­ներ։ Դրան­ցից յու­րա­քանչ­յուրն անհ­րա­ժեշտ էր՝ ար­ տա­հայ­տե­լու Քրիս­տո­սի խա­չի ի­մաս­տի խո­րու­թյունն ու հա­մա­պար­ փա­կու­թյու­նը։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 3.14–19 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ էր խնդրում Պո­ղոսն իր ա­ղոթ­քում այս հա­վա­տաց­յալ­նե­րի հա­մար։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ող­ջա­կե­զը պա­հան­ջում էր, որ­պես­զի կրա­կը լա­փի ամ­բող­ջա­կան կեն­դա­նուն զո­հա­սե­ղա­նի վրա (Ղև­տա­կան 1)։ Այն ներ­կա­յաց­նում էր Հի­սու­սին, Ով Իր կյան­քը տվեց մեզ հա­մար։ Քա­վու­մը են­թադ­րում էր, որ Հի­սու­սը պետք է լիար­ժե­քո­րեն մեզ նվիր­վեր։ Թեև Հի­սու­սը հա­վա­ սար էր Աստ­ծուն, Նա «Ինքն Ի­րեն ու­նայ­նաց­րեց և ծա­ռա­յի կեր­պա­ րանք առ­նե­լով» (­Փի­լիպ­պե­ցի­նե­րին 2.5–8)։ Հա­ցի ըն­ծան ե­րախ­տա­գի­տու­թյան ըն­ծա էր, որ Աստ­ված ա­պա­ հո­վում է Իր ժո­ղովր­դին սնուն­դով (Ղև­տա­կան 2)։ Այն նաև ներ­կա­ յաց­նում էր Հի­սու­սին՝ «կյան­քի հա­ցին» (­Հով­հան­նես 6.35, 48), Ում մի­ջո­ցով մենք հա­վի­տե­նա­կան կյանք ու­նենք։ Խա­ղա­ղու­թյան զո­հը են­թադ­րում էր ընդ­հա­նուր ճաշ ըն­կեր­նե­րի և­ըն­տա­նի­քի հետ՝ նշե­լու Աստ­ծո կող­մից տրա­մադր­ված բա­րե­կե­ցու­ թյու­նը (Ղև­տա­կան 3)։ Այն ներ­կա­յաց­նում էր Քրիս­տո­սին, Ում զո­հը 84

Դաս 9

մեզ խա­ղա­ղու­թյուն տրա­մադ­րեց (Ե­սա­յի 53.5, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 5.1, Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 2.14)։ Այն նաև ընդգ­ծում է, որ մենք պետք է մաս­ նակ­ցենք Հի­սու­սի զո­հին՝ ու­տե­լով Նրա մարմ­նից և խ­մե­լով Նրա ար­ յու­նից (­Հով­հան­նես 6.51–56)։ Մեղ­քի կամ մաք­րա­գործ­ման զո­հը մեղ­քե­րի քա­վու­թյան հա­մար էր (Ղև­տա­կան 4.1–5.13)։ Այս զոհն ընդգ­ծում էր կեն­դա­նու ար­յան (ին­չը ներ­կա­յաց­նում էր նրա կյան­քը)՝ մեղ­քե­րի թո­ղու­թյուն տվող դե­ րը (Ղև­տա­կան 17.11) և մատ­նան­շում էր Հի­սու­սի ար­յու­նը, Ով մեզ փրկագ­նեց մեր մեղ­քե­րից (­Մատ­թեոս 26.28, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 3.25, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.14)։ Հան­ցան­քի կամ հա­տուց­ման զո­հը (Ղև­տա­կան 5.14–6.7) նե­րում էր տրա­մադ­րում այն դեպ­քե­րում, որ­տեղ հնա­րա­վոր էր հա­տու­ցում կամ փոխ­հա­տու­ցում։ Այն մեզ ա­սում է, որ Աստ­ծո նե­րու­մը մեզ չի ա­զա­տում հնա­րա­վո­րու­թյան դեպ­քում հա­տուց­ման կամ փոխ­հա­ տուց­ման պա­տաս­խա­նատ­վու­թյու­նից այն մարդ­կանց հան­դեպ, ում հետ սխալ ենք վար­վել։ Սր­բա­րա­նի զո­հա­բե­րու­թյուն­նե­րը մեզ սո­վո­րեց­նում են, որ փրկու­ թյան փոր­ձա­ռու­թյունն ա­վե­լին է, քան Հի­սու­սին պար­զա­պես մեր Փո­ խա­րի­նող ըն­դու­նե­լը։ Մենք պետք է «սնվենք» Նրա­նով, կի­սենք Նրա տված ա­ռա­վե­լու­թյուն­ներն ու­րիշ­նե­րի հետ և փոխ­հա­տու­ցում տրա­ մադ­րենք այն մարդ­կանց, ում հան­դեպ սխալ ենք գոր­ծել։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 22

Հիսուսի կատարյալ զոհը Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.27 և Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.10 հա­ մար­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս է նկա­րագր­վում Հի­սու­սի զոհն այս տեքս­տե­ րում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ղև­տա­կան քա­հա­նա­նե­րը, ով­քեր շատ են ե­ղել, «ո­րով­հետև մահն ար­գելք էր լի­նում, որ նրանք մշտա­կան քա­հա­նա մնան» (Եբ­րա­յե­ցի­ նե­րին 7.23), հա­կադր­վում են Հի­սու­սի հետ, Ով ապ­րում է հա­վերժ և հա­վի­տե­նա­կան քա­հա­նա­յու­թյուն ու­նի (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.24, 25)։ Ղև­տա­կան քա­հա­նա­ներն «ա­մեն օր» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.27) և «ա­մեն տա­րի» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.25) մա­տու­ցում էին զո­հեր և­ ըն­ծա­ներ, Դաս 9

85

«ո­րոնք չէին կա­րող կա­տար­յալ դարձ­նել պաշ­տա­մունք մա­տու­ցո­ղի խիղ­ճը» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.9, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.1–4)։ Սա­կայն Հի­սուսն ա­ռա­ջար­կեց Ի­րեն որ­պես «միան­գամ­յա» «մեկ պա­տա­րագ» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.10, 12–14), ո­րը մաք­րա­գոր­ծում է մեր խիղ­ճը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.14, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.1–10) և ջն­ ջում է մեղ­քը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.26)։ Հի­սու­սի զո­հա­բե­րու­թյու­նը մեծ է կեն­դա­նի­նե­րի զո­հա­բե­րու­թյու­նից, քա­նի որ Հի­սուսն Աստ­ծո Որ­դին էր (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.26–28), Ով կա­տար­յալ կեր­պով ի­րա­կա­նաց­րեց Աստ­ծո կամ­քը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.5–10)։ Հի­սու­սի զո­հա­բե­րու­թյան նկա­րագ­րու­թյու­նը՝ որ­պես «միան­գամ­ յա» գոր­ծո­ղու­թյուն, մի քա­նի կարևոր ի­մաստ­ներ ու­նի։ Ա­ռա­ջի­նը, Հի­սու­սի զո­հը կա­տար­յալ կեր­պով ու­ժի մեջ է և­եր­բեք չի կա­րող գե­րա­զանց­վել։ Ղև­տա­կան քա­հա­նա­նե­րի մա­տու­ցած զո­հե­րը կրկնվում էին, քա­նի որ ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քում կորց­նում էին ի­րենց ու­ժը, այ­լա­պես «նրանք մա­տու­ցե­լուց կդա­դա­րեին, ո­րով­հետև պաշ­ տա­մունք մա­տու­ցող­նե­րը, մեկ ան­գամ մաքր­ված լի­նե­լով, մեղ­քի հան­ դեպ ոչ մի խղճա­հա­րու­թյուն չէին ու­նե­նա» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.2)։ Երկ­րորդ, Հին Կ­տա­կա­րա­նի բո­լոր տե­սա­կի զո­հա­բե­րու­թյուն­ներն ի­րենց ի­րա­կա­նա­ցու­մը գտան խա­չի վրա։ Ուս­տի Հի­սու­սը ոչ միայն մեզ մաք­րեց մեղ­քից (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.14), այլև սրբա­գոր­ծում տրա­ մադ­րեց (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.10–14)՝ մեր կյան­քից ջնջե­լով մեղ­քը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.26)։ Նախ­քան քա­հա­նա­նե­րը կկա­րո­ղա­նա­յին մո­ տե­նալ Աստ­ծուն սրբա­րա­նում և ծա­ռա­յել ի­րենց ժո­ղովր­դի ա­նու­նից, նրանք պետք է մաքր­վեին, սրբա­գործ­վեին կամ նվի­րա­բեր­վեին (Ղև­ տա­կան 8, 9)։ Հի­սու­սի զո­հը մաք­րա­գոր­ծում և սր­բա­գոր­ծում է մեզ (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.10–14), որ­պես­զի կա­րո­ղա­նանք վստա­հու­թյամբ մո­տե­նալ Աստ­ծուն (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.19–23) և ծա­ռա­յել Նրան որ­ պես «թա­գա­վո­րա­կան քա­հա­նա­յու­թյուն» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.14, Ա Պետ­րոս 2.9)։ Եվ վեր­ջա­պես, Հի­սու­սի զո­հը սնունդ է տրա­մադ­րում նաև մեր հոգևոր կյան­քի հա­մար։ Այն տրա­մադ­րում է օ­րի­նակ, ո­րը պետք է ու­սում­նա­սի­րենք ու ո­րին պետք է հետևենք։ Ուս­տի Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիր­քը հրա­վի­րում է մեզ հա­ռել մեր աչ­քե­րը Հի­սու­սին, հատ­կա­պես խա­չի ի­րա­դար­ձու­թյա­նը, և հետևել Նրա ա­ռաջ­նոր­դու­թյա­նը (Եբ­րա­ յե­ցի­նե­րին 12.1–4, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.12, 13)։ Խաչն այն բո­լոր ա­ռա­վե­լու­թյուն­նե­րի հիմ­նա­քարն է, որ Աստ­ված տրա­մադ­րում է մեզ։ Այն տրա­մադ­րում է մաք­րա­գոր­ծում մեղ­քից, սրբա­գոր­ծում ծա­ռա­յու­թյան հա­մար և ս­նունդ՝ ա­ճի հա­մար։ Ինչ­ 86

Դաս 9

պե՞ս կա­րող ենք ա­վե­լի լավ վե­րապ­րել այն, ինչ մեզ տրվել է Հի­ սու­սի մեջ։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 23

Խաչն ու ներման գինը Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.22–28 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են ա­սում այս տեքս­տե­րը երկ­նա­յին սրբա­րա­նում Քրիս­տո­սի ի­րա­կա­նաց­ րած գոր­ծի մա­սին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Այն գա­ղա­փա­րը, որ երկ­նա­յին սրբա­րա­նը մաք­րա­գործ­ման կա­ րիք ու­նի, ի­մաս­տա­վոր­վում է հինկ­տա­կա­րան­յան սրբա­րա­նի հա­մա­ տեքս­տում։ Սր­բա­րանն Աստ­ծո կա­ռա­վար­ման խորհր­դա­նիշն է (Ա Թա­գա­վոր­նե­րի 4.4, Բ Թա­գա­վոր­նե­րի 6.2), և­այն, թե ինչ­պես է Աստ­ ված վար­վում Իր ժո­ղովր­դի մեղ­քի հետ, ազ­դում է Նրա կա­ռա­վար­ ման ար­դա­րա­ցիու­թյան հա­մընդ­հա­նուր ըն­կալ­ման վրա (­Սաղ­մոս­ներ 97.2)։ Որ­պես ղե­կա­վար՝ Աստ­ված Իր ժո­ղովր­դի Դա­տա­վորն է, և­ակն­ կալ­վում է, որ Նա պետք է ար­դար լի­նի՝ ար­դա­րաց­նի ան­մեղ­նե­րին և դա­տա­պար­տի հան­ցա­վոր­նե­րին։ Ուս­տի, երբ Աստ­ված նե­րում է մե­ղա­վո­րին, Նա կրում է դա­տա­կան պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն։ Եվ սրբա­րա­նը, ո­րը ներ­կա­յաց­նում է Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյունն ու ղե­կա­ վար­ման բնույ­թը, պղծվում է։ Սա բա­ցատ­րում է այն փաս­տը, թե ին­ չու է Աստ­ված կրում մեր մեղ­քե­րը, երբ Նա նե­րում է դրանք (Ելք 34.7, Թվեր 14.17–19. այս տեքս­տե­րում «նե­րել» բա­ռի եբ­րա­յե­րեն բնօ­րի­ նակ հա­մար­ժե­քը [նո­սե] նշա­նա­կում է «տա­նել», «կրել»)։ Իս­րա­յե­լա­կան սրբա­րա­նի զո­հա­բե­րա­կան հա­մա­կար­գը նկա­րագ­ րում էր հետև­յալ գա­ղա­փա­րը։ Երբ մար­դը ցան­կա­նում էր նե­րում ստա­նալ, նա կեն­դա­նի էր բե­րում, ո­րը պետք է իր ա­նու­նից զո­հա­բեր­ վեր, խոս­տո­վա­նում էր իր մեղ­քերն այդ կեն­դա­նու վրա և մոր­թում էր կեն­դա­նուն։ Կեն­դա­նու ար­յու­նը քսվում էր զո­հա­սե­ղա­նի եղջ­յուր­նե­րի վրա կամ ցան­վում էր վա­րա­գույ­րի ա­ռաջ տա­ճա­րի ա­ռա­ջին հատ­ վա­ծում։ Այս կերպ մեղ­քը խորհր­դան­շա­կան կեր­պով փո­խանց­վում էր սրբա­րա­նին։ Աստ­ված վերց­նում էր ժո­ղովր­դի մեղ­քերն ու դրանք ան­ձամբ կրում։ Իս­րա­յե­լա­կան հա­մա­կար­գում մեղ­քե­րից մաք­րա­գոր­ծու­մը կամ դրանց քա­վու­թյու­նը կա­տար­վում էր եր­կու փու­լով։ Տար­վա ըն­թաց­ Դաս 9

87

քում ա­պաշ­խա­րող մե­ղա­վոր­նե­րը զո­հա­բե­րու­թյուն­ներ էին մա­տու­ ցում սրբա­րա­նում, ո­րը սրբում էր նրանց ի­րենց մեղ­քե­րից, սա­կայն մեղ­քը փո­խան­ցում էր սրբա­րա­նին՝ Ի­րեն՝ Աստ­ծուն։ Տար­վա վեր­ջում՝ քա­վու­թյան օ­րը, ո­րը դա­տաս­տա­նի օրն էր, Աստ­ված մաք­րա­գոր­ծում էր սրբա­րա­նը՝ ի­րա­կա­նաց­նե­լով Իր դա­տա­կան պար­տա­կա­նու­թյուն­ նե­րը՝ մեղ­քե­րը սրբա­րա­նից քա­վու­թյան նո­խա­զին՝ Ա­զա­զե­լին փո­խան­ ցե­լով, ո­րը խորհր­դան­շում էր սա­տա­նա­յին (Ղև­տա­կան 16.15–22)։ Այս երկ­քայլ հա­մա­կար­գը, ո­րը երկ­րա­յին սրբա­րա­նում ներ­կա­ յաց­վում էր եր­կու հատ­վա­ծա­մա­սե­րի տես­քով, ո­րոնք ի­րենց հեր­թին երկ­նա­յի­նի օ­րի­նա­կով էին կա­ռուց­ված (Ելք 25.9, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.5), թույլ էր տա­լիս Աստ­ծուն ցու­ցա­բե­րել միա­ժա­մա­նակ և՛ ո­ղոր­մու­ թյուն, և՛ ար­դա­րա­դա­տու­թյուն։ Նրանք, ով­քեր տար­վա ըն­թաց­քում խոս­տո­վա­նում էին ի­րենց մեղ­քե­րը, Աստ­ծուն հա­վա­տար­մու­թյուն էին ցու­ցա­բե­րում հան­դի­սա­վոր հան­գիս­տը պա­հե­լով և քա­վու­թյան օրն ի­րենց ան­ձե­րը խո­նա­րեց­նե­լով (Ղև­տա­կան 16.29–31)։ Իսկ նա, ով հա­վա­տար­մու­թյուն չէր ցու­ցա­բե­րում, «պի­տի վե­րա­նար» (Ղև­տա­ կան 23.27–32)։ Խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե ին­չի կբախ­վեիք, ե­թե ստիպ­ված լի­նեիք կանգ­նել ար­դա­րա­ցի դա­տաս­տա­նի ա­ռաջ ձեր մեղ­քե­րի հա­մար։ Ինչ­պե՞ս պետք է այդ ճշմար­տու­թյունն օգ­նի մեզ հաս­կա­նալ, թե ինչ է Քրիս­տոսն ա­րել մեզ հա­մար։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 24

Դատաստանն ու Աստծո բնավորությունը Կար­դա­ցե՛ք Հռո­մեա­ցի­նե­րին 3.21–26, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 1.16, 17 և Հռո­մեա­ցի­նե­րին 5.8 հա­մար­նե­րը։ Մեր մեղ­քե­րի ներ­ման հա­ մար խա­չի վրա ար­ված քա­վու­թյունն ի՞նչ է բա­ցա­հայ­տում Աստ­ ծո մա­սին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Մեր մեղ­քե­րի նե­րու­մը են­թադ­րում է երկ­նա­յին սրբա­րա­նի եր­ կու տար­բեր հատ­վա­ծա­մա­սե­րում ի­րա­կա­նաց­վող Հի­սու­սի բա­րե­ խո­սու­թյան եր­կու փուլ։ Ա­ռա­ջի­նը, Հի­սու­սը մեր վրա­յից հե­ռաց­րեց մեր մեղ­քե­րը, և Ին­քը կրեց դրանք խա­չի վրա, որ­պես­զի բո­լոր Ի­րեն հա­վա­տա­ցող­նե­րին նե­րում շնոր­հի (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 2.38, Գործք ա­ռա­քե­լոց 5.31)։ Խա­չի վրա Հի­սու­սը ձեռք բե­րեց բո­լոր Ի­րեն հա­վա­ 88

Դաս 9

տա­ցող­նե­րին նե­րե­լու ի­րա­վուն­քը, ո­րով­հետև կրեց նրանց մեղ­քը»: Նա նաև կյան­քի կո­չեց նոր ուխ­տը, ո­րը Նրան թույլ է տա­լիս Սուրբ Հո­գու մի­ջո­ցով Աստ­ծո օ­րեն­քը դնել հա­վա­տաց­յալ­նե­րի սրտե­րում (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.10–12, Ե­զե­կիել 36.25–27)։ Հի­սու­սի ծա­ռա­յու­թյան երկ­րորդ մա­սը բաղ­կա­ցած է Նրա երկ­ րորդ գա­լուս­տին ան­մի­ջա­պես նա­խոր­դող դա­տաս­տա­նից, ո­րը Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին ուղղ­ված նա­մա­կի տե­սանկ­յու­նից ևս դեռևս ա­պա­ գա­յում կա­տար­վե­լիք գոր­ծո­ղու­թյուն էր (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.1–4, Եբ­ րա­յե­ցի­նե­րին 6.2, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.27, 28, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.25)։ Այս դա­տաս­տանն սկսվում է Աստ­ծո ժո­ղովր­դից և նկա­րագր­ված է Դա­նիել 7.9–27, Մատ­թեոս 22.1–14 և Հայտ­նու­թյուն 14.7 հա­մար­նե­ րում։ Դրա նպա­տակն է ի ցույց դնել Աստ­ծո ար­դա­րամ­տու­թյունն Իր ժո­ղովր­դին նե­րե­լու հար­ցում։ Այս դա­տա­կան գոր­ծըն­թա­ցի ժա­ մա­նակ փրկվող­նե­րի կյան­քի ար­ձա­նագ­րու­թյուն­նե­րը բաց­վե­լու և­ ի ցույց են դրվե­լու հա­մայն տիե­զեր­քին։ Աստ­ված ցույց է տա­լու, թե ինչ էր կա­տար­վում հա­վա­տաց­յալ­նե­րի սրտե­րում, և թե ինչ­պես նրանք ըն­դու­նե­ցին Հի­սու­սին որ­պես ի­րենց Փր­կիչ և­ ըն­դու­նե­ցին Նրա Հո­ գին ի­րենց կյան­քում։ Խո­սե­լով այս դա­տաս­տա­նի մա­սին՝ Է­լեն Ուայ­թը գրում է. «­Մարդն ինք­նու­րույն չի կա­րող պա­տաս­խա­նել այս մե­ղադ­րանք­նե­րին։ Մեղ­քով աղ­տոտ­ված իր հան­դերձ­նե­րով խոս­տո­վա­նե­լով իր հան­ ցանք­նե­րը՝ նա կանգ­նած է Աստ­ծո առջև։ Սա­կայն Հի­սու­սը՝ մեր Պաշտ­պա­նը, գոր­ծող միջ­նոր­դու­թյուն է ներ­կա­յաց­նում բո­լոր նրանց հա­մար, ով­քեր ա­պաշ­խա­րու­թյամբ ու հա­վա­տով ի­րենց հո­գի­նե­րի պահ­պա­նումն Ի­րեն էին հանձ­նել։ Հի­սու­սը պաշտ­պա­նում է նրանց դատն ու հաղ­թում նրանց մե­ղադ­րո­ղին Գող­գո­թա­յի հզոր փաս­ տար­կով։ Աստ­ծո օ­րեն­քի նկատ­մամբ Նրա ցու­ցա­բե­րած կա­տար­յալ հնա­զան­դու­թյու­նը, որն ընդ­հուպ մինչև խա­չի մահ տա­րավ Նրան, Նրան տվեց ա­մեն իշ­խա­նու­թյուն երկն­քում և­ երկ­րի վրա, և Նա Իր Հո­րից պա­հան­ջում է ո­ղոր­մու­թյուն և հաշ­տե­ցում մե­ղա­վոր մար­ դու հա­մար։ … Սա­կայն մեր մե­ղա­վոր վի­ճա­կը գի­տակ­ցե­լով՝ մենք պետք է ա­պա­վի­նենք Քրիս­տո­սին որ­պես մեր ար­դա­րու­թյուն, մեր սրբա­գոր­ծում և մեր փրկագ­նում։ Մենք չենք կա­րող պատ­շա­ճո­րեն պա­տաս­խա­նել մեզ ներ­կա­յաց­ված սա­տա­նա­յի մե­ղադ­րանք­նե­րին։ Միայն Քրիս­տո­սը կա­րող է գոր­ծուն միջ­նոր­դու­թյուն ներ­կա­յաց­նել մեր ա­նու­նից։ Նա ի վի­ճա­կի է լռեց­նել մե­ղադ­րո­ղին՝ հիմն­վե­լով ոչ թե մեր, այլ Իր սե­փա­կան ար­ժա­նիք­նե­րի վրա»։ Վ­կա­յու­թյուն­ներ ե­կե­ղե­ ցու հա­մար, հա­տոր 5, էջ 471, 472։ Դաս 9

89

Ին­չո՞ւ է Հի­սու­սի խաչն ու մեզ հա­մար ի­րա­կա­նաց­վող ծա­ռա­յու­ թյու­նը են­թադ­րում, որ մենք պետք է դա­տաս­տա­նին սպա­սենք վստա­հո­րեն, սա­կայն խո­նար­հու­թյամբ ու ա­պաշ­խա­րու­թյամբ։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 25

Հետագա ուսումնասիրության համար Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Դա­րե­րի փա­փա­գը գրքի 741–757 է­ջե­ րի «­Գող­գո­թա» և 758–764 է­ջե­րի «­Կա­տար­ված է» գլուխ­նե­րը։ Պ­րո­ֆե­սոր Իր­ժի Մոս­կա­լան բա­ցատ­րել է երկ­րորդ գա­լուս­տին նա­խոր­դող դա­տաս­տա­նի բնույ­թը։ Աստ­ված «ցույց չի տա ինձ իմ մեղ­քե­րը, ա­սես դրանք դրված են խա­նու­թի ցու­ցա­փեղ­կում։ Ընդ­ հա­կա­ռա­կը, Նա ա­մե­նից ա­ռաջ մատ­նա­ցույց կա­նի Իր հրա­շա­լի վե­րա­փո­խող շնոր­հը և­ ողջ տիե­զեր­քի աչ­քի ա­ռաջ Նա՝ որ­պես իմ ողջ կյան­քի ճշմա­րիտ Վ­կա, կբա­ցատ­րի իմ վե­րա­բեր­մունքն Աստ­ծո նկատ­մամբ, իմ ներ­քին դրդա­պատ­ճառ­նե­րը, իմ մտքերն ու գոր­ծե­ րը, իմ կյան­քի կողմ­նո­րո­շումն ու ուղ­ղու­թյու­նը։ Նա ցույց կտա այդ ա­մե­նը։ Հի­սու­սը կվկա­յի, որ ես բա­զում սխալ­ներ եմ գոր­ծել, խախ­ տել եմ Իր սուրբ օ­րեն­քը, սա­կայն նաև ա­պաշ­խա­րել եմ, նե­րում եմ հայ­ցել և վե­րա­փոխ­վել եմ Իր շնոր­հով։ Նա կհռչա­կի. «Իմ ար­ յու­նը բա­վա­րար է մե­ղա­վոր Մոս­կա­լա­յի հա­մար, նրա կյան­քի վեկ­ տորն ուղղ­ված է դե­պի Ինձ, նրա վե­րա­բեր­մունքն Իմ ու ու­րիշ­նե­րի նկատ­մամբ ջերմ ու ան­շա­հախն­դիր է, նա վստա­հել է, նա Իմ բա­րի ու հա­վա­տա­րիմ ծա­ռան է»»։ «Աստ­ծո դա­տաս­տա­նի վե­րա­բեր­յալ աստ­վա­ծաշնչ­յան աստ­վա­ծա­բա­նու­թյան հա­մար. խա­չի տո­նու­մը Աստ­ծո տիե­զե­րա­կան դա­տաս­տա­նի յոթ փու­լե­րում», Ադ­վեն­տիս­ տա­կան աստ­վա­ծա­բա­նա­կան ըն­կե­րու­թյան ամ­սա­գիր 15 (2004թ. գա­րուն), էջ 155: «Ինչ­պես փրկված­նե­րը, այն­պես էլ չըն­կած էակ­նե­րը Քրիս­տո­ սի խա­չի մեջ կգտնեն ի­րենց գի­տու­թյունն ու եր­գը: Պարզ կդառ­ նա, որ Հի­սու­սի դեմ­քին փայ­լող փառքն անձ­նա­զոհ սի­րո փառքն է: Գող­գո­թա­յի լույ­սի ներ­քո հստա­կո­րեն կերևա, որ ինք­նու­րաց սի­ րո օ­րենքն է կյան­քի օ­րեն­քը երկն­քի և­ երկ­րի հա­մար, որ Աստ­ծո սիրտն է այն սի­րո աղբ­յու­րը, որն «ի­րե­նը չի փնտրում», և­ որ այն հեզ ու խո­նարհ Մե­կի մեջ բա­ցա­հայտ­ված է Նրա բնա­վո­րու­թյու­նը, Ով բնակ­վում է ան­մա­տույց լույ­սի մեջ»։ Է­լեն Ուայթ, Դա­րե­րի փա­ փա­գը, էջ 19, 20։ 90

Դաս 9

Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար 1. Մարդ ա­րա­րա­ծը միշտ հակ­ված է ե­ղել Աստ­ծուն մա­տու­ցե­լու տար­բեր տե­սա­կի զո­հեր՝ ա­սես փո­խա­նա­կե­լով դրանք ներ­ման և փր­կու­թյան հետ։ Ո­մանք Աստ­ծուն ա­պաշ­խա­րու­թյան հե­րո­ սա­կան սխրանք­ներ են մա­տու­ցում (եր­կա­րու­ձիգ ճամ­փոր­դու­ թյուն­ներ և­այլն), ո­մանք էլ՝ ծա­ռա­յու­թյան կյանք կամ ինք­նու­րաց ա­րարք­ներ։ Ինչ­պե՞ս է հար­կա­վոր նա­յել այս գոր­ծե­րին Հի­սու­սի զո­հի և Սուրբ Գր­քի այն հա­վաս­տիաց­ման լույ­սի ներ­քո, որ խա­չը վերջ դրեց բո­լոր տե­սա­կի զո­հա­բե­րու­թյուն­նե­րին (­Դա­նիել 9.27, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.18)։ 2. Միև­նույն ժա­մա­նակ, ո՞րն է զո­հա­բե­րու­թյան դե­րը հա­վա­տաց­յա­ լի կյան­քում։ Ի՞նչ նկա­տի ու­ներ Հի­սու­սը, երբ ա­սաց, որ պետք է վերց­նենք մեր խաչն ու հետևենք Ի­րեն (­Մատ­թեոս 16.24), կամ Պո­ղոս ա­ռաք­յա­լը, երբ ա­սում է, որ մենք պետք է մեր մար­մին­նե­ րը մա­տու­ցենք «կեն­դա­նի զոհ՝ սուրբ և­ աստ­վա­ծա­հա­ճո» (Հռո­ մեա­ցի­նե­րին 12.1)։ Ի՞նչ կապ կա Հի­սու­սի (­Մատ­թեոս 16:24) և Հռո­մեա­ցի­նե­րին 12.1 և Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.15, 16 հա­մար­նե­րում Պո­ղո­սի տված հրա­հանգ­նե­րի միջև։­

Դաս 9

91

ԴԱՍ 10 ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 26–ՄԱՐ­ՏԻ 4

ՀԻՍՈՒՍԸ ԲԱՑՈՒՄ Է ՃԱՆԱՊԱՐՀԸ ՎԱՐԱԳՈՒՅՐԻ ՄԻՋՈՑՈՎ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.24, Ելք 19.3, 4, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.18–21, Ղև­տա­կան 16.1, 2, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.19–22, Կո­ղո­սա­ցի­նե­ րին 3.1։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ո­րով­հետև Քրիս­տո­սը ոչ թե ձե­ռա­կերտ սրբա­րան(­ներ) մտավ, ո­րոնք ճշմար­տու­թյան օ­րի­նակ­ներ էին, այլ բուն իսկ եր­կին­քը, որ­պես­զի այժմ Աստ­ծու ա­ռաջ ներ­կա­յա­նա մեզ հա­մար» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.24): Երբ ա­շա­կերտ­նե­րը վե­րա­դար­ձան Ձի­թեն­յաց լե­ռից Հի­սու­սի՝ եր­ կինք համ­բարձ­վե­լուց ան­մի­ջա­պես հե­տո, նրանք լցված էին ու­րա­խու­ թյամբ և հաղ­թա­նա­կի զգա­ցո­ղու­թյամբ։ Նրանց Ու­սու­ցիչն ու Ըն­կե­րը համ­բարձ­վել էր մի այն­պի­սի դիր­քի, որն ի ցույց էր դնում աշ­խար­հի վրա ու­նե­ցած Նրա ու­նե­ցած իշ­խա­նու­թյու­նը, և հ­րա­վի­րել էր ի­րենց մո­տե­նալ Աստ­ծուն Իր ա­նու­նով այն բա­ցար­ձակ վստա­հու­թյամբ, որ Աստ­ված բա­րե­հա­ճու­թյամբ կպա­տաս­խա­նի ի­րենց ա­ղոթք­նե­րին (­Հով­հան­նես 14.13, 14)։ Թեև նրանք շա­րու­նա­կում էին ապ­րել չա­ րի ու­ժե­րի կող­մից հար­ձակ­ման թի­րախ դար­ձած այս աշ­խար­հում, սա­կայն նրանց հույսն ու­ժեղ էր։ Նրանք գի­տեին, որ Հի­սու­սը համ­ բարձ­վել է, որ­պես­զի ի­րենց հա­մար տե­ղեր պատ­րաս­տի (­Հով­հան­նես 14.1–3)։ Նրանք գի­տեին, որ Հի­սուսն ի­րենց փրկու­թյան Զո­րա­վարն էր և Իր ար­յան մի­ջո­ցով նրանց հա­մար ճա­նա­պարհ էր բա­ցել դե­պի երկ­նա­յին հայ­րե­նիք։ Հի­սու­սի համ­բար­ձու­մը եր­կինք շատ կարևոր է Եբ­րա­յե­ցիս Թղ­թի աստ­վա­ծա­բա­նու­թյան հա­մար։ Այն նշում է Հի­սու­սի կա­ռա­վար­ման ու որ­պես մեր Քա­հա­նա­յա­պետ Նրա ծա­ռա­յու­թյան սկիզ­բը։ Եվ վեր­ ջա­պես, ինչն ա­վե­լի կարևոր է, Հի­սու­սի համ­բար­ձու­մը նշում է այն պա­հը, երբ կյան­քի կոչ­վեց նոր ուխ­տը, ո­րը մեզ հնա­րա­վո­րու­թյուն է 92

Դաս 10

տա­լիս հա­վա­տով վստա­հա­բար մո­տե­նալ Աստ­ծուն։ Այժմ մեզ տրված է ա­ռա­վե­լու­թյուն Աստ­ծուն մո­տե­նալ վստա­հու­թյամբ Հի­սու­սի ու Նրա ար­դա­րու­թյան ար­ժա­նիք­նե­րով։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 27

Հիսուսը՝ Հոր առաջ Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.24 հա­մա­րը։ Ըստ այս տեքս­տի՝ ո՞րն էր Հի­սու­սի՝ եր­կինք համ­բարձ­վե­լու նպա­տա­կը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Աստ­ված հրա­հան­գել էր Իս­րա­յե­լի ժո­ղովր­դին, որ տղա­մար­ դիկ պետք է ա­մեն տա­րի ե­րեք ան­գամ գնա­յին Ե­րու­սա­ղեմ՝ «­Տի­րոջ ա­ռաջ ներ­կա­յա­նա­լու» և Նրան ըն­ծա մա­տու­ցե­լու հա­մար։ Նշա­նակ­ ված ժա­մա­նակ­ներն էին Բա­ղար­ջա­կե­րաց տո­նը (անթթխ­մոր հաց), Շա­բաթ­նե­րի տո­նը (­Պեն­տե­կոս­տե) և Տա­ղա­վա­րա­հա­րաց տո­նը (Ելք 23.14–17, Բ Օ­րենք 16.16)։ Զա­տի­կը նշում էր Իս­րա­յե­լի ա­զա­տագ­ րու­մը Ե­գիպ­տո­սից։ Պեն­տե­կոս­տեի տո­նը նշում էր գա­րու բեր­քը և նորկ­տա­կա­րան­յան ժա­մա­նակ­նե­րում այն նույ­նաց­վում էր Սիան լե­ ռան վրա օ­րեն­քը տա­լու հետ։ Տա­ղա­վա­րա­հա­րաց տո­նը նշում էր Իս­րա­յե­լի նկատ­մամբ Աստ­ծո ցու­ցա­բե­րած հո­գա­տա­րու­թյու­նը, երբ ժո­ղո­վուր­դը գտնվում էր ա­նա­պա­տում։ Ըստ Նոր Կ­տա­կա­րա­նի՝ բո­ լոր հինկ­տա­կա­րան­յան տո­ներն ու­նեն նաև մար­գա­րեա­կան նշա­նա­ կու­թյուն։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.24 հա­մա­րը նկա­րագ­րում է Հի­սու­սի համ­բար­ ձումն Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյուն։ Նա բարձ­րա­ցավ երկ­նա­յին՝ ճշմա­րիտ սրբա­րան, որ­պես­զի Աստ­ծո ա­ռաջ «ներ­կա­յա­նա» ա­վե­լի լավ զո­հով՝ Իր սե­փա­կան ար­յամբ (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.23, 24)։ Ուխ­տագ­նա­ցու­թյան տո­նե­րի մար­գա­րեա­կան նշա­նա­կու­թյու­նը Հի­սուսն ի­րա­կա­նաց­րեց ապ­շե­ցու­ցիչ ճշտու­թյամբ։ Նա մա­հա­ցավ Զա­տի­կի տո­նի նա­խա­պատ­րաս­տու­թյան օ­րը, ժա­մը ին­նին՝ այն պա­ հին, երբ պետք է մորթ­վեին Զա­տի­կի տո­նի գառ­նե­րը (­Հով­հան­նես 19.14, Մատ­թեոս 27.45–50)։ Հի­սու­սը հա­րու­թյուն ա­ռավ եր­րորդ օ­րը և համ­բարձ­վեց եր­կինք՝ հա­վաս­տիա­նա­լու, որ Իր զոհն ըն­դուն­վել էր (­Հով­հան­նես 20.17, Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 15.20), երբ քա­հա­նան պետք է ե­րե­րաց­ներ մի խուրձ հա­սու­նա­ցած գա­րի որ­պես ե­րա­խայ­րիք (Ղև­ տա­կան 23.10–12)։ Այ­նու­հետև, Նա 40 օր անց համ­բարձ­վեց նստե­լու Դաս 10

93

Աստ­ծո աջ կող­մում և Պեն­տե­կոս­տեի օ­րը նոր ուխ­տին օ­րի­նա­կան ուժ տա­լու հա­մար (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 1, 2)։ Հին Իս­րա­յե­լում ուխ­տագ­նա­ցու­թյան նպա­տակն «Աստ­ծո ե­րե­սը տես­նելն էր» (­Սաղ­մոս­ներ 42.2)։ Դա նշա­նա­կում էր վա­յե­լել Աստ­ծո բա­րե­հա­ճու­թյու­նը (­Սաղ­մոս­ներ 17.15)։ Նույն կերպ, «Աստ­ծո ե­րե­սը փնտրել» եբ­րա­յե­րեն ար­տա­հայ­տու­թյու­նը նշա­նա­կում է Աստ­ծուց օգ­նու­թյուն խնդրել (Բ Մ­նա­ցոր­դաց 7.14, Սաղ­մոս­ներ 27.8, Սաղ­մոս­ ներ 105.4)։ Այս է Եբ­րա­յե­ցիս գրքում Հի­սու­սի համ­բարձ­ման ի­մաս­ տը։ Հի­սու­սը համ­բարձ­վեց Աստ­ծո մոտ կա­տար­յալ զո­հով։ Հի­սու­սը համ­բարձ­վեց եր­կինք Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյուն նաև որ­պես մեր նա­խա­ կա­րա­պետ (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.19, 20)։ Նա ի­րա­կան դարձ­րեց հա­վա­ տաց­յալ­նե­րին տրված խոս­տու­մը, ով­քեր ճամ­փոր­դում են՝ ո­րո­նե­լով հայ­րե­նիք, տեն­չա­լով «ա­վե­լի լավ վայ­րի», սպա­սում էին այն քա­ղա­ քին, «ո­րի ճար­տա­րա­պետն ու ա­րա­րիչն Աստ­ված է» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­ րին 11.10, 13–16)։ Եվ կրկին, ին­չո՞ւ պետք է ոչ միայն խա­չի վրա, այլև այժմ երկն­ քում Հի­սու­սի ա­րա­ծի ի­րո­ղու­թյու­նը մեզ փրկու­թյան վստա­հու­ թյուն տա։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՓԵՏՐ­ՎԱ­ՐԻ 28

Աստծո հրավերը Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.18–21 հա­մար­նե­րը։ Ո՞րն էր Իս­ րա­յե­լի փոր­ձա­ռու­թյու­նը Սի­նա լե­ռան վրա։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Երբ Աստ­ված Իս­րա­յե­լին դուրս հա­նեց Ե­գիպ­տո­սից, Նրա նպա­ տակն էր այդ ժո­ղովր­դի հետ անձ­նա­կան ու մտե­րիմ հա­րա­բե­ րու­թյուն­ներ ստեղ­ծել։ Նա ա­սաց. «­Դուք տե­սաք, թե ինչ ա­րե­ցի ե­գիպ­տա­ցի­նե­րին և ձեզ արծ­վի թևե­րի վրա տա­նե­լով՝ բե­րե­ցի Ինձ մոտ» (Ելք 19.4)։ Այս­պես, Մով­սե­սի մի­ջո­ցով, Աստ­ված տվեց ժո­ղովր­դին Իր հետ հան­դիպ­մա­նը նա­խա­պատ­րաս­տե­լու անհ­րա­ժետ ցու­ցում­նե­րը։ Ժո­ ղո­վուր­դը նախ պետք է մաքր­վեր և սրվ­բեր (Ելք 19.10–15)։ Նրանք, ով­քեր ա­ռանց նա­խա­պատ­րաստ­վե­լու մո­տե­նա­յին լե­ռան ստո­րո­ տին, կմա­հա­նա­յին։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, երբ ժո­ղո­վուր­դը եր­կու օր շա­րու­նակ նա­խա­պատ­րաստ­վեց և «երբ փո­ղի ձայ­նը եր­կար հնչի» 94

Դաս 10

եր­րորդ օրն Աստ­ված հրա­հան­գեց, որ­պես­զի ժո­ղո­վուր­դը բարձ­րա­նա լե­ռը (Ելք 19.13)։ Աստ­ված կա­մե­նում էր, որ­պես­զի ժո­ղո­վուրդն ու­նե­ նար այն փոր­ձա­ռու­թյու­նը, որն ու­նեին Մով­սեսն ու ժո­ղովր­դի ա­ռաջ­ նորդ­նե­րը, երբ նրանք բարձ­րա­նում էին լե­ռը և «տե­սան Աստ­ծուն և կե­րան ու խմե­ցին» Նրա ներ­կա­յու­թյամբ (Ելք 24.9–11)։ Ժո­ղո­վուր­դը հե­տա­գա­յում հաս­կա­ցավ, որ տե­սել էր Աստ­ծո փառ­քը, և հ­նա­րա­վոր էր, որ Աստ­ված խո­սի «մար­դու հետ, և մար­դը ողջ մնա» (Բ Օ­րենք 5.24)։ Սա­կայն երբ ե­կավ անհ­րա­ժեշտ պա­հը, նրանք թե­րա­հա­վա­ տու­թյուն դրսևո­րե­ցին։ Տա­րի­ներ անց Մով­սե­սը բա­ցատ­րեց. «­Դուք, կրա­կից վա­խե­նա­լով, լե­ռը չբարձ­րա­ցաք» (Բ Օ­րենք 5.5)։ Դրա փո­ խա­րեն նրանք խնդրե­ցին, որ­պես­զի Մով­սե­սը լի­նի նրանց միջ­նոր­դը (Բ Օ­րենք 5.25–27, հա­մե­մա­տե՛ք Ելք 20.18–21 հա­մար­նե­րի հետ)։ Երբ Աստ­ված Իր սրբու­թյու­նը ցույց տվեց Սի­նա լե­ռան վրա, Նա նպա­տակ ու­ներ սո­վո­րեց­նել ժո­ղովր­դին «վա­խե­նալ» Ի­րե­նից կամ հար­գել Ի­րեն։ «­Տի­րոջ երկ­յու­ղը» բե­րում է կյանք, ի­մաս­տու­թյուն ու պա­տիվ (Բ Օ­րենք 4.10, հա­մե­մա­տե՛ք Սաղ­մոս­ներ 111.10, Ա­ռակ­ներ 1.7, Ա­ռակ­ներ 9.10, Ա­ռակ­ներ 10.27 հա­մար­նե­րի հետ). նրանք նաև պետք է սո­վո­րեին, որ Աստ­ված ո­ղոր­մած ու շնոր­հա­շատ է (Ելք 34.4– 8)։ Այս­պի­սով, մինչ Աստ­ված կա­մե­նում էր, որ Իս­րա­յելն Իր մոտ գա, ժո­ղո­վուր­դը վա­խե­ցավ և խնդ­րեց Մով­սե­սին լի­նել իր միջ­նոր­դը։ Սի­նա լե­ռան վրա կա­տար­վող ի­րա­դար­ձու­թյան նկա­րագ­րու­թյու­նը Եբ­րա­յե­ ցի­նե­րին գրքում հա­ջոր­դում է Մով­սե­սի կող­մից ժո­ղովր­դին ի­րենց թե­ րա­հա­վա­տու­թյան և­ ոս­կե հոր­թի հետ հա­վա­տու­րա­ցու­թյան մա­սին հի­շեց­մա­նը, ինչ­պես նաև հի­շեց­մանն այն մա­սին, թե ինչ­պես էր ին­ քը վա­խե­նում հան­դի­պել Աստ­ծուն ժո­ղովր­դի մեղ­քի պատ­ճա­ռով (Բ Օ­րենք 9.19)։ Ժո­ղովր­դի առ­ձա­գան­քը նրանց հա­մար նա­խա­տե­սած Աստ­ծո ծրա­գի­րը չէր, այլ նրանց ան­հա­վա­տու­թյան արդ­յուն­քը։ Ին­չո՞ւ Հի­սու­սի շնոր­հիվ չպետք է վա­խե­նանք մո­տե­նալ սուրբ Աստ­ծուն։ Այ­դու­հան­դերձ, ո­րո՞նք են այն պայ­ման­նե­րը, ո­րոնց հետևե­լով կա­րող ենք մո­տե­նալ Աստ­ծուն։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 1

Վարագույրի անհրաժեշտությունը Վա­րա­գույր­նե­րը եր­կու գոր­ծա­ռույթ ու­նեն։ Վա­րա­գույր բա­ռի հա­ մար Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գրքում կի­րառ­վող եզ­րույ­թը (կա­տե­պե­տաս­մա) կա­րող է նշա­նա­կել գավ­թի վա­րա­գույր (Ելք 38.18)՝ սրբա­րա­նի ար­ Դաս 10

95

տա­քին հատ­վա­ծա­մա­սի մուտ­քի վա­րա­գույր (Ելք 36.37) կամ ներ­սում գտնվող վա­րա­գույր, ո­րը բա­ժա­նում էր սրբու­թյու­նը սրբություն­ների սրբությունից (Ելք 26.31–35)։ Այս ե­րեք վա­րա­գույր­նե­րը մուտ­քեր և սահ­ման­ներ էին, ո­րոնք միայն մի քա­նի մար­դիկ կա­րող էին հա­տել։ Կար­դա­ցե՛ք Ղև­տա­կան 16.1, 2 և Ղև­տա­կան 10.1–3 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ նա­խազ­գու­շա­ցում է մեզ տրվում այս տեքս­տե­րում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Վա­րա­գույ­րը պաշտ­պա­նու­թյուն էր քա­հա­նա­նե­րի հա­մար, քա­նի որ նրանք ծա­ռա­յում էին սուրբ Աստ­ծո ա­ռաջ։ Ոս­կե հոր­թի մեղ­քից հե­տո Աստ­ված Մով­սե­սին ա­սաց, որ ի­րենց չի ու­ղեկ­ցի խոս­տաց­ ված եր­կիր տա­նող ճա­նա­պար­հին, որ­պես­զի բնա­ջինջ չա­նի նրանց, ո­րով­հետև նրանք «խստա­պա­րա­նոց ժո­ղո­վուրդ» էին (Ելք 33.3)։ Այս­պի­սով, Մով­սե­սը վերց­րեց վկա­յու­թյան վրա­նը և­ այն կանգ­նեց­ րեց հե­ռու՝ բա­նա­կա­տե­ղից դուրս (Ելք 33.7)։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, երբ Մով­սե­սը բա­րե­խո­սեց, Աստ­ված հա­մա­ձայ­նեց գնալ նրանց հետ՝ ի­րենց մեջ (Ելք 33.12–20), սա­կայն սահ­մա­նեց մի քա­նի մի­ջոց ժո­ ղովր­դին պաշտ­պա­նե­լու հա­մար, երբ Ին­քը բնակ­վում էր նրանց մեջ։ Օ­րի­նակ, Իս­րա­յե­լը վրան­նե­րը դա­սա­վո­րում էր խիստ կար­գով՝ ստեղ­ծե­լով կա­րե3, ո­րի մեջ­տե­ղում տե­ղադր­վում էր խո­րա­նը։ Բա­ ցի այդ, ղևտա­ցի­նե­րը ճամ­բա­րում էին խո­րա­նի շուր­ջը, որ­պես­զի սրբա­րանն ու դրա կահ­կա­րա­սին պաշտ­պա­նեին օ­տա­րա­կան­նե­րի ոտնձ­գու­թյուն­նե­րից (Թվեր 1.51, Թվեր 3.10)։ Նրանք ինչ-որ ա­ռու­մով վա­րա­գույ­րի դեր էին կա­տա­րում, ո­րը պաշտ­պա­նում էր Իս­րա­յե­լի ժո­ղովր­դին. «­Բայց ղևտա­ցի­նե­րը վրան­նե­րը պի­տի խփեն վկա­յու­ թյան վրա­նի շուր­ջը, որ­պես­զի բար­կու­թյուն չիջ­նի Իս­րա­յե­լի որ­դի­նե­ րի վրա. ղևտա­ցի­նե­րը վկա­յու­թյան վրա­նի պահ­պա­նու­թյու­նը թող ա­նեն» (Թվեր 1.53)։ Հի­սու­սը՝ որ­պես մեր Քա­հա­նա, ե­ղել է նաև մեր վա­րա­գույ­րը։ Մար­մին հագ­նե­լով՝ Աստ­ված Իր վրա­նը խփեց մեր մեջ և հ­նա­րա­վոր դարձ­րեց մեզ հա­մար Իր փառ­քը տես­նե­լը (­Հով­հան­նես 1.14–18)։ Նա հնա­րա­վոր դարձ­րեց սուրբ Աստ­ծո բնակ­վե­լը ան­կա­տար մարդ­ կանց մեջ։ Խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե ինչ է նշա­նա­կում, որ Ա­րա­րիչ Աստ­վա­ծը, այն Մե­կը, Ով ստեղ­ծեց տիե­զեր­քը, բնակ­վեց Իր ժո­ղովր­դի մեջ, 3 Կարե (ֆր.՝ carré - քառակուսի, քառակուսաձև), հետևակայինների ռազմական քառակուսաձև դասավորություն։

96

Դաս 10

ով­քեր այդ ժա­մա­նակ ըն­դա­մե­նը փախս­տա­կան ստրուկ­նե­րի մի ազգ էին։ Ի՞նչ է դա մեզ սո­վո­րեց­նում այն մա­սին, թե որ­քան մոտ մեզ կա­րող է լիել Աստ­ված։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 2

Նոր ու կենդանի ճանապարհ վարագույրի միջոցով Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.19–22 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ հրա­վեր է մեզ տրվում այս տեքս­տե­րում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիր­քը հաս­տա­տում է, որ Հի­սու­սը մտել է երկ­նա­ յին սրբա­րան և հ­րա­վի­րում է մեզ հետևել Իր ա­ռաջ­նոր­դու­թյա­նը։ Այս գա­ղա­փա­րը հա­մա­հունչ է ա­վե­լի շուտ ներ­կա­յաց­ված մտքի հետ, որ Հի­սու­սը հա­վա­տաց­յալ­նե­րի «­Զո­րագ­լուխն» ու նա­խա­կա­րա­պետն է (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.10, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.19, 20, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.2)։ «­Նոր և կեն­դա­նի ճա­նա­պար­հը» նոր ուխտն է, որն ու­ժի մեջ մտավ Հի­սու­սի զո­հով ու համ­բարձ­մամբ։ «­Նոր և կեն­դա­նի» ար­ տա­հայ­տու­թյու­նը հա­կադր­վում է հին ուխ­տի նկա­րագ­րու­թյան հետ՝ հնա­ցող ու ծե­րա­ցող (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.13)։ Նոր ուխտն է, որ մեղ­քի նե­րում է տա­լիս և­ օ­րեն­քը դնում է մեր սրտե­րում, ինչն էլ մեզ հնա­ րա­վո­րու­թյուն է տա­լիս վստա­հու­թյամբ մո­տե­նալ Աստ­ծուն ոչ թե մեր սե­փա­կան ար­ժա­նիք­նե­րի կամ բա­րի գոր­ծե­րի շնոր­հիվ, այլ բա­ցա­ ռա­պես նրա շնոր­հիվ, ինչ Հի­սուսն ա­րել է մեզ հա­մար՝ կա­տա­րե­լով ուխ­տի բո­լոր պար­տա­վո­րու­թյուն­նե­րը։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիր­քը նշում է, որ հին ուխ­տի ու­ժի մեջ մտնե­լը են­թադ­րում էր սրբա­րա­նի բա­ցումն ու քա­հա­նա­նե­րի օ­ծու­մը (Եբ­րա­ յե­ցի­նե­րին 9.18–21, հա­մե­մա­տե՛ք Ելք 40, Ղև­տա­կան 8, 9 գլուխ­նե­ րի հետ)։ Ուխ­տի նպա­տակն Աստ­ծո և Նրա ժո­ղովր­դի մեջ մտե­րիմ հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ ստեղ­ծելն էր (Ելք 19.4–6)։ Երբ Իս­րա­յելն ըն­ դու­նեց այս հա­րա­բե­րու­թյու­նը, Աստ­ված ան­մի­ջա­պես պատ­վի­րեց, որ­պես­զի սրբա­րան կա­ռուց­վի, որ­պես­զի Նա կա­րո­ղա­նար ապ­րել ժո­ղովր­դի մեջ։ Սր­բա­րա­նի բա­ցումն ու Իր ժո­ղովր­դի մեջ Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյունն այն պահն էր, երբ Աստ­ծո և Իս­րա­յե­լի միջև ուխտն ի­րա­կա­նա­ցավ։ Դաս 10

97

Նույ­նը ճիշտ է նոր ուխ­տի հա­մար։ Նոր ուխ­տը նաև են­թադ­րում է Հի­սու­սի՝ մեզ հա­մար ի­րա­կա­նաց­վող քա­հա­նա­յա­կան ծա­ռա­յու­թյան սկիզ­բը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.1–10, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.1–8.13)։ Հի­սու­սի համ­բար­ձումն Աստ­ծո ա­ռաջ սկիզբ դրեց նոր դա­րաշր­ ջա­նի Աստ­ծո ժո­ղովր­դի հա­մար։ Զա­քա­րիա 3-րդ գ­լու­խը նշում է, որ սա­տա­նան Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյան մեջ էր՝ մե­ղադ­րե­լու Աստ­ծո ժո­ ղովր­դին, ում ներ­կա­յա­ցու­ցի­չը քա­հա­նա­յա­պետ Հե­սուն էր։ Սա այն նույն մե­ղադ­րողն էր, ով կաս­կա­ծի տակ դրեց Հո­բի՝ Աստ­ծուն հա­վա­ տա­րիմ լի­նե­լու հար­ցը (­Հոբ 1, 2)։ Սա­կայն Հի­սու­սի զո­հով սա­տա­նան երկն­քից դուրս վռնդվեց (­Հայտ­նու­թյուն 12.7–12, հա­մե­մա­տե՛ք Հով­ հան­նես 12.31, Հով­հան­նես 16.11 հա­մար­նե­րի հետ)։ Հի­մա երկն­քում Հի­սուսն է, Ով բա­րե­խո­սում է մեզ հա­մար և Իր զո­հի ու հա­վա­տար­ մու­թյան շնոր­հիվ մեզ հա­մար փրկու­թյուն է հայ­ցում։ Ի՞նչ մե­ղադ­րանք կներ­կա­յաց­ներ ձեզ սա­տա­նան Աստ­ծո ա­ռաջ, ե­թե դա նրան թույ­լատր­ված լի­ներ։ Թեև նա ստա­խոս է, ստիպ­ ված կլի­նե՞ր արդ­յոք նա ստե­լու ձեր մա­սին, որ­պես­զի հաս­ներ ձեր դա­տա­պար­տու­թյա­նը։ Ո՞րն է ձեր միակ հույ­սը։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 3

Նրանք կտեսնեն Նրա երեսը Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.22–24 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ ի­մաս­ տով ենք մենք մո­տե­ցել երկ­նա­յին Ե­րու­սա­ղե­մին՝ Աստ­ծո ներ­կա­ յու­թյա­նը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ներ­կա­յաց­վում է պնդում, որ հա­վա­տաց­յալ­նե­րը «մո­տե­ցել են» Սիոն լե­ռա­նը, երկ­նա­յին Ե­րու­սա­ղե­մին հա­վա­տով։ Այս ի­մաս­տով, նրանց փոր­ձա­ռու­թյու­նը կան­խազ­գում է ա­պա­գան։ Երկ­նա­յին Ե­րու­սա­ղե­մը պատ­կա­նում է «հու­սա­ցած» և «ա­ներևույթ» բա­նե­րի ո­լոր­տին, սա­կայն ո­րոնք մեզ են հա­վաս­տիաց­վել հա­վա­տով (Եբ­րա­ յե­ցի­նե­րին 11.1)։ Միև­նույն ժա­մա­նակ հար­կա­վոր է ըն­դու­նել, որ սա այս տեսքս­տե­ րի միակ ի­մաս­տը չէ։ Մենք նաև մո­տե­ցել ենք Սիոն լե­ռա­նը՝ Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյա­նը մեր ներ­կա­յա­ցուց­չի՝ Հի­սու­սի մի­ջո­ցով (Ե­փե­սա­ցի­նե­ րին 2.5, 6, Կո­ղո­սա­ցի­նե­րին 3.1)։ Հի­սու­սի համ­բար­ձու­մը հա­վա­տի հարց չէ, այն փաստ է։ Հի­սու­սի համ­բարձ­ման հենց այս տե­սանկ­ 98

Դաս 10

յունն է, որ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին ուղղ­ված գրքում առ­կա հոր­դո­րին հա­մո­ զիչ ուժ է տա­լիս ա­մուր պա­հել մեր դա­վա­նու­թյու­նը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.14, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.23)։ Պո­ղոսն ա­սում է. «Արդ ու­նենք եր­կինք­ նե­րով ան­ցած մեծ Քա­հա­նա­յա­պետ…, ուս­տի … հա­մար­ձա­կու­թյամբ մո­տե­նանք» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.14, 16): Այս­պի­սով, մենք ար­դեն տեղ ենք հա­սել մեր ներ­կա­յա­ցուց­չի մի­ ջո­ցով ուս­տի և պետք է պատ­շա­ճո­րեն գոր­ծենք։ Նրա մի­ջո­ցով մենք ճա­շա­կել ենք «երկ­նա­յին պարգևից» և «Աստ­ծու խոս­քի վա­յել­չու­ թյունն ու հան­դերձ­յալ աշ­խար­հի զո­րու­թյուն­նե­րը» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.4, 5)։ Հի­սու­սի համ­բարձ­ման և­ երկ­նա­յին սրբա­րա­նում ծա­ռա­յու­ թյան ի­րո­ղու­թյու­նը «մեզ հա­մար հաս­տա­տուն և­ ան­շարժ խա­րիսխ է» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.19), ե­րաշ­խիք՝ որ խոս­տում­ներն ուժ ու­նեն և վս­տա­հու­թյան ար­ժա­նի են (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.22)։ Մեր հա­վատն ու­ նի պատ­մա­կան խա­րիսխ։ Այ­դու­հան­դերձ, Աստ­ծո նպա­տա­կը կի­րա­կա­նաց­վի ոչ միայն Հի­սու­սում, այլև մե­զա­նում։ Ար­դեն աս­վել է, որ Հի­սու­սի համ­բար­ ձու­մը հա­մա­պա­տաս­խա­նում էր Իս­րա­յե­լի ա­ռա­ջին եր­կու ուխ­ տագ­նա­ցու­թյուն­նե­րին, Զա­տի­կին ու Պեն­տո­կոս­տեին։ Հա­մա­ձայն Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին ուղղ­ված թղթի ու Հայտ­նու­թյուն գրքի՝ վեր­ջին ուխ­ տագ­նա­ցու­թյու­նը՝ Տա­ղա­վա­րա­հա­րաց տո­նը դեռ պետք է տոն­վի։ Մենք այն կտո­նենք Հի­սու­սի հետ, երբ լի­նենք մեր երկ­նա­յին հայ­րե­նի­ քում՝ այն քա­ղա­քում, «ո­րի ճար­տա­րա­պետն ու ա­րա­րիչն Աստ­ված է» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.10, 13–16): Մենք տա­ղա­վար­ներ չենք կա­ռու­ցե­լու, այլ երկն­քից իջ­նե­լու են Աստ­ծո պատ­րաս­տած տա­ղա­վար­նե­րը կամ վրան­նե­րը, և մենք կապ­րենք Նրա հետ հա­վիտ­յան (­Հայտ­նու­թյուն 7.15–17, Հայտ­նու­թյուն 21.1–4, Հայտ­նու­թյուն 22.1–5, Թվեր 6.24–26)։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք սո­վո­րել հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի խոս­տում­նե­ րը մեզ հա­մար ի­րա­կան դարձ­նել այ­սօր, ցա­վով ու տա­ռա­պան­քով լի այս աշ­խար­հում։ Ի՞նչ կպա­տաս­խա­նեք նրանց, ով­քեր ա­սում են, որ այս ա­մենն ըն­դա­մե­նը երևա­կա­յու­թյուն է, ո­րը պար­զա­պես օգ­նում է մեզ մի փոքր թեթևաց­նել մեր կյանքն այս­տեղ և հի­մա։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՄԱՐ­ՏԻ 4

Հետագա ուսումնասիրության համար «Քրիս­տո­սի համ­բար­ձու­մը եր­կինք նշան էր այն բա­նի, որ Նրա հետևորդ­նե­րը պետք է ստա­նա­յին խոս­տաց­ված օրհ­նու­թյուն­նե­րը։ Դաս 10

99

Դրա հա­մար նրանք պետք է սպա­սեին, նախ­քան կսկսեին ի­րենց սուրբ գոր­ծը։ Երբ Քրիս­տո­սը ներս մտավ երկ­նա­յին դար­պաս­նե­ րով, Նա գահ բարձ­րա­ցավ հրեշ­տակ­նե­րի երկր­պա­գու­թյան ու­ղեկ­ ցու­թյամբ։ Հենց որ այս ա­րա­րո­ղու­թյունն ա­վարտ­վեց, Սուրբ Հո­գին ա­ռատ հո­սանք­նե­րով ի­ջավ ա­շա­կերտ­նե­րի վրա, և Քրիս­տոսն իս­ կա­պես փա­ռա­վոր­վեց այն փառ­քով, ո­րը Նա ու­ներ Հոր մոտ հա­վի­ տե­նու­թյու­նից ի վեր։ Պետ­նե­կոս­տեի հե­ղու­մը Երկն­քի լուրն էր այն մա­սին, որ Փր­կագ­նո­ղը ստանձ­նել էր Իր պաշ­տո­նը որ­պես Մել­քի­սե­ դե­կի կար­գի պես քա­հա­նա։ Իր խոստ­ման հա­մա­ձայն՝ Նա երկն­քից Իր հետևորդ­նե­րին էր ու­ղար­կել Սուրբ Հո­գուն որ­պես նշան, որ Ին­քը որ­պես քա­հա­նա և թա­գա­վոր ստա­ցել է ողջ իշ­խա­նու­թյու­նը երկն­ քում ու երկ­րի վրա և Օծ­յալն էր Իր ժո­ղովր­դի վրա։ Նրանք կա­րող էին վստա­հա­բար օգ­տա­գոր­ծել Նրա ա­նու­նը, չէ՞ որ Նա նրանց Ըն­կերն ու ա­վագ Եղ­բայրն էր։ Քրիս­տո­սի հետ հա­ ղոր­դակ­ցու­թյան բեր­վե­լով, նրանք նստե­ցին Նրա հետ երկն­քում։ Ինչ­պի­սի՜ կրա­կոտ խոս­քով էին նրանք ներ­կա­յաց­նում ի­րենց գա­ղա­ փար­նե­րը, երբ վկա­յում էին Նրա մա­սին»։ Է­լեն Ուայթ, Գործք ա­ռա­ քե­լոց, էջ 38, 46։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Սաղ­մո­սեր­գուն ա­սում է. «Իմ ան­ձը ծա­րավ է Աստ­ծուն՝ կեն­դա­ նի Աստ­ծուն. ե՞րբ պի­տի գամ և­ երևամ Նրա առջև» (­Սաղ­մոս­ ներ 42.2)։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք մենք ու­նե­նալ Նրա առջև երևա­ լու միև­նույն ծա­րա­վը։ Ե­թե մենք ու­րա­խու­թյուն չենք զգում հի­մա, երբ Աստ­ծուն երկր­պա­գում ենք և Նրա ներ­կա­յու­թյան մեջ ենք գա­լիս հա­վա­տով, արդ­յո՞ք եր­ջան­կու­թյուն կզգանք ա­պա­գա­յում։ Ո­րո՞նք են այն գոր­ծոն­նե­րը, ո­րոնք դրդում են ու­րա­խու­թյան Աստ­ ծո ա­ռաջ ներ­կա­յա­նա­լիս։ 2. Հա­վա­տը ծաղ­րող մի գրքում մար­դիկ ստեղ­ծում են մի ռո­բոտ, ո­րը մեր փո­խա­րեն հա­վա­տում է։ Ու թեև սա ծաղրանք է, ինչ­պե՞ս կա­րող ենք զգու­շա­նալ, որ­պես­զի չա­նենք այն­պես, ինչ­պես Իս­րա­ յելն ա­րեց ա­նա­պա­տում, այ­սինքն չպա­հանջ­նեք միջ­նորդ­ներ մեր և Աստ­ծո միջև։ Մենք հակ­ված ենք թույլ տա­լու, որ­պես­զի ու­րիշ մար­դիկ ու­սում­նա­սի­րեն Աստ­վա­ծա­շուն­չը և դ­րա­նում գան­ձեր գտնեն մեր փո­խա­րեն։ Ո­րոշ մար­դիկ գայ­թակ­ղու­թյուն են ու­նե­ նում կար­ծե­լու, որ ի­րենց հա­մար ար­ված ու­րիշ­նե­րի ա­ղոթք­ներն Աստ­ծո աչ­քում ա­վե­լի մեծ ար­ժեք են կրում, քան ի­րենց սե­փա­կան ա­ղոթք­նե­րը։ Ին­չո՞ւ պետք է խու­սա­փենք այս հոգևոր ծու­ղա­կից։ 100

Դաս 10

Ին­չո՞ւ Հի­սու­սի շնոր­հիվ կա­րող ենք մո­տե­նալ Աստ­ծուն ա­ռանց որևէ մե­կի անհ­րա­ժեշ­տու­թյան։ 3. Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիր­քը փրկու­թյան հա­վաս­տիաց­ման մա­սին է։ Այ­դու­հան­դերձ, ինչ­պե՞ս պետք է զգույշ լի­նենք, որ­պես­զի չշփո­ թենք ինք­նավս­տա­հու­թյու­նը վսհա­տու­թյան հե­տ։

Դաս 10

101

­ԴԱՍ 11 ՄԱՐ­ՏԻ 5–11

ՀԻՍՈՒՍԸ՝ ՄԵՐ ՀԱՎԱՏԻ ԶՈՐԱԳԼՈՒԽՆ ՈՒ ԿԱՏԱՐՈՂԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.35–39, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 1.17, Եբ­րա­յե­ցի­ նե­րին 11, Հե­սու 2.9–11, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.1–3։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «­Նա­յենք հա­վա­տի զո­րագլ­խին ու այն կա­տա­րո­ղին՝ Հի­սու­ սին, որն իր առջև դրված ու­րա­խու­թյան փո­խա­րեն խա­չը հանձն ա­ռավ և­ա­մոթն ար­հա­մար­հե­լով՝ Աստ­ծու ա­թո­ռի աջ կող­մում նստեց» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.2): Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11-րդ և 12-րդ գ­լուխ­նե­րը թերևս գրքի ա­մե­նա­ սիր­ված գլուխ­ներն են։ Դրանք քրիս­տո­նեա­կան կյան­քը նկա­րագ­ րում են որ­պես մի մրցաս­պա­րեզ, ո­րին մաս­նակ­ցում ենք բո­լորս, և­ ո­րում, բո­լոր նրանք, ով­քեր հա­վա­տա­րիմ են մնում, ստա­նա­լու են պարգևատ­րու­մը։ Դրանք նաև ներ­կա­յաց­նում են փրկագն­ման դրա­ ման որ­պես մի մրցաս­պա­րեզ, ո­րում անց­յա­լի հա­վա­տաց­յալ­նե­րը հաս­տատ մնա­ցին՝ ի հե­ճուկս չար­չա­րանք­նե­րի, սա­կայն դեռևս չեն ստա­ցել պարգևատ­րու­մը։ Եվ դա՝ այն պատ­ճա­ռով, որ պատ­մու­թյունն ա­վարտ­վում է նաև մե­զա­նով, ոչ միայն նրան­ցով։ Մենք եզ­րա­փա­կիչ ակ­տի հե­րոս­ներն ենք։ Դրա­ման ա­վարտ­վում է մեր մուտ­քով և մր­ցաս­պա­րե­զի վեր­ ջին մա­սի վազ­քով, ինչ­պես նաև Հի­սու­սով, Ով նստած է Աստ­ծո աջ կող­մում՝ եզ­րա­փա­կիչ գծի մոտ: Մր­ցաս­պա­րե­զը վա­զե­լու հա­մար Նա տա­լիս է ո­գեշն­չում, ինչ­պես նաև կա­տար­յալ օ­րի­նակ: Նա վերջ­նա­ կան վկան է այն փաս­տի, որ վար­ձատ­րու­թյու­նը ճշմա­րիտ է, և­որ Նա է մեր ա­ռաջ ճա­նա­պարհ բա­ցող նա­խա­կա­րա­պե­տը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.19, 20, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.19–23)։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11-րդ գ­լու­խը բա­ցատ­րում է, որ հա­վատն Աստ­ծո խոս­տում­նե­րի նկատ­մամբ վստա­հու­թյուն ու­նե­նալն է, նույ­նիսկ ե­թե մենք դրանք դեռևս չենք տես­նում։ Այս դա­սը կբա­ցա­հայ­տի, թե ինչ է 102 ­Դաս 1

հա­վա­տը, և թե ինչ­պես է այն ձեռք բեր­վում անց­յա­լի հա­վա­տի հե­րոս­ նե­րի, սա­կայն հատ­կա­պես և բ­նա­կա­նա­բար Հի­սու­սի՝ մեր «հա­վա­տի զո­րագլ­խի ու այն կա­տա­րո­ղի» օ­րի­նա­կով (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.2)։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 6

Արդարները կապրեն հավատով Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.35–39 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է Աստ­ ված մեզ ա­սում այս տեքս­տե­րում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Համ­բե­րու­թյու­նը վեր­ջին ժա­մա­նակ­նե­րի Աստ­ծո ժո­ղովր­դի բնու­ թագ­րա­կան գիծն է, ա­ռանց ո­րի նրանք չեն ստա­նա խոս­տում­նե­րը (­Հայտ­նու­թյուն 13.10, Հայտ­նու­թյուն 14.12)։ Սա­կայն համ­բե­րե­լու հա­ մար հա­վա­տաց­յալ­նե­րը պետք է «անն­կուն պա­հեն» ի­րենց հա­վա­տը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.23, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.14)։ Պո­ղո­սը ցույց տվեց, որ ա­նա­պա­տի սե­րունդն ի վի­ճա­կի չե­ղավ ստա­նա­լու խոս­տում­նե­ րը, քա­նի որ հա­վա­տի պա­կաս ցու­ցա­բե­րեց (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 3.19)։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին ուղղ­ված թուղ­թը հա­վա­տաց­յալ­նե­րին նկա­րագ­րում է նաև որ­պես մի ժո­ղո­վուրդ, ո­րը գտնվում է խոս­տում­նե­րի կա­տար­ ման շե­մին (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.28, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.25, 36–38), և­ ո­րը պետք է ակ­տի­վո­րեն դրսևո­րի իր հա­վա­տը, ե­թե ցան­կա­նում է ստա­նալ այդ խոս­տում­նե­րը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.39)։ Հա­վա­տի իր նկա­րագ­րու­թյու­նը Պո­ղո­սը ներ­կա­յաց­նում է Ամ­բա­ կում 2.2–4 մեջ­բեր­մամբ։ Ամ­բա­կումն Աստ­ծուն հարց­րեց, թե ին­չու է Նա համ­բե­րում ամ­բա­րիշտ­նե­րին, ո­րոնք ճնշում են ար­դար­նե­րին (Ամ­բա­կում 1.12–17)։ Մար­գա­րեն ու իր ժո­ղո­վուր­դը տա­ռա­պում էին և­ու­զում էին, որ Աստ­ված մի­ջամ­տի։ Սա­կայն Աստ­ված պա­տաս­խա­ նեց, որ Իր խոստ­ման ի­րա­կա­նաց­ման հա­մար նշա­նակ­ված ժա­մա­ նակ կա, և նրանք պետք է սպա­սեն (Ամ­բա­կում 2.2–4)։ Ամ­բա­կումն ու իր ժո­ղո­վուր­դը մեզ նման ապ­րում էին խոստ­ման ու դրա ի­րա­կա­ նաց­ման միջև ըն­կած ժա­մա­նակ­նե­րում։ Աստ­ծո լու­րը շա­րու­նակ­վում է Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին ուղղ­ված գրքում. «­Նա, ով գա­լու է, կգա ու չի ու­շա­ նա» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.37, տե՛ս նաև Ամ­բա­կում 2.3)։ Այս լու­րը խո­սում է Հի­սու­սի մա­սին։ Նա է ար­դա­րը, հա­վա­տի մարմ­նա­ցու­մը, Ով հա­ճո է Աստ­ծուն և կ­յանք է տա­լիս (Եբ­րա­յե­ցի­նե­ րին 10.5–10)։ ­Դաս 1

103

Ա­պա ին­չո՞ւ պետք է Նա «ու­շա­նա»։ Նա չի ու­շա­նա։ Նա ար­դեն ե­կել է մեզ հա­մար մեռ­նե­լու (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.15–26) և­ան­կաս­կած նո­րից կգա նշա­նակ­ված ժա­մին (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.27, 28, Եբ­րա­յե­ցի­ նե­րին 10.25)։ Աստ­ծո լու­րը շա­րու­նակ­վում է. «Իմ ար­դա­րը հա­վա­տով կապ­րի» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.38)։ Պո­ղո­սը նույն բանն ա­սում է Հռո­մեա­ցի­նե­ րին 1.17 և Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 3.11 հա­մար­նե­րում։ Հռո­մեա­ցի­նե­րին 1.16, 17 հա­մար­նե­րի տեքս­տը հատ­կա­պես մեծ լույս է սփռում, քա­նի որ բա­ցատ­րում է, որ Աստ­ծո ար­դա­րու­թյու­նը հայտն­վում է «հա­վա­ տից՝ հա­վա­տի մեջ»։ Պո­ղո­սը նկա­տի ու­նի, որ նախ Աստ­ված է հա­ վա­տա­րիմ Իր խոս­տում­նե­րին և դ­րա շնոր­հիվ ի հայտ է գա­լիս մեր հա­վա­տար­մու­թյունն ու հա­վա­տը։ Այս­պի­սով, քա­նի որ Աստ­ված հա­վա­տա­րիմ է մնում Իր խոս­տում­ նե­րին (Բ Տի­մո­թեո­սին 2.13), ար­դար­նե­րը, ի պա­տաս­խան Աստ­ծո հա­վա­տար­մու­թյան, նույն­պես հա­վա­տա­րիմ կմնան։ Ին­չո՞ւ է կարևոր գի­տակ­ցել, որ մեր հա­վա­տը Աստ­ծո հա­վա­տար­ մու­թյան արդ­յունքն է ու սնվում է դրա­նով։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք սո­վո­րել ա­վե­լի շատ վստա­հել մեր ու մեզ ար­ված Նրա խոս­տում­ նե­րի նկատ­մամբ Նրա ու­նե­ցած հա­վա­տար­մու­թյա­նը։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 7

Հավատով Աբրահամը Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին ուղղ­ված թուղ­թը հա­վա­տը նկա­րագ­րում է որ­պես «հու­սաց­ված բա­նե­րի հաս­տա­տում ու ա­ներևույթ բա­նե­րի ա­պա­ ցույց» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.1)։ Այ­նու­հետև ներ­կա­յաց­նում է Իս­րա­յե­լի պատ­մու­թյան մեջ ե­ղած հա­վա­տա­րիմ մարդ­կանց մի ցու­ցակ, ո­րոնք օ­րի­նակ են ծա­ռա­յում, թե ինչ ա­սել է հա­վա­տալ, և­ ո­րոնք ի ցույց են դրել ի­րենց հա­վատն ի­րենց գոր­ծե­րով։ Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.1–19 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ ա­րե­ցին հա­վա­տի այս «հե­րոս­նե­րը», ին­չը նրանց հա­վատն օ­րի­նա­կե­լի է դարձ­նում։ Ինչ­պե՞ս են նրանց գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը կապ­ված ա­ներևույթ բա­նե­րին հու­սա­լու հետ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 104 ­Դաս 1

Աբ­րա­հա­մը թերևս այս գլխի ա­մե­նա­կարևոր կեր­պարն է։ Նրա վեր­ջին հա­վատ­քի գոր­ծը հատ­կա­պես ու­սու­ցա­նող է՝ կապ­ված հա­ վատ­քի ի­րա­կան էու­թյան հետ: Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին թուղ­թը նշում է, որ Ի­սա­հա­կին զո­հա­բե­րե­լու Աստ­ծո հրա­հանգն Աբ­րա­հա­մին ա­սես հա­կա­սու­թյուն է են­թադ­րում Աստ­ծո մա­սով (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.17, 18)։ Ի­սա­հակն Աբ­րա­հա­մի միակ որ­դին չէր։ Աբ­րա­հա­մի ա­ռաջ­նեկն Իս­մա­յիլն էր, սա­կայն Աստ­ ված Աբ­րա­հա­մին ա­սաց, որ կա­րող է ըն­դու­նել Իս­մա­յի­լին ու նրա մո­ րը տա­նից դուրս ա­նե­լու Սա­րա­յի ա­ռա­ջար­կը, ո­րով­հետև Ին­քը հոգ կտա­նի նրանց մա­սին, ինչ­պես նաև ո­րով­հետև նրա հա­մար սե­րունդ Ի­սա­հա­կով էր կոչ­վե­լու (Ծնն­դոց 21.12, 13)։ Սա­կայն հա­ջորդ գլխում Աստ­ված հրա­հան­գում է Աբ­րա­հա­մին Ի­սա­հա­կին ող­ջա­կեզ զոհ մա­ տու­ցել։ Ծնն­դոց 22-րդ գլ­խում տրված Աստ­ծո հրա­հանգ­նե­րը, թվում է, կա­տա­րե­լա­պես հա­կա­սում էին Ծնն­դոց 12–21-րդ գ­լուխ­նե­րում Նրա տված խոս­տում­նե­րին։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին թուղ­թը եզ­րա­կաց­նում է, որ Աբ­րա­հա­մը հիա­նա­ լի կեր­պով լու­ծեց այս գլուխ­կոտ­րու­կը՝ գա­լով այն եզ­րա­կա­ցու­թյա­նը, որ Աստ­ված հա­րու­թյուն կտա Ի­սա­հա­կին, երբ նա նրան մա­տու­ցի որ­պես զոհ։ Սա ապ­շե­ցու­ցիչ է, քա­նի որ մինչ այդ ոչ ոք դեռ հա­ րու­թյուն չէր ա­ռել։ Սա­կայն, կար­ծես թե Աստ­ծո հետ ու­նե­ցած Աբ­ րա­հա­մի նախ­կին փոր­ձա­ռու­թյունն էր ստի­պել Աբ­րա­հա­մին նման վստա­հու­թյուն ու­նե­նալ։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.12 հա­մա­րը նշում է, որ Ի­սա­հա­կը ծնվեց Աստ­ծո զո­րու­թյամբ նրա­նից, ով «զա­ռամ­յալ էր» (տա­ռա­ցի թարգ­մա­նու­թյամբ՝ «մե­ռե­լի պես»)։ Պո­ղո­սը նաև նշում է, որ չնա­յած Աբ­րա­հա­մի «զա­ռամ­յալ» և Սա­րա­յի ա­մուլ լի­նե­լուն, չնա­ յած այն փաս­տին, որ «հույս չկար, նա հու­սա­լով հա­վա­տաց, որ շատ ազ­գե­րի հայր է լի­նե­լու», ո­րով­հետև հա­վա­տաց, որ Աստ­ված «մե­ռել­ նե­րին կեն­դա­նաց­նում է և չե­ղած բա­նե­րը գո­յու­թյան կո­չում» (Հռո­ մեա­ցի­նե­րին 4.17–20)։ Այս­պի­սով, պետք է որ են­թադ­րած լի­ներ, որ ե­թե Աստ­ված ինչ-որ ի­մաս­տով Ի­սա­հա­կին կյանք էր տվել մե­ռել­նե­ րից, Նա կա­րող էր դա նո­րից ա­նել։ Անց­յա­լում ար­ված Աստ­ծո ա­ռաջ­ նոր­դու­թյան մեջ Աբ­րա­հա­մը տե­սավ նրա կան­խա­վա­յե­լու­մը, ինչ Աստ­ված կա­րող էր ա­նել ա­պա­գա­յում։ Մ­տո­րում­ներն այն փաս­տի շուրջ, թե ինչ­պես է Աստ­ված մեզ ա­ռաջ­նոր­դել անց­յա­լում, ին­չո՞ւ են այդ­քան կարևոր, որ­պես­զի մեր հա­վատն ու վստա­հու­թյու­նը Նրա հան­դեպ ա­մուր մնան։

­Դաս 1

105

Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 8

Մովսես. հավատալով անտեսանելիին Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.20–28 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են ա­րել հա­վա­տի այս մար­դիկ։ Ինչ­պե՞ս են նրանց գոր­ծե­րը կապ­ված հույ­սի ու ան­տե­սա­նե­լի բա­նե­րի հետ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Հա­վա­տի նկա­րագ­րու­թյան այս գլխի երկ­րորդ հզոր կեր­պա­րը Մով­սեսն է։ Մով­սե­սի կյան­քը սկսվում և­ ա­վարտ­վում է թա­գա­վո­ րին չհնա­զանդ­վե­լու եր­կու գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րով։ Մով­սե­սի ծնող­նե­րը թաքց­րին նրան, երբ նա ծնվեց, ո­րով­հետև «թա­գա­վո­րի հրա­մա­նից չվա­խե­ցան» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.23), և Մով­սե­սը լքեց Ե­գիպ­տո­սը՝ «թա­գա­վո­րի բար­կու­թյու­նից չվա­խե­նա­լով» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.27)։ Սա­կայն Մով­սե­սի ա­մե­նան­շա­նա­կա­լից գործն այն է, որ «հրա­ժար­վեց փա­րա­վո­նի դստեր որ­դի կոչ­վե­լուց» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.24)։ Այն տե­ ղե­կու­թյու­նը, որ Մով­սե­սի որ­դե­գիր մայ­րը «փա­րա­վո­նի դուստրն» էր, խո­սում է այն մա­սին, որ նա պետք է դառ­նար հա­ջորդ փա­րա­վո­նը։ Սա­կայն Մով­սե­սը կա­մո­վին թո­ղեց այն ժա­մա­նակ­նե­րի ա­մե­նահ­զոր ազ­գի հա­ջորդ կա­ռա­վա­րի­չը դառ­նա­լու հե­ռան­կա­րը և փո­խա­րե­նը դար­ձավ նոր ա­զա­տագր­ված ստրուկ­նե­րի՝ փաս­տա­ցի փախս­տա­ կան­նե­րի ա­ռաջ­նոր­դը։ Հա­մե­մա­տե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.24–27 և Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.32–35 հա­մար­նե­րը։ Ո­րո՞նք էին Մով­սե­սի և Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գրքի հաս­ցեա­տե­րե­րի ի­րա­վի­ճակ­նե­րի նմա­նու­թյուն­նե­րը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Մով­սե­սի մե­ծու­թյունն այն է, որ նա կա­րո­ղա­ցավ նա­յել Ե­գիպ­տո­սի թա­գա­վո­րի խոս­տում­նե­րից այն կողմ և տես­նել ան­տե­սա­նե­լին՝ Աստ­ ծո խոս­տում­նե­րը։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին թուղթն ա­սում է, որ բա­նա­լին այն է, որ Մով­սե­սի հա­յաց­քը գրա­վում էր ոչ թե Ե­գիպ­տո­սի հարս­տու­թյուը, այլ «վար­ձի հա­տու­ցու­մը»։ Այս վար­ձի հա­տու­ցումն այն նույն վար­ ձատ­րու­թյունն է, ո­րի մա­սին խոս­վում է Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.35 հա­ մա­րում, որն Աստ­ված խոս­տա­ցել է բո­լոր նրանց, ով­քեր հա­վա­տում են Ի­րեն։ 106 ­Դաս 1

Մով­սե­սի մա­սին աս­ված Պո­ղո­սի խոս­քե­րը պետք է որ հզոր հետք թո­ղած լի­նեն Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին թղթի ա­ռա­ջին հաս­ցեա­տե­րե­րի սրտե­ րում։ Քրիս­տո­սին հա­վա­տա­լու պատ­ճա­ռով նրանք են­թարկ­վում էին նա­խա­տին­քի ու վի­րա­վո­րանք­նե­րի։ Նրանց նաև չար­չա­րում էին, հափշ­տա­կում նրանց ու­նեց­ված­քը (Եբրայեցիներին 10:32–34)։ Ո­մանք բան­տում էին (Եբրայեցիներին 13:3)։ Դրան զու­գա­հեռ, Մով­ սե­սը ո­րո­շեց ծա­ռա­յել Աստ­ծո ժո­ղովր­դին՝ փո­խե­լով Ե­գիպ­տո­սի հարս­տու­թյուն­նե­րը այն վի­րա­վո­րանք­նե­րի հետ, որ կրում ու կրե­լու էր Քրիս­տո­սի ա­նու­նի հա­մար, քան­զի հա­վա­տում էր, որ Քրիս­տո­սի տված վար­ձատ­րու­թյունն ան­հա­մե­մատ ա­վե­լի մեծ է, քան որևէ բան, որ Ե­գիպ­տո­սը կա­րող էր երբևէ ա­ռա­ջար­կել։ Ի՞նչ բա­խում­նե­րի եք են­թարկ­վել հա­նուն ձեր հա­վա­տի։ Ին­չի՞ց եք հրա­ժար­վել դրա հա­մար։ Ին­չո՞ւ է վերջ­նա­կան վար­ձատ­րու­թյու­ նը դրան ար­ժա­նի, նույ­նիսկ ե­թե այժմ չեք տես­նում այն։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 9

Հավատով Ռախաբը և մյուսները Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.31 և Հե­սու 2.9–11 հա­մար­նե­րը։ Ին­չո՞ւ է Ռա­խա­բը՝ հե­թա­նոս մարմ­նա­վա­ճա­ռը, նե­րառ­ված այս տեքս­տում որ­պես սուրբ աստ­վա­ծաշնչ­յան կեր­պար։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ռա­խա­բը թերևս Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11-րդ գլ­խում հան­դի­պող ա­մե­ նաանս­պա­սե­լի կեր­պարն է։ Նա ա­նու­նով նշվող եր­կու կա­նան­ցից մեկն է։ Նա տաս­նե­րորդն է ցու­ցա­կում։ Նրան նա­խոր­դում են Իս­րա­ յե­լի նա­խա­հայ­րերն ու նա­հա­պետ­նե­րը, և նրան­ցից յու­րա­քանչ­յու­րը հա­մար­վում էր ար­դար։ Երբ հեր­թը հաս­նում է նրան, մենք տես­նում ենք, որ նա ոչ միայն կին է, այլև հե­թա­նոս մարմ­նա­վա­ճառ։ Ա­մե­նա­զար­մա­նա­լին այն է, որ նա գլխի թե­մա­տիկ կենտ­րո­նում և գա­գաթ­նա­կե­տին է ներ­կա­յաց­ված։ Ցու­ցա­կը կազմ­ված է յու­րա­հա­ տուկ ձևով։ Յու­րա­քանչ­յուր գրա­ռում սկսվում է «հա­վա­տով» ար­ տա­հայ­տու­թյան կրկնու­թյամբ։ Հիմ­նա­կան օ­րի­նակն է՝ «հա­վա­տով այս ու այն մար­դը ա­րեց այս ու այն գոր­ծը», կամ՝ «հա­վա­տով այ­սինչ կամ այ­նինչ բա­նը պա­տա­հեց այս կամ այն մար­դուն»։ Այս կրկնու­ ­Դաս 1

107

թյունն ըն­թեր­ցո­ղի մոտ մե­ծաց­նում է սպա­սու­մը, որ կլսի վճռա­կան հա­վաս­տիա­ցու­մը, որ «հա­վա­տով Հե­սուն ա­ռաջ­նոր­դեց ժո­ղովր­դին դե­պի խոս­տաց­ված եր­կիր»։ Սա­կայն տեքստն այդ մա­սին լռում է։ Ընդ­հա­կա­ռա­կը, Հե­սուի մա­սին խոսք չկա, նրա տեղն զբա­ղեց­նում է մարմ­նա­վա­ճառ կի­նը։ Ռա­խա­բին հի­շա­տա­կե­լուց հե­տո կրկնվող մո­դե­լը կտրա­կա­նա­պես ա­վարտ­վում է հետև­յալ ար­տա­հայ­տու­թյամբ. «Եվ էլ ի՞նչ ա­սեմ» (Եբ­ րա­յե­ցի­նե­րին 11.32): Այ­նու­հետև Պո­ղո­սը հապ­ճեպ թվար­կում է մի քա­նի այլ ա­նուն­ներ և­ ի­րա­դար­ձու­թյուն­ներ, ո­րոնք ման­րա­մաս­նո­ րեն չի բա­ցատ­րում։ Ռա­խա­բի հա­վա­տի գործն այն էր, որ նա լսեց, հա­վա­տաց ու հնա­զանդ­վեց, նույ­նիսկ երբ չու­ներ տե­սա­նե­լի ա­պա­ցույց։ Նա չէր տե­սել Ե­գիպ­տո­սի պա­տու­հաս­նե­րը, Կար­միր ծովն անց­նե­լու մի­ջո­ ցով ա­զա­տագ­րու­մը, ա­պա­ռա­ժից ջրի ժայթ­քելն ու երկն­քից հա­ցի իջ­նե­լը, սա­կայն հա­վա­տաց այդ ա­մե­նին։ Նա լավ օ­րի­նակ էր Եբ­րա­ յե­ցի­նե­րին գրքի հաս­ցեա­տե­րե­րի հա­մար, ո­րոնք չէին լսել Հի­սու­սի քա­րոզ­նե­րը և չէին տե­սել Նրա ա­րած հրաշք­նե­րը, ինչ­պես նաև մեզ հա­մար, որ վե­րը նշված­նե­րից ո­չինչ չենք տե­սել։ «­Ռա­խա­բը պոռ­նիկ էր, որն ապ­րում էր Ե­րի­քո­վի պարս­պի վրա։ Նա թաքց­րեց եր­կու իս­րա­յե­լա­ցի լրտե­սի, ո­րոնք ե­կել էին քա­ղա­քի ամ­րու­թյունն ու պաշտ­պա­նու­թյունն ստու­գե­լու։ Քա­նի որ նա բա­ րի գտնվեց լրտես­նե­րի հան­դեպ և հայ­տա­րա­րեց, որ հա­վա­տում է Աստ­ծուն, լրտես­նե­րը խոս­տա­ցան, որ երբ քա­ղաքն առն­վի, Ռա­խա­ բի ու նրա ըն­տա­նի­քի կյան­քը կպահ­պան­վի»։ Նե­րա­ծու­թյուն Ռա­ խա­բի մա­սին, Աստ­ծո դուստ­րե­րը, էջ 35։ Այ­նու­հետև Պո­ղո­սը շա­րու­նա­կում է թվար­կել այն դժվա­րու­թյու­ նե­րը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.35–38), ո­րոնց շա­տե­րը բախ­վե­ցին։ «Ա­զա­ տու­թյու­նը չըն­դու­նե­լով» ար­տա­հայ­տու­թյու­նը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.35) են­թադ­րում է, որ նրանք ու­նեն փախ­չե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն, սա­կայն ընտ­րում են չա­նել դա, քա­նի որ նրանց հա­յացքն ուղղ­ված էր Աստ­ծո վար­ձատ­րու­թյա­նը։ Թեև մենք չենք տե­սել թվարկ­ված­նե­րից և­ ոչ մե­կը, (վե­ցօր­յա ա­րա­րու­մը, ել­քը Ե­գիպ­տո­սից, Քրիս­տո­սի խա­չը), ի՞նչ հրա­շա­լի պատ­ճառ­ներ ու­նենք հա­վա­տա­լու, որ դրանք ի­րա­կա­նում տե­ղի են ու­նե­ցել։

108 ­Դաս 1

ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 10

Հիսուսը՝ մեր հավատի Զորագլուխն ու Կատարողը Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.1–3 հա­մար­նե­րը։ Հա­մա­ձայն այս տեքս­տե­րի՝ ի՞նչ պետք է մենք ա­նենք։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Հա­վա­տի նկա­րագ­րու­թյունն իր ի­րա­կան գա­գաթ­նա­կե­տին է հաս­ նում Հի­սու­սով Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12-րդ գլ­խում։ Պո­ղո­սը նա­մակն սկսել էր Հի­սու­սով, Ով Նա է, «ով գա­լու է», և Ով «չի ու­շա­նա» (Եբ­րա­յե­ցի­ նե­րին 10.37), և­եզ­րա­փա­կում է իր նա­մա­կը Հի­սու­սով՝ մեր հա­վա­տի «­Կա­տա­րո­ղով» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.2)։ Հի­սու­սը մեր հա­վա­տի «զո­ րագ­լուխն ու կա­տա­րողն է»։ Սա նշա­նա­կում է, որ Հի­սուսն այն Մեկն է, Ով հա­վա­տը հնա­րա­վոր է դարձ­նում և­ օ­րի­նակ է, Ով կա­տա­րե­լա­ պես մարմ­նա­վո­րում է, թե ինչ ա­սել է հա­վա­տի կյանք։ Հի­սու­սի հետ հա­վա­տը հա­սել է իր կա­տար­յալ ար­տա­հայտ­մա­նը։ Հի­սու­սը մեր հա­վա­տի «զո­րագ­լուխն» («հե­ղի­նա­կը» կամ «նա­խա­ կա­րա­պետն») է առն­վազն ե­րեք ի­մաստ­նե­րով։ Նախ, Նա միակն է, Ով ա­վար­տել է մրցաս­պա­րե­զը դրա ա­մե­նա­ լիար­ժեք ի­մաս­տով։ Նա­խորդ գլուխ­նե­րում ներ­կա­յաց­ված մյուս­նե­րը դեռևս չեն հա­սել ի­րենց նպա­տա­կին (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.39, 40)։ Սա­ կայն Հի­սու­սը մտել է Աստ­ծո հան­գիս­տը երկն­քում և նս­տած է Հոր աջ կող­մում։ Մենք, այս մյուս­նե­րի հետ միա­սին, թա­գա­վո­րե­լու ենք Հի­սու­սի հետ երկն­քում (­Հայտ­նու­թյուն 20.4)։ Երկ­րորդ, ի­րա­կա­նում Հի­սու­սի կա­տար­յալ կյանքն էր, որ այս մյուս­նե­րի հա­մար հնա­րա­վոր դարձ­րեց ի­րենց մրցաս­պա­րեզն ըն­թա­ նա­լը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.5–14)։ Ե­թե Հի­սու­սը չգար, մյուս բո­լո­րի ըն­ թա­ցած մրցաս­պա­րե­զը պար­զա­պես ա­նի­մաստ կլի­ներ։ Եվ վեր­ջա­պես, Հի­սուսն է պատ­ճա­ռը, որ մենք հա­վատ ու­նենք։ Որ­պես մեկ Աստ­ծո հետ՝ Նա ար­տա­հայ­տեց մեր նկատ­մամբ ու­նե­ ցած Աստ­ծո հա­վա­տար­մու­թյու­նը։ Աստ­ված եր­բեք չի դա­դա­րեց­րել մեզ փրկե­լու Իր ջան­քե­րը, ա­հա թե ին­չու մենք վեր­ջում կստա­նանք վար­ձատ­րու­թյու­նը, ե­թե ինք­ներս չհրա­ժար­վենք դրա­նից։ Հի­սու­սը մրցաս­պա­րեզն ըն­թա­ցավ համ­բե­րու­թյամբ և մ­նաց հա­վա­տա­րիմ, նույ­նիսկ երբ մենք ան­հա­վատ էինք (Բ Տի­մո­թեոս 2.13)։ Մեր հա­վատն ըն­դա­մենն ար­ձա­գանք է Նրա հա­վա­տար­մու­թյա­նը։ ­Դաս 1

109

Եվ ի վեր­ջո, Հի­սու­սը հա­վա­տի «կա­տա­րողն» է, ո­րով­հետև կա­ տար­յալ օ­րի­նակ է ծա­ռա­յում նրա, թե ինչ­պես պետք է ըն­թա­նալ հա­ վա­տի մրցաս­պա­րե­զը։ Ինչ­պե՞ս Նա ըն­թա­ցավ։ Նա մի կողմ դրեց Իր հե­ղի­նա­կու­թյու­նը՝ ա­մեն ինչ տա­լով մեզ հա­մար (­Փի­լիպ­պե­ցի­նե­րին 2.5–8)։ Նա եր­բեք, եր­բեք չմե­ղան­չեց։ Հի­սուսն Իր հա­յաց­քը հա­ռել էր վար­ձատ­րու­թյա­նը, ո­րը Նրա առջև դրված ու­րա­խու­թյունն էր՝ տես­ նել մարդ­կու­թյա­նը փրկագն­ված Իր շնոր­հով։ Ուս­տի Նա համ­բե­րեց չհաս­կաց­ված լի­նե­լուն ու վի­րա­վո­րանք­նե­րին և­ար­հա­մար­հեց խա­չի ա­մո­թը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.2, 3)։ Այժմ ըն­թա­նա­լու մեր հերթն է։ Թեև եր­բեք մեր սե­փա­կան ու­ժե­րով չենք կա­րող հաս­նել նրան, ինչ Հի­սուսն ա­րեց, մեր առջև ու­նենք Նրա կա­տար­յալ օ­րի­նա­կը, և­ ուս­տի, հա­վա­տա­լով Նրան և մեր աչ­քե­րը Նրան հա­ռե­լով (ինչ­պես և շատ այլ աչ­քեր)՝ մենք ա­ռաջ ենք շարժ­վում հա­վա­տով՝ ա­պա­վի­նե­լով մեծ վար­ձատ­րու­թյուն տա­լու Նրա խոստ­ մա­նը։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՄԱՐ­ՏԻ 11

Հետագա ուսումնասիրության համար «­Հա­վա­տով դուք դար­ձաք Քրիս­տո­սի­նը և հա­վա­տով էլ պետք է ա­ճեք Նրա­նում` տա­լով և վերց­նե­լով: Դուք պետք է տաք այն ա­մե­նը, ինչ ու­նեք` ձեր սիր­տը, ձեր կամ­քը, ձեր ծա­ռա­յու­թյու­նը, հանձն­վեք Նրան` հնա­զանդ­վե­լով Նրա բո­լոր պա­հանջ­նե­րին: Դուք պետք է ամ­ բող­ջը հանձ­նեք Քրիս­տո­սին, Ով բո­լոր օրհ­նու­թյուն­նե­րի լիու­թյունն է, Ով պետք է ապ­րի ձեր սրտում` լի­նե­լու ձեր ու­ժը, ձեր ար­դա­րու­թյու­նը, ձեր հա­վի­տե­նա­կան օգ­նա­կա­նը, և զո­րաց­նի ձեզ` հնա­զանդ­վե­լու հա­ մար»։ Է­լեն Ուայթ, Քայ­լեր դե­պի Քրիս­տոս, էջ 70։ «Աստ­ված մեզ եր­բեք չի խնդրում հա­վա­տալ` ա­ռանց բա­վա­րար վկա­յու­թյան, ո­րի վրա կա­րե­լի է հիմ­նել մեր հա­վա­տը: Նրա գո­յու­թյու­ նը, Նրա բնա­վո­րու­թյունն ու Նրա խոս­քի ճշմար­տա­ցիու­թյու­նը` այս ա­մե­նը հաս­տատ­ված են վկա­յու­թյուն­նե­րով, ո­րոնք դի­մում են մեր բա­նա­կա­նու­թյա­նը, և­ այդ վկա­յու­թյուն­նե­րը բազ­մա­թիվ են: Սա­կայն Աստ­ված եր­բեք չի բա­ցա­ռել կաս­կա­ծե­լու հնա­րա­վո­րու­թյու­նը: Մեր հա­վա­տը հիմ­նենք ոչ թե ա­պա­ցույ­ցի, այլ վկա­յու­թյան վրա: Կաս­կած փնտրող­նե­րը հնա­րա­վո­րու­թյուն կու­նե­նան կաս­կա­ծե­լու, մինչ­դեռ նրանք, ով­քեր ի­րոք ու­զում են ի­մա­նալ ճշմար­տու­թյու­նը, բա­վա­կա­ 110 ­Դաս 1

նա­չափ վկա­յու­թյուն­ներ կգտնեն` ի­րենց հա­վա­տը դրանց վրա հիմ­ նե­լու հա­մար: Սահ­մա­նա­փակ միտքն ան­կա­րող է լիո­վին ըմբռ­նել Ան­սահ­մա­նի բնա­վո­րու­թյու­նը կամ գոր­ծե­րը: Ա­մե­նա­հան­ճա­րեղ և­ ա­մե­նա­կիրթ մարդ­կա­յին մտքի հա­մար ան­գամ այդ սուրբ Էա­կը միշտ ա­ռեղծ­ված է մնա­լու: «­Կա­րո՞ղ ես Աստ­ծո խոր­հուր­դը գտնել կամ Ա­մե­նա­կա­րո­ղի էու­թյա­նը հաս­նել: Նա երկն­քի բարձ­րու­թյունն ու­նի, ի՞նչ կա­նես դու, դժոխ­քից խոր է նա, ի՞նչ կհաս­կա­նաս» (­Հոբ 11.7,8)»։­ է­լեն Ուայթ, Քայ­լեր դե­պի Քրիս­տոս, էջ 105։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Վաղ շրջա­նի մի քրիս­տոն­յա գիտ­նա­կան գրել է. «Կ­րե­դո ուտ ին­ տե­լի­գամ», ո­րը լա­տի­նե­րե­նից թարգ­մա­նա­բար նշա­նա­կում է. «­Հա­վա­տում եմ, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նամ հաս­կա­նալ»։ Եբ­րա­յե­ցի­ նե­րին 11.3 հա­մարն ա­սում է, որ «հա­վա­տով ենք ի­մա­նում»։ Ի՞նչ կապ կա հա­վա­տա­լու ու ի­մա­նա­լու մեջ։ Ին­չո՞ւ է հա­ճախ հա­վա­ տը նա­խոր­դում ի­մա­նա­լուն։ Այ­սինքն, ին­չո՞ւ մենք պետք է եր­բեմն հա­վա­տով հաս­նենք այն բա­նե­րին, ո­րոնք սկզբում չենք հաս­կա­ նում, բայց հե­տո ա­վե­լի շատ գի­տու­թյուն կու­նե­նանք։ 2. Հու­նա­րեն պիս­տիս բա­ռը նշա­նա­կում է և՛ հա­վատ, և՛ հա­վա­ տար­մու­թյուն։ Ին­չո՞ւ են եր­կու ի­մաստ­ներն էլ կարևոր, երբ փոր­ ձում ենք հաս­կա­նալ, թե ինչ ա­սել է «ապ­րել հա­վա­տով»։ Ինչ­պե՞ս է Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գրքի 11-րդ գլ­խում նկա­րագր­ված ժո­ղո­վուր­դը ցույց տա­լիս իր հա­վա­տար­մու­թյու­նը՝ իր հա­վա­տի ի­րո­ղու­թյու­նը։ 3. Թեև մենք հաս­կա­նում ենք, որ հա­վատն Աստ­ծո պարգև է (Հռո­ մեա­ցի­նե­րին 12.3), ի՞նչ դեր ու­նենք մենք (ե­թե առ­հա­սա­րակ ու­ նենք) այդ պարգևն ստա­նա­լու և պահ­պա­նե­լու հար­ցու­մ։­

­Դաս 1

111

­ԴԱՍ 12 ՄԱՐ­ՏԻ 12–18

ԸՆԴՈՒՆԵԼՈՎ ԱՆՍԱՍԱՆ ԹԱԳԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.18–29, Ելք 32.32, Դա­նիել 7.9, 10, 13–22, Ան­գե 2.6–9, 20–22, Սաղ­մոս­ներ 15.5, Սաղ­մոս­ներ 16.8, Եբ­ րա­յե­ցի­նե­րին 13.15, 16։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ուս­տի ան­շարժ թա­գա­վո­րու­թյուն ըն­դու­նած լի­նե­լով՝ ա­մուր պա­հենք այն շնոր­հը, ո­րով հա­ճույ­քով պի­տի ծա­ռա­ յենք Աստ­ծուն, ա­հով ու երկ­յու­ղա­ծու­թյամբ» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­ րին 12.28): Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.18–29 հա­մար­նե­րը, այս շա­բաթ ու­սում­նա­ սիր­վե­լիք տեքս­տը, ըստ ա­մե­նայ­նի, նա­մա­կի գա­գաթ­նա­կետն են և­ ամ­փո­փում են նա­մա­կի հիմ­նա­կան մտա­հո­գու­թյուն­նե­րը՝ կրկնե­լով այն գա­ղա­փար­նե­րը, ո­րոն­ցով սկսվել է՝ Աստ­ված խո­սել է մեզ հետ Իր Որ­դու մի­ջո­ցով, և մենք պատ­շաճ ու­շադ­րու­թյուն պետք է դարձ­նենք Նրան (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.1, 2, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.25)։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­ րին 12.22–24 հա­մար­նե­րում Հի­սու­սի նկա­րագ­րու­թյունն ամ­փո­փում է Նրա մա­սին նա­մա­կի պնդում­նե­րը՝ Հի­սու­սը նոր ուխ­տի Միջ­նորդն է, և Նրա ար­յու­նը փրկու­թյուն է տրա­մադ­րում հա­վա­տաց­յալ­նե­րին։ Մեզ հա­մար ի­րա­կա­նաց­վող Նրա քա­հա­նա­յա­կան և թա­գա­վո­րա­կան ծա­ ռա­յու­թյու­նը երկ­նա­յին զոր­քե­րի հա­մար տո­նախմ­բու­թյան ա­ռիթ է։ Եվ վեր­ջա­պես, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.25–29 հա­մար­նե­րը ներ­կա­յաց­նում են վեր­ջին և վճ­ռա­կան հոր­դո­րը՝ Աստ­ծո դա­տաս­տա­նը գա­լիս է։ Այն Նրա թշնա­մի­նե­րին կոր­ծա­նում կբե­րի, իսկ Նրա ժո­ղովր­դին՝ ար­դա­րա­ցում ու թա­գա­վո­րու­թյուն (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.28, 29)։ Վեր­ջին մա­սը վե­րա­հաս­տա­տում է խա­չի վրա Հի­սու­սի ձեռք­բեր­ ման կարևո­րու­թյու­նը և հա­վա­տաց­յալ­նե­րի ու­շադ­րու­թյունն ուղ­ղում է Հի­սու­սի երկ­րորդ գա­լուս­տով Նրա վերջ­նա­կան հաղ­թա­նա­կին։ Պո­ ղոսն օգ­տա­գոր­ծում է Դա­նիել 7-րդ գլ­խի պատ­կեր­նե­րը՝ ըն­թեր­ցող­նե­ 112 ­Դաս 1

րին հի­շեց­նե­լու, որ Հի­սուսն Աստ­ծուց՝ Դա­տա­վո­րից (­Դա­նիել 7.9–14) թա­գա­վո­րու­թյուն է ստա­ցել և պատ­րաստ­վում է կի­սել այդ թա­գա­ վո­րու­թյու­նը հա­վա­տաց­յալ­նե­րի՝ «Ա­մե­նա­բարձր­յա­լի սուր­բե­րի» հետ, ով­քեր տի­րա­նա­լու են այդ թա­գա­վո­րու­թյա­նը հա­վիտ­յան և հա­վիտ­ յանս հա­վի­տե­նից (­Դա­նիել 7.18)։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 13

Դուք մոտեցել եք Սիոն լեռանը Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.22–24 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է Պո­ղո­ սը նկա­րագ­րում այս­տեղ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիր­քը հաս­տա­տում է, որ մենք մո­տե­ցել ենք Սիոն լե­ռա­նը և պատ­րաստ­վում ենք մաս­նակ­ցել մեծ տո­նախմ­բու­թյան։ «­Բայց դուք մո­տե­ցել եք Սիոն լե­ռա­նը և կեն­դա­նի Աստ­ծու քա­ղա­քին՝ երկ­նա­յին Ե­րու­սա­ղե­մին ու տո­նախմ­բող բյու­րա­վոր հրեշ­տակ­նե­րին» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.22)։ Մենք ե­կել ենք՝ մեր ներ­կա­յա­ցուց­չի՝ Հի­սու­ սի ան­ձին հա­վա­տա­լով։ Այս տո­նախմ­բու­թյա­նը մենք հան­դի­պում ենք ան­թիվ-ան­հա­մար հրեշ­տակ­նե­րի, Ի­րեն՝ Աստ­ծուն և Հի­սու­սին, Ով տո­նախմ­բու­թյան կենտ­րոնն է։ Մենք գա­լիս ենք որ­պես «երկն­քում գրված անդ­րա­նիկ­նե­րի» հան­դե­սի մի մաս (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.23)։ Մեր ա­նուն­նե­րը գրված են երկն­քի գրքե­րի մեջ, որ­տեղ գրված են Աստ­ծուն դա­վա­նող մարդ­կանց ա­նուն­նե­րը (Ելք 32.32, Սաղ­մոս­ներ 56.8, Դա­նիել 12.1, Մա­ղա­քիա 3.16, Ղու­կաս 10.20, Հայտ­նու­թյուն 13.8, Հայտ­նու­թյուն 17.8)։ Մենք «անդ­րա­նիկ­ներն» ենք, ո­րով­հետև կի­սում ենք Անդ­րա­նի­կի՝ Հի­սու­սի ժա­ռան­գու­թյու­նը լիար­ժե­քո­րեն (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.6)։ Ուս­ տի մենք ե­կել ենք ոչ թե որ­պես հյու­րեր, այլ որ­պես քա­ղա­քա­ցի­ներ (հա­մե­մա­տե՛ք Փի­լիպ­պե­ցի­նե­րին 3.20)։ Մենք նկա­րագր­վում ենք նաև որ­պես «ար­դար­նե­րի կա­տա­րե­լու­թյան հա­սած հո­գի­ներ(ին)» (Եբ­րա­ յե­ցի­նե­րին 12.23)։ Այս ար­տա­հայ­տու­թյու­նը փո­խա­բե­րու­թյուն է, ո­րում մարդ­կա­յին բնու­թյու­նը որ­պես մեկ ամ­բող­ջու­թյուն է ներ­կա­յաց­ված: Դա Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.9 հա­մա­րի «հո­գի­նե­րի Հայր» ար­տա­հայ­տու­ թյան հա­ման­մա­նու­թյուն է, ո­րը վե­րա­բե­րում է Աստ­ծուն՝ որ­պես մեր բո­լո­րի՝ մարդ­կանց Հայր, ո­րոնք բնույ­թով հոգևոր էակ­ներ են։ ­Դաս 1

113

Տո­նախմ­բու­թյու­նը նշում է Հի­սու­սի թա­գա­վո­րա­կան կա­ռա­վար­ ման, քա­հա­նա­յա­կան ծա­ռա­յու­թյան և նոր ուխ­տի սկիզ­բը։ Եբ­րա­յե­ ցի­նե­րին գրքում Սիոն լեռն այն վայրն է, որ­տեղ տե­ղի են ու­նե­նում բո­լոր այս ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րը։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.5–14 հա­մար­նե­ րում ներ­կա­յաց­ված ե­րեք սաղ­մոս­նե­րը նկա­րագ­րում են Որ­դու գա­ հա­կա­լու­մը, և Սիոն լեռն այն վայրն է, որ­տեղ դա տե­ղի է ու­նե­նում (­Սաղ­մոս­ներ 2.6, 7, Սաղ­մոս­ներ 110.1, 2, Սաղ­մոս­ներ 102.21–27)։ Սիոն լե­ռը նաև այն վայրն է, որ­տեղ Որ­դին օծ­վեց «հա­վիտ­յան քա­հա­նա» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 5.6). սա մեջ­բե­րում է Սաղ­մոս­ներ 110.4 հա­մա­րից։ Հա­մա­ձայն Սաղ­մոս­ներ 110-ի՝ Որ­դու՝ որ­պես Քա­հա­նա­ յա­պետ նշա­նա­կու­մը տե­ղի է ու­նե­նում նույն­պես Սիոն լե­ռան վրա (­Սաղ­մոս­ներ 110.2)։ Ի վեր­ջո, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիր­քը հաս­տա­տում է, որ Հի­սու­սի քա­հա­նա­յու­թյան սկիզ­բը դնում է նաև նոր ուխ­տի սկիզ­ բը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.11–22)։ Այս­պի­սով, Սիոն լե­ռը նաև այն վայրն է, որ­տեղ վա­վե­րաց­վել է նոր ուխ­տը։ Այ­նու­հետև Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.22–24 հա­մար­նե­րը նկա­րագ­րում են տո­նախմ­բու­թյու­նը, ո­րը տե­ղի է ու­նե­ցել երկն­քում, երբ Հի­սու­սը համ­բարձ­վեց։ Ի՞նչ գործ­նա­կան ե­ղա­նա­կով կա­րող ենք տո­նել Հի­սու­սի, Նրա քա­հա­նա­յա­կան ծա­ռա­յու­թյան և նոր ուխ­տի ի­րո­ղու­թյու­նը մեր կյան­քում և մեր երկր­պա­գու­թյան մեջ։ Ին­չո՞ւ է այս մեծ ճշմար­ տու­թյամբ ու­րա­խա­նա­լը հաս­տա­տում մեր հա­վա­տը։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 14

Մոտեցել եք Աստծուն՝ բոլորի Դատավորին Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.23 հա­մա­րը։ Ե­թե սա տո­նախմ­ բու­թյուն է, ա­պա ին­չո՞ւ է Աստ­ված նկա­րագր­ված որ­պես Դա­ տա­վոր։ Ինչ­պե՞ս կա­րող է դա­տա­վո­րը լի­նել տո­նախմ­բու­թյան մաս­նա­կից կամ պատ­ճառ։ Կար­դա­ցե՛ք նաև Դա­նիել 7.9, 10, 13–22 հա­մար­նե­րը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.22–24 հա­մար­նե­րում նկա­րագր­ված տո­նախմ­ բու­թյու­նը հու­շում է ա­պա­գա դա­տաս­տա­նի մա­սին։ Աստ­ված՝ Դա­ տա­վո­րը, նա­խա­գա­հում է այս դա­տաս­տա­նը, բաց­վում են գրքե­րը, և­այդ գրքե­րի հի­ման վրա ար­ված ա­պա­գա դա­տաս­տա­նի արդ­յուն­ 114 ­Դաս 1

քում Աստ­ծո ժո­ղո­վուրդն ստա­նում է թա­գա­վո­րու­թյու­նը (Եբ­րա­յե­ցի­ նե­րին 12.28)։ Այս տե­սա­րա­նը հի­շեց­նում է Դա­նիել գրքի 7-րդ գլ­խում ներ­կա­յաց­ ված գա­լուս­տին նա­խոր­դող մեծ դա­տաս­տա­նը, որ­տեղ նկա­րագր­ վում է դա­տաս­տա­նի տե­սա­րան. Աստ­ված՝ «­Հի­նա­վուր­ցը» (­Դա­նիել 7.9), նստած է կրա­կե գա­հի վրա և շր­ջա­պատ­ված է հրեշ­տակ­նե­րով՝ «հա­զար հա­զար­ներ … և բյուր բյու­րա­վոր­ներ» (­Դա­նիել 7.10)։ Բաց­ վում են գրքե­րը (­Դա­նիել 7.10), և դա­տաս­տա­նը ո­րո­շում է կա­յաց­ նում հօ­գուտ «Ա­մե­նա­բարձր­յա­լի սրբե­րի», ով­քեր հե­տա­գա­յում պետք է «վերց­նեն թա­գա­վո­րու­թյու­նը» (­Դա­նիել 7.22)։ Նույն կերպ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.22–29 հա­մար­նե­րը նկա­րագ­ րում են Սիոն լե­ռան վրա՝ երկ­նա­յին Ե­րու­սա­ղե­մում կա­տար­վող դա­ տաս­տան, որ­տեղ Աստ­ված՝ «բո­լո­րի դա­տա­վո­րը», շրջա­պատ­ված է «բյու­րա­վոր» հրեշ­տակ­նե­րով։ Այս տե­սա­րա­նը ևս հ­րե­ղեն է (Եբ­րա­յե­ ցի­նե­րին 12.29)։ Դրա­նում նե­րառ­ված են գրքեր, քա­նի որ սուր­բե­րի ա­նուն­նե­րը «գրված են» դրան­ցում (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.23), ին­չը են­ թադ­րում է, որ դա­տաս­տա­նը լի­նե­լու է հօ­գուտ սուր­բե­րի։ Տե­սա­րա­նի կենտ­րո­նում Հի­սուսն է (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.24)։ Եբ­րա­ յե­ցի­նե­րին 2-րդ գլ­խում Նա նկա­րագր­վում է որ­պես Մար­դու Որ­դի, Ով «փառ­քով ու պատ­վով» պսակ­վեց մեր փո­խա­րեն «մա­հը» ճա­շա­կե­լուց հե­տո (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.9)։ Հա­մա­ձայն Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.10 հա­մա­ րի՝ «մար­դու որ­դին» (տե՛ս Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.6) չար­չար­վեց, որ­պես­զի «շատ որ­դի­նե­րի դե­պի փառք ա­ռաջ­նոր­դի», այ­սինքն, որ­պես­զի հա­վա­ տաց­յալ­նե­րը ևս­ ի վի­ճա­կի լի­նեին «պսակ­վել փառ­քով ու պատ­վով»։ «Որ­դին» այժմ նոր ուխ­տի շնոր­հիվ հա­վա­տաց­յալ­նե­րին բե­րել է Սիոն՝ երկ­նա­յին Ե­րու­սա­ղեմ (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.22–24), որ­տեղ նրանց թա­ գա­վո­րու­թյուն ստա­նա­լու խոս­տում է ար­վում (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.28)։ Այս դա­տաս­տանն իս­կա­պես բա­րի լուր է հա­վա­տաց­յալ­նե­րի հա­ մար, քա­նի որ դրա ել­քը հօ­գուտ նրանց է։ Այս դա­տաս­տանն ար­դա­ րաց­նում է նրանց։ Այն պար­տու­թյան է մատ­նում նրանց ո­սո­խին՝ վի­շա­պին, ո­րը կանգ­նած է այն սար­սա­փե­լի գա­զան­նե­րի հետևում, ո­րոնք հա­լա­ծել են հա­վա­տաց­յալ­նե­րին անց­յա­լում (­Դա­նիել 7) և դա ա­նե­լու են ա­պա­գա­յում (­Հայտ­նու­թյուն 13)։ Այն, ինչ այ­սօր ու­սում­նա­սի­րե­ցինք, ինչ­պե՞ս կա­րող է օգ­նել մեզ հաս­կա­նալ, որ ե­րեք հրեշ­տակ­նե­րի պատ­գա­մում նկա­րագր­ված Աստ­ծո դա­տաս­տա­նը «բա­րի լուր» է ներ­կա ժա­մա­նակ­նե­րի հա­ մար (­Հայտ­նու­թյուն 14.6, 7, հա­մե­մա­տե՛ք Բ Օ­րենք 32.36, Ա Մ­նա­ցոր­դաց 16.33–35 հա­մար­նե­րի հետ)։­ ­Դաս 1

115

Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 15

Կշարժեմ երկինքն ու երկիրը Երկն­քում տե­ղի ու­նե­ցող տո­նախմ­բու­թյու­նը նկա­րագ­րե­լուց հե­տո Պո­ղոսն ըն­թեր­ցող­նե­րին զգու­շաց­նում է, որ նրանք պետք է ու­շադ­ րու­թյուն դարձ­նեն Աստ­ծո ձայ­նին, քա­նի որ Աստ­ված կշար­ժի «մեկ ան­գամ ևս … ոչ միայն եր­կի­րը, այլ նաև եր­կին­քը» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.26)։ Պո­ղոսն ա­սում է, որ չնա­յած Հի­սու­սը գա­հա­կա­լել է երկն­քում, մեր փրկու­թյու­նը դեռևս վերջ­նա­կա­նա­պես չի ի­րա­կա­նա­ցել։ Մենք պետք է ու­շա­դիր լի­նենք, քա­նի որ դեռևս մի շատ կարևոր ի­րա­դար­ ձու­թյուն պետք է տե­ղի ու­նե­նա։ Հա­մե­մա­տե՛ք Ան­գե 2.6–9, 20–22, Սաղ­մոս­ներ 96.9, 10, Սաղ­ մոս­ներ 99.1 և Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.26, 27 հա­մար­նե­րը։ Ո՞րն է եր­կինք­ներն ու եր­կի­րը շար­ժե­լու Աստ­ծո նպա­տա­կը։ Ի՞նչ է դա նշա­նա­կում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Հին Կ­տա­կա­րա­նում եր­կի­րը շար­ժե­լու փո­խա­բե­րու­թյամբ նկա­ րագր­վում էր Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյու­նը, Ով գա­լիս է Իր ժո­ղովր­դին ա­զա­տագ­րե­լու։ Երբ Դե­բո­րան ու Բա­րա­կը պայ­քա­րե­ցին Սի­սա­րա­յի դեմ, Աստ­ված երկն­քից պայ­քա­րում էր նրանց օգ­տին (­Դա­տա­վոր­ներ 5.20)։ Եվ այդ օգ­նու­թյու­նը նկա­րագր­վում է որ­պես շատ ու­ժեղ մի երկ­ րա­շարժ. Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյու­նից շարժ­վում էին եր­կի­րը և սա­րե­րը (­Դա­տա­վոր­ներ 5.4, 5)։ Այս նույն պատ­կե­րը հան­դի­պում է ողջ Հին Կ­տա­կա­րա­նում, երբ Աստ­ված վեր է կե­նում ա­զա­տագ­րե­լու Իր հա­ լած­յալ ժո­ղովր­դին (­Սաղ­մոս­ներ 68.7, 8, Սաղ­մոս­ներ 60.2, Սաղ­մոս­ներ 77.17, 18)։ Այս­պի­սով, եր­կի­րը շար­ժելն ազ­դա­րա­րում է Աստ­ծո դա­ տաս­տա­նը, երբ Նա հաս­տա­տում է երկ­րի ազ­գե­րի վրա ու­նե­ցած Իր իշ­խա­նու­թյու­նը։ Մար­գա­րե­նե­րը կան­խա­տե­սել էին, որ սա տե­ղի էր ու­նե­նա­լու Տի­րոջ Օ­րը (Ե­սա­յի 13.13, Ե­սա­յի 24.18–23)։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գրքում եր­կինքն ու եր­կի­րը «շար­ժե­լը» նշա­նա­ կում է Աստ­ծո թշնա­մի­նե­րի կոր­ծա­նու­մը։ Սա այն է, ինչ Աստ­ված խոս­ տա­ցել է Հի­սու­սի գա­հա­կալ­ման ժա­մա­նակ։ Աստ­ված Նրան ա­սաց. «Նս­տի՛ր Իմ աջ կող­մում, մինչև որ Քո թշնա­մի­նե­րին Քո ոտ­քե­րին պատ­վան­դան դնեմ» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.13)։ Այս­պի­սով, Հի­սու­սը 116 ­Դաս 1

պար­տու­թյան է մատ­նել թշնա­մուն (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.14–16) և գա­ հա­կա­լել է (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 1.5–14), սա­կայն թշնա­մին դեռևս չի կոր­ ծան­վել (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.11–14, Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 15.23–25)։ Սա­կայն Աստ­ված այս թշնա­մի­նե­րին ա­պա­գա­յում է կոր­ծա­նե­լու, երբ շար­ժի եր­կինք­ներն ու եր­կի­րը։ Ուս­տի եր­կինք­ներն ու եր­կի­րը շար­ժե­լը նշա­նա­կում է Աստ­ծո ժո­ղովր­դին հա­լա­ծող երկ­րա­յին ու­ժե­րի կոր­ծա­նում, ինչ­պես նաև, ինչն ա­վե­լի կարևոր է, չար ու­ժե­րի (սա­տա­ նա­յի ու նրա հրեշ­տակ­նե­րի) կոր­ծա­նում, ո­րոնք կանգ­նած են երկ­րա­ յին ու­ժե­րի հետևում և կա­ռա­վա­րում են դրանց։ Խոս­տու­մը, որ մի օր ար­դա­րու­թյու­նը հաղ­թա­նակ կտա­նի, և մեր աշ­խար­հում այդ­քան գե­րակշ­ռող չա­րը մի օր կկոր­ծան­վի, ին­չո՞ւ է այդ­քան հու­սադ­րող բո­լո­րիս, հատ­կա­պես նրանց հա­մար, ով­քեր տա­ռա­պել են հենց այդ չա­րի պատ­ճա­ռով։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 16

Անսասան թագավորություն Աստ­ված հայ­տա­րա­րել է, որ «կշար­ժի» եր­կինք­ներն ու եր­կի­րը, ին­ չը նշա­նա­կում է, որ կկոր­ծա­նի թշնա­մի ազ­գե­րին։ Սա­կայն կան բա­ ներ, ո­րոնք չեն շարժ­վի, չեն կոր­ծան­վի։ Հա­մե­մա­տե՛ք Սաղ­մոս­ներ 15.5, Սաղ­մոս­ներ 16.8, Սաղ­մոս­ներ 21.7, Սաղ­մոս­ներ 62.2, Սաղ­մոս­ներ 112.6 և Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.27 հա­մար­նե­րը։ Ի՞ն­չը չի սա­սան­վի։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.27 հա­մա­րի շատ ժա­մա­նա­կա­կից թարգ­մա­ նու­թյուն­ներ են­թադ­րում են, որ եր­կինք­ներն ու եր­կի­րը շար­ժե­լը նշա­ նա­կում է, որ դրանք մե­կընդ­միշտ կան­հե­տա­նան։ Սա­կայն Աստ­վա­ծա­շուն­չը շատ պարզ ա­սում է, որ Աստ­ված նոր եր­կինք­ներ ու նոր եր­կիր է ա­րա­րե­լու (Ե­սա­յի 65.17, Հայտ­նու­թյուն 21.1–4), և մենք հա­րու­թյուն ենք առ­նե­լու և նոր մար­մին ենք ու­նե­ նա­լու (Ա Թե­սա­ղո­նի­կե­ցի­նե­րին 4.13–17, Փի­լիպ­պե­ցի­նե­րին 3.20) այս երկ­րի վրա։ Ուս­տի, «շար­ժե­լը» ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան մաք­րումն ու վե­րա­նո­րո­գումն է, ոչ թե դրա կա­տար­յալ ոչն­չա­ցու­մը։ Այն, ինչ հի­մա գո­յու­թյուն ու­նի, կվերս­տեղծ­վի և կ­լի­նի այն վայ­րը, որ­տեղ կապ­րեն փրկագն­ված­նե­րը։ ­Դաս 1

117

Այ­դու­հան­դերձ, կան բա­ներ, ո­րոնք չեն շարժ­վի և հ­նա­րա­վոր էլ չէ դրանք շար­ժել։ Դրանց թվին են պատ­կա­նում ար­դար­նե­րը։ Նրանք չեն շարժ­վի, քա­նի որ վստա­հում են Աստ­ծուն։ Ա­րա­րի­չը պա­հում է նրանց և­ե­րաշ­խա­վո­րում նրանց գո­յու­թյան պահ­պա­նու­մը։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք, որ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գրքում հա­րատևու­ թյունն ու կա­յու­նու­թյու­նը նույ­նաց­վում են Հի­սու­սի հետ։ Եբ­րա­յե­ցի­ նե­րին 1.10–12 հա­մար­նե­րը Հի­սու­սի մա­սին ա­սում են. «­Դու, Տե՛ր, ի սկզբա­նե եր­կի­րը հիմ­նե­ցիր, և Քո ձեռ­քի գործն են նաև եր­կինք­նե­րը։ Նրանք կկոր­չեն, բայց Դու կաս, կմնաս, իսկ բո­լո­րը լա­թի պես կմաշ­ վեն։ Վե­րար­կուի պես նրանց կո­լո­րես, և հա­գուս­տի պես կփոխ­վեն, բայց Դու նույնն ես, և Քո տա­րի­նե­րը չեն պա­կա­սե­լու»։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­ րին գիր­քը նաև ա­սում է, որ Հի­սու­սի քա­հա­նա­յու­թյու­նը (Եբ­րա­յե­ցի­ նե­րին 7.3, 24), ինչ­պես և փր­կագն­ված­նե­րի ժա­ռան­գու­թյու­նը, մնա­լու են մշտնջե­նա­պես ((Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.34)։ Վեր­ջին դա­տաս­տա­նի ժա­մա­նակ նրանք, ով­քեր ա­մուր կառ­չել են Հի­սու­սին, չեն սա­սան­վի (­Սաղ­մոս­ներ 46.5)։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.28 հա­մարն ա­սում է նաև, որ մենք կստա­ նանք «ան­շարժ թա­գա­վո­րու­թյուն»։ Այս տեքս­տը հղում է կա­տա­րում Դա­նիել 7.18 հա­մա­րին, որն ա­սում է, որ սուր­բե­րը «տի­րա­նա­լու են թա­գա­վո­րու­թյա­նը հա­վիտ­յան»։ Սա Դա­նիել 2.44 հա­մա­րում նշված թա­գա­վո­րու­թյունն է, ո­րը «հա­վիտ­յան չի ա­վեր­վե­լու»։ Այս թա­գա­ վո­րու­թյու­նը պատ­կա­նում է Որ­դուն, սա­կայն Նա դա մեզ հետ է կի­սե­լու։ Հայտ­նու­թյուն 20.4 հա­մարն ա­սում է, որ մենք Նրա հետ դա­տե­լու ենք չար ու­ժե­րին, ո­րոնք հա­լա­ծում էին մեզ (Ա Կորն­թա­ ցի­նե­րին 6.3)։ Ինչ­պի­սի՞ն է ձեր կյան­քը հի­մա. կսա­սան­վե՞ք, թե՞ ոչ։ Ե­թե սա­սան­ վե­լու վտանգ եք զգում, ի՞նչ ընտ­րու­թյուն­ներ կա­րող եք ա­նել, որ­ պես­զի այդ կարևո­րա­գույն ո­լոր­տում օգ­նու­թյուն ստա­նաք (տե՛ս Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 4.14)։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 17

Եկեք զգույշ լինենք Որ­պես եզ­րա­փա­կում՝ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գրքի այս հատ­վա­ծը նշում է, որ Աստ­ծուն տրվող պատ­շաճ ար­ձա­գան­քը այն բո­լոր հրա­շա­լի բա­ նե­րի հա­մար, որ Նա hա­նուն մեզ ա­րել է, պատ­շաճ երկր­պա­գու­թյան մի­ջո­ցով ե­րախ­տա­գի­տու­թյուն ցու­ցա­բե­րելն է։ 118 ­Դաս 1

Հա­մե­մա­տե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.28 և Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.15, 16 հա­մար­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս ենք մենք Աստ­ծուն ըն­դու­նե­լի երկր­պա­ գու­թյուն մա­տու­ցում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Հին ուխ­տի հա­մա­կար­գում կեն­դա­նի­նե­րի զո­հա­բե­րու­թյամբ ժո­ղո­ վուր­դը ցույց էր տա­լիս իր ա­պաշ­խա­րու­թյունն ու ե­րախ­տա­գի­տու­ թյու­նը, սա­կայն այս զո­հա­բե­րու­թյուն­նե­րը պար­զա­պես պետք է նշան լի­նեին այն ի­րա­կան ա­պաշ­խա­րու­թյան և­ ե­րախ­տա­գի­տու­թյան, ո­րոնք տե­ղի էին ու­նե­նում հա­վա­տաց­յա­լի սրտում։ Ուս­տի, Աստ­ված պար­զա­բա­նեց Սաղ­մոս­նե­րում և մար­գա­րե­նե­րի մի­ջո­ցով, որ այն, ինչ իս­կա­պես Ի­րեն հա­ճո էր, ոչ թե կեն­դա­նի­նե­րի ար­յունն էր, այլ երկր­ պա­գող­նե­րի ե­րախ­տա­գի­տու­թյու­նը, բա­րի գոր­ծե­րը և­ար­դա­րու­թյու­ նը (­Սաղ­մոս­ներ 50.7–23, Ե­սա­յի 1.11–17)։ Պո­ղո­սը մեզ կոչ է ա­նում երկր­պա­գել երկ­նա­յին սրբա­րա­նում գտնվող Աստ­ծուն՝ մա­տու­ցե­լով փա­ռա­բա­նու­թյան, խոս­տո­վա­նու­ թյան, ե­րախ­տա­գի­տու­թյան և բա­րի գոր­ծե­րի զո­հեր, ինչն այն ճշմա­ րիտ երկր­պա­գու­թյունն է, ո­րը Նրան հա­ճե­լի է։ Այս զո­հե­րը մենք մա­տու­ցում ենք երկ­րի վրա, սա­կայն դրանք ըն­դուն­վում են երկն­քում գտնվող Աստ­ծո կող­մից։ Այս հոր­դորն իր մեջ նե­րա­ռում է այն բո­լոր կո­չե­րը, ո­րոնք հե­ղի­նակն ա­րել է ողջ նա­մա­կի ըն­թաց­քում՝ Հի­սու­սի ա­նու­նը դա­վա­նե­լու նպա­տա­կով (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 3.1, Եբ­րա­յե­ցի­նե­ րին 4.14, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.23): Այն նե­րա­ռում է նաև նրա այն կո­ չե­րը, որ մենք շա­րու­նա­կենք բա­րին գոր­ծել (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.10–12, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.1, 2, 16)։ «Աստ­ծուն բա­րե­հա­ճու­թյամբ ծա­ռա­յե­լու» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.28) Պո­ղո­սի կո­չը լսա­րա­նին են­թադ­րում է, որ այժմ հա­վա­տաց­յալ­ներն իս­ կա­պես քա­հա­նա­յա­կան ազգ են, ո­րը կա­տա­րե­լա­գործ­վել ու սրբվել է Հի­սու­սի զո­հի մի­ջո­ցով (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.10–14, 19–23)։ Սա ի­րա­ կա­նաց­նում է Աստ­ծո նախ­նա­կան նպա­տակն Իս­րա­յե­լի հա­մար, որ նրանք քա­հա­նա­յա­կան ազգ լի­նեին, ում մի­ջո­ցով Նա կկա­րո­ղա­նար աշ­խար­հին հռչա­կել փրկու­թյան բա­րի լու­րը (Ելք 19.4–6, Ա Պետ­րոս 2.9, 10, Հայտ­նու­թյուն 1.6, Հայտ­նու­թյուն 5.10)։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.1–6 հա­մար­նե­րը գործ­նա­կա­նո­րեն նկա­րագ­ րում են, թե ինչ ա­սել է բա­րին ա­նել և կի­սել մեր ու­նե­ցա­ծը։ Դա եղ­ բայ­րա­սի­րու­թյունն է այն­պես, ինչ­պես Հի­սու­սը մեր նկատ­մամբ եղ­բայ­րա­սի­րու­թյուն դրսևո­րեց (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.11, 12)։ Սա նշա­ ­Դաս 1

119

նա­կում է լի­նել հյու­րա­սեր, այ­ցե­լել բան­տարկ­յալ­նե­րին կամ նրանց, ով­քեր չար­չա­րանք­նե­րի մեջ են (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.3), և մեր­ժել շնու­ թյունն ու ար­ծա­թա­սի­րու­թյու­նը։ Ին­չո՞ւ է կարևոր բա­րի գոր­ծե­րը և մեր ու­նե­ցածն ու­րիշ­նե­րի հետ կի­սե­լը Աստ­ծուն մա­տուց­վող երկր­պա­գու­թյան մաս հա­մա­րե­ լը։ Միև­նույն ժա­մա­նակ, ինչ­պե՞ս ի­րա­կա­նում կա­րող են պղծվել Աստ­ծուն մա­տուց­վող մեր հոգևոր զո­հա­բե­րու­թյուն­նե­րը (Ե­սա­յի 1.11–17)։­ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՄԱՐ­ՏԻ 18

Հետագա ուսումնասիրության համար «Ա­ռա­ջին և­ երկ­րորդ հա­րու­թյան միջև ըն­կած հա­զար տա­րի­նե­ րի ըն­թաց­քում տե­ղի կու­նե­նա ամ­բա­րիշտ­նե­րի դա­տը: Պո­ղոս ա­ռաք­ յա­լը մատ­նան­շում է այս դա­տը որ­պես ի­րա­դար­ձու­թյուն, ո­րը պետք է հա­ջոր­դի Երկ­րորդ գա­լուս­տին: «Ու­րեմն ժա­մա­նա­կից ա­ռաջ մի՛ դա­տեք, մինչև Տե­րը գա, որ խա­վա­րի ծա­ծուկ բա­նե­րը կբե­րի լույ­սի մեջ և սր­տե­րի խոր­հուրդ­նե­րը կհայտ­նի» (Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 4.5): Դա­նիելն ա­սում է, որ երբ Հի­նա­վուր­ցը ե­կավ, «ի­րա­վունք տրվեց Բարձր­յա­լի սրբե­րին» (­Դա­նիել 7.22): Այդ ժա­մա­նակ ար­դար­ներն իշ­ խում են որ­պես թա­գա­վոր­ներ ու Աստ­ծո քա­հա­նա­ներ: Հով­հան­նե­սը Հայտ­նու­թյուն գրքում ա­սում է. «Ես տե­սա ա­թոռ­ներ, և նրանց վրա նստե­ցին, և դա­տա­վա­րու­թյուն տրվեց նրանց»: Նրանք «Աստ­ծո և Քրիս­տո­սի քա­հա­նա­ներ կլի­նեն և Նրա հետ կթա­գա­վո­րեն հա­զար տա­րի» (­Հայտ­նու­թյուն 20.4,6): Հենց այս ժա­մա­նակ է, որ ըստ Պո­ ղո­սի մար­գա­րեու­թյան` «սուր­բերն աշ­խարհս պի­տի դա­տեն» (Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 6.2): Քրիս­տո­սի հետ միա­սին նրանք դա­տում են ամ­բա­րիշտ­նե­րին` հա­մե­մա­տե­լով նրանց գոր­ծերն օ­րենսդ­րու­թյան գրքի` Աստ­վա­ծաշն­չի հետ, և վճ­ռե­լով յու­րա­քանչ­յու­րի դա­տը հա­մա­ ձայն այն ա­րարք­նե­րի, որ գործ­վել են մարմ­նում: Հե­տո ո­րոշ­վում է ամ­բա­րիշտ­նե­րի պատ­ժի չա­փը` ըստ նրանց գոր­ծե­րի, և դա գրվում է նրանց ա­նուն­նե­րի դի­մաց, մահ­վան գրքի մեջ: Քրիս­տոսն ու Նրա ժո­ղո­վուր­դը դա­տե­լու են նաև սա­տա­նա­յին ու նրա հրեշ­տակ­նե­րին: Պո­ղոսն ա­սում է. «Չ­գի­տե՞ք, որ մենք դա­տե­լու ենք հրեշ­տակ­նե­րին» (Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 6.3): Եվ Հու­դան էլ հռչա­ կում է, որ «­Տերն …այն հրեշ­տակ­նե­րին, ով­քեր ի­րենց իշ­խա­նու­թյու­ նը չպա­հե­ցին, այլ թո­ղե­ցին ի­րենց բնա­կու­թյու­նը, հա­վի­տե­նա­կան 120 ­Դաս 1

կա­պանք­նե­րով խա­վա­րի մեջ պա­հեց` մեծ օր­վա դա­տաս­տա­նի հա­ մար» (­Հու­դա 6)»։ Է­լեն Ուայթ, Մեծ պայ­քար, էջ 660, 661։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Ամ­բա­րիշտ­նե­րի դա­տաս­տա­նին սուր­բե­րի մաս­նակ­ցու­թյունն (Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 6.3, Հու­դա 6) ի՞նչ է մեզ ա­սում Աստ­ծո և­ այն մա­սին, թե որ­քան թա­փան­ցիկ է վար­վում Նա մեզ հետ՝ ցույց տա­ լով Իր բա­րու­թյունն ու ար­դա­րու­թյու­նը մեղ­քի ու չա­րի հետ վար­ վե­լիս։ 2. Կար­դա­ցե՛ք Ելք 32.32, Սաղ­մոս­ներ 56.8, Սաղ­մոս­ներ 69.28, Սաղ­ մոս­ներ 139.16, Ե­սա­յի 4.3, Դա­նիել 12.1, Մա­ղա­քիա 3.16, Ղու­կաս 10.20, Հայտ­նու­թյուն 13.8 և Հայտ­նու­թյուն 17.8 հա­մար­նե­րը։ Դրանք խո­սում են երկն­քում գտնվող Աստ­ծո գրքե­րի մա­սին։ Ի՞նչ է ար­ձա­նագր­վում այդ գրքե­րում։ Ին­չո՞ւ է կարևոր, որ Աստ­ված գրան­ցի, օ­րի­նա­կի հա­մար, մեր ար­ցունք­նե­րը (­Սաղ­մոս­ներ 56.8)։ Ե­թե Աստ­ված ա­մեն ինչ գի­տի, ո՞րն է այս գրքե­րի կամ ար­ձա­նագ­ րու­թյուն­նե­րի նպա­տա­կը։ 3. Ըստ ձեզ՝ ին­չո՞ւ է կարևոր, որ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գրքի փաս­տարկն ա­վարտ­վում է Դա­նիել գրքի 7-րդ գլ­խի խոս­տում­նե­րին հղու­մով։ Ին­չո՞ւ է այս կա­պը կարևոր Հի­սու­սի երկ­նա­յին ծա­ռա­յու­թյան հա­ մա­տեքս­տում։ Ի՞նչ է մեզ սո­վո­րեց­նում Դա­նիել 7-րդ գ­լու­խը բո­լոր երկ­րա­յին և մեղ­սա­վոր բա­նե­րի ա­վար­տի մա­սի­ն։

­Դաս 1

121

­ԴԱՍ 13 ՄԱՐ­ՏԻ 19–25

ԵՂԲԱՅՐԱՍԻՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԹՈՂ ՀԱՍՏԱ՛Տ ՄՆԱ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 12.13, Ե­փե­սա­ցի­նե­ րին 5.3–5, Ա Պետ­րոս 5.1–4, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.9, Եբ­րա­յե­ցի­ նե­րին 4.16, Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 2.20։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Եղ­բայ­րա­սի­րու­թյու­նը թող հաս­տա՛տ մնա ձեր մեջ» (Եբ­րա­ յե­ցի­նե­րին 13.1): Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13-րդ գ­լու­խը ներ­կա­յաց­նում է ա­ռաք­յա­լի եզ­ րա­փա­կիչ հոր­դո­րը. «Եղ­բայ­րա­սի­րու­թյու­նը թող հաս­տա՛տ մնա» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.1)։ Ողջ թղթի ըն­թաց­քում նա հաս­տա­տում է, որ մենք Հի­սու­սի՝ Թա­գա­վո­րի և Քա­հա­նա­յա­պե­տի ըն­տա­նիք­ն ենք, Նրա եղ­բայր­ներն ու քույ­րե­րը։ Հե­ղի­նակն իր լսա­րա­նին դի­տար­կում է ոչ միայն որ­պես ան­հատ­նե­րի մի խումբ, որն իր փրկու­թյան հա­ մար աշ­խա­տում է Հի­սու­սի հետ ան­հա­տա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­ րի շրջա­նակ­նե­րում, այլև որ­պես միա­սին փրկված­նե­րի ըն­տա­նիք և տն­տե­սու­թյուն։ Մեզ հա­մար ար­ված Հի­սու­սի գոր­ծը Պո­ղո­սը բնու­ թագ­րում է որ­պես «եղ­բայ­րա­սի­րու­թյուն». Նա «ա­մոթ չի հա­մա­րում նրանց եղ­բայր­ներ կո­չել» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.11): Ուս­տի հա­վա­ տաց­յալ­նե­րը միմ­յանց հա­մար պետք է ա­նեն այն, ինչ Հի­սուսն ա­րեց ի­րենց հա­մար։ Նա­մա­կում եղ­բայ­րա­սի­րու­թյու­նը ներ­կա­յաց­վում է նաև որ­պես «միմ­յանց հոր­դո­րե­լը», որ­պես­զի ոչ ոք չզրկվի Աստ­ծո շնոր­հից (Եբ­ րա­յե­ցի­նե­րին 3.13, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.24, 25, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.15– 17)։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13-րդ գլ­խում այն նե­րա­ռում է մի շարք տար­րեր՝ հյու­րա­սի­րու­թյուն (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.2), բան­տարկ­յալ­նե­րին ու չար­չար­վող­նե­րին այ­ցե­լել ու ա­ջակ­ցել (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.3), պատ­ վել ա­մուս­նու­թյու­նը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.4), խու­սա­փել ար­ծա­թա­սի­ րու­թյու­նից (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.5, 6), հի­շել և հ­նա­զանդ­վել ե­կե­ղե­ցու 122 ­Դաս 1

ա­ռաջ­նորդ­նե­րին (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.7–17) և­ իր՝ հե­ղի­նա­կի հա­մար ա­ղո­թել (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.18, 19)։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 20

Աստծո ժողովրդի մասին հոգ տանել Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.1, 2, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 12.13, Ա Տի­մո­թեո­սին 3.2, Տի­տո­սին 1.8 և Ա Պետ­րոս 4.9 հա­մար­նե­րը։ Ո՞րն էր հյու­րա­սի­րու­թյան դե­րը վաղ ե­կե­ղե­ցում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Քրիս­տո­նեու­թյու­նը դե­գե­րող շար­ժում էր, ո­րը հա­ճախ կախ­ված էր լի­նում ինչ­պես քրիս­տոն­յա­նե­րի, այն­պես էլ ոչ քրիս­տոն­յա­նե­րի հյու­ րա­սի­րու­թյու­նից։ «­Մի՛ մո­ռա­ցիր» օ­տա­րա­սի­րու­թյուն դրսևո­րել հրա­ հան­գը հա­վա­նա­բար վե­րա­բե­րում է այն փաս­տին, որ մար­դիկ ոչ թե պար­զա­պես չէին մտա­ծում ինչ-որ մե­կին ներս թող­նե­լու մա­սին, այլ որ գի­տակ­ցա­բար մեր­ժում էին այդ ա­նել։ Պո­ղո­սը չի խո­սում մի­միայն հա­վա­տաց­յալ եղ­բայր­նե­րի նկատ­ մամբ հյու­րա­սեր լի­նե­լու մա­սին։ Նա իր լսա­րա­նին հի­շեց­նում է, որ օ­տար­նե­րի նկատ­մամբ հյու­րա­սի­րու­թյուն դրսևո­րե­լով, ո­մանք, այդ մա­սին ան­գամ չկաս­կա­ծե­լով, հրեշ­տակ­նե­րի ըն­դու­նե­ցին (Եբ­րա­յե­ ցի­նե­րին 13.2)։ Նա հա­վա­նա­բար նկա­տի ու­նի այն ե­րեք մարդ­կանց, ո­րոնք այ­ցե­լե­ցին Աբ­րա­հա­մին ու Սա­րա­յին (Ծնն­դոց 18.2–15)։ Հյու­ րա­սի­րու­թյուն դրսևո­րե­լը են­թադ­րում է այ­լոց հետ սե­փա­կան ու­նեց­ ված­քը կի­սե­լը և­ու­րիշ­նե­րի հետ տա­ռա­պե­լը, այն, ինչ Հի­սուսն ա­րեց մեզ հա­մար (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.10–18)։ Բան­տարկ­յալ­նե­րի նկատ­մամբ եղ­բայ­րա­սի­րու­թյուն դրսևո­րե­լը նշա­նա­կում էր ոչ միայն հի­շել նրանց սե­փա­կան ա­ղոթք­նե­րում, այլև նյու­թա­կան և հո­գե­բա­նա­կան ա­ջակ­ցու­թյուն ցույց տա­լով՝ փոր­ձել փոքր-ինչ թեթևաց­նել նրանց բե­ռը։ Կար բան­տարկ­յալ­նե­րին գի­տակ­ ցա­բար մո­ռա­ցու­թյան մատ­նե­լու վտանգ։ Այն մար­դիկ, ով­քեր հա­ սա­րա­կու­թյան կող­մից դա­տա­պարտ­ված մարդ­կանց նյու­թա­կան և հո­գե­բա­նա­կան ա­ջակ­ցու­թյուն էին ցույց տա­լիս, նույ­նա­կա­նաց­նում էին ի­րենց նրանց հետ։ Ինչ-որ ա­ռու­մով նրանք դառ­նում էին նրանց «ցա­վա­կի­ցը» և դառ­նում էին խո­ցե­լի հա­սա­րա­կու­թյան կող­մից ե­կող վի­րա­վո­րանք­նե­րի նկատ­մամբ (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.32–34)։ ­Դաս 1

123

Պո­ղոսն իր հոր­դոր­նե­րում պատ­կե­րա­վոր խոսք է օգ­տա­գոր­ծում՝ խրա­խու­սե­լու ըն­թեր­ցող­նե­րին ան­տար­բեր չլի­նել բան­տարկ­յալ­նե­րի նկատ­մամբ։ Նախ, հե­ղի­նա­կը խո­սում է իր ըն­թեր­ցող­նե­րի ա­ջակ­ցու­ թյան մա­սին, ո­րը նրանք ցու­ցա­բե­րել են ի­րենց ա­զա­տազրկ­ված եղ­ բայր­նե­րի հան­դեպ անց­յա­լում։ Նրանք դար­ձել են «ցա­վա­կի­ցը» այն մարդ­կանց, ով­քեր հան­րայ­նո­րեն «նա­խա­տինք­նե­րի և նե­ղու­թյուն­նե­ րի» են են­թարկ­վել (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.33)։ Երկ­րորդ, վատ վե­րա­բեր­ մուն­քի մա­սին գրե­լը հղում է կա­տա­րում Մով­սե­սի պատ­մու­թյա­նը, ով նա­խընտ­րեց «Աստ­ծու ժո­ղովր­դի հետ չար­չար­վել, քան թե միառ­ժա­ մա­նակ մեղ­սա­վոր վա­յելք­ներ ու­նե­նալ» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.25)։ Եվ վեր­ջում, Պո­ղո­սը խո­սում է եղ­բայ­րա­կան սի­րո գա­ղա­փա­րի մա­սին։ Նա հի­շեց­նում է իր ըն­թեր­ցող­նե­րին, որ նրանք ևս «մարմ­նա­վոր» են (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.3)։ Նրանք միև­նույն հար­թա­կի վրա են և պետք է մյուս­նե­րի հետ վար­վեն այն­պես, ինչ­պես կցան­կա­նա­յին, որ ի­րենց հետ վար­վեին, ե­թե միև­նույն հան­գա­մանք­նե­րում հայտն­վեին, այ­ սինքն՝ բան­տում։ Այն է՝ մար­դիկ պետք է բան­տարկ­յալ­նե­րին նյու­թա­ կան և հո­գե­բա­նա­կան օգ­նու­թյուն ցու­ցա­բե­րեն՝ նրանց ցույց տա­լու հա­մար, որ ի­րենք լքված չեն։ Բա­ցի նյու­թա­կան ու հո­գե­բա­նա­կան օգ­նու­թյուն ցույց տա­լուց՝ է՞լ ինչ կա­րող ենք ա­նել բան­տարկ­յալ­նե­րի հա­մար, ան­կախ նրա­ նից՝ ե­կե­ղե­ցու ան­դամ­նե՞ր ենք, թե՞ ոչ։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 21

Արծաթասիրություն և սեռական անբարոյականություն Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.4, 5, Ղու­կաս 16.10–18, Ա Կորն­ թա­ցի­նե­րին 5.1, Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 5.3–5 և Կո­ղո­սա­ցի­նե­րին 3.5 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ եր­կու չա­րի­քի մա­սին են խո­սում այս տեքս­ տե­րը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Պո­ղո­սը հոր­դո­րում է ըն­թեր­ցող­նե­րին զգու­շա­նալ սե­ռա­կան ան­ բա­րո­յա­կա­նու­թյու­նից ու ա­գա­հու­թյու­նից, քա­նի որ դրանք եղ­բայ­ րա­սի­րու­թյա­նը սպառ­նա­ցող եր­կու մե­ծա­գույն չա­րիք­ներ են։ Դրանց միջև կա­պը նկա­տել են նաև նորկ­տա­կա­րան­յան այլ հե­ղի­նակ­ներ ու հին աշ­խար­հի այլ բա­րո­յա­խոս­ներ։ 124 ­Դաս 1

Ա­մուս­նու­թյու­նը հար­գե­լու Պո­ղո­սի կո­չը նե­րա­ռում է խու­սա­փել այն ա­մե­նից, ին­չը կա­րող է նսե­մաց­նել ա­մուս­նու­թյու­նը։ Դրանք ի­րենց մեջ նե­րա­ռում են ա­մուս­նա­կան երդ­ման խախ­տումն ու ան­ հիմն ա­մուս­նա­լու­ծու­թյուն­նե­րը (հա­մե­մա­տե՛ք Մատ­թեոս 19.9 հա­ մա­րի հետ)։ Ա­մուս­նա­կան ան­կո­ղի­նը սուրբ պա­հե­լու այս հոր­դո­րը վե­րա­բե­րում է ար­տա­մուս­նա­կան սե­ռա­կան կա­պե­րի պատ­ճա­ռով ա­մուս­նու­թյու­նը պղծե­լուց խու­սա­փե­լուն։ «­Պոռն­կու­թյուն» ար­տա­ հայ­տու­թյու­նը Նոր Կ­տա­կա­րա­նում վե­րա­բե­րում է սե­ռա­կան ան­բա­ րո­յա­կա­նու­թյան բո­լոր տե­սակ­նե­րին (Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 5.9–11, Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 6.9, 10, Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 5.5, Ա Տի­մո­թեո­սին 1.9, 10, Հայտ­նու­թյուն 21.8, Հայտ­նու­թյուն 22.15)։ Բա­ցի այդ, Հու­նահռո­մեա­կան հա­սա­րա­կու­թյու­նը ան­փու­թո­րեն էր վե­րա­բեր­վում սե­ռա­կան կյան­քի է­թի­կա­յին։ Գո­յու­թյուն ու­ներ կրկնա­կի ստան­ դարտ, այն թույլ էր տա­լիս տղա­մարդ­կանց տա­րա­տե­սակ սե­ռա­ կան հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ ու­նե­նալ, ե­թե միայն զգու­շա­վո­րու­թյուն դրսևո­րեին։ Սա­կայն Պո­ղո­սը զգու­շաց­նում է, որ Աստ­ված դա­տե­լու է շնա­ցող­նե­րին։ Հա­վա­տաց­յալ­նե­րը չպետք է թույլ տա­յին, որ հա­ սա­րա­կա­կան ա­վան­դույթ­նե­րը հիմք դնեին ի­րենց սե­փա­կան բա­րո­ յա­կան չա­փա­նիշ­նե­րին։ «Ար­ծա­թա­սի­րու­թյու­նը» Հու­նա-հռո­մեա­կան աշ­խար­հի հիմ­նա­ կան չա­րիք­նե­րից մեկն էր։ Իր նա­մակ­նե­րից մե­կում Պո­ղոսն «ար­ ծա­թա­սի­րու­թյունն» ան­վա­նում է բո­լոր չա­րիք­նե­րի ար­մատ (Ա Տի­մո­թեո­սին 6.10)։ Այս չա­րի­քից պաշտ­պան­վե­լու հա­մար մար­դիկ պետք է ու­նե­նան այն դիր­քո­րո­շու­մը, ո­րը Պո­ղո­սը խրա­խու­սում է տար­բեր նա­մակ­ նե­րում։ Նախ, նրանք պետք է «գո­հա­նան» այն ա­մե­նով, ինչ ու­նեն (տե՛ս նաև Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 9.8, Փի­լիպ­պե­ցի­նե­րին 4.11, 12)։ Ա­վե­լին, քրիս­տոն­յա­նե­րը պետք է հա­վա­տան և­ ըն­դու­նեն Աստ­ծո խոս­տում­նե­րը, որ Աստ­ված ի­րենց եր­բեք չի թող­նե­լու ու չի լքե­լու (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.5)։ Այս խոս­տումն Աստ­ծո ժո­ղովր­դին տրվել է մի քա­նի տե­ղե­րում և մի քա­նի պա­հե­րի և­այ­սօր ար­դիա­կան է նաև մեզ հա­մար (Ծնն­դոց 28.15, Բ Օ­րենք 31.6, 8, Հե­սու 1.5, Ա Մ­նա­ցոր­ դաց 28.20)։ Հա­վա­տաց­յալ­նե­րին կոչ է ար­վում ար­ձա­գան­քել Աստ­ծո խոստ­մա­նը հետև­յալ խոս­քե­րով. «­Տերն ինձ հետ է. ես չեմ վա­խե­ նում. մարդն ինձ ի՞նչ է ա­նե­լու» (­Սաղ­մոս­ներ 118.6)։ Սաղ­մոս­ներ 118-ին ար­ված այս հղու­մը տե­ղին է, քա­նի որ սաղ­մո­սեր­գուն այն­ տեղ հայտ­նում է իր վստա­հու­թյունն առ Աստ­ված՝ ի հե­ճուկս այն տա­ռա­պանք­նե­րի, ո­րոնք նրան պատ­ճա­ռում են ան­հա­վատ­նե­րը։ ­Դաս 1

125

Ի՞նչ ե­ղա­նակ­նե­րով է ժա­մա­նա­կա­կից հա­սա­րա­կու­թյու­նը խա­թա­ րում սե­ռա­կան ա­նա­րա­տու­թյու­նը և միև­նույն ժա­մա­նակ սնու­ ցում ար­ծա­թա­սի­րու­թյու­նը։ Ի՞նչ գործ­նա­կան մի­ջոց­նե­րով կա­րող ենք ամ­րաց­նել մեր պաշտ­պա­նու­թյունն այս եր­կու վտան­գա­վոր չա­րիք­նե­րից։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 22

Հիշեք ձեր առաջնորդներին Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.7–17 հա­մար­նե­րը։ Ինչ­պի­սի՞ն պետք է լի­նեն մեր հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը մեր ա­ռաջ­նորդ­նե­րի հետ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.7–17 հա­մար­նե­րը ներ­կա­յաց­նում են ե­կե­ղե­ ցու ա­ռաջ­նորդ­նե­րին հար­գե­լու և հ­նա­զանդ­վե­լու հոր­դոր։ Այս հոր­ դորն սկսվում է ա­ռա­ջար­կով «հի­շել» անց­յա­լի այն ա­ռաջ­նորդ­նե­րին, ով­քեր նրանց էին փո­խան­ցում Աստ­ծո խոս­քը, և­ այն ա­վարտ­վում է ներ­կա­յիս ա­ռաջ­նորդ­նե­րին «հնա­զանդ­վե­լու» կո­չով (Եբ­րա­յե­ցի­նե­ րին 13.17)։ Անց­յա­լի ա­ռաջ­նորդ­ներն ա­մե­նայն հա­վա­նա­կա­նու­թյամբ այն ա­ռաջ­նորդ­ներն են, ով­քեր սկզբում քա­րո­զել են խոսքն ու հիմ­նել ե­կե­ղե­ցին։ Նրանց «հի­շե­լու» կո­չը պար­զա­պես մտա­բե­րե­լու ո­րո­շա­ կի վար­ժու­թյան կոչ չէ, ոչ էլ նրանց ար­տա­քուստ պա­տիվ մա­տու­ցե­ լու կոչ։ Պո­ղո­սը բա­ցատ­րում է, որ նրանք պետք է ա­ռաջ­նորդ­նե­րին «հի­շեն»՝ դի­տար­կե­լով նրանց վար­քի արդ­յուն­քը և­ ըն­դօ­րի­նա­կե­լով նրանց հա­վա­տը։ Ըստ Պո­ղո­սի՝ հի­շա­տակ­ման և փա­ռա­բա­նու­թյան մե­ծա­գույն ձևն­ ըն­դօ­րի­նա­կումն է։ Այս­պի­սով, Պո­ղո­սը ե­կե­ղե­ցու հիմ­նա­դիր-ա­ռաջ­ նորդ­նե­րին ա­վե­լաց­րել է հա­վա­տա­րիմ հե­րոս­նե­րի ցու­ցա­կին, ում հա­վա­տաց­յալ­նե­րը պետք է ու­շադ­րու­թյամբ դի­տար­կեն։ Այս ցու­ցա­ կը նե­րա­ռում է Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11-րդ գլ­խի հա­վա­տի հե­րոս­նե­րին և Հի­սու­սին՝ հա­վա­տի գե­րա­զանց օ­րի­նա­կին, Ով նկա­րագր­ված է Եբ­ րա­յե­ցի­նե­րին 12-րդ գլ­խում։ Այ­նու­հետև Պո­ղո­սը նշում է, որ Հի­սու­ սը «նույնն է ե­րեկ, այ­սօր և հա­վիտ­յան» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.8)։ Նա կտրուկ հա­կա­պատ­կերն է կեղծ ու­սու­ցիչ­նե­րի, ո­րոնք ժա­մա­նա­կի ըն­ թաց­քում փոխ­վում են, և նրանց ուս­մուն­քը դառ­նում է «տե­սակ-տե­ սակ» և «օ­տար» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.9)։ 126 ­Դաս 1

Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.7 հա­մա­րի՝ ա­ռաջ­նորդ­նե­րին հի­շե­լու կոչն ա­վե­ լի հա­մո­զիչ կեր­պով հնչում է բաժ­նի ա­վար­տին։ Հա­վա­տաց­յալ­նե­ րին կոչ է ար­վում հնա­զանդ­վել ա­ռաջ­նորդ­նե­րին, ո­րով­հետև նրանք հսկում են հա­վա­տաց­յալ­նե­րի հո­գի­նե­րը։ Ա­ռաջ­նորդ­նե­րը նկա­րագր­ վում են որ­պես հո­վիվ­ներ, ով­քեր պա­տաս­խա­նա­տու են հա­մայն­քի՝ ի­րենց հո­տի հոգևոր բա­րօ­րու­թյան հա­մար, և­ով­քեր պետք է նրանց հոգևոր վի­ճա­կի մա­սին հա­շիվ տան Աստ­ծուն (տե՛ս նաև Ա Պետ­ րոս 5.1–4, Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 3.10–15)։ Եվ ի­հար­կե այս գա­ղա­փա­ րը պետք է վե­րա­բե­րի մեր ե­կե­ղե­ցու բո­լոր ա­ռաջ­նորդ­նե­րին, ինչ­պես նաև մեր հա­րան­վա­նու­թյան բո­լոր մա­կար­դակ­նե­րին։ Հա­մա­տեքս­տը ներ­կա­յաց­նում է նաև, որ այս ա­ռաջ­նորդ­ներն օգ­ նա­կան­ներ են, ով­քեր ծա­ռա­յում են Հի­սու­սի՝ «ոչ­խար­նե­րի մեծ Հով­ վի» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.20) ա­ռաջ­նոր­դու­թյան տակ։ Ա­ռաջ­նորդ­նե­րի կող­մից դրսևոր­վող հո­գա­տա­րու­թյան ու հա­վա­տար­մու­թյան, ինչ­պես նաև ան­դամ­նե­րի կող­մից դրսևոր­վող հնա­զան­դու­թյան ու վստա­հու­ թյան հա­մադ­րու­թյու­նը ու­րա­խու­թյուն կպարգևի։ Սա կա­րող է մեկ­ նա­բան­վել, որ ա­ռաջ­նորդ­ներն ի վի­ճա­կի կլի­նեն ծա­ռա­յել հա­մայն­քին «ու­րա­խու­թյամբ», կամ որ նրանք հա­մայն­քի մա­սին հա­շիվ կտան Աստ­ծուն ու­րա­խու­թյամբ, ոչ թե տրտմու­թյամբ։ Ի՞նչ կա­րող եք ա­նել՝ ամ­րաց­նե­լու կամ բա­րե­լա­վե­լու ա­ռաջ­նորդան­դամ­ներ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը ձեր հա­մայն­քում, ինչ­պես նաև հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը հա­մաշ­խար­հա­յին ա­ռաջ­նորդ­նե­րի հետ։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 23

Զգուշացե՛ք տեսակ-տեսակ ու օտար ուսմունքներից Հա­մե­մա­տե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.9, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.9, Եբ­րա­ յե­ցի­նե­րին 4.16 և Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.19, 20 հա­մար­նե­րը։ Որ­տե՞ղ է ձեռք բեր­վում շնոր­հը։ Ինչ­պե՞ս են ամ­րա­նում մեր սրտե­րը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.9 հա­մա­րում ներ­կա­յաց­ված կեղծ ուս­մուն­քի ու ու­տե­լի­քի միջև կա­պը հա­վա­նա­բար չի վե­րա­բե­րում մա­քուր ու ան­ մա­քուր ու­տե­լի­քի միջև տա­րան­ջատ­մա­նը։ Ին­չո՞ւ։ ­Դաս 1

127

Նախ, ինչ­պես երևում է նա­մա­կում, Պո­ղո­սին չի ան­հանգս­տաց­ նում մա­քուր ու ան­մա­քուր ու­տե­լիք­նե­րի միջև տա­րան­ջա­տու­մը։ Գործք ա­ռա­քե­լոց 15-րդ գլ­խից մենք գի­տենք, որ վաղ քրիս­տո­նեա­ կան ե­կե­ղե­ցին ըն­դու­նում էր, որ հա­վա­տաց­յալ­նե­րը փրկված են շնոր­ հով (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 15.7–11), և­ որ նրանք պետք է շա­րու­նա­կեն հետևել սննդի վե­րա­բեր­յալ կա­նոն­նե­րին (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 15.19, 20)։ Մա­քուր ու ան­մա­քուր ու­տե­լիք­նե­րի տար­բե­րա­կումն, ինչ­պես նաև այլ աստ­վա­ծաշնչ­յան կա­նոն­ներ չեն հա­կա­սում շնոր­հի գա­ղա­փա­րին։ Ի­րա­կա­նում, Պո­ղո­սը հաս­տա­տում է, որ նոր ուխտն օ­րեն­քը գրել է մարդ­կանց սրտե­րում (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8:10–12)։ Այ­դու­հան­դերձ, հե­ ղի­նա­կը շատ հստակ կեր­պով ներ­կա­յաց­նում է, որ կեն­դա­նի­նե­րի զո­ հե­րը և ղև­տա­կան քա­հա­նա­յա­կան միջ­նոր­դու­թյու­նը սրբա­րա­նում փո­խա­րին­վել են Հի­սու­սի գե­րա­գույն զո­հով և քա­հա­նա­յա­կան միջ­ նոր­դու­թյամբ (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.4, 5, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.1–18)։ Երկ­րորդ, հա­մա­տեքս­տից պարզ է դառ­նում, որ Պո­ղո­սը լսա­րա­ նին քննա­դա­տում է ոչ թե ո­րո­շա­կի տե­սա­կի ու­տե­լիք­նե­րից ձեռն­պահ մնա­լու հա­մար, այլ ո­րով­հետև նրանք այդ ու­տե­լիք­ներն ու­տում են՝ հույս փայ­փա­յե­լով ինչ-որ կերպ շնորհ կամ ար­ժա­նիք­ներ ձեռք բե­ րել (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.9)։ Հա­վա­նա­բար նա զգու­շաց­նում է ձեռն­ պահ մնալ հրեա­կան ծի­սա­կան կամ պաշ­տա­մուն­քա­յին ու­տեստ­ներ փոր­ձե­լուց, ո­րոնք տոն­վում էին որ­պես տա­ճա­րում կա­տար­ված կեն­ դա­նա­կան զո­հա­բե­րու­թյան շա­րու­նա­կու­թյուն և­ իբր թե հոգևոր բա­ րօ­րու­թյուն կամ շնորհ տա­լու նպա­տակ ու­նեին։ Սա­կայն շնոր­հը չի փո­խանց­վում այս ու­տեստ­նե­րի մի­ջո­ցով, այն գա­լիս է բա­ցա­ռա­պես Հի­սուս Քրիս­տո­սի զո­հի ու քա­հա­նա­յա­կան միջ­նոր­դու­թյան շնոր­հիվ։ Հա­վա­տաց­յալ­ներն «ու­նեն սե­ղան» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.10)՝ Քրիս­տո­ սի խա­չը, ո­րից կա­րող են ու­տել (­Հով­հան­նես 6.47–58)։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիրքն ա­սում է, որ «շնոր­հը» գա­լիս է Աստ­ծո ա­թո­ ռից (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.16)։ Քրիս­տո­սի մի­ջո­ցով փո­խանց­վող այս շնոր­հը «խա­րիսխ» է՝ «հաս­տա­տուն ու ան­շարժ», որն ամ­րաց­ված է Աստ­ծո ա­թո­ռին (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.19, 20, հա­մե­մա­տե՛ք 4.16 հա­մա­ րի հետ)։ Շ­նորհն է, որ մենք ստա­նում ենք Քրիս­տո­սի զո­հի մի­ջո­ցով, որն էլ մեր սրտե­րը լցնում է վստա­հու­թյամբ ու տա­լիս կա­յու­նու­թյան զգա­ցո­ղու­թյուն։ Երբ սիր­տը «հաս­տատ­վում» է այս կերպ, այն չի «տա­տան­վի» նոր ուս­մունք­նե­րով (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.9), ոչ էլ «կշեղ­ վի» Աստ­ծուց (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.1)։ Խոր­հե՛ք Քրիս­տո­սի լիար­ժեք զո­հի մա­սին։ Ին­չո՞ւ է մեր կող­մից այդ զո­հին ինչ-որ բան «ա­վե­լաց­նե­լու» հա­մար ար­ված որևէ գործ 128 ­Դաս 1

հա­կա­սում Ա­վե­տա­րա­նին ու շնոր­հին, ո­րը մենք գտնում ենք Հի­ սու­սի մեջ։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 24

Բանակատեղիից եկե՛ք Հիսուսի մոտ Հա­մե­մա­տե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.10–14, Մար­կոս 8.34, Մատ­ թեոս 10.38, Ղու­կաս 14.27 և Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 2.20 հա­մար­նե­ րը։ Ի՞նչ է նշա­նա­կում գնալ Հի­սու­սի մոտ բա­նա­կա­տե­ղիից։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Դար­պաս­նե­րից դուրս գտնվող վայ­րը հա­մար­վում էր բա­նա­ կա­տե­ղիի ա­մե­նաան­մա­քուր վայ­րը։ Այդ վայ­րում այր­վում էին զո­ հա­բեր­ված կեն­դա­նի­նե­րի լե­շե­րը (Ղև­տա­կան 4.12)։ Ճամ­բա­րից մե­կու­սաց­ված բո­րոտ­նե­րը հա­վաք­վում էին այն­տեղ (Ղև­տա­կան 13.46), այն­տեղ էին նաև մա­հա­պատ­ժի են­թարկ­վում աստ­վա­ծա­ հայ­հո­յու­թյուն և­ այլ հան­ցա­գոր­ծու­թյուն­ներ կա­տա­րած մար­դիկ (Ղև­տա­կան 24.10–16, 23, Գ Թա­գա­վոր­նե­րի 21.13, Գործք ա­ռա­քե­լոց 7.58)։ Այս կա­նոն­նե­րը են­թադ­րում էին, որ Աստ­ված գտնվում է ճամ­ բա­րի ներ­սում։ Ան­մա­քուր ա­մեն ինչ հե­ռաց­վում էր ճամ­բա­րից, քա­ նի որ Աստ­ված չէր կա­մե­նում ճամ­բա­րում որևէ «պղծու­թյուն» կամ «աղ­տե­ղու­թյուն» տես­նել (Թվեր 5.3, Բ Օ­րենք 23.14)։ Հի­սու­սը խա­չի տա­ռա­պան­քը կրեց Ե­րու­սա­ղե­մի պա­րիսպ­նե­ րից դուրս (­Հով­հան­նես 19.17–20)։ Սա ընդգ­ծում է այն նա­խա­տին­ քը, ո­րը դրվեց Նրա վրա (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.2)։ Նա պաշ­տո­նա­պես դա­տա­պարտ­վեց որ­պես մե­կը, ով «հայ­հո­յեց» Աստ­ծո ա­նու­նը, ուս­ տի մերժ­վեց Իս­րա­յե­լի կող­մից և մա­հա­պատ­ժի են­թարկ­վեց քա­ղա­ քի պա­րիսպ­նե­րից դուրս (­Մար­կոս 14.63, 64, տե՛ս նաև Ղև­տա­կան 24.11, 16)։ Հի­սու­սը դուրս վռնդվեց բա­նա­կա­տե­ղիից որ­պես «ա­մո­ թա­լի», «պիղծ»ու «ան­մա­քուր» մե­կը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.2)։ Այ­ դու­հան­դերձ, Պո­ղո­սը հոր­դո­րում է հա­վա­տաց­յալ­նե­րին հետևել Հի­սու­սին նույ­նիսկ բա­նա­կա­տե­ղիից դուրս՝ դի­մա­նա­լով այն նա­ խա­տին­քին, ո­րը Նա կրեց (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.2, տե՛ս նաև Եբ­րա­ յե­ցի­նե­րին 13.13)։ Սա նաև այն ու­ղին էր, ո­րով ան­ցավ Մով­սե­սը, ով ընտ­րեց կրել «Քրիս­տո­սի նա­խա­տին­քը» Ե­գիպ­տո­սի գան­ձե­րի փո­ խա­րեն (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.26)։ ­Դաս 1

129

Սա­կայն որ­քան էլ որ դա պա­րա­դոք­սայ­նո­րեն հնչի, Եբ­րա­յե­ցի­նե­ րին գիրքն ա­սում է, որ Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյունն այժմ բա­նա­կա­տե­ղիից դուրս է։ Բա­նա­կա­տե­ղիից դուրս Հի­սու­սին հետևե­լու գոր­ծո­ղու­թյու­նը են­թադ­րում է ոչ միայն «Նրա նա­խա­տին­քը» կամ ա­մո­թը կրե­լը, այլև «Նրա մոտ գնա­լը» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 13.13), ինչ­պես այն իս­րա­յե­լա­ ցի­նե­րը, ո­րոնք «փնտրում էին Տի­րո­ջը»՝ գնա­լով «բա­նա­կա­տե­ղիից դուրս»՝ ա­նա­պատ, երբ Մով­սե­սը տե­ղա­փո­խեց Աստ­ծո վրա­նը ոս­կե հոր­թի մեղ­քից հե­տո (Ելք 33.7)։ Այս պատ­մու­թյու­նը ցույց է տա­լիս, որ մե­ղա­վոր­նե­րի կող­մից Հի­սու­սին մեր­ժե­լը են­թադ­րում էր նաև Աստ­ ծուն մեր­ժե­լը, ինչ­պես դա ա­րեց Իս­րա­յե­լը ոս­կե հոր­թի մեղ­քի ժա­մա­ նակ (Ելք 32, 33)։ Այս­պի­սով, տա­ռա­պան­քի ու ա­մո­թի ճա­նա­պար­հը նաև Աստ­ծո ճա­նա­պարհն է։ Պո­ղո­սը հրա­վի­րում է ըն­թեր­ցող­նե­րին հետևել Հի­սու­սին՝ որ­պես ի­րենց հա­վա­տի զո­րագ­լուխ ու կա­տա­րող (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.2)՝ հրա­վի­րե­լով նրանց նաև ի­րենց ներ­կա չար­չա­րանք­նե­րը հա­մա­րել տվյալ պա­հի խրատ­ներ, ո­րոնք հե­տա­գա­յում «ար­դար խա­ղա­ղու­ թյան պտուղ» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 12.11) կտան։ Նրանք հետևում են թող­նում այ­լա­սեր­ված քա­ղաք կամ բնա­կա­տե­ղի՝ փնտրե­լով «հան­ դերձ­յալ մի քա­ղաք», ո­րի ճար­տա­րա­պետն Աստ­ված է (Եբ­րա­յե­ցի­նե­ րին 13.14, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.10, 16)։ Ի՞նչ է նշա­նա­կում ձեզ հա­մար հետևել Հի­սու­սին բա­նա­կա­տե­ ղիից դուրս։ Առ Հի­սուսն ու­նե­ցած ձեր հա­վա­տի կյան­քի ի՞նչ տե­ սանկ­յուն­ներ կան, ո­րոնք կա­րող են «նա­խա­տինք» կամ «ա­մոթ» բե­րել ձեզ, ձեր շրջա­պա­տի մարդ­կանց։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՄԱՐ­ՏԻ 25

Հետագա ուսումնասիրության համար «­Սուրբ Հո­գու հե­ղու­մից հե­տո … (հա­վա­տաց­յալ­ներն) ու­րա­խա­ նում էին սուր­բե­րի հետ հա­ղոր­դակ­ցու­թյան քաղց­րու­թյամբ։ Նրանք մեղմ էին, հո­գա­տար, ինք­նա­զոհ, հա­նուն ճշմար­տու­թյան պատ­ րաստ ցան­կա­ցած զո­հա­բե­րու­թյան։ Միմ­յանց հետ ի­րենց ա­մե­նօր­յա շփման մեջ նրանք բա­ցա­հայ­տում էին այն սե­րը, ո­րը Քրիս­տո­սը տվել էր նրանց։ Ան­շա­հախն­դիր խոս­քե­րով ու գոր­ծե­րով նրանք ձգտում էին այս սե­րը բո­ցա­վա­ռել ու­րիշ­նե­րի սրտե­րում։ Սա­կայն աս­տի­ճա­նա­բար փո­փո­խու­թյուն­ներ տե­ղի ու­նե­ցան։ Հա­ վա­տաց­յալ­ներն սկսե­ցին նկա­տել այ­լոց թե­րու­թյուն­նե­րը։ Կենտ­րո­նա­ 130 ­Դաս 1

նա­լով սխալ­նե­րի վրա, տե­ղի տա­լով չար քննա­դա­տու­թյա­նը՝ նրանք ի­րենց տե­սա­դաշ­տից կորց­րին Փրկ­չին ու Նրա սե­րը։ Նրանք դար­ձան ա­վե­լի խստա­պա­հանջ ար­տա­քին ծի­սա­կա­տա­րու­թյուն­նե­րի նկատ­ մամբ, ա­վե­լի պա­հանջ­կոտ սի­րո ոչ թե գործ­նա­կան դրսևոր­ման, այլ տե­սու­թյան նկատ­մամբ։ Ու­րիշ­նե­րին մե­ղադ­րե­լու ի­րենց խան­դա­վա­ ռու­թյան մեջ նրանք աչ­քա­թող էին ա­նում ի­րենց սե­փա­կան սխալ­նե­ րը։ Նրանք կորց­րին այն եղ­բայ­րա­կան սե­րը, ո­րը նրանց հանձ­նել էր Քրիս­տո­սը և, ինչն ա­մե­նատ­խուրն է, նույ­նիսկ չնկա­տե­ցին այդ կո­ րուս­տը։ Նրանք չէին գի­տակ­ցում, որ ի­րենց կյան­քից հե­ռա­նում են եր­ջան­կու­թյունն ու ու­րա­խու­թյու­նը, և­ ի­րենց սրտե­րից հե­ռաց­նե­լով Աստ­ծո սե­րը՝ շու­տով քայ­լե­լու էին խա­վա­րում։ Տես­նե­լով, որ ե­կե­ղե­ցում աս­տի­ճա­նա­բար հանգ­չում է եղ­բայ­րա­ կան սե­րը՝ Հով­հան­նե­սը հա­վաս­տիաց­նում էր հա­վա­տաց­յալ­նե­րին այդ սի­րո անհ­րա­ժեշ­տու­թյան մեջ։ Ե­կե­ղե­ցուն ուղղ­ված նրա նա­մակ­ նե­րը լի են այս մտքե­րով։ Նա գրում է. «­Սի­րե­լի­նե՛ր, սի­րենք միմ­յանց, ո­րով­հետև սերն Աստ­ծուց է, և­ա­մեն ոք, ով սի­րում է, Աստ­ծուց է ծնված ու ճա­նա­չում է Աստ­ծուն։ Ով չի սի­րում, Աստ­ծուն չի ճա­նա­չում, ո­րով­ հետև Աստ­ված սեր է։ Աստ­ծու սե­րը մեր հան­դեպ նրա­նով երևաց, որ Աստ­ված Իր միա­ծին Որ­դուն աշ­խարհ ու­ղար­կեց, որ­պես­զի Նրա­նով ապ­րենք։ Ս­րա մեջ է սե­րը. ոչ թե մենք սի­րե­ցինք Աստ­ծուն, այլ Նա մեզ սի­րեց և Իր Որ­դուն ու­ղար­կեց մեր մեղ­քե­րի քա­վու­թյան հա­մար։ Սի­րե­լի­նե՛ր, ե­թե Աստ­ված մեզ այս­պես սի­րեց, ա­պա մենք էլ պետք է միմ­յանց սի­րենք»։ (Ա Հով­հան­նես 4.7-11)»։ Է­լեն Ուայթ, Գործք ա­ռա­ քե­լոց, էջ 547, 548։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Քրիս­տո­նեա­կան կյան­քը հա­ճախ հա­մար­վում է անձ­նա­կան ու ան­հա­տա­կան փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն Հի­սու­սի ու հա­վա­տաց­յա­լի միջև։ Սա, սա­կայն, քրիս­տո­նեա­կան կյան­քի միայն մի տե­սանկ­ յունն է։ Ին­չո՞ւ է կարևոր հի­շել, որ Աստ­ված մեզ ա­ռաջ­նոր­դում է որ­պես խումբ։ Ո­րո՞նք են իմ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն­ներն այդ խմբի շրջա­նակ­նե­րում։ Ի՞նչ կա­րող եմ ես ակն­կա­լել այդ խմբից։ 2. Ո­րո՞նք են լա­վա­գույն ցու­ցա­նիշ­ներն այն բա­նի, որ հա­մայն­քում եղ­բայ­րա­կան սե­րը շատ ա­մուր է։ Դա­սա­րա­նում կազ­մե՛ք այդ ցու­ցա­նիշ­նե­րի ցու­ցակ։ 3. Ի՞նչ է ճշմա­րիտ եղ­բայ­րա­կան սե­րը։ Ո­րո՞նք են դրա բնու­թագ­րե­ րը, պատ­ճառ­ներն ու արդ­յունք­նե­րը։ Ինչ­պես կտար­բե­րա­կեիք այն կեղծ եղ­բայ­րա­կան սի­րու­ց։ ­Դաս 1

131