ԵԶՐԱՍ ԵՎ ՆԵԵՄԻԱ

ԱՍՏՎԱԾԱՇՆՉԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐՈՒԹՅԱՆ ՁԵՌՆԱՐԿ ՇԱԲԱԹՕՐՅԱ ԴՊՐՈՑԻ ՀԱՄԱՐ Հոկ­տեմ­բեր, նո­յեմ­բեր, դեկ­տեմ­բեր 2019թ.

ԵԶ­ՐԱՍ ԵՎ ՆԵԵ­ՄԻԱ Ջի­րի Մոս­կա­լա

Բովանդակություն Դաս 1. 28.09–04.10 Մեկ­նա­բա­նե­լով պատ­մու­թյու­նը՝ Զո­րա­բա­բել եվ Եզ­րաս. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Դաս 2. 05.10–11.10 Նեե­միա . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Դաս 3. 12.10–18.10 Աստ­ծո կան­չը. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Դաս 4. 19.10–25.10 Բախ­վե­լով ընդ­դի­մու­թյան . . . . . . . . . . . . . . . 33 Դաս 5. 26.10–01.11 Խախ­տե­լով օ­րեն­քի հո­գին. . . . . . . . . . . . . . . 42 Դաս 6. 02.11–08.11 Խոս­քը կար­դա­լը. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Դաս 7. 09.11–15.11 Մեր նե­րող Աստ­վա­ծը. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Դաս 8. 16.11–22.11 Աստ­ված եվ­ուխ­տը . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Դաս 9. 23.11–29.11 Փոր­ձու­թյուն­ներ, նե­ղու­թյուն­ներ եվ ցու­ցակ­ներ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 Դաս 10. 30.11–06.12 Երկր­պա­գե­լով Տի­րո­ջը . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 Դաս 11. 07.12–13.12 Հա­վա­տու­րաց ժո­ղո­վուր­դը . . . . . . . . . . . . . . 97 Դաս 12. 14.12–20.12 Բախ­վե­լով վատ ո­րո­շում­նե­րի . . . . . . . . . . . 106 Դաս 13. 21.12–27.12 Ա­ռաջ­նորդ­ներն Իս­րա­յե­լում. . . . . . . . . . . . . 116

Ա­ՎԵ­ՏԱ­ՐԱՆՆ ԸՍՏ ԵԶ­ՐԱ­ՍԻ ԵՎ ՆԵԵ­ՄԻԱ­ՅԻ Եզ­րասն ու Նեե­միան բա­ցա­ռիկ, աստ­վա­ծա­կենտ­րոն, Խոս­քի վրա հիմն­ված և Հո­գով ղե­կա­վար­վող ա­ռաջ­նորդ­ներ էին, ով­քեր խո­րա­պես ցան­կա­նում էին, որ Աստ­ծո ժո­ղո­վուր­դը բար­գա­վա­ճի, իսկ Աստ­ծո ա­ նու­նը բարձ­րաց­վի և հռ­չակ­վի ողջ աշ­խար­հում։ Նրանց կյան­քը ցույց է տա­լիս, թե ինչ կա­րող է Աստ­ված ա­նել նվիր­ված, հա­վա­տա­րիմ ծա­ռա ա­ռաջ­նորդ­նե­րի մի­ջո­ցով։ Մեր մե­ղա­վոր բնույ­թի, մշակ­ված սո­վո­րու­թյուն­նե­րի և ժա­ռան­գա­ բար փո­խանց­ված բնա­վո­րու­թյան գծե­րի պատ­ճա­ռով մենք կա­րող ենք ճշմա­րիտ, եր­կա­րա­ժամ­կետ փո­փո­խու­թյուն­ներ ու­նե­նալ մի­միայն Աստ­ծո վե­րա­փո­խող Խոս­քի ու­սում­նա­սի­րու­թյամբ և Սուրբ Հո­գու օգ­ նու­թյամբ։ Հա­վա­տաց­յալ­ներն ապ­րում են «ոչ թե զո­րու­թյու­նով և­ոչ թե ու­ժով, այլ Իմ Հո­գով» (­Զա­քա­րիա 4.6) և հա­վա­տով Աստ­ծո խոս­տում­ ներն ըն­դու­նե­լով (Եբ­րա­յե­ցիս 2.4), ո­րի արդ­յուն­քը լի­նում է կեն­դա­նի հոգևոր կյան­քը։ Այս ե­ռամս­յա­կի դա­սե­րը ցույց են տա­լիս, որ կյան­քը բարդ է։ Հենց որ մենք փոր­ձում ենք բա­րիք գոր­ծել, ի հայտ են գա­լիս խո­չըն­դոտ­ներ, և ծա­ռա­նում է ընդ­դի­մու­թյուն։ Նույ­նիսկ ըն­կեր­նե­րը կա­րող են բա­ցեի­ բաց կամ ծա­ծուկ կեր­պով ընդ­դի­մա­նալ մեզ և մի­գու­ցե դառ­նալ մեր թշնա­մի­նե­րը։ Բա­րու դեմ ծա­ռա­ցած խո­չըն­դոտ­ներն ու ընդ­դի­մու­թյու­ նը ցույց են տա­լիս, որ սա­տա­նան կեն­դա­նի է, իսկ մեղ­քը՝ ի­րա­կան։ Սա­ տա­նա­յի դեմ պայ­քա­րե­լը մարդ­կայ­նո­րեն անհ­նար է, ո­րով­հետև չա­րը մե­զա­նից ու­ժեղ է։ Մի­միայն Աստ­ված կա­րող է հաղ­թա­նակ ա­պա­հո­վել, մեր միտ­քը բա­րե­փո­խել և հա­վա­սա­րակշռ­ված կյանք ապ­րե­լու զո­րու­ թյուն շնոր­հել։ Կ­յան­քի բար­դու­թյուն­նե­րը փո­փո­խու­թյուն­նե­րի տա­նող հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ են։ Հիաս­թա­փու­թյուն­նե­րը կա­րող են օգ­նել մեզ կենտ­րո­նա­նալ կարևո­րի վրա և­ ա­րա­գաց­նել մեր հոգևոր ա­ճը, երբ մենք հաղ­թա­նակ ենք տա­նում յու­րա­քանչ­յուր ճգնա­ժա­մի վրա Աստ­ծո զո­րու­թյամբ։ Եզ­րա­սի և Նեե­միա­յի գրքե­րից և­ոչ մե­կը լա­վա­տե­սո­րեն չի ա­վարտ­ վում։ Մեղ­քը լուրջ բան է, ո­րը տա­րած­վում է հեշ­տո­րեն և շատ ա­րագ։ Ա­մե­նա­մեծ մար­տահ­րա­վե­րը գա­լիս է ոչ թե դրսից, այլ Աստ­ծո նկատ­ մամբ ան­հա­վա­տար­մու­թյու­նից, երբ Նրա սե­փա­կան ժո­ղո­վուր­դը չի հետևում Նրա բա­ցա­հայտ­ված կամ­քին։ Տի­րո­ջը հա­վա­տա­րիմ լի­նե­ լը և Նրա ցու­ցում­նե­րին հետևե­լու մեջ հա­րատևելն Աստ­ծո ե­կե­ղե­ցու հա­մար ա­մե­նաու­ժեղ ստու­գարքն է։ Ինչ­պես Եզ­րասն անս­խալ հաս­ կա­ցավ, փո­փո­խու­թյան միակ ճա­նա­պար­հը Սուրբ Գր­քի ջա­նա­սի­րա­ բար ու­սում­նա­սի­րու­թյունն է, դրա ճշմար­տու­թյուն­նե­րը հաս­կա­նալն ու կի­րա­ռե­լը։

Որ­պես­զի սկիզբ դնի 70 շա­բաթ­նե­րի և 2.300 ե­րե­կո­նե­րի և­ ա­ռա­ վոտ­նե­րի մար­գա­րեու­թյուն­նե­րին (եր­կուսն էլ սկսվել են ՔԱ 457թ.), Աստ­ված ո­ղոր­մա­ծա­բար մի­ջամ­տեց և­ազ­դեց Ար­տա­շես Ա թա­գա­վո­րի սրտի վրա, ով թույլ տվեց Եզ­րա­սին մի խումբ իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի հետ վե­րա­դառ­նալ Ե­րու­սա­ղեմ, ա­պա­հո­վեց նրանց ճամ­փոր­դու­թյան անվ­ տան­գու­թյու­նը և նույ­նիսկ տրա­մադ­րեց անհ­րա­ժեշտ ֆի­զի­կա­կան և ֆի­նան­սա­կան օգ­նու­թյուն տա­ճա­րի ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րի հա­մար (Եզ­ րաս 7.11–28)։ Այս եր­կու գրքե­րի կարևո­րա­գույն աստ­վա­ծա­բա­նա­կան թե­մա­ ներն են Աստ­ծո նա­խախ­նա­մու­թյու­նը, հա­վա­տար­մու­թյու­նը և­ ուխ­տը։ Աստ­ված ի­րա­կա­նաց­րեց Իր խոս­տում­նե­րը, թեև Իր ժո­ղո­վուրդն ան­ հե­ռա­տես էր, չկողմ­նո­րոշ­ված, մո­լոր­ված և կա­մա­կոր։ Իր ծա­ռա­նե­րի մի­ջո­ցով Նա Իր ժո­ղովր­դին մա­հաք­նից դե­պի վե­րած­նունդ ու բա­րե­փո­ խու­թյուն կան­չեց։ «­Հայ­րե­նիք վե­րա­դար­ձած աք­սոր­յալ­նե­րի կող­մից Զո­րա­բա­բե­լի, Եզ­րա­սի և Նե­միա­յի ղե­կա­վա­րու­թյամբ ըն­թա­ցող վե­րա­կանգն­ման և բա­րե­փոխ­ման գոր­ծը պատ­կե­րում է հոգևոր վե­րա­կանգն­ման աշ­խա­ տանք, որ պետք է ի­րա­կա­նաց­վի այս աշ­խար­հի պատ­մու­թյան վեր­ջին օ­րե­րին։ Իս­րա­յե­լի մնա­ցորդ ժո­ղո­վուր­դը թույլ ու տկար մար­դիկ էին՝ են­թա­կա ի­րենց թշնա­մի­նե­րի ոչն­չաց­մա­նը, սա­կայն նրանց մի­ջո­ցով Աստ­ված ծրագ­րել էր երկ­րի վրա պահ­պա­նել Իր և Իր օ­րեն­քի մա­սին գի­տու­թյու­նը։ Նրանք ճշմա­րիտ երկր­պա­գու­թյան պաշտ­պան­ներն էին, սուրբ մար­գա­րե­նե­րի պա­հա­պան­նե­րը»։ Է­լեն Ուայթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ, էջ 677։ Եզ­րասն ու Նեե­միան պատ­մա­կա­նո­րեն փոխ­կա­պակց­ված են և Աստ­ծո ժո­ղովր­դի կյան­քում կարևո­րա­գույն փո­փո­խու­թյուն ի­րա­ կա­նաց­րին։ Այս 23 գլուխ­նե­րը կազ­մում են մի մեծ պատ­մու­թյուն իր մա­սե­րով, ո­րոնք ի­րար լրաց­նում են և վե­րա­բե­րում են նույ­նան­ման աստ­վա­ծա­բա­նա­կան հար­ցե­րի։ Այս եր­կու գրքե­րում բա­ցա­հայտ­ված օ­րի­նա­կի ու­շա­դիր ու­սում­նա­սի­րու­թյամբ մենք կա­րող ենք տար­բե­րա­ կել Աստ­ծո մե­ծա­մեծ պատ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­ներն ու ո­ղոր­մած ա­ ռաջ­նոր­դու­թյու­նը։ Հի­շե՛ք, որ այս գրքե­րում ներ­կա­յաց­ված ոչ բո­լոր ի­րա­դար­ձու­թյուն­ ներն են գրի առն­ված ժա­մա­նա­կագ­րա­կան կար­գով, և­որ ո­րոշ մա­սեր գրված են թե­մա­տիկ մո­տեց­մամբ։ Ինչ­պես կտես­նենք, Եզ­րա­սի և Նեե­միա­յի մար­տահ­րա­վե­րը տա­ճա­րը վե­րա­կա­ռու­ցե­լը չէր (դրա վե­րա­կա­ռու­ցումն ա­վարտ­վել, և նա­վա­կա­ տիքն ար­վել էր ՔԱ 515թ., Եզ­րա­սի ժա­մա­նու­մից ա­վե­լի քան 50 տա­րի ա­ռաջ), այլ Ե­րու­սա­ղեմ քա­ղա­քի վե­րա­կա­ռու­ցու­մը, դրա վար­չա­կազ­մի

ու ազ­գա­յին ինք­նա­վա­րու­թյան վե­րա­կանգ­նու­մը, և­ այս ա­մենն ակն­ հայ­տո­րեն պետք է ճա­նա­պարհ հար­թեր Մե­սիա­յի գա­լուս­տի հա­մար։ Երբ ու­սում­նա­սի­րենք այս ե­ռամս­յա­կի հա­մար նա­խա­տես­ված Աստ­ ծո Խոս­քը, թող Տերն օրհ­նի մեզ ո­գեշնչ­մամբ, մեր սրտե­րին դիպ­չե­լով, մեր մտա­ծո­ղու­թյու­նը փո­փո­խե­լով և­ա­մեն օր մեզ ուժ տա­լով հետևե­լու Ի­րեն հա­վա­տար­մո­րեն և­ոգևո­րու­թյամբ։ Ջի­րի Մոս­կա­լան աստ­վա­ծա­բա­նու­թյան և փի­լի­սո­փա­յու­թյան դոկ­տոր է, Էնդր­յու­սի հա­մալ­սա­րա­նի Յո­թե­րորդ օր­վա ադ­վեն­տիս­ տա­կան աստ­վա­ծա­բա­նա­կան սե­մի­նա­րիա­յի Հին Կ­տա­կա­րա­նի էկ­զե­գե­զա­յի և­աստ­վա­ծա­բա­նու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի դե­կանն է, նաև պրո­ֆե­սոր։ Այս­տեղ նա աշ­խա­տան­քի է ան­ցել 1999թ.։ Էնդր­ յուս գա­լուց ա­ռաջ Մոս­կա­լան ծա­ռա­յել է տար­բեր ո­լորտ­նե­րում (ձեռ­նադր­ված հո­վիվ, վար­չա­կան աշ­խա­տող, ու­սու­ցիչ և տ­նօ­րեն) Չե­խիա­յի Հան­րա­պե­տու­թյու­նում։ Նա տա­րա­տե­սակ աստ­վա­ծա­ բա­նա­կան հա­մայնք­նե­րի ան­դամ է և հե­ղի­նա­կել ու խմբագ­րել է բազ­մա­թիվ հոդ­ված­ներ և գր­քեր չե­խե­րեն ու անգ­լե­րեն լե­զու­նե­ րով։ Բա­ցի այդ, նա մաս­նակ­ցել է տար­բեր հնէա­բա­նա­կան ար­ շավ­նե­րի Հոր­դա­նա­նում՝ Թել Ջա­լու­լու­մ։

ԴԱՍ 1 ՍԵՊ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 28–ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 4

ՄԵԿ­ՆԱ­ԲԱ­ՆԵ­ԼՈՎ ՊԱՏ­ՄՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆԸ՝ ԶՈ­ՐԱ­ԲԱ­ԲԵԼ ԵՎ ԵԶ­ՐԱՍ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ե­րե­միա 25.11, 12, Դա­նիել 9.1, 2, Եզ­րաս 4.1–7, Ե­սա­յիա 55.8, 9, Եզ­րաս 7.1–28։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Այս­պես է ա­սում Պար­սից Կ­յու­րոս թա­գա­վո­րը. Երկ­րի բո­լոր թա­գա­վո­րու­թյուն­ներն ինձ է տվել երկ­նից Աստ­վա­ծը՝ Ե­հո­վան, և Նա ինձ պատ­վի­րեց, որ Հու­դա­յի Ե­րու­սա­ղե­մում Նրա հա­մար մի տուն շի­նեմ» (Եզ­րաս 1.2)։ Ե­րե­միա­յի գրվածք­նե­րում Աստ­ված խոս­տա­նում է, որ Իր ժո­ղո­վուր­դը տուն կվե­րա­դառ­նա Բա­բե­լո­նի 70-ամ­յա աք­սո­րից։ Կ­յու­րոս թա­գա­վորն Աստ­ծո գոր­ծիքն էր այս վե­րա­դարձն ի­րա­կա­նաց­նե­լու հար­ցում։ Օծ­վե­ լով Աստ­ծո կող­մից (Ե­սա­յիա 45.1)՝ Կ­յու­րո­սը հրա­մա­նա­գիր թո­ղար­կեց ՔԱ 538թ.՝ թույլ տա­լով Աստ­ծո ժո­ղովր­դին վե­րա­դառ­նալ ի­րենց եր­կիր և վե­րա­կա­ռու­ցել տա­ճա­րը։ Աստ­ված (ոչ թե Կ­յու­րո­սը) խո­սեց Ե­րու­սա­ղե­մի վե­րա­բեր­յալ, «թե Շին­ վիր, և տա­ճա­րին, թե Հիմն­վիր» (Ե­սա­յիա 44.28)։ Աստ­ված էր ե­րաշ­խա­ վո­րը, որ Ե­րու­սա­ղե­մը կվե­րա­կա­ռուց­վի, և Նա կպավ Կ­յու­րո­սի սրտին, որ­պես­զի վեր­ջինս տա տա­ճա­րը կա­ռու­ցե­լու թույլտ­վու­թյու­նը։ Միշտ ու­րա­խա­լի է ե­ղել տես­նել, որ Աստ­ծո ժո­ղո­վուր­դը դրա­կան պա­տաս­խան է տա­լիս Տի­րոջ գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րին. «Այն ժա­մա­նակ վեր կա­ցան Հու­դա­յի և Բե­նիա­մի­նի տոհ­մա­պետ­նե­րը և քա­հա­նա­նե­րը և ղև­ տա­ցի­նե­րը՝ ա­մեն­քը, ո­րի հո­գին զարթ­նեց­րեց Աստ­ված, որ վեր գնա շի­ նի Ե­րու­սա­ղե­մում ե­ղող Աստ­ծո տու­նը» (Եզ­րաս 1.5)։ Այս­տեղ մենք տես­նում ենք մարդ­կանց օ­րի­նակ, ով­քեր դրա­կա­նո­րեն են ար­ձա­գան­քում Աստ­ծո հզոր և շ­նոր­հա­շատ գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րին։ Մենք լա­վա­գույնս մեզ կդրսևո­րենք, ե­թե հաս­կա­նանք, թե Ով է Աստ­ ված, և­ինչ է Նա ա­րել, ինչ­պես նաև, թե որ­քան մեծ սի­րով է Նա մի­ջամ­ տում Իր ժողվր­դի ա­նու­նից։

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՍԵՊ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 29

Գերեվարվածների առաջին վերադարձը Կար­դա­ցե՛ք Ե­րե­միա 25.11, 12, 29.10 և Դա­նիել 9.1, 2 հա­մար­ նե­րը։ Ե՞րբ էր գե­րե­վար­ված­նե­րի ա­ռա­ջին վե­րա­դար­ձը։ Այդ վե­ րա­դար­ձը ո՞ր մար­գա­րեու­թյան ի­րա­կա­նա­ցումն էր։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Աստ­ված ազ­դեց Կ­յու­րո­սի վրա, և նա թույլ տվեց ա­ռա­ջին վե­րա­ դար­ձը, ո­րը և դար­ձավ Ե­րե­միա­յի 70-ամ­յա մար­գա­րեու­թյան ի­րա­կա­ նա­ցու­մը։ Ե­րե­միան գրել էր, որ Հու­դա­յի եր­կի­րը 70 տա­րի ա­մա­յա­ցած կլի­նի Բա­բե­լո­նի գե­րիշ­խա­նու­թյան ներ­քո (ին­չը տե­ղի ու­նե­ցավ ՔԱ 606/605թթ. մինչև ՔԱ 537/536թթ.), սա­կայն հե­տո Աստ­ված կբա­ցի դռնե­րը գե­րե­վար­ված­նե­րի վե­րա­դար­ձի հա­մար։ Երբ Դա­նիելն ու­ սում­նա­սի­րեց Ե­րե­միա­յի գրվածք­նե­րը, հաս­կա­ցավ, որ ե­կել է այդ խոս­տաց­ված վե­րա­դար­ձի ժա­մա­նա­կը։ Դա­նիել 9-րդ գլ­խում հե­ղի­նա­կը տրտմած է, քա­նի որ 70 տար­վա ժա­ մա­նա­կը մո­տե­ցել էր իր ա­վար­տին ա­ռանց տե­սա­նե­լի փո­փո­խու­թյան, և­ այժմ իշ­խա­նու­թյան էր ե­կել նոր Պարս­կա­կան կայս­րու­թյու­նը։ Նա սգում էր և դի­մում Աստ­ծուն՝ ա­ղա­չե­լով ո­ղոր­մու­թյուն և Նրա խոս­տում­ նե­րի ի­րա­կա­նա­ցում։ Նույն գլխում (­Դա­նիել 9.24–27), Աստ­ված հա­վաս­ տիաց­նում է Դա­նիե­լին, որ վե­րահս­կում է ա­մեն ինչ և ծ­րագ­րա­վո­րել է ա­պա­գան՝ նա­խա­տե­սե­լով Ա­զա­տագ­րիչ, Ով կմա­հա­նա մարդ­կանց հա­մար՝ քա­վե­լով նրանց մեղ­քե­րը, բե­րե­լով ար­դա­րու­թյուն և­ ի­րա­կա­ նաց­նե­լով զո­հա­բե­րա­կան հա­մա­կար­գը։ Ըստ էու­թյան, Աստ­ված Դա­ նիե­լին ա­սում էր. «­Դա­նիե՛լ, մի՛ ան­հանգս­տա­ցիր, քա­նի որ ի­րա­կան Ա­զա­տագ­րի­չը (­Հի­սու­սը) հաս­տատ գա­լու է, Ես հի­մա ևս ձեզ հա­մար ա­զա­տագ­րիչ կու­ղար­կեմ»։ Կարճ ժա­մա­նակ անց, Աստ­ված դի­պավ Կյու­րո­սի՝ Պարս­կաս­տա­նի թա­գա­վո­րի սրտին, և նա տվեց գե­րի­նե­րին ա­զա­տագ­րե­լու հրա­մա­նը։ Աստ­ված միշտ հա­վա­տա­րիմ է Իր խոս­տում­ նե­րին (տե՛ս Դա­նիել 10-րդ գ­լու­խը, թե ինչ­պես Աստ­ված մի­ջամ­տեց՝ ա­ պա­հո­վե­լու Իր ժո­ղովր­դի բար­գա­վա­ճումն ի­րենց հայ­րե­նի­քում)։ Եզ­րաս 1-ին գլխում նկա­րագր­ված է Կ­յու­րոս թա­գա­վո­րի հռչա­ կա­գիրն այն մա­սին, որ Իս­րա­յե­լի ժո­ղո­վուրդն ա­զատ է վե­րա­դառ­ նալ Ե­րու­սա­ղեմ և կա­ռու­ցել Տի­րոջ տու­նը։ Հռ­չա­կա­գի­րը տրվել է ՔԱ 539–537թթ. ըն­թաց­քում։ Կ­յու­րո­սը ոչ միայն նրանց թույլ է տա­լիս գնալ, այլև նրանց վե­րա­դարձն ա­պա­հո­վում է նվեր­նե­րով և­ ըն­ծա­ Դաս 1

7

նե­րով՝ նե­րառ­յալ տա­ճա­րի բնօ­րի­նակ ա­նոթ­նե­րը, ո­րոնք գո­ղա­ցել էր Նա­բու­գո­դո­նո­սո­րը։ Այս ի­րա­դար­ձու­թյու­նը մեզ հի­շեց­նում է շատ տա­րի­ներ ա­ռաջ իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի՝ Ե­գիպ­տո­սից դուրս գա­լը, երբ Աստ­ված կրկին դի­պավ մարդ­կանց սրտե­րին, և վեր­ջին­ներս նրանց հրա­ժեշ­տի ըն­ծա­ներ տվե­ցին։ Հու­դա վե­րա­դար­ձող ա­ռա­ջին խում­բը կազ­մում էր մոտ 50.000 մարդ, որն ա­մե­նայն հա­վա­նա­կա­նու­թյամբ նե­րա­ռում էր այլ տա­րածք­նե­րից կա­նանց և­ե­րե­խա­նե­րի։ Ու­րիշ ի՞նչ պատ­մա­կան մար­գա­րեու­թյուն­ներ են ի­րա­կա­նա­ցել ճիշտ այն­պես, ինչ­պես խոս­տաց­վել է Խոս­քում, և­ ինչ­պե՞ս կա­րող ենք դրան­ցից մխի­թա­րու­թյուն ստա­նալ, որ Աստ­ված գի­տի ա­պա­գան, և­որ մենք կա­րող ենք վստա­հել Նրա՝ մեզ տված խոս­տում­նե­րին։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՍԵՊ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 30

Թագավորների հաջորդականությունը. իրադարձությունների ամփոփում

Վե­րա­դար­ձող­նե­րի ա­ռա­ջին խումբն ստա­ցավ Աստ­ծո տա­ճա­րը վե­րա­կա­ռու­ցե­լու հանձ­նա­րա­րու­թյու­նը։ Տա­ճա­րի կա­ռուց­մանն ու­ ղեկ­ցող ընդ­դի­մու­թյան մա­սին կու­սում­նա­սի­րենք հե­տա­գա դա­սե­րի ըն­թաց­քում։ Այժմ կու­սում­նա­սի­րենք պար­սից թա­գա­վոր­նե­րի հա­ջոր­ դա­կա­նու­թյու­նը տա­ճա­րի եր­կա­րաձգ­ված կա­ռուց­ման և Ե­րու­սա­ղե­ մի վե­րա­կա­ռուց­ման ըն­թաց­քում։ Կարևոր է ի­մա­նալ պատ­մու­թյու­նը Եզ­րա­սի և Նեե­միա­յի պա­տում­նե­րից ան­կախ, քա­նի որ դա նրանց լու­րի ա­վե­լի խորն ըմբռ­նում է տա­լիս։ Կար­դա­ցե՛ք Եզ­րաս 4.1–7 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ տար­բեր թա­գա­վոր­ ներ են նշված, ում թա­գա­վո­րու­թյան տա­րի­նե­րին ծա­ռա­ցավ տա­ ճա­րը կա­ռու­ցե­լու ընդ­դի­մու­թյու­նը։ ________________________________________________________________________ Ս­տորև ներ­կա­յաց­վում է պար­սից թա­գա­վոր­նե­րի ցան­կը ժա­մա­նա­ կագ­րա­կան կար­գով, ով­քեր կապ ու­նեն Եզ­րա­սի և Նեե­միա­յի գրքե­րի հետ։ Այն գլխա­վո­րում է Կ­յու­րո­սը, ով հիմ­նեց Պար­սից կայս­րու­թյու­նը և նվա­ճեց Բա­բե­լո­նը 539թ.։

• • • •

Կ­յու­րոս Բ «­Մեծ» (ՔԱ 559–530թթ.) Կամ­բիզ Բ (ՔԱ 530–522թթ.) Դա­րեհ Ա (ՔԱ 522–486թթ.) Քսերք­սես Ա (ՔԱ 485–465թթ.) (Ես­թեր գրքից հայտ­նի է նաև որ­ պես Աս­վե­րոս) • Ար­տա­շես Ա (ՔԱ 465–424թթ.)

8

Դաս 1

Այս գրքերն ու­սում­նա­սի­րե­լիս շատ կարևոր է ի­մա­նալ, որ Եզ­րաս գրքում այս թա­գա­վոր­ներն ի հայտ չեն գա­լիս ժա­մա­նա­կագ­րա­կան կար­գով։ Օ­րի­նակ Եզ­րաս 4.6–24 հա­մար­նե­րը գրված են 5-րդ գլ­խից ա­ռաջ, ո­րը շա­րու­նա­կում է տա­ճա­րի կա­ռուց­մանն ուղղ­ված ընդ­ դի­մու­թյան պատ­մու­թյու­նը։ Հետևա­բար, Քսերք­սես Ա-ի (Աս­վե­րոս) և Ար­տա­շես Ա-ի մա­սին պատ­մող նա­մակ­նե­րում նկա­րագր­ված ի­ րա­դար­ձու­թյուն­նե­րը (Եզ­րաս 4-րդ գլ.) տե­ղի են ու­նե­ցել 5-րդ և 6-րդ գ­լուխ­նե­րում ար­ձա­նագր­ված Դա­րեհ Ա-ի հետ կապ­ված ի­րա­դար­ ձու­թյուն­նե­րից հե­տո։ Ըն­թեր­ցո­ղին այս հեր­թա­կա­նու­թյու­նը կա­րող է շփո­թեց­նող թվալ, այն կա­րող է լի­նել նաև այն շփո­թու­թյան պատ­ճա­ ռը, ո­րը մար­դիկ դա­րեր շա­րու­նակ ու­նե­ցել են՝ կապ­ված այս գրքե­րի հետ։ Այս դա­սերն ու­սում­նա­սի­րե­լիս կբա­ցա­հայ­տենք ի­րա­դար­ձու­ թյուն­նե­րի ժա­մա­նա­կագ­րու­թյու­նը, ին­չը կօգ­նի մեզ ա­վե­լի լավ հաս­ կա­նալ Եզ­րա­սի և Նեե­միա­յի լու­րը։ Որ­քա՞ն հա­ճախ եք Աստ­վա­ծաշն­չում ձեզ շփո­թեց­նող բա­ներ գտել։ Ինչ­պե՞ս կա­րող եք սո­վո­րել վստա­հել Աստ­ծուն և Նրա Խոս­քին, նույ­ նիսկ երբ հան­դի­պում եք բա­նե­րի, ո­րոնք ձեզ ա­նի­մաստ են թվում։ Ին­չո՞ւ է կարևոր, որ այդ­պես ա­նեք (տե՛ս Ե­սա­յիա 55.8, 9.)։­ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 1

Գերեվարվածների երկրորդ վերադարձը Եզ­րաս 7.1–10 և 8.1–14 հա­մար­նե­րում տես­նում ենք, որ Ար­տա­շես Ա թա­գա­վո­րը թույլ է տա­լիս Եզ­րա­սին վե­րա­դառ­նալ Ե­րու­սա­ղեմ (ՔԱ 457թ.) և­ իր հետ վերց­նել բո­լոր վե­րա­դառ­նալ ցան­կա­ցող­նե­րին։ Եզ­ րա­սի և թա­գա­վո­րի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի մա­սին շատ բան հայտ­նի չէ, հայտ­նի չէ նաև՝ Եզ­րասն աշ­խա­տո՞ւմ էր ար­քու­նի­քում, թե՞ ոչ։ Եզ­րաս 8-րդ գլ­խում թվարկ­վում են այն ըն­տա­նիք­նե­րը, ո­րոնք վե­րա­ դառ­նում են։ Թվար­կումն սկսվում է քա­հա­նա­յա­կան ըն­տա­նիք­նե­ րից, հետևում է ար­քա­յա­կան գի­ծը, վեր­ջում՝ հա­սա­րակ ժո­ղո­վուր­դը։ Ա­ռանձ­նա­հա­տուկ կեր­պով նշված են տաս­ներ­կու ըն­տա­նիք­ներ՝ ստեղ­ծե­լով այն­պի­սի տպա­վո­րու­թյուն, որ սա Իս­րա­յե­լի տաս­ներ­կու ցե­ղե­րի մա­սին հու­շում է։ Հատ­վա­ծում ներ­կա­յաց­ված է մոտ 1.500 տղա­մարդ. սա հա­վա­ սար է մո­տա­վո­րա­պես 5.000-6.000 մար­դու՝ կա­նանց ու ե­րե­խա­նե­ րին միա­սին վերց­րած։ Այս խումբն ան­հա­մե­մատ ա­վե­լի փոքր էր, քան ա­ռա­ջի­նը, ո­րը վե­րա­դար­ձավ Զո­րա­բա­բե­լի և Հե­սուի հետ։ Դաս 1

9

Կար­դա­ցե՛ք Եզ­րաս 7.1–10 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են դրանք մեզ սո­ վո­րեց­նում Եզ­րա­սի մա­սին։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Եզ­րա­սը քա­հա­նա­յա­կան ար­մատ­նե­րով դպիր է։ Որ­պես քա­հա­նա՝ նա Մով­սե­սի եղ­բայր Ա­հա­րո­նի սերն­դից է, ով Իս­րա­յել ազ­գի ա­ռա­ ջին քա­հա­նան էր։ Եզ­րա­սի գրքում, ինչ­պես նաև հրեա ազ­գի ա­վան­ դույթ­նե­րում ար­ձա­նագր­ված պատ­մու­թյուն­նե­րի շնոր­հիվ Եզ­րա­սի ա­նու­նը մինչ օրս մեծ պա­տիվ է վա­յե­լում։ Ծա­ռա­յո՞ւմ էր արդ­յոք Եզ­ րասն Ար­տա­շես թա­գա­վո­րի ար­քու­նի­քում որ­պես դպիր, հայտ­նի չէ, ուս­տի Եզ­րա­սի նկա­րագ­րու­թյու­նը որ­պես դպիր վե­րա­բե­րում է կա՛մ նրա նախ­կին պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն­նե­րին, կա՛մ նրա կա­րո­ղու­ թյուն­նե­րին, ո­րոնք նա սկսում է կի­րա­ռել Հու­դա ժա­մա­նե­լուն պես։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, Եզ­րա­սը պետք է որ աշ­խա­տած լի­ներ թա­գա­վո­րին շատ մոտ կանգ­նած որևէ պաշ­տո­նում, որ­պես­զի թա­գա­վո­րը նրան ու­ղար­կեր որ­պես խմբի ա­ռաջ­նորդ։ Եզ­րաս 7.6 և 10 հա­մար­նե­րում նա ո­րակ­վում է որ­պես «ժիր» և նվիր­ված դպիր կամ ու­սու­ցիչ։ «­Ժիր» բա­ռը տա­ռա­ցիո­րեն նշա­ նա­կում է «ա­րա­գա­շարժ»՝ ցույց տա­լով տվյալ մար­դու ըն­կա­լու­նա­ կու­թյունն ու մտքի ճկու­նու­թյու­նը։ Եզ­րա­սը սթափ միտք ու­ներ. նա հայտ­նի էր Աստ­ծո օ­րեն­քի իր ի­մա­ցու­թյամբ և­այն ըն­կա­լե­լու խո­րա­ թա­փան­ցու­թյամբ։ Ա­վե­լին, այն փաս­տը, որ թա­գա­վորն ընտ­րում է Եզ­րա­սին որ­պես իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի խում­բը Հու­դա տա­նե­լու ա­ռաջ­ նորդ, վկա­յում է Եզ­րա­սի քա­ջու­թյան և­ ա­ռաջ­նորդ լի­նե­լու ու­նա­կու­ թյուն­նե­րի մա­սին։ Նկա­տե՛ք, որ Եզ­րա­սը պատ­րաս­տել էր իր սիր­տը, որ «­Տի­րոջ օ­ րեն­քը» խնդրի (Եզ­րաս 7.10)։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք այս սկզբուն­ քը կի­րա­ռել մեր կյան­քում այ­սօր։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 2

Արտաշեսի հրամանագիրը Կար­դա­ցե՛ք Եզ­րաս 7.11–28 հա­մար­նե­րը։ Ո­րո՞նք էին թա­գա­վո­ րի հրա­մա­նագ­րի բա­ղադ­րիչ­նե­րը։ Ին­չո՞ւ էին այդ ցու­ցոմ­նե­րը կարևոր Իս­րա­յե­լի ժո­ղովր­դի հա­մար։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

10

Դաս 1

Ար­տա­շե­սի հրա­մա­նա­գի­րը նման է Կ­յու­րո­սի ա­ռա­ջին հրա­մա­ նագ­րին։ Թա­գա­վո­րը խոր­հուրդ է տա­լիս բո­լոր ցան­կա­ցող­նե­րին, հատ­կա­պես քա­հա­նա­յա­կան գծի ժա­ռանգ­նե­րին, վե­րա­դառ­նալ Ե­ րու­սա­ղեմ։ Թեև հա­մա­ձայն Մու­րա­շու պատ­մա­կան փաս­տաթղ­թե­րի՝ հրեա­նե­րի մե­ծա­մաս­նու­թյունն ի վեր­ջո մնաց Պարս­կաս­տա­նում (ինչ­ պես ցու­ցադր­ված է Ես­թե­րի պատ­մու­թյան մեջ), այ­նուա­մե­նայ­նիվ, կա­յին մար­դիկ, ով­քեր սպա­սել էին ի­րենց նախ­նի­նե­րի հայ­րենի­քում նոր կյանք սկսե­լու հնա­րա­վո­րու­թյա­նը։ Թա­գա­վորն իր ու­ղեր­ձի մեծ մասն ուղ­ղեց անդ­րեփ­րատ­յան տա­րա­ծաշր­ջան­նե­րի գան­ձա­պետ­նե­ րին։ Նրանք Եզ­րա­սին պետք է տրա­մադ­րեին անհ­րա­ժեշտ ա­մեն ինչ քա­ղա­քը վե­րա­կանգ­նե­լու և «­Տի­րոջ տու­նը փա­ռա­վո­րե­լու» (Եզ­րաս 7.27) հա­մար։ Վեր­ջում թա­գա­վո­րը հանձ­նա­րա­րեց Եզ­րա­սին պատ­ շաճ կեր­պով պա­հել Աստ­ծո և­երկ­րի օ­րեն­քը՝ դա­տա­կան հա­մա­կարգ ստեղ­ծե­լու մի­ջո­ցով։ Այն կարգն ու կազ­մա­կերպ­վա­ծու­թյու­նը, ո­րոնք կբխեին այս հրա­մա­նից, կարևոր տե­սանկ­յուն­ներ են յու­րա­քանչ­յուր հա­սա­րա­կու­թյան հա­մար։ Ա­վե­լին, թա­գա­վո­րը հեշ­տաց­րեց Եզ­րա­սի և­իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի՝ ի­րենց հայ­րե­նի­քը վե­րա­կանգ­նե­լու գոր­ծը։ Արդ­յո՞ք քա­ղա­քի և տա­ճա­րի վե­րա­կա­ռուց­ման մա­սին ան­հանգս­ տու­թյու­նը խո­սում է այն մա­սին, թե նա սկսեց հա­վա­տալ Եզ­րա­սի Աստ­ծուն։ Ար­տա­շեսն Աստ­ծո մա­սին խո­սում է. «Իս­րա­յե­լի Աստ­ծուն, ո­րի բնա­կու­թյու­նը Ե­րու­սա­ղե­մում է» (Եզ­րաս 7.15)։ Այն եզ­րույթ­նե­ րը, ո­րոնք թա­գա­վորն օգ­տա­գոր­ծում է Իս­րա­յե­լի Աստ­ծո մա­սին խո­ սե­լիս, մատ­նա­ցույց են ա­նում, որ նա Աստ­ծուն ըն­դու­նում էր որ­պես ևս մեկ տե­ղա­կան աստ­վա­ծու­թյուն, ում պետք է փա­ռա­բա­նեին նվեր­նե­րով։ Նա չէր ցան­կա­նում, որ այս տե­ղա­կան աստ­վա­ծը բար­ կա­նա իր և­ իր որ­դի­նե­րի վրա (Եզ­րաս 7.23)։ Ա­վե­լին, մենք պետք է նշենք, որ ՔԱ 457թ. նաև ե­գիպ­տա­կան ապս­տամ­բու­թյան տա­րին է ընդ­դեմ պարս­կա­կան կա­ռա­վա­րու­թյան, ուս­տի հա­վա­նա­կան է, որ թա­գա­վո­րի այս քայ­լե­րը նպա­տակ ու­նեին շա­հե­լու Հու­դա­յի նա­հան­ գի հա­վա­տար­մու­թյու­նը։ Ցա­վոք, ի հե­ճուկս այն հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի, որ թա­գա­վորն ու­ ներ Եզ­րա­սի և Նեե­միա­յի հետ, նա չհա­վա­տաց Աստ­ծուն։ Գո­նե հա­ մար­նե­րում ո­չինչ չի խոս­վում նրա հա­վա­տաց­յալ դառ­նա­լու մա­սին, ին­չը նշա­նա­կում է, որ Տե­րը կա­րող է օգ­տա­գոր­ծել նույ­նիսկ դար­ձի չե­կած մարդ­կանց երկ­րի վրա Իր կամ­քը կա­տա­րե­լու հա­մար։ Նույ­նիսկ այդ­քան շատ ցա­վի ու տա­ռա­պան­քի մեջ ինչ­պե՞ս կա­ րող ենք սո­վո­րել վստա­հել Աստ­ծո գե­րա­գույն իշ­խա­նու­թյա­նը ողջ աշ­խար­հում, ին­չը երևում է այս­տեղ։ Դաս 1

11

ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 3

Կրթության կարևորությունը Կար­դա­ցե՛ք Եզ­րաս 7.6 հա­մա­րը և 10-րդ գ­լու­խը։ Ի՞նչ են այս տեքս­տե­րը սո­վո­րեց­նում պատ­շաճ կրո­նա­կան դաս­տիա­րա­կու­ թյան կարևո­րու­թյան մա­սին։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Եզ­րա­սի անմ­նա­ցորդ նվիր­վա­ծու­թյունն Աստ­ծուն, և նրա ո­րո­շու­ մը՝ ու­սում­նա­սի­րել, կի­րա­ռել և սո­վո­րեց­նել Աստ­ծո Խոս­քը (Եզ­րաս 7.6, 10) նա­խա­պատ­րաս­տե­ցին նրան ա­վե­լի մեծ ծա­ռա­յու­թյան Իս­ րա­յե­լում։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան տեքս­տը հստա­կո­րեն ա­սում է, որ նա ի­րեն նվի­րել էր Տի­րոջ Օ­րենքն ու­սում­նա­սի­րե­լուն, կա­տա­րե­լուն և սո­ վո­րեց­նե­լուն։ Է­լեն Ուայ­թը կարևոր մի միտք է ար­տա­հայ­տում. «­Լի­նե­լով Ա­ հա­րո­նի որ­դի­նե­րի սերն­դից՝ Եզ­րասն ստա­ցել էր քա­հա­նա­յա­կան կրթու­թյուն, նա նաև ծա­նոթ էր Մա­րա­պարս­կա­կան թա­գա­վո­րու­ թյան կա­խարդ­նե­րի, աստ­ղա­գու­շակ­նե­րի և մո­գե­րի գրվածք­նե­րին։ Սա­կայն նրան չէր գո­հաց­նում իր հոգևոր վի­ճա­կը։ Նա ձգտում էր կա­տար­յալ ներ­դաշ­նա­կու­թյուն ու­նե­նալ Աստ­ծո հետ՝ ո­րո­նե­լով աստ­ վա­ծա­յին կամ­քը կա­տա­րե­լու ի­մաս­տու­թյուն։ Այդ­պես նա «պատ­ րաս­տել էր իր սիր­տը, որ Տի­րոջ օ­րեն­քը խնդրի և կա­տա­րի» (Եզ­րաս 7․10)։ Սա մղեց նրան ջա­նա­սի­րա­բար ու­սում­նա­սի­րե­լու մար­գա­րե­ նե­րի և թա­գա­վոր­նե­րի գրքե­րում գրի առն­ված Աստ­ծո ժո­ղովր­դի պատ­մու­թյու­նը։ Նա քննեց Աստ­վա­ծաշն­չի պատ­մա­կան և բա­նաս­ տեղ­ծա­կան գրքե­րը՝ ի­մա­նա­լու, թե ին­չու էր Տե­րը թույլ տվել Ե­րու­ սա­ղե­մի ա­վե­րումն ու Իր ժո­ղովր­դի գե­րե­վա­րու­մը հե­թա­նո­սա­կան եր­կիր»։ Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ, էջ 608։ «Աստ­վա­ծաշն­չի ու­սում­նա­սի­րու­թյան նկատ­մամբ հե­տաքրք­րու­ թյան վե­րա­կանգն­մանն ուղղ­ված Եզ­րա­սի ջանք­նե­րը հա­րատևե­ցին իր ողջ կյան­քի ըն­թաց­քում՝ բնու­թագր­վե­լով Սուրբ Գր­քե­րը պահ­պա­ նե­լու և տա­րա­ծե­լու ան­շեղ ձգտմամբ։ Նա հա­վա­քեց Օ­րեն­քի բո­լոր օ­րի­նակ­նե­րը, ո­րոնք հնա­րա­վոր ե­ղավ գտնել, ո­րոնք և կրկ­նօ­րի­նակ­ վե­ցին ու տա­րած­վե­ցին։ Ի­րա­կան Խոս­քը, որ բազ­մաց­վեց և հա­սա­նե­ լի դար­ձավ բազ­մա­թիվ մարդ­կանց, նրանց շնոր­հեց անգ­նա­հա­տե­լի ար­ժե­քա­վոր գի­տու­թյուն»։ Էջ 609։ 12

Դաս 1

Նկա­տեք, որ թեև Եզ­րա­սը սո­վո­րել էր հե­թա­նոս­նե­րից, նա տես­ նում էր, որ նրանք ճիշտ չեն, ուս­տիև ջա­նում էր ի­մա­նալ ճշմար­ տու­թյունն ան­մի­ջա­կան աղբ­յու­րից, որն Աստ­ծո Խոսքն էր ու «­Տի­րոջ օ­րեն­քը»։ Նա պետք է հետ վարժ­վեր աշ­խար­հա­յին ու­սում­նա­կան հաս­տա­տու­թյուն­նե­րում իր սո­վո­րա­ծի մեծ մա­սից, ո­րով­հետև, ան­ կաս­կած, դրանց սո­վո­րեց­րա­ծի մեծ մա­սը սխալ էր։ Եվ, ի վեր­ջո, ի՞նչ օ­գուտ էին նրան տա­լու «գու­շակ­նե­րի և­ աստ­ղա­գու­շակ­նե­րի գրվածք­նե­րը»։ Ի՞նչ կերպ այ­սօր մենք պետք է մո­ռա­նանք շատ բա­ներ, ո­րոնք մեզ սո­վո­րեց­րել է աշ­խար­հը։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 4

Հետագա ուսումնասիրության համար Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ գրքի 607–617 է­ջե­րի «Եզ­րաս. քա­հա­նա և դ­պիր» գլու­խը։ Քն­նե՛ք Եզ­րա­սի ե­ռան­դուն աշ­խա­տան­քը. «Եզ­րա­սը դար­ձավ Աստ­ծո խո­սա­փո­ղը՝ ի­րեն շրջա­պա­տող­նե­րին ու­սու­ցա­նե­լով եր­կին­ քը կա­ռա­վա­րող սկզբունք­նե­րը։ Իր կյան­քի մնա­ցած տա­րի­նե­րին՝ թե՛ Մա­րա­պարս­կա­կան թա­գա­վո­րի ար­քու­նի­քում և թե՛ Ե­րու­սա­ ղե­մում ե­ղած ժա­մա­նակ, նրա հիմ­նա­կան գործն ու­սուց­չու­թյունն էր։ Որ­քան շատ էր նա այ­լոց փո­խան­ցում իր յու­րաց­րած ճշմար­ տու­թյուն­նե­րը, այն­քան զար­գա­նում էր նրա աշ­խա­տե­լու կա­րո­ղու­ թյու­նը։ Նա դար­ձավ բա­րե­պաշ­տու­թյան, մեծ ե­ռան­դի տեր մարդ։ Նա կյան­քը վե­հաց­նող աստ­վա­ծաշնչ­յան ճշմար­տու­թյուն­նե­րի Տի­ րոջ վկան էր աշ­խար­հին»։ Է­լեն Ուայթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ ներ, էջ 609։ «Այ­սօր ի­րա­կա­նաց­վող բա­րե­փո­խում­նե­րի գոր­ծում այն­պի­սի մարդ­կանց կա­րիք կա, ով­քեր, Եզ­րա­սի և Նեե­միա­յի նման, չեն մեղ­ մաց­նի կամ ար­դա­րաց­նի մեղ­քը և չեն խու­սա­փի պաշտ­պա­նե­լու Աստ­ծո ան­վան պա­տի­վը։ Նրանք, ում ու­սե­րին է ըն­կած այս գոր­ծի բե­ռը, չեն կա­րող հան­գիստ լի­նել, երբ չա­րու­թյուն է գործ­վում, և­ ոչ էլ այն թաքց­նել կեղծ կա­րեկ­ցան­քի քո­ղի ներ­քո։ Նրանք հի­շում են, որ Աստ­ված ա­նա­չառ է, և­ որ մի քա­նի­սի նկատ­մամբ խստու­թյու­ նը կա­րող է շա­տե­րի հա­մար ո­ղոր­մու­թյուն դառ­նալ: Նրանք հի­շում են նաև, որ չա­րը դա­տա­պար­տող մար­դու մեջ Քրիս­տո­սի հո­գին է դրսևոր­վում»։ Էջ 675։ Դաս 1

13

Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար 1. Ա­յո՛, մենք ու­նենք բա­զում հրա­շա­լի խոս­տում­ներ Տի­րո­ջից։ Միև­ նույն ժա­մա­նակ, Աստ­ված եր­բեք Ի­րեն չի պար­տադ­րում մեզ։ Ի՞նչ ընտ­րու­թյուն­ներ կա­րող ենք ա­նել մեր կյան­քի ըն­թաց­քում, ո­րոնք կա­րող են Նրա խոս­տում­նե­րը չստա­նա­լու պատ­ճառ դառ­նալ։ 2. Կար­դա­ցե՛ք Դա­նիել 9.1–23 հա­մար­նե­րում ար­ձա­նագր­ված ա­ ղոթ­քը։ Ի՞նչ սկզբունք­ներ եք տես­նում այդ­տեղ, ո­րոնք կա­րող եք կի­րա­ռել ձեր սե­փա­կան փար­ձա­ռու­թյան մեջ։ Այ­սինքն, ի՞նչ էր Դա­նիելն ա­նում, ինչ­պի­սի՞ն էր նրա դիր­քո­րո­շու­մը, և­ ի՞նչ էր նա խնդրում։ Ու­րիշ ի՞նչ եք տես­նում այդ ա­ղոթ­քում, որն այ­սօր կի­րա­ ռե­լի կլի­նի մեզ հա­մար։ 3. Հինգ­շաբ­թի օր­վա դա­սում կար­դա­ցինք Է­լեն Ուայ­թի մեջ­բե­րումն այն մա­սին, թե որ­քան կարևոր էր Աստ­ծո Խոս­քը Եզ­րա­սի ծա­ռա­ յու­թյան հա­մար, և թե որ­քան ջա­նա­սի­րա­բար էր նա աշ­խա­տում այն ժո­ղովր­դի մեջ տա­րա­ծե­լու հա­մար։ Ո՞րն է այն կարևոր և­ ակն­հայտ դասն այս­տեղ մեզ հա­մար, ո­րը վե­րա­բե­րում է Աստ­ծո Խոս­քի կարևո­րու­թյա­նը մեր կյան­քում և­ե­կե­ղե­ցում։

14

Դաս 1

ԴԱՍ 2 ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 5–11

ՆԵԵ­ՄԻԱ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Նեե­միա 1–2, Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 7.9, Սաղ­մոս 23.1–6, Թվոց 23.19։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Եվ երբ որ ես այս խոս­քե­րը լսե­ցի, նստե­ցի և լա­ցի և սուգ ա­րի մի քա­նի օր։ Եվ ծոմ պա­հե­ցի ու ա­ղոթք էի ա­նում երկն­ քի Աստ­ծո ա­ռաջ և­ա­սում էի. Ով Տեր՝ երկն­քի Աստ­ված, մեծ և­ա­հեղ Աստ­ված, որ ուխտ և­ո­ղոր­մու­թյուն ես պա­հում քեզ սի­րող­նե­րին և քո պատ­վի­րանք­նե­րը պա­հող­նե­րին» (­Նեե­ միա 1.4, 5)։ Այս պա­հի դրու­թյամբ գե­րե­վար­ված­նե­րի եր­կու խումբ էին վե­րա­ դար­ձել Հու­դա՝ որ­պես հրեա ազ­գին տված Աստ­ծո խոստ­ման առն­ վազն կի­սով չափ ի­րա­կա­նա­ցում։ Սա­կայն կա գե­րե­վար­ված­նե­րի ևս մեկ խումբ, ո­րին Աստ­ված պատ­րաս­տում է։ Վեր­ջին խմբին տրված է հանձ­նա­րա­րու­թյուն. նա խնդիր ու­նի լու­ծե­լու։ Թեև ա­ռա­ջին եր­կու խմբե­րը վե­րա­դար­ձան Ե­ րու­սա­ղե­մը վե­րա­կա­ռու­ցե­լու և տա­ճա­րի կա­ռու­ցումն ա­վար­տին հասց­նե­լով այդ ծրագ­րի մի մասն ի­րա­կա­նաց­նե­լու, շի­նա­րա­րու­թյան մնա­ցած մա­սը մնաց լքված, քա­նի որ շրջա­պա­տող ազ­գե­րից ընդ­ դի­մու­թյան ա­լիք բարձ­րա­ցավ։ Շր­ջա­կա տա­րա­ծաշր­ջան­նե­րի ժո­ղո­ վուրդ­նե­րը չէին ու­զում, որ իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րը կա­ռու­ցեն քա­ղաքն ու դրա պա­րիսպ­նե­րը, քա­նի որ վա­խե­նում էին, որ նրանք կդառ­նան հզոր ազգ, ինչ­պի­սին ժա­մա­նա­կին ե­ղել էին (Եզ­րաս 4.6–24)։ Ուս­ տի իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի վե­րա­դար­ձը սպառ­նա­լիք էր թվում նրանց, ո­րը վճռել էին կանգ­նեց­նել։ Սա­կայն Աստ­ված չէր կան­չել Իր ժո­ղովր­դին, որ­պես­զի լքեր նրանց այն գոր­ծի կես ճա­նա­պար­հին, ո­րը նրանց կոչ էր ա­րել ի­րա­կա­նաց­նել։ Այս­պի­սով, Իր կամ­քը կա­տա­րե­լու և Իր նպա­տակ­ներն ի­րա­գոր­ծե­լու հա­մար Նա պատ­րաս­տում էր մեկ այլ մար­դու։ Նրա ա­նու­նը Նեե­միա էր, և մենք կդի­տար­կենք նրան և Տի­րոջ հա­մար ա­րած նրա գոր­ծը։ Դաս 2

15

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 6

Նեեմիան վատ լուր է ստանում Նեե­միա­յի գրքի սկիզ­բը փոքր-ինչ նման է Դա­նիե­լի գրքի սկզբնա­ մա­սին (կար­դա­ցե՛ք Դա­նիել 1.1, 2), և դա վատ լուր է։ Ա­յո, շա­տերն են վե­րա­դար­ձել ի­րենց նախ­նի­նե­րի հայ­րե­նի­քը, սա­կայն նրանց գոր­ ծերն այն­քան էլ լավ չէին ըն­թա­նում այն­տեղ։ Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 1.1–4 հա­մար­նե­րը։ Ին­չո՞ւ էր Նեե­միան այդ­ քան մտա­հոգ­ված։ Ո՞րն էր ստա­ցած վատ լու­րին տված նրա պա­ տաս­խա­նը։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Ա­վե­լի վաղ գե­րե­վար­ված հրեա ժո­ղովր­դի մի մա­սը բեր­վեց Շու­ շան՝ Պարս­կա­կան կայս­րու­թյան չորս վար­չա­կան կենտ­րոն­նե­րից մե­կը, որ­տեղ Նեե­միան թա­գա­վո­րա­կան պա­լա­տում ծա­ռա­յում էր որ­պես մատռ­վակ։ «Իմ եղ­բայր­նե­րից մե­կը՝ Ա­նա­նին» նա­խա­դա­սու­ թյունն ա­մե­նայն հա­վա­նա­կա­նու­թյամբ վե­րա­բե­րում է ար­յու­նա­կից եղ­բո­րը, քա­նի որ Նեե­միա 7.2 հա­մա­րում տես­նում ենք նմա­նա­տիպ, սա­կայն ա­վե­լի ըն­տա­նե­կան հղում Ա­նա­նիին, թեև դա կա­րող է լի­նել հղում պար­զա­պես ըն­կեր իս­րա­յե­լա­ցու։ Ա­նա­նիի հետ խո­սակ­ցու­ թյունն ըստ ա­մե­նայ­նի տե­ղի է ու­նե­ցել ՔԱ 445թ. նո­յեմ­բե­րի կե­սից մինչև դեկ­տեմ­բե­րի կեսն ըն­կած ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում՝ Եզ­րա­սի՝ Ե­րու­սա­ղեմ վե­րա­դառ­նա­լուց մոտ 13 տա­րի անց։ Ա­նա­նին տե­ղե­կաց­ նում է, որ Ե­րու­սա­ղե­մում ի­րա­վի­ճա­կը զար­հու­րե­լի է։ Ժո­ղո­վուրդն ի վի­ճա­կի չի ե­ղել վե­րա­կա­ռու­ցել Ե­րու­սա­ղե­մը, իսկ թշնա­մին ոչն­չաց­ րել է քա­ղա­քի պա­րիսպ­նե­րը՝ թող­նե­լով այն ան­պաշտ­պան և լք­ված։ Մի­գու­ցե Նեե­միան լսել էր լու­րեր սա­մա­րա­ցի­նե­րի՝ քա­ղա­քի պա­ րիսպ­նե­րը քան­դե­լու մա­սին, սա­կայն հստակ պա­տաս­խան չէր ու­ նե­ցել մինչ այդ պա­հը։ Դրա­նից հե­տո Ար­տա­շես թա­գա­վո­րը փշրեց վե­րա­դար­ձած­նե­րի հույ­սը՝ դա­դա­րեց­նե­լով շի­նա­րա­րու­թյան ըն­ թացքն այն բա­նից հե­տո, երբ գե­տի այն կող­մում գտնվող մար­դիկ սկսե­ցին գան­գատ­վել (Եզ­րաս 4)։

Թեև տա­ճա­րը վե­րա­կա­ռուց­ված էր, սա­կայն չէր գոր­ծում լիար­ժե­քո­ րեն, ո­րով­հետև տա­ճա­րում ծա­ռա­յող մար­դիկ չէին կա­րող բնակ­վել Ե­րու­սա­ղե­մում։ Ի­րա­վի­ճա­կը վշտաց­րեց Նեե­միա­յին, քա­նի որ լու­րի հետևանք­նե­րը խո­րը խո­ցե­ցին նրա սիր­տը. հրեա­նե­րը չէին փա­ռա­ վո­րել Աստ­ծուն, թեև վե­րա­դար­ձել էին այդ նպա­տա­կով։ Փո­խա­րե­նը 16

Դաս 2

նրանք ան­տե­սել էին Աստ­ծո տու­նը և Սուրբ Քա­ղա­քը՝ թշնա­մուց և նրա գոր­ծած ճնշու­մից վա­խե­նա­լով։

Ուս­տի Նեե­միան ինք­նա­բե­րա­բար դի­մում է Աստ­ծուն։ Նա չի բո­ ղո­քում, թե Հու­դա­յի ժո­ղո­վուր­դը հա­վա­տի պա­կաս ու­նի, չի նսե­մաց­ նում նրան որ­պես վախ­կոտ, ոչ էլ ըն­դու­նում է ի­րա­վի­ճա­կը որ­պես ստա­տուս քվո։ Նեե­միան պար­զա­պես ծնկի է գա­լիս, սկսում է ա­ղո­ թել ու ծոմ պա­հել։ Այդ վատ լու­րի պատ­ճա­ռով Նեե­միան լա­ցեց, ծոմ պա­հեց և­ա­ղո­ թեց։ Ի՞նչ պետք է սա ա­սի մեզ այն մա­սին, թե ինչ­պես պետք է դի­մենք Աստ­ծուն, հատ­կա­պես փոր­ձու­թյան ժա­մե­րին։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 7

Նեեմիայի աղոթքը Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա­յի ա­ղոթ­քը Նեե­միա 1.5–11 հա­մար­նե­րում։ Ո­ րո՞նք են այս ա­ղոթ­քի բաղ­կա­ցու­ցիչ մա­սե­րը։ Ին­չո՞ւ է նա ի­րեն նե­րա­ռում այդ ա­ղոթ­քում որ­պես մե­կը, ով մե­ղա­վոր է։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 1. Աստ­ված, Դու մեծ ես և­ո­ղոր­մած (­Նեե­միա 1.5)։ 2. Ա­կանջ դիր ինձ (­Նեե­միա 1.6)։ 3. ­Մեղ­քե­րի խոս­տո­վա­նու­թյուն (­Նեե­միա 1.6, 7)։ 4. ­Հի­շիր Քո խոս­տում­նե­րը (­Նեե­միա 1.8, 9)։ 3. ­Դու ա­զա­տե­ցիր մեզ (­Նեե­միա 1.10)։ 2. Ա­կանջ դիր ինձ (­Նեե­միա 1.11)։ 1. Աստ­ված, հա­ջո­ղու­թյուն և­ո­ղոր­մու­թյուն տուր (­Նեե­միա 1.11)։

Նեե­միա­յի ա­ղոթ­քը հիաս­քանչ պատ­մու­թյուն է Աստ­ծո ա­հե­ ղու­թյան, ի­րենց մե­ղա­վո­րու­թյան մա­սին. այն եզ­րա­փակ­վում է օգ­ նու­թյան ա­ղա­ղա­կով։ Այս ա­ղոթ­քը նման­վում է Դա­նիե­լի ա­ղոթ­քին՝ ար­ձա­նագր­ված հա­մա­նուն գրքի 9-րդ գլ­խում, և հ­նա­րա­վոր է՝ Նեե­ միան ծա­նոթ էր այդ ա­ղոթ­քին։ Ու­շագ­րավ է, որ Նեե­միան չի սկսում օգ­նու­թյան ա­ղա­ղա­կով, այլ նախ նշում է Աստ­ծո էու­թյան ճշմար­տու­ թյու­նը՝ Մեծ և Ա­հեղ։ Նա նաև նշում է, որ Աստ­ված պա­հում է Իր ուխ­ տը և­ ո­ղոր­մու­թյուն ա­նում նրանց, ով­քեր սի­րում են Ի­րեն։ Ս­րա­նով Դաս 2

17

նա կար­ծես հի­շեց­նում է Աստ­ծուն, որ Նա միշտ հա­վա­տա­րիմ է ե­ղել և­այժմ այլ տար­բե­րակ չի կա­րող լի­նել։ Ա­ղոթքն ու­նի հա­տուկ կա­ռուց­վածք (նկա­րագր­ված վերևում), ո­ րի կենտ­րո­նը 8-րդ հա­մարն է, որ­տեղ Նեե­միան թվար­կում է Աստ­ծո խոս­տում­նե­րը։ Նեե­միան ա­սում է՝ Հի­շիր։ Այլ խոս­քե­րով, նա ա­սում է. Աստ­ված, հի­շիր, որ Դու խոս­տա­ցել ես, որ մեզ ցի­րու­ցան կա­նես, ե­ թե ան­հա­վա­տա­րիմ լի­նենք, սա­կայն Դու նաև խոս­տա­ցել ես մեզ վե­ րա­դարձ­նել և­ ա­մեն ինչ վե­րա­կանգ­նել։ Քա­նի որ ա­ռա­ջի­նը տե­ղի է ու­նե­ցել, այժմ ժա­մա­նակն է ի­րա­կա­նաց­նել մյու­սը, ո­րով­հետև մենք դառ­նում ենք դե­պի Քեզ։ Նեե­միան չի վա­խե­նում պա­հան­ջել Աստ­ծո խոս­տում­նե­րը և հի­շեց­նել դրանք Աստ­ծուն։ Ի­հար­կե, հարցն այն չէ, թե Աստ­ված չգի­տի կամ չի հի­շում սե­փա­կան խոս­տում­նե­րը։ Հա­կա­ռա­կը, Աստ­ված հա­ճույ­քով է նա­յում նրան, որ մենք պա­հան­ջում ենք Իր խոս­ տում­նե­րը։ Նա ու­զում է, որ մենք հա­վա­տանք դրանց և բարձ­րա­ձայ­ նենք դրանք Իր մոտ։ Ար­տա­բե­րե­լով այն, ինչ Աստ­ված մեզ խոս­տա­ցել է՝ մենք կա­րող ենք ամ­րա­նալ այդ խոս­տում­նե­րին վստա­հե­լու մեր ո­րոշ­ ման մեջ, հատ­կա­պես այն ժա­մա­նակ, երբ ա­մեն ինչ ան­հույս է թվում։ Աստ­ծո ո՞ր խոս­տում­նե­րը կա­րող եք պա­հան­ջել ձեզ հա­մար հենց հի­մա։ Ին­չո՞ւ է կարևոր եր­բեք չդա­դա­րել պա­հան­ջել այդ խոս­ տում­նե­րը (ի վեր­ջո, ե­թե դա­դա­րեք, ի՞նչ է մնում)։­ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 8

Նեեմիան խոսում է Նեե­միա 1.11 հա­մարն ա­սում է, որ Նեե­միան թա­գա­վո­րի մատռ­ վակն էր։ Սա մեզ կա­րող է ան­շուք մի պաշ­տոն թվալ, սա­կայն մատռ­ վակ­նե­րը հզոր ազ­դե­ցու­թյուն ու­նե­ցող մար­դիկ էին, քա­նի որ մշտա­կան և սերտ կապ ու­նեին թա­գա­վո­րի հետ։ Մատռ­վակ­նե­րը համ­տե­սում էին թա­գա­վո­րին մա­տուց­վող խմիչք­նե­րը՝ վեր­ջի­նիս հի­վան­դու­թյու­նը կամ մա­հը կան­խե­լու նպա­տա­կով։ Հե­րո­դո­տո­սը նշում է, որ պար­սիկ­ նե­րը մատռ­վակ­նե­րին մե­ծա­գույն պատ­վի էին ար­ժա­նաց­նում, քա­նի որ վար­ջին­ներս հա­մար­վում էին բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տոն­յա­ներ։ Օ­րի­նակ, Ա­սո­րես­տա­նի Ա­սոր­դան թա­գա­վո­րի մատռ­վա­կը նաև թա­ գա­վո­րու­թյան գլխա­վոր նա­խա­րարն էր։ Այս­պի­սով, Նեե­միան ար­քու­ նի­քում բարձր դիրք է զբա­ղեց­նում. թա­գա­վո­րին մոտ գտնվե­լով՝ նա ա­ղա­չում է Աստ­ծուն օգ­տա­գոր­ծել ի­րեն Հու­դա­յի ի­րա­վի­ճա­կի մա­սին թա­գա­վո­րի հետ խո­սե­լու հա­մար։ 18

Դաս 2

Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 2.1–8 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ պա­տա­հեց Նեե­ միա­յի ա­ղոթ­քի և ծո­մի արդ­յուն­քում։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Ա­ղոթ­քը պա­տաս­խան­վում է Նի­սան ամ­սին, ո­րը կո­պիտ հաշ­վար­ կով ՔԱ 444թ. ապ­րիլ ա­միսն էր։ Չորս ա­միս է ան­ցել այն պա­հից ի վեր, երբ Ա­նա­նին և հ­րեա­նե­րը Նեե­միա­յին հայտ­նե­ցին Ե­րու­սա­ղե­ մի մա­սին տհաճ լու­րը։ Չորս ա­միս շա­րու­նակ Նեե­միան ա­ղո­թում էր և ծոմ պա­հում, և­ ա­մեն օր նրան կա­րող էր թվալ, թե Աստ­ված չի պա­տաս­խա­նում։ Բայց Աստ­ծո ժա­մա­նակ­նե­րը միշտ կա­տար­յալ են։ Աստ­ված պատ­րաս­տում էր թա­գա­վո­րին Նեե­միա­յին լսե­լուն և բա­րե­ հաճ պա­տաս­խան տա­լուն։ Հին ժա­մա­նակ­նե­րում ա­մեն օր չէին հան­դի­պում այն­պի­սի ի­րա­ դար­ձու­թյուն­ներ, որ թա­գա­վո­րու­թյան մատռ­վա­կը ո­րո­շա­կի ժա­ մա­նա­կով ա­զատ­վեր իր պար­տա­վո­րու­թյուն­նե­րից և­ ու­ղարկ­վեր մի ու­րիշ եր­կիր այն­տեղ կա­ռա­վա­րիչ լի­նե­լու հա­մար։ Աստ­ված խո­ սեց Նեե­միա­յի մի­ջո­ցով և դի­պավ պար­սիկ թա­գա­վոր Ար­տա­շես Ա-ի սրտին, ով հա­մա­ձայ­նեց Նեե­միա­յին Հու­դա­յի երկ­րում կա­ռա­վա­րիչ նշա­նա­կել։ Թա­գու­հու ներ­կա­յու­թյան մա­սին նշու­մը ցույց է տա­լիս, որ հա­վա­նա­բար տե­ղի ու­նե­ցո­ղը մաս­նա­վոր հա­վա­քույթ էր, քա­նի որ սո­վո­րա­բար թա­գու­հին ներ­կա չէր լի­նում պաշ­տո­նա­կան հա­վա­ քույթ­նե­րին։ Նեե­միան միան­գա­մից չի նշում Ե­րու­սա­ղե­մի մա­սին, որ­պես­զի թա­գա­վո­րին զերծ պա­հի կան­խա­կալ մտքե­րից, այլ թա­ գա­վո­րին ուղղ­ված իր խոս­քը ներ­կա­յաց­նում է որ­պես անձ­նա­կան խնդրանք։ Մինչև հա­տուկ վայ­րի ա­նու­նը կնշվեր, թա­գա­վորն ար­ դեն տե­ղի էր տվել։ Ի՞նչ զու­գա­հեռ­ներ կա­րող ենք տես­նել այս ար­քու­նի­քում Նեե­միա­ յի դիր­քի և Բա­բե­լո­նի ար­քու­նի­քում Դա­նիե­լի դիր­քի միջև։ Ի՞նչ է ա­սում Նեե­միա­յի բնա­վո­րու­թյան մա­սին այն փաս­տը, որ թա­գա­ վորն այդ­քան դրա­կան է տրա­մադր­ված նրա նկատ­մամբ։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 9

Նեեմիան ուղարկվում է Թա­գա­վո­րը Նեե­միա­յի հետ նա­մակ­ներ է ու­ղար­կում Սա­նա­բա­ ղատ Ո­րո­նա­ցուն և Ամ­մո­նա­ցի Տու­բիա­յին, ով­քեր գե­տի այն կող­մի տա­րա­ծաշր­ջան­նե­րի բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տոն­յա­ներն էին, որ­պես­ Դաս 2

19

զի նրանք պատ­րաս­տեին այն ճա­նա­պար­հը, ո­րը Նեե­միան պետք է ի­րա­կա­նաց­ներ։ Թա­գա­վո­րը նաև հրա­մա­յեց իր պար­տե­զի տե­սուչ Ա­սա­փին տրա­մադ­րել քա­ղա­քի, պա­րիսպ­նե­րի և տա­ճա­րի դար­ պաս­նե­րի վե­րա­կա­ռուց­ման հա­մար Նեե­միա­յին անհ­րա­ժեշտ ողջ փայ­տան­յու­թը։ Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 2.9, 10 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են մեզ ա­սում այս տեքս­տերն այն ընդ­դի­մու­թյան մա­սին, ո­րին պի­տի բախ­վեին Նեե­միան և հ­րեա­ներն ընդ­հան­րա­պես։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Նեե­միան Ե­րու­սա­ղեմ է ժա­մա­նում մո­տա­վո­րա­պես ՔԱ 445/444թթ.։ Ընդ­դի­մու­թյու­նը գլուխ է բարձ­րաց­նում նույ­նիսկ նախ­քան Նեե­միա­ յի որևէ քայլ ձեռ­նար­կե­լը, քա­նի որ կա­ռա­վա­րիչ­նե­րին ուղղ­ված խնդրան­քը խնդիր­ներ է հա­րու­ցում։ Թեև Տու­բիան հրեա­կան ա­նուն է, ո­րը նշա­նա­կում է «­Տե­րը բա­րի է» (նրա որ­դի Յո­հա­նա­նը ևս կ­րում էր հրեա­կան ա­նուն, ո­րը նշա­նա­կում էր «­Տե­րը շնոր­հա­շատ է»), նա ծա­ռա­յում էր որ­պես Ամ­մո­նի կա­ռա­վա­րիչ։ Այս­պի­սով Ե­րու­սա­ղե­մը շրջա­պատ­ված էր թշնա­մի­նե­րով. հյու­սի­սում Սա­մա­րիա­յի կա­ռա­վա­ րիչ Սա­նա­բա­ղատն էր, արևել­քում՝ Ամ­մո­նի կա­ռա­վա­րիչ Տու­բիան, իսկ հա­րա­վում՝ Ա­րա­բա­ցի Գե­սա­մը (­Նեե­միա 2.18, 19), ով գե­րիշ­ խում էր Ե­դով­մի և Մո­վա­բի վրա։ Ցա­վա­լի է, բայց այդ տա­րա­ծաշր­ ջան­նե­րի ա­ռաջ­նորդ­նե­րը խու­սա­փում էին Նեե­միա­յից, քա­նի որ նա մտա­հոգ­վում էր կե­ղեք­ված­նե­րի բա­րօ­րու­թյամբ։ Կռ­վա­րար­նե­րը չեն ու­րա­խա­նում նրանց հա­ջո­ղու­թյամբ, ում ճնշում են։ Նեե­միա­յի՝ «զին­վոր­նե­րի ու­ղեկ­ցու­թյամբ .... ժա­մա­նու­մը Ե­րու­սա­ ղեմ ցույց էր տա­լիս, որ նա ե­կել է կարևոր ա­ռա­քե­լու­թյամբ, և դա ա­ռաջ բե­րեց քա­ղա­քի շուր­ջը բնակ­վող հե­թա­նոս ազ­գե­րի նա­խան­ ձը, ո­րոնք այն­քա՜ն հա­ճախ էին թշնա­մու­թյուն դրսևո­րել հրեա­նե­րի հան­դեպ՝ նրանց վնաս­ներ և­ ա­նար­գանք պատ­ճա­ռե­լով։ Այս չա­րա­ գոր­ծու­թյուն­նե­րում հիմ­նա­կա­նում ներգ­րավ­ված էին ո­րոշ ցե­ղա­պե­ տեր՝ Ո­րո­նա­ցի Սա­նա­բա­ղա­տը, Ամ­մո­նա­ցի Տու­բիան և Ա­րա­բա­ցի Գե­սա­մը։ Ա­ռա­ջին իսկ օր­վա­նից այս ա­ռաջ­նորդ­նե­րը քննա­դա­տա­ բար էին նա­յում Նեե­միա­յի ան­ցու­դար­ձին՝ փոր­ձե­լով ի­րենց իշ­խա­ նու­թյան տակ ե­ղած ա­մեն մի­ջոց­նե­րով խա­փա­նել նրա ծրագ­րե­րը և խո­չըն­դո­տել աշ­խա­տան­քը»։ Է­լեն Ու­յաթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­ վոր­ներ, էջ 635։ Ու­րիշ ի՞նչ աստ­վա­ծաշնչ­յան պատ­մու­թյուն­ներ կա­րող եք գտնել, ո­րոնք ցույց են տա­լիս, թե ինչ­պես են ընդ­դի­մու­թյան բախ­վում 20

Դաս 2

նրանք, ում Աստ­ված կան­չում է կա­տա­րե­լու Իր կամ­քը։ Շա­բաթ օ­րը ձեր պա­տաս­խա­նը քննար­կե՛ք դա­սա­րա­նում։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 10

Նեեմիան նախապատրաստվում է իր հանձնառությանը

Կաս­կած չկա, որ Տերն էր կան­չել Նեե­միա­յին այս ա­ռա­ջադ­րանքն ի­րա­գոր­ծե­լու և պի­տի տրա­մադ­րեր նրան անհ­րա­ժեշտ ա­մեն ինչ։ Զին­ված Աստ­ծո խոս­տում­նե­րի գի­տու­թյամբ և Աստ­ծո կող­մից կանչ­ ված լի­նե­լու վստա­հու­թյամբ՝ Նեե­միան շա­րու­նա­կեց գոր­ծը։ Սա­կայն նա ա­ռաջ էր գնում զգու­շու­թյամբ և­ ա­ղոթ­քով։ Այլ խոս­քե­րով, չնա­ յած նա գի­տեր, որ Աստ­ված իր հետ է, չէր դա­դա­րում խոր­հել իր ա­նե­լիք­նե­րի շուրջ։ Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 2.11–20 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է ա­նում Նեե­ միան պա­րիս­պը վե­րա­կա­ռու­ցե­լու ծրագ­րին նա­խա­պատ­րաստ­ վե­լու հա­մար։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Ա­ռաջ­նոր­դու­թյան դա­սեր. Դաս 1. Նեե­միան ոչ ո­քի չի պատ­մում, թե «Աստ­վածն ինչ է դրել իմ սրտում, որ Ե­րու­սա­ղե­մին ա­նեմ» (­Նեե­միա 2.12)։ Նա ոչ միայն չի պատ­մում թշնա­մուն, այլ թաքց­նում է նաև հրեա ա­ռաջ­նորդ­նե­րից։ Նա տե­ղե­կու­թյուն­ներ է հա­վա­քում, թե ինչ պետք է ար­վի։ Դաս 2. Նախ­քան որևէ բան ներ­կա­յաց­նե­լը Նեե­միան կա­տա­րում է իր աշ­խա­տան­քը և ծ­րագ­րում է այն ա­մե­նը, ինչ պա­հանջ­վում է։ Դաս 3. Երբ Նեե­միան խո­սում է այս ա­ռա­ջադ­րան­քի մա­սին, ա­ռա­ ջին հեր­թին ընդգ­ծում է այն, թե Աստ­ված մինչև հի­մա ինչ է ա­րել այս ար­շավն ա­ռաջ տա­նե­լու հա­մար, հե­տո ա­վե­լաց­նում է թա­գա­վո­րի խոս­քե­րը։ Նախ­քան հա­մա­խո­հու­թյուն խնդրե­լը, նա խրա­խու­սում է։ Սա ոչ այլ ինչ է, քան հրաշք, որ հրեա­ներն այս­քան բա­րե­հա­ճո­րեն են պա­տաս­խա­նում և­ո­րո­շում են կա­ռու­ցել ի հե­ճուկս վե­րա­հաս ընդ­դի­ մու­թյան։ Նեե­միա­յի ա­ղոթք­նե­րի և ծո­մի մի­ջո­ցով Աստ­ված պատ­րաս­ տեց ոչ միայն թա­գա­վո­րին, այլ նաև հրեա ազ­գին, որ­պես­զի նրանք հա­մար­ձակ և խի­զա­խո­րեն պա­տաս­խա­նեն։ Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 2.19, 20 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են մեզ ա­սում այս տեքս­տե­րը Նեե­միա­յի հա­վա­տի մա­սին։ Ինչ­պե՞ս կա­րող էին Դաս 2

21

Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 7.9, Սաղ­մոս 23.1–6 և Թվոց 23.19-ի պես հա­ մար­ներն օգ­նած լի­նել Նեե­միա­յին։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Մեր խո­սակ­ցու­թյուն­նե­րը ցույց են տա­լիս, թե ով ենք մենք և­ ին­ չի ենք ի­րա­պես հա­վա­տում։ Նեե­միան հակ­ված է խրա­խու­սող բա­ ռեր ա­սել։ Նա չի վա­խե­նում Աստ­ծուն նե­րա­ռել իր յու­րա­քանչ­յուր ա­սե­լի­քում, ինչ­պես նաև փա­ռա­բա­նել Նրան, նույ­նիսկ երբ մար­դիկ ծաղ­րու­ծա­նա­կի են են­թար­կում ի­րեն։ Չ­նա­յած այն փաս­տին, որ Նեե­ միան գի­տի իր և­ իր ազ­գի նկատ­մամբ թշնա­մու քա­մահ­րան­քը, նա չի մեղ­մաց­նում իր խոս­քերն ու չի մո­ռա­նում Աստ­ծուն իր խո­սակ­ցու­ թյուն­նե­րում։ Ինչ­պես Հով­սե­փը Ե­գիպ­տո­սում շատ տա­րի­ներ ա­ռաջ, Նեե­միան չի վա­խե­նում ներ­կա­յաց­նել իր Աստ­ծուն մի ժո­ղովր­դի մեջ, ով չի հա­վա­տում Նրան։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 11

Հետագա ուսումնասիրության համար Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ գրքի 628–634 է­ջե­րի «Հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րի մար­դը» գլու­խը։ Նեե­միան ա­ղոթ­քի մարդ էր. «­Նեե­միան հա­ճախ էր հո­գին թա­փել Աստ­ծո ա­ռաջ իր ժո­ղովր­դի հա­մար։ Բայց հի­մա, ա­ղոթ­քի ըն­թաց­ քում, մի սուրբ ծրա­գիր ձևա­վոր­վեց նրա գլխում։ Նա վճռեց, որ ե­թե հնա­րա­վոր լի­նի ստա­նալ թա­գա­վո­րի հա­մա­ձայ­նու­թյու­նը և­անհ­րա­ ժեշտ օգ­նու­թյու­նը գոր­ծիք­ներ և շի­նան­յութ ձեռք բե­րե­լու հա­մար, ինքն ան­ձամբ կնա­խա­ձեռ­նի Ե­րու­սա­ղե­մի պա­տե­րը վե­րա­կա­ռու­ցե­ լու և Իս­րա­յե­լի ազ­գա­յին ու­ժը վե­րա­կանգ­նե­լու գոր­ծը։ Եվ նա խնդրեց Տի­րո­ջը, որ իր ծրա­գիրն ի­րա­գոր­ծե­լու հա­մար Նա ի­րեն շնոր­հի ար­ ժա­նաց­նի թա­գա­վո­րի ա­ռաջ։ «Եվ հա­ջո­ղու­թյուն տուր այ­սօր քո ծա­ ռա­յին,- թա­խան­ձեց նա,- և­ինձ ո­ղոր­մու­թյուն գտնել տուր այս մար­դի ա­ռաջ»: Իր խնդրան­քը թա­գա­վո­րին ներ­կա­յաց­նե­լու հա­մար Նեե­ միան չորս ա­միս սպա­սեց բա­րեն­պաստ հնա­րա­վո­րու­թյան»: Է­լեն Ուայթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ, էջ 629, 630։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Պա­տաս­խա­նե­լով չո­րեք­շաբ­թի օր­վա դա­սին՝ ի՞նչ է նշա­նա­ կում այն, որ ողջ Աստ­վա­ծաշն­չում՝ ինչ­պես Հին, այն­պես էլ Նոր 22

Դաս 2

Կտա­կա­րան­նե­րում, Աստ­ծո կող­մից կանչ­ված­նե­րը հան­դի­պել են սար­սա­փե­լի ընդ­դի­մու­թյան։ Ի­րա­կա­նում, ի՞նչ է նշա­նա­կում, որ նրանք ընդ­դի­մու­թյան էին հան­դի­պում հա­մար­յա ա­մեն մի գոր­ծի ժա­մա­նակ։ Մի­գու­ցե ա­վե­լի ճիշտ կլի­նի հարց­նել, թե ո՞ւմ կա­րող ենք օ­րի­նակ բե­րել, ով կանչ­վել է Աստ­ծո կող­մից Նրա կամ­քը կա­ տա­րե­լու և չի հան­դի­պել ընդ­դի­մու­թյան։ Ի՞նչ է սա մեզ ա­սում այն մա­սին, թե ին­չու չպետք է հու­սա­հատ­վենք, երբ նույ­նիսկ Աստ­ծո կամ­քը կա­տա­րե­լիս հան­դի­պում ենք մեծ խո­չըն­դոտ­նե­րի, ո­րոնք դժվա­րաց­նում են այն ծրագ­րի ի­րա­կա­նա­ցու­մը, ո­րը մենք հա­վա­ տում ենք, որ Աստ­ծո կանչն է։ 2. Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 2.18 հա­մա­րը։ Ի՞նչ է սա մեզ ա­սում անձ­նա­ կան վկա­յու­թյան ու­ժի մա­սին, և թե որ­քա՞ն կարևոր էր այն դրա­ կան պա­տաս­խան ստա­նա­լու հա­մար, ո­րը Նեե­միան ստա­ցավ իր եղ­բայր հրեա­նե­րից։ 3. Ո՛չ Եզ­րա­սը, ո՛չ Նեե­միան ո­չինչ ի­րա­կա­նաց­նել չէին կա­րող ա­ ռանց թա­գա­վո­րի օգ­նու­թյան։ Այլ խոս­քե­րով, Աստ­ծո այս մար­դիկ հա­մա­գոր­ծակ­ցում էին քա­ղա­քա­կան հե­ղի­նա­կու­թյուն­նե­րի հետ, ով­քեր հե­թա­նոս­ներ էին։ Ի՞նչ դաս կա­րող ենք քա­ղել սրա­նից այն մա­սին, թե որ­պես ե­կե­ղե­ցի՝ երբ և­ որ­տեղ կա­րող ենք հա­մա­գոր­ ծակ­ցել քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րի հետ, ով էլ որ նրանք լի­նեն։ Միև­ նույն ժա­մա­նակ, այդ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան մեջ ին­չո՞ւ ե­կե­ղե­ցին պետք է շատ զգույշ լի­նի։ 4. Դա­սա­րա­նում կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա­յի ա­ղոթ­քը (­Նեե­միա 1.1–11)։ Ի՞նչ կա­րող եք քա­ղել դրա­նից, ին­չը կօգ­նի խո­րաց­նել ձեր հա­րա­ բե­րու­թյուն­ներն Աստ­ծո հետ։ Ի՞նչ է դա սո­վո­րեց­նում Աստ­ծուն հանձն­վե­լու, խոս­տո­վա­նու­թյան և խոս­տում­ներ պա­հան­ջե­լու մա­ սի­ն։

Դաս 2

23

ԴԱՍ 3 ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 12–18

ԱՍՏ­ԾՈ ԿԱՆ­ՉԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Եզ­րաս 7.10, Նեե­միա 1.1–11, Դա­նիել 9.24–27, Դա­նիել 8, Հռո­մեա­ցիս 8.28, 29, Հռո­մեա­ցիս 9, Ե­լից 3, 4։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Օրհն­յալ լի­նի մեր հայ­րե­րի Տեր Աստ­վա­ծը, որ այս­պի­սի միտք դրեց թա­գա­վո­րի սրտում Ե­րու­սա­ղե­մում ե­ղող Տի­րոջ տու­նը փա­ռա­վո­րե­լու» (Եզ­րաս 7․27)։ Արդ­յոք Աստ­ված ա­մեն մի մար­դու կան­չո՞ւմ է յու­րա­հա­տուկ ա­ ռա­ջադ­րան­քի հա­մար։ Կա՞ն արդ­յոք չա­փա­նիշ­ներ, ո­րոնք մե­կին ա­ վե­լի հար­մար են դարձ­նում ո­րո­շա­կի ա­ռա­ջադ­րան­քի հա­մար, քան մյու­սին։ Արդ­յո՞ք այդ չա­փա­նիշ­նե­րը մար­դիկ այլ կերպ են տես­նում, Աստ­ված՝ այլ։ Մե­զա­նից շա­տերն ա­մե­նայն հա­վա­նա­կա­նու­թյամբ կպա­տաս­խա­նեին «ա­յո» հատ­կա­պես վեր­ջին եր­կու հար­ցե­րին։ Կան ժա­մա­նակ­ներ, երբ Աստ­ված կրթու­թյան կամ փոր­ձա­ռու­թյան մի­ջո­ցով պատ­րաս­տում է մեզ ո­րո­շա­կի ա­ռա­ջադ­րան­քի հա­մար, մեկ ու­րիշ ժա­մա­նակ Նա ընտ­րում է մեզ պար­զա­պես ծա­ռա­յե­լու հա­մար, քա­նի որ մենք պատ­րաս­տա­կամ ենք և խո­նարհ։ Սա­կայն ոչ միշտ է հեշտ հաս­կա­նալ, թե որն է Աստ­ծո կան­չը մեր կյան­քում, այն­պես չէ՞։ Այ­դու­հան­դերձ, Աստ­վա­ծա­շուն­չը լի է այն մարդ­կանց օ­րի­նակ­նե­րով, ում Աստ­ված ընտ­րում է յու­րա­հա­տուկ հանձ­նա­րա­րու­թյան հա­մար։ Հե­տաքրք­րա­կան է, որ Եզ­րասն ու Նեե­միան Աստ­ծո կող­մից կանչ­վել էին յու­րա­հա­տուկ ա­ռա­ջադ­րան­քի՝ ա­վե­րակ­նե­րը վե­րա­կա­ ռու­ցե­լու հա­մար։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ այս դեպ­քում վե­րա­կա­ռու­ցու­մը նե­րա­ռում էր տար­բեր ա­ռա­ջադ­րանք­ներ։ Նրանք պետք է Իս­րա­յե­ լի ժո­ղովր­դին ա­ռաջ­նոր­դեին դե­պի Ե­րու­սա­ղեմ և վե­րա­կա­ռու­ցեին տա­ճարն ու քա­ղա­քը։ Միև­նույն ժա­մա­նակ, պետք է ժո­ղովր­դին սո­ վո­րեց­նեին Աստ­ծո մա­սին և, ա­մեն ին­չից վեր, ա­ռաջ­նոր­դեին նրան Աստ­ծո հետ հա­վա­տա­րիմ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի։ Խո­սե՛ք Աստ­ծո կող­մից կանչ­վա­ծու­թյան, ինչ­պես նաև այլ կարևոր բա­նե­րի մա­սին։ 24

Դաս 3

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 13

Եզրասի և Նեեմիայի կանչվելը Մենք կա­րող ենք ա­սել, որ Եզ­րասն ընտր­վեց տար­բեր պատ­ճառ­ նե­րով. (1) նա պատ­րաս­տա­կամ էր գնալ, (2) նա ա­ռաջ­նորդ էր, և (3) նա հմուտ դպիր և­ ու­սու­ցիչ էր։ Կան ևս շատ պատ­ճառ­ներ, ո­րոնք կա­րող ենք նշել։ Սա­կայն կա մի հա­մար, ո­րը լա­վա­գույնս նկա­րագ­ րում է, թե ին­չու Եզ­րա­սին տրվեց այս ա­ռա­ջադ­րան­քը։ Ի՞նչ է Եզ­րաս 7.10 հա­մարն ա­սում Եզ­րա­սի մա­սին։ Ինչ­պե՞ս կա­ րող էր Եզ­րա­սը «պատ­րաս­տել» կամ «ուղ­ղել» իր սիրտն «Աստ­ծո օ­րեն­քը» խնդրե­լու և կա­տա­րե­լու հա­մար։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ «­Պատ­րաս­տել» կամ «ուղ­ղել» բա­ռը եբ­րա­յե­րե­նում «կուն» բառն է։ Այն կա­րող է թարգ­ման­վել «պատ­րաս­տել, ուղ­ղել, ա­մուր լի­նել, հաս­ տա­տուն կեր­պով հիմ­նել, կա­յուն կամ ա­պա­հով լի­նել»։ Ուս­տի այս հատ­վա­ծի ճշմա­րիտ նշա­նա­կու­թյունն է, որ Եզ­րասն իր սիր­տը պատ­ րաս­տեց կամ իր սրտում հստակ կեր­պով դրեց ո­րո­նել Աստ­ծուն։ Ե­րու­սա­ղեմ ժա­մա­նե­լուց հե­տո Եզ­րա­սը ձևա­վո­րեց Աստ­ծուն նվիր­ ված լի­նե­լու օ­րի­նակ և Ե­րու­սա­ղե­մում 13 տա­րի սո­վո­րեց­րեց Աստ­ծո Խոս­քը։ Նրան կա­րող էր թվալ, թե այդ 13 տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում ո­ չինչ չի փոխ­վել, սա­կայն երբ պա­րիս­պը վե­րա­կա­ռուց­վեց, մար­դիկ ժո­ղով ա­րե­ցին. ոչ այն պատ­ճա­ռով, որ որևէ մե­կը նրանց ստի­պել էր, այլ ո­րով­հետև ի­րենք էին ցան­կա­ցել։ Եզ­րա­սից լսած Աստ­ծո Խոս­քը նրանց սրտում ար­մատ­ներ էր գցել։ Ին­չո՞ւ Նեե­միան ընտր­վեց։ Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 1.1–11 հա­մար­ նե­րը։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Նեե­միա­յի սիր­տը նվիր­ված էր Աստ­ծուն և ժո­ղովր­դին։ Նա ան­ հան­գիստ էր, երբ ի­մա­ցավ, որ Ե­րու­սա­ղե­մի աշ­խա­տան­քը կանգ է ա­ռել։ Նեե­միան նա­խան­ձախն­դիր էր այդ գոր­ծի հա­մար և, ինչ­պես Եզ­րա­սը, նա կա­մո­վին նվիր­վել էր այդ գոր­ծին։ Աստ­ված պա­տաս­ խա­նեց նրանց ա­ղոթք­նե­րին և ցան­կու­թյուն­նե­րին։ Եր­բեմն մենք կար­ծում ենք, թե ե­թե ինչ-որ բան սի­րում ենք, ա­պա դա Աստ­ծուց չէ, ո­րով­հետև Աստ­ված տա­լիս է միայն բարդ ա­ռա­ջադ­րանք­ներ, ո­րոնք դժկա­մո­րեն կկա­տա­րեինք։ Սա­կայն ե­թե մենք Աստ­ծո հետ ենք քայ­ Դաս 3

25

լում, սի­րած գոր­ծով զբաղ­վե­լու ցան­կու­թյուն­նե­րը հա­ճախ Աստ­ծուց են տրված։ Աստ­ված ու­զում է, որ մենք ե­ռան­դով և սի­րով ա­նենք այն, ինչ ա­նում ենք Իր հա­մար։ Ի՞նչ կերպ եք զգա­ցել այն ի­րա­կա­նու­թյու­նը, որ Աստ­ված կան­չում է ձեզ Իր հա­մար ա­նե­լու այն, ին­չը դուք սի­րում եք։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 14

Մարգարեական ժամանակ Այս ե­ռամս­յա­կի ա­ռա­ջին դա­սում մենք ու­սում­նա­սի­րե­ցինք, թե ինչ­պես Աստ­ված կան­չեց Զո­րա­բա­բե­լին (մո­տա­վո­րա­պես ՔԱ 538թ.) և Եզ­րա­սին (ՔԱ 457թ.) յու­րա­հա­տուկ ծա­ռա­յու­թյան։ Երկ­րորդ դա­ սում մենք տե­սանք Աստ­ծո կան­չը Նեե­միա­յի հա­մար (ՔԱ 444 թ.)։ Պետք է գի­տակ­ցենք, որ այս կան­չե­րը ներ­դաշ­նակ են ե­ղել Աստ­ծո կան­խա­տե­սու­թյան հետ։ Օ­րի­նակ, Զո­րա­բա­բելն Աստ­ծուց յու­րա­հա­ տուկ ա­ռա­ջադ­րանք ա­նե­լու հու­շում ստա­ցավ ի պա­տաս­խան 70 տա­րի­նե­րի գե­րու­թյան ա­վար­տի, ո­րի մա­սին Ե­րե­միան մար­գա­րեա­ ցել էր։ Ո՞ր տա­րում Եզ­րա­սը ծա­ռա­յու­թյան կանչ­վեց։ Դա նույն տա­րին էր, երբ Ար­տա­շես թա­գա­վո­րը հրո­վար­տակ հրա­պա­րա­կեց։ Ին­ չո՞վ է նշա­նա­վոր այդ տա­րին մար­գա­րեու­թյան մեջ։ Կար­դա­ցե՛ք նաև Դա­նիել 9.24–27 հա­մար­նե­րը։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Դա­նիել 9.25 հա­մարն ա­սում է, որ «Ե­րու­սա­ղե­մը դարձ­յալ շի­նե­լու հա­մար հրա­մա­նը դուրս գա­լուց մինչև Մե­սիա իշ­խա­նը յո­թը յոթն­յակ և վաթ­սու­ներ­կու յոթն­յակ կա»։ Այս մար­գա­րեու­թյան վեր­ջին շա­բա­ թը նշված է 27-րդ հա­մա­րում։ Քա­նի որ մեկ շա­բաթն ու­նի յոթ օր, նշա­նա­կում է, որ մար­գա­րեա­կան շա­բա­թը հա­վա­սար է 7 տար­վա (Թվոց 14.34, Ե­զե­կիել 4.5, 6)։ Այս­պի­սով, այս մար­գա­րեու­թյու­նը խո­ սում է 70 շա­բա­թի մա­սին, ո­րը հա­վա­սար է 490 տար­վա։ Պա­տաս­ խան ակն­կա­լող հարցն է՝ ո՞րն է 70 շա­բաթ տևող մար­գա­րեու­թյան սկիզ­բը։ Հա­մա­ձայն նշված տեքս­տի՝ այն կսկսվի Ե­րու­սա­ղե­մը վե­րա­ կա­ռու­ցե­լու հրա­մա­նը տա­լով։ Ըն­դա­մե­նը ե­րեք հրա­ման է տրվել, ո­րոնք վե­րա­բե­րել են հրեա ազ­գի վե­րա­կանգն­մա­նը։ Կ­յու­րո­սը, Դա­րե­հը և Ար­տա­շեսն ար­ձա­կել 26

Դաս 3

են վե­րա­կա­ռուց­ման հրա­ման­ներ։ Սա­կայն միայն Ար­տա­շե­սի տված հրա­մանն է պա­րու­նա­կում հենց Ե­րու­սա­ղեմ քա­ղա­քին վե­րա­բե­րող մտա­հո­գու­թյուն, և միայն այս հրա­մանն է կա­պակց­վում Աստ­ծուն՝ Իր մի­ջամ­տու­թյան հա­մար փա­ռա­բա­նու­թյա­նը (Եզ­րաս 7.27, 28)։ Յո­թա­նա­սուն շա­բաթ­վա մար­գա­րեու­թյան սկիզ­բը հաշ­վում ենք ՔԱ 457թ. սկսած, ո­րը, ինչ­պես նշված է Եզ­րաս 7.7–26 հա­մար­նե­րում, Ար­տա­շես Ա ար­քա­յի թա­գա­վո­րու­թյան յո­թե­րորդ տա­րին էր։ Ի հա­ վե­լումն, քա­նի որ ՔԱ 457թ.-ը նաև Դա­նիել 8.14 հա­մա­րի 2.300 օր տևող մար­գա­րեու­թյան սկիզբն է (տե՛ս վաղ­վա դա­սը), այս հրա­մա­նը հան­դի­սա­նում է այդ եր­կու մար­գա­րեու­թյուն­նե­րի սկիզբ։ Յո­թա­նա­ սուն շա­բաթն ա­վարտ­վում է 34թ., երբ Ա­վե­տա­րա­նի քա­րոզ­չու­թյունն ըն­դար­ձակ­վում և հաս­նում է ընդ­հուպ մինչև հե­թա­նոս­նե­րին (որ նշա­նա­վոր­վեց վաղ ե­կե­ղե­ցու հա­լա­ծան­քով և Ս­տե­փա­նո­սի նա­հա­ տա­կու­թյամբ)։ Վեր­ջին շա­բաթ­վա կե­սը հա­մար­վում է 31թ.-ը, ո­րը Հի­ սու­սի՝ խա­չի վրա մա­հա­նա­լու տա­րին է։ Նո­րից կար­դա­ցե՛ք Դա­նիե­լի գրքի 9.24–27 հա­մար­նե­րի մար­գա­ րեու­թյու­նը։ Ապ­շե­ցու­ցիչ ճշգրտու­թյամբ ինչ­պե՞ս է այն բա­ցա­ հայ­տում Հի­սու­սի ծա­ռա­յու­թյու­նը։ Ինչ­պե՞ս պետք է այս­պի­սի մար­գա­րեու­թյունն օգ­նի ա­մուր հաս­տա­տել մեր հա­վա­տը։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 15

70 շաբաթները և 2300 օրերը Դա­նիել 9.24 հա­մա­րի «­Յո­թա­նա­սուն յոթն­յակ է վճռված» ար­ տա­հայ­տու­թյան մեջ տեղ գտած «վճռված» բա­ռը տա­ռա­ցիո­րեն նշա­նա­կում է «կտրված» (յո­թա­նա­սուն յոթն­յակ է կտրված)։ Թեև «վճռված» թարգ­ման­ված բառն այլևս ոչ մի տեղ չի հան­դի­պում Աստ­վա­ծաշն­չում, այն հան­դի­պում է հրեա­կան գրա­կա­նու­թյան մեջ և նշա­նա­կում է «կտրել» ա­վե­լի եր­կար ինչ-որ բա­նից։ Քա­նի որ Դա­նիել 8-րդ գ­լու­խը ներ­կա­յաց­նում է 2.300 տա­րի­նե­րի մար­գա­ րեու­թյու­նը, ո­րի սկիզ­բը նշված չէ Դա­նիել 8-րդ գլ­խում, տրա­մա­ բա­նա­կան է կար­ծել, որ երբ հա­ջորդ գլու­խը (­Դա­նիել 9) խո­սում է «վճռված» կամ «կտրված» 490 տա­րի­նե­րի մա­սին, ա­պա դրանք կա­րող են «կտրվել» միայն նա­խորդ գլխում նշվող 2.300 մար­ գա­րեա­կան տա­րի­նե­րից։ Ի վեր­ջո, ու­րիշ էլ ին­չի՞ց կա­րող էր այս ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծը «կտրվել», ե­թե ոչ մեկ այլ, ա­վե­լի եր­կար մար­գա­րեա­կան ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծից։ Դաս 3

27

Կար­դա­ցե՛ք Դա­նիել 8-րդ գ­լու­խը։ Ո՞րն էր տրված տե­սիլ­քի չբա­ ցատր­ված մա­սը (տե՛ս հատ­կա­պես Դա­նիել 8.14, 26, 27)։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Կան մի քա­նի պատ­ճառ­ներ, թե ին­չու են փոխ­կա­պակց­ված Դա­ նիել 9.24–27 հա­մար­նե­րի 70 շա­բաթ­վա մար­գա­րեու­թյու­նը և Դա­նիել 8.14 հա­մա­րի 2.300 ե­րե­կո­նե­րի ու ա­ռա­վոտ­նե­րի մար­գա­րեու­թյու­նը.

1) եր­կուսն էլ ժա­մա­նա­կին վե­րա­բե­րող մար­գա­րեու­թյուն­ներ են, 2) «տե­սիլք» և «հաս­կա­նալ» յու­րա­հա­տուկ եզ­րույթ­նե­րը միա­վո­ րում են դրանք (տե՛ս Դա­նիել 8.26, 27 և 9.23), 3) եր­կու մար­գա­րեու­թյուն­նե­րի մեկ­նա­բա­նու­թյուն­ներն էլ տրվում են Գաբ­րիե­լի կող­մից (տե՛ս Դա­նիել 8.16 և 9.21), 4) Դա­նիել 8-րդ գլ­խում տե­սիլ­քի միակ չբա­ցատր­ված մա­սը 14 հա­ մա­րի 2.300 ե­րե­կո­նե­րի և­ա­ռա­վոտ­նե­րի մասն էր (ո­րոնք եր­բեմն թարգ­ման­վում են «օ­րեր»), 5) Դա­նիել 8-րդ գ­լու­խը պա­րու­նա­կում է տե­սիլ­քը և դ­րա մաս­նա­ կի բա­ցատ­րու­թյու­նը, մինչ­դեռ Դա­նիել 9-րդ գ­լու­խը պա­րու­նա­ կում է միայն բա­ցատ­րու­թյուն, այս դեպ­քում Դա­նիել 8-րդ գլ­խի միակ չբա­ցատր­ված մա­սի բա­ցատ­րու­թյու­նը, ո­րը 14 հա­մա­րում ներ­կա­յաց­ված 2.300 օր­վա մար­գա­րեու­թյունն էր, տե­սիլ­քի միակ մասն է, ո­րը Դա­նիե­լը չէր հաս­կա­ցել (տե՛ս Դա­նիել 8.27)։ Եզ­րաս գրքում մեզ տրված տե­ղե­կու­թյու­նը լրաց­նում է Դա­նիել գրքի մար­գա­րեա­կան կան­խա­տե­սում­նե­րի բաց մա­սե­րը, մաս­նա­ վո­րա­պես, թե երբ կա­րող ենք սկսել պատ­մու­թյան մեջ հաշ­վար­ կել Քրիս­տո­սի ծա­ռա­յու­թյան և մեզ հա­մար ար­ված աշ­խա­տան­քի կարևո­րա­գույն հատ­ված­նե­րին վե­րա­բե­րող մար­գա­րեա­կան ժա­մա­ նա­կը։ 490 տարի (70 շաբաթ) 483 տարի (69 շաբաթ)

7 տարի (1 շաբաթ) 31/2

457 ՔԱ

31/2

տարի տարի

27 ՔՀ

1810 տարի

31 ՔՀ

34 ՔՀ

1844 ՔՀ

2300 տարի

28

Դաս 3

ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 16

Աստծո ընտրությունը Շատ է խոս­վում Աստ­ծո՝ մի բան ա­նե­լու հա­մար մեզ ընտ­րե­լու մա­ սին։ Մար­դիկ տար­բեր կերպ են պատ­կե­րաց­նում այդ ընտ­րու­թյու­նը։ Ի՞նչ է Աստ­վա­ծա­շունչն ա­սում մեր ընտր­վե­լու մա­սին։ Կար­դա­ցե՛ք Հռո­մեա­ցիս 8.28, 29 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ ա­նե­լու է Աստ­ված մեզ կան­չում։ Ին­չի՞ հա­մար է Նա մեզ ընտ­րում։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Այս հատ­վա­ծում հատ­կա­պես նշվում է, որ Աստ­ված նա­խա­տե­սել էր, որ մար­դիկ նման լի­նեին Իր Որ­դու պատ­կե­րին։ Չի աս­վում, թե Աստ­ված ո­մանց հա­մար նա­խա­տե­սել է փրկու­թյուն, ո­մանց հա­մար՝ դա­տա­պար­տու­թյուն, և­որ մենք այս հար­ցում ընտ­րու­թյուն չու­նենք։ Այլ խոս­քե­րով, ընտ­րու­թյու­նը մեզ վե­րա­փո­խե­լու նպա­տա­կով է կա­ տար­վում։ Մենք պետք է վե­րա­փոխ­վենք, որ­պես­զի ար­տա­ցո­լենք Աստ­ծո Որ­դուն։ Այս վե­րա­փոխ­ման խոս­տու­մը տրված է հա­ջորդ հա­ մա­րում (Հռո­մեա­ցիս 8.30), որ­տեղ Պո­ղո­սը՝ հե­ղի­նա­կը, հաս­տա­տում է, որ նրանց, ում Աստ­ված կան­չում է, նաև ար­դա­րաց­նում է (մեզ ար­դար է դարձ­նում) և փա­ռա­վո­րում է (սրբա­գոր­ծում է)։ Այս­պի­սով, մեզ վե­րա­փո­խե­լու հար­ցում մենք մե­նակ չենք թողն­ված, այլ Աստ­ ված խոս­տա­նում է ի­րա­կա­նաց­նել դա Իր զո­րու­թյամբ։ Կար­դա­ցե՛ք Հռո­մեա­ցիս 9-րդ գ­լու­խը։ Աստ­ծո ի՞նչ ընտ­րու­թյուն կամ կանչ է նկա­րագր­ված այս գլխում։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Հռո­մեա­ցիս 9-րդ գլ­խում Պո­ղո­սը քննար­կում է յու­րա­հա­տուկ ա­ ռա­ջադ­րան­քի հա­մար Աստ­ծո կող­մից ընտր­վե­լը։ Իս­րա­յե­լա­ցի­ներն ընտր­վել էին Աստ­ծո մա­սին բա­րի լուրն աշ­խար­հին տա­նե­լու հա­ մար։ «­Հա­կո­բին սի­րե­ցի և Ե­սա­վին ա­տե­ցի» (Հռո­մեա­ցիս 9.13) ար­ տա­հայ­տու­թյու­նը սո­վո­րա­բար սխալ է հաս­կաց­վում. իբր Աստ­ված սի­րում էր եղ­բայր­նե­րից միայն մե­կին։ Սա­կայն այս հա­մա­րի են­թա­ տեքս­տում Պո­ղոսն ա­սում է, որ Հա­կոբն ընտր­ված էր, իսկ Ե­սա­վը՝ ոչ։ Ին­չի՞ հա­մար էր ընտր­ված Հա­կո­բը. լի­նե­լու Իս­րա­յել ազ­գի հայ­րը։ Այս­պի­սով, կա Աստ­ծո կող­մից ընտր­վե­լու եր­կու տե­սակ։ Ա­ռա­ջի­նը, Աստ­ված ընտ­րում է յու­րա­քանչ­յու­րիս փրկու­թյան հա­մար և­ ու­զում է, որ մենք վե­րա­փոխ­վենք Հի­սու­սի պատ­կե­րով։ Երկ­րորդ, Աստ­ված Դաս 3

29

ընտ­րում է տար­բեր մարդ­կանց յու­րա­հա­տուկ հանձ­նա­րա­րու­թյան հա­մար։ Ին­չո՞ւ է խրա­խու­սա­կան ի­մա­նալ, որ դուք նա­խա­սահ­ման­վել եք փրկու­թյան հա­մար։ Ին­չո՞ւ, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, դա չի նշա­նա­կում, որ ձեր ընտ­րու­թյուն­նե­րը չեն կա­րող Աստ­ծո ա­ռա­ջար­կած փրկու­ թյու­նը կորց­նե­լու պատ­ճառ դառ­նալ։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 17

Մեր պատասխանատվությունը Երբ մենք կանչ­վում ենք Աստ­ծո կող­մից, մենք, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, ա­զատ ենք այդ կանչն ըն­դու­նե­լու կամ մեր­ժե­լու մեջ։ Ճիշտ այն­պես, ինչ­պես ա­զատ ենք ըն­դու­նե­լու կամ մեր­ժե­լու այն փրկու­թյու­նը, ո­րը Նա մեզ ա­ռա­ջար­կում է։ Նա կա­րող է մեզ հա­տուկ դիր­քում դնել, սա­ կայն մենք կա­րող ենք ընտ­րել չհետևել Նրա հոր­դոր­նե­րին։ Ա­յո, Նա կա­մե­նում է, որ­պես­զի մենք յու­րա­հա­տուկ գոր­ծեր ա­նենք Իր հա­մար, ճիշտ այն­քան, որ­քան կան­չում է նման­վե­լու Ի­րեն։ Յու­րա­հա­տուկ ա­ ռա­ջադ­րան­քի հա­մար մար­դուն ընտ­րե­լը Աստ­ծո փրկու­թյան ծրագ­րի մի մասն է կազ­մում։ Ա­նե­լով այն, ին­չը Նա մեզ կան­չում է ա­նել՝ մենք մեր կյան­քում բա­ցա­հայ­տում ենք այն փրկու­թյան ի­րա­կա­նու­թյու­նը, ո­րը Նա մեզ տվել է։ Սա­վու­ղին տրվեց թա­գա­վո­րի դիրք։ Ցա­վոք, Սա­վու­ղը եր­բեք իր սիր­տը լիար­ժե­քո­րեն չնվի­րա­բե­րեց Աստ­ծուն՝ ի հե­ճուկս այն ա­ռա­քե­ լու­թյա­նը, ո­րը տրվել էր նրան։ Ե­թե ինչ-որ մե­կին Աստ­ված կան­չում է Իր հա­մար որևէ ա­ռանձ­նա­հա­տուկ բան ա­նե­լու, չի նշա­նա­կում, որ այս մար­դը կփար­վի Աստ­ծուն։ Մեր ա­զատ կամ­քը մնում է որ­պես վճռո­րոշ գոր­ծոն, և­ ե­թե չենք հետևում Աստ­ծո ա­ռաջ­նոր­դու­թյա­նը, կա­րող ենք ա­մեն ինչ կորց­նել։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­լից 3-րդ և 4-րդ գ­լուխ­նե­րը։ Ի՞նչ է սա մեզ ու­սու­ցա­ նում այն մա­սին, թե ինչ է տե­ղի ու­նե­նում, երբ Տերն ինչ-որ մե­կին կան­չում է որևէ ա­ռա­ջադ­րան­քի հա­մար։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Մեր պա­տաս­խա­նը կա­րող է լի­նել Եզ­րա­սի և Նեե­միա­յի պա­տաս­ խա­նի նման, ով­քեր ըն­դու­նե­ցին կանչն ա­ռանց ա­վե­լորդ հար­ցե­րի, կամ Մով­սե­սի նման, ով ա­ռար­կու­թյուն­ներ և պատ­ճա­ռա­բա­նու­ թյուն­ներ ու­ներ։ Ի վեր­ջո նա ստանձ­նեց ա­ռա­ջադ­րան­քը, բայց ոչ 30

Դաս 3

ա­ռանց դրա­նից ա­զատ­վե­լու ջան­քե­րի։ Նա ա­ռար­կեց՝ հայ­տա­րա­րե­ լով, որ ին­քը բա­վա­կա­նա­չափ լա­վը չէ, ոչ ոք է և չու­նի կարևոր դիրք։ Այդ դեպ­քում ինչ­պե՞ս կա­րող էր փա­րա­վո­նը լսել ի­րեն։ Նա նաև ան­հանգս­տա­ցած էր, որ հրեա ազգն ի­րեն չի հա­վա­տա կամ լսի, և­ աշ­խա­տանքն ի­զուր կանց­նի։ Նա նաև բո­ղո­քում էր, որ հա­մա­պա­ տաս­խան ո­րա­կա­վո­րում չու­նի. «Ես ծան­րա­խոս և ծան­րա­լե­զու եմ» (Ե­լից 4.10), ինչ­պես նաև չու­նի պա­հանջ­վող հմտու­թյուն­նե­րը։ Իսկ վեր­ջում բա­ցեի­բաց խնդրեց Աստ­ծուն մեկ ու­րի­շին ու­ղար­կել։ Սա­ կայն, այ­դու­հան­դերձ, երբ կար­դում ենք Մով­սե­սի պատ­մու­թյու­նը, տես­նում ենք, թե որ­քան հզոր, թեև ոչ ան­թե­րի ա­ռաջ­նորդ դար­ձավ Մով­սե­սը։ Նա մեկն էր, ով հա­վա­տար­մո­րեն ի­րա­կա­նաց­րեց այն ա­ ռա­ջադ­րան­քը, ո­րը Տե­րը նրան կան­չել էր ի­րա­կա­նաց­նե­լու։ Ի՞նչ պատ­ճա­ռա­բա­նու­թյուն­ներ ենք հա­ճախ գտնում, ո­րոնք հետ են պա­հում մեզ այն գոր­ծերն ա­նե­լուց, ո­րոնք գի­տենք, որ Աստ­ ված կու­զե­նար, որ ա­նեինք։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 18

Հետագա ուսումնասիրության համար Ու­շադ­րու­թյամբ կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­ վոր­ներ գրքի 697-699 է­ջե­րը 70 շա­բաթ­վա մար­գա­րեու­թյան և դ­րա պատ­մա­կան ի­րա­կա­նաց­ման մա­սին։ «Քրիս­տո­սի գա­լու, Սուրբ Հո­գով օծ­վե­լու, մահ­վան և Ա­վե­տա­ րա­նը հե­թա­նոս­նե­րին քա­րո­զե­լու ժա­մա­նակ­նե­րը պար­զո­րոշ նշվել էին: Հրեա ազգն ա­ռա­վե­լու­թյուն ու­ներ հաս­կա­նա­լու այս մար­ գա­րեու­թյուն­նե­րը և տես­նե­լու դրանց ի­րա­կա­նա­ցու­մը Հի­սու­սի ծա­ռա­յու­թյան մեջ: Քրիս­տո­սը հոր­դո­րում էր Իր ա­շա­կերտ­նե­րին կարևոր նշա­նա­կու­թյուն տալ մար­գա­րեու­թյուն­նե­րի ու­սում­նա­ սի­րու­թյա­նը: Վ­կա­յա­կո­չե­լով Դա­նիե­լի մար­գա­րեու­թյու­նը ժա­մա­ նակ­նե­րի մա­սին` Նա ա­սել էր. «­Կար­դա­ցո­ղը մտա­ծի» (­Մատ­թեոս 24.15): Իր հա­րու­թյու­նից հե­տո Քրիս­տո­սը, սկսած «բո­լոր մար­ գա­րե­նե­րից», բա­ցատ­րեց Իր ա­շա­կերտ­նե­րին այն ա­մե­նը, ինչ որ «գրված էր Իր մա­սին» (­Ղու­կաս 24.27): Փր­կիչն էր խո­սել բո­լոր մար­գա­րե­նե­րի մի­ջո­ցով: «Քրիս­տո­սի Հո­գին, որ նրան­ցում էր», գու­շա­կում էր` «ա­ռա­ջուց վկա­յե­լով Քրիս­տո­սի չար­չա­րանք­նե­րը և դ­րան­ցից հե­տո լի­նե­լու փառ­քը» (Ա Պետ­րոս 1.11)»։ Է­լեն Ուայթ, Դա­րե­րի Փա­փա­գը, էջ 234։ Դաս 3

31

Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Խոր­հե՛ք Աստ­ծո՝ ձեր սի­րած գործն ա­նե­լու հա­մար ձեզ կան­չե­լու գա­ղա­փա­րի շուրջ։ Ո­րո՞նք են այն սկզբունք­նե­րը, ո­րոնց կա­րող եք հետևել ի­մա­նա­լու հա­մար, որ ի­րա­կա­նաց­նում եք Աստ­ծո կամ­ քը ոչ միայն ձեր սի­րած որևէ բան ա­նե­լիս, այլ առ­հա­սա­րակ։ 2. Կար­դա­ցե՛ք Հով­նա­նի պատ­մու­թյու­նը, և թե ինչ­պես նա պա­ տաս­խա­նեց Աստ­ծո կան­չին իր կյան­քում։ Ի՞նչ դա­սեր կա­րող ենք քա­ղել նրա փոր­ձա­ռու­թյու­նից։ Միև­նույն ժա­մա­նակ հա­կադ­րե՛ք Հով­նա­նի վար­քը Պո­ղո­սի վար­քին, երբ վեր­ջինս կանչ­վեց Աստ­ծո կող­մից (տե՛ս Գործք ա­ռա­քե­լոց 9.1-20)։ Ո­րո՞նք են նրանց միջև ե­ղած ծան­րակ­շիռ տար­բե­րու­թյուն­նե­րը։ 3. «­Հու­դա­յի պատ­մու­թյու­նը տխուր վախ­ճան է մի կյան­քի, որն Աստ­ ված կա­րող էր փառ­քով պսա­կել: Ե­թե Հու­դան մեռ­ներ մինչև Ե­րու­ սա­ղեմ կա­տա­րած իր վեր­ջին ճամ­փոր­դու­թյու­նը, ա­պա նրան ար­ ժա­նի տեղ կհատ­կաց­նեին տաս­ներ­կու­սի մեջ, և նրա մա­հը մեծ կո­րուստ կհա­մար­վեր», Է­լեն Ուայթ, Դա­րե­րի Փա­փա­գը, էջ 716։ Խոր­հե՛ք Հու­դա Իս­կա­րիով­տա­ցու պատ­մու­թյան մա­սին։ Արդ­յոք նրա «կանչ­վա­ծու­թյու­նը» Հի­սու­սին դա­վա­ճա­նե՞լն էր։ Ե­թե ա­յո, ա­պա ինչ­քա­նո՞վ ար­դա­րա­ցի կլի­ներ դա նրա նկատ­մամբ։ Ինչ­ պե՞ս կա­րող ենք հաս­կա­նալ Հու­դա­յին և­ այն հնա­րա­վո­րու­թյուն­ նե­րը, ո­րոնք նա ու­ներ՝ ի հա­կադ­րու­թյուն նրան, ին­չը նա ի վեր­ջո ա­րեց։ Ի՞նչ դա­սեր կա­րող ենք քա­ղել նրա պատ­մու­թյու­նից մեր կյան­քում ե­ղած ա­զատ ընտ­րու­թյան զո­րու­թյան մա­սի­ն։

32

Դաս 3

ԴԱՍ 4 ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 19–25

ԲԱԽ­ՎԵ­ԼՈՎ ԸՆԴ­ԴԻ­ՄՈՒ­ԹՅԱՆ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Եզ­րաս 4.1–5, Բ Կորն­թա­ցիս 6.14, Եզ­րաս 5.1–5, Ան­գե 1, Եզ­ րաս 4.6–24, Նեե­միա 4, Նեե­միա 6.1–13։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Եվ ի­րենց Աստ­ծո աչ­քը հրեա­նե­րի ծե­րե­րի վրա էր, և նրանց չար­գե­լե­ցին մինչև որ բա­նը հաս­նի Դա­րե­հին, և նրանք այն ժա­մա­նակ սրա հա­մար հրա­ման տան» (Եզ­րաս 5.5)։ Եզ­րա­սի գրքի 3-6-րդ գ­լուխ­նե­րը կա­ռուց­ված են թե­մա­տի­կո­րեն, ո­րոնք ընդգր­կում են տա­ճա­րը կա­ռու­ցե­լու դեմ բարձ­րա­ցած ընդ­դի­ մու­թյան տար­բեր պատ­մա­կան ժա­մա­նա­կաշր­ջան­ներ։ Թե­մա­տիկ այս մո­տեց­ման ըմբռ­նու­մը կօգ­նի հաս­կա­նալ ընդ­հա­նուր լու­րը։ Եզ­րասն ա­ռա­ջին ան­գամ ա­նու­նով նշվում է Եզ­րաս 7.1 հա­մա­ րում։ ՔԱ 457թ. նրա ժա­ման­մամբ ի­րե­րը փոխ­վե­ցին, և Ե­րու­սա­ղեմ քա­ղաքն ու դրա պա­րիս­պը սկսե­ցին ա­րա­գո­րեն վե­րա­կա­ռուց­վել։ Տաս­նե­րեք տա­րի հե­տո ժա­մա­նեց Նեե­միան (ու­ղարկ­ված Ար­տա­շես թա­գա­վո­րի կող­մից ՔԱ 444թ.), և պարս­պի կա­ռու­ցու­մը վեր­ջա­պես վերսկս­վեց։ Թեև ընդ­դի­մու­թյու­նը շատ ուժ­գին էր, աշ­խա­տանքն ա­ վար­տին հասց­վեց 52 օ­րում (­Նեե­միա 6.15)։ Աստ­ծո գոր­ծին ընդ­դի­մա­նա­լը գե­րա­կա թե­մա է Եզ­րա­սի և Նեե­ միա­յի գրքե­րում, ուս­տիև զար­մա­նա­լի չէ, որ Ե­րու­սա­ղե­մի և տա­ճա­ րի վե­րա­կա­ռու­ցումն ընդ­դի­մու­թյուն և հա­լա­ծանք հա­րու­ցեց։ Ուր էլ որ թեք­վենք ժա­մա­նա­կա­կից աշ­խար­հում, Տի­րոջ գործն ընդ­դի­մու­ թյան է հան­դի­պում։ Սա­տա­նան ու­զում է խո­չըն­դոտ­ներ հա­րու­ցել Ա­վե­տա­րա­նի ա­րագ տա­րած­մա­նը, քա­նի որ այն սպառ­նում է նրա գե­րիշ­խա­նու­թյա­նը։ Եզ­րա­սի և Նեե­միա­յի գրքե­րում ինչ­պե՞ս էին հրեա­նե­րը դի­մա­կա­յում ընդ­դի­մու­թյա­նը։

Դաս 4

33

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 20

Ընդդիմությունն սկսվում է Կար­դա­ցե՛ք Եզ­րաս 4.1–5 հա­մար­նե­րը։ Ըստ ձեզ, ին­չո՞ւ Իս­րա­յե­ լի մնա­ցոր­դը մեր­ժեց այլ ազ­գե­րի օգ­նու­թյու­նը տա­ճա­րի կա­ռուց­ ման գոր­ծում։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Ա­ռա­ջին հա­յաց­քից խնդրան­քը թվում էր բա­րի, եղ­բայ­րա­կան քայլ, այդ դեպ­քում ին­չո՞ւ պետք է մեր­ժեին օգ­նու­թյու­նը։ Ո­րոշ ի­ մաս­տով, պա­տաս­խա­նը կա­րե­լի է գտնել հենց հա­մա­րում։ «Թշ­նա­ մի­նե­րը» ե­կան նրանց օգ­նու­թյուն ա­ռա­ջար­կե­լու։ Թշ­նա­մի­նե­՞րը։ Այս բա­ռը հզոր ակ­նարկ է այն մա­սին, թե ին­չու իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րը վար­վե­ ցին այն­պես, ինչ­պես որ վար­վե­ցին։ Ին­չո՞ւ էին մարդ­կանց ան­վա­նում «թշնա­մի­ներ»։ Դ Թա­գա­վո­րաց 17.24–41 հա­մար­նե­րը բա­ցատ­րում են, որ այս մար­դիկ այլ ազ­գե­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ էին, ով­քեր ե­կել էին Սա­մա­րիա և շր­ջա­կա տա­ րա­ծաշր­ջան այն բա­նից հե­տո, երբ Հյու­սի­սա­յին թա­գա­վո­րու­թյան իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րը վտար­վե­ցին։ Ա­սո­րես­տա­նի թա­գա­վո­րը քա­հա­նա­ ներ էր ու­ղար­կել, ով­քեր նրանց պետք է սո­վո­րեց­նեին, թե ինչ­պես է պատ­շա­ճում երկր­պա­գել այդ երկ­րի, այ­սինքն Իս­րա­յե­լի Աստ­ծուն։ Սա­կայն ստաց­ված կրո­նը նե­րա­ռում էր նաև Քա­նա­նի աստ­ված­նե­ րին։ Այս պատ­ճա­րով իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի մնա­ցոր­դը վա­խե­նում էր, որ այդ կրո­նը կներ­թա­փան­ցի տա­ճա­րում ի­րա­կա­նաց­վող ի­րենց երկր­ պա­գու­թյան մեջ։ Ուս­տի ա­մե­նա­լավ և­ ա­մե­նա­խե­լա­ցի բա­նը, ինչ նրանք ա­րե­ցին, մեր­ժելն էր՝ ոչ, շնոր­հա­կա­լու­թյուն ա­սե­լով։ Սկզ­բի հա­մար, մենք պետք է հի­շենք նաև, թե ին­չու էր այս ա­մե­ նը կա­տար­վում։ Իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի նա­խա­հայ­րե­րի շա­րու­նա­կա­կան փոխ­զի­ջումն էր ի­րենց շրջա­պա­տող հե­թա­նոս­նե­րի հա­վա­տի նկատ­ մամբ, որ հան­գեց­րեց տա­ճա­րի կոր­ծան­մա­նը, ինչ­պես նաև նրանց աք­սո­րին։ Են­թադ­րա­բար, տա­ճա­րը վերս­տին կա­ռու­ցե­լու բուն գոր­ ծըն­թա­ցի ժա­մա­նակ ա­մե­նա­վեր­ջին բա­նը, որ նրանք կցան­կա­նա­յին ա­նել, ի­րենց շրջա­պա­տող ազ­գե­րի հետ մտեր­մա­նալն էր։ Այս հա­մար­նե­րում ու­րիշ ի՞նչն է ցույց տա­լիս, որ այս մեր­ժու­մը ճիշտ ո­րո­շում էր (տե՛ս Եզ­րաս 4.4, 5)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

34

Դաս 4

Խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե որ­քան հեշտ պատ­ճա­ռա­բա­նու­թյուն­նե­ րով նրանք կա­րող էին ար­դա­րաց­նել այդ օգ­նու­թյունն ըն­դու­նե­լը։ Ի՞նչ է մեզ ա­սում Բ Կորն­թա­ցիս 6.14 հա­մարն այս հա­մա­տեքս­ տում։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 21

Մարգարեները խրախուսում են Ցա­վոք, Եզ­րա­սի գրքի 4–6-րդ գ­լուխ­նե­րում նկա­րագր­վող հրեա­ նե­րի նկատ­մամբ ցու­ցա­բե­րած շրջա­կա ազ­գե­րի ընդ­դի­մու­թյու­նը վա­խեց­րեց նրանց, և նրանք չցան­կա­ցան շա­րու­նա­կել տա­ճա­րի վե­ րա­կա­ռուց­ման գոր­ծը։ Ինչ­պես նշվեց նախ­կի­նում, Եզ­րաս 4.6–6.22 հա­մար­նե­րը գրված չեն ժա­մա­նա­կագ­րա­կան կար­գով։ Ուս­տիև մենք նախ կնա­յենք 5-րդ գ­լու­խը, հե­տո՝ 4-րդը։ Կար­դա­ցե՛ք Եզ­րաս 5.1–5 հա­մար­նե­րը։ Ին­չո՞ւ Աստ­ված հրեա­նե­ րին ու­ղար­կեց Ան­գե և Զա­քա­րիա մար­գա­րե­նե­րին։ Ո՞րն է նրանց մար­գա­րեա­նա­լու արդ­յուն­քը։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Հրեա­նե­րը դա­դա­րե­ցին կա­ռու­ցել, ո­րով­հետև վա­խե­նում էին։ Բայց Աստ­ված նրանց Հու­դա էր ու­ղար­կել, որ­պես­զի վե­րա­կա­ռու­ցեն քա­ղաքն ու տա­ճա­րը, և Նա ծրա­գիր ու­ներ։ Քա­նի որ նրանք վա­խե­ նում էին, Աստ­ված պետք է մի բան ա­ներ նրանց խրա­խու­սե­լու հա­ մար։ Այդ պատ­ճա­ռով Նա եր­կու մար­գա­րե­նե­րի կան­չեց։ Մարդ­կա­յին ընդ­դի­մու­թյու­նը չի կանգ­նեց­նում Աստ­ծուն. նույ­նիսկ ե­թե հրեա­ներն ի­րենք էին ի­րենց ա­րարք­նե­րով նպաս­տել ընդ­դի­մու­թյա­նը, Աստ­ված չլքեց նրանց։ Նա աշ­խա­տեց մար­գա­րե­նե­րի մի­ջո­ցով հրեա­նե­րին քա­ջա­լե­րել և նո­րից գոր­ծի դնել։ Կար­դա­ցե՛ք Ան­գե 1-ին գլու­խը։ Ո՞րն է նրանց ուղղ­ված լու­րը, և­ ի՞նչ կա­րող ենք քա­ղել սրա­նից մեզ հա­մար։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

«Ճգ­նա­ժա­մին դի­մա­կա­յե­լու հա­մար կանչ­վե­ցին Ան­գե և Զա­քա­ րիա մար­գա­րե­նե­րը: Այս կանչ­ված պատ­գա­մա­բեր­նե­րը հու­զիչ վկա­ յու­թյուն­նե­րով ժո­ղովր­դին բա­ցա­հայ­տում էին վեր­ջի­նիս խնդիր­նե­րի պատ­ճա­ռը: Մար­գա­րե­նե­րը հայ­տա­րա­րե­ցին, որ նյու­թա­կան բա­րե­ Դաս 4

35

կե­ցու­թյան բա­ցա­կա­յու­թյունն Աստ­ծո շա­հերն ա­ռա­ջին տե­ղում դնե­լը մեր­ժե­լու հետևանքն է: Ե­թե իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րը պատ­վեին Աստ­ծուն՝ հա­մա­պա­տաս­խան հար­գանք և պա­տիվ ցու­ցա­բե­րե­լով Նրա հան­ դեպ, Նրա տան կա­ռու­ցու­մը դարձ­նե­լով ա­ռա­ջին գոր­ծը, նրանք կհրա­վի­րեին Նրա ներ­կա­յու­թյու­նը և կս­տա­նա­յին օրհ­նու­թյուն­նե­րը»։ Է­լեն Ուայթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ, էջ 573, 574։­ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 22

Գործի կասեցումը Ի՞նչ ա­րե­ցին «թշնա­մի­ներն» ըստ Եզ­րաս 4.6–24 հա­մար­նե­րի՝ Ե­ րու­սա­ղե­մում աշ­խա­տան­քին խո­չըն­դո­տե­լու հա­մար։ «Երկ­րի ազ­գե­րը» մե­ղադ­րա­կան նա­մակ­ներ գրե­ցին հրեա­նե­րի և նրանց ծա­վա­լած գոր­ծու­նեու­թյան դեմ նախ Դա­րեհ թա­գա­վո­րին (Եզ­րաս 5 և 6), հե­տո Քսերք­սես (Աս­վե­րոս) թա­գա­վո­րին, ինչ­պես նաև Ար­տա­շե­սին։ Նրանք ի­րենց ու­ժե­րի սահ­ման­նե­րում ա­նում էին ա­մեն ինչ՝ կանգ­նեց­նե­լու Ե­րու­սա­ղե­մի գոր­ծը։ Շր­ջա­կա տա­րածք­նե­րի ժո­ղո­վուրդ­նե­րը հայ­տա­րա­րում էին, թե ե­թե քա­ղա­քը վե­րա­կա­ռուց­վի, թա­գա­վո­րը կկորց­նի իր գե­րիշ­խա­ նու­թյու­նը, ո­րով­հետև անց­յա­լում Ե­րու­սա­ղե­մը միշտ ե­ղել է ապս­ տամ­բու­թյան և խն­դիր­նե­րի օ­ջախ։ Ցա­վոք, Ար­տա­շես թա­գա­վո­րը հակ­ված էր հա­վա­տա­լու, որ հրեա­նե­րը վե­րա­կա­ռու­ցում են միայն ո­ րով­հետև ցան­կա­նում են հետ ստա­նալ ի­րենց ան­կա­խու­թյու­նը, ուս­ տիև դի­մադ­րու­թյուն հա­րու­ցել։ Նա հրա­մա­յեց գոր­ծը դա­դա­րեց­նել և բա­նակ ու­ղար­կեց՝ կան­խե­լու քա­ղա­քի հե­տա­գա կա­ռու­ցու­մը։ Այս ազ­դե­ցիկ մո­տե­ցու­մը կանգ­նեց­րեց Աստ­ծո գոր­ծը։ Կար­դա­ցե՛ք Եզ­րաս 4.23, 24 հա­մար­նե­րը։ Ին­չո՞ւ հրեա­նե­րը դա­ դա­րեց­րին շի­նա­րա­րու­թյու­նը։ Չ­գի­տեի՞ն, որ Աստ­ված ցան­կա­ նում է, որ վե­րա­կա­ռու­ցեն քա­ղա­քը։ Ի՞նչն էր խան­գա­րում։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Ակն­հայտ է, որ հրեա­նե­րը գի­տակ­ցում էին, որ Աստ­ված նրանց կան­չել է քա­ղաքն ու տա­ճա­րը վե­րա­կա­ռու­ցե­լու, սա­կայն նրանք վա­խե­ցան ուժ­գին ընդ­դի­մու­թյու­նից։ Մի­գու­ցե նրանք ա­ռաջ քա­շե­ ցին նման պատ­ճա­ռա­բա­նու­թյուն­ներ. «­Հի­մա ճիշտ ժա­մա­նա­կը չէ», «Ե­թե սա ճշմար­տա­պես լի­ներ այն, ինչ Աստ­ված ու­զում է, որ 36

Դաս 4

մենք ա­նենք, Նա մի ճա­նա­պարհ կբա­ցեր», և կամ՝ «­Մի­գու­ցե չպետք է ընդ­հան­րա­պես հետ դառ­նա­յինք այս­տեղ»։ Երբ ընդ­դի­մու­թյուն է հան­դի­պում այն գոր­ծի ճա­նա­պար­հին, ին­չը մենք հա­վա­տում ենք, որ Աստ­ված է մեզ կան­չել ա­նե­լու, մեր մեջ դիտ­վում է Աստ­ծո ա­ռաջ­ նոր­դու­թյու­նը կաս­կա­ծի տակ առ­նե­լու մի­տու­մը։ Մենք կա­րող ենք հեշ­տու­թյամբ հա­մո­զել ինք­ներս մեզ, որ սխալ­վել ենք։ Վախն ի զո­րու է կաթ­վա­ծա­հար ա­նել մեր ող­ջամ­տու­թյու­նը, իսկ մեր մտքե­րը կա­րող են շեղ­վել հու­սալ­քու­թյան և­ան­հու­սու­թյան կող­մը՝ Աստ­ծո զո­րու­թյան վրա կենտ­րո­նա­նա­լու փո­խա­րեն։ Երբևէ նման բան զգա­ցե՞լ եք, երբ վստահ եք ե­ղել, որ Աստ­ված կան­չել է ձեզ ա­նել ինչ-որ բան, սա­կայն սկսել եք կաս­կա­ծել, երբ գոր­ծը գնա­լով բար­դա­ցել է։ (­Խոր­հե՛ք, օ­րի­նակ, Հով­հան­նես Մկրտ­չի մա­սին)։ Ի՞նչ եք սո­վո­րել այդ փոր­ձա­ռու­թյու­նից։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 23

Նեեմիան քայլեր է ձեռնարկում (ՔԱ 444թ.) Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 4-րդ գ­լու­խը։ Ի՞նչ ա­րե­ցին հրեա­նե­րը Նեե­ միա­յի ա­ռաջ­նոր­դու­թյան ներ­քո ընդ­դի­մու­թյա­նը դի­մա­կա­յե­լու հա­մար։ Ին­չո՞ւ էր նրանց հա­մար կարևոր նա­խա­ձեռ­նել պայ­քա­ րի պատ­րաստ­վել, քան ո­չինչ չա­նել՝ հա­վա­տա­լով, որ Աստ­ված կպաշտ­պա­նի։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Ս­կիզբ­նե­րից ու դա­դար­նե­րից հե­տո մար­դիկ նո­րից սկսե­ցին աշ­խա­տել։ Հրեա­ներն ա­ղո­թում էին, իսկ Նեե­միան ակ­տիվ վե­ րահս­կո­ղու­թյուն սահ­մա­նեց։ Մար­դիկ հեր­թա­փո­խով գի­շեր ու ցե­ րեկ հսկում էին, որ­պես­զի պատ­րաստ լի­նեն ցան­կա­ցած գաղտ­նի հար­ձակ­ման։ Նեե­միան նաև պարս­պի շուրջն ապ­րող մարդ­կանց մա­տա­կա­րա­րեց զեն­քով, որ­պես­զի յու­րա­քանչ­յուր ըն­տա­նիք պատ­ րաստ լի­նի պաշտ­պան­վե­լու։ Դրա­նից բա­ցի, նա իր ծա­ռա­նե­րին բա­ժա­նեց եր­կու խմբի. ա­ռա­ջին խումբն աշ­խա­տում էր, երկ­րոր­ դը՝ զենք կրում։ Պարս­պի վրա բո­լոր աշ­խա­տող­նե­րը յու­րա­հա­տուկ կեր­պով էին մա­տա­կա­րար­վում, քա­նի որ նրանք ա­մե­նա­մոտն էին կանգ­նած վտան­գին։ Կա­ռու­ցող­նե­րից յու­րա­քանչ­յու­րը մի ձեռ­քով սուր էր կրում, իսկ մյու­սով աղ­յուս, քար ու շա­ղախ էր ա­վե­լաց­նում Դաս 4

37

պարս­պի վրա։ Նրանք պատ­րաստ էին դի­մա­կա­յել ընդ­դի­մու­թյա­ նը։ Նրանք ա­րե­ցին ի­րենց մա­սը, իսկ Աստ­ված ա­րեց մնա­ցա­ծը։ Աստ­ծո պաշտ­պա­նու­թյան նկատ­մամբ Նեե­միա­յի ու­նե­ցած հա­վա­ տը ո­գեշն­չող է։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, նա չնստեց թախ­տին և չս­պա­ սեց, որ Աստ­ված ա­նի ա­մեն ինչ։ Նրանք պատ­րաստ­վե­ցին ի­րենց ու­ժե­րի նե­րա­ծի չա­փով։ Հետև­յալ եր­կու մեջ­բե­րում­նե­րը՝ «Նրանց ե­րե­սից մի՛ վա­խե­ցեք, հի­շե՛ք մեծ և­ ա­հեղ Տի­րո­ջը և պա­տե­րազ­մեք ձեր եղ­բայր­նե­րի, ձեր որ­դի­նե­րի, ձեր աղ­ջիկ­նե­րի, ձեր կա­նանց և ձեր տնե­րի հա­մար» (տե՛ս Նեե­միա 4.13, 14), և «­Մեր Աստ­վա­ծը պա­տե­րազ­մե­լու է մեզ հա­մար» (տե՛ս Նեե­միա 4․19, 20), Աստ­վա­ծաշն­չում տեղ գտած ա­մե­ նաո­գեշն­չող պնդում­նե­րից են։ Հրեա­նե­րը կա­րող էին ևս մեկ ան­գամ դա­դա­րեց­նել շի­նա­րա­րու­ թյու­նը հա­մառ ընդ­դի­մու­թյան պատ­ճա­ռով, սա­կայն այս ան­գամ, վա­ խե­նա­լու փո­խա­րեն, նրանք կառ­չե­ցին այն խոստ­մա­նը, որ Աստ­ված կպա­տե­րազ­մի ի­րենց հա­մար։ Երբ Աստ­ծո ա­նու­նի, մեր հա­վա­տամ­ քի կամ Աստ­ծո գոր­ծի հա­մար ընդ­դի­մու­թյան ենք հան­դի­պում, պետք է հի­շենք, որ «Աստ­ված պա­տե­րազ­մե­լու է մեզ հա­մար»։ Ի վեր­ջո հրեա­նե­րը գի­տակ­ցե­ցին, որ Տե­րը կանգ­նած էր ի­րենց գոր­ծի հետևում, և դա նրանց ա­ռաջ գնա­լու ուժ տվեց։ Ին­չո՞ւ է այդ­քան կարևոր ի­մա­նալ, որ այն, ինչ ա­նում եք, Աստ­ծո կամքն է։ Ուս­տի կարևոր հարց է. Ինչ­պե՞ս եմ ի­մա­նում, որ այն, ինչ ա­նում եմ, Աստ­ծո կամքն է։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 24

Զբաղված «մեծ գործով» Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 6.1–13 հա­մար­նե­րը։ Ին­չո՞ւ է Նեե­միան Ե­րու­ սա­ղե­մում իր կա­տա­րած գոր­ծը հա­մա­րում «մեծ գործ» (­Նեե­միա 6.3)։ Ո­րո՞նք էին նրան կանգ­նեց­նե­լու փոր­ձերն այս դեպ­քում։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Նեե­միա 6-րդ գ­լու­խը նկա­րագ­րում է Նեե­միա­յի կյան­քի նկատ­ մամբ կա­տար­ված բազ­մա­թիվ մա­հա­փոր­ձեր։ Սա­նա­բա­ղատն ու Գե­սա­մը շա­րու­նա­կում էին Նեե­միա­յին նա­մակ­ներ ու­ղար­կել հան­ դիպ­ման պատր­վա­կով, որ­պես­զի նա ի­րենց հետ հան­դիպ­ման գնար։ 38

Դաս 4

Սա­կայն այդ հան­դի­պու­մը Ով­նո­վի դաշ­տում էր, ո­րը թշնա­մու տա­ րածք էր, ուս­տի մատ­նում էր հրա­վե­րի ի­րա­կան նպա­տա­կը։ Սա­նա­ բա­ղա­տը, Տու­բիան և Գե­սա­մը հնա­րա­վո­րու­թյան մի փոք­րիկ հույս էին տես­նում մինչև այն պա­հը, երբ պա­րիս­պը կվե­րա­կա­ռուց­վեր, և դար­պաս­նե­րը կփակ­վեին։ Հրեա­ներն ու­նեին պար­սից թա­գա­վո­րի պաշտ­պա­նու­թյու­նը, ուս­տի նրանց թշնա­մի­նե­րը չէին կա­րող նվա­ճել նրանց՝ բա­ցա­հայտ ճա­կա­տա­յին հար­ձակ­ման գնա­լով։ Սա­կայն ե­թե ա­զատ­վեին ա­ռաջ­նոր­դից, կկանգ­նեց­նեին գոր­ծըն­թա­ցը և մի­գու­ցե մե­կընդ­միշտ կանգ­նեց­նեին հրեա­նե­րին։ Նրանք չէին ցան­կա­նում զեն­քե­րը վայր դնել։ Նույ­նիսկ այն պա­րա­գա­յում, երբ Նեե­միան չէր պա­տաս­խա­նում, նրանք շա­րու­նա­կում էին փոր­ձել։ Պետք է որ Նեե­ միա­յի հա­մար տհաճ լի­ներ ա­մեն քայ­լա­փո­խի ընդ­դի­մու­թյան հան­ դի­պել։ Նա նրանց պա­տաս­խա­նում է՝ ա­սե­լով. «Ես մեծ գոր­ծով եմ զբաղ­ված» (­Նեե­միա 6.3)։ Աշ­խար­հի չա­փա­նիշ­նե­րով Նեե­միան մեծ գործ էր ա­նում որ­պես թա­գա­վո­րի մատռ­վակ, ո­րը հե­ղի­նա­կա­վոր պաշ­տոն էր, բարձ­րա­ գույն պաշ­տոն­նե­րից մեկն այն երկ­րում, որ­տեղ նա ծա­ռա­յում էր որ­ պես թա­գա­վո­րի խորհր­դա­կան։ Իսկ ա­վե­րակ դար­ձած մի քա­ղա­քի վե­րա­կա­ռու­ցո՞ւ­մը, ո­րը ոչ մի ակն­հայտ աշ­խար­հա­յին նշա­նա­կու­ թյուն չու­ներ։ Սա՞ է այն գոր­ծը, ո­րը նա մեծ է ան­վա­նում։ Նեեմ­միան Աստ­ծո գոր­ծը «մեծ» ու ան­հա­մե­մատ ա­վե­լի կարևոր էր հա­մա­րում, քա­նի որ գի­տակ­ցում էր, որ Աստ­ծո ան­վան պա­տիվն է վտանգ­ված Ե­րու­սա­ղե­մում։ Երբ Աստ­ված նա­խա­տե­սեց սրբա­րա­նի ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րը, Նա հաս­տա­տեց քա­հա­նա­յու­թյու­նը։ Մարդ­կանց մտքե­րում սրբա­րա­նը սուրբ ու հա­տուկ պա­հե­լու հա­մար Նա միայն քա­հա­նա­նե­րին էր թույլ տա­լիս ի­րա­կա­նաց­նել տա­ճա­րի ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րը։ Ինք­նու­րույն մեզ հա­մար բարդ է Աստ­ծո սրբու­թյու­նը տես­նե­լը, սա­կայն Աստ­ված օգ­ նեց իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րին գալ Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյան մեջ ակ­նա­ծան­քով։ Նեե­միան գի­տեր, որ տա­ճա­րի բա­կը բո­լո­րի հա­մար է, սա­կայն ոչ ներ­սի սեն­յակ­նե­րը։ Տա­ճա­րի ներ­սում հան­դի­պե­լու մա­սին աս­ված իր խոս­քե­րով Սե­մա­յիան ոչ միայն ցույց է տա­լիս իր կեղծ մար­գա­րե լի­ նե­լը՝ ա­ռա­ջար­կե­լով մի բան, ո­րը հա­կա­սում է Աստ­ծո ցու­ցում­նե­րին, այլ նաև մատ­նում է իր դա­վա­ճան լի­նե­լը։ Ինչ­պե՞ս մենք այ­սօր՝ ա­ռանց երկ­րա­յին սրբա­րա­նի, կա­րող ենք մեր առջև պա­հել Աստ­ծո սրբու­թյան զգա­ցո­ղու­թյու­նը։ Ինչ­պե՞ս է Աստ­ծո սրբու­թյան գի­տակ­ցու­մը, ի հա­կադ­րու­թյուն մեր մե­ղա­վո­ րու­թյան, բե­րում մեզ խա­չի մոտ։ Դաս 4

39

ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 25

Հետագա ուսումնասիրության համար Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ գրքի 635660 է­ջե­րի «­Պա­րիս­պը կա­ռու­ցող­նե­րը», «­Հան­դի­մա­նու­թյուն ընդ­ դեմ շորթ­ման» և «­Հե­թա­նոս­նե­րի դա­վադ­րու­թյուն­նե­րը» գլուխ­նե­րը։ «­Բա­ցա­հայտ թշնա­մի­նե­րի կող­մից ցու­ցա­բեր­վող դի­մադ­րու­թյու­ նը և բա­րե­կամ ձևաց­նող­նե­րի կող­մից հրահր­վող հու­սալ­քու­թյու­նը, ո­րոնց կա­ռու­ցող­նե­րը հան­դի­պում էին Նեե­միա­յի օ­րե­րում, բնո­րոշ է նաև նրանց գոր­ծին, ով­քեր այ­սօր աշ­խա­տում են Աստ­ծո դաշ­տում։ Քրիս­տոն­յա­նե­րը փորձ­վում են՝ դի­մա­կա­յե­լով ոչ միայն թշմա­նի­նե­րի բար­կու­թյա­նը, ար­հա­մար­հան­քին և դա­ժա­նու­թյա­նը, այլ նաև ի­րենց ըն­կեր­ներ և­ օգ­նա­կան­ներ ձևաց­նող­նե­րի ծու­լու­թյա­նը, հեղ­հե­ղու­ կու­թյա­նը, ան­տար­բե­րու­թյանն ու դա­վա­ճա­նու­թյա­նը»։ Է­լեն Ուայթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ, էջ 644։ «­Նեե­միա­յին ի­րենց իշ­խա­նու­թյա­նը են­թար­կե­լու նրա թշնա­մի­ նե­րի ձա­խող­ման պատ­ճա­ռը վեր­ջի­նիս ա­մուր նվիր­վա­ծու­թյունն էր Աստ­ծո գոր­ծին և նրա հա­վա­սա­րա­պես ա­մուր վստա­հու­թյունն առ Աստ­ված։ Թեթևա­միտ ան­ձը հեշ­տու­թյամբ է գայ­թակ­ղու­թյան զոհ դառ­նում, իսկ այն կյան­քը, ո­րում կա ազ­նիվ նպա­տակ, գրա­ վիչ մտադ­րու­թյուն, չա­րի հա­մար հեշտ թի­րախ չէ: Ա­նընդ­հատ ա­ ռաջ ըն­թա­ցող մար­դու հա­վա­տը չի թու­լա­նում, քա­նի որ ա­մե­նուր նա ճա­նա­չում է ան­սա­հա­ման Սի­րուն, Ով ա­մեն բան ա­նում է Իր բա­րի նպա­տակ­նե­րի ի­րա­գործ­ման հա­մար։ Աստ­ծո ճշմա­րիտ ծա­ռա­ներն աշ­խա­տում են չթու­լա­ցող վճռա­կա­նու­թյամբ, ո­րով­հետև շնոր­հի գահն է նրանց մշտա­կան վստա­հու­թյու­նը»։ Էջ 660։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Դրե՛ք ձեզ Զո­րա­բա­բե­լի, Հե­սուի և­այլ ա­ռաջ­նորդ­նե­րի տե­ղը, երբ այն մար­դիկ ե­կան օգ­նու­թյուն ա­ռա­ջար­կե­լու նրանց։ Հի­մա հետ հա­յացք նե­տե­լով՝ մենք կա­րող ենք տես­նել, որ նրանք ճիշտ վար­ վե­ցին՝ նրանց օգ­նու­թյու­նը մեր­ժե­լով։ Որ­պես ադ­վեն­տիստ­ներ՝ ինչ­պե՞ս կա­րող ենք ի­մա­նալ՝ երբ հա­մա­գոր­ծակ­ցել ան­հա­վատ­ նե­րի հետ, և­երբ՝ ոչ ։ Ինչ­պե՞ս ենք ո­րո­շում՝ դա ճի՞շտ է, թե՞ սխալ։ Ի՞նչ չա­փա­նիշ­նե­րի կա­րող ենք հետևել։ 2. Ամ­բողջ Աստ­վա­ծաշն­չում մենք տես­նում ենք հա­վա­տի հար­ցում աշ­խար­հի հետ փոխ­զիջ­ման գնա­լու վտանգ­նե­րը։ Եվ իս­կա­պես, 40

Դաս 4

հին Իս­րա­յե­լի ողջ պատ­մու­թյու­նը, ընդ­հուպ մինչև բա­բե­լոն­յան գե­րու­թյու­նը, այս փոխ­զիջ­ման հզոր օ­րի­նակ է։ Միև­նույն ժա­մա­ նակ, ի՞նչ է պա­տա­հում, երբ մար­դիկ այդ վտան­գից խու­սա­փե­լու հա­մար ծայ­րա­հե­ղու­թյան մեջ են ընկ­նում։ Երբ Ի­րեն՝ Հի­սու­սին մե­ղադ­րե­ցին շա­բա­թը խախ­տե­լու մեջ (տե՛ս Հով­հան­նես 9.1416), արդ­յոք մենք այս­տեղ չե՞նք տես­նում Նրան մե­ղադ­րող­նե­րի՝ այդ ծայ­րա­հե­ղու­թյան մեջ ընկ­նե­լու հզոր օ­րի­նակ։ Ինչ­պե՞ս կա­ րող ենք գտնել ճիշտ հա­վա­սա­րակշ­ռու­թյու­նը։

Դաս 4

41

ԴԱՍ 5 ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 26–ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 1

ԽԱԽ­ՏԵ­ԼՈՎ Օ­ՐԵՆ­ՔԻ ՀՈ­ԳԻՆ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Նեե­միա 5.1–5, Ե­լից 21.2–7, Մի­քիա 6.8, Նեե­միա 5.7–12, Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 23.21–23, Նեե­միա 5.14–19։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Խնդ­րում եմ, այ­սօր նրանց ար­տերն ի­րենց հետ դարձ­րեք, նրանց այ­գի­նե­րը, ձի­թե­նի­ներն ու տնե­րը, և հար­յու­րից մե­ կը նրան­ցից ձեզ հաս­նե­լի ար­ծա­թը, ցո­րե­նը, գի­նին և յուղն էլ» (­Նեե­միա 5.11)։ Մինչև այ­սօր մար­դիկ պայ­քա­րում են հարս­տու­թյան, աղ­քա­տու­ թյան խնդրի և­այն անջր­պե­տի դեմ, ո­րը բա­ժա­նում է հա­րուստ­նե­րին և­ աղ­քատ­նե­րին, ինչ­պես նաև այն հար­ցի շուրջ, թե ինչ կա­րե­լի է ա­նել դրա դեմ։ Ա­յո, Հի­սուսն ա­սաց. «Աղ­քատ­նե­րին ա­մեն ժա­մա­նակ ու­նեք ձեզ հետ» (­Մատ­թեոս 26.11), սա­կայն դա դժվար թե ծա­ռա­յի որ­պես պատ­ճա­ռա­բա­նու­թյուն նրանց ոչն­չով չօգ­նե­լու հա­մար։ Ընդ­ հա­կա­ռա­կը, Սուրբ Գիր­քը մեզ խոր­հուրդ է տա­լիս ա­նել մեր մա­սը նրանց օգ­նե­լու հար­ցում։ Հա­կա­ռակ դեպ­քում, դժվար թե կա­րո­ղա­ նանք մեզ քրիս­տոն­յա­ներ կո­չել։ Որ­քան զար­մա­նա­լի է, որ նույ­նիսկ Ե­րու­սա­ղե­մի վե­րա­կա­ռուց­ման հա­մար վե­րա­դար­ձած­նե­րի դժվա­րու­թյուն­նե­րի և փոր­ձու­թյուն­նե­րի մեջ բարձ­րա­նում է ոչ միայն աղ­քատ­նե­րի կամ աղ­քա­տու­թյան թե­ ման, այլ էլ ա­վե­լի խնդրա­հա­րույց մի հարց՝ աղ­քատ­նե­րի կե­ղե­քու­ մը հա­րուստ­նե­րի կող­մից։ Այս խնդիրն առ­կա էր նախ­քան աք­սո­րը, և­ այժմ, նու­նիսկ սե­փա­կան հայ­րե­նիք վե­րա­դառ­նա­լուց հե­տո, այն կրկնվում է։ Այս շա­բաթ կու­սում­նա­սի­րենք այս դա­րա­վոր թե­մա­յի ևս մեկ դրսևո­րում, և թե ինչ­պես Նեե­միան վար­վեց դրա հետ։ Ինչ­պես կտես­նենք, այն, ինչն այս կե­ղե­քումն էլ ա­վե­լի զազ­րե­լի էր դարձ­նում, այն էր, որ այն ար­վում էր «օ­րեն­քի տա­ռի» շրջա­նակ­նե­րում։ Սա մի հզոր օ­րի­նակ է, թե որ­քան զգույշ պետք է լի­նենք` թույլ չտա­լու, որ կա­նոն­ներն ու օ­րենք­նե­րը վե­րած­վեն ինք­նան­պա­տակ ար­ժեք­նե­րի՝ 42

Դաս 5

նպա­տա­կին հաս­նե­լու մի­ջոց ծա­ռա­յե­լու փո­խա­րեն, ո­րը Հի­սու­սի բնա­վո­րու­թյունն ար­տա­ցո­լելն է։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 27

Ժողովրդի բողոքը Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 5.1–5 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է նկա­րագր­վում այս­տեղ։ Ին­չի՞ դեմ են ա­ղա­ղա­կում մար­դիկ։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Հրեա­կան հա­մայն­քը, թվում է, միա­բան­վել է Նեե­միա­յի ա­ռաջ­նոր­ դու­թյան ներ­քո ար­տա­քին կե­ղե­քիչ­նե­րի դեմ։ Սա­կայն ա­մեն ինչ այն­ քան էլ հարթ չէ այն ազ­գի ներ­սում, ո­րը կանգ­նած է հա­լա­ծան­քից և­ օ­տար հար­ձա­կում­նե­րից ի­րեն պաշտ­պա­նե­լու խնդրի ա­ռաջ։ Ի հե­ ճուկս ար­տա­քին և թ­վաց­յալ ամ­րու­թյան ու թշնա­մու դեմ հա­մախմբ­ ված ջան­քե­րի՝ հա­մայն­քը քայ­քայ­ված է ներ­քուստ։ Ա­ռաջ­նորդ­ներն ու հա­րուստ­ներն օգ­տա­գոր­ծում են աղ­քատ­նե­րին ու չքա­վոր­նե­րին ի­րենց սե­փա­կան շա­հի հա­մար, և­ ի­րա­վի­ճակն այն­քան է վատ­թա­ րա­ցել, որ ըն­տա­նիք­ներն ա­զա­տագ­րում են ա­ղա­ղա­կում։ Ո­րոշ ըն­ տա­նիք­ներ ա­սում էին, որ ի­րենց ե­րե­խա­նե­րին կե­րակ­րե­լու հա­մար նույ­նիսկ ու­տե­լու բան չու­նեն, ո­մանք ա­ղա­ղա­կում էին, որ սո­վի պատ­ ճա­ռով գրա­վադ­րել են ի­րենց սե­փա­կա­նու­թյու­նը՝ հող, գույք, ստաց­ վածք, և­այժմ ո­չինչ չու­նեն, իսկ ո­մանք բո­ղո­քում էին, որ ստիպ­ված են գու­մար պարտք վերց­նել պարս­կա­կան հար­կե­րը վճա­րե­լու հա­ մար, և նույ­նիսկ ե­րե­խա­ներն էին ար­դեն ստրկու­թյան լծի տակ։ Պարզ­վում է, որ խնդրի հիմ­նա­կան պատ­ճա­ռը սովն ու հար­կերն էին, որ աղ­քատ ըն­տա­նիք­նե­րին ստի­պում էին օգ­նու­թյուն հայ­ցել ի­ րենց հարևան­նե­րից։ Պարս­կա­կան կա­ռա­վա­րու­թյու­նը Հու­դա­յի նա­ հան­գից տա­րե­կան 350 տա­ղանդ ար­ծա­թի հարկ էր պա­հան­ջում (տե՛ս Նեե­միա 5.1–5 նշում­նե­րը Էնդր­յու­սի ու­սուց­ման Աստ­վա­ծաշն­ չում, էջ 598)։ Ե­թե մար­դը չէր կա­րո­ղա­նում վճա­րել պար­տա­դիր հար­ կի իր մաս­նա­բա­ժի­նը, ըն­տա­նի­քը սո­վո­րա­բար գրա­վադ­րում էր իր սե­փա­կա­նու­թյու­նը կամ էլ նախ գու­մար պարտք ա­նե­լու փորձ էր ա­նում։ Սա­կայն, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, ե­թե նրանք չէին կա­րո­ղա­նում վաս­տա­կել գու­մա­րը հա­ջորդ տա­րի, ա­պա պետք է ինչ-որ լու­ծում գտնեին ի­րենց պարտ­քի վճար­ման հա­մար։ Սո­վո­րա­բար հա­ջորդ քայ­լը պարտ­քի դի­մաց ստրկա­ցումն էր։ Ի­րենց հո­ղը կորց­նե­լով՝ Դաս 5

43

նրանք այժմ պետք է ըն­տա­նի­քից ինչ-որ մե­կին ու­ղար­կեին՝ պար­ տա­տի­րոջ տա­նը ծա­ռա­յե­լու և պարտ­քը մա­րե­լու հա­մար. սո­վո­րա­ բար քա­վու­թյան նո­խազ էին դառ­նում ե­րե­խա­նե­րը: Կ­յան­քում լի­նում են պա­հեր, երբ մենք խնդիր­նե­րի ենք բախ­վում որ­պես մեր քայ­լե­րի հետևանք, սա­կայն, ի­հար­կե, լի­նում են դեպ­քեր, երբ հայտն­վում ենք հի­վան­դու­թյան ճի­րան­նե­րում կամ ֆի­նան­սա­ պես ա­ղե­տա­լի վի­ճա­կում՝ դրա­նում մեղ­քի բա­ժին չու­նե­նա­լով։ Վե­րը նշված պատ­մու­թյու­նը ներ­կա­յաց­նում է մի ժա­մա­նա­կաշր­ջան, երբ կա­ռա­վա­րու­թյան վա­րած քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը վնա­սում էր ժո­ ղովր­դին՝ տա­նե­լով հա­րա­ճուն աղ­քա­տու­թյան։ Մար­դիկ հայտն­վել էին խո­րա­ցող աղ­քա­տու­թյան գա­լար­նե­րում և դ­րա­նից դուրս գա­լու ճա­նա­պարհ չէին գտնում։ Որ­քան զար­մա­նա­լի է, որ այն ժա­մա­նակ, ինչ­պես այժմ, մար­դիկ պայ­քա­րում էին տնտե­սա­կան կե­ղեք­ման դեմ։ Ի՞նչ լուր պետք է քա­ղենք այն փաս­տից, որ սա մի թե­մա է, ո­րին Աստ­վա­ծա­շուն­չը հա­ճախ է անդ­րա­դառ­նում։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 28

Օրենքի հոգուն դեմ Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 5.6–8 հա­մար­նե­րը (տե՛ս նաև Ե­լից 21.2–7)։ Ին­չո՞ւ է Նեե­միան բար­կա­ցած ար­ձա­գան­քում։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Որ­քան էլ որ դժվար է մեզ հա­մար այ­սօր հաս­կա­նալ, ստրկու­թյու­ նը հին աշ­խար­հի մշա­կու­թա­յին նոր­մե­րից էր։ Ծ­նո­ղը կա­րող էր կա՛մ ին­քը դառ­նալ ստրուկ, կա՛մ ստրկու­թյան վա­ճա­ռել իր ե­րե­խա­յին։ Սո­ցիա­լա­պես և­ ի­րա­վա­բա­նո­րեն ծնող­ներն ի­րա­վունք ու­նեին վա­ ճա­ռե­լու ի­րենց որ­դի­նե­րին և դուստ­րե­րին։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, քա­նի որ Աստ­ված տա­լիս է ա­զա­տու­թյուն, Նա կար­գա­վո­րեց այս գոր­ծըն­ թացն Իս­րա­յե­լում՝ պա­հան­ջե­լով պար­տա­տե­րե­րից ա­զա­տել ի­րենց ստրուկ­նե­րին ա­մեն յո­թե­րորդ տա­րին։ Այս­պես Աստ­ված պաշտ­պա­ նում էր մարդ­կանց մե­կընդ­միշտ ստրուկ­ներ դառ­նա­լուց և ցույց էր տա­լիս Իր ցան­կու­թյու­նը, որ նրանք ա­զատ ապ­րեն։ Թեև պարտք տալն օ­րեն­քով թույ­լատր­վում էր, սա­կայն դրա դի­ մաց տո­կո­սադ­րույք գան­ձե­լը չէր թույ­լատր­վում (վաշ­խա­ռու­թյան դեմ աստ­վա­ծաշնչ­յան կա­նոն­նե­րի հա­մար տե՛ս Ե­լից 22.25–27, Ղև­տա­ցոց 44

Դաս 5

25.36, 37, Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 23.19, 20)։ Եվ սա­կայն տո­կո­սադ­րույ­ քը, որն ա­ռաջ­նորդ­նե­րը գան­ձում էին, նույ­նիսկ չէր կա­րե­լի հա­մե­մա­ տել այն տո­կո­սադ­րույ­քի հետ, ո­րը նրանց շրջա­պա­տող ազ­գերն էին գան­ձում։ Նրան­ցից պա­հան­ջում էին վճա­րել ամ­սա­կան մեկ տո­կոս այն դեպ­քում, երբ 7-րդ դա­րի Մի­ջա­գետ­քի գրվածք­նե­րը խո­սում էին ար­ծա­թի դի­մաց տա­րե­կան 50 տո­կոս և հա­ցա­հա­տի­կի դի­մաց տա­ րե­կան 100 տո­կոս տո­կո­սադ­րույ­քի մա­սին։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, հա­ մե­մա­տած Մի­ջա­գետ­քի երկր­նե­րի հետ՝ տա­րե­կան 12 տո­կո­սը շատ փոքր տո­կո­սադ­րույք էր։ Սա­կայն, ընդ­հա­նուր առ­մամբ, հա­մա­ձայն Աստ­ծո Խոս­քի՝ միակ սխալ բա­նը, ո­րը պար­տա­տե­րերն ա­նում էին, տո­կո­սադ­րույք գան­ձելն էր (­Նեե­միա 5.10), և հե­տաքրք­րա­կան է, որ ժո­ղո­վուր­դը դա նույ­նիսկ չի նշում իր բո­ղո­քի մեջ։ Մ­նա­ցած ա­մեն ինչ սո­ցիա­լա­կան նոր­մե­րի և­օ­րեն­քի շրջա­նակ­նե­րում էր։ Այդ դեպ­քում ին­ չո՞ւ է Նեե­միան «շատ նե­ղա­ցած»։ Զար­մա­նա­լի է, որ նա ան­մի­ջա­պես մի­ջոց­ներ ձեռք չի առ­նում, այլ այս հար­ցի շուրջ լրջո­րեն մտո­րում է։ Այն փաս­տը, որ Նեե­միան խնդրի հետ այդ­քան վճռա­կա­նո­րեն է վար­վում, հիաց­մունք է ա­ռա­ջաց­նում։ Նա աչք չի փա­կում բո­ղո­քի վրա միայն այն պատ­ճա­ռով, որ այն տեխ­նի­կա­պես չի խախ­տում օ­ րեն­քը կամ սո­ցիա­լա­պես ըն­դու­նե­լի է, նույ­նիսկ «ա­վե­լի լա­վը»` հա­մե­ մա­տած երկ­րի այլ կա­նոն­նե­րի հետ։ Օ­րեն­քի հո­գին էր, որ խախտ­վել էր այս ի­րա­վի­ճա­կում։ Հատ­կա­պես տնտե­սա­կան դժվա­րու­թյուն­նե­ րի ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նում մարդ­կանց պար­տա­կա­նու­թյունն էր օգ­նել միմ­յանց։ Աստ­ված կե­ղեք­ված­նե­րի և կա­րի­քա­վոր­նե­րի կող­մում է, և Նա պետք է հանձ­նա­րա­րեր մար­գա­րե­նե­րին խո­սել ընդ­դեմ աղ­քատ­ նե­րի նկատ­մամբ կա­տար­վող չա­րի­քի և բռ­նու­թյան։ Ո­րո՞նք են այն ճա­նա­պարհ­նե­րը, ո­րոն­ցով, նույ­նիսկ ոչ մի­տում­ նա­վոր, մենք կա­րող ենք հետևել օ­րեն­քի տա­ռին, սա­կայն խախ­ տել դրա հետևում գտնվող հո­գին (տե՛ս Մի­քիա 6.8.)։­ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 29

Նեեմիան գործում է Հա­վա­նա­բար ազն­վա­կան­նե­րին և կա­ռա­վա­րիչ­նե­րին ուղղ­ված հան­դի­մա­նու­թյու­նը՝ «դուք ա­մեն մեկդ վաշխ եք առ­նում ձեր եղ­ բայր­նե­րից» (­Նեե­միա 5.7), ցան­կա­լի արդ­յունք չբե­րեց։ Ուս­տի Նեե­ միան կանգ չա­ռավ և շա­րու­նա­կեց պայ­քա­րել ի­րենց մեջ գտնվող կե­ղեք­ված­նե­րի հա­մար։ Նա կա­րող էր պար­զա­պես ա­սել, որ փոր­ձել Դաս 5

45

էր սո­վո­րեց­նել ազն­վա­կան­նե­րին և կա­ռա­վա­րիչ­նե­րին, սա­կայն ա­ պարդ­յուն, և­այդ պատ­ճա­ռով ստիպ­ված է ե­ղել թող­նել այդ գոր­ծը։ Ի վեր­ջո, այդ մար­դիկ, ում դեմ նա դուրս էր գա­լու, երկ­րի հա­րուստ­ներն ու հզոր­ներն էին։ Սա­կայն նա չգո­հա­ցավ, մինչև այդ խնդրին լու­ծում չգտնվեր, նույ­նիսկ ե­թե ճա­նա­պար­հին հզոր թշնա­մի­ներ ձեռք բե­րեր։ Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 5.7–12 հա­մար­նե­րը։ Ո­րո՞նք են Նեե­միա­յի փաս­տարկ­նե­րը նրա դեմ, ինչ կա­տար­վում է։ Ի՞նչ է նա օգ­տա­ գոր­ծում` մարդ­կանց հա­մո­զե­լու ուղ­ղել սխա­լը։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Նեե­միան մեծ ժո­ղով է հա­վա­քում. Իս­րա­յե­լի ողջ ժո­ղո­վուր­դը հրա­ վիր­վում է լու­ծում տա­լու այս հար­ցին։ Նա, ա­մե­նայն հա­վա­նա­կա­նու­ թյամբ, հույ­սը դնում է այն հնա­րա­վո­րու­թյան վրա, որ երբ ամ­բողջ ժո­ղո­վուր­դը ներ­կա լի­նի, ա­ռաջ­նորդ­նե­րը կա­մա­չեն, մի­գու­ցե նաև վա­խե­նան շա­րու­նա­կել ի­րենց կե­ղե­քում­նե­րը։ Նեե­միա­յի սկզբնա­կան փաս­տար­կը կենտ­րո­նա­նում է ստրկու­ թյան վրա։ Հրեա­նե­րից շա­տե­րը, ըստ ա­մե­նայ­նի, նաև ին­քը՝ Նեե­ միան, գնել էին այլ հրեա­նե­րի ա­զա­տու­թյու­նը, ով­քեր ծա­ռա­յում էին օ­տա­րա­կան­նե­րին։ Այժմ նա հարց­նում է ազն­վա­կան­նե­րին և կա­ ռա­վա­րիչ­նե­րին, թե արդ­յոք ըն­դու­նե­լի՞ են հա­մա­րում սե­փա­կան ժո­ղովր­դին գնելն ու վա­ճա­ռե­լը։ Արդ­յոք իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի հա­մար ի­ մաստ ու­նե՞ր գնել և­ ա­զա­տու­թյուն տալ ի­րենց եղ­բայր­նե­րին միայն որ­պես­զի նրանք հե­տա­գա­յում դառ­նա­յին ի­րենց սե­փա­կան ժո­ղովր­ դի ստրուկ­նե­րը։ Ա­ռաջ­նորդ­նե­րը ո­չինչ չեն պա­տաս­խա­նում, ո­րով­հետև գի­տակ­ ցում են այս փաս­տար­կի ող­ջա­խո­հու­թյու­նը, ուս­տի Նեե­միան շա­ րու­նա­կում է։ Նա նրանց հարց­նում է. «­Մի՞­թե պի­տի մեր Աստ­ծո երկ­յու­ղով չգնաք, որ մեր թշնա­մի ազ­գե­րի ա­ռաջ խայ­տա­ռակ չլի­ նենք» (­Նեե­միա 5.9)։ Հե­տո Նեե­միան ըն­դու­նում է, որ ին­քը ևս մարդ­ կանց փող և հա­ցա­հա­տիկ է փոխ տվել։ Հայ­տա­րա­րե­լով «ե­կեք այս պարտ­քը նրանց շնոր­հենք» (­Նեե­միա 5.10)՝ նա հաս­տա­տում է այն օ­րեն­քը, որն ար­գե­լում էր այս բա­նը եղ­բայր հրեա­նե­րի հետ, և ցույց տա­լիս, որ ցան­կա­նում է իր կա­ռա­վա­րու­թյան ներ­քո մարդ­կանց տես­նել հա­մե­րաշխ ու հո­գա­տար միմ­յանց նկատ­մամբ։ Զար­մա­նա­ լիո­րեն պա­տաս­խա­նը միա­ձայն է լի­նում։ Ա­ռաջ­նորդ­նե­րը հա­մա­ձայ­ նում են ժո­ղովր­դին վե­րա­դարձ­նել ա­մեն ինչ։ Ինչ-որ մե­կի հետ սխալ վար­վե՞լ եք։ Մե­զա­նից շա­տե­րը, ե­թե ան­ կեղծ պա­տաս­խան տա­յին, ա­պա կա­սեին՝ ա­յո։ Ի՞նչն է ձեզ հետ 46

Դաս 5

պա­հում հենց հի­մա ա­մեն ինչ վե­րա­կանգ­նե­լուց, ինչ­քա­նով որ դա հնա­րա­վոր լի­նի։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 30

Երդում Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 5.12, 13 հա­մար­նե­րը։ Ին­չո՞ւ է Նեե­միան ա­ նեծք հնչեց­նում այն մարդ­կանց դեմ, ով­քեր չեն կա­տա­րում պայ­ մա­նա­վոր­վա­ծու­թյան ի­րենց մա­սը։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Թեև ա­ռաջ­նորդ­նե­րը հա­մա­ձայ­նում են վե­րա­դարձ­նել բռնա­գանձ­ ված ա­մեն ինչ, Նեե­միան չի բա­վա­րար­վում լոկ խոս­քե­րով։ Նրան հար­կա­վոր է հիմ­նա­վոր ա­պա­ցույց, այդ պատ­ճա­ռով նա նրանց եր­ դում ա­նել է տա­լիս քա­հա­նա­նե­րի առջև։ Այս քայ­լը գոր­ծըն­թա­ցին հա­ղոր­դում է ի­րա­վա­կան վա­վե­րա­կա­նու­թյուն, ե­թե հե­տա­գա­յում այս հա­մա­ձայ­նու­թյանն անդ­րա­դառ­նա­լու ա­ռիթ լի­նի։ Սա­կայն ին­չո՞ւ է նա ա­նեծք բարձ­րա­ձայ­նում։ Նեե­միան ցու­ցադ­ րում է իր հան­դերձ­նե­րը հա­վա­քե­լու խորհր­դան­շա­կան գոր­ծո­ղու­ թյուն, կար­ծես ինչ-որ բան է բռնում դրան­ցում, հե­տո թա­փա­հա­րում է դրանք ի նշան ե­ղա­ծը կորց­նե­լու։ Այս­պի­սով, նրանք, ով­քեր դեմ կգնա­յին այս երդ­մա­նը, ա­մեն ինչ կկորց­նեին։ Ա­վան­դույ­թի հա­մա­ ձայն՝ ա­նեծք էին բարձ­րա­ձայ­նում, որ­պես­զի մարդ­կանց մտքե­րում տպա­վո­րեին ո­րո­շա­կի օ­րեն­քի կամ կա­նո­նի կարևո­րու­թյու­նը։ Մար­ դիկ ա­վե­լի քիչ դեմ կգնա­յին օ­րեն­քին, ե­թե դրա խախտ­ման հետ որևէ ա­նեծք կապ­վեր։ Նեե­միան հա­վա­նա­բար զգաց, որ սա այն­քան կարևոր հարց է, որ ին­քը պետք է խիստ ազ­դե­ցիկ բան ա­ներ դրա հա­ջո­ղու­թյան հա­վա­նա­կա­նու­թյու­նը բարձ­րաց­նե­լու հա­մար։ Հին Կ­տա­կա­րա­նի հետև­յալ հա­մար­ներն ի՞նչ են մեզ սո­վո­րեց­նում այս մարդ­կանց հա­մար եր­դում­նե­րի սրբու­թյան մա­սին (Թվոց 30.2, Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 23.21–23, Ժո­ղո­վող 5.4, 5, Ղև­տա­ցոց 19.12, Ծնն­դոց 26.31)։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Ի վեր­ջո, խոս­քը հզոր պարգև է, որն Աստ­ված շնոր­հել է մարդ­ կանց, այն կեն­դա­նի­նե­րի ու­նե­ցա­ծից ար­մա­տա­պես տար­բեր­վող մի երևույթ է։ Եվ մեր բա­ռե­րում զո­րու­թյուն կա, ընդ­հուպ մինչև կե­նաց Դաս 5

47

և մա­հու զո­րու­թյուն։ Ուս­տիև մենք պետք է շատ զգույշ լի­նենք, թե ինչ ենք խո­սում, ինչ ենք խոս­տա­նում ա­նել և­ ինչ բա­նա­վոր պար­ տա­վոր­վա­ծու­թյուն­ներ ենք ստանձ­նում։ Շատ կարևոր է նաև, որ մեր գոր­ծե­րը հա­մա­պա­տաս­խա­նեն մեր խոս­քե­րին։ Որ­քան մար­դիկ են հետ դար­ձել քրիս­տո­նեու­թյու­նից այն մարդ­կանց պատ­ճա­ռով, ում խոս­քե­րը քրիս­տո­նեա­կան են, սա­կայն ա­րարք­նե­րը՝ ոչ։ Խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե որ­քան մեծ ազ­դե­ցու­թյուն են ու­նե­նում ձեր խոս­քերն ու­րիշ­նե­րի վրա։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք սո­վո­րել շատ զգույշ լի­նել, թե ինչ ենք ա­սում, երբ ենք ա­սում և­ինչ­պես ենք ա­ սում։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 31

Նեեմիայի օրինակը Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 5.14–19 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ պա­տաս­խան է Նեե­միան տա­լիս ժո­ղովր­դից «իշ­խա­նա­կան հա­ցը» (վար­ձատ­րու­ թյու­նը) չպա­հան­ջե­լու կա­պակ­ցու­թյամբ (­Նեե­միա 5.18)։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Ա­մե­նայն հա­վա­նա­կա­նու­թյամբ Նեե­միայն գրել է այս հա­մար­նե­ րի պատ­մու­թյու­նը Ար­տա­շես թա­գա­վո­րի ար­քու­նիք վե­րա­դառ­նա­լուց հե­տո, նրա՝ Հու­դա­յում 12 տա­րի կա­ռա­վա­րե­լուց հե­տո։ Թեև ղե­կա­ վար­ներն ի­րա­վա­սու էին ի­րենց հպա­տակ­նե­րից ե­կա­մուտ ստա­նալ, Նեե­միան եր­բեք չի պա­հան­ջել այս ի­րա­վուն­քի ի­րա­կան­ցու­մը, այլ ան­ձամբ էր հո­գում իր սե­փա­կան ծախ­սե­րը։ Նա ոչ միայն հո­գում էր իր սե­փա­կան ծախ­սե­րը, այլ նաև հո­գում էր իր ըն­տա­նի­քի և­ ողջ ար­քու­նի­քի ծախ­սե­րը։ Զո­րա­բա­բե­լը՝ ա­ռա­ջին կա­ռա­վա­րի­չը, մյուս կա­ռա­վա­րիչն է, ում ա­նու­նը հայտ­նի է մեզ։ Երբ Նեե­միան ա­սում է «նա­խորդ իշ­խան­նե­րը», նա, ըստ ա­մե­նայ­նի, խո­սում է այն կա­ռա­ վա­րիչ­նե­րի մա­սին, ով­քեր կա­ռա­վա­րել են Զո­րա­բա­բե­լի և­ իր միջև ըն­կած ժա­մա­կա­հատ­վա­ծում։ Որ­պես արդ­յունք, իր կա­ռա­վա­րումն ա­վար­տե­լուց հե­տո նա հա­վա­նա­բար գու­մար է կորց­րել։ Վար­կա­նի­ շա­յին դիր­քի շնոր­հիվ գու­մար­ներ կու­տա­կե­լու փո­խա­րեն՝ նա հա­ վա­նա­բար ծախ­սում էր հարս­տու­թյու­նը և­ ու­նեց­ված­քը։ Նեե­միան հա­րուստ մարդ էր, այդ պատ­ճա­ռով կա­րո­ղա­նում էր հո­գալ շատ մարդ­կանց հա­նա­պա­զօր­յա հա­ցը և­ ա­ռա­տա­ձեռն էր մարդ­կանց մա­տա­կա­րա­րե­լու հար­ցում (­Նեե­միա 5.17, 18)։ 48

Դաս 5

Թեև դա նույն բա­նը չէր, ինչ ա­րեց Աբ­րա­հա­մը շրջա­կա ազ­գե­րի կող­մից գե­րե­վար­ված­նե­րի ա­զա­տու­մից հե­տո (տե՛ս Ծնն­դոց 14), սա­կայն Նեե­միա­յի ա­րածն էլ բա­ցա­հայ­տում է միև­նույն կարևոր սկզբուն­քը։ Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 5.19 հա­մա­րը։ Ի՞նչ է նա ա­սում այս­տեղ, և­ ինչ­պե՞ս ենք մենք դա հաս­կա­նում Ա­վե­տա­րա­նի տե­սանկ­յու­նից։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Այն, ինչ մենք տես­նում ենք Նեե­միա­յի մոտ, օ­րի­նակ է մի մար­դու, ով Աստ­ծուն և Աստ­ծո գոր­ծը վեր է դա­սում իր սե­փա­կան շա­հից և­ օ­գու­տից։ Սա, ան­կախ մեր ի­րա­վի­ճա­կից, մեզ բո­լո­րիս հա­մար հիա­ նա­լի դաս է։ Շատ հեշտ է Աստ­ծո հա­մար աշ­խա­տել, ե­թե դա մեզ վրա թանկ չի նստում։ Կար­դա­ցե՛ք Փի­լիպ­պե­ցիս 2.3–8 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ կերպ հենց հի­ մա կա­րող եք ձեր սե­փա­կան կյան­քում բա­ցա­հայ­տել այս­տեղ ներ­ կա­յաց­ված ինք­նա­մերժ­ման սկզբունք­նե­րը։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 1

Հետագա ուսումնասիրության համար Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ գրքի 646-652 է­ջե­րի «­Հան­դի­մա­նու­թյուն ընդ­դեմ շորթ­ման» գլու­խը։ «­Նեե­միա­յի հո­գին վրդով­վեց՝ տես­նե­լով այս դա­ժան կե­ղե­քու­մը։ «Եվ ես շատ նե­ղա­ցա,- ա­սում է նա,- երբ որ նրանց ա­ղա­ղա­կը և­ այս խոս­քե­րը լսե­ցի»։ Նա հաս­կա­ցավ, որ ի­րեն կհա­ջող­վի վե­րաց­նել հարս­տա­հար­ման այս դա­ժան սո­վո­րու­թյու­նը` պաշտ­պա­նե­լով ար­ դա­րու­թյու­նը: Ա­ռանձ­նա­հա­տուկ ե­ռան­դով և վճ­ռա­կա­նու­թյամբ նա ջան­քեր գոր­ծադ­րեց, որ­պես­զի թեթևաց­նի իր հա­վա­տա­կից եղ­բայր­ նե­րի բե­ռը»։ Է­լեն Ուայթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ, էջ 648։ «­Հի­սուսն ստեղ­ծեց մի այն­պի­սի սկզբունք, որն ան­վա­վեր պետք է դարձ­ներ եր­դու­մը։ Նա սո­վո­րեց­նում է, որ ճշգրիտ ճշմար­տու­թյու­նը պետք է լի­նի խոս­քի օ­րեն­քը։ «­Բայց ձեր խոս­քը լի­նի ա­յոն՝ ա­յո, և­ո­չը՝ ոչ, և ս­րա­նից ա­վե­լին չա­րից է»»։ Է­լեն Ուայթ, Խո­հեր օրհ­նու­թյուն­նե­ րի սա­րից, էջ 67։ «Այս բա­ռե­րը դա­տա­պար­տում են այն բո­լոր ա­նի­մաստ ար­տա­ հայ­տու­թյուն­ներն ու մա­կա­բույծ բա­ռե­րը, ո­րոնք հա­րում են աստ­ վա­ծա­հայ­հո­յու­թյա­նը։ Դրանք դա­տա­պար­տում են մո­լո­րեց­նող Դաս 5

49

հա­ճո­յա­խո­սու­թյուն­նե­րը, ճշմար­տու­թյան խե­ղա­թյու­րու­մը, քծնող ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րը, չա­փա­զան­ցու­թյուն­նե­րը, առևտ­րում կա­ տար­ված խա­բեու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք հան­դի­պում են հա­սա­րա­կու­ թյան մեջ և գոր­ծա­րար աշ­խար­հում։ Դրանք սո­վո­րեց­նում են, որ ոչ ոք, ով փոր­ձում է ներ­կա­յա­նալ այն, ին­չը չէ, կամ ում խոս­քե­րը չեն ներ­կա­յաց­նում նրա սրտի ի­րա­կան զգաց­մունք­նե­րը, չի կա­րող ճշմա­ րիտ կոչ­վել»։ Էջ 68։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Ին­չո՞ւ է ե­սա­սի­րու­թյունն ըն­կած մեր մարդ­կա­յին խնդիր­նե­րի հիմ­ քում, երբ հար­ցը հաս­նում է ֆի­նանս­նե­րին և մի­ջանձ­նա­յին հա­ րա­բե­րու­թյուն­նե­րին։ 2. Ինչ­պե՞ս կա­րող են Աստ­ծո մար­դիկ խու­սա­փել ա­գա­հու­թյու­նից։ Ի՞նչ է Աստ­ված նա­խա­տե­սել դրա դի­մաց։ Ու­սում­նա­սի­րե՛ք հետև­ յալ հա­մար­նե­րը. Ե­սա­յիա 58.3-12 և Մի­քիա 6.6-8։ 3. Խոր­հե՛ք խոս­քի պարգևի և մեր խոս­քե­րի զո­րու­թյան մա­սին։ Ի՞նչ նկա­տի ու­նի հե­ղի­նա­կը, երբ Հով­հան­նես 1.1, 2 հա­մար­նե­րում Հի­ սու­սին ան­վա­նում է «­Բա­նը»։ Ինչ­պե՞ս է սա օգ­նում մեզ հաս­կա­ նալ բա­ռե­րի կարևո­րու­թյու­նը. և թե ինչ են դրանք նշա­նա­կում։ 4. Զար­մա­նա­լի է, որ հա­զա­րա­վոր տա­րի­ներ ա­ռաջ Հի­սուսն ա­սաց, որ մեր մեջ մշտա­պես աղ­քատ­ներ կլի­նեն։ Մենք նա­խազ­գու­շաց­ վում ենք օգ­նել կա­րի­քա­վոր­նե­րին։ Ինչ­պե՞ս են այս եր­կու գա­ղա­ փար­նե­րը միա­սին դրդում քրիս­տոն­յա­նե­րին օգ­նել ա­վե­լի քիչ ու­ նե­ցող­նե­րի­ն։

50

Դաս 5

ԴԱՍ 6 ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 2–8

ԽՈՍ­ՔԸ ԿԱՐ­ԴԱ­ԼԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Նեե­միա 8.1–8, Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 31.9–13, Մատ­թեոս 17.5, Գործք ա­ռա­քե­լոց 8.26–38, Նեե­միա 8.9–12, Ղև­տա­ցոց 23.39–43։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Եվ կար­դում էին Աստ­ծո օ­րեն­քի գրքում հստակ, և բա­ ցատ­րու­թյուն տա­լով հաս­կաց­նում էին կար­դա­ցա­ծը» (­Նեե­ միա 8.8)։ Ե­րու­սա­ղե­մի պարս­պի վե­րա­կա­ռու­ցումն ա­վար­տին հասց­վեց։ Դար­պաս­նե­րը տե­ղադ­րե­լով՝ իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րը Նեե­միա­յի ա­ռաջ­ նոր­դու­թյամբ ի­րա­կա­նաց­րե­ցին հիմ­նա­կան ա­ռա­ջադ­րան­քը։ Երբ պարս­պի վե­րա­կա­ռու­ցումն ա­վարտ­վեց, շրջա­կա ազ­գե­րը վա­խե­ ցան և ճա­նա­չե­ցին, որ «Աստ­վա­ծա­նից ե­ղավ այս բա­նը» (­Նեե­միա 6.16)։ Թշ­նա­մի­նե­րը գի­տակ­ցե­ցին, որ Իս­րա­յե­լի Աստ­վածն ի­րա­կան է, ո­րով­հետև ի հե­ճուկս իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի վե­րապ­րած ան­հա­վա­տա­լի ընդ­դի­մու­թյանն ու ա­տե­լու­թյա­նը, նրանք, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, ա­վար­ տին հասց­րե­ցին ի­րենց սկսած գոր­ծը: Պարս­պի վե­րա­կա­ռուց­ման ա­վար­տից հե­տո Նեե­միան Ե­րու­սա­ ղե­մի կա­ռա­վա­րիչ (իր եղ­բայր Ա­նա­նիին) և­ աշ­տա­րա­կի իշ­խան (Ա­ նա­նիա­յին) նշա­նա­կեց։ Եր­կու պաշ­տոն­յա­ներն էլ ընտր­վե­ցին ա­վե­լի շուտ ի­րենց հա­վա­տար­մու­թյան, վստա­հու­թյան և Աստ­ծո նկատ­ մամբ երկ­յու­ղի (­Նեե­միա 7.2), քան ի­րենց ծա­գում­նա­բա­նու­թյան շնոր­հիվ։ Պա­րիսպն ա­վար­տին հասց­վեց Ի­լուլ ամ­սին (6-րդ­ ամ­սին, Նեե­միա 6.15)։ Ո՞­րը պետք է լի­ներ հա­ջորդ քայ­լը։ Նեե­միա գրքի հա­ջորդ գլուխ­ նե­րը (­Նեե­միա 8–10) նկա­րագ­րում են ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի կարևոր ըն­թացք, ո­րոնք տե­ղի են ու­նե­նում Տիշ­րի՝ 7-րդ­ամ­սում (­Նեե­միա 8.2)։ Այս տեքս­տե­րում մենք կա­րող ենք տես­նել օ­րի­նակ­ներ, թե ինչ­պես Իս­րա­յե­լի որ­դի­նե­րը վճռե­ցին հնա­զանդ­վել Աստ­ծո Խոս­քին և­ արդ­ յուն­քում ինչ­պես ու­րա­խա­ցան։ Դաս 6

51

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 3

Մարդիկ հավաքվում են Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 8.1, 2 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ պետք է սա մեզ ա­ սի այն մա­սին, թե որ­քան կարևոր էր Աստ­ծո Խոս­քը մարդ­կանց հա­մար։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Երբ հրեա­ներն ի վեր­ջո ա­վար­տե­ցին պարս­պի վե­րա­կա­ռու­ցումն ու տե­ղա­փոխ­վե­ցին Ե­րու­սա­ղեմ, նրանք բո­լո­րը հա­վաք­վե­ցին Ե­րու­ սա­ղե­մի բաց հրա­պա­րա­կում յո­թե­րորդ ամ­սում։ Յո­թե­րորդ՝ Տիշ­րի ա­մի­սը, հա­վա­նա­բար իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի հա­մար ա­մե­նա­կարևոր ա­ միսն էր, քա­նի որ այն նվիր­ված էր Փո­ղե­րը հնչեց­նե­լու տո­նին (նա­ խա­պատ­րաս­տու­թյուն Աստ­ծո դա­տաս­տա­նին, ամս­վա ա­ռա­ջին օ­րը), Քա­վու­թյան օր­վան (­Դա­տաս­տա­նի օր, ամս­վա 10-րդ­ օ­րը) և Տա­ղա­վա­րա­հա­րաց տո­նին (Ե­գիպ­տո­սից Աստ­ծո ա­զա­տագր­ման և­ ա­նա­պա­տում Նրա մա­տա­կա­րար­ման հի­շա­տակ, ամս­վա 15-րդ­ օ­ րը)։ Հա­վա­քույ­թը տե­ղի ու­նե­ցավ ամս­վա ա­ռա­ջին օ­րը, երբ նշվում էր Փո­ղե­րը հնչեց­նե­լու տո­նը։ Ա­ռաջ­նորդ­նե­րը միա­սին հա­վա­քե­ցին ազ­գի տղա­մարդ­կանց և կա­նանց այս յու­րա­հա­տուկ ժո­ղով­քի կա­ պակ­ցու­թյամբ, որ­պես­զի Օ­րեն­քը կար­դա­լու մի­ջո­ցով նրանց հնա­ րա­վո­րու­թյուն ըն­ձեռ­վեր սո­վո­րել ի­րենց Աստ­ծո և պատ­մու­թյան մա­սին։ Ժո­ղո­վուր­դը հրա­վի­րեց Եզ­րա­սին բե­րել Մով­սե­սի Օ­րեն­քի գիր­քը և կար­դալ այն։ Ի­րա­դար­ձու­թյան կա­պակ­ցու­թյամբ նրանք նույ­նիսկ մի հար­թակ, մի ամ­բիոն կա­ռու­ցե­ցին։ Ա­ռաջ­նորդ­նե­րը չէին ստի­պել ժո­ղովր­դին դա ա­նել։ Ընդ­հա­կա­ռա­կը, «նրանք»՝ ժո­ղո­վուրդն ա­սաց Եզ­րա­սին Գիր­քը բե­րել։ Ա­մե­նայն հա­վա­նա­կա­նու­թյամբ Եզ­րա­սը ժո­ ղովր­դի հա­մար կար­դում էր Մով­սե­սի գրքե­րից, ո­րոնք նե­րա­ռում էին Սի­նա սա­րի վրա Մով­սե­սին տրված օ­րեն­քը։ Կար­դա­ցե՛ք Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 31.9–13 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է ա­սում Տե­րը նրանց այն­տեղ, և­ի՞նչ դա­սեր կա­րող ենք քա­ղել դրա­նից։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Երկ­րորդ օ­րի­նաց 31.9–13 հա­մար­նե­րում Մով­սեսն ա­սաց իս­րա­յե­ լա­ցի­նե­րին, որ Տա­ղա­վա­րա­հա­րաց տո­նի ժա­մա­նակ նրանք պետք է միա­սին հա­վաք­վեն և կար­դան Աստ­ծո Օ­րեն­քը։ Նշ­վում է, որ պետք է 52

Դաս 6

հա­վաք­վեն հա­սա­րա­կու­թյան բո­լոր խմբե­րը՝ տղա­մար­դիկ, կա­նայք, ե­րե­խա­նե­րը և­ի­րենց երկ­րում ապ­րող օ­տա­րա­կան­նե­րը։ Նեե­միա 8.1 հա­մա­րի բա­ռա­ցի ըն­թերց­մամբ հաս­կա­նում ենք, որ նրանք հա­վաք­վե­ցին միա­սին «մեկ մար­դի պես»։ Ի՞նչ է դա մեզ ա­սում հա­վա­տաց­յալ­նե­րի միջև միա­բա­նու­թյան կարևո­րու­թյան մա­սին։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 4

Կարդալով և լսելով օրենքը Եզ­րա­սը «բե­րեց Օ­րեն­քը» հա­վաք­ված­նե­րի ա­ռաջ կար­դա­լու։ Ի՞նչ կար­դաց նա նրանց։ Միայն Տա­սը պատ­վի­րան­նե­րը կես օր շա­րու­ նա՞կ։ Երբ աս­վում է Օ­րեն­քի գիր­քը, պետք է հաս­կա­նանք Մով­սե­ սի հինգ գրքե­րը՝ Ծնն­դո­ցից մինչև Երկ­րորդ Օ­րի­նաց, ո­րոնք հայտ­նի են որ­պես եբ­րա­յա­կան Թո­րա։ «Օ­րենք» եզ­րույ­թը, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, ներ­կա­յաց­նում է կար­դա­ցա­ծի մի մա­սը միայն. ա­վե­լի ճիշտ կլի­ներ թարգ­մա­նել այն «ցու­ցում­ներ»։ Դրանք Աստ­ծո ցու­ցում­ներն են, ո­ րոնք թույլ են տա­լիս մեզ ճա­նա­չել այն ա­րա­հե­տը, ո­րով պետք է քայ­ լենք, որ­պես­զի հաս­նենք մեր նպա­տա­կին։ Երբ Եզ­րա­սը կար­դում էր, մար­դիկ լսում էին ի­րենց պատ­մու­թյու­նը որ­պես Աստ­ծո ժո­ղո­վուրդ՝ սկսած Ա­րա­րու­մից մինչև Հե­սուի ժա­մա­նակ­նե­րը։ Պատ­մու­թյուն­նե­ րի, եր­գե­րի, բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն­նե­րի, օրհ­նու­թյուն­նե­րի և­ օ­րենք­նե­ րի մի­ջո­ցով նրանց հի­շեց­վում էր Աստ­ծուն հետևե­լու հա­մար ի­րենց պայ­քա­րի և­ ի­րենց նկատ­մամբ Աստ­ծո հա­վա­տար­մու­թյան մա­սին։ Թո­րան պա­րու­նա­կում է «օ­րեն­քը», սա­կայն այն ա­վե­լին է, քան դա. այն մարմ­նա­վո­րում է Աստ­ծո ժո­ղովր­դի պատ­մու­թյու­նը և հատ­կա­ պես բա­ցա­հայ­տում է Աստ­ծո ա­ռաջ­նոր­դու­թյու­նը։ Հետևա­բար, Թո­ րան հա­մայն­քին հա­ղոր­դում էր նրա ար­մատ­ներն ու ինք­նու­թյու­նը։ Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 8.3, Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 4.1, 6.3, 4, Հե­սու 1.9, Սաղ­մոս 1.2, Ա­ռա­կաց 19.20, Ե­զե­կիել 37.4 և Մատ­թեոս 17.5 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են մեզ սո­վո­րեց­նում այս տեքս­տերն այն մա­սին, թե ինչ­պես պետք է հա­մա­գոր­ծակ­ցենք Աստ­ծո Խոս­քի հետ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Այն, որ մար­դիկ ցան­կա­նում էին լսել Աստ­ծո Խոս­քը, ա­մե­նայն հա­ վա­նա­կա­նու­թյամբ 13 տա­րի ա­ռաջ Ե­րու­սա­ղեմ Եզ­րա­սի ժա­մա­նե­ Դաս 6

53

լուց ի վեր նրա ըն­թեր­ցա­նու­թյան և Խոս­քը ու­սու­ցա­նե­լու արդ­յուքն էր։ Նա նվիր­ված էր Աստ­ծո գոր­ծին և վճ­ռել էր դրա­կան արդ­յուն­քի հաս­նել։ Աստ­ծո Խոսքն ի­րա­կան դար­ձավ մարդ­կանց հա­մար, քա­ նի որ նրանք շա­րու­նա­կում էին լսել այն Եզ­րա­սից։ Որ­պես արդ­յունք՝ նրանք ող­ջա­խոհ ո­րո­շում կա­յաց­րե­ցին լսել, քա­նի որ հե­տաքրքր­ված էին Աստ­ծուց խոսք լսե­լու մեջ։ Այս ի­րա­դար­ձու­թյան կա­պակ­ցու­ թյամբ նրանք Թո­րա­յին մո­տե­նում էին երկ­յու­ղով և սո­վո­րե­լու ցան­ կու­թյամբ։ Երբ ընկղմ­վում ենք Խոս­քի մեջ, մեր կյան­քում ա­վե­լի խո­րը ձգտում է ա­ռա­ջա­նում առ Աստ­ված։ Ինչ­պե՞ս եք վե­րա­բեր­վում Աստ­ծո Խոս­քին։ Այ­սինքն, նույ­նիսկ երբ հայ­տա­րա­րում եք, որ հա­վա­տում եք դրան, ինչ­պե՞ս է այդ հայ­տա­րա­րու­թյունն ի ցույց դրվում ձեր կյան­քում: Ինչ­պե՞ս եք փոր­ձում հնա­զանդ­վել Աստ­վա­ծաշն­չի ու­սու­ցա­նա­ծին։ Ձեր կյան­ քը որ­քա՞ն տար­բեր կլի­ներ, ե­թե չհնա­զանդ­վեիք Աստ­ծո Խոս­քին։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 5

Կարդալով և բացատրելով Խոսքը Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 8.4–8 հա­մար­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս էր կա­տար­վում Օ­րեն­քի ըն­թեր­ցա­նու­թյու­նը։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Եր­կու խումբ մար­դիկ, յու­րա­քանչ­յու­րը բաղ­կա­ցած տաս­նե­րեք մար­դուց, կանգ­նած էին Եզ­րա­սի կող­քին նրա ըն­թեր­ցա­նու­թյան ողջ ըն­թաց­քում։ Ա­ռա­ջին խումբն (­Նեե­միա 8.4) օգ­նում էր կար­դալ Աստ­ ծո Խոս­քը, իսկ երկ­րոր­դը՝ (­Նեե­միա 8.7) հաս­կա­նալ հատ­ված­նե­րը։ Մենք չու­նենք ոչ մի տե­ղե­կու­թյուն այն մա­սին, թե բա­ցօ­թյա հրա­պա­ րա­կում այս գոր­ծըն­թացն ինչ­պես էր կազ­մա­կերպ­վում, այ­նուա­մե­ նայ­նիվ, այն մար­դիկ, ով­քեր օգ­նում էին ըն­թեր­ցա­նու­թյան մա­սով, հա­վա­նա­բար ձեռք­նե­րին ու­նեին Թո­րան (եբ­րա­յա­կան մա­գա­ղաթ­ նե­րը ծանր էին, և դ­րանք բա­ցե­լու հա­մար մեկ ու­րի­շի օգ­նու­թյան կա­րիքն էր զգաց­վում) և դ­րա­նից կար­դում էին հեր­թով ի­րար հա­ջոր­ դե­լով։ Քա­նի որ կար­դում էին ա­ռա­վո­տից մինչև կե­սօր, նրանք գտել էին հրա­պա­րա­կում կանգ­նած յու­րա­քանչ­յու­րին մո­տե­նա­լու ձևը։ «­Բա­ցատ­րու­թյուն տա­լով» և «հաս­կաց­նում էին կար­դա­ցա­ծը» (­Նեե­միա 8.8) ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րը կա­րող են վե­րա­բե­րել հատ­ 54

Դաս 6

ված­նե­րի ինչ­պես բա­ցատ­րու­թյա­նը, այն­պես էլ թարգ­մա­նու­թյա­նը։ Այս դեպ­քում եր­կուսն էլ հա­վա­սա­րա­չափ հնա­րա­վոր էին։ Մար­դիկ վե­րա­դար­ձել էին Բա­բե­լո­նից, որ­տեղ ապ­րել էին շատ տա­րի­ներ, իսկ այն­տեղ պե­տա­կան լե­զուն ա­րա­մեե­րենն էր։ Ուս­տի շա­տե­րի, հատ­կա­պես ե­րի­տա­սարդ սերն­դի հա­մար եբ­րա­յե­րեն գրվածք­նե­րը հաս­կա­նալն այն­քան էլ հեշտ գործ չէր։ Միև­նույն ժա­մա­նակ, Աստ­վա­ ծա­շունչն ըն­թեր­ցող­նե­րը կա­րող էին օգտ­վել բա­ցատ­րու­թյուն­նե­րից կամ մեկ­նա­բա­նու­թյուն­նե­րից։ Քա­րոզն ու բա­ցատ­րու­թյու­նը հա­մար­ նե­րը կեն­դա­նի են դարձ­նում և հոր­դո­րում են ունկն­դիր­նե­րին անձ­ նա­պես կի­րա­ռել լսած տե­ղե­կու­թյու­նը։ Կար­դա­ցե՛ք Գործք ա­ռա­քե­լոց 8.26–38 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է պատմ­վում այս­տեղ, ո­րը զու­գա­հեռ է նրան, ինչ կա­տար­վում էր Ե­րու­սա­ղե­մում հա­մա­ձայն վե­րոգր­յալ հա­մա­րի։ Ի՞նչ դա­սեր կան այս­տեղ մեզ հա­մար։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Որ­պես բո­ղո­քա­կան­ներ՝ մենք հաս­կա­նում ենք, որ ան­հատ հա­ վա­տաց­յա­լը պետք է Աստ­ծո Խոսքն ուն­սում­նա­սի­րի ինք­նու­րույն, որ չպետք է կու­րո­րեն ըն­դու­նի ինչ-որ մե­կի խոսքն աստ­վա­ծաշնչ­ յան ճշմար­տու­թյան վե­րա­բեր­յալ՝ ան­կախ տվյալ մե­կի հե­ղի­նա­կու­ թյու­նից։ Միև­նույն ժա­մա­նակ, ո՞ւմ չի տրվել հա­մար­նե­րի ի­մաս­տը բա­ցատ­րե­լու ինչ-որ մե­կի օգ­նու­թյան օրհ­նու­թյու­նը։ Մենք, մե­զա­ նից յու­րա­քանչ­յու­րը կա­րիք ու­նի ինք­նու­րույն հաս­կա­նա­լու, թե ին­չի է հա­վա­տում, սա­կայն սա չի նշա­նա­կում, որ ժա­մա­նակ առ ժա­մա­նակ ու­րիշ­նե­րը չեն կա­րող մեզ լու­սա­բա­նել Աստ­ծո Խոս­քը և­ ու­սու­ցա­նել։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 6

Ժողովրդի պատասխանը Երբ Եզ­րա­սը բա­ցում է Աստ­ծո Խոս­քը՝ եբ­րա­յա­կան Թո­րան, ժո­ղո­ վուր­դը ոտ­քի է կանգ­նում։ Կար­դալն սկսե­լուց ա­ռաջ Եզ­րասն օրհ­նում է Աստ­ծուն։ Կար­դա­լուց հե­տո ժո­ղո­վուր­դը ձեռ­քե­րը բարձ­րաց­նում է դե­պի եր­կինք և միա­ձայն պա­տաս­խա­նում. «Ա­մեն, ա­մեն» (­Նեե­միա 8.5, 6)։ Հե­տո նրանք խո­նար­հում են ի­րենց գլուխ­նե­րը և­ երկր­պա­ գու­թյուն են ի­րա­կա­նաց­նում ե­րես­նե­րը մինչև գե­տին խո­նար­հած։ Դաս 6

55

Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 8.9–12 հա­մար­նե­րը։ Ին­չո՞ւ էին ա­ռաջ­նորդ­ նե­րը ժո­ղովր­դին ա­սում. «­Սուգ մի՛ ա­րեք և մի՛ լաք»։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

«Այս­պես, հե­տա­գա տա­րի­նե­րին, երբ Աստ­ծո օ­րենքն ըն­թերց­վում էր Ե­րու­սա­ղե­մում Բա­բե­լո­նից վե­րա­դար­ձած գե­րի­նե­րին, և մար­դիկ ող­բում էին ի­րենց օ­րի­նա­խախ­տու­թյուն­նե­րի հա­մար, բարձ­րա­ձայն­ վե­ցին շնոր­հա­լի խոս­քեր. «­Սուգ մի՛ ա­նեք.... գնա­ցեք, պա­րարտ բա­ներ կե­րեք և­ ա­նուշ բա­ներ խմեք և բա­ժին­ներ ու­ղար­կեք պատ­ րաս­տու­թյուն չու­նե­ցո­ղին, ո­րով­հետև այս օ­րը սուրբ է մեր Տի­րոջ հա­մար, և մի՛ տրտմեք, ո­րով­հետև Տի­րոջ ու­րա­խու­թյու­նը ձեր զո­ րու­թյունն է» Նեե­միա 8.9, 10»։ Է­լեն Ուայթ, Բժշ­կու­թյան ծա­ռա­յու­ թյուն, էջ 281։ Աստ­ծո Խոս­քը լսե­լով՝ մար­դիկ ապ­շե­ցին ի­րենց մե­ղա­վո­րու­ թյան վրա և սկ­սե­ցին լաց լի­նել։ Երբ Աստ­ված Ի­րեն բա­ցա­հայ­տում է մեզ, և մենք սկսում ենք հաս­կա­նալ, որ Աստ­ծո էու­թյու­նը լի է սի­րով, բա­րու­թյամբ, ո­ղոր­մու­թյամբ և հա­վա­տար­մու­թյամբ, մեր սե­փա­կան թե­րու­թյուն­ներն ու ձա­խո­ղու­մը ջրի ե­րես են դուրս գա­ լիս։ Աստ­ծո սրբու­թյունն Իր Խոս­քի մի­ջո­ցով տես­նե­լը պատ­ճառ է դառ­նում, որ մեր ող­բեր­գա­կան վի­ճա­կը մեզ երևա նոր լույ­սի ներ­ քո։ Այս գի­տակ­ցումն ստի­պեց Իս­րա­յե­լի ժո­ղովր­դին լաց լի­նել և ս­գալ, բայց նրանք չպետք է վշտա­նա­յին, «ո­րով­հետև Տի­րոջ ու­րա­ խու­թյու­նը ձեր զո­րու­թյունն է» (­Նեե­միա 8.10)։ Այլ խոս­քե­րով, ի հե­ ճուկս ի­րենց ձա­խո­ղում­նե­րի՝ նրանք կա­րող էին վստա­հել Աստ­ծո զո­րու­թյա­նը։ Սա նաև յու­րա­հա­տուկ օր էր, սուրբ օր, Փո­ղե­րը հնչեց­նե­լու տո­ նը (­Ռոշ Հա­շա­նահ), երբ փո­ղե­րի կարճ հնչե­ցումն ազ­դա­րա­րում էր «սրտի» պատ­րաս­տու­թյան կարևո­րու­թյու­նը Տի­րոջ դա­տաս­տա­նի օր­վան (­Քա­վու­թյան օր, նշվում էր Տիշ­րի ամս­վա 10-րդ­օ­րը)։ Փո­ղե­րի փչելն Աստ­ծո ա­ռաջ կանգ­նե­լու և­ ա­պաշ­խա­րե­լու կանչ էր ազ­դա­ րա­րում։ Քա­նի որ այդ օ­րը նա­խա­տես­ված էր ժո­ղովր­դին հի­շեց­նե­լու Աստ­ծուն վե­րա­դառ­նա­լու մա­սին, լացն ու սու­գը հաս­կա­նա­լի էին։ Սա­կայն ա­ռաջ­նորդ­նե­րը հի­շեց­րե­ցին, որ քան­զի նրանք ա­պաշ­խա­ րել էին, Աստ­ված լսել էր նրանց, ուս­տի և ժա­մա­նակն էր ու­րա­խա­ նալ Աստ­ծո նե­րու­մով։ Մեղ­քի սար­սա­փե­լի լի­նե­լու մա­սին ի՞նչ պետք է մեզ ա­սի այն փաս­տը, որ Հի­սու­սը խաչ բարձ­րա­ցավ որ­պես մեղ­քի խնդրի լուծ­ ման և մեզ հույս տա­լու միակ ճա­նա­պարհ։ 56

Դաս 6

ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 7

Տիրոջ ուրախությունը «­Տի­րոջ ու­րա­խու­թյու­նը ձեր զո­րու­թյունն է» (­Նեե­միա 8.10) ար­ տա­հայ­տու­թյու­նը ծա­ռա­յում է որ­պես հի­շե­ցում՝ Աստ­ծո կամքն է, որ մենք ու­րա­խա­նանք և վա­յե­լենք կյան­քը։ Ա­վե­լին, դա պար­զա­պես ա­ մեն տե­սա­կի ու­րա­խու­թյուն չէ, այլ այն ու­րա­խու­թյու­նը, ո­րը գա­լիս է, երբ մենք ճա­նա­չում ենք Աստ­ծուն և Նրա սի­րո ի­րա­կա­նու­թյու­նը։ Ու­րա­խա­նալն Աստ­ծով, Նրա բա­րու­թյամբ և ցն­ծալն այն ա­մե­նով, ինչ Աստ­ված տվել է, մի բան է, ո­րը մենք պետք է փոր­ձենք ա­նել ա­մեն օր։ Ա­վե­լին, Աստ­ծով ցնծա­լը մեզ ուժ է տա­լիս դի­մա­կա­յե­լու օր­վա բար­ դու­թյուն­նե­րին և­այն ա­մե­նին, ինչ կհան­դի­պի մեր ճա­նա­պար­հին։ Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 8.13–18 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ պա­տա­հեց այս­ տեղ, և­ ի՞նչ է դա մեզ ա­սում այդ ժա­մա­նակ­վա մարդ­կանց և նրանց ա­ռաջ­նորդ­նե­րի մա­սին։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Հա­ջորդ օ­րը ժո­ղովր­դի ա­ռաջ­նորդ­նե­րը ե­կան Եզ­րա­սի մոտ, որ­ պես­զի ա­վե­լին սո­վո­րեն Աստ­ծո գրքից։ Ա­ռաջ­նորդ­նե­րի ցու­ցա­բե­րած այս նա­խա­ձեռ­նու­թյու­նը ցույց էր տա­լիս հա­մայն­քը դե­պի Աստ­ված ա­ռաջ­նոր­դե­լու նրանց ցան­կու­թյու­նը։ Նրանք հաս­կա­ցան, որ ժո­ ղովր­դին ճշմա­րիտ ճա­նա­պար­հով ա­ռաջ­նոր­դե­լը տե­ղի չի ու­նե­նա, ե­թե ի­րենք ան­ձամբ չո­րո­նեն Աստ­ծուն և Նրա գի­տու­թյու­նը։ Կար­դա­ցե՛ք Ղև­տա­ցոց 23.39–43 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ էր իս­րա­յե­լա­ ցի­նե­րին հանձ­նա­րար­ված ա­նել և­ին­չո՞ւ։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Նկա­տե՛ք, որ Նեե­միա 8.15 հա­մա­րը վե­րա­բե­րում է այն փաս­տին, որ այն, ինչ նրանք ա­նում էին, հա­մա­ձայն «գրվա­ծի» էր։ Այս­տեղ մենք տես­նում ենք ևս մեկ օ­րի­նակ, թե որ­քան լրջո­րեն էին նրանք այժմ ցան­կա­նում հնա­զանդ­վել Աստ­ծո Խոս­քին: Դա իր պատ­ճառն ու­ներ. տաս­նամ­յակ­ներ շա­րու­նակ գտնվե­լով գե­րու­թյան մեջ՝ նրանք դաս էին քա­ղել ի­րենց անհ­նա­զան­դու­թյու­նից։ Ղև­տա­ցոց գրքում աս­ վում է. «և ձեր Ե­հո­վա Աստ­ծո ա­ռաջ յոթ օր ու­րա­խա­նաք»՝ նշե­լով տո­նը (Ղև­տա­ցոց 23.40)։ Այլ խոս­քե­րով, հի­շե­լով Աստ­ծո ո­ղոր­մու­ թյան, շնոր­հի ու փրկու­թյան գոր­ծե­րը՝ ժո­ղո­վուր­դը պետք է ու­րա­խա­ նար այն ա­մե­նով, ինչ Տերն ա­րել էր ի­րենց հա­մար։ Դաս 6

57

Խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե ինչ է մեզ տրվել Հի­սու­սով, Ում խորհր­ դան­շում էին հին Իս­րա­յե­լի բո­լոր տո­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք սո­վո­րել ու­րա­խա­նալ Տի­րոջ մեջ նույ­նիսկ դժվա­րին ու ցա­վոտ փոր­ձու­թյուն­նե­րի ըն­թաց­քում։ Հատ­կա­պես այդ ժա­մա­նակ ին­չո՞ւ է շատ կարևոր մեզ հա­մար ու­րա­խա­նա­լը։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 8

Հետագա ուսումնասիրության համար Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ գրքի 661–668 է­ջե­րի «Աստ­ծո Օ­րեն­քում ու­սու­ցան­ված» գլու­խը։ «Այժմ նրանք պետք է ցու­ցա­բե­րեին ի­րենց վստա­հու­թյու­նը և հա­ վա­տը Նրա խոս­տում­նե­րի հան­դեպ։ Աստ­ված ըն­դու­նել էր նրանց ա­պաշ­խա­րու­թյու­նը․ այժմ նրանք պետք է ու­րա­խա­նան՝ ի­րենց մեղ­ քե­րի ներ­ման և­ աստ­վա­ծա­յին շնոր­հի մեջ ի­րենց վե­րա­կանգն­ման վստա­հու­թյամբ։ … Տի­րո­ջը դառ­նա­լու յու­րա­քանչ­յուր ի­րա­կան քայլ կյանք է բե­րում ան­սահ­ման ու­րա­խու­թյուն։ Երբ մե­ղա­վո­րը են­թարկ­վում է Սուրբ Հո­գու ներ­գոր­ծու­թյա­նը, նա տես­նում է իր մեղքն ու պղծու­թյու­նը՝ ի հա­կադ­րու­թյուն սրտե­րի մեծ Քն­նո­ղի սրբու­թյան։ Նա զգում է մեղ­քի դա­տա­պար­տու­թյու­նը։ Սա­կայն դա չպետք է դառ­նա հու­սալ­քու­թյան պատ­ճառ, քա­նի որ նրա նե­րումն ար­դեն ա­պա­հով­ված է։ Ներ­ված մեղ­քե­րի զգա­ցու­մը և­ երկ­նա­յին Հոր նե­րում շնոր­հող սե­րը նրան ու­ րա­խու­թյուն կա­րող են պարգևել։ Աստ­ված փա­ռա­վոր­վում է, երբ Իր սի­րո ձեռ­քե­րի մեջ է առ­նում մե­ղա­վոր, զղջա­ցող մար­դուն, կա­պում է նրա վեր­քե­րը, մաք­րում մեղ­քե­րից և հագց­նում փրկու­թյան հան­դեր­ ձը»։ Է­լեն Ուայթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ, էջ 668։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Ի՞նչ պայ­ման­նե­րում կա­րող եք վե­րապ­րել «­Տի­րոջ ու­րա­խու­ թյու­նը» (­Նեե­միա 8.10) որ­պես ձեր զո­րու­թյուն։ Այ­սինքն, կա՞ արդ­յոք մի բան, ո­րը մենք պետք է ա­նենք, որ­պես­զի զգանք Աստ­ծո զո­րու­թյու­նը և Նրա նե­րու­մը մեր կյան­քում։ Ե­թե ա­յո, ա­պա ի՞նչ։ 2. Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք գտնել մեր մեղ­քե­րի հա­մար սգա­լու և միև­ նույն ժա­մա­նակ Աստ­ծո մեջ ու­րա­խա­նա­լու հա­վա­սա­րակշ­ռու­ թյու­նը։ Արդ­յոք սրանք չե՞ն հա­կա­սում մե­կը մյու­սին։ Ինչ­պե՞ս են 58

Դաս 6

օ­րենքն ու Ա­վե­տա­րա­նը միա­սին տա­լիս այս հար­ցի պա­տաս­խա­ նը (տե՛ս Հռո­մեա­ցիս 3.19–24)։ 3. Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 8.10 հա­մա­րը, որ­տեղ Նեե­միան ա­սում է ժո­ղովր­դին. «Գնա­ցեք՝ պա­րարտ բա­ներ կե­րեք և­ ա­նուշ բա­ներ խմեք և բա­ժին­ներ ու­ղար­կեք պատ­րաս­տու­թյուն չու­նե­ցո­ղին։ Ո­ րով­հետև այս օ­րը սուրբ է մեր Տի­րոջ հա­մար, և մի՛ տրտմեք, ո­ րով­հետև Տի­րոջ ու­րա­խու­թյու­նը ձեր զո­րու­թյունն է»: Պա­րարտ բա­ներ կե­րեք և­ ա­նուշ բա­ներ խմեք և բա­ժին­ներ ու­ղար­կեք պատ­րաս­տու­թյուն չու­նե­ցո­ղին, և­ այս ա­մենն ա­րեք, ո­րով­հետև «այս օ­րը սուրբ է մեր Տի­րոջ հա­մար»։ Ի՞նչ է սա մեզ սո­վո­րեց­նում այն ձևե­րի մա­սին, թե ինչ­պես կա­րող ենք ու­րա­խա­նալ Աստ­ծով։ Ո՞րն է այն փաս­տը, որ այդ օ­րը «սուրբ» է այս հա­մա­տեքս­տու­մ։

Դաս 6

59

ԴԱՍ 7 ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 9–15

ՄԵՐ ՆԵ­ՐՈՂ ԱՍՏ­ՎԱ­ԾԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Նեե­միա 9.1–3, Դա­նիել 9.4–19, Նեե­միա 9.4–8, Կո­ղո­սա­ցիս 1.16, 17, Նեե­միա 9.9–38, Հռո­մեա­ցիս 5.6–8։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Իր հան­ցան­քը ծած­կո­ղը չի հա­ջո­ղի, բայց խոս­տո­վա­նող ու թո­ղո­ղը ո­ղոր­մու­թյուն կգտնի» (Ա­ռա­կաց 28.13)։ Տա­ղա­վա­րա­հա­րաց տոնն ա­վար­տե­լուց հե­տո (­Սուկ­կոտ) ա­ռաջ­ նորդ­նե­րը կրկին հա­վա­քե­ցին ժո­ղովր­դին։ Նրանք նոր էին միա­սին նշել տո­նը, այժմ ժա­մա­նակն էր վե­րա­դառ­նալ ի­րենց մեղ­քե­րի հա­մար Աստ­ծո ա­ռաջ խոս­տո­վա­նու­թյան և­ա­պաշ­խա­րու­թյան չա­վարտ­ված գոր­ծին։ Ա­յո, սկզբում ա­ռաջ­նորդ­նե­րը նրանց հոր­դո­րել էին դա­դա­րել սգալ և տխ­րել ի­րենց սխալ­նե­րի հա­մար, սա­կայն դա չի նշա­նա­կում, որ վշտա­նալն ու խոս­տո­վա­նու­թյու­նը կարևոր չեն։ Այս­պի­սով, այժմ, երբ նրանք նշել էին տո­նե­րը, պատ­շաճ խոս­տո­վա­նու­թյան ժա­մա­ նակն էր։ Այս­տեղ ներ­կա­յաց­ված ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի հեր­թա­կա­նու­թյու­ նը չի նշա­նա­կում, որ դա ու­րա­խա­նա­լու և խոս­տո­վա­նե­լու անհ­րա­ ժեշտ հեր­թա­կա­նու­թյունն է, ոչ էլ նշա­նա­կում է, որ պետք է հետևել հե­տա­դարձ հեր­թա­կա­նու­թյա­նը։ Թեև մենք սո­վո­րա­բար հետևում ենք նախ խոս­տո­վա­նու­թյան, հե­տո տո­նե­լու հեր­թա­կա­նու­թյա­նը, մի­ գու­ցե Աստ­ծո տո­նա­կա­տա­րու­թյու­նը մեր կյան­քում պետք է ա­ռա­ջի­ նը տե­ղի ու­նե­նա։ Ի վեր­ջո, Հռո­մեա­ցիս 2.4 հա­մա­րում աս­վում է, որ «Աստ­ծո քաղց­րու­թյունն» է, որ մեզ ա­պաշ­խա­րու­թյան է բե­րում։ Այդ դեպ­քում, Նրա «քաղց­րու­թյու­նը» պետք է արթ­նաց­նի փա­ռա­բա­նու­ թյուն և տոն՝ միև­նույն ժա­մա­նակ հի­շեց­նե­լով մեզ, որ անհ­րա­ժեշտ է, որ Աստ­ված մեզ նե­րի, մաք­րի և վերս­տին ա­րա­րի։

60

Դաս 7

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 10

Ծոմ և երկրպագություն Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 9.1–3 հա­մար­նե­րը։ Ին­չո՞ւ էր ժո­ղո­վուրդն ա­ռանձ­նա­նում օ­տա­րազ­գի­նե­րից։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Թեև Նեե­միան փա­փա­գում էր հա­վաս­տիա­նալ, որ ժո­ղո­վուրդն այս ժա­մա­նակն անց է կաց­նում ու­րա­խու­թյամբ, այժմ նա ժո­ղով­ քին ծո­մի կոչ էր ա­նում։ Նրանք ի­րենց խո­նար­հեց­րին Աստ­ծո ա­ռաջ և քուրձ հագ­նե­լով մո­խիր էին լցնում ի­րենց գլուխ­նե­րի վրա։ Քա­ նի որ օ­տա­րերկ­րա­ցի­ներն Իս­րա­յե­լի ժո­ղովր­դի մեղ­քե­րի մեջ բա­ ժին չու­նեին, իս­րա­յե­լա­ցի­ներն ա­ռանձ­նա­ցան նրան­ցից, ո­րով­հետև հրեա­նե­րը գի­տեին, որ ի­րենց մեղ­քերն են, որ ներ­ման կա­րիք ու­նեն։ Նրանք ըն­դու­նե­ցին ի­րենց ազ­գի մեղ­քե­րը, ո­րոնք ի­րենց աք­սո­րի էին հասց­րել։ Նրանց միաս­նա­կան ա­ղոթք­ներն ու խոս­տո­վա­նու­թյու­նը ցույց էին տա­լիս մեղ­քի բնույ­թի՝ նրանց խո­րը գի­տակ­ցու­մը։ Իս­րա­յե­լա­ ցի­նե­րը կա­րող էին բար­կա­նալ, որ ի­րենց նախ­նի­նե­րը մե­ղան­չել և­ ի­րենց ողջ ազ­գին գե­րու­թյան էին հասց­րել։ Կամ նրանք կա­րող էին ժա­մա­նակ ծախ­սել բո­ղո­քե­լով ի­րենց ա­ռաջ­նորդ­նե­րի ընտ­րու­թյուն­ նե­րից և նա­խորդ սե­րունդ­նե­րի կող­մից ցու­ցա­բեր­ված բա­րե­պաշ­ տու­թյան պա­կա­սից, ո­րոնք նրանց հասց­րել էին այն վի­ճա­կին, որն այժմ ու­նեին՝ վե­րա­դար­ձել էր ըն­դա­մե­նը մի սա­կա­վա­թիվ խումբ։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, ա­տե­լու­թյանն ու դժգո­հու­թյա­նը հա­գուրդ տա­լու փո­խա­րեն՝ նրանք դար­ձան դե­պի Աստ­ված խո­նար­հու­թյամբ և­ ա­ պաշ­խա­րու­թյամբ։ Նեե­միա 9.3 հա­մարն ա­սում է, որ մար­դիկ կար­դում էին Օ­րեն­քի Գիրքն օր­վա մեկ քա­ռորդ մա­սը, իսկ մնա­ցած ժա­մա­նակ խոս­տո­ վա­նում էին ի­րենց մեղ­քերն ու երկր­պա­գում Աստ­ծուն։ Սա Թո­րա­յի եր­րորդ ըն­թեր­ցումն է։ Թո­րա­յի ըն­թեր­ցու­մը կարևոր է խոս­տո­վա­ նու­թյան հա­մար, ո­րը պետք է հիմն­ված լի­նի Աստ­ծուց բխող ճշմար­ տու­թյան վրա։ Երբ մենք կար­դում ենք Աստ­վա­ծա­շուն­չը, Աստ­ված մո­տե­նում է մեզ, և Սուրբ Հո­գին կա­րող է խո­սել մեզ հետ և սո­վո­ րեց­նել մեզ։ Նրա Խոս­քի ճշմար­տու­թյու­նը ձևա­վո­րում է մեր մտա­ ծե­լա­կեր­պը և­ ըն­կա­լու­մը, քա­ջա­լե­րում և խ­րա­խու­սում է մեզ։ Իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րը վշտան­ցան և լաց ե­ղան նաև այն պատ­ճա­ռով, որ Դաս 7

61

Աստ­ծո սուրբ ներ­կա­յու­թյամբ ժա­մա­նակ անց­կաց­նե­լը մեզ տեղ­յակ է դարձ­նում Նրա գե­ղեց­կու­թյան և բա­րու­թյան մա­սին և ցույց տա­լիս, թե որ­քան հիա­նա­լի է, որ տիե­զեր­քի Ա­րա­րիչն ու­զում է մեզ հետ լի­նել՝ հա­կա­ռակ մեր ա­նար­ժա­նու­թյան։ Այս­պի­սով, մենք գի­տակ­ցում ենք, որ ա­ռանց Աստ­ծո ոչն­չով չենք տար­բեր­վում մեր հոգևոր նախ­նի­նե­ րից և­ոչ մե­կից։ Միայն ե­թե Աստ­ված աշ­խա­տի մե­զա­նում, մենք կա­ րող ենք լի­նել այն, ինչ պետք է լի­նենք։ Կար­դա­ցե՛ք Դա­նիել 9.4–19 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ կերպ է նրա ա­ ղոթքն այ­սօր կի­րա­ռե­լի մեզ հա­մար։ Ի՞նչ պետք է այդ կի­րա­ ռու­թյան ի­րա­կա­նու­թյունն ա­սի մեզ ան­հա­տա­պես և­ որ­պես ե­կե­ղե­ցի։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 11

Աղոթքի սկիզբը Աստ­վա­ծաշն­չի ըն­թերց­մա­նը ժո­ղովր­դի պա­տաս­խա­նը եր­կար ա­ղոթքն էր, ո­րը պատ­մում էր Աստ­ծո բա­րու­թյան մա­սին՝ ի հա­ կադ­րու­թյուն Իս­րա­յե­լի ան­հա­վա­տու­թյան պատ­մու­թյան։ Կա­րե­լի է նկա­տել, որ պա­տաս­խանն ա­վե­լի նման է քա­րո­զի, քան ա­ղոթ­քի, ո­րով­հետև հա­մար­յա ա­մեն մի հա­մար Աստ­վա­ծաշն­չի որևէ տե­ղում զու­գա­հեռ ու­նի։ Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 9.4–8 հա­մար­նե­րը։ Ո­րո՞նք են հիմ­նա­կան թե­մա­նե­րը, ո­րոնց վրա կենտ­րո­նա­նում են ա­ղոթ­քի այս սկզբնա­ կան տեքս­տե­րը և­ին­չո՞ւ։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Ա­ղոթ­քի ա­ռա­ջին մա­սում ժո­ղո­վուրդն օրհ­նում է Աստ­ծուն, հատ­ կա­պես Նրա ա­նու­նը։ Եբ­րա­յա­կան մշա­կույ­թում ա­նու­նը միայն այն չէ, ին­չով մար­դիկ կո­չում են որևէ մե­կին. այն մար­դուն նաև հա­ղոր­ դում է նրա ինք­նու­թյու­նը։ Ուս­տի Աստ­ծո ան­վան փա­ռա­բա­նու­թյու­նը կարևոր է, ո­րով­հետև այն աշ­խար­հին ցույց է տա­լիս, որ այդ ա­նունն ար­ժա­նի է պատ­վի և փա­ռա­բա­նու­թյան։ Սա տիե­զեր­քի Ա­րար­չի ա­ նունն է։ Ա­ղոթքն սկսվում է Աստ­ծո երկր­պա­գու­թյամբ՝ որ­պես Մե­կի, Ով Ա­րա­րիչն է և,«պա­հում է» ա­մեն բան (­Նեե­միա 9.6, տե՛ս նաև Կո­ ղո­սա­ցիս 1.16, 17)։ «­Պա­հել» բա­ռը գա­լիս է եբ­րա­յե­րեն բա­յից, ո­րը նշա­նա­կում է «կեն­դա­նի պա­հել»։ 62

Դաս 7

Մե­կը, Ով ստեղ­ծել էր ա­մեն բան, այն Մեկն է, Ով ընտ­րեց Աբ­ րա­հա­մին՝ մարդ ա­րա­րա­ծին, ով ոչ մի յու­րա­հա­տուկ բան չու­ներ ի­րե­նում, բա­ցի նրա­նից, որ «նրա սիր­տը հա­վա­տա­րիմ գտնվեց»։ Կա­րող է թվալ, թե Աբ­րա­հա­մը շատ դեպ­քե­րում հա­վա­տի պա­կաս է դրսևո­րել, սա­կայն երբ նրան հանձ­նա­րար­վեց տալ իր որ­դուն, նա չվա­րա­նեց (տե՛ս Ծնն­դոց 22)։ Նա սո­վո­րեց դառ­նալ հա­վա­տա­ րիմ ոչ թե մեկ գի­շեր­վա, այլ Աստ­ծո հետ իր եր­կա­րատև շփման ըն­թաց­քում։ Եբ­րա­յա­կան մտա­ծո­ղու­թյան մեջ «սիր­տը» վե­րա­բե­ րում է մտքին։ Այլ խոս­քե­րով, Աբ­րա­հա­մը զար­գաց­րեց հա­վա­տար­ մու­թյուն մտքում և գոր­ծո­ղու­թյան մեջ ու դրա շնոր­հիվ ըն­դուն­վեց Աստ­ծո կող­մից։ Ա­ղոթ­քի ա­ռա­ջին եր­կու ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րը կենտ­րո­նա­նում են Աստ­ծո վրա որ­պես (1) Ա­րա­րիչ, (2) Պահ­պա­նող և (3) Խոս­տում պա­հող։ Մար­դիկ ա­ռա­ջին հեր­թին ի­րենք ի­րենց հի­շեց­նում են, թե Ով է Աստ­ված. Նա է այն Հա­վա­տա­րի­մը, Ով ստեղ­ծել է մեզ, պահ­ պա­նում է մեզ և մշ­տա­պես պա­հում է Իր խոս­տում­նե­րը։ Այս ա­մե­նը մեր մտքում ու­նե­նա­լը մեզ օգ­նում է պա­հել մեր սե­փա­կան կյան­քը տե­սա­դաշ­տում և սո­վո­րել վստա­հել Նրան նույ­նիսկ ա­մե­նա­բարդ ի­ րա­վի­ճակ­նե­րում, երբ կա­րող է թվալ, թե Նա հե­ռու է մե­զա­նից և չի ան­հանգս­տա­նում մեր խնդիր­նե­րի մա­սին։ Ին­չո՞ւ է Աստ­ծո՝ մեր Ա­րա­րի­չը լի­նե­լու դա­վա­նա­բա­նա­կան կետն այդ­քան կարևոր մեր հա­վա­տի հա­մար։ Ի վեր­ջո, հա­մե­մա­տած այս կե­տի հետ, ու­րիշ ի՞նչ կետ է այդ­քան կարևոր, ո­րում Աստ­ ված մեզ հրա­հան­գում է մեր շա­բա­թա­կան կյան­քի մեկ յո­թե­րորդ մասն անց­կաց­նել Ի­րեն որ­պես մեր Ա­րա­րիչ հի­շե­լով։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 12

Դասեր անցյալից Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 9.9–22 հա­մար­նե­րը։ Ին­չո՞վ է ա­ղոթ­քի այս մա­սը տար­բեր­վում ա­ռա­ջին մա­սից։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Ա­ղոթքն Աստ­ծուն Իր հա­վա­տար­մու­թյան հա­մար փա­ռա­բա­նե­ լուց անց­նում է իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի հա­կադր­վող ան­հա­վա­տար­մու­ թյան ըն­դու­նու­մը Ե­գիպ­տո­սի և­ա­նա­պա­տի փոր­ձա­ռու­թյուն­նե­րում։ Այն ընդգ­ծում է այն տա­րա­տե­սակ բա­նե­րը, ո­րոնք Աստ­ված տվել Դաս 7

63

է իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րին, բայց, ցա­վոք, «հայ­րե­րի» պա­տաս­խանն այդ պարգև­նե­րին ե­ղել է հպար­տու­թյու­նը, կա­մա­կո­րու­թյու­նը և­ ի­րենց մեջ Աստ­ծո շնոր­հա­լի գոր­ծե­րի նկատ­մամբ ար­հա­մար­հան­քը։ Մարդ­կա­յին ձա­խող­ման և Աստ­ծո հան­դեպ ճշմա­րիտ նվիր­վա­ ծու­թյան պա­կա­սի ըն­դու­նու­մը կարևոր քայլ է խոս­տո­վա­նու­թյան և­ ա­պաշ­խա­րու­թյան հար­ցում։ Եվ թեև այս տեքս­տե­րում պատմ­վում է մե­զա­նից շատ վաղ անց­յա­լում ապ­րող մարդ­կանց մա­սին, ոչ ոք չի կա­րող հեր­քել, որ մե­զա­նից յու­րա­քանչ­յու­րը խնդիր ու­նի այդ նույն հար­ցե­րի հետ։ Հենց այս­տեղ է, որ մեզ, ինչ­պես նաև նրանց, օգ­նու­թյան է գա­ լիս Ա­վե­տա­րա­նը։ Մեր մեղ­քե­րի խոս­տո­վա­նու­թյու­նը մեզ չի փրկում, միայն մեզ հա­մար ար­ված Քրիս­տո­սի զոհն է փրկում։ Խոս­տո­վա­ նու­թյունն ա­պաշ­խա­րու­թյան հետ շատ կարևոր է մեր իսկ գի­տակց­ ման հա­մար, որ մենք կա­րող ենք ար­դա­րաց­վել մի­միայն Քրիս­տո­սի կող­մից։ «Երբ ա­պաշ­խա­րու­թյան և հա­վա­տի մի­ջո­ցով մենք ըն­դու­ նում ենք Քրիս­տո­սին որ­պես մեր Փր­կիչ, Տե­րը նե­րում է մեր մեղ­քե­ րը և չեղ­յալ է հա­մա­րում օ­րեն­քի խախտ­ման հա­մար նա­խա­տես­ված պա­տի­ժը։ Այ­նու­հետև մե­ղա­վո­րը կանգ­նում է Աստ­ծո ա­ռաջ որ­պես ար­դար մարդ, նա վա­յե­լում է Երկն­քի բա­րե­հա­ճու­թյու­նը և Հո­գու մի­ ջո­ցով հա­ղոր­դակց­վում է Հոր և Որ­դու հետ»։ Է­լեն Ուայթ, Ըն­տիր լու­ րեր, գիրք 3, էջ 191։ Միև­նույն ժա­մա­նակ, քա­նի որ Աստ­ծո քաղց­րու­թյու­նը պատ­ճառ է դառ­նում, որ մենք խոս­տո­վա­նենք մեր մեղ­քերն ու ա­պաշ­խա­րենք, մենք պետք է վճռենք Աստ­ծո զո­րու­թյամբ թող­նել այդ մեղ­քե­րը։ Վեր­ջում աս­վում է, որ Իս­րա­յե­լը կա­մա­կոր է ե­ղել, իսկ Աստ­ված՝ սի­րող։ Հետ­հա­յացք նե­տելն այն ա­մե­նի վրա, ինչ Աստ­ված ա­րել է Իս­րա­յել ազ­գի հա­մար, հի­շեց­նում է մարդ­կանց, որ քան­զի Աստ­ված այդ­քան շատ բան է ա­րել ի­րենց հա­մար անց­յա­լում, Նա կշա­րու­նա­կի նրանց մա­սին հոգ տա­նել ներ­կա­յում և­ ա­պա­գա­յում։ Ա­հա թե ին­չու էր այդ­քան կարևոր մարդ­կանց հա­մար մշտա­պես հի­շել, թե ինչ­պես էր Աստ­ված գոր­ծել պատ­մու­թյան ըն­թաց­քում։ Նրանք խնդիր­նե­րի մեջ էին հայտն­վում, երբ մո­ռա­նում էին այդ ա­մե­նը։ Խոր­հե՛ք անց­յա­լի այն ժա­մա­նակ­նե­րի մա­սին, երբ վստահ էիք, որ Աստ­ված գոր­ծում է ձեր կյան­քում։ Ինչ­պե՞ս կա­րող եք դրա­նից մխի­թա­րու­թյուն ստա­նալ հե­տա­գա ժա­մա­նակ­նե­րում, երբ պայ­քա­ րի հան­դի­պեք։ Ինչ­պե՞ս կա­րող եք սո­վո­րել ա­վե­լի շատ վստա­հել Աստ­ծո բա­րու­թյանն այն­պի­սի ժա­մա­նակ­նե­րում, երբ միան­գա­ մայն հու­սալք­ված եք, ընկճ­ված և վա­խե­նում եք ա­պա­գա­յից։ 64

Դաս 7

ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 13

Օրենքն ու մարգարեները Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 9.23–31 հա­մար­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս են նկա­ րագր­վում իս­րա­յե­լա­ցի­ներն ի հա­կադ­րու­թյուն Աստ­ծո «մե­ծա­մեծ բա­րիք­նե­րի» (­Նեե­միա 9.25)։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Ա­ղոթ­քի/քա­րո­զի այս հա­ջորդ մա­սը կենտ­րո­նա­նում էր Քա­նա­ նում կյան­քի վրա, երբ իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րը տի­րա­ցան այն երկ­րին, որն Աստ­ված տվել էր նրանց։ Նրանց տրվել էին հո­ղեր, քա­ղաք­ներ, խա­ ղո­ղի այ­գի­ներ և դաշ­տեր՝ պատ­րաստ օգ­տա­գործ­ման, բայց նրանք այդ ա­մենն ըն­դու­նել էին որ­պես սո­վո­րա­կան երևույթ։ 25-րդ հա­մա­ րի վեր­ջում մեզ աս­վում է, որ «նրանք կե­րան, կշտա­ցան և պա­րար­ տա­ցան»։ «­Պա­րար­տա­ցան» ար­տա­հայ­տու­թյունն Աստ­վա­ծաշն­չում հան­դի­պում է միայն մի քա­նի ան­գամ (Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 32.15 և Ե­րե­ միա 5.28), և յու­րա­քանչ­յուր ան­գամ այն բա­ցա­սա­կան ի­մաստ ու­նի։ Մար­դիկ «զվար­ճա­ցան Քո մե­ծա­մեծ բա­րիք­նե­րով», սա­կայն նրանք չէին ու­րա­խա­նում Աստ­ծով, փո­խա­րե­նը ու­րա­խա­նում էին ի­ րենց ու­նե­ցա­ծով։ Ակն­հայտ է, որ ա­մեն ինչ ու­նե­նա­լը չի մո­տեց­նում Աստ­ծուն։ Մենք շատ ան­գամ­ներ ենք մտա­ծում. «Ե­թե միայն ու­նե­ նա­յի այս կամ այն բա­նը, ա­պա եր­ջա­նիկ կլի­նեի»։ Ցա­վոք, մենք տես­նում ենք, որ իս­րա­յե­լա­ցի­ներն Աստ­ծուց ստա­ցել էին ա­մեն ինչ, սա­կայն նրանց «եր­ջան­կու­թյունն» այդ ա­մե­նով նրանց ա­վե­լի քիչ նվիր­ված էր դարձ­նում Աստ­ծուն։ Շատ հա­ճախ մեզ հա­մար ա­վե­լի հեշտ է կենտ­րո­նա­նալ պարգև­նե­րի վրա և մո­ռա­նալ Պարգևո­ղին։ Սա ճա­կա­տագ­րա­կան մո­լո­րու­թյուն է։ Ի­հար­կե, սա չի նշա­նա­կում, թե մենք չենք կա­րող ու­րա­խա­նալ այն ա­մե­նով, ինչ Աստ­ված մեզ տվել է։ Նա կա­մե­նում է, որ մենք ու­ րա­խա­նանք Իր տված պարգև­նե­րով, սա­կայն այս ու­րա­խու­թյու­նը չի ե­րաշ­խա­վո­րում Աստ­ծո հետ ա­մուր հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ։ Ի­րա­կա­ նում, ե­թե մենք չզգու­շա­նանք, մեր ու­նե­ցած ա­մեն բան կա­րող է գայ­ թակ­ղու­թյուն դառ­նալ։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, այս գլխում ներ­կա­յաց­վում է, որ ա­ռաջ­նորդ­ներն այժմ խոս­տո­վա­նե­ցին այն ճա­նա­պարհ­նե­րը, ո­րոն­ցում ան­հա­վա­ տա­րիմ են ե­ղել Աստ­ծուն։ Երբ հա­յացք նե­տե­ցին ի­րենց պատ­մու­ Դաս 7

65

թյան վրա, հատ­կա­պես ան­վա­նե­ցին այն օ­րի­նա­խախ­տու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք ա­րել էին որ­պես ազգ։ Մի քա­նի տե­սանկ­յուն­ներ են ի հայտ գա­լիս որ­պես հատ­կա­պես կարևոր­ներ, ո­րով­հետև դրանք կրկնվում են. (1) Իս­րա­յե­լը դեն է նե­տում Աստ­ծո օ­րեն­քը, և (2) նրանք հա­լա­ ծում են մար­գա­րե­նե­րին։ Այլ խոս­քե­րով, նրանք գի­տակ­ցեին, որ Աստ­ծո օ­րենքն ու Նրա մար­գա­րե­նե­րը կարևոր են ի­րենց զար­գաց­ման հա­մար որ­պես բա­րե­ պաշտ ազգ և­ ան­հատ­ներ։ Ա­ղոթքն ընդգ­ծում է այս եզ­րա­հան­գու­մը՝ հաս­տա­տե­լով, որ ե­թե «մար­դը կա­տա­րի» Աստ­ծո պատ­վի­րան­նե­րը, «նրան­ցով կապ­րի» (­Նեե­միա 9.29, ուղ­ղա­կի մեջ­բե­րում Ղև­տա­ցոց 18.5 հա­մա­րից), նաև ընդգ­ծե­լով, որ Հո­գին էր, որ խո­սում էր մար­գա­ րե­նե­րի մի­ջո­ցով։ Աստ­ված մեզ տվել է Իր պատ­վի­րան­նե­րը լիար­ժեք կյան­քի հա­մար և­ու­ղար­կում է Իր մար­գա­րե­նե­րին, որ­պես­զի մեզ ա­ ռաջ­նոր­դեն Իր ճշմար­տու­թյուն­նե­րը հաս­կա­նա­լու հար­ցում։ Թե ինչ ենք մենք ա­նում այս պարգև­նե­րի հետ, ա­ռանց­քա­յին հարց է մեզ բո­լո­րիս հա­մար։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 14

Գովաբանություն և աղերսանք Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 9.32–38 հա­մար­նե­րը։ Ո՞րն է խոս­տո­վա­նու­ թյան ա­ղոթ­քի եզ­րա­հանգ­ման շեշ­տադ­րու­մը։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Եվս մեկ ան­գամ ա­ղոթ­քը փա­ռա­բա­նում է Աստ­ծուն Նրա բնույ­ թի հա­մար. մեծ, հզոր և­ ա­հեղ, Մե­կը, Ով ուխտ և­ ո­ղոր­մու­թյուն է պա­հում։ Նրանք ան­կեղծ են թվում ի­րենց նկատ­մամբ Աստ­ծո բա­րու­ թյան ըն­դուն­ման հար­ցում։ Նրանք ի­րենց զղջու­մը ներ­կա­յաց­նում են նաև Աստ­ծո հետ ուխտ ա­նե­լու ձևով, ո­րը ման­րա­մաս­նո­րեն նկա­րագր­վում է 10-րդ գլ­խում։ Ո՞րն է նրանց ա­ղեր­սան­քը։ «Եվ արդ ով մեր Աստ­ված, մեծ, զո­րա­վոր և­ա­հեղ, ուխտ և­ո­ղոր­ մու­թյուն պա­հող Աստ­ված, թող Քո ա­ռաջ քիչ չերևան այն ա­մեն նե­ ղու­թյուն­նե­րը, որ պա­տա­հե­ցին մեզ» (­Նեե­միա 9.32)։ Հա­մայն­քը պետք է հարկ վճա­րի այն թա­գա­վոր­նե­րին, ով­քեր գե­ րիշ­խում են իր վրա։ Ա­մեն կող­մից ե­կող ճնշու­մը հա­մա­ճա­րա­կի պես վա­րա­կում է իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի փոք­րիկ խում­բը, և նրանք հոգ­նել են 66

Դաս 7

դրա­նից։ Նրանք դի­մա­ցել էին մի բռնա­կա­լու­թյան մյու­սի հետևից և­ ա­զա­տագր­ման հույս էին փայ­փա­յում։ Զար­մա­նա­լին այն է, որ նրանք ի­րենց «ծա­ռա­ներ» են ան­վա­նում։ Ի­րենց ազ­գի ան­հա­վա­տար­մու­թյունն ընդգ­ծե­լուց հե­տո, նրանք ա­ վար­տում են ի­րենց այդ բա­ռով ան­վա­նե­լով։ Ծա­ռա­նե­րը, ի­հար­կե, հնա­զանդ­վում են նրանց, ով­քեր իշ­խում են ի­րենց վրա։ Այս եզ­րույ­ թի գոր­ծա­ծու­մը են­թադ­րում է, որ նրանք գի­տակ­ցում են, որ կա­րիք ու­նեն Տի­րո­ջը հնա­զանդ­վե­լու այն­պես, ինչ­պես ի­րեն­ցից ա­ռաջ ե­կող սե­րունդ­նե­րը չեն հնա­զանդ­վել։ Սա Տի­րո­ջը և Նրա պատ­վի­րան­նե­ րին հա­վա­տա­րիմ լի­նե­լու նրանց ցան­կու­թյան ար­տա­հայ­տում է։ Եվ որ­պես Աստ­ծո ծա­ռա­ներ՝ նրանք Նրան խնդրում են մի­ջամ­տել ի­ րենց օգ­տին։ Եզ­րա­սի և Նեե­միա­յի հա­մայնքն իր ներ­կա­յիս փոր­ձա­ռու­թյու­նը նկա­րագ­րում է որ­պես «մեծ նե­ղու­թյան» մեջ լի­նել (­Նեե­միա 9.37), ո­րը կա­րող է հա­մե­մատ­վել այն դժվա­րու­թյուն­նե­րի հետ, ո­րոնց Իս­ րա­յե­լը հան­դի­պեց Ե­գիպ­տո­սում (­Նեե­միա 9.9)։ Նրանց ա­ղոթ­քը փա­ ռա­բա­նում է Աստ­ծուն Ե­գիպ­տո­սում ի­րենց տա­ռա­պան­քը տես­նե­լու և­այն չար­հա­մար­հե­լու հա­մար։ Հա­մայնքն այժմ խնդրում է Աստ­ծուն մի­ջամ­տել այն­պես, ինչ­պես անց­յա­լում, նույ­նիսկ ե­թե ի­րենք դրան ար­ժա­նի չեն, ո­րով­հետև ոչ ոք՝ ո՛չ թա­գա­վոր­նե­րը, ո՛չ իշ­խան­նե­րը, ո՛չ քա­հա­նա­ներն ու մար­գա­րե­նե­րը, ո՛չ էլ ի­րենց հայ­րե­րը հա­վա­տա­րիմ չեն ե­ղել։ Ուս­տի նրանք ա­պա­վի­նում են բա­ցա­ռա­պես ի­րենց նկատ­ մամբ Աստ­ծո շնոր­հին և­ ո­ղոր­մու­թյա­նը, ոչ թե ի­րենց կամ ի­րենց նախ­նի­նե­րի գոր­ծե­րին՝ հու­սա­լով, որ Տերն օգ­նու­թյան կգա ի­րենց։ Կար­դա­ցե՛ք Հռո­մեա­ցիս 5.6–8 հա­մար­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս են այս տեքս­տերն ար­տա­ցո­լում այն, ինչ իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րը խնդրում էին Աստ­ծուց։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք մխի­թար­վել՝ ի­մա­նա­լով, թե ինչ էին խնդրում իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րը, և­ ինչ է ա­սում Պո­ղո­սը Հռո­մեա­ ցիս թղթում։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 15

Հետագա ուսումնասիրության համար Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Քայ­լեր դե­պի Քրիս­տոս գրքի 45-51 է­ջե­ րի «­Խոս­տո­վա­նու­թյուն» գլու­խը։ Նեե­միա 9.25 հա­մա­րում հրեա­նե­րը խո­սում են այն մա­սին, թե ինչ­պես ի­րենց նախ­նի­նե­րը «զվար­ճա­ցան» Աստ­ծո մե­ծա­մեծ բա­ Դաս 7

67

րիք­նե­րով։ Այս բա­ռի ար­մա­տը նույնն է, ինչ Ե­դեմ ա­նու­նը «Ե­դե­մի պար­տեզ» բա­ռա­կա­պակ­ցու­թյան մեջ (Ծնն­դոց 2.15)։ Հա­վա­նա­բար, ա­մե­նա­լավ թարգ­մա­նու­թյու­նը կլի­ներ «նրանք ե­դե­մա­նում էին», ե­թե ե­դե­մա­նալ բայ գո­յու­թյուն ու­նե­նար։ Ա­մեն ին­չից զատ, Ա­վե­տա­րա­նը հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի վե­րա­ կանգ­նում է, և­ ի՞նչ լա­վա­գույն խորհր­դա­նիշ կա­րող է լի­նել, ե­թե ոչ Ե­դե­մը՝ ցույց տա­լու հա­մար, թե ուր ենք մենք գնա­լու այդ վե­րա­կանգ­ նու­մից հե­տո։ Աստ­ված վեր հա­նեց հրեա ազ­գին և բե­րեց նրանց հին աշ­խար­հի խաչ­մե­րուկ­ներ, որ­պես­զի ստեղ­ծեր Ե­դե­մի ա­մե­նա­լավ ար­տա­ցո­լու­մը, ո­րը կա­րող էր գո­յու­թյուն ու­նե­նալ ըն­կած աշ­խար­ հում։ Նույ­նիսկ գե­րու­թյու­նից և վե­րա­դար­ձից հե­տո նրանք դեռևս այդ նպա­տակն ի­րա­կա­նաց­նե­լու նե­րուժ ու­նեին։ «Ո­րով­հետև Տե­րը պի­տի մի­խի­թա­րի Սիո­նին, պի­տի մխի­թա­րի նրա բո­լոր ա­վե­րակ­նե­ րը, և նրա ա­մա­յի տե­ղը դրախ­տի պես պի­տի շի­նի» (Ե­սա­յիա 51.3)։ Ա­յո, մար­դիկ վա­յե­լում էին նյու­թա­կան օրհ­նու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք Տե­րը խոս­տա­ցել էր նրանց, օրհ­նու­թյուն­ներ, ո­րոնք, որ­քան որ հնա­ րա­վոր է ըն­կած աշ­խար­հում, ներ­կա­յաց­նում էին Ե­դե­մի պար­տե­զի լիու­թյու­նը։ Եվ դա հրա­շա­լի էր։ Դրանք տրվում էին մարդ­կանց վա­ յե­լե­լու հա­մար։ Աստ­ված ա­րա­րեց ֆի­զի­կա­կան աշ­խար­հը ճիշտ այն կերպ, որ մար­դիկ կա­րո­ղա­նա­յին վա­յե­լել այն, և հին Իս­րա­յե­լը, օրհն­ ված Աստ­ծո կող­մից, ևս վա­յե­լում էր աշ­խար­հի բա­րիք­նե­րը։ Նրանց մեղ­քը ոչ թե «ե­դե­մա­նալն» էր Աստ­ծո մե­ծա­մեծ բա­րիք­նե­րով, այլ Տի­ րո­ջը մո­ռա­նա­լը (Ե­զե­կիել 23.35), Ում տված բա­րիք­նե­րը վա­յե­լում էին։ Օրհ­նու­թյուն­նե­րը դար­ձան նպա­տակ՝ մի­ջոց ծա­ռա­յե­լու փո­խա­րեն, իսկ նպա­տակն ի­րենց շրջա­կա ազ­գե­րին Աստ­ծուն բա­ցա­հայ­տելն էր։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Հի­սուսն ա­սաց.«Եվ փշե­րի մեջ սեր­մա­ծը նա է, որ խոս­քը լսում է, և­ այս աշ­խար­հի հոգ­սե­րը և հարս­տու­թյան խա­բե­բա­յու­թյու­նը խեղ­դում են այն խոս­քը և­անպ­տուղ է լի­նում» (­Մատ­թեոս 13.22)։ Ի՞նչ նկա­տի ու­նի Հի­սու­սը «հարս­տու­թյան խա­բե­բա­յու­թյու­նը» ա­ սե­լով, և­ի՞նչ կերպ է այն առնչ­վում այս շա­բաթ մեր ու­սում­նա­սի­ րած խոս­տո­վա­նու­թյան ա­ղոթ­քի հետ։ 2. Կր­կին խոր­հե՛ք ա­րար­ման վար­դա­պե­տու­թյան շուրջ։ Նկա­տե՛ք, որ Նեե­միա 9-րդ գլ­խի ա­ղոթ­քում նրանք հա­մար­յա ան­մի­ջա­պես խո­սե­ցին Տի­րոջ մա­սին որ­պես Ա­րա­րիչ և Պահ­պա­նող։ Ի՞նչ է դա մեզ ա­սում այն մա­սին, թե որ­քան հիմ­նա­քա­րա­յին է այս վար­դա­ պե­տու­թյու­նը մեր հա­վա­տի հա­մար։ 68

Դաս 7

3. Ինչ­պե՞ս ենք պա­հում ճիշտ հա­վա­սա­րակշ­ռու­թյու­նը մեր ժա­ռան­ գա­կան մե­ղա­վո­րու­թյունն ըն­դու­նե­լու և միև­նույն ժա­մա­նակ այն դիր­քո­րոշ­ման միջև, որ թույլ չտանք սա­տա­նա­յին այդ մե­ղա­վո­ րու­թյունն օգ­տա­գոր­ծել այն­պի­սի կեր­պե­րով, որ մենք հու­սալք­ վենք և­ամ­բող­ջու­թյամբ թող­նենք մեր հա­վա­տը։

Դաս 7

69

ԴԱՍ 8 ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 16–22

ԱՍՏ­ՎԱԾ ԵՎ­ՈՒԽ­ՏԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Նեե­միա 10.1–29, Ծնն­դոց 4.8–19, Եբ­րա­յե­ցիս 13.20, Հե­սու 24, Նեե­միա 10.30–39, Եբ­րա­յե­ցիս 8.1–7։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Եվ այս ա­մե­նի հա­մար հաս­տատ ուխ­տե­ցինք և գ­րե­ցինք, և կնք­վա­ծի վրա էին մեր իշ­խան­նե­րը, ղևտա­ցի­նե­րը և քա­ հա­նա­նե­րը։ … մեր Աստ­ծո տու­նը չձգենք» (­Նեե­միա 9.38, 10.39)։ Ի՞նչ նկա­տի ու­նի Աստ­վա­ծա­շուն­չը, երբ խո­սում է «ուխ­տի» մա­սին։ Նմա­նա­տիպ աստ­վա­ծաշնչ­յան ուխ­տի ա­մե­նա­հեշտ բա­ ցատ­րու­թյունն այն է, որ այն Աստ­ծո և Նրա ժո­ղովր­դի միջև հա­րա­ բե­րու­թյուն­նե­րի ի­րա­վա­բա­նա­կան հաս­տա­տումն է։ Աստ­ված է, որ ա­սում է. «­Դուք Իմ ժո­ղո­վուրդն եք, և Ես ձեր Աստ­վածն եմ»։ Ս­րա­ նից բա­ցի, մենք կա­րող ենք հան­դի­պել գրա­վոր ուխ­տի կի­րառ­մա­նը հին աշ­խար­հի այլ ժո­ղո­վուրդ­նե­րի միջև, հա­ճախ ա­ռաջ­նորդ­նե­րի և նրանց են­թա­կա վա­սալ­նե­րի միջև։ Այս ուխ­տե­րը հաս­տատ­վում էին, ո­րով­հետև շա­հե­կան էին եր­կու կող­մե­րի հա­մար էլ։ Ա­ռաջ­նորդ­նե­րը պար­տա­վոր­վում էին հոգ տա­նել ժո­ղովր­դի մա­սին, իսկ ժո­ղո­վուր­դը պար­տա­վոր­վում էր հարկ վճա­ րել։ Սա­կայն ա­մեն ինչ այլ էր Աստ­ծո հետ ու­նե­ցած ուխ­տի դեպ­քում։ Աստ­ված այդ ուխ­տից ոչ մի օ­գուտ չու­նի, սա­կայն այ­նուա­մե­նայ­նիվ խոս­տա­ցավ հա­վա­տա­րիմ լի­նել դրան, նույ­նիսկ այն ժա­մա­նակ, երբ մար­դիկ հա­վա­տա­րիմ չէին։ Եվ իս­կա­պես, ուխ­տին կցված օրհ­ նու­թյուն­ներն ու ա­նեծք­ներն իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րին հու­շում էին, որ երբ վատ բա­ներ են սկսում պա­տա­հել, նշա­նա­կում է՝ ի­րենք խախ­տել էին ուխ­տը։ Այս շա­բաթ կու­սում­նա­սի­րենք ուխ­տը, որն իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րը նո­րո­ գե­ցին Աստ­ծո հետ Նեե­միա 10-րդ գլ­խում, ինչ­պես նաև կքննար­կենք ընդ­հա­նուր տե­ղե­կու­թյուն Աստ­վա­ծաշն­չում ուխտ ա­նե­լու պատ­մու­ թյան և կարևո­րու­թյան մա­սին։ 70

Դաս 8

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 17

Ուխտի գաղափարը Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 10.1–29 հա­մար­նե­րը (վեր­հի­շե՛ք նաև Նեե­ միա 9.36–38 հա­մար­նե­րը)։ Ո՞վ է ա­նում այս ուխ­տը, և­ին­չո՞ւ են նրանք մտնում դրա մեջ։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Թեև միայն ա­ռաջ­նորդ­նե­րը ստո­րագ­րե­ցին փաս­տա­թուղ­թը, հա­ մա­րում ակն­հայ­տո­րեն նշվում է, որ բո­լոր «մնա­ցած ժո­ղո­վուր­դը» «ա­նեծ­քով եր­դում ա­րին, որ գնան Աստ­ծո օ­րեն­քով» (­Նեե­միա 10.28, 29)։ Ի՞նչն էր այդ­քան նշա­նա­կա­լից այդ ուխ­տի մեջ, որ նրանք բո­լո­րը ցան­կա­նում էին Աստ­ծո հետ հա­մա­ձայ­նու­թյան մեջ մտնել։ Այս հար­ ցին պա­տաս­խա­նե­լու հա­մար մենք պետք է հետ գնանք դե­պի ա­մե­ նաս­կիզբ և հաս­կա­նանք ուխ­տի աստ­վա­ծաշնչ­յան գա­ղա­փա­րը։ Ուխ­տը կարևոր էր, ո­րով­հետև այն մե­ղա­վոր մարդ­կանց հետ Աստ­ծո շփման պատ­մու­թյան մի մասն էր և­ ի ցույց էր դնում մարդ­ կանց հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ կեր­տե­լու Աստ­ծո փա­փա­գը։ Այն նաև թույլ էր տա­լիս մարդ­կանց դրսևո­րել Աստ­ծուն նվիր­վե­լու ի­րենց փա­փա­գը։ Ծնն­դոց 1-ին և 2-րդ գ­լուխ­նե­րում ներ­կա­յաց­ված ա­րար­ման աստ­վա­ծաշնչ­յան պատ­մու­թյու­նը ոչ միայն ներ­կա­յաց­նում է ա­ռա­ ջին մարդ­կանց ա­րա­րու­մը, այլ նաև նրանց և Աստ­ծո, ինչ­պես նաև միմ­յանց միջև ե­ղած հա­րա­բե­րու­թյու­նը։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, մեղ­քը ներ­խու­ժեց և քայ­քա­յեց այդ բո­լոր հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը։ Մեղքն ա­ րար­ման հա­կադ­րույթն է, ո­րը մահ է բե­րում։ Ա­դա­մի սե­րունդն ի վեր­ջո պա­ռակտ­վում է, քա­նի որ Կա­յենն ընտ­ րում է չա­րը (Ծնն­դոց 4.8–19), իսկ Սե­թը նվիր­վում է Աստ­ծուն (Ծնն­ դոց 5.3–24)։ Կա­յե­նի սերն­դի մեջ չա­րի ընտ­րու­թյու­նը հաս­նում է իր գա­գաթ­նա­կե­տին Ղա­մե­քի ժա­մա­նակ (Ծնն­դոց. 4.17–19), ով Ա­դա­մից հաշ­ված յո­թե­րորդ սե­րունդն էր, և­ ով ներ­մու­ծեց բազ­մակ­նու­թյու­նը։ Կա­յե­նի կող­մի խախ­տում­ներն ու վրե­ժը կանգ­նած են Սե­թի սե­րունդ­ նե­րի հա­վա­տար­մու­թյան կող­քին։ Սե­թի սե­րուն­դը ևս հաշվ­վում է, և յո­թե­րորդն այս շար­քում Ե­նովքն էր, ով «Աստ­ծո հետ վար­վեց» (Ծնն­ դոց 5.24) և կեն­դա­նի եր­կինք վերց­վեց։ Ցա­վոք, աշ­խարհն ա­վե­լի շատ չա­րին տրվեց, քան Աստ­ծուն, և հա­սավ մի պահ, երբ հա­վա­տա­րիմ­նե­րի սե­րուն­դը շատ քչա­ցավ, և Դաս 8

71

շու­տով չէր լի­նե­լու նույ­նիսկ մի ըն­տա­նիք, ում մի­ջո­ցով Աստ­ված կա­ րող էր ի­րա­կա­նաց­նել Իր խոս­քը՝ ու­ղար­կե­լով խոս­տաց­ված Սեր­մը մարդ­կու­թյա­նը փրկե­լու հա­մար։ Այդ ժա­մա­նակ Աստ­ված մի­ջամ­տեց ջրհե­ղե­ղով։ Թեև ջրհե­ղե­ղը քայ­քա­յում էր, փո­փո­խու­թյուն և կ­յան­քի կոր­ծա­նում, այ­նուա­մե­նայ­նիվ Աստ­ված կոր­ծա­նեց միայն այն, ինչ մար­դիկ ար­դեն կոր­ծա­նել էին (Ծնն­դոց 6.11–13)։ Ինչ­պե՞ս եք ան­ձամբ զգա­ցել մեղ­քի քայ­քա­յիչ ու­ժի ի­րա­կան լի­ նե­լը։ Ո՞րն է մեղ­քի դեմ միակ զո­րու­թյու­նը, և­ ինչ­պե՞ս ենք մենք օգտ­վում դրա­նից։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 18

Ուխտերը պատմության մեջ Ջր­հե­ղե­ղից հե­տո Աստ­ված նո­րից սկսեց, այժմ ար­դեն Նո­յի և նրա­նից հե­տո ե­կող մարդ­կանց մի­ջո­ցով։ Նրանց հետ ևս Աստ­ված ո­րո­նեց մի հա­րա­բե­րու­թյուն, և­ այդ հա­րա­բե­րու­թյան գլխա­վոր գա­ ղա­փարն ուխտն էր։ Աստ­վա­ծա­շունչն ա­ռանձ­նաց­նում է յոթ մեծ ուխ­տեր, որ Աստ­ված ա­րել է մարդ­կանց հետ.

• 1-ին Ուխտ – Ա­դամ (Ծնն­դոց 1–3) • 2-րդ Ուխտ – Նոյ (Ծնն­դոց 6–9) • 3-րդ Ուխտ – Աբ­րա­համ (Ծնն­դոց 12.1–3) • 4-րդ Ուխտ – Մով­սես և Իս­րա­յել ազգ (հայտ­նի է որ­պես Սի­նա­յի կամ Մով­սի­սա­կան Ուխտ, Ե­լից 19–24) • 5-րդ Ուխտ – Փե­նե­հես (Թվոց 25.10–13) • 6-րդ Ուխտ – Դա­վիթ (Բ Թա­գա­վո­րաց 7.5–16) • 7-րդ Ուխտ – Նոր Ուխտ (Ե­րե­միա 31.31–34) Կար­դա­ցե՛ք հետև­յալ հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ նկա­տի ու­նեն դրանք «հա­վի­տե­նա­կան ուխտ» ա­սե­լով։ (Ծնն­դոց 9.16, 17.7, Ե­սա­յիա 55.3, Եբ­րա­յե­ցիս 13.20)։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Աստ­վա­ծա­շուն­չը «հա­վեր­ժա­կան ուխտ» եզ­րույթն օգ­տա­գոր­ծում է տասն­վեց ան­գամ, ո­րոն­ցից տաս­նե­րե­քը հատ­կա­պես կի­րառ­վում է Աբ­րա­հա­մի, Սի­նա­յում Իս­րա­յե­լի և Դա­վի­թի հետ ու­նե­ցած ուխ­տե­րի հա­մար։ Վե­րը նշված ուխ­տե­րից յու­րա­քանչ­յու­րը, թեև ե­զա­կի, կրում էր «հա­վեր­ժա­կան ուխ­տի» կնի­քը։ Ճիշտ այն­պես, ինչ­պես հա­վեր­ժա­ կան ա­վե­տիքն է ա­ռա­ջին ան­գամ նշվում Ծնն­դոց 3.15 հա­մա­րում, 72

Դաս 8

հե­տո մշտա­պես բա­ցա­հայտ­վում ողջ Աստ­վա­ծաշն­չում, նույ­նը կի­ րառ­վում է նաև հա­վեր­ժա­կան ուխ­տի հա­մար։ Յու­րա­քանչ­յուր հա­ ջորդ ուխտ ծա­ռա­յում է սի­րո հա­վեր­ժա­կան ուխ­տի մեր ըն­կա­լու­մը պար­զեց­նե­լու և խո­րաց­նե­լու հա­մար, ո­րը հնա­րա­վո­րինս լիար­ժե­քո­ րեն բա­ցա­հայտ­վում է փրկու­թյան ծրագ­րում։ Նոր և Հին Ուխ­տե­րը, ինչ­պես դրանք հա­ճախ տար­բե­րակ­վում են, պա­րու­նա­կում են միև­ նույն բա­ղադ­րիչ­նե­րը։ 1. Սր­բա­գոր­ծում. «Իմ օ­րեն­քը պի­տի դնեմ նրանց ներ­սում, և նրանց սրտի վրա պի­տի գրեմ այն» (Ե­րե­միա 31.33, հա­մե­մա­տե՛ք Եբ­ րա­յե­ցիս 8.10 հա­մա­րի հետ)։ 2. Հաշ­տե­ցում. «Ես պի­տի լի­նեմ նրանց Աստ­ված, և նրանք պի­տի ինձ հա­մար ժո­ղո­վուրդ լի­նեն» (Ե­րե­միա 31.33, Եբ­րա­յե­ցիս 8.10)։ 3. Ա­ռա­քե­լու­թյուն. «Եվ այլևս մեկ մարդ իր ըն­կե­րին և մեկ մարդ իր եղ­բո­րը պի­տի չսո­վո­րեց­նի ա­սե­լով, թե ճա­նա­չեք Տի­րո­ջը, ո­րով­ հետև նրանք ա­մեն­քը պի­տի ճա­նա­չեն Ինձ, նրանց փոք­րե­րից մինչև նրանց մե­ծե­րը» (Ե­րե­միա 31.34, Եբ­րա­յե­ցիս 8.11)։ 4. Ար­դա­րա­ցում. «Ես պի­տի նե­րեմ նրանց ա­նօ­րե­նու­թյուն­նե­րը և նրանց մեղ­քե­րը այլևս պի­տի չհի­շեմ» (Ե­րե­միա 31.34, Եբ­րա­յե­ ցիս 8.12)։­ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 19

Ուխտի կառուցվածքը Աստ­վա­ծա­շունչն ու­սում­նա­սի­րող գիտ­նա­կան­նե­րը ըն­դու­նում են, որ աստ­վա­ծաշնչ­յան ուխ­տերն ու­նեն յու­րա­հա­տուկ կա­ռուց­ վածք, ո­րը երևում է նույ­նիսկ հին քե­տա­ցի­նե­րի ա­րած ուխ­տե­րում։ Սա նշա­նա­կում է, որ Աստ­ված հա­ղոր­դակց­վում է մարդ­կանց հետ այն­պի­սի լեզ­վով, որ մար­դիկ, հաշ­վի առ­նե­լով ի­րենց մշա­կույ­թը, հաս­կա­նան այն։ Հին Իս­րա­յե­լի ժա­մա­նակ­նե­րի ուխ­տերն ու­նեին հետև­յալ մա­սե­րը՝ նե­րա­ծու­թյուն (ով է Աստ­ված), պատ­մա­կան նա­խա­բան (մեկ­նա­բա­ նում էր նա­խորդ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը), պայ­ման­ներ ու օ­րենք­ներ, օրհ­նու­թյուն­ներ ու ա­նեծք­ներ, վկա­յու­թյուն­ներ, հա­տուկ դրույթ­ներ կամ ուխ­տի նշան։ Ուս­տի չպետք է զար­մա­նա­լի լի­նի, որ այն ժա­ մա­նակ­նե­րում Աստ­ված Իր ժո­ղովր­դի հետ հա­ղոր­դակց­վե­լու հա­մար նմա­նա­տիպ մի բան օգ­տա­գոր­ծեց։ Նա օգ­տա­գոր­ծեց այն, ին­չին այդ մար­դիկ ծա­նոթ էին։ Դաս 8

73

Օ­րի­նակ, ամ­բողջ Երկ­րորդ Օ­րի­նաց գիր­քը գրված է ուխ­տի ձևա­ չա­փով, ո­րով­հետև Մով­սեսն Աստ­ծո ժո­ղովր­դին հրա­վի­րում է ի­րենց Աստ­ծո հետ նոր ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի մեջ մտնել։ Այն ար­ տա­հայ­տում է ուխ­տը հետև­յալ կերպ՝ (1) Նե­րա­ծու­թյուն (Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 1.1–5), (2) Պատ­մա­կան նա­խա­բան (Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 1.6– 4.43), (3) Պայ­ման­ներ կամ օ­րենք­ներ (Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 4.44–26.19), (4) Օրհ­նու­թյուն­ներ և­ ա­նեծք­ներ (Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 27–30), (5) Վ­ կա­յու­թյուն­ներ (Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 30.19), և վեր­ջա­պես՝ (6) Հա­տուկ դրույթ (Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 31.9–13)։ Կար­դա­ցե՛ք Հե­սու 24-րդ գ­լու­խը։ Ինչ­պե՞ս է ուխ­տի այս օ­րի­նա­կը բա­ցա­հայտ­վում այդ գլխում ևս։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Նույն սկզբուն­քը մնում է ուխ­տի նո­րոգ­ման դեպ­քում, ո­րը ներ­կա­ յաց­նում է Հե­սուն։ Նախ, տրվում է նե­րա­ծու­թյուն, որ­տեղ Աստ­ված ներ­կա­յաց­նում է Ի­րեն որ­պես «Իս­րա­յե­լի Տեր Աստ­ված» (­Հե­սու 24.2)։ Հետևում է եր­կար պատ­մա­կան նա­խա­բան, որ­տեղ Հե­սուն հի­շեց­նում է ժո­ ղովր­դին, թե անց­յա­լում Աստ­ված ինչ է ա­րել նրանց հա­մար (­Հե­սու 24.2–13)։ Այս պատ­մու­թյու­նից հե­տո, թվարկ­վում են պայ­ման­նե­րը կամ օ­րենք­նե­րը (­Հե­սու 24.14, 15, 23), այ­նու­հետև նշվում են օրհ­ նու­թյուն­ներն ու ա­նեծք­նե­րը (­Հե­սու 24.19, 20), սահ­ման­վում վկա­ յու­թյուն­նե­րը (­Հե­սու 24.22, 27), և նշ­վում է հա­տուկ դրույ­թը (­Հե­սու 24.25, 26)։ Այս­տեղ ևս կի­րառ­վում է ուխ­տի հիմ­նա­կան ձևա­չափն Իս­րա­յե­լի հետ հա­ղոր­դակց­վե­լու և նրան ցույց տա­լու ոչ միայն Աստ­ ծո ա­ռաջ­նոր­դու­թյունն իր անց­յա­լում, այլ նաև այն, թե ինչ է ի­րե­նից պա­հանջ­վում ուխ­տը մինչև վերջ պա­հե­լու հա­մար։ Կար­դա­ցե՛ք Հե­սու 24.15 հա­մա­րը։ Ի՞նչ սկզբունք կա այս­տեղ, ո­ րը կա­րող ենք կի­րա­ռել մեզ վրա այ­սօր։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 20

Երդումները Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 10.30–39 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ չորս բա­ներ իս­ րա­յե­լա­ցի­նե­րը երդ­վե­ցին ա­նել որ­պես վե­րա­նո­րոգ­ված ուխ­տի մի մաս։

________________________________________________________________________

74

Դաս 8

Մար­դիկ խոս­տա­ցան հետև­յա­լը՝ 1. Ոչ մի խառ­նա­մուս­նու­թյուն (ոչ մի ա­մուս­նու­թյուն մե­կի հետ, ով կա­րող էր տա­նել կռա­պաշ­տու­թան), 2. Ճշ­մա­րիտ շա­բա­թի պա­հում (ոչ մի շե­ղում գոր­ծա­րար կամ առևտ­րա­յին գոր­ծարք­նե­րի մի­ջո­ցով), 3. Պարտ­քե­րի մա­րում և շա­բա­թի տար­վա պա­հում աղ­քատ­նե­րի մա­սին հո­գա­ծու­թյան և նրանց ա­զա­տու­թյուն տա­լու հա­մար, 4. Ֆի­նան­սա­կան ա­ջակ­ցու­թյուն տա­ճա­րին, դրա ծա­ռա­յու­թյուն­նե­ րին և դ­րա անձ­նա­կազ­մին ե­րա­խայ­րի­նե­րի, ա­ռաջ­նեկ ա­նա­սուն­ նե­րի և տա­սա­նոր­դի մի­ջո­ցով, ին­չով և կա­պա­հո­վեին ճշմա­րիտ երկր­պա­գու­թյու­նը։ Ա­ռա­ջին ե­րեք խոս­տում­նե­րը վե­րա­բե­րում էին ու­րիշ­նե­րի (ա­մուս­ նու­թյուն և պարտ­քի չե­ղար­կում) և Աստ­ծո հետ (շա­բա­թը) հա­րա­ բե­րու­թյուն­նե­րին, մինչ­դեռ վեր­ջինն (­Նեե­միա 10.32–39) առնչ­վում է տա­ճա­րի կար­գա­վո­րում­նե­րին։ Հա­մայն­քի նպա­տակն էր ի ցույց դնել, որ ին­քը հա­վա­տա­րիմ է ուխ­տին, և­ ուս­տի կկի­րա­ռի գործ­նա­կան քայ­լեր Աստ­ծո և­ ու­րիշ­նե­ րի հետ իր հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի կա­ռուց­ման հա­մար։ Նույ­նիսկ ե­թե մար­դիկ միշտ չէ, որ կա­տա­րե­լա­պես պա­հում էին ուխ­տը, հաս­կա­ նում էին, որ ճիշտ սո­վո­րույթ­նե­րը և­ ա­րա­րո­ղա­կար­գե­րը ազ­դե­ցու­ թյուն են ու­նե­նա­լու ա­պա­գա­յի վրա։ Ե­թե Իս­րա­յել ազ­գը կանգ­ներ ճիշտ ու­ղու վրա, նրանք պետք է հաս­տա­տեին ա­րա­րո­ղա­կար­գեր և սո­վո­րույթ­ներ, ո­րոնք ի­րենց կտա­նեին այն­տեղ, ուր ի­րենք ու­զում են հաս­նել։ Ե­թե նրանք ու­զում էին Աստ­ծո հետ մտե­րիմ հա­րա­բե­ րու­թյուն­ներ ու­նե­նալ, ա­պա շա­բա­թին կարևոր տեղ հատ­կաց­նե­լը և տա­ճա­րի մա­սին հոգ տա­նե­լը կարևոր քայ­լեր էին այդ ուղ­ղու­թյամբ։ Ցա­վոք, նրանք ի­րենց խոս­տում­ներն այն­քան էլ լավ չպա­հե­ցին, ինչ­պես ցույց է տրվում Նեե­միա­յի վեր­ջին գլուխ­նե­րում։ Այ­դու­հան­ դերձ, ե­թե նույ­նիսկ բո­լո­րը չեն պա­հել դրանք, ո­մանք կամ շա­տե­ րը պա­հել են։ Մենք միայն Աստ­ծո օգ­նու­թյամբ և միայն Նրա վրա մեր հա­յաց­քը հա­ռե­լով կա­րող ենք զար­գաց­նել ճիշտ սո­վո­րույթ­ներ և փոր­ձել մնալ ճիշտ ու­ղու վրա։ «­Կամ­քի ճիշտ գոր­ծադ­րու­մը կա­րող է լիո­վին վե­րա­փո­խել ձեր կյան­քը: Ձեր կամ­քը հանձ­նե­լով Քրիս­տո­սին` դուք միա­ձուլ­վում եք մի ու­ժի հետ, որն ա­մեն իշ­խա­նու­թյու­նից և պե­տու­թյու­նից վեր է: Դուք ուժ կու­նե­նաք ի վե­րուստ, որն ան­սա­սան կպա­հի ձեզ, և­այդ­պես, մշտա­պես հանձն­վե­լով Աստ­ծուն, դուք ըն­դու­նակ կլի­նեք ապ­րե­լու նոր` հա­վա­տի կյան­քով»։ Է­լեն Ուայթ, Քայ­լեր դե­ Դաս 8

75

պի Քրիս­տոս, էջ 48։ Ի՞նչն է ձեզ հետ պա­հում այս­տեղ նկա­րագր­ վա­ծը վե­րապ­րե­լուց։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 21

Տաճարը Նո­րից կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 10.32–39 հա­մար­նե­րը։ Ին­չո՞ւ էին տա­ճա­րի ծե­սե­րը կարևոր իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի հա­մար, ինչ­պես ցույց է տրվում «մեր Աստ­ծո տու­նը չձգենք» (­Նեե­միա 10.39) նա­ խա­դա­սու­թյան մեջ։ Ին­չո՞ւ էր տա­ճարն առ­հա­սա­րակ այդ­քան կարևոր հա­վա­տի հա­մար (տե՛ս նաև Եբ­րա­յե­ցիս 8.1–7)։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րը խոս­տա­ցան, որ հոգ կտա­նեն տա­ճա­րի մա­սին։ Թեև նրանք մի փոք­րիկ խումբ էին՝ ֆի­նան­սա­պես կե­ղեք­ված թա­գա­ վոր­նե­րի կող­մից, նրանք ո­րո­շում կա­յաց­րե­ցին, որ պետք է տան նույ­ նիսկ փոք­րիկ ե­կա­մու­տից, որ­պես­զի տա­ճա­րը բար­գա­վա­ճի, ոչ թե միայն գո­յատևի։ Ուս­տիև ո­րո­շե­ցին ա­մեն տա­րի ի­րենց ու­նեց­ված­քի մեկ եր­րոր­դը տալ տա­ճա­րի ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րի հա­մար, ինչ­պես օ­ րենքն էր պա­հան­ջում, և չս­պա­սել մար­դա­հա­մա­րին։ Ազ­գը տե­սավ, որ կա­րիք կա ա­նել ա­վե­լին, քան պա­հանջ­վում է։ Բա­ցի այդ, նրանք տրա­մադ­րե­ցին խո­րա­նի փայ­տի այր­ման պա­տաս­խա­նատ­վու­թյու­ նը հա­տուկ ըն­տա­նիք­նե­րի, քա­նի որ գի­տակ­ցե­ցին, որ ա­ռանց կազ­ մա­կերպ­ման ա­րա­րո­ղա­կար­գը կթու­լա­նա։ Ե­րա­խայ­րի­նե­րը, ա­նա­սուն­նե­րի ա­ռաջ­նեկ­նե­րը և տա­սա­նորդ­ ներն ու ըն­ծա­նե­րը տա­ճա­րի ծա­ռա­յու­թյան այն մասն էին, ո­րոնք ա­ պա­հո­վում էին քա­հա­նա­նե­րի և ղև­տա­ցի­նե­րի ծա­ռա­յու­թյու­նը։ Ա­մեն ին­չի տաս­նե­րորդ մա­սը հատ­կաց­վում էր ղևտա­ցի­նե­րին։ Ա­նա­սուն­ նե­րի ա­ռաջ­նեկ­նե­րի փո­խա­րեն եր­բեմն գու­մար էր տրվում, որն ա­ վե­լաց­վում էր ղևտա­ցի­նե­րի ստա­ցած գու­մա­րին։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, ղևտա­ցի­նե­րի տաս­նե­րորդ մա­սի տաս­նե­րորդ մա­սը բա­ժին էր հաս­ նում քա­հա­նա­նե­րին։ Տա­ճա­րը ծա­ռա­յում էր որ­պես Իս­րա­յել ազ­գի զար­կե­րակ։ Այն այն­ քան կարևոր էր նրանց հա­վա­տի հա­մար, որ երբ Նա­բու­գո­դո­նո­սոր թա­գա­վո­րը կոր­ծա­նեց տա­ճարն ու տա­րավ սուրբ ա­նոթ­նե­րը, ազ­գը մե­ծա­գույն ող­բեր­գու­թյուն ապ­րեց։ 76

Դաս 8

Երբ տա­ճա­րը պատ­շաճ կեր­պով ղե­կա­վար­վում էր, այն ազ­գին տա­լիս էր ա­ռույգ հոգևոր կյանք, ո­րով­հետև ժո­ղովր­դին ցույց էր տա­լիս մեղ­քի խնդրի լուծ­ման միակ տար­բե­րա­կը, ո­րը գա­ռի մահ­ վան մի­ջո­ցով էր միայն։ Երբ Հի­սու­սը մե­ռավ խա­չի վրա, այդ լու­ծու­մը գտնվեց (Հռո­մեա­ցիս 5.5–10)։ Ա­վե­լին, Քա­վու­թյան օր­վա ա­մե­նամ­յա ծա­ռա­յու­թյան մի­ջո­ցով մար­դիկ սո­վո­րում էին, որ Աստ­ված ու­նի ծրա­ գիր չա­րից և մեղ­քից ա­զատ­վե­լու հա­մար։ Այլ խոս­քե­րով, տա­ճա­րը ծա­ռա­յում էր որ­պես մի­ջոց մարդ­կանց բա­ցա­հայ­տե­լու փրկու­թյան ողջ ծրա­գի­րը։ Այն դա­սե­րը, ո­րոնք կա­րող ենք քա­ղել տա­ճա­րի ծա­ ռա­յու­թյուն­նե­րին նա­յե­լով, մեծ են և­անհ­րա­ժեշտ. դրանք մեզ ա­վե­լի մեծ պատ­կե­րա­ցում են տա­լիս Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյան մա­սին և նկա­ րագ­րում են փրկու­թյան ծրա­գի­րը։ «Ճշ­մա­րիտ է այս խոս­քը և­ ա­մեն ըն­դու­նե­լու­թյան ար­ժա­նի, որ Քրիս­տոս Հի­սուսն աշ­խարհ ե­կավ մե­ղա­վոր­նե­րին փրկե­լու, ո­րոնց ա­ռա­ջի­նը ես եմ» (Ա Տի­մո­թեոս 1.15)։ Ո՞րն էր Պո­ղո­սի հույ­սը, և­ ինչ­պե՞ս կա­րող ենք այն նաև մեր սե­փա­կա­նը դարձ­նել։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 22

Հետագա ուսումնասիրության համար Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Քայ­լեր դե­պի Քրիս­տոս գրքի 52-61 է­ջե­ րի «Նվի­րում» գլու­խը։ «Երկ­րա­յին սրբա­րա­նի ծա­ռա­յու­թյու­նը բաղ­կա­ցած էր եր­կու մա­ սից. քա­հա­նա­ներն ա­մեն օր ծա­ռա­յում էին Սուրբ բաժ­նում, իսկ տա­րին մեկ ան­գամ քա­հա­նա­յա­պե­տը քա­վու­թյան հա­տուկ ա­րա­ րո­ղու­թյուն էր կա­տա­րում Ա­մե­նա­սուրբ տե­ղում` սրբա­րա­նը մաք­ րե­լու հա­մար: Օ­րըս­տօ­րե ա­պաշ­խա­րող մե­ղա­վորն իր զո­հը բե­րում էր ժո­ղով­քի խո­րա­նի դռան մոտ և, ձեռ­քը դնե­լով կեն­դա­նու գլխին, խոս­տո­վա­նում էր իր մեղ­քե­րը` խորհր­դան­շո­րեն դրանք փո­խան­ցե­ լով ան­մեղ զո­հին: Այ­նու­հետև կեն­դա­նին մորթ­վում էր: «Ա­ռանց ար­ յուն թա­փե­լու,- ա­սում է ա­ռաք­յա­լը,- մեղ­քի թո­ղու­թյուն չի լի­նում»: «­Մարմ­նի հո­գին ար­յան մեջ է» (Ղև­տա­ցոց 17.11): Աստ­ծո խախտ­ ված օ­րեն­քը պա­հան­ջում էր օ­րի­նա­զան­ցի կյան­քը: Ար­յու­նը, ո­րը խորհր­դան­շում էր մե­ղա­վո­րի կյան­քը, ում հան­ցան­քը կրում էր զո­հը, քա­հա­նան տա­նում էր Սուրբ տե­ղը և սրս­կում վա­րա­գույ­րի առջև, ո­րի հետևում` տա­պա­նա­կի մեջ, գտնվում էր օ­րեն­քը, ո­րը մե­ղա­վո­ րը խախ­տել էր: Այս ա­րա­րո­ղու­թյամբ մեղքն ար­յան մի­ջո­ցով խորհր­ Դաս 8

77

դան­շո­րեն տե­ղա­փոխ­վում էր սրբա­րան: Ո­րոշ դեպ­քե­րում ար­յու­նը Սուրբ տե­ղը չէր տար­վում, բայց այդ դեպ­քում քա­հա­նա­նե­րը պի­տի ու­տեին մի­սը, ինչ­պես Մով­սե­սը պատ­վի­րել էր Ա­հա­րո­նի որ­դի­նե­ րին` ա­սե­լով. «Ե­հո­վան այն ձեզ տվեց, որ ժո­ղովր­դի ա­նօ­րե­նու­թյու­նը վեր առ­նեք» (Ղև­տա­ցոց 10.17): Եր­կու ծե­սերն էլ խորհր­դան­շում էին մեղ­քի փո­խան­ցումն ա­պաշ­խա­րո­ղից` սրբա­րան»։ Է­լեն Ուայթ, Մեծ պայ­քար, էջ 418։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Խոր­հե՛ք ձեր ա­րած խոս­տում­նե­րի մա­սին, ո­րոնք դրժել եք, ան­ կախ նրա­նից, թե որ­քան ան­կեղ­ծու­թյամբ ու նա­խան­ձախնդ­րո­ րեն էիք ցան­կա­նում պա­հել դրանք։ Ի՞նչ եք սո­վո­րել այդ փոր­ ձա­ռու­թյու­նից, որ մի­գու­ցե կա­րող է օգ­նել հետ պա­հել ձեզ կրկին նմա­նա­տիպ սխալ ա­նե­լուց։ 2. Ուխ­տը հա­րա­բե­րու­թյան ի­րա­վա­կան հաս­տա­տումն է։ Մենք խախ­տում ենք Աստ­ծո հետ ու­նե­ցած ուխ­տը, սա­կայն Նա միշտ հա­վա­տա­րիմ է մնում Իր մա­սին, նույ­նիսկ ե­թե մենք մեր մա­սին հա­վա­տա­րիմ չենք։ Ինչ­պե՞ս կա­րող է Աստ­ծո բա­րու­թյան և հա­ վա­տար­մու­թյան այս գի­տակ­ցու­մը մարդ­կանց մղել ա­վե­լի մտե­ րիմ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի Նրա հետ և­այդ­պի­սով օգ­նել մեզ ապ­ րել այն­պես, ինչ­պես պետք է ապ­րենք։ 3. Խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե քա­նի ան­գամ եք ան­հա­վա­տա­րիմ ե­ղել Աստ­ծուն և­այն խոս­տում­նե­րին, ո­րոնք ու­նենք «նոր ուխ­տի» ներ­ քո (տե՛ս Ղու­կաս 22.20, Եբ­րա­յե­ցիս 8.13, 9.15)։ Ին­չո՞ւ է այդ­քան կարևոր հաս­կա­նալ փրկու­թյան ծրա­գի­րը և ներ­ման խոս­տու­մը, ո­րոնք մենք ու­նենք Հի­սու­սի զո­հի շնոր­հիվ, Ում ար­յու­նը կնքեց «նոր ուխ­տը» մեզ հա­մա­ր։

78

Դաս 8

ԴԱՍ 9 ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 23–29

ՓՈՐ­ՁՈՒ­ԹՅՈՒՆ­ՆԵՐ, ՆԵ­ՂՈՒ­ ԹՅՈՒՆ­ՆԵՐ ԵՎ ՑՈՒ­ՑԱԿ­ՆԵՐ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Եզ­րաս 1.9–11, Դա­նիել 1.1, 2; Դա­նիել 5, Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 30.1–6, Եզ­րաս 8.1–23, Նեե­միա 11.1, 2, 12.1–26։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «­Միա­ցան ի­րենց զո­րա­վոր եղ­բայր­նե­րի հետ և­ ա­նեծ­քով եր­դում ա­րին, որ գնան Աստ­ծո օ­րեն­քով, որ Նա տվեց Աստ­ ծո ծա­ռա Մով­սե­սի ձե­ռով, և­ որ պա­հեն ու կա­տա­րեն մեր Տի­րոջ՝ Ե­հո­վա­յի բո­լոր պատ­վեր­նե­րը, ի­րա­վունք­նե­րը և կա­ նոն­նե­րը» (­Նեե­միա 10.29)։ Մենք սո­վո­րա­բար խու­սա­փում ենք Աստ­վա­ծաշն­չում հան­դի­ պող սերն­դա­բա­նու­թյու­նից և­ եր­կա­րու­ձիգ ցու­ցակ­նե­րից։ Բայց Տե­րը դրանք նե­րա­ռել է Աստ­վա­ծաշն­չում հա­տուկ նպա­տա­կով։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան Տե­րը ման­րա­մաս­նե­րի Աստ­ված է։ Նա նկա­տում է ման­րուք­ներ, և սա մեզ վստա­հեց­նում է, որ Նա մեզ եր­բեք չի մո­ ռա­նում։ Սերն­դա­բա­նու­թյան այս քիչ օ­րի­նակ­նե­րը հռչա­կում են, որ Տե­րը գի­տի ա­մեն ինչ մեր ըն­տա­նիք­նե­րի մա­սին, և­այդ ցու­ցակ­ներն ա­սում են մեզ, որ Աստ­ված հոգ է տա­նում նույ­նիսկ նրա մա­սին, ինչ ու­րիշ­ նե­րը կա­րող են հա­մա­րել «անն­շան»։ Հի­սուսն ա­սում է, որ Աստ­ված հոգ է տա­նում ճնճղուկ­նե­րի մա­սին և նույ­նիսկ հաշ­վում մեր գլխի մա­զե­րը. «­Չէ որ հինգ ճնճղուկ եր­կու դան­կի են ծախ­վում, և նրան­ցից մեկն էլ Աստ­ծո ա­ռաջ մո­ռաց­ված չէ։ Բայց ձեր գլխի բո­լոր մա­զերն էլ հա­մար­ված են, ու­րեմն մի՛ վա­խե­ցեք, ո­րով­հետև դուք շատ ճնճղուկ­ նե­րից ա­վե­լի լավ եք» (­Ղու­կաս 12․6, 7)։ Այն Աստ­վա­ծը, Ով հոգ է տա­ նում այս ման­րա­մաս­նե­րի մա­սին, հոգ է տա­նում նաև մեր մա­սին, և Նա ա­մե­նայն ման­րա­մաս­նու­թյամբ գի­տի մեզ ան­հանգս­տաց­նող ա­մեն բա­նի մա­սին։ Դաս 9

79

Ուս­տի կա­րող ենք լիար­ժեք վստա­հու­թյուն ու­նե­նալ, զար­գաց­նել հա­վաս­տիա­ցում և կե­նալ այս հա­վաս­տիաց­ման մեջ, որ Տե­րը հոգ է տա­նում մեր կյան­քի բո­լոր տե­սանկ­յուն­նե­րի մա­սին։ Ճիշտ է, դա մխի­թա­րում է, ինչ և պետք է ա­նի, այն նաև մեզ պետք է հայտ­նի, որ մեզ ևս­անհ­րա­ժեշտ է հոգ տա­նել մեր կյան­քի բո­լոր տե­սանկ­յուն­նե­ րի մա­սին։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 24

Պատմության Աստվածը Կար­դա­ցե՛ք Եզ­րաս 1.9–11 և Դա­նիել 1.1, 2 հա­մար­նե­րը։ Ինչ­ պե՞ս են Դա­նիե­լի տեքս­տերն օգ­նում մեզ հաս­կա­նալ, թե ին­չի մա­ սին էր խո­սում Եզ­րա­սը։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Նկա­տե՛ք, թե ինչ­պես են Եզ­րաս գրքում նկա­րագր­վում ման­րա­ մաս­նե­րը, մինչ­դեռ Դա­նիել գրքում ներ­կա­յաց­վում է մի մեծ ընդ­հա­ նուր պատ­կեր։ Սա­կայն այդ հա­մար­նե­րը միա­սին ցույց են տա­լիս, որ Տե­րը վե­րահս­կում է։ «Ազ­գե­րի պատ­մու­թյունն այ­սօր էլ խո­սում է մեզ հետ: Յու­րա­քանչ­ յուր ազգ և­ ա­մեն ան­հատ իր հա­մար ո­րո­շած տեղ ու­նի Աստ­ծո մեծ ծրագ­րում: Այ­սօր մար­դիկ և­ ազ­գե­րը փորձ­վում են Նրա ձեռ­քի չա­ փի­չով, Ով չի սխալ­վում: Յու­րա­քանչ­յուրն ինքն է ընտ­րում իր ճա­ կա­տա­գի­րը, իսկ Աստ­ված կա­ռա­վա­րում է բո­լո­րին՝ իր ծրագ­րերն ի­րա­կա­նաց­նե­լով»։ Է­լեն Ուայթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ, էջ 536։ Կար­դա­ցե՛ք Դա­նիել 5-րդ գ­լու­խը։ Ի՞նչ են այս հա­մար­նե­րը սո­վո­ րեց­նում մեզ Բաղ­դա­սա­րի վրա կա­տար­ված դա­տաս­տա­նի մա­ սին։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Բա­բե­լո­նի կայս­րու­թյունն ան­կում ապ­րեց ՔԱ 539թ., երբ Մա­ րա-պարս­կա­կան բա­նա­կի թա­գա­վոր Կ­յու­րո­սը նվա­ճեց այն։ Ա­ պա­վի­նե­լով իր շին­ծու հա­ջո­ղու­թյա­նը, ճո­խու­թյանն ու համ­բա­վին՝ Բաղ­դա­սարն այն­քան էր մե­ծամ­տա­ցել, որ մի գի­շեր կազ­մա­կեր­պեց մի վայ­րե­նի ճաշ­կե­րույթ, որն ա­վարտ­վեց իր սպա­նու­թյամբ։ Աստ­վա­ ծա­յին ձեռ­քը պա­լա­տի պա­տի վրա գրեց, որ նրա օ­րե­րը հաշվ­ված 80

Դաս 9

են և մո­տե­նում են ա­վար­տին։ Թեև նա ծա­նոթ էր հզոր թա­գա­վոր Նա­բու­գո­դո­նո­սո­րի ճա­կա­տագ­րին և դար­ձի պատ­մու­թյա­նը, սա­կայն դրա­նից դաս չէր քա­ղել։ Միշտ ող­բեր­գա­կան ա­վարտ է ու­նե­նում այն, որ մենք ա­կան­ջա­լուր չենք լի­նում Աստ­ծո զգու­շա­ցում­նե­րին և չենք հետևում Նրա ցու­ցում­նե­րին։ Դա­նիել մար­գա­րեն միշտ ներ­կա էր, բայց թա­գա­վո­րը նրան ար­ հա­մար­հում էր։ Երբ մենք կորց­նում ենք Աստ­ծո սրբու­թյան և մեր կյան­քում Նրա ներ­կա­յու­թյան զգա­ցո­ղու­թյու­նը, քայ­լում ենք մի ու­ ղով, ո­րը լի է բար­դու­թյուն­նե­րով, խնդիր­նե­րով և­ ող­բեր­գու­թյուն­նե­ րով, ո­րոնք ի վեր­ջո հան­գեց­նում են մահ­վան։ Թա­գա­վո­րին Նա­բու­գո­դո­նո­սո­րի պատ­մու­թյու­նը պատ­մե­լուց հե­ տո Դա­նիելն ա­սաց. «Եվ դու, նրա որ­դի Բաղ­դա­սար, չխո­նար­հեց­ րիր քո սիր­տը, թեև այս ա­մե­նը գի­տեիր» (­Դա­նիել 5.22)։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք վստահ լի­նել, որ մենք մեր սե­փա­կան հան­գա­մանք­նե­ րում չենք կրկնում Բաղ­դա­սա­րի սխա­լը։ Ինչ­պե՞ս պետք է խա­չի ի­րա­կա­նու­թյու­նը մշտա­պես մեզ խո­նարհ պա­հի Աստ­ծո ա­ռաջ։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 25

Նրանց քաղաքներում Աչ­քի՛ անց­կաց­րեք Եզ­րաս 2-րդ և Նեե­միա 7-րդ գ­լուխ­նե­րում տրված ցու­ցակ­նե­րը։ Ի՞նչ եք նկա­տում դրան­ցում։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Եզ­րաս 2-րդ գլ­խի (­Զո­րա­բա­բե­լի և Հե­սուի հետ Բա­բե­լո­նի գե­րու­ թյու­նից վե­րա­դար­ձած­նե­րի ցու­ցա­կը) կրկնու­թյու­նը Նեե­միա 7-րդ գլ­ խում պա­տա­հա­կան չէ։ Եվ կրկին, այս ցու­ցակ­նե­րը կա­րող են մեզ ձանձ­րա­լի թվալ, բայց դրանք մի կարևոր միտք են բա­ցա­հայ­տում, որ Աստ­ված հոգ է տա­նում այն ման­րուք­նե­րի մա­սին, ո­րոնք մենք կա­րող ենք աչ­քա­թող ա­նել։ Ե­րու­սա­ղե­մի պարս­պի կա­ռու­ցու­մը չէր ա­վարտ­վել, և­ աստ­վա­ ծաշնչ­յան հա­մա­րում նպա­տա­կադր­ված ի ցույց է դրվում, որ վե­րա­ դար­ձող­նե­րի ա­ռա­ջին սե­րուն­դը՝ Եզ­րաս-­Նեե­միա­յի սե­րուն­դը, իր ողջ ջան­քերն ուղ­ղոր­դում էր այս մեծ գոր­ծի մեջ ներդ­րում ու­նե­նա­լուն, թեև միայն Աստ­ված նրանց հա­ջո­ղու­թյուն տվեց։ Ներ­կա սե­րուն­դը հիմն­վեց նա­խոր­դի գոր­ծի վրա, թեև ա­ռա­ջադ­րան­քը բարդ էր և խո­ չըն­դոտ­նե­րով լի, և­այն չա­վարտ­վեց ի­րեն ցան­կա­լի ժա­մա­նա­կում։ Դաս 9

81

Եզ­րա­սի և Նեե­միա­յի ա­ռաջ­նոր­դու­թյու­նը բարձր էր գնա­հատ­ վում, բայց ժո­ղո­վուր­դը ևս­ա­րեց իր գոր­ծը։ Տար­բեր խմբեր ի­րա­կա­ նաց­նում էին տար­բեր աշ­խա­տանք­ներ տար­բեր ժա­մա­նակ­նե­րում, բայց արդ­յուն­քը տպա­վո­րիչ է։ Ս­կիզ­բը (Եզ­րաս 2) կապ­ված է վեր­ջի (­Նեե­միա 7) հետ, և­ոչ միայն երկ­րորդ տա­ճա­րը կա­ռուց­վեց, այլ նաև Ե­րու­սա­ղե­մը վե­րա­փոխ­վեց և հաս­տատ­վեց։ Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 7.73 հա­մա­րը։ Ի՞նչ է դա մեզ սո­վո­րեց­նում այն մա­սին, թե որ­քան հա­ջո­ղակ էին նրանք Աստ­ծո կամ­քը կա­ տա­րե­լու ի­րենց ցան­կու­թյան մեջ։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

«Իս­րա­յե­լի որ­դիքն ի­րենց քա­ղաք­նե­րում էին»։ Շատ կեր­պե­րով է ամ­բողջ վե­րա­դարձն ու վե­րա­կա­ռու­ցու­մը զար­ մա­նահ­րաշ։ Մի ժո­ղո­վուրդ, ում քա­ղաք­նե­րը շատ տա­րի­ներ ա­ռաջ ա­մա­յա­ցել էին, տա­ճա­րը կոր­ծան­վել էր, իսկ եր­կի­րը՝ քայ­քայ­վել, այժմ վե­րա­դար­ձել է այն նույն եր­կի­րը և­այդ նույն քա­ղա­քը և վե­րա­ կա­ռու­ցում է ա­մեն ինչ, նույ­նիսկ տա­ճա­րը։ Դա պետք է որ հրաշք լի­ներ նրանց և նրանց շրջա­պա­տող­նե­րի հա­մար։ Եվ այդ ա­մե­նը հա­ մա­պա­տաս­խա­նում էր Աստ­ծո կամ­քին և խոս­տում­նե­րին։ Ի՞նչն է հենց այս պա­հին ձեր կյան­քում ան­հույս թվում, սա­կայն դուք, միև­նույնն է, վստա­հում եք Տի­րո­ջը, որ ձեզ կօգ­նի։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 26

Որտե՞ղ են քահանաները Կաս­կած չկա, ինչ­պես տե­սանք ե­րեկ, որ այս ա­մե­նը մար­գա­րեու­ թյան հիաս­քանչ ի­րա­կա­նա­ցում էր, ո­րը հրեա­նե­րին Բա­բե­լո­նից հետ բե­րեց տուն։ Սա­կայն ինչ­պես այն ա­մե­նում, որ­տեղ ներգ­րավ­ված են մար­դիկ, այս­տեղ ևս խն­դիր­ներ կա­յին։ Եվ ա­մե­նա­մեծ խնդիր­նե­րից էր այն, որ հա­կա­ռակ գե­րու­թյու­նից հե­տո վե­րա­կանգն­ման բո­լոր հիաս­քանչ խոս­տում­նե­րի՝ շատ հրեա­ներ չէին ցան­կա­նում վե­րա­դառ­նալ ի­րենց նախ­նի­նե­րի եր­կիր։ Նրանք նա­խընտ­րում էին մնալ Բա­բե­լո­նում։ Ին­չո՞ւ էր այդ­պես։ Կար­դա­ցե՛ք Եզ­րաս 8.1–15 հա­մար­նե­րը։ Հա­տուկ ու­շադ­րու­թյուն դարձ­րե՛ք 15-րդ հա­մա­րին։ Ո՞րն էր մե­ծա­գույն մտա­հո­գու­թյունն այս­տեղ, և­ ին­չո՞ւ պետք է դա մտա­հո­գու­թյուն լի­ներ մե­կի հա­ 82

Դաս 9

մար, ով ցան­կա­նում էր Իս­րա­յել ազգն իր նախ­կին հայ­րե­նիք վե­ րա­դարձ­նել։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Փաստն այն է, որ Բա­բե­լո­նում գտնվող ոչ բո­լոր հրեա­նե­րը և ղև­ տա­ցի­ներն էին ու­զում վե­րա­դա­ռա­նալ։ Դրա պատ­ճա­ռը կա­րող էին լի­նել մի քա­նի գոր­ծոն­ներ։ Նրան­ցից շա­տե­րը ծնվել և մե­ծա­ցել էին այս նոր երկ­րում, և նրանց ճա­նա­չա­ծը միայն դա էր։ Շա­տե­րը չէին ցան­կա­նում ա­նել եր­կար և­ան­կաս­կած շատ վտան­գա­վոր ճամ­փոր­ դու­թյուն դե­պի մի եր­կիր, ո­րը եր­բեք չէին ճա­նա­չել։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, ի հե­ճուկս մար­տահ­րա­վեր­նե­րի, մենք տես­նում ենք, որ վե­րա­դար­ ձան բա­վա­կա­նա­չափ ղևտա­ցի­ներ տա­ճա­րում ծա­ռա­յե­լու հա­մար (տե՛ս հինգ­շաբ­թի օր­վա դա­սը)։ «Այդ պա­հի դրու­թյամբ, գե­րու­թյան երկ­րում մնա­ցած հրեա­ներն այն­տեղ էին ար­դեն մե­կու­կես դար։ Նիպ­պու­րի պե­ղում­նե­րը բա­ցա­ հայ­տե­ցին բազ­մա­թիվ փաս­տաթղ­թեր, ո­րոնք ցույց են տա­լիս, որ շատ հա­րուստ հրեա­ներ ապ­րել են Մի­ջա­գետ­քի տա­րա­ծաշր­ջա­ նում Ար­տա­շես Ա-ի թա­գա­վո­րու­թյան ըն­թաց­քում։ Ուս­տի Եզ­րա­սի և նրա ըն­կեր ա­ռաջ­նորդ­նե­րի հա­մար պետք է որ բարդ ա­ռա­ջադ­ րանք լի­ներ հա­մո­զել այդ­քան շատ մար­դու վե­րա­դա­ռա­նալ, ով­քեր վե­րա­դար­ձան նրա հետ։ Վե­րա­դար­ձող գե­րի­նե­րը կա­րող էին միայն ակն­կա­լել բարդ, ա­մեն ինչ նո­րից սկսե­լու հե­ռան­կար հին հայ­րե­ նի­քում, ան­հա­մե­մատ ա­վե­լի քիչ հար­մա­րու­թյուն­նե­րով, քան Բա­ բե­լո­նում։ Նկա­տի ու­նե­նա­լով այս հան­գա­մանք­նե­րը՝ զար­մա­նա­լի է տես­նել, որ Եզ­րա­սին հա­ջող­վեց հա­մո­զել մոտ 2.000 ըն­տա­նի­քի կի­ սել ի­րենց եղ­բայր­նե­րի վի­ճակն ի­րենց հայ­րե­նի­քում»։ ՅՕԱ աստ­վա­ ծաշնչ­յան մեկ­նա­բա­նու­թյուն­ներ, հա­տոր 3, էջ 376։ «­Շատ նե­ղու­թյուն­նե­րով պետք է մեզ մտնել Աստ­ծո ար­քա­յու­ թյուն» (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 14.21)։ Ի՞նչ է սա մեզ ա­սում փոր­ձու­ թյուն­նե­րի և դժ­վա­րու­թյուն­նե­րի ի­րա­կա­նու­թյան մա­սին նրանց հա­մար, ով­քեր ցան­կա­նում են հա­վա­տար­մո­րեն ծա­ռա­յել Տի­րո­ջը։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 27

Խոնարհված Աստծո առաջ Կար­դա­ցե՛ք Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 30.1–6 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ խոս­տում էր տրված այս­տեղ հրեա ժո­ղովր­դին։ Այս խոս­տու­մը, այ­լոց հետ Դաս 9

83

մեկ­տեղ, ի՞նչ պետք է նշա­նա­կեր այն­պի­սի մարդ­կանց հա­մար, ինչ­պի­սիք էին Եզ­րասն ու Նեե­միան։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Եզ­րասն ու Նեե­միան գի­տեին մար­գա­րեու­թյուն­նե­րը։ Նրանք գի­ տեին, որ Աստ­ված մարդ­կանց հետ է դարձ­նե­լու գե­րու­թյու­նից։ Մենք տե­սանք Նեե­միա 9-րդ գլ­խում, որ նրանք հաս­կա­ցան ի­րենց պատ­ մու­թյունն ու ի­րենց խնդիր­նե­րի պատ­ճա­ռը։ Միև­նույն ժա­մա­նակ, նրանք գի­տեին, որ չնա­յած ի­րենց մեղ­քե­րին, Աստ­ված ո­ղոր­մած է և­ ա­ռաջ­նոր­դում է ի­րենց: Ուս­տի նրանք վստա­հե­ցին Տի­րո­ջը, որ Նա գե­րու­թու­նից վե­րա­ դառ­նա­լը կհա­ջո­ղի։ Սա­կայն այդ խոս­տում­նե­րը չէին նշա­նա­կում, որ նրանք ճա­նա­պար­հին բազ­մա­թիվ դժվա­րու­թյուն­նե­րի չէին հան­դի­ պե­լու։ Մինչև հի­մա այս ե­ռամս­յա­կի դա­սե­րում մենք ու­սում­նա­սի­րել ենք փոր­ձու­թյուն­ներն ու նե­ղու­թյուն­նե­րը, ո­րոնց նրանք հան­դի­պել են՝ նույ­նիսկ Աստ­ծո խոս­տում­ներն ու­նե­նա­լով։ Կար­դա­ցե՛ք Եզ­րաս 8.16–23 հա­մար­նե­րը։ Ո՞րն էր մար­տահ­րա­ վերն այս­տեղ, և­ինչ­պե՞ս նրանք պա­տաս­խա­նե­ցին դրան։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Չ­նա­յած խոս­տում­նե­րին՝ Եզ­րա­սը շատ լավ էր պատ­կե­րաց­նում, թե որ­քան վտան­գա­վոր էր ճամ­փոր­դու­թյու­նը։ Ուս­տի ծոմն ու Աստ­ծո ա­ռաջ խո­նար­հու­մը մի­ջոց­ներ էին, ո­րոն­ցով նրանք ըն­դու­նում էին, թե որ­քան են ի­րենք կախ­ված ի­րենց Տի­րո­ջից հա­ջո­ղու­թյան հա­մար։ Միև­նույն ժա­մա­նակ, ի­րենց առջև ու­նե­նա­լով այդ­քան շատ վտանգ­ ներ՝ գո­նե Եզ­րա­սի գլխում ծա­գեց թա­գա­վո­րից օգ­նու­թյուն և պաշտ­ պա­նու­թյուն խնդրե­լու գա­ղա­փա­րը։ Սա­կայն վեր­ջում նա ո­րո­շում է դա չա­նել՝ ի տար­բե­րու­թյուն Նեե­միա­յի (­Նեե­միա 2.9), ում ու­ղեկ­ցում էր պա­հա­կա­խում­բը։ Եզ­րասն ակն­հայ­տո­րեն զգաց, որ ե­թե օգ­նու­ թյուն խնդրի, Տի­րո­ջը կա­նար­գի, ո­րով­հետև ար­դեն թա­գա­վո­րին ա­սել էր. «­Մեր Աստ­ծո ձեռ­քը բո­լոր Նրան խնդրող­նե­րի վրա է բա­ րու­թյան հա­մար, իսկ Նրա զո­րու­թյու­նը և բար­կու­թյունն այն ա­մե­նի վրա, որ թող­նում են Նրան» (Եզ­րաս 8.22)։ Այս պա­րա­գա­յում այս ո­ րո­շումն աշ­խա­տեց նրանց հա­մար, քա­նի որ հե­տա­գա­յում Եզ­րա­սը գրում է (Եզ­րաս 8.31), որ Տե­րը պաշտ­պա­նեց ի­րենց, և­ի­րենք ա­պա­ հով հա­սան նշա­նակ­ված վայր։ Ի­հար­կե, մենք պետք է Աստ­ծուն վստա­հենք ա­մեն ին­չում։ Սա­ կայն, միև­նույն ժա­մա­նակ, ո­րո՞նք են այն ա­ռիթ­նե­րը, երբ մենք 84

Դաս 9

դի­մում ենք օգ­նու­թյան նրանց, ով­քեր մեր հա­վա­տից չեն։ Շատ դեպ­քե­րում, ին­չո՞ւ դա սխալ չէ, այլ գու­ցեև պա­տեհ։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 28

Սուրբ քաղաքում Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 11.1, 2 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է նկա­րագր­վում այս հատ­վա­ծում։ Ին­չո՞ւ նրանք պետք է վի­ճակ գցեն՝ տես­նե­լու, թե ով պետք է ապ­րի Ե­րու­սա­ղե­մում և­ոչ մյուս քա­ղաք­նե­րում։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Ի՞նչ է մեզ սո­վո­րեց­նում Նեե­միա 11-րդ գ­լու­խը։ Հար­կա­վոր էր նոր բնա­կիչ­ներ գտնել Ե­րու­սա­ղե­մի հա­մար նո­րեկ­նե­րից, ով­քեր հետ էին ե­կել եր­կիր գե­րու­թյու­նից հե­տո։ Ակն­հայ­տո­րեն ա­վե­լի հեշտ էր ապ­րել գյու­ղե­րում, քան քա­ղա­քում։ Մար­դիկ ու­նեին սե­փա­կան հո­ղեր, ո­րոնք ժա­ռան­գել էին ի­րենց նա­ խա­հայ­րե­րից։ Դրանք թող­նել և տե­ղա­փոխ­վել Ե­րու­սա­ղեմ ապ­րե­լու, կնշա­նա­կեր զո­հա­բե­րու­թյուն ա­նել, և շա­տե­րը կա­րող էին ար­դա­ րա­ցիո­րեն մտա­ծել, որ ի­րենք տե­ղա­հան են ար­վե­լու, ե­թե այդ­պես ա­նեն։ Կ­յան­քը կա­րող էր նոր մար­տահ­րա­վեր­ներ նե­տել, իսկ քա­ղա­ քա­յին կյան­քը տար­բեր­վում է գյու­ղա­կան կյան­քից։ Նոր ու ան­ծա­նոթ մի­ջա­վայր տե­ղա­փոխ­վե­լը միշտ էլ դժվար է։ Որ­քա՞ն բարդ է տե­ղա­փոխ­վել նոր քա­ղաք կամ եր­կիր, որ­տեղ Ա­ վե­տա­րա­նը պետք է տա­րած­վի։ Քա­ղաք­նե­րում ի­րա­կա­նաց­վող ա­վե­ տա­րան­չու­թյու­նը պա­հան­ջում է նոր ար­կած­ներ և դժ­վա­րու­թյուն­ներ ստանձ­նե­լու պատ­րաս­տա­կա­մու­թյուն։ «­Մեր աշ­խա­տող­նե­րը չեն կի­րա­ռում ի­րենց ողջ նե­րու­ժը։ Մեր ա­ ռաջ­նորդ­ներն զգոն չեն այն գոր­ծի նկատ­մամբ, ո­րը պետք է ի­րա­կա­ նաց­վի։ Երբ մտա­ծում եմ այն քա­ղաք­նե­րի մա­սին, ո­րոն­ցում այդ­քան քիչ բան է ար­վել, որ­տեղ կան հա­զա­րա­վոր մար­դիկ, ում պետք է նա­խազ­գու­շաց­նել Փրկ­չի մո­տա­լուտ գա­լուս­տի մա­սին, զգում եմ մի մեծ փա­փագ՝ տես­նել մարդ­կանց Հո­գու զո­րու­թյամբ գոր­ծի հա­մար ա­ռաջ շարժ­վե­լիս՝ լցված Քրիս­տո­սի սի­րով կոր­չող հո­գի­նե­րի նկատ­ մամբ»։ Է­լեն Ուայթ, Վ­կա­յու­թյուն­ներ ե­կե­ղե­ցու հա­մար, հա­տոր 7. էջ 40։ Ին­չո՞ւ է քա­հա­նա­նե­րի և ղև­տա­ցի­նե­րի եր­կար ցու­ցա­կը նշված Նեե­միա 12.1–26 հա­մար­նե­րում։ Ո՞րն է նրանց և նույն գլխի երկ­ Դաս 9

85

րորդ մա­սում նկա­րագր­ված Ե­րու­սա­ղե­մի պարս­պի նա­վա­կա­տի­ քի (­Նեե­միա 12.27–47) միջև կա­պը։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Աստ­ված ու­զում է, որ ա­մեն ինչ պատ­շաճ կեր­պով ար­վի։ Մե­ծա­մեծ բա­ներ ի­րա­կա­նաց­նե­լուց ա­ռաջ նվիր­ված ու սրբա­գործ­ված մարդ­ կանց կա­րիք կա։ Քա­հա­նա­յա­կան ըն­տա­նիք­ներն օգ­նե­ցին Նեե­միա­ յին կա­ռու­ցել պա­րիս­պը, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նան ա­պա­հով կեր­պով երկր­պա­գել կեն­դա­նի Աստ­ծուն տա­ճա­րում, ա­ռանց ար­տա­քին մի­ ջամ­տու­թյուն­նե­րի։ Պա­րիս­պը կարևոր էր ա­պա­հո­վու­թյան հա­մար, բայց ա­ռանց նվիր­ված քա­հա­նա­նե­րի՝ ճշմա­րիտ երկր­պա­գու­թյու­նը վտանգ­ված կլի­ներ։ Ուս­տի բո­լոր մար­դիկ, ի­րենց տա­րա­տե­սակ գոր­ ծա­ռույթ­նե­րով, ի­րենց ու­րույն դերն ու­նեին այս հար­ցում։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՆՈ­ՅԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 29

Հետագա ուսումնասիրության համար Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Քայ­լեր դե­պի Քրիս­տոս գրքի 70-82 է­ջե­ րի «Ա­շա­կեր­տու­թյան քննու­թյու­նը» գլու­խը։ «­Կան մար­դիկ, ով­քեր ճա­շա­կել են Քրիս­տո­սի նե­րո­ղա­միտ սե­ րը և­ ան­կեղ­ծո­րեն ցան­կա­նում են Աստ­ծո զա­վակ­նե­րը լի­նել, սա­ կայն, գի­տակ­ցե­լով, որ ի­րենց բնա­վո­րու­թյունն ան­կա­տար է, ի­րենց կյան­քը` սխա­լա­կան, պատ­րաստ են կաս­կա­ծե­լու, թե ի­րո՞ք ի­րենց սրտե­րը նո­րոգ­ված են ե­ղել Սուրբ Հո­գով: Այդ­պի­սի­նե­րին ես կա­սեի. «­Հու­սա­հատ­ված հետ մի՛ քաշ­վեք»: Մենք հա­ճախ ստիպ­ված կլի­ նենք խո­նարհ­վե­լու և­ար­տաս­վե­լու Հի­սու­սի ոտ­քե­րի մոտ մեր թե­րու­ թյուն­նե­րի ու սխալ­նե­րի հա­մար, բայց չպետք է վհատ­վել: Նույ­նիսկ ե­թե հաղթ­վել ենք թշնա­մուց, Աստ­ծո կող­մից թողն­ված, լքված ու մերժ­ված չենք: Ո՛չ, Քրիս­տոսն Աստ­ծո աջ կողմն է, որ բա­րե­խո­սի մեզ հա­մար: … Նա ու­զում է վե­րա­դարձ­նել ձեզ Իր մոտ, Իր մաք­րու­թյունն ու սրբու­թյունն ար­տա­ցոլ­ված տես­նել ձե­զա­նում: Ու ե­թե միայն հանձն­վեք Նրան, Նա, ով այդ բա­րի գործն սկսեց ձե­զա­նում, ա­ռաջ կտա­նի այն մինչև Հի­սուս Քրիս­տո­սի օ­րը: Ա­վե­լի ջեր­մե­ռանդ ա­ղոթք ա­րեք, ա­վե­լի խո­րա­պես հա­վա­տա­ցեք: Չվս­տա­հե­լով մեր սե­փա­կան ու­ժե­րին` ե­կեք վստա­հենք մեր Փրկ­չի զո­րու­թյա­նը, և կ­փա­ռա­վո­րենք Նրան, Ով մեր դեմ­քի պայ­ծա­ռու­թյունն է»։ Է­լեն Ուայթ, Քայ­լեր դե­պի Քրիս­տոս, էջ 64։ 86

Դաս 9

Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար 1. Խոր­հե՛ք Դա­նիել գրքի 2-րդ գլ­խի մա­սին, և թե ինչ­պես Դա­նիե­լը, հա­զա­րա­վոր տա­րի­ներ ա­ռաջ, այդ­քան ճշգրտո­րեն կան­խա­գու­ շա­կեց կայս­րու­թյուն­նե­րի վե­րելքն ու ան­կու­մը՝ նույ­նիսկ նկա­րագ­ րե­լով (շատ ճշգրտո­րեն) ժա­մա­նա­կա­կից Եվ­րո­պա­յի ոչ միա­բան լի­նե­լը։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք մխի­թար­վել այս մար­գա­րեու­թյու­նից, որն այս­քան հզոր կեր­պով մեզ ցույց է տա­լիս, նույ­նիսկ աշ­խար­հի քաո­սի մեջ, որ Աստ­ված տեղ­յակ է այն ա­մե­նից, ինչ կա­տար­վում է, և նույ­նիսկ կան­խա­գու­շա­կել է այդ ա­մե­նը։ 2. Աստ­ված գի­տի ա­մեն ինչ մեր մա­սին։ Սա մխի­թա­րող լուր է և մեզ վստա­հու­թյուն ու հա­վաս­տիա­ցում է տա­լիս, որ մենք Նրա խնամ­ քի տակ ենք։ «Եվ հի­մա այս­պես է ա­սում Տե­րը՝ քո Ս­տեղ­ծո­ղը, ով Հա­կոբ, և քո Ա­րա­րի­չը, ով Իս­րա­յել, մի վա­խե­ցիր, ո­րով­հետև Ես քեզ փրկել եմ, քո ա­նու­նով կան­չել եմ, թե դու Իմն ես» (Ե­սա­յիա 43․1)։ Ինչ­պե՞ս կա­րող եք վստա­հեց­նել ու­րիշ­նե­րին Աստ­ծո ներ­ կա­յու­թյան և հո­գա­տա­րու­թյան մեջ, երբ նրանք հան­դի­պում են հու­զա­կան, սո­ցիա­լա­կան, ֆի­նան­սա­կան կամ հա­րա­բե­րու­թյուն­ նե­րի ճգնա­ժա­մի։ 3. Խոր­հե՛ք չո­րեք­շաբ­թի օր­վա դա­սում ներ­կա­յաց­ված խնդիր­նե­ րի շուրջ, երբ Եզ­րա­սը չէր ցան­կա­նում խնդրել թա­գա­վո­րի օգ­ նու­թյու­նը, ո­րով­հետև վա­խե­նում էր, որ դա կար­ժեզր­կի Աստ­ծո պաշտ­պա­նու­թյան մա­սին իր խոս­քե­րը։ Օ­րի­նակ մենք գի­տենք, որ Աստ­ված բժշկում է։ Արդ­յոք սա նշա­նա­կո՞ւմ է, որ մենք հա­վա­ տի պա­կաս ենք ցու­ցա­բե­րում, երբ դի­մում ենք բժշկի։ Քն­նար­կե՛ք այս հար­ցը դա­սա­րա­նու­մ։

Դաս 9

87

ԴԱՍ 10 ՆՈ­ՅԵՄ­ԲՈ­ՐԻ 30–ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 6

ԵՐԿՐ­ՊԱ­ԳԵ­ԼՈՎ ՏԻ­ՐՈ­ՋԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Նեե­միա 12.27–47, Ա Մ­նա­ցոր­դաց 25.6–8, Ա Հով­հան­նես 1.7–9, Հով­հան­նես 1.29, 36, Ա Կորն­թա­ցիս 5.7, Եբ­րա­յե­ցիս 9.1–11։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Եվ փո­փո­խա­կի եր­գում էին Տի­րոջն օրհ­նե­լով և գո­վե­լով, թե բա­րի է, թե Նրա ո­ղոր­մու­թյու­նը հա­վիտ­յան է Իս­րա­յե­լի վրա» (Եզ­րաս 3.11)։ Այս շա­բաթ­վա հի­շե­լու հա­մա­րը մեզ տե­ղե­կու­թյուն է տա­լիս հրեա­ կան երկր­պա­գու­թյան ա­րա­րո­ղա­կար­գե­րի մա­սին, և թե ինչ­պես էր Աստ­ծո նկատ­մամբ նրանց ե­րախ­տա­գի­տու­թյու­նը հոր­դում Նրա փա­ռա­բա­նու­թյամբ։ ՔԱ 515թ. նրանք տո­նե­ցին նոր տա­ճա­րի նա­ վա­կա­տի­քը (Եզ­րաս 6.15–18), հե­տո, մոտ 60 տա­րի անց տո­նե­ցին Ե­րու­սա­ղե­մի վե­րա­կա­ռուց­ված պարս­պի նա­վա­կա­տի­քը (­Նեե­միա 6.15–7.3, 12.27՝ մինչև վերջ)։ Նեե­միա­յի մար­գա­րեու­թյան 11-րդ և 12-րդ գ­լուխ­նե­րում ներ­կա­ յաց­ված սերն­դա­բա­նու­թյան ցու­ցակ­նե­րից հե­տո հե­ղի­նա­կը տե­ղա­ փոխ­վում է այն ժա­մա­նա­կաշր­ջան, երբ նրանք տո­նում են քա­ղա­քի պարս­պի նա­վա­կա­տի­քը։ Այս ազ­գի հա­մար հա­տուկ էր Աստ­ծուն բա­ ներ նվի­րա­բե­րե­լը՝ տա­ճա­րը, քա­ղա­քի պա­րիս­պը, նույ­նիսկ տներ և հա­սա­րա­կա­կան շի­նու­թյուն­ներ։ Նա­վա­կա­տի­քը ման­րա­մաս­նո­րեն նա­խա­պատ­րաստ­վում էր և­ ու­ղեկց­վում եր­գե­րով, ե­րաժշ­տու­թյամբ, տո­նախմ­բու­թյամբ, զո­հա­բե­րու­թյուն­նե­րով, ու­րա­խու­թյամբ, զվար­ ճու­թյամբ և մարդ­կանց մաք­րա­գործ­մամբ։ Դա­վի­թը հիմ­նեց նա­վա­կա­ տի­քի ըն­թաց­քում զո­հա­բե­րու­թյուն­նե­րի սո­վո­րույ­թը, և հե­տա­գա­յում նրա օ­րի­նա­կին հետևե­ցին Իս­րա­յե­լի ա­ռաջ­նորդ­նե­րը՝ սկսած Սո­ղո­մո­ նից, ով տա­պա­նա­կը տա­ճար բե­րեց (Գ Թա­գա­վո­րաց 8.5)։ Այս շա­բաթ կու­սում­նա­սի­րենք, թե ինչ­պես էին երկր­պա­գում Տի­ րոջն այդ ժա­մա­նակ, և կ­տես­նենք բա­ներ, ո­րոնք մենք, որ երկր­պա­ գում ենք նույն Տի­րո­ջը, կա­րող ենք կի­րա­ռել մեր կյան­քում։ 88

Դաս 10

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 1

Երգելով Տիրոջ երգերը Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 12.27–29 հա­մար­նե­րը։ Նկա­տե՛ք ո­րոշ բա­ նա­լի բա­ռեր, ո­րոնք բա­ցա­հայ­տում են, թե ինչ­պի­սին էր նրանց երկր­պա­գու­թյունն ու գով­քը։ Ինչ­պե՞ս կնկա­րագ­րեք այն։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Իս­րա­յել ազ­գը հանձ­նա­րա­րել էր ղևտա­ցի­նե­րի հա­տուկ դա­սի լի­նել եր­գիչ­ներ և­ ե­րա­ժիշտ­ներ տա­ճա­րի ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րի հա­ մար։ Աստ­ված ղե­կա­վա­րում էր գոր­ծըն­թա­ցը և ցու­ցում­ներ տա­ լիս ծա­ռա­յու­թյան հա­մար, ո­րով­հետև տա­ճա­րում ի­րա­կա­նաց­վող երկր­պա­գու­թյու­նը պետք է լի­ներ գե­ղե­ցիկ և­ ի­րա­կա­նաց­վեր բարձր մա­կար­դա­կով։ Դա­վիթ թա­գա­վորն այս ա­րա­րո­ղա­կար­գը դարձ­րեց ա­վե­լի նրբա­ գեղ և հիաս­քանչ, քան այն նախ­կի­նում ե­ղել էր։ Ուս­տի Ա­սա­փի սե­րունդ­նե­րը, ում Դա­վի­թը կար­գել էր որ­պես տա­ճա­րի երկր­պա­գու­ թյան ա­ռաջ­նորդ­ներ, դեռևս նշա­նակ­ված էին որ­պես եր­գե­ցող­ներ, «որ Աստ­ծո տան գոր­ծի վրա էին» (­Նեե­միա 11.22)։ Կար­դա­ցե՛ք Ա Մ­նա­ցոր­դաց 25.6–8 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է սա մեզ սո­վո­րեց­նում այն մա­սին, թե որ­քան կարևոր ու ա­ռանց­քա­յին էր ե­րաժշ­տու­թյու­նը նրանց երկր­պա­գու­թյան և «­Տի­րոջ եր­գե­րը» եր­ գե­լու հա­մար։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Եր­գիչ­նե­րը ղևտա­ցի­ներ էին, այ­սինքն պաշ­տո­նա­պես նշա­նակ­ված էին որ­պես տա­ճա­րի ծա­ռա­յող­ներ։ Սա նշա­նա­կում է, որ տա­ճա­րում ե­րաժշ­տա­կան ծա­ռա­յու­թյունն ա­պա­հո­վե­լը նրանց վճա­րո­վի աշ­ խա­տանքն էր։ Դա­վիթ թա­գա­վո­րի ժա­մա­նակ­նե­րում կազ­մա­վոր­վեց լիար­ժեք ե­րաժշ­տա­կան ա­կա­դե­միա, ո­րը ղե­կա­վա­րում էր թա­գա­վորն ան­ձամբ։ Այն­տեղ կա­յին ե­րի­տա­սարդ և տա­րիքն ա­ռած ու­սու­ցիչ­ներ և­ ա­շա­կերտ­ներ, ով­քեր հեր­թա­փո­խով աշ­խա­տում էին տա­ճա­րում՝ ա­պա­հո­վե­լով ե­րաժշ­տա­կան ծա­ռա­յու­թյու­նը։ Ո­մանք գոր­ծիք­ներ էին նվա­գում, ո­մանք՝ եր­գում, իսկ մյուս­ներն էլ հոգ էին տա­նում ծա­ռա­յու­ թյան ծա­մա­նակ օգ­տա­գործ­վող գոր­ծիք­նե­րի և հան­դերձ­նե­րի մա­սին։ Ո՞րն էր նման ար­հես­տա­վարժ կազ­մա­կերպ­վա­ծու­թյան նպա­տա­կը։ Դաս 10

89

Այն օգ­նում էր զար­գաց­նել տա­ղանդ և­ երկր­պա­գու­թյան մեջ գե­րա­ զան­ցու­թյուն։ Գե­րա­զան­ցու­թյու­նը մշտա­պես պետք է լի­նի նպա­տա­ կա­կետ երկր­պա­գու­թյան մեջ։ Փա­ռա­բա­նու­թյու­նը պետք է բխի սրտից և­ ար­տա­հայտ­վի լա­վա­գույն ձևով, որ­պես­զի մար­դիկ հոգևո­ րա­պես վե­րելք ապ­րեն։ Կա­րե­լի է են­թադ­րել, որ տա­ճա­րում երկր­պա­ գու­թյան ծա­ռա­յու­թյունն ի­րա­կա­նաց­նող ե­րա­ժիշտ­ներն ու եր­գիչ­ներն ընտր­վում էին ա­մե­նայն բծախնդ­րու­թյամբ: Ի՞նչ կերպ եք երկր­պա­գու­թյան ու­րա­խու­թյունն զգա­ցել ե­րաժշ­ տու­թյան մի­ջո­ցով։ Ին­չո՞ւ է դա կարևոր ձեզ հա­մար։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 2

Մաքրագործում Երբ Սուրբ Գիր­քը խո­սում է պարս­պի նվի­րա­բեր­ման, հե­տո եր­գիչ­ նե­րի հա­վաք­վե­լու մա­սին, հա­ջորդ՝ Նեե­միա 12.30 հա­մա­րը խո­սում է սրբա­գործ­ման մա­սին։ «Եվ քա­հա­նա­ներն ու ղևտա­ցի­նե­րը սրբվե­ ցին, և սր­բե­ցին ժո­ղովր­դին և դռ­նե­րը և պա­րիս­պը»։ Եբ­րա­յե­րեն «սրբվել» բա­ռի ար­մա­տը՝ թըր, նշա­նա­կում է լի­նել մա­ քուր, լի­նել ա­նա­րատ, և­ այն օգ­տա­գործ­վում է հինկ­տա­կա­րան­յան բազ­մա­թիվ հա­մա­տեքս­տե­րում, նե­րառ­յալ Աստ­ծո ա­ռաջ բա­րո­յա­ պես մա­քուր ու ա­նա­րատ լի­նե­լու ի­մաս­տը։ «­Բայց ե­թե լույ­սի մեջ ման գանք ինչ­պես Նա է լույ­սի մեջ, հա­ ղոր­դու­թյուն ու­նենք ի­րար հետ, և Նրա Որ­դի Հի­սուս Քրիս­տո­սի ար­յու­նը մեզ սրբում է ա­մեն մեղ­քից։ Ե­թե ա­սենք թե մեղք չու­ նենք, մեր ան­ձե­րը խա­բում ենք և ճշ­մար­տու­թյու­նը չկա մե­զա­ նում։ Ա­պա թե մեր մեղ­քե­րը խոս­տո­վա­նենք, Նա հա­վա­տա­րիմ է և­ար­դար, որ մեր մեղ­քե­րը թո­ղի մեզ, և սր­բի մեզ ա­մեն ա­նի­րա­ վու­թյու­նից» (Ա Հով­հան­նես 1.7–9)։ Ի՞նչ է մեզ սո­վո­րեց­նում այս հա­մա­րը 1) մարդ­կա­յին բնույ­թի, 2) Աստ­ծո նե­րո­ղամ­տու­թյան և 3) մեր կյան­քում Աստ­ծո զո­րու­թյան մա­սին։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Տա­ճարն ու ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րը հին Իս­րա­յե­լի կրո­նի անկ­յու­նա­ քա­րա­յին բա­ղադ­րիչ­ներն էին։ Բայց տա­ճարն ու դրա ծա­ռա­յու­թյուն­ նե­րը ոչ թե նպա­տակ էին, այլ մի­ջոց։ Եվ այդ նպա­տա­կը, ի­հար­կե, 90

Դաս 10

ժո­ղովր­դին ի­րենց ուխ­տի Աստ­ծո՝ Տեր Հի­սուս Քրիս­տո­սի հետ փրկա­ րար հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի տա­նե­լը և Նրա մաք­րա­գոր­ծող զո­րու­ թյունն ի­րենց կյան­քում ճա­նա­չելն էր։ Եվ մեզ դրդում է Աստ­ծուն սի­րել և Նրան երկր­պա­գել այն բա­նի գի­տակ­ցու­մը, թե ինչ է Աստ­ված ա­րել, ին­չից է Տե­րը մեզ փրկել։ Դա պատ­ճառ­նե­րից մեկն է, որ հին Իս­րա­յե­լում մար­դիկ մշտա­պես պատ­մում էին, թե Աստ­ված ինչ է ա­ րել ի­րենց անց­յա­լում։ Դա նաև օգ­նում էր նրանց գի­տակ­ցել Աստ­ծո բա­րու­թյունն ու սե­րը. դրանք շատ կարևոր էին ու­րա­խու­թյան և­ ե­ րախ­տա­գի­տու­թյան հա­մար, որ պետք է տա­րած­վեին նրանց երկր­ պա­գու­թյան փոր­ձա­ռու­թյան վրա։ Մեզ հա­մար այ­սօր մեղ­քի ներ­ման զգա­ցումն ու գնա­հա­տու­մը պետք է ե­րախ­տա­գի­տու­թյուն ա­ռա­ջաց­նի առ Աստ­ված, ինչ­պես նաև հույ­սի և­ ու­րա­խու­թյան զգա­ցո­ղու­թյուն։ Հե­տո հեշ­տա­նում է Տի­րո­ջը փա­ռա­բա­նե­լը և Նրա բնա­վո­րու­թյան գե­ղեց­կու­թյան հա­մար գնա­հա­տան­քի խոս­քեր ար­տա­հայ­տե­լը։ Եվ Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյան ու­րիշ ի՞նչ ա­վե­լի մեծ հայտ­նու­թյուն կա­րող ենք ու­նե­նալ, քան Հի­սու­ սին խա­չի վրա տես­նե­լը, Ով կրում է մեր մեղ­քե­րի պա­տի­ժը, որ­պես­ զի մենք ինք­ներս այդ պա­տի­ժը չկրենք։ Ան­կախ ձեր անց­յա­լի մեղ­քե­րից կամ ներ­կա­յիս բնա­վո­րու­թյու­ նից, խա­չի մոտ կա­րող եք լիա­կա­տար նե­րում գտնել, և հենց այս պա­հին։ Ին­չո՞ւ չըն­դու­նել այն նե­րու­մը, ո­րը Հի­սուսն ա­ռա­ջար­ կում է ձեզ հենց հի­մա։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 3

Գոհություն երգողների երկու մեծ խումբ Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 12.31–42 հա­մար­նե­րը։ Ին­չո՞ւ էր ե­րաժշ­տու­ թյունն այս տո­նա­կա­տա­րու­թյան այդ­քան կարևոր մաս։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Նեե­միա­յի ժա­մա­նակ­նե­րում երկր­պա­գու­թյան ծա­ռա­յու­թյան մաս էին կազ­մում եր­կու երգ­չախմ­բեր, ո­րոնք ի­րենց ե­րաժշ­տա­կան գոր­ ծիք­նե­րով շրջում էին Ե­րու­սա­ղե­մում՝ ե­րախ­տա­գի­տու­թյան եր­գեր եր­գե­լով։ Նրանք սկսում էին միև­նույն վայ­րից, հե­տո բա­ժան­վում էին. ա­մեն մե­կը գնում էր տար­բեր ուղ­ղու­թյամբ, բայց քայ­լում էր քա­ղա­ քի պարս­պի շուր­ջը։ Մի խմբի ղե­կա­վա­րը Եզ­րասն էր, ով գնում էր առջևից, իսկ մյուս խմբի հետևից գնում էր Նեե­միան։ Եր­կու երգ­ Դաս 10

91

չախմ­բե­րը կրկին հան­դի­պում էին Ձո­րի դռան մոտ և­ այն­տե­ղից ուղևոր­վում դե­պի տա­ճար։ Փո­ղե­րը փչող քա­հա­նա­նե­րը հա­մալ­րում էին յու­րա­քանչ­յուր շքերթ։ Հենց երգ­չախմ­բե­րը մտնում էին տա­ճար, նրանք կանգ­նում էին միմ­յանց դեմ-հան­դի­ման։ Դա գե­րա­զան­ցո­րեն կազ­մա­կերպ­ված երթ և­երկր­պա­գու­թյան ծա­ռա­յու­թյուն էր։ Որ­պես­զի պա­տաս­խա­նենք այն հար­ցին, թե ին­չու է ե­րաժշ­տու­ թյու­նը տո­նա­կա­տա­րու­թյան և­ երկր­պա­գու­թյան ծա­ռա­յու­թյան այդ­քան կարևոր մաս կազ­մում, պետք է դի­տար­կենք դրա ի­մաս­ տը տա­ճա­րի են­թա­տեքս­տում։ Ե­րաժշ­տու­թյու­նը տա­ճա­րում հա­ մերգ չէր, ո­րը մար­դիկ գա­լիս էին ըմ­բոշխ­նե­լու, ինչ­պես գնում են լսե­լու հա­մեր­գաս­րա­հում ներ­կա­յաց­ված Բեթ­հո­վե­նի 4-րդ սիմ­ֆո­ նիան։ Այլ երբ ե­րա­ժիշտ­ներն սկսում էին նվա­գել և­ եր­գել, մար­դիկ խո­նարհ­վում էին ա­ղոթք ա­նե­լու։ Դա նրանց երկր­պա­գու­թյան մի մասն էր կազ­մում։ Տա­ճա­րի և­ երկր­պա­գու­թյան գլխա­վոր գոր­ծո­ղու­թյու­նը վե­րա­ բե­րում էր զո­հա­բե­րու­թյուն­նե­րին, որն ինք­նին բա­վա­կա­նին տհաճ երևույթ է։ Ի վեր­ջո նրանք ա­նում էին ոչ այլ ինչ, քան ան­մեղ կեն­դա­ նի­նե­րի կո­կորդ­նե­րը կտրե­լը։ Այդ­պի­սի գե­ղե­ցիկ ե­րաժշ­տու­թյան առ­ կա­յու­թյու­նը, բա­ցի մարդ­կանց մտքե­րը դե­պի եր­կինք ուղ­ղե­լը, շատ կեր­պե­րով օգ­նում էր ամ­բողջ երկր­պա­գու­թյան փոր­ձա­ռու­թյունն ա­ վե­լի հա­ճե­լի դարձ­նել։ Աստ­վա­ծաշն­չում գտե՛ք այն­պի­սի օ­րի­նակ­ներ, երբ ե­րաժշ­տու­ թյու­նը ե­ղել է երկր­պա­գու­թյան կարևոր մաս։ Խոր­հե՛ք հատ­կա­ պես Ե­լից 15.1, Բ Մ­նա­ցոր­դաց 20.21, 22 և Հայտ­նու­թյուն 15.2–4 հա­մար­նե­րի շուրջ։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Ե՛վ երկ­րի վրա, և՛ երկն­քում ե­րաժշ­տու­թյու­նը երկր­պա­գու­թյան փոր­ձա­ռու­թյան մաս է կազ­մում։ Նկա­տե՛ք, որ վե­րը նշված տեքս­տե­ րում բո­լոր եր­գե­րը նվիր­ված են նրան, թե ինչ է Տերն ա­րել Իր ժո­ղովր­ դի հա­մար, նե­րառ­յալ նրանց «գա­զա­նի դեմ» հաղ­թա­նակ շնոր­հե­լը (ի վեր­ջո ու­րիշ ի՞նչ կերպ նրանք կա­րող էին ստա­նալ այդ հաղ­թա­ նա­կը)։ Դա հնչում էր որ­պես փա­ռա­բա­նու­թյուն առ Աստ­ված Նրա փրկու­թյան հա­մար։ Թվար­կե՛ք մի քա­նի բան, ո­րոնք Աստ­ված ա­րել է ձեզ հա­մար, և­ ո­րոնք հիա­նա­լի պատ­ճառ են Նրան փա­ռա­բա­նու­թյուն եր­գե­լու հա­մար։ 92

Դաս 10

ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 4

Զոհաբերությունները որպես երկրպագության մաս

Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 12.43 հա­մա­րը։ Ի՞նչն էր հա­տուկ «մե­ծա­մեծ զո­հեր» մա­տու­ցե­լու մեջ որ­պես ի­րենց երկր­պա­գու­թյան տո­նա­ կա­տա­րու­թյան մաս։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Զո­հա­բե­րու­թյու­նը երկր­պա­գու­թյան ա­մե­նա­կարևոր մասն էր տա­ ճա­րի ժա­մա­նակ­նե­րում։ Կի­րառ­վում էին մի քա­նի տար­բեր զո­հա­բե­ րու­թյուն­ներ կա՛մ ներ­ման խոստ­ման, կա՛մ Աստ­ծո հետ ու­նե­ցած բա­րե­կա­մու­թյան և Նրա հան­դեպ ե­րախ­տա­գի­տու­թյան ու­րա­խու­ թյուն ար­տա­հայ­տե­լու հա­մար։ Զո­հա­բե­րու­թյուն­նե­րը տրա­մադ­րում էին երկր­պա­գու­թյան նյու­թը, քա­նի որ երկր­պա­գող­նե­րին հի­շեց­նում էին Աստ­ծո ճշմար­տու­թյան մա­սին, և թե Ով է Աստ­ված, նաև մատ­ նան­շում էին Խոս­տաց­ված Սեր­մին՝ Մե­սիա­յին, Ով պետք է զո­հա­բե­ րեր Իր կյանքն ի­րենց հա­մար, ո­րով­հետև Նա Աստ­ծո Գառն է։ Կար­դա­ցե՛ք Հով­հան­նես 1.29, 36, Ա Կորն­թա­ցիս 5.7 և Հայտ­նու­ թյուն 5.6, 12, 13 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են դրանք մեզ սո­վո­րեց­նում այն մա­սին, թե ում էին մատ­նան­շում այդ զո­հե­րը։ Ե­թե հին Իս­րա­ յե­լի ժո­ղո­վուր­դը կա­րող էր ու­րա­խա­նալ կեն­դա­նու մա­հով, մահ, միայն ո­րը կա­րող էր այդ­քան ճշմար­տու­թյուն բա­ցա­հայ­տել, ա­ պա նրան­ցից որ­քա՞ն ա­վե­լի շատ պատ­ճառ մե՛նք ու­նենք ու­րա­ խա­նա­լու հա­մար։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Նկա­տե՛ք նաև, թե քա­նի ան­գամ է ու­րա­խու­թյան և­ ու­րա­խա­նա­ լու գա­ղա­փա­րը հան­դի­պում միայն Նեե­միա 12.43 հա­մա­րում։ Սա նշա­նա­կում է, որ ակ­նա­ծան­քի և մի­գու­ցե աստ­վա­ծա­վա­խու­թյան հետ մեկ­տեղ, ո­րը մար­դիկ զգում էին ի­րենց երկր­պա­գու­թյան ծա­ ռա­յու­թյան ժա­մա­նակ (ի վեր­ջո, ի­րենց մեղ­քե­րի հա­մար կեն­դա­նի սպա­նե­լը հան­դի­սա­վոր ա­րա­րո­ղու­թյուն էր), նրանք պետք է նաև ու­ րա­խա­նա­յին։ Երբ մենք մո­տե­նում ենք Աստ­ծուն, պետք է դա ա­նենք երկ­յու­ղով, ակ­նա­ծան­քով, ինչ­պես նաև ու­րա­խու­թյամբ։ Սաղ­մոս 95-ը ցույց է տա­լիս, որ պաշ­տա­մուն­քի ճշմա­րիտ ա­րա­րո­ղա­կար­գը նե­րա­ռում է եր­գե­ցո­ղու­թյուն, ու­րախ գոչ­յուն­ներ և­ ե­րաժշ­տու­թյամբ Աստ­ծուն պատ­վե­լը (­Սաղ­մոս 95.1), ինչ­պես նաև Տի­րոջ ա­ռաջ խո­ Դաս 10

93

նարհ­վելն ու ծնկի գա­լը (­Սաղ­մոս 95.6)։ Ու­րա­խու­թյան և­ակ­նա­ծան­ քի միջև հա­վա­սա­րակշ­ռու­թյան ձեռք­բեր­ման ջան­քե­րը շատ կարևոր են մեր Ա­րար­չին պաշ­տե­լու, փա­ռա­բա­նե­լու և­երկր­պա­գե­լու հա­մար։ Երբ մտա­ծում ենք, որ ա­մեն ին­չի Ա­րա­րի­չը (տե՛ս Հով­հան­նես 1.1–3) կախ­վեց խա­չից՝ մեռ­նե­լու Իր ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան մեղ­քե­ րի հա­մար, ի՞նչ հույ­զեր ենք ա­ռա­ջին հեր­թին վե­րապ­րում։ Ի՞նչ դեր կա­րող է և պետք է ու­րա­խու­թյու­նը խա­ղա Խա­չի՝ մեր փոր­ ձա­ռու­թյան մեջ։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 5

Քահանաներն ու ղևտացիները որպես երկրպագության մաս

Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 12.44–47 հա­մար­նե­րը։ Ին­չո՞ւ Հու­դան ու­ րա­խա­ցավ «քա­հա­նա­նե­րի և ղև­տա­ցի­նե­րի վրա, որ կանգ­նել էին»։ Ին­չո՞ւ էին նրանք կարևոր։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Ի՞նչ էր խորհր­դան­շում քա­հա­նա­նե­րի (ով­քեր ղևտա­ցի­ներ էին) գոր­ծը։ Տե՛ս Եբ­րա­յե­ցիս 9.1–11 հա­մար­նե­րը։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

«Քրիս­տո­սի բա­րե­խո­սու­թյու­նը մար­դու հա­մար վե­րին սրբա­րա­ նում նույն­քան էա­կան է փրկու­թյան ծրագ­րում, որ­քան Նրա մա­հը խա­չի վրա: Իր մա­հով Նա սկսեց այն գոր­ծը, որն Իր հա­րու­թյու­նից հե­տո գնաց ա­վար­տե­լու երկն­քում: Մենք պետք է հա­վա­տով մտնենք «վա­րա­գույ­րի ներ­սի կող­մը, ուր որ մեզ հա­մար ա­ռաջ­նորդ մտավ Հի­ սու­սը» (Եբ­րա­յե­ցիս 6.20)»։ Է­լեն Ուայթ, Մեծ պայ­քար, էջ 489։ Եվ կրկին, թեև այն ժա­մա­նակ մարդ­կանց, ան­կաս­կած, բաց­ված չէր այն­քան լույս, որ­քան բաց­ված է մեզ, միև­նույնն է, նրանք հաս­կա­ նում էին, որ ղևտա­ցի­նե­րի գոր­ծը (միայն ով­քեր կա­րող էին ծա­ռա­յել տա­ճա­րում) շատ կարևոր էր։ Նրանք ու­րախ էին, որ Աստ­ծո գոր­ծը պետք է կա­տար­վի նրանց մի­ջո­ցով։ Ազգն Աստ­ծո հետ ժա­մա­նակ էր անց­կաց­նում Նրա խոս­քը կար­ դա­լով, ա­ղո­թե­լով, երկր­պա­գե­լով և­ի­րեն Աստ­ծուն վե­րան­վի­րա­բե­րե­ լով։ Այս ա­մե­նի մեջ նրանք գի­տակ­ցե­ցին, որ տա­ճա­րի ծա­ռա­յող­ներն ա­նու­շադ­րու­թյան են մատն­վել, և նրանց պետք է վե­րա­կանգ­նել։ Այժմ, երբ նրանք նո­րից հաս­տատ­վե­ցին, ժո­ղո­վուր­դը ցնծում էր այն 94

Դաս 10

կարևոր գոր­ծի հա­մար, որ ղևտա­ցի­նե­րը պետք է ա­նեին ի­րենց հա­ մար։ Աստ­ված ցույց տվեց ազ­գին, որ տա­ճա­րի ծա­ռա­յող­ներն Իր նա­ խան­շած երկր­պա­գու­թյան մաս են կազ­մում։ Ցա­վոք, ծա­ռա­յող­նե­րին, Խոս­քի ու­սու­ցիչ­նե­րին և­ե­րա­ժիշտ­նե­րին հա­ճախ պատ­շաճ ու­շադ­րու­թյուն չի դարձ­վում։ Նույ­նիսկ Նեե­միա­ յի ժա­մա­նակ­նե­րում ղևտա­ցի­նե­րի վճա­րը եր­բեմն ե­ղել է բա­վա­րար, եր­բեմն՝ շատ քիչ։ Ղև­տա­ցի­նե­րը շատ ժա­մա­նակ ստիպ­ված են ե­ղել անց­նել այլ գոր­ծե­րի՝ ի­րենց ըն­տա­նիք­ներն ա­պա­հո­վե­լու հա­մար, ո­ րով­հետև մար­դիկ դա­դա­րել էին տա­սա­նորդ և­ըն­ծա տալ։ Ա­ռանց տա­սա­նորդ­նե­րի և­ ըն­ծա­նե­րի հա­մաշ­խար­հա­յին ե­կե­ղե­ ցին գո­յու­թյուն ու­նե­նալ չի կա­րող։ Ե­թե ու­զում ենք, որ մեր ծա­ռա­ յող­նե­րը շա­րու­նա­կեն ծա­ռա­յել ե­կե­ղե­ցում, ա­պա պետք է ա­ջակ­ցենք նրանց դրա­մա­կան օգ­նու­թյամբ այն­պես, ինչ­պես բա­նա­վոր գնա­հա­ տան­քով։ Ե­կե­ղե­ցին կա­րող է եր­բեք կա­տար­յալ չդառ­նալ, սա­կայն դա չպետք է նսե­մաց­նի Աստ­ծուն ըն­ծա­յե­լը, որ­պես­զի Նրա գործն ա­ ռաջ գնա ամ­բողջ աշ­խար­հում։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 6

Հետագա ուսումնասիրության համար Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Քայ­լեր դե­պի Քրիս­տոս գրքի 83-95 է­ջե­ րի «Ա­ճե­լով Քրիս­տո­սում» գլու­խը։ «Քրիս­տո­սի խա­չը փրկված­նե­րի ու­սում­նա­սի­րու­թյան ա­ռար­կան ու փա­ռա­բա­նու­թյան երգն է լի­նե­լու ամ­բողջ հա­վեր­ժու­թյան ըն­թաց­ քում: Փա­ռա­վոր­յալ Քրիս­տո­սի մեջ նրանք տես­նե­լու են խաչ­յալ Քրիս­ տո­սին: Եր­բեք չի մո­ռաց­վի, որ Նա, ով Իր զո­րու­թյամբ ստեղ­ծել ու պա­հել էր անս­կիզբ ու ան­ծայր տիե­զեր­քի ան­հա­մար աշ­խարհ­նե­րը, Աստ­ծո Սի­րե­լին, երկն­քի Վե­հա­փա­ռու­թյու­նը, Նա, Ում քե­րով­բե­ներն ու լու­սա­շող սե­րով­բե­նե­րը հիաց­մուն­քով երկր­պա­գում էին, խո­նար­ հեց­րեց Ի­րեն` վե­հաց­նե­լու ըն­կած մար­դուն, որ Նա կրեց մեղ­քի պա­ տիժն ու ա­մո­թը, և Հայ­րը ե­րե­սը ծած­կեց Ի­րե­նից, մինչև որ կո­րած աշ­խար­հի վշտե­րը փշրե­ցին Նրա սիր­տը և խ­լե­ցին Նրա կյան­քը Գող­գո­թա­յի խա­չի վրա: Այն, որ բո­լոր աշ­խարհ­նե­րի Ս­տեղ­ծո­ղը, բո­ լոր ճա­կա­տագ­րե­րի Դա­տա­վո­րը մի կողմ դրեց Իր փառ­քը, և մար­դու հան­դեպ սի­րուց դրդված` խո­նար­հեց­րեց Իր ան­ձը, ընդ­միշտ ա­ռա­ ջաց­նե­լու է տիե­զեր­քի զար­մանքն ու հիաց­մուն­քը: Նա­յե­լով ի­րենց Փրկ­չին ու Նրա դեմ­քին տես­նե­լով Հոր հա­վեր­ժա­կան փառ­քը, տես­ Դաս 10

95

նե­լով Նրա գա­հը, որ հաս­տատ­ված է հա­վիտ­յանս հա­վի­տե­նից, և­ի­ մա­նա­լով, որ Նրա թա­գա­վո­րու­թյա­նը վերջ չի լի­նե­լու, փրկված­նե­րի ժո­ղո­վուր­դը հիաս­քանչ օրհ­ներգ է թնդաց­նում. «Ար­ժա­նի է, ար­ժա­նի է Գա­ռը, որ մորթ­վեց և փր­կագ­նեց մեզ Աստ­ծուն Իր ա­մե­նա­թանկ ար­յու­նով»»։ Է­լեն Ուայթ, Մեծ պայ­քար, էջ 651, 652։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Դա­սա­րա­նում խո­սե՛ք երկր­պա­գու­թյան ժա­մա­նակ ակ­նա­ծան­ քի և­ ու­րա­խու­թյան միջև ճիշտ հա­վա­սա­րակշ­ռու­թյու­նը գտնե­լու մա­սին։ Կամ խոր­հե՛ք այս հար­ցի շուրջ՝ այ­նուա­մե­նայ­նիվ, ակ­նա­ ծանքն ու ու­րա­խու­թյունն ի­րար բա­ցա­ռո՞ւմ են։ 2. Իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րը Ե­րու­սա­ղե­մի պա­րիս­պը հանձ­նե­ցին Աստ­ծո պաշտ­պա­նու­թյա­նը նա­վա­կա­տի­քի ա­րա­րո­ղու­թյամբ և­ այդ­ պի­սով ըն­դու­նե­ցին, որ պա­րիսպն ա­նօ­գուտ է, ե­թե Աստ­ված չի պաշտ­պա­նում այն։ Սո­ղո­մո­նը հրա­շա­լի կեր­պով ար­տա­հայ­տել է այդ միտ­քը. «Ե­թե Տե­րը չշի­նի տու­նը, զուր են աշ­խա­տում նրա շի­ նող­նե­րը։ Ե­թե Տե­րը չպահ­պա­նի քա­ղա­քը, զուր է ան­քուն լի­նում պա­հա­պա­նը» (­Սաղ­մոս 127․1)։ Ի՞նչ պետք է սա մեզ ա­սի Տի­րոջ հա­մար կա­տա­րած մեր ձեռ­նար­կում­նե­րի մա­սին։ 3. Ի՞նչ դեր ու­նի ե­րաժշ­տու­թյու­նը ձեր տե­ղա­կան ե­կե­ղե­ցու երկր­ պա­գու­թյան փոր­ձա­ռու­թյան մեջ։ 4. Սուրբ Գիր­քը հստակ է՝ Հի­սու­սը մեր Քա­հա­նա­յա­պետն է երկ­նա­ յին սրբա­րա­նում։ Հատ­կա­պես ի՞նչ է Նա ա­նում այն­տեղ մեզ հա­ մար։ Երկ­րա­յին տա­ճա­րում քա­հա­նա­նե­րի ծա­ռա­յու­թյու­նը ի՞նչ կա­րող է մեզ սո­վո­րեց­նել այն մա­սին, թե ինչ է ա­նում Հի­սու­սը մեզ հա­մար երկ­նա­յին տա­ճա­րու­մ։

96

Դաս 10

ԴԱՍ 11 ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 7–13

ՀԱ­ՎԱ­ՏՈՒ­ՐԱՑ ԺՈ­ՂՈ­ՎՈՒՐ­ԴԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Նեե­միա 13.1–9, Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 23.3–6, Նեե­միա 13.10– 14, Թվոց 18.21–24, Նեե­միա 13.15–22, Հով­հան­նես 5.5–16։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Եվ ղևտա­ցի­նե­րին հրա­մա­յե­ցի, որ սրբվեն ու գան դռնե­ րում պա­հա­պա­նու­թյուն ա­նեն, շա­բաթ օ­րը սրբե­լու հա­մար։ Սա էլ հի­շիր ինձ հա­մար, ով իմ Աստ­ված, և­ինձ ո­ղոր­միր Քո մեծ ո­ղոր­մու­թյան հա­մե­մատ» (­Նեե­միա 13.22)։ 12-րդ և 13-րդ գ­լուխ­նե­րի միջև ըն­կած ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում Նեե­միան վե­րա­դառ­նում է Բա­բե­լոն։ Թեև մենք չգի­տենք, թե որ­քան ժա­մա­նակ է նա մնում այն­տեղ, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, երբ վե­րա­դառ­ նում է (հա­վա­նա­բար մո­տա­վո­րա­պես ՔԱ 430–425թթ.), ժո­ղո­վուրդն զբաղ­ված էր հա­վա­տու­րա­ցու­թյամբ։ Նրանք ուխտ էին կա­պել Աստ­ ծո հետ հետև­յալ հար­ցե­րում. ա­ռա­ջին՝ նրանք չպետք է ա­մուս­նա­ նա­յին կռա­պաշտ ազ­գե­րի հետ, երկ­րորդ՝ պետք է զգու­շու­թյամբ պա­հեին շա­բա­թը, և­եր­րորդ՝ հոգ տա­նեին տա­ճա­րի և դ­րա անձ­նա­ կազ­մի մա­սին տա­սա­նոր­դով և­ ըն­ծա­նե­րով (­Նեե­միա 10), սա­կայն խախ­տել էին բո­լոր ե­րեք խոս­տում­նե­րը։ Իր վե­րա­դար­ձին Նեե­միան գտավ, որ մարդ­կանց նվիր­վա­ծու­ թյունն առ Աստ­ված թու­լա­ցել է։ Մար­դիկ դա­դա­րել էին տա­սա­նորդ ու ըն­ծա­ներ վե­րա­դարձ­նել, սկսել էին տա­ճա­րի սրահ­ներն այլ նպա­ տակ­նե­րի հա­մար օգ­տա­գոր­ծել, դա­դա­րել էին շա­բա­թը պատ­շաճ կեր­պով պա­հել և նույ­նիսկ վե­րա­դար­ձել էին ի­րենց շար­ջա­պա­տող ազ­գե­րի հետ ա­մուս­նու­թյուն­նե­րին։ Ա­մե­նա­վատն ա­ռաջ­նորդ­ներն էին, ում նա ի­րե­նից հե­տո թո­ղել էր, ով­քեր էլ նպաս­տում էին Աստ­ծո հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի անկ­մա­նը։ Զար­մա­ նա­լի չէ, որ Նեե­միան սար­սա­փած էր, երբ բա­ցա­հայ­տեց, թե որ­քան բան է փոխ­վել։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, դա ըն­դու­նե­լու փո­խա­րեն, ևս մեկ ան­գամ, ինչ­պես պա­հան­ջում էր նրա բնա­վո­րու­թյու­նը, նա գոր­ծեց ի փառս Աստ­ծո։ Դաս 11

97

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 8

Տաճարի խեղաթյուրված առաջնորդությունը Նեե­միա 13-րդ գ­լուխն սկսվում է ի­րենց մեջ գտնվող ամ­մո­նա­ցի և մո­վա­բա­ցի օ­տա­րա­կան­նե­րի/կռա­պաշտ­նե­րի մա­սին մտա­հո­գու­ թյամբ (­Նեե­միա 13.1–3)։ Այս տեքս­տե­րում խոս­վում է ոչ թե Աստ­ծուն հետևող այլ ազ­գե­րի կամ ռա­սա­նե­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րին ի­րեն­ցից ա­ռանձ­նաց­նե­լու, այլ նրանց հե­ռաց­նե­լու մա­սին, ով­քեր հետևում էին այլ հա­վա­տի, դար­ձի ե­կած­ներ չէին, այլ կռա­պաշտ­ներ (տե՛ս նաև Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 23.3–6)։ Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 13.1–9 հա­մար­նե­րը։ Ով­քե՞ր էին Ե­ղիա­սիբն ու Տու­բիան։ Ին­չո՞ւ էր նրանց ա­րածն ա­նըն­դու­նե­լի։ Աչ­քի՛ անց­ կաց­րեք Նեե­միա 2.10, 19, 3.1, 12.10, 22, 13.28 հա­մար­նե­րը։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Ե՛վ Ե­ղիա­սի­բը, և՛ Տու­բիան հայտ­նի դեմ­քեր են Նեե­միա­յի գրքում։ Ե­ղիա­սիբն ազ­գի քա­հա­նա­յա­պետն էր, ինչ­պես նաև պա­տաս­խա­ նատ­վու­թյուն էր կրում տա­ճա­րի հա­մար։ Տու­բիան նշվում է որ­պես Նեե­միա­յի ամ­մո­նա­ցի թշնա­մի, ով բուռն կեր­պով ընդ­դի­մա­նում էր Ե­րու­սա­ղե­մում ի­րա­կա­նաց­վող նրա աշ­խա­տանք­նե­րին։ Ե­ղիա­սի­բի և Տու­բիա­յի միջև դա­շին­քը են­թադ­րում է ա­մուս­նու­թյամբ հաս­տատ­ ված հա­րա­բե­րու­թյուն։ Թեև ա­մուս­նա­կան կա­պի մա­սին գրա­ռում­ներ չեն պահ­պան­վել, մենք գի­տենք, որ Տու­բիան հրեա­կան ա­նուն է (ո­րը նշա­նա­կում է «­Տե­րը բա­րի է»), և­ա­մե­նայն հա­վա­նա­կա­նու­թյամբ նա ու­ներ հրեա­ կան ծա­գում։ Հա­մար­վում է, որ նրա կնոջ ըն­տա­նի­քը, որ Ա­րա­հի սերն­դից էր, թեև չճա­նաչ­ված, կապ ու­ներ Ե­ղիա­սի­բի ըն­տա­նի­քի հետ։ Բա­ցի այդ, Նեե­միա­յի մյուս ընդ­դի­մա­դի­րը՝ Սա­նա­բա­ղատ Ո­րո­ նա­ցին, ու­ներ դուստր, ով ա­մուս­նա­ցած էր Ե­ղիա­սի­բի թո­ռան հետ։ Ուս­տի Նեե­միա­յի շուրջ պտտվող բան­սար­կու­թյուն­նե­րը պետք է որ շատ ճնշող լի­նեին, քա­նի որ երկ­րի բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տոն­յա­նե­ րը բա­րե­կա­մա­կան կա­պեր էին հաս­տա­տել և դուրս ե­կել Նեե­միա­յի ա­ռաջ­նոր­դու­թյան դեմ։ Կա­ռա­վար­չի բա­ցա­կա­յու­թյան ժա­մա­նակ քա­հա­նա­յա­պե­տը Տու­ բիա­յին տվել էր տա­ճա­րի սրահ­նե­րից մե­կը, ո­րը նա­խա­տես­ված էր տա­սա­նոր­դը, նվեր­ներն ու ըն­ծա­նե­րը պա­հե­լու հա­մար։ Տու­բիա­յին 98

Դաս 11

տրվել էր մշտա­կան բնա­կու­թյան ի­րա­վունք տա­ճա­րում, և ս­րա­նով նա հաս­տատ­վել էր որ­պես ազ­գի ա­ռաջ­նորդ­նե­րից մե­կը։ Նեե­միա­յի թշնա­մի­նե­րը վեր­ջա­պես հա­սել էին ի­րենց ու­զա­ծին՝ հե­ռաց­նել Նեե­ միա­յին և կա­ռա­վա­րել ան­ձամբ։ Բա­րե­բախ­տա­բար Նեե­միան չէր պատ­րաստ­վում ձեռ­քե­րը ծա­լած սպա­սել։ Աստ­ծո ժո­ղո­վուր­դը՝ թե՛ հրեա­նե­րը հին Իս­րա­յե­լում, թե՛ քրիս­ տոն­յա­նե­րը, ով­քեր հա­ջոր­դե­ցին նրանց նորկ­տա­կա­րան­յան ժա­մա­նակ­նե­րի ըն­թաց­քում և դ­րա­նից հե­տո, ին­չո՞ւ էր սուրբ պատ­մու­թյան ողջ ըն­թաց­քում այդ­քան հեշ­տու­թյամբ շեղ­վում ճա­ նա­պար­հից։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք մենք խու­սա­փել նրանց սխա­լից։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 9

Ղևտացիներն ագարակներում Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 13.10–14 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է այս­տեղ փոր­ ձում վե­րա­կանգ­նել Նեե­միան։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Եր­գիչ­նե­րը, դռնա­պան­նե­րը և տա­ճա­րի մյուս ծա­ռա­յող­նե­րը ստիպ­ված վե­րա­դար­ձել էին ի­րենց հո­ղե­րում աշ­խա­տե­լուն, որ­պես­ զի կա­րո­ղա­նան կե­րակ­րել ի­րենց ըն­տա­նիք­նե­րը, ո­րով­հետև Աստ­ծո գոր­ծը չէր ֆի­նան­սա­վոր­վում։ Տա­սա­նորդ­նե­րի և­ըն­ծա­նե­րի ողջ հա­ մա­կար­գը, որն այդ­քան մեծ ե­ռան­դով էր հիմ­նադր­վել, այժմ քայ­քայ­ վել էր։ Նեե­միան պետք է նո­րից սկսեր։ Սեն­յա­կից ա­մեն ինչ դուրս շպրտե­լը հու­սա­հա­տու­թյուն է ցույց տա­լիս։ «Ոչ միայն տա­ճարն էր պղծվել, այլ նաև ըն­ծա­ներն էին սխալ օգ­ տա­գործ­վել։ Սա նպա­տա­կաուղղ­ված էր խա­թա­րե­լու ժո­ղովր­դի նվի­ րատ­վու­թյան հո­գին։ Նրանք կորց­րել էին ի­րենց նվիր­վա­ծու­թյունն ու ե­ռան­դը, և դժ­կա­մու­թյամբ էին վե­րա­դարձ­նում ի­րենց տա­սա­նորդ­ նե­րը։ Տի­րոջ տան գան­ձատ­նե­րը վատ էին մա­տա­կա­րար­վում, եր­գիչ­ նե­րից շա­տե­րը և տա­ճա­րի այլ ծա­ռա­յող­ներ, չստա­նա­լով բա­վա­րար վար­ձատ­րու­թյուն, թո­ղել էին Աստ­ծո գործն այլ տեղ աշ­խա­տե­լու հա­ մար»։ Է­լեն Ուայթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ, էջ 670։ Հե­տաքր­քիր է տես­նել, որ ողջ Հու­դան նո­րից միա­բան­վեց և կա­ռու­ցեց այն, ին­չը քանդ­վել էր։ Ժո­ղո­վուր­դը Նեե­միա­յի կողմն էր՝ ընդ­դեմ Տու­բիա­յի և Ե­ղիա­սի­բի, ո­րով­հետև նրանք գի­տակ­ցել էին, որ Նեե­միան ա­րել էր իր ու­ժե­րի սահ­ման­նե­րում ա­մեն ինչ ի­րենց Դաս 11

99

օգ­տի հա­մար։ Բա­ցի այդ, Նեե­միան վստա­հում էր տա­ճա­րի վե­ րա­կա­ցու­նե­րի պաշ­տոնն այն­պի­սի մարդ­կանց, ում հա­վա­տա­րիմ և վս­տա­հե­լի էր հա­մա­րում։ Նրանց հանձ­նա­րար­ված էր հա­վա­քել տա­սա­նորդ­ներն ու ըն­ծա­նե­րը, հա­վաս­տիա­նալ, որ դրանք պատ­ շա­ճո­րեն պահ­ված են, և­այդ մի­ջոց­նե­րը բա­ժան­վում են հա­մա­պա­ տաս­խան կող­մե­րին։ Այլ խոս­քե­րով, Նեե­միան ե­կավ և­ ա­սես մեկ հար­վա­ծով ար­մա­տա­խիլ ա­րեց ա­ռաջ­նոր­դու­թյան կո­ռում­պաց­ված հա­մա­կար­գը։ Թեև Նեե­միան հա­վա­տա­րիմ մարդ­կանց էր նշա­նա­կել տա­ճա­րի կա­ռա­վար­ման վրա, կո­ռում­պաց­ված քա­հա­նա­յա­պե­տը՝ Ե­ղիա­սի­բը, շա­րու­նա­կում էր պաշ­տո­նա­վա­րել, ո­րով­հետև այն փո­խանց­վել էր Ա­ հա­րո­նի սե­րունդ­նե­րի մի­ջո­ցով։ Նրա գոր­ծու­նեու­թյու­նը տա­ճա­րում կա­րող էր տու­ժել, քա­նի որ Նեե­միան այլ մարդ­կանց էր նշա­նա­կել քա­հա­նա­յա­պե­տի ո­րոշ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն­նե­րի վրա, սա­կայն նա շա­րու­նա­կում էր մնալ քա­հա­նա­յա­պե­տը։ Նեե­միան ա­ղո­թեց. «Ով Աստ­ված իմ, հի­շիր ինձ սրա հա­մար, և մի՛ ջնջիր իմ բա­րե­գոր­ծու­թյուն­նե­րը, որ ա­րի իմ Աստ­ծո տա­նը և նրա ծա­ռա­յու­թյու­նում» (­Նեե­միա 13.14)։ Ի՞նչն էր այդ­քան մարդ­ կա­յին այս ա­ղոթ­քում։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 10

Տասանորդ և ընծաներ Տա­ճա­րի ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րում Նեե­միա­յի ա­րած բա­րե­փո­խում­նե­ րը նե­րա­ռում էին նաև տա­սա­նորդ­նե­րի և­ ըն­ծա­նե­րի հա­մա­կար­գի ի­րա­կա­նա­ցու­մը։ Կար­դա­ցե՛ք Թվոց 18.21–24, Մա­ղա­քիա 3.10, Մատ­թեոս 23.23, Ա Կորն­թա­ցիս 9.7–14, Բ Կորն­թա­ցիս 9.6–8 և Եբ­րա­յե­ցիս 7.1, 2 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են սո­վո­րեց­նում մեզ այս տեքս­տե­րը տա­սա­ նոր­դի և­ ըն­ծա­նե­րի կարևո­րու­թյան մա­սին, ոչ միայն տա­ճա­րի ծա­ռա­յու­թյան հա­մար, այլ նաև այ­սօր։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Ա­ռանց տա­սա­նորդ­նե­րի և­ ըն­ծա­նե­րի տա­ճա­րը չէր կա­րող գոր­ ծել։ Երբ դա­դա­րե­ցին տա­սա­նորդ վե­րա­դարձ­նել, տա­ճա­րի ծա­ 100

Դաս 11

ռա­յու­թյուն­ներն ան­կա­նոն դար­ձան, և­ ամ­բողջ երկր­պա­գու­թյան հա­մա­կար­գը վտան­գի տակ էր։ Քա­նի որ տա­ճա­րի անձ­նա­կազմն այլ գործ էր փնտրում սե­փա­կան ըն­տա­նի­քը կե­րակ­րե­լու հա­մար, նրանք չէին կա­րող հոգ տա­նել տա­ճա­րի մա­սին։ Հետևան­քը ե­ղավ այն, որ Աստ­ծո երկր­պա­գու­թյու­նը թու­լա­ցավ։ «­Տա­սա­նորդ­նե­րի հա­մա­կար­գը գե­ղե­ցիկ է իր պար­զու­թյան մեջ։ Դրա ար­դա­րու­թյու­նը բա­ցա­հայտ­վում է հա­րուստ­նե­րի և­աղ­քատ­նե­ րի նկատ­մամբ դրա հա­մա­չափ պա­հան­ջի մեջ։ Մենք Աստ­ծուն պետք է տա­սա­նորդ վե­րա­դարձ­նենք մեզ օգ­տա­գործ­ման հանձն­ված Իր սե­ փա­կա­նու­թյան հա­մա­պա­տաս­խան։ Երբ Աստ­ված տա­սա­նորդ տա­լու կոչ է ա­նում (­Մա­ղա­քիա 3.10), Նա չի վկա­յա­կո­չում ե­րախ­տա­գի­տու­թյու­նը կամ ա­ռա­տա­ձեռ­նու­թյու­ նը։ Թեև ե­րախ­տա­գի­տու­թյու­նը պետք է լի­նի առ Աստ­ված ու­նե­ցած մեր բո­լոր դրսևո­րում­նե­րի մա­սը, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, մենք տա­սա­նորդ վե­րա­դարձ­նում ենք, ո­րով­հետև Աստ­ված է այդ­պես պատ­վի­րել։ Տա­ սա­նոր­դը պատ­կա­նում է Աստ­ծուն, և Նա պա­հան­ջում է, որ­պես­զի մենք այն Ի­րեն վե­րա­դարձ­նենք»։ ՅՕԱ հա­վա­տամք... (2-րդ հ­րա­տա­ րակ­չու­թյուն) (­Բոյ­սե, Այ­դա­հո, Խա­ղա­ղօվ­կիա­նոս­յան հրա­տա­րակ­չու­ թյուն® կազ­մա­կեր­պու­թյուն, 2005թ.), էջ 304։ Ճիշտ այն­պես, ինչ­պես պա­տա­հեց իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի տա­ճա­րի հետ, մեր ե­կե­ղե­ցին ևս ցի­րու­ցան կլի­նի ա­ռանց ան­դամ­նե­րի տա­ սա­նորդ­նե­րի և­ ըն­ծա­նե­րի։ Մեր ե­կե­ղե­ցի­նե­րի ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րը չեն շա­րու­նակ­վի ա­ռանց այն մարդ­կանց, ով­քեր վճար­վում են Աստ­ ծո ե­կե­ղե­ցու ո­րակ­յալ ծա­ռա­յու­թյան, Նրա ծրագ­րե­րի և ղե­կա­վար­ ման մեջ ժա­մա­նակ ներդ­նե­լու հա­մար։ Աստ­ծո երկր­պա­գու­թյան ո­րա­կը ևս­ ան­կում կապ­րի։ Սա­կայն, ինչն ա­մե­նա­կարևորն է, ա­ ռանց տա­սա­նորդ­նե­րի և­ ըն­ծա­նե­րի ա­վե­տա­րան­չու­թյուն գո­յու­ թյուն չի ու­նե­նա։ Ա­վե­լին, մենք տա­սա­նորդ տա­լիս ենք, ո­րով­հետև Աստ­ված Իր Խոս­քում հիմ­նադ­րել է այդ հա­մա­կար­գը։ Կան բա­ներ, ո­րոնք Աստ­ ված չպետք է բա­ցատ­րի, թե ին­չու է սահ­մա­նել։ Նա ակն­կա­լում է, որ մենք կվստա­հենք, որ Ինքն ա­մեն ինչ վե­րահս­կում է։ Մենք պետք է պար­զենք և տե­ղե­կաց­ված լի­նենք, թե ինչ­պես է գոր­ծում հա­մա­կար­ գը, բայց դրա­նից հե­տո հանձ­նենք այն Նրա ձեռ­քը։ Ին­չո՞ւ է տա­սա­նորդն այդ­քան կարևոր մեր սե­փա­կան հոգևո­րու­ թյան, ինչ­պես նաև առ Աստ­ված ու­նե­ցած մեր վստա­հու­թյան չա­ փի հա­մար։ Դաս 11

101

ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 11

Խաղողի ճմռումը շաբաթ օրը Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 13.15, 16 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ խնդրի է անդ­ րա­դառ­նում Նեե­միան այս­տեղ։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Հեշտ չէ Աստ­ծո կող­մում կանգ­նել, երբ փոք­րա­մաս­նու­թյուն եք կազ­մում։ Քա­նի որ Աստ­ված ա­սել էր, որ շա­բա­թը պետք է սուրբ օր լի­նի, երբ ոչ ոք ոչ մի գործ չպետք է ա­ներ, Նեե­միան մտադր­վել էր հա­վաս­տիա­նալ, որ այս պատ­վի­րա­նին հետևում են Ե­րու­սա­ղե­մում։ Կաս­կած չկա, որ նա բա­րո­յա­կան պար­տա­կա­նու­թյուն էր զգում իր ստանձ­նած պաշ­տո­նի և դ­րա ի­րա­վա­սու­թյան շրջա­նակ­նե­րում գոր­ ծե­լու հա­մար։ Շա­բաթն ա­րար­վեց որ­պես ա­րար­ման շա­բա­թի գա­գաթ­նա­կետ, ո­րով­հետև այն յու­րա­հա­տուկ օր էր, երբ յու­րա­քանչ­յուր մարդ պետք է նո­րոգ­վեր և վերս­տին ա­րար­վեր՝ ժա­մա­նակ անց­կաց­նե­լով Աստ­ծո հետ այն­պես, ինչ­պես չի կա­րող, երբ խո­րա­սուզ­ված է իր զբաղ­մունք­ նե­րում և­աշ­խար­հա­յին գոր­ծե­րում։ Աս­վել է, որ «­Շա­բաթն ա­վե­լի շատ պա­հեց Իս­րա­յե­լին, քան Իս­րա­ յե­լը՝ շա­բա­թը»։ Ի­մաստն այն է, որ յո­թե­րորդ օր շա­բա­թը ե­ղել և մ­նում է հա­վա­տը կեն­դա­նի պա­հե­լու հզոր մի­ջոց այն մարդ­կանց մոտ, ով­ քեր Աստ­ծո շնոր­հով փոր­ձում են պա­հել այն և վա­յե­լել հոգևոր և ֆի­ զի­կա­կան ա­ռա­վե­լու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք ա­ռա­ջար­կում է շա­բա­թը։ Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 13.17–22 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է ա­նում Նեե­ միան շա­բաթ օրն առ­նելն ու ծա­խե­լը դա­դա­րեց­նե­լու հա­մար։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Քա­նի որ Նեե­միան Հու­դա­յի կա­ռա­վա­րիչն է, նա իր դե­րը տես­ նում է որ­պես կա­նոն­ներն ու­ժի մեջ մտցնող։ Եվ քա­նի որ Հու­դա­յի կա­նոն­նե­րի հիմքն Աստ­ծո օ­րենքն էր, նա դառ­նում է այդ օ­րեն­քի, նե­րառ­յալ շա­բա­թի, պա­հա­պան։ Մի­գու­ցե ե­թե Հու­դա­յի ազն­վա­կան­ նե­րը դեմ կանգ­նեին այն այ­լա­սե­րու­թյուն­նե­րին, ո­րոնք մտցվել էին քա­հա­նա­յա­պե­տի ձեռ­քով, Նեե­միան այս ի­րա­վի­ճա­կում չհայտն­վեր։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, կա­ռա­վա­րիչ­ներն ու ազն­վա­կան­նե­րը, հնա­րա­վոր է, ար­դեն նե­ղա­ցած էին Նեե­միա­յից, որ նախ­կի­նում նա ստի­պել էր աղ­քատ­նե­րին վե­րա­դարձ­նել ի­րա­վամբ նրանց պատ­կա­նող ու­նեց­ 102

Դաս 11

ված­քը, և­այժմ կար­ծես թե դեմ չէին Ե­ղիա­սի­բի և Տու­բիա­յի կա­տա­ րած փո­փո­խու­թյուն­նե­րին։ Նեե­միան նախ հան­դի­մա­նում է ազն­վա­կան­նե­րին, հե­տո հրա­ մա­յում, որ դար­պաս­նե­րը փակ­վեն, և պա­հակ­ներ է կար­գում դրանք հսկե­լու հա­մար։ Երբ շու­կան այդ­պի­սով քա­ղա­քի ներ­սից տե­ղա­ փոխ­վում է քա­ղա­քից դուրս, նա ձեռք է առ­նում ա­վե­լի վճռա­կան մի­ ջոց­ներ և ս­պառ­նում է ձեռք բարձ­րաց­նել առևտ­րա­կան­նե­րի վրա, ե­թե վեր­ջին­ներս հա­ջորդ շա­բաթ հայտն­վեն։ Նեե­միան պետք է որ իր խոս­քի տեր մար­դու համ­բավ ու­նե­ցած լի­ներ, ո­րով­հետև առևտ­ րա­կան­նե­րը լուրջ են վե­րա­բեր­վում նրա խոս­քին և­այլևս այդ կող­մե­ րում չեն երևում։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 12

Չէ՞ որ ձեր հայրերն էլ այդպես արին Շա­բաթ օր­վա նկատ­մամբ Նեե­միա­յի ու­նե­ցած նա­խան­ձախնդ­ րու­թյու­նը հիաց­մուն­քի է ար­ժա­նի։ Նեե­միան այն­քան էր ցան­կա­նում, որ շա­բա­թը պատ­շաճ կեր­պով պահ­վեր, որ նույ­նիսկ խոս­տա­նում է «ձեռք բարձ­րաց­նել» այ­լազ­գի առևտ­րա­կան­նե­րի վրա։ Այլ խոս­քե­ րով, նա ան­ձամբ կմի­ջամ­տեր, ե­թե նրանց շա­բաթ օ­րը նո­րից բռներ քա­ղա­քում կամ դար­պա­սի մոտ։ Որ­պես կա­ռա­վա­րիչ՝ նա պաշ­տո­ նա­կան պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն էր կրում՝ ա­պա­հո­վե­լու այս պատ­ վի­րա­նին պատ­շաճ հետևե­լը։ «­Նեե­միան հա­մար­ձա­կու­թյամբ հան­դի­մա­նեց նրանց ի­րենց պար­ տա­կա­նու­թյուն­ներն ան­տե­սե­լու հա­մար։ «­Սա ի՞նչ չար բան է, որ դուք ա­նում եք և շա­բաթ օ­րը պղծում եք»,- խստո­րեն հարց­րեց նա։ «­Չէ՞ որ ձեր հայ­րերն էլ այդ­պես ա­րին, և մեր Աստ­վա­ծը մեզ վրա և­ այս քա­ղա­քի վրա բե­րեց այս բո­լոր չա­րի­քը, և դուք բար­կու­թյուն եք ա­վե­լաց­նում Իս­րա­յե­լի վրա շա­բա­թը պղծե­լով»։ Ա­պա նա հրա­մա­ յեց, որ «երբ որ մթնում էր Ե­րու­սա­ղե­մի դռնե­րում՝ շա­բա­թից ա­ռաջ», դրանք փակ­վեն և չ­բաց­վեն մինչև շա­բա­թի ա­վար­տը, և­ ա­ռա­վել վստա­հե­լով իր ծա­ռա­նե­րին, քան նրանց, ում Ե­րու­սա­ղե­մի դա­տա­ վոր­նե­րը կա­րող էին նշա­նա­կել, տե­ղա­կա­յեց նրանց դար­պաս­նե­ րի մոտ՝ իր հրա­ման­նե­րի կա­տա­րու­մը հսկե­լու նպա­տա­կով»։ Է­լեն Ուայթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ, էջ 671, 672։ Շա­բա­թը պղծե­լու Նեե­միա­յի նա­խազ­գու­շա­ցումն այն խախ­տե­լու մյուս նա­խազ­գու­շա­ցում­նե­րի հետ մեկ­տեղ ակն­հայ­տո­րեն փո­խանց­ Դաս 11

103

վել է դա­րե­դար՝ ընդ­հուպ մինչև Հի­սու­սի ժա­մա­նակ­նե­րը։ Մենք սա գի­տենք, ո­րով­հետև Ա­վե­տա­րա­նը նո­րից ու նո­րից ներ­կա­յաց­նում է Հի­սու­սին շա­բա­թը պատ­շաճ պա­հե­լու շուրջ կրո­նա­կան ա­ռաջ­նորդ­ նե­րի հետ վի­ճե­լիս։ Կար­դա­ցե՛ք Մատ­թեոս 12.1–8, Մար­կոս 3.1–6, Ղու­կաս 6.6–11 և Հով­հան­նես 5.5–16 հա­մար­նե­րը։ Ո՞րն էր խնդիրն այս­տեղ, և­ ինչ­պե՞ս է հին Իս­րա­յե­լի պատ­մու­թյան ըն­կա­լումն օգ­նում հաս­ կա­նալ, թե ին­չու հա­կա­մար­տու­թյու­նը ծա­գեց։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Ի­րենց նա­խան­ձախնդ­րու­թյու­նից դրդված, թեև սխալ ու­ղու վրա, շա­բա­թը «պղծե­լուց» ա­պա­հո­վագ­րե­լու հա­մար այս կրո­նա­կան ա­ ռանջ­նորդ­նե­րը Հի­սու­սին՝ «­Շա­բա­թի Տի­րո­ջը» (­Ղու­կաս 6.5) մե­ղադ­ րե­ցին այն խախ­տե­լու մեջ։ Խո­սե՛ք նույ­նիսկ բա­րի բա­նի չա­փերն անց­նե­լու մա­սին։ Հեգ­նանքն այն է, որ թեև այս մարդ­կան­ցից շա­տե­ րը խո­րը մտա­հո­գու­թյուն էին ար­տա­հայ­տում օ­րեն­քի նկատ­մամբ, նրանք մո­ռա­ցել էին օ­րեն­քի «ծանր-ծանր բա­նե­րը՝ դա­տաս­տա­նը և­ ո­ղոր­մու­թյու­նը և հա­վատ­քը» (­Մատ­թեոս 23.23)։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք մենք որ­պես ան­հատ­ներ և­ որ­պես ե­կե­ղե­ցի զգու­շա­նալ նույն սխալն ա­նե­լուց, ո­րը թույլ տվե­ցին այս մար­դիկ, լի­նի դա շա­բա­թի հետ կապ­ված, թե մեկ այլ բա­նի, որն, ըստ մեզ, կարևոր է հա­վա­տի հա­մար։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 13

Հետագա ուսումնասիրության համար Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Քայ­լեր դե­պի Քրիս­տոս գրքի 145–159 է­ջե­րի «­Ու­րա­խու­թյու­ն Տի­րոջ մեջ» գլու­խը։ «Երբ նա նրանց ներ­կա­յաց­րեց Աստ­ծո հրա­ման­ներն ու նա­խազ­ գու­շա­ցում­նե­րը և­ անց­յա­լում այս մեղ­քի պատ­ճա­ռով Իս­րա­յե­լին բա­ ժին հա­սած ա­հա­վոր դա­տաս­տան­նե­րը, նրանց խիղճն արթ­նա­ցավ, և սկս­վեց բա­րե­նո­րոգ­ման մի գոր­ծըն­թաց, ո­րը հե­ռաց­րեց Աստ­ծո ա­ հեղ բար­կու­թյու­նը և բե­րեց Նրա հա­վա­նու­թյունն ու օրհ­նու­թյուն­նե­րը։ Սուրբ ծա­ռա­յու­թյան մեջ ընդգրկ­ված էին մար­դիկ, ով­քեր միջ­նոր­ դե­ցին ի­րենց հե­թա­նոս կա­նանց հա­մար՝ հայ­տա­րա­րե­լով, որ չեն կա­ րող բա­ժան­վել նրան­ցից։ Սա­կայն որևէ խտրու­թյուն չար­վեց, դա­սի 104

Դաս 11

կամ դիր­քի որևէ ա­ռա­վե­լու­թյուն չցու­ցա­բեր­վեց։ Տի­րոջ ծա­ռա­յու­թյու­ նից ան­մի­ջա­պես հե­ռաց­վե­ցին այն քա­հա­նա­նե­րը և կա­ռա­վա­րիչ­նե­ րը, ով­քեր հրա­ժար­վե­ցին խզել ի­րենց կա­պը կռա­պաշտ­նե­րի հետ։ Քա­հա­նա­յա­պե­տի ուստր-թո­ռը, ով կնու­թյան էր ա­ռել տխրահռ­չակ Սա­նա­բա­ղա­տի դստե­րը, ոչ միայն հե­ռաց­վեց պաշ­տո­նից, այլև ան­մի­ջա­պես ար­տաքս­վեց Իս­րա­յե­լից։ «Ով իմ Աստ­ված, նրանց հի­ շիր,- ա­ղո­թեց Նեե­միան,- որ պղծե­ցին քա­հա­նա­յու­թյու­նը և քա­հա­ նա­յու­թյան և ղև­տա­ցի­նե­րի ուխ­տը»»։ Է­լեն Ուայթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ, էջ 673, 674։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Կար­դա­ցե՛ք վերևում ներ­կա­յաց­ված մեջ­բե­րումն Է­լեն Ուայ­թի գրքից։ Դա­սա­րա­նում քննար­կե՛ք, թե ինչ կար­ծիք ու­նեք այն մա­ սին, ինչ ա­րեց Նեե­միան, երբ ոչ մի բա­ցա­ռու­թյուն չա­րեց նույ­նիսկ այն մարդ­կանց հա­մար, ով­քեր, թվում է, իս­կա­պես սի­րում էին ի­ րենց կա­նանց և չէին ցան­կա­նում բա­ժան­վել նրան­ցից։ Կար­ծում եք՝ Նեե­միան չա­փա­զանց խի՞ստ էր, չա­փազ­նաց անդրդ­վե­լի՞ և կա­րող էր ո­րոշ բա­ցա­ռու­թյուն­նե՞ր ա­նել։ Հիմ­նա­վո­րե՛ք և՛ դրա­ կան, և՛ բա­ցա­սա­կան պա­տաս­խան­նե­րը։ Միև­նույն հա­մա­տեքս­ տում ինչ­պե՞ս է ե­կե­ղե­ցին ցու­ցա­բե­րում կար­գու­կա­նոն սի­րո և­ ըմբռն­ման մեջ, միև­նույն ժա­մա­նակ հետևո­ղա­կան գտնվում, որ­ պես­զի չնսե­մաց­նի ճշմար­տու­թյան աստ­վա­ծա­յին չա­փա­նիշ­նե­րը։ 2. Թեև մենք գի­տենք, որ ոչ մի օ­րի­նա­պաշ­տա­կան տե­սանկ­յուն չկա շա­բա­թը պա­հե­լու մեջ, ճիշտ այն­պես, ինչ­պես ոչ մի օ­րի­նա­պաշ­ տա­կան բան չկա ա­գա­հու­թյան, գո­ղու­թյան կամ ստի մեջ, ինչ­ պե՞ս կա­րող ենք զգու­շա­նալ, որ­պես­զի շա­բա­թը պա­հե­լը (կամ որևէ այլ պատ­վի­րա­նի հնա­զանդ­վե­լը) չվե­րա­ծենք օ­րի­նա­պաշ­ տու­թյան։ Խա­չը, և­ այն, ինչ Քրիս­տոսն ա­րեց մեզ հա­մար խա­չի վրա, մշտա­պես մեր աչ­քի ա­ռաջ պա­հելն ին­չո՞ւ է ա­մե­նա­զո­րա­ վոր պաշտ­պա­նու­թյունն օ­րի­նա­պաշ­տու­թյան ծու­ղա­կից։ 3. Միև­նույն ժա­մա­նակ, ինչ­պե՞ս կա­րող ենք պաշտ­պան­վել այն վտանգ­նե­րից, ո­րոնք գա­լիս են դան­դաղ, բայց հաս­տա­տուն փոխ­զի­ջու­մից, այն­պի­սին, ինչ­պի­սի փոխ­զիջ­ման դի­մա­կա­յեց Նեե­միա­ն։

Դաս 11

105

ԴԱՍ 12 ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 14–20

ԲԱԽ­ՎԵ­ԼՈՎ ՎԱՏ Ո­ՐՈ­ՇՈՒՄ­ՆԵ­ՐԻ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Նեե­միա 13.23–25, Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 7.3, 4, Բ Կորն­թա­ցիս 6.14, Եզ­րաս 9, 10, Ա Կորն­թա­ցիս 7.10–17։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Եվ ա­սա­ցի. Ով իմ Աստ­ված, ես ա­մա­չում եմ և չեմ հա­մար­ ձակ­վում ե­րեսս դե­պի Քեզ բարձ­րաց­նե­լու, ով իմ Աստ­ված, ո­րով­հետև մեր ա­նօ­րե­նու­թյուն­նե­րը մեր գլխից վեր բարձ­ րա­ցան, և մեր հան­ցան­քը մեծ է մինչև եր­կինք» (Եզ­րաս 9.6)։ Եզ­րասն ու Նեե­միան կարգ­վե­ցին այն­պի­սի հա­մայն­քի ա­ռաջ­նորդ­ ներ, որ­տեղ ոչ իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի հետ ա­մուս­նու­թյուն­նե­րը դար­ձել էին նորմ։ Եր­կու ա­ռաջ­նորդ­ներն էլ խիստ մտա­հոգ­ված էին այս հար­ցով, ո­րով­հետև ցան­կա­նում էին ազ­գին մո­տեց­նել Աստ­ծուն։ Նրանք ծա­ նոթ էին այն բա­ցա­սա­կան ազ­դե­ցու­թյա­նը, որ ոչ հա­վա­տաց­յալ­նե­րը կամ կռա­պաշտ­նե­րը կա­րող էին ու­նե­նալ Իս­րա­յե­լի ժո­ղովր­դի վրա, քա­նի որ տե­սել էին պատ­մու­թյան ըն­թաց­քում տե­ղի ու­նե­ցած սար­ սա­փե­լի հետևանք­նե­րը։ Քա­նա­նա­ցի­նե­րի կրո­նը տա­րած­վեց Իս­րա­ յե­լում այն­քան, մինչև որ Բա­հա­ղին ու Աս­տա­րով­թին պաշ­տում էին ա­մեն մի բարձ­րա­վան­դա­կում։ Ա­վե­լին, այն ազ­դե­ցու­թյու­նը, որ հե­ թա­նոս կա­նայք ու­նե­նում էին իս­րա­յե­լա­կան ըն­տա­նիք­նե­րում, կոր­ ծա­նա­րար էր։ Բա­ղաա­մը խոր­հուրդ տվեց մո­վա­բա­ցի­նե­րին ի­րենց կա­նանց ու­ղար­կել իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րին, և վս­տահ էր, որ վեր­ջին­ներս հետ կդառ­նան Աստ­ծուց, քա­նի որ կսի­րա­հար­վեն այդ կա­նանց։ Ցա­ վոք, նա ճիշտ էր։ Կա­նայք ոչ միայն ազ­դե­ցին ի­րենց ա­մու­սին­նե­րի վրա, այլ նաև նրանց ե­րե­խա­նե­րի հա­վա­տը խարխլ­վեց։ Ի՞նչ պետք է ա­նեին Եզ­րասն ու Նեե­միան Իս­րա­յե­լի խառ­նա­մուս­ նու­թյուն­նե­րի ի­րա­վի­ճա­կը հար­թե­լու հա­մար։ Նրանք դա այդ­պես կթող­նեի՞ն, թե՞ դեմ կկանգ­նեին դրան։ Այս շա­բաթ կու­սում­նա­սի­ րենք այն ճա­նա­պարհ­նե­րը, թե ինչ­պես եր­կու ա­ռաջ­նորդ­նե­րը մո­տե­ ցան այս հար­ցին։ 106

Դաս 12

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 15

Նեեմիայի արձագանքը Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 13.23–25 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է նկա­րագր­վում այս տեքս­տե­րում, և­ ինչ­պե՞ս ենք բա­ցատ­րում Նեե­միա­յի ար­ձա­ գանքն ի­րա­վի­ճա­կին։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Քա­նի որ ե­րե­խա­նե­րը չէին խո­սում ա­րա­մեե­րեն (­Բա­բե­լո­նի գե­ րու­թյան ժա­մա­նակ օգ­տա­գործ­վող լե­զուն) կամ եբ­րա­յե­րեն, նրանք չէին կա­րող հաս­կա­նալ Սուրբ Գր­քի դա­սե­րը։ Սա մեծ խնդիր էր, քա­ նի որ Աստ­ծո հայտ­նու­թյան գի­տու­թյունն այս կերպ կխե­ղա­թյուր­վեր կամ նույ­նիսկ կան­հե­տա­նար։ Դպիր­ներն ու քա­հա­նա­նե­րը Թո­րան բա­ցատ­րում էին հիմ­նա­կա­նում ա­րա­մեե­րեն՝ քա­րո­զը մարդ­կանց հաս­կա­նա­լի դարձ­նե­լու հա­մար։ Սա­կայն քա­նի որ մայ­րե­րը Ամ­մո­ նից, Ա­սե­դո­թից և Մո­վա­բից էին, և­ ի­րենք էին ե­րե­խա­նե­րի հիմ­նա­ կան խնա­մա­կալ­նե­րը, զար­մա­նա­լի չէ, որ ե­րե­խա­նե­րը չէին խո­սում հայ­րե­րի լեզ­վով։ Այն լե­զուն, ո­րով մենք խո­սում ենք, տե­ղե­կաց­նում է, թե ինչ­պես ենք ըն­կա­լում գա­ղա­փար­նե­րը, ո­րով­հետև մենք օգ­ տա­գոր­ծում ենք այդ մշա­կույ­թի բա­ռա­պա­շա­րը։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան բա­ռա­պա­շա­րի կո­րուս­տը կնշա­նա­կեր կորց­նել ի­րենց յու­րա­հա­տուկ ինք­նու­թյու­նը։ Ուս­տի Նեե­միա­յի հա­մար ա­նըն­դու­նե­լի էր, որ ըն­տա­ նիք­նե­րը կորց­նում էին Աստ­ծո Խոս­քի հետ կա­պը, հետևա­բար նաև կա­պը կեն­դա­նի Աստ­ծո՝ հրեա­նե­րի Տի­րոջ հետ։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան գիտ­նա­կան­նե­րը մատ­նան­շում են, որ Նեե­միա­յի գոր­ծո­ղու­թյուն­ներն ա­վե­լի շատ ժո­ղովր­դին հան­րա­յին կեր­պով ա­մո­ թանք տալ էր որ­պես այն ժա­մա­նակ­նե­րում նա­խա­տես­ված պատ­ ժա­մի­ջոց­նե­րի մաս։ Երբ կար­դում ենք, որ Նեե­միան հան­դի­մա­նեց և­ ա­նի­ծեց նրանց, չպետք է կար­ծենք, թե Նեե­միան օգ­տա­գոր­ծում էր կեղ­տոտ կամ ան­պար­կեշտ բա­ռեր. նա բարձ­րա­ձայ­նում էր Ուխ­ տի ա­նեծք­նե­րը։ Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 28-րդ գլ­խում ընդգծ­ված են այն ա­նեծք­նե­րը, ո­րոնք կպա­տա­հեն ուխ­տը դրժող­նե­րին։ Շատ հա­վա­ նա­կան է, որ Նեե­միան ընտ­րում է Աստ­վա­ծաշն­չի բա­ռե­րը, որ­պես­զի ստի­պի նրանց գի­տակ­ցել ի­րենց սխալ քայ­լե­րը և­ի­րենց սխալ ընտ­ րու­թյուն­նե­րի հետևանք­նե­րը։ Ա­վե­լին, երբ Նեե­միան ա­սում է, թե «մի քա­նի մարդ­կանց ծե­ծե­ ցի և նրանց մա­զե­րը փե­տե­ցի» (­Նեե­միա 13.25), Նեե­միա­յին կա­տա­ Դաս 12

107

ղու­թյան մեջ ցա­սու­մով գոր­ծե­լիս պատ­կե­րաց­նե­լու փո­խա­րեն՝ մենք պետք է հի­շենք, որ ծե­ծը հան­րա­յին պատ­ժի նա­խա­տես­ված ձև­ էր։ Այս մի­ջո­ցը կի­րառ­վում է միայն նրան­ցից «մի քա­նի­սի» դեմ՝ նկա­տի ու­նե­նա­լով այն ա­ռաջ­նորդ­նե­րին, ով­քեր պատ­ճառ են հան­դի­սա­ցել այ­սօ­րի­նակ սխալ վար­քագ­ծի կամ խթա­նել են դա։ Այս գոր­ծո­ղու­ թյուն­նե­րը ծա­ռա­յում էին որ­պես հան­րայ­նո­րեն ա­մո­թանք տա­լու մե­թոդ­ներ։ Նեե­միան ցան­կա­նում էր հա­վաս­տիա­նալ, որ մար­դիկ հաս­կա­ցել են ի­րենց ընտ­րու­թյուն­նե­րի ու դրանց ան­պայ­մա­նո­րեն հետևող արդ­յունք­նե­րի ծան­րու­թյու­նը։ Ինչ­պե՞ս պետք է ար­ձա­գան­քենք, երբ տես­նում ենք ե­կե­ղե­ցում կա­տար­վող մեղք։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 16

Նեեմիայի հանդիմանությունը Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 13.26, 27 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է սա ցույց տա­ լիս այն մա­սին, թե որ­քան կարևոր է աստ­վա­ծաշնչ­յան պատ­մու­ թյու­նը ճշմա­րիտ ճա­նա­պար­հից շեղ­վե­լու վտանգ­նե­րի մա­սին մեզ տե­ղե­կաց­նե­լու հար­ցում։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Սո­ղո­մոնն ա­վե­լի խո­րը մեղ­քի մեջ ըն­կավ իր կա­տա­րած ընտ­րու­ թյուն­նե­րի պատ­ճա­ռով։ Ճիշտ կլի­նի ա­սել, որ Սո­ղո­մո­նը դար­ձավ իր սե­փա­կան կոր­ծան­ման պատ­ճա­ռը՝ չհնա­զանդ­վե­լով Իս­րա­յե­լի թա­ գա­վո­րի հա­մար Աստ­ծո տված պատ­վի­րա­նին. «­Նաև իր կա­նանց չշա­տաց­նի (թա­գա­վո­րը), որ սիր­տը չխո­տոր­վի» (Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 17.17)։ Սո­ղո­մո­նի կյան­քը բեր­վում է որ­պես բա­ցա­սա­կան օ­րի­նակ. նա ոչ միայն ա­մուս­նա­ցավ մե­կից ա­վե­լի կա­նանց հետ, այլև, ինչ­պես ընդգ­ծում է Նեե­միան, և­ ին­չը շատ կարևոր է, ընտ­րեց կա­նանց, ով­ քեր չէին պաշ­տում Աստ­ծուն։ Ին­չո՞ւ էր Նեե­միան ճիշտ հե­թա­նոս­նե­րի հետ ա­մուս­նու­թյան հա­ մար ազ­գին հան­դի­մա­նե­լիս։ Ծնն­դոց 6.1–4, Ծնն­դոց 24.3, 4, Ծնն­դոց 28.1, 2, Երկ­րորդ Օ­րի­նաց 7.3, 4 և Բ Կորն­թա­ցիս 6.14։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

108

Դաս 12

Խառ­նա­մուս­նու­թյուն­նե­րից խու­սա­փե­լու պատ­վի­րա­նը վե­րա­բե­ րում էր ոչ թե ազ­գու­թյուն­նե­րին, այլ կռա­պաշ­տու­թյա­նը։ Աստ­վա­ ծաշն­չում տես­նում ենք իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի, ով­քեր ա­մուս­նա­նում են այ­լազ­գի­նե­րի հետ՝ Մով­սեսն ա­մուս­նա­ցավ Սեպ­փո­րա­յի՝ մա­դիա­ նա­ցի կնոջ հետ, Բոոսն ա­մուս­նա­ցավ մո­վա­բա­ցի Հռու­թի հետ։ Սա­ կայն այս պատ­վի­րան­նե­րում խառ­նա­մուս­նու­թյուն­նե­րի խնդի­րը վե­րա­բե­րում է այլ հա­վատ ու­նե­ցող կամ ընդ­հան­րա­պես հա­վատ չու­նե­ցող մե­կի հետ ա­մուս­նու­թյա­նը։ Խն­դիրն այն էր, որ Եզ­րա­սի և Նեե­միա­յի ժա­մա­նակ­նե­րում մար­դիկ չէին ընտ­րում ա­մուս­նա­ նալ Աստ­ծուն հա­վա­տա­ցող մե­կի հետ։ Ռի­չարդ Դևիդ­սո­նը Յահ­վեի կրա­կը գրքում (­Փի­բո­դի, Մա­սա­չու­սեթս, Հենդ­րիկ­սոն փաբ­լի­շերս, 2007թ.) նշում է. «Ա­մուս­նու­թյան ե­դե­մա­կան ծրա­գի­րը .... միտ­ված էր եր­կու զու­գըն­կե­րոջ հոգևոր հա­վա­տի, ինչ­պես նաև այլ կարևոր ար­ժեք­նե­րի ներ­դաշ­նակ ամ­բող­ջու­թյա­նը», էջ 316։ Այս պատ­մու­ թյան մեջ հե­թա­նոս կա­նայք չէին ցան­կա­նում հրա­ժար­վել ի­րենց կռա­պաշ­տա­կան երկր­պա­գու­թյու­նից։ Հետևա­բար, Նեե­միան հա­ վա­նա­բար ա­վե­լի շատ տխրել էր, քան բար­կա­ցել մարդ­կանց սխալ ընտ­րու­թյան հա­մար, քա­նի որ դրա մեջ տես­նում էր Աստ­ծուն ի­րա­ կան նվիր­վա­ծու­թյան պա­կաս։ Աստ­վա­ծա­շուն­չը մեզ տա­լիս է բա­նաձևեր, ո­րոնք օգ­նում են հաս­տա­տուն մնալ Աստ­ծո հետ և նա­խա­տես­ված են ա­ռա­վե­լա­գույ­ նին հասց­նել մեր եր­ջան­կու­թյու­նը։ Այդ կերպ, նույն լծա­կից կո­ղա­ կից ընտ­րե­լու պատ­վի­րա­նը նա­խա­տես­ված է օգ­նե­լու մեզ վա­րել ա­վե­լի լավ կյանք և խ­րա­խու­սե­լու փո­խա­դարձ նվիր­վա­ծու­թյուն առ Աստ­ված։ Ի՞նչ սկզբունք­ներ կա­րող ենք քա­ղել այս պա­տու­թյուն­նե­րից այ­ սօր, ո­րոնք կօգ­նեն մեզ պաշտ­պա­նել մեր և մեր ըն­տա­նի­քի հա­ վա­տը։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 17

Եզրասն արձագանքում է Կար­դա­ցե՛ք Եզ­րաս 9-րդ գ­լու­խը։ Ի՞նչ է Եզ­րա­սը պա­տաս­խա­ նում՝ լսե­լով իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի խառ­նա­մուս­նու­թյուն­նե­րի մա­սին։ Եզ­րաս 9.1 և 2 հա­մար­նե­րը փաս­տում են, որ մար­դիկ «չեն ջոկ­ վել»։ «­Ջոկ­վել» բառն օգ­տա­գործ­վում է նաև հետև­յալ հա­մար­ նե­րում. Ղև­տա­ցոց 10.10, 11.47, Ե­լից 26.33, Ծնն­դոց 1.4, 6, 7, Դաս 12

109

14, 18։ Ի՞նչ է են­թադ­րում այս բա­ռի կի­րա­ռու­մը հա­վա­տաց­յա­լի՝ ան­հա­վա­տի հետ ա­մուս­նու­թյան խնդրի վե­րա­բեր­յալ։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Ժո­ղո­վուրդն ին­քը մո­տե­ցավ Եզ­րա­սին խառ­նա­մուս­նու­թյուն­ նե­րի հար­ցով։ Այն բա­ռա­պա­շա­րը, ո­րը նրանք օգ­տա­գոր­ծում էին թվար­կե­լու հա­մար այն ազ­գե­րին, ո­րոնք ներգ­րավ­ված էին այդ զզվե­լի երևույ­թի մեջ, ի ցույց էր դնում Թո­րա­յի նրանց ի­մա­ցու­ թյու­նը, քա­նի որ այդ ցու­ցա­կը վերց­ված էր հենց աստ­վա­ծաշնչ­յան պատ­մու­թյուն­նե­րից։ Զար­մա­նա­լին այն է, որ քա­ղա­քա­կան ա­ռաջ­ նորդ­նե­րը Եզ­րա­սին տե­ղե­կաց­րե­ցին, որ նույ­նիսկ ազ­գի հոգևոր ա­ ռաջ­նորդ­նե­րը՝ քա­հա­նա­ներն ու ղևտա­ցի­ներն էին մե­ղա­վոր այս օ­րի­նա­խախ­տու­թյան մեջ։ «­Բա­բե­լոն­յան գե­րու­թյան պատ­ճառ­նե­րը քննե­լիս Եզ­րա­սը բա­ցա­ հայ­տել էր, որ հե­թա­նոս ազ­գե­րին խառն­վե­լը մե­ծա­պես նպաս­տել էր Իս­րա­յե­լի ու­րա­ցու­թյա­նը։ Նա նկա­տել էր, որ ե­թե իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րը հնա­զանդ­վեին Աստ­ծո հրա­մա­նին և հե­ռու մնա­յին շրջա­կա ազ­գե­րից, զերծ կմնա­յին շատ դա­ռը տա­ռա­պանք­նե­րից ու նվաս­տա­ցում­նե­ րից։ Այժմ, երբ նա ի­մա­ցավ, որ ի հե­ճուկս անց­յա­լի դա­սե­րի՝ ան­վա­նի մար­դիկ հա­մար­ձակ­վել էին խախ­տել այն օ­րենք­նե­րը, ո­րոնք տրվել էին որ­պես ե­րաշ­խիք ընդ­դեմ ու­րա­ցու­թյան, սրտնե­ղեց։ Նա մտա­ծեց Աստ­ծո բա­րու­թյան մա­սին, Ով կրկին Իր ժո­ղովր­դին հնա­րա­վո­րու­ թյուն տվեց հա­տատ­վել հայ­րե­նի երկ­րում, և­ար­դա­րա­ցիո­րեն վրդով­ վեց ու տխրեց նրանց ա­պե­րախ­տու­թյան պատ­ճա­ռով»։ Է­լեն Ուայթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ, էջ 620։ «­Ջոկ­վել» բառն օգ­տա­գործ­վում է էու­թյուն­ներ հա­կադ­րե­լու հա­ մար։ Ի­րա­կա­նում այն ար­տա­հայ­տում է լիար­ժեք հա­կադ­րու­թյուն։ Այս պնդմամբ ժո­ղո­վուր­դը ձեռք բե­րեց կեղծ կրոն­նե­րից հե­ռու մնա­լու Աստ­ծո պատ­վի­րա­նի ա­ռաջ­նա­յին ըմբռ­նում ու գի­տակ­ցում։ Նրանք հաս­կա­ցան, որ ոչ ոք չի կա­րող ա­սել, որ իր կո­ղակ­ցի այլ հա­վա­տամ­ քը չի ազ­դի ի­րենց ա­մուս­նա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի կամ ե­րե­խա­ նե­րի դաս­տիա­րա­կու­թյան վրա։ Նրանք գի­տակ­ցե­ցին, թե որ­քան էր լրջա­ցել ի­րա­վի­ճա­կը։ Ի՞նչ կա­րող ենք ա­նել՝ փոր­ձե­լու մեր տնե­րում և­ըն­տա­նիք­նե­րում հա­վա­տը կեն­դա­նի պա­հել, ե­թե նույ­նիսկ սխալ ո­րո­շում ենք կա­ յաց­րել անց­յա­լում։ 110

Դաս 12

ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 18

Եզրասը գործում է Կար­դա­ցե՛ք Եզ­րաս 10-րդ գ­լու­խը։ Ինչ­պե՞ս Եզ­րասն ու ա­ռաջ­ նորդ­նե­րը լու­ծե­ցին խառ­նա­մուս­նու­թյուն­նե­րի հար­ցը։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Ամ­բողջ ժո­ղո­վուր­դը միա­սին ո­րո­շում կա­յաց­րեց օ­տա­րերկ­րա­ցի կա­նանց հետ ու­ղար­կել։ Զար­մա­նա­լի էր, որ նույ­նիսկ օ­տա­րերկ­րա­ցի կա­նանց հետ ա­մուս­նա­ցած տղա­մար­դիկ հա­մա­ձայ­նե­ցին այս ծրագ­ րին, բա­ցի այն չորս տղա­մարդ­կան­ցից, ում ա­նուն­նե­րը նշված են Եզ­ րաս 10.15 հա­մա­րում։ Հրեա­նե­րը խոս­տա­ցան ի­րենց կա­նանց հետ ու­ղար­կել, և­այս ծրա­գիրն ա­վար­տին հասց­նե­լը տևեց ե­րեք ա­միս։ Ի վեր­ջո, 113 հրեա տղա­մար­դիկ ի­րենց կա­նանց հետ ու­ղար­կե­ցին (Եզ­ րաս 10.18–43)։ Զար­մա­նա­լի է, որ վեր­ջին հա­մա­րում (Եզ­րաս 10.44) նշվում է, որ այս խառ­նա­մուս­նու­թյուն­նե­րից մի քա­նի­սի արդ­յուն­քում ար­դեն ե­րե­խա­ներ էին ծնվել։ Մեզ ող­ջա­խոհ և ճիշտ չի թվում ե­րե­ խա­ներ ու­նե­ցող ըն­տա­նիք­նե­րից մայ­րե­րին հե­ռաց­նե­լը։ Այ­դու­հան­ դերձ, մենք պետք է հի­շենք, որ սա այն բա­ցա­ռիկ ան­գամն էր, երբ Աստ­ված նո­րից սկսեց հրեա ազ­գի հետ և­ ո­րոշ ի­մաս­տով նրանք էլ՝ Նրա հետ։ Աստ­ծուն լիար­ժե­քո­րեն հետևելն ար­մա­տա­կան մի­ջո­ցա­ ռում­ներ է պա­հան­ջում։ Եզ­րաս 10.11, 19 հա­մար­նե­րում օգ­տա­գործ­վող յու­րա­հա­տուկ բա­ռե­րը՝ «ջոկ­վեք» (բա­դալ) և «ար­ձա­կեն» (յաթ­զա) ոչ մի ու­րիշ տեղ Աստ­վա­ծաշն­չում չեն օգ­տա­գործ­վում բա­ժա­նու­թյան հա­մա­տեքս­ տում։ Եզ­րա­սը հաս­տատ ծա­նոթ էր սո­վո­րա­բար բա­ժա­նու­թյուն մատ­նան­շող բա­ռա­պա­շա­րին, սա­կայն նա չի օգ­տա­գոր­ծել դրանք։ Սա ակն­հայ­տո­րեն նշա­նա­կում է, որ նա այդ ա­մուս­նու­թյուն­նե­րը վա­ վե­րա­կան չի հա­մա­րել այն բա­նից հե­տո, երբ բա­ցա­հա­յա­տել է, որ դրանք խախ­տում էին Հն­գա­մատ­յա­նի պատ­վի­րա­նը։ Այլ խոս­քե­րով, ա­մուս­նու­թյուն­ներն ան­վա­վեր հա­մար­վե­ցին, ո­րով­հետև դրանք հա­ կա­սում էին օ­րեն­քին։ Գոր­ծըն­թացն ան­վա­վեր ա­մուս­նու­թյուն­նե­րի չե­ղար­կում էր։ Սա­կայն մեզ տե­ղե­կու­թյուն չի տրվում, թե ինչ ե­ղավ այն կա­նանց և­ ե­րե­խա­նե­րի հետ, և­ ինչ ազ­դե­ցու­թյուն ու­նե­ցավ այս քայ­լը հա­մայն­քի վրա։ Այն ժա­մա­նակ­նե­րի սո­վո­րույթ­նե­րի հա­մա­ձայն՝ նախ­կին ա­մու­սի­նը պետք է հո­գար նախ­կին կնոջ և­ե­րե­խա­նե­րի տե­ Դաս 12

111

ղա­փո­խու­թյան հոգ­սե­րը։ Սա նշա­նա­կում է, որ հա­վա­նա­բար կա­նայք վերա­դար­ձել են ի­րենց հայ­րա­կան տներ։ Սա­կայն, ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քում, ո­րոշ հրեա տղա­մար­դիկ նո­րից սկսե­ցին ա­մուս­նա­նալ ան­հա­վատ­նե­րի հետ, և, հնա­րա­վոր է, ո­մանք վե­րա­դար­ձան հետ ու­ղար­կած կա­նանց մոտ։ Լուծ­ման ան­ցո­ղիկ բնույ­թը կա­րող է վե­րագր­վել մարդ­կա­յին բնույ­թին և­առ Աստ­ված ու­ նե­ցած մեր վե­րելք­նե­րով և­ ան­կում­նե­րով լի նվիր­վա­ծու­թյա­նը։ Նույ­ նիսկ նրանք, ով­քեր ի­րենց հա­մա­րում են ա­մուր հա­վա­տաց­յալ­ներ, պետք է ըն­դու­նեն, որ ան­ցել են Աստ­ծուն ա­վե­լի քիչ նվիր­վա­ծու­թյուն ցու­ցա­բե­րե­լու փու­լե­րով, երբ նրանց հա­րա­բե­րու­թյունն Աստ­ծո հետ կա­րող էր ճշգրտո­րեն նկա­րագր­վել որ­պես թե­րի։ Ցա­վոք, մարդ­կու­ թյունն ընդ­դի­մա­նում է Աստ­ծուն ա­ռա­ջին տե­ղում դնել։ «Աստ­ծուն ա­վե­լի քիչ նվիր­ման» ժա­մա­նակ­նե­րի ինչ­պի­սի՞ փոր­ ձա­ռու­թյուն եք ու­նե­ցել։ Ի՞նչ եք սո­վո­րել այդ փոր­ձա­ռու­թյուն­նե­ րից։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 19

Ամուսնությունն այսօր Նրա­նից, ինչ տե­սանք Եզ­րա­սի ու Նեե­միա­յի գրքե­րում խառ­նա­ մուս­նու­թյուն­նե­րի այս խնդրի վե­րա­բեր­յալ, պարզ է դառ­նում, որ Աստ­ված լրջո­րեն է վե­րա­բեր­վում ա­մուս­նու­թյա­նը, և­ որ մենք ևս պետք է նմա­նա­պես վար­վենք։ Մեզ անհ­րա­ժեշտ է ա­ղոթ­քով դի­տար­ կել հա­վա­նա­կան թեկ­նա­ծուին և նե­րա­ռել Աստ­ծուն ո­րո­շում կա­յաց­ նե­լու մեջ։ Եվ պետք է ո­րո­շում կա­յաց­նենք հա­վա­տա­րիմ լի­նել Աստ­ծո սկզբունք­նե­րին, ին­չը կա­րող է պաշտ­պա­նել մեզ շատ տխրու­թյուն­ նե­րից ու թշվա­ռու­թյուն­նե­րից։ Տե­սե՛ք, թե ինչ­պես է Պո­ղո­սը վար­վում այն հար­ցի հետ, երբ քրիս­տոն­յան ան­հա­վատ կին կամ ա­մու­սին է ու­նե­նում։ Ու­շադ­ րու­թյամբ ու­սում­նա­սի­րե՛ք Ա Կորն­թա­ցիս 7.10–17 հա­մար­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս պետք է վե­րա­բեր­վենք այ­սօր այն ա­մուս­նու­թյուն­նե­րին, ո­րոնք նույն լծա­կից չեն։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Քա­նի որ Աստ­վա­ծաշն­չում չկա ոչ մի հստակ պատ­վեր այն մա­ սին, թե ինչ­պես վար­վել տար­բեր հա­վատ­ներ ու­նե­ցող մարդ­կանց ա­ մուս­նու­թյուն­նե­րի հետ, խիստ ոչ ի­մաս­տուն, ինչ­պես նաև հա­մա­րի 112

Դաս 12

մտքին ու սկզբունք­նե­րին հա­կա­ռակ կլի­նի պնդե­լը, թե ան­հա­վատ կո­ղակ­ցից բա­ժան­վե­լը ա­մե­նա­ճիշտ մո­տե­ցումն է: Եվ հիմն­վե­լով Եզ­ րաս գրքում տրված այս պատ­մու­թյան վրա՝ ա­մենևին էլ ող­ջու­նե­լի չէ խոր­հուրդ տալ հենց ա՛յդ մո­տե­ցու­մը։ Եզ­րա­սի ու Նեե­միա­յի ի­րա­վի­ ճա­կը մե­կան­գամ­յա ի­րա­դար­ձու­թյուն էր, ո­րը տե­ղի ու­նե­ցավ Աստ­ ծո կամ­քի հա­մա­ձայն (Եզ­րաս 10.11), ո­րով­հետև վտան­գի տակ էին հայտն­վել ողջ իս­րա­յե­լա­կան հա­մայն­քի ա­պա­գան և­ երկր­պա­գու­ թյան հա­մա­կար­գը։ Նրանք կորց­նում էին ի­րենց ինք­նու­թյու­նը որ­պես կեն­դա­նի Աստ­ծուն երկր­պա­գող ազգ։ Մենք գի­տենք, որ Ե­գիպ­տո­սում Է­լե­ֆան­տի­նի հրեա­կան հա­ մայն­քի բնա­կեց­ման ժա­մա­նակ (Եզ­րա­սի և Նեե­միա­յի ժա­մա­նա­ կա­կից) ա­ռաջ­նորդ­նե­րը թույլ տվե­ցին խառ­նա­մուս­նու­թյուն­ներ և զար­գաց­րե­ցին խա­ռը կրոն Յահ­վեի և Նրա հե­թա­նոս կնոջ Ա­նատ աստ­վա­ծու­հու հետ։ Բա­ցի այդ, մե­սիա­կան գիծն էր վտան­գի տակ։ Ուս­տի այս մե­կան­գամ­յա ի­րա­դար­ձու­թյու­նը չպետք է վերց­նել որ­ պես կա­նոն ա­մուս­նու­թյուն­ներ և­ ըն­տա­նիք­ներ քան­դե­լու հա­մար, երբ հա­վա­տաց­յալն ա­մուս­նա­նում է ան­հա­վա­տի հետ։ Ընդ­հա­կա­ ռա­կը, այս պատ­մու­թյունն ի­րա­պես ի ցույց է դնում այն մեծ ար­ժե­ քը, որն Աստ­ված վե­րագ­րում է միև­նույն հա­վա­տի շրջա­նակ­նե­րում կա­տար­ված ա­մուս­նու­թյա­նը։ Սա­տա­նան եր­ջան­կա­նում է, երբ մենք ի վեր­ջո ա­մուս­նա­նում ենք մի մար­դու հետ, ով չի քա­ջա­լե­ րում մեր նվիր­վա­ծու­թյունն առ Աստ­ված, ո­րով­հետև նա գի­տի, որ ե­թե եր­կուսն էլ ու­նե­նում են միև­նույն հա­վա­տամ­քը, ա­վե­լի ու­ժեղ են լի­նում Աստ­ծո գործն ա­ռաջ տա­նե­լու մեջ, քան ե­թե ըն­դա­մե­նը մեկն է հա­վա­տա­րիմ։ Ճիշտ է, Աստ­վա­ծա­շուն­չը հստակ կեր­պով խո­սում է այ­լա­խառն լծա­կից ա­մուս­նու­թյուն­նե­րի դեմ (Բ Կորն­թա­ցիս 6.14), բայց մենք հան­դի­պում ենք նաև հա­մար­նե­րի, որ­տեղ մեծ շնորհ է ցու­ցա­բեր­ վում նրանց նկատ­մամբ, ով­քեր այլ ընտ­րու­թյուն են ա­րել։ Աստ­ված զո­րու­թյուն է տա­լիս ան­հա­վատ­նե­րի հետ ա­մուս­նա­ցած­նե­րին հա­ վա­տա­րիմ լի­նե­լու Ի­րեն և­ ի­րենց կո­ղա­կից­նե­րին։ Աստ­ված մեզ չի լքում, նույ­նիսկ երբ մենք կա­տա­րում ենք Նրա կամ­քին հա­կա­ռակ ընտ­րու­թյուն, և­ե­թե Նրա­նից օգ­նու­թյուն ենք խնդրում, Նա օգ­նում է։ Սա ի­հար­կե չի նշա­նա­կում, որ մենք կա­րող ենք ա­նել այն, ինչ ու­զում ենք, և­ակն­կա­լել, որ Աստ­ված, միև­նույնն է, մեզ կօրհ­նի, այլ նշա­նա­ կում է, որ երբ մենք Նրա մոտ ենք գա­լիս կա­րի­քով և խո­նարհ սրտով, Նա միշտ լսում է։ Ա­ռանց Աստ­ծո շնոր­հի հույս չէր լի­նի ոչ մե­կիս հա­ մար, ո­րով­հետև մենք բո­լորս մե­ղա­վոր­ներ ենք։ Դաս 12

113

ՈՒՐ­ԲԱԹ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 20

Հետագա ուսումնասիրության համար Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ գրքի 669-678 է­ջե­րի «­Բա­րե­նո­րո­գում» գլու­խը։ «Աստ­ծուց ստանձ­նած պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րի կա­տար­ման գոր­ծում աշ­խա­տա­սի­րու­թյու­նը ճշմա­րիտ կրո­նի կարևոր մասն է կազ­մում։ Մար­դիկ պետք է օգ­տա­գոր­ծեն հան­գա­մանք­նե­րը որ­պես Աստ­ծո կամ­քի ի­րա­կա­նաց­ման գոր­ծիք­ներ։ Ճիշտ ժա­մա­նա­կին ձեռ­ նարկ­ված ա­րագ և վճ­ռա­կան քայ­լը փա­ռա­հեղ հաղ­թա­նակ­ներ է բե­րում, մինչ­դեռ հա­պա­ղումն ու ան­փու­թու­թյու­նը հան­գեց­նում են ձա­խող­ման և­ ա­նար­գում են Աստ­ծո ա­նու­նը։ Ե­թե ճշմար­տու­թյան գոր­ծի ղե­կա­վար­նե­րը ոչ մի ե­ռանդ չեն ցու­ցա­բե­րում, ե­թե ան­տար­ բեր են և­ անն­պա­տա­կաս­լաց, ե­կե­ղե­ցին ան­հոգ, ծույլ ու հեշ­տա­սեր կլի­նի, իսկ ե­թե նրանք տո­գոր­ված են Աստ­ծուն և միայն ու միայն Նրան ծա­ռա­յե­լու սուրբ նպա­տա­կով, մար­դիկ միա­բան, հու­սա­ռատ և պատ­րաս­տա­կամ կլի­նեն։ Աստ­ծո խոս­քը հա­րուստ է սուր և ցն­ցող հա­կադ­րու­թյուն­նե­րով։ Մեղ­քը և սր­բու­թյու­նը դրվում են կողք-կող­քի, որ­պես­զի մենք հնա­ րա­վո­րու­թյուն ու­նե­նանք խու­սա­փել մե­կից և­ ըն­դու­նել մյու­սը։ Սա­ նա­բա­ղա­տի և Տու­բիա­յի ա­տե­լու­թյան, կեղ­ծի­քի և դա­վա­ճա­նու­թյան մա­սին պատ­մող է­ջե­րը նկա­րագ­րում են նաև Եզ­րա­սի և Նեե­միա­յի ազ­նիվ, նվիր­ված և­ին­քա­զոհ հո­գին։ Մենք ա­զատ ենք ընտ­րե­լու, թե դրան­ցից ո­րին ըն­դօ­րի­նա­կենք։ Աստ­ծո պատ­վի­րան­նե­րը խախ­տե­ լու սար­սա­փե­լի հեևանք­նե­րը հա­կադր­վում են հնա­զան­դու­թյու­նից բխող օրհ­նու­թյուն­նե­րին։ Մենք ինք­ներս պետք է ո­րո­շենք՝ կրել մե­ կի հետևանք­նե՞­րը, թե՞ վա­յե­լել մյու­սը»։ Է­լեն Ուայթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ, էջ 676։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Երբ կար­դում ենք այս պատ­մու­թյուն­նե­րը, պարզ է դառ­նում, որ այս մարդ­կան­ցից շա­տե­րի կյան­քում Աստ­ված ա­ռա­ջին տե­ղը չէր զբա­ղեց­նում, այդ պատ­ճա­ռով էլ նրանք հե­թա­նոս կա­նայք էին ընտ­րել։ Ուս­տի Եզ­րա­սը նրանց չի թող­նում պար­զա­պես ի­րենց ո­ րոշ­մա­նը, այլ փոր­ձում է հան­դի­մա­նել և­ ուղ­ղել՝ հույս ու­նե­նա­լով ինչ-որ բան փո­խել։ Եվ սա­կայն այդ փո­փո­խու­թյունն ի­րա­պես տե­ ղի ու­նե­ցա՞վ։ Ի­րենց վար­քա­գի­ծը փո­խե­լով՝ նրանց սիր­տը փոխ­ 114

Դաս 12

վե՞ց։ Նրանց նվիր­վա­ծու­թյունն առ Աստ­ված ի­րա­պես ա­ճե՞ց։ Ի՞նչ ա­պա­ցույց­ներ ու­նենք, որ նրան­ցից շա­տերն ի­րա­կա­նում չփոխ­ վե­ցին։ Ի՞նչ կա­րող ենք սո­վո­րել նրանց սխալ­նե­րից այն մա­սին, թե ի­րա­կա­նում որ­քան կարևոր է սրտի փո­փո­խու­թյու­նը։ 2. Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք օգ­նել մեր ե­կե­ղե­ցու այն ան­դամ­նե­րին, ով­ քեր մի­գու­ցե պայ­քա­րում են ոչ ի­մաս­տուն ա­մուս­նու­թյու­նից բխող խնդիր­նե­րի դեմ։ 3. Թեև Աստ­ծո սկզբունք­նե­րը հա­վեր­ժա­կան են և բա­ցար­ձակ, մշա­ կույթ­նե­րը մե­ծա­պես տար­բեր­վում են։ Ին­չո՞ւ պետք է մտա­պա­ հենք այս տար­բե­րու­թյուն­նե­րը, երբ փոր­ձում ենք մեր սե­փա­կան կյան­քում և­ի­րա­վի­ճա­կում կի­րա­ռել Աստ­ծո սկզբունք­նե­րը։

Դաս 12

115

ԴԱՍ 13 ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 21–27

Ա­ՌԱՋ­ՆՈՐԴ­ՆԵՐՆ ԻՍ­ՐԱ­ՅԵ­ԼՈՒՄ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Գ Թա­գա­վո­րաց 12.1–16, Գործք ա­ռա­քե­լոց 15.7–11, Հով­հան­ նես 11.46–53, Նեե­միա 4.7–23, Եզ­րաս 8.21–23, 31, 32։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Եվ բո­լոր ժո­ղո­վուր­դը գնաց ու­տե­լու, խմե­լու և բա­ժին­ներ ու­ ղար­կե­լու և մեծ ու­րա­խու­թյուն ա­նե­լու, ո­րով­հետև հաս­կա­նում էին այն խոս­քե­րը, որ նրանց ի­մաց­նում էին» (­Նեե­միա 8.12)։ Ե՛վ Եզ­րա­սը, և՛ Նեե­միան մեծ ա­ռաջ­նորդ­նե­րի օ­րի­նակ­ներ են, ով­ քեր պատ­րաս­տա­կամ էին Տի­րոջ ա­ռա­ջադ­րանք­ներն ի­րա­կա­նաց­նել և նվիր­ված էին Աստ­ծուն, Ով նրանց կան­չել էր դա ա­նե­լու։ Աստ­ծո նկատ­մամբ սե­րը ո­գեշն­չում էր նրանց հա­վա­տա­րիմ ծա­ռա­ներ լի­նել։ Ի­րա­կա­նում, նրանց հա­վա­տար­մու­թյու­նը ե­ղել է մեր ու­սում­նա­սի­րու­ թյան ա­ռանց­քա­յին մա­սը։ Այս շա­բաթ մենք կու­սում­նա­սի­րենք Աստ­վա­ծաշն­չում բեր­ված ա­ռաջ­նոր­դու­թյան օ­րի­նակ­ներ, նե­րառ­յալ Եզ­րա­սի և Նեե­միա­յի օ­ րի­նա­կը։ Այս դա­սե­րը միան­շա­նակ լիար­ժեք և ս­պա­ռիչ ու­սում­նա­սի­ րու­թյուն­ներ չեն պա­րու­նա­կում, քա­նի որ քննարկ­ման շատ ա­վե­լի բան կա։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, ընտր­ված դա­սերն անկ­յու­նա­քա­րա­յին են յու­րա­քանչ­յուր ա­ռաջ­նոր­դի հա­մար։ Դուք կա­րող եք ձեզ ա­ռաջ­նորդ չհա­մա­րել ձեր կյան­քի այս ո­րո­շա­կի շրջա­նում, բայց մենք բո­լորս ազ­ դե­ցու­թյուն ու­նենք ո­րոշ մարդ­կանց վրա, ուս­տի դա­սե­րը վե­րա­բե­ րում են բո­լո­րիս։ Այս ա­ռաջ­նորդ­նե­րի պատ­մու­թյան մեջ կարևոր դեր ու­նի Աստ­ ծո Խոս­քը։ Խոս­քը վե­րա­փո­խեց նրանց մտա­ծե­լա­կերպն ու կյան­քը, և­ արդ­յուն­քում կյան­քի կոչ­վեց վե­րածնն­դի և բա­րե­նո­րո­գու­թյան մի ամ­բողջ ծրա­գիր։ Նրանք ամ­բող­ջո­վին կախ­ված էին Աստ­ծո Խոս­քից և դ­րա­նում պա­րու­նակ­վող Նրա ցու­ցում­նե­րից։ Նույն կերպ, ան­կախ նրա­նից, թե ով ենք մենք և­ ինչ դեր ու­նենք, պար­տա­վոր ենք յո­թե­ րորդ օր­վա ադ­վեն­տիստ քրիս­տոն­յա­յի մեր կյան­քի կենտ­րո­նում պա­ հել Աստ­ծո Խոս­քը։ 116

Դաս 13

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 22

Առաջնորդների ազդեցությունը Ողջ Աստ­վա­ծաշն­չում մենք կա­րող ենք գտնել և՛ լավ, և՛ վատ ա­ ռաջ­նոր­դու­թյան օ­րի­նակ­ներ, եր­բեմն նույ­նիսկ՝ այդ եր­կու­սի խառ­ նուր­դը։ Վատ ա­ռաջ­նորդ­նե­րը ժա­մա­նակ առ ժա­մա­նակ լավ գոր­ծեր են ա­րել, ինչ­պես և լավ ա­ռաջ­նորդ­նե­րը եր­բեմն-եր­բեմն սայ­թա­քել են։ Ի վեր­ջո բո­լոր ա­ռաջ­նորդ­ներն էլ մարդ ա­րա­րած­ներ են և­որ­պես այդ­պի­սին՝ ու­նակ են և՛ բա­րին, և՛ չա­րը, և՛ ճիշ­տը, և՛ սխա­լը գոր­ծե­ լուն։ Ո՞վ իր կյան­քում այս ի­րա­կա­նու­թյու­նը չի վե­րապ­րել։ Սա­կայն խնդիրն այն է, որ երբ դուք ա­ռաջ­նորդ եք, մե­ծա­գույն ազ­դե­ցու­թյուն եք տա­րա­ծում՝ կա՛մ վատ, կա՛մ լավ։ Շատ վատ է, երբ բա­ցա­սա­կան ազ­դե­ցու­թյուն եք թող­նում ձեր սե­փա­կան տա­ նը, աշ­խա­տա­վայ­րում կամ այն­տեղ, ուր ներ­կա եք լի­նում։ Սա­կայն երբ դուք ա­ռաջ­նոր­դի դիր­քում եք, լի­նի՝ հոգևոր, քա­ղա­քա­կան, թե եր­կու­սը միա­սին, այդ ազ­դե­ցու­թյու­նը բազ­մա­պատկ­վում է։ Այդ դեպ­քում որ­քա՜ն կարևոր է, որ ձեր յու­րա­քանչ­յուր, հատ­կա­պես ա­ռաջ­նոր­դի դե­րում, ար­տա­ցո­լեք Սուրբ Գր­քի սկզբունք­նե­րը։ Կար­դա­ցե՛ք հետև­յալ հա­մար­նե­րը։ Ա­ռաջ­նոր­դու­թյան ինչ­պի­սի՞ օ­րի­նակ ենք գտնում դրան­ցում։ Ե­թե լավ, ա­պա բա­ցատ­րե՛ք և հիմ­նա­վո­րե՛ք, թե ին­չու էին լավ։ Նույն կերպ բա­ցատ­րե՛ք վատ ա­ռաջ­նոր­դու­թյան օ­րի­նակ­նե­րը։ Ռո­բո­վամ (Գ Թա­գա­վո­րաց 12.1–16) _______________________________

________________________________________________________________________

Պետ­րոս (­Գործք ա­ռա­քե­լոց 15.7–11 ) _______________________________ ________________________________________________________________________ Հով­սիա (Դ Թա­գա­վո­րաց 23.1–10) ___________________________________ ________________________________________________________________________ Դե­բո­րա (­Դա­տա­վո­րաց 4.1–16) _____________________________________ ________________________________________________________________________ Ա­քաաբ (Գ Թա­գա­վո­րաց 211–16) _____________________________________ ________________________________________________________________________ Թեև շատ քիչ տե­ղե­կու­թյուն է մեզ հա­սել, սա­կայն ի՞նչ դա­սեր կա­րող ենք քա­ղել այս պատ­մու­թյուն­նե­րից այն մա­սին, թե ինչ է լավ և վատ ա­ռաջ­նոր­դու­թյու­նը, և թե ինչ­պես կա­րող ենք կի­ րա­ռել մեր սո­վո­րա­ծը մեր կյան­քում՝ լի­նենք մենք լավ, թե վատ ա­ռաջ­նոր­դի դե­րում։ Դաս 13

117

ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 23

Չարություն Եհովայի առաջ Կար­դա­ցե՛ք հետև­յալ հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են դրանք մեզ ա­սում այս ա­ռաջ­նորդ­նե­րի և­ի­րենց կա­ռա­վա­րած ժո­ղովր­դի վրա ի­րենց իսկ ու­նե­ցած ազ­դե­ցու­թյան մա­սին։ Գ Թա­գա­վո­րաց 15.26, 34 __________________________________________ ________________________________________________________________________ Դ Թա­գա­վո­րաց 13.1–3 _____________________________________________ ________________________________________________________________________ Հով­հան­նես 11.46–53 ______________________________________________ ________________________________________________________________________ Ցան­կա­ցած ո­լոր­տում ա­ռաջ­նոր­դի դիր­քում գտնվող շա­տե­րիս հա­մար սթա­փեց­նող է մտա­ծել, որ մեր ա­ռաջ­նոր­դու­թյունն ու­նի մարդ­կանց հոգևո­րա­պես ա­ճեց­նե­լու կամ անկ­ման տա­նե­լու նե­րուժ։ Եվ այս­տեղ ներ­կա­յաց­ված բո­լոր օ­րի­նակ­նե­րում արդ­յուն­քը կոր­ծա­ նիչ կեր­պով բա­ցա­սա­կան էր։ Հատ­կա­պես, մեր բնա­վո­րու­թյու­նը և­ առ Քրիս­տոսն ու­նե­ցած նվիր­վա­ծու­թյունն ազ­դե­ցու­թյուն է ու­նե­նում նրանց վրա, ում հետ մենք շփվում ենք։ Հոգևոր ա­ռաջ­նորդ­ներն ազ­դում են ու­րիշ­նե­րի վրա կա՛մ դե­պի Աստ­ված, ե­թե ի­րենք ան­ձամբ փնտրում են Աստ­ ծուն, կա՛մ դե­պի չա­րը, ե­թե Աստ­ծուն չեն փնտրում։ Հա­կա­ռակ նրա, ինչ մենք տե­սանք այ­սօր, այն փաս­տը, որ Եզ­ րասն ու Նեե­միան Աստ­ծո հետ ա­մուր հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ ու­նեին, ան­հեր­քե­լի է։ Եզ­րա­սի և Նեե­միա­յի մա­սին գրքե­րում ար­ձա­նագր­ ված ծո­մերն ու ա­ղոթք­նե­րը գե­րա­զան­ցում են այլ մեծ ա­ռաջ­նորդ­նե­ րի մա­սին Աստ­վա­ծաշն­չի ներ­կա­յաց­րած տե­ղե­կու­թյուն­նե­րին։ Ազ­գը քայ­լում էր Աստ­ծո հետ նրանց ա­ռաջ­նոր­դու­թյան ներ­քո, նույ­նիսկ ե­թե ա­մեն ինչ կա­տար­յալ չէր։ Նրանց կյան­քի վեկ­տորն ուղղ­ված էր դե­պի Աստ­ված։ Մ­յուս կող­մից, այն փաս­տը, որ կա­յին մար­դիկ, ում վրա չազ­դեց և փո­փո­խու­թյան չբե­րեց Եզ­րա­սի և Նեե­միա­յի հա­վա­ տը, վկա­յում է այն մա­սին, որ ու­րիշ ոչ մե­կի հա­վա­տը, բա­ցի մեր սե­փա­կա­նից, չի կա­րող փո­փո­խել մեզ։ Ի վեր­ջո, նա­յե՛ք այն մարդ­ կանց, ով­քեր ու­նե­ցան Հի­սու­սին Իր երկ­րա­յին կյան­քի ըն­թաց­քում տես­նե­լու, Նրա քա­րոզ­նե­րը լսե­լու և նույ­նիսկ Նրա հրաշք­նե­րին ա­ կա­նա­տես լի­նե­լու հնա­րա­վո­րու­թյու­նը, և սա­կայն վեր­ջում մեր­ժե­ցին Նրան։ Ա­յո՛, մենք դեր ենք խա­ղում, ինչ դիր­քում էլ որ գտնվենք, և 118

Դաս 13

կա­րող ենք թե՛ բա­րու, թե՛ չա­րի ազ­դե­ցու­թյուն թող­նել։ Սա­կայն, ի վեր­ջո, յու­րա­քանչ­յուր մարդ Աստ­ծո ա­ռաջ պետք է ան­ձամբ պա­ տաս­խան տա ի՛ր հա­մար։ Խոր­հե՛ք ձեր ազ­դե­ցու­թյան ո­լոր­տում գտնվող մարդ­կանց մա­սին։ Ի՞նչ կերպ կա­րող եք բա­րե­լա­վել ձեր ազ­դե­ցու­թյու­նը։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 24

Քաջություն և հզորացում Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 4.7–23 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ կերպ Նեե­միան քա­ջու­թյուն ցու­ցա­բե­րեց։ Ի՞ն­չը նրան տվեց այդ քա­ջու­թյու­նը։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Նեե­միան դեմ կանգ­նեց ի­րենց թշնա­մի­նե­րին, ով­քեր փոր­ձում էին վա­խեց­նել հրեա­նե­րին։ Նեե­միա­յի ար­ձա­գան­քը ե­ղավ այն, որ նա նա­խա­ձեռ­նեց մարդ­կանց մար­տի հա­մար պատ­րաս­տե­ լը։ Նեե­միան պար­զա­պես չա­սաց. «­Լավ, Աստ­ված, ա­մեն ինչ Դու ա­րա»։ Փո­խա­րե­նը պատ­րաս­տեց մարդ­կանց ի­րենց մասն ա­նե­ լու հա­մար։ Նրանք պա­հում էին սու­րեր և պայ­քա­րի այլ պա­րա­ գա­ներ, մինչ­դեռ միև­նույն ժա­մա­նակ կա­ռու­ցում էին պա­րիս­պը։ Հրեա­նե­րը Նեե­միա­յի ա­ռաջ­նոր­դու­թյան ներ­քո տե­ղի չտվե­ցին վա­խին, այլ փո­խա­րե­նը հա­մար­ձակ կանգ­նե­ցին ինք­նա­պաշտ­ պան­վե­լու հա­մար։ Նեե­միան խրա­խու­սում էր ժո­ղովր­դին, հա­վա­ տում նրանց ու­ժե­րին, հա­մա­գոր­ծակ­ցում նրանց հետ և նրանց տա­լիս գոր­ծե­լու պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն։ Նա լիա­զո­րում էր նրանց ա­նել գոր­ծը, երբ բաշ­խում և նշա­նա­կում էր պա­տաս­խա­ նատ­վու­թյուն­նե­րը։ Նեե­միան պար­զա­պես մարդ­կանց չէր ա­սում ինչ ա­նել և գ­նում ու թաքն­վում էր իր սեն­յա­կում։ Նա կանգ­նում էր նրանց կող­քին ու ա­նում էր այն բարդ աշ­խա­տան­քը, ո­րը պետք է ար­վեր։ Աստ­վա­ծաշն­չում կան դեպ­քեր, երբ Աստ­ված հրա­մա­յել է ժո­ ղովր­դին հան­գիստ սպա­սել և դի­տել, թե ինչ­պես է Ին­քը պա­տե­ րազ­մում, սա­կայն կան նաև շատ օ­րի­նակ­ներ, երբ Աստ­ված ա­սել է. «­Պատ­րաստ ե­ղեք գոր­ծե­լու, և Ես հաղ­թա­նակ կտամ ձեզ»։ Մենք պետք է մեր մասն ա­նենք, ե­թե ու­զում ենք տես­նել Աստ­ծո ա­զա­տագ­ րումն ու օրհ­նու­թյուն­նե­րը։ Դաս 13

119

«­Նեե­միա­յին ի­րենց իշ­խա­նու­թյա­նը են­թար­կե­լու նրա թշնա­մի­ նե­րի ձա­խող­ման պատ­ճա­ռը վեր­ջի­նիս ա­մուր նվիր­վա­ծու­թյունն էր Աստ­ծո գոր­ծին և նրա հա­վա­սա­րա­պես ա­մուր վստա­հու­թյու­նը Նրա հան­դեպ։ Թեթևա­միտ ան­ձը հեշ­տու­թյամբ է գայ­թակ­ղու­թյան զոհ դառ­նում, իսկ այն կյան­քը, ո­րում կա ազ­նիվ նպա­տակ, գրա­վիչ մտադ­րու­թյուն, չա­րի հա­մար հեշտ թի­րախ չէ: Ա­նընդ­հատ ա­ռաջ ըն­ թա­ցող մար­դու հա­վա­տը չի թու­լա­նում, քա­նի որ ա­մե­նուր նա ճա­ նա­չում է ան­սահ­ման Սի­րուն, Ով ա­մեն բան ա­նում է ի­րա­գոր­ծե­լուԻր բա­րի նպա­տակ­նե­րը։ Աստ­ծո ճշմա­րիտ ծա­ռա­ներն աշ­խա­տում են չթու­լա­ցող վճռա­կա­նու­թյամբ, ո­րով­հետև շնոր­հի գահն է նրանց մշտա­կան վստա­հու­թյու­նը»։ Է­լեն Ուայթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ ներ, էջ 660։ Եվ, ի վեր­ջո, Նեե­միան քա­ջա­լեր­վում էր Աստ­ծո ի­րա­կան լի­նե­ լու և Նրա զո­րու­թյան գի­տակ­ցու­մից։ Եվ ինչ­պես տե­սանք, Աստ­ծո մա­սին նրա գի­տու­թյունն ստի­պեց նրան գոր­ծել իր հա­վա­տի հա­ մա­ձայն։ Թեև հա­մա­տեքս­տը տար­բեր է, սա­կայն այն, ին­չը մենք տե­սանք Նեե­միա­յի մեջ, ինչ­պե՞ս է ար­տա­ցո­լում հետև­յալ հա­մա­րը. «­Բայց մե­կը կա­սի, թե դու հա­վատ ու­նես, և­ես գործ ու­նեմ։ Ցույց տուր ինձ քո հա­վա­տը գոր­ծե­րից, և­ես էլ ցույց կտամ քեզ իմ հա­վատն իմ գոր­ծե­րից» (­Հա­կո­բոս 2.18)։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 25

Նպատակ և եռանդ Ի՞նչ են մեզ սո­վո­րեց­նում հետև­յալ հա­մար­նե­րը Եզ­րա­սին և Նեե­ միա­յին ա­ռաջ մղող ու­ժի մա­սին (­Նեե­միա 2.1–10, Եզ­րաս 7.8–10)։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Ի­րենց ա­րած ա­մեն ին­չում Եզ­րասն ու Նեե­միան ձգտում էին տես­ նել Աստ­ծո կամ­քը Նրա ժո­ղովր­դի կյան­քում կա­տար­վե­լիս։ Ա­յո՛, ժո­ղո­ վուրդն ա­մեն ինչ փչաց­րել էր, ա­յո՛, նրանք կրել էին ի­րենց պա­տի­ժը դրա հա­մար։ Սա­կայն Աստ­ված, հա­վա­տա­րիմ վե­րա­կանգն­ման մա­ սին տված Իր խոս­տում­նե­րին, բա­ցեց ճա­նա­պարհ­նե­րը, որ­պես­զի Իր ժո­ղո­վուր­դը վե­րա­դառ­նա խոս­տաց­ված եր­կիր, և­ե­թե նրանք հա­ վա­տա­րիմ լի­նեին, ա­պա Նա կի­րա­կա­նաց­ներ նպա­տակ­նե­րը, ո­րոնք 120

Դաս 13

դրել էր Իր ժո­ղովր­դի հա­մար։ Եվ Տե­րը, Իր ի­մաս­տու­թյամբ, ընտ­րեց եր­կու շատ նվիր­ված մարդ­կանց, մար­դիկ, ով­քեր ինչ-որ կերպ նման էին Մով­սե­սին այս վե­րա­կանգն­ման մեջ կենտ­րո­նա­կան դեր խա­ղա­ լու հա­մար, ճիշտ այն­պես, ինչ­պես ընտ­րել էր Մով­սե­սի սե­րուն­դը յու­ րա­հա­տուկ ա­ռա­ջադ­րան­քի հա­մար։ Այս եր­կու մարդ­կանց նման մեծ ա­ռաջ­նորդ­նե­րը նպա­տակ ու­նեն։ Նրանք ու­նեն կյան­քի նպա­տակ, ին­չը խթա­նում է նրանց բո­լոր գոր­ ծո­ղու­թյուն­նե­րը։ Կա­րե­լի է ա­սել, որ և՛ Եզ­րա­սը, և՛ Նեե­միան ի­րենց կյան­քում նպա­տակ ու­նեին։ Նրանք ու­նեին Աստ­ծո ժո­ղովր­դի գտնվե­ լու վայ­րի տես­լա­կան և հե­տո ներդ­րե­ցին ա­մեն ջանք այդ նպա­տակն ի­րա­կա­նու­թյուն դարձ­նե­լու հա­մար։ Եզ­րա­սը դա ա­րեց Սուրբ Գիրքն ու­սում­նա­սի­րե­լու և Խոս­քը մարդ­ կանց սո­վո­րեց­նե­լու մի­ջո­ցով։ Նեե­միան խրա­խու­սում էր մարդ­կանց ա­նել այն, ին­չը ճիշտ է, և հա­մար­ձա­կո­րեն կանգ­նել Աստ­ծո կող­մում։ Այս եր­կու տղա­մար­դիկ էլ ցան­կա­նում էին Ե­րու­սա­ղե­մը վե­րա­կանգն­ ված տես­նել, սա­կայն ոչ ըն­դա­մե­նը նյու­թա­պես վե­րա­կանգն­ված։ Նրանք նաև ցան­կա­նում էին տես­նել վե­րած­նունդ և բա­րե­փո­խու­ թյուն այդ քա­ղա­քի բնա­կիչ­նե­րի հոգևոր կյան­քում։ Ա­հա թե ին­չու էին նրանք ուղ­ղում, հան­դի­մա­նում մարդ­կանց, եր­բեմն էլ հստակ գոր­ծո­ ղու­թյուն­ներ պա­հան­ջում։ Մեծ ա­ռաջ­նորդ­նե­րը հա­վա­տում են ա­վե­լի մեծ, ոչ թե սո­վո­րա­կան կամ մի­ջակ բա­նե­րի։ Եզ­րասն ու Նեե­միան հա­վա­տում էին սի­րող և զո­րա­վոր Աստ­ծուն, Աստ­ված, Ով կա­րող էր հրաշք­ներ գոր­ծել, և նրանք ու­զում էին, որ­պես­զի յու­րա­քանչ­յուր մարդ խո­րը կապ ու­նե­նա Նրա հետ։ Նեե­միա գրքի ա­ռա­ջին իսկ գլխից սկսած ըն­թեր­ցո­ղին տպա­վո­ րում է Նեե­միա­յի նվիր­վա­ծու­թյունն Աստ­ծո գոր­ծին, ինչ­պես նաև նրա վիշտն իր ժո­ղովր­դի վի­ճա­կի հա­մար։ Ա­ռա­ջին գլխում նա լաց է լի­նում, երբ նրան տե­ղե­կաց­նում են Հու­դա­յում իս­րա­յե­լա­ցի­ նե­րի կրած դժվա­րու­թյուն­նե­րի մա­սին։ Նեե­միան ծնկի է գա­լիս և խոս­տա­նում ա­նել այն ա­մե­նը, ին­չի Աստ­ված ի­րեն կկան­չի։ Նեե­ միա­յի շար­ժիչ ուժն աշ­խար­հը փո­խե­լու գա­ղա­փարն է։ Նա գոր­ծի մարդ էր, Աստ­ծո հա­մար ար­վող գոր­ծի։ Բարձր աշ­խա­տա­վար­ ձի կամ կար­կա­ռուն դիր­քի մի­ջո­ցով չէր (թեև Պարս­կաս­տա­նում նա ու­ներ եր­կուսն էլ), որ Նեե­միան ընտ­րեց կա­տա­րել մտադր­ ված փո­փո­խու­թյու­նը, այլ Հու­դա՝ ա­մեն քայ­լա­փո­խին հա­կա­ռա­ կորդ­նե­րի ճնշու­մը կրող ոչ այն­քան հե­ռան­կա­րա­յին ազ­գի մոտ գնա­լով։ Նա քայլ ա­րեց հա­վա­տով՝ չնա­յած իր առջև ծա­ռա­ցած խո­չըն­դոտ­նե­րին։ Դաս 13

121

ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 26

Խոնարհություն և համառություն Կար­դա­ցե՛ք Եզ­րաս 8.21–23, 31, 32 հա­մար­նե­րը։ Թա­գա­վո­րի հետ չխո­սե­լու նրա ո­րո­շու­մը հա­մա­րում եք հի­մա՞ր, թե՞ հա­մար­ձակ։ Ինչ­պե՞ս Եզ­րասն ու ժո­ղո­վուր­դը խո­նար­հու­թյուն դրսևո­րե­ցին։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Ո­րոշ ժա­մա­նակ անց Նեե­միան ըն­դու­նեց պաշտ­պա­նու­թյան հա­մար թա­գա­վո­րի ա­ռա­ջար­կած ու­ղեկ­ցու­մը։ Բայց Եզ­րա­սը, իր վե­րա­դար­ձի պա­րա­գա­յում, հա­վա­տաց, որ Աստ­ված լա­վա­գույնս կհա­տու­ցի, ե­թե ի­րենք թա­գա­վո­րից ո­չինչ չխնդրեն։ Հե­տո, երբ անվ­ նաս Հու­դա հա­սան, այդ հա­ջո­ղու­թյու­նը վե­րագ­րե­ցին ի­րենց Աստ­ ծուն։ Մի­գու­ցե ո­րոշ ի­րա­վի­ճակ­նե­րում մենք ա­վե­լի շատ ա­պա­վի­նում ենք այլ մարդ­կանց և­ ոչ բա­վա­կա­նա­չափ Աստ­ծո՝ Իր հնա­րա­վո­րու­ թյուն­նե­րը ցույց տա­լուն։ Այս ի­րա­վի­ճա­կում Եզ­րասն ընտ­րեց թույլ տալ Աստ­ծուն ա­նել գոր­ծը և­ա­պա­ցու­ցեց թա­գա­վո­րին, որ Աստ­ված ի­րա­պես զո­րա­վոր Աստ­ված է։ Սա­կայն Եզ­րասն անմ­տած­ված չէր գոր­ծում։ Նա ժո­ղովր­դին հա­վա­քեց մեկ­տեղ, և նրանք ա­ղո­թե­ցին ու ծոմ պա­հե­ցին այս ի­րա­վի­ճա­կի հա­մար։ Նրանք չնա­խա­ձեռ­նե­ցին ի­րենց ճամ­փոր­ դու­թյու­նը նախ­քան Աստ­ծո հետ լուրջ ժա­մա­նակ անց­կաց­նե­ լը։ Նրանք Աստ­ծո մոտ ե­կան խո­նար­հա­բար՝ խնդրե­լով, որ Նրա պաշտ­պա­նու­թյու­նը դառ­նա Նրա զո­րու­թյան նշան, և Աստ­ված պա­տաս­խա­նեց։ Կար­դա­ցե՛ք Նեե­միա 5.14–19 հա­մար­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս Նեե­միան խո­նար­հու­թյուն ցույց տվեց։

________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________

Ի­րա­կան ա­ռաջ­նորդ­նե­րը պետք է պատ­րաս­տա­կա­մո­րեն խո­ նար­հեց­նեն ի­րենց և դառ­նան ծա­ռա­ներ։ Ի­րա­վա­սու ա­ռաջ­նորդ­նե­րը չեն պա­հան­ջում և նրանց հար­կա­վոր չէ «տիտ­ղոս»՝ պա­տիվ վաս­ տա­կե­լու հա­մար։ Նեե­միա­յի դռնե­րը մշտա­պես բաց էին, և նա ա­ռա­ տա­ձեռ­նո­րեն տա­լիս էր մարդ­կանց։ Նա ցույց էր տա­լիս առ Աստ­ված ու­նե­ցած իր հա­վա­տը, և նրա ան­հա­վա­տա­լի նվիր­վա­ծու­թյունն Աստ­ ծուն մարդ­կանց հա­մար օ­րի­նակ էր ծա­ռա­յում։ Նա ու­ներ ու­ժեղ ան­ 122

Դաս 13

հա­տա­կա­նու­թյուն և գործ­նա­կան խառն­վածք, բայց նա ի­րեն ոչ ո­քից բարձր չէր դա­սում։ Այդ ժա­մա­նակ­նե­րում նա ու­ներ հրեա ազ­գի մեջ ա­մե­նա­բարձր պաշ­տո­նը և մ­նում էր շատ ա­ռա­տա­ձեռն։ Իր կյան­ քում նա ի ցույց էր դնում Հի­սու­սի կյանքն ու վար­դա­պե­տու­թյու­նը, Ով մեզ սո­վո­րեց­րեց, որ ա­ռաջ­նոր­դե­լու լա­վա­գույն ճա­նա­պարհն ու­ րիշ­նե­րին ծա­ռա­յելն էր։ Հի­սուսն ա­րեց այդ, ուս­տի մենք ևս, ան­կախ մեր զբա­ղեց­րած դիր­քից, պետք է ա­նենք դա։ «Եվ Նա նստեց տաս­ներ­կու­սին կան­չեց և­ա­սաց նրանց. Ե­թե մեկն ու­զում է ա­ռա­ջին լի­նել, թող ա­մե­նից հե­տին և­ ա­մե­նի ծա­ռա լի­ նի» (­Մար­կոս 9.34)։ Ի՞նչ են Հի­սու­սի այս խոս­քե­րը սո­վո­րեց­նում մեզ այն մա­սին, թե ինչ ա­սել է լի­նել ճշմա­րիտ ա­ռաջ­նորդ Աստ­ծո աչ­քում։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ԴԵԿ­ՏԵՄ­ԲԵ­ՐԻ 27

Հետագա ուսումնասիրության համար Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Քայ­լեր դե­պի Քրիս­տոս գրքի 116-132 է­ջե­րի «Ա­ղոթ­քի ա­ռա­վե­լու­թյու­նը» գլու­խը։ «­Հայ­րե­նիք վե­րա­դար­ձած աք­սոր­յալ­նե­րի կող­մից Զո­րա­բա­բե­լի, Եզ­րա­սի և Նե­միա­յի ղե­կա­վա­րու­թյամբ ըն­թա­ցող վե­րա­կանգն­ման և բա­րե­փոխ­ման գոր­ծը պատ­կե­րում է հոգևոր վե­րա­կանգն­ման աշ­խա­տանք, որ պետք է ի­րա­կա­նաց­վի այս աշ­խար­հի պատ­մու­ թյան վեր­ջին օ­րե­րին։ Իս­րա­յե­լի մնա­ցորդ ժո­ղո­վուր­դը թույլ ու տկար մար­դիկ էին՝ են­թա­կա ի­րենց թշնա­մի­նե­րի ոչն­չաց­մա­նը, սա­կայն նրանց մի­ջո­ցով Աստ­ված ծրագ­րել էր երկ­րի վրա պահ­պա­նել Իր և Իր օ­րեն­քի մա­սին գի­տու­թյու­նը։ Նրանք ճշմա­րիտ երկր­պա­գու­ թյան պաշտ­պան­ներն էին, սուրբ մար­գա­րե­նե­րի պա­հա­պան­նե­րը։ Տար­բեր էին նրանց փոր­ձա­ռու­թյուն­նե­րը Ե­րու­սա­ղե­մի տա­ճա­րը և պա­րիս­պը վե­րա­կա­ռու­ցե­լիս, հզոր` այն ընդ­դի­մու­թյու­նը, ո­րին ստիպ­ված էին հա­կազ­դել։ Ծանր էր այն բե­ռը, որ կրում էին այս գոր­ծի ղե­կա­վար­նե­րը, սա­կայն այս մար­դիկ ա­ռաջ էին գնում հո­ գու խո­նար­հու­թյամբ, Աստ­ծո հան­դեպ ա­մուր ու ան­վա­րան վստա­ հու­թյամբ՝ հա­վա­տա­լով, որ Նա Իր գոր­ծը հաղ­թա­կան ա­վար­տի կհասց­նի։ Ինչ­պես Ե­զե­կիա թա­գա­վո­րը, Նեե­միան «­Տի­րո­ջը հա­րեց, Նրա հետևից չհե­ռա­ցավ և պա­հեց Նրա պատ­վեր­նե­րը, ...Եվ Տե­րը նրա հետ էր»։ Դ Թա­գա­վո­րաց 18.6, 7»։ Է­լեն Ուայթ, Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ, էջ 677։ Դաս 13

123

Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար 1. Ին­չո՞ւ մենք պետք է ըստ հնա­րա­վո­րին մեր ա­ռաջ­նորդ­նե­րին ա­ ջակ­ցե­լու հա­մար Աստ­ծո ա­ռաջ ա­նենք այն ա­մե­նը, ինչ կա­րող ենք։ 2. Ին­չո՞ւ է ա­ռաջ­նոր­դի՝ ծա­ռա լի­նե­լու տար­բե­րակն այդ­քան բարդ, խստա­պա­հանջ և միև­նույն ժա­մա­նակ ա­ռա­տո­րեն վար­ձատր­ վող։ Ին­չո՞ւ է քրիս­տոն­յա ա­ռաջ­նոր­դի հա­մար այդ­քան կարևոր լի­նել նաև ծա­ռա։ 3. Գր­քի սկզբում, վեր­ջում, ինչ­պես նաև մեջ­տե­ղում Նեե­միան ա­ղո­ թում էր։ Ե՛վ Եզ­րա­սը, և՛ Նեե­միան ա­ղոթ­քի մար­դիկ էին։ Ու­շա­ դիր հաշ­վե՛ք, թե քա­նի ան­գամ են «ա­ղոթք» և «ա­ղո­թեց» բա­ռե­րը նշված Եզ­րաս և Նեե­միա գրքե­րում։ Այս ա­ռաջ­նորդ­նե­րը մշտա­ պես ա­ղո­թում էին։ Ի՞նչ պետք է դա մեզ ա­սի մեր սե­փա­կան ա­ ղոթ­քի կյան­քի մա­սին։ 4. «Եվ Տի­րո­ջը հա­րեց, Նրա հետևից չհե­ռա­ցավ և պա­հեց Նրա պատ­վեր­նե­րը, որ պատ­վի­րել էր Տե­րը Մով­սե­սին» (Դ Թա­գա­վո­ րաց 18.6)։ Ինչ­պե՞ս է մարդ «հա­րում Տի­րո­ջը»։ Ի՞նչ է դա նշա­նա­ կում։ Ինչ­պե՞ս է Տի­րո­ջը հա­րելն առնչ­վում Նրա պատ­վի­րան­նե­րը պա­հե­լու հետ։

124

Դաս 13