Anders doen is anders denken

De ironie van het (werk)leven

Nienke van Ree

We verlangen ernaar om nieuwe dingen te ontdekken, ons te ontwikkelen en uitdagingen aan te gaan. Daarnaast verlangen we ook naar comfort: een stabiel inkomen, een geborgen leven, een fijne omgeving om in te wonen met vrienden en familie om ons heen. We willen allebei. Maar kan dat wel, vraagt Nienke van Ree zich af.

We zijn gemaakt om het avontuur op te zoeken, maar ook om het weer te vergeten. Het lijkt alsof het verlangen naar het volle leven met het verstrijken van de jaren naar de achtergrond verdwijnt. Waarna het meestal eindigt in gemak en routine. Maar ondertussen knaagt het. Een innerlijke rusteloosheid, naar wat er zou kunnen en hoe het anders kan. In plaats van kamperen, bergen beklimmen of feesten tot in de late uurtjes, drink je koffie met vrienden, ben je te hard aan het werk, zit je de hele dag en blijf je netflixen. Het leven voltrekt zich volgens voorspelbare patronen en lijkt op dat van vele anderen. Je bent tevreden en ontevreden, geduldig en ongeduldig, gespannen en ontspannen, bevoorrecht en toch, toch voelt het onvolledig. Je bent op zoek naar iets, maar weet niet goed wat.

Comfort

Maar hoe kun je iets vinden en veranderen als je leven bestaat uit duizenden verplichtingen? Juist door ons leven helemaal vol te plannen hoeven we niks te veranderen en gaan we door met druk zijn. En dat leven met duizenden verplichtingen voelt ondertussen als een comfortabele jas, een comfortabele zone, jouw comfortabele leven – je hebt het immers zelf gebouwd.

En dat leven met duizenden verplichtingen voelt als een comfortabele jas

En in dat ‘comfortabele leven’ ligt de nadruk op beheersing, zekerheid en voorspelbaarheid. Maar helpt het? Komen we tot bloei in een wereld vol verandering, continu ons leven inrichten vanuit ons hoofd en de gedachte dat oplossen, controle en comfort de beste oplossing zijn? Past een avontuurlijke mindset niet veel beter bij een wereld vol verandering en uitdagingen? Een avontuurlijke mindset betekent dat je wilt leren en wilt groeien.

Op de drempel van avontuur

Avontuur is tegenwoordig meer dan ooit een persoonlijke ontdekkingsreis, een zoektocht naar transformatie. Wat we verstaan onder avontuur is hiermee ook veranderd. Werden avontuurlijke belevingen ooit geassocieerd met extreme termen als gevaar, hardcore en fysieke uitputting, vandaag de dag ligt de nadruk op ‘betekenisvolle belevingen meemaken’, ‘in de natuurlijke omgeving zijn’ en ‘leren’. We hebben er steeds moed voor nodig om de uitdaging aan te gaan en het onbekende op te zoeken, dat blijft onderdeel van het avontuur.

Bij een avontuur zoek je de limiet op en doet nieuwe ervaringen op buiten je comfortabele leven. Avontuur brengt je op de drempel van een andere buitengewone wereld. Een uitzicht waarover je je verwondert, maar dat ook een andere kijk geeft op je vertrouwde wereldje. Deze overgangsfase tussen de vertrouwde werkelijkheid die je achterlaat, en de nieuwe werkelijkheid waar het avontuur je naartoe brengt, heet de liminale fase. Deze term is afkomstig van het Latijnse limen, dat ‘drempel’, maar ook ‘begin’ of ‘start’ betekent. Het avontuur brengt je een nieuwe blik op je leven.

Tijdens een avontuur stort je jezelf in een (kleine) crisis. Niet alle randvoorwaarden zijn duidelijk en het pad dat je (soms letterlijk) bewandelt, kan je leiden naar oncomfortabele, ontregelende of verrassende situaties. Deze liminale fase is daarom chaotisch, onzeker en kwetsbaar, waarin je jezelf uitdaagt om je aan te passen aan een onbekende omgeving. Je kunt niet terugvallen op je vaste patronen en zekerheden. Je bevindt je nu in een schemergebied waarin je anders gaat doen en denken en kunt loskomen van je (oude) identiteit. Hierdoor ontstaat ruimte voor groei en transformatie. Je verandert door het avontuur. Je staat open voor een nieuw wereldbeeld en daarmee sta je ook open om te kijken buiten je vaste patronen en te leren, te ontdekken, creatief te zijn en je gedrag aan te passen. Dit geeft je nieuwe inzichten en vaardigheden waardoor je veranderd terugkomt van je avontuur.

Een avontuurlijke mindset

Door avontuur ontwikkel je een avontuurlijke mindset. Het is een mindset waarmee je het onbekende tegemoet durft te treden, maar ook de moed hebt om zaken achter te laten, je los te weken van verwachtingen en de controle, zekerheid en voorspelbaarheid die dominant zijn geworden in onze maatschappij.

Moed maant je tot het volgen van je hart: niet voor niets stamt het Franse woord voor moed (courage) af van coeur (het hart). De hang naar vrijheid, ook innerlijk. Je kiest je eigen pad en blijft bij jezelf. Je volgt je nieuwsgierigheid, je verlangens, je dromen, terwijl je wordt gedreven door het innerlijke vuur. Je ontwikkelt je eigen avontuurlijke mindset. Jij als avonturier wekt het avontuur tot leven en je schept je eigen verhaal. Een reis van binnen naar buiten.

Waarom is de avontuurlijke mindset nodig?

Vroeger waren we sterk verbonden met onze omgeving. Je wist niet of er een beer of leeuw om de hoek zat. Nu leven we veelal in de slaapstand zonder verbinding met onze omgeving, waarbij we vinden dat we alles moeten beheersen en controleren. Druk zijn betekent dat je weinig aandacht hoeft te schenken aan je omgeving, jij doet je ding en hoeft niet te communiceren met je omgeving. Druk zijn betekent dat je weinig tijd hoeft te besteden aan het ontwikkelen van de vaardigheden die zo nodig zijn voor de activiteiten die je wilt doen. En we voelen ons comfortabel als we onze to-dolijst hebben afgewerkt, zelf al onze problemen en die van onze collega’s hebben opgelost, laten zien dat we het heus allemaal kunnen. We voelen ons comfortabel bij controle.

Je kunt niet terugvallen op je vaste patronen en zekerheden

Diep vanbinnen realiseren we ons dat we veel meer kunnen met ons leven en onze capaciteiten. Een van de manieren waarop we dat kunnen aanboren, is door avontuur. Avontuur staat ons toe ons over te geven aan de ervaring. Het stelt ons in staat te verbinden met de omgeving, waarbij we ervaren dat de omgeving krachtiger en groter is dan wij. Je bent zo gefocust en aanwezig in het moment waarop je het avontuur beleeft, dat de zorgen over de toekomst en het verleden verdwijnen: je bent in een staat van flow. Angst gaat vaak samen met de volledige focus op de toekomst, op een manier die zegt dat het fout kan gaan. En ook drukte gaat over het willen controleren van je leven.

Met een avontuurlijke mindset ontwikkel je jezelf met oog voor de toekomst, maar ben je in het hier-en-nu en ervaar je dat veel krachtiger. Avontuur staat je toe om je aan de ervaring over te geven en je te realiseren dat je niet altijd controle hebt. En dat je je goed voelt bij dat feit.

Avontuur in coaching

In mijn coaching zet ik kleine avonturen in om coachees te laten ervaren dat je je weer kunt verwonderen in het leven, nieuwsgierigheid kunt ontwikkelen en durf. Maar ook dat je kunt vertrouwen op jezelf en niet in het controleren van randzaken. Ik zet avonturen in en pas deze aan aan de wens van de coachee zodat diegene weet wat er gaat komen, maar voeg in het moment een kleine uitdaging toe. Hieronder een voorbeeld.

Ik ga drie keer halve dag op pad met C., moeder van drie kinderen, arts. Zij werkt momenteel vier dagen. Ze wil het anders, maar weet niet hoe en wat. Ze voelt een continue tijdsdruk, heeft het gevoel dat haar leven wordt gecontroleerd, wil meer bij haar kinderen zijn en heeft het gevoel dat ze altijd alles zelf moet oplossen om te worden gewaardeerd. Ze werkt steeds meer en vaker en is de hele dag bezig met plannen en zorgen dat alles op tijd gaat. Ondertussen is ze moe, boos, geïrriteerd en heeft ze het gevoel dat niks lukt. ‘Ik heb nergens meer controle over’, verzucht ze.

In de eerste sessie gaan we samen de bossen in, stimuleren we haar zintuigen, voelen we weer, maken we connectie met het lichaam en vertragen we. We plukken bessen, frambozen en volgen haar nieuwsgierigheid naar wat zich op dat moment aandient. Op momenten dat ik haar uitdaag door bijvoorbeeld een toren te beklimmen, schiet haar stress omhoog. In het moment doen we ademhalings- en visualisatieoefeningen die haar ontspanning brengen. Maar vooral leert ze om in het moment te zijn. Ze merkt op dat ze eigenlijk best veel thuis is bij de kinderen, maar met haar gedachten altijd vooruitdenkt, bezig is met wat er nog moet. Samen kijken we hoe ze meer in het hier-en-nu kan zijn door contact met het lichaam, aandacht te geven aan dat wat zij wil dat aandacht krijgt. Zonder dat we het benoemen, werken we ook aan aandacht geven aan zichzelf, waardering van haarzelf. Dit neemt ze mee naar huis.

De volgende keer gaan we naar het strand, het miezert een beetje. We lopen door de duinen, dwalen zonder tijd, kijken er anders naar. En daarna gaan we zwemmen. C. wist dat we dit gingen doen, maar niet wanneer. Zij vindt het erg spannend en we bespreken haar voorkeur: zo snel mogelijk erin, dan is het maar voorbij. Daarop stel ik reflecterende vragen: Welke mogelijkheden heb je nog meer? Kun je er anders naar kijken? En hoe kunnen we het kleiner maken? Zelf komt ze met het idee om de schoenen eerst maar eens uit te doen, te aarden en het water te voelen. Het valt eigenlijk wel mee. Ik krijg eigenlijk wel zin om er in te gaan. Stap voor stap gaan we de zee in, springen we over de golven en maken we plezier.

Avontuur staat ons toe ons over te geven aan de ervaring

We blikken terug op het moment door zittend op een handdoek in de duinen koffie te drinken. Ons te omringen met zand, wind en regen. Er ontstaat ruimte en de wens voor meer ruimte. We bespreken hoe dat eruitziet. In het zand tekenen we de cirkel van invloed, maar ook waar ze meer van wil doen en waar de energie lekt. Verlangens komen boven drijven. Die bespreken we en welke stappen ze wil maken.

Bij thuiskomst ontvang ik van haar een berichtje: ‘Ik ben er weer. Geen denken met een open geest. Die altijd bereid is verwonderd te worden. Laten we vooral dus deze gave verder ontwikkelen, onszelf ontwikkelen, regelmatig iets doen wat ons uit onze comfortzone haalt, met anderen praten zodat het dagelijks leven weer bijzonder wordt.’ En zo gaan we nog twee keer op pad.

Echtheid

Omarm het avontuur en het anders-doen om je pad te bewandelen in het leven als middel om jezelf te ontwikkelen. Ook voor mij als coach gaat avontuur over: ontdekken, ervaren, leren van de wereld om mij heen. Het geeft me wijsheid en een open blik. Het gaat niet om het tegengaan van sleur, maar om me te verbinden met mezelf, de natuur en de wereld. Het is de echtheid tegenover alle controle, regels en conventies.

Nienke van Ree begeleidt als coach voornamelijk professionals in het onderwijs en de zorg met trauma’s, werk- en levensvragen. Ze zoekt graag de grenzen van haar kunnen op. De levenslessen uit de bergen zorgen voor meer overzicht en focus in haar werk, meer verbinding met haar lichaam en gevoel, én meer zelfvertrouwen. In 2022 eindigde ze als tweede bij ‘Coachtalent van het jaar’. www.mountainfit.nl