Doorgedraaid!

‘Each person’s life is like a mandala – a vast, limitless circle. We stand in the center of our own circle, and everything we see, hear and think forms the mandala of our life.’ Deze wijsheid is afkomstig van Pema Chödrön, Amerikaanse, 86 jaar oud, als non werkzaam in de Tibetaanse traditie van het boeddhisme. De mandala als afspiegeling van jezelf én je omgeving; hoe je die waarneemt, beleeft en beïnvloedt. En elke dag voeg je iets toe en laat je iets achter. Of toch niet?

Tineke Mulder

Prr, prr, de wekker gaat. Mijn ogen gaan langzaam open en wennen aan het eerste daglicht. Tegelijkertijd trekken mijn hersenen zich in tegengestelde richting samen, als dikke draden die een kluwen in m’n hoofd vormen, met een steen in het midden. Een zwaar gevoel. Wat is dat toch, elke dag weer de laatste tijd? Vermoeidheid, span ning? Waarvan? Te veel hooi op de vork genomen tijdens de verhuizing? Erover nadenken maakt het alleen maar zwaarder. Ik sta op, ga lopen met de hond en zet een grote kop sterke kof fie om op gang te komen.

Koude douche

Het eerste gesprek vandaag is met Lars, begin dertig. Hij is inmiddels aan zijn derde serieuze baan begonnen na zijn stu die, maar twijfelt opnieuw of hij op de goede plek zit. Is er misschien iets nóg interessanter, wat hem een goed en vast inkomen geeft én uitdagend is, en wat is dat dan? Een en al rusteloosheid verschijnt op het scherm.

Een koude douche in plaats van het warme bad dat hij verwachtte

We starten het gesprek zoals gewoonlijk met vijf minuten ont spannen, ademen, mindfulness. Als twee zenders die eerst hun frequentie op elkaar moeten afstemmen om een goede ont vangst te kunnen hebben, en allebei kunnen loskomen van het geroezemoes op de achtergrond. Het denkpatroon in het brein van bèta- naar alfa-staat brengen, zouden wetenschappers zeg gen. Ook voor mijzelf broodnodig, om beter te kunnen luiste ren, voorbij de woorden en het oppervlakkige verhaal. Om het grotere plaatje te zien, en dat wat er ontbreekt. De nieuwe baan valt Lars tegen. Het is lastig als nieuwkomer grip te krijgen op zijn taken: nieuwe systemen, veel collega’s die nog thuis wer ken, niemand die snel even kan helpen. Een koude douche in plaats van het warme bad dat hij verwachtte, al is het fijn dat er maandelijks een mooi salaris binnenstroomt. In het eerste gesprek hebben we afgesproken dat we gaan onderzoeken wat bij hem past, en ook waar die rusteloosheid vandaan komt. Welke verwachtingen heeft hij, niet alleen van zijn werk, maar ook en vooral van zichzelf?

Loopband

‘Wat zal ik doen? Opnieuw rondkijken? Banen in overvloed, ik vind vast snel iets anders!’ Deze vragen stelt Lars hardop, na opnieuw eerst een klaagzang over wat er allemaal niet goed verloopt op zijn huidige afdeling. Ik besluit vrij snel in het gesprek voor directe communicatie te kiezen, niet mijn gewoonte, maar ik word nu al moe van zijn verhaal, en de steen in mijn hoofd is nog niet helemaal verpulverd. Ik her inner me gelukkig dat Lars een fervent hardloper is. ‘Ik zie iemand die heel hard rent op een loopband, maar geen meter vooruitkomt. Wat komt er in je op als ik dat zeg?’

‘Dat ik steeds in dezelfde situatie beland, alleen bij een andere werkgever. Het is een herhaling van de geschiedenis, steeds hetzelfde patroon.’ ‘En, hoe voelt dat?’ ‘Ongemakkelijk, krie belig.’ We praten door over de kriebel en het ongemak. Het je niet op je plek voelen en tegelijkertijd zo graag je energie voluit willen inzetten.

‘Ja, het is alsof ik steeds een nieuwe loopband kies, maar niet eens heb gekeken of ik eerst wat instellingen van de oude kon veranderen’. Het klinkt wat terneergeslagen, van de eerdere rusteloosheid is weinig over. ‘Hoe is het om jezelf dit te horen zeggen?’ ‘Een beetje suf, hardlopen zonder vooruitgang te boe ken … ik had beter moeten weten.’

Eindeloos opnieuw beginnen

Lars is zeker niet de enige die het lastig vindt stil te staan bij een einde, voordat hij met iets nieuws van start gaat. Bijna alle maal hebben we de neiging ons liever bezig te houden met wat voor ons ligt dan met het verleden. Slechts weinig mensen zijn goed in het afronden. En nog minder in het tijd nemen voor het onderzoeken van het niemandsland, de creatieve, maar ook zo ongemakkelijke, onzekere periode van reflectie, van nietweten waar je plek is. Wie te snel doordraaft, belandt weer in exact dezelfde situatie, totdat de les is geleerd.

We spreken af dat Lars de komende tijd op een rijtje gaat zet ten welke grote veranderingen hij in zijn leven tot nu toe heeft meegemaakt. Als kind, in het gezin, op school, studie, vrienden, werk. Hoe ging hij achteraf gezien om met het einde, de tus senfase, een nieuwe start? En wat zijn verschillende functies betreft: wat vond hij spijtig om achter te laten in zijn vorige functies, wat was juist prettig om niet meer te hoeven doen, wat kon hij meenemen, en waar keek hij naar uit? Misschien geeft ons dat een beter beeld, en kan hij bovendien alsnog afronden wat nog niet bewust beëindigd is. Orde en rust creëren in het hoofd. Geen nieuw begin zonder aandacht voor het einde, ook al is het geen lineair proces, maar een van zoeken, niet weten en teruggrijpen.

Bijna allemaal zijn we geneigd ons liever bezig te houden met wat voor ons ligt dan met het verleden

Mandala

In het volgende gesprek vraag ik zoals gewoonlijk naar wat er in de tussentijd is gebeurd, waar we staan in onze gezamen lijke zoektocht. Lars lacht een beetje verlegen. ‘Het was grappig, en heeft te maken met mijn vriendin, Marja. Ze deed een work shop met haar collega’s, als teambuilder na de coronaperiode. Mandala’s tekenen en kleuren. Toen ze me de tekeningen liet zien moest ik denken aan ons gesprek, en de vragen die je me meegaf. In een mandala zie je veel herhalingen, het patroon start in het midden en verandert dan naar buiten toe, als er af en toe een andere kleur of figuur bijkomt. Dat deed me opeens denken aan de loopband, maar dan eentje die wel af en toe iets anders biedt, die verdergaat en weliswaar voortborduurt op het oude patroon, maar zonder vast te lopen.’

‘En hoe zou in jouw situatie dat “iets anders” eruitzien?’ ‘Door de vragen die je me meegaf, kwam ik erachter dat ik iedere keer hoopte dat ik iets anders zou leren en meer ver antwoordelijkheid zou krijgen. Misschien ben ik te ongedul dig geweest. Verwachtte ik dat het sneller zou gaan, en heb ik te vroeg de conclusie getrokken dat ik ook niet meer ver antwoordelijkheid zou krijgen. Moet ik vaker vragen stellen. En toen Marja thuiskwam en ik haar tekeningen zag, waarin soms best lang dezelfde kleur of figuur dominant is, en waar aan dan subtiel iets nieuws wordt toegevoegd, viel alles voor me op zijn plek. De herhaling én het nieuwe, soms wat heen en weer springend, het hoort er allemaal bij. Ook mijn eerdere keuzes. Dat beeld geeft me wat meer rust en geduld in plaats van dat ik me voel als een Droste-blik dat steeds in dezelfde situatie belandt.’

Die Lars. Een mandala is wel het laatste beeld dat ik bij hem als metafoor zou hebben gebruikt. Te ongemakkelijk, te bang om tot een zweverig type te worden bestempeld door deze snelle jongeman. En dat terwijl in de verhuiscontainer nog een enorme mandala onderweg is naar ons nieuwe huis. Ik heb nog veel te leren …

Ruimte

Dat ongemak blijft hangen en zet me aan het denken. Mis schien ben ik te vermoeid om te coachen. Niet helemaal aan wezig. Overal en altijd online kunnen coachen heeft ook zijn valkuilen. Sta ik zelf wel stil bij alle veranderingen van de laat ste twee maanden? De verhuizing, alles wat ik heb achterge laten, wat ik meeneem bij de nieuwe start, en wat er staat te trappelen om meer aandacht te krijgen in de toekomst. Net als Lars ben ik doorgedraaid op mijn zelfgecreëerde loopband. Mijn hersenen voelen nog steeds aan als een knoop in mijn hoofd.

Ik heb ruimte nodig en besluit naar buiten te gaan, naar het strand. Ook de hond is blij even rond te kunnen rennen. Een lange wandeling, waarin ik alle veranderingen die deze verhui zing met zich meebrengt, positief en negatief, in gedachten de revue laat passeren. Mensen die ik helaas minder vaak zal zien. De ruimte en het groen om ons heen dat ik mis, met de vele herten, vossen en kolibries. Het is voorbij. Maar ook de erken ning dat veel online mogelijk blijft. En dat het contact met familie en vrienden gewoon in een nieuwe fase komt, zowel op de oude als nieuwe plek. Dat zou sowieso zijn gebeurd. Alles hoort erbij. Lars heeft het goed gezien. Op gevoel teken ik mijn eigen mandala op het strand, en versier hem met wat schelpen. Niet zo kunstig als een ervaren boeddhistische zandmonnik dat zou doen. Maar net als zij dat doen, vernietig ik de mandala als hij klaar is, en we terug de stad ingaan. Zand erover. Closure. Niets is voor altijd, alles verandert. De volgende dag word ik voor het eerst in lange tijd wakker met een helder hoofd. Niet meer doorgedraaid, maar open en nieuwsgierig naar wat de dag zal brengen.

Tineke Mulder is online coach en gespecialiseerd in de begeleiding op het gebied van burn-out preventie en loopbaancoaching. Met name werkzaam in de Verenigde Staten en Nederland. www.brightnowreikicoaching.com