KLOSkennis 9 Scheuren

Scheuren Een hele jonge kleuter scheurt om het scheurproces zelf. Hij vindt het lekker de macht over het materiaal te ervaren en daarbij maakt zijn actie ook nog eens geluid.

Deze informatie is samengesteld aan de hand van stencils, gebruikt op de Klos in Tilburg in de periode 1970-1975, waarin helaas geen bronnenboek(en) vermeld werden.

Mijn grote dank gaat uit naar mijn didactiek- en methodiekdocenten: Ank van den Berg, Petri Bloemkolk en Jos Bartels die ons op inspirerende wijze al deze kennis hebben bijgebracht.

Februari 2018, Erica Ritzema.

KLOSkennis: Scheuren

1

02-2018LB

Werken met papier Hiervoor moet het kind de techniek van het plakken worden aangeleerd.

Plakken Is een activiteit die in combinatie met talloze activiteiten als vouwen, knippen, scheuren dagelijks voorkomt in de kleutergroep.

Attentiepunten:  gebruik altijd een onderlegger (plakmat) en een houten plakblok met een uitsparing voor potje, kwast en schaar.  vul de plakpot slechts voor eenderde om geknoei te voorkomen.  zorg dat de plak dik genoeg is, zodat hij niet gaat druipen.  leer het kind om de kwast voorzichtig met de haren in de plak te dopen.  laat niet het vel waarop gewerkt wordt insmeren, maar het stukje papier dat opgeplakt moet worden.  laat het kwastje steeds terug in het daarvoor bestemde gaatje in het blok zetten.  laat na afloop van het plakken de kwastjes wassen.

Tip: zet de schone plakkwasten met de haren in een potje water, dan drogen ze namelijk niet uit en laten de haren veel minder snel los.

KLOSkennis: Scheuren

2

02-2018LB

Variaties in het plakken  levensfiguren huisje, boompje, beestje;  schoonheidsfiguren vanuit het midden of vanuit de hoeken symmetrisch opbouwen;  vormen opvullen;  voorwerpen beplakken bijvoorbeeld een potje van babyvoeding (ontdaan van etiket) beplakt met transparante stukjes papier wordt met een waxinelichtje erin een kadootje voor mama;  randen opvullen, bijvoorbeeld voor een fotolijstje of als passe-partout om een tekening.

KLOSkennis: Scheuren

3

02-2018LB

Scheuren Een hele jonge kleuter scheurt om het scheurproces zelf. Hij vindt het lekker de macht over het materiaal te ervaren en daarbij maakt zijn actie ook nog eens geluid. Iedereen weet dat peuters het vaak feestelijker vinden om een kadootje uit de verpakking te scheuren dan om de inhoud onder ogen te krijgen.

Op de juiste wijze scheuren gebeurt met de duim en wijsvinger van beide handen. Alleen dan kan het kind het papier zodanig leren bewerken, dat het daadwerkelijk de vormen krijgt die het wil maken.

Taak van de leerkracht  zorg voor een dunne kwaliteit papier, die het kind makkelijk kan scheuren.  bied een klein formaat papier aan, dat makkelijk door kinderhanden te hanteren is.  laat zien hoe je van bovenaf met duim en wijsvinger een klein scheurtje maakt, dat je vervolgens door diezelfde vingers steeds lager te plaatsen kunt vergroten, totdat het papier door is gescheurd.  als een kind moeite heeft met deze handeling houd je zijn handen vast en scheur je samen met hem om te ervaren hoe het in zijn werk gaat.  het tempo speelt een belangrijke rol bij het zorgvuldig maken van de scheur.

KLOSkennis: Scheuren

4

02-2018LB

Variaties in het materiaal  variatie aanbrengen in kleur: pastels, contrasten, primaire kleuren, zwart-wit, en/of nuances, (van bijvoorbeeld verschillende kleuren blauw);  glanzend en mat papier;  papier met verschillende soorten motiefjes, kan ook in combinatie met effen papier;  papier uit tijdschriften;  krantenpapier;  transparant en ondoorschijnend papier;  kadopapier (aangepast aan de actualiteit);  dun en dikker papier.

KLOSkennis: Scheuren

5

02-2018LB

De leerlijn van het scheuren Vrij scheuren Het kind mag experimenteren en de leerkracht observeert zijn bewegingen om het niveau te bepalen. Zij bekijkt daarnaast ook of het kind zijn product benoemt of zich een doel stelt. Heeft het kind behoefte het gescheurde op te plakken of heeft het genoeg aan het scheuren zelf?

Tip: laat kinderen met verkrampte handen vooraf aan het scheuren een warming-up doen door middel van bewegingen met handen en vingers om de spieren soepeler te maken. Je kunt vooraf ook even de handen laten wassen met warm water.

Kleine stukjes scheuren Het kind krijgt velletjes papier en scheurt die in kleine stukjes.

Dit is puur een oefening om het scheuren met duim en wijsvinger te verfijnen. Hoe beter het kind dit beheerst, hoe fijner de stukjes zullen worden.

Laat de stukjes altijd in bijvoorbeeld een boterkuipje doen, omdat anders het hele lokaal vol stuift.

KLOSkennis: Scheuren

6

02-2018LB

Mogelijkheden met de stukjes: De jongste kleuters mogen die stukjes zonder de beperking van een opdracht opplakken en vinden het resultaat prachtig.

Je kunt dit resultaat verfraaien door de kleuren van de stukjes te combineren met een bijpassende ondergrond, bijvoorbeeld door allerlei stukjes rood en roze op een donkerrode ondergrond te laten plakken Je kunt die ondergrond achteraf in een vorm knippen. Als jij er bijvoorbeeld een groot paasei van knipt, heeft het kind toch een product zonder dat het bezig is geweest met een opdracht.

Een wat ouder kind, dat al wel toe is aan een opdracht, kun je met zijn stukjes een vooraf geknipt en/of geschilderd paasei laten versieren. Zo’n kind kan al rekening houden met de vorm.

KLOSkennis: Scheuren

7

02-2018LB

Een oudere kleuter kun je met de stukjes een vorm helemaal op laten vullen. Als jij een appel tekent, kan het kind die opvullen met rode stukjes. Je plakt er achteraf een steel met een blaadje boven of laat het kind indien mogelijk zelf een steel met blaadje(s) maken van groene stukjes en zo heeft het kind een prachtige appel gescheurd. In een nog later stadium is het kind in staat zelf die appel of dat paasei te tekenen.

KLOSkennis: Scheuren

8

02-2018LB

Oudere kleuters die het scheuren goed beheersen kun je (symmetrisch) een schoonheidsfiguur (van bijvoorbeeld) omtrekmodellen laten invullen met kleine stukjes.

Dit is een moeilijke opdracht, heel goed voor de fijne motoriek en de esthetische vorming.

KLOSkennis: Scheuren

9

02-2018LB

Reepjes scheuren Het kind scheurt een vel van boven naar beneden in ongeveer gelijke repen en mag die verwerken tot een product bijvoorbeeld een huis of kasteel. Je kunt ook vooraf de opdracht geven: scheur een huis.

In het eerste geval richt het kind zich eerst op het scheuren zelf en geef je nog geen grondvel en plakmogelijkheid.

In het tweede geval vertrekt het kind vanuit de opdracht en bouwt het zijn huis op. Het zal gerichter scheuren en mag gelijktijdig met het scheuren gebruik maken van plak en papier.

KLOSkennis: Scheuren

10

02-2018LB

Geef ook hier een belegschaaltje om de reepjes in te bewaren.

Het kind heeft zelf een vogelhuisje gescheurd van reepjes en de leerkracht heeft een aantal vogels uitgeknipt, waaruit het mag kiezen. Je kunt het kind natuurlijk ook een vogel laten tekenen, wanneer het nog niet in staat is die te scheuren.

Vierkantjes scheuren en van daaruit driehoekjes leren scheuren Als het kind het reepjes scheuren beheerst, kan het ook bredere repen scheuren en die vervolgens in vierkanten scheuren. Een vierkantje wat diagonaal wordt doorgescheurd wordt een driehoekje. Als het kind het scheuren van deze KLOSkennis: Scheuren

11

02-2018LB

twee vormen beheerst, heeft het veel meer mogelijkheden om voorstellingen te maken.

Ook hier kun je ervoor kiezen om vrij vorm te laten geven of uit te gaan van een opdracht.

Laat de vormen in bakjes doen.

Rondjes scheuren Het scheuren van cirkels is de moeilijkste vaardigheid in het scheuren, omdat het kind niet uit kan gaan van een reep die gedeeld wordt. Het moet de hele vorm laten ontstaan door sturing van de hand tijdens het scheuren. Je kunt het kind in eerste instantie nog ondersteunen door op het papier met een dun lijntje een cirkelvorm aan te brengen.

Ook hierbij kun je uitgaan van vrije vormgeving of vooraf een opdracht geven.

Als je genoeg witte cirkels hebt laten scheuren, kun je die op de raam van het lokaal laten plakken en krijg je een winters raam vol met sneeuwvlokken.

Wanneer je het kind drie formaten cirkels laat scheuren, kun je die laten verwerken tot een sneeuwpop.

KLOSkennis: Scheuren

12

02-2018LB

Je kunt er ook een reliĂŤf-figuur van laten maken door cirkels in verschillende kleuren op elkaar te laten plakken.

KLOSkennis: Scheuren

13

02-2018LB

Opdrachten waarin alle scheurvormen kunnen worden verwerkt Deze opdachten geef je op het moment dat het kind de techniek van alle vormen beheerst, zoals: ď Ź levensfiguren huisje, boompje, beestje;

ď Ź schoonheidsfiguren die vanuit het midden of vanuit de hoeken symmetrisch worden opgebouwd;

KLOSkennis: Scheuren

14

02-2018LB

 dessins scheuren door het herhalen van een motiefje: wanneer je een groot vel papier in 8 vlakken vouwt, heeft het kind een houvast bij de uitvoering van deze opdracht;  een rand scheuren;  op een brede reep laten werken waarvan dan later een kroon voor het kind wordt geniet;  reeksen scheuren vierkant-driehoek-cirkel;  voorwerpen beplakken met gescheurde vormen.

Het gegeven dat er door het scheuren een rafelrand ontstaat, zorgt voor een speciaal effect.

Het is uiteraard altijd mogelijk om deze techniek te combineren met een andere.

Zo kun je bijvoorbeeld een grasveld laten scheuren en er daarna bloemen op stempelen.

KLOSkennis: Scheuren

15

02-2018LB

Sneeuwklokje scheuren en lijst knippen.

Tip: extra ondersteuning kun je geven door bijvoorbeeld lijnen v贸贸r te vouwen of af te tekenen, zoals je de cirkel die het kind moet gaan scheuren aanvankelijk ook v贸贸rtekent. om extra houvast te bieden.

Succes, Erica Ritzema

KLOSkennis: Scheuren

16

02-2018LB