The Bournemouth Protocol on Mass Grave Protection and Investigation - Dari translation

‫پروتکل بورنموت (‪)Bournemouth‬‬

‫راجع به محافظت و تحقیق‬ ‫درباره قبر دسته جمعی‬

‫‪1‬‬

‫© ‪ 2020‬مالنی کلینکنر (‪ )Melanie Klinkner‬و الی اسمیت (‪)Ellie Smith‬‬ ‫تمام حقوق محفوظ است‪.‬‬ ‫‪ISBN: 9781858993218‬‬ ‫تصویر جلد ©‬ ‫‪2‬‬

‫مقدمه‬

‫نوشته شده توسط اعلیحضرت ملکه نور (‪ ،)Noor‬کمیشنر‬ ‫کمیسیون بین المللی مفقودین‬

‫منحیث کمیشنر کمیسیون بین المللی مفقودین (‪ ،)ICMP‬از سال ‪ 2001‬این افتخار و خوشحالی نصیب من شده است‬ ‫تا شاهد تغییری تاریخی در حصه مسئولیت حکومت درباره مشخص کردن وضعیت مفقودین در مطابقت با حاکمیت‬ ‫قانون باشم‪.‬‬ ‫در دهۀ ‪ ،1990‬نهادهای قضایی داخلی و بین المللی تحقیق در مورد‬ ‫هزاران دوسیه مربوط به قبرهای دسته جمعی در یوگسالویای سابق را‬ ‫شروع کردند‪ .‬بمنظور تضمین حقوق بازماندگان و تقویت اعتماد‬ ‫عمومی به توانایی و عالقه مندی دولت ها برای انجام تحقیقات مؤثر و‬ ‫عادالنه درباره مفقودین‪ ،‬این اقدام یک اساس را برای استراتیژی های‬ ‫مبتنی بر حاکمیت قانون اساس گذاری کرد‪ .‬این تحقیقات شامل استفاده‬ ‫منظم از ابزارهای علمی برای یافتن و شناسایی افراد مفقود بود‪.‬‬ ‫همچنین در همان دوره زمانی‪ ،‬مشخص شد که تحقیقات مناسب درمورد‬ ‫دوسیه های اشخاص مفقود به مقیاس‪-‬کالن‪ ،‬مثالً ناشی از منازعات‪،‬‬ ‫نقض حقوق بشر‪ ،‬آفات و بالیا‪ ،‬جرایم سازمان یافته یا مهاجرت‪ ،‬در‬ ‫حقیقت یک نوع سرمایه گذاری در حصه انسجام اجتماعی و برطرف‬ ‫کردن و پیشگیری از تعارضات و همچنین صلح پایدار و امنیت انسانی‬ ‫میباشد‪.‬‬ ‫وظیفه اجرای تحقیقات مؤثر در حصه نقض و تخلف از حقوق بشر بر‬ ‫عهده حکومت ها میباشد‪ ،‬بدون درنظرداشت اینکه چه کسی مرتکب‬ ‫چنین تخلفاتی شده است‪ .‬عدم رسیدگی به دوسیه های مفقودین به طریقه‬ ‫مؤثر‪ ،‬از جمله نحوه مفقود شدن آنها‪ ،‬به معنی نقض حقوق انسانی‬ ‫اساسی اشخاص مفقود و اعضای خانواده آنها می باشد‪ .‬همچنین این‬ ‫مسئله‪ ،‬نقض خطرناکی از حاکمیت قانون به حساب می آید‪ .‬بنابراین‬ ‫تحقیقات مؤثر بیان کننده تعهدی معتبر و ضروری برای رسیدگی به‬ ‫میراث جنایات گذشته می باشد‪.‬‬ ‫در سال ‪ ،2008‬نشریه ای که به رهنمایی متفکران در پوهنتون‬ ‫بورنموت تهیه شد‪ ،‬اولین مجموعه تجربیات و درسهایی را ارائه کرد‬ ‫که از تحقیقات علمی در مورد قبرهای دسته جمعی کسب شده بود‪ .‬این‬ ‫یک مساعی مشترک بود که با هدف تدوین پروسیجرهای عملیاتی‬ ‫ستندرد انجام شد‪ .‬پروتکل جدید بورنموت راجع به محافظت و تحقیق‬ ‫درباره قبر دسته جمعی‪ ،‬این استراتژی تحقیق را ادامه می دهد و شامل‬ ‫کوشش متخصصان بین المللی از رشته ها و موسسات مختلف برای‬ ‫تعریف ستندردهایی در مورد این موضوع مهم می باشد‪.‬‬ ‫پروتکل بورنموت راجع به محافظت و تحقیق درباره قبر دسته جمعی‪،‬‬ ‫بر این فرضیه استوار می باشد که ستندردهای تحقیق و محافظت که در‬ ‫مورد قبرهای دسته جمعی اعمال می شود باید کوشش های انجام شده‬ ‫برای دستیابی به حقیقت در مورد آنچه اتفاق افتاده را حمایت کند و‬

‫تحقق عدالت را تسهیل کند‪ .‬از طریق این تحقیقات است که حکومت به‬ ‫تضمین های حقوق بشری معنا و مفهوم میدهد‪ .‬بعد از منازعات‬ ‫مسلحانه‪ ،‬نقض یا تخلف از حقوق بشر‪ ،‬و سایر اقدامات مجرمانه‪،‬‬ ‫همیشه تحقیقات جنایی کوشش هایی را برای یافتن و نبش قبرهای دسته‬ ‫جمعی رهبری میکند‪ .‬این تحقیقات باالی ارائه شواهد جرایم تمرکز‬ ‫کرده و بخشی از پروژه کالنتر هستند که در محاکم به آن حق تحقیقات‬ ‫مؤثر میگویند‪ .‬پروتکل بورنموت راجع به محافظت و تحقیق درباره قبر‬ ‫دسته جمعی‪ ،‬گامی مهم در مسیر شفافیت بخشیدن به نورم ها و‬ ‫ستندردهای بین المللی می باشد‪ .‬این مسئله امکان همکاری بیشتر‬ ‫فیمابین موسسات را در بخشهای وسیعی از ساحات فراهم می کند‪.‬‬ ‫قبرهای دسته جمعی و مکان هایی که خشونت و تلفات انسانی‬ ‫وحشتناکی در آنجا اتفاق افتاده است باید در مقابل مداخالت‪ ،‬محافظت‬ ‫شده و مطابق به ستندردهای قانونی و معتبر مورد بررسی قرار بگیرند‪.‬‬ ‫ما چنین مسئولیت و دین را نسبت به خانواده های قربانیان و مجموع‬ ‫جامعه بعهده داریم‪.‬‬ ‫پروتکل ارائه شده در اینجا از نظریات بسیاری از بازیگران شامل در‬ ‫پروسه های محافظت و تحقیقات در مورد قبرهای دسته جمعی‪ ،‬از‬ ‫رشته های حقوقی‪ ،‬تحقیقاتی و علمی تا روابط عمومی و حمایت از‬ ‫خانواده ها مستفید شده است و تا حد زیادی مدیون آنها می باشد که‬ ‫هریک از آنها قوانین و ستندردهای مربوط به فعالیت مسلکی خود را‬ ‫دارند‪ .‬بسیار افتخار کالن است که به نمایندگی از ‪ ICMP‬پروتکل‬ ‫بورنموت راجع به محافظت و تحقیق درباره قبر دسته جمعی را ارائه‬ ‫نمایم‪.‬‬

‫اعلیحضرت ملکه نور‬ ‫کمیشنر کمیسیون بین المللی مفقودین‬

‫‪1‬‬

‫مقدمه‬

‫نوشته شده توسط داکتر اگنس کاالمارد (‪ ،)Agnes Callamard‬گزارشگر خاص سازمان‬ ‫ملل متحد در مورد اعدام های غیرقضایی‪ ،‬شتابزده یا خودسرانه‬

‫قبرهای دسته جمعی حادثاتی استثناء از تاریخ بشریت نیستند‪ .‬آنها در سراسر کره زمین و در هر منطقه ای نشر و‬ ‫پخش شده اند‪ .‬قدمت بعضی از آنها به قرن ها قبل بر می گردد‪ ،‬در حالی که بعضی دیگر به تازه گی کشف شده اند‪.‬‬ ‫به هر ترتیب همه داستان های ناگفته مهمی دارند ‪ -‬حقایقی که اغلبا ً ناگفته مانده‪ ،‬انکار شده‪ ،‬بر آنها سرپوش‬ ‫گذاشته شده یا دفن گردیده اند‪ .‬من منحیث گزارشگر خاص سازمان ملل متحد با تمرکز باالی حقوق بشر در حصۀ‬ ‫اعدام های غیرقضایی و قتل های شتابزده یا خودسرانه‪ ،‬می دانم که ممکن است قبرهای دسته جمعی در نتیجه‬ ‫منازعات مسلحانۀ مرتبط با فعالیت های جنایتکارانه باشد یا ناشی از قصور در انجام وظایف حکومت باشد‪ .‬همچنین‬ ‫می دانم که محالت کشتار جمعی و دفن جمعی مکان هایی میباشد که ممکن است مکررا ً در طول زمان‪ ،‬نقض حقوق‬ ‫بشر در آنجا واقع شده باشد‪.‬‬ ‫معناهای شخصی‪ ،‬مذهبی‪ ،‬فرهنگی و تاریخی یک محل قبر دسته جمعی‬ ‫و حوادث مربوط به ایجاد آن‪ ،‬از محلی نسبت به محل دیگر‪ ،‬از‬ ‫شخصی نسبت به شخص دیگر‪ ،‬از جامعه ای نسبت به جامعه دیگر‪ ،‬و‬ ‫از کشوری نسبت به کشور دیگر متفاوت است‪ .‬اما کدام اختالفی باالی‬ ‫اهمیت آنها وجود ندارد و از سرحدات و نسل ها عبور میکند‪ .‬این مسئله‬ ‫باعث میشود که حفظ قبرهای دسته جمعی و ایجاد یادبود برای آنها‬ ‫وظیفه تمام نسل های گذشته‪ ،‬حال و آینده شود تا بتوان تودیع نهایی را با‬ ‫احترام و نهایت عزت انجام داد‪ .‬به همین دلیل‪ ،‬تحت هیچ شرایطی نباید‬ ‫وجود یک قبر دسته جمعی را انکار کرد یا بر آن سرپوش گذاشت‪ ،‬یا‬ ‫آن محل را صدمه زد یا آن را از بین برد‪ .‬آنعده اشخاصی كه در‬ ‫جستجوی قبرهای دسته جمعی هستند یا درباره آنها گپ میزنند‪ ،‬تحت‬ ‫هیچ شرایطی نباید حبس‪ ،‬تهدید یا ساكت شوند‪ .‬بلکه باید یک طریقه‬ ‫جامع مبتنی بر حقوق بشر اتخاذ شود‪ .‬ضرور است رفتار‪ ،‬مدیریت و‬ ‫مواجهه‪ ،‬همراه با مالحظه انجام شود تا حرمت وفات یافتگان حفظ شود‪،‬‬ ‫و تا حد ممكن از رنج خانواده ها و جوامع کم کند‪ ،‬تعقیب حقیقت و‬ ‫عدالت را ممکن بسازد و تعهدی دوامدار برای عدم تكرار آن را به همه‬ ‫نشان بدهد‪.‬‬

‫پالنگذاری شده است‪ .‬این پروتکل خواستار مداخله بیشتر نورمهای‬ ‫جامع حقوق بشری‪ ،‬معیارها و قوانین مربوط به قبرهای دسته جمعی‪،‬‬ ‫رسیدگی به بقایای انسانی و منافع خانواده ها‪ ،‬بازماندگان‪ ،‬جوامع و‬ ‫ملت های صدمه دیده میباشد‪ .‬با استفاده از این پروتکل‪ ،‬اطمینان حاصل‬ ‫خواهد شد که قبرهای دسته جمعی و بقایای انسانی موجود در آنها از‬ ‫لحظه کشف اولیه و شروع تحقیق الی کوشش برای شناسایی و تعقیب‬ ‫جامعتر عدالت به شکل رسمی و گرامیداشت یاد آن در بلند مدت‪ ،‬به‬ ‫شکلی محترمانه‪ ،‬بدون تبعیض و همراه با حفظ کرامت انسانی مورد‬ ‫رسیدگی قرار بگیرند‪.‬‬ ‫ً‬ ‫رفتار ما بعنوان جامعه بین المللی با قبرهای دسته جمعی اکثرا نامناسب‪،‬‬ ‫تبعیض آمیز یا اساسا ً همراه با بی اعتنایی بوده است‪ .‬این وضعیت باید‬ ‫متوقف شود‪ .‬ما می توانیم و باید بسیار بهتر و بیشتر عمل کنیم‪ ،‬به‬ ‫منافع و نگرانی های مختلف خانواده ها‪ ،‬بازماندگان و جوامع احترام‬ ‫بگذاریم و از آنها محافظت کنیم‪ .‬این وظیفه مشترک ما در مقابل نوع‬ ‫بشر است‪.‬‬

‫پروتکل بورنموت راجع به محافظت و تحقیق درباره قبر دسته جمعی‪،‬‬ ‫سهم عمده ای جهت برآورده کردن این هدف دارد‪ .‬این پروتکل یک‬ ‫تعریف بسیار ضروری از قبرهای دسته جمعی را ارائه میکند و شاخه‬ ‫هایی از حقوق بین الملل را جمع آوری میکند که مبنای حمایت های‬ ‫قانونی و محترمانه محافظت و تحقیقات به روش هایی است که برای‬ ‫مستفید شدن خانواده ها از حقوق انسانی خود در حصۀ حقیقت و عدالت‬

‫هدایت و حکم گزارشگر خاص سازمان‬ ‫ملل در مورد اعدام های غیرقضایی‪،‬‬ ‫شتابزده یا خودسرانه‬ ‫‪2‬‬

‫داکتر اگنس کاالمارد‬ ‫گزارشگر خاص سازمان ملل متحد در مورد اعدام‬ ‫های غیرقضایی‪ ،‬شتابزده یا خودسرانه‬

‫فهرست مطالب‬

‫هدف و ساحۀ پروتکل‬

‫هدف و ساحۀ پروتکل‪3....................................................................‬‬ ‫اصول عملیاتی اساسی در محافظت از قبرهای دسته جمعی‬ ‫و تحقیق درباره آنها‪6.......................................................................‬‬ ‫‪ .A‬کشف و گزارش دهی مصئون‪8...................................................‬‬ ‫‪ .B‬محافظت ‪8..................................................................................‬‬ ‫‪ .C‬تحقیق ‪9......................................................................................‬‬ ‫‪ .D‬شناسایی‪12...................................................................................‬‬ ‫‪ .E‬برگرداندن بقایای انسانی ‪14...........................................................‬‬ ‫‪ .F‬عدالت ‪15......................................................................................‬‬ ‫‪ .G‬مجلس بزرگداشت ‪16...................................................................‬‬ ‫ضمیمه ‪17......................................................................................1‬‬ ‫ضمیمه ‪18......................................................................................2‬‬ ‫ضمیمه ‪19......................................................................................3‬‬ ‫ضمیمه ‪20......................................................................................4‬‬ ‫ضمیمه ‪21......................................................................................5‬‬ ‫ضمیمه ‪22......................................................................................6‬‬

‫قبر دسته جمعی میراث تکرار شونده زیاد جنگ و موارد آشکار نقض‬ ‫حقوق بشر است‪ .‬برای بازماندگان‪ ،‬ضرورت به باخبری از سرنوشت و‬ ‫مکان عزیزان‪ ،‬و تحویل گرفتن اجساد برای تدفین و‪/‬یا مجلس‬ ‫بزرگداشت شایسته‪ ،‬ممکن است بسیار سخت و طاقت فرسا باشد‪ .‬این‬ ‫ضرورت کم کم در حال تبدیل شدن به حق قانونی آگاهی از حقیقت‬ ‫است‪.‬‬ ‫قبرهای دسته جمعی شامل شواهدی است که برای درک موثر واقعیت‪،‬‬ ‫اجرای عدالت و محاکمه مرتکبان‪ ،‬ضروری فرض می شود‪ .‬بنابراین‪،‬‬ ‫وجود قوانین و پروسیجرهای موثر در حصه محافظت‪ ،‬نگاهداری و‬ ‫تحقیق درباره قبرهای دسته جمعی ضروری می باشد‪ .‬البته‪ ،‬در حال‬ ‫حاضر‪ ،‬با موجودیت روش های مفید در بخش فعالیت در میان حامیان‬ ‫مختلف حاضر در ساحه‪ ،‬ستندرد جهانی‪ ،‬مشترک یا رسمی در این‬ ‫زمینه وجود ندارد‪ .‬این پروتکل‪ ،‬از طریق پروسه های اشتراکی و‬ ‫مشورتی‪ ،‬این کمبود را رفع می کند‪ .‬این پروتکل مشابه یا بدیل اسناد‬ ‫موجود در حصه اصول و پروسیجرهای شایسته نیست‪ .1‬بلکه‪ ،‬روش‬ ‫درون‪-‬رشته ای و میان‪-‬رشته ای متحدالمآلی را در بخش محافظت از‬ ‫قبرهای دسته جمعی و بررسی آنها فراهم می کند‪ .‬این پروتکل مطابق‬ ‫به ترتیب تاریخ وقایع این پروسه ها به قسم کامل با وجود تعدد ذینفعان‪،‬‬ ‫زمینه ها و مکانیزم های مربوط به پیشبرد دوگانه و دوجانبه واقعیت و‬ ‫عدالت‪ ،‬از طریق فراهم کردن امکانات زیر‪ ،‬تابعیت می کند‪:‬‬ ‫(‪ )1‬یک پروتکل بین المللی درباره محافظت و تحقیق درباره قبرهای‬ ‫دسته جمعی‪ ،‬با حمایت احکام قانونی مربوطه‪ ،‬ترکیب و ایجاد ارتباط‬ ‫بین شاخه های حقوق بشر بین الملل‪ ،‬حقوق بین المللی بشردوستانه و‪،‬‬ ‫در صورت لزوم‪ ،‬حقوق بین المللی جزا؛ و‬

‫‪ 1‬لست اسناد مرتبط در ضمیمه ‪ 1‬ارائه شده است‪.‬‬

‫ ‬ ‫‪@GraveProtection‬‬

‫‪massgraveprotection@bournemouth.ac.uk‬‬

‫‪www.bournemouth.ac.uk/mass-grave-protection‬‬

‫‪3‬‬

‫(‪ )2‬تفسیر آکادمیک پروتکل‪ ،‬انعکاس و نشان دادن اساسات و مباحثی‬ ‫که منجر به تدوین احکام شامل آن می شود‪ .‬تفسیر آکادمیک‪ ،‬که‬ ‫جداگانه منتشر شده است‪ ،‬چشم اندازها و نیازمندی های مربوط به‬ ‫پروسه محافظت و تحقیق درباره قبرهای دسته جمعی‪ ،‬با هدف تضمین‬ ‫پیش بینی پذیری و‪ ،‬در صورت امکان‪ ،‬رفع عملی آنها‪ ،‬را معرفی و‬ ‫تشریح می نماید‪.‬‬ ‫استفاده کنندگان‪ :‬این پروتکل برای استفاده موظفین در نظر گرفته شده‬ ‫است؛ بشمول اما نه محدود به‪ :‬مسئولین دولتی و ایالتی‪ ،‬پرسونل تنفیذ‬ ‫قانون‪ ،‬نمایندگان قانونی‪ ،‬متخصصین طب عدلی‪ ،‬متخصصین صحی‪،‬‬ ‫‪2‬‬ ‫پرسونل امنیتی و فعاالن مسلکی جامعه مدنی‪.‬‬ ‫ساحه و تطبیق پروتکل‪:‬‬ ‫بر اساس مورد به مورد‬ ‫ساحه تحت پوشش این پروتکل محدود به قبرهای دسته جمعی که بر اثر‬ ‫نقض آشکار حقوق بشر و جنگهای داخلی و بین المللی ایجاد شده اند‪،‬‬ ‫می شود‪ .‬البته‪ ،‬به این معنی نیست که این پروتکل کدام ارتباطی با‬ ‫‪3‬‬ ‫قبرهای دسته جمعی که در شرایط متفاوت ایجاد شده اند‪ ،‬نداشته باشد‪.‬‬ ‫قربانیان قبرهای دسته جمعی مردان‪ ،‬زنان و‪/‬یا اطفال هستند‪ .‬آنها ممکن‬ ‫است اشخاص ملکی و‪/‬یا قوای نظامی هریک از دو طرف باشند‪ .‬این‬ ‫پروتکل بدون فرق گذاشتن صدمه زننده و صرف نظر از عقاید سیاسی‬ ‫یا غیره‪ ،‬وابستگی و تعلق به اقلیت ملی‪ ،‬جنسیت‪ ،‬عالقه مندی جنسی‪،‬‬ ‫هویت جنسی‪ ،‬مذهب یا عقیده‪ ،‬سن‪ ،‬نژاد‪ ،‬رنگ جلد‪ ،‬زبان‪ ،‬قومیت‪،‬‬ ‫طبقه اجتماعی‪ ،‬اصالت ملی یا اجتماعی‪ ،‬معلولیت جسمی یا ذهنی‪،‬‬ ‫وضعیت صحی‪ ،‬ثروت‪ ،‬تولد‪ ،‬وضعیت تاهل‪ ،‬یا دیگر زمینه های‬ ‫پذیرفته شده در اسناد حقوقی بین المللی‪ ،‬برای تطبیق ایجاد شده است‪.‬‬ ‫کدام چیزی منحیث تحقیق یا نبش قبر دسته جمعی “ستندرد” یا “معمولی”‬ ‫وجود ندارد‪ .‬تحقیقات درباره قبرهای دسته جمعی وابستگی زیادی به‬ ‫زمینه پیرامون آن دارد‪ .‬دلیل آن ممکن است عواملی مانند صالحیت‬ ‫جغرافیایی یا معنوی و نیز محیط سیاسی باشد‪ .‬در نتیجه‪ ،‬این پروتکل‬ ‫قصد ندارد توصیه ای دستوری درباره پروسیجرهای کارآمد در همه‬ ‫موارد تحقیق درباره قبرهای دسته جمعی ارائه کند‪ .‬بلکه‪ ،‬این پروتکل‬ ‫مالحظات خاصی را ارائه می کند که برای حمایت و آگاه سازی‬ ‫موظفین مربوط به پروسه تحقیقات در موقعیت های مختلف و تمامی‬ ‫مراحل‪ ،‬در نظر گرفته شده است‪ .‬در این زمینه باید توجه داشت که‬ ‫مالحظات ذکرشده در این پروتکل ممکن است در هر یک از تحقیقات‬ ‫به صورت کامل تطبیق نشود‪ .‬در حالیکه این پروتکل برای کمک‬ ‫رسانی جهانی پالنگذاری شده است‪ ،‬وظیفه تعیین مصداق جنبه های‬ ‫خاص پروتکل باید به صورت مورد به مورد به اشخاص موظف محول‬ ‫شود‪.‬‬

‫یعنی‪ ،‬در سطح حداقل‪ ،‬و با توجه به شرایط‪ ،‬ستندردهای تحقیقی و‬ ‫محافظتی که درباره هریک از وضعیت ها تطبیق می شود‪ ،‬باید برای‬ ‫برآورده کردن اهداف مربوط به حقیقت و عدالت‪ ،‬کافی باشد؛ یعنی باید‬ ‫بتواند در بررسی دقیق معتبر سربلند باشد‪.‬‬ ‫میتود شناسی‬ ‫محتوای این پروتکل بر اساس تجربه و دیدگاه متخصصین دعوت شده‪،‬‬ ‫بشمول متخصصین طب عدلی‪ ،‬محققین‪ ،‬قضات‪ ،‬سارنوال ها‪ ،‬پرسونل‬ ‫امنیتی‪/‬پولیس‪ ،‬نمایندگان جامعه مدنی و پوهنتونها‪ ،‬تجربه های مربوط‬ ‫به محافظت از قبرهای دسته جمعی و بررسی آنها‪ ،‬دانش مسلکی حقوق‬ ‫بشر‪ ،‬حقوق بشر دوستانه و‪/‬یا حقوق جزا‪ ،‬و همچنین تنوع جغرافیایی‬ ‫‪4‬‬ ‫شکل گرفته است‪.‬‬ ‫تعریف ها‬ ‫در این پروتکل‪ ،‬ما تعاریف کارآمد ذیل را ارائه کرده ایم‪:‬‬ ‫ •اصطالح قبر دسته جمعی که در حقوق بین الملل تعریف نشده است‪،‬‬ ‫اینجا به معنای “محل یا ناحیه مشخصی که شامل چندین (بیشتر از‬ ‫یک) بقایای انسانی دفن شده‪ ،‬غرق شده یا پراکنده در سطح (بشمول‬ ‫بقایای اسکلتی‪ ،‬مختلط و تکه تکه شده) است که شرایط مربوط به‬ ‫مرگ و‪/‬یا دفع جسد‪ ،‬ایجاب یک تحقیق درباره قانونی بودن آن را‬ ‫بنماید”‪.‬‬ ‫ •اشخاص مفقود به معنای “اشخاص مفقود شده بر اثر جنگ‪ ،‬نقض‬ ‫‪5‬‬ ‫حقوق بشر و‪/‬یا خشونت سازمان یافته” می باشد‪.‬‬ ‫ •قربانی در این پروتکل یعنی “اشخاصی که‪ ،‬به شکل انفرادی یا‬ ‫گروهی‪ ،‬دچار صدمه جسمی یا روانی‪ ،‬رنج عاطفی‪ ،‬ضرر و زیان‬ ‫اقتصادی یا نقض چشمگیر حقوق اساسی خود شده اند و این ضررها‬ ‫از طریق اعمال یا کوتاهی های ناقض قوانین جزایی فعلی در کشور‬ ‫یا در نتیجه اعمال مرتبط با نقض آشکار حقوق بشر بین المللی یا‬ ‫نقض جدی حقوق بین المللی بشر دوستانه‪ ،‬باالی آنها تحمیل شده‬ ‫است”‪ 6.‬مطابق به حقوق بین الملل‪ ،‬تعریف قربانی در این پروتکل نه‬ ‫تنها اشخاص موجود در قبر دسته جمعی (قربانیان “اصلی” یا‬ ‫“مستقیم”)‪ ،‬بلکه خانواده های آنها و‪ ،‬در صورت ضرورت‪ ،‬جوامع‬ ‫مربوطه (قربانیان “ثانوی” یا “غیرمستقیم”) را هم شامل می شود‪.‬‬ ‫جهت ایجاد شفافیت‪ ،‬در پروتکل به “خانواده ها”‪“ ،‬اعضای خانواده”‬ ‫و “جوامع تحت تاثیر”‪ ،‬در حالتی که احکامی در ارتباط با آنها موجود‬ ‫‪7‬‬ ‫باشد‪ ،‬اشاره شده است‪.‬‬

‫‪ 2‬این ممکن است شامل ابتکارات محکمه ای شهروندی‪ ،‬با حمایت سازمان اجتماعی‪ ،‬مدنی و تخصصی مجاز باشد‪ .‬ابتکارهای سیاسی ممکن است به بازماندگانی که در پروسه‬ ‫تحقیقات و نبش قبر همکاری کرده اند‪ ،‬و کسانی که بعنوان مجری پروسه نبش قبر و نه متخصص فعالیت کرده اند‪“ ،‬مشروعیت” ببخشد‪ .‬جهت کسب معلومات بیشتر‪ ،‬به تفسیر‬ ‫آکادمیک ضمیمه مراجعه کنید‪.‬‬ ‫ ‪ 3‬مثل بالیایی بشمول بالیای ناشی از فعالیت های بشری و وافیات بر اثر محافظت از سرحدات یا قاچاق‪.‬‬ ‫‪ 4‬معلومات مربوط به نحوه و تخنیک نمونه برداری برای مداخله تخصصی را می توانید در تفسیر آکادمیک ضمیمه ببینید‪.‬‬ ‫‪ 5‬برگرفته از اتحادیه بین المجالس و )‪ ،ICRC (2009‬اشخاص مفقود ‪ -‬کتابچه رهنمود نمایندگان مجلس در صفحه ‪ 9‬و در مطابقت با دستور کمیسیون بین المللی اشخاص مفقود‪ .‬مثل‬ ‫قبرهای دسته جمعی‪ ،‬تعریف واحدی برای اشخاص مفقود وجود ندارد‪ .‬تعریفی که در اینجا پیشنهاد شده است‪ ،‬در مقایسه با مفهوم ذکرشده در قطعنامه ‪ 2019‬شورای امنیت سازمان‬ ‫ملل درباره اشخاص مفقود بر اثر منازعات مسلحانه مفهوم گسترده تری دارد‪ .‬این قطعنامه فقط تکرار تعریف ‪ UNHCR‬سال ‪ 2010‬از افراد “حساب نشده بر اثر منازعات مسلحانه‬ ‫بین المللی یا غیربین المللی” (فقره ‪ )9‬می باشد‪ .‬ضمناً‪ ،‬تعریف اینجا به طریقی نیست که به صراحت شامل مهاجرین مفقودی شود‪ ،‬موضوعی که فراتر از ساحه این پروتکل است‪.‬‬ ‫‪ 6‬این یک تعریف ترکیبی از ضمیمه ‪ 1 ،A‬از بیانیه سازمان ملل درباره اصول اساسی عدالت خاص قربانیان جرم و سوء استفاده از قدرت‪ ،‬و اصول اساسی و رهنمودهای سازمان‬ ‫ملل درباره جبران خساره و غرامت خاص قربانیان نقض آشکار حقوق بشر بین الملل و نقض آشکار حقوق بشر بین الملل‪ ،‬ضمیمه ‪ ،8 ،V‬و بازتابی از ماده )‪ 24(1‬از کنوانسیون‬ ‫بین المللی محافظت از تمامی اشخاص در برابر ناپدید شدن اجباری است‪.‬‬ ‫‪ 7‬در مواردی که ارجاع صریح به “خانواده ها”‪“ ،‬اعضای خانواده” یا “جوامع تحت تاثیر” انجام شده است‪ ،‬هدف این نبوده که آنها قربانی نیستند‪ .‬در ضمن‪ ،‬واضح است که یک یک‬ ‫اعضای خانواده و جامعه ممکن است خودشان قربانی مستقیم دیگر صدمه های وسیع ناشی از تخلفات تحت بررسی باشند که قبرهای دسته جمعی بخشی از آن محسوب می شود‪.‬‬ ‫‪4‬‬

‫ •اصطالح خانواده که در حقوق بین الملل تعریف نشده است‪ ،‬در اینجا‬ ‫به عنوان مفهوم مرتبط با سنت اجتماعی در زمینه های خاص به کار‬ ‫رفته است‪ 8.‬در این پروتکل‪ ،‬عضویت در خانواده برای تعیین مثالً‬ ‫خویشاوندی نزدیک‪ ،9‬تعیین دریافت کننده ذیصالح بقایای جسد و‬ ‫صدور سند وضعیت حقوقی شخص مفقود‪ ،‬اهمیت دارد‪ .‬عضویت در‬ ‫خانواده را می توان بر اساس قوانین محلی‪ ،‬سنت ها و‪/‬یا رسم و‬ ‫رسوم تعیین کرد‪.‬‬ ‫ •محکمه ای (لفظا به معنی “در محکمه علنی” یا “عمومی”) به معنای‬ ‫قلمرو و ساحه علمی‪ ،‬حقوقی و اجتماعی رسیدگی به دعاوی از‬ ‫طریق محاکمه و‪/‬یا دیگر مکانیزم های قضایی (مانند طب عدلی)‬ ‫است‪.‬‬ ‫فارمت و پروتکل‬ ‫این سند شامل پروسه های زمانی مختلف مربوط به محافظت و تحقیق‬ ‫درباره قبر دسته جمعی با رعایت روش های معیاری است‪ .‬بنابراین‬ ‫محتوای این پروتکل مبنای صریحی در قوانین و اصول حقوق بین‬ ‫الملل دارد‪ .‬بنابراین‪ ،‬هر بخش با یک بکس آبی رنگ شروع می شود‬ ‫که شامل احکام معیاری مشتق شده از حقوق بین الملل‪( 10‬معیارهای بین‬ ‫المللی) می باشد و منطق حقوقی محتوای پیشنهادی این پروتکل را ارائه‬ ‫می کند‪.‬‬

‫ماده )‪ 24(3‬کنوانسیون بین المللی محافظت از همه اشخاص در‬ ‫برابر ناپدید شدن اجباری (‪ )CED13‬کشورهای عضو را ملزم‬ ‫کرده است که “تمام اقدامات الزم را برای جستجو‪ ،‬یافتن و‬ ‫رهایی افراد ناپدیدشده‪ ،‬و همچنین یافتن‪ ،‬محترم شمردن و‬ ‫برگرداندن بقایای اجساد اموات‪ ،‬انجام دهند»‪ .‬این تعهد تا زمان‬ ‫مشخص شدن سرنوشت و‪/‬یا مکان افراد ناپدیدشده برقرار است‬ ‫(‪-CED‬اصول رهنمود‪ ،14‬اصل ‪ .)7‬به طور کلی‪ ،‬وظیفه‬ ‫‪15‬‬ ‫تحقیقات موثر‪ ،‬یک تعهد مربوط به وسیله و نه نتیجه است‪.‬‬ ‫حقوق بین المللی بشردوستانه جستجوی اموات یا متوفیان (مثالً‪،‬‬ ‫‪ ،GC I‬ماده ‪15‬؛ ‪ ،GC II‬موادات ‪ 18‬و ‪21‬؛ ‪ GC IV‬ماده ‪16‬؛‬ ‫پروتکل تکمیلی ‪ ،I‬ماده )‪ )17(2‬و مفقودین (پروتکل تکمیلی ‪،I‬‬ ‫ماده )‪ )33(2‬را الزامی کرده است‪ .16‬حقوق بین المللی‬ ‫بشردوستانه عرفی تصریح می کند که هریک از طرف های‬ ‫جنگ‪ ،‬بین المللی یا داخلی‪ ،‬موظف است که “تمام اقدامات‬ ‫ممکن را برای رسیدگی به وضع افراد گم شده بر اثر منازعات‬ ‫مسلحانه‪ ،‬انجام بدهد” (‪ CIHL17‬قوانین ‪ ،2006‬قانون ‪.)117‬‬

‫مبنای حقوقی‬ ‫نقطه شروع تمامیت پروتکل‪ ،‬تعهد کشورها برای جستجو و‬ ‫تحقیق می باشد‪.‬‬ ‫معیارهای بین المللی‬ ‫وظیفه جستجو و تحقیق‬ ‫در مطابقت با قوانین حقوق بشری‪ ،‬حکومت موظف است در‬ ‫حالتیکه حقوق یک شخص و مصئونیت او نقض شده باشد‬ ‫جستجو و تحقیق را شروع نماید‪ .‬حق زنده گی و ممنوعیت‬ ‫شکنجه یا دیگر اعمال ظالمانه‪ ،‬غیرانسانی یا تحقیرآمیز‪ ،‬بخش‬ ‫های پروسیجری مربوط به ضرورت تحقیق موثر را شامل می‬ ‫شود (‪ ،ICCPR11‬موادات ‪ 6‬و ‪ .)7‬مطابق به قانون منطقه ای‬ ‫حقوق بشر‪ ،‬تحقیق باید فوری‪ ،‬مستقل‪ ،‬جامع‪ ،‬بیطرف و شفاف‬ ‫باشد‪ .‬یافته های آن باید “مبتنی بر تحلیل جامع‪ ،‬هدفمند و‬ ‫‪12‬‬ ‫بیطرف نسبت به همه عناصر مربوطه” باشد‪.‬‬

‫در حالیکه در شرایط ناشی از کمبود یا فقدان دسترسی به مکانیزم های‬ ‫مناسب‪ ،‬قوه قضاییه ناکارآمد‪ ،‬ناامنی و تعدد نیازمندی های متناقض و‬ ‫همزمان‪ ،‬ممکن است قبرهای دسته جمعی کشف شود‪ ،‬الزام صریحی‬ ‫برای وجود قانون داخلی و ایجاد موسسات اختصاصی موجود است‪.‬‬ ‫موجودیت این قانون و موسسات‪ ،‬پیش شرط رسیدگی موثر به دوسیه‬ ‫تمام اشخاص مفقود است‪.‬‬ ‫معیارهای بین المللی‪:‬‬ ‫قانون اشخاص مفقود و نهاد تخصصی اشخاص مفقود‬ ‫‪ CED‬تمام نهادهای ذیربط را مکلف و ملزم کرده است که‬ ‫ریکاردها و اداره ای رسمی را برای ثبت معلومات تمامی‬ ‫اشخاص محروم از آزادی ایجاد کنند (ماده )‪ .)17(3‬اداره ثبت‬ ‫و دیتابیس باید با رعایت حریم خصوصی قربانیان و محرمیت‬ ‫معلومات مدیریت شود (‪-CED‬اصل رهنمود‪.)11(8) ،‬‬

‫‪ 8‬در قانون مودل ‪ ICRC‬درباره مفقودین از اصطالح “خویشاوند اشخاص مفقود” با مراجعه به‪ ،‬و مطابق‪ ،‬احکام قانون داخلی قابل تطبیق (کمیته بین المللی صلیب سرخ‬ ‫)‪ ،(ICRC) (2009‬اصول رهنمود‪/‬قانون مودل مفقودین‪ ،‬ماده )‪( )2(2‬با عنوان اختصاری قانون مودل ‪ ICRC‬درباره مفقودین) استفاده شده است‪.‬‬ ‫ ‪ 9‬شامل افراد دارای تعلقات جنتیکی و خویشاوندان نزدیک (کشتار پوئبلو بلو کلومبیا‪ ،‬قضاوت درباره خصوصیات‪ ،‬غرامات و مصارف‪ ،‬محکمه حقوق بشر بین‪-‬امریکایی مجموعه ‪C‬‬ ‫نمبر ‪( 140‬تاریخ ‪ 31‬جنوری ‪ )2006‬فقره ‪ 273‬و ‪.274‬‬ ‫‪ 10‬بنابراین‪ ،‬فهرست احکام معیاری ممکن است فقط نمادین باشد‪.‬‬ ‫‪ 11‬میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی (مصوب ‪ 19‬دسامبر ‪ ،1966‬تاریخ اجرا ‪ 23‬مارچ ‪( 999 UNTS 171 )1976‬با عنوان اختصاری ‪ .)ICCPR‬همچنین مراجعه کنید به‬ ‫کمیته حقوق بشر سازمان ملل (‪ ،)HRC‬گزارش عمومی نمبر ‪ ،36‬ماده ‪( 6‬حق زنده گی) ‪ 3( CCPR/C/GC/35‬سپتمبر ‪ )2019‬فقره ‪.58‬‬ ‫‪ 12‬کوخاالشویلی و دیگران بر علیه گرجستان‪ ،‬حکم‪ ECtHR ،‬درخواستی های نمبر ‪ 8938/07‬و ‪ 2( 41891/07‬ماه می ‪ )2020‬فقره ‪.130‬‬ ‫‪ 13‬کنوانسیون بین المللی محافظت از تمامی اشخاص در برابر ناپدید شدن اجباری (مصوب ‪ 12‬جنوری ‪ ،2007‬تاریخ اجرا ‪ 23‬دسمبر ‪UN Doc A/RES/61/177 )2010‬‬ ‫(‪ 20‬دسمبر ‪( )2006‬با عبارت اختصاری ‪.)CED‬‬ ‫‪ 14‬کمیته ناپدید شدن اجباری سازمان ملل‪ ،‬اصول رهنمود جستجوی اشخاص ناپدیدشده (‪ 8‬می ‪ ،UN Doc CED/C/7 )2019‬اصل ‪( 7‬از این ببعد ‪-CED‬اصول رهنمود)‪.‬‬ ‫‪ 15‬دا سیلوا بر علیه بریتانیا‪ ،‬حکم مجلس علیا‪ ،‬درخواست ‪ ECtHR‬نمبر ‪ 30( 5878/08‬مارچ ‪ )2016‬فقره های ‪ ،231–238‬ارائه گزارش کامل مجلس علیا از الزامات تحقیق‬ ‫موثر‪.‬‬ ‫‪ 16‬کنوانسیون جینوا (‪ )I‬در حصه بهبود وضعیت مجروحین و مریض های قوای مسلح موجود در ساحۀ میدانی‪( ،‬مصوب ‪ 12‬آگست ‪( 75 UNTS 31 )1949‬با عبارت اختصاری‬ ‫‪)GC I‬؛ کنوانسیون جینوا در حصه بهبود وضعیت مجروحین‪ ،‬مریض ها و خدمه صدمه دیده کشتی قوای مسلح در دریا (مصوب ‪ 12‬آگست ‪( 75 UNTS 85 ) 1949‬با عبارت‬ ‫اختصاری ‪)GC II‬؛ کنوانسیون جینوا (‪ )IV‬درباره محافظت از اشخاص غیرنظامی در زمان جنگ (مصوب ‪ 12‬آگست ‪( 75 UNTS 288 )1949‬با عبارت اختصاری ‪)GC IV‬؛ و‬ ‫پروتکل تکمیلی کنوانسیون جینوا ‪ 12‬آگوست ‪ ،1949‬و مربوط به محافظت از قربانیان منازعات مسلحانه بین المللی (پروتکل ‪( )I‬مصوب ‪ 8‬جون ‪ ،1977‬تاریخ اجرا ‪ 7‬دسمبر‬ ‫‪( 1125 UNTS 17512 )1979‬با عبارت اختصاری پروتکل تکمیلی)‪.‬‬ ‫‪ 17‬هنکارتز جی‪-‬ام‪ .‬و دوسوالد‪-‬بک ال‪ )2006( ،.‬حقوق بین المللی بشردوستانه عرفی‪ ،‬جلد ‪ :I‬قوانین (با عنوان اختصاری قوانین ‪.)CIHL‬‬

‫‪5‬‬

‫نهاد مخصوص اشخاص مفقود برای هماهنگ سازی امور‬ ‫‪18‬‬ ‫مربوط به اشخاص مفقود (قانون اشخاص مفقود بوسنیا‬ ‫ماده ‪ ،7‬همچنین مراجعه کنید به ‪-CED‬اصل رهنمود )‪ 12(1‬و‬ ‫)‪ )12(3‬و تخصص مورد ضرورت مربوطه‪ ،‬برای شامل شدن‬ ‫مسئولیت محافظت از قبرهای دسته جمعی‪ ،‬تحقیق و بازیابی‬ ‫بقایای انسانی پیشنهاد می شود‪ .‬این نهاد باید مکانیزم های‬ ‫مناسبی برای دریافت درخواست های ردیابی یا رهگیری‬ ‫(‪ ICRC‬قانون مودل مفقودین‪ ،19‬ماده ‪ 12‬و )‪ )12(3‬و ایجاد‬ ‫اداره ای برای ثبت اشخاص مفقود و معلومات مربوطه را‬ ‫فراهم کند‪.‬‬ ‫قطعنامه ‪ 2019‬شورای امنیت سازمان ملل متحد بر لزوم‬ ‫“تصویب قانون” (‪ UNSC 247420‬در صفحه ‪ )2‬در سطح‬ ‫داخلی برای رسیدگی به مساله اشخاص مفقود تاکید کرده است‪.‬‬ ‫این قانون باید تبعیض آمیز نباشد تا محافظت‪ ،‬تحقیق و شناسایی‬ ‫تمامی افراد را به بهترین شکل ممکن بسازد‪.‬‬ ‫درحالیکه ممکن است مقامات دولتی همیشه از قبل ساختارهای مورد‬ ‫ضرورت برای رسیدگی به شرایط استثنایی قبرهای دسته جمعی را قبل‬ ‫از بروز منازعات‪ ،‬یا نقض حقوق بشر یا بالیای طبیعی در اختیار‬ ‫نداشته باشند‪ ،‬این امکان هم وجود دارد که بعضی از چارچوب های‬ ‫قانونی قابل اجرا وجود داشته باشد که ذریعه این چارچوبها‪ ،‬پروسه ها‬ ‫در مطابقت با قوانین‪ ،‬مقررات و فعالیت های کشور متأثر‪ ،‬کنترول می‬ ‫شوند‪ 21.‬رعایت و پیروی از این احکام قانونی برای تمام فعاالن‬ ‫ضروری میباشد‪ ،‬مگر اینکه الزام حقوقی بین المللی بر آن ارجحیت و‬ ‫برتری داشته باشد‪ .‬این قوانین و مقررات باالی مسائلی مانند اینکه چه‬ ‫کسی حق جستجوی افراد مفقود و درخواست تحقیق در مورد قبرهای‬ ‫دسته جمعی را دارد‪ ،‬حاکم بوده و پروسه های بازگرداندن بقایای انسانی‬ ‫را تعیین می کند‪.‬‬ ‫یادداشت احتیاطی درباره محافظت و تحقیقات در مورد قبرهای دسته جمعی‬ ‫علیرغم وجود حقوق قانونی‪ ،‬تحقیقات در مورد قبرهای دسته جمعی‬ ‫جزو تعهدات مربوط به ابزار میباشد نه نتیجه (یعنی حداکثر تالش تعلق‬ ‫به منابع موجود دارد)‪ .‬تحقیقات در مورد قبرهای دسته جمعی معموالً‬ ‫پروسه ای بسیار پیچیده‪ ،‬طوالنی و پرهزینه میباشد که ضرورت به‬ ‫پالنگذاری قابل توجه‪ ،‬هماهنگی‪ ،‬منابع‪ ،‬جواز رسمی و اراده سیاسی‬ ‫دارد‪ .‬خود این تحقیقات احتماالً باالی ذینفعان مختلفی تأثیر میگذارد‪ ،‬از‬ ‫جمله (اما نه محدود به) افراد و خانواده های بازمانده؛ شاهدان؛‬ ‫گروههای قربانیان؛ جوامع صدمه دیده؛ موسسات تخصصی؛ سازمان‬ ‫های غیردولتی؛ مقامات محلی‪ ،‬منطقه ای و ملی و نهادهای دولتی؛ و‬ ‫نهادهای بین المللی مانند کمیسیون های تحقیق سازمان ملل متحد و‬ ‫سازمان های بین المللی‪ .‬در نتیجه‪ ،‬مقدار وسیعی از منافع و‬ ‫نیازمندیهای فردی‪ ،‬جمعی و اجتماعی وجود خواهد داشت که ممکن‬ ‫است با یکدیگر مطابقت نداشته یا براحتی قابل تطبیق نباشند‪.‬‬ ‫عالوتاً‪ ،‬در مواردی که مقیاس کار بسیار کالن است‪ ،‬امکان بازیابی‪،‬‬ ‫شناسایی و برگرداندن همه قربانیان یک قبر دسته جمعی وجود ندارد و‬ ‫این مسئله احتماالً تاثیراتی باالی خانواده های مفقودین و جوامع آسیب‬ ‫دیده‪ ،‬دارد‪.‬‬ ‫‪ 18‬‬ ‫‪ 19‬‬ ‫‪20‬‬ ‫ ‬ ‫‪21‬‬ ‫ ‬ ‫‪ 22‬‬ ‫‪ 23‬‬ ‫‪6‬‬

‫همچنین ممکن است این کار باالی درک از عدالت و فعالیت های‬ ‫عدالت جویانه هم در داخل کشور و هم در سطح بین المللی تأثیر‬ ‫‪22‬‬ ‫بگذارد‪ ،‬چراکه نبش قبر قسمتی از پروسه قضایی را شکل میدهد‪.‬‬

‫اصول عملیاتی جامع در محافظت و تحقیقات در مورد‬ ‫قبرهای دسته جمعی‬ ‫عالوه بر عوامل مشخص شده در این پروتکل که درحصۀ مراحل‬ ‫مختلف پروسه محافظت و تحقیقات تطبیق میشود‪ ،‬بعضی از اصول‬ ‫عملیاتی جامع نیز وجود دارد که باید معلومات مورد ضرورت برای‬ ‫پروسه (ها) را بطور کامل تأمین و آنها را هدایت کنند و در تمام‬ ‫مراحل برای همه فعاالن‪ ،‬در سطح ملی و بین المللی اعمال شوند‪ .‬آنها‬ ‫ذیالً به قسم جداگانه ذکر شده اند‪ ،‬اما عمال با یکدیگر در ارتباط هستند‪.‬‬ ‫(‪ )1‬صدمه نرساندن‬ ‫میتود “صدمه نرساندن” زیربنا و اساس تمام اصول عملیاتی دیگر است‬ ‫و مستلزم درک صحیحی از روش(های) بالقوه ای است که حضور و‬ ‫انجام تحقیقات در حصه یک قبر دسته جمعی می تواند باالی ساحه و‬ ‫محیط وسیعتر تأثیر بگذارد؛ همچنین شامل باخبری از روش(هایی)‬ ‫است که می تواند از تأثیرات منفی جلوگیری کند و‪/‬یا در صورت‬ ‫امکان شدت آنها را کمتر نماید‪.‬‬ ‫چنین عملیاتی درحصۀ مداخله در محیط های حقوق بشری‪ ،‬منازعات و‬ ‫بعد از منازعات‪ ،‬ذاتا ً قسمتی از تعامالت وسیعتر در زمینه فعالیت را‬ ‫شکل می دهند‪ .‬ممکن است جوامع‪ ،‬متحمل تغییرات سریع اجتماعی‬ ‫شوند که می تواند شامل نوعی سیالیت در ساختارهای اجتماعی و قدرت‬ ‫و تثبیت مجدد نورمهای اجتماعی باشد‪ .‬میتود “صدمه نرساندن” در این‬ ‫وضعیت فعاالنه کوشش میکند از تضعیف ساختارها و روابط موجود که‬ ‫برای حفظ صلح و همزیستی جامعه ضروری میباشد‪ ،‬جلوگیری کند‪.‬‬ ‫همچنین باید کوشش شود تا از ایجاد نابرابری ها یا نگاه جانبدارانه یا‬ ‫طرفدارانه‪ ،‬از جمله در حصۀ وضعیت و منابع‪ ،‬یا تحریک نابرابری‬ ‫های موجود‪ ،‬بشمول موارد مربوط به جنسیت‪ ،‬جلوگیری شود‪ .‬این‬ ‫مسئله شامل احترام گذاشتن واضح و شفاف و در صورت امکان رعایت‬ ‫حساسیت ها و نورمهای فرهنگی خواهد شد‪ ،‬و باید تا جاییکه امکان‬ ‫دارد اعتقادات مذهبی شناخته شده قربانیان و‪/‬یا خانواده های آنها مورد‬ ‫توجه قرار بگیرد‪ ،‬تا جایی که باالی دستیابی به یک تحقیق مؤثر‪ ،‬تأثیر‬ ‫منفی نگذارد‪.‬‬ ‫(‪ )2‬ایمنی جسمی و عاطفی‬ ‫ایمنی جسمی و عاطفی تیم تحقیق‪ ،‬خانواده های مفقودین‪ ،‬شاهدان و هر‬ ‫جانب دیگری که در این تحقیقات دخیل است از باالترین اهمیت‬ ‫برخوردار میباشد‪.‬‬ ‫مصئونیت‪ ،‬کرامت‪ ،‬حریم خصوصی و رفاه حال قربانیان و خانواده‬ ‫های آنها باید بدون کدام تبعیض‪ ،‬یکی از نگرانیهای اصلی تمام فعاالن‬ ‫باشد‪ .‬ممکن است این کار ضرورت به ابتکاراتی برای حمایت از‬ ‫مصئونیت جسمی و روانی‪ ،‬بشمول ارجاع مناسب و اتخاذ روشهای‬ ‫مالحظه گرایانه در زمان انجام مصاحبه با افراد بالقوه صدمه دیده‪،‬‬ ‫باشد‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬باید مراقبت شود تا میزان ایجاد صدمه های جانبی‬ ‫و سایر تأثیرات منفی عاطفی در اعضای تیم به حداقل برسد و به آنها‬ ‫‪23‬‬ ‫جواب داده شود‪.‬‬

‫بوسنیا و هرزگوینا‪ :‬قانون مفقودین (‪ 21‬اکتوبر ‪ ،)2004‬نشریه رسمی بوسنی و هرزگوین ‪.50/04‬‬ ‫قانون مودل ‪ ICRC‬در مورد مفقودین‪.‬‬ ‫‪ ،UNSC‬مقرره ‪ 11 ،2474‬جون ‪.UN Doc S/RES.2474 ،2019‬‬ ‫برای مثال‪ ،‬به رهنمود شناسایی قربانیان فاجعه (‪ )2018‬اینترپل‪ ،‬قسمت ‪ ،B‬ضمیمه ‪ ،1‬در بخش ‪ 4.1‬مراجعه کنید‪.‬‬ ‫در ادامه‪ ،‬در قسمت اصول جامع و در بخش ‪ C‬این پروتکل‪ ،‬به قسم مشرح به رابطه خانواده و اجتماع‪ ،‬بشمول مدیریت انتظارات بحث میشود‪.‬‬ ‫برای مثال به ‪ ،OHCHR‬رهنمود نظارت بر حقوق بشر‪ ،‬فصل ‪ ،12‬که شامل رهنمایی دقیق در مورد مصاحبه با اشخاص صدمه دیده و همچنین مراقبت از خود میباشد‪ ،‬مراجعه‬ ‫کنید‪.‬‬

‫همچنین الزم است استراتژی ها و فعالیت های محافظتی خاصی تهیه و‬ ‫تدوین شود‪ .‬مردم باید از وجود اقدامات محافظتی باخبر شوند تا به آنها‬ ‫اطمینان خاطر داده شود و اشتراک آنها در تحقیقات تشویق گردد‪ .‬در‬ ‫حاالتیکه وضعیت امنیتی موجود اجازه می دهد‪ ،‬همچنین محتوای خاص‬ ‫اقدامات محافظتی مربوط به خانواده های قربانیان و شاهدان احتمالی‬ ‫می تواند در سطح عمومی ارائه شود‪ .‬افرادی که به قسم مستقیم در‬ ‫هرنوع تحقیقات اشتراک می نمایند باید از محتوای اقدامات محافظتی‬ ‫مربوطه‪ ،‬بشمول هرقسم محدودیت در رژیم محافظت ارائه شده‪ ،‬مطلع‬ ‫شوند تا در حصه هرگونه اشتراک در تحقیقات تصمیم آگاهانه اتخاذ‬ ‫شود‪.‬‬ ‫احترام گذاشتن به عزت قربانیان‪ ،‬شامل احترام گذاشتن و جابجایی‬ ‫بقایای انسانی با حفظ احتیاط میشود‪.‬‬ ‫باید مسئله ایمنی مورد بررسی قرار بگیرد‪.‬‬ ‫(‪ )3‬استقالل و بیطرفی‬ ‫باید یک روش غیرتبعیض آمیز و بیطرفانه برای تمام اشخاص تطبیق‬ ‫شود‪ 24.‬برای اینکه یک تحقیق از نظر جامعه صدمه دیده مشروع فرض‬ ‫شود و در نتیجه باعث افزایش اشتراک جامعه شود‪ ،‬از حاکمیت قانون‬ ‫و جوابدهی عمومی حمایت کند‪ ،‬تیم تحقیقات نه تنها باید با استقالل و بی‬ ‫طرفی عمل کند‪ ،‬بلکه جامعه هم باید یک چنین نگاهی به آن داشته باشد‪.‬‬ ‫تیم های تحقیقاتی باید تا آنجا که ممکن است در جستجوی جلوگیری‪،‬‬ ‫محدود کردن یا کاهش وضعیتی باشند که ممکن است باعث شود فعالیت‬ ‫های آنها در معرض جهت گیری سیاسی یا مذهبی یا قبیله ای یا کنترول‬ ‫قرار بگیرد‪ .‬البته باید متوجه بود که قبرهای دسته جمعی معموالً در‬ ‫زمینه های سیاسی و‪/‬یا فرهنگی بسیار مهمی واقع میشود که همچنین‬ ‫ممکن است در زمان تحقیقات همچنان دوام داشته باشد‪ .‬در نتیجه‪ ،‬تیم‬ ‫های تحقیقاتی باید باخبرباشند که نبش قبر یک قبر خاص می تواند به‬ ‫خودی خود باعث سوءبرداشت بعضی از قسمتهای جامعه شود‪.‬‬ ‫(‪ )4‬محرمانگی‬ ‫ممکن است اطمینان خاطر دادن و احترام گذاشتن به محرمیت و‬ ‫رازداری در حصۀ جزئیات شخصی و سایر معلومات قابل شناسایی‬ ‫برای اعتمادسازی و اطمینان از امنیت خانواده های قربانیان احتمالی‬ ‫حیاتی باشد و می تواند در حصه ارائه راپور محالت احتمالی قبرهای‬ ‫دسته جمعی‪ ،‬هویت اقارب مفقودین و تهیه معلومات مفقودین و سمپلهای‬ ‫مرجع ‪ DNA‬مفید باشد‪.‬‬ ‫پروسیجرها و رویه های مربوط به محرمیت و رازداری باید توسط‬ ‫تمام اعضای تیم تحقیقات ایجاد‪ ،‬درک و تطبیق شود‪ .‬شرایط‬ ‫پروسیجرهای محرمیت باید با قوانین ملی مطابقت داشته باشد‪ ،‬به‬ ‫جوامع صدمه دیده اعالم شود و به دسترس عموم قرار داده شود‪.‬‬ ‫همچنین خانواده های مفقودین و سایر اعضای جامعه باید از محدودیت‬ ‫های پروسیجرهای محرمانگی باخبر شوند‪ .‬در حاالتیکه پروسه های‬ ‫شناسایی و‪/‬یا تحقیق ضروری میباشد یا ضرورت به اشتراک گذاری‬ ‫معلومات باشد‪ ،‬باید در اولین فرصت ممکن‪ ،‬پروسه‪ ،‬ماهیت و هدف از‬ ‫اشتراک گذاری مشخص شود‪ .‬هرنوع اشتراک گذاری دیتاها باید فقط به‬ ‫افراد و موسساتی محدود شود که برای اطمینان از دستیابی به اهداف‬ ‫پروسه نبش قبر ضروری باشند و فقط تا حدودی که شخص (اشخاص)‬ ‫مربوطه رضایت دارد‪.‬‬

‫(‪ )5‬شفافیت‬ ‫تمام مراحل تحقیق‪ ،‬نبش قبر‪ ،‬شناسایی و بازگرداندن بقایای انسانی باید‬ ‫تا حد ممکن برای تمام جوانب شامل در محافظت و تحقیقات‪ ،‬خانواده‬ ‫های مفقودین و مردم‪ ،‬شفاف باشد‪ .‬شفافیت باعث حمایت از نظارت‬ ‫عمومی باالی پروسه میشود‪ .‬ایجاد پروسیجرها و پروتکل های رسمی‬ ‫واضح‪ ،‬شفاف و در دسترس برای هدایت پروسه‪ ،‬بسیار مهم خواهد‬ ‫بود‪.‬‬ ‫در حاالتیکه داکتران متخصص‪ ،‬جزئی از اعضای نهادهای قانونی‪/‬‬ ‫نظارتی هستند‪ ،‬پروسه هایی که این سازمان ها بر اساس آنها صالحیت‬ ‫اعضا را تصدیق می کند نیز باید در دسترس قرار بگیرد و شفاف باشد‬ ‫تا بتواند درک و فهم عموم مردم و خانواده را نسبت به اعتبار داکتر‬ ‫افزایش بدهد‪ .‬در صورت امکان‪ ،‬ضرور است جواز خاص‬ ‫البراتوارهای علمی مورد استفاده برای بررسی سمپلهای انسانی یا‬ ‫موادات‪ ،‬باید بهمراه هرنوع رویه علمی‪ ،‬تخنیکی و اداری در‬ ‫البراتوار‪ ،‬در دسترس قرار بگیرد‪.‬‬ ‫هرنوع محدودیت برای شفافیت باید مطلقا ً ضروری فرض شود و در‬ ‫مطابقت با حقوق قربانیان و عزت و احترام و محرمیت و رازداری‬ ‫خانواده های آنها و در خدمت یک هدف مشروع‪ ،‬بشمول حفظ امنیت‬ ‫تمامی فعاالن بالفعل و فعاالن بالقوه باشد‪.‬‬ ‫(‪ )6‬ارتباطات‬ ‫ایجاد و حفظ استراتیژی ها و چینلهای ارتباطی (منجمله ذریعه رسانه‬ ‫های اجتماعی) در مراحل اولیه‪ ،‬با اجتماع صدمه دیده‪ ،‬رسانه ها و‬ ‫بطور کلی با عموم مردم جهت ایجاد اعتماد‪ ،‬حسن نیت و مشروعیت‬ ‫عملیات‪ ،‬ضروری میباشد و سایر قسمتهای حیاتی‪ ،‬از جمله راپوردهی‪-‬‬ ‫محل قبر دسته جمعی و مفقودین ‪ -‬و همچنین اشتراک در حصه‬ ‫شناسایی و پروسه های تحقیقات را نیز ممکن میسازد‪ .‬همچنین‬ ‫ارتباطات شفاف و دوامدار‪ ،‬زمینه و بستر شفاف را فراهم می سازد‪ .‬به‬ ‫قسم مطلوب استراتیژی های ارتباطی باید جریان معلوماتی دوجانبه را‬ ‫پیش بینی و احتوا کند و شامل آپدیت های منظم شود‪.‬‬ ‫(‪ )7‬انتظارات واقع بینانه‬ ‫ممکن است خانواده های مفقودین امید زیادی داشته باشند که عزیزانشان‬ ‫شناسایی و به آنها برگردانده می شود تا مراسم یادبود شایسته را‬ ‫برایشان برگزار کنند‪ .‬بااینحال‪ ،‬همیشه شناسایی و بازگرداندن بقایای‬ ‫انسان در عمل ممکن نیست و باید انتظارات را تا جاییکه ممکن است‬ ‫مدیریت کرد تا از تداوم اشتراک و پشتیبانی از پروسه نبش قبر اطمینان‬ ‫حاصل کرد‪ .‬ممکن است در این زمینه سختی هایی واقع شود‪،‬‬ ‫بخصوص در حاالتیکه جنایت در مقیاس وسیعی انجام شده باشد‪ ،‬وقتی‬ ‫تعداد قبرهای دسته جمعی و مفقودین زیاد است‪ ،‬در حاالتیکه هنوز‬ ‫قبرهایی‪ ،‬کشف نشده باقی مانده اند و‪/‬یا احتمال دارد ظرفیت و منابع‬ ‫محدود نبش قبر و‪/‬یا کوشش های شناسایی را با محدودیت مواجه سازد‪.‬‬ ‫تمام جوانب شامل در محافظت و تحقیقات درباره قبرهای دسته جمعی‪،‬‬ ‫باید از ارائه آن نوع تعهد به خانواده ها که نتوانند آن را برآورده کنند‪،‬‬ ‫پرهیز کنند‪.‬‬

‫‪ 24‬نکته قابل توجه اینست که در مواردی که نابرابری های واقعی یا سختی هایی در عمل وجود دارد‪ ،‬ممکن است ضروری باشد تا از میتودها و روشهای تحقیقاتی متفاوت در مواردی‬ ‫مانند زنان‪ ،‬اشخاص کهنسال‪ ،‬اشخاص صدمه دیده و‪/‬یا اطفال استفاده شود‪.‬‬ ‫‪7‬‬

‫‪ .A‬کشف و راپوردهی مصئون‬ ‫نورمهای بین المللی‬ ‫مطابق به قوانین بین المللی حقوق بشر‪ CED ،‬مکلف به تطبیق‬ ‫معنادار حق راپوردهی داخلی است تا اطمینان حاصل شود‬ ‫شخصی که ادعا می کند مفقود شدن اجباری اتفاق افتاده است‬ ‫بتواند واقعیت ها را به مقامات ذیصالح راپور بدهد و از‬ ‫حمایت مناسب مستفید شود (‪ CED‬ماده ‪ .))1(12‬حتی در‬ ‫صورتیکه شکایت رسمی طرح نشده باشد‪ ،‬اگر دالیل منطقی‬ ‫موجود باشد که باور کنیم مفقود شدن اجباری اتفاق افتاده است‪،‬‬ ‫مقامات مکلف به تحقیق هستند (‪ ،CED‬ماده ‪.))2(12‬‬ ‫طبق قوانین بشردوستانه بین المللی‪ ،‬جانبین منازعه باید تمامی‬ ‫معلومات شناسایی را قبل از دفن بقایای انسان ریکارد و محل‬ ‫قبر را عالمت گذاری کنند (قوانین ‪ ،CIHL‬قانون ‪116‬؛ ‪GC‬‬ ‫‪ ،IV‬ماده ‪.)130‬‬ ‫شروع تحقیقات در مورد یک قبر دسته جمعی ممکن است ضرورت به‬ ‫این داشته باشد که مقامات ابتدا از وجود احتمالی یک قبر دسته جمعی‬ ‫باخبر شوند‪ .‬حتی ممکن است سیستم های داخلی ضرورت برای راپور‬ ‫دادن چنین موضوعی را مشخص کرده باشند‪ .25‬گرچند‪ ،‬در مواردی که‬ ‫شخص “مطلع” (که ممکن از اقارب شخص مفقود شده باشد یا نباشد)‬ ‫می خواهد ناشناخته باقی بماند یا مقامات او را نشناسند‪ ،‬احتماال ارائه‬ ‫چنین راپورهایی همیشه ممکن نیست‪.‬‬ ‫راپوردهی مصئون‪ :‬تهیه و تدوین پروسه های مصئون برای خبردهی به‬ ‫مقامات ضروری است‪ 26.‬ممکن است افراد یا سازمان ها اولین‬ ‫اشخاصی باشند که راپورهای مربوط به یک قبر دسته جمعی احتمالی‬ ‫را کشف کرده یا چیزی در آن مورد بشنوند‪ .‬راپور می تواند ریکارد‬ ‫مکان قبر دسته جمعی احتمالی را شامل شده یا باید باعث چنین اقدامی‬ ‫شود‪ .‬تحقق این مسئله از طریق خدمات زمین شناختی (جیومتیک) و‬ ‫ابزارهای ریکارد مشخصات و مکان ها برای مشخص کردن محل‬ ‫امکان پذیر است‪ ،‬مانند‪:‬‬ ‫ •سیستم موقعیت یاب جهانی (‪ )GPS‬یا سیستم ارجاع شبکه نظامی‬ ‫(‪)MGRS‬؛‬ ‫ •نقشه ها در موبایل؛‬ ‫ •فرا‪-‬دیتاها از عکس های گرفته شده در تلیفونهای هوشمند‪.‬‬ ‫مستندسازی اولیه محل از طرق ذیل انجام می شود‪:‬‬ ‫ •عکس ها؛‬ ‫ •ریکارد ویدیو؛‬ ‫ •تشریحات کتبی یا ریکارد شده صوتی از یک محل؛‬ ‫ •ترسیم یا شناسایی باالی نقشه‪.‬‬ ‫ممکن است این کار توسط امدادگران اولیه‪ ،‬خبرنگاران یا افراد محلی‬ ‫که محل احتمالی را مشاهده کرده اند انجام شود‪ 27.‬این اقدام باید توسط‬ ‫موسسات تحقیقاتی‪/‬مقامات رسمی انجام شود که ارزیابی اولیه محل را‬

‫‪8‬‬

‫انجام بدهند‪ .‬تجهیزاتی مانند درون (طیاره های بدون پیلوت)‪ ،‬ستالیتها و‬ ‫سایر تکنالوجی های اسکن غیرتهاجمی (در صورت وجود) ممکن است‬ ‫به مستندسازی کمک کنند‪.‬‬

‫‪ .B‬محافظت‬ ‫نورمهای بین المللی‬ ‫جهت انجام یک تحقیق مؤثر‪ ،‬از جمله اطمینان از صحت شواهد‬ ‫به دست آمده از یک محل‪ ،‬ضرور است اشخاص ثالث (منجمله‬ ‫امدادگران اولیه) به قبر دسته جمعی دستکاری نکنند یا آن را‬ ‫خراب نکنند‪ CED .‬ماده ‪ )a()3(12‬توصیه می کند که مقامات‬ ‫“اختیارات و منابع الزم را جهت انجام تحقیقات مؤثر‪ ،‬بشمول‬ ‫دسترسی به مستندات و دیگر معلومات مربوط به تحقیقات خود‬ ‫آنها” در اختیار داشته باشند (تأکید بیشتر شده است)‪.‬‬ ‫چارچوکات قانونی حقوق بشر باالی مراقبت دوامدار‪ ،‬تأکید و‬ ‫پیشنهاد می کند که “مقامات باید اقدامات منطقی ضروری را‬ ‫‪28‬‬ ‫جهت تهیه شواهد انجام بدهند”‪.‬‬ ‫در مطابقت با قوانین بشردوستانه بین المللی‪ ،‬ماده ‪)b()2(34‬‬ ‫پروتکل الحاقی ‪ I‬حفاظت از محالت قبرهای دسته جمعی را‬ ‫شرط کرده است‪ .‬همچنین ضرور است “تمام اقدامات ممکن‬ ‫جهت جلوگیری از غارت اجساد مرده ها انجام شود”‪ ،‬بی‬ ‫حرمتی یا ُمثله کردن اجساد مطلقا ً ممنوع است (قوانین ‪،CIHL‬‬ ‫قاعده ‪113‬؛ ‪ .ICC St‬ماده‪ )b)(xxi()2(8 29‬و ‪)c)(ii()2(8‬‬ ‫منحیث یک جنایت جنگی)؛ و تدفین محترمانه اجساد مردگان از‬ ‫جمله احترام به قبرها و نگاهداری آنها (قاعده ‪ )115‬ضروری‬ ‫میباشد‪.‬‬ ‫سرقت از مرده ها‪ ،‬حتی در صورت عدم ارتکاب جرم قتل‪،‬‬ ‫‪30‬‬ ‫بذاته جرم محسوب می شود‪.‬‬

‫محافظت از محل‪ ،‬جهت حفظ یکپارچگی بقایا و شواهد و بقایای‬ ‫تحقیقات از باالترین اهمیت برخوردار است اما در عین حال ممکن‬ ‫است توجهات را به قبر دسته جمعی منحیث یک محل با منفعت‪ ،‬جلب‬ ‫کند و خطر تخریب شواهد را زیاد نماید‪.‬‬ ‫امکان دارد نبش قبر غیرمسلکی باعث مخلوط شدن‪ ،‬جمع آوری ناقص‬ ‫شواهد الزم برای شناسایی و‪/‬یا اهداف تحقیقات جنایی‪ ،‬عدم جمع آوری‬ ‫دیتاها در مطابقت با ستندردهای مربوط به شواهد و افزایش صدمه بعد‬ ‫از مرگ به بقایای اجساد فوتی شود‪.‬‬ ‫بیرون کردن نامناسب اجساد همچنین می تواند باعث بی احترامی‬ ‫(بشمول نظریه عموم مردم) شود و صدمه های روانی خانوادگی را‬ ‫تشدید نماید‪ .‬محافظت می تواند از گرفته شدن تصاویر بدون اجازه و‬ ‫ناراحت کننده که تهیه و پخش می شود‪ ،‬جلوگیری نماید‪.‬‬

‫‪ 25‬برای مثال‪ ،‬به قانون نمبر ‪ 13‬سال ‪ 2015‬عراق‪ ،‬قانون امور و محافظت از قبرهای دسته جمعی‪ ،‬اصالحیه قانون نمبر ‪ 5‬سال ‪ ،2006‬محافظت از قبرهای دسته جمعی‪ ،‬ماده ‪9‬‬ ‫مراجعه کنید‪ .‬به همین شکل‪ ،‬قانون جزای ‪ 2003‬بوسنیا و هرزگوینا بر اساس ماده ‪ ،231a‬عدم راپور دادن یک محل قبر دسته جمعی را جرم دانسته و مجازات آن را حبس دانسته‬ ‫است (بوسنیا و هرزگوینا‪ :‬قانون جزا (‪ 27‬جون ‪ ،)2003‬نشریه رسمی بوسنیا و هرزگوینا ‪.)37/03‬‬ ‫‪ 26‬بعنوان مثال‪ ICMP ،‬یک مرکز تحقیق آنالین را ارائه میکند و هر کسی میتواند از طریق محل یاب آن شروع به ارائه راپور نماید‪.‬‬ ‫‪ 27‬مطابقت از حقوق جهانی (‪ ،)2016‬ستندردهای اساسی تحقیق برای امدادگران اولیه درحصۀ جرایم بین المللی‪.‬‬ ‫‪ 28‬ترسکاویکا در مقابل کروواشیا‪ ،‬حکم‪ ،‬درخواستی ‪ ECtHR‬نمبر ‪ 12( 32036/13‬اپریل ‪ )2016‬فقره ‪ ،60‬با اشاره به اینکه این مسئله شامل شواهد طب عدلی است‪ .‬معلومات‬ ‫ ‬ ‫مربوط به نحوه مواجهه و تعامل با صحنه جرم احتمالی در کتاب ‪ 2011‬رهنمود کمک به تحقیقات جنایی بین المللی در بخش ‪ 7.1‬در حصه تأمین امنیت صحنه جرم‪ ،‬صفحه ‪65‬‬ ‫ذکر شده است‪ .‬در پروتکل های مینه سوتا بیان می کند که “در اولین فرصت ممکن باید امنیت صحنه جرم تأمین شود و داخل شدن پرسونل غیر مجاز منع شود” (صفحه ‪14‬‬ ‫پاراگراف ‪.)59‬‬ ‫‪ 29‬قانون محکمه جزایی بین المللی روم (مصوب ‪ 17‬جوالی ‪ ،1998‬تاریخ تنفیذ ‪ 1‬جوالی ‪( 2187 UNTS 3 )2002‬مخفف ‪.).ICC St‬‬ ‫‪ 30‬پوهل (‪ )Pohl‬و دیگران‪ .‬محکمه نظامی ایاالت متحده در نورمبرگ (‪ 3‬نومبر ‪.)1947‬‬

‫عالوه بر این‪ ،‬وقتی عامل ارتکاب کوشش میکند شناسایی نشود‪ ،‬این‬ ‫حفاظت موجب محافظت از بقایای انسان در مقابل آلودگی‪/‬ملوث شدن‪،‬‬ ‫بی حرمتی‪ ،‬سرقت‪ ،‬غارت‪ ،‬تکان دادن‪/‬جابجایی اجساد به محالت دیگر‬ ‫میشود‪ .‬حضور و دستکاری غیرمجاز در سیستم داخلی کشور‪ ،‬ممکن‬ ‫‪31‬‬ ‫است جرم جزایی فرض شود‪.‬‬ ‫پیش شرط های رژیم محافظت مؤثر‪:‬‬ ‫ •تأیید راپورها و شواهد‪ ،‬ذریعۀ مطابقت دادن با منابع دیگر‪.‬‬ ‫ •نقشه برداری و مستندسازی قبرهای جمعی از نظر مقیاس و ساختار‬ ‫محلی که در آن واقع شده اند‪.‬‬ ‫ممکن است مراحل محافظت ضروری شامل موارد ذیل باشد‪:‬‬ ‫ •تأمین امنیت محل و اطمینان از دسترسی‪ :‬باید جواز قانونی برای‬ ‫دسترسی به زمین‪ ،‬درخواست و انجام شود‪ .‬ممکن است این کار عمالً‬ ‫ضرورت به همکاری و رضایت جامعه باشد‪ .‬ممکن است دسترسی‬ ‫به محل‪ ،‬تحت تأثیر وجود مراکز مهم فرهنگی‪ ،‬عوامل جغرافیایی و‬ ‫کنترول قرار داشته باشد‪ .‬خطرات نورمال در محل ممکن است شامل‬ ‫وجود مواد منفجر نشده و مواد آلوده یا ملوث باشد‪.‬‬ ‫ •اقدامات محافظتی ممکن است شامل موارد ذیل باشد‪ :‬فنس یا حصار‬ ‫جهت تأمین امنیت از ساحه خارجی؛ پوشش افقی برای محافظت از‬ ‫بقایای موجود در سطح زمین و استفاده از گاردهای امنیتی و نظارت‬ ‫در محل‪ .‬همچنین این اقدامات بستگی به مدت زمان بین کشف و‬ ‫انجام تحقیقات دارد و همچنین تعلق به زمینه محلی و صدمه پذیر‬ ‫بودن محل (یعنی قرار گرفتن در معرض عناصر و حیوانات) دارد‪.‬‬ ‫ممکن است تأمین امنیت محل ضرورت داشته باشد که اشخاصی که‬ ‫اقدامات محافظتی انجام می دهند خود آنها تحت محافظت قرار‬ ‫بگیرند‪ ،‬چراکه ممکن است احساسات عموم مردم بر علیه آنها باشد‪.‬‬ ‫ •ممکن است دسترسی فزیکی همیشه ممکن نباشد‪ ،‬برای مثال در‬ ‫مواردی که محققان قادر به آمدن به کشور نیستند‪ .‬ممکن است نظارت‬ ‫بر محل از خارج و از طریق تصاویر ماهواره ای تنها اقدام حفاظتی‬ ‫ممکن باشد‪.‬‬ ‫باید جدای از اینکه این محل دستکاری شده باشد یا نباشد‪ ،‬محافظت‬ ‫انجام شود‪.‬‬ ‫‪32‬‬

‫‪ .C‬تحقیقات‬ ‫نورمهای بین المللی‬ ‫مطابق به قوانین حقوق بشری‪ ،‬مسئولیت انجام تحقیق مؤثر به‬ ‫این معنی است که تحقیقات باید مستقل و کافی بوده (بعنوان‬ ‫مثال‪ ،‬ماده ‪ ،)CED 12‬و قادر به تعیین واقعیت ها و شناسایی‬ ‫افراد مسئول باشد‪ 33.‬این مسئله شامل محافظت از شواهد طب‬ ‫عدلی و کالبدشکافی ها به منظور ریکارد کامل و دقیق سوابق‬ ‫و تحلیل مستقل صدمات و علت مرگ است‪ 34.‬تحقیقات باید‬ ‫همراه با اختیارات کافی برای بدست آوردن معلومات و ملزم‬ ‫ساختن مقامات به جوابدهی باشد‪ .‬این اقدامات باید فورا ً انجام‬ ‫شود؛ بطور کلی‪ ،‬یک تعهد دوامدار نسبت به تحقیق وجود‬ ‫‪36‬‬ ‫دارد‪ 35‬اما چنین تعهدی مربوط به ابزار است و نه هدف‪.‬‬ ‫محکمه بین المللی حقوق بشر قاره امریکا بر لزوم تحقیقات‬ ‫برای در نظر گرفتن مفهوم کلی و پیچیدگی های مربوط به‬ ‫حوادث‪ 37‬برای دستیابی به “کاملترین حقیقت تاریخی ممکن‪ ،‬از‬ ‫جمله تعیین الگوهای اقدام جمعی”‪ 38‬در مطابقت با حق آگاهی‬ ‫از حقیقت تأکید می کند (به عنوان مثال‪ CED ،‬ماده ‪.))2(24‬‬ ‫‪ CED‬همچنین در ماده ‪ )4(12‬تشریحات بیشتری داده است که‬ ‫کشورهای عضو باید “اقدامات ضروری را برای جلوگیری و‬ ‫ممنوع ساختن اقداماتی انجام بدهند که مانع از انجام تحقیقات‬ ‫میشود‪ ”.‬در صورت ضرورت‪ ،‬این مسئله ممکن است شامل‬ ‫همکاری بین المللی فیمابین دولتها و سازمان های مربوطه باشد‬ ‫(اصول رهنمود ‪ ،CED‬اصل ‪.))4(3‬‬ ‫ممکن است تحقیقاتی که اهداف کامالً بشردوستانه را تعقیب‬ ‫میکنند‪“ ،‬به تنهایی جهت برآورده کردن معیار تحقیق مؤثر”‬ ‫‪39‬‬ ‫قسمیکه در ماده ‪ 2‬کنوانسیون اروپا شرط شده کفایت نکند‪.‬‬ ‫مطابق به اصول اورنتلیچر (‪40)Orentlicher‬؛ “جدای از‬ ‫هرنوع مراحل قانونی‪ ،‬قربانیان و خانواده های آنها حق دارند‬ ‫از واقعیت مربوط به شرایطی که طی آن تخلفات انجام شده و‬ ‫در صورت مرگ یا مفقود شدن‪ ،‬از سرنوشت قربانیان باخبر‬ ‫شوند و این حق شامل مرور زمان نمی شود‪”.‬‬ ‫مطابق به قوانین بین المللی بشردوستانه‪ ،‬خانواده ها حق دارند‬ ‫از سرنوشت اعضای خانواده خود باخبر شوند و می توانند‬ ‫جهت دسترسی به معلومات به دولت مراجعه کنند (ماده ‪32‬‬ ‫پروتکل الحاقی ‪ .)I‬قانون ‪ 117‬قوانین ‪ CIHL‬اعالم میدارد که‬ ‫هم برای منازعات مسلحانه بین المللی و هم غیر بین المللی‪،‬‬ ‫طرفین درگیری “باید تمام اقدامات عملی را برای تعیین‬ ‫وضعیت افرادی که مطابق راپور مفقود هستند‪ ،‬انجام بدهند”‪.‬‬

‫‪ 31‬‬ ‫‪32‬‬ ‫ ‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫‪ 35‬‬ ‫‪36‬‬ ‫ ‬

‫‪33‬‬

‫‪34‬‬

‫‪ 37‬‬ ‫‪38‬‬ ‫ ‬ ‫‪39‬‬ ‫ ‬ ‫‪40‬‬ ‫ ‬

‫برای مثال‪ ،‬نگاه کنید به قانون نمبر ‪ 13‬سال ‪ 2015‬عراق‪ ،‬قانون امور و حفاظت از قبرهای دسته جمعی‪ ،‬اصالحیه قانون نمبر ‪ 5‬سال ‪ ،2006‬حفاظت از قبرهای دسته جمعی‪.‬‬ ‫اصل ‪ )3(10‬اصول رهنمود ‪ 2019‬جهت جستجوی افراد ناپدید شده‪ ،‬خواهان دسترسی بدون محدودیت به مقامات ذیصالح بشمول “اختیارات کامل برای انجام بازدیدهای اعالم‬ ‫نشده از تمام محالتی که شخص مفقودشده ممکن است در آنجا باشد‪ ،‬بشمول تسهیالت نظامی و پولیس و مکانهای خصوصی” شده است‪ .‬در صورت ضرورت‪ ،‬این مسئله باید شامل‬ ‫“محافظت از مکان های مربوط به جستجو” باشد (همان)‪.‬‬ ‫کوخاالشویلی و دیگران علیه گرجستان‪ ،‬حکم‪ ،‬درخواست ‪ ECtHR‬نمبر ‪ 8938/07‬و ‪ 2( 41891/07‬اپریل ‪ )2020‬فقره ‪.129‬‬ ‫همان‪ ،‬فقره ‪.129‬‬ ‫اصالخانووا و دیگران علیه روسیه‪ ،‬حکم‪ ،‬درخواست ‪ ECtHR‬نمبر ‪ 2944/06‬و ‪ 18( 42509/10 ،332/08 ،50184/07 ،8300/07‬دسمبر ‪ )2012‬فقره ‪.230‬‬ ‫دا سیلوا علیه انگلستان‪ ،‬حکم ستره محکمه‪ ،‬درخواست ‪ ECtHR‬نمبر ‪ 30( 5878/08‬مارچ ‪ )2016‬فقره های ‪ ،238–231‬که خالصه کاملی از الزامات ستره محکمه برای‬ ‫تحقیقات مؤثر را ارائه میکند‪.‬‬ ‫قتل عام ال موزوت و مکان های دیگر علیه السالوادور‪ ،‬حکم قطعی‪ ،‬غرامات و مصارف‪ ،‬محکمه حقوق بشر قاره امریکا سری ‪ C‬نمبر ‪ 25( 252‬اکتوبر ‪ )2012‬فقره ‪.299‬‬ ‫واله خارامیلو و دیگران علیه کلومبیا‪ ،‬حکم قطعی‪ ،‬غرامات و مصارف‪ ،‬محکمه حقوق بشر قاره امریکا سری ‪ C‬نمبر ‪ 27( 192‬نومبر ‪ )2008‬فقره ‪.102‬‬ ‫قبرس علیه ترکیه‪ ،‬حکم ستره محکمه‪ ،‬درخواست ‪ ECtHR‬نمبر ‪ 10( 25781/91‬می ‪ )2001‬فقره ‪.135‬‬ ‫کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد‪ ،‬راپور یک متخصص مستقل برای آپدیت کردن مجموعه اصول مبارزه با مصونیت از مجازات (‪ 18‬فبروری ‪ )2005‬سند سازمان ملل‬ ‫متحد ‪( E/CN.4/2005/102/Add.1‬تحت نام اصول اورنتلیچر) اصل ‪.4‬‬ ‫‪9‬‬

‫رهنمودهای ‪ 2019‬در مورد تحقیقات جنایی در نتیجه نقض‬ ‫قوانین بشردوستانه بین المللی‪ 41‬شرط دانسته شده است تا‬ ‫ستندردهای تحقیق‪ ،‬اصول استقالل و بیطرفی (رهنمود ‪)7‬؛‬ ‫جامع بودن (رهنمود ‪)8‬؛ سرعت (رهنمود ‪ )9‬و شفافیت‬ ‫(رهنمود ‪ )10‬را برآورده نمایند و محکمه جزائی بین المللی‬ ‫محققان را مکلف می کند که “باالترین ستندردهای صداقت و‬ ‫‪42‬‬ ‫اجراآت را مراعات نمایند”‪.‬‬ ‫تحقیقات در مورد قبرهای دسته جمعی ممکن است جزء الینفک‬ ‫تحقیقات وسیعتر در مورد مرگ های احتماالً غیرقانونی باشد‪ .‬معلومات‬ ‫مربوط به ساحه قبر(های) دسته جمعی که توسط شاهدان‪ ،‬اعضای‬ ‫جامعه و بازماندگان ارائه شده است‪ ،‬می تواند معلومات بسیار‬ ‫ارزشمندی را برای محافظت و تحقیقات از این قبرها در اختیار‬ ‫‪43‬‬ ‫بگذارد‪.‬‬ ‫پروتکل های مینه سوتا حداقل مکلفیت های ذیل را برای تحقیق در‬ ‫مورد مرگ های احتماالً غیرقانونی تعیین کرده است‪ )a(“ :‬شناسایی‬ ‫قربانی(قربانیان)؛ (‪ )b‬پیدا کردن و حفظ تمام موارد اثبات کننده دلیل‬ ‫مرگ‪ ،‬هویت مرتکب (مرتکبان) و شرایط مربوط به مرگ؛ (‪)c‬‬ ‫شناسایی شاهدان احتمالی و دریافت شهادت آنها در رابطه با مرگ و‬ ‫شرایط مربوط به آن؛ (‪ )d‬تعیین علت‪ ،‬نحوه‪ ،‬مکان و زمان مرگ و‬ ‫تمام مالحظات مرتبط به آن‪ )…( .‬و (‪ )e‬تعیین اینکه چه کسی در‬ ‫مرگ نقش داشته است و مسئولیت شخصی او در مقابل مرگ چی‬ ‫میباشد؟ (در ‪ .D.1.25‬صفحه ‪ ،7‬پاورقی ها حذف شده است)‪.‬‬

‫)‪ (2‬پالنهایی برای دسترسی جامعه و کاهش تأثیرات منفی‬ ‫ •ایجاد روابط و اعتماد از طریق تشریح مناسب هدف تحقیق و پروسه‬ ‫ها و مدیریت انتظارات واقع بینانه ضروری است‪ .‬این مسئله در‬ ‫دسترسی به محل‪ ،‬ساختار‪ ،‬معلومات و پذیرش در حین فعالیت کمک‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫ •پالنگذاری باید اثرات اجتماعی را پیش بینی کرده و در عین حفظ‬ ‫یکپارچگی تحقیق به دنبال کاهش این اثرات باشد‪.‬‬ ‫)‪ (3‬پالنهایی برای منابع‪ ،‬تیم و تدارکات‬ ‫الزم است بودیجه و پالن مشخصی برای کدام منابع موجود و مورد‬ ‫ضرورت برای تحقیقات تهیه و ترتیب شود‪ .‬این مسئله شامل تعداد و‬ ‫ترکیب تیم اعزامی‪ ،‬نقش پرسونل (در صورت لزوم اطمینان از تداوم)‬ ‫و مرحله استخدام میباشد‪ 47.‬در صورت ضرورت‪ ،‬باید برای استفاده از‬ ‫محققان محلی (از جمله ضروریات تعلیمی) جهت ظرفیت سازی‬ ‫طوالنی مدت توجه شود‪.‬‬ ‫)‪ (4‬پالنهایی برای ایمنی و امنیت‬ ‫ایمنی محل و همچنین امنیت جسمی و روانی پرسونل از باالترین‬ ‫اهمیت برخوردار است‪ .‬ممکن است برخی از محالت برای کندن‬ ‫کاری‪ 48‬بسیار خطرناک یا به دلیل شرایط نامساعد جوی ناامن باشند‪.‬‬ ‫در مورد خطراتی مانند سموم‪/‬زهریات‪ ،‬ماین های زمینی و بم های‬ ‫دست ساز (‪ )IED‬ممکن است ضرورت به کمک گرفتن از متخصصین‬ ‫باشد‪ .‬عالوه بر ایمنی محل‪ ،‬باید به ایمنی در زمان نقل و انتقال پرسونل‬ ‫به محل و برگشت آنها و همچنین در زمان انجام کار هم توجه کرد‪.‬‬ ‫)‪ (5‬پالنهایی برای ساحه‪ ،‬مقیاس و ترتیبات‬

‫مسائل خاصی که باید در فعالیت تحقیقات مناسب در مورد قبرهای‬ ‫دسته جمعی در نظر گرفته شود‪:‬‬

‫ساحۀ تحقیقات‪ ،‬از جمله دوره های زمانی و پارامترهای آن‪ ،‬شامل‬ ‫مالحظات مربوط به مقیاس و ترتیبات کندن کاری ها و تحلیل قبرهای‬ ‫دسته جمعی است‪.‬‬

‫)‪ (1‬مالحظات پالنگذاری جامع‬

‫)‪ (6‬پالنهایی برای پروسیجرهای عملیاتی ستندرد و راپوردهی‬

‫ •کدام نهاد مسئولیت کلی قبرهای دسته جمعی را در چارچوب تالش‬ ‫‪44‬‬ ‫وسیعتر برای پیدا کردن مفقودین برعهده دارد؟‬

‫استفاده از پروسیجرهای عملیاتی ستندرد‪ ،‬ستندردهای مربوط به شواهد‬ ‫که در سطح جهانی پذیرفته شده است و پروتکل های برخورد‪/‬رسیدگی‬ ‫به شواهد و ریکارد آنها موجب تضمین کیفیت‪ ،‬انسجام و شفافیت پروسه‬ ‫ها شده و باید باالی آن توافق شود‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬باید سیستم کنترول‬ ‫کیفیت جهت اجرا آماده شود‪.‬‬

‫ •کدام تیم های چندرشته ای باید با چه مرحله ای از جوابدهی یکجای‬ ‫‪45‬‬ ‫شوند؟‬ ‫ • احتماالً چه نهادها یا مقامات دیگری شامل میباشند و آنها چه قسم با‬ ‫یکدیگر هماهنگ میشوند؟‬

‫)‪ (7‬پالنهایی برای عوامل فرعی‬

‫مرحله پالنگذاری‬

‫ •چه کسی باید مراحل نبش قبر دسته جمعی‪ ،‬شناسایی و بازگرداندن‬ ‫بقایای انسان را پالنگذاری کند؟‬ ‫ •ساحه تحقیقات پالنگذاری شده چیست؟‬

‫ممکن است آلودگی یا ملوث شدن‪ ،‬گد ود شدن شواهد و “کندن کاری”‬ ‫اشخاص ثالث باالی مرحله پالنگذاری تأثیر بگذارد‪.‬‬

‫ •موقعیت تحقیقات در مورد قبر دسته جمعی با فعالیت های تحقیقاتی‬ ‫‪46‬‬ ‫دیگر‪/‬وسیعتر به چه قسم است؟‬ ‫‪ 41‬آکادمی جینوا و کمیته بین المللی صلیب سرخ (‪ ،)ICRC) (2019‬رهنمودهای تحقیق در مورد نقض حقوق بشردوستانه بین المللی‪ :‬قانون‪ ،‬سیاست و فعالیت های صحیح‪.‬‬ ‫‪ 42‬محکمه جزایی بین المللی (‪ ،)2008‬طرزالعمل اجراآت محققان‪ ICC/AI/2008/005 ،‬بخش ‪.4.1‬‬ ‫ ‬ ‫‪ 43‬بعنوان مثال پروتکل مینه سوتا دارای یک قسمت در مورد مصاحبه ها و حمایت از شاهد بشمول رهنمود دقیقی در مورد مصاحبه ها میباشد (در بخش ‪ . V،B‬صفحات ‪.)33-35‬‬ ‫‪ 44‬این مسئله به چارچوب نهادی‪ ،‬صالحیت قضایی و دستور کار تعلق دارد‪.‬‬ ‫‪ 45‬در مورد رشته ها و متخصصانی که ممکن است قسمتی از تیم باشند نگاه کنید به ضمیمه ‪ .2‬جهت کسب معلومات در مورد نقش ها بعنوان قسمتی از شناسایی قربانیان بالیا و‬ ‫ ‬ ‫مصیبت های طبیعی‪ ،‬نگاه کنید به ضمیمه ‪ :8‬نقش های مدیریت ‪ DVI‬در رهنمود شناسایی قربانیان بالیا و مصیبتهای طبیعی اینترپل‪.‬‬ ‫‪ 46‬مقرره های عمومی در مورد انجام یک تحقیق درباره مرگ های احتماالً غیرقانونی را می توان در بخش ‪ IV‬پروتکل مینه سوتا درباره انجام تحقیقات مشاهده کرد (در صفحات‬ ‫ ‬ ‫‪ .)12-15‬رهنمودهای بیشتر در مورد بررسی صحنه جرم را می توان در پروتکل های مینه سوتا در بخش ‪ V‬صفحات ‪ 30-32‬پیدا کرد‪.‬‬ ‫‪ 47‬پروسیجرها برای محافظت از تجربه مرتبط‪ ،‬تخصص و مناسب بودن و همچنین زنجیره اکماالت حمایوی می تواند قسمتی از این مسئله باشد‪.‬‬ ‫‪ UNAMI 48‬و ‪ )2018( OHCHR‬خارج کردن جنایت از خاک‪ :‬قبرهای دسته جمعی در ساحاتی که قبالً تحت کنترول داعش بود‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫)‪ (8‬پالنهایی برای ازبین بردن‪ ،‬ذخیره سازی‪ ،‬نگاهداری و محافظت‬ ‫از دیتاها‬ ‫مطابق با ساحه تحقیق‪ ،‬باید نحوه (استفاده و ازبین بردن) نمونه های‬ ‫مرجع‪ ،‬نمونه هایی از اعضای بدن و شواهد مرتبط ایجاد شود‪ .‬باید‬ ‫ساختارهای روشنی در مورد تمام دیتاها‪ ،‬از جمله ذخیره سازی‪،‬‬ ‫حفاظت و نگاهداری از آنها‪ ،‬مطابق با مقررات حفاظت از دیتاهای‬ ‫‪49‬‬ ‫کشور و همچنین مقررات بین المللی وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫)‪ (9‬پالنهایی برای پروسه های بازگرداندن بقایای انسانی و‪/‬یا ذخیره‬ ‫سازی بعد از نبش قبر‬ ‫قبل از شروع نبش قبر‪ ،‬باید استراتژی مشخصی برای پروسه های‬ ‫بازگرداندن بقایای انسانی وجود داشته باشد و در صورت عدم شناسایی‬ ‫هویت‪ ،‬ترتیب ذخیره سازی یا دفن همراه با عزت و احترام انجام شود‪.‬‬ ‫)‪ (10‬پالنهایی برای استراتژی ارتباطی (شامل استفاده از تصاویر) و‬ ‫هماهنگی‬ ‫(‪ )10.1‬ارتباط و هماهنگی داخلی و پالن اجرای مناسب‪.‬‬ ‫(‪ )10.2‬ارتباط و هماهنگی خارجی فیمابین تیم تحقیقات و مقامات‬ ‫حارنوالی قضایی؛ بخصوص در مواردی که تالش برای شناسایی‬ ‫هویت افراد به شکلی مجزا از نهادهای حارنوالی ملی یا بین المللی‬ ‫انجام میشود‪.‬‬ ‫(‪ )10.3‬ارتباط و هماهنگی خارجی فیمابین تیم تحقیق و قربانیان‪،‬‬ ‫خانواده ها‪ ،‬جوامع و روابط رسانه ای‪ .‬برقراری ارتباط زودهنگام و‬ ‫مداوم برای توسعه حمایت از مشروعیت و مشارکت در پروسه نبش‬ ‫قبر ضروری میباشد‪ .‬این مسئله شامل اطمینان خاطر دادن در این مورد‬ ‫خواهد بود که بقایای مردگان تحت مراقبت قرار گرفته‪ ،‬با احترام با آنها‬ ‫برخورد می شود و در جای امنی باقی می مانند‪ .‬این مسئله به نوبه خود‬ ‫جهت انجام مأموریت شناسایی هویت و بازگرداندن آنها بسیار حیاتی‬ ‫میباشد و به اعتماد به قانون و پذیرش یافته های قضایی کمک میکند‪.‬‬

‫روش تحقیقات طب عدلی‬ ‫در مطابقت با مراحل پالنگذاری فوق‪ ،‬روش تحقیقات طب عدلی‬ ‫ضرورت به موارد ذیل دارد‪:‬‬ ‫(‪ )1‬استفاده از پروسیجرهای عملیاتی ستندرد‬ ‫باید پروسیجرهای عملیاتی ستندرد‪ 50‬مورد توافق‪ ،‬در همه زمانها و در‬ ‫تمام مراحل‪ ،‬تطبیق شود‪ .‬این اقدام از انسجام تحقیقات (بخصوص در‬ ‫رابطه با هویت قربانیان‪ ،‬بازیابی و حفظ تمامی شواهد مربوط به‬ ‫هویت‪ ،‬علت‪ ،‬نحوه‪ ،‬زمان‪ ،‬محل مرگ‪ ،‬جابجایی و گد ودی بقایای‬ ‫انسان و همچنین هویت فرد مرتکب (مرتکبان)) محافظت میکند‪.‬‬ ‫(‪ )2‬استفاده از مکانیزم های کنترول کیفیت‬ ‫مکانیزم کنترول کیفیت اطمینان حاصل می کند که تمام پروسیجرهای‬ ‫عملیاتی ستندرد مراعات شوند‪.‬‬ ‫(‪ )3‬استفاده از سیستم مناسب برای کنترول‪ ،‬ریکارد‪ ،‬راپوردهی و‬ ‫نگاهداری مدارک و شواهد‬ ‫این مسئله شامل بازیابی مناسب‪ ،‬ایمن و توأم با احترام و انتقال بقایای‬ ‫انسانی و اقداماتی برای جلوگیری از ملوث شدن است‪ .‬تمام شواهد‬ ‫(علت‪ ،‬نحوه و زمان مرگ‪ ،‬مشخصات دیموگرافیک (جمعیت شناختی)‪،‬‬ ‫تعداد کل افراد و همچنین هویت آنها) باید حفظ‪ ،‬ریکارد و به شکل‬ ‫مسلکی تحلیل و راپوردهی شود‪ ،‬در عین زمان زنجیره نگاهداری برای‬ ‫شناسایی و پروسه های جوابدهی احتمالی حفظ و مراقبت می شود‪.‬‬ ‫(‪ )4‬استفاده از استراتیژی ارتباطی‬ ‫به منظور تسهیل تعامل مؤثر با جامعه و خانواده ها و در صورت‬ ‫ضرورت‪ ،‬هماهنگی با نهادهای حارنوالی‪/‬قضایی و رسانه ها‪.‬‬

‫تمام ارتباطات عمومی باید دقیق‪ ،‬صریح‪ ،‬منظم و به وقت معینه انجام‬ ‫شود‪ .‬همچنین باید شامل معلوماتی درحصه موارد ذیل باشد‪:‬‬ ‫ •پروسه بازیابی و بازگرداندن بقایای انسانی؛‬ ‫ •وجود (و در صورت ضرورت‪ ،‬محتوای) پروتکل ها‪/‬اقدامات‬ ‫محافظتی و محرمانگی‪.‬‬ ‫ •تصدیق فوت؛‬ ‫ •وجود حمایت مناسب فیزیولوژیکی برای خانواده ها؛ و‬ ‫ •باید در جستجوی مدیریت انتظارات باشد‪.‬‬

‫‪ 49‬مانند اعالمیه جهانی اخالق زیستی و حقوق بشر (یونسکو ‪ ،)2005‬در رابطه با تحقیقات در علوم طبی‪ ،‬علوم زیستی و تکنالوجی های مرتبط‪ ،‬از جمله جنتیک؛ بیانیه بین المللی‬ ‫دیتاهای جنتیکی انسانی (یونسکو ‪ ،)2003‬در مورد جمع آوری‪ ،‬پروسه‪ ،‬استفاده و ذخیره سازی دیتاها و سمپلهای جنتیکی انسان‪ :‬اعالمیه جهانی درباره جنوم انسانی و حقوق بشر‬ ‫(یونسکو ‪ ،)1997‬در مورد تحقیق‪ ،‬تداوی یا تشخیص مؤثر بر جنوم یک شخص؛ کنوانسیون حقوق بشر و زیست طبی‪ ،‬کنوانسیون اوویدو (شورای اروپا ‪ ،)1995‬حفاظت از‬ ‫کرامت و هویت انسان ها درحصه بیولوجی‪ ،‬طبی‪ ،‬تحقیقات طبی زیستی و تست های جنتیکی‪ .‬همچنین جهت کسب معلومات در مورد وضع موجود در حصه تالش برای شناسایی‪،‬‬ ‫به ‪ aaBB‬پیشرفت انتقال خون و تداوی های سلولی در سراسر جهان (‪ ،)2010‬رهنمودهای مربوط به عملیات شناسایی ‪ DNA‬مربوط به مرگ و میر وسیع برای اطالعات‬ ‫جابجایی در زمینه شناسایی (در صفحه ‪ )11‬مراجعه کنید‪.‬‬ ‫‪ 50‬مانند پروتکل های مینه سوتا و بخصوص رهنمود های مشرح آن در مورد کندنکاری قبرها‪ ،‬در بخش ‪ C‬صفحات ‪.36-37‬‬ ‫ ‬ ‫‪11‬‬

‫‪ .D‬شناسایی‬ ‫نورمهای بین المللی‬ ‫ماده ‪ 15‬از ‪ CED‬اعالم میکند‪“ :‬کشورهای عضو باید با‬ ‫یکدیگر همکاری کرده و بیشترین کمک متقابل را برای کمک‬ ‫به قربانیان مفقود شدن اجباری و جستجو‪ ،‬پیدا کردن و‬ ‫آزادسازی افراد ناپدید شده و در صورت مرگ آنها‪ ،‬نبش قبر و‬ ‫شناسایی آنها و بازگرداندن بقایای آنها در اختیار یکدیگر قرار‬ ‫بدهند” (تأکید بیشتر شده)‪ .‬این معلومات همچنین باید به‬ ‫اشخاصی که نسبت به چنین معلوماتی منافع قانونی دارند‪ ،‬مثل‬ ‫اقارب‪ ،‬منتقل شود (همان‪ ،‬ماده ‪ .)18‬و ماده ‪CED )3( 24‬‬ ‫بازگرداندن بقایای انسانی را ضروری می داند‪ .‬دولت ها مکلف‬ ‫هستند تا معلومات مستند در مورد شخص فوت شده را ارائه‬ ‫بدهند‪ 51‬و منابع ضروری را برای کندن کاری محالت دفن از‬ ‫جمله جمع آوری‪ ،‬ذخیره سازی و شناسایی بقایای انسانی‬ ‫اختصاص بدهند‪ 52.‬صدور تصدیق فوت از اهمیت فراوانی‬ ‫‪53‬‬ ‫برخوردار است‪.‬‬ ‫به عالوه‪ ،‬در مورد کشتار قتل عام پوبلو بلو علیه کلومبیا‪،‬‬ ‫محکمه قاره امریکا پیشنهاد کرد که دولت باید مردم را تشویق‬ ‫به ارائه معلوماتی نماید که ممکن است در شناسایی قربانیان‬ ‫کمک کند‪ 54.‬ارزش تحلیل ‪ DNA‬به عنوان ابزار اصلی‬ ‫شناسایی به رسمیت شناخته شده است (اصول ‪ ICMP‬پاریس‪،‬‬ ‫‪55‬‬ ‫اصل ‪.)6‬‬ ‫قانون عرفی بشردوستانه بین المللی اعالم می دارد که مطابق‬ ‫به درخواست جانبین منازعات (اعم از بین المللی یا غیر بین‬ ‫المللی) باید بقایای کشته شدگان را مسترد نمایند (‪ CIHL‬قاعده‬ ‫‪ .)114‬عالوه بر این‪“ ،‬جانب منازعه باید تمام اقدامات عملی را‬ ‫برای شمارکردن مفقودین در نتیجه منازعات مسلحانه انجام‬ ‫بدهد و باید هرنوع معلوماتی را که در مورد سرنوشت آنها در‬ ‫اختیار دارد به اعضای خانواده آنها ارائه نماید” (‪ CIHL‬قانون‬ ‫‪.)117‬‬

‫ماده ‪ .)19‬این احکام همچنین شامل اقدامات دفن‪ ،‬نبش قبر و‬ ‫برگزاری مراسم یادبود و نحوه برخورد با بقایای انسانی‬ ‫شناسایی نشده‪ ،‬درخواست حفظ ریکاردها‪ ،‬ادامه کوشش برای‬ ‫شناسایی و خبردهی به خانواده ها میباشد‪.‬‬ ‫گرچند شناسایی هویت جنبه مهمی از تحقیقات و احقاق حقوق را تشکیل‬ ‫‪56‬‬ ‫می دهد‪ ،‬معموالً بعنوان تعهد مربوط به ابزار شناخته می شود‪.‬‬ ‫شناسایی بقایای انسانی پیش شرط برگرداندن آن بقایا به خانواده ها‬ ‫جهت برگزاری مراسم یادبود میباشد و همچنین برای صدور تصدیق‬ ‫‪57‬‬ ‫فوت برای خانواده ضروری میباشد‪.‬‬ ‫الزامات در محل‪:‬‬ ‫بازیابی‪ ،‬ریکارد و نگاهداری از بقایای انسانی و شواهد مرتبط با آنها‬ ‫باید با مفاد تشریح شده در قسمت تحقیقات مطابقت داشته باشد‪.‬‬ ‫کوششهای خارج از محل‪:‬‬ ‫معاینه بعد از مرگ‪ 58‬و شواهد مرتبط با آن در سردخانه انجام می شود‪.‬‬ ‫معموالً چنین کاری ضرورت به پالنگذاری و تخصیص منابع بیشتر‬ ‫دارد‪ .‬عالوتاً‪ ،‬موارد ذیل ضروری است‪:‬‬ ‫ •حفظ و مراقبت زنجیره نگاهداری برای شناسایی و پروسه های‬ ‫تحقیق و بازجویی احتمالی؛‬ ‫ •امکانات کافی برای ذخیره و نگاهداری بقایای انسانی؛ و‬ ‫ •امکان مراجعه خانواده ها به سردخانه برای شناسایی و‪/‬یا مشاهده‬ ‫شواهد مربوطه‪.‬‬ ‫جمع آوری دیتاهای مفقودین از جمله سمپل های ‪ DNA‬مرجع خانواده‬ ‫جهت تهیه معلومات به منظور تسهیل شناسایی‪ ،‬ضروری میباشد‪ .‬این‬ ‫دیتاها باید به یک روش دقیق جمع آوری شود تا از حقوق بازماندگان و‬ ‫وفات یافتگان محافظت کند‪ .‬فعالیت های مربوط به دیتاهای شخصی‪،‬‬ ‫معلومات جنتیکی و ذخیره کردن چنین معلوماتی باید مطابق با مقررات‬ ‫داخلی محافظت از دیتاها انجام شود و با ستندردهای بین المللی مطابقت‬ ‫داشته باشد‪.‬‬

‫‪ ICRC‬این وضعیت را بیشتر توضیح می دهد‪“ :‬زمانیکه‬ ‫مشخص شد سرنوشت فرد مفقود‪ ،‬مرگ بوده است‪ ،‬باید از تمام‬ ‫امکانات موجود جهت اطمینان از بازیابی جسد و هرنوع وسایل‬ ‫شخصی استفاده شود” (قانون مودل ‪ ICRC‬در مورد مفقودین‪،‬‬

‫‪ 51‬قتل عام ال موزوت و مکان های دیگر علیه السالوادور‪ ،‬حکم قطعی‪ ،‬غرامات و مصارف‪ ،‬محکمه حقوق بشر قاره امریکا سری ‪ C‬نمبر ‪ 25( 252‬اکتوبر ‪ )2012‬فقره ‪.334‬‬ ‫ ‬ ‫‪ 52‬اصالخانووا و دیگران علیه روسیه‪ ،‬حکم‪ ،‬درخواست ‪ ECtHR‬نمبر ‪ 2944/06‬و ‪ 18( 42509/10 ،332/08 ،50184/07 ،8300/07‬دسمبر ‪ )2012‬فقره ‪.226‬‬ ‫ ‬ ‫‪ 53‬صدور و رسیدگی به تصدیق فوت مسئله اصلی کنوانسیون سازمان ملل در مورد اعالمیه مرگ مفقودین بعد از جنگ جهانی دوم (‪ )1939-1945‬بود که تا سال ‪ 1972‬ادامه‬ ‫ ‬ ‫داشت‪ .‬قانون مودل ‪ ICRC‬در تفسیر خود از ماده ‪ 4‬در مورد مفقودین تشریح کرده است‪“ :‬در حالت وقوع مرگ‪ ،‬ارائه تصدیق فوت‪ ،‬جابجایی بقایای انسانی همراه با احترام و‬ ‫کرامت و همچنین بازگرداندن جسد به خانواده و‪/‬یا اطمینان از تدفین آن ضروری میباشد” (در صفحه ‪ )12‬و باید توسط مقامات ذیصالح انجام شود (در صفحه ‪ .)44‬عالوتاً‪،‬‬ ‫تصدیق فوت در سند ‪ ICRC‬مدیریت اجساد مردگان بعد از بالیا و مصیبتها مورد اشاره قرار گرفته است‪ :‬کتابچه رهنمود میدانی برای امدادگران اولیه‪ ،‬بعنوان مثال‪ ،‬در صفحه ‪30‬؛‬ ‫و اینترپل‪ ،‬شناسایی قربانیان فاجعه‪ ،‬در ‪ .5.4‬مرحله ‪ :4‬آشتی‪ ،‬در صفحه ‪.17‬‬ ‫‪ 54‬قتل عام پوبلو بلو کلومبیا‪ ،‬حکم قطعی‪ ،‬غرامات و مصارف‪ ،‬محکمه حقوق بشر قاره امریکا سری ‪ C‬نمبر ‪ 31( 140‬جنوری ‪ )2006‬فقره ‪.272‬‬ ‫‪ 55‬کمیسیون بین المللی مفقودین (‪ ،)2019‬اصول ‪ ICMP‬پاریس‪ ،‬نسخه دارای یادداشت‪.ICMP.DG.468.1.W.doc ،‬‬ ‫‪ 56‬البته‪ ،‬رهنمود اینترپل برای شناسایی قربانیان فاجعه‪ ،‬روش کتگوری شده بیشتری را با ذکر موارد زیر پیشنهاد می کند‪“ :‬قربانیان بعد از مرگ نیز حق برخورداری از هویت خود‬ ‫را دارند” (بخش ‪ ،B‬ضمیمه ‪ ،2‬ورقه اهداف ‪.)DVI -‬‬ ‫‪ 57‬یک مورد استثنا در قانون نمبر ‪ 14,321‬ارجنتاین مربوط به ‪ 11‬می ‪ 1994‬وجود دارد که برای اهداف مدنی‪ ،‬کتگوری ناپدید شده به اجبار را معادل حقوقی مرگ یا مرگ حکمی‬ ‫می داند‪ .‬این کار به خانواده ها اجازه می دهد وصیت نامه ها را بررسی کنند و به میراث مفقودین و مسائل مربوطه رسیدگی نمایند‪ ،‬اما همچنان امکان “حضور مجدد” شخص‬ ‫وجود دارد‪ .‬چنین اعالمیه ای ذاتا ً دخالت یا مسئولیت دولت در مورد مرگ شخص را تصدیق می کند (برخالف تصدیق فوت عادی)‪.‬‬ ‫‪ 58‬بعنوان مثال‪ ،‬مطابق با رهنمودهای مینه سوتا در مورد کالبدشکافی که به ارائه راهنمایی در مورد کالبدشکافی‪ ،‬معاینه دندان ها و تحلیل انسان شناختی بقایای اسکلتی می پردازد‪،‬‬ ‫ ‬ ‫چنانکه در طرزالعمل ‪ E‬در صفحات ‪ 49-51‬و همچنین ضمیمه های ‪ ،1-5‬صفحات ‪ 57-87‬آمده است‪ .‬ممکن است این کار در تأسیسات سردخانه موقت انجام شود‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫همچنین وجود سیستم مدیریت معلوماتی برای مطابقت دادن تمام جوانب‬ ‫جمع آوری و تحلیل دیتاها برای تسهیل شناسایی در خارج از محل‬ ‫ضروری میباشد‪ .‬این مسئله حداقل شامل موارد ذیل میباشد‪:‬‬

‫(‪ )2‬هویت تاحاال تثبیت نشده است‪ :‬برای مثال‪ ،‬در حاالتیکه شواهدی‬ ‫که فرضیه خاصی را در مورد هویت بقایای انسانی تأیید کند وجود‬ ‫نداشته باشد‪ ،‬یا در حالتیکه هیچکدام نتیحه گیری در مورد هویت بقایای‬ ‫‪61‬‬ ‫انسانی موجود نباشد‪.‬‬

‫ •معلومات شامل سمپلهای مرجع ‪ DNA‬اخذ شده از خانواده های‬ ‫مفقودین؛‬

‫به منظور فراهم کردن امکان شناسایی در آینده و باخبرسازی های‬ ‫بعدی به اقارب و اشخاص ذینفع‪ ،‬از جمله مقامات دولتی‪ ،‬ضرور است‬ ‫یک ریکارد‪ ،‬فعال نگاه داشته شود‪.‬‬

‫ •ثبت نام مفقودین و معلومات مربوط به آنها؛‬

‫ •معلومات مربوط به عملیات کندنکاری و طب عدلی و بازیابی بقایای‬ ‫انسان و شواهد مربوطه؛‬ ‫ •بررسی انسان شناسی و موجودی دوسیه ها؛‬ ‫ •پروسه های البراتواری ‪DNA‬؛‬ ‫ •دیتابیس پروفایل ‪DNA‬؛ و‬ ‫ •مطابقت دادن ‪.DNA‬‬ ‫ضرور نیست ظرفیت پروسه ‪ DNA‬در داخل کشور وجود داشته باشد‪،‬‬ ‫چراکه ممکن است چنین ظرفیتی از طریق سازمان های شخص ثالث‬ ‫که قادر به ارائه کمک به انجام تست ‪ DNA‬به مقیاس زیاد هستند‪ ،‬در‬ ‫دسترس باشد‪.‬‬ ‫استراتیژی ارتباطی موارد ذیل را تسهیل میکند‪:‬‬ ‫ •تشریح پروسه ها و چارچوب های زمانی شناسایی و پردازش دیتاها‬ ‫به اعضای خانواده و کل جامعه برای ایجاد مقبولیت؛‬ ‫ •باخبر نگاهداشتن خانواده ها از تصمیمات مربوط به معاینات بعد از‬ ‫مرگ و نتایج هرنوع معاینات‪ .‬این مسئله باید شامل معلومات مربوط‬ ‫به حمایت از خانواده و انتخابهای ارجاع باشد؛‬ ‫ •برقراری ارتباط مؤثر با سازمان هایی که ممکن است معلومات‬ ‫مکمل را در اختیار داشته و ارائه نمایند؛‬ ‫ •برقراری ارتباط مؤثر با رسانه هایی که به حقوق حریم خصوصی‬ ‫ق‬ ‫خانواده های صدمه دیده احترام می گذارند و از حساسیت ها و ح ِ‬ ‫باخبرشدن خانواده ها قبل از برقراری ارتباط با رسانه ها آگاه هستند‪.‬‬ ‫نتایج بالقوه کوشش های شناسایی‬ ‫(‪ )1‬شناسایی مثبت‪ :‬به مواردی گفته می شود که بین دیتاهای شخص‬ ‫مفقود شده‪ ،‬قبل از مرگ و بعد از مرگ مطابقت وجود داشته باشد‪ ،‬و‬ ‫هیچ کدام اختالف غیرقابل توضیحی در میان نباشد‪.‬‬ ‫از روشهای علمی قابل اعتماد شناسایی از جمله اثر انگشت‪ ،‬معاینه‬ ‫دندان‪ ،‬مشخصات بیولوجیکی از طریق بررسی انسان شناسی که در آن‬ ‫اسکلت سازی از بقایا انجام می شود و از تحلیل ‪ DNA‬استفاده میشود‪.‬‬ ‫تشخیص چشمی (بشمول عکس ها)‪ ،‬تشریحات شخصی‪ ،‬تاتوها یا‬ ‫خالکوبی‪ ،‬اموال و کاالهایی که بر روی بدن وجود دارد و همچنین یافته‬ ‫های طبی ممکن است به شناسایی کمک کند اما باید از استفاده از آنها‬ ‫‪59‬‬ ‫بعنوان تنها عالمت شناسایی پرهیز کرد‪.‬‬

‫حفاظت و اقدامات ذخیره طوالنی مدت برای حفظ امکان شناسایی در‬ ‫آینده ضروری است‪ .‬در مواردی که انجام اقدامات محافظتی و ذخیره‬ ‫سازی ممکن نبوده یا مناسب نباشد‪ ،‬بقایای انسانی ناشناس را می توان‬ ‫در قبرهای مشخص شده بر اساس آداب و رسوم مذهبی یا فرهنگی‬ ‫‪62‬‬ ‫مناسب متوفی در خاک دفن کرد‪.‬‬ ‫بمنظور اطمینان از امکان شناسایی جسد در آینده باید‪ ،‬در صورت‬ ‫امکان‪ ،‬از حریق آن اجتناب شود‪.‬‬ ‫باید امکان ردیابی بقایا از طریق روش های ذیل تضمین شود‪:‬‬ ‫ •مستندسازی و تهیه نقشه از محل‪ ،‬بشمول نقشه موقعیت تک تک‬ ‫اجساد در آن محل؛‬ ‫ •نمبرگذاری و لیبل زدن باالی هر جسد و خریطه‪/‬تابوت با ارجاع‬ ‫دهی به نمبر سمپل ‪ DNA‬و ذخیره؛‬ ‫ •استفاده از نشانه ها برای عالمت گذاری محل؛‬ ‫ •ذخیره سازی ایمن معلومات جهت اطمینان از امنیت آن‪.‬‬ ‫(‪ )3‬شناسایی نادرست‪ :‬در حاالتی است در حصۀ نسبت دادن هویت به‬ ‫بقایای انسانی‪ ،‬یک خطا اتفاق میافتد‪ .‬این شناسایی نادرست تأثیرات‬ ‫منفی باالی دو خانواده شامل و همچنین باالی تحقیقات خواهد گذاشت‪.‬‬ ‫به محض کشف چنین خطایی باید همکاری و ارائه حمایت مناسب به‬ ‫خانواده ها و همچنین اقدامات اصالحی در مطابقت با پروسیجرهای‬ ‫عملیاتی ستندرد شروع شود‪.‬‬ ‫حقوق خانواده ها در موارد عدم شناسایی‬ ‫در صورت عدم شناسایی‪ ،‬ممکن است اعضای خانواده بازمانده جهت‬ ‫اثبات مفقود شدن عزیزانشان ضرورت به تصدیق داشته باشند که آنها‬ ‫را قادر میسازد تا سایر حقوق را مطالبه کنند یا به فروش دارایی‪ ،‬ارث‪،‬‬ ‫ازدواج مجدد و غیره اقدام نمایند‪ .‬باید وضعیت مفقودی یا تصدیق‬ ‫‪63‬‬ ‫مفقودن شدن برای حفظ حقوق خانواده ها صادر شود‪.‬‬

‫در صورت احراز هویت‪ ،‬مقامات مربوطه باید تصدیق فوت صادر‬ ‫کنند‪.60‬‬ ‫‪ 59‬نگاه کنید به روش های شناسایی (اصلی و فرعی) به عنوان قسمتی از راهنمای شناسایی قربانیان فاجعه اینترپل در صفحه ‪18‬؛ راهنمای شناسایی قربانیان فاجعه اینترپل ضمیمه‬ ‫‪ 12‬در مورد روش های شناسایی و پروتکل مینه سوتا‪ ،‬بخش ‪ E‬در مورد شناسایی اجساد مردگان‪ ،‬صفحات ‪.21-24‬‬ ‫‪ 60‬بعنوان مثال‪ ،‬نمونه تصدیق فوت در ضمیمه ‪/ICRC 2‬قانون مودل در مورد مفقودین‪.‬‬ ‫‪ 61‬نگاه کنید به پروتکل مینه سوتا‪ ،‬بخش ‪ E‬در مورد شناسایی اجساد مردگان‪ ،‬صفحه ‪.24‬‬ ‫ ‬ ‫‪ 62‬یک چنین دفن بقایای ناشناس و بدون درخواست و مطالبه‪ ،‬در اعالمیه میتیلینی (‪ )Mytilini Declaration‬مربوط به رفتار با احترام با مفقودین و افراد متوفی و خانواده های آنها‬ ‫در نتیجه سفرهای مهاجرتی‪ ،‬مناسب فرض میشود (اعالمیه میتیلینی برای رفتار محترمانه با تمام مفقودین و افراد متوفی و خانواده ها در نتیجه سفرهای مهاجرتی (‪ )2018‬در‬ ‫‪ .)A.16‬قانون مودل ‪ ICRC‬در مورد مفقودین در تفسیر ماده ‪( 22‬دفن و نبش قبر) خود بیان می کند که “باید از سوزاندن و حریق جسد اجتناب شود‪ ،‬مگر در موارد ضروری‬ ‫(بعنوان مثال بخاطر دالیل صحت عامه) و یک ریکارد نشاندهنده دلیل سوزاندن و همچنین خاکستر مربوطه‪ ،‬نگاهداری شود” (در صفحه ‪.)48‬‬ ‫‪ 63‬همانند کتگوری مفقودین در قانون ارجانتین و قانون ‪ 1531‬کلومبیا در مورد اعالم فقدان مفقودین‪ ،2012 ،‬ماده ‪ .7‬در قوانین بین المللی‪ ،‬مقرراتی درحصه وضعیت حقوقی شخص‬ ‫ناپدید شده یا مفقود شده و نزدیکان آنها مشخص نشده است‪ ،‬اما ‪ CED‬در ماده ‪ )6(24‬خود تصریح کرده است‪“ :‬بدون آنکه به تعهد کشور عضو در حصه ادامه تحقیقات الی زمان‬ ‫روشن شدن سرنوشت شخص مفقود شده صدمه ای وارد شود‪ ،‬هریک از کشورهای عضو باید درحصه وضعیت حقوقی اشخاص ناپدید شده که سرنوشت آنها روشن نشده است و‬ ‫همچنین اقارب آنها در زمینه هایی مانند رفاه اجتماعی‪ ،‬امور مالی‪ ،‬قانون خانواده و حقوق مالکیت اقدامات مناسب را انجام بدهد‪”.‬‬ ‫‪13‬‬

‫‪ .E‬بازگرداندن بقایای انسانی‬ ‫نورمهای بین المللی‬ ‫ماده ‪ )3(24‬از ‪ CED‬مجددا ً باالی الزام به بازگرداندن بقایای‬ ‫انسانی افراد ناپدید شده به اعضای خانواده بازمانده تأکید می‬ ‫کند؛ ماده ‪ 15‬دولتها را مکلف به همکاری و کمک به یکدیگر‬ ‫در تالش برای جستجو و بازگرداندن این افراد میسازد‪.‬‬ ‫در اصل ‪ )4(2‬اصول رهنمود ‪ 2019‬اعالم شده است که‬ ‫“بازگرداندن [بقایای انسانی] باید شامل ابزارها و پروسیجرهای‬ ‫ضروری برای اطمینان از خاکسپاری باعزت و احترام در‬ ‫مطابقت با خواهشات و عنعنات فرهنگی خانواده ها و جوامع‬ ‫آنها باشد‪ ”.‬این مسئله شامل تأمین مصارف و هزینه های انتقال‬ ‫بقایای انسان فیمابین کشورها میباشد‪.‬‬ ‫در چارچوب قانونی محکمه بین المللی حقوق بشر قاره امریکا‬ ‫آمده است‪“ :‬زمانیکه بقایای انسانی پیدا و شناسایی شد‪ ،‬دولت‬ ‫باید پس از اثبات رابطه جنتیکی آن را در اسرع وقت به اقارب‬ ‫و بستگانش برگرداند تا بتوانند بر اساس عقاید خود به آن ادای‬ ‫احترام کنند‪ .‬دولت همچنین باید با موافقت اقارب و بستگان‪،‬‬ ‫‪64‬‬ ‫مصارف کفن و دفن را تأمین کند”‪.‬‬ ‫عدم بازگرداندن بقایای انسانی و دفن آنها در مکانهای نامشخص‬ ‫نقض حقوق خانواده و زندگی خصوصی است؛ دخالت در این‬ ‫زمینه فقط در مواردی که با قانون مطابقت داشته باشد‪ ،‬در‬ ‫جهت دستیابی به یک هدف مشروع (مانند ایمنی عمومی‪،‬‬ ‫جلوگیری از بی نظمی یا نقض حقوق و آزادی های دیگران)‬ ‫‪65‬‬ ‫مجاز است و در یک جامعه دموکراتیک ضروری میباشد‪.‬‬ ‫بر اساس حقوق بین المللی بشردوستانه‪“ ،‬بازگرداندن بقایای‬ ‫انسانی بنا به درخواست یکی از طرفین یا اقارب‪ ،‬بعنوان نشانه‬ ‫ای از احترام گذاشتن به زندگی خانوادگی و رعایت حقوق‬ ‫بازماندگان‪ ،‬در جریان منازعات مسلحانه بین المللی و غیر بین‬ ‫المللی قابل تطبیق میباشد” (‪ ،CIHL‬قاعده ‪.)114‬‬ ‫ماده ‪ )4(21‬قانون مودل ‪ ICRC‬در مورد مفقودین تصریح کرده‬ ‫است که “بقایای انسانی و لوازم شخصی باید به خانواده ها‬ ‫برگردانده شود”‪.‬‬ ‫پس از ختم و تکمیل شدن تحقیقات‪ ،‬مراحل و پروسه شناسایی و عدلی‪،‬‬ ‫بقایای انسانی‪ ،‬اعضای بدن و وسایل شخصی باید به اعضای خانواده‬ ‫تسلیم و مسترد شود و به آنها اجازه داده شود تا شخص فوت شده را‬ ‫مطابق با اعتقادات خود دفن کنند‪.‬‬

‫در حاالتیکه شناسایی و بازگرداندن بقایای انسانی ممکن است‪:‬‬ ‫ •بعد از انجام معاینه پس از مرگ‪ ،‬بقایای جسد باید در اولین فرصت‬ ‫ممکن به خانواده منتقل شود‪.‬‬ ‫ •ضرور است پروسه مربوط به بازگرداندن بقایای انسانی اجرا و‬ ‫مراعات شود‪ .‬این کار باید شامل یک استراتیژی ارتباطی مناسب‪ ،‬و‬ ‫در حاالتیکه ممکن است همراه با ارائه یا ارجاع به منابع به هدف‬ ‫کمک به خانواده ها و اجتماع عزادار باشد‪.‬‬ ‫در مواردی که یک جسد شناسایی شده باشد اما اعضای خانواده آنرا‬ ‫مطالبه نکرده باشند‪:‬‬ ‫ •بقایای انسانی و تمام ریکاردهای مربوط به آنرا می توان ذخیره‪/‬‬ ‫نگاهداری کرد؛ یا‬ ‫ •بقایای انسانی را می توان بر اساس رسوم و عنعنات فرهنگی یا‬ ‫مذهبی مناسب شخص فوت شده در قبرهای عالمتگذاری شده دفن‬ ‫کرد و ریکارد مربوطه را حفظ کرد‪.‬‬ ‫انتخاب مورد نظر هرچه که باشد‪ ،‬ضرور است پالنهای مربوطه شامل‬ ‫مفاد مربوط به نگاهداری بلند مدت یا دفن اجساد باشد‪ .‬این پالنها باید از‬ ‫نظر فرهنگی مناسب باشند و ضرور است محل دفن مجدد به عنوان‬ ‫مکانی بااهمیت و یک محل یادبود برای خانواده ها و جوامع‪ ،‬مورد‬ ‫توجه واقع شود‪ .‬دیگر موارد عملی عبارتند از مسائل مربوط به مالکیت‬ ‫زمین‪ ،‬شرایط غالب خاک و ارتفاع سطح آب زیرزمینی در ساحۀ مورد‬ ‫نظر‪.‬‬ ‫دقیقا ٌ مثل اجساد ناشناس (نگاه کنید به باال‪ ،‬بخش ‪ D‬درمورد شناسایی)‪،‬‬ ‫و بمنظور فراهم کردن امکان اصالح شناسایی اشتباه و برگرداندن‬ ‫اشتباهی بقایای انسانی‪ ،‬باید امکان ردیابی از طریق روش های ذیل‬ ‫فراهم شود‪:‬‬ ‫ •مستندسازی و تهیه نقشه از محل‪ ،‬شامل نقشه مکان اجساد افراد در‬ ‫آن محل؛‬ ‫ •نمبر گذاری و لیبل زدن باالی هر جسد و خریطه‪/‬تابوت با ارجاع به‬ ‫نمبر سمپل ‪ DNA‬و نگاهداری؛‬ ‫ •استفاده از نشانه ها برای عالمت گذاری محل؛ و‬ ‫ •معلومات ذخیره سازی مصئون جهت اطمینان از امنیت آن‪.‬‬ ‫باید از سوزاندن جسد پرهیز شود‪.‬‬ ‫اعضای مرتبط بدن و شواهد‬ ‫روش های مناسب فرهنگی برای تعامل با اجناس شخصی فاقد مدعی و‬ ‫اجزای بدن ناشناس یا اجزای بدن فاقد مدعی باید با توافق جوامع آسیب‬ ‫دیده تعیین شود‪ 66.‬این روش ها ممکن است شامل یادبود‪ ،‬به نمایش‬ ‫گذاشتن و مراعات حساسیت های مربوطه‪ ،‬دفن‪ ،‬مجلس و یادبود تعیین‬ ‫شده یا ادای احترام باشد‪.‬‬

‫‪ 64‬قتل عام پوبلو بلو کلومبیا‪ ،‬حکم قطعی‪ ،‬غرامات و مصارف‪ ،‬محکمه حقوق بشر قاره امریکا سری ‪ C‬نمبر ‪ 31( 140‬جنوری ‪ )2006‬فقره ‪.273‬‬ ‫‪ 65‬سابانچیوا و دیگران علیه روسیه‪ ،‬حکم‪ ،‬درخواست ‪ ECtHR‬نمبر ‪ 6( 38450/05‬جون ‪ )2013‬فقره های ‪.117-134‬‬ ‫‪ 66‬رهنمود اینترپل برای شناسایی قربانیان فاجعه‪ ،‬ضمیمه ‪ :17‬نقش ها و مسئولیت های انسان شناس طب عدلی برای ‪ DVI‬توصیه می کند “بررسی نهایی انسان شناسی طب عدلی و‬ ‫بررسی بقایای جسد در حصه بقایای تکه تکه شده و‪/‬یا از بین رفته انجام شود‪ .‬انجام بررسی نهایی انسان شناسی قبل از تسلیمی بقایای جسد به اقارب و نزدیکان‪ ،‬باعث اطمینان‬ ‫بیشتر و کنترول کیفیت قابل تصدیق می شود تا میزان بلندی از اعتماد با خانواده قربانیان حفظ شود” (در صفحه ‪.)3‬‬ ‫‪14‬‬

‫‪ .F‬عدالت‬ ‫نورمهای بین المللی‬ ‫‪ .a‬ارائه معلومات‪:‬‬ ‫ق دانستن حقیقت در مواد ‪ 32‬و ‪ 33‬پروتکل الحاقی ‪I‬‬ ‫ح ِ‬ ‫کنوانسیون جینوا‪ ،‬که در کنوانسیون حقوق بشر (مقدمه ‪ CED‬و‬ ‫ماده ‪ ،))2(24‬چارچوب قانونی‪ 67‬گنجانیده شده است و در‬ ‫قانون نافذه تشریح شده است‪ .‬این حق شامل ضرورت قربانیان‪،‬‬ ‫خانواده ها و جوامع به دانستن حقیقت در مورد وقایع گذشته‬ ‫میشود همراه با شرایط و دالیلی که منجر به ارتکاب آن جنایات‬ ‫شده است (اصول اورنتلیچر‪ ،‬اصل ‪ .)2‬در حالت مرگ یا مفقود‬ ‫ق دانستن حقیقت شامل حق خانواده ها برای‬ ‫شدن اجباری‪ ،‬ح ِ‬ ‫دانستن سرنوشت و محل عزیزان آنها میباشد‪ .‬همچنین یادگیری‬ ‫و دانش جمعی مکلفیت و مسئولیتی را بر عهده دولت قرار می‬ ‫دهد تا حافظه جمعی از وقایع را حفظ کند (اصول اورنتلیچر‪،‬‬ ‫اصل ‪.)3‬‬ ‫‪ .b‬جبران‪:‬‬ ‫قوانین بین المللی از طریق اصول اساسی و رهنمودهای ‪2005‬‬ ‫و ‪( CED‬در مواد ‪ )4(24‬و ‪ ))5(24‬بعضی از جبران های‬ ‫بالقوه را برای قربانیان و خانواده های آنها ارائه میکند‪:‬‬ ‫ •جبران خسارت؛‬ ‫ •اعاده؛‬ ‫ •توانبخشی؛‬ ‫ •رضایت (از جمله تأیید واقعیت ها و‪/‬یا جستجو‪ ،‬بازیابی‪،‬‬ ‫شناسایی و دفن) و؛‬ ‫ •تضمین عدم تکرار (مثالً از طریق طرزالعمل اجراآت‪ ،‬تعلیم‬ ‫‪68‬‬ ‫و تربیه و تریننگ)‪.‬‬

‫نزدیکان آنها در طول جریان مراحل تحقیق و رسیدگی قضایی‪،‬‬ ‫باید فرصت کافی برای اشتراک و شنیده شدن سخنان خود را‬ ‫داشته باشند‪ ،‬هم در مورد روشنی واقعیت ها و هم مجازات‬ ‫‪71‬‬ ‫مرتکبان و هم در حصه جبران خسارت عادالنه‪”.‬‬ ‫‪ .c‬ممنوعیت و مجازات یا استرداد‪:‬‬ ‫نسل کشی‪ ،‬نقض شدید کنوانسیون های جینوا‪ ،‬شکنجه و مفقود‬ ‫شدن اجباری توسط این پیمان منع شده است و کشورهای عضو‬ ‫مکلف هستند قوانین داخلی را وضع کنند تا در صورت بروز‬ ‫تخلف‪ ،‬مجازات های مؤثری را ارائه بدهند (نگاه کنید به‬ ‫کنوانسیون نسل کشی ماده ‪5‬؛ ‪ GC I‬ماده ‪49‬؛ ‪ GC II‬ماده ‪50‬؛‬ ‫‪ GC III‬ماده ‪129‬؛ ‪ GC IV‬ماده ‪146‬؛ ‪ UNCAT‬مواد ‪ 2‬و ‪4‬؛‬ ‫‪ CED‬ماده ‪ 6‬و ‪ ICCPR‬ماده ‪ 6‬در رابطه با نسل کشی)‪ .‬بعد از‬ ‫محرومیت از زندگی‪ ،‬وظیفه تحقیق شامل “شناسایی و در‬ ‫صورت ضرورت مجازات افراد مسئول میباشد”‪ 72.‬اصول‬ ‫رهنمود ‪ CED‬مشخصا ً اعالم می کند که “جستجوی شخص‬ ‫ناپدید شده و تحقیقات جنایی از افراد مسئول مفقود شدن او‪ ،‬باید‬ ‫به شکلی متقابل تقویت شوند” (اصل ‪.))1(13‬‬ ‫کنوانسیون های جینوا‪ ،‬کشورهای عضو را مکلف میسازد‬ ‫فعاالنه در جستجوی پیداکردن مرتکبان احتمالی باشند تا آنها را‬ ‫به میز محاکمه بکشانند (‪ GC I‬ماده ‪49‬؛ ‪ GC II‬ماده ‪50‬؛ ‪GC‬‬ ‫‪ III‬ماده ‪129‬؛ ‪ GC IV‬ماده ‪.)146‬‬ ‫‪ .d‬اعالم‪:‬‬ ‫در مطابقت با حقوق قربانیان برای مستفید شدن از جبران‪ ،‬به‬ ‫عنوان انتظاری منصفانه از یک جامعه دموکراتیک و به عنوان‬ ‫اقدامی برای تقویت احترام به قانون‪ ،‬نتایج هرنوع تحقیق باید به‬ ‫‪73‬‬ ‫طور کامل اعالم شود‪.‬‬

‫قربانیان در حصه درخواست جبران‪ 69‬از این حقوق‬ ‫برخوردارند‪:‬‬ ‫ •دسترسی برابر و مؤثر به عدالت؛‬ ‫ •جبران مناسب‪ ،‬مؤثر و سریع برای صدماتی که متحمل شده‬ ‫است‪ ،‬از جمله مراقبت های روانشناسی برای اقارب‪70‬؛ و‬ ‫ •دسترسی به معلومات مربوط به تخلفات و مکانیزم های‬ ‫جبران خسارت‪.‬‬ ‫این مسئله در مورد قتل عام ماپیریپان (‪Mapiripán‬‬ ‫‪ )Massacre‬بیان شده است‪“ :‬قربانیان نقض حقوق بشر‪ ،‬یا‬

‫ ‬

‫‪67‬‬

‫ ‬

‫‪68‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫‪71‬‬ ‫ ‬ ‫‪72‬‬ ‫ ‬

‫‪69‬‬ ‫‪70‬‬

‫ ‬

‫‪73‬‬

‫کشف و تحقیقات در مورد یک قبر دسته جمعی ممکن است در‬ ‫چارچوب وسیعتر نقض گسترده حقوق بشر یا نقض قوانین بین المللی‬ ‫بشردوستانه واقع شود‪ .‬در چنین شرایطی‪ ،‬خواسته های اشخاص‪،‬‬ ‫جوامع‪ ،‬کشور ها و جامعه بین المللی درحصه عدالت می تواند بسیار‬ ‫زیاد شود و متناقض باشد‪ .‬همچنین می تواند ضرورت و‪/‬یا حق رفع‬ ‫صدمه و التیام بخشی جمعی‪ ،‬پاسخگویی‪ ،‬انسجام اجتماعی‪ ،‬اعتماد و‬ ‫سازش را شامل شوند‪.‬‬

‫درحصه تصمیم گیری زودهنگام‪ ،‬به والسکز رودریگز علیه هندوراس‪ ،‬حکم قطعی‪ ،‬محکمه بین المللی حقوق بشر قاره امریکا‪ ،‬سری ‪ C‬نمبر ‪ 29( 4‬جوالی ‪ ،)1988‬فقره ‪177‬‬ ‫ق دانستن حقیقت‪ ،‬ضرورت به انجام تحقیق همراه با اختیارات کامل در مورد نقض حقوق بشر اشخاص و همچنین زمینه سیاسی اجتماعی منجر به چنین تخلف‬ ‫مراجعه کنید‪ .‬ح ِ‬ ‫(تخلفاتی) دارد؛ همچنین شامل عنصری از اشتراک قربانیان در پروسه کار و اعالم نتایج تحقیقات بوده که به نفع جامعه و فرد میباشد‪.‬‬ ‫چنانچه در ‪ ،UNGA‬اصول اساسی و رهنمودهای مربوط به حق جبران و غرامت قربانیان نقض فاحش حقوق بشر بین المللی و نقض جدی حقوق بشردوستانه بین المللی‪ ،‬اصول‬ ‫‪ 19-23‬تعریف شده است‪.‬‬ ‫اصول اساسی‪ ،‬اصل ‪.11‬‬ ‫قتل عام پوبلو بلو علیه کلومبیا‪ ،‬حکم قطعی‪ ،‬غرامات و مصارف‪ ،‬محکمه حقوق بشر قاره امریکا سری ‪ C‬نمبر ‪ 31( 140‬جنوری ‪ )2006‬فقره ‪.274‬‬ ‫قتل عام ماپیریپان علیه کلومبیا‪ ،‬حکم قطعی‪ ،‬غرامات و مصارف‪ ،‬محکمه حقوق بشر قاره امریکا سری ‪ C‬نمبر ‪ 15( 134‬سپتامبر ‪ )2005‬فقره ‪.219‬‬ ‫کوخاالشویلی و دیگران علیه گرجستان‪ ،‬حکم‪ ،‬درخواست ‪ ECtHR‬نمبر ‪ 8938/07‬و ‪ 2( 41891/07‬می ‪ )2020‬فقره ‪ .129‬همچنین در مورد تعهد دولت برای انجام تحقیق در‬ ‫مورد واقعیات یک دوسیه و‪ ،‬در صورت لزوم‪ ،‬شناسایی‪ ،‬تعقیب قانونی و مجازات افراد مسئول‪ ،‬نگاه کنید به قتل عام پوبلو بلو علیه کلومبیا‪ ،‬حکم قطعی‪ ،‬غرامات و مصارف‪،‬‬ ‫محکمه حقوق بشر قاره امریکا سری ‪ C‬نمبر ‪ 31( 140‬جنوری ‪ )2006‬فقره ‪.265-269‬‬ ‫قتل عام “الس دوس ارس” علیه گواتماال‪ ،‬حکم در مورد اعتراضات اولیه‪ ،‬حکم قطعی‪ ،‬غرامات و مصارف‪ IACtHR ،‬سری ‪ C‬نمبر ‪ 24( 211‬نوامبر ‪ )2009‬فقره های‬ ‫‪ 256-264‬و الماسری بر علیه جمهوری سابق یوگسالویا مقدونیه‪ ،‬حکم ستره محکمه‪ ،‬درخواست ‪ ECtHR‬نمبر ‪ 13( 39630/09‬دسمبر ‪ ،)2012‬فقره ‪ 192‬و نظریه مشترک‬ ‫قضات تولکنز‪ ،‬اشپیلمن‪ ،‬سیسیلیانوس و کلر‪.‬‬ ‫‪15‬‬

‫(‪ )1‬ارائه معلومات‪ :‬دانستن آنچه از در پروسه تحقیقات اتفاق افتاده پیش‬ ‫شرط عملی شدن الزامات عدالت است‪ .‬تحقیقات و نبش قبرهای دسته‬ ‫جمعی‪ ،‬از طریق معلوماتی که افشا سازی می کند‪ ،‬می تواند به دستیابی‬ ‫به حقیقت کمک نماید و پیش زمینه عملی شدن اهداف عدالت در بعضی‬ ‫از سطوح باشد‪.‬‬ ‫به طور مشخص‪ ،‬نتایج تحقیقات و مستندات قبرهای دسته جمعی می‬ ‫تواند به ارائه موارد ذیل کمک کند‪:‬‬ ‫ •معلومات مربوط به حوادث منجر به نقض حقوق بشر؛‬ ‫ •برگرداندن بقایای انسانی به منظور برگزاری مراسم یادبود‪ ،‬و در‬ ‫نتیجه صدور تصدیق فوت (یا معادل آن) برای محافظت از حیات‬ ‫اقتصادی یک خانواده‪ ،‬از جمله تعلیم و تربیه و نیازمندیهای صحی؛‬ ‫ •شناسایی قربانی و همچنین بازماندگان؛ و‬ ‫ •شناسایی مرتکبان‪.‬‬ ‫(‪ )2‬جبران‪ :‬بر اساس این معلومات‪ ،‬می توان سایر حقوق مربوط به‬ ‫عدالت‪ ،‬جبران خسارت و ادعاهای حقوقی را برای اهداف ذیل برآورده‬ ‫کرد‪:‬‬ ‫ •تسهیل اقدامات جبرانی‪ ،‬از جمله به رسمیت شناختن‪ ،‬جبران خسارت‪،‬‬ ‫جلب رضایت و برگزاری مراسم یادبود‪.‬‬ ‫ •ارائه درخواست بر اساس مقررات داخلی‪ ،‬منطقه ای و‪/‬یا بین المللی‬ ‫حقوق بشر؛ و‬ ‫ •پیشبرد تعقیبات جزایی‪.‬‬ ‫(‪ )3‬ممنوعیت و مجازات یا استرداد‪ :‬تحقیقات در مورد قبرهای دسته‬ ‫جمعی و تحقیقات جنایی با هدف جوابدهی مرتکبان باید بطور متقابل‬ ‫یکدیگر را تقویت کنند و وجود کانال های ارتباطی روشن با مقامات‬ ‫حارنوالی‪/‬قضایی ضروری میباشد‪.‬‬ ‫ارزش خاص تحقیقات در مورد قبرهای دسته جمعی برای پروسه های‬ ‫قضایی می تواند شامل موارد زیر باشد‪:‬‬ ‫ •تأیید روایت های شهود؛‬ ‫ •تعداد مرگ ها؛‬ ‫ •علت‪ ،‬نحوه و تاریخ‪/‬ساعت مرگ؛‬ ‫ •جنسیت‪ ،‬سن و قومیت قربانیان؛‬ ‫ •هویت قربانیان؛‬ ‫ •کوشش برای پنهان کردن جنایت با انتقال اجساد از قبرهای اول به‬ ‫قبرهای بعدی؛ و‬ ‫ •شواهد ارتباط دهنده به مرتکبان‪.‬‬

‫‪74‬‬

‫تکمیل هرنوع تحقیقات قضایی و پروسه تعقیب قانونی نباید باالی ادامه‬ ‫تحقیقات و محافظت از قبرهای دسته جمعی تأثیر منفی داشته باشد‪.‬‬ ‫(‪ )4‬درحصه تالش های دولت با هدف عملی شدن عدالت و جوابدهی‪،‬‬ ‫راپور مستقل و معتبر نتایج تحقیق‪ ،‬بعنوان جزء الینفک پروسه تحقیق‬ ‫می تواند به عملی شدن حق قربانی برای دانستن آنچه اتفاق افتاده است‪،‬‬ ‫همچنین به حافظه جمعی و حمایت از حاکمیت قانون‪ ،‬کمک کند‪.‬‬ ‫ ‬

‫‪74‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫‪77‬‬ ‫ ‬ ‫‪75‬‬ ‫‪76‬‬

‫‪ 78‬‬

‫‪16‬‬

‫بنابراین نتایج تحقیقات در مورد قبرهای دسته جمعی باید به عموم مردم‬ ‫راپور داده شود‪ ،‬مگر اینکه با انجام این کار تعقیبات جزایی کنونی یا‬ ‫آینده ای به خطر بیفتد‪.‬‬

‫‪ .G‬یادبود‬ ‫نورمهای بین المللی‬ ‫بطور کلی حق دفن اعضای خانواده از طریق حفاظت از‬ ‫زندگی خصوصی و خانوادگی احتوا میشود‪ 75.‬نحوه دفن‬ ‫مردگان می تواند بخش مهمی از فعالیت های مذهبی را شکل‬ ‫بدهد که براساس مفاد آزادی فکر‪ ،‬وجدان و مذهب تحت‬ ‫محافظت قرار میگیرد‪ 76.‬عالوه بر این‪ ،‬ساخت بناهای یادبود‬ ‫برای متوفی می تواند قسمتی از تضمین تالش برای عدم تکرار‬ ‫وقایع باشد‪ 77.‬اصول اورنتلیچر مکلف میکند که کشورها حافظه‬ ‫‪78‬‬ ‫جمعی وقایع را حفظ کنند (اصول اورنتلیچر‪ ،‬اصل ‪.)3‬‬ ‫در قاعده ‪ CIHL 115‬آمده است “مردگان باید به شکلی‬ ‫محترمانه دفن شوند و باید به قبرهای آنها احترام گذاشته شده و‬ ‫به قسم صحیح نگاهداری شوند”‪.‬‬

‫قبرهای دسته جمعی می توانند از خصوصیات پیچیده‪ ،‬چالش برانگیز‬ ‫و‪/‬یا بحث برانگیزی در فضای اجتماعی‪ ،‬سیاسی و جغرافیایی‬ ‫برخوردار باشند‪.‬‬ ‫در هنگام تحقیق و کندن کاری‪ ،‬ممکن است هم قبرهای دسته جمعی‬ ‫سابق و هم مکان های تدفین و یادبود به تازگی ایجاد شده به مکان هایی‬ ‫برای یادبود فردی و‪/‬یا جمعی تبدیل شوند؛ یا بیانگر فعالیت های‬ ‫فرهنگی‪ ،‬مذهبی و سیاسی باشند؛ و قسمتی از جبران غرامات را‬ ‫تشکیل بدهند‪.‬‬ ‫به این ترتیب قبرهای دسته جمعی می توانند منابعی برای موارد ذیل‬ ‫باشند‪:‬‬ ‫ •پیشبرد حافظه تاریخی؛‬ ‫ •کمک به گفتمان ملی در مورد گذشته؛‬ ‫ •سیستم های حمایت روانی ‪ -‬اجتماعی؛‬ ‫ •تأثیرگذار بر سیاست های آینده؛ و‪/‬یا‬ ‫ •تسهیل کننده شرایط اساسی برای داشتن یک جامعه عادالنه‪.‬‬ ‫ممکن است قبرهای دسته جمعی کندن کاری شده منحیث محالت یادبود‪،‬‬ ‫در مراحل بعد به شناسایی و محافظت قانونی ضرورت داشته باشند‪.‬‬ ‫همچنین محل آن عده از قبرهای دسته جمعی که امکان تحقیقات در‬ ‫مورد آنها وجود ندارد ممکن است به مکان هایی برای یادبود بدل شوند‬ ‫و باید از نظر قانونی به رسمیت شناخته شده و محافظت شوند تا حدی‬ ‫که نسبت به انسجام شواهد در صورت انجام تحقیقات در آینده‪ ،‬اطمینان‬ ‫حاصل شود‪.‬‬

‫همانطور که از تجربیات ‪ ICTY‬و دوسیه هایی مانند موارد ذیل گرفته شده است‪ :‬حارنوال علیه مالدیچ‪ ،‬حکم‪ 22( IT-09-02-T-117281 ،‬نوامبر ‪ )2017‬و حارنوال علیه‬ ‫کارادزیچ‪ ،‬نسخه اصالح شده عمومی حکم صادر شده در ‪ 25‬مارچ ‪ 25( IT-95-5/18-T ،2016‬مارچ ‪.)2016‬‬ ‫قسمیکه گفته شد‪ ،‬برای مثال در سابانچیوا و دیگران علیه روسیه‪ ،‬حکم‪ ،‬درخواست ‪ ECtHR‬نمبر ‪ 6( 38450/05‬جون ‪.)2013‬‬ ‫جوهانیش کریشه و پیترز علیه جرمنی‪ ،‬تصمیم‪ ،‬درخواست ‪ ECtHR‬نمبر ‪ 10( 41754/98‬جوالی ‪.)2001‬‬ ‫به عنوان مثال‪ ،‬قتل عام “الس دوس ارس” علیه گواتماال‪ ،‬حکم در مورد اعتراضات اولیه‪ ،‬حکم قطعی‪ ،‬غرامات و مصارف‪ IACtHR ،‬سری ‪ C‬نمبر ‪ 24( 211‬نوامبر ‪)2009‬‬ ‫فقره ‪ 265‬و قتل عام پوبلو بلو علیه کلومبیا‪ ،‬حکم قطعی‪ ،‬غرامات و مصارف ‪ ،‬محکمه حقوق بشر قاره امریکا سری ‪ C‬نمبر ‪ 31( 140‬جنوری ‪ )2006‬فقره ‪.278‬‬ ‫مالحظات مربوط به حقوق آزادی بیان می تواند در چارچوب این یادبودها یا محل های کشتار جمعی مطرح شود که در دوسیه فابر علیه مجارستان‪ ،‬حکم‪ ،‬درخواست ‪ ECtHR‬نمبر‬ ‫‪ 24( 40721/08‬جوالی ‪ )2012‬بیان شده است‪ ،‬و در آن محکمه تصریح میکند “که نمایش یک سیمبول مبهم با توجه به زمینه در یک ساحه قتل عام ممکن است در بعضی‬ ‫شرایط با عامالن این جنایات مباشرت یا مطابقت خود را اظهار کند؛ به همین دلیل است که حتی آزادی بیان مورد محافظت در همه مکان ها و همه زمان ها به یک اندازه مجاز‬ ‫نیست” (در فقره ‪.)58‬‬

‫ضمیمه ‪1‬‬ ‫رهنمودها‪ ،‬اصول‪ ،‬کتابچه های راهنما‪ ،‬کتابچه های‬ ‫فعالیت صحیح و پروتکل های مربوطه‪:‬‬ ‫ •‪ aaBB‬پیشرفت انتقال خون و تداوی سلولی در سراسر جهان‬ ‫(‪ ،)2010‬رهنمودهای مربوط به عملیات شناسایی ‪DNA‬‬ ‫مربوط به مرگ و میر جمعی‬ ‫‪www.aabb.org/programs/disasterresponse/‬‬ ‫‪Documents/aabbdnamassfatalityguidelines.pdf‬‬

‫ •شورای اروپا (‪ ،)2011‬کنوانسیون در حصۀ جلوگیری و‬ ‫مبارزه با خشونت علیه زنان و خشونت خانوادگی‪CETS ،‬‬ ‫‪210 11.V.2011‬‬ ‫‪www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/‬‬ ‫‪conventions/treaty/210‬‬

‫ •کاکس ام و دیگران‪( .‬ویراستاران) (‪ ،)2008‬تحقیقات علمی‬ ‫در مورد قبرهای دسته جمعی‪ :‬گامی به سوی پروتکل ها و‬ ‫پروسیجرهای عملیاتی ستندرد (انتشارات پوهنتون کمبریج)‬ ‫ •آکادمی فولک برنادوت و کالج دفاع ملی سویدن (‪،)2011‬‬ ‫کتابچه راهنما در حصۀ کمک به تحقیقات جنایی بین المللی‬

‫‪https://fba.se/contentassets/6f4962727ea34af594‬‬ ‫‪0fa8c448f3d30f/handbook-on-assisting‬‬‫‪international-criminal-investigations.pdf‬‬

‫ • آکادمی جینوا و کمیته بین المللی صلیب سرخ )‪(ICRC‬‬ ‫)‪ ،(2019‬رهنمودهای تحقیق در مورد نقض حقوق‬ ‫بشردوستانه بین المللی‪ :‬قانون‪ ،‬سیاست و فعالیت های صحیح‬ ‫‪www.icrc.org/en/document/guidelines‬‬‫‪ investigating-violations-ihl-law-policy-and‬‬‫‪good-practice‬‬

‫ •انطباق حقوق جهانی (‪ ،)2016‬ستندردهای اساسی تحقیق‬ ‫برای امدادگران اولیه در مورد جرایم بین المللی‬ ‫‪ ww.globalrightscompliance.com/en/‬‬ ‫‪w‬‬ ‫‪publications/basic-investigative-standards-for‬‬‫‪international-crimes‬‬

‫ •انجمن وکالی بین المللی‪ :‬رهنمودهای مؤسسه حقوق بشر‬ ‫(‪ )2009‬در مورد بازدیدها و راپورهای بین المللی حقیقت‬ ‫یاب حقوق بشر (“رهنمودهای لوند‪-‬لندن”)‬ ‫‪www.ibanet.org/Fact_Finding_Guidelines.aspx‬‬

‫ •کمیسیون بین المللی مفقودین (‪ ،)ICMP) (2018‬رهنمودهای‬ ‫امدادگران اولیه‪ :‬حفاظت از مکان های شناخته شده یا‬ ‫مشکوک دفن اجساد‪ICMP.ST.AA.857.1 ،‬‬ ‫‪www.icmp.int/wp-content/uploads/2018/10/‬‬ ‫‪icmp-st-aa-857-1-doc-guidelines-for-first‬‬‫‪response-at-grave-or-body-disposal-locations.pdf‬‬

‫ •)‪ ،ICMP (2019‬اصول ‪ ICMP‬پاریس‪ ،‬نسخه حاشیه‬ ‫نویسی شده‪ICMP.DG.468.1.W.doc ،‬‬

‫‪www.icmp.int/wp-content/uploads/2019/04/‬‬ ‫‪icmp-dg-1468-1-W-doc-paris-principles‬‬‫‪annotated.pdf‬‬

‫ •کمیته بین المللی صلیب سرخ (‪ ،)ICRC) (2009‬اصول‬ ‫رهنمود‪/‬قانون مودل در مورد مفقودین‬

‫‪www.icrc.org/en/document/guiding-principles‬‬‫‪model-law-missing-model-law‬‬

‫ •)‪ ،ICRC (2016‬مدیریت اجساد مردگان بعد از بالیا و‬ ‫مصیبتهای طبیعی‪ :‬کتابچه رهنمود میدانی برای‬ ‫امدادگران اولیه ‬

‫‪www.icrc.org/en/publication/0880-management‬‬‫‪dead-bodies-after-disasters-field-manual-first‬‬‫‪responders‬‬

‫ •)‪ ،ICRC (2020‬همراهی نمودن خانواده های مفقودین ‪-‬‬ ‫کتابچه اجراآت عملی‬

‫‪https://shop.icrc.org/accompanying-the-families‬‬‫‪of-missing-persons-a-practical-handbook-pdf-en‬‬

‫ •محکمه جزایی بین المللی (‪ ،)2008‬طرزالعمل اجراآت‬ ‫محققان‪ICC/AI/2008/005 ،‬‬ ‫‪www.icc-cpi.int/resource-library/‬‬ ‫‪Vademecum/Code%20of%20Conduct%‬‬ ‫‪20for%20Investigators.PDF‬‬

‫ •اینترپل‪ )2018( ،‬شناسایی قربانیان فاجعه‬

‫‪www.interpol.int/en/How-we-work/Forensics/‬‬ ‫‪Disaster-Victim-Identification-DVI‬‬

‫ •اتحادیه بین پارلمانی و )‪ ،ICRC (2009‬مفقودین ‪ -‬کتابچه‬ ‫رهنمود نمایندگان پارلمان‬ ‫‪www.icrc.org/en/doc/assets/files/other/‬‬ ‫‪icrc_002_1117.pdf‬‬

‫ • گروه حقوق و سیاست بین المللی عمومی )‪(PILPG‬‬ ‫)‪ ،(2015‬رهنمود میدانی تحقیق برای جامعه‬ ‫مدنی و مستندسازی نقض آشکار حقوق بشر‬

‫‪www.publicinternationallawandpolicygroup.org/‬‬ ‫‪toolkits-and-handbooks‬‬

‫ •کمیته ناپدید شدن اجباری سازمان ملل متحد‪ ،‬اصول‬ ‫رهنمود جستجوی افراد ناپدید شده (‪ 8‬می ‪)2019‬‬ ‫‪UN Doc CED/C/7‬‬ ‫‪www.ohchr.org/_layouts/15/WopiFrame.‬‬ ‫‪aspx?sourcedoc=/Documents/HRBodies/CED/‬‬ ‫‪CED_C_7_E_FINAL.docx&action=default&DefaultI‬‬ ‫‪temOpen=1‬‬

‫ •دفتر کمیشنر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد (‪،)2004‬‬ ‫پروتکل استانبول ‪ -‬کتابچه رهنمود تحقیق و مستندسازی‬ ‫مؤثر در مورد شکنجه و دیگر مجازات های بیرحمانه‪،‬‬ ‫غیرانسانی یا تحقیرآمیز‬ ‫‪www.ohchr.org/documents/publications/‬‬ ‫‪training8rev1en.pdf‬‬

‫ •دفتر کمیشنر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد (‪،)2016‬‬ ‫پروتکل مینه سوتا درباره تحقیق در مورد مرگ احتماالً‬ ‫غیرقانونی‬ ‫‪www.ohchr.org/Documents/Publications/‬‬ ‫‪MinnesotaProtocol.pdf‬‬

‫ •دفتر کمیشنر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد (‪،)2001‬‬ ‫کتابچه رهنمود تریننگ نظارت بر حقوق بشر‬ ‫‪www.ohchr.org/Documents/Publications/‬‬ ‫‪training7Introen.pdf‬‬

‫‪17‬‬

‫ضمیمه ‪2‬‬ ‫تخصص مربوط به تحقیقات و طب عدلی ممکن است‬ ‫شامل فعاالن یا رشته های تخصصی ذیل باشد‪:‬‬ ‫مدیر مرگ و میر جمعی مسئولیت کلی مدیریت عملیات مربوط‬ ‫به قبرهای دسته جمعی از جمله (اما نه محدود به) این موارد را‬ ‫برعهده می گیرد‪ :‬تعهد و التزام به موافقت نامه های قضایی و‬ ‫پروسیجرهای عملیاتی ستندرد؛ حفظ ارتباط با جامعه‪ ،‬صحت‪،‬‬ ‫ایمنی و رفاه محل؛ تطبیق ساختارهای راپوردهی و استراتژی‬ ‫ارتباطی؛ و هماهنگی در زمینه پروسه های شناسایی و‬ ‫برگرداندن بقایای انسانی‪.‬‬ ‫محققین صحنه جرم و‪/‬یا افسران ارشد محل اشخاصی هستند‬ ‫که در زمینه شناسایی‪ ،‬مستندسازی‪ ،‬جمع آوری و حفظ شواهد‬ ‫فزیکی برای تحلیل بیشتر با حفظ زنجیره نگاهداری‪ ،‬تعلیم دیده‬ ‫اند‪.‬‬ ‫متخصصین دیتاهای دیجیتال به منظور بررسی و استخراج‬ ‫شواهد و دیتاها از موبایلها‪ ،‬فلش میموریها‪ ،‬کمپیوتر ها یا شبکه‬ ‫های اجتماعی‪.‬‬ ‫علم انسان شناسی طب عدلی مربوط به بازیابی و معاینه بقایای‬ ‫انسانی است (از جمله بقایای تجزیه شده‪ ،‬اسکلت شده‪ ،‬قطعه‬ ‫قطعه یا سوخته) برای جواب دادن به سؤاالت طب عدلی‪،‬‬ ‫بشمول تشخیص هویت‪.‬‬ ‫علم کندن کاری طب عدلی به معنای استفاده از روش هایی است‬ ‫که در مطالعه بقایای قدیمی و اشیا برای اهداف قانونی به‬ ‫منظور ریکارد‪ ،‬کندن کاری‪ ،‬بازیابی‪ ،‬بازسازی و ارزیابی‬ ‫صحنه جرم مورد استفاده قرار می گیرد‪.‬‬ ‫متخصصان طب عدلی بالستیک‪/‬سالح گرم و عالئم ابزارها به‬ ‫معاینه عالئم باقی مانده در مدارک و مقایسه این موارد با‬ ‫اجراآت سببی‪ ،‬ابزارها‪/‬سالح های احتمالی می پردازند که این‬ ‫کار منجر به نتیجه گیری هایی دارای ارزش طب عدلی در‬

‫‪18‬‬

‫مورد جراحات مرمی و مرمی های به دست آمده می شود‪.‬‬ ‫علم حشره شناسی طب عدلی مطالعه حشرات در محیط طب‬ ‫عدلی میباشد که اغلب به عنوان قسمتی از آسیب شناسی یا‬ ‫پتالوجی طب عدلی‪ ،‬به عنوان معیار حداقل زمان سپری شده از‬ ‫مرگ محسوب می شود‪.‬‬ ‫علم طب دندان عدلی‪ ،‬مطالعه طب دندان در رابطه با قانون‪،‬‬ ‫بخصوص در تحقیقات مرگ باالخص برای شناسایی بقایای‬ ‫انسانی است‪.‬‬ ‫طب عدلی به اصول و فعالیت های طبی با توجه به نیازمندی‬ ‫های قانونی و محاکم اطالق می شود‪.‬‬ ‫پاتولوژیست قانونی یا داکتر طب عدلی یک متخصص طبی‬ ‫دارای جواز میباشد که برای انجام معاینات طب عدلی بعد از‬ ‫مرگ اجازه دارد‪.‬‬ ‫علم سم شناسی یا تاکسیکولوجی طب عدلی علم مربوط به‬ ‫دواها و زهریات است که با توجه به نیازمندی های قانونی و‬ ‫محاکم به کار گرفته می شود‪.‬‬ ‫متخصصین شناسایی انسان از جمله متخصصان جنتیک‪،‬‬ ‫متخصصان اثر انگشت‪ ،‬بیولوجیست های مالیکولی‪/‬متخصصین‬ ‫‪ DNA‬طب عدلی یا داکترهای دندان طب عدلی‪.‬‬ ‫(منبع‪ :‬اقتباس از پروتکل های مینه سوتا‪ ،‬صفحه ‪ 30‬و ‪)53‬‬

‫هریک از این مسلک ها و‪/‬یا داکتران مکلف به مراعات‬ ‫طرزالعمل اجراآت مناسب مربوطه هستند‪ .‬ممکن است عناوین‬ ‫آنها متفاوت باشد‪.‬‬

‫ضمیمه ‪ :3‬کشف‪ ،‬راپوردهی و محافظت*‬ ‫تأیید و‬ ‫ارزیابی‬

‫تحلیل‬ ‫دیتاها‬

‫راپوردهی‬ ‫قبرها‬

‫ستالیت‬

‫دسترسی‬ ‫به محل‬

‫سنجش‬ ‫از دور‬

‫نقشه برداری‬

‫تلیفون‬

‫نقشه‬

‫عکس‬

‫جواز‬

‫به رسمیت‬ ‫شناختن حقوقی‬

‫رابط جامعه‬

‫زمینه محل‬

‫محافظت فزیکی‬ ‫در مقابل‬ ‫مکان‬ ‫گد ودی‬

‫گذر زمان‬ ‫ساحه‬

‫گد ود شدن‬ ‫توسط حیوانات‬

‫محل‬

‫خطرات‬

‫حفاظت‬ ‫از طریق‬

‫اقلیم و آب و هوا‬

‫حوزۀ قضایی‬

‫ویدیو‬ ‫محافظت افقی‬

‫* پروسه های ارائه شده در این ضمیمه جزء الینفکی‬ ‫از کوشش های وسیعتر محافظت و تحقیقات در‬ ‫مورد قبرهای دسته جمعی را تشکیل می دهند‪.‬‬

‫فنس یا حصار‬

‫حفاظت‬ ‫قانونی‬

‫امنیت‬ ‫‪19‬‬

‫ضمیمه ‪ :4‬پروسه تحقیقات*‬ ‫مرحله پالنگذاری‪:‬‬ ‫‪1‬‬

‫مرحله تحقیقات طب عدلی‪:‬‬

‫کدام نهاد مسئولیت کلی تالش برای یافتن مفقودین‬ ‫را برعهده دارد؟‬

‫‪1‬‬

‫استفاده از پروسیجرهای عملیاتی ستندرد‬

‫چه کسی باید تحقیقات در‬ ‫مورد قبرهای دسته جمعی‬ ‫را پالنگذاری کند؟‬

‫‪2‬‬

‫سیستم کنترول‪ ،‬ریکارد و نگاهداری شواهد‬ ‫• بازیابی‬ ‫• نقل و انتقاالت‬ ‫• گزارش شواهد‬ ‫• ریکارد کردن‬ ‫• زنجیره نگاهداری‬ ‫• نگاهداری‬

‫‪3‬‬

‫مکانیزم های کنترول کیفیت‬

‫‪4‬‬

‫لینک به استراتیژی ارتباطی و تیم ارتباطی‬

‫ساحه تحقیقات چیست؟‬ ‫کدام اعضای‬ ‫تیم؟‬ ‫چه مقامات دیگری‬ ‫اشتراک دارند و حضور‬ ‫آنها ضروری میباشد؟‬ ‫چه فعالیت های تحقیقاتی دیگر؟‬

‫‪2‬‬

‫دسترسی جامعه و تأثیرات‬

‫‪3‬‬

‫ساحه‪ ،‬مقیاس و ترتیبات‬

‫‪4‬‬

‫منابع‪ ،‬تیم و تدارکات‬

‫‪5‬‬

‫ایمنی و امنیت‬

‫‪6‬‬

‫بکارگیری پروسیجرهای عملیاتی ستندرد‬

‫‪7‬‬

‫عوامل فرعی و زمینه‬

‫‪8‬‬

‫از بین بردن‪ ،‬ذخیره سازی‪ ،‬نگاهداری و‬ ‫حفاظت از دیتاها‬

‫‪9‬‬

‫بازگرداندن بقایای انسانی و‪/‬یا ذخیره سازی پس‬ ‫از نبش قبر‬

‫‪10‬‬

‫استراتیژی ارتباطی‬ ‫‪ 10.1‬داخلی‬ ‫‪ 10.2‬خارجی فیمابین تیم و مقامات‬ ‫خارجی فیمابین تیم‪ ،‬خانواده ها‪ ،‬جامعه و‬ ‫‪10.3‬‬ ‫رسانه ها‬

‫‪20‬‬

‫* پروسه های ارائه شده در این ضمیمه جزء الینفکی از کوشش های وسیعتر محافظت‬ ‫و تحقیقات در مورد قبرهای دسته جمعی را تشکیل می دهند‪.‬‬

‫ضمیمه ‪ :5‬کوشش های شناسایی*‬

‫‪+‬‬

‫جمع آوری دیتاها و سمپلهای‬ ‫‪ DNA‬از خانواده‪:‬‬ ‫• حساس‬

‫• حفظ حقوق حریم‬ ‫خصوصی‬

‫سیستم مدیریت‬ ‫دیتاها‬ ‫ •‬ ‫• ‬ ‫• ‬ ‫ •‬ ‫• ‬

‫ارتباطات و روابط عمومی‬ ‫استراتیژی ارتباطی‪ :‬برقراری ارتباط با‪ :‬محتوای ارتباطات‬ ‫مربوط به‪:‬‬ ‫• دقیق‬ ‫• خانواده ها‬ ‫• پروسه های‬ ‫• صریح‬ ‫• مقامات‬ ‫شناسایی‬ ‫ • به وقت معینه‬ ‫• رسانه ها‬ ‫• نتایج‬ ‫ • مطابق با حفظ‬ ‫• پیشرفت‬ ‫خصوصی‬ ‫حریم‬ ‫• چارچوب زمانی‬ ‫از‬ ‫محافظت‬ ‫و‬ ‫• حمایت روان‬ ‫دیتاها‬ ‫شناختی‬

‫• دوام حفظ و‬ ‫نگاهداری‬

‫راجستر اشخاص مفقود‬ ‫معلومات از خانواده و‬ ‫سمپلهای ‪DNA‬‬ ‫کندن کاری در محل و‬ ‫شواهد‬ ‫یافته های سردخانه‬ ‫البراتوار ‪،DNA‬‬ ‫مشخصات‬ ‫و تطبیق آن‬

‫نتایج شناسایی‬

‫تخصیص نام‪/‬هویت صحیح به بقایای انسانی‬

‫• دفن کردن مناسب‬ ‫از نظر فرهنگی‬ ‫یا مذهبی‬

‫ • پروسه های البراتواری‬ ‫ • دیتابیس پروفایل ‪DNA‬‬ ‫• تطبیق ‪DNA‬‬

‫=‬

‫مقام باصالحیت‪/‬طب عدلی‬ ‫صادرکننده راپور شناسایی یا‬ ‫تصدیق فقدان‬

‫جسد شناسایی شده‪ ،‬اما خانواده آن را‬ ‫مطالبه نکرده است‬

‫ظرفیت پروسه‬ ‫‪DNA‬‬

‫عدم نتیجه گیری در مورد شناسایی‬

‫بازگشت بقایای انسانی‬ ‫شناسایی شده‬

‫• در اختیار خانواده • برقراری ارتباط‬ ‫جهت ارائه کمک‬ ‫قرار دادن‬

‫در صورت عدم‬ ‫شناسایی‬ ‫• حفظ و ردیابی‬ ‫مداوم (لیبل زدن‪،‬‬ ‫نقشه برداری‪،‬‬

‫مستندسازی) بقایای‬ ‫انسانی‬ ‫• تصدیق مفقودی‬

‫* پروسه های ارائه شده در این ضمیمه جزء الینفکی از کوشش های وسیعتر محافظت‬ ‫و تحقیقات در مورد قبرهای دسته جمعی را تشکیل می دهند‪.‬‬ ‫‪21‬‬

‫پیوست ‪ :6‬حقیقت‪ ،‬عدالت و یادبود*‬

‫ارائه معلومات‬

‫دریافت‬ ‫معلومات‬

‫تحقیقات‬

‫دادن معلومات‬

‫یادبود‬

‫عزاداری‬ ‫فردی‬

‫عزاداری‬ ‫جمعی‬

‫اعالم‬ ‫اقدامات‬ ‫دینی‬

‫اقدامات‬ ‫فرهنگی‬

‫عدالت جزایی‬

‫جرم انگاری‬

‫* پروسه های ارائه شده در این ضمیمه جزء الینفکی از کوشش های وسیعتر محافظت‬ ‫و تحقیقات در مورد قبرهای دسته جمعی را تشکیل می دهند‪.‬‬ ‫‪22‬‬

‫محاکمه های‬ ‫جزایی‬

‫جبران‬ ‫ •جبران خسارت‬ ‫ •اعاده‬ ‫ •توانبخشی‬ ‫ •رضایت‬ ‫ •تضمین عدم تکرار‬

‫نویسندگان‬

‫داکتر مالنی کلینکنر (‪)Melanie KLINKNER‬‬

‫استاد کدر حقوق بین الملل‪ ،‬دیپارتمنت علوم انسانی و حقوق‪،‬‬ ‫پوهنتون بورنموث‬

‫داکتر الی اسمیت (‪)Ellie SMITH‬‬

‫محقق‪ ،‬دیپارتمنت علوم انسانی و حقوق‪ ،‬پوهنتون بورنموث و همکار اصلی در‬ ‫کمپنی امنیت جهانی و مدیریت فاجعه‬

‫متخصصین اشتراک کننده در مباحثات میزگرد‬

‫اسما آلیشایجیک (‪)Esma ALICEHAJIC‬‬

‫باستان شناس و انسان شناس طب عدلی‪ ،‬کمیته بین المللی صلیب سرخ‬

‫سارتا اشرف (‪)Sareta ASHRAPH‬‬

‫وکیل در محکمه گاردن؛ مدیر شعبه تحقیقات ساحوی تیم تحقیقاتی سازمان ملل‬ ‫متحد برای ارتقای جوابدهی در مقابل جرایم ارتکاب یافته توسط داعش‪ISIL/‬؛‬ ‫مشاور ارشد در مورد کوشش برای جوابدهی درمورد جنایات اتفاق افتاده در‬ ‫سوریه و عراق؛ استاد پروازی در پوهنتون بالواتنیک‪ ،‬پوهنتون آکسفورد‬

‫کارولین بارکر (‪)Caroline BARKER‬‬

‫باستان شناس و انسان شناس طب عدل‪ ،‬ریاست دیپارتمنت‪ ،‬متخصص ارشد طب‬ ‫عدلی انسان شناسی‪ ،‬تیم تحقیقاتی سازمان ملل متحد برای ارتقای جوابدهی در‬ ‫مقابل جرایم ارتکابی توسط داعش (‪)UNITAD‬‬

‫داکتر دنیس بیکشا (‪)Denis BIKESHA‬‬

‫رئیس پوهنحی حقوق‪ ،‬پوهنتون رواندا‬

‫کلودیا بیسو (‪)Claudia BISSO‬‬

‫انسان شناس طب عدلی‪ ،‬تیم کاری مفقودین افریقای جنوبی و عضو تیم انسان‬ ‫شناسی طب عدلی ارجانتاین (‪)EAAF‬‬

‫داکتر اگنس کاالمار (‪)Agnes CALLAMARD‬‬

‫داکتر الساندرا ال واکارا (‪)Alessandra LA VACCARA‬‬

‫مدیر برنامه مهاجران و پناهندگان مفقود‪ ،‬کمیسیون بین المللی مفقودین‬

‫دین مانینگ (‪)Dean MANNING‬‬

‫بازرس اسبق محکمه جزایی بین المللی یوگسالویای سابق‪ ،‬عضو تیم تحقیق‬ ‫مشترک ‪ MH17‬و رهبر تیم کارگروه توقیف دارایی های کانبرا‬

‫پیتر مکلوسکی (‪)Peter MCCLOSKEY‬‬

‫وکیل حارنوالی ارشد در دفتر حارنوالی در محکمه جزایی بین المللی برای‬ ‫یوگسالویای سابق (تقاعد شده)‬

‫سر هوارد موریسون (‪)Howard MORRISON‬‬

‫وکیل و قاضی انگلستان در محکمه جزایی بین المللی و موظف اسبق در محکمه‬ ‫جزایی بین المللی برای یوگسالویا سابق‬

‫داکتر کلر مون (‪)Claire MOON‬‬

‫استاد همکار در گروه جامعه شناسی‪ ،‬پوهنحی اقتصاد لندن و سرپرست تحقیق‬ ‫برای پروژه “حقوق بشر‪ ،‬بقایای انسانی‪ :‬طب عدلی بشردوستانه و پالیسی قبرها”‬

‫مارک مودلر (‪)Mark MUELDER‬‬

‫هماهنگ کننده بخش شناسایی قربانیان حوادث اینترپل‬

‫گزارشگر خاص سازمان ملل متحد در مورد اعدام های غیرقضایی‪ ،‬شتابزده یا‬ ‫خودسرانه‬

‫گائوری پرادان (‪)Gauri PRADHAN‬‬

‫مامور معلومات جنایی‪ ،‬حمایۀ تحقیقاتی از فراری ها‪/‬جرایم اصلی بین المللی‪،‬‬ ‫اینترپل‬

‫استفان اسمیت (‪)Stefan SCHMITT‬‬

‫تینا گانتزل (‪)Tina GAENTZLE‬‬

‫آلیستر گراهام (‪)Alistair GRAHAM‬‬

‫رئیس تیم تحقیق‪ ،‬محکمه جزایی بین المللی‬

‫داکتر ایان هانسون (‪)Ian HANSON‬‬

‫باستان شناس و شاهد متخصص تحقیقات بین المللی و مدیر سابق بخش باستان‬ ‫شناسی و انسان شناسی در کمیسیون بین المللی مفقودین؛ همکار آکادمی علوم‬ ‫طب عدلی امریکا؛ استاد پروازی و پژوهشگر در پوهنتون بورنموث‬

‫کارولین هورن (‪)Carolyn HORN‬‬

‫مشاور ارشد گزارشگر خاص در مورد اعدام های غیرقضایی‪ ،‬شتابزده یا‬ ‫خودسرانه‬

‫آندریاس کالیزر (‪)Andreas KLEISER‬‬

‫مدیر سیاست و همکاری‪ ،‬کمیسیون بین المللی مفقودین‬

‫اعضای گروه راهبری‬

‫کمیشنر سابق (عضو) و سخنگوی کمیسیون ملی حقوق بشر (‪ ،)NHRC‬نهاد ملی‬ ‫قانون اساسی نپال‬ ‫سرپرست پروگرام بین المللی طب عدلی در مرکز ملی علوم و تکنالوجی طب‬ ‫عدلی پوهنتون بین المللی فلوریدا‪ ،‬عضو داکتران حقوق بشر و بنیانگذار بنیاد‬ ‫انسان شناسی طب عدلی گواتماال‬

‫علی سیموکی (‪)Ali SIMOQY‬‬

‫محقق مستقل‪ ،‬فعال حقوق بشر و عضو تیم تحقیقاتی سازمان ملل متحد برای‬ ‫ارتقای جوابدهی در مقابل جرایم ارتکابی توسط داعش (‪)UNITAD‬‬

‫داکتر دبورا روئیز وردوزکو (‪)Deborah RUIZ VERDUZCO‬‬ ‫رئیس ابتکارات جامعه مدنی‪ ،‬کمیسیون بین المللی مفقودین‬

‫روپرت اسکیلبک (‪)Rupert SKILBECK‬‬

‫مدیر سازمان غیردولتی ریدرس (‪ ،)REDRESS‬وکیل و مدیر سابق عدلیه در‬ ‫ابتکار عدالت جامعه باز‬

‫پروفیسور راجر براونسورد (‪)Roger BROWNSWORD‬‬

‫پروفسور دینوشا مندیس (‪)Dinusha MENDIS‬‬

‫پروفسور لوئیز مالیندر (‪)Louise MALLINDER‬‬

‫داکتر آنلن میکوس (‪)Annelen MICUS‬‬

‫استاد حقوق در کینگز کالج لندن و پوهنتون بورنموث‬

‫استاد حقوق در پوهنتون کوئینز در بلفاست‬

‫استاد مالکیت معنوی و معاون تحقیقات و فعالیت مسلکی در پوهنتون بورنموث‬

‫رئیس پروگرام های مؤسسه حقوق بشر بوناورو در پوهنتون آکسفورد‬

‫این نویسندگان از متخصصان متعددی که در مرحله مشاوره ناشناس اشتراک نموده بودند و نظریات و معلومات آنها برای تهیه و تدوین این سند‬ ‫بسیار ارزشمند بوده است تشکر مینمایند‪.‬‬ ‫‪23‬‬

24

25

‫‪10856 09/20‬‬

‫بودیجه این پروژه توسط شورای تحقیقات هنر و علوم انسانی انگلستان تأمین شده است‪ .‬رشته های هنر و علوم‬ ‫انسانی‪ ،‬ارزش ها و اعتقاداتی را بررسی مینماید که بنیان و اساس ما را منحیث یک شخص و نحوه انجام مسئولیت‬ ‫های ما را در مقابل جامعه و بشریت در سطح جهانی شکل میدهد‪.‬‬ ‫‪26‬‬