Afstudeerproject
Kim Jespersgaard Baake Landschapsarchitectuur
01
IDEOLOGIE Pagina 4 - 7
02
KOLLEKTIEF KAAP Pagina 8 - 17
03
ZOEKTOCHT Pagina 18 - 29
04
DE CRUX Pagina 30 - 55
05
OPGAVE Pagina 56 - 57
06
ANALYSE Pagina 58 - 75
07
TOTAALPLAN Pagina 76 - 81
08
STRATEGIE Pagina 82 - 85
09
INTERVENTIES LANDSCHAPSZONE Pagina 86 - 105
PARKZONE Pagina 106 - 131
TUINZONE Pagina 132 - 160
IDEOLOGIE
POST ECONOMISCHE CRISIS
DOMEINSTELSEL
De ideologie begint vanuit een fascinatie: de economische crisis van 2008.
Voorbeelden uit het verleden leren ons dat het anders kan. Neem bijvoorbeeld het domeinstelsel. Een domeinstelsel is een in de Vroege Middeleeuwen ontstane wijze van exploitatie van landgoederen (hoven, domeinen) op basis van het tweeledig domein.
Het meest kenmerkende van deze crisis zijn de grootschalige bezuinigingsoperaties die in Nederland plaatsgevonden hebben. Hierbij was o.a. het natuurbeleid een belangrijk doelwit. Zo werden de rijksbufferzones opgeheven, de ecologische hoofdstructuur herijkt en de budgetten voor recreatiegebieden bij steden afgeschaft. Ook hielden de subsidies voor stedelijke vernieuwing en het Investeringsfonds Stedelijke Vernieuwing in 2014 op met bestaan en de investeringen van woningcorporaties vielen weg. Maar ook andere ‘kwetsbare’ groepen zoals cultuur en de zorg kregen harden klappen, wat voor de nodige vragen zorgde. Waar moeten alle investeringen in stad en land in de toekomst vandaan komen? En hoe kunnen we elkaar in de toekomst ontzorgen en een draagvlak creëren?
01 4
Een landgoed of domein werd georganiseerd rond een centraal hof. Daaromheen lagen de boerderijen van de boeren. Elke boer had een stuk ‘eigen’ grond en werkte in ruil voor dat stukje grond voor de domein heer of kerkelijke macht. De boer moest een deel van zijn landbouwproductie afstaan en een deel kon hij voor zichzelf houden. Op deze manier ontstond er ruilhandel; een overeenkomst op basis van diensten en goederen.
01 - Ideologie Domeinstelsel
5
GEMENE GROND Een ander goed voorbeeld en minder gedateerd, zijn gemene gronden. Gemene gronden stonden het hele jaar ter beschikking van een groep gebruiksgerechtigden. Deze hadden het recht er hun vee te laten grazen, turf te steken, brandof constructiehout te verzamelen zolang de overeenkomst geldig was. In ruil daarvoor werd de grond beheerd door de gebruiksgerechtigden of een collectief. Ook hier profiteren twee partijen van elkaars diensten en goederen. Ze ontzorgen en helpen elkaar. Overigens stamt het woord gemeente af van gemene grond, wat voor de verzamelde burgerij staat.
6
Gemene grond
7
01 - Ideologie
KOLLEKTIEF KAAP
HET KOLLEKTIEF Kaap is een hechte groep vrienden dat nu een collectief vormt. Een collectief van 32 leden. Veel van deze leden zijn werkzaam in de creatieve en sociale sector. Zo zijn er o.a. kunstenaars, ontwerpers, lichaamswerkers, koks, biologen en sociale medewerkers onder ons. Een voor een getalenteerde / gedreven mensen met de gave om goede projecten neer te zetten en te gaan voor hun doel. Maar bovenal weten deze mensen hun werk met plezier te brengen en het geheel leuk te maken. Een keer per jaar komen deze vrienden dan ook bij elkaar om hun krachten te bundelden en creĂŤren we onze eigen festival. Zo toverden we een saai stukje bos om tot een prachtige sprookjesachtige plek waar we tot diep in de nacht konden vertoeven. We maakten onze eigen plek.
02 8
02 - Kollektief Kaap ‘Een kaap is een uitstekend kustgedeelte dat invloed heeft op de stromingen in de omringende zee’
9
10
Liset Geerlings artistiek vormgever
Lion van den Brand fotograaf beeldend kunstenaar
Jurian Vermoolen autonoom kunstenaar videoeditor setdresser
Liselot Pluister theatermaker theaterdocente conceptontwikkelaar
Sarah Hamming beeldhouwer meubelmaker gastouder aan huis
Annelien Pabon theatermaker theaterdocente actrice
Marijke van der Linde journalist schrijfster
Frances Rompas creatieve biologe duurzaamheidsadviseur televisiemaker
Tomas Wallenburg meubelmaker
Koen Havik sociaal huisvester financieel directeur
Hannah Davies kapper hairstylist
Lars van Overbeek decorontwerper interieurontwerper
Roosmarijn Hesse art director docente basisonderwijs
Thomas Hamming setdresser art director decorbouw
Shari Klein creatief ondernemer project, marketing & communicatiemanager
Casper van Oort meubelmaker decor- en interieurbouw
Roderick Schouten barista theesommelier ondernemer
Inge van Schipstal stadsociologe onderzoekerster schrijfster
Dirk Pelt psychologisch testontwikkelaar promovendus psychologie
Arlette Beerenfenger artistiek vormgever
Rune Asmussen fysiotherapeut manueel therapeut
Kim Jespersgaard Baake Urban Designer Landschapontwerp
Stijn Knaapen restauranteigenaar chef-kok
Jarrin Boekel biologisch onderzoeker laborant
Micha de Gruiter kok creatief cateraar restaurant teamleider
Lenneke Schellingerhout barista theesommelier ondernemer
Don ten Wolde chef-kok timmerman
Annelies van Dam psycholoog regressietherapeut fysiotherapeut
Else Schenkeveld productontwerper patissier
Lindy van Dorst kinder- en jeugdpsycholoog persoonlijk begeleider autisme projectleider
Joske Coppus pedagogisch medewerker kinderdagverblijf cultureel maatschappelijk werker
02 - Kollektief Kaap
Marro van Schie basisschooldocent persoonlijk begeleider autisme
11
Individuele projecten van de KAAPers
12
Rothonde festival
13
02 - Kollektief Kaap
14
DE DROOM
INTERMEDIAIR
Waarom doen we dit maar één keer per jaar? Waarom kunnen we niet permanent onze eigen plekken maken? Uit deze vragen ontstond de gezamenlijke droom. Samen wonen, leven, werken en creëren. Met goede vrienden op een creatieve en duurzame manier. We willen een plek creëren met ateliers, werkruimtes, een werkplaats en collectieve ruimtes. Een democratische, 21ste eeuw variant van een landgoed moest het worden.
KAAP is als collectief betrokken bij de samenleving. Het moet bovenal een plek worden met publieke en culturele functie waar mensen van buitenaf welkom zijn. Het collectief is als een intermediair en levert een bijdrage aan zijn omgeving waar diverse partijen van kunnen profiteren. Dat is KAAP, dat wordt onze plek.
Onderhoud
Staats Bosbeheer
Publiek programma
Toegankelijk
Stichting Natuurmonumenten
Beheer
Rust
Recreatie
Het Rijk
Stichting Utrechts Landschap
Gemeente Utrechtse Hevuelrug
02 - Kollektief Kaap
Evenementen
Provincie Utrecht
WIN-WIN Het gemiddelde lid van KAAP heeft een goede baan en verdient prima. Maar er is geen kapitaal beschikbaar om grote aankopen te doen. Daarom is het van groot belang dat er een win-win situatie ontstaat in de vorm van overeenkomsten of ruilhandel.
15
Commissies en vergaderingen
16
02 - Kollektief Kaap Bezoek aan duurzame woonprojecten: Aardehuis, Sustainerhomes en het Strohuis
17
ZOEKTOCHT
LOCATIE EISEN KAAP Om de droom van KAAP uit te laten komen, is het belangrijk dat de locatie aansluit bij de wensen en de ideologie van het collectief. De meesten leden van KAAP willen graag in een straal van circa 15 km rondom het centrum van Utrecht wonen omdat het grootste deel van het collectief in die omgeving werkt of zijn sociale netwerk heeft. De bereikbaarheid is belangrijk voor de forenzen in het collectief, maar ook voor bezoekers die in de toekomst naar KAAP moeten komen. Het is hierdoor wenselijk een plek te vinden nabij een (bus)station. Maar langs een snelweg wonen is een absolute nee in verband met de uitstoot van auto’s. Een andere belangrijke eis is ruimte, natuur, een tuin en ander groen. De oostkant van Utrecht, met meer bos en minder nieuwbouw dan de westkant, voldoet aan deze eis. Landgoed Amelisweerd, de Uithof en Driebergen-Rijsenburg tegen de Utrechtse Heuvelrug aan, liggen aan de oostkant van Utrecht. Meerdere KAAP-locaties behoort zeker tot de mogelijkheden en zo kan er een KAAP-netwerk ontstaan.
03 18
03 - Zoektocht Omgeving Utrecht
19
GEMEENTE UTRECHTSE HEUVELRUG Al snel viel ons oog op een verweesde plek aan de Sportlaan in Driebergen-Rijsenburg. Het terrein is een voormalig afvalverwerkingsstation van de gemeente Utrechtse Heuvelrug. Maar dit is niet de enige braakliggende locatie in de omgeving. Op 16 november 2015 werd tijdens een gemeenteraadsvergadering duidelijk dat de gemeente Utrechtse Heuvelrug een grootschalige uitverkoop doet en werden de verschillende scenario’s voor grondexploitatie vrijgegeven. Er gingen 10 locaties in de verkoop, variÍrend van gemeentewerven, gemeentehuizen tot leegstaande locaties. Voor KAAP waren niet alle locaties geschikt, zo bevonden sommige locaties zich langs een snelweg of binnen de bebouwde kom.
20
03 - Zoektocht
Sportlaan, Driebergen-Rijsenburg
Gemeenteraad Scenario grondexploitatie
21
A28
N227 Zeist
Station Driebergen - Zeist
Station Maarn
Arn
hem
Driebergen-Rijsenburg
seb
ove nw e
g
Doorn
ijn
eR
mm
Kro
PROVINCIE UTRECHT
N229
Nederrijn Lek
Kaart gemeente Utrechtse Heuvelrug met locaties
22
Potentiële locatie
Locatie te Koop
03 - Zoektocht
N226
Maarsbergen
A12
GEMEENTE UTRECHTSE HEUVELRUG Veenendaal West
Veenendaal Centrum Leersum Amerongen N233
Elst
(Remmerden)
Rhenen
23
KAAPSE BOSSEN Van de 10 locaties zijn er twee locaties die geschikt lijken voor de plannen van Kaap. De eerste locatie bevindt zich in Doorn, de tweede in Maarsbergen. Hemelsbreed liggen de locaties 17 km van Utrecht en ze zijn beide goed bereikbaar (N225, station Maarn en de A12). De afstand tussen de twee bosrijke plekken is ca. 1 km, waardoor beide locaties wellicht iets voor elkaar kunnen betekenen. Een opvallend detail is dat beide locaties zich in de Kaapse bossen bevinden. Dit kan niet anders dan voorbestemd zijn voor Kaap. Maar wat is er aan de hand dat deze locaties zo lang leeg staan? De gemeente Utrechtse Heuvelrug blijkt vervuilde grond in de verkoop te doen. De mate van vervuiling is per locatie verschillend. Sommige van de locaties zijn licht vervuild, terwijl andere locatie ernstig vervuild zijn. De ernstig vervuilde locaties worden ook wel spoedlocaties genoemd en kunnen gevolgen hebben voor mens, natuur en voor drinkwaterwingebieden.
24
Driebergen-Rijsenburg Bosstraat 1
Reden: ligt langs de A12
Reden: bebouwde kom
Driebergen-Rijsenburg Engweg 2
Doorn Oude Rijkstraatweg 2
Reden: bebouwde kom
Reden: te klein
Doorn Van Bennekomweg 10-16
Leersum Pomplaan 3
Reden: bebouwde kom
Reden: bebouwde kom
Amerongen Hof 7
Amerongen Van de Boschstraat 1
Reden: te klein
Reden: bebouwde kom
03 - Zoektocht
Driebergen-RIjsenburg Sportlaan 67
Niet geschikte locaties: scenario grondexploitatie
25
A28
N227 Zeist
Station Driebergen - Zeist
Maarn
Arn
hem
Driebergen-Rijsenburg
seb
ove nw e
g
Doorn
ijn
eR
mm
Kro
PROVINCIE UTRECHT
N229
Nederrijn Lek
Kaart gemeente Utrechtse Heuvelrug met vervuilde locaties
26
8
Potentiele locatie Vervuilde locatie Spoed locatie
Locatie te Koop
N226
Locatie te Koop / vervuild
03 - Zoektocht
Locatie te Koop / spoed
Maarsbergen
A12
GEMEENTE UTRECHTSE HEUVELRUG Veenendaal West
Veenendaal Centrum Leersum Amerongen N233
Elst
(Remmerden)
Rhenen
27
Doorn Leersumsestraatweg 9
Oppervlakte terrein: Ondergrond: Huidige status: Reden leegstand: Toekomst plannen:
1,2 ha Betonklinkers Anti-kraak Licht vervuilde grond Woningbouw
Maarsbergen Sandenburgerlaan 1
Oppervlakte terrein: Ondergrond: Huidige status: Reden leegstand: Toekomst plannen:
28
8 ha Gras Wordt niet gebruikt, omheind terrein Extreem vervuilde grond Recreatie / natuur
03 - Zoektocht
Een verweesde plek aan de Leersumsestraatweg
Over de top van de heuvelrug ligt een leegstaande locatie aan de Sandenburgerlaan
29
DE CRUX
WET BODEMBESCHERMING De Wet bodembescherming bestaat uit een tweetal regelingen: 1. Een regeling voor de bescherming van de bodem, met daarin opgenomen de plicht voor veroorzakers alles wat zij toegevoegd hebben aan verontreiniging te verwijderen; 2. Een regeling voor de aanpak van overige bodemverontreiniging op land. De gemeente Utrechtse Heuvelrug heeft een aantal vervuilde werven in bezit. Saneren van grond is een kostbare opgave. Daarom wacht de gemeente Utrechtse Heuvelrug op een investeerder, iemand die de grond koopt en ook de kosten van de sanering op zich neemt.
04 30
!
!
04 - de Crux
!
!
? ?
31
KOSTEN SANEREN
FYTOREMEDIATIE
Voordat er begonnen kan worden met saneren is het belangrijk om te weten wat voor een vervuiling er in de bodem zit. Zo zijn er oliën, zware metalen, aromatische koolwaterstoffen (BTEX) en polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK). Deze verschillende typen vervuiling vragen elk om een andere aanpak en een andere manier van reinigen. Zo zijn oliën en aromaten (immobilisatie of natte reiniging) gemakkelijker te verwijderen dan zware metalen (thermische reiniging). Hoe moeilijker de vervuiling te reinigen is, hoe duurder het wordt. Er zit dus helaas een kostenplaatje aan verbonden.
Maar saneren kan ook op een goedkopere en duurzamere manier. Namelijk met planten. Deze methode heet Fytoremediatie (Phyto = plant, remedium = balans herstellen). Een aantal plantensoorten is in staat om bodem en water te reinigen door vervuilende stoffen om te zetten in onschadelijke stoffen (fytodegradatie) of door deze op te nemen en vast te leggen (fytoaccumulatie, fytostabilisatie). Het enige nadeel van deze reinigingsmethode is dat het tijd kost. Het duurt 10 jaar voordat de grond schoon is, daarnaast moeten de planten beheerd worden. Ook het beheren is een kostbare opgave en tijd is geld. Waarom kan Kaap deze locaties dan niet saneren en combineren met wonen en de bijbehorende functies? Op deze manier kan er een ruilhandel ontstaan. Kaap saneert de grond en gaat na 10 jaar weer weg als deze schoon is. Er wordt dan een invulling voor de plek gegeven en de grond is na vertrek meer waard.
€
€
€ €
€ €
32
€
€
Euro x 1000 1 ja
0 jaar
600
ar
2
a ja r
8 jaar
ar ja 5 6 jaar
7
Thermische reiniging
Natte reiniging
Immobilisatie
100
Fytoremediatie
200
Biologische reiniging
300
ja ar
Tijd reiniging proces
400
4 jaar
Kosten saneren 10.000 m³ (1 m diep)
ja ar
10
500
Voorbeeld kosten: Thermische reiniging 10.000 m³ x € 60,- p. m³ (Thermische reiniging) = 10.000 m³ x € 10,- p. m³ (Afgraven, laden en opslaan) = 10.000 m³ x € 5,- p. m³ (Toeslag bij verontreiniging) = 10.000 m³ x € 10,- p. m³ (Voorbehandeling verwijderde grond) =
Voorbeeld kosten: Fytoremediatie € 600.000,€ 100.000,€ 50.000,€ 100.000,-
10.000 m³ x € 10,- p. m³ (Plants) = 10.000 m³ x € 5,- p. m³ (Excavation soil, and harvesting plants) =
€ 100.000,€ 50.000,€ 150.000,-
Voorbeeld kosten: Thermische reiniging (zware10metalen) € 850.000,JAAR WACHTEN WINST:
€ 700.000,-
1 persoon x 40 uur x 48 weken x € 30,- per uur x 10 jaar = 10.000 m³ x € 60,- p. m³ (thermische reiniging) =(Beheer: € 600.000,10.000 m³ x € 10,- p. m³ (afgraven, laden en opslaan) = € 100.000,10.000 m³ x € 5,- p. m³ (toeslag bij verontreiniging) = € 50.000,10.000 m³ x € 10,- p. m³ (voorbehandeling verwijderde grond) = € 100.000,-
Totaal
04 - de Crux
0
€ 576.000,-)
€ 850.000,-
Voorbeeld kosten: Fytoremediatie (zware metalen) 10.000 m³ x € 10,- p. m³ (planten) = 10.000 m³ x € 5,- p. m³ (afgraven grond en planten oogsten) =
€ 100.000,€ 50.000,-
Totaal € 150.000,10 JAAR WACHTEN WINST =
€ 700.000,-
(Beheer: 1 pers. x 40 uur x 48 weken x € 30,- per uur x 10 jaar =
€ 576.000,-)
33
Fytoaccumulatie
Fytodegradatie
34
04 - de Crux
Fytoextratie
Fytostabilisatie
35
Sandenburgerlaan
LOCATIE A
10m
12m 14m 16m 18m
22m
A 28m
32m
N
36m
Sandenburgerlaan
40m
48m
LOCATIE A: VOORMALIGE VUILSTORT MAARSBERGEN
Gasleiding Waterleiding Elektrische kabels
10
B = Bron Gas / Water
Locatienaam Stortlocatie Maarsbergen Status Zogenaamde voor-leemtewet stortlocatie Huidige eigenaar Gemeente Utrechtse Heuvelrug Voormalig eigenaar OLVM Locatie adres Nabij Sandenburgerlaan te Maarn Kadastrale gegevens AGemeente Maarn, sectie B, nummers 575 en 576 Eigenaar grond Gemeente Utrechtse Heuvelrug Exploitant OLVM (openbaar lichaam vuilstort Maarsbergen) Terreinoppervlakte 8 ha Coördinaten (x,y) 154.880, 450.410 Datum exploitatie 1968 Exploitatieperioden 1968 — 1979 1987 — 1993 (heropening) 1994 Sluiting Bovenafdichting Op de stortlocatie is een deklaag van grond aanwezig. Er is geen sprake van folie en/of minerale afdichtende lagen in de bovenafdichtingsconstructie. Onderafdichting Onder de stortlocatie is geen bodembeschermende voorziening aangebracht. De stortzool ligt wel boven de grondwaterspiegel. Huidig terreingebruik Open terrein. Karakter: braakliggend/natuur Wet Bodembescherming Locatie is ernstig vervuild en moet zo spoedig mogelijk gesaneerd worden B
12
G = Gaswinningsput proefstelling
K = Elektrische kast t.b.v. bronnen O = Ontwateringsput
B
10
09
A = Trafo
0
B = Aggregaat
C = Gasstation D = Gemaal
ap
B
2
B1
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
+36 n.a.p. +22 n.a.p. +26 n.a.p. +23 n.a.p.
B2
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
+32 n.a.p. +24 n.a.p. +28 n.a.p. +23 n.a.p.
B3
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
+37 n.a.p. +20 n.a.p. +23 n.a.p. +18 n.a.p.
B4
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
+33 n.a.p. +17 n.a.p. +23 n.a.p. +16 n.a.p.
B5
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
+31 n.a.p. +24 n.a.p. +24 n.a.p. +23 n.a.p.
B6
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
+38 n.a.p. +22 n.a.p. +23 n.a.p. +20 n.a.p.
B7
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
+34 n.a.p. +20 n.a.p. +22 n.a.p. +09 n.a.p.
B8
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
+31 n.a.p. +24 n.a.p. +24 n.a.p. +19 n.a.p.
B9
Hoogte peilbuis
+43 n.a.p.
K
5
B
7
B
9
0n
+2
5
07
B
B
11
8
07
+3
p na
06
K
4
B
4
B
6
04
5
+1
p na
ap
0n
ap
1 04
3
K
B
1
03
0n
+2
3
ap
5n
+1
B
B
2
+1
p
a 0n
B A
36
C
D
K
1
02
K
2
+3
12m 14m 16m 18m
22m
Gasleiding Waterleiding
A
Elektrische kabels
10
B = Bron Gas / Water
B
12
G = Gaswinningsput proefstelling K = Elektrische kast t.b.v. bronnen
28m
O = Ontwateringsput
B
10
09
A = Trafo B = Aggregaat
ap
0n
C = Gasstation D = Gemaal
B
11
8
07
+3
B
A
32m
ap
2
K 5
B
7
B
5 B
9
07
0n
+2
ap
B1
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
B2
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
B3
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
B4
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
B5
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
B6
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
B7
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
B8
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
B9
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
36m
n 15
+
06
K 4
B
4
B
6
04
40m
ap
0n
1 04
B
2
+1
3
ap
K 3
B
5n
+1
48m ap
B
1
03
0n
+2 ap
04 - de Crux
A
B
C
D
K
1
02
K 2
0n
+3
Dwarsdoorsnede vuilstort
B10
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
B11
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
B12
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
Gasleiding Waterleiding Elektrische kabels
10
B = Bron Gas / Water
B
12
G = Gaswinningsput proefstelling K = Elektrische kast t.b.v. bronnen
ZANDWINPUT
O = Ontwateringsput
09
A = Trafo B = Aggregaat
B
10
De voormalige stortlocatie Maarsbergenp is na 30 gelegen op de Utrechtse Heuvelrug +aan de Sandenburgerlaan te Maarn. De stortlocatie is aangelegd in een voormalige zandwinput.
De stortlocatie is vanaf 1968 geëxploiteerd door Openbaar Lichaam Vuilstort Maarsbergen (OLVM). p na Het OLVM +betreft een gemeenschappelijke 20 organisatie ten behoeve van de vuilstortlocatie Maarsbergen. OLVM heeft in twee perioden afval gestort op de locatie, te weten: periode één van ap 5n +1 1968 tot 1979 en periode twee van 1987 tot 1993.
B
11
D = Gemaal
04
B1
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
+36 +22 +26 +23
n.a.p. n.a.p. n.a.p. n.a.p.
B2
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
+32 +24 +28 +23
n.a.p. n.a.p. n.a.p. n.a.p.
B3
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis Waterstand Onderkant stort
+37 +20 +23 +18
n.a.p. n.a.p. n.a.p. n.a.p.
Hoogte peilbuis Onderkant peilbuis
+33 n.a.p. +17 n.a.p.
K
3
1 04
K
4
K
5
B
B 6
7
B
2
9
A
C = Gasstation
B4
37
SITUATIE 2011 Achtergrond Als gevolg van de uitgevoerde stortactiviteiten op de locatie is grondwaterverontreiniging nu aanwezig op 60 tot 130 meter diepte. De provincie Utrecht is verantwoordelijk voor het uitvoeren van de nazorgtaken op de locatie Maarsbergen. De uitvoering van de nazorg vindt plaats op basis van een nazorgovereenkomst tussen de provincie Utrecht, het openbaar lichaam vuilstortlocatie Maarsbergen (OLVM) en de betrokken gemeente Utrechtse Heuvelrug. Regionale geohydrologie Ter plaatse van de Utrechtse Heuvelrug is geen sprake van het voorkomen van aaneengesloten scheidende lagen die van invloed zijn op de regionale grondwaterstromingsrichting. Dit houdt in dat op regionale schaal geen grote afwijkingen in de stromingsrichting te verwachten zijn. Eventueel aanwezige (scheefgestelde) kleilagen hebben hooguit een lokaal effect op de stromingsrichting, op regionale schaal zijn deze effecten waarschijnlijk verwaarloosbaar.
PER PER
Tetrachlooretheen Werd gebruikt om chemische branden te blussen Tetrachlooretheen
Gebruikt om chemische branden te blussen
TRI TRI
CIS
Trichlooretheen Carcinogeen voor de mens
Trichlooretheen Carcinogeen voor de mens
CIS
1,2-dichlooretheen 1,2-dichlooretheen Schade aan de lever, de bloedsomloop hetlever, centraal Schadeende dezenuwstelsel bloedsomloop
en het centraal zenuwstelsel. VC
Vinyl chloride VC Vinylchloride
Carcinogeen voor de mens
Carcinogeen voor de mens
38
Situatie 2011 In de stortplaats bevinden zich bepaalde vervuilde stoffen: zware metalen en verscheidene aromaten. De metalen verplaatsen zich niet, maar de aromaten (of wel de chloorkoolwaterstof (CKW)) zakt via het regenwater in de bodem. Chloorkoolwaterstof is een zwaar kankerverwekkende stof. De stof breekt met behulp van zuurstof en UV-straling uit zonlicht af. Maar hoe verder de stof de grond in zakt, hoe minder zuurstof (zonlicht is er sowieso niet) het water bevat des te slechter de stof afbreekt. Momenteel verplaatst de stof zich via het kwel met de regionale geohydrologische stroming. Een grote pluim van afval tot ca. 120 meter diepte is ontstaan.
CHLOORKOOLWATERSTOF Chloorkoolwaterstof muteert zich in een andere stofeenheid doormiddel van afbraak. Er zijn vier fases is dit afbraakproces. Zie hieronder de processen.
CI
CI C
C
CI
CI
CI
CI
CI
H
H
CI C
CI
C H CI
Âľg/l ckw
500
Gelderse Vallei
400
200
250m
500m
1000m
300
N1
P1 P2 N3 B4 P3
100
A
B1 B2
N2
50
P4 10
04 - de Crux
Situatie 2011
2003
2011
Âľg/l ckw
Neerslag
35 m
57,5 m
A
500
400 +10 nap onderkant stort +5 nap grondwaterstand 0 nap
P4
300
45 m
1000m
Deklaag zand 0,6 m
200 Monitorings peilbuis
Stuwwal complex
2053
2033
100
Pluim CKW
-60 nap
50
Formatie van Peize
P4 10
entie zone & threat Formatie van Maassluis
Anaerobe afbraak
Verwachtingspatroon afbraak Chloorkoolwaterstof in jaren. Verwacht wordt dat de stof in 2053 bijna afgebroken is en verwaarloosd kan worden. Dit afbraakproces vindt alleen plaats als er genoeg zuurstof in het water aanwezig is. Regionale Geohydrologische stroming
39
Formatie van Drenthe ..bestaat uit glaciale en periglaciale (afzettingen van gletsjers of afzettingen die in de onmiddellijke nabijheid van de gletsjers werden gevormd). Tijdens de voorlaatste ijstijd (het Saalien) bedekten deze gletsjers het noorden van Nederland. De formatie bestaat voornamelijk uit zand, klei en leem. Formatie van Maassluis ..bestaat uit ondiep-mariene zanden en kleien uit het Vroeg-Pleistoceen.
35 m
12,5 m
Interventie zone Pump & threat
7,5 m
Formatie van Drenthe
Doorn
Regionale Geohydrologis stroming
Formatie van Waalre
40
Neerslag
35 m
57,5 m
A Deklaag zand 0,6 m +10 nap onderkant stort +5 nap grondwaterstand 0 nap
P4 45 m
Monitorings peilbuis
Stuwwal complex
Pluim CKW
-60 nap
Formatie van Maassluis
Anaerobe afbraak
04 - de Crux
Formatie van Peize
sche
Formatie van Peize ..bestaat uit fluviatiel zand uit het Vroeg-Pleistoceen. De formatie vormt een tot 200 meter dik pakket. Op plekken waar tijdens het Laat Pleistoceen door gletsjers stuwwallen zijn opgeworpen komt de formatie soms aan het oppervlak als “Preglaciaal zand en grind�. Formatie van Waalre ..bestaat uit fluviatiele zanden en kleien uit het Reuverien (vanaf 3,6 miljoen jaar geleden, LaatPlioceen) tot het Menapien (Vroeg Pleistoceen, tot 1 miljoen jaar geleden).
41
SITUATIE 2100
BODEMCONVENANT 2016-2020
Als het chloorkoolwaterstof niet afbreekt kunnen er catastrofale taferelen plaatsvinden. De stof voert dan met het kwel mee tot aan de aaneengesloten scheidende lagen (formatie van Waalre en Maassluis) waarna het weer boven komt bij Doorn. Maar niet alleen Doorn zal dan verontreinigd worden. Ook waterwingebieden worden aangetast en zullen verplaatst moeten worden. Het saneren van deze pluim vervuiling duurt zeker 50 jaar en de kosten hiervan zijn niet te voorzien.
In het Bodemconvenant 2016-2020 staat dat alle spoedlocaties in Nederland tussen 2016 en 2020 gereinigd of beheerst moeten worden. Het Rijk heeft deze verantwoordelijkheid naar de provincies en gemeenten verschoven en 610 miljoen euro beschikbaar gemaakt om deze klus te klaren. Naast het saneren heeft het Rijk er een aantal doelstellingen aan gekoppeld:
Saneren 1 m3 water = €2,Kuub per jaar = 1.250.000 m3 1.250.000 m³ x € 2,- = € 2.500.000 x 50 jaar = € 125.000.000,-
‘‘Een verdere ontwikkeling naar een duurzaam en efficiënt beheer en gebruik van de bodem en ondergrond. De kansen die er zijn om een bijdrage te leveren aan het realiseren van maatschappelijke doelen als energievoorziening, drink watervoorziening, grondwaterreserves, landbouw, cultuurhistorie, natuur en klimaatmitigatie en -adaptatie, dienen zo optimaal mogelijk benut te worden. De provincies en gemeenten betrekken bij het opstellen of actualiseren van hun ruimtelijke plannen zoveel mogelijk de ondergrond en beschouwen de boven- en ondergrond als één geheel.’’ Dat betekent dat het een verplichting voor de provincie Utrecht en de gemeente Utrechtse Heuvelrug is om de vervuiling van locatie A aan te pakken. Bovendien heeft de provincie Utrecht een begroting gemaakt voor de aanpak voor spoedlocaties.
42
04 - de Crux
Begroting Bodemconvenant Provincie Utrecht 2016 - 2020 I. Aanpak spoedlocaties € 5.250.000,II. Gebiedsgericht grondwaterbeheer € 1.715.000,III. Diffuse verontreiniging € 420.000,IV. Voormalige stortplaatsen € 900.000,V. Subsidie bodemsanering € 3.250.000,VI. Omgevingswet € 200.000,VII. Informatiebeheer € 630.000,VIII. Nazorg € 225.000,IX. Nieuwe bedreigingen € 310.000,X. Ondergrond € 260.000,XI. Waterbodems € 30.000,XII. Monitoring programma € 525.000,- + Totaal € 13.715.000,
43
2000m
Grondwaterberschermingsgebied Doorn
Doorn
Regionale Geohydrologische stroming
Kromme Rijn
44 Rampscenario 2100
km
15 m nap
25 m nap
250m
500m
1000m
35 m nap
P1 P2 N3 B4 P3
N1
A
B1 B2
km
N2
57,5 m nap
P4
100 Jaar Aandachtsgebied 45 m nap
04 - de Crux
35 m nap
B 25 m nap
10 m
Grondwaterberschermingsgebied Leersum
45
CIVIELTECHNISCHE FYTOREMEDIATIE Civieltechnische fytoremediatie is bedoeld om vervuiling op grote diepte te bereiken en dit omhoog te halen naar de boom. Je helpt de boom als het ware een handje. Dit kan doormiddel van capillaire werking, maar het water kan ook omhoog gepompt worden. Hiervoor is dan een pompsysteem nodig. Bij civieltechnische fytoremediatie gaat het om saneren van vervuild water met aromaten (of wel chloorkoolwaterstof). Het water gaat via een peilbuis omhoog en belandt in een afgesloten bak. Deze bak houdt het water vast, zodat het niet kan ontsnappen, waarna het door de boom opgenomen kan worden. Het afbraakproces begint al bij de rhizosphere (wortelzone) van de boom (afzetten van bacteriĂŤn) en wordt uiteindelijk helemaal afgebroken in de bladeren door UV-straling uit zonlicht.
46
Voordelen van civieltechnische fytoremediatie 1. Geeft toegang tot vervuild grondwater op ca. 40m diepte t.o.v. het maaiveld 2. Maakt het mogelijk om de vervuiling hydrologisch te beheersen 3. Gericht aanpak op vervuiling 4. Minder onderhoud als traditioneel 5. Duurzaam 6. Mileuvriendelijk Nadelen van civieltechnische fytoremediatie 1. Vrij duur 2. Het neemt veel ruimte in beslag 3. Er zijn veel bomen nodig om totale sanering te realiseren 4. Wateropname bomen varieert met dag / nacht en de seizoenen. 5. Het systeem heeft tijd nodig voordat het optimaal functioneerd 6. De grondwaterstand moet hoog zijn (indien zonder pompsysteem) 7. Er zijn machines nodig voor de aanleg
Afbraak in rhizosfeer In de directe omgeving van de wortel is een verhoogde biologische activiteit aanwezig. Dit helpt bij de afbraak van Chloorkoolwaterstof.
Afbraak in bladeren Afbraak van chloorkoolwaterstof in de bladeren door UV zonlicht en verdamping: fytoextratie.
Voedingsbuis Voedingsbuis
Filter Filter vuil Tegen Tegen zandzand enenvuil Grondwaterpeil
Featisch vlak Grondwaterpeil Featisch vlak
Afbraak bladeren Afbraak inin rhizosfeer In de directe van de Afbraak vanomgeving chloorkoolwaterstof in de wortel is een verhoogde biologische bladeren door UV zonlicht activiteit aanwezig. Dit helpt bij de en verdamping: afbraak van Chloorkoolwaterstof. fytoextratie.
Boomput Boomput Boomput wordt in de grond Boomput in de met grond uitgegraven uitgegraven wordt en omhuld of een laag bentoniet enworteldoek omhuld met worteldoek of een laag bentoniet
04 - de Crux
Transport water Capillaire werking: Het grondwater stijgt onder Transport water werking: Het grondwater druk Capillaire van zwaartekracht in stijgt onder druk van zwaartekracht de peilbuis of wordt omhoog in de peilbuis of wordt omhoog gepompt gepompt
Afmetingen Afmetingen variabelvariabel
Beluchtingspijp Beluchtingspijp
Verontreinigd grondwater Verontreinigd grondwater
Bentoniet bak Bentoniet bak Bentoniet Bentoniet is is eeneen soort soort natrium-natrium-kleisoort en voorkomt waterinfiltreerd of dat enkleisoort voorkomt dat dat water infiltreerd of dat het weg loopt het weg loopt
Peilbuis Peilbuis Het rietje zorgt voor de opname Het rietje zorgt voor devan opname van het vervuilde water. Dit kan het vervuilde water. Dit kan doormiddel van capillaire werking of mechanisch met een werking of doormiddel van capillaire pompsysteem. mechanisch met een pompsysteem.
Filter Filter Tegen zand en vuil Tegen zand en vuil Verontreinigd grondwater Verontreinig grondwater met chloorkoolwaterstof • • • •
Tetrachlooretheen Trichlooretheen 1,2-dichlooretheen Vinyl chloride
Verontreinigd grondwater Verontreinig grondwater met chloorkoolwaterstof • • • •
Tetrachlooretheen Trichlooretheen 1,2-dichlooretheen Vinyl chloride
47
LOCATIE B: VOORMALIG TRANSPORT BEDRIJF Aan de N225 (of wel Leersumsestraatweg) ligt een verweesde plek aan de flank van de Utrechtse Heuvelrug. Tot 10 jaar geleden huisvestte hier een transportbedrijf. In die periode zijn er minerale oliĂŤn gelekt en deze bevinden zich nu in de toplaag van de grond. Daarnaast zaten er HBO-tanks in de grond, deze hebben een grote hoeveelheid metaal afgegeven wat zich nu ook in de grond bevindt. Ook is er vervuiling veroorzaakt door werkzaamheden aan vrachtwagens en dergelijke. Belangrijk is dat de toplaag tot -1m t.o.v. het maaiveld gesaneerd wordt, zodat het weer in gebruik genomen kan worden voor doeleinden zoals wonen of natuur.
48
Maarsberg
Oude fundering 1,2 ha
PrivĂŠ
Woonhuis
PrivĂŠ
04 - de Crux
Oude fundering
110 m
Sandenburgerlaan
Groene entree SNM
seweg
170 m
Leerumsestraatweg / N225 Remise
49
Het terrein van Locatie B met de oude funderingen
50
04 - de Crux Boven: de Leersumsestraatweg / N225. Er wordt hier hard gereden! Onder: de oude Remise aan de overkant van de straat met een open plek
51
TRADITIONELE FYTOREMEDIATIE Een hyperaccumulator is een plant die kan groeien in grond met zeer hoge concentraties metalen, oliĂŤn en aromaten. Deze vervuilingstypes worden door de wortels geabsorbeerd en in het weefsel van de plant opgeslagen. De concentratie vervuiling is giftig voor nauw verwante soorten die niet geschikt zijn om te kunnen groeien op vervuilde gronden. In vergelijking met niethyperaccumulerende soorten trekken de hyperaccumulator wortels het metaal met een hogere snelheid uit de grond en verplaatsen deze sneller naar hun scheuten om de grote hoeveelheden vervuiling vervolgens op te slaan in bladeren en wortels. Het vermogen om toxische materiaal te accumuleren, in vergelijking met gerelateerde soorten, is te wijten aan differentiĂŤle gen uitdrukking en regulering van dezelfde genen in beide planten. Het is belangrijk dat de planten na verloop van tijd worden verbrand of verwijderd. De vervuiling blijft namelijk in het weefsel zitten en komt terug in de grond als de bladeren van de plant vallen in de winter.
Voordelen van traditionele fytoremediatie 1. 2. 3. 4.
Goedkoop Duurzaam Mileuvriendelijk Gemakkelijk te onderhouden
Nadelen van traditionele fytoremediatie 1. Alleen mogelijk bij ondiepe bodem en grondwater vervuiling 2. Planten moeten beheerd, bemest en verzorgd worden 3. Beplanting heeft een hoge dichtheid nodig voor effect 4. Het duurt lang voordat de grond volledig schoon is
Hyperaccumulators Festuca Rubra Roodzwenkgras Accumuleert: Chroom en zink
Arabidopsis thaliana Zandraket Accumuleert: Cadmium
Betula Populifolia Grijze berk Accumuleert: Lood en nikkel
Sinapis Arvensis Herik Accumuleert: Cadmium, lood en zink
Helianthus Annuus Zonnebloem Accumuleert: Nikkel, chroom
Epilobium Parviflorum Viltige basterdwederik Accumuleert: Zink en kobalt
Medicago Sativa Luzerne Accumuleert: Chroom en barium
Lupinus Polyphyllus Vaste lupine Absorbs: Nickel and Oil
Pseudoacacia Robinia Accumuleert: Chroom en zink
Populus Nigra Zwarte populier Accumuleert: Nikkel, arseen en koper
Salix Sepulcralis Gele treurwilg Accumuleert: Lood en arseen
Typha Latifolia Grote lisdodde Accumuleert: Olie en aromaten
Agrostis Castellana Moerasstruisgras Accumuleert: Arseen
Brassica Nigra Zwarte mosterd Accumuleert: Nikkel en chroom
Alyssum Cuneifolium Schildzaad Accumuleert: Nikkel
Brassica Napus Koolzaad Accumuleert: Kwik, barium
52
Solidago Biocolor Canadese guldenroede Accumuleert: Chroom en kwik Aurinia Saxatilis Rotsschildzaad Accumuleert: Koper, nikkel en kobalt
Medicago Sativa
Pseudo acacia
Typha latifolia
Aurinia saxatilis
Betula populifolia
Populus Nigra
Alyssum Cuneifolium
Sinapis arvensis
Brassica napus
Festuca rubra
Arabidopsis thaliana
Epilobium parviflorum
Lupinus polyphyllus
Salix sepulcralis
Solidago biocolor
Agrostis Canina
Brassica Nigra
04 - de Crux
Helianthus annuus
53
VERVUILINGSTYPES Zware metalen Een zwaar metaal is een lid van een groep metalen met hoge atoommassa, en met name worden hiervan de leden met een grote giftigheid bedoeld. Bekende toxische zware metalen zijn onder andere: Nikkel (Ni) Overgangsmetaal Effect: In kleine hoeveelheden nuttig voor bepaalde lichaamsfuncties, maar teveel nikkel in het lichaam zorgt voor vergiftiging. Asreen (As) MetalloĂŻden Effect: Langdurige blootstelling aan arsenicum kan leiden tot blaas, long, huid, neus, lever en prostaatkanker.
Barium (Ba) Aardalkalimetaal Effect: Bariumcarbonaat wordt gebruikt als vergif tegen ratten. Kwik (Hg) Overgangsmetaal Effect: Kwik: een kankerverwekkende stof met een verwoestende werking op het lichaam. Cadmiun (Cd) Overgangsmetaal Cadmium veroorzakt kanker in de nieren, longen en beschadigd de boten. Kobalt (Co) Overgangsmetaal Effect: Kobalt trekt het giftige arseen aan.
Olie (C14-C27) Veroorzaakt irritatie op de huid en is slecht voor de gezondheid.
Aromaten Koolwaterstoffen met een onverzadigde ringvormige structuur. Deze verbindingen hebben een lage VI en zijn niet erg oxidatiestabiel. Sommige aromaten kunnen kankerverwekkend zijn. Polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK) Polycyclische aromatische koolwaterstoffen of polycyclische aromaten, zijn organische verbindingen die bestaan uit gekoppelde aromatische ringen (bijvoorbeeld benzeenringen) maar geen heteroatomen of functionele groepen bevatten. Het zijn dus polycyclische verbindingen. Deze stof is kankerverwekkend. Benzene, Toluene, Ethylbenzene, Xylene (BTEX) BTEX is een acroniem dat verwijst naar een kleine groep aromatische koolwaterstoffen, met name benzeen, tolueen, ethylbenzeen en xyleen. Het zijn allen vluchtige organische verbindingen die van belang zijn in de petrochemie. Ze worden gewonnen uit aardolie en worden gebruikt als oplosmiddel. Tolueen, ethylbenzeen en xyleen zijn schadelijk voor de gezondheid en kunnen effecten hebben op het centraal zenuwstelsel.
54
Koper (Cu) Overgangsmetaal Het metaal is vlambaar, zeer giftig en daarom schadelijk voor de gezondheid. Lood (Pb) Hoofdgroepmetaal Lood verzoorzaakt serieuze gezondheidsproblemen zoals hersenschade, duizeligheid en hoge bloeddruk. Chroom (Cr) Overgangsmetaal Chroom is erg kankerverwekkend.
giftig
en
Zink (Zn) Overgangsmetaal In kleine hoeveelheden van groot belang, maar bij grote hoeveelheden kan het long oedeem verzoorzaken.
Zware metalen 63.546
Cu Koper
27
58.9332
Co
24
Cr
Chroom
56
112.411
Cd
Cadmium
137.327
Ba
Kobalt
48
51.9961
Barium
28
58.6934
Ni
80
200.59
Hg Kwik
33
74.92159
As Arseen
82
207.2
Pb Lood
30
65.39
Zn Zink
04 - de Crux
29
Nikkel
Aromaten
BTEX
PAH
Oliën
Oil
C14-C27
55
OPGAVE
OPGAVE De opgave omvat het realiseren van de woonwensen en ambities van KAAP, en de noodzaak om de vervuiling van die twee locaties aan te pakken. In dit project gaat KAAP de sanering van locatie A beheren en Locatie B saneren en beheren. Daarnaast is er ook een architectonische opgave: het ontwerpen van een eigentijds landgoed, dat het wat sleetse gebied van dat deel van de Utrechtse Heuvelrug weer kwaliteit geeft.
A
05 56
Sanering beheren
Programma: Collectieve Keuken Collectieve Huiskamer Altelier / Studio Werkplaats Zaal / Oefenruimte Opslag Horeca Kas / Tuin
05 - Opgave
B
Saneren en beheren
Landgoed Kaap
57
ANALYSE
UTRECHTSE HEUVELRUG
STICHTSE LUSTWARANDE
De Utrechtse Heuvelrug is zo’n 150.000 jaar geleden ontstaan in de voorlaatste ijstijd, het Saalien. Vóór die tijd stroomden Rijn en Maas verder naar het noorden dan tegenwoordig, ongeveer op de plek waar nu de Gelderse Vallei ligt. Voorafgaand aan de ijsbedekking hadden deze rivieren daar dikke lagen zand en grind afgezet. Toen in het Saalien het ijs tot dit deel van Nederland oprukte werden deze rivierafzettingen opgestuwd tot hoge stuwwallen, zoals de Utrechtse Heuvelrug.
De Stichtse Lustwarande is een lange reeks van meer dan honderd buitenplaatsen en landgoederen langs de zuidwestelijke rand van de Utrechtse Heuvelrug. Deze reeks strekt zich uit van De Bilt tot Rhenen.
Aan de rand van het ijs zocht smeltwater zijn weg door zwakke plekken in de stuwwal en er ontstonden ijssmeltwaterdalen. Een fraai voorbeeld is de Darthuizerpoort bij Leersum, waar de weg van Leersum naar Maarsbergen is aangelegd (N226). Het sediment dat door deze smeltwaterstromen geërodeerd werd, werd in grote zandvlakten aan de westrand van de Utrechtse Heuvelrug afgezet. Dit verklaart waarom de helling aan deze kant veel flauwer is dan aan de oostkant. Op deze sandr zijn ook zwerfkeien te vinden die mee gespoeld zijn met het smeltwater uit de ijskap.
06 58
Aan het einde van de 18e eeuw hebben vele rijke Hollanders zich hier gevestigd en prachtige buitenplaatsen aangelegd waar ze een paar maanden per jaar konden verblijven. In die tijd was de grond nog voor betrekkelijk weinig geld te koop. De meeste van deze buitenplaatsen liggen langs de huidige N225. Tegenwoordig zijn veel van deze buitenplaatsen in handen van bedrijven die er een kantoor gevestigd hebben. Ook is een aantal buitenplaatsen in verval geraakt of zelfs gesloopt. De onderhoudskosten zijn hoog, wat voor veel particulieren niet is op te brengen.
59
06 - Analyse
STAKEHOLDERS Rond Locatie A en B zijn een aantal belangrijke stakeholders. Sommige kunnen belang hebben het reinigen van de vervuiling (water) van Locatie A (provincie Utrecht, Vitens, Stichting Rijnlanden) en andere bij Locatie B (gemeente). Tussen Locatie A en B bevinden zich drie belangrijke stakeholders die invloed op de toekomstige plannen kunnen hebben. Zuidelijk aan het flank van de Heuvelrug ligt Villa Hoog Zand en meer noordelijk liggen Landgoed De Ruiterberg en grootgrondbezitter Natuurmonumenten.
60
Stichting Natuur Monumenten Utrechts Landschap Vitens Hoogheemraadschap De Stichtse RÄłnlanden Locatie A: Provincie Utrecht Locatie B: Gemeente Utrechtse Heuvelrug Landgoed Ruiterberg (privĂŠ) Landgoed Ruiterberg (publiek / beheer SNM) Villa Hoog Zand
B
06 - Analyse
A
61
STICHTING NATUURMONUMENTEN Natuurmonumenten beheert een deel van Landgoed De Ruiterberg en krijgt in ruil daarvoor extra grond en het jachthuis dat de boswachters als kantoor gebruiken. Zuidelijk bevinden zich twee groene entrees die bedoeld zijn voor dagrecreanten die het Kaapse Bos willen bezoeken. Natuurmonumenten heeft ook een aantal plannen voor het gebied, waaronder het met elkaar verbinden van open plekken. Dit doen ze zodat bepaalde bijzondere vlindersoorten (en andere insecten) die het moeilijk hebben een groter leefgebied krijgen. Een strook met bomen is al gerooid. Als het kappen van bomen niet op de juiste plekken plaatsvindt kan dit ten koste van de structuren van Landgoed De Ruiterberg gaan.
62
Inventarisatie gebied Go
ud
A
Voormalige Stortplaats Maarsbergen
B
Locatie Leersumsestraat
R
Landgoed Ruiterberg
Z
Villa Hoog Zand
D
Doornse Gat
G
Groene Entree
en
La
an
tje
A 32m
36m
40m
48m
Uitkijk Toren Kaapse Bossen
53m + nap
R
Recreatie gebied Thee Koepel
Kaapse Bossen
Interessant
Z
Landgoed of restant
Grafheuvels Stichting Natuurmonumenten Gebied en eigendom Doorn
G
Villa Vredehoeve
B Asielzoekerscentrum De Hoogstraat
Kaap Doorn Conferentiecentrum
D
Bos restaurant Sandenburg
Vakantiepark Bonte Vlucht
06 - Analyse
Lee rsu m
Bostypen
Lariks
Eik en Berk
Met ondergroei
Inlands
Lariks
Beuk
zonder ondergroei
zonder ondergroei
Douglas
Beuk
met ondergroei
gemengd
Douglas
Hakhout
zonder ondergroei
Sparren
Grove Den
overige
met ondergroei
Amerikaanse Eik
Grove Den zonder ondergroei
63
Stortplaats
Landgoed Ruiterberg
Voormalige akker hofstede
Villa Hoog Zand Doornse Gat
Boven: Wit = gekapte strook - Rood = nog niet gekapte stroken
64
06 - Analyse Door natuurmonumenten gekapte stroken op Landgoed Ruiterberg
65
VILLA HOOG ZAND De villa aan de Maarsbergseweg 3 is door Gerrit Rietveld in 1939 ontworpen als zomerhuis, maar is als permanente woning in gebruik. De villa ligt tegen de zuidelijk helling van de Heuvelrug en had vroeger uitzicht tot aan de groene kamers die zich lager gelegen op de Heuvelrug bevinden. Tegenwoordig wordt het zicht van de villa geblokt door een jong bos. Deze is met de komst van het transportbedrijf op Locatie B aangeplant. Nu ligt de villa verscholen en is zijn allure niet meer te bezichtigen vanaf de weg.
66
67
06 - Analyse
n rlaa nburge Sande
eweg
bergs
Maars
Leer
ums
estr aatw
eg /
N22
5
Huidige situatie Villa Hoog Zand
68
B
06 - Analyse Zicht van de villa wordt geblokt door een jong bos met dennen en sparren
69
LANDGOED DE RUITERBERG Op de heuvel Ruiterberg ligt Landgoed De Ruiterberg met zijn een geometrisch aangelegde tuin. Aan de noordzijde heeft het huis een korte zichtas, aan de zuidzijde een langere. In 1916 begon men met de aanleg van buitenplaats De Ruiterberg. Eigenaar J. Wilmink gaf hiervoor opdracht en trok architect J.C. Wentink aan. In 1917 begon men met de bouw van het huis, het poortgebouw, een carrĂŠvormige hoeve, een jachthuisje met kleine oranjerie en een ijskelder. Het terrein werd door de Apeldoornse tuinarchitect P.H. Wattez in ruitvormige plateaus opgedeeld. Het landhuis stond op het hoogste plateau. Buitenplaats De Ruiterberg is de laatste buitenplaats die in Doorn werd gesticht. In de Tweede Wereldoorlog werd het landhuis verwoest. In 1950 werd het landhuis herbouwd naar het ontwerp van architectenbureau Sutterland in de stijl van de Delftse School. Later in 1998 heeft Michael van Gessel nog een plan gemaakt voor de tuin. Dit plan is deels uitgevoerd.
70
71
06 - Analyse
Oude situatie Ruiterberg, voor het bombardement. De baroktuinen zijn sindsdien nog niet hersteld evenals de zichtas naar de hofstede.
72
06 - Analyse Tekening van Michael van Gessel uit 1998. Een plan voor de reconstructie van het landgoed. Helaas is alleen het deel rond het landhuis aangelegd. 73
Boven: Tuin Ruiterberg Onder: Open veld aan zuidkant van het landgoed
74
06 - Analyse Boven: Poortgebouw Onder: Verwaarloosde sierbult aan de zuidkant van het landgoed
75
TOTAALPLAN
NIEUWE IDENTITEIT
CONCEPT
Het totaalplan is het verbinden van Locatie A en B en een nieuwe identiteit aan reeds bestaande identiteiten toevoegen.
We superpositioneren een nieuw landgoed over het bestaande Landgoed De Ruiterberg en de grond van Villa Hoog Zand. Het concept is een nieuw landgoed in de klassieke set-up, waar we gebruik maken van alle cultuurhistorische elementen die van oudsher bij een landgoed horen, maar nu in een nieuwe vorm met een eigentijds ontwerp.
07 76
La
nd
go
ed
Ka
g er
it
b er
go
ed
d an
Villa Hoo
g Zand
L
Ru
07 - Totaalplan
ap
77
Vijver / waterspiegel Theekoepel
Routing
Entre
78
Boomgaard
Clumps Parkbos Follies
Berceau 07 - Totaalplan
Zichtas
Landhuis
eetuin
79
RELATIE OMGEVING Daarnaast willen we de relatie met de omgeving versterken. Op de flank van de Heuvelrug in het zuiden willen we de zichtlijn van Villa Hoog Zand herstellen en deze doortrekken naar waar de oude remise ooit stond. Belangrijk is dat de maximumsnelheid op de N225 beperkt wordt tot 50 km per uur ter hoogte van deze as, zodat voorbijgangers de villa en het nieuwe landgoed Kaap beter kunnen beleven. Op Landgoed De Ruiterberg willen we zo goed mogelijk op de bestaande structuren aansluiten of deze doorkruisen en het als een geheel verbeteren.
Villa Hoog Zand: Zichtas herstellen en snelheid verminderen
80
07 - Totaalplan Landgoed Ruiterberg: Aansluiten op de bestaande structuren
81
STRATEGIE
VERVUILING We weten dat de vervuiling zich onder de grond verplaatst in de richting van de geohydrologische stroming. Maar het is onzeker of deze richting aangehouden wordt. Het kan namelijk zijn dat er scheefgestelde kleischoten in de grond zitten. Deze kunnen er voor zorgen dat de richting van het kwel met de vervuiling verandert. Daarom is het van groot belang dat Kaap gaat monitoren waar deze vervuiling heen gaat. Zo kan er indien mogelijk later nog actie ondernomen worden. Om deze vervuilingsstroom te kunnen monitoren zijn peilbuizen nodig. De peilbuizen worden op strategische plekken in het landschap en op het landgoed geplaatst.
B
08 82
08 - Strategie
A
?
83
Landschapszone
GULDEN SNEDE = VERVUILING Zoals landschapsarchitecten vroeger de gulden snede gebruikten om een ontwerp te maken, gebruiken wij de vervuiling als gulden snede. De vervuiling op Locatie A en B met de peilbuizen in het landschap worden vertaald naar het concept met de cultuurhistorische elementen.
Parkzone
Tuinzone
84
Boomgaard Civieltechnische Fytoremediatie Waterspiegel Vennen
Peilbuis 1 Sierbult Noord Cultuurhistorisch herstel
Peilbuis 2 Theekoepel / Uitzichtpunt
Peilbuis (bestaand) Cultuurhistorisch herstel Baroktuin Ruiterberg
Peilbuis 4 Parkbos met follie Peilbuis 3 Berceau / entree parkbos
Peilbuis 5 Sierbult Zuid Cultuurhistorisch herstel
08 - Strategie
Tennisbaan Cultuurhistorisch herstel
Ruiterberg - Hofstede Zichtas Cultuurhistorisch herstel
Zichtas Verbinding landgoed Ecologische verbinding
KAAP Landhuis Fytoremediatie tuin
85
INTERVENTIES
INTERVENTIEKAART Op de interventiekaart zijn alle ingrepen van Landgoed Kaap te zien. De interventies zijn gekoppeld aan de stakeholders of andere belanghebbende in het plan.
09 86
INTERVENTIES
Landschapszone Boomgaard
Civieltechnische Fytoremediatie
Waterspiegel Vennen
P1 Sierbult Ruiterberg Noord
P2 Treahouse
Cultuurhistorisch herstel Uitzichtpunt
Boomhut - theekoepel Hoogste punt landgoed
Tennisbaan
Cultuurhistorisch herstel
Parkzone
09 - Interventities
P3 Berceau
Entree Kaap Parkbos vanaf Ruiterberg
P4 Parkbos
Parkbos met follie Meer open plekken Meer diversiteit in groen
Baroktuin Ruiterberg Cultuurhistorisch herstel
Zichtas Ruiterberg - Hofstede Cultuurhistorisch herstel
P5 Sierbult Ruiterberg Zuid Cultuurhistorisch herstel Uitzichtpunt
Routing
Nieuw bospad langs Open plekken
Villa Hoog Zand
Zichtlijn Villa - flank herstellen
Zichtas
Verbinding landgoed Ecologische verbinding
Landgoed KAAP Tuinzone
Fytoremediatie tuin Collectieve ruimte Werkplaats
50km straat
Drempels toevoegen Snelheid verminderen
INTERVENTIE KAART Alle interventies omtrent Landgoed Kaap met alle belanghebbende / ’stakeholders’.
STAKEHOLDERS Provincie Utrecht
Utrechts Landschap
Gemeente Utrechtse Heuvelrug
Stichting Natuurmonumenten
Waterschap Hoogheemraadschap de stichtse rijnlanden
Landgoed Ruiterberg
Waterbedrijf Vitens
Villa Hoog Zand
Kollektief Autonoom Anders Proberen
87
LANDSCHAPSZONE
BOOMGAARD
SYSTEEM
De Boomgaard is onderdeel van de landschapszone en is als het ware een nieuw productiebos. Een productiebos die het vervuilde water in de grond gaat reinigen. Omdat de grondwaterstand te laag is, kan het Treewell systeem niet functioneren. Dat betekent dat het water omhoog gehaald moet worden doormiddel van een pompsysteem.
Als eerste moet er een nieuwe deklaag - leeflaag komen zodat men er veilig kan lopen. Deze nieuwe deklaag is ook belangrijk voor het inpassen van het systeem van de bomen, want op deze manier hoeft er niet in de vervuiling gegraven te worden. De schone grond wordt afgegraven aan de top van de vuilstort. Daarna wordt het systeem met de bomen in grote bakken van bentoniet geplaatst en aangesloten op het bestaande netwerk van peilbuizen, waterleidingen en elektriciteit.
800 mm per m2
De bentoniet bak voorkomt dat de bomen hemelwater opnemen. De bak is zo gemaakt dat het water eerst naar de bodem afgevoerd wordt. Het zuurstofrijke water versneld namelijk de afbraak van CKW. Het vervuilde water wordt omhoog gepompt en opgenomen door de bomen. Al het overtollige water stroomt met zuurstof weer terug naar de bodem. Op deze manier ontstaat er een vicieuze cirkel.
Water 30m opvoeren: 0,045 Wpp/m3 • Om 1 m3 water 30 meter ‘op te tillen’, is netto
Regen: 400m x 200m x 800mm per jaar circa 0,3 = MJ64.000m3 nodig Bomen: 250 + 150 liter per dag = 400 / 2 = gemiddeld • Voor een elektrisch aangedreven pomp is dat 200 liter per dag
A
0,12 kWh
Opname water door bomen: 200 liter x 365 = 73.000 liter water of 73m3 per jaar 64.000m3 400 m
200 m
73m3 per jaar
= 876 bomen
64.000m3 per jaar = 7680 kWh x 0,12 kWh
Regen: 400m x 200m x 800mm = 64.000m3 per jaar Bomen: 250 + 150 liter per dag = 400 / 2 = gemiddeld 200 liter per dag
Skystream 3.7. Windgenerator Lengte 10 - 14 meter
200 liter x 365 = 73.000 liter water of 73m3 per jaar
4x
Opbrengst 2000 - 2400 kWh 64.000m3 per jaar = 876 Bomen 73m3 per jaar
88
Water 30m opvoeren: 0,045 Wpp/m3 • Om 1 m3 water 30 meter ‘op te tillen’, is netto circa 0,3 MJ nodig Skystream 3.7. Windgenerator • Voor een elektrisch aangedreven pomp is dat € 12.000,0,12 kWh 4x Lengte 10 - 14 meter 64.000m3 x 0,12 kWh
Opbrengst 2000 - 2400 kWh
= 7680 kWh per jaar
Waterspiegel Vennen
Waterspiegel Vennen
+40,2 nap
+41 nap +38 nap
Hoogteverschil Hoogteverschil Taludlijnen Taludlijnen Keermuren Keermuren
+37,2 nap +34,8 nap
+39,6 nap +40,2 nap
+35,6 nap
+33,2 nap
+34 nap +37,2 nap +38 nap
+32,4 nap
+34,8 nap
T3
Bentonieten bakken Bentonieten bakken Irrigatiesysteem Terassen 1 t/m 9 Irrigatiesysteem Terassen 1 t/m 9
T2
T5 T6
T4
Windenergie Skystream Windenergie Skystream
T8
Transformatorhuis Transformatorhuis Stedin Stedin Gemaal
T9
Gemaal
09 - Interventities landschapszone
T7
T1
Pompsysteem Pompsysteem Vervuild grondwater Vervuild grondwater
Peilbuizen Peilbuizen
+30 nap
Vervuild grondwater
+20 nap
+15 nap
Systeem
+10 nap
89
Grondlaag gras Deklaag ca. 1,2 m Bestaande deklaag Deklaag 0,6 m Bestaande deklaag Infiltratiedoek Overtollig water met zuurstof
Vervuilde grond Chloorkoolwaterstof Zware metalen
Peilbuis Opname vervuilling met irrigatiesysteem
Doorsnede bentonietbak 90
2% afschot
Voedingsbuis
Beluchtingspijp
Worteldoek
Vervuilde water
91
Neerslag
Bentonietbak Grondlaag met worteldoek afschot 2%
Grondlaag wortels bomen
Maaiveld 0,3 m
1,4 m 2,3 m
0,4 m Vervuild water Chloorkoolwaterstof Overtollig water met zuurstof
0,2 m
Overstort
Infiltratiedoek
Detail doorsnede bentonietbak 92
Boomgaard met graspaden
93
09 - Interventities landschapszone
Boomgaard terrassen 94
95
09 - Interventities landschapszone
TERRASSEN Er zijn verschillende terrassen op verschillende hoogtes. Elk terras heeft zijn eigen soort bomen. De bomen variëren in hoogte, kroonbreedte en afstand standplaats. Al deze bomen zijn instaat om CKW af te breken. De bomen aan de top zijn het kleinst en de bomen op het laagste punt zijn het grootst. Op deze manier wordt er een vertigo effect gecreëerd.
Terras 1+2 Hoogte boom: 5 t/m 8 meter Kroon breedte: 4 t/ 7 meter Standplaats: 4 á 5 meter tussenruimte T1 Acer tataricum Tartaarse esdoorn
T3 Alnus cordata Hartbladige els
T2 Amelanchier laevis Drents krentenboompje
T4 Alnus incana Witte els
Terras 5+6 Hoogte boom: 10 t/m 20 meter Kroon breedte: 6 t/ 9 meter Standplaats: 5 á 7 meter tussenruimte
Terras 7+8 Hoogte boom: 15 t/m 25 meter Kroon breedte: 9 t/ 15 meter Standplaats: 7 meter tussenruimte
T5 Betula pendula Ruwe berk
T7 Salix alba ‘Liempde’ Schietwilg
T6 Populus tremula Ratelpopulier
T8 Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn
Terras 9
Hoogte boom: 25 t/m 30 meter Kroon breedte: 10 - 18 meter Standplaats: +8 meter tussenruimte T9 Tilia cordata Winterlinde
96
Terras 3+4 Hoogte boom: 8 t/m 15 meter Kroon breedte: 6 t/ 9 meter Standplaats: 5 á 7 meter tussenruimte
T8 Gewone esdoorn
T9 Winterlinde
T7 Schietwilg T5 Ruwe berk T3 Hartbladige els
Terrassen met bomen
T2 Drents krentenboompje
T4 Witte els
09 - Interventities landschapszone
T1 Tartaarse esdoorn
T6 Ratelpopulier
Vertigo effect
97
WATERSPIEGEL De bomen hebben een rendement van 90%, wat betekent dat er nog 10% vervuild water met CKW ontsnapt en zich zo kan verspreiden. Op de uitgegraven plek op het hoogste punt van de vuilstort komt een waterspiegel met daaromheen vennen. De waterspiegel heeft een mechanische overstort die handmatig bedient kan worden. Op deze manier kunnen de vennen worden gevuld. Op de diepste punten van de vennen ligt op de grondlaag een laag bentoniet. Deze laag is bedoeld om het water vast te houden. Al het water boven de bentoniet laag infiltreert samen met de zuurstof langzaam naar de bodem en kan de laatste 10% vervuiling afbreken.
51 m 58 m
Overstort
+42,5 nap +40,5 nap
Maximale waterpeil
Infiltratiedoek
Hoog waterpeil Constant waterpeil
+36 nap
Bentoniet mat
Constant waterpeil
+40 nap
+36 nap
+37 nap
+37 nap
+37 nap +36 nap
+36 nap +39 nap
+39 nap +40 nap
+36 nap +39 nap
Hoog waterpeil
+40 nap
+40 nap
Maximale waterpeil
+41,5 nap
+41,5 nap
98
Overstort Vennen
1m
Vlonder Zitelement
Vlonder Zitelement
0,75 m
09 - Interventities landschapszone
Overstort Vennen
99
Uitgegraven Vennen
Bentonietbak +1,2m +1,5m
+10 nap Ver
+5 nap Grondwaterstand 0 nap +42,5 nap
Doorsnede Boomgaard en Waterspiegel 100
+40 nap
+37,5 nap
Bentonietbak
+1,2m +1m
Nieuwe deklaag Oude deklaag
rvuiling
+35 nap
+32,5 nap
09 - Interventities landschapszone
Bentonietbak
+30 nap
101
Waterspiegel 102
103
09 - Interventities landschapszone
104
PARKZONE
PARKBOS Ter hoogte van Landgoed De Ruitenberg komt een eigentijds landgoed met het gebruik van het cultuurhistorisch idioom (berceau, slangenmuur, follies, clumps, koepels) die van oudsher bij een landgoed horen, maar nu in een nieuwe vorm. Verder worden bepaalde onderdelen op Landgoed De Ruiterberg cultuurhistorisch hersteld.
106
107
09 - Interventities parkzone
ZICHTAS De zichtas is de rode draad van dit plan en verbindt de twee uiterste locaties met elkaar. De zichtas heeft meerdere functies, namelijk het versterken van de ecologie (leefgebied vlinders), het kan als brandgang functioneren en het zorgt voor meer lichtinval. Dit stimuleert de ondergroei in het bos en zorgt voor meer diversiteit in groen. Op bepaalde plekken laten we boomstammen liggen zodat er bijzonder paddestoelen op kunnen groeien.
108
09 - Interventities parkzone
Waterspiegel + Boomgaard
Villa Hoog Zand
Landgoed KAAP
109
12 m
Brandgang
110
Bruin Zandoogje
m
Paddestoelen
Lichtinval
111
09 - Interventities parkzone
Zichtas met Kaapers aan het werk 112
113
09 - Interventities parkzone
ROUTING De Routing neemt je mee langs bestaande en nieuwe open plekken op het landgoed. Soms kruist het pad de zichtas. Op deze plekken worden de Kaap Bomen geplant. Deze markante bomen zijn verankerd en laten we scheef groeien. Op deze manier wordt het duidelijk zichtbaar wanneer je Landgoed Kaap in- of uitloopt.
114
Parkbos
Ruiterberg Zuid
Hofstede
09 - Interventities parkzone
Waterspiegel + Boomgaard
Villa Hoog Zand
Landgoed KAAP
115
2m
12 m
Zichtas
116
m
KAAP bomen
117
09 - Interventities parkzone
Entree met Kaapbomen en cultuurhistorisch herstel van de tennisbaan 118
119
09 - Interventities parkzone
PEILBUIS 2: TREAHOUSE Elke geplaatste peilbuis in het landschap wordt verfraaid met een sokkel en een kunstwerk. Het metalen kunstwerk is gemaakt met het residu uit de fytoremediatie tuin. Om de peilbuis heen komt een element uit het cultuurhistorisch idioom in een eigentijds ontwerp. Zo is de Treahouse een variant op de theekoepel. Deze bevindt zich op het hoogste punt van Landgoed Kaap. Vanuit deze boomhut kun je in twee richtingen over de zichtas kijken.
120
121
09 - Interventities parkzone
BAROKTUIN RUITERBERG De Baroktuin wordt weer in zijn oude glorie hersteld en toegankelijk gemaakt voor bezoekers. Kaapers gaan deze tuin onderhouden. Links de huidige situatie, rechts de nieuwe situatie.
122
123
09 - Interventities parkzone
PEILBUIS 3: BERCEAU Peilbuis 3, of wel de berceau, neemt je mee vanuit Landgoed De Ruiterberg naar het open en gesloten landschap van Landgoed Kaap en eindigt bij Peilbuis 4.
Ruiterberg
P4
124
Berceau
3m
Parkbos
Clumps
P5
216m
125
90m
09 - Interventities parkzone
PEILBUIS 4: PALISADE FOLLIE Peilbuis 4 is een palissade follie in het landschap. Een plek waar je kan zitten, klimmen of spelen. Door de kieren van de palissade kan je genieten van het nieuwe groen in het parkbos.
126
127
09 - Interventities parkzone
TRANSFORMATIE BOS In het parkbos wordt het naaldbos structureel vervangen voor loofbos. Het naaldbos is in het verleden aangeplant voor de mijnbouw, als jachtgebied of als middel tegen verstuiving en heeft een erg statische uitstraling. De clumps met loofbos zorgen in de toekomst voor een mooie afwisseling tussen open en gesloten plekken in het bos.
Bomen structureel vervangen van Naald naar: Linden, Es, Paardenkastanje, Walnoot, Eik
128
Meer ondergroei: Varens, heesters, meidoorn
129
09 - Interventities parkzone
PEILBUIS 5: SIERBULT ZUID Peilbuis 5 is een oude sierbult die cultuurhistorisch hersteld wordt. Binnen in de bult komt een zitelement en een cirkel met stinzenbeplanting.
130
131
09 - Interventities parkzone
TUINZONE
ORANGERIE De Orangerie is een duurzaam gebouw dat past bij de woonwensen en duurzaamheidsplannen van Kaap. Het gebouw is een mix tussen een landhuis en een Eco-dome en heeft de uitstraling en allure die past bij de Stichtse Lustwarande. Het gebouw wordt gebouwd van het hout uit de Kaapse bossen en ander hergebruikt duurzaam materiaal.
132
Buitenplaats Beeklust
Landgoed Beerschoten
Landgoed Blikkenburg
Buitenplaats De Brink
Buitenplaats Sandwijck
Landgoed Molenbosch
Open - baar
Passief verwarmde ruimtes
Voorverwarmde lucht in winter
Natuurlijke ventialatie
Opvang regenwater
Duurzame energie
Extensie woonkamer
Kas = Jas Binnen = Buiten
Zomerseizoen langer
09 - Interventies tuinzone
Demontabel bouwpakket
133
Orangerie Kaap 134
135
09 - Interventies tuinzone
TYPOLOGIEĂ‹N TINY-HOUSES Binnen in de Orangerie wordt voor elk huishouden een tiny-house gebouwd. In totaal zijn dat 19 tinyhouses. Er zijn 5 verschillende typologieĂŤn tinyhouses. Elk huishouden kan zelf bepalen hoeveel verdiepingen het bouwt met een maximum van 3 verdiepingen. Alle tiny-houses zijn voorzien van een dakterras waarop bijna het hele jaar door de zon schijnt.
Isometrie Orangerie Isometrie Orangerie
136
2,8m
Type S
1x Verdieping
1x Verdieping
Type S
Woonoppervlak: 14m Dakterras: 14m2 Maat: 4 x 3.5 m14m2 Woonoppervlak: 2
Dakterras: 14m2 Woonoppervlak: 28m2 Maat: 4Dakterras: x 3.5 m 14m2
2x Verdiepingen
2x Verdiepingen
3x Verdiepingen
Type XS
Woonoppervlak: 16m2 Dakterras: 16m2 Maat: 4 x 4 m 16m2 Woonoppervlak:
Dakterras: 16m2 Woonoppervlak: 32m2 Maat: 4Dakterras: x 4 m 16m2
Maat: 4 x 3.5 m Type XS Woonoppervlak: 28m2 Woonoppervlak: 42m2 3x Verdiepingen 2 Dakterras: 14m Woonoppervlak: 14m2 Dakterras: 14m2 1x Verdieping Maat: 4 x 3.5 m2 14m Maat: 4Dakterras: x 3.5 m Maat: 4 x 3.5 m
Maat: 4 x 4 m Type S Woonoppervlak: 32m2 Woonoppervlak: 48m2 Dakterras: 16m2 16m2 Woonoppervlak: Dakterras: 16m2 Maat: 4 x 4 16m m 2 Maat: 4Dakterras: x4m Maat: 4 x 4 m
Woonoppervlak: 28m2 2x Verdiepingen Woonoppervlak: 42m2 Dakterras: 14m2 Dakterras: Maat: 414m2 x 3.5 m
Woonoppervlak: 32m2 Woonoppervlak: 48m2 Dakterras: 16m2 Dakterras: Maat: 416m2 x4m Maat: 4 x 4 m
Maat: 4 x 3.5 m
3x Verdiepingen
Woonoppervlak: 42m2 Dakterras: 14m2 Maat: 4 x 3.5 m
Woonoppervlak: 48m2 Dakterras: 16m2 Maat: 4 x 4 m
2,8m
2,8m
1x Verdieping
Type M
Type L
Type XL
Woonoppervlak: 20m2 Dakterras: 20m2 Maat: 4 x 5 m
Woonoppervlak: 25m2 Dakterras: 25m2 Maat: 5 x 5 m
Woonoppervlak: 27m2 Dakterras: 27m2 Maat: 4,5 x 6 m
Woonoppervlak: 40m2 Dakterras: 20m2 Maat: 4 x 5 m Type M 2 3x Verdiepingen Type MWoonoppervlak:2 60m2 Dakterras: 20m 20m Woonoppervlak: 1x Verdieping Maat: 4 x 5 20m m 2 Dakterras: Woonoppervlak: Maat: 4 x 5 m 20m2
Woonoppervlak: 50m2 Dakterras: 25m2 Maat: 5 x 5 m Type L 2 Type LWoonoppervlak:2 75m2 Dakterras: 25m 25m Woonoppervlak: Maat: 5 x 5 25m m 2 Dakterras: Woonoppervlak: Maat: 5 x 5 m 25m2
Woonoppervlak: 54m2 Dakterras: 27m2 Maat: 4,5 x 6 m Type XL Woonoppervlak: 81m2 Type XL Dakterras: 27m2 27m2 Woonoppervlak: Maat: 4,5 x 27m 6 m2 Dakterras: Woonoppervlak: Maat: 4,5 x 6 m27m2
Dakterras: 20m2 Woonoppervlak: 40m2 Maat: 4Dakterras: x 5 m 20m2
Dakterras: 25m2 Woonoppervlak: 50m2 Maat: 5Dakterras: x 5 m 25m2
Dakterras: 27m2 Woonoppervlak: 54m2 Maat: 4,5 x6m Dakterras: 27m2
Maat: 4 x 5 m
Maat: 5 x 5 m
Maat: 4,5 x 6 m
Woonoppervlak: 40m2 Woonoppervlak: 60m2 Dakterras: 20m2 Dakterras: 20m2 x5m Maat: 4Maat: x 54m
Woonoppervlak: 50m2 Woonoppervlak: 75m2 Dakterras: 25m2 Dakterras: 25m2 x5m Maat: 5Maat: x 55 m
Woonoppervlak: 54m2 Woonoppervlak: 81m2 Dakterras: 27m2 Dakterras: 27m2 Maat: 4,5 x 6 m Maat: 4,5 x6m
Woonoppervlak: 60m2 Dakterras: 20m2 Maat: 4 x 5 m
Woonoppervlak: 75m2 Dakterras: 25m2 Maat: 5 x 5 m
Woonoppervlak: 81m2 Dakterras: 27m2 Maat: 4,5 x 6 m
2x Verdiepingen
2x Verdiepingen
3x Verdiepingen
09 - Interventies tuinzone
Type XS 2,8m
137
Zijaanzicht
11m
5,6m
2,8m
Maaiveld
Vooraanzicht
21m
Plattegrond
138
09 - Interventies tuinzone
Maaiveld
52m
139
Binnenplaats Orangerie Kaap 140
141
09 - Interventies tuinzone
COLLECTIEVE RUIMTE De Collectieve Ruimte is een kleinere variant van de Orangerie en heeft meerdere functies; een woonkamer, vijf ateliers, een werkruimte, een bar, een keuken en een zaal die opgedeeld kan worden in twee zalen. In het weekend kan het gebouw als cafĂŠ of restaurant functioneren, de zalen kunnen worden verhuurd, etc. Het is ook mogelijk het podium naar buiten uit te bouwen voor evenementen. De Collectieve Ruimte is een plek voor de Kaapers en bezoekers van buitenaf.
142
143
1e Verdieping
Flex werken
09 - Interventies tuinzone
18,6m
Zaal 42m2
5 x Ateliers x 14m2
2,8m
5,1m
Doorsnede zijaanzicht
6,5m
Begane grond
144
3,5m
Trapkast
Schuifdeuren
12,5m
Woonkamer
09 - Interventies tuinzone
25m
Schuifdeuren
Bar
W.C.
Opslag
Keuken
Restaurant
Podium
Droogopslag
145 2,8m
Vooraanzicht
Zij Vooraanzicht
6,25m
4m 4m
WERKPLAATS
De Werkplaats is een houten variant van de Orangerie en de Collectieve Ruimte. Dit gebouw dient als werkplaats voor de Kaapers en is overdag ook toegankelijk voor mensen van buitenaf. Daarnaast beschikt de Werkplaats over een opslagruimte op de eerste verdieping en in Doorsnede vooraanzicht de nok van het dak.
4m 4m
Do
Doorsnede vooraanzicht
4,5m 3m 3m
12,5m 12,5m
Pl
Isometrie Werkplaats
Schuifdeuren
Isometrie Werkplaats
146
Zijaanzicht
6,25m
4m
4,5m
27,5m
09 - Interventies tuinzone
Doorsnede zijaanzicht
Plattegrond
Schuifdeuren
Opberg ruimte 1e
Opberg ruimte 2e
Opberg ruimte 1e
Schuifdeuren
147
FASERING In de eerste fase moet het bos dat de zichtlijn van Villa Hoog Zand blokkeert gerooid worden. De klinkers moeten van het vervuilde terrein verwijdert worden en de oude fundering moet klaargemaakt worden voor de bouw. Ook moeten er drempels op de N225 worden aangelegd zodat de snelheid van het verkeer omlaag (verbeterd de beleving vanaf de weg) gaat. Als dit voldaan is kan de tweede fase beginnen: de Orangerie en de Werkplaats kunnen gebouwd worden. Zonder deze twee gebouwen kunnen de Kaapers niet aan de slag. De positionering van de gebouwen is erg belangrijk. De Orangerie wordt in de oksel (veel landgoederen staan net verscholen achter een bos) van het gerooide bos geplaatst langs de toekomstige zichtas van het landgoed. Op deze manier staat de Orangerie niet in het zicht van Villa Hoog Zand, maar is het wel goed zichtbaar vanaf de weg. De Werkplaats staat grotendeels uit het zicht. De derde fase is het bouwen van de Collectieve Ruimte, het aanleggen van de fytoremediatie tuin, parkeergelegenheid, fietsnietjes, de zichtas en de privĂŠtuin. Zo krijgt dit verweesde stuk grond weer de allure van een echt landgoed aan de flank van de Heuvelrug.
148
09 - Interventies tuinzone
Fase 1
Fase 2
149
WATERSYSTEEM Al het hemelwater dat op de orangerie valt wordt samen met het grijze water van Kaapers afgevoerd naar een tank. In deze tank wordt het schoongemaakt, waarna het naar een volgende tank gaat. Als het water redelijk schoon is gaat het naar de vijver voor het laatste schoonmaak proces. Hier wordt het water gefilterd door helofytenfilters. Het schone water kan daarna gebruikt worden voor de fytoremediatie planten in de tuin. Via een overloop stroomt het water onder de vlonder door naar het irrigatiesysteem in de tuin.
Tank 1 • Grijs water Orangerie naar tank 1 • Flocculante vuil scheiding • Sedimentatie naar het vuil naar de bodem zakken Tank 2 • Filtratie verwijdert vuil met lagen van steen, gravel en koolsteen • Desinfectie van bacteriën
em
ste esy
ti iga
Irr
r
e nd
Vlo
2m
152
t
en
lem
e Zit
Helofytenfilter
T2
T1
Vijver
Regenwater Grijswater
09 - Interventies tuinzone
Overloop
153
FYTOREMEDIATIE TUIN We weten dat er oliĂŤn en zware metalen in de tuin van Kaap zitten, maar waar wat precies zit is nog onduidelijk. Daarom moeten er metingen gedaan worden en ijkpunten worden gezet. Op deze manier weten we precies welke vervuiling waar zit en waar welke plant het beste geplant kan worden. Zo halen we de maximale hoeveelheid vervuiling uit de grond. Om dit proces gezond te houden, moeten de planten eens in de tijd
Aurinia Saxatilis
IJkpunt Grondmonster nemen 28
58.6934
27
Ni
58.9332
Co
Nickel
Cobalt
29
verwijderd en verbrandt worden. De verbranding vindt plaats in de verbrandingsoven met een rookgasfilter. Alle metalen en andere residu’s blijven in dit rookgasfilter hangen. Deze overblijfselen kunnen worden samengeperst tot vaste materialen. Van deze materialen worden kunstwerken gemaakt die op alle peilbuizen in het landschap worden geplaatst.
Fytoremediatie mix Planten keuze
63.546
Cu Copper
28
58.6934
27
Ni Nickel
30
Cobalt
65.39
82
Zn 65.39
Zn Zinc
82
207.2
Pb Lead
48
207.2
Pb
Zinc
30
58.9332
Co
Lead
29
63.546
Cu Copper
48
112.411
Cd
Cadmium
112.411
Cd
Cadmium
Sinapis Arvensis
Proces Reinigen van grond 1 soort hyperaccumulator
Mix van hyperaccumulator
1 soort hyperaccumulator
Hyperaccumulators Verwijderen met opgeslagen vervuiling
Vervuilde grond
154
Verbrandingsoven Met rookgasfilter
Residu / Metaal Peilbuiskunst
Grondmonster Opslaan voor data
09 - Interventies tuinzone
IJKING / BEGINWAARDE CONCE
IJkpunten Fytoremediatie tuin
155
Fytoremediatietuin Kaap 156
157
09 - Interventies tuinzone
MATERIALISERING De Orangerie krijgt aan de buitenkant een statische en formele uitstraling door het gebruik van materialen als glas en staal. Aan de binnenkant worden de tiny-houses van informele materialen als hout, plaatmateriaal en stro gebouwd.
Buiten de Orangerie geldt hetzelfde principe. Bij de formele entree wordt gebruik gemaakt van materialen als beton, split of schelpen. Bij de vlonder en de werkplaats, het informele gedeelte, wordt gebruik gemaakt van hout en een rode klinker.
Formeel Orangerie
Stalen profielen
Glas
Formeel erf Orangerie
Beton fundering hergebruik
Split of schelpen
Informeel Tiny-Houses
Houten balken / Plaatmateriaal
Stro isolatie
Informeel Werkplaats / Vlonder
Betonklinkers / hergebruik
158
Douglas spar / gekapt
BEPLANTING TUIN Diverse beplanting voor de privĂŠ of entree tuin van de Kaapers.
Magnolia kobus Een rijk bloeiende boom in het voorjaar (maart/april) met witte 10 cm grote witte bloemen.
Acer rubrum 'Red Sunset' Ontvangstboom / eye-catcher
Prunus avium Een zoete kers met een hoogte van 15 tot 20 meter, bloeit in april met bundels witte bloemen.
09 - Interventies tuinzone
Prunus serrula Een 6 tot 8 meter hoge kers met een opvallend afbladderende bast en rood verkleurend blad in de herfst.
Carpinus betulus Hagen worden geplaats als afscheiding voor het parkeren en voor de buren. Haag: 1,60m hoog en 0,75m breed
159