Academie van Bouwkunst Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten
TABULA SCRIPTA
Onderzoeksaanvraag Lectoraat Architectuur Floris Alkemade juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 1
13-8-2014 13:22:34
2
14
Deelthema’s
17
Beginnen
27
Elimineren
49
Verdichten
55
Betekenis veranderen
61
Onzichtbaar worden
77
Verder bouwen
89
Systemen laten overlappen
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 2
13-8-2014 13:22:34
3
LECTORAAT TABULA SCRIPTA 4
Doel
5
Onderzoeksvraag
7
Reikwijdte
13
Onderzoeksmethode
14
Deelthema’s
101
Relevantie
102
Relatie kerndoelen AHK
103
De student als kunstenaar van morgen
104
Positie in Amsterdam
105
Onderzoek in dienst van onderwijs en vakontwikkeling
106
Verwachte resultaten
107
Disseminatie
113
Projecten, oefeningen en winterschool
117
Begroting
121
Curriculum Vitae
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 3
13-8-2014 13:22:34
4
DOEL Het lectoraat Architectuur aan de Academie van Bouwkunst van Amsterdam zal zich richten op de rol, middelen en vakmanschap van de architect in de conditie van de Tabula Scripta zoals die in dit document beschreven wordt. Inherent aan de aard van het thema, zal er daarbij geen nadrukkelijke scheiding gemaakt worden tussen architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 4
13-8-2014 13:22:34
5
ONDERZOEKSVRAAG De ontwerpcultuur is doordrongen van het belang van de context. Doorgaans functioneert de contextuele overweging daarbij als een mentale constructie die de condities buiten de contouren van het project definieert; de context als omgevingsfactor, als decor. Het lectoraat stelt zich de vraag over de status en invloed van de context, niet buiten, maar binnen de contouren van een project. Het projectgebied als Tabula Scripta.
Academie van Bouwkunst Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 5
13-8-2014 13:22:34
6
Een kleine selectie van publicaties vanuit de vakwereld : conserveren, restaureren, renoveren, transformeren tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 6
13-8-2014 13:22:34
7
REIKWIJDTE De onderzoeksvraag heeft de ambitie verder te gaan dan de gebruikelijke vorm van historisch besef. De gereguleerde waardering van bestaande gebouwen classificeert een deel als monument waarvoor verandering dan complex wordt. Bescherming strekt zich bovendien verder uit en be誰nvloedt via een ingenieus stelsel van regels het aanzicht van hele stadscentra. In het verlengde daarvan is de vakwereld voortdurend bezig met de vraag hoe er met het culturele erfgoed omgegaan moet worden. Actief behoud kan de vorm aannemen van conserveren, restaureren, renoveren of transformeren. Er is een gespecialiseerde en dienstbare bouwcultuur uit ontstaan die met de opgelegde beperkingen weet om te gaan. Transformatie is de vorm van behoud die niet alleen oude en nieuwe materialen combineert maar ook oude en nieuwe ontwerpinzichten. Een belangrijk deel van de onderzoeksvraag richt zich op de aard en reikwijdte van deze confrontatie met het cultureel erfgoed.
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 7
13-8-2014 13:22:34
8
Fotodichtheid Amsterdam en omgeving, kaart door Eric Fisher, 2011
uitgelezen GPS informatie van in een gebied genomen foto’s De rode punten : bezoekende camera’s (touristen) De blauwe punten : bewoners
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 8
13-8-2014 13:22:34
9
REIKWIJDTE Het onderzoek richt zich niet alleen op het behoud door transformatie van wat als waardevol wordt beschouwd. Ook de omgang met het niet beschermde en meer recente generieke erfgoed valt onder de studie. De hedendaagse periferie ontbeert trots en aandacht. Waar centra zich door beschermende beperkingen karakteriseren, bieden de randen vrijheid. Een vrijheid die zich vreemd genoeg vooral in nietszeggendheid lijkt te uiten en waar de gebouwde omgeving veel minder gewaardeerd wordt. De kaarten met de fotodichtheid van Eric Fisher spreken duidelijke taal, historische centra tekenen zich duidelijk af, de gebieden daarbuiten blijven onzichtbaar. Hier toont zich een maatschappelijke cultuur met Alzheimer: de eigen tijd laat geen sporen na, het verre verleden is scherp in beeld.
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 9
13-8-2014 13:22:35
10
Mercklin Plate
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 10
13-8-2014 13:22:35
11
REIKWIJDTE In deze context richt het onderzoek zich op de vraag of dezelfde transformatieprincipes die met zoveel zorgvuldigheid onderzocht worden voor de omgang met het culturele erfgoed, ook in staat zijn deze nieuwe, anonieme gebieden op te waarderen: een Darwinistisch proces: evolutie door transformatie, verandering niet als bedreiging maar als een essentiĂŤle conditie. Met deze interpretatie van het thema van de Tabula Scripta worden bestaande en nieuwe methodes onderzocht waarmee de context en dus het verleden binnen de contouren van een project geĂŻntegreerd kan worden. Het verre en het recente verleden als even onderzoekswaardig met als uitgangspunt de mogelijke transformatie. Het onderzoek richt zich daarbij op de achterliggende principes, met beeld en vorm als bijproduct.
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 11
13-8-2014 13:22:35
12
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 12
13-8-2014 13:22:35
13
ONDERZOEKSMETHODE Waar de onderzoeksvraag noodzakelijk abstract is, wordt de onderzoeksmethode zo concreet en praktisch mogelijk opgezet en daarmee gerelateerd aan concrete opgaven. In mijn beroepspraktijk, achttien jaar bij OMA, zes jaar een eigen bureau, heb ik aan een groot aantal projecten gewerkt, op alle schaalniveaus, meer in het buitenland dan in Nederland. Dit vormt een rijke achtergrond waaruit en aantal concrete onderzoeksthema’s gedestilleerd kunnen worden in aansluiting op de onderzoeksvraag. In lijn hiermee wordt er gestreefd naar praktijkgericht onderzoek. Op basis van deze deelthema’s zullen gedurende vier jaar opgaven worden geformuleerd voor een aantal projecten, oefeningen, colleges, vormstudies en wellicht de Winterschool. De resultaten van dit onderwijs zullen zo onderdeel zijn van een groter, samenhangend onderzoek.
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 13
13-8-2014 13:22:35
14
ZEVEN DEELTHEMA’S A.
BEGINNEN
Hoe wordt de vrijheid gebruikt op terreinen die voor het eerst bebouwd worden. Welke karakteristiek heeft de gebouwde utopie? B.
ELIMINEREN
De principes en mogelijkheden van elimineren onderzocht: tabula rasa of het wegsnijden van delen. Wat wordt er gesloopt, waarom, wanneer? Welke economische, esthetische en faseringsoverwegingen liggen eraan te grondslag? Binnen het kader van de steeds vaker opduikende krimp een interessante oefening in het omdenken. C.
VERDICHTEN
De meest gebruikelijke vorm om een bestaande context op te nemen, het nieuwe wordt toegevoegd. Wat zijn de achterliggende principes? D.
BETEKENIS VERANDEREN
Een oefening in programmatische gymnastiek. Nieuwe combinaties tussen vorm en functie worden onderzocht. De leegstaande kantorenvoorraad en de binnenkort leegstaande winkelvoorraad als te programmeren massa. tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 14
13-8-2014 13:22:35
15
E.
ONZICHTBAAR WORDEN
Een bouwcultuur zo bevangen door de veronderstelde superioriteit van voorgaande generaties, dat het zich ten doel stelt de hedendaagse toevoegingen onzichtbaar te houden. Een analysestudie naar het streven en de bouwkundige technieken om onzichtbaar toe te voegen. F.
VERDER BOUWEN
De onvoltooid verleden tijd. De bestaande situatie als halffabricaat. Dialoog met de vorige generatie. G.
SYSTEMEN LATEN OVERLAPPEN
Het nieuwe onttrekt zich aan het bestaande: de nieuwe principes zijn zo volstrekt anders dat het bestaande kan voorbestaan terwijl er een nieuw systeem overheen of tussendoor wordt geprojecteerd. Het meest utopische maar juist daardoor ook een boeiend onderzoeksthema. Een oefening in omdenken om vrijheden te genereren.
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 15
13-8-2014 13:22:35
16
ZEVEN DEELTHEMA’S A.
BEGINNEN
B.
ELIMINEREN
C.
VERDICHTEN
D.
BETEKENIS VERANDEREN
E.
ONZICHTBAAR WORDEN
F.
VERDER BOUWEN
G.
SYSTEMEN LATEN OVERLAPPEN
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 16
13-8-2014 13:22:35
17
A.
BEGINNEN
Hoe wordt de vrijheid gebruikt op terreinen die voor het eerst bebouwd worden. Welke karakteristiek heeft de gebouwde utopie? Wat is contextloos bouwen?
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 17
13-8-2014 13:22:35
18
LA RECHERCHE DU DÉSERT Bij de locatiekeuze van abdijen van Cisterciënzer monniken was een belangrijke eis dat er nooit eerder gebouwd mocht zijn. ‘La recherche du désert revêt très vite, pour les Cisterciens, une valeur poétique qui transcende la réalité quotidienne…. que les monastères devront être construits à l’écart des cités, des châteaux et des villas.’ Léon Pressouyre, Le rêve cistercien, Évreux, octobre 1990, Gallimard, p30
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 18
13-8-2014 13:22:35
19
La grande abbaye cistercienne de Notre-Dame-de-la-Joie, fondée à un kilomètre d’Hennebont, en 1260
DEELTHEMA A : BEGINNEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 19
13-8-2014 13:22:35
20
Griekse kolonie Milet, Hippodamos 500 v Chr
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 20
13-8-2014 13:22:35
21
Dubai, 2012
DEELTHEMA A : BEGINNEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 21
13-8-2014 13:22:35
22
ALMERE Land teruggewonnen op de zee.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 22
13-8-2014 13:22:35
23
1 december 1975 de eerste bewoners van Almere arriveren
DEELTHEMA A : BEGINNEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 23
13-8-2014 13:22:36
24
ALMERE 11.000 JAAR Op 18 september voert de archeologische dienst van de gemeente een booronderzoek uit op de archeologische vindplaats Zenit in Almere Buiten. (Spectrumdreef) Op deze vindplaats zijn resten van bewoning gevonden van 11.000 tot 10.500 jaar geleden. 18-09-2013 Reinoud Schaatsbergen
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 24
13-8-2014 13:22:36
25
Locatie Spectrumdreef Almere, tussen 11.000 en 10.500 jaar geleden bewoond gebied
DEELTHEMA A : BEGINNEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 25
13-8-2014 13:22:36
26
ZEVEN DEELTHEMA’S A.
BEGINNEN
B.
ELIMINEREN
C.
VERDICHTEN
D.
BETEKENIS VERANDEREN
E.
ONZICHTBAAR WORDEN
F.
VERDER BOUWEN
G.
SYSTEMEN LATEN OVERLAPPEN
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 26
13-8-2014 13:22:36
27
B.
ELIMINEREN
De principes en mogelijkheden van elimineren worden onderzocht: tabula rasa of het wegsnijden van delen. Wat wordt er gesloopt, waarom, wanneer? Welke economische, esthetische en planologische overwegingen liggen eraan te grondslag? Binnen het kader van de steeds vaker opduikende krimp een interessante oefening in het omdenken: hoe geef je vorm en hoe vernieuw je door delen weg te nemen? Wat zijn de principes binnen de verschillende schaalniveaus?
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 27
13-8-2014 13:22:36
28
TABULA RASA De Ilias (Oudgrieks: Ἰλιάς) Homerus, De titel is ontleend aan Ilios of Ilion (Ἴλιον), de oude, Griekse naam voor Troje. De Ilias vertelt over de wrok van Achilles, Uiteindelijk wordt de stad Troje, met behulp van het beroemde Paard van Troje door de Grieken ingenomen. Wikipedia, Ilias Troje als voorbeeld van de tabula rasa : vernieuwing door verwoesting. Heinrich Schliemann vond een superpositie van meerdere Trojes, laag op laag gestapeld.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 28
13-8-2014 13:22:36
29
Troje, 3000 v. Chr - 500 n. Chr Μῆνιν ἄειδε, θεά, Πηληιάδεω Ἀχιλῆος Vertel, Muze, Over de wrok van Peleus’ zoon Achilleus
DEELTHEMA B : ELIMINEREN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 29
13-8-2014 13:22:36
30
TABULA RASA PROCES
Pieter Breughel, De triomf van de dood, 1562, fragment
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 30
13-8-2014 13:22:36
31
t
Middeleeuwse aanvalstoren
DEELTHEMA B : ELIMINEREN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 31
13-8-2014 13:22:36
32
t
Stedenbedwinger Prins Hendrik 1584 - 1647
Beleg van Schenkenschans april 1636
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 32
13-8-2014 13:22:36
33
Boulevard MacDonald Paris, 2013
Boulogne Billancourt, 2014
DEELTHEMA B : ELIMINEREN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 33
13-8-2014 13:22:37
34
Amsterdam 1544
Amsterdam 1721
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 34
13-8-2014 13:22:37
35
Amsterdam 1649
Amsterdam 2010 Het stratenpatroon van Amsterdam : onveranderd gebleven. DEELTHEMA B : ELIMINEREN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 35
13-8-2014 13:22:37
36
Brussel 1581
Brussel 1848
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 36
13-8-2014 13:22:37
37
Brussel 1695
Brussel 2010 Het stratenpatroon van Brussel : totaal veranderd. DEELTHEMA B : ELIMINEREN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 37
13-8-2014 13:22:38
38
t
Le Corbusier, Plan Voisin, 1925
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 38
13-8-2014 13:22:38
39
TABULA RASA Vernieuwing ge誰nspireerd door de overtuiging dat het nieuwe superieur zal zijn aan het oude.
DEELTHEMA B : ELIMINEREN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 39
13-8-2014 13:22:38
40
Schrijven door weg te nemen.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 40
13-8-2014 13:22:38
41
Rome, de wegen aangelegd door de pausen in de 15e en 15e eeuw.
DEELTHEMA B : ELIMINEREN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 41
13-8-2014 13:22:38
42
HAUSSMANN
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 42
13-8-2014 13:22:38
43
Parijs, overzicht van de ingrepen van Haussmann
Parijs, Avenue de l’Opera, 1845
DEELTHEMA B : ELIMINEREN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 43
13-8-2014 13:22:38
44
TABULA RASA Op zoek naar het onbeschreven vel.
OMA, Les Halles, 2002, Parijs
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 44
13-8-2014 13:22:38
45
OMA, Les Halles, 2002, Parijs
DEELTHEMA B : ELIMINEREN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 45
13-8-2014 13:22:39
46
Verandering afdwingen.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 46
13-8-2014 13:22:39
47
OMA, Les Halles, Paris, 2002
DEELTHEMA B : ELIMINEREN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 47
13-8-2014 13:22:39
48
ZEVEN DEELTHEMA’S A.
BEGINNEN
B.
ELIMINEREN
C.
VERDICHTEN
D.
BETEKENIS VERANDEREN
E.
ONZICHTBAAR WORDEN
F.
VERDER BOUWEN
G.
SYSTEMEN LATEN OVERLAPPEN
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 48
13-8-2014 13:22:39
49
C.
VERDICHTEN
De meest gebruikelijke vorm om een bestaande context op te nemen, het nieuwe wordt toegevoegd. Wat zijn de achterliggende principes? Welke locaties zijn zo aantrekkelijk dat verdichting vanzelfsprekend wordt? Welke methode zou kunnen leiden tot verdichting en opwaardering van juist onaantrekkelijke gebieden die zich daar het minst voor lijken te lenen.
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 49
13-8-2014 13:22:39
50
Goede vestigingscondities vierduizend jaar geleden, zijn goede vestigingscondities nu.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 50
13-8-2014 13:22:39
51
Stedelijke ontwikkeling 2000 - 1500 v. Chr.
Stedelijke ontwikkeling 2000 na Chr.
DEELTHEMA C : VERDICHTEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 51
13-8-2014 13:22:39
52
Bijzondere omstandigheden leiden tot het herschrijven van de site. Angst of vrijheid als bepalende conditie.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 52
13-8-2014 13:22:39
53
middeleeuwse vestingsteden
‘walled city’ Hong Kong
DEELTHEMA C : VERDICHTEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 53
13-8-2014 13:22:39
54
ZEVEN DEELTHEMA’S A.
BEGINNEN
B.
ELIMINEREN
C.
VERDICHTEN
D.
BETEKENIS VERANDEREN
E.
ONZICHTBAAR WORDEN
F.
VERDER BOUWEN
G.
SYSTEMEN LATEN OVERLAPPEN
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 54
13-8-2014 13:22:39
55
D.
BETEKENIS VERANDEREN
De vorm van het bestaande blijft intact maar door een andere gebruik of interpretatie wordt alles anders. Hoe flexibel is het programma? Wanneer is de identiteit of de economische logica van een gebouw zo aantrekkelijk dat het nieuwe programma zich voegt naar het oude gebouw. Een oefening in programmatische gymnastiek. Nieuwe combinaties tussen vorm en functie worden onderzocht. De leegstaande kantorenvoorraad en de binnenkort leegstaande winkelvoorraad als te programmeren massa. Duurzaamheid door herinterpretatie: past ieder programma in iedere vorm?
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 55
13-8-2014 13:22:40
56
Verandering door verandering van betekenis en functie. De vorm blijft gelijk.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 56
13-8-2014 13:22:40
57
Zeche Zollverein, Essen, 1933
Zeche Zollverein, Essen, 2002 DEELTHEMA D : BETEKENIS VERANDEREN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 57
13-8-2014 13:22:40
58
The Device Een relatief kleine toevoeging die alles anders maakt.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 58
13-8-2014 13:22:40
59
OMA, Paris, Les Halles
OMA, Zeche Zollverein, Essen, 2002
DEELTHEMA D : BETEKENIS VERANDEREN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 59
13-8-2014 13:22:40
60
ZEVEN DEELTHEMA’S A.
BEGINNEN
B.
ELIMINEREN
C.
VERDICHTEN
D.
BETEKENIS VERANDEREN
E.
ONZICHTBAAR WORDEN
F.
VERDER BOUWEN
G.
SYSTEMEN LATEN OVERLAPPEN
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 60
13-8-2014 13:22:40
61
E.
ONZICHTBAAR WORDEN
Een bouwcultuur zo bevangen door de veronderstelde superioriteit van voorgaande generaties, dat deze zich ten doel stelt de hedendaagse toevoegingen onzichtbaar te houden. Een fenomeen dat te vinden is in de meeste historische binnensteden van Europa, bewust en onbewust. Een analytische studie naar het streven onzichtbaar toe te voegen en de bouwkundige technieken die daarbij worden ingezet.
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 61
13-8-2014 13:22:40
62
Schaamte, het besef van naaktheid
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 62
13-8-2014 13:22:40
63
DEELTHEMA E : ONZICHTBAAR WORDEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 63
13-8-2014 13:22:40
64
Eerdere generaties werden gedreven door de overtuiging dat de producten en inzichten van de eigen tijd superieur waren die van eerdere generaties. Op het culturele vlak missen huidige generaties die vanzelfsprekende overtuiging. Een vooral Europees fenomeen. Schaamte als drijfveer om de toevoegingen van de eigen tijd onzichtbaar te maken.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 64
13-8-2014 13:22:40
65
Content, Big Vermeer, p 294,295 Low culture versus high culture. Vermeer was een van de eerste schilders die het dagelijks leven als onderwerp nam. De Big Brother show doet hetzelfde.
DEELTHEMA E : ONZICHTBAAR WORDEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 65
13-8-2014 13:22:41
66
DORIAN GRAY Almere als het ware, verborgen gehouden, gezicht van onze generatie, Amsterdam als het aantrekkelijk masker van vorige eeuwen.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 66
13-8-2014 13:22:41
67
Almere centrum, 1994
Amsterdam centrum, 1994
DEELTHEMA E : ONZICHTBAAR WORDEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 67
13-8-2014 13:22:41
68
Geboren vanuit de wens de eigen tijd onzichtbaar te maken.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 68
13-8-2014 13:22:41
69
OMA, Den Haag, Paard van Troje, 2002
OMA, Den Haag, Paard van Troje, 2003
DEELTHEMA E : ONZICHTBAAR WORDEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 69
13-8-2014 13:22:41
70
PAARD VAN TROJE De buitenvorm als masker om verandering mogelijk te maken.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 70
13-8-2014 13:22:41
71
OMA, Paard van Troje, Den Haag 2003
OMA, Paard van Troje, Den Haag 2003
DEELTHEMA E : ONZICHTBAAR WORDEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 71
13-8-2014 13:22:42
72
ONDERGRONDS GAAN Als vorm van dienstbaarheid aan een context die door congestie verlamd raakt.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 72
13-8-2014 13:22:42
73
OMA, Souterrain, 2004, Den Haag
OMA, Souterrain, 2004, Den Haag
DEELTHEMA E : ONZICHTBAAR WORDEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 73
13-8-2014 13:22:42
74
To be or not to be Parijs, les Halles, het onzichtbaar maken van de huidige tijd als streven.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 74
13-8-2014 13:22:42
75
Les Halles, 2002, Parijs
OMA, Les Halles, 2002, Parijs
DEELTHEMA E : ONZICHTBAAR WORDEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 75
13-8-2014 13:22:43
76
ZEVEN DEELTHEMA’S A.
BEGINNEN
B.
ELIMINEREN
C.
VERDICHTEN
D.
BETEKENIS VERANDEREN
E.
ONZICHTBAAR WORDEN
F.
VERDER BOUWEN
G.
SYSTEMEN LATEN OVERLAPPEN
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 76
13-8-2014 13:22:43
77
F.
VERDER BOUWEN
De onvoltooid verleden tijd. Historische binnensteden kenmerken zich vaak door een sterke historische dynamiek: een beeld gevormd door talloze toevoegingen en aanpassingen. Moderne stukken stad tonen die dynamiek veel minder. Als methodisch onderzoek wordt het gerealiseerde stedenbouwkundige en architectonische eindbeeld stelselmatig als een halffabricaat beschouwd. In dialoog met de producten van vorige generaties, zoekend naar een nieuwe dynamiek. Eugène Viollet le Duc: ‘Restaurer une édifice, ce n’est pas l’entretenir, le réparer ou le refaire, c’est le rétablir dans un état complet qui peut n’avoir jamais existé à un moment donné.’ Met andere woorden, niet de bestaande toestand als vaststaand beeld maar het verder voeren van de oorspronkelijke, achterliggende gedachte.
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 77
13-8-2014 13:22:43
78
IN DIALOOG MET DE VORIGE GENERATIE La recherche du dÊsert Buiten de historische binnenstad valt het verlangen om foto’s te maken grotendeels weg. Twee totaal verschillende condities voor de tabula scripta. To be or not to be.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 78
13-8-2014 13:22:43
79
Amsterdam, de locaties waar foto’s genomen worden. Erik Fisher, 2011
Londen, Rory Kinnear, Hamlet, The National Theatre
DEELTHEMA F : VERDER BOUWEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 79
13-8-2014 13:22:43
80
WEINIG NOODZAAK HET GEBOUWDE GEBIED NOG VERDER UIT TE BREIDEN bebouwd gebied in Nederland tot 1900
2008
59.000 ha
345.000 ha
63.000 ha toename 1989-2009 : de toename van het bebouwd gebied in twintig jaar beslaat meer oppervlakte dan het totale bebouwd oppervlak tot 1900
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 80
13-8-2014 13:22:43
81
Bodemgebruik in Nederland, 1900-2008 Bos
Natuur
Agrarisch
Bebouwd
1900 1905 1910 1915 1920 1925 1930 1935 1940 1946 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1979 1981 1985 1989 1993 1996 2000 2003 2006 2008
ha (x 1000) 268 273 277 273 264 265 270 271 275 259 312 311 312 313 317 328 313 314 319 330 331 344 350 346 345 345
608 569 539 498 480 437 381 348 349 309 186 168 195 174 194 165 156 152 146 140 137 134 133 138 139 140
2125 2136 2163 2210 2227 2262 2304 2345 2333 2489 2605 2610 2608 2587 2562 2526 2435 2423 2414 2409 2386 2360 2326 2304 2286 2276
59
Bron:
CBS
Referentiecode:
CBS/CLO/aug13/1001
Indicatorcode:
i-nl-1001
Indicatorversie:
7
170 178 202 235 254 263 275 282 294 305 318 329 338 345
DEELTHEMA F : VERDER BOUWEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 81
13-8-2014 13:22:43
82
PIONIERSGEBIED De Eurocore, (zie vlg blz), als pioniers-gebied voor de tabula scripta door een samenloop van omstandigheden: De bevolking begint te krimpen. De noodzaak om het bebouwd gebied nog verder uit te breiden, neemt af. De wens om open gebieden en natuurgebieden te beschermen neemt toe. Een typisch Europees verlangen het oude te behouden en een steeds mondigere bevolking die zich verzet tegen verandering. Een interessante, nieuwe stedelijke conditie die tot metropolen leidt met een voortdurend afnemende dichtheid.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 82
13-8-2014 13:22:44
83
Eurocore, OMA
DEELTHEMA F : VERDER BOUWEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 83
13-8-2014 13:22:44
84
De onvoltooid verleden tijd Het bestaande als bouwveld voor het nieuwe.
FAA-XDGA , Entrepot MacDonald, 2009, Parijs
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 84
13-8-2014 13:22:44
85
Patrick Forest , Entrepot MacDonald, 1968, Parijs
FAA-XDGA , Entrepot MacDonald, 2009, Parijs
DEELTHEMA F : VERDER BOUWEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 85
13-8-2014 13:22:44
86
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 86
13-8-2014 13:22:44
87
DEELTHEMA F : VERDER BOUWEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 87
13-8-2014 13:22:53
88
ZEVEN DEELTHEMA’S A.
BEGINNEN
B.
ELIMINEREN
C.
VERDICHTEN
D.
BETEKENIS VERANDEREN
E.
ONZICHTBAAR WORDEN
F.
VERDER BOUWEN
G.
SYSTEMEN LATEN OVERLAPPEN
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 88
13-8-2014 13:22:53
89
G.
SYSTEMEN LATEN OVERLAPPEN
Het nieuwe onttrekt zich volledig aan het bestaande: de nieuwe principes zijn zo volstrekt anders dat het bestaande kan voorbestaan terwijl er een nieuw systeem overheen of tussendoor wordt geprojecteerd. Het meest utopische maar juist daardoor ook een zeer boeiend onderzoeksthema. Een oefening in omdenken om vrijheden te genereren.
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 89
13-8-2014 13:22:53
90
Vernieuwing geïnspireerd door de behoefte of noodzaak zich aan het bestaande te ontrekken. ‘Tokyo is hopeless, I’m no longer going to consider architecture that is below 30 meters in height. Allow habitation that begins only at the limit of Tokyo’s building height law.’ Arata Isozaki 1962 Superimpostitie als bijzondere vorm van tabula scripta.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 90
13-8-2014 13:22:53
91
Arata Isozaki, Clusters in the air, 1962
DEELTHEMA G : SYSTEMEN LATEN OVERLAPPEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 91
13-8-2014 13:22:54
92
‘Bangkok is a city at the edge of the tolerable,.. it’s a city in crisis. Tabula scripta in de vorm van superimpositie om zich aan een bestaande, falende, context te ontrekken.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 92
13-8-2014 13:22:54
93
OMA, Hyperbuilding, Bangkok, Thailand 1996 1000 m hoog
DEELTHEMA G : SYSTEMEN LATEN OVERLAPPEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 93
13-8-2014 13:22:54
94
Overlapping systems An organic self-structure, an artificial corpus overlapping meshing systems and subsystems, inhabiting space and challenging its perception. SKIN was conceived as a computational design, based on emerging logics of construction and manufacturing. Jorge Ayala Skin is an organic selfstructure, an artificial corpus overlapping meshing systems and subsystems, inhabiting space and challenging its perception. Skin was conceived as a computational design, based on emerging logics of construction and manufacturing.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 94
13-8-2014 13:22:54
95
DEELTHEMA G : SYSTEMEN LATEN OVERLAPPEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 95
13-8-2014 13:22:54
96
Het samengaan van fundamenteel verschillende systemen. Op een van oorsprong orthogonale stad, Romeins/Byzanthijns, heeft zich een organisch gegroeide Islamitische stad ontwikkeld.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 96
13-8-2014 13:22:54
97
Damascus, Syrie
DEELTHEMA G : SYSTEMEN LATEN OVERLAPPEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 97
13-8-2014 13:22:54
98
Oefening overlappende systemen Wat kun je van een Billy maken? Transformeer de Billy boekenkast in een ander meubelstuk, alle onderdelen gebruiken, geen onderdelen toevoegen.
Het maken van nieuwe ontwerpen uit Ikea onderdelen blijkt inmiddels een hype geworden. Er wordt nog gekeken of dat een voorof nadeel is voor deze oefening en of die wellicht nog anders geformuleerd moet worden.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 98
13-8-2014 13:22:54
99
Ikea, Billy, 202 x 80 cm, euro 34,95
DEELTHEMA G : SYSTEMEN LATEN OVERLAPPEN
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 99
13-8-2014 13:22:54
100
OEFENINGEN EN PROJECTEN Alle onderzoeksthema’s hebben duidelijk verschillende leerdoelen en didactische aanpak maar dragen ieder bij aan het overkoepelend thema van de Tabula Scripta. De diversiteit van de thema’s maakt het mogelijk er een serie oefeningen en projecten aan te koppelen die zich over verschillende disciplines uitstrekken: architectuur, stedenbouw, landschapsarchitectuur.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 100
13-8-2014 13:22:54
101
RELEVANTIE De onderzoeksmatige en maatschappelijke relevantie ligt erin dat er een breed onderzoeksveld aan de orde komt met thema’s die op dit moment deels bewust, deels onbewust, een groot deel van onze bouwcultuur bepalen. Onbenoemde maar bepalende principes worden geanalyseerd en beschreven. Daarnaast wordt er onderzocht op welke manier deze principes ook anders ingezet kunnen worden.
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 101
13-8-2014 13:22:54
102
RELATIE KERNDOELEN AHK
Excellent opleiden als uitgangspunt en continu kwaliteitsstreven. De thema’s bieden tegelijkertijd vrijheid en een sterk verband. Hiermee kunnen studenten hun eigen fascinaties ontwikkelen in een context waarbij hun resultaten zichtbaar worden ten opzichte van het andere onderzoeks- en ontwerpwerk en waarbij de individuele studies onderdeel worden van een groter geheel. De begeleiding van de verschillende oefeningen zal per project/ oefening samengesteld worden om zo veel mogelijk aan te sluiten op ter zake doende expertise.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 102
13-8-2014 13:22:54
103
DE STUDENT ALS KUNSTENAAR VAN MORGEN Het gepropageerde streven naar duurzaamheid is de afgelopen jaren zo’n clichématige reactie op de crisis geworden dat het al snel geloofwaardigheid dreigt te verliezen. Toch is het ongetwijfeld het meest relevante principe om de huidige ontwerpcultuur grondig te herdefiniëren. Met het thema zoals geformuleerd als invulling van het lectoraat opent zich een weids onderzoeksveld dat duurzaamheid in een context brengt die veel rijker is dan de huidige praktijk. Nieuwe wegen worden opengelegd.
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 103
13-8-2014 13:22:54
104
POSITIE IN AMSTERDAM
Een herkenbare positie in de creatieve metropool Amsterdam. De onderzoeksthema’s vragen om experiment en dus om provocatie. Een dankbare combinatie om herkenbaarheid te stimuleren. Het is het streven studentenwerk op zo veel mogelijk manieren zichtbaar te maken.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 104
13-8-2014 13:22:54
105
ONDERZOEK IN DIENST VAN ONDERWIJS EN VAKONTWIKKELING Het inzetten van vier jaargangen studenten met hun onderzoek als een vorm van samenwerking binnen een overkoepelend thema maakt het mogelijk om nieuwe inzichten te ontwikkelen. Het resultaat ligt niet vast maar wordt tijdens het proces bijgestuurd. Hiervoor wordt een kenniskring van externe en interne begeleiders gevormd. Deze kring zal in de loop van het eerste jaar gevormd worden. De leden van de kenniskring, allen tevens praktiserend ontwerper of onderzoeker, zullen via eigen onderzoek het thema verbreden en verdiepen en een relatie leggen naar het werkveld.
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 105
13-8-2014 13:22:54
106
VERWACHTE RESULTATEN
Door de onderlinge samenhang van de deelthema’s kan iedere oefening, analyse en ieder project een onderdeel vormen van een overkoepelende studie naar de Tabula Scripta. De deelthema’s zijn nog vrij breed, het is de verwachting dat tijdens het lectoraat sommige thema’s naar de achtergrond verdwijnen en andere juist dominanter gaan worden. Dit in relatie tot de resultaten en de overwegingen van de kenniskring. Het beoogde eindresultaat is een boek waarin alle onderdelen op hun plaats vallen en het thema uitgediept en ontwikkeld is.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 106
13-8-2014 13:22:54
107
DISSEMINATIE (VERSPREIDING) De eindvorm is een boek en eventueel expositie. De productie van het boek zou vanaf de eerste dag moeten beginnen. Het voorstel is om al in het eerste jaar een basis lay-out voor het boek te maken. Gedurende de vier jaar kan aan alle studenten gevraagd worden en samenvatting van hun studie op dit ‘format’ aan te leveren. Op deze manier bouwt zich een verzameling op van al het werk dat door de deelthema’s in verband gebracht kan worden. Het eigenlijke boek is hier een bewerking van, met een selectie van het werk en een begeleidende tekst van de diverse auteurs en kenniskringleden. Een symposium kan georganiseerd worden om het resultaat te presenteren en te bespreken.
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 107
13-8-2014 13:22:54
108
TABULA SCRIPTA Beschreven en toch maagdelijk.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 108
13-8-2014 13:22:55
109
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 109
13-8-2014 13:22:55
110
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 110
13-8-2014 13:22:55
111
PROJECTEN OEFENINGEN WINTERSCHOOL
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 111
13-8-2014 13:22:55
112
Jaar 1 Projecten
Jaar 2
P1a
P1b
P2a
Plek
Ruimte
Villa
A. Beginnen
X
X
B. Elimineren
X
C. Verdichten
P2b
P3aAS
P3
Gebouw + constructieStedelijk EnsembleGebouw
X X
X
X
X
D. Betekenis veranderen E. Onzichtbaar worden F. Verder bouwen
X
X
X
G. Systemen laten overlappen
Oefeningen
X
O1
O2
Repertoire
Tekstanalyse
O3AS
A. Beginnen
X
B. Elimineren
X
C. Verdichten
X
D. Betekenis veranderen E. Onzichtbaar worden F. Verder bouwen
X
G. Systemen laten overlappen
X
Extra Winterschool A. Beginnen
X
B. Elimineren
X
C. Verdichten
X
D. Betekenis veranderen
X
E. Onzichtbaar worden
X
F. Verder bouwen
X
G. Systemen laten overlappen
X
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 112
O
Stedelijk EnsembleGebouw
13-8-2014 13:22:55
e
113
Jaar 2
P2b
P3aAS
Jaar 3
P3aAL
Gebouw + constructieStedelijk EnsembleGebouw en landschap
P3b Woongebouw
P4
P5
Jaar 4
P6
afstuderen
Openbaar gebouwOnderzoek + ontwerpIngegraal ontwerp
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X X
X
X
X
O3AS
O3AL
Stedelijk EnsembleGebouw in landschap
X
X X
X
O3b
O4
O5
O6
Woningtype
Materialisatie
Paper
Paper
X
X
X
X
X
X
X
X
X X X
X
X
X
X
X
X
X
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 113
13-8-2014 13:22:55
118
F.A.A. FLORIS ALKEMADE ARCHITECT
FAA Sint-Oedenrode Borchmolendijk 29, 5492AJ, Sint-Oedenrode, Netherlands FAA-XDGA Bruxelles Sainctelettesquare 12, 1000, Bruxelles, Belgique FAA-XDGA Paris 7 CitĂŠ Paradis, 75010 Paris, France
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 118
13-8-2014 13:22:55
119
CURRICULUM VITAE
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 119
13-8-2014 13:22:55
120
Combines urban planning with architecture. Involved in all phases of the planning and building process, from the initial design through to completion. After eighteen years at the Office for Metropolitan Architecture, Floris Alkemade started his own practice in august 2008. Amongst other projects currently working on the reconversion of a 600m long entrep么t building at the Boulevard Mc Donald in Paris; a housing project located at the Seine in Boulongne Billancourt; a masterplan for Paris Saclay; a masterplan for Ardoines (Vitry) For the Rotterdam biennale 2014 working on a study for BrabantStad.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 120
13-8-2014 13:22:55
121
He joined the Office for Metropolitan Architecture (O.M.A.) in 1989 and has worked as a project director for architecture and urban planning since 1996. As of 2001 he was one of the directors/partners of the office. As project architect and project leader he worked in the early nineties on the Euralille master plan, a 70-hectare business and civic centre in northern France hosting the European hub for high-speed trains. The implementation of the masterplan in only four years, including individual buildings and projects by architects such as Nouvel, de Portzamparc, Shinohara and OMA, gave the office’s urban theories practical credibility. Since 1994, he has leaded the master plan project for the City Center of Almere, now constructed. Floris Alkemade has acted as project leader for several urban and architectural projects in Europe, USA and Asia and the competition for Les Halles in the center of Paris. In 2002 the pop music hall ‘het Paard van Troje’ in the Hague was completed. In 2004, the Souterrain tram tunnel (The Hague) and the Utopolis complex (Almere) and in 2006 the Ruhrmuseum in a former Kohlewasche building in the Zeche Zollverein (Germany) were completed.
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 121
13-8-2014 13:22:55
122
Floris Alkemade was a member of the architecture selection committee at a renowned national art foundation and is a guest-professor at Ghent University in Belgium. He also is a lecturer for the curatorial program of the Appel Art Institute in Amsterdam.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 122
13-8-2014 13:22:55
123
Currently, in collaboration with Xaveer de Geyter (association momentanée FAA/XDGA) amongst other projects working on the reconversion of a 600m long entrepôt building in Paris: mixed program of housing, offices, schools and retail; total program 210.000 m2. In this project Floris Alkemade operates as ‘architect-coordinateur’ for the entire operation and as architect for the commercial program (32.000m2) and two housing blocks. Construction has started in 2011, completion 2015. Also in Paris working on the elaboration and implementation of a strategy for the development of the cluster Paris-Saclay, a development area with scientific institutes, universities, housing and business areas. Under construction. In collaboration with Béal-Blanckaert (Lille) he won a competition for a housing block in Boulonge-Billancourt (Paris) Macro-Lot B5 (39.440m2) Currently under construction, completion 2015.
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 123
13-8-2014 13:22:55
124
ARCHITECTURE realised projects / under construction
FAA-OMA Ostrava (Tjech Republic) 2006- 2012: inner centre shopping mall (20.000 m2) FAA-XDGA Paris (France) reconversion of the Entrepôt building Mc Donald, 2008-2015. Mixed program of housing, offices, schools and retail total program 210.000m2 In charge as ‘architecte coordinateur’ for the entire complex and architect of the retail: 37.000 m2 and two housing blocks on the building. Paris, Boulonge-Billancourt (Paris) Two Housing Blocks (11.300m2) as part of the Macro-Lot B5
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 124
13-8-2014 13:22:55
125
FAA / BEAL-BLANKAERT Paris, Boulonge-Billancourt (Paris) Housing Block Macro-Lot B5 (39.440m2) ‘architecte coordinateur’ OMA : FLORIS ALKEMADE Almere (Netherlands) 1999 - 2003: Multiplex cinema (2500 seats) with shops and restaurants total program 20.000m2 The Hague (Netherlands) 1999 - 2002: Pop music theatre ‘t Paard van Troje’ The Hague (Netherlands) 2001 - 2004: Souterrain, underground tram stops and parking Almere (Netherlands) 2002 - 2005: Two parking garages with capacity of 2700 parking spaces Essen (Germany) 2002 - 2006: Ruhrmuseum with visitors centre in former industrial building
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 125
13-8-2014 13:22:55
126
ARCHITECTURE studies / competitions (selection) The Hague (Netherlands) 2002 - present: office/housing block 70.000 m2 in front of central station Paris (France) 1992 -1993: ‘Tour Danton’, office tower in ‘La Defense’ 42.000 m2 Paris (France) 1993: ‘Grand Stade’ competition soccer stadium Rotterdam (Netherlands) 1995: competition Luxor Theatre London (UK) 1994 - 1995: competition Tate Gallery Miami (USA) 1994: competition Performing Arts Centre Los Angeles (USA) 1995 - 1996: Coral Garage study, 12.000 parking spaces Genoa (Italy) 2001: competition redevelopment silos into museum Paris (France) 2001: competition Pinault museum Ascot (UK) 2002: study for a private house
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 126
13-8-2014 13:22:55
127
St Etienne (France) 2003: Zentith competition Amsterdam (Netherlands) 2004 - 2006: office building 25.000 m2 for PcM (Volkskrant, Trouw, Nrc) Tanger (Morocco) 2005: competition for deep sea harbour buildings Oslo (Norway) 2005 – 2007: Vestbanen, mixed use project 35.000 m2 Nancy (France) 2006: competition for a reconversion of former military site Purmerend (Netherlands) 2006: study for high-rise dwellings Kop van Java Amsterdam (Netherlands) 2007, study for dwellings/museum Rotterdam (Netherlands) 2006 -2007 study for two officetowers at the Boompjes Rotterdam (Netherlands) Rotterdam, Coolsingel mixed program 120.000 m2, 2007 –present Paris (France) 2007 – present: reconversion and extension of an existing entrepôt building total program 217.000 m2
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 127
13-8-2014 13:22:55
128
URBANISM
FAA Lille (France) 2005 - 20010 Euralille secteur de la Chaude Riviere Arnhem Merwede (Netherlands) 2009 – 2010 The Hague (Netherlands) Binckhorst 2009 -2010 Ghent (Belgium) Oude Dokken 2008-2010 Utrecht (Netherlands) A-12, study for doubling the highway, 2009 Arnhem South Centre (Netherlands) 2009 BrabantStad, IABR atelier
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 128
13-8-2014 13:22:55
129
FAA/XDGA Paris (France) Paris Saclay 2010 Toulouse (France) Aerospace campus (invited competition) 2010 Lille (France) Lille 2030 ĂŠtude stratĂŠgique (SCOT) 2012 Moskow (Rusia) Moskow Financial Centre (invited competition) 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 129
13-8-2014 13:22:55
130
URBANISM
OMA : FLORIS ALKEMADE Lille (France) 1989-1993: Led for 5 years the design team for the masterplan for the new city centre with a new TGV station, a shopping centre, a congress building, offices and a new plaza and park. Almere (Netherlands) 1994-2007: Masterplan for the new town centre of Almere. This scheme comprises 40.000m2 shops/restaurants, a library, theatre and museum, a parking garage for 2.700 parking spaces and 125.000m2 of office space. Amsterdam, Stadionplein (Netherlands) 2006 – 2009: development of square and adjacent buildings Essen (Germany) 2001-2002: Masterplan for the ‘Zeche Zollverein’ a former industrial site (100 ha), based on the masterplan Unesco selected the site as a world heritage project.
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 130
13-8-2014 13:22:55
131
Ghent (Belgium) 2004 – present: masterplan for ‘de Oude Dokken’ a redevelopment project for a former harbor area. Binckhorst: The Hague (Netherlands) 2006-2007: a redevelopment project for a former semi-industrial area (130 ha) Amsterdam (Netherlands) the elaboration of the master plan for the area around the former Olympic Stadium Homerus Almere (Netherlands) 2006-2008 : masterplan for a neighborhood of 3000 dwellings, Zuiderzeelijn (Netherlands) 2005: research study for upgrading train connection Highway study 2005: research study for the future of the Dutch Highways Almere (Netherlands) 2006: study for the doubling of the A6 highway Toulouse France) 2007: urban research for implantation of Gallileo site Cagliari (Sardinia) 2007 – 2008 masterplan for Saint Elia neighborhood
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 131
13-8-2014 13:22:55
132
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 132
13-8-2014 13:22:56
133
YELLOW : PROJECTS FLORIS ALKEMADE
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 133
13-8-2014 13:22:56
134
PUBLICATIONS Dutchtown, (co-auteur) ISBN 90-5662-131-9 NAI uitgevers, Rotterdam, 1999 SANAA Kazuyo Sejima + Ryue Nishizawa, recent projects, (voorwoord) Aedes, 2000 Was ist Zollverein?, (chapter in book) Hatje Cantz Verlag, ISBN 3-980848-0-6, 2002 Verborgen ruimte, de ontdekking van ondergrondse architectuur, (chapter in book) ISBN 90 74265 41 3, 2002 Verklarend zakwoordenboek van het Nederlandse openbare gebouw, (co-auteur), Atelier Rijksbouwmeester Den Haag, ISBN 90-803455-8- x, 2002 L’architecture d’aujourd’hui, #339, March/April 2002, ‘Réinventer Almere’ Ontwerpatelier Deltametropool, (chapter in book) VROM 3101 030296/05-03, 2003 L’architecture d’aujourd’hui, #352, Mai/Juin 2004, ‘concours Paris – les Halles’
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 134
13-8-2014 13:22:56
135
Qualitime, the southwing magazine #8, the possiblities of a metropolis, p24-31, autumn 2005 Oase / 71 Stedelijke formatie en collectieve ruimten / Urban Formation and Collective Spaces : Designing the Collective Domain Floris Alkemade, Edzo Bindels and Ruurd Gietema in conversation, nov 2006 Domus #897, Chromatic circulation, p 32-39, November 2006 Architektur.aktuell, Kohlenwäsche, Zeche Zollverein, p70-79, november 2006 Space, #469,Zollverein is unpredictability, p80-91, december 2006 Monu, magazine on urbansim #07, 2ND RATE URBANISM, Dumped in Almere, p74-86 August 2007 Nova Terra Magazine, Vermeers wanted; we need a more revolutionary approach’ p32-35, September 2007
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 135
13-8-2014 13:22:56
136
Bru imagination #002, L’émancipation de la périphérie, p20-28, september 2007 Le second souffle, essay in : Euralille, chroniques d’une métropole en mutation (1988-2008, Dominique Carré éditeur, Paris 2008, pp 97-103 Simulacrum, Urban Transformation #3/4, Het onvoorspelbare bouwen, p36-42, june 2008 Architecture = Durable (chapter in book), Reconversion de l’entrepôt Macdonald, Paris 19e, page 130-135, ISBN 978-2-7084-0829-6, June 2008 Globalisation in reverse, essay, in Urban Reports, publication ETHZ Zurich, 2009, ISBN 978-3-85676228-5, page 118-135 A+T, HYBRIDS III, p 242-257 Transformation of the entrepôt Mc Donald, nr 33-34 spring-autumn 2009
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 136
13-8-2014 13:22:56
137
Dessine-moi une ville, Assurer l’évolution de la forme, page 36-41, le Moniteur, novembre 2011, ISBN 978-2281-19492-0 Compact City Extended, Design and Politics #4,The periphery as the new middle, page 296-303, 010 Publishers, Rotterdam 2011, ISBN 78-90-6450-747-2 The Legacy, Indesem explores the future of architecture, 2007 About Aesthetics, page 14-27 Archis 2011 ISBN 978 90 77966 51 8 51N4E Double or nothing, Longing for abstraction, pages on the ACC Tower, Bozar Books Architectural Association London ISBN 978-1- 907896-09-5 Tracés 07, Dossier Entrepôt Macdonald, la complexité en architecture, avril 2014 MacDO ouvrage, CADAVRE EXQUIS, édition Arsenal, (page 204-231) Paris juin 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 137
13-8-2014 13:22:56
138
TV DOCUMENTARY
THE GLAMOUR OF STORAGE DER GLAMOUR DES ABSTELLRAUMES L’ART DU PARKING ARTE series “Arts and culture” Ein Film von/un film de Michael Trabitzsch 3 vol., 26 min, HD 16:9, PROUNEN FILM (2009)
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 138
13-8-2014 13:22:56
139
PATENT
Universal Modernisation Patent [14] ‘Variable-Speed Museum’ Use of mechanical transport to multiply, diversify, and individualize movement through a museum building. Inventors: Rem Koolhaas, Floris Alkemade, Initial Application : The Tate Gallery
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 139
13-8-2014 13:22:56
140
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 140
13-8-2014 13:22:56
141
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 141
13-8-2014 13:22:57
142
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 142
13-8-2014 13:22:57
143
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 143
13-8-2014 13:22:57
144
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 144
13-8-2014 13:22:58
145
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 145
13-8-2014 13:22:59
146
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 146
13-8-2014 13:22:59
147
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 147
13-8-2014 13:22:59
148
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 148
13-8-2014 13:23:00
149
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 149
13-8-2014 13:23:00
150
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 150
13-8-2014 13:23:01
151
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 151
13-8-2014 13:23:02
152
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 152
13-8-2014 13:23:02
153
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 153
13-8-2014 13:23:02
154
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 154
13-8-2014 13:23:03
155
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 155
13-8-2014 13:23:03
156
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 156
13-8-2014 13:23:04
157
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 157
13-8-2014 13:23:04
158
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 158
13-8-2014 13:23:04
159
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 159
13-8-2014 13:23:04
160
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 160
13-8-2014 13:23:05
161
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 161
13-8-2014 13:23:05
162
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 162
13-8-2014 13:23:05
163
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 163
13-8-2014 13:23:06
164
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 164
13-8-2014 13:23:06
165
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 165
13-8-2014 13:23:06
166
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 166
13-8-2014 13:23:06
167
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 167
13-8-2014 13:23:07
168
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 168
13-8-2014 13:23:07
169
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 169
13-8-2014 13:23:07
170
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 170
13-8-2014 13:23:08
171
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 171
13-8-2014 13:23:08
172
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 172
13-8-2014 13:23:08
173
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 173
13-8-2014 13:23:10
174
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 174
13-8-2014 13:23:10
175
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 175
13-8-2014 13:23:10
176
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 176
13-8-2014 13:23:11
177
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 177
13-8-2014 13:23:11
178
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 178
13-8-2014 13:23:11
179
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 179
13-8-2014 13:23:12
180
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 180
13-8-2014 13:23:12
181
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 181
13-8-2014 13:23:13
182
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 182
13-8-2014 13:23:14
183
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 183
13-8-2014 13:23:14
184
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 184
13-8-2014 13:23:15
185
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 185
13-8-2014 13:23:15
186
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 186
13-8-2014 13:23:16
187
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 187
13-8-2014 13:23:17
188
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 188
13-8-2014 13:23:18
189
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 189
13-8-2014 13:23:19
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 190
13-8-2014 13:23:19
tabula scripta : onderzoeksaanvraag lectoraat Floris Alkemade, 16 juni 2014
2014 08 13 academie lectoraat startdocument.indd 191
13-8-2014 13:23:19