TIJD VOOR RUIMTE een patio van de stad
BAS SCHUIT ACADEMIE VAN BOUWKUNST
TIJD VOOR RUIMTE een patio van de stad
‘De hemel is naar beneden gekomen en ligt om ons heen, in scherven op de aarde.’ Kees Fens - schrijver, bewoner van Chasséstraat en kerkganger van de Chassékerk
afstudeerproject Bas Schuit Academie van Bouwkunst Amsterdam, 2 juli 2013
deel 1
SYNOPSIS deel 2
COMPLETE VERHAAL deel 3
ONDERZOEK
deel 1
SYNOPSIS ‘De hemel is naar beneden gekomen en ligt om ons heen, in scherven op aarde.’ (Heaven has come down and is all around us, in shards on earth) Kees Fens: writer/critic, lived in the Chasséstraat and parishioner of the Chassékerk.
Nowadays there’s a lot of pressure on the inner-city life, where cities become more dense and where society is based on the individual, growth and achievements. From my own experience I started this graduation project while I needed a place within the city where I could escape this everyday buzz. Amsterdam-West is an area where public space is intensely used. Wouldn’t it be great to have a place to literally take some distance? Also the municipality of Amsterdam saw the necessity of ‘urban oases’ in the city, as they can work as a buffer for noisy or active places around them. People can use them to wander, stare, think, catch a breath or to recharge themselves. These days, also because of a decreasing role of religion in society, people more and more are searching for meaning in life. Therefore Nietzsche already said in 1882 we need wide open spaces with arcades where we can ‘dwell in ourselves’. To create such a urban oases I used the tenantless Chassékerk, an immense build public space known as an institute to give context to life. By opening up its structure, this reminiscence (shard) of religion can now give new meaning and house a new sort of public space! By treating the building and it’s surroundings as a landscape, the user can now freely use the site with its lanes, fields and vistas. Three zones or ‘rings’ are introduced to structure the site and give more depth in experiencing it. These rings create spaces, make routes and form boundaries, giving it the users the step-by-step guidance away from the hectic city. The first ring is the most public, one step away from the concrete jungle by stepping onto the gravel surface with place to meet up underneath the Sycamore trees, play jeu de boules at the Chestnut or remember the thoughts of Kees Fens at his monument. A few steps up from this field you stand between the arches of the buttresses of the old church, about to enter the patio garden. You can walk around, cross the main paths or walk the narrow paths finding a bench in the middle of the plant beds. The new focus point in this patio is a Linden tree, traditionally known as a protector for the community. In the back there’s a monumental staircase leading 4,5 meters up into the 7 meter high concrete ring with it’s closed outer facade. Light plays a specific role in walking through the space between the old church walls and the concrete facade. Giving guidance by lighting up the corners, chancing moods through daytime and giving character to the different places. Places varying from a completely open view to the courtyard, to filtered views and to no view at all, making it one of the most secluded public spaces in town.
deel 2
COMPLETE VERHAAL
INLEIDING DE HECTISCHE STAD De Amsterdamse binnenstad stad wordt intensief gebruikt. Het stedelijke leven vraagt veel van haar gebruikers. We gaan steeds meer naar een 24/7 economie waar alles overal kan plaats vinden.
WENS OM AFSTAND TE NEMEN PrivĂŠ en werk lopen steeds vaker in elkaar over. Mensen wonen relatief klein en/of werken aan huis. In deze situatie onstond mijn wens om een plek in de buurt te hebben waar ik even afstand kan nemen van de stad.
speelplein
horecaplein
AMSTERDAM-WEST park
Ik woon in Amsterdam-West, de Baarsjes. Veel bebouwing, veel mensen, weinig openbare ruimte. De beschikbare openbare ruimte wordt intensief gebruikt.
park (tijdelijk open) randgroen
INTENSIEF GEBRUIK Er zijn pleinen bij scholen voor kinderen om te spelen. Bars en restaurants nemen grote delen van stoepen en pleinen in en zorgen voor een groot deel van de dynamiek van de stad.
Scarlett Johanson in Lost in Translation
DROOM WEG VAN DE HECTIEK Scarlett zit op haar hotelkamer in Tokyo, ver van haar leven Hoe mooi zou het zijn als er een plek is die door haar
en familie, maar ook ver boven de stad. Het maakt haar
verschijning en gebruik je meeneemt in een wereld zonder
aan het nadenken over haar leven in breder perspectief. Ze
hectiek?
heeft letterlijk en figuurlijk overzicht.
STADSOASE In deze opgave gebruik ik de ChassĂŠkerk in AmsterdamWest (de Baarsjes). De kerk kwam in 2003 leeg te staan,
Anders dan veel kerken, staat deze in een straat en niet
werd bedreigd met sloop, maar bleef toch behouden door
prominent aan een plein. De grote interne ruimte heeft de
protesten van de buurt.
potentie om een nieuwe sociale rol te vervullen in de wijk.
bevinding: Een rustige plek werkt als een buffer voor de omgeving. aanbeveling: Behouden en versterken van huidige plekken. Onderzoek naar nieuwe rustige plekken.
bevinding: Een ‘stille’ plek is niet per se een stille plek in dB, maar relatief aan haar omgeving.
ACHTERGROND THEORETISCH ONDERZOEK Uit onderzoek van de Rijksoverheid en de gemeente Amsterdam zijn inzichten gekomen over gebruik en wens voor ‘stille’ plekken in de stad. Hieruit zijn conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan.
bevinding: meest gedane activiteiten zijn wandelen, dromen/ staren, opladen/op adem komen, lezen, afstand nemen
300
500
Griekse en Romeinse Goden
Secularisering, centraal stellen van de mens
1400
1500
FRIEDRICH NIETZSCHE: ‘Ooit en waarschijnlijk binnenkort, zal er behoefte zijn aan wat vooral onze grote steden ontbreekt: stille en ruime uitgestrekte plaatsen om na te denken, plaatsen met hoge lange zuilengangen voor slecht of al te zonnig weer, waar geen gedruis der omroepers doordringt […]:
POST-MODERNISME
Welvaart voor de bourgeoisie
1800 Renaissance
Middeleeuwen 5e - 15e eeuw 330_Romeinse rijk Christelijk
0_geboorte Jezus
Bevolking lijdt onder zware juk van kerk en overheid
1517_Luther: Protestantisme
0
Monotheïstische religie: geloof in één God
MENS CENTRAAL ONDER 1 GOD
Verwerpen van tradities, vernieuwing
1900
2000 Modernisme/ Post-Modernisme
Industriële revolutie
1994_Beck: Reflectieve Moderniteit
Polytheïstische religies: geloof in meerdere Goden
LEVEN VOOR 1 GOD
1882_Nietzsche: 'God is dood'
LEVEN MET MEERDERE GODEN
nieuwe bouwwerken en plantsoenen, die als geheel de verhevenheid van de bezinning en [het terzijde zijn] uitdrukken. […] Wij willen ons in steen en plant vertaald zien, wij willen in onszelf gaan wandelen, wanneer wij in deze tuinen en hallen wandelen.’
uit: De vrolijke wetenschap, 1882
MAATSCHAPPIJ & ZINGEVING in een bredere context probeert te duiden. Het is dan ook Lange tijd was religie de basis van onze maatschappij. Daar
niet vreemd dat veel mensen vandaag de dag op zoek zijn
is door de eeuwen heen verandering in gekomen, wat heeft
naar zingeving in het leven. Nietzsche voorzag in 1882 al dat
geleidt tot een maatschappij (nagenoeg) zonder religie.
er een nieuw soort maatschappelijke ruimte moest komen
Hiermee is ook een instituut verdwenen dat het leven
voor deze behoefte.
MIDDELEN SCHAAL
De plek moet ruimte bieden aan meerdere begruikers. Het moet de individu overstijgen en aansluiten op de schaal en het netwerk van de wijk.
AFZONDERING
Diverse ruimtes moeten zorgen voor verschilllende stadia van afzondering. Stap-voor-stap kunnen mensen afstand nemen van de stad.
Église Saint-Pierre in Firminy van Le Corbusier, 1960/2006
AFSTAND Afstand nemen is niet alleen een deur doorgaan naar een andere ruimte. Er is ook tijd nodig om mentaal afstand te
Een ander goed middel is hoogte: je hebt fysiek afstand
nemen. Als architect kan je geen tijd ontwerpen, maar je
genomen van de grond waar je vandaan kwam en hebt
kunt wel lengte maken waar mensen tijd besteden.
overzicht.
LEEGTE
Niet alleen heeft de stad een bufferruimte nodig om goed te kunnen functioneren, ook een mens heeft lucht en ruimte nodig om goed te kunnen blijven handelen en denken.
CHASSÉKERK EXTERIEUR De kerk is gebouwd in 1926 naar ontwerp van architect K.P.
Het heeft jarenlang geen onderhoud gehad en staat sinds
Tholens. Het is een fors volume in relatie tot haar omgeving.
2003 als dood object in de straat. Kunstenaars hebben het
Vooral opvallend is het prominente front. Vroeger vrij in het
gebouw incidenteel als expositieruimte gebruikt, maar het is
zicht, tegenwoordig verscholen achter bomen.
nooit meer een continue openbare ruimte geweest.
INTERIEUR
Binnen bevindt zich een indrukwekkende grote ruimte. Het
Inmiddels is de kerk leeggehaald en zie je dat er weinig
schip huisvestte tot 1000 personen. Ondanks dat het een
overgebleven is van de grandeur van een kerk en het een
katholieke kerk was, is de aankleding sober.
grote donkere ruimte is met een rondgang er omheen.
MATERIAAL EN ORNAMENT De kerk is in Amsterdamse School-stijl gebouwd, dus veel metselwerk met natuursteen accenten. Het Bisdom wil de katholieke ornamenten in de kerk verwijderd hebben zo gauw als er een nieuwe functie in het gebouw komt.
BENADERING De oorspronkelijke benadering naar de kerk is lineair: vanuit de straat zijn de torens al zichtbaar. Van daar de entree met traptredes. Eenmaal binnen is alles gericht op het altaar, welke ook weer een paar tredes hoger ligt dan het schip
OPBOUW ©Stadsarchief Amsterdam 10063 - 106 THOLBT00470000003 (lr) Het schip is het hart van de kerk, de groten
‘evenementenzaal’. Alle faciliterende ruimtes zijn om he tschip heen geplaatst. Aan de zuidzijde staat de pastorie met aangrenzende tuin.
hout
vakwerk staal
metselwerk
beton
CONSTRUCTIE De hele kerk staat op palen op eensolide betonnen funcering. De zware metselwerk steunberen maken de grote overspanning mogelijk. Deze is weer gemaakt door een stalen vakwerk boog met daarop houten spanten.
09:00u
12:00u
LICHT De torens van de kerk staan op het westen. Overdag schijnt de zon dus aan de zijde van de pastorie. Binnen zijn vooral de ramen boven de rondgang opvallend. Deze zorgen halverwege de hoogte voor een sterke lichtlijn die de ruimte erboven erg donker maakt.
15:00u
18:00u
BOMEN Karakteristiek voor de lokatie zijn de verschillende bomen. In de pastorie-tuin staat een massive Kastanje. Voor de entree straan vier Platanen die een prachtig bladerdak vormen. In de straten naar de kerk wordt de weg aan de kerkzijde begeleidt door Iepen.
‘De hemel is naar beneden gekomen en ligt om ons heen, in scherven op de aarde.’ Kees Fens - schrijver, bewoner van Chasséstraat en kerkganger van de Chassékerk
TOEKOMST De Chassékerk kan (na het wegvallen van de functie en
Kees Fens vond het wegvallen van de kerk geen negatief
daarmee het wegvallen van de gebruikers) een nieuwe
gegeven. De stad en de maatschappij zijn dynamisch, er
invulling krijgen als een patio van de stad, een plek van rust
gaan dingen kapot en er groeien dingen. Dat proces is wat
en afstand, voor alle buurtgebruikers!
hoort bij de stad.
LEEGTE: staren/dromen/afstand nemen
GEBOUW: afzonderen/bescherming
RITME: wandelen/lengte (tijd)/continu端m
KWALITEIT BESTAANDE VERSTERKEN
De ruimtelijke kwaliteiten van het kerkgebouw kunnen goed ingezet worden om de bezoeker afstand te laten nemen van de stad.
AANZIEN: zichtbaar maken nieuwe functie
ORGANISATIE: van lineair naar vrij
PLEK: verblijfsplekken creĂŤren en ontsluiten
WENS KWALITEIT TOEVOEGEN Een aantal ingrepen zullen er voor zorgen dat de nieuwe functie zichtbaar en goed bruikbaar wordt. Het moet zich kenbaar maken, vrijheid van bewegen geven aan haar gebruikers en een serie van ervaringen bieden.
REFERENTIE RONDGANG DOORGEZET IN LANDSCHAP
Mariavall klooster in Zweden van architect Dom. Hans van der Laan. Principe van de rondgang van het klooster is over
Het geeft structuur aan het gehele gebied en schakelt een
het gehele terrein doorgezet.
grote verscheidenheid aan routes en ruimtes aaneen.
CONCEPT POTENTIE VAN RINGEN Door het introduceren van ringen, komen een aantal thema’s naar boven: structuur/begeleiding; overgang; zones/ ruimtes; omsluiten/afsluiten. Deze thema’s vormen deze opgave.
BEGELEIDING
Door ringen zichtbaar te maken geven ze begeleiding aan routes. Routes kunnen op elkaar aansluiten en een continuĂŻteit en lengte creĂŤren, en daarmee afstand en tijd.
ZONES
Er worden ‘kamers’ gevormd met ieder hun eigen identiteit, kwaliteit en intimiteit. Zones kunnen overlappen of aan elkaar grenzen, waardoor interessante relaties ontstaan.
OVERGANG Een ring betekent ook een grens. Door over deze grens te stappen, betreed je een nieuw gebied en laat je het oude achter je. Met verschillendfe ingrepen kan de bewustwording van deze overgang versterkt worden.
OMSLUITEN
Door zich volledig af te sluiten van de omgeving legt de ring de focus op een geconcentreerde binnenwereld.
3
3
2
PRINCIPE 3 FASES De ringen zijn in dit project zo geplaatst dat de bezoeker vanuit de stad eerst een open plein betreedt. Vervolgens is een binnentuin te betreden via de rondgang in de kerk. Voor totale afzondering van de stad kan men een verdieping hoger.
1
0
GEBOUW ALS PARK Dit gebouw moet niet gezien worden als een verzameling functionele ruimtes, maar als een enscenering van plekken en uitzichten zoals ook een park dat heeft. De hele beleving
Om de beleving en de ruimte optimaal te maken heeft de
zorgt ervoor dat de gebruiker afstand neemt van de stad.
pastorie plaats gemaakt voor meer openbare ruimte.
MAAIVELD OVERGANG VAN HARD NAAR ZACHT
Als je naar het gebied loopt wordt je begeleid door de
Het gravel zorgt voor een aaneengesloten openbare ruimte
bomenrijen in de straat. Eenmaal bij het gebied stap je van
rondom de kerk die een andere ervaring geeft dan de stad
de harde straat op het zachtere gravel.
waar je vandaan komt.
DRIE ZONES
Het maaiveld rondom de kerk is op een natuurlijke wijze verdeeld in drie zones. Het zijn vooral de bomen die zorgen dat er unieke plekken te vinden zijn.
BLADERDAK Voor de oude entree van de kerk staan vier grote Platanen. Ze vormen een mooi bladerdak waaronder mensen kunnen ontmoeten, zitten of staren naar voorbijgangers. De bomen zorgen voor beschutting en intimiteit.
MONUMENT De ruimte naast de kerk is leeg gehouden, een open plek in de volle straat. Een moment om op adem te komen en te oriĂŤnteren. Focuspunt is het monument voor Kees Fens waar zijn eerder geciteerde tekst op zal staan.
KASTANJE Het achterste deel van het plein wordt ommuurt door de bestaande tuinmuur. Een lange bank bij de muur en de monumentale Kastanje is een prachtige plek voor buurtbewoners om samen te komen voor een potje Jeuxde-boules!
BENADERING OPEN EN GESLOTEN
om het bestaande kerkgebouw zeer toegankelijk te maken
Door de toevoeging van de betonnen ring worden de
en te laten functuioneren als een prettige openbare ruimte
doorgangen naar de binnentuin extra aangezet als poorten
zijn alle niet dragende elementen verwijderd.
naar een nieuw gebied.
MAAIVELD gravel/split rood/paars
RONDGANG beton gestreept
KERK donkerrode/paarse baksteen oude steen (1926), verweerd door de jaren heen. Daar waar wanden gesloopt zijn zullen ‘littekens’ achterblijven. Het staat voor de bevrijding van de starheid van het gebouw als huis van God naar huis vvoor de mens.
MATERIALISATIE SAMENKOMST VAN MATERIALEN Op de plek van de rondgang komen alle materialen samen. Het maaiveld krijgt dezelfde tinten als de bakstenen van de kerk. De ring en de rondgang zijn van beton, waardoor er een mooie afwisseling ontstaat tussen de rood- en grijstinten.
RING Beton gestort met een lattenbekisting voorzien van ‘gevelstenen’ die de buurtbewoners ontworpen hebben. Het heeft veel textuur en tactiliteit om een analogie aan te gaan met het metselwerk. De coating haalt het ‘zware’ van de gevel af en geeft het een verandere schittering als je het gebouw benaderd.
RONDGANG CONTINUE WANDELING Door het slopen van het koor is het nu mogelijk om de volledige ronde om het schip te lopen. Het is een vier meter hoge rondgang langs de oude muren en door de steunberen. Het sluit aan op de paden van de binnentuin.
OVERGANG bewuste stap
PLEK zitplek aan plein
AFSTAND hoger dan straat
FUNCTIES VAN DE 2E RING Buiten de mogelijkheid van het kuieren over de rondgang,
Tegelijk is het een mooie plek om te zitten aan de zuidzijde
vervult het nog een aantal andere rollen. Voordat je op de
van het gebouw (pleinzijde). Aan de noordzijde scheidt het
rondgang staat, dien je eerst drie tredes op te gaan. Dit
de rondgang van de straat om de nodige afstand te creĂŤren
vertraagd de entree en maakt je bewust van de overgang.
door het hoogteverschil van 0,5 meter.
BINNENTUIN DYNAMIEK VAN DE NATUUR Er zijn vier toegangen tot de binnentuin. De rondgang wordt
Het is een ruimte om doorheen te dwalen en even te gaan
hierdoor ook echt een rondgang in plaats van een doorgang
zitten om te kijken naar de dynamiek van de natuur. Nieuw
naar de tuin. De paden zijn gekromd, zodat ze geen direct
focuspunt in de kerk is de Lindeboom, van oudsher het
doorzicht geven.
symbool voor de berschermer van de gemeenschap.
BEPLANTING
De beplanting is halfhoog met een aantal uitschieters. Zo zijn er velden gecreĂŤerd die beschutting geven en tegelijkertijd het overzicht behouden.
BESCHUTTING
Aan de brede hoofdpaden zitten een aantal ‘sluippaden’. Smalle schelpenpaden die door de beplanting heen lopen en intieme zitplekken hebben.
NAAR BOVEN TRAP ALS OVERGANG Achteraan de rondgang is de ring geponst door een grote lichtkoker met de trap naar boven. De ruimte voor de trap zou door de mensen uit de buurt gebruikt kunnen worden voor een buurtmaaltijd of een toneel- of muziekvoorstelling.
LICHTINVAL
Aangetrokken door het licht van boven loop je in een continue lijn de trap op. ‘s Avonds wordt de ring beneden door een hekwerk afgesloten.
RING DOEL De toegevoegde ring sluit zich af van de stad door z’n dichte buitenwanden. Hierdoor ligt de focus op de binnentuin, gezien door de bestaande gaten in de kerkwand. Er is zowel een visuele als fysieke afstand van de stad.
BEGELEIDING De gebruikers worden begeleidt door de dichte wand en gestuurd door lichtinval op specifieke plekken. Tussen de nieuwe wand van de ring en de oude van de kerk zijn diverse soorten ruimtes gecreĂŤerd met een eigen beleving.
WATERBAK Boven gekomen kijk je over een 14 meter lange waterbak. Het dak is hier open en de zon werpt dramatisch licht naar binnen. In het verlengde van de binnenkomst is er ruimte voor zitten en passeren. De andere zijde is rustiger.
LENGTE, RITME EN LICHT Aan de lange zijdes van de ring zijn lange arcade. Hier de 48 meter lange zuid-arcade. Er komt geen direct zonlicht binnen via de gevels, maar komt van boven gefilterd binnen door de lamellen.
ZITPLEKKEN Tussen de steunberen van de kerk zijn om en om plekken gemaakt om te zitten en te staren naar de binnentuin. De plekken variĂŤren in grootte en bieden plaats aan 1 tot 4 personen.
BALKON Vanaf de arcades vormt de verlaging op de hoeken een overgang naar het weidse uitzicht over de binnentuin. In de buitenwand zitten een aantal openingen die toegang en zicht geven op de achterliggende ruimtes.
DUBBELE WAND De dubbele wand herbergt een aantal unieke plekken met bijzondere lichtinval. Een trap naar boven in de zuidtoren met uitzicht over de stad, een terugblik met afstand. De noordtoren is geheel leeg en geeft zicht op passerende wolken.
VISTA De vista vanaf het balkon geeft een prachtig overzicht van de binnentuin en alles wat daar gebeurd. Staren naar passerende mensen, veranderende lichtinval of de vogels in de struiken. Mens en natuur zorgen voor een dynamiek vwaar je naar kunt blijven kijken.
STATIGE GANG
De arcade aan de noordzijde is als een statige kloostergang. Het ritme van de beuken en de ramen worden door de zon continu anders weergegeven op de buitenwand.
STATIGE GANG
Op de hoek van de noordarcade en de achterzijde staat de
Vanaf hier is de ronde compleet en kan opnieuw en in beide
lift, waardoor ook echt iedereen gebruik kan maken van de
richtingen gelopen worden. Steeds zal de bezoeker met het
ring.
daglicht als aantrekking door het gebouw geleid worden..
Weer afgedaald en terug richting de stad loop je nogmaals langs dezelfde mooie plekken. Je kunt je terugkeer naar de stad altijd nog even uitstellen door nog even een rondje te gaan door de binnentuin...
deel 3
ONDERZOEK
BEZOCHTE KERKEN OUDE KERK
WESTERKERK
NOORDERKERK
70 m lengte: 60 m breedte: 20 m hoogte schip: 67 m hoogte toren: 1325/1370/1400/1460/1515/1560 bouwjaar:
lengte: breedte: hoogte schip: hoogte toren: bouwjaar:
Oudste gebouw van Amsterdam. Op de wallen. ‘Huiskamer van Amsterdam’.
Toeristische trekpleister, middagconcerten.
58 m 29 m 40 m 85 m 1620-1631
NOORDERKERK
lengte: breedte: hoogte schip: hoogte toren: bouwjaar:
40 m 40 m 27 m 40 m 1620-1623
Aan de Noordermarkt. Klein met middenpunt.
NOORDERKERK
WESTERKERK
W
PAPEGAAI lengte: breedte: hoogte schip: hoogte toren: bouwjaar:
St BAVO lengte: breedte: hoogte schip: hoogte toren: bouwjaar:
41 m 17 m 15 m 30 m 1710/1848/1899
Aan de Kalverstraat, kleine deur donkere kerk.
WESTERKERK
CHASSÉKERK 108 m 31/47 m 39 m 76 m 1370-1538
Haarlem. Zij-ingang via shop.
NOORDERKERK
WESTERKERK
lengte: breedte: hoogte schip: hoogte toren: bouwjaar:
Wijkkerk. Jaren leegstand. In verbouwing.
50 m 32 m 20 m 30 m 1926
OUDE KERK
WESTERKERK
NOORDERKERK
oud - rommelig - kamertjes - huwelijk en toerist
licht - prettige drukte - open - rustig
lawaai - expotje - koffiehoek - licht - onrustig gevoel
PAPEGAAI
St BAVO
CHASSÉKERK
Kalverstraat - donker - kaarsen jongetjes - ‘heilig’
groots - orgel - vloer - zij-ingang doorbraak - zijbeuk = laan
verweerd - gesloten - sloop - kleine zijbeuk - expo - monoliet
PROGRAMMA OF FUNCTIE
ZIEL
referentie onderzoek
DE NIEUWE LIEFDE Een centrum voor theologie, poezie en debat. Er worden presentaties gehouden, films vertoond, gesprekken gevoerd en dichtkunst voorgedragen. Voor alles moet je een kaartje kopen, behalve het maandelijkse café. Het is dus geen openbaar centrum voor debat zoals ‘de balie’ met losstaand café/restaurant.
Vloeroppervlak beg.gr.: 1000 m2 Vloeropp. totaal; ca. 2400 m2
balie - grote zaal (240p) - 2 kleine zalen (50p) - 4 lokalen ‘café’ - bibliotheek - restaurant - kantoren Het gebouw was vroger een wijnpakhuis, later een kerk. Café De Nieuwe Liefde
De Nieuwe Liefde vs Chassékerk
hal en grote zaal
GEEST
referentie onderzoek PAVILJOEN van EIJCK
LEESCAFÉ OBA
KERKEN
Buitenpaviljoen van doorgangen met nissen met kunst. Een in eerste instantie open structuur krijgt intieme ruimtes en plek voor rust en aandacht voor het kunstwerk.
Openbaar toegankelijk als verlengstuk van de bibliotheek is een hoek van het gebouw met alle dagbladen en een koffiebar. Grenzend aan de grote hal, maar boven in een lager deel. (Op kleinere schaal vindt dit ook plaats in de dependances van de bibliotheek.)
De deur staat altijd open van een kerk. Koop een kaarsje en bid voor iemand, of zoek troost bij Maria, etc..
WANDELEN Zonder doel een wandeling maken. Door een geruime tijd te bewegen raakt je hoofd leeg. Vandaar bijvoorbeeld de rondgang in kloosters.
LICHAAM
referentie onderzoek SPA ZUIVER wellness met: sauna’s - zwembad - buitenruimte - restaurant - loungebar zonnebanken - massages - hotel - ... LIGGING Het gebouw is een onderdeel van een groter sportcomplex en ligt aan het Amsterdamse Bos. ENTREE Smal looppad langs de sporthal en een wat onduidelijke en onbeduidende binnenkomst. ROUTING Na aanmelden ga je twee trappen op naar de kleedkamers om vervolgens weer twee trappen af te gaan naar het sauna-gedeelte. RUIMTE Rustige symmetrische ruimte. Loungebar heeft balkon, niet echt intieme plekken, maar zicht op mensen beneden (mensen kijken...)
verhouding Spa Zuiver ten opzichte van Chassékerk
Het restaurant en de loungebar maken het programma erg commercieel, waardoor er te weinig rust is op die plekken. Typerend waren de tijdschriften: zakelijke bladen/management bladen... heel erg ontspannend!
ruimte-relatie schema Spa Zuiver
Oppervlakte beg.gr.: 1250 m2 Oppervlakte totaal: ca. 2200 m2 Spa Zuiver en het romeinse badhuis in Bath
ALAIN de BOTTON religie voor atheïsten
RELIGIE VOOR ATHEÏSTEN
ONTSPANNINGSOORDEN
Het boek is een pleidooi voor het gebruiken van rituelen en gewoontes/gebruiken die horen bij religies. AdB stelt dat de seculieren samenleving min of meer los is komen te staan van ons gevoel of onze emotie.
De huidige retraite-oorden richten zich alleen op uiterlijke of puur lichamelijke verbetering. Hierover zegt hij:
ONDERWIJS & KUNST Onderwijs en kunst schieten tekort als het gaat om de menselijke emotie. Er wordt onderricht in feiten. Bij exposities hangen bordjes met de afmeting van het schilderij en met welke materialen het is vervaardigd. Terwijl dit in de verste verte recht doet aan wat er werkelijk hangt. Onderwijs en kunst zou niet gegeven moeten worden aan de hand van kunstenaars of schrijvers, maar aan de hand van thema’s als liefde, angst of mededogen.
SAMENLEVING ‘Nieuws en nieuwe gebeurtenissen schieten ons voorbij in het leven, om schijnbaar onze vooruitgang te laten zien. Maar het heeft geen eindpunt, deze vooruitgang is onze staat van leven. Een religie verteld niet over vooruitgang, maar over een staat van samenleven die van alledag is, al 2000 jaar.’ Hoe kunnen we leven in een samenleving die continu in beweging is, maar geen doel heeft? De samenleving die de religies vertellen is nog steeds relevant, maar heeft terrein verloren.
‘We hebben doelgerichte centra nodig voor het herstel van ons gehele wezen; een niuew soort retraite-oorden, dat zich erop toelegt met behulp van een keur aan geseculariseerde spirituele oefeningen zowel ons lichamelijke als ons psychologische zelf te onderrichten.’
TEMPELS In een samenleving waar kennis, macht en geld overal zichtbaar zijn, zouden ook plekken moeten zijn voor contemplatie. AdB stelt een aantal tempels voor die tot doel hebben onze positie in de huidige maatschappij te bezien of te overwegen. - tempel voor perspectief Onze problemen van alledag lijken zo groot, maar wij zijn maar een heel klein deeltje in een grote, oude wereld. In een toren van 47 m staat elke cm voor 1 miljoen jaar, onderin zit een gouden rand van 1 mm die de tijd vertegenwoordigt die de mens op aarde is. Verder stelt hij nog een tempel voor bespiegeling en voor genius loci voor.
PROGRAMMA
ruimtelijk
ZIEL afscherming enscenering confronterend route cocon
LICHAAM
GEEST
ZIEL
yoga/thai chi
wandelen
contemplatie
sauna
kunst (prikkelend)
kunst (thematisch)
massage
zitplek (lezen, eten/drinken, ruimte)
gesprek/cursus
meditatie
PROGRAMMA
ruimtelijk
LICHAAM
GEEST
sequentie van handelingen activiteit heeft eigen (privé)ruimtes logische routing verwachte aanwezigheid van anderen
vrij bewegen afwisseling contact met anderen mogelijk
route langs ruimtes lineair
plekken routes door ruimtes
PRINCIPE INGREPEN
CONCEPT BALK
UITDIEPEN PLAN WANDEN
SCHIP
MAAIVELD
KOOR
TRAP
LICHT
BALKON VOORZIJDE
ZITPLEKKEN RING
GEVEL