de AHK bestaat niet...
... het AHK gebouw
Afstudeerplan Fabian van den Bosch - Academie van Bouwkunst Amsterdam
Afstudeerrichting: Architectuur Student: Fabian van den Bosch Commissieleden: Rob Hootsmans (mentor 2e helft) Jarrik Ouburg (mentor 1e helft) Kamiel Klaasse Ontwerpopgave: Ontwerpen van een gebouw voor de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten (het AHK gebouw), gericht naar buiten om interfacultaire uitwisseling en samenwerking te stimuleren. Een werkplaats met ruimte voor discussie, experimenteren, onderzoeken en het maken. Toegankelijk voor zowel vakmensen als anders ge誰nteresseerden - een plek om eigen werk te laten zien en van andermans projecten te leren. Kortom, een openbaar gebouw > faculteit en samenleving. Locatie: Het Mr Visserplein in Amsterdam 19 juni 2014
opgave: de AHK bestaat niet - het AHK gebouw
Faculeitsraad
Commissie van Advies
div. concerte Faculeitsraad
Commissie van Advies
Commissie van Advies
div. producties
tentoonstelling
theaterzaal
Faculteitsraad
happenings
Lectoraten
Hogeschoolraad College van Bestuur Secretaris College van Bestuur
werkplaats / materiaalstudio
het AHK gebouw
Faculteitsraad Commissie van Advies
Servicebureau
slaapaccommodaties
stage atelier
bibliotheek
diploma uitreiking
ateliers
auditorium
div. musea Faculteitsraad Commissie van Advies
projectruimte
café
Amsterdam Fashion Institute
Faculeitsraad
Commissie van Advies
Gerrit Rietveld Academie
De AHK is zowel op fysiek als intellectueel / inhoudelijk vlak niet aanwezig. Waar de faculteiten een uitgesproken identiteit hebben, heeft de AHK niet eens een thuis en is “te gast” bij de Theaterschool. Met het ontwerp van het AHK gebouw wil ik de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten een plek in de maatschappij geven - dé centrale schakel tussen de faculteiten en ontmoetingsplek voor en tussen studenten, docenten, staf, vakmensen en het publiek. Een werkplaats voor individuele studie, groeps-projecten, interfacultaire samenwerking en podium voor studenten. Het eigen werk laten zien en openstellen voor uitwisseling met het publiek en vakmensen. Het AHK gebouw is geen vervanging van de bestaande faculteiten. Elke opleiding heeft een eigen karakter en identiteit - en dat is goed. Een vrije platform voor de kunsten werpt de vraag over de positie van “architectuur” op. Is de architectuur sturend in het gebruik, als gereedschap met voorgegeven en bedachte activiteiten en functies of terughoudend, open voor individuele invulling en gebruik?
inspiratie: (interfacultaire) uitwisseling AHK
Het idee voor mijn afstudeeropgave begon vorm aan te nemen tijdens het project Julidans; een samenwerking tussen studenten van de Academie van Bouwkunst, de Theaterschool en Krisztina de Châtel (dansgroep Amsterdam). De interdisciplinaire werkwijze was niet makkelijk, men moet uit de eigen comfortzone stappen. Maar juist door de verschillende inzichten en frictie tussen de studenten van de verschillende faculteiten ontstonden er interessante projecten van hoog niveau waarvan de uitkomst niet te voorzien was. Interfacultaire uitwisseling en samenwerking verbreden de basis van het onderzoek. De zelfde positieve ervaringen heb ik opgedaan tijdens de internationale Erasmus workshop in Ierland en diverse winterworkshops op de Academie van Bouwkunst. Het punt is dat dit allemaal voorbeelden zijn van bijzondere situaties “buiten” de studie... Verder ben ik van mening dat de tijd van de kunstenaar, die lekker in de ivoren toren zijn ding doet, voorbij is. Als reactie op de recente bezuinigingsvoorstellen in de kunstsector zie ik het liëren van het potentieel van de rond 3,000 AHK studenten van zes verschillende faculteiten als een grote kans om het discours met het publiek aan te gaan, met als platform het AHK gebouw.
inspiratie: ruimte toe-eigenen
Vaak wordt het gebruik van een gebouw of locatie bepaald door de context. In een kantoorgebouw wordt gewerkt, op een speelplein gespeeld enzovoorts > simpel. Veel interessanter zijn situaties waar het gebruik de context bepaalt. Tijdens een flashmob verandert de belevenis van een plek in een oogwenk en net zo snel weer terug. In de Film “Pina” maakt regisseur Wim Wenders gebruik van deze wisselwerking tussen gebruik en context op een prachtige manier; de dansscènes worden krachtiger door de omgeving en tegelijkertijd beïnvloedt de dans de beleving van de plek. Het gebruik van een ruimte / locatie kan de context een geheel nieuwe betekenis geven > de ruimte toe-eigenen.
wat moet het AHK gebouw kunnen?
• Het publieke gebouw: tentoonstellingsruimte, auditorium, café, ruimtes voor events (binnen en buiten). Het eigen werk laten zien en openstellen voor uitwisseling met het publiek en vakmensen. Een zo breed mogelijke en laagdrempelige interactie met de stad. • Het praktische gebouw: generieke ruimtes en ateliers voor meervoudig gebruik. Samenvoegen van dure voorzieningen als werkplaats voor betere kwaliteit met gezamenlijk budget en bibliotheek met vakoverschrijdende inhoud. • Het uitdagende gebouw: het AHK gebouw zal ruimtelijk uitdagend zijn. Waar de faculteit een gespecialiseerd instituut / gebouw is voor de betreffende opleiding, is het AHK gebouw de platform om buiten je eigen referentiekader te treden en jezelf en het vak te verkennen en te experimenteren. De ruimtes moeten inspireren om grenzen op te zoeken en wisselend gebruik stimuleren.
locatie: Mr. Visserplein Amsterdam
De 6 faculteiten van de AHK liggen centraal en zijn goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Vanwege ruimtegebrek bestaan naast de hoofdgebouwen enkel (tijdelijke) dependances. De AHK zelf heeft geen eigen gebouw en is “te gast” bij de Theaterschool. Een direct verband tussen de faculteiten ontbreekt. In het ‘zwaartepunt’ van de faculteiten is het Mr. Visserplein. Deze locatie, in het hart van Amsterdam, is bij uitstek geschikt voor het AHK gebouw.
Het Mr. Visserplein is een opmerkelijke plek in Amsterdam – een verkeerstechnisch “gat” midden in de stad. De radicale ingrepen uit de geschiedenis hebben hun sporen achtergelaten en ondanks taalrijke pogingen tot verbeteringen is deze locatie nog steeds een ontoegankelijk verkeersader zonder kwaliteiten voor de stad.
Kenmerkend voor het plein is de grote schaal van de aangrenzende gebouwen en de grote variatie in functie ervan. Mozes en AĂŤronkerk, Portugese Synagoge, Joodse Historisch Museum, Nederlandse Film en Televisie Academie, Academie van Bouwkunst, Dienst Ruimtelijke Ordening en de Stopera. Het verkeer is sterk aanwezig. Ondanks de hoeveelheid (deels publieke) gebouwen staan deze allemaal met hun rug tegen het plein als het decoor van het verkeer. Het adres Mr. Visserplein bestaat niet.
locatie: objet trouvĂŠ
Onder de grond is een netwerk van voormalige verkeersingrepen aanwezig; een autotunnel (Valkenburgerstraat naar Weesperstraat) en een voetgangersonderdoorgang. De ruimtes zijn uitzonderlijk in afmeting en herkenbaar door de gebogen vorm van de tunnel. Het ontwerp is geometrisch opgebouwd en heeft (zowel van binnen als van buiten) een sterke esthetische kwaliteit. Een ingreep op het Mr. Visserplein moet deze kwaliteiten zichtbaar maken.
door de ondergrondse tunnel te behandelen als objet trouvé verkrijgt deze een nieuwe kwaliteit ◁
Marcel Duchamp - fountain
▽
Rietveld Landscape - bunker 599
onderzoek: geschiedenis locatie
rond 1610 Het Leprozenhuis (op de plek van de huidige AvB) en de scheepswerven worden door de omwalling bij de stad betrokken. Vlooienburg wordt opgezet als woonbuurt voor ge誰mmigreerde Portugese Joden.
1650 - 1880 Rond 1635 begon de immigratie van Joden uit Duitsland en Oost-Europa. De meesten vonden plek op Vlooienburg, langs de Jodenbreestraat, op Uilenburg en Valkenburg. Het verkeer over land won aan belang. De Mozes en A채ronkerk staat aan het water (Houtgracht).
1880- 1965 Door het dempen van de Houtgracht en Leprozengracht ontstaat het Waterlooplein, door demping van de Muidergracht onstaat het Jonas Daniel Meijerplein, de eerste openbare ruimtes in het gebied. Hongerwinter 1944: Amsterdammers plundereden de lege huizen van de tienduizenden weggevoerde Joden. Tijdens de massale jacht op brandhout werden 4.600 huizen finaal gesloopt.
1965 - 1985 Vanaf 1953 begint het werdopbouwplan. In het optimisme van de jaren zestig besloot de stad “een stad van de toekomst� te bouwen - sterk gericht op autogebruik. De fameuze Nieuwmarktkwestie verhinderd de omzetting van Lastagnesnelweg. De voetgangerstunnel worden gebruikt door graffiti kunstenaars en junkies > voetgangers gaan over de straat.
1985 - 2013 Door de ringweg A10 neemt het doorgaande verkeer met 50% af. Het profiel van de Valkenburgerstraat wordt versmald en het gebouw van de Filmacademie bezegelt het lot van de autotunnel: fundatiepalen dwars door de tunnel. Er is in Amsterdam geen plek te vinden waar zulke ingrijpende veranderingen plaats hebben gevonden: stadsmuren worden gesloopt, grachten gedempt, huizen grootschalig afgebroken, ondergrondse tunnels aangelegd en snelwegen gepland. De oorspronkelijke bebouwing verklaard de ‘blinde’ gevels. Het Mr. Visserplein was nooit als plein bedacht - er stond altijd een gebouw. Dit, samen met de vondst van de ondergrondse infrastructuur (objet trouvĂŠ), zijn heel specifieke en kennmerkende eigenschappen van deze locatie.
onderzoek: verkeer
Dit is een schematische weergave van de verkeersbewegingen gedurende 1 uur (telling: vrijdag 2 december 2011, 1100 - 1200). Het valt op dat de toegang Jodenbreestraat miniaal gebruikt wordt voor toelevering van de aangrenzende winkels. De meest gebruikge route: Valkenburgerstraat - Weesperstraat (doorgaand verkeer) en Valkenburgerstaat - Waterlooplein (toegang centrum). Het autoverkeer is sterk aanwezig en bepalend voor de sfeer van het Mr. Visserplein. De ingreep voor het AHK gebouw zal de verhouding van het gebruik door voetgangers, fietsers en auto’s weer in een interessant evenwicht moeten brengen. opportuniteit > Jodenbreestraat verkeersvrij maken ter locatieverbetering van de reeds aanwezige winkels en horeca en het doorgaande verkeer minimeren.
onderzoek programma
L
L
tijdelijk huur van diverse ruimtes in Amsterdam
L
KC
P
K (Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten)
K
P W
K C
540 m2 Vooropleiding dans
E ((2x theaterzalen))
790 m2 Das Arts
B
E (entreehal) ( )
602 m2 Studio’s en oefenruimte
L P P ((28x studio’s)) W
P K
Vooropleiding: Nationale Balletacademie, 5 o’clock class Bacheloropleiding: Dans (Klassieke dans, Moderne theaterdans, Jazz- en musicaldans, Cho-
K C
Werkplaats Auditorium Expositieruimte Bibliotheek Kantoor Café
Academie van Bouwkunst Masteropleiding: Architectuur | Landschapsarchitectuur | Stedenbouw
B K
C
Kantoor Café
0%
215
personeel: 115.6 fte | 215 personen
L P W A E B K C
40.3% 638 m2
0% 0 m2
5.4% 86 m2
6.9%
Expositieruimte
257
10.1%
E
1284 m2
2.4%
B
305 m2
17.1%
K
2173 m2
2.2%
C
12708 18.36 4.79
gebouwbestand: 17.055 m2 brutto | 10.776 m2 netto (extern: +602+790+540 m2 netto) m2 per persoon
28
228 m2
11.4% 181 m2
13.2% 209 m2
8.4%
1.584
studenten: 257 master
Bibliotheek Kantoor Café
studenten per personeel
Café
P W A E B K C
58% 3012 m2
8.7% 452 m2
0% 0 m2
0%
300
studenten: 286 bachelor | 14 master
...
variatie leeftijd studenten
65
personeel: 48.1 fte | 65 personen
0 m2
4% 208 m2
3.8% 197 m2
19.9% 1033 m2
5.4%
5.193 14.23 6.24
gebouwbestand: 8.063 m2 brutto | 5.193 m2 netto m2 per persoon studenten per personeel
280 m2
bron: • Jaarverslag 2009 + 2010, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten • Waller Patrick, de gebouwen van de AHK, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten 2010
E ((4x concertzalen)) B K C
1877 m2
357
2.2%
...
55 m2
0%
W
0 m2
57
0%
A
studenten: 357 bachelor
Lesruimte Projectruimte
variatie leeftijd studenten
Werkplaats
personeel: 35.5 fte | 57 personen
Auditorium
0 m2
0%
E
0 m2
7.0%
B
176 m2
13.2%
K
331 m2
2.9%
C
2.510 6.06 10.06
gebouwbestand: 3.848 m2 brutto | 2.510 m2 netto
Expositieruimte Bibliotheek
m2 per persoon
Kantoor studenten per personeel
Café
73 m2
L P W A E B K C
61.7% 4937 m2
0% 0 m2
0% 0 m2
1.4%
934
studenten: 712 bachelor | 222 master (+158 vooropleiding)
10-...
variatie leeftijd studenten
351
personeel: 155.7 fte | 351 personen
112 m2
17.1% 1368 m2
4.1% 328 m2
9.4% 752 m2
6.3%
8.001
gebouwbestand: 16.004 m2 brutto | 8.001 m2 netto
6.23
m2 per persoon
5.00
studenten per personeel
504 m2
bron: • Jaarverslag 2009 + 2010, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten • Waller Patrick, de gebouwen van de AHK, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten 2010
variatie leeftijd studenten personeel: 17.2 fte | 28 personen gebouwbestand: 2.579 m2 brutto | 1.584 m2 netto
LW A B
m2 per persoon
K
Reinwardt Academie
Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten Administratie: College van Bestuur, Lectoraten, Servicebureau
Bacheloropleiding: Cultureel erfgoed Masteropleiding: Museologie
Lesruimte
14.94
Bibliotheek
L
LA
74.8%
P
K C
5.56
Auditorium Expositieruimte
280 m2
L
109 m2
14.4%
Werkplaats
Kantoor
bron: • Jaarverslag 2009 + 2010, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten • Waller Patrick, de gebouwen van de AHK, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten 2010
21-50
Lesruimte Projectruimte
0 m2
rond 300 bedrijven voor verplichte stage
Bibliotheek
560 m2
A
variatie leeftijd studenten
Vooropleiding: muziek, afdeling Jong talent Bacheloropleiding: Docent muziek | Muziek (Klassieke muziek, Jazz, Popmuziek, Oude muziek) Masteropleiding: Muziek | Opera
Auditorium
Expositieruimte
W
10-...
Conservatorium van Amsterdam
Werkplaats
Auditorium
4.4%
Bacheloropleiding: Docent beeldende kunst en vormgeving
Projectruimte
Werkplaats
5541 m2
Bacheloropleiding: Film en televisie (Regie Fictie/Documentaire, Productie, Scenario, Camera/Licht, Production design, Sound design, Montage, Interactieve media/Visual effects) Masteropleiding: Film
Academie voor Beeldende Vorming
Lesruimte
Projectruimte
2567 m2
43.6%
P
E ((2x bioscoop) p)
K C
studenten: 538 bachelor | 16 master (+138 vooropleiding)
bron: • Jaarverslag 2009 + 2010, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten • Waller Patrick, de gebouwen van de AHK, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten 2010
LP
Lesruimte
L
B
studenten per personeel
133 m2
bron: • Jaarverslag 2009 + 2010, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten • Waller Patrick, de gebouwen van de AHK, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten 2010
Projectruimte Werkplaats Auditorium Expositieruimte Bibliotheek Kantoor Café
L P W A E B K C
59.2% 1639 m2
0% 0 m2
1.4% 39 m2
5.4%
geen eigen locatie: zie de Theaterschool
B
Projectruimte
554
tijdelijk huur van diverse ruimtes in Amsterdam
E
tijdelijk huur van diverse ruimtes in Amsterdam
L W A
reografie)| Docent dans | Theater (Toneel en kleinkunst, Mime, Regie, Scenografie, Techniek en theater, Productie podiumkunsten) | Docent drama Masteropleiding: Choreografie | Theater
20.2%
P
Nederlandse Film en Televisie Academie
de Theaterschool
Lesruimte
L
571
studenten: 550 bachelor | 21 master
...
variatie leeftijd studenten
49
Lesruimte Projectruimte
personeel: 36.9 fte | 49 personen
Werkplaats Auditorium
150 m2
0% 0 m2
6.2% 171 m2
21.5% 595 m2
6.3%
2.768 4.46 15.47
gebouwbestand: 4.205 m2 brutto | 2.768 m2 netto m2 per persoon
Expositieruimte Bibliotheek Kantoor
studenten per personeel
174 m2
bron: • Jaarverslag 2009 + 2010, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten • Waller Patrick, de gebouwen van de AHK, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten 2010
Café
L P W A E B K C
0% 0 m2
0% 0 m2
0% 0 m2
0%
0 nvt 86
0 m2
0% 0 m2
0% 0 m2
100% 657 m2
0%
657 0
studenten: nvt variatie leeftijd studenten personeel: 71.2 fte | 86 personen gebouwbestand: ... m2 brutto | 657 m2 netto m2 per persoon studenten per personeel
0 m2
bron: • Jaarverslag 2009 + 2010, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten • Waller Patrick, de gebouwen van de AHK, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten 2010
Het AHK gebouw is geen vervanging van de bestaande faculteiten. Elke opleiding heeft een eigen karakter en identiteit - en dat is goed. Het AHK gebouw is de missende schakel tussen de studenten van de faculteiten en het publiek. Om het ruimtelijke programma te bepalen is het van belang de faciliteiten van de faculteiten te onderzoeken om kwaliteiten en knelpunten van de huidige huisvestingssituatie in beeld te brengen. Het “ingrediënten sheet” van elke faculteit geeft (naast basis informatie over de opleiding) zicht op de kwantiteit en oppervlakteverhouding van de verschillende functies. In het onderzoek zijn ook de (tijdelijke) dependances meegenomen.
L
L kunstaduc.
P (24x ( studio’s))
das Arts
E
vooropleiding dans
groei / verhuur
E ((entreehal)) KC
C
L
K K
K
groei / verhuur
groei / verhuur
L groei / verhuur
groei / verhuur
K C
K C
huur externe gebouwen niet meer nodig
L
groei / verhuur
E (2x ( bioscoop) p)
E (2x ( theaterzalen))
groei / verhuur g
K
L
K
C
E ((4x concertzalen)) groei / verhuur
K C
Compact programma Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten Ingreep:
Tijdelijk huur van diverse ruimtes in Amsterdam niet meer nodig. Administratie AHK niet meer “te gast” bij de Theaterschool, waardoor das Arts en de vooropleiding dans binnen de Theaterschool plaats vinden. Vrijkomende m2 voor groei faculteit of verhuur.
Lesruimte Projectruimte W A
Werkplaats
L P W
53.1% 14.666 m2
14.4% 3.974m2
0% 0 m2
0% Auditorium P PA(4studio’s) ( ) 0 m2 W EExpositieruimte 11.2% 3.091 m2 E E (entreehal) ( ) B B 0% Bibliotheek 0 m2 B C
Kantoor C Café
K C
16.1%
4.446 m2
5.2%
3010
studenten: 2443 bachelor | 567 master (+138 vooropleiding)
10 -...
variatie leeftijd studenten
851
personeel: 480.2 fte | 851 personen
P gebouwbestand: 51.754 m2 brutto | 27.614 m2 netto W E ((1x theaterzaal) ) 2 verhuurbaar 2.843m netto P m2 per persoon
P
27.614 8.77
K (Amsterdamse ( Hogeschool g voor de Kunsten)) studenten per personeel
6.27
B
W A B
E ((1x bioscoop) p)
A P B
P C
C
C
E ((1 concertzaal)) B C
1.446 m2
Ruimtelijk programma AHK gebouw bron: • Jaarverslag 2009 + 2010, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten • Waller Patrick, de gebouwen van de AHK, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten 2010
Ingreep:
Bestaand ruimtelijk programma vanuit de faculteiten verplaatsen naar het AHK gebouw. Programma meervoudig gebruikt en (deels) publiek toegangkelijk. Administratie AHK in het AHK gebouw.
Lesruimte Projectruimte Werkplaats Auditorium Expositieruimte Bibliotheek Kantoor Café
L P W A E B K C
0% 0 m2
30.7% 2.080 m2
10.1% 683 m2
5.5%
3010 10 -... nvt
studenten: 2443 bachelor | 567 master (+138 vooropleiding) variatie leeftijd studenten personeel: - fte | - personen
371 m2
20.9% 1.418 m2
20.1% 1.361 m2
9.7% 657 m2
3%
6.771
gebouwbestand: ca. 10.200 m2 brutto | 6,771 m2 netto
nvt
m2 per persoon
nvt
studenten per personeel
201 m2
P W A
E
B C
K
bron: • Jaarverslag 2009 + 2010, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten • Waller Patrick, de gebouwen van de AHK, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten 2010
Het vervolg op het programmaonderzoek van de faculteiten is het destilleren van de kansen (voor de opleiding en naar buiten toe) en de knelpunten. Hiervoor is per faculteit te bepalen welke onderdelen bij de kernopleiding van de faculteit horen en niet verplaatst kunnen worden, welke functies ontbreken, welke onderdelen meervoudig gebruikt kunnen worden en welke functies mogelijkheden bieden voor een uitwisseling met het publiek. Door het verplaatsen van het programma ontstaat er ruimte voor groei binnen de faculteit (stijgend aantal studenten) en de huur van dependances wordt overbodig. De administratie van de AHK en de Lectoraten zijn het hart van het AHK gebouw > alle faculteiten maken deel uit van het AHK gebouw.
600 m2 1.485 m2
X X
X X
werkplaats metaal- en houtbewerking, 3D printer en CNC machine
1 stk
680 m2
680 m2
auditorium grote zaal kleine zaal
1 stk 1 stk
250 m2 120 m2
500 120 340 200 ntb
expositieruimte theaterzaal (voor meervoudig gebruik) bioscoop concertzaal (voor meervoudig gebruik) zaal tentoonstelling div. kleine ruimtes tentoonstelling bibliotheek bibliotheek / mediateek kantoor college van bestuur / servicebureau vergaderruimtes cafĂŠ publiek cafĂŠ totaal NVO circulatie, techniek, toiletten totaal BVO
publiek - zichtbaar
150 m2 1.485 m2
publiek - toegankelijk
het onpraktische gebouw
4 stk ntb stk
projectruimte dansstudio (voor meervoudig gebruik) div. projectruimtes (voor meervoudig gebruik)
het praktische gebouw
meervoudig gebruik
ruimtelijk PvE AHK gebouw
2.085 m2 (X)
X X
X
X
(X)
250 m2 120 m2
X X
X X
X X
X X
500 120 340 200 260
m2 m2 m2 m2 m2
X X X X X
X X X X
X X X X X
X X X X X
X
X
X
680 m2
370 m2
1.420 m2 1 1 1 1 ntb
stk stk stk stk stk
m2 m2 m2 m2 m2
X
1.360 m2 1 stk
1.360 m2
1.360 m2
72 fte 4 stk
8 m2 20 m2
576 m2 80 m2
656 m2 X X
(X) (X) 200 m2
1 stk
200 m2
200 m2
X
X
X
(X)
X
X 6.771 m2
1,5
(X)
(X) 10.157 m2
Het gedestilleerde programma bestaat voornamelijk uit grote ruimtes voor meervoudig gebruik > een generiek gebouw? Het programma is wellicht generiek, maar de doelstelling is specifiek: het AHK gebouw is meer dan een verzameling van multifunctionele zalen. Als schakel tussen de faculteiten en het publiek verkrijgt het een maatschappelijke functie. Het AHK gebouw is onderdeel van het netwerk van de stad.
volumenstudie: “stedenbouwkundig bouwblok�
+ + + +
compact volumen daardoor veel raakvlak tussen de functies functionele machine herstel stedenbouwkundige opzet
-
toegankelijkheid gebouw ivm verkeer sluit niet aan op het veranderde verkeersnetwerk openbare (rest)ruimte zonder kwaliteit weinig plint > zichtbaarheid functies geen verband met bestaande ondergrondse wereld
volumenstudie: “plateau�
+ zichtbaarheid volumen + dakplein als ruimtelijke bonus -
toegankelijkheid i.v.m. verkeer geen verband met ondergrondse wereld weinig plint > zichtbaarheid functies kwaliteit openbare ruimte onder het gebouw
volumenstudie: “dorp�
+ + + + +
toegankelijk / laagdrempelig Mr. Visserplein als openbaar plein uitstraling / zichtbaarheid volumen zichtbaarheid functies (veel plint) vele (informele) entrees mogelijk
- scheiding van functies - ondergrondse wereld voor verkeer
volumenstudie: “offset�
+ zichtbaarheid functies (veel plint) + vele (informele) entrees mogelijk + ondergrondse wereld als verbindend element - openbare (rest)ruimte zonder kwaliteit - scheiding van functies
volumenstudie: “loop�
+ samenhang van funties > loop + ondergrondse wereld als verbindend element - weinig plint > zichtbaarheid functies - openbare (rest)ruimte zonder kwaliteit
volumenstudie: “grid�
+ samenhang van funties + ondergrondse wereld als verbindend element - gefragmenteerd door straatverloop - onoverzichtelijk > routing - toegankelijkheid > zicht van boven
het plein niet het verloop van de straat maar de gevels van de aangrenzende gebouwen definiëren het volumen van het plein > het plein (of gebouw) duidelijk definiëren en ervaarbaar maken.
de stad als decor de “dode” gevels van het Mr. Visserplein gebruiken als decor voor het AHK plein / gebouw > > de studenten van het AHK gebouw vormen de nieuwe context van het Mr. Visserplein.
conclusie onderzoek
objet trouvĂŠ de verborgen kwaliteit van de ondergrondse wereld gebruiken als specifieke en unieke kwaliteit van deze locatie > de tunnel wordt het hart van het AHK gebouw.
comlexiteit eigenschap van een complex systeem of model dat niet is af te leiden uit elk van de afzonderlijke componenten maar alleen uit het model als geheel > De context beĂŻnvloedt het gebruik - de studenten beĂŻnvloeden de context.
ontwerptoelichting
De essentiële ingreep van mijn project is het toevoegen van een nieuwe laag aan het Mr. Visserplein. Het plein, gedefinieerd door de aangrenzende bestaande bebouwing (blinde gevels / het decor) wordt een niveau verlaagd en vormt de basis voor het AHK gebouw midden in de samenleving. Het verkeer blijft op het maaiveld, degradeert van protagonist naar een bijrol en versmelt met de nieuwe ingreep op het Mr. Visserplein. Het verlaagde plein wordt ontsloten door brede trappen – een duidelijke overgang van het hectische gedoe naar de meerlaagse, subtiele, onderzoekende en ‘makende’ wereld van de AHK > een publiek plein.
het AHK gebouw is een platform voor ontmoeting en het maken. Dat zal in het gebouw tot uiting komen > sporen achterlaten ◁
Herzog & de Meuron - Studio René Zaugg
▽
Atelier van Wilhelm Sasnal
De bestaande fraaie ondergrondse voetgangeronderdoorgang wordt hergebruikt als aorta van het AHK gebouw. De gedurende de tijd afgesloten uiteindes worden omgevormd tot entrees en vanuit de bestaande vloeiende lijnen de verschillende functies ontsloten. De voormalige ondergrondse infrastructuur transformeert tot centrale schakel tussen publiek en studenten, tentoonstellingsruimte, werkplek, ontmoetingsruimte en wordt een integraal onderdeel van ‘het netwerk’ Amsterdam (directe aansluiting op tramlijn 9 en 14, metro, ondergrondse parking en de AvB en de NFeTA). De wanden zijn voorzien van multiplex beplating, het canvas voor werkstukken, probeersels en ‘work in progress’. Sporen van voorgangers inspireren tot nieuw werk, het zien van andermans projecten legt nieuwe verbanden; fysiek en mentaal. Er zijn openingen in de ‘aorta’ gesneden, niet te groot, om de sterke sculpturale kwaliteit van de infrastructuur te bewaren. Door de dikke betonwanden (72cm) ontstaan verrassende zichtlijnen, dwars door het gebouw, naar de werkplaats, de bibliotheek, de omgeving en de ateliers.
De ateliers zijn in een ring om de voormalige tunnel gestructureerd, soms open naar de omgeving voor maximale exposure, soms met slechts een geluidsopening in het dak naar de stad toe. Een variatie van subtiele verschillen stimuleert eigenwijs en meervoudig gebruik van de ruimtes. Bewustwording (bv dans) op een schuine vloer – fotografie in een ‘zachte’ ruimte – viool spelen met een dramatische akoestiek naar het ritme van de stad. Tegelijkertijd vormen de ateliers de directe context van het Mr. Visserplein; met je boodschappentassen langs een choreografie van de theaterschool of koffie drinken onder begeleiding van een cello solist...
subtiele zichtcontacten door verschil in hoogte > conctact tussen publiek en AHK op verschillende niveaus â—
Syrian houses
Diverse trappen langs de ring verbinden de twee ondergrondse niveaus. Onder de atelierruimtes zijn de grote functies geplaatst: de werkplaats en de bibliotheek. Het contact met het openbare plein en de studenten is indirect - middels grote vides. De werkplaats bevindt zich op de drukke stadszijde, de bibliotheek ingetogen en ‘beschermd’ tussen de bestaande betonstructuur en de Joodse Synagoge. Het daglicht valt indirect in de bibliotheek, soms middels een hoge pui, soms door kleine openingen in het plafond. Contrasten van licht en schaduw versterken de ingetogen en stille sfeer van de bibliotheek. Individuele werkplekken langs een getoogde betonnen wand worden afgewisseld door lange tafels voor gemeenschappelijk onderzoek. Een grote tribunetrap dient tevens als auditorium of filmzaal. Voetgangers kunnen het getoonde zien en hieraan deelnemen. De bibliotheek is publiek toegankelijk via een directe toegang vanaf het maaiveld of via het AHK gebouw. Het is een vakkenoverschrijdende bibliotheek, alfabetisch geordend voor kruisbestuiving (of gedwongen wrijvingsvlak). Zo staan Händel, Herzog & de Meuron en Hiroshige naast elkaar.
De werkplaats is groot (wat fijn!) met werkbanken en vooral lege ruimte voor grotere projecten. In de nissen langs de getoogde betonnen wand wordt materiaal opgeslagen, in kleinere afgesloten ruimtes staan de machines (CNC / 3D printer / metaal- en houtbewerking). Dit wordt mogelijk door het samenvoegen van de kleine voorzieningen van de individuele faculteiten tot een gemeenschappelijke werkplaats. Er kan ook buiten gewerkt worden, in het binnenhof of op het plein. Een deel van het Mr. Visserplein is ingericht als beeldentuin; vlakken van grind in de bestrating van kasseien. De werkplaats is over de gehele lengte inzichtelijk vanaf het plein. Een mooie gelegenheid om te laten zien dat kunst ook vooral hard werken betekent...
Het pronkstuk van het AHK gebouw is de voormalige tunnel; 2.500m2 aan expositieruimte / toneelzaal / auditorium / concertzaal liggen voor het oprapen. De zaal is makkelijk onder te verdelen door zware industriegordijnen. De gebogen vorm heeft een sterke identiteit en herkenningswaarde (denk aan het Bimhuis). Nieuwe en bestaande verbindingen op het niveau -01 en de bestaande grote opening in het dak laten lange zichtlijnen toe – tot de omgevende gebouwen (zoals ooit bedacht).
het gebruik van een ruimte / locatie kan de context een geheel nieuwe betekenis geven > de ruimte toe-eigenen â—
Wim Wenders - Pina
Herzog & de Meuron - Tate modern (installatie: Rachel Whiteread) â–˝
Dit ontwerp biedt kansen om de AHK een plek in de maatschappij te geven een biedt studenten de mogelijkheid door interfacultaire samenwerking en een uitdagende omgeving uit hun ‘comfort zone’ te stappen. Ik heb met dit ontwerp getracht een platform te creëren voor een inspirerende verblijfskwaliteit voor het Mr. Visserplein. De studenten zullen de context van deze verblijfskwaliteit gaan bepalen en invullen – zich de ruimte toe-eigenen. Zoals in de film ‘Pina’, een belangrijke inspiratiebron voor mijn afstudeerplan, waar regisseur Wim Wenders op een prachtige manier de wisselwerking van gebruik en context in beeld zet...
plattegrond 00
plattegrond -01
plattegrond -02
de invloed van de stad op de AHK - de invloed van de AHK op de stad