De ARC
een woon- werk gebouw
Locatie
1
2
De ARK De Ark is een prototype van een gebouw waar mensen wonen in groepsverband. In de Ark heeft iedereen een eigen woonunit, gemeenschappelijke ruimte met een keuken, woon en meerdere eetkamers worden gebruikt door de groepsbewoners.
Hierdoor worden bewoners gestimuleerd en in de gelegenheid gesteld om elkaar in het leven te helpen. Zoals het vroeger in grote families ook het geval was. Vergelijkbaar met de tijd waarin de groep hielp men te overleven. Vandaag de dag, kan men zelfstandig overleven in de maatschappij. Maar de interactie met andere kan de kwaliteit van het leven sterk verbeteren.
3
Inspiratie Mijn uitgangspunt voor dit project is mijn eigen ervaring. Mijn man werkte in die tijd 1,5 jaar in het buitenland en ik woonde alleen met mijn kind. In de tijd dat ik alleen met mijn kind woonde, maakten wij op een ander manier gebruik van ons huis. Met ons drieën gebruikten wij alle drie de kamers, maar voor mij met mijn kindje waren woonkamer en slaapkamer helemaal onnodig geworden. Alleen de keuken en kinderkamer waren intensief in gebruik. De tijdelijke afwezigheid van mijn partner heeft mijn werk ook beïnvloed, ik moest minimaal 2 dagen per week en s ‘avonds thuiswerken. Ons huis was geen goede werkplek voor mij. Het heeft mij een paar maanden gekost om mijn leven min of meer stabiel en
=
comfortabel in te richten zonder mijn partner. Om alleen met kind te kunnen werken en studeren moest ik veel nieuwe contacten leggen. Er waren babysitters, buren, andere alleenstaande moeders, ouders van kinderen op de crèche, enz. Uit mijn onderzoek blijkt, dat om de rol van de partner te kunnen vervangen, je rond de 20 mensen nodig hebt in je sociale netwerk. Een doorsnee appartement en of woning waar buren weinig contact hebben, zal er vanzelf een gezinswereld ontstaan, waarbij in alles is voorzien. Beide ouders hebben een baan, kinderen gaan naar school of een opvang. Het huis is een plek waar iedereen kan ontspannen s’avonds en in het weekend. Appartementen functioneren doorgaans goed indien bewoners stabiliteit in het leven hebben: wat betekent Stabiliteit?
4
+
Het gaat voornamelijk om een vaste relatie, een vaste passende baan en een passende woning. De drie elementen zijn verbonden en het ontbreken van één beïnvloedt de andere twee enorm. In het geval van de echtscheiding, kan het appartement te groot worden. En in het geval van de baanverlies, tekort aan een werkplek. Hoeveel mensen hebben zo’n stabiele lange periode in hun leven? - 2,8 miljoen alleenstaanden in Nederland
Vaste baan
- 1 op de 3 echtparen gaan scheiden - 400.000 alleenstaande ouders in Nederland - 1.000.000 ondernemers, de helft van hen gebruikt eigen huis als een
Stabiliteit
werkplek Hieraan toegevoegd dat het aantal mensen, die niet een ‘standaard’
Vaste relatie
Geschikte woning
gezinssituatie heeft, steeds meer verder toe. Tegenwoordig kunnen we zeggen dat mensen met een bijzondere situatie in het leven of op het werk niet meer een uitzondering zijn, maar de regel Wat heel mooi en bijzonder is tegenwoordig, is dat er steeds meer mensen op zoek zijn naar nieuwe contacten die dezelfde levenssituatie hebben. Om elkaar te helpen. Alleenstaande ouders zijn op zoek naar contacten met andere alleenstaande ouders, om per toerbeurt kinderen naar school te brengen, voor eten zorgen, elkaar de gelegenheid geven tot laat te kunnen werken of te gaan daten. Hierbij verenigen ondernemers zich om samen werkplekken te creëren en samenwerkingen aan te gaan, zowel zakelijk als creatief en ondersteunen elkaar in persoonlijke situaties.
5
Analyse
- Kommuna huis
Collectief wonen is geen nieuw idee. Wat interessant is voor mij, zijn de voorbeelden van de gebouwen waar mensen om verschillende
Het idee van Kommuna huis zoals wij dat kennen heeft als doel om
redenen in groepen wonen.
mensen zoveel mogelijk te bevrijden van hun huishoudelijke taken om zo goed mogelijk te kunnen werken. Het huis is door een architect ontworpen. Het gebouw met individuele woonunits en grote goed georganiseerde gemeenschappelijke ruimte. Maar om het gebouw te laten werken waren er veel regels en beperkingen. Dit experiment was niet succesvol want mensen kunnen niet altijd volgens de regels leven. Uiteindelijk is het woon deel een ‘’gewoon’’ huis geworden en het gemeenschappelijke deel is een apart gebouw geworden.
- Gemeenschappelijke woning Kommunalka
In dit gebouw zijn de grote woningen die tijdens het gebrek aan huisvesting in aparte kamers werden verdeeld, voor de verschillende gezinnen met een gemeenschappelijke corridor, keuken en sanitair. De gemeenschappelijke ruimten waren meestal niet goed georganiseerd en er was geen geluidsisolatie. Wanneer de bewoners goede relaties met elkaar onderhielden bleek het gebouw zeer goed te functioneren; mensen hielpen elkaar en woonden als één familie. Veelal waren er door ondermeer culturele verschillen vaak ruzies en werkte de samenleving niet. Wat erg typisch was voor alle Kommunalka’s is dat bewoners binnen de gemeenschappelijke ruimte, in veel gevallen een stukje privé
6
probeerden te maken.
- Woongroep
woongebouw zijn ontworpen, zijn sommige onderdelen van het gebouw niet ideaal voor een woongroep. Zo is er doorgaans
Ik heb een aantal Nederlandse projecten bezocht, waar mensen
behoefte aan betere en meer sanitaire voorzieningen en kunnen
in een gebouw in verschillende groepen woonden. Ik heb de
de verbindingen met de gemeenschappelijke ruimten beter worden
voorbeelden gekozen die al meer dan 20 jaar bestaan.
vormgegeven. Door het aanbrengen van meer variatie en ook betere
Nederlandse woongroepen zijn het meest sucessvolle voorbeeld
voorzieningen zouden de bewoners bijvoorbeeld in de ene groep
van de samenleving. Het principe is hetzelfde, er zijn prive units en
kunnen wonen en in een andere groep kunnen eten.
gemeenschappelijke ruimte, zoals overal. Maar hier worden alle
Het meest bijzondere van dit soort woongroepen is dat mensen daar
ruimte door de bewoners zelf ontworpen of gekozen. Er zijn heel
meer lijken op familieleden dan op buren, voor kinderen zou dat heel
veel variaties van. Daarnaast was het ook mogelijk om in het zelfde
veel kunnen betekenen want ouders kunnen uit elkaar gaan of nieuwe
gebouw te werken.
partners vinden. Als kinderen in een vertrouwde omgeving leven
Bewoners van een Nederlandse woongroep worden door de
met meerdere volwassenen en andere kinderen, kunnen eventuele
bestaande groep gekozen en dus niet, zoals in andere voorbeelden,
wijzigingen in persoonlijke gezinssituatie minder stressvol zijn.
door een externe organisatie geplaatst. Er is ook altijd een dialoog tussen de buren, alle nieuwe leden van de groep hebben vooraf altijd een interview, dat voorkomt veel ruzies in de toekomst Wat heel typisch is voor deze gebouwen is dat alle deuren binnen het gebouw open zijn, ik mocht bijna alle slaapkamers zien en fotografieren De woongroepen bestaan meestal uit mensen met gelijksoortige interesse en bestaan vaak uit mensen uit gelijke sociale achtergrond, zo als alleenstaanden of aleenstaanden ouders met kinderen, maar ook complete gezinnen zijn soms onderdeel van een woongroep. Ik heb met kinderen gesproken die zijn opgegroeid in een woongroep en als ze zelfstandig wonen vinden ze klassieke huizen met de gesloten voordeur apart en niet normaal, zij geven aan dat het onmenselijk is. Maar vanwege het feit dat zulke gebouwen meestal niet als
7
De opgave Mijn doel is om een woonwerkgebouw te creĂŤren waar mensen veel contact met elkaar kunnen hebben. Om zo effectief elkaar te kunnen helpen. Een gebouw wat voor instabiele levens geschikt is. Het gebouw moet flexibel en dynamisch zijn, als het leven zelf.
Ontwerp De ark is een woon-werk gebouw met grote gemeenschappelijke ruimte. Het gebouw kan daarbij een prettige woon-werkomgeving bieden om daarmee twee van de drie stabiliteitselementen voeden.
geschikte woningen -er zijn 60 woonunits tussen 30 en 130 m2, hoe kleiner de woonunit wordt, hoe intensiever de gemeenschappelijke ruimte is vaste baan -er zijn variabele werkplekken vaste relatie -er zijn verschillende gemeenschappelijke ruimte waar veel interactie tussen bewoners plaats kan vinden, zodat het ontbreken van een familielid gecompenseerd kan worden door de groepsleden
8
Gemeenschappelijke ruimten Gemeenschappelijke ruimte bestaat uit 8 gemeenschappelijke keukens, grote ruimte tussen keukens en woningen die bewoners zelf mogen inrichten als de woon of eetkamers bijvoorbeeld, en grote gemeenschappelijke dak die voor bewoners en hun gasten toegankelijk is. In deze deel van het gebouw ontstaan familiesfeer.
Woningen -er zijn 60 woonunits tussen 30 en 130 m2, Geen van de woningen heeft een voordeur, zodat woonkamer een deel van de gemeenschappelijke ruimte wordt, bewoners kunnen een belangrijk deel van hun leven met anderen delen, Maar om toch een lichte scheiding aan te brengen tussen de gemeenschappelijke delen en de meer prive gedeelten zijn er kleine hoogteverschillen tussen beiden aangebracht en wordt het in een ander materiaal uitgevoerd. Fysieke verbindingen tussen de twee worden gemaakt door kleine bruggen.
Werkruimte De kantoor- & praktijkruimten en ateliers voorzien in werkplekken voor bewoners die om verschillende redenen niet ver weg van huis kunnen werken, of tijdelijk geen baan hebben en moeten thuis werken. Kantoorruimtes zijn vanaf de straatniveau toegankelijk, tijdelijke werkplekken zijn alleen voor de bewoners toegankelijk en zijn heel flexibel, bewoners mogen ze zelf inrichten.
9
Locatie Om het prototype van het gebouw te testen heb ik meerdere locaties bekeken. Voorwaarden aan de locatie waren, een locatie in het stads center, en ook een locatie waar het gebouw van alle
m
rtoo
Ove
kanten toegankelijk is. Ik heb een locatie tussen de Overtoom en het Vondelpark gekozen in een klein autovrij straatje De kattenlaan genaamd, met een klassieke binnentuin. Het gebouw ‘stroomt uit’ naar het vondelpark, verbreedt en opent zich steeds
hebben. De binnenwereld van het gebouw is een vertaling van het karakter van de Kattenlaan. De kattenlaan is zelf een straatje waar de drukke stad geleidelijk verandert in park en natuur.
10
an
contact en interactie de mensen binnen en buiten met elkaar kunnen
la ten
gemeenschappelijke functies; hoe dichter bij het park, hoe meer
Kat
meer naar de kant van het park. Er zijn steeds meer terrassen en
11
12
13
Woonunits er zijn drie types woonunits
De grootste type:
Is voorzien van woonkamer, slaapkamers, keuken, sanitair, balkon en binnen terras,zo’n unit past het best bij een compleet gezin, doorgaans minder gebruikt maakt van functies in de gemeenschappelijke ruimten.
14
1e verdieping
15
16
tweede type units
In de middentype units is er geen echte keuken meer, kleine pantry misschien, passend voor mensen die meestal gemeenschappelijke keuken gebruiken zoals een alleenstaande ouder of een stel zonder kinderen bijvoorbeeld
17
2e verdieping
18
19
derde type
De kleinste unit heeft daarbij ook geen balkon meer naar de gemeenschappelijke binnenwereld, aangezien het leven zich met name afspeelt in het gemeenschappelijke deel van het gebouw. Deze units worden meestal gebruikt door, meestal singles Alle units hebben daarbij altijd zicht op de gemeenschappelijke binnenruimte en het Vondelpark
20
3e verdieping
21
22
Geen van de woningen heeft een voordeur, zodat woonkamer een deel van de gemeenschappelijke ruimte wordt, bewoners kunnen een groot deel van hun leven met anderen delen. Maar om toch een lichte scheiding aan te brengen tussen de gemeenschappelijke delen en de meer prive gedeelten zijn er kleine hoogteverschillen tussen beiden aangebracht en wordt het in een ander materiaal uitgevoerd. Fysieke verbindingen tussen de twee worden gemaakt door kleine bruggen. Het binnen deel van de woonunits dat uit slaapkamers en sanitair bestaat heeft altijd een intiem karakter; het is onzichtbaar voor buiten een heeft deuren en geluidsisolatie Het prive deel en het gemeenschappelijke deel hebben twee verschillende type constructies en materialisering, beton voor het woondeel als symbool van stabiliteit met een neutraal interieur, zodat elke woning individueel door de bewoner zelf kan worden ingericht. De staalconstructie met houten vloeren in het gemeenschappelijke deel staan voor de continue veranderingen in menselijke relaties, de gemeenschappelijke ruimtes kunnen bewoners zelf invullen met de verschillende meubels. Daarnaast is het makkelijk in zo’n houten interieur zelf aanpassingen te doen, zodat de gemeenschappelijke ruimte door de bewoners zelf nog meer tot eigen leefwereld kan worden gecreÍerd.
23
24
Gemeenschappelijke keukens Er zijn 8 gemeenschappelijke keukens, die elk ongeveer 6 woonunits voorzien. Maar doordat de ruimten in de centrale ruimte niet van elkaar gescheiden zijn kunnen bewoners zelf kiezen van welke keuken ze gebruik willen maken of met wie ze willen eten. woondeel als symbool van stabiliteit met een neutraal interieur, zodat elke woning individueel door de bewoner zelf kan worden ingericht. De staalconstructie met houten vloeren in het gemeenschappelijke deel staan voor de continue veranderingen in menselijke relaties, de gemeenschappelijke ruimtes kunnen bewoners zelf invullen met de verschillende meubels. Daarnaast is het makkelijk in zo’n houten interieur zelf aanpassingen te doen, zodat de gemeenschappelijke ruimte ... door de bewoners zelf nog meer tot eigen leefwereld kan worden gecreÍerd.
25
26
27
Gemeenschappelijke woonkamers De gemeeschappelijke woonkamers zijn een verbindend element tussen alle delen van het gebouw, waar veel activiteiten kunnen plaatsvinden. Ze kunnen bijvoorbeeld een speelruimte zijn maar ook eetkamer en werkplek; er kunnen steeds nieuwe meubels en andere, eenvoudige construkties komen, het hangt allemaal af van de wensen van de bewoners.
28
29
30
31
32
Gemeenschappelijke dak Het dak is een gemeenschappelijke ruimte voor alle bewoners en hun gasten, omdat het dak alleen voor bewoners toegankelijk is, kan het een dorps karakter krijgen en er kan veel gebeuren: mensen kunnen er een mostuin onderhouden, kunnen samen sporten of in alle rust lezen.
33
34
35
Vaste werplekken/kantoren De aanwezigheid van de kantorenrumtes in het gebouw kan ontzettend nuttig zijn. Voor mensen die om verschillende redenen niet ver weg van huis kunnen werken. Deze ruimtes zijn vanaf de straatniveau toegankelijk en kunnen functies bevatten als een kapsalon of huisartspraktijk. Elk kantoor heeft 2 twee ingangen: één aan de buitenkant en één aan de binnenkant van het gebouw.
36
37
38
Tijdelijke werkruimtes Tussen de kantoren en de gemeenschappelijke ruimtes zijn er tijdelijke werkplekken ingericht, voor het geval dar er iemand een paar uur per dag of ‘s avonds een werkplek nodig heeft. Hier kunnen mensen zelf een plekje kiezen en inrichten.
39
40
41
De ateliers De ateliers zijn transparant uitgevoerd zodat iedereen kan zien wat daar gebeurd. Gebruikers van deze ateliers hebben daarbij de vrijheid om zelf te bepalen wat open en dicht is en hebben dan ook de vrijheid om intern het gebouw te veranderen.
42
43
44
45
Gevel Kattenlaan
46
Doorsnede
47
48
49
50
51
Process
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
De Ark een woon- werk gebouw
Daria Naugolnova
Reimerswaalstraat 28 1069AL, Amsterdam dnaugolnova@yahoo.com 0634429277
Academie van Bouwkunst Amsterdam 2017 Master Architectuur
Commissie
Bart Bulter Jan-Richard Kikkert Liesbeth van der Pol
Toegevoegde leden examencommissie
Rik van Dolderen Wouter Kroeze
72
73
74