overdekte markt mosveld Menno Trautwein
2
overdekte markt mosveld Afstudeerproject Architectuur Academie van Bouwkunst Amsterdam Menno Trautwein mennotrautwein@gmail.com +31 (0)6 25023935 Commissie: Miguel Loos (mentor) Gus Tielens Northon Flores Troche augustus 2014 3
4
INHOUD Samenvatting
............................................ 07
DEEL 1 / INTRODUCTIE Fascinatie
............................................ 09
DEEL 2 / ONDERZOEK Markten in Amsterdam: verleden, heden, toekomst
............................................ 10
DEEL 3 / ONTWERP Visie Stedenbouwkundig ontwerp Architectonisch ontwerp Metabolisme van de markt Ruimteflexibiliteit
............................................ 16 ............................................ 18 ............................................ 32 ............................................ 65 ............................................ 68
5
6
SAMENVATTING Op de markt ervaar je wereldwijd hoe de locale bevolking samenleeft, wat er wordt gegeten en hoe er wordt gegeten. In het buitenland zijn markten vaak gehuisvest in fantastische marktgebouwen, geïnitieerd door gemeentebesturen als sociaaleconomisch impuls voor de stad en vanuit hygiënische overwegingen. In Nederland heeft de overheid zich de laatste honderd jaar ten aanzien van markten beperkt tot een controlerende taak en de eens zo rijke variëteit aan markthuisvestingen is gereduceerd tot tijdelijke verzamelingen kramen en busjes. Juist nu heeft een stadsmarkthal in Amsterdam grote potenties: eisen die gesteld worden aan de huisvesting van voedselhandel worden steeds scherper, consumenten zijn de kwaliteit en herkomst van voeding meer gaan waarderen, consumenten zijn gewend geraakt aan ruimere openingstijden en er zijn nog altijd stadswijken met grote sociaaleconomische tegenstellingen die met de impuls van een goed functionerende markthal tot grotere bloei kunnen komen. In mijn woonplaats Amsterdam koos ik een locatie die potenties heeft voor een markthal en tegelijkertijd een sociaaleconomisch impuls nodig heeft: de locatie van de huidige openluchtmarkt op het Mosveld in Amsterdam Noord. In mijn ontwerp heb ik mij laten leiden door drie hoofdpijlers: - de markt als sociaal-economische motor voor Noord; - de markt als voedseltempel, promotor van gezond en bewust eten; - de markt als promotor van een nieuwe duurzame levensstijl.
Door de stedenbouwkundige situering midden in Volewijck, de oudste buurt van Noord, op een kruispunt van belangrijke routes voor alle vormen van verkeer en op een steenworp afstand van de toekomstige Noordzuidlijn, vormt de nieuwe markthal het hart van Noord. De overdekte markt versterkt programmatisch de activiteit van de aangrenzende winkelstraten en maakt de Mosveldbuurt tot centraliteit van Noord. In mijn voedseltempel zijn alle stadia van voedsel vertegenwoordigd en aanschouwelijk gemaakt: van productie tot verkoop, van bereiding tot consumptie, van afval tot energie. De programmering van het marktcomplex bestaat daarom, behalve uit een overdekte buitenmarkt en een geklimatiseerde vershal, ook uit een marktrestaurant, een marktcafé, marktkassen voor educatieve voedselproductie en huisvesting voor marktbeheer inclusief installaties voor afvalwaterzuivering, afvalrecycling en energieopwekking. Vanuit de doelstelling een zoveel mogelijk zelfregulerend gebouw te maken en geïnspireerd door de industriële sheddaken in Amsterdam Noord, is de marktoverkapping zo ontworpen dat het daglicht vrijelijk op de marktvloer kan vallen en dat zonnestralen en regenwater door het dak worden opgevangen voor gebruik van energie en water. Zonnedaken, glasdaken en regenwatergoten worden gedragen door Y-vormige spanten, geplaatst in een grid dat is afgestemd op de organisatie van de markt en op de menselijke schaal. Door variatie in de configuratie van de overkapping en de plaatsing van de meer gesloten programma-onderdelen, ontstaat binnen het grootse marktcomplex variëteit aan continue ruimten die plaats bieden aan de markt, de bezoekers en toekomstige evenementen.
7
verleid door de koopwaar referentie: souk in Marrakesh
8
markthal als podium
referentie: Ver O Peso in Belem, BraziliĂŤ
DEEL 1 / INTRODUCTIE Fascinatie In het buitenland bezoek ik graag plaatselijke markten. Anders dan in Nederland, zijn ze vaak gehuisvest in fantastische gebouwen. Ze weerspiegelen de plaatselijke cultuur en passen bij het locale klimaat. Naast een centrale ligging in de stad en goede bereikbaarheid, zag ik hoe licht en schaduw, dakgewelven, akoestiek, zichtlijnen en laagdrempelige eetgelegenheden fundamentele elementen van een succesvol marktgebouw zijn. markthal als voedselcentrum van de stad
referentie: La Boqueria in Barcelona
9
historie van markten in Amsterdam referentie: De Dam, Amsterdam 17e eeuw
10
historie van markten in Amsterdam
referentie: vleeshallen in De Nes, Amsterdam 17e eeuw
DEEL 2 / ONDERZOEK Markten in Amsterdam in het verleden Amsterdam, van oudsher een welvarende handelsplaats, telde in het verleden een rijke verzameling markthallen. In de Gouden eeuw beheerde het stadsbestuur de waag op De Dam, vleeshallen in De Nes, vishallen tussen Zuiderzee en Amstel, graanhallen, lakenhallen en veel meer. historie van markten in Amsterdam
referentie: vleeshallen in De Nes, Amsterdam 17e eeuw
11
huidige markten in Nederland referentie: Albert Cuypmarkt Amsterdam
12
probleem: zonder dak bij regen geen klanten referentie: Albert Cuypmarkt Amsterdam
Markten in Amsterdam - Heden De laatste 100 jaar heeft ons bestuur zich ten aanzien van markten beperkt tot controlerende taken en zijn onze markten gereduceerd tot tijdelijke verzamelingen kramen en busjes. De infrastructuur is minimaal en de hygiĂŤne voldoet steeds moeizamer aan onze hedendaagse eisen. Bovendien, als het regent blijven de bezoekers thuis en is de verkoop nihil. noodzaak: betere faciliteiten hygiĂŤne voedingshandel referentie: Albert Cuypmarkt Amsterdam
13
Amsterdamse markten in 2014
(geel gemarkeerd: 5 nieuwkomers sinds 2012) 14
trend: groeiende interesse consument in voedsel en herkomst referentie: project De Tostiefabriek, Van Gendthallen Amsterdam 2013
Markten in Amsterdam - Toekomst Amsterdam kent nog steeds een grote hoeveelheid markten. Het aantal groeit zelfs, sinds 2012 kwamen er zeker 5 markten bij. Onze wens groeit om dichter bij het voedsel te komen, een praatje te maken met de marktkoopman en te weten waar de producten die we eten vandaan komen. biologische producten
referentie: Noordermarkt Amsterdam
15
DE MARKT ALS SOCIAAL-ECONOMISCHE MOTOR
DE MARKT ALS VOEDSELTEMPEL
Een nieuwe centraliteit in Noord waar bevolkingsgroepen elkaar ontmoeten en handel kan bloeien
Voedsel als centraal onderdeel van ons dagelijks leven, als promotor van gezond en bewust eten
referentie: De Dam Amsterdam 1633
16
referentie: La Boqueria Barcelona
DE MARKT ALS PROMOTOR VAN EEN NIEUWE DUURZAME LEVENSSTIJL Aanschouwelijk en voelbaar maken van de verschillende cycli rond voedsel, water en energie, toegespitst op de moderne veranderende consument
DEEL 3 / ONTWERP Visie
referentie: stadsmoetstuinen aan de Zuid-as Amsterdam
Als uitgangspunten voor mijn marktontwerp, combineer ik drie elementen die in potentie in het karakter van een markt besloten liggen. De drie-eenheid versterkt de plaatselijke economie, verleidt ons met voedsel en maakt ons op ludieke wijze bewust van aan onze consumptie gerelateerde kringlopen. 17
Mosveld
Amsterdam Centraal Station
18
vogelvlucht
Stedenbouwkundig ontwerp Projectlocatie: Mosveld, Amsterdam Noord Stedelijke context
WERKLOOSHEID
INKOMEN
EDUCATIE
Volewijck in Amsterdam Noord is een wijk met hoge werkeloosheid en lage economische activiteit. De huidige driewekelijkse Mosveldmarkt die precies in het midden van Volewijck ligt, is al decennia lang in verval. De huidige plannen van de gemeente om op de plaats van de Mosveldmarkt een groot complex met supermarkten, kantoren en woningen te bouwen, laten de kans onbenut om deze centrale locatie tot bloei te laten komen en het een bijzondere centraliteit te maken voor de hele stad.
amsterdam mosveldbuurt
amsterdam mosveldbuurt
amsterdam mosveldbuurt
leeg Mosveld
19
NDSM
2
Mosveld
1
Overhoeks
20
3 Noorderpark 4 Hamerstraatgebied
1
3
2
4
Mosveld Noorderpark station Amsterdam CS
Amsterdam Zuid
Binnen het uitrol-centrumgebied Structuurvisie Amsterdam 2040 Dichtbij het nieuwe metrostation (Noord-Zuid Lijn)
Potentie centraliteit Noord Met de komst van de Noordzuidlijn wordt nu eindelijk de IJ-sprong werkelijkheid en een van de twee metrostations komt op een steenworp afstand van het Mosveld. Bovendien trekt Amsterdam Noord en zeker ook Volewijck de laatste jaren een groeiende groep jongere hoogopgeleide creatievelingen, gentrifying Noord. Elk jaar komen er broedplaatsen, bijzondere horecagelegenheden, studio’s en festivals bij.
33
21
verkeersafwikkeling bestaand 30
50 naar NDSM
naar NDSM
MARKT
naar A10 nieuw metrolijn noord-zuid
30
naar A10
70
N
Johan van Hasselt station
N naar centrum
CONCEpT: vAN DOORgANgSpLEK TOT bESTEMMINgSpLEK
N CS station
naar centrum
Verbindingen tussen omliggende wijken zijn nu slecht, door snelweg op vier meter hoog talud
30 50
MAR
MARKT 30
70
N
Systemen van snel- en langzaam verkeer zijn nu streng gescheiden, prioriteit is aan hogesnelheidsverkeer
22
verkeersafwikkeling nieuw 50
MARKT naar NDSM
0
30
naar A10
naar NDSM
70
naar A10 nieuw metrolijn noord-zuid
N
N
Johan van Hasselt station
N
N CS station
naar centrum
naar centrum
Ruimtelijke integratie van plein en omliggende wijken, door verlegging van het verkeer naar straatniveau
50
30 50
30
MARKT 70
30
N
70
N
Systemen van snel- en langzaam verkeer integreren, evenwichtige hiërarchie van verschillende verkeerssnelheden
De huidige 4 meter verhoogde “snelweg” uit de jaren ‘60, midden op het Mosveld, vormt nu voor langzaam verkeer een kolossale barrière tussen de verschillende omliggende wijken. Verkeer kan er slechts op drie plaatsen onderdoor en maakt de bewoonde overkanten onderling onzichtbaar. Om het Mosveld de hoofdcentraliteit van Amsterdam Noord te laten worden, een bestemmingsplek in plaats van een doorgangsplek, is een grote stedenbouwkundige ingreep noodzakelijk: het aanhelen van het stedelijke netwerk van langzaam verkeer. 23
bestaand programma Mosplein onbruikbare ruimte onder viaduct 6.000 m2
huidige en potentiele marktbezoekers kantoor marktm. 30 m2
geklimatiseerde vershal 1.300 m2
kantoor marktm. snack- café bars 225 m2 25 m2 215 m2
opslag 400 m2
restaurant 340 m2
opslag 600 m2
TUINDORP OOSTZAAN
energie-
TUINDORP recycling 1.360 m2 BANNE BUIKSLOOT
ambulante markt 6.200 m2
waterzuiving 550 m2 ambulante markt 7.500 m2
café 160 m2
VOLEWIJCK educatiecentrum FLORABUURT
voedselproductie 2.600 m2
BUIKSLOTERMEER
325 m2
AH 300 m2
authentieke Noorderling-gezinnen: op zoek naar koopjes
overige openbare ruimte 10.000 m2
overige openbare ruimte 12.000 m2
totaal oppervlak plein 19.000 m2
totaal oppervlak plein 25.000 m2
BUIKSLOTERHAM
BESTAAND PROGRAMMA MOSPLEIN
NIEUW PROGRAMMA MOSPLEIN
niet-westerse moeders: op zoek naar goedkope voeding
HOTEL
SCHOLEN
nieuw programma Mosplein
VOLEWIJCK BLOEMENBUURT
TUINDORP BUIKSLOOT
MARKT
nieuwe Nooderlingen: op zoek naar biologisch en culinair
VOLEWIJCK
VLIEGENBOS
VAN DER PEKBUURT
CAMpINg
SCHOLEN kantoor marktm. 30 m2
geklimatiseerde vershal 1.300 m2
potentiele doelgroep scholieren: educatie over voeding en natuur
VOGELBUURT
opslag 400 m2
potentiele doelgroep toeristen: nieuwsgierig naar de NL cultuur
restaurant 340 m2 energierecycling 1.360 m2
ambulante markt 6.200 m2 waterzuiving 550 m2
HAMERSTRAATBUURT
AMSTERDAM CENTRUM IJ-PLEINBUURT
café 160 m2
voedselproductie 2.600 m2
overige openbare ruimte 12.000 m2 totaal oppervlak plein 25.000 m2
24
authentieke Noorderling-senioren: op zoek naar gezelligheid
NIEUW PROGRAMMA MOSPLEIN
educatiecentrum 325 m2
Met de karakteristieken van de huidige en toekomstige bezoekers als basis, wordt het huidige marktpleinprogramma uitgebreid met een marktpleinoverkapping, met extra horeca en met aan voedsel en marktactiviteit gerelateerd educatief programma.
+ huidige straatmarkt
= supermarkt
overdekte NL markt
Uitgangspunt overdekt marktplein: busjes onder dak
referentie: Culinaire markt in de Centrale Markthal Amsterdam
Karakteristiek voor de Nederlandse markt en de kooplieden is dat ze ambulant zijn: ze reizen met hun koopwaar van markt naar markt en hebben elk hun eigen wijze van tentoonstellen ontwikkeld die past bij hun koopwaar. De busjes zijn transportmiddel, opslagloods en vaak zelfs kraam tegelijk. Uniek aan de nieuwe Mosveldmarkt is, dat de dynamiek en individuele expressie van de busjes is ingezet als onderdeel van het ontwerp. 25
g liewe pa
bereikbaarheid
ve
Kamp erfoe
Pa
rwe
g
programmatische aansluiting liewe
g
hotel
ve
Kamp
pa
erfoe
markthal Pa
rwe
g
van d
4 markthal
N
g we
orn
locatie
hotel
edo Hog
school
er Pe
kstraa
t
school
school
M
OV (bus) fietspad
N
4 N
g
we orn edo Hog
school
P
van d er
Pekstr aat
400m
auto auto 30km
fietspad
M
auto
horeca
metrostation
educatie
fietsenstalling
auto 30km
P
bushalte
M
winkels
bushalte
OV (bus)
autoparkeerplaats
winkels horeca
metrostation
educatie
groen-blauwe verbinding
oriĂŤntatie
fietsenstalling
P
autoparkeerplaats
ochtendzon
Noorderpark 1
7
8
9
Het IJ 2 6
3 4
Johan van Hasseltkanaal-west
Noordhollandsch Kanaal
5
avondzon
N
middagzon
Functies geplaatst naar
26
1 2 3 4 5 6 7 8
N
1 restaurant 2 cafe 3 kas verschillende zonlicht- behoefte 4 moestuin 5 varkenswei 6 helophytenfilter + fruitboomgaard restaurant 7 geklimatiseerde markthal cafe 8 opslag kas 9 generator moestuin varkenswei helophytenfilter + fruitboomgaard geklimatiseerde markthal opslag
Het nieuwe plein als verbindende schakel van grootschalige groen-blauwe structuren
Straat ten noorden van de markt heeft een meer stedelijk karakter
Programma en organisatie
Straat ten zuiden van de markt heeft een meer landelijk karakter
De plaatsing van de verschillende programmaonderdelen op het Mosveld is bepaald in samenhang met de nieuwe logistiek rond het plein, de aansluiting op bestaande activiteiten in de directe omgeving, de oriĂŤntatie op de zon van programmaonderdelen die daar gebaat bij zijn en nieuwe verbindingen met bestaande park- en waterstructuren. Logischerwijze krijgt hiermee de noordelijke straat een meer stedelijke identiteit en de zuidelijke straat een meer landelijke identiteit. 27
HERGEBRUIK VAN INDUSTRIëLE GEBOUWTYPOLOGIE
RUIMTELIJKE KWALITEITEN VAN HET MARKTGEBOUW
De oudste planmatige bebouwing van Amsterdam Noord bestaat uit industriële bouwwerken. Flexibiliteit, functionaliteit en grootsheid van de industriële architectuur vormen ingrediënten voor het ontwerp van het marktgebouw.
Binnen één gebouwstructuur worden verschillende functies gehuisvest, met elk hun eigen condities. De ruimte moet flexibel zijn en tegelijk passen bij de menselijke schaal. Daglicht is wenselijk, directe zonnestralen niet. Een spel van licht en schaduw draagt bij aan een spannende belevenis.
referentie: Van Hasseltkanaal Amsterdam Noord 19e eeuw
28
referentie: sociaalcultureel centrum Pompeia, Sao Paulo Brazilië, Lina Bo Bardi 1977
NATUURLIJKE KRINGLOPEN GEĂ?NTEGREERD IN HET MARKTGEBOUW Delen van de ecologische cycli rond voedsel, energie en water kunnen op de markt op een duurzame wijze worden ingericht, zelfs zichtbaar en beleefbaar voor de bezoeker van de markt: het metabolisme van de markt.
referentie: stadsmoetstuinen aan de Zuid-as Amsterdam
Wat voor soort gebouw voor dit programma? 29
voorstudies gebouw en omgeving
30
metropoolparasol over viaduct:
markthal Blaak Rotterdam
ketting van gebouwen
gekromd grid met boogwanden
- viaduct blijft barrière - ondertunneling te laag - icoon zonder relatie Noord
- out of scale - dichte zijkanten - ruimtelijk eentonig
+ productspecifieke gebouwen - geen totaalgebouw - complexe openbare ruimte
+ veel variëteit in gevels - constructie en gebruik complex
groot dak vangt regen
rij van tongewelven N/Z
sheddaken
differentiatie sheddaken
- eentonige randen - massaal gebouw
+ opent naar wijken N/Z - weinig continuïteit tussen beuken onderling
+ relatie industrieel verleden + drukt functies uit + opent naar alle zijden - eentonige kolos
+ reageren op omgeving + variatie onder 1 dak en binnen 1 grid
voorstudies ruimtelijke kwaliteit
oosterse souq
oosterse bazar
bazar bogenstructuur
variabele bogenstructuur
+ differentiatie in lichtval - oosterse associatie - geen continue ruimte
+ differentiatie in lichtval en ruimte - oosterse associatie - geen continue ruimte
+ monumentaliteit + ruimtelijke variatie - oosterse associatie
+ spannende ruimte + indirect licht + continue en gelaagde ruimte - constructie en gebruik comlex
modulair parapludak
sheddak-modulen
sheddaken
differentiatie sheddak
+ varieteit in lichtinval + schakeling flexibel - grid te kleine afmeting - te dwingende vormentaal
+ variĂŤteit in lichtinval en hoogte + schakeling flexibel - grid te kleine afmeting - veel modulen vs program
+ indirect daglicht + dak vangt water+zon + afgestemd op markt + gelaagdheid en continu + referentie indus. verleden
+ extra functies onder zelfde dak + differentiatie ruimte + kolommen als dragers
31
32
Architectonisch ontwerp
De Mosveldmarkt een markt met ruimtelijke kwaliteit, en een markt die past in zijn omgeving 33
als het regent
34
01. Buitenmarkt: teveel zon, teveel regen en elke marktdag in weer en wind alles opbouwen en afb
02. Overdekte markt: 24/7 bescherming tegen zon en regen en toch altijd frisse l
WEERSbESTENDIg
03. Het maaiveld loopt onder het dak door, de markt inclusief bijbehorende bebouwing is te gast op h
Ontwerpprincipes dak en drager het ismarktgebouw 04. De van ene dag er markt, een andere dag iets anders, een volgend decennium weer wat anders
Een dak boven het marktplein beschermt gebruikers en koopwaar tegen regen en zonlicht en wordt natuurlijk geventileerd. Zo functioneert de markt bij elk weertype. 35
05. Een grote vrije overspanning maakt het ruimtegebruik
aankomst tussenentree (kas/Malvastraat)
36
01. Buitenmarkt: teveel zon, teveel regen en elke marktdag in weer en wind alles opbouwen en afb
02. Overdekte markt: 24/7 bescherming tegen zon en regen en toch altijd frisse l
03. Het maaiveld loopt onder het dak door, de markt inclusief bijbehorende bebouwing is te gast op h
TOEgANKELIjK
04. De ene dag is er markt, een andere dag iets anders, een volgend decennium weer wat anders
Ontwerpprincipes 05. Eenvan grote vrije overspanning maakt het ruimtegebruik dak en drager het marktgebouw maar past niet bij wat we ervaren als een gezellige markt
Het maaiveld loopt onder het dak door om de toegankelijkheid van de markt en de aansluiting met de omliggende buurten te versterken. 37
06. Kleinere overspanningen maken het juist weer meer ge
overdekte markt
38
04. De ene dag is er markt, een andere dag iets anders, een volgend decennium weer wat anders
05. Een grote vrije overspanning maakt het ruimtegebruik maar past niet bij wat we ervaren als een gezellige markt
06. Kleinere overspanningen maken het juist weer meer ge
SCHAAL
Ontwerpprincipes dak en drager van het marktgebouw Een grote vrije overspanning maakt het ruimtegebruik maximaal flexibel maar ervaar je niet als “gezellige� markt. Kleinere overspanning corresponderen beter bij de menselijke schaal. 39
flexibel gebruik
40
02. Overdekte markt: 24/7 bescherming tegen zon en regen en toch altijd frisse l
03. Het maaiveld loopt onder het dak door, de markt inclusief bijbehorende bebouwing is te gast op h
04. De ene dag is er markt, een andere dag iets anders, een volgend decennium weer wat anders
fLExIbEL
05. Een grote vrije overspanning maakt het ruimtegebruik maar past niet bij wat we ervaren als een gezellige markt
Ontwerpprincipes 06. Kleinere overspanningen maken het juist weer meer ge dak en drager van het marktgebouw De flexibiliteit van de plattegrond faciliteert uiteenlopende toepassingen, afhankelijk van de wisselende behoeften. 41
plattegrond cafÿ
ouder- en kindcentrum Wingerdweg
banketbakkerij Gerlofsma
pizzeria San Remo
Genco Turkse supermarkt
30
BUS
buurtcentrum Ons Huis
30
30
noorderpark restaurant marktbeheer
NH Galaxy Hotel 290 kamers en 10 conferentiezalen
biogasinstallaties
hotel fruitboomgaard
cafÿ
marktkassen
helophytenfilter schoolmoestuinen
schoolmoestuinen
BUS
0
Islamitische vrouwenorganisatie El Kuba
42
basisschool De Klimop
schoolmoestuinen
scholen
30
30 slagerij El Rief
pin-automaat Rabobank
varkensweide
20m
40m
cafÿ koffiehuis Blokker
eetcafÿ Mosveld
cafÿ Bij Jan
markt
9:00 20:00
340m2 9:00 20:00
marktmeester+opslag
1300m2
30m2+400m2 6:00 19:00
6200m2 9:00
cafe
340m2
geklimatiseeerde vershal
foodcourt
educatief centrum
programma
18:00
biovergister
160m2
12:00
11:00
1:00
01:00
varkensweide
moestuinen
boomgaard helophytenfilter
43
overkoepelend dak, doorlopende marktvloer en verschillende klimaatcondities
NOORD
NOORD
geklimatiseerde vershal groente/fruit/kaas
10m
44
0
5m
vlees/vis/melk
10m
ambulante markt marktcaf每 markt overdekte ambulante geklimatiseerde overdekte vershal groente/fruit/kaas
vlees/vis/melk
constructieprincipe
geschoorde constructie van scharnierende Y-spanten geschoorde constructie van scharnieren Y-spanten 45
basisdoorsnede overdekte markt
De basisconstructie van de markt integreert organisatorische, technische en ruimtelijke kwaliteiten.
30°
ka na alp do laa t, o ref or h lec et ve rsp tee pre an f a rt h bb nin et e gs da to ric n gli hti n e ch ng t n n pla aa r d fond e m te ark po tvl lijste oe r n,
13000
52°
hwa
hwa
avondverlichting indirect via plafond 15000 1200
4500
1200
4050
4800
4050
elektra en water
elektra en water
afschot vloermarkering kraamopstelling
vuilwater
afschot
afschot vloermarkering kraamopstelling
▲ basisdoorsnede 1:50 46
vloermarkering kraamopstelling
vuilwater
afschot
vrachtwagen
07. De schaalv menselijke maat
"marktstraat" 08. Karakteristiek voor de Nederlandse marktkooplieden is dat ze ambulant zijn en met hun eigen busjes van markt naar markt reizen
vrachtwagen
52ÿ
09. De ideale overkapping voor de markt volgt uit het profiel van de marktstraat inclusief de bestelbusjes en levert tegelijk een prettige menselijke schaal warmte en koeling
bASISAfMETINgEN
DAgLICHTOETREDINg menselijke maat
52ÿ
toevoer
"marktstraat" 14. Voedselcyclus: verwarmen, koelen, varkensvoedsel, mest
gas afval
daglicht
vergister
30ÿ
koeling
buitenmarkt: buitenklimaat
09. De ideale o inclusief de bes 11. Het dak ge
52ÿ
De structurerende elementen van het ontwerp volgen 10. Het sheddak-principe maximaal daglicht nooit laten zonlicht Debiedt dakopeningen op hetmaar noorden indirect daglicht een modulair systeem op basis van de minimale ruimte die toe en de hellingen in het dak vormen variatie in ruimte. nodig is voor 3 zones van de marktorganisatie: bezoekers, uitgestalde koopwaarzonne-energie en opslagbusjes. warmte en vershal: ±18ÿ Celcius
08. Karakterist is dat ze ambul 10. Het shedda
zonne-energie 30ÿ vrachtwagen
menselijke maat "marktstraat"
daglicht
09. De ideale o inclusief de bes
daglicht
horeca: ±21ÿ Celcius
15. Gewenste klimatisering per gehuisveste functie
gas vergister
10. Het shedda
12. Het dak va
11. Het dak genereert energie door zonnepanelen
30ÿ
zonne-energie
waterberging
11. Het dak ge 12. Het dak vangt regenwater op, dat wordt gebruikt op en rond de markt
12. Het dak vangt regenwater op, dat wordt gebruikt op en rond de markt
REgENWATER Het dak vangt het regenwater op, dat wordt gebruikt op en rond de markt.
helophytenfilter
zONNE-ENERgIE
Zonnepanelen op de zonbelichte daken genererenschoongemaakt, 12. Het dak va 13. Watercyclus: met het regenwater wordt oa de marktvloer energie voor de markt. daarna wordt het afvalwater natuurlijk gefilterd en hergebruikt
47
aankomst vanaf de pont over het IJ
48
logistiek
parkeren rond het marktplein
toegang tot het marktplein
markt markt bezoekers bezoekers fietsen/bakfietsen/canta
fietsen/bakfietsen/canta
ambulante marktkooplieden bezoekers ambulante marktkooplieden bezoekers
autoparkeren bewoners: autoparkeren marktbezoekers: fietsparkeren:
Bestaand:
Nieuw:
190* pp inclusief boven hier en daar
67 pp (op 88 woningen) 100 pp 425 pp**
* Parkeerplaatsen noordzijde in huidige toestand altijd grotendeels leeg. ** Aantal vastgesteld als volgt: 5 pp per 100m2, bvo=8500m2.
49
‘s avonds fietsles
50
avond- en nachtsituatie
4 N avondopensteling gesloten sociale controle
een openbaar plein in avond- en nachtsituatie 51
zuidgerichte daken: zonnepanelen
noordgerichte daken: glas in zwartgrijze staalprofielen 200x100
hoofddraagconstructie: Y-vormige spanten, V-balken en nokbalken van prefab beton lichtgrijs naturel
52
daken: betonnen ribben-dakplaten met dakbedekking
gevelinvullingen: houten kozijnen onbehandeld Accoya Radiata Pine verticale stijlen 300x100 horizontale stijlen 200x75 hardstenen onderdorpel
bestrating: gebakken klinkers dikformaat 210x700mm visgraatverband in roodbruin en in antraciet
plafo beto in he tbv d
ambulante ma stalen klapmeu met blank hout bovenstang te verlichting, koo
tie:
en
hoofddraagconstructie: Y-vormige spanten, V-balken en nokbalken van prefab beton lichtgrijs naturel gevelinvullingen: houten kozijnen onbehandeld Accoya Radiata Pine verticale stijlen 300x100 horizontale stijlen 200x75 hardstenen onderdorpel
gevelinvullingen: houten kozijnen onbehandeld Accoya Radiata Pine verticale stijlen 300x100 horizontale stijlen 200x75 bestrating: hardstenen onderdorpel gebakken klinkers dikformaat 210x700mm visgraatverband in roodbruin en in antraciet
bestrating: gebakken klinkers dikformaat 210x700mm visgraatverband in roodbruin en in antraciet
ambulante marktkramen: stootrand: dak, draagstructuur en gevels stalen klapmeubel metalen buis
ambulante marktkramen: stalen klapmeubel met blank houten werkblad, bovenstang te gebruiken voor verlichting, koopwaar en reclame-uitingen
â–˛ gevelfragmenten 1:200 houten kozijnen, nadruk verticaliteit, coullissenwerking
vaste kramen in vershal: betimmeringen met blank houten delen, werkblad gepolijst beton, boven werkblad koof met verlichting en ruimte voor individuele reclame-uitingen
met blank houten werkblad, bovenstang te gebruiken voor verlichting, koopwaar en reclame-uitingen stootrand: metalen buis
houten kozijnen, zuidzijde volledig te openen
velfragmenten 1:200
vaste kramen in vershal: betimmeringen met blank houten delen, werkblad gepolijst beton, boven werkblad koof met verlichting en ruimte voor individuele reclame-uitingen
houten kozijnen, aan binnenzijde houten regelwerk om kruiden en groentenplanten te laten groeien, tevens zonwerking
glas van gevels en dak van ranke stalen profielen uit kassenbouw
tpv kantoor houten kozijnen, tpv opslag en installaties verticale houten lattenwerk, halfdoorzichtig
zonnepanelen dakbedekking
1000
detail houten kozijnen kozijnen van onbehandeld hout Accoya Radiata Pine 1:20 verduurzaamd door acetyleren (reactie hout met azijnzuuranhydride) detail houten kozijnen 1:20
kozijnen van onbehandeld hout Accoya Radiata Pine verduurzaamd door acetyleren (reactie hout met azijnzuuranhydride)
80 140 80
zwartmetalen kozijnstijlen
1000
ribbendakplaten
zwartmetalen kozijnstijlen
80 140 80
300
verlichtingsbuis
hwa afschot 5mm/m
300
3000
400
3000
400
500
500
klinkerbestrating
klinkerbestrating
halfverharding
halfverharding
53
54
zonnepanelen dakbedekking
1000
zwartmetalen kozijnstijlen
ribbendakplaten
verlichtingsbuis
hwa afschot 5mm/m
400
principe 1:50
2100
geschoorde constructie van scharnierende Y-spanten
4000
300 400
700
Tijdens marktdagen vormen de horizontale banen de kraamzonering. Zonder marktkramen wordt een schaduwspel waarneembaar: de verloren schaduw die om 12 uur op de grond zou vallen als het dak er niet was. marktkramen ambulante 300
1200
300
Uitvoering: stevig visgraatverband van gebakken klinkers in dikformaat 210x70mm, in een patroon van twee kleuren. De klinkers relateren tegelijk naar de tuindorpwijken in Noord en naar de binnenstad van Amsterdam en benadrukken hiermee de centrum-status die het Mosveld verdient.
nvullingen: n kozijnen handeld Accoya Radiata Pine ale stijlen 300x100 ntale stijlen 200x75
gebakken klinkers dikformaat 210x70 visgraatverband in twee kleuren
plafond buitenmarkt: betonnen ribben-dakplaten in het zicht, onderzijde glad gepolijst tbv daglichtreflectie
plafond horeca: blank houten betimmering tussen de ribben van de betonnen dakplaten
tappunt elektra en water draingoot
200
70
460
70
200
1000
detail balk met hwa en balk mettpv regenwatergoot kolomvoet de buitenmarkt en kolomvoet tpv overdekte markt 1:20 55
plafond plafond buitenmarkt: buitenmarkt: betonnen betonnen ribben-dakplaten ribben-dakplaten in het in zicht, het zicht, onderzijde onderzijde gladglad gepolijst gepolijst tbv daglichtreflectie tbv daglichtreflectie
ng: linkers dikformaat en klinkers dikformaat visgraatverband 0mm visgraatverband en inen antraciet bruin in antraciet
ambulante ambulante marktkramen: marktkramen: stalen stalen klapmeubel klapmeubel met met blank blank houten houten werkblad, werkblad, bovenstang bovenstang te gebruiken te gebruiken voorvoor verlichting, verlichting, koopwaar koopwaar en reclame-uitingen en reclame-uitingen
plafonds vershal (idem restaurant en cafĂŠ): plafonds vershal (idem restaurant en cafĂŠ): blank houten betimmering tussen blank houten betimmering tussen de ribben van van de betonnen dakplaten de ribben de betonnen dakplaten
stootrand: stootrand: metalen metalen buis buis
kramen en plafondafwerking van de buitenmarkt 56
vaste vaste kramen kramen in vershal: in vershal: betimmeringen betimmeringen met met blank blank houten houten delen, delen, werkblad werkblad gepolijst gepolijst beton, beton, boven boven werkblad werkblad koofkoof met met verlichting verlichting en ruimte en ruimte voorvoor individuele individuele reclame-uitingen reclame-uitingen
kramen en plafondafwerking van de vershal
4000
300 400
700
2100
verplaatsbare kramen en vaste kramen
300
1200
300
principe ambulante marktkramen principe ambulante marktkramen
vaste kramen vershal principe vasteprincipe kramen vershal 57
overdekte markt
58
geklimatiseerde vershal
59
60
detail keermuur annex zitbank terreininrichting 1:20
helophytenfilter
kastanje houten hekken
tenmarkt
terreininrichting 1:200
halfverharding: zandkleurig split daar waar minder verkeer komt
appelboomgaard: prettig om onder te verblijven, bloesem in de lente, appels oogsten in de herfst
helophytenfilter: natuurlijke waterfilter, omzoomd door betonnen keermuur annex zitbank
ringvaart: ronstromend grijswatercircuit, omzoomd met riet om water zuiver te houden
populierenlanen: windvangers, houtstapel en verwijzing naar karakteristiek Hollands achterland
61
kozijnen van onbehandeld hout Accoya Radiata Pine verduurzaamd door acetyleren (reactie hout met azijnzuuranhydride)
detail houten kozijnen 1:20
artmetalen ijnstijlen
80 140 80
300
3000
klinkerbestrating
halfverharding
helophytenfilter
kastanje houten hekken
500
detail keermuur annex zitbank 1:20
nmarkt
rreininrichting 200
halfverharding: zandkleurig split daar waar minder verkeer komt
appelboomgaard: prettig om onder te verblijven, bloesem in de lente, appels oogsten in de herfst
helophytenfilter: natuurlijke waterfilter, omzoomd door betonnen keermuur annex zitbank
ringvaart: ronstromend grijswatercircuit, omzoomd met riet om water zuiver te houden
populierenlanen: windvangers, houtstapel en verwijzing naar karakteristiek Hollands achterland
halfverharding van zandkleurig split op de plaatsen waar minder verkeer komt
keermuren annex zitbanken 62
riet en biezen in het helophytenfilter, de oogst kan in de biovergister
moestuinen en varkensweide worden omzoomd met kastanjehouten hekken
maaiveldinrichting 63
marktrestaurant
64
Metabolisme van de markt In en rond het marktgebouw zijn alle stadia van voedsel vertegenwoordigd en aanschouwelijk gemaakt: van productie tot verkoop, van bereiding tot consumptie, van afval tot energie. Het marktgebouw is hiermee op ludieke en educatieve wijze een grotendeels zelfregulerend systeem geworden. 65
installaties voor recycling en energie-opwekking
66
REgENWATER
vUILWATER-RECyLCINg
zONNE-ENERgIE
vOEDSEL-RECyCLINg
67
gROTE MARKT
68
0
10
50
Ruimteflexibiliteit Het overdekte markplein is geschikt om een markt met 200 kramen te huisvesten, gelijk aan de maximale capaciteit van de huidige driewekelijkse Mosveldmarkt. Anders dan in de huidige situatie, zal er de met de nieuwe huisvesting vrijwel dagelijks marktactiviteit zijn, maar deze zal van dag tot dag en door de seizoenen heen van grootte variĂŤren. Het overdekte plein nodigt dan uit voor vele andere activiteiten, van festivals tot recreatie. 69
KLEINE MARKT EN SpELEN/SpORTEN
sport
70
0
10
50
gEEN MARKT/AvOND
gratis elektrisch opladen gesloten
gesloten
sport skaten
afgesloten
gesloten
0
10
50
71
EvENEMENTEN
72
theater
biertafels
eetkraampjes
0
10
50
73
SEIzOENfEESTEN
74
tribune ijsbaan
kerstmarkt
0
10
50
75
76
DE MARKT ALS VOEDSELTEMPEL
DE MARKT ALS SOCIAAL-ECONOMISCHE MOTOR
voedselhandel
voedselconsumptie
DE MARKT ALS PROMOTOR VAN EEN NIEUWE DUURZAME LEVENSSTIJL
voedselrecycling
met dank aan: Miguel Loos, Gus Tielens, Northon Flores Troche, Elsbeth Falk, Isabela Ledo, Theo Trautwein, Bart Duvekot, Jan Verberne, Chris Wiebenga, Marijn van der Linden, Katherine Engelen, Jorryt Braaksma, Claire Laeremans, Victor Spijkers, Bas Schuit, Thomas van Bekhoven, Jordi Calvera Montagut, Luc van de Ven, Pauline Wieringa, Coen Smit en natuurlijk Joke Trautwein 77
mosveld markt