De Overslag kathedraal van haven en stad
Ries van den Bosch Academie van bouwkunst 2021
Ries van den Bosch Master Architectuur Academie van bouwkunst Amsterdam Commissie Machiel Spaan (mentor) Dingeman Deijs Hein van Lieshout Expert constructies Ronald Wenting Juli 2021
Inhoudsopgave
pagina
Voorwoord 2 Inleiding 4 Opname van een haven kathedraal 6 historische beelden 7 origineel tekenwerk 15 rondleiding 25 Precisie 39 Haven-Stad 41 Centrum voor stedelijke landbouw 45 Coöperatie 53 Haven-Stad 2040 55 De stedeling 59 Van industrie naar leefomgeving 61 Beton en Hout 65 Uitdagen en versterken 71 Het ontwerp 73 Exploded view 73 Situatie 75 Plattegronden 77 Gevels 95 Doorsneden 99 Impressies 103 Conclusie 110 Literatuur 111 Colofon 112
- 1 -
Voorwoord Het afstudeerproject ‘De Overslag’ betreft de transformatie van een groot havenindustrieel complex aan de Vlothaven in Amsterdam, waarin de toekomst Haven-Stad zal verrijzen. Het complex zal worden getransformeerd naar een centrum voor stedelijke landbouw. Hierbij zal het, naast productieruimtes, ook plaats bieden voor een publiek programma. Dit manifest omschrijft mijn relatie tot het project en belicht zeven aspecten die leidend zijn geweest tijdens het vormgeven van deze transformatie.
- 2 -
bron: De vrije zeeuw
- 3 -
Inleiding Van jongs af aan wekt industriële architectuur mijn interesse; de grote schaal van de bebouwing, de ruwe esthetiek en de vele verschillende typologieën voortkomend uit de bedrijvigheid van zijn gebruiker. De opvallende bebouwing draagt een zekere mate van mysterie met zich mee, het maakt mij nieuwsgierig. Het liefst zou ik over een hek springen en op avontuur gaan op het terrein. Tijdens een rondleiding door het Amsterdamse havengebied Westpoort werd ik meteen gefascineerd. Bij een stop aan de Vlothaven zag ik aan de overkant van het brede water een industrieel complex liggen. Daar is mijn motivatie ontstaan voor dit afstudeerproject. Ik wilde meteen weten wat het was, waarom het hier stond en hoe het werkte. Toen duidelijk werd dat dit gebied in de komende decennia getransformeerd zou worden tot het nieuwe woon- werkgebied Amsterdam Haven-Stad was de opgave voor de transformatie duidelijk. Tijdens verder onderzoek bleek het de Internationale Graanoverslag Maatschappij Amsterdam (IGMA.) te zijn. Een staatsbedrijf van origine ontworpen in de jaren zestig door Pierre Cuypers jr. De fabriek was bij de opening het boegbeeld van het bedrijf met als hoogste punt een glazen ontvangstruimte. Hier werden tijdens de Koninklijke opening Koningin Juliana en Prins Bernhard ontvangen om uit te kijken over het stomende complex met het centrum van Amsterdam aan de horizon. Drie eigenaren en zes decennia later zijn vanwege automatisering de arbeiders van het terrein verdwenen. De vervuilende industrie wordt door de samenleving niet meer geaccepteerd. Deze factoren hebben geresulteerd in een complex dat zijn glans volledig is verloren. Echter onder een laag mos en machinerie zit nog steeds een industriële diamant die een iconische en actieve rol kan vertolken in het toekomstige Amsterdam Haven-Stad.
- 4 -
bron: Stadsarchief Amsterdam
- 5 -
Opname van een haven kathedraal Bij het transformeren van een complex gebouw is het van groot belang grip te krijgen op de bestaande situatie. Door een goed beeld te vormen van de opgave is het mogelijk de benodigde ingrepen te realiseren. In het geval van het IGMA-terrein ben ik teruggegaan naar de oorsprong van dit complex. Tijdens het bestuderen van het tekenwerk van Pierre Cuypers jr. kwam de kern van het gebouw in beeld. De structuur van de betonnen constructies, een scheiding tussen arbeiders en zakelijk bezoek en een kenmerkende productierouting, waren pas leesbaar tijdens de ontleding van het gebouw. Een rondleiding over het terrein legde de immense schaal van het gebouw bloot. De imposante afmetingen van de gesloten betonnen silo’s waren overheersend. Ook de ruimtelijkheid tussen de silo’s was tijdens het bezoek pas zichtbaar. Tijdens het bezoek aan het terrein realiseerde ik mij welke aanpassingen door de jaren heen hebben plaatsgevonden. Desondanks was de kwaliteit van Cuypers nog altijd zichtbaar. Een detail in het trappenhuis, de plaatsing van de entrees en de glazen gevel van de ontvangstruimte gaven nog steeds een goed beeld van wat het gebouw ooit was. Aan de hand van deze analyse heb ik het gebouw volledig kunnen doorgronden en zo eigen kunnen maken. Deze basis versterkte de motivatie om het complex een nieuw bestaansrecht te kunnen geven in zijn toekomstige context, met respect voor de historie. Ik ben het gaan zien als een havenkathedraal.
- 6 -
Historische beelden
Internationale Graanoverslag Maatschappij Amsterdam in aanbouw september 1960
- 7 -
bron: Stadsarchief Amsterdam
- 8 -
Coenhavenweg 3, gezien vanuit Mercuriushaven in noordwestelijke richting.
- 9 -
bron: Stadsarchief Amsterdam
- 10 -
Internationale Graanoverslag Maatschappij Amsterdam juli 1962
- 11 -
bron: Stadsarchief Amsterdam
- 12 -
Internationale Graanoverslag Maatschappij Amsterdam augustus 1969
- 13 -
bron: Stadsarchief Amsterdam
- 14 -
Origineel tekenwerk
Gevelaanzichten Architectenbureau Pierre Cuypers 11 april 1960
- 15 -
bron: Gemeentearchief Zaanstad
- 16 -
Plattegrond Architectenbureau Pierre Cuypers 13 oktober 1960
- 17 -
bron: Gemeentearchief Zaanstad
- 18 -
Doorsnede silo en silotoren Architectenbureau Pierre Cuypers 26 oktober 1959
- 19 -
bron: Gemeentearchief Zaanstad
- 20 -
Bestaande situatie steiger Croese engineering consultants 19 september 1981 - 21 -
bron: Gemeentearchief Zaanstad
- 22 -
Nieuwe situatie steiger Croese engineering consultants 19 september 1981 - 23 -
bron: Gemeentearchief Zaanstad
- 24 -
Rondleiding
Productiesilo’s en silotoren
- 25 -
Kade
- 26 -
Transportgang over de silo’s
- 27 -
Transportkanalen in de silotoren
- 28 -
Opslagsilo’s
- 29 -
Ruimte tussen de silo’s
- 30 -
Ontvangstruimte
- 31 -
Uitzicht ontvangstruimte
- 32 -
Machinepark
- 33 -
Detail trappenhuis
- 34 -
Keldergang onder de opslagsilo’s
- 35 -
Machinerie kelder
- 36 -
Overzicht vanaf het dak van de productiesilo’s
- 37 -
- 38 -
Rood oranje grijs
komt te vervallen wordt getransformeerd wordt gehandhaafd
- 39 -
Precisie De transformatie heeft twee uitgangspunten: ten eerste moet het gebouw een nieuwe invulling krijgen, passend bij de toekomst van de industrie. En op de tweede plaats houdt de transformatie van het gebouw de historie en het karakter van het gebied in stand. Door de combinatie van deze twee doelen is het van groot belang de juiste balans te vinden tussen origineel en nieuw. De bebouwing moet worden aangepast aan zijn nieuwe gebruiker(s). De aanpassingen moeten echter wel standhouden binnen de lijnen van de originele architectuur. Dit vraagt grote precisie tijdens het ontwerpproces. Elk onderdeel moet worden beoordeeld op architectonische en functionele relevantie. Aan de hand van de beoordeling blijft het bestaan, wordt het vervangen of vervalt het volledig. Het betonnen casco van de graanoverslag zal standhouden en waarborgt de leesbaarheid van de typologie graanoverslag. Volumes als de ontvangstruimte boven op de toren en de transportgangen over de silo’s worden vervangen door grotere ruimtes passend bij de nieuwe gebruikers. Rondom de bouwwerken zal veel van de industriële machinerie plaatsmaken voor openbare ruimte, waardoor het terrein volledig in dienst kan staan van zijn nieuwe stedelijke context
- 40 -
Zaandam
co
en
vl
ot
ha
ha
ve
n
ve
n houthavens
westerpark
Am
st
visiekaart Haven-Stad gemeente Amsterdam, 20 juni 2017
- 41 -
er
da
m
ce
nt
ra
al
Amsterdam Haven-Stad Amsterdam staat aan het begin van een grote stadsuitbreiding, Amsterdam Haven-Stad. Haven-Stad wordt een groot woon- werkgebied tussen Westerpark, de Houthavens en Zaandam in. Het zal onder andere plaats gaan bieden voor 40.000 tot 70.000 woningen en 45.000 tot 58.000 arbeidsplaatsen. De ontwikkeling van het gebied zal in de komende decennia voor het eerst van Amsterdam een miljoenenstad maken. Het zal industriële havens, zoals de Coen- en Vlothaven, transformeren naar een autoluw woon- werkgebied met duurzaamheid hoog in het vaandel.
- 42 -
Schematische verbeelding Haven-Stad gemeente Amsterdam, 20 juni 2017
- 43 -
Aan de noordoever van de Vlothaven vinden we de internationale graanoverslag maatschappij Amsterdam, tegenwoordig bekend als Bunge port. Het complex ligt in het hart van het plangebied van Haven-Stad. Het terrein zal onderdeel zijn van de laatste fase van de transformatie van het gebied die rond 2040 zal starten.
I.G.M.A.
vlothav
en
- 44 -
bron: Plenty
- 45 -
Centrum voor stedelijke landbouw Het staatsbedrijf IGMA was een boegbeeld van de bedrijvigheid van de Amsterdamse haven. Begin jaren ’60 speelde de vervuiling van het milieu nog geen grote rol. Het staatsbedrijf was vooral een teken van economische groei en vooruitgang. Dit aanzien is terug te vinden in de architectuur. Met de nieuwe invulling, het centrum voor stedelijke landbouw, krijgt het gebouw wederom een doel dat aansluit bij de trots van de architectuur. Het nieuwe programma vertegenwoordigt een duurzame toekomst en innovatie binnen de stedelijke landbouw. Het uitgroeien van Amsterdam tot een miljoenenstad is onderdeel van een wereldwijde verstedelijking. De Verenigde Naties voorspelde in 2018 dat in 2050 het percentage stedelingen zal groeien van 55% naar 68%. Naast deze verstedelijking zal de wereldbevolking van 7,7 miljard in 2050 zijn gestegen naar 9 miljard. Deze verandering vergroot de gevaren van de agrarische sector. Hoe groter een stad, hoe groter het landbouwoppervlakte om de stad te dienen. Wereldwijd ontstaan er problemen door het uitdrogen van de aarde, het grootschalig gebruik van pesticiden om de oogst te waarborgen en ontbossing om nieuwe landbouwgrond te winnen. Om dit tegen te gaan moeten grote steden steeds meer zelfvoorzienend worden. Stedelijke landbouw kan een bijdrage leveren aan het bestrijden van dit gevaar. Stedelijke landbouw werkt met systemen, waarbij aarde niet langer nodig is om de gewassen te laten groeien. Door de hoge efficiëntie van watersystemen is slechts 5% van de traditionele hoeveelheid water nodig en wordt dus 95% van een watervoorziening bespaard. Daarnaast gaat de oogst van 50% naar 99% door het buitensluiten van factoren als te veel zon, regen en insecten. Hierdoor zijn ook pesticiden overbodig. Stedelijke landbouw is hiermee niet alleen een duurzaam initiatief, maar het is essentieel voor de toekomst van een wereldbevolking wonend in grote steden.
- 46 -
N
373.248m2 traditionele landbouwgrond (groen), verticale akkers (rood)
Rechte corridor 180 meter
- 47 -
Het complex biedt in zijn silo’s plaats voor 24 verticale akkers. Bij traditionele stedelijke landbouw wordt gewerkt met lange rechte corridors. Door deze corridors spiraalvormig te maken loopt er een ononderbroken productielijn van 180 meter door elk silo. Elke corridor bestaat uit 3 groene wanden van elk 3,6 meter hoog. 180 x 3,6 x 3 geeft een oppervlakte van 1.944m2 per akker. Alle akkers samen bedragen een oppervlakte van 46.656m2. Omdat stedelijke landbouw machinaal plaatsvindt in afgesloten ruimtes, kent het geen seizoenen. Waar een traditionele opzet slechts 3 maanden kan oogsten, kan stedelijke landbouw het hele jaar door produceren. In combinatie met de verhoging van het percentage succesvolle oogst is stedelijke landbouw tot wel 8 keer zo efficiënt als traditionele landbouw. Dit betekent dat de 46.656m2 van de verticale akkers gelijk kan staan aan 373.248m2 traditionele landbouwgrond.
- 48 -
Spiraalvormige corridor 180 meter
In de verticale akker
Houten constructie verticale akker - 49 -
De voormalige betonnen silo’s worden voorzien van een houten transportkern. Tussen deze kern en de betonnen wand komen gelamineerde houten liggers voorzien van plateaus, die een enorme wenteltrap vormen. Deze constructie maakt de spiraalvormige corridor mogelijk. 1. De akkers verbinden de bovengelegen plantage met de keldergang onder de silo’s. De keldergang transporteert de oogst via de silotoren naar de naastgelegen fabriekshallen. 2. In deze verwerkingsruimtes kan de oogst verwerkt worden tot eindproducten zoals, sauzen, sappen, groentepakketten en jammen. 3. De producten vinden hun weg via het pakhuis, centraal in de silotoren, naar de distributieruimte. 4. Hier wordt het getransporteerd via drones en het waternetwerk naar de directe omgeving.
- 50 -
plantage
1. Planten
verticale akker fabriekshallen keldergang
2. Oogsten en verwerken
- 51 -
pakhuis
3. Opslaan
distributieruimte
4. Transporteren
- 52 -
Scenario starter, 1 akker, 1 fabriekshal
Scenario gevorderd, 3 akkers, 3 fabriekshallen
- 53 -
Coöperatie De Overslag werkt als overkoepelende coöperatie over de verticale akkers. Startende stadsboeren kunnen een bedrijf starten in één van de akkers. Bij elke akker hoort ook een fabrieksruimte waar de oogst kan worden verwerkt tot eindproduct. Gaat het goed met het bedrijf, dan kan er worden uitgebreid naar twee, tot zelfs drie akkers. Als het boerenbedrijf daarna nog verder wilt groeien zal het genoeg draagvlak hebben om elders in de stad een eigen locatie te starten. Zo blijft de variatie aan ondernemers en producten groot binnen De Overslag en kan Amsterdam uitgroeien tot een hotspot voor stedelijke landbouw. De Overslag biedt aan stadsboeren ook ondersteunende functies in de silotoren. Hier kunnen ze gebruik maken van functies als kantoorruimtes, laboratoria en een pakhuis voor de distributie naar de omliggende gebieden. Door het samenbrengen van verschillende ondernemers wordt kennis en ervaring gedeeld. Samen kan worden geïnvesteerd in onderzoek en ontwikkeling.
- 54 -
a.
a. d.
c. b.
1. 2. 3.
a.
d.
N
publieke ruimte & verkeersroutes 1. Plein a. 2. Kade b. 3. Steiger c. d.
Veerpont Fietsbrug Groene as wandelroute Transport distributie
- 55 -
Haven-Stad 2040 Het gebied van de vlothaven zal door zijn autoluwe opzet in de toekomst vooral te fiets en via het openbaar vervoer benaderd worden. Door een aanmeerplaats voor de veerpond en een fietsbrug vanuit de Mercuriushaven vormt de nieuwe overslag de entree bij betreding van het gebied. Hiermee vertolkt het met zijn ligging vanzelfsprekend een iconische rol binnen de haven. Door het productieprogramma van het gebouw op te tillen van de begane grond, worden zowel de onderste als de bovenste verdiepingen openbaar terrein. De plaats van de bebouwing en zijn ligging aan het water kaderen een groot plein in. Ruimte kan een schaars goed zijn in het toekomstige hoogstedelijk gebied van Haven-Stad. Het plein, de kade en de steiger rondom “De Overslag” bieden deze publieke ruimte. Ruimte voor evenementen, een markt, een lange wandeling en recreatie aan de waterkant. Hiermee biedt de Vlothaven als boegbeeld een plaats om samen te komen en te ontspannen op een historisch unieke plek in het gebied.
Verdeling programma productie, centraal(grijs) publiek, begane grond, bovenste verdieping(bruin)
- 56 -
Plein, onderdoorgang richting de steiger
- 57 -
- 58 -
Ervaring -fine-dining -marktplein Educatie -bezoekerscentrum / lectuurzaal -kas Recreatie -brasserie -evenementruimte
- 59 -
De stedeling Voor bezoekers staat De Overslag in het teken van drie onderdelen: ervaring, educatie en recreatie. In en rondom het gebouw kan op verschillende plaatsen contact worden gelegd met de bron van het eten. Een overdekt marktplein maakt het mogelijk de lokale producten te kopen. In een brasserie en het fine-dining restaurant staat de oogst van De Overslag centraal. Een bezoekerscentrum met lectuurzaal laat de geschiedenis van de plek en de toekomst van stedelijke landbouw zien. Bovenop de akkers kunnen in de kassen lessen worden gevolgd over het kweken van eigen groenten en het gebruik van aquaponics. Als laatste krijgt de nieuwe ontvangstruimte boven op de silo weer zijn oude functie terug. Hier is plaats voor publieke discussies, ontvangst van belangrijk bezoek en evenementen ter promotie van stedelijke landbouw.
- 60 -
Bestaande situatie, industriële haven
Transitie, helft van het gebouw in gebruik - 61 -
Van industrie naar leefomgeving Het verloop van de ontwikkeling van de context vraagt om een transformatie met een ontwikkelingsstrategie. Het gebouw moet een pionier worden binnen de Vlothaven, een katalysator in de omschakeling van industrieel naar woongebied. De bestaande invulling van het terrein biedt de mogelijkheid om gefaseerd om te schakelen. Dit houdt in dat de transformatie van 12 silo’s naar verticale akkers per direct kan starten zonder dat het huidige bedrijf zijn productie hoeft te stoppen. Hierdoor kan in deze eerste fase het nieuwe programma vrijwel per direct zijn intrede maken. Zo kan het “De Overslag” starten en het merk draagkracht opbouwen binnen Amsterdam en omstreken. De huidige industriële gebruiker van het terrein moet uit veiligheidsoverwegingen eerst volledig stoppen voordat de bouw van Haven-Stad kan starten. De ontmanteling van het industriepark en de opbouw van de tweede fase van “De Overslag” kunnen door het gebruik van prefabelementen goed samenvallen. Tijdens deze ruwe fase kunnen ook de sparingen in de betonnen silo’s aangebracht worden. De definitieve afwerkingen van zowel de constructies, de inrichten van de publieke ruimtes markeren de start van fase van Haven-Stad. De voorsprong in deze ontwikkeling Overslag” als een publieke trekpleister van het gebied. plek voor zowel de nieuwe havenbewoners als de rest van
Nieuwe situatie, Haven-Stad - 62 -
opbouw en het de nieuwe markeert “De Een publieke Amsterdam.
Balkon, kas, plantage
- 63 -
- 64 -
Beton en hout Het bestaande complex is volledig opgebouwd uit beton brut, stalen vakwerk bruggen en sporadisch glas. De enorme silo’s hebben een ruwe, harde en imposante uitstraling. Door de gesloten volumes lijkt de schaal van het gebouw nauwelijks leesbaar. Pas bij het benaderen van het gebouw worden de immense afmetingen tastbaar.
Het overdekte marktplein
- 65 -
De toevoeging van houten constructies, volumes en details verzachten deze schaal. Hout is van nature een warm en uitnodigend materiaal. Hout introduceert met zijn natuurlijke nervenstructuur een menselijke maat waardoor het terrein toegankelijker wordt voor het publiek. De eveneens grote afmetingen van de gelamineerde houtconstructies doen echter niet onder voor de industriële schaal van het origineel. Hierdoor krijgen bezoekers een plaats terwijl de kracht van de huidige architectuur stand kan houden. Hout sluit met zijn duurzame eigenschappen tevens aan bij de nieuwe invulling van de industrie van de toekomst. Het is een materiaal dat terug kan groeien in de levensloop van het gebouw. Het materiaal leent zich ook perfect om met geprefabriceerde constructies en elementen te werken. Dit is van belang bij de gefaseerde ontwikkelingsstrategie van het complex.
- 66 -
beton brut (bestaand)
muuranker
stalen vakwerkliggers (hergebruikt)
- 67 -
Cross laminated timber
gelamineerde houtconstructies
glas
- 68 -
zonnepanelen
glazen dak t.b.v. kas houten lamellen
geveldelen
onderspannen ligger CLT vloer
groen dak
gelamineerde liggers
Exploded view, houtconstructies
- 69 -
CLT vloer gelamineerde ligger
muuranker
spiraalvormige constructie
transportkern
vliesgevel
bestaande silo
kettinglijnvormige sparing
- 70 -
De kathedraalachtige ruimte tussen de verticale akkers - 71 -
Uitdagen en versterken Dit project is ontstaan uit mijn fascinatie voor industriële architectuur. Het uitdagen en versterken van de bestaande kwaliteiten van het gebouw zijn daarmee de beweegredenen achter de ruimtelijke ingrepen. Door het maken van verschillende openingen in de bestaande betonnen silo’s geef ik de bezoekers een extra dimensie bij het ervaren van de bestaande bouwwerken. De kettinglijnvormige bogen die uit de silo’s worden gesneden, leggen het interieur bloot. Hierdoor ontstaan er nieuwe ruimtes voor de bezoeker, waar de werking van de voorheen verborgen trechters zichtbaar worden. Ter hoogte van de vierentwintig verticale akkers leidt dit tot cirkelvormige ruimtes onder de bestaande trechters, die samen met het hoge middenschip een kathedraalachtige ruimte vormen. De onderzijde van de nieuwe opbouw bestaat uit een patroon van gelamineerde liggers die refereren aan plafonddecoraties die terug te vinden zijn in vele kerken en kathedralen. Het overdekte marktplein als verlengde van het plein liggend in de zes naastgelegen fabriekssilo’s, wordt naast zijn uitsparingen versterkt door een houten tafelconstructie. Deze grote houten kolommen werken samen met de gemaakte openingen om een speelse routing door de ruimtes te creëren. Het moet de bezoeker uitdagen om te dwalen door de verschillende ruimtes, soms met een hoge vide, soms met naar binnen gerichte en soms met naar buiten gerichte kolommen. De trechtervormen van de bestaande silo’s zijn hier vele malen lager dan in de vierentwintig productiesilo’s. Op het marktplein worden de trechters verwijderd op een kleine rand na. Deze rand wordt door verlichting benadrukt om de trechtervorm herkenbaar te houden. Een beloopbare glazen plaat in het hart van elk silo verbindt de verlichte rand met de keldergang, waar voorheen het graan zijn weg richting het verwerkingsproces vond. Deze ingrepen geven “De Overslag” meer diepgang met respect naar de historie van het complex.
- 72 -
Het ontwerp
balkon
lectuurhal onderdoorgang brasserie
verticale akker - 73 -
zonnepanelen houten lamellen
fine-dining/ kas/aquaponics
plantage zonnepanelen
evenementenruimte
silo’s bestaand
transportbruggen
transportbrug bezoekerscentrum goederenlift vide fabriekshallen
marktplein
- 74 -
N
Situatie bestaand
- 75 -
N
Situatie nieuw
- 76 -
Legenda 1. groene as (bestaande treinrails) 2. publiek plein 3. bestaande bebouwing 4. marktplein 5. kade 6. steiger 7. haven 8. aanmeerpunt pont 9. laadpunt transport 10. entree 11. bezoekerscentrum 12. lectuurhal 13. onderdoorgang 14. brasserie
7.
- 77 -
1. 3.
3.
4.
10.
2.
1.
10.
11. 10.
6.
3.
10.
12. 10.
13.
14. 10.
5.
8.
- 78 -
9.
kelder - 79 -
- 80 -
begane grond - 81 -
- 82 -
eerste verdieping - 83 -
- 84 -
derde verdieping - 85 -
- 86 -
vijfde verdieping - 87 -
- 88 -
plantage - 89 -
- 90 -
kas/fine-dining/aquaponics/balkon - 91 -
- 92 -
evenementenruimte - 93 -
- 94 -
westgevel - 95 -
- 96 -
zuidgevel - 97 -
- 98 -
doorsnede verticale akker bestaand - 99 -
doorsnede verticale akker nieuw - 100 -
doorsnede marktplein bestaand - 99 -
- 100 -
doorsnede marktplein nieuw - 101 -
- 102 -
balkon - 103 -
- 104 -
onderdoorgang - 105 -
- 106 -
marktplein - 107 -
- 108 -
bezoekerscentrum
- 109 -
Conclusie De transformatie van IGMA naar De Overslag geeft het gebouw bestaansrecht binnen zijn nieuwe stedelijke omgeving. De nieuwe invulling als centrum voor stedelijke landbouw laat het zijn havenfunctie behouden en opent tegelijkertijd het imposante bouwwerk voor het publiek. Het vormt een plek om samen te komen binnen de nieuwe Haven-Stad. De verschillende publieke functies brengen de bezoeker weer in contact met de bron van het eten, terwijl de ruimtes de architectuur van het gebouw tentoonstellen. Zoals de originele gedachte van Pierre Cuypers jr. mag het gebouw weer gezien worden. Met zijn ligging, architectuur en invulling wordt het een icoon van zowel Haven als Stad.
- 110 -
Literatuur Kranten De vrije zeeuw, 2 februari 1962 Websites https://www.un.org/development/desa/en/news/population/2018-revision-ofworld-urbanization-prospects.html https://www.plenty.ag https://www.growx.co https://www.g-tools.nl Archieven Stadsarchief Amsterdam Gemeentearchief Zaanstad
- 111 -
Colofon Graag zou ik de volgende mensen willen bedanken. Zonder hun bijdragen en support was dit project niet geworden wat het nu is. Hiervoor ben ik ze enorm dankbaar. Mijn commissie Machiel Spaan (mentor) Dingeman Deijs Hein van Lieshout Expert constructies Ronald Wenting En tot slot Laura de Jong
- 112 -
Ries van den Bosch Master Architectuur Academie van bouwkunst Amsterdam Juli 2021
