BouwTotaal januari/februari 2014

jaargang 11 / nummer 1/2 februari 2014

Isoleren: van vrijblijvend naar noodzakelijk

I N HOU D

Nederland staat aan de vooravond van een ‘isolatiegolf’ in de bestaande bouw, om het energieverbruik en daarmee samenhangende kosten en CO2-uitstoot in Nederland terug te dringen. Inmiddels worden de isolatie-eisen voor nieuwbouw ook steeds verder aangescherpt en is energieneutrale nieuwbouw aan een duidelijke opmars bezig. De volgende stap is ‘nul op de meter’ woningen, die daadwerkelijk geen energie meer verbruiken.

Kortom: de komende jaren staan in het teken van goed isoleren.

We bouwen steeds energiezuiniger. Innovaties richten zich vooral op de installaties. Denk aan het gebruik van zonnepanelen, zonnecollectoren, windenergie, warmte/koude opslag in de bodem, warmtepompen, warmteterugwinning bij ventilatiesystemen, de micro-WKK of HRe-ketel, et cetera. Maar met de aanscherping van de EPC naar 0,4 in 2015 en de opkomst van energieneutraal bouwen moet de focus worden verlegd naar de gebouwschil. Daar is verdere winst te halen door nog beter te isoleren.

In deze uitgave van BouwTotaal extra aandacht voor de laatste ontwikkelingen op het gebied van isolatie, zowel vanuit de regelgeving als de techniek.

Lees verder op pagina 12

In de bestaande bouw moet de komende jaren een flinke slag worden gemaakt in de verbetering van de schilisolatie.

www.omnicol.eu

voor uw tegelwerkadviezen

Vouw-/rolsteiger

4400-Power www.altrex.com

NIeUw! adv. 65x45mm BouwTotaal 2014.indd 1

15-01-14 08:50

Energiezuinige

als ketenpartner woningen door

BouwTotaal lezers testen gereedschap

TH EMA ISOLATI E

12 14 16

Isoleren: van vrijblijvend naar noodzakelijk Steevast aandacht thermische schil Isolatienieuws

EN VERDER

te groei zal laten zien. Anderzijds verwacht ABN AMRO dat de woningmarkt in 2014 de bodem zal bereiken waarna herstel van de woningbouw, de belangrijkste sector voor de bouw, kan volgen.

Lees verder op pagina 3

18 Slim Bouwen 21 Produkt in beeld 22 Bouwkosten 25 Bouwgebreken 27 Fiscaal & Personeel 29 Productnieuws

(Vellingkant)-lijmblokken Metselblokken Gevelstenen Profielstenen Splitstenen BIA-ECO blokken Nieuw BIA LockBlock

zie www.bia-beton.nl

TEL.: 024 - 648 84 84

www.harmsenschaftwagens.nl

8

11

De eerste verbeteringen in de bouw worden volgens ABN AMRO in 2014 zichtbaar.

Zij verwacht dat de bouwproductie dit jaar slechts met één procent zal dalen. De lichte economische groei en aantrekkende bedrijfsinvesteringen dempen de dalende productie. Hiermee wordt 2014 een overgangsjaar naar echt herstel in 2015. In dat jaar zal de bouwsector over de gehele linie herstellen. Dit komt enerzijds doordat investeringen van bedrijven zullen aantrekken en de particuliere consumptie een lich-

Nieuwe & gebruikte schaftwagens

Materieelverhuurder

gevelwarmte

Bouwsector zal in 2015 herstellen

HARMSEN Schaftwagens

6

www.roval.eu

Omring u met het beste materiaal

tesa速 Het complete tape assortiment Maskeringoplossingen binnenshuis Maskeringoplossingen buitenshuis Reparatieoplossingen

Maskeren? Repareren? Isoleren? Monteren? Inpakken? tesa速 kan elke rol aan. Met de juiste tape voor de juiste toepassing bespaart u tijd, geld en moeite. Bovendien vindt u dankzij onze kleurcodes en een heldere labelling meteen uw weg in ons uitgebreid assortiment. Ontdek wat we voor u professioneel in petto hebben op www.tesa.nl of bij een vakgroothandel in uw buurt.

Montageoplossingen Veiligheids-en isolatieoplossingen Verpakkingsoplossingen

De tesa site is vernieuwd! Nu met een speciaal gedeelte voor vakmensen www.tesa.nl

ACTUEEL

3

Bouwsector zal in 2015 herstellen De eerste verbeteringen in de bouw worden volgens ABN AMRO in 2014 zichtbaar. Zij verwacht dat de bouwproductie dit jaar slechts met één procent zal dalen. De lichte economische groei en aantrekkende bedrijfsinvesteringen dempen de dalende productie.

Hiermee wordt 2014 een overgangsjaar naar echt herstel in 2015. In dat jaar zal de bouwsector over de gehele linie herstellen. Dit komt enerzijds doordat investeringen van bedrijven zullen aantrekken en de particuliere consumptie een lichte groei zal laten zien.

Anderzijds verwacht ABN AMRO dat de woningmarkt in 2014 de bodem zal bereiken waarna herstel van de woningbouw, de belangrijkste sector voor de bouw, kan volgen.

In 2014 verwacht ABN AMRO voor de woningbouw nog een daling in de productie van 2,5 procent, maar in 2015 is de verwachting dat sprake zal zijn van een groei van 3,5 procent. Deze groei wordt nog wordt gedempt door onder andere de hoge grondprijzen. Het eerste herstel doet zich naar verwachting voor bij renovatieprojecten. Gesteund door de btw-verlaging op arbeid kan de renovatiemarkt volgens ABN AMRO aan kracht winnen. De nieuwbouwproductie zal echter in groei achterblijven, omdat het aantal afgegeven vergunningen nog geen herstel laat zien. Ook investeren woningbouwcorporaties minder als gevolg van de verhuurdersheffing. Toch verwacht ABN AMRO in 2015 een plus in de nieuwbouwproductie,

Trias Energetica ter discussie?

nu bouwbedrijven te maken hebben met overcapaciteit en de productie sneller op gang kunnen brengen.

Utiliteitsbouw voorop in herstel

De utiliteitsbouw kan in 2014 al van de aantrekkende economie en stijgende bedrijfsinvesteringen profiteren. ABN AMRO verwacht dat dit herstel in 2015 zal doorzetten. Deze zal zich het eerst manifesteren in de renovatie van utiliteitsgebouwen, voordat de nieuwbouw een stijging zal laten zien. ABN AMRO verwacht met name groei in de bouw van opslagruimten en industriele gebouwen, wat past in de trend van online winkelen en de verwachte groei van de industrie. Voor maatschappelijk vastgoed blijft een constante vraag bestaan.

ABN AMRO verwacht dat de grond- wateren wegenbouw in 2014 nog last zal hebben van de overheidsbezuinigingen. Dit zal met name nieuwbouwprojecten raken. De overheid blijft wel geld vrijmaken voor het onderhoud en beheer van de infrastructuur.

In 2015 wordt lichte groei verwacht door de aantrekkende bedrijfsinvesteringen.

Tijdrovende uitvoerdersbon verleden tijd Jaarlijks worden miljoenen facturen en zogenaamde uitvoerdersbonnen tussen aannemers en leveranciers heen en weer gestuurd. Dit zorgt voor veel extra handelingen en administratieve rompslomp. Met het digitale alternatief van S@les in de Bouw is dat voorgoed verleden tijd. Deze oplossing volgens de standaards van S@les in de Bouw sluit aan op de trend, waarbij de elektronische uitwisseling tussen leveranciers en aannemers een grote vlucht neemt. Aangenomen wordt dat de gehele bouwketen dankzij de vereenvoudigde werkwijze miljoenen euro’s per jaar kan besparen. rancier, stuurt deze leverancier een XML-leverbon. Deze XMLleverbon maakt al langer onderdeel uit van de standaards van S@les in de Bouw. Deze elektronisch leverbon bevat het order- en projectnummer. Aannemers en leveranciers maken vervolgens bilateraal afspraken over het moment waarop de factuur gestuurd wordt en de wijze waarop de aannemer reageert als de leverbon niet klopt.

besparen’, aldus Rien Wabeke, directeur van S@les in de Bouw.

Een snelle rekensom leert dat deze besparingen kunnen oplopen tot miljoenen euro’s per jaar. ‘Het laten vervallen van een getekende papieren bon bespaart een leverancier en een uitvoerder al gauw tien minuten werk. Een aannemer die jaarlijks 100.000 facturen ontvangt met getekende bonnen realiseert met onze digitale oplossing dan alleen al een kostenbesparing van circa 500.000 euro’, rekent Wabeke snel voor. ‘Op dit moment zijn de eerste aannemers net gestart, dus exacte besparingscijfers zijn nog niet bekend.’

Kijk voor meer informatie op www.salesindebouw.nl.

We gaan gebouwen in Nederland steeds beter isoleren. Dat geldt zowel voor nieuwbouw als bestaande bouw. Drijfveren zijn er genoeg. Denk aan het terugdringen van de energiekosten en een toenemend milieubewustzijn. Dan zijn er nog de inspanningsverplichtingen die volgen uit convenanten zoals het ‘Lente-akkoord’ voor energiebesparing in de nieuwbouw en ‘Meer met Minder’ voor de bestaande bouw. Ook is er vorig jaar een Energieakkoord afgesloten. Verder zijn er talrijke private keurmerken en beoordelingsmethodieken ontwikkeld om de milieuprestatie van gebouwen te beoordelen. Denk aan de beoordelingsmethode BREAAM-NL, GreenCalc, GPR-Gebouw, Eco-Quantum en LEED. En dan is er natuurlijk nog het Bouwbesluit dat prestatie-eisen stelt aan de energiezuinigheid en gezondheid. Zo gaat de epc in 2015 voor woningnieuwbouw naar 0,4 en in 2020 naar 0,0. Naast de verlaging van de epc naar 0,4 is eerder met de Tweede Kamer afgesproken om de minimumeisen voor isolatie aan te scherpen naar een niveau dat past in de huidige markt. Op 1 januari 2015 wordt de isolatiewaarde voor de dichte delen verhoogd van Rc=3,5 naar 5 m²k/W. Hoe ver moeten we gaan met beter isoleren?

Vaak wordt de Trias Energetica als leidraad genomen. Daaruit blijkt dat de energievraag eerst beperkt moet worden, door goed te isoleren. Maar waar ligt de grens? Bij een Rc van 8, 10 of nog meer? Als het aan de isolatie-industrie ligt is the sky the limit, maar er beginnen ook steeds meer tegengeluiden te klinken. Zo heeft onze bouwkostendeskundige Ed de Rechteren van Hemert al eens uitgerekend dat boven een Rc=8 m2K/W de kosten niet meer opwegen tegen de energiebaten. In deze uitgave van BouwTotaal doet Jos Lichtenberg, voorzitter stichting Slimbouwen er nog een stapje bovenop: de vraag is of een Rc van 10 m2K/W conform stap 1 van de Trias Energetica, zoals bij een passiefhuis regelmatig voorkomt, wel nagestreefd moet worden. Bij een dergelijke warmteweerstand van de schil leidt ruimteverwarming sowieso al niet meer tot de belangrijkste energievraag. Eerder huishoudelijk elektriciteitsgebruik of de warm tapwater voorziening.

Verder neemt volgens hem met het opdikken van het isolatiepakket de effectiviteit af. Zo boven circa Rc=5 à 6 m2K/W worden winst en rendement dubieus, omdat de kosten exploderen door de extra voorzieningen in funderingen, kozijnaansluitingen, de muurplaat, de speciale ankers, et cetera.

Lichtenberg wijst op een aantrekkelijk alternatief: de steeds goedkoper wordende zonnepanelen.

‘Dat maakt het niet alleen aantrekkelijk om in fase twee van de Trias Energetica het gat compleet te dichten, zodat stap drie niet nodig is, maar het nodigt ook uit om stap 2 prioritair ten koste van stap 1 te maken.’

Niet iedereen is nog aan deze gedachtegang toe.

Ik had laatst een diner met enkele vooraanstaande bouwtechneuten, maar die verslikten zich bijna in het eten bij de visie van Lichtenberg die ik over de tafel gooide. De tijd zal het leren. Als er maar energie bespaard wordt; linksom of rechtsom.

Ing. Frank de Groot Hoofdredacteur BouwTotaal

wellness bouwtotaal 132x94_Opmaak 1 6/12/13 09:03 Pagina 1 (Advertentie)

Besparingen

De optimalisering van de berichtenstroom tussen leveranciers en aannemers resulteert in tijdwinst, gemak én forse kostenbesparingen voor alle partijen.

Een aantal grote infrabedrijven, waaronder KWS, Dura Vermeer, Ballast Nedam en BAM, is enthousiast over de nieuwe systematiek. Op het moment dat de uitvoerder producten of diensten afroept bij een leve-

‘Nu het gebruik van elektronische facturen tussen leveranciers en aannemers fors toeneemt, levert de gebruikelijke werkwijze met papieren uitvoerdersbonnen steeds meer problemen op.

Het toevoegen van een gescande uitvoerdersbon bij een elektronische factuur gaat nog wel. Maar als deze ook automatisch verwerkt moet worden, vereist dit onacceptabele hoge investeringen van de leveranciers. Samen met inkoopmanagers en in overleg met de controllers van de aannemers hebben wij gezocht naar een oplossing voor de gedateerde uitvoerdersbonnen. Deze procedure voor het gebruik van de XML-leverbon is inmiddels officieel toegevoegd aan onze standaards. Hiermee bieden wij een ketenoplossing die alle partijen veel geld gaat

Voor bouwprofessionals

Tegellijmsystemen voor wellnessruimtes Compleet assortiment voor badkamer, zwembad en sauna n n n n

Hardschuimplaten in vele modellen Douche/elementen met draingoot of afvoer Tegellijm- en waterdichtingssystemen Projectbegeleiding en systeemgarantie

www.PCI-Afbouw.nl

www.recticelinsulation.nl Vraag nu ons gratis passiefhuisboek aan op: www.recticelinsulation.nl en bekijk hier ook het filmdocument over de massief passief bouwvisie.

Revolutionaire bouwvisie: netto maandlasten voor bewoners blijvend lager!

Huurders en kopers van het passief project Nimmerdor in het Zeeuwse Grijpskerke profiteren van een enorme besparing in hun maandlasten: zij betalen voor hun energienota nog maar een paar tientjes per maand. Dat is te danken aan de massief passief bouwvisie van Recticel Insulation, die in Nederland voor het eerst werd toegepast in het multifunctionele complex Nimmerdor.

Recticel Insulation biedt dan ook de beste polyurethaan isolatieproducten voor een passiefhuis. Heeft u plannen voor een economisch en ecologisch voordelig passief project?

Mail voor een afspraak met een van onze adviseurs naar: vanderhoek.roland@recticel.com.

Of kijk voor meer informatie op de site: www.massiefpassief.nl

Tevreden bewoners: ”Massief passief wonen geeft echt comfort en lage energiekosten. Ik krijg nu geld terug!”

Voor Wieteke de Rijke (31), vertaalster Engels-Nederlands en Nederlands-Engels, is het duidelijk: “Ik verdien al iets terug aan mijn woning.” Wieteke woont, sinds begin 2012, in een van de 19 koopwoningen aan Nederlands eerste CO2-neutrale straat, het Bakkersland in Grijpskerke, gemeente Veere in Zeeland. “De eerste maanden heb ik nog wat moeten bijstoken vanwege het bouwvocht, maar nu staat de verwarming eigenlijk nooit meer aan. Of de woning in waarde stijgt, weet ik natuurlijk nog niet. Daarvoor woon ik hier te kort. De markt is nu lastig, maar op termijn heb ik toch een uitstekend gevoel bij de waardeontwikkeling.”

Scan via uw Layer-app voor meer informatie.

www.recticelinsulation.nl

ACTUEEL Bedrijfsnieuws Eerste Jongeneel+ vestiging in Alkmaar

Op 14 januari 2014 is Jongeneel Alkmaar heropend. Deze vestiging is grondig verbouwd tot Jongeneel+ vestiging en de eerste locatie waar alle vernieuwingen van Jongeneel gestalte krijgen. Dit betekent concreet dat klanten, naast het uitgebreide assortiment hout en plaatmateriaal, de voordelen kunnen ervaren van een breder, dieper en meer uitgekiend assortiment met bevestigingsmaterialen, ijzerwaren, lijmen, kitten, verf en gereedschap.

Kennis- en adviescentrum BranchePlatform Natuursteen opgericht Vakorganisaties FNV Bouw en CNV Vakmensen en de werkgeversorganisatie Algemene Nederlandse Bond van Natuursteenbedrijven hebben het kennis- en adviescentrum BranchePlatform Natuursteen opgericht.

Het platform gaat de opleidingen voor werknemers en ondernemers in de natuursteensector organiseren, stimuleert kennis en promotie van het vakmanschap en geeft voorlichting over scholing, opleiding en onderwijs. nemers zeker willen stellen. Goede natuursteenopleidingen vergroten de vakkennis en inzetbaarheid in de bedrijven. Door vakwerk te leveren van de allerhoogste kwaliteit, draagt een goed opgeleide werknemer bij aan het positieve imago van de sector.

Het BranchePlatform Natuursteen neemt de taak op zich om de scholing in de natuursteenbranche te blijven stimuleren, in nauwe samenwerking met ROC MiddenNederland en Fundeon.

In het Kenniscentrum geven zeer ervaren productspecialisten advies op het gebied van hout en plaatmateriaal, deuren, daken, gevels, isolatie en afbouw. Ook geeft het Kenniscentrum antwoord op alle vragen over producten, materialen en hun toepassingen, regelgeving en innovaties.

Koninklijke Jongeneel B.V. is een zelfstandige dochteronderneming van N.V. Deli Maatschappij. Samen met zusterbedrijven Bruynzeel Deuren (deuren), Heuvelman Hout (vurenhout), Actrice (plafond- en wandmateriaal) en RET Bouwproducten (plaatmaterialen) is Jongeneel actief in de markt van professionele gebruikers van hout- en bouwproducten.

NatuursteenVakdag

TBI-ondernemingen bundelen innovatiekracht De TBI-ondernemingen ERA Contour, Koopmans Bouwgroep en Hazenberg Bouw hebben een innovatielab voor wonen opgericht. In dit woonlab ontwikkelen zij samen met opdrachtgevers en consumenten nieuwe concepten, processen en producten voor nieuwbouw en energetische woningverbetering met als doel optimaal antwoord te geven op de vraag van de klant. Daarbij putten zij niet alleen uit de kennis, ervaring en specialismen van de bestaande woonbedrijven, maar ook uit een breed netwerk van co-makers en ‘vrije woongeesten’.

Met het aantrekken van Jeroen Heijdra als directeur is op 1 februari 2014 het innovatielab officieel van start gegaan. “De samenwerking tussen de woonbedrijven van TBI is natuurlijk niet nieuw, maar verdient in de nieuwe economie en het nieuwe bouwtijdperk méér tijd en energie. Innoveren is niet iets wat je er een beetje bij kunt doen. Je hebt er letterlijk en figuurlijk meer ruimte voor nodig. Met dit innovatielab gaan we de komende jaren een flinke impuls geven aan de ontwikkeling van nieuwe marktgerichte woonoplossingen”, aldus Bianca Seekles, directeur Identiteit en Vernieuwing van ERA Contour.

De eerste aandacht in het lab gaat uit naar het optimaliseren van de gezamenlijke conceptwoninge an de TBI ondernemingen, waaronder lekkerEIGENhuis en beterBASIShuis, Ook wordt op korte termijn de kennis op het gebied van verduurzamen van de bestaande woningvoorraad slim en sterk gebundeld om nog beter in te spelen op de huidige opgave in Nederland. De ondernemingen richten zich daarnaast op de ontwikkeling van concepten en producten op basis van actuele thema’s, waaronder nul-op-de-meter en ‘zorgeloos wonen’.

Met TBI-onderneming Groothuis Wonen zijn de woonbedrijven bovendien in staat om betaalbaar en snel in te kunnen spelen op de vraag naar kleine series woningen, onder andere voor CPO en aanverwante initiatieven waarbij de vraag van de individuele woonconsument leidend is.

Het nieuwe woonlab fungeert niet alleen als innovatiemotor voor de organisaties maar nodigt ook comakers, partners en klanten uit om samen te werken aan nieuwe concepten voor nieuwbouw en woningverbetering. Wie ideeen heeft over het verbeteren en vernieuwen van het wonen in Nederland kan terecht op het interactieve platform www.tbiwoonlab.nl.

5

Een natuursteenbewerker aan het werk in de werkplaats.

De aanleiding voor de oprichting van het BranchePlatform Natuursteen is dat de drie CAO-partijen betrokken bij de CAO voor het Natuursteenbedrijf het opleiden van werk-

Op vrijdag 23 mei organiseert het platform de NatuursteenVakdag op het Bouw&Infrapark in Harderwijk. Die dag toont de branche de mogelijkheden van natuursteen in al zijn toepassingen en varianten. Peter Roos, voorzitter BranchePlatform Natuursteen en sectorbestuurder FNV Bouw: ‘Wij organiseren de NatuursteenVakdag om natuursteen onder de aandacht te brengen bij opdrachtgevers, aannemers en ontwerpers, want het materiaal blijkt nog redelijk onbekend. Ook willen we de werknemers in de sector kennis laten nemen van nieuwe ontwikkelingen. We zetten een breed programma op dat de hele bouwketen zal aanspreken.’ ’s Ochtends worden plenaire voordrachten en parallelsessies gehouden, ’s middags is

Update Richtlijn Steigers een feit De Richtlijn Steigers is geüpdate. Met de update van de inhoud is ook de website geheel vernieuwd, waardoor deze nu ook op tablet en smartphone kan worden bekeken. Met de komst van de update richt de Richtlijn Steigers zich naast de bouw ook specifiek op de (petro)chemie, energiesector en andere delen van de industrie waar gebruik wordt gemaakt van steigers.

In de nieuwe Richtlijn Steigers zijn de aanduidingen en de naamgeving dan ook aangepast aan of uitgebreid met de terminologie die in de industrie gebruikelijk is. Zo is onder meer de aanduiding gevelsteiger gewijzigd in gevel-/objectsteiger, zodat de regels ook kunnen worden vertaald naar steigers rondom of aan objecten. Waar in vorige uitgaven nog een onderscheid werd gemaakt tussen standaardsteigers en complexe steigers, is de beschrijving van de complexe steigers in de nieuwste update beknopter en worden de begrippen fabrikant- en bedrijfsconfiguratie geïntroduceerd. Met de introductie van deze door het steigerbouwbedrijf (bedrijfsconfiguratie) of de fabrikant (fabrikantconfiguratie) opgestelde steigers, wordt meer ruimte geboden voor standaardisatie. Verder is de lijst met aandachtspunten voor complexe steigers gerubriceerd en zijn categorieën voor wat betreft de moeilijkheidsgraad opgesteld.

Daarnaast is de inspectiefrequentie voor steigers aangepast en afhankelijk gemaakt van de gebruiksintensiteit en de omstandigheden waarin of waaronder de steiger wordt gebruikt. Ook is een toevoeging gedaan van de werkvergunning.

Aangepast is ook het hoofdstuk collectieve beveiliging, waarvoor nu meer mogelijkheden worden weergegeven. Duidelijk is beschreven dat van collectieve beveili-

Op de NatuursteenVakdag 2014 toont de branche de mogelijkheden van natuursteen in al zijn toepassingen en varianten.

er een bedrijvenmarkt met demonstraties van machines en gereedschapen die men kan uitproberen. Bedrijven en medewerkers uit de sector worden verwacht, maar ook opdrachtgevers, architecten, adviseurs en leveranciers zijn van harte welkom. De dag duurt van 10.00 tot 16.00 uur en wordt mede mogelijk gemaakt door het Hoofdbedrijfschap Ambachten. Deelname is gratis.

Kijk voor meer informatie en aanmelden op www.natuursteenvakdag.nl.

Kijk voor meer informatie op www.brancheplatformnatuursteen.nl. Het platform is gevestigd in Harderwijk.

ging kan worden afgezien, als dat is onderbouwd met een Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E). Verder zijn de hoofdstukken over (bouw)liften en aarding completer geworden en wordt voor het onderwerp scholing een nieuwe scholingsstructuur gepresenteerd. Met dit laatste onderwerp wordt onder meer tegenwicht geboden aan de valse certificaten die momenteel de ronde doen. Het startschot voor dit traject is deze maand gegeven, waarna de upgrading van diploma’s en certificaten plaatsvindt over een periode van drie jaar.

De nieuwste versie van de Richtlijn Steigers is te vinden en te bestellen via de website www.richtlijnsteigers.nl.

VERHUUR

Materieelverhuurder als ketenpartner ‘De markt voor materieelverhuur is aan verandering onderhevig. Wij zijn in toenemende mate een ketenpartner die samen met de materieeldiensten van bedrijven kijkt hoe het materieel zo optimaal mogelijk ingezet kan worden’, zegt Marcel van Kesteren, algemeen directeur Workx Materieelverhuur BV. Het bedrijf is de laatste jaren gegroeid tot één van de toonaangevende verhuurders van materieel in de sectoren bouw, gww en railinfra.

of er een stopcontact in de buurt is. Zo niet, dan krijgt hij een verlengkabel mee. Of zijn er pbm’s nodig, zoals veiligheidsbril of handschoenen, dan leveren we dat ook. Advies is dus heel belangrijk. Soms komt de klant daardoor voor het ene en loopt hij de deur uit met het andere.’

Dienstverlening

Van Kesteren praat liever over dienstver-

6 lening, in plaats van verhuren: ‘Indien de klant dat wenst dan leveren we het gehuurde materieel volgens planning af op de gewenste locatie. We hebben daartoe landelijk meer dan honderd vrachtwagens rondrijden. Die hebben allemaal een kraan waarmee we desnoods het gehuurde materieel over de vangrail, onderaan een talud plaatsen. Zetten we bijvoorbeeld een aggregaat neer, dan kan de huurder ook gebruikmaken van onze 24/7 storingsdienst.

Hij mag immers geen vertraging oplopen doordat het gehuurde materieel niet naar behoren werkt.’

Wie het verhuurboek van Workx doorbladert krijgt bijna de indruk dat alles te huur is, maar er zijn uiteraard grenzen. ‘Zogenoemd strategisch materieel leveren we niet. Dat is materieel dat op de planning van bedrijven staat en dat volumetechnisch de haalbaarheid van een project beinvloedt, zoals torenkranen, asfaltmachines of grote mobiele kranen. We leveren weer wel gebruiksartikelen bij bijvoorbeeld gereedschap, zoals slijpschijven, spijkers en diamantboren. We willen goed blijven in wat we doen en dan zijn 1.500 producten meer dan genoeg!’

Huren of kopen?

‘Ik verwacht dat de komende jaren de verhuur van klein materieel verder zal groeien’, voorziet Van Kesteren. ‘Er blijft druk op de volumes, dus de winstgevendheid, staan in de bouw. Daardoor is er een hang naar efficiency. Het strategisch materieel wordt al optimaal ingezet, daarom ligt het grootste besparingspotentieel bij het klein materieel. Door liquiditeitskrapte en het terughoudende kredietbeleid bij banken neemt de verhuur van materieel verder toe.’

De algemeen directeur weet natuurlijk moeiteloos de overige voordelen van huren ten opzichte van kopen te noemen: ‘Door de inzet van gehuurd materieel heb je altijd optimaal inzicht in de kosten. Bovendien huur je materieel alleen als je het nodig hebt. De bezettingsgraad is dus veel hoger dan bij eigen materieel en dat leidt tot een aanzienlijke kostenbesparing. Verder kunnen wij het transport verzorgen, dus heeft de huurder geen zorgen over opslag en vervoer. Daarnaast zorgen wij dat het materieel up-to-date is en natuurlijk volledig gekeurd. Het voldoet daardoor aan alMarcel van Kesteren, algemeen directeur Workx Materieelverhuur BV: ‘We werken steeds vaker als partner van materieeldiensten van bedrijven. Door samen te denken over optimale oplossingen kunnen we een belangrijke efficiencyslag maken.’

‘Als verhuurder stellen we altijd eerst de vraag: wat gaat u doen? En niet: wat moet u hebben?’, zegt Marcel van Kesteren, die we bezoeken in het hoofdkantoor van Workx in Zoetermeer. Hij benoemt direct een belangrijk aspect in de hedendaagse verhuurmarkt: ‘De klant wil een oplossing voor een probleem en dat is vaak meer dan een machine alleen. Ik zeg altijd: de klant

wil geen boormachine, maar een gat in de muur. Welk materieel past dan het beste bij zijn werkzaamheden en vooral: heeft hij ook de beschikking over de benodigde hulpstukken? Niets is meer vervelend dan op de werkplek ontdekken dat nog iets ontbreekt. Kun je weer terug naar de verhuurder en tijd is geld. Een klant wil bijvoorbeeld een stofzuiger huren; dan vragen wij

Kopen of huren?

Voordelen huren  Geen investeringen, behoud leencapaciteit.  Geen logistieke problemen: optimale inzet van gehuurd materieel.  Alleen kosten over de huurperiode.  Altijd de beschikking over up-to-date materieel.  Geen kosten voor opslag en onderhoud.  Niet verantwoordelijk voor keuringen, veiligheidsvoorzieningen en certificering.  Grote flexibiliteit.

Voordelen kopen  Levert eigendom c.q. stille reserve.  Levert gevoel van bezit.  Materieel staat altijd paraat op eigen terrein.  Eigen keuze in merkenbeleid.  Goed onderhoud levert lagere afschrijving.  Materieel voldoet altijd aan corporate identity.

Foto: Eef Photography.

VERHUUR le wet- en regelgeving en milieu-eisen. Onderhoud doen we ook, dus van die zorg ben je ook af. Men staat er vaak niet bij stil hoeveel verborgen kosten er zijn rond materieel. Die zitten bij ons in de verhuurprijs; dat maakt de werkelijke kosten inzichtelijk.’

Ketenpartner

Workx wil graag meer zijn dan een ‘materieelschuiver’ en zoekt steeds vaker ketensamenwerking met de partners in de bouwen gww-sector: ‘We werken steeds vaker als partner van materieeldiensten van bedrijven. Door samen te denken over opti-

alleen als ketenpartner, waarbij we inzicht hebben in het materieelgebruik van de klant. Dan kunnen we ook wijzen op materieel dat een te lage bezettingsgraad heeft of ergens verloren in een hoekje staat. Dat materieel kun je dan beter afstoten en huren.’

Hij vervolgt: ‘Het transport kunnen we ook optimaliseren door het vervoer van gehuurd materieel te combineren met het eigen materieel. Dan rijden we bijvoorbeeld ook even langs de materieeldienst om iets op te halen, of de materieeldienst rijdt hierlangs. Verder heeft de klant met behulp van onze software een goed overzicht van al het materieel dat hij huurt en wat de kosten zijn. Daardoor kan men het proces en de kosten beter beheersen.’

Een voorbeeld van ketensamenwerking is ook de levering van negen meter hoge hybride lichtmasten aan Dura Vermeer. Van Kesteren: ‘Deze mast hebben we na overleg met Dura Vermeer in ons assortiment opgenomen. De inzet van deze mast draagt bij aan de doelstellingen van onze bedrijven op het gebied van duurzaamheid, mvo, kostenbesparing en veiligheid. Het brandstofverbruik van de hybride mast is met 0,25 liter per uur tien keer lager dan bij een reguliere mobiele lichtmast. De CO2-reductie kan daarmee oplopen tot maar liefst 90%. De mast kan op volle accu’s en dieseltank vijf maanden draaien zonder bijvullen!’

Desgewenst kan een ketenpartner het gehuurde materieel ook laten overspuiten in zijn eigen kleuren en met zijn eigen logo. ‘Indien een klant een machine voor bijvoorbeeld een jaar wil huren, dan kan dat ook. Dan kijken we of een soort lease-constructie kunnen toepassen, waarbij dus zaken als (storings)onderhoud, verzekeringen en transport kunnen verzorgen. Je ziet hierdoor een verschuiving van bezit naar gebruik. ’

7

Hybride mobiele lichtmast Workx Materieelverhuur heeft in december 2012 in een gezamenlijk keteninitiatief met Dura Vermeer als eerste verhuurder een negen meter hoge hybride mast in zijn assortiment opgenomen. De inzet van deze mast draagt bij aan de doelstellingen van beide bedrijven op het gebied van duurzaamheid en mvo, kostenbesparing en veiligheid. Dura Vermeer heeft de mast als eerste in Nederland ingezet bij de weguitbreiding van de A10-Oost/A1 Diemen.

Foto: Eef Photography. male oplossingen kunnen we een belangrijke efficiencyslag maken. Het belang van de klant moet daarin voorop staan. Als de klant een aggregaat wil huren, maar wij weten dat hij er zelf nog ergens eentje heeft staan, dan wijzen we daarop. Dat kan

Uitgebreid assortiment Workx kan voor nagenoeg alle bouwsectoren materieel leveren:

 Hoogwerkers, steigers en klimmaterialen.

 Bouwplaatsinrichting.

 Stroomaggregaten en elektra.  Grond-, weg- en waterbouw.  Railmaterieel.  Gereedschap.

 Meetapparatuur.

 Hef, hijs en transport.  Klimaatbeheersing.

 Schoonmaken en reinigen.  Tuingereedschap.  Veiligheid.

Workx in cijfers:

 Ruim 40 vestigingen.  24/7 servicedienst.

 Meer dan 35.000 artikelen.

 Ruim 280 ervaren medewerkers.

Foto: Daisy Komen.

Het brandstofverbruik van de hybride mast is met 0,25 liter per uur tien keer lager dan bij een reguliere mobiele lichtmast. De CO2-reductie kan daarmee oplopen tot maar liefst 90%. De mast kan op volle accu’s en dieseltank vijf maanden draaien zonder bijvullen. Dat laatste verkleint de kans op incidenten. De mobiele lichtmast is geluidsarm en beschikt over een ECO auto start/stop systeem. Dura Vermeer en ketenpartner Workx zijn trots op deze duurzame samenwerking.

Directeur Age Vermeer van Dura Vermeer Divisie Infra toentertijd: ‘We werken in het kader van een zo laag mogelijke hinderbeleving en een zo optimaal mogelijke verkeersdoorstroming steeds meer in de nachten en weekenden. De vraag naar licht stijgt hierdoor, maar de duurzaamheidcomponent weegt tegelijkertijd steeds zwaarder. We zijn daarom ontzettend blij dat Workx onze marktwens heeft opgepakt en een prachtig keteninitiatief heeft gebracht dat ons in staat stelt duurzaam te blijven werken.

Dura Vermeer is daarnaast trots op de primeur als eerste bouwbedrijf deze hybride lichtmast in te zetten op haar complexe infraprojecten. Vele Nederlanders hebben hier – onbewust – profijt van.’

Algemeen Directeur Marcel van Kesteren van Workx Materieelverhuur beaamt dit: ‘Alleen door gezamenlijke initiatieven tussen klant en leverancier is ketenintegratie in de praktijk mogelijk en kunnen wij onze toegevoegde waarde leveren aan een duurzamere, efficiëntere en veiligere sector. Onze samenwerking met Dura Vermeer is hier een fantastisch voorbeeld van.’

Technische gegevens

De hybride lichtmast is van Towerlight. Met de VT Hybride wordt een aanzienlijke brandstofbesparing gerealiseerd, terwijl de 4 x 150 watt LED-lights hoog-rendement werkverlichting realiseren. De VT Hybride is uitgerust met een 5 KVA generatorset, aangedreven door een Kohler KD350 dieselmotor. Het Hybride-principe is gebaseerd op 8 uur laadtijd van de accupack en 8 uur ontlaadtijd. Kortom: slechts 50% van de operationele tijd behoeft de dieselmotor te draaien. Dit betekent een gemiddeld brandstofverbruik van 0,25 liter per uur.

TECHNIEK

8

Energiezuinige woningen door In Delden staan de eerste twee Nederlandse woningen die zijn gebouwd met het concept WarmteWinMuren van Janssen de Jong Bouw. Het principe hiervan is dat glycolvoerende leidingen in de gevels warmte onttrekken aan de omgeving. Deze warmte wordt met behulp van een warmtepomp opgeslagen en zorgt op die manier voor energiezuinige woningen. Niet alleen de zon speelt hierbij een rol, maar vooral ook de wind en de omgevingstemperatuur.

Tekst: Carla Debets Bouwtekst Beeld: Janssen de Jong Bouw, Carla Debets

Al eerder (2004) realiseerde Janssen de Jong een eerste pilotwoning, waarin het concept van de WarmteWinMuur werd getest. Vervolgens werd het systeem doorontwikkeld en toegepast in een kinderdagverblijf in Amsterdam. In beide projecten werden de leidingen ingestort in prefab betonnen gevels. Bij de toepassing in het kinderdagverblijf was het bovendien aantrekkelijk om ruimtes met lagetemperatuurverwarming te creëren, zonder radiatoren.

‘Het integreren van sensoren en het constant monitoren en interpreteren van de gegevens van deze twee projecten hebben bijgedragen aan een verdere optimalisatie van de muur’, vertelt Mark Arends, account

nadelen op. De twee projecten waren gerealiseerd met betonnen gevels; niet geschikt voor woningbouw, zo oordeelde men. Woningeigenaren of huurders willen toch graag bakstenen gevels. Janssen de Jong ging op zoek naar een mogelijkheid om aan die wens te voldoen en kwam uiteindelijk terecht bij een Duits bedrijf dat prefab betonwanden kon leveren inclusief een afwerking met steenstrips aan de buitenzijde. Hierbij is een uitgebreide keuze in kleuren van gevelstenen en voegen mogelijk. Donkere kleuren absorberen de zonnewarmte beter dan lichtere kleuren, maar het SFP-verschil is zeer gering, volgens berekeningen.

Samen met de TU Eindhoven en de Duitse firma werd de muur verder ontwikkeld.

Vooral een goede hechting van de steenstrips aan het achterliggende beton was

Afwijkend is wel de wijze van bouwen: met grote prefab elementen. In slechts zeven weken tijd.

Voorgevel van de twee WarmteWinWoningen in Delden. Aan de buitenzijde wijken deze woningen niet af

In de eerste week werd het grondwerk gedaan en de fundering.

In week 2 werd de buffer geïnstalleerd en de begane grondvloer aangebracht.

Week 3: plaatsing van de gevel- en wandelementen van de begane grond en verdiepingsvloer. De WarmteWinMuren zijn in de voor- en zijgevel verwerkt.

De gevels en wanden op de verdieping, de zoldervloer, topelementen en kap zijn in de vierde week gemonteerd.

manager bij Janssen de Jong Bouw. ‘Aan de hand van verzamelde cijfers hebben we duidelijk de energiebesparing en het rendement van de muur kunnen aantonen.

Bovendien bleek een COP/SFP (Seasons Performance Factor) van 5 haalbaar, tegen relatief lage kosten. Een factor van 5 wil zeggen dat het systeem vijf keer zuiniger is dan een elektrische kachel.’

een belangrijke voorwaarde, evenals de vorst- en dooibestendigheid van de afwerking. Omdat de glycolvoerende leidingen in de beton zorgen voor temperatuursverschillen, kan dit leiden tot grote thermische spanningen. Daardoor kunnen met de gebruikelijke steenstrips van gezaagde baksteen problemen optreden. Daarom worden steenstrips toegepast van dubbelhard gebakken tegels. Omdat de elementen in de fabriek worden gemaakt en de steenstrips mechanisch worden gevoegd, is de

verdichtingsfactor hoger. Dit is weer gunstig voor de vorst- en dooibestendigheid.

de WarmteWinMuren verwerkt in de vooren zijgevel. De ideale verhouding is dat de oppervlakte van de WarmteWinMuren 20 procent is van het bruto vloeroppervlak.

De woningen in Delden hebben een bruto vloeroppervlak van 198 m2, dus 40 m2 aan WarmteWinMuur.

De WarmteWinMuur in Delden heeft een totale dikte van 40 centimeter en heeft een Rc-waarde van 5,4 m2K/W. De muur bestaat van binnen naar buiten uit: 13 centimeter lichtbeton, 18 centimeter harde isolatie, 7,5

Alternatieve afwerking

Toch liep het bedrijf ook tegen een aantal

WarmteWinWoningen

De twee WarmteWinWoningen in Delden maken deel uit van een project van in totaal vijfendertig woningen. Beide woningen zijn voorzien van een WarmteWinMuur. Daarbij is het niet persé noodzakelijk dat deze wanden op het zuiden liggen. Behalve de zon hebben ook de wind en omgevingstemperatuur invloed. In Delden zijn

TECHNIEK

gevelwarmte

9 Projectgegevens Opdrachtgever: Janssen de Jon Projectontwikkeling Hengelo BV, Hengelo Architect: Peters & Lammerink, Hengelo Aannemer en concept WarmteWinMuur: Janssen de Jong Bouw Hengelo BV, Hengelo Bouwfysisch adviseur: Landstra Bureau voor Bouwfysica, Doesburg Start bouw: juni 2013 Oplevering: juli 2013 Bruto vloeroppervlak per woning: 198 m2 Bruto inhoud: 470 m3 Bouwkosten: 124.000 euro per woning, excl. BTW

vert de bewoners een zeer energiezuinige woning op, met een EPC van 0,59. Janssen de Jong berekende dat het notaverschil tussen een woning met een WarmteWinMuur of een reguliere HR-ketel kan oplopen tot circa 45 procent. Met aanvulling van zonnepanelen is het zelfs mogelijk een zogenoemde energienotaloze woning te realiseren. De investering voor het WarmteWinMuur-concept kan in circa zes tot zeven jaar worden terugverdiend.

De woningen kunnen bovendien snel worden gebouwd: door de grote mate van prefabricage kan de woning in zeven weken gebouwd worden. Door deze snelle bouwtijd wordt onder meer bespaard op rentekosten. Ter vergelijking: de meer traditionele woningen in het project vergen tien maanden bouwtijd.

De woningen hebben geen gasaansluiting; er wordt elektrisch gekookt. Wel is voor de warmtepomp nog enige (elektrische) energie nodig.

De WarmteWinMuren leggen de bewoners

van de andere woningen in de wijk.

In week 5 werden de dakpannen en de buitenafwerking aangebracht.

De zesde week is voor de montage van de vloerverwarming, de binnenafwerking en de installaties binnen.

En tenslotte werden in de laatste en zevende week de laatste afwerkingen gedaan en het terrein aangepakt.

Onder de trap op de begane grond bevindt zich de boiler voor de vloerverwarming; voor de warmtepomp is er een installatieruimte op de verdieping.

centimeter beton met de glycolvoerende leidingen en 1,5 centimeter steenstrips. Inmiddels wordt de wand ook geproduceerd met een Rc-waarde van 6,0 m2K/W; hierbij is de isolatie wat dikker.

Voor een optimaal rendement liggen de leidingen verticaal in de elementen, over de gehele lengte. Diverse simulaties hebben aangetoond welk patroon, welke leidingdiktes en welke afstanden ten opzichte van de binnen- en buitenmuur het hoogste rendement opleveren.

Werking systeem

bracht ĂŠn de begane grondvloer met vloerverwarming.

Wanneer de warmte is onttrokken aan de glycolvoerende leidingen in de muur gaat de 4 graden koudere glycol terug in de muur ĂŠn/of in de buffer. Met behulp van een slimme thermostaat wordt bepaald waar de warmte wordt onttrokken of naar toe gaat.

Dit zorgt voor een optimaal binnenklimaat.

nauwelijks eisen op. Het is echter niet raadzaam om te boren in de buitenmuren; in de binnenmuren mag en kan alles. Er worden geen beperkingen gesteld aan het ontwerp van de woning en bijvoorbeeld ook niet aan de plaatsing van kasten in de ruimtes.

Door de glycolvoerende leidingen gaat de warmte naar de warmtepomp. Deze warmtepomp onttrekt de warmte (circa 4 graden) aan de leidingen en geeft deze af aan de vloerverwarming. Ieder segment heeft zijn eigen aansluitingen, die allemaal uitkomen bij de verdeler voor de warmtepomp. Voor opslag van de warmte is ook nog een buffer aangebracht: een betonvloer op zand met eveneens glycolvoerende leidingen. Op deze bufferlaag (15 centimeter) is isolatie aange-

Wat levert het de bewoners op?

Het concept van de WarmteWinMuur le-

Kapitaal genereren door na-isoleren U wilt uw pand energiezuiniger maken? Voldoen aan de steeds strengere EPC-norm? Kies dan voor slimme thermische na-isolatie. Zonder bouwkundige ingrepen. Zonder ingrijpende overlast. En desgewenst zelfs zonder de (monumentale) muur te raken. Onze vele na-isolatiewanden bieden maximale thermische isolatie, bij een minimale dikte. Ook op lastige plekken: extra hoog, schuin, vochtig ‌ Na-isoleren met Faay-wanden biedt meer comfort bij een lager energieverbruik. Dat is goed voor u. Goed voor het milieu. En goed voor uw portemonnee!

Bel (0347) 37 66 24. Of kijk op faay.nl.

onuitputtelijke grondstoffen

FAA3014 adv kapitaal 289x415.indd 1

brandwerend

snel te monteren

geluidwerend

schroefvast

thermisch isolerend

dubo

23-01-14 12:29

LEZERS TESTEN BouwTotaal lezers testen gereedschap

Praktijktest accu schroef(boor)machines Piet-Hein van der Laan had gelijk een goede start met zijn nieuwe bedrijf DESA Bouw: hij testte de nieuwe accuklopboorschroevendraaier GSB 36 VE-2-LI Professional van Bosch. ‘Een zeer krachtige machine, die goed in de hand ligt’, aldus zijn commentaar. Timmerman Mathijs Raaijmakers van bouwbedrijf Gebrs. Van Herpen B.V. gaat nog een stapje verder na zijn eerste ervaringen met de accudroogbouwschroevendraaier GSR 18 V-EC TE Professional: ‘Ik vind hem eerlijk gezegd beter dan de machines van een gerenommeerd merk waar ik nu mee werk.’ tie en onderhoud. ‘Ik heb met de machine vooral gipsplaten verwerkt in schuine en rechte plafonds.’

gaat schroeven zodra je druk uitoefent op de gipsplaat met het opzetstuk. Dat werkt heel snel. Als ik eerlijk ben vind ik deze machine beter dan de machines van een gerenommeerd merk waar ik nu mee werk.’

Test GSB 36 VE-2-LI Professional

‘De machine is zeer krachtig, maar wel wat zwaar’, zegt Van der Laan over de 3,4 kg wegende draadloze krachtpatser met een accuspanning van 36 V. ‘Ik kom moeiteloos met een Ø 40 mm houtboor door een houten balk van 70 mm voor de doorvoer van elektraleidingen. Maar ook het boren in beton en kalkzandsteen verloopt prima. Daarnaast heb ik gaten geboord in tegels. Groot

Test GSR 18 V-EC TE Professional

Piet-Hein van der Laan van DESA Bouw over de accuklopboorschroevendraaier GSB 36 VE-2LI Professional: ‘Een krachtige machine, waarbij er geen hinderlijk snoer tijdens je werk in de weg zit.’

Het bedrijf is net een paar weken oud: DESA Bouw. ‘Genoemd naar mijn twee dochters Demi en Lisa’, bekent Van der Laan. In 2013 kwam hij zonder werk te zitten door faillissement van zijn werkgever in de bouw, maar Van der Laan besloot niet bij de pakken neer te gaan zitten en voor zichzelf te beginnen. Voorlopig met succes: want hij had in korte tijd al de eerste klussen binnen. ‘Ik ben momenteel bezig met de verbouwing van een badkamer en toiletruimte. Maar ik ben ook inzetbaar voor andere kleinschalige verbouwingen, zoals uitbouwen, dakkapellen, tegelwerk, kozijnen plaatsen of ander timmerwerk.’

Timmerman Mathijs Raaijmakers ging aan

‘Het geringe gewicht van de machine viel me direct op toen ik hem voor het eerst in de handen had’, zegt Raaijmakers over zijn eerste kennismaking met de accudroogbouwschroevendraaier GSR 18 V-EC TE Professional. Hij heeft er een groot aantal gipsplaten voor schuine en rechte plafonds mee verwerkt. ‘De machine is ondanks zijn geringe gewicht krachtig genoeg om zijn werk te doen. De knoppen zijn ook goed bereikbaar, waardoor de machine continu met één hand is te bedienen. Dat moet ook wel, anders verliest de machine zijn functionaliteit. Je hebt de andere hand vaak no-

Piet-Hein van der Laan aan de slag met de GSB 36 VE-2-LI Professional.

de slag met de accudroogbouwschroevendraaier GSR 18 V-EC TE Professional met het magazijnopzetstuk MA55 Professional voor Bosch-schroefbanden. Hij is werkzaam bij Bouwbedrijf Gebrs. van Herpen B.V., een middelgrote bouwonderneming die vooral actief is in de particuliere en seriematige woningbouw, utiliteitsbouw en renova-

dig voor de positionering van de gipsplaten.’

De accu gaat verder lang mee: ‘Dat moet ook wel, want het is erg tijdrovend wanneer je met één hand een gipsplaat vasthoudt en met de andere hand de eerste schroeven wilt indraaien, de accu ineens leeg is. Dan moet die plaat er eerst weer af en kun je de accu gaan wisselen. Ik zorg altijd ’s ochtends voor een volle accu en dan doet de machine de hele dag zijn werk.’

Raaijmakers heeft bij het plaatsen van de gipsplaten het magazijnopzetstuk MA55 Professional voor Bosch-schroefbanden gebruikt: ‘Even klikken en hij zit erop. Er zitten 50 schroeven op een band en de band is eenvoudig in te voeren. Het opzetstuk pakt de band bij invoeren zelf op. Daarnaast kun je de diepte-aanslag instellen, zodat de schroef op de juiste diepte wordt ingedraaid. Verder kan de aandrijfschakelaar worden vastgezet, waardoor de machine

Korte beschrijving geteste machines GSR 18 V-EC TE Professional

De GSR 18 V-EC TE Professional is met een koplengte van slechts 207 mm de kortste accudroogbouwschroevendraaier van de 18 voltklasse. Omdat hij zo compact gebouwd is, weegt hij ondanks robuust metalen drijfwerk met 4,0 Ah-accu slechts 1,6 kilogram. Deze machine is verder de eerste accudroogbouwschroevendraaier van de ‘dynamicseries’ van Bosch. Dat is een serie van bijzonder compacte machines met lange acculooptijd. Met een 4,0 Ah-accu draait de GSR 18 V-EC TE Professional per acculading tot 3.400 schroeven van 3,5 mm diameter en 35 mm lengte in gipskarton op metaalprofielen in.

Dat gebeurt met een snelheid van 4.200 omwentelingen per minuut. Hierdoor is op de bouwplaats een snel resultaat gegarandeerd.

Om de machine op een betrouwbare manier tegen stof te beschermen, is de borstelloze ECmotor gekapseld.

De uitrusting van de accudroogbouwschroevendraaier is te complementeren met uitgebreide accessoires, zoals het magazijnopzetstuk MA55 Professional voor Bosch-schroefbanden. Een band bevat 50 schroeven. Zo kunnen serietoepassingen of bovenhandse werkzaamheden bijzonder snel en efficiënt uitgevoerd worden. De instelbare diepteaanslag zorgt hierbij ook bij volle snelheid voor een exacte schroefdiepte. Bovendien kan de aandrijfschakelaar vastgezet worden, zodat u deze niet hoeft in te houden.

GSB 36 VE-2-LI Professional

Timmerman Mathijs Raaijmakers over de accudroogbouwschroevendraaier GSR 18 V-EC TE Professional: ‘Wat me direct opviel is het geringe gewicht van de machine. Ideaal als je gipsplaten moet verwerken in schuine en rechte plafonds.’

Mathijs Raaijmakers aan het werk met de accudroogbouwschroevendraaier met het magazijnopzetstuk MA55 Professional voor Boschschroefbanden.

11

voordeel tijdens al dat werk is dat er geen snoer in de weg zit!’

De klopboorstand functioneert ook goed: ‘De trillingen worden goed opgevangen en de machine ligt goed in de hand. Maar omdat je met een snelspanboorhouder werkt en niet een SDS-gereedschapsopname, moet je de boor wel goed vastzetten.

Dat kan gelukkig goed met de snelspanboorhouder, maar het vraagt wel even aandacht’, zegt Van der Laan. Hij is zeer te spreken over de bijgeleverde accu’s: ‘Die zijn zeer krachtig en snel op te laden. In twee uur is de accu weer vol. Maar je kunt gewoon doorwerken doordat er twee accu’s worden meegeleverd. Bovendien duurt het uren voordat een accu leeg raakt. Je kunt er dus zeer lang intensief mee werken.’ Resumerend is Van der Laan heel tevreden over de machine, die met koffer is geleverd: ‘Deze machine ligt tijdens mijn werk nu continu naast me om te gebruiken.’

De accuklopboorschroevendraaier GSB 36 VE-2-LI Professional is voorzien van Electronic Rotation Control (ERC) en een nieuwe extra handgreep. Met ERC herkent de geïntegreerde sensor het plots blokkeren van de machine, bijvoorbeeld door vastraken. De motor wordt dan onmiddellijk uitgeschakeld waardoor het verder draaien van het gereedschap wordt geminimaliseerd. De extra handgreep is innovatief bevestigd: het asprofiel aan de machine en de beugel aan de greep grijpen gesloten in elkaar. Dat zorgt ook bij erg hoge krachten voor stabiliteit. Daarnaast is de handgreep eenvoudig te (de)monteren en kan deze in 23 verschillende posities bevestigd worden.

De accuklopboorschroevendraaier is voor toepassingen ontworpen die een hoog machinevermogen vereisen. Indraaien van schroeven tot een diameter van 12 millimeter in zacht hout of het boren met grote slangenboren is geen probleem. Dankzij de vierpolige motor schroeft de machine moeiteloos met een maximaal draaimoment van 100 newtonmeter en 1800 omwentelingen per minuut. Het speciaal op klopboortoepassingen afgestemde drijfwerk maakt boringen tot 20 millimeter diameter mogelijk.

De accuklopboorschroevendraaier is met een 4,0 Ah-accupack met CoolPack-techniek uitgerust. Hiermee gaat deze in vergelijking met de vorige 2,6 Ah-accupacks tot 50 procent langer mee. Met één acculading kan de machine bijvoorbeeld tot 70 schroeven met acht millimeter diameter en 280 millimeter lengte in zacht hout schroeven. De Electronic Cell Protection beschermt de accu's tegen overbelasting, oververhitting en diepontlading. Tot slot beschikt de accuschroefboormachine over Electronic Motor Protection (EMP), nu met geïntegreerde temperatuursensor, deze beschermt de motor tegen overbelasting en zorgt voor een lange levensduur.

12

Thema ISOLATIE

Isoleren: van vrijblijvend naar Nederland staat aan de vooravond van een ‘isolatiegolf’ in de bestaande bouw, om het energieverbruik en daarmee samenhangende kosten en CO2-uitstoot in Nederland terug te dringen. Inmiddels worden de isolatie-eisen voor nieuwbouw ook steeds verder aangescherpt en is energieneutrale nieuwbouw aan een duidelijke opmars bezig. De volgende stap is ‘nul op de meter’ woningen, die daadwerkelijk geen energie meer verbruiken. Kortom: de komende jaren staan in het teken van goed isoleren.

VolkerWessels Vastgoed heeft vorig jaar de eerste acht energienotanul-woningen opgeleverd op de locatie Sterrenberg in Huis ter Heide. Het gaat om twee blokken van vier woningen. Eén blok van vier woningen is uitgevoerd met een luchtwarmtepomp en het andere blok met vier woningen maakt gebruik van warmte/koude opslag in de bodem. De woningen zijn goed geïsoleerd met Rc;vloer 7, Rc;gevel 5 en Rc;dak 7 m2K/W.

De keuze om duurzaam te bouwen is lange tijd bepaald door het milieubewustzijn van opdrachtgevende partijen. Volgende stap waren inspanningsverplichtingen, zoals de convenanten ‘Lente-akkoord’ voor energiebesparing in de nieuwbouw en ‘Meer met Minder’ voor de bestaande bouw. Minder vrijblijvend is het Bouwbesluit dat prestatie-eisen stelt aan de energiezuinigheid en gezondheid. In tegenstelling tot eerdere berichten heeft de Tweede Kamer op 19 december toch besloten de epc in 2015 te verlagen naar 0,4. Oorspronkelijk had minister Stef Blok van Wonen en Rijksdienst gecommuniceerd dat de verlaging niet zou plaatsvinden in verband met het risico op verhoging van de bouwkosten voor projecten.

De stap die daarna volgt is (bijna-) energieneutrale nieuwbouw in 2020. Ook aan de meeste utiliteitsgebouwen worden epc-eisen gesteld. Denk aan kantoren, winkels en scholen. Die eisen zijn over het algemeen wat minder streng dan voor woningen.

Tussen de 1,0 en 2,6.

Naast de verlaging van de epc naar 0,4 is eerder met de Tweede Kamer afgesproken om de minimumeisen voor isolatie aan te scherpen naar een niveau dat past in de huidige markt. Per 1 januari 2013 is de eis voor glas (U-waarde) aangescherpt naar HR++ glas. Op 1 januari 2015 wordt de isolatiewaarde voor de dichte delen (Rc-waarde) verhoogd van 3,5 naar 5 m k/W. Daarnaast heeft de overheid zich verplicht op duurzaam te gaan inkopen en is er vorig jaar een Energieakkoord gesloten. Verder zijn er talrijke private keurmerken en beoordelingsmethodieken ontwikkeld om de milieuprestatie van gebouwen te beoordelen. Denk aan de beoordelingsmethode BREAAM-NL van de Dutch Green Building Council (DGBC). Gebouwen worden beoordeeld op een negental onderdelen: Management, Gezondheid, Energie, Transport, Water, Materialen, Afval, Landgebruik & Ecologie en Vervuiling. Deze categorieën zijn weer opgebouwd uit verschillende credits. De scores op de verschillende onderdelen leidt uiteindelijk tot een totaalscore, uitgedrukt in sterren (1 t/m 5 sterren).

En dan hebben we ook nog het Energielabel, de EPC-norm, GreenCalc, GPR-Gebouw, Eco-Quantum en LEED. Duurzaam bouwen – en dus ook duurzaam isoleren – is daarom steeds minder vrijblijvend.

Energieakkoord

Het kabinet heeft op 27 augustus 2013 met werkgevers, vakbonden en milieuorgani-

van het finale energieverbruik met 1,5 procent per jaar in de combinatie van bebouwde omgeving, de industrie, de agrarische sector en het overige bedrijfsleven. Er komt een revolverend fonds voor energiebesparing in de gebouwde omgeving van circa € 600 miljoen. Het idee van een revolverend fonds is dat een overheid tijdelijk middelen beschikbaar stelt. De uitgezette middelen moeten dus weer terug worden betaald, eventueel met rente of door betaling van een rendement.

Vanaf 21 januari 2014 kunnen woningeigenaren die hun huis energiezuiniger willen maken een zogeheten energiebespaarlening aanvragen. Daarmee is het Nationaal Energiebesparingsfonds, zoals het revolverend fonds heet, officieel van start gegaan. Huiseigenaren kunnen met zo’n lening diverse energiebesparende maatregelen in en aan hun woning financieren.

Daarbij valt te denken aan isolatie, aan de aanschaf van een HR-ketel of de installatie van zonnepanelen. In totaal zijn er veertien maatregelen die met de lening gefinancierd kunnen worden. Zulke annuïtaire leningen zijn minimaal € 2.500,- en maximaal € 25.000,-. Ze hebben een looptijd van 7 of 10 jaar, afhankelijk van de hoogte van de lening.

Alle woningeigenaren en (ver)huurders die nog geen energielabel hebben, krijgen in 2014 en 2015 een indicatief energielabel van hun woning, op basis van een landelijke uniforme methodiek. Dit energielabel is een indicatie van de energieprestatie van een woning en dient voor bewustwording.

Het voornemen is om in 2013 een overeenkomst te sluiten tussen het rijk en de VNG over een actieve ondersteuning van gemeenten bij lokale en regionale energiebesparing en -opwekking. Het rijk stelt verder € 400 miljoen subsidie beschikbaar voor verhuurders in de sociale huursector ten behoeve van investeringen in energiebesparing voor de periode 2014-2017 met als doel een bijdrage te leveren aan de doel-

Trias energetica principe

panelen, zonnecollectoren, windenergie, warmte/koude opslag in de bodem, warmtepompen, warmteterugwinning bij ventilatiesystemen, de micro-WKK of HRe-ketel, et cetera. Maar met de aanscherping van de EPC naar 0,4 in 2015 en de opkomst van energieneutraal bouwen moet de focus worden verlegd naar de gebouwschil.

Daar is verdere winst te halen door nog beter te isoleren.

Voor het bereiken van een zo duurzaam mogelijke energievoorziening heeft de TU Delft in het verleden een strategie ontwikkeld, die ook bekend staat onder de term ‘Trias Energetica’. De nadruk ligt hierbij op de juiste volgorde van opeenvolgende stappen. Deze stappen worden opeenvolgend genomen, zodanig dat eerst zoveel mogelijk maatregelen uit stap 1 worden genomen. Kan dit niet meer verantwoord gedaan worden, dan volgen zoveel mogelijk maatregelen uit stap 2 en tenslotte wordt een eventuele restvraag ingevuld met stap 3. De drie stappen zijn: Stap 1. Beperk de energievraag  Bouw compact.  Zorg voor zongerichte oriëntatie.  Zorg voor een goede bouwkundige schil met hoge isolatiewaarden.  Voorkom koudebruggen.  Benut ook de thermische accumulatie van materialen.  Zorg voor beschaduwing en passieve zonwering.  Minimaliseer leidinglengtes.

Stap 2. Gebruik duurzame energiebronnen  Zonne-energie.  Windenergie.  Biomassa.  Zomer- en winteropslag in de bodem.

Stap 3. Gebruik eindige energiebronnen efficiënt  HR-installaties.  WTW-systemen.

De komende jaren zal er een enorme inhaalslag plaatsvinden om bestaande woningen beter te isoleren, zoals hier een woning met isolatieparels. Vanaf 21 januari 2014 kunnen woningeigenaren die hun huis energiezuiniger willen maken een zogeheten energiebespaarlening aanvragen. Daarmee is het Nationaal Energiebesparingsfonds, zoals het revolverend fonds heet, officieel van start gegaan.

saties een energieakkoord bereikt. Het nationaal energieakkoord zal in de bouw en daaraan gerelateerde sectoren 15.000 banen opleveren. Dat wordt mogelijk gemaakt door een diversiteit aan investeringsimpulsen, waaronder 400 miljoen euro voor het energiezuiniger maken van bestaande corporatiewoningen.

Het Energieakkoord bestaat uit tien pijlers.

Wanneer we ons beperken tot de gevolgen voor isolatie van gebouwen dan is vooral de eerste pijler van belang: een besparing

stellingen van het Convenant. De partijen van het Convenant Energiebesparing Huursector committeren zich om de afgesproken doelstellingen van gemiddeld label B (corporaties) en 80% van de woningen minimaal label C (particuliere verhuurders) in 2020 te halen.

Beter isoleren

We bouwen steeds energiezuiniger. Innovaties richten zich vooral op de installaties. Denk aan het gebruik van zonne-

Uit deze stappen blijkt dat de energievraag eerst beperkt moet worden, door goed te isoleren. Isoleren is een maatregel die een effect heeft over de gehele levensduur van het gebouw. Het is dus zaak om je niet te laten verleiden door de minimumeisen, maar zo optimaal mogelijk te isoleren. Hier ligt de komende jaren een grote uitdaging voor de isolatie-industrie. Er zullen nieuwe casco-systemen op de markt komen met een Rc-waarde van minimaal 5 m2K/W. Het mag duidelijk zijn dat energiebesparing bij de steeds maar verdere stijgende energieprijzen tot een forse kostenbesparing leidt.

Hierdoor zijn de meerkosten voor extra isolatie snel terugverdiend, vooral ook doordat extra isoleren relatief weinig kost en bovendien de gebouwgebruiker minder afhankelijk maakt van stijgende energiekosten. Bovendien maakt een goed geïsoleerde woning het gebruik van duurzame energiebronnen veel rendabeler. Energiebesparing is niet alleen goed voor de portemonnee, maar ook voor het milieu: de uitstoot van CO2 wordt flink verlaagd. Kijken we

Thema ISOLATIE

noodzakelijk naar de kosten van maatregelen om de CO2 uitstoot te beperken en het effect van die maatregelen dan is isolatie met afstand de meest rendabele maatregel.

Energienotanul

De ontwikkelingen op het gebied van energiezuinig bouwen komen momenteel in een stroomversnelling. Was energieneutraal bouwen een paar jaar geleden voorbehouden aan enkele pilotprojecten, nu verrijzen er al complete woonwijkjes met energieneutrale woningen. Energieneutraal (of bijna-energieneutraal) is echter niets anders dan de balans tussen wat een gebouw verbruikt en wat het zelf aan opwekking inbrengt. Hierdoor kunnen nog steeds beslissingen zo uitvallen dat er minder goed geïsoleerde gebouwen worden opgeleverd, als er maar voldoende opgewekt vermogen tegenover staat. Dit is niet in lijn met de Trias Energetica en zeker geen slim-

euro. ABN Amro maakt als eerste grootbank gebruik van de Tijdelijke Regeling Hypothecair Krediet die al een jaar bestaat, maar door alle banken tot nu toe werd genegeerd.

De eerste energienota-nul woningen in Nederland zijn al verkocht door VolkerWessels Vastgoed. Wegens groot succes gaat de verkoop van de volgende elf energienota-nul woningen op 8 februari 2014 van start. De woningen zijn onderdeel van project Sterrenberg in Huis ter Heide (gem. Zeist). Vijf herenhuizen zijn al gebouwd, met de overige vijftien wordt binnenkort gestart. De kosten van een energienota-nul woning variëren van € 234.000,- tot € 335.000,voor een herenhuis. VolkerWessels Vastgoed wil met dit project de weg vrijmaken om in Nederland van nu af aan alleen nog maar energienota-nul te bouwen. ABN AMRO werkt daar aan mee door nu als eerste bank de benodigde financiering voor

13

Onderzoek effect verhoging Rc-waarde Nieman Raadgevende Ingenieurs heeft in opdracht van de Nederlandse Isolatie Industrie onderzoek verricht naar het effect van de verhoging van de Rc-waarde op de energiebehoefte (warmte en koude) van woningen. Het onderzoeksrapport is op 12 december 2013 gepubliceerd.

De brancheorganisaties verbonden aan het Lenteakkoord hebben in hun brief van 5 maart 2013 verzocht de minimumeis voor de gebouwschil als volgt te differentiëren: voor daken 6,0, voor gevels 4,5, en voor begane grondvloeren 3,5 m²K/W. Uit onderzoek naar de kostenoptimaliteit lijkt een gedifferentieerde Rc-waarde iets gunstiger uit te vallen dan de Rc-waarde van 5 m²k/W. Foto: Unidek.

Op 1 januari 2015 wordt in het Bouwbesluit de isolatiewaarde voor de dichte delen (Rcwaarde) verhoogd van 3,5 naar 5 m²k/W. De brancheorganisaties verbonden aan het Lenteakkoord hebben in hun brief van 5 maart 2013 verzocht de minimumeis voor de gebouwschil als volgt te differentiëren: voor daken 6,0, voor gevels 4,5, en voor begane grondvloeren 3,5 m²K/W. Nieman Raadgevende Ingenieurs heeft onderzocht of die differentiatie leidt tot een gelijke of lagere warmtebehoefte in vergelijking tot een situatie met een warmteweerstand van 5,0 m2K/W voor alle dichte constructiedelen.

Daarnaast is ook gekeken naar de invloed op de koudevraag.

In het onderzoek is gekeken naar verschillende woningtypen: tussenwoning, twee-onder-een-kapwoning en een vrijstaande woning. Daarbij is het concept van 5,0/5,0/5,0 m2K/W (vloer/gevel/dak) vergeleken met een aantal varianten waarbij gevarieerd is met de warmteweerstand van het dak. De warmteweerstand van vloer en gevel zijn daarbij respectievelijk 3,5 m2K/W en 4,5 m2K/W. Het verhogen van de warmteweerstand leidt er hoe dan ook toe dat de warmtebehoefte daalt, net als de CO2-uitstoot en de energielasten als gevolg van het energiegebruik voor ruimteverwarming. Uit de vergelijkingen blijkt verder dat door de differentiatie van de Rc-waarde, het dak een Rc-waarde van 8,0 m2K/W nodig heeft. Dit om in combinatie met de 3,5 m2K/W en 4,5 m2K/W voor vloer en gevel tot een gelijk of lagere warmtebehoefte te komen dan het basisconcept van 5,0/5,0/5,0 m2K/W. Daarbij is uitgegaan van de bepalingsmethode volgens de EPC-berekening. Als de warmtebehoefte wordt bepaald volgens het PHPPrekenmodel (rekenmodel voor berekening energiegebruik passiefhuis-concept) dan zijn hogere warmteweerstanden benodigd.

In een aantal van de beschouwde situaties is een warmteweerstand van 7,0 m2K/W of 6,0 m2K/W toereikend om gelijkwaardig te zijn aan de warmtebehoefte van het basisconcept. Het gaat dan om respectievelijk de twee-onder-een-kapwoning en de tussenwoning. De koudebehoefte, die significant lager is dan de warmtebehoefte, wijzigt marginaal bij aanpassing van de warmteweerstand. Minister Blok zou voornemens kunnen zijn de gedifferentieerde Rc-waarde per 1 januari 2015 in te voeren. Een gedifferentieerde eis vraagt wel om nog wat andere aanpassingen in het Bouwbesluit.

Kijken we naar de kosten van maatregelen om de CO2-uitstoot te beperken en het effect van die maatregelen dan is isolatie met afstand de meest rendabele maatregel. Foto: Kingspan.

me ontwerplijn. Pas als energieneutraal wordt gekoppeld aan optimaal geïsoleerde gebouwen is het principe robuust. Dat wat je niet nodig hebt, hoef je niet op te wekken en hoef je niet te betalen. Hierdoor ontstaat een stabiele situatie met betrekking tot de kosten.

Een nieuwe ontwikkeling zijn energienotanul woningen. ABN AMRO heeft zelfs op 22 januari 2014 als eerste bank bekend gemaakt dat kopers van nul op meter-woningen een extra krediet krijgen van 8000

kopers mogelijk te maken. Het bedrag van maximaal € 8.000,- is genoeg om het grootste deel van de meer-investering van de energienota-nul woning te betalen.

‘Energienotanul is de nieuwe standaard voor nieuwbouw en de droom voor de bestaande bouw. EPC is achterhaald; het gaat om de woonlasten’, aldus ir. Onno Dwars tijdens de regionale beurs Energieneutraal bouwen in oktober 2013 in de HAN Arnhem. Hij is als vastgoedontwikkelaar en manager Duurzaamheid bij VolkerWessels

Vastgoed de projecttrekker van de energienotanul-woningen. ‘Die worden binnen vijf jaar de standaard voor nieuwbouw.’

Is energienotanul net zoiets als energieneutraal bouwen, dus met een epc van 0? ‘Nee, energieneutraal is niet gelijk aan energienotanul’, legde Dwars tijdens de beurs uit. ‘Een epc van 0 heeft betrekking op het gebouwgebonden energieverbruik, zoals ruimte- en tapwaterverwarming, koeling en mechanische ventilatie. Maar dat energieverbruik maakt maar 33 procent uit van de totale energiekosten! Maar liefst 50 procent van de energiekosten heeft betrekking op huishoudelijke apparatuur en 17 procent gaat op aan vastrecht. Het totaal van vastrecht, heffingskorting, gebouwgebonden energieverbruik en huishoudelijk energieverbruik minus de teruggeleverde energie, geeft een rekening van maximaal nul euro. Een energienotanul-woning is dus niet energieneutraal voor het gebouwgebonden en huishoudelijk energieverbruik. Per saldo verbruikt de woning meer energie dan dat het zelf opwekt om ener-

gienotanul te kunnen zijn, doordat het saldo van de vastrechtkosten en de heffingskorting positief uitvalt voor de gebruiker.’

De meerkosten van de bouw van energienotanul-woningen kunnen voor consumenten, ontwikkelaars en opdrachtgevers volgens Dwars geen belemmering zijn: ‘Een nieuwe energienotanul-woning kost maar 12.500 euro meer dan een woning met een epc van 0,6, de huidige standaard. Daarnaast is er sprake van lagere energielasten. Als de epc in 2015 naar 0,4 gaat, zijn de meerkosten nog geringer. De lage bouwkosten zijn bereikt door de ontwikkeling van een uitgekiend bouwsysteem met een hoge isolatiewaarde en kierdichtheid, in combinatie met een luchtwarmtepomp.

Met een Rc-waarde van 5,0/7,0 m2K/W, een kierdichtheid van 0,4 en drievoudige-beglazing heeft een dergelijke woning bijna geen energie meer nodig. Misschien hebben we het systeem over vijf jaar wel zo geoptimaliseerd, dat de meerkosten dan nog maar 8.000 euro zijn.’

14

Thema ISOLATIE Overzicht RVO: volop variatie in energiezuinig bouwen

Steevast aandacht voor thermische schil Vanaf 2020 moeten alle nieuwe woningen bijna energieneutraal zijn.

Over een breed front wordt volop geëxperimenteerd om dat doel te halen. Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) heeft een overzicht gemaakt van de meest energiezuinige woningen van dit moment.

Variëteit alom, maar een goede thermische schil, daar ontkomt geen enkele woning aan als het gaat om energieneutraal bouwen.

Tekst: Sal Stam, Leene Communicatie, in opdracht van RVO

Vele wegen leiden naar Rome. Als dat spreekwoord ergens voor opgaat, is het wel energieneutraliteit. In Nederland komen

50 procent onder wettelijke eis

In het overzicht komen alleen woningen voor met een EPC van 0,4 of minder. Dat betekent dat bij de meeste projecten de EPC

50 procent onder de wettelijke eis ligt. Bij veel projecten ligt de EPC nog een stuk lager: in meer dan de helft van de woningen zelfs onder de 0,1. De EPC heeft alleen betrekking op het gebouwgebonden energieverbruik. ‘Uiteindelijk moeten we naar een energieneutrale gebouwde omgeving en je ziet voor nieuwbouw dat het nu al kan.

Marktpartijen zoals projectontwikkelaars, woningcorporaties en architecten zetten er steeds meer samen de schouders onder.

Nu al worden er energienota Nul-woningen gebouwd, zoals in project Sterrenberg in Huis ter Heide.’

Lage isolatiewaarden

In alle dertig projecten is aandacht be-

de afgelopen twaalf jaar. De projecten lopen uiteen van villa’s tot sociale woningbouw en van binnenstedelijk tot buitengebied. Het overzicht laat zien dat er niet één ‘oplossingsrichting’ is om tot energieneutraliteit te komen. Er zijn er vele. ‘Je kunt op

Energieneutrale Brabantwoningen (sociale huur) in Sint-Oedenrode van Woningcorporatie Wovesto, ontworpen door Archi Service.

Passiefhuisbouw in Almere.

steeds meer woningen met een Energie Prestatie Coëfficient (EPC) die lager is dan de wettelijke eis van 0,6. En de variëteit is groot, blijkt uit een overzicht dat Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO. nl, voorheen Agentschap.nl) heeft laten opstellen.

In het overzicht staan dertig van de meest energiezuinige woningbouwprojecten van

meerdere manieren tot hetzelfde resultaat komen’, zegt Klaas de Vries, adviseur duurzaam en energiezuinig bouwen bij RVO.nl.

‘Je ziet wel dat sommige maatregelen veelvuldig toegepast worden. Een goede thermische schil en gebruik van zonnewarmte en zonne-energie zijn de meest voorkomende.’

24 Energie-evenwichtwoningen DOWN 2-000 in Etten-Leur van Bouwfonds Wonen en ontworpen door BEAR Architecten.

De doorsnee energieneutrale woning Wat is er nodig om een woning energieneutraal te maken? Een overzicht van beproefde maatregelen die veelvuldig van stal worden gehaald:  Ligging op het zuiden en een goede zonwering.  Een goed geïsoleerde bouwkundige schil.  Drielaags glas.  Aandacht voor luchtdichting.  Balansventilatie met warmteterugwinning.  Terugwinning van warmte uit douchewater.  Opwekking van warmte en koude met een warmtepomp, aangesloten op een individuele gesloten bron.  Een zonneboiler.  Gemiddeld 25 vierkante meter multi kristallijn silicium zonnecellen.

Een goede thermisch geïsoleerde schil is erg belangrijk bij energieneutraal bouwen.

Thema ISOLATIE

15 Innovatie Een living lab, ofwel een plek om continu te experimenteren, is de zogeheten Nulwoning in Groenlo. Een uniek particulier project waar naast een reeks beproefde technieken (zoals ligging op het zuiden) op allerlei manieren innovatie is toegepast. Daardoor is de werkelijke EPC nog een stuk lager dan de berekende EPC -0,21. De woning is drie jaar geleden opgeleverd en tot op de dag van vandaag wordt gekeken hoe het energieverbruik kan worden geoptimaliseerd. Dat gebeurt onder meer met een experimenteel smart grid met elektriciteitsopslag in accu’s. Verder wordt in de Nulwoning gebruikgemaakt van vacuümbuizen voor warm tapwater en de verwarming. Een andere innovatie is de grondbuis, die de ventilatielucht aanvoert. In zomer wordt de lucht in de buis afgekoeld, en in de winter juist opgewarmd. Behalve in de Nulwoning is de grondbuis in slechts één ander project toegepast.

CO2-neutrale straat in Grijpskerke van IC4U.

steed aan de kwaliteit van de thermische schil. De isolatiewaarden (Rc) zijn daar zonder uitzondering beter dan de wettelijke eis van 3,5 m2K/W. In ongeveer de helft van de projecten is de Rc van de dichte geveldelen minimaal een factor twee beter dan de wettelijke eis. En in vier gevallen is de isolatiewaarde maar liefst 10 m2K/W. Het dak heeft meestal een vergelijkbare waarde als de gevel, in de begane grondvloer is die in de regel wat lager.

In ongeveer de helft van de woningen zit drielaags glas. Verder is er in veel gevallen extra aandacht besteed aan het luchtdicht maken van de gebouwen. Door een luchtlek kan het effect van een goede isolatie namelijk verloren gaan. In veel gebouwen

Project Velmolenbuiten te Uden, van IC4U.

is dan ook intensief gecontroleerd op zulke lekken, omdat zo de kwaliteit van de luchtdichting verbetert. Ongeveer een kwart van alle projecten voldoet aan de hoge eis voor de luchtdichting van zogeheten passiefhuizen, waar het energieverbruik door een uitgekiend ontwerp zeer laag is.

Zonnecellen en -collectoren

Uit het overzicht komt verder naar voren dat zonnecellen een aanzienlijk deel van de EPC-verlaging voor hun rekening nemen: ‘Gemiddeld wordt in de projecten door de toepassing van zonnecellen de EPC met meer dan 0,3 verlaagd.’ Het lokaal opwekken van energie is daarmee een belangrijke manier om energieneutraal te worden.

In 80 procent van de woningen gebeurt dat met behulp van zonnecellen.

In eveneens 80 procent van de huizen staan zonneboilers om water te verwarmen. Daarbij wordt gebruik gemaakt van collectoren met een oppervlak van 1,5 tot 16 vierkante meter. Over het algemeen zijn de huizen zo gebouwd dat de bewoners met een reguliere zonneboiler uit de voeten kunnen. Bij twee projecten is gebruik gemaakt van vacuümbuizen, die op een zeer effectieve manier warmte uit zonlicht halen, zelfs in koudere periodes.

Ligging op het zuiden

De gemiddelde energiezuinige woning telt zo’n 6 vierkante meter zonnecollectoren

en 25 vierkante meter multi kristallijn silicium zonnecellen. Een ligging op het zuiden draagt ook flink bij aan een lagere EPC. Belangrijk is verder een goede zonwering om oververhitting te voorkomen. Andere maatregelen die woningen energieneutraal kunnen maken zijn opwekking van warmte en koude met een warmtepomp, warmteterugwinning uit douchewater en balansventilatie, waarbij op eenvoudige wijze warmte wordt teruggewonnen uit afvoerlucht.

Voor het complete overzicht van de dertig projecten: zie www.rvo.nl en www.kennishuisgo.nl Over luchtdicht bouwen, zie nieuwe publicatie ‘Luchtdicht bouwen’ (SBRCURNet), tot stand gekomen met steun van RVO.nl: http://www.sbrcurnet.nl/producten/publicaties/luchtdichtbouwen-1

16

Thema ISOLATIE

Passief bouwen vraagt duurzaam luchtdicht bouwen Het Soudal Window System (SWS) is een gecertificeerd systeem dat op relatief eenvoudige wijze luchtdicht en passief bouwen mogelijk maakt. Warmteverliezen worden sterk beperkt door optimale isolatie, terugdringing van koudebruggen en een doorgedreven luchtdichtheid.

Luchtdichtheid heeft een grote invloed op energieverlies, naast comfortverlagende zaken als stof, tocht en extra geluidshinder

(luchtlekken = geluidslekken). In de strijd tegen luchtlekken bent u gewend om een kit buiten te plaatsen, PUR-schuim als iso-

latie te gebruiken en een kit binnen te gebruiken. Voortaan blijft u dit doen, maar gebruikt u Flexi Foam als PUR en als absolute zekerheid voor luchtdichtheid een dampdichte SWS tape aan de binnenzijde.

Zo creëert u een luchtdichte binnenschil.

SWS tape combineert op slimme wijze doorontwikkelde versies van bekende producten, zoals een acrylaatkit die tot wel 25% beweging kan opvangen.

Flexi Foam heeft maar liefst zes certificaten. Maar ook de tapes zijn bijzonder, want deze zorgen door een perfecte ‘stuc/ pleister’ mogelijkheid voor een compleet scheurvrij geheel. SWS is getest om blijvend duurzaam haar functie in het systeem te kunnen uitvoeren .

Eigenschappen

SWS biedt in de juiste applicatie (zowel op aluminium, houten of kunststof kozijnen in zowel een standaard- als een passiefhuis):  luchtdichtheid en dampdichtheid aan de binnenzijde;  optimale thermische en akoestische isolatie in het midden;  weer- en windbescherming aan de buitenzijde.

Bijzonder is dat Flexifoam werd getest op 9.000 voegbewegingen en daarbij als enige in haar soort geen scheuren of barsten vertoonde. Een jarenlange thermische en

Nieuwe producten voor na-isoleren zolders Voor het na-isoleren van zolders heeft Kingspan Insulation nieuwe artikelen aan haar assortiment toegevoegd. Vanaf nu is de iSoEasy™ Pro Hellend Dakplaat naast de Rc 2,5 en Rc 3,5 m2K/W nu ook verkrijgbaar voor een Rc van ruim 3 m2K/W, met slechts 82 mm dikte. Ook is het assortiment met het Therma™ TP13 Vloerisolatie Element uitgebreid, een na-isolatieproduct voor (zolder)vloeren.

akoestische isolatie is daarmee gegarandeerd. De SWS-membranen zijn goed verwerkbaar en bieden dankzij hun bijzondere samenstelling een duurzame scheurvrije hechting voor pleisterwerk. Dit komt de luchtdichtheid uiteraard voor vele jaren ten goede. De kwalitatieve (binnen- en buiten)kitten optimaliseren het geheel.

Soudal, Breda, (076) 542 49 01, www.soudal.com

Lambda verlaagd van Kooltherm® hardschuim isolatie Kooltherm® hardschuim isolatie van Kingspan Insulation is verder verbeterd. De lambdawaarde is verder teruggedrongen van 0,021 naar 0,020.

Hierdoor isoleert u met Kooltherm nóg beter en dunner.

Door de verlaagde lambda-waarde kunt u bouwen of renoveren met een smallere constructie, terwijl u dezelfde Rc-waardes behaalt als bij

iSoEasy™ Pro Hellend dakplaat

Goede isolatie aan de binnenzijde van de zolder bespaart al gauw honderden euro’s op de gasrekening. Het iSoEasy™ Pro zolderisolatiesysteem is nu ook verkrijgbaar in 82 mm, waarmee een Rc-waarde van ruim 3 m2K/W wordt behaald. Met de 100 mm iSoEasy™ Pro XL voldoet u zelfs ruimschoots aan de norm voor nieuwbouwwoningen uit het huidige bouwbesluit: Rcwaarde 3,5 m2K/W. De 82 mm kan worden geleverd in de volgende afmetingen: 1200 x 600, 1300 x 600 en 3000 x 600 mm.

Therma™ TP13 Vloerisolatie Element

Het Therma™ TP13 Vloerisolatie Element is bestemd voor het thermisch na-isoleren van (zolder)vloeren met een constructieve betonnen of houten ondervloer en biedt derhalve een uitkomst voor bijvoorbeeld vlieringzolders die als opslagruimte worden gebruikt.

Deze vloerisolatie is een PIR hardschuim isolatieplaat, tweezijdig voorzien van een alu meerlagen complex. De bovenzijde is voorzien van een 12 mm P3 gecertificeerde, vochtwerende spaanplaat en daardoor goed beloopbaar. Het element is voorzien van een sponning in de isolatieplaat, waardoor een optimale thermische prestatie wordt behaald. De spaanplaat is rondom voorzien van een groef. De elementen kunt u onderling verbinden door de bijbehorende lammello’s in de groef te schuiven. Zo realiseert u eenvoudig een geïsoleerde (zolder)vloer.

Kingspan Insulation B.V., Winterwswijk, (0543) 543 210, www.kingspaninsulation.nl

bredere constructies met dikkere isolatiematerialen. Verder kunt u binnen bestaande constructies een hogere isolatiewaarde behalen en dure bouwkundige aanpassingen voorkomen die nodig zijn bij dikkere isolatiematerialen.

Door zijn slankheid in combinatie met de hoge isolatiewaarde is Kooltherm K8 Spouwplaat bij uitstek geschikt als spouwisolatie. Zo behaalt u bij een dikte van 63 mm een Rc-waarde van ruim 3,5 m²•K/W en met een dikte van 117 mm zelfs een Rc-waarde van 6,0 m²•K/W. Dit materiaal is verder voorzien van DuboKeur, eenvoudig te verwerken en toepassing geeft geen kans op verzakken. Deze isolatie heeft tot slot een zeer goede brandklasse; Euroklasse BS1d0 in applicatie.

Kingspan Insulation B.V., Winterwswijk, (0543) 543 210, www.kingspaninsulation.nl

Thema ISOLATIE

Inspelen op veranderende isolatiemarkt Twee maatschappelijke ontwikkelingen hebben een grote rol gespeeld in de toepassing van isolatiematerialen. Enerzijds is er het toegenomen belang en bewustzijn om ons milieu te beschermen.

Dit heeft geleid tot aanscherping van de eisen met betrekking tot de toe te passen isolatiewaarden. Dit komt terug in de hogere eisen met betrekking tot de minimale Rc-waarden en de verlaging van de EPC-norm (nu 0,6 en in 2015 naar 0,4).

Verder zien we nu al de eerste Passief Bouwen projecten die standaard worden als er in 2020 energieneutraal gebouwd moet gaan worden.

Het toegenomen milieubewustzijn heeft er ook voor gezorgd dat voorschrijvers en opdrachtgevers kritischer kijken naar de milieuprestaties van de toe te passen materialen, dus ook isolatiematerialen. Bij nieuwbouw zijn nu zelfs milieuprestatieberekeningen van het project verplicht.

Een andere maatschappelijke ontwikkeling die zijn impact heeft gehad op isolatiematerialen is de huidige crisis. Nieuwbouwactiviteiten zijn sterk afgenomen en de werkzaamheden verschuiven naar renovatietoepassingen. Hier gelden vaak andere regels en eisen met betrekking tot het isolatiemateriaal. Voor verwerkers geldt dat de wens van de opdrachtgever bepalend is. Ook zij zullen rekening moeten houden met deze maatschappelijke ontwikkelingen. De juiste productkeuze kan van grote invloed zijn op het scoren van de opdracht.

Wist u bijvoorbeeld dat EPS (geëxpandeerd polystyreen) één van de meest milieuvriendelijke isolatiematerialen is? Het bestaat voor 98% uit lucht, heeft de laagst benodigde energie-input, is uitermate duurzaam in gebruik en is vrijwel onbeperkt herbruikbaar. Milieucertificaten worden belangrijker. Hiermee kan worden aangetoond door onafhankelijke instanties dat bepaalde producten beter scoren op milieugebied

de beste milieuprestaties. U kunt hiervan profiteren door uw opdrachtgever te attenderen op de fiscale voordelen die zijn verbonden aan de toepassing van producten met een DUBOkeurmerk. U kunt dus een financieel voordeel bieden! Meer info hierover is te verkrijgen via Agentschap.nl of via www. isobouw.nl/fiscalevoordelen.

Op weg naar een energieneutrale bouwwijze in 2020 zien we nu al een toenemende vraag naar Passief Bouwen. De uitdaging hierbij is niet zozeer het isolatiemateriaal maar eerder de eis om luchtdicht te bouwen. De isolatiewaarden van de isolatiesystemen moeten hoger zijn, maar dat is geen probleem. Bij Passsief Bouwen ligt de focus vooral bij een correcte en weloverwogen luchtdichte aansluiting bij onder andere detailleringen.

Bijna het gehele assortiment van IsoBouw is geschikt voor toepassing in Passief Bouwen. Voor het hellend dak zijn er zelfs speciale dakelementen beschikbaar met extreem hoge isolatiewaarden onder de naam SlimFixXT Passief.

Renovatie

Na-isoleren met het gevelisolatiesysteeem SlimFort van IsoBouw.

dan andere. Een handig hulpmiddel voor voorschrijvers en verwerkers om in te spelen op de wens van opdrachtgevers om duurzame materialen toe te passen.

DUBOkeurmerk

IsoBouw heeft vrijwel voor het gehele assortiment een DUBOkeurmerk van NIBE. Dit betekent dat deze producten worden beoordeeld als één van de beste dubokeuzes met

Vacuüm isolatie isoleert tot vijf keer beter Zowel bij nieuwbouw als renovatie worden steeds hogere eisen gesteld aan de energieprestatie van gebouwen. Dit vraagt om nieuwe, innovatieve oplossingen. Kingspan Insulation heeft daarom een nieuwe stap gezet in de ontwikkeling van hoogwaardige, energiezuinige isolatie. De nieuwste innovatie heet voluit ‘OPTIM-R™: The Next Generation Insulation’. Deze isolatie heeft een extreme isolerende werking en is gebaseerd op vacuüm technologie. Door vacuüm te creëren in de kern van de isolatieplaat ontstaat een hoge warmteweerstand, die tot wel vijf keer beter is dan die van traditionele isolatiematerialen.

Het nieuwe isolatiemateriaal heeft een kern van Fumed Silica (gebrand silicium), dat vacuüm is getrokken, verpakt is in een beschermd vlies en vervolgens omhuld is met een extreem dichte aluminium folie.

De lambda-waarde is slecht 0,007 W/m.K, terwijl een traditioneel isolatiemateriaal al snel richting 0,030 tot 0,040 W/m.K gaat.

Door de lage lambda-waarde is een isolatiedikte van 60 mm al voldoende voor een Rd-waarde van 8,5 m2K/W. Voor een totale wandconstructie ga je dan al snel richting een Rc-waarde van 10,0 m2K/W. De zeer geringe isolatiedikte biedt grote kansen voor ontwerpers om de bestaande bouw energiezuiniger te maken zonder

concessies te hoeven doen aan standaarddetailleringen. In de bestaande bouw wordt de binnenruimte zoveel mogelijk gespaard door het plaatsen van voorzetwanden met slechts enkele centimeters isolatie. Ook buitengevelisolatie is mogelijk, zelfs in smalle straten in oude binnensteden. En bij nieuwbouw krijgt de bewoner meer woonruimte op hetzelfde bouwoppervlak.

Zorgvuldige uitvoering

Doordat de isolatiekern vacuüm is, mag de plaat niet worden doorboord of gezaagd, omdat anders het vacuüm verloren gaat.

Spouwankers worden daarom geplaatst door stroken Kingspan Kooltherm platen met een lambda-waarde van slechts 0,021 W/m.K. Het oppervlak van de stroken is op het totale wandoppervlak in verhouding zo gering dat de isolatiewaarde nauwelijks vermindert. Ook ter plaatse van doorvoeren moet Kooltherm isolatie worden toegepast. Omdat de platen niet gezaagd kunnen worden, worden alle platen en

Door de afnemende nieuwbouwactiviteiten liggen de huidige kansen voor de markt in de renovatiesector. Dit geldt met name ook voor de isolatiewerkzaamheden. De omvang van woningen die aangepakt moeten worden is groot. De komst van het energielabel en de focus van de overheid om energie te besparen bij de bestaande gebouwen, ondersteund

17 door fiscale voordelen, blijft de vraag naar na-isolatie voeden. IsoBouw speelt hierop in met een omvangrijk assortiment dat speciaal is ontwikkeld voor renovatiedoeleinden.

Er zijn renovatie-oplossingen voor het dak (hellend en plat), voor zolders en voor gevels.

Onlangs introduceerde IsoBouw het product SlimFort, een nieuw gevelisolatiesysteem.

Met de gepatenteerde SlimFort isolatieplaten kan de gehele gevelconstructie in slechts drie simpele verwerkingsstappen gerealiseerd worden: SlimFort-platen vastschroeven, houten stelwerk plaatsen en gevelbekleding monteren. Het meest kenmerkende zijn de vier geïntegreerde metalen beugels. Dankzij deze beugels kan het systeem eenvoudig en snel gemonteerd worden en ontstaat er een aaneengesloten isolatielaag zonder koudebruggen. Het stellen van het houten regelwerk wordt kinderlijk eenvoudig en de essentiële ventilatie wordt zonder extra handelingen automatisch gerealiseerd. Met SlimFort kan tot 40% sneller gewerkt worden dan met de traditionele methode.

SlimFort onderscheidt zich niet alleen door de eenvoudige en snelle verwerkbaarheid en het hoge kwaliteitsniveau. Het bespaart ook aanzienlijk op de investeringskosten. Naast de lagere verwerkingskosten is de houtbehoefte 50 tot 75% minder. Een folie is al helemaal overbodig.

IsoBouw Systems bv, Someren, (0493) 49 81 11, www.isobouw.nl

Cassettesysteem op basis van geïsoleerde panelen Kingspan Geïsoleerde Panelen introduceert Benchmark Kreate, een bijzonder cassettesysteem op basis van geïsoleerde panelen. Dit systeem biedt de architect meer vrijheid tijdens de ontwerpfase dan ooit tevoren.

Het naadloze cassettesysteem Benchmark Kreate combineert een uitstekende isolatiekern met een onbeperkte ontwerpvrijheid voor architecten. Zij kunnen voor hun projecten kiezen uit cassettes met een uitgebreid scala aan kleuren, lengten, breedten, dikten, grootten en indelingen. Dit biedt de mogelijkheden tot creatief combineren van façades in meerdere kleuren en texturen om onder andere kantoorgebouwen, winkelcentra, scholen en ziekenhuizen een modern uiterlijk te geven.

Traditioneel opgebouwde façades bestaan uit meerdere onderdelen, vergen veel montagetijd tijdens de bouw en kunnen op veel punten defecten vertonen. Benchmark Kreate is een paneel dat als één component door één leverancier wordt geleverd.

Het kan eenvoudig en snel met behulp van een bouwlift in één enkele handeling worden geïnstalleerd, zodat de gebouwen sneller waterdicht zijn en de totale projectduur substantieel verkort kan worden. En omdat er minder lang op grote hoogte wordt gewerkt, is de kans op ongelukken kleiner.

pasplaten op maat geleverd, inclusief Kooltherm pasplaten of pasblokken. Daartoe maakt Kingspan een ontwerpplan, vergelijkbaar met een legplan. Dat is onderdeel van de design service die het bedrijf biedt aan ontwerpers.

De druksterkte (bij 10 procent vervorming) van de platen is hoog: 180 tot 200 kPa. Hierdoor kan dit materiaal bijvoorbeeld ook onder groene daken worden toegepast. De lengte van de standaardplaten is 300 tot 600 mm, de breedte is 300 tot 1200 mm.

Pasplaten zijn op aanvraag leverbaar.

Kingspan Insulation B.V., Winterwswijk, (0543) 543 210, www.kingspaninsulation.nl

Luchtdichte aansluiting

De cassettes hebben afgeronde hoeken, in tegenstelling tot conventionele cassettes.

Deze gladde afwerking geeft elke façade een jong en eigentijds uiterlijk. Bovendien zijn de voegen af fabriek voorzien van een afdichting zodat de panelen luchtdicht aansluiten. De panelen zijn gemakkelijk en snel te monteren. Ze hebben verder een lange levensduur, thermische vormvastheid en uitstekende prestaties op het gebied van warmte-isolatie, brandveiligheid en duurzaamheid. Dit alles onder de algehele Benchmark-garantie. Deze garandeert dat het systeem zijn sterkte en isolerende eigenschappen gedurende 25 jaar zal behouden.

Afhankelijk van de individuele specificatie zijn U-waardes van 0,13 W/m2K mogelijk. Verder is het product voorzien van een ECOsafe isolatiekern van polyisocyanuraat (PIR). Het systeem voldoet aan de huidige bouwvoorschriften en uit grootschalige testen is gebleken dat het voldoet aan de FIREsafe-voorschriften, goedgekeurd door de Engelse Loss Prevention Certification Board (LPCB), een belangrijk aspect voor eigenaren van en investeerders in gebouwen. Bij sloop kunnen alle onderdelen van het systeem volledig worden gerecycleerd of hergebruikt.

BENCHMARK by Kingspan, Tiel, (0344) 675 250, www.kingspanbenchmark.nl

SLIMBOUWEN

Is de Trias Energetica nog een goede gids?

De Trias energetica, een drie stappen energiebesparing strategie, schrijft voor dat in stap 1 het verlies zo veel mogelijk dient te worden beperkt.

Vervolgens wordt in stap 2 gekeken naar het opwekken van energie met duurzame bronnen en in stap 3 (die eigenlijk niet eens meer gewenst is) wordt het laatste gat gedicht met fossiele brandstof. Hierbij wordt dan voorgeschreven dat we daar heel efficiënt mee omgaan. Natuurlijk volgt de Trias een logica, maar er zijn in de markt wel twee belangrijke ontwikkelingen te melden die dit geestelijk bolwerk wat aantasten.

Tekst: Prof. Dr. Ir. J. Lichtenberg

De eerste is een omslag in het denken over de limieten van het besparen. De vraag is of een Rc van 10 m2K/W conform stap 1 van de Trias, zoals bij een passiefhuis regelmatig voorkomt, wel nagestreefd moet worden. De vraag is of die stap wel effectief is?

Bij een dergelijke warmteweerstand van de schil leidt ruimteverwarming sowieso al niet meer tot de belangrijkste energievraag. Eerder huishoudelijk elektriciteitsgebruik of de warm tapwater voorziening.

Verder neemt met het opdikken van het isolatiepakket de effectiviteit af. De eerste centimeter doet het meest, de laatste het minste. Zo boven circa Rc=5 à 6 m2K/W worden winst en rendement dubieus. De kosten exploderen namelijk. Het gaat niet meer alleen om de isolatiekosten zelf, maar ook om de voorzieningen in funderingen, kozijnaansluitingen, de muurplaat, de spe-

ciale ankers, et cetera. Verder creëer je met de gangbare isolatiematerialen een dikkere buitenwand dan gewenst. In geval van een betonnen binnenblad van 200 mm (gietbouw) gaat de totale wanddikte bij een Rc=10 m2K/W afhankelijk van de materiaalkeuze al snel naar maar liefst 55 tot 75 cm. Bij een traditionele spouwmuur naar 45 tot 65 cm. Dat is te veel. Kleine of smalle ramen worden aldus schietgaten of kokers, de lichtinval wordt belemmerd en uitgaande van rooilijnen wordt het netto gebruiksoppervlak sterk gereduceerd. Met een gebruikelijke grondprijs ben je dan al gauw duizenden euro’s per woning aan grondkosten extra aan het bebouwen. Dat is niet wat gebruikers willen. Dat alles nog afgezien van een drive om in het kader van duurzaamheid juist een materiaalreductie na te streven.

Er zijn overigens wel exoten als nano-, of aerogel op de markt die met de halve dik-

te of zelfs minder hetzelfde presteren. Helaas in prijs nog hoog, waardoor de toepassing van dit materiaal vooralsnog beperkt zal blijven.

HoTT

Bij het House of Tomorrow Today (HoTT) in Sterksel, een slimbouwen experimenteer omgeving, is de redenatie omgedraaid.

Daar is gesteld dat voor de gebruiker een wanddikte van maximaal 400 mm accep-

Van de 7 miljoen woningen in Nederland heeft bijna de helft nog geen geïsoleerde gevel, ontbreekt bij 1,5 miljoen woningen dakisolatie en is bij 2 miljoen woningen de begane grondvloer niet geïsoleerd (bron: WoON Energie 2012). Efficiënte energiebesparende maatregelen zijn dus hard nodig.

Het concept van energienotaloze wonin-

Integrale aanpak gebouwschil.

gen gaat zelfs zo ver dat een woning wordt gerenoveerd tot het niveau dat er geen energierekening meer is. De eerste logische stap is dan om energieverspilling zo veel mogelijk tegen te gaan door maximale isolatie van de gebouwschil (gevel, glas, dak en vloer). Om dit op grote schaal te realiseren, zijn de Saint-Gobain bedrijven Weber Beamix, Isover, Gyproc en Glassolutions bezig met de ontwikkeling van het geïndustrialiseerde prefab concept GevelGarant.

Het GevelGarant concept bestaat uit een prefab houtskeletbouwelement met gegarandeerd hoge Rc-waarden en een gegarandeerde luchtdichtheid om zo energienotaloos wonen te bereiken. De basis van het concept is een gestandaardiseerd element dat op eenvoudige wijze energetisch nog verder kan worden geoptimaliseerd. Het gevelelement kan vervolgens op diverse manieren worden afge-

tabel zou zijn en binnen die limiet is gekeken naar de isolatiemogelijkheden. Hoe ver kunnen we komen? Dat leidde tot een keuze voor skeletbouw waar het binnenblad (bij HoTT; DNN respectievelijk Leeframe) al een relatief hoge isolatiebijdrage oplevert. Tevens is gekozen voor een slankere gevelsteen. Bij HoTT de Beeksteen van CRH kleiwaren. Het skelet en restruimte zijn vanwege een voorkeur voor brandveilige materialen, afgezien van een ventilatiezone, ‘gevuld’ met Isover producten. Overigens in de ‘spouw’ met een nieuw product

Aanzicht HoTT in aanbouw.

Prefab concept voor energienotaloos renoveren Stijgende energieprijzen hebben een steeds grotere invloed op de maandelijkse woonlasten. Dit geldt zeker voor bewoners van slecht geïsoleerde huizen. Het is daarom van groot belang om op grote schaal de bestaande woningvoorraad energiezuiniger te maken. Eén van de ontwikkelingen is om woningen te renoveren tot energienotaloze woningen.

Een ambitieuze doelstelling waar slimme oplossingen voor nodig zijn. Saint-Gobain, marktleider in bouwmaterialen, ontwikkelt speciaal hiervoor het prefab concept GevelGarant, waarmee op een efficiënte en gegarandeerde manier woningen naar energienotaloos kunnen worden gerenoveerd.

18

namelijk Multimax 30 Ultra (warmtegeleidingscoëfficiënt λ = 0,030 W/mK) voorzien van een dampopen reflectiefolie. Al met al wordt met dit pakket een Rc bereikt van 6,37 m2K/W. Er was nog ruimte voor 6,87 m2K/W, maar hier houdt het effect zoals gezegd wel een beetje op. Het dak kun je vergelijkbaar benaderen en ook daar worden dito waardes behaald.

PV panelen

De tweede belangrijke ontwikkeling is dat sinds circa twee jaar Photo Voltaische voorzieningen (PV panelen) een enorme prijsval hebben ondergaan. Dat maakt het niet alleen aantrekkelijk om in fase twee van de Trias het gat compleet te dichten, zodat stap drie niet nodig is, maar het nodigt ook uit om stap 2 prioritair ten koste van stap 1 te maken. In normale taal, het plaatsen van een ‘overdosis’ PV zodat we aan de verlieskant de teugels wat kunnen laten vieren. Bijvoorbeeld door meer ventilatie toe te laten (in HoTT met Duco) waarmee een hoogwaardiger binnenklimaat wordt bereikt of de vraag te stellen of een extreme luchtdichtheid wel zo gewenst is.

Een zorgvuldige uitvoering staat natuurlijk buiten kijf, maar het loslaten van een extreme luchtdichtheid bespaart duizenden euro’s aan kostbare tape. Rc-waardes van 10 m2K/W waren vanuit het gebruik al ongewenst maar dienen ook niet langer een doel.

Daarmee wankelt de Trias Energetica: Goed inpakken blijft prima, maar overdrijf niet.

Duurzame bronnen nemen het deels over.

Detail gevelelement GevelGarant.

werkt, zoals met gevelbekleding, metselwerk, steenstrips of stucwerk. Juist de combinatie van het gestandaardiseerde basiselement en de verschillende afwerkingsmogelijkheden maakt het concept zeer geschikt om op grote schaal toe te passen.

‘Onder de paraplu van Saint-Gobain hebben de bedrijven Weber Beamix, Isover, Gyproc en Glassolutions de mogelijkheid om

kennis te bundelen en integrale concepten te ontwikkelen’, aldus Fabian de Zeeuw, Business Developer bij Saint-Gobain. ‘We zochten naar een manier om op geïndustrialiseerde wijze hoogwaardige, energetische elementen te ontwikkelen waar we door het geven van garantie een stuk verantwoordelijkheid naar ons toe kunnen trekken. Dat heeft zich uiteindelijk vertaald in een slank, compleet en gegarandeerd concept, oftewel GevelGarant. Momenteel is het concept nog in de ontwikkelingsfase, maar deze zal binnen afzienbare tijd worden afgerond.’

SLIMBOUWEN

19

Wist u dat…

De bouw de minst innovatieve sector is?

Uit onderzoek van Panteia/EIM ‘De innovativiteit van het MKB in 2013’ dat is uitgevoerd onder tweeduizend midden en klein bedrijven, is gebleken dat de knelpunten bij innovatie vooral zitten in een gebrek aan financiën en investeerders. Heeft u ideeën die al jaren op de plank liggen te wachten op uitvoering? Ontbreekt het geld en bent u op zoek naar financiële ondersteuning? Waar vindt u dan deze financiering? En wat zijn naast leningen bij de bank nog meer mogelijkheden om uw creatieve ideeën te realiseren? In dit artikel hebben we een aantal stappen uitgezet om u te helpen de juiste financiering bij uw bedrijfsplan te vinden.

Tekst: Femke van Laarhoven, Slimbouwen, Nehem KMC

Het doorlopen van deze vier stappen helpt u verder: 1. Maatwerk. Het zoeken naar financieringsmogelijkheden is maatwerk dus

start bij het bedrijf zelf. Wat is uw toekomstvisie? Welke innovaties zijn nodig om deze toekomstvisie te realiseren?

Wat is het doel van de innovatie? Is er markt voor de nieuwe ontwikkelingen?

Voor bedrijven is innovatie, het toevoegen van waarde, en een snelle vermarkting van nieuwe ideeën van groot belang om te overleven in een snel veranderende wereld. Zelfs in traditionele sectoren zijn bedrijven niet meer in de eerste plaats gericht op standaardisatie, maar op het toevoegen van kwaliteit en betekenis. In deze moeilijke tijden zullen je creatief en ondernemend moeten zijn in je strategie, innovatie en marketingaanpak.

2. Niveau van financiering. Bij het zoeken naar financieringsmogelijkheden kom je terecht in een doolhof van mogelijkheden, zowel het behalen van fiscale voordelen als subsidieregelingen. Denk hierbij aan leningen bij de bank, fiscale regelingen zoals WBSO en MIA vamil, crowdfunding, publiek private middelen, subsidies op regionaal, landelijk en internationaal niveau. Belangrijk is om duidelijk te hebben waarvoor financiering nodig is. Als je goed in kaart hebt wat je strategie is op gebied van innovatie is het zoeken van de juiste financiering makkelijker te onderzoeken.

3. Uitvoering. Wanneer de juiste financieringsvorm bij de juiste strategie gekozen is, is het van belang om de plannen in de praktijk te brengen. Het aanvragen van de financiering en het opstarten van de projecten binnen het bedrijf staat dan centraal. Verduurzaming van innovatie binnen je bedrijf is belangrijk om ook richting de toekomst de focus te houden op vernieuwing en vooruitgang.

4. Toekomst. Na de realisatie van uw innovatie is het belangrijk om het nieuwe product/dienst/ proces in de markt te gaan zetten. Hoe gaat u het vermarkten? En welke partners heeft u hierbij nodig? Verankeren van de innovatie en nieuwe kennis in de organisatie is hierbij belangrijk om constant door te kunnen blijven ontwikkelen.

Slimbouwen helpt u graag op weg!

Heeft u een goed en innovatief idee en zoekt u naar een manier om uw droom te verwezenlijken? Slimbouwen helpt u graag op weg! Kom naar de bijeenkomst op 12 maart aanstaande. Tijdens deze bijeenkomst staan alle financieringsmogelijkheden centraal en is er mogelijkheid om advies te vragen aan de medewerkers van Stichting Slimbouwen. Slimbouwen kan vanuit haar ervaring en expertise helpen bij het vinden van de juiste manier van financiering, het ontwikkelen van projectplannen en het uitvoeren van projecten.

Hierbij werken wij nauw samen met Nehem Kennis Management Consultant. Nehem KMC is een adviesorganisatie met jarenlange ervaring op gebied van kennismanagement, innovatie en subsidie. Wilt u meer info over mogelijkheden voor uw bedrijf, neem dan contact op met Stichting Slimbouwen info@slimbouwen.nl of meld u aan voor de bijeenkomst van 12 maart. Graag tot dan!

Slimbouwen in BouwTotaal Deze pagina’s komen tot stand onder verantwoordelijkheid van de Stichting Slimbouwen. Deze stichting is een actief kennisplatform dat samen met de innovatoren in de bouwsector het bouwproces reset. Een platform voor kennis, expositie, innovatie en samenwerking, gebaseerd op een wetenschappelijk onderbouwde en bewezen methodiek van werken. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Monique Blacha van Slimbouwen.

Bezoekadres: Lichttoren 32, Eindhoven en Einsteinbaan 1, Nieuwegein Postbus 1127, 3430 BC Nieuwegein Tel. (030) 750 98 05 Email: monique@slimbouwen.nl Internet: slimbouwen.nl

Slimbouwen agenda 2014  12 maart. Netwerkbijeenkomst en Workshop: Slim zijn in een krimpende markt’.  15 april. Congres Reframe Housing.  4 juni. Slimbouwen Excursie.  24 september. Wie is de slimste van 2014?  12 november. Slimbouwen excursie.

Interesse om deel te nemen aan een van de bijeenkomsten? Meld u aan bij Slimbouwen via info@slimbouwen.nl.

Het optiepakket ABB organiseerde recentelijk een relatie dag met installateurs. Vanuit ABB gezien vormt de installateur ‘het kanaal’ waarlangs hun hoogwaardige spullen een weg naar de markt moeten vinden. Spullen waarbinnen momenteel veel innovatie plaatsvindt. Noem het domotica of home automation. Denk aan fun-applicaties, het creëren van sferen, het beveiligen en ook het besturen om bijvoorbeeld energie te besparen. Verder het ondersteunen van ouder worden en het realiseren van zorg op afstand. Er is veel mogelijk.

Installatiebedrijven zijn echter gewend om bij een aannemer te offreren die een project wil binnenhalen en dat gaat eigenlijk altijd op prijs. Dat wordt doorgegeven in de keten en daardoor is ook de onderaannemer, in dit geval de installateur, gefocust op de laagste prijs. U raadt het al: geen voedingsbodem om al die mooie applicaties naar de markt te brengen.

Tijdens de relatie dag bleek maar weer eens te meer dat daarin een enorme uitdaging ligt. De onderaannemer is gewoonweg geprogrammeerd om in de oude wereld te functioneren terwijl in de nieuwe wereld die zich zo tegen het einde van de crisis nadrukkelijk aandient, het vooral van belang is om de vraag van de eindklant goed te begrijpen. Die moet je eerst even vertellen wat er allemaal mogelijk is en dan bied je hem keuzepakketten aan.

We denken steeds van niet, maar de consument wil dat dolgraag. Ook u bent consument en koopt bij een auto meestal een extra optiepakket. Dat werkt bij een woning niet anders.

Wat me opvalt is dat de installateur bij dit soort verhalen wat op zijn stoel gaat draaien. Hij komt in een spanningsveld terecht.

Hij glundert bij de gedachte aan de kansen, tegelijkertijd is hij in radeloosheid gedompeld als hij nadenkt over hoe dat over de bühne te krijgen. Waarom zoeken die bedrijven geen hulp denk ik dan? Hoe eenvoudig kan het zijn? Ik zit al bijna te popelen. Een paar keer per jaar een zorgvuldig voorbereidde sessie organiseren met enkele klanten. Dat kan ook met hulp door derden worden opgezet, in samenwerking met de leverancier zoals ABB die graag zal meewerken. Een leuke onafhankelijke gast erbij en je hebt de ingrediënten voor een strak programma en de omstandigheden om klanten in beweging te krijgen.

Richting dat extra pakket, maar vooral ook richting een lange vaste relatie.

Dit geldt allemaal niet exclusief voor de installatiewereld. Ook bij binnen-afbouwers, schilderbedrijven, gevelbouwers, et cetera, is het prijs denken diep geworteld.

De spullen zijn anders, de principes vergelijkbaar.

Jos Lichtenberg Prof. dr. ir. Jos Lichtenberg, hoogleraar productontwikkeling aan de TUe, consultant bij projecten productinnovatie en voorzitter stichting Slimbouwen.

PRODUCT IN BEELD

21

Eenvoudige en snelle waterdichting met vloeibaar rubber Eigenschappen Aannemer Ipso Facto bvba, actief in de woningbouw, testte HBS-200 Liquid Rubber op een bouwplaats, dit ter vervanging van de traditionele bitumineuze rollen of EPDM. De aannemer maakte gebruik van de coating om een begane grondvloer van een woning water- en winddicht te maken. De evaluatie van de uitvoerder is bijzonder positief: ‘We zijn overtuigd van de goede kwaliteit van de afdichting. Het heeft ons nieuwsgierig gemaakt hoe ver we hiermee kunnen gaan.’ de buurt van leidingen of hoeken, omdat deze afgesneden moeten worden.’

Eenvoudig en snel

Stap 1. De ondergrond schoon, droog en stofvrij maken.

Ipso Facto bvba uit Gavere-Asper heeft veel ervaring in de houtmassiefbouw: ‘Anders dan bij houtskeletbouw maken we geen gebruik van complete panelen, maar van losse balken die we ter plekke opbouwen’, legt uitvoerder Yves Wybraeke, uit. ‘Het resultaat is een woning die in constructief opzicht van heel goede kwaliteit is.’

De aannemer maakt gebruik van een gepatenteerde hoekverbinding die alle hoeken onzichtbaar verbindt. Deze onzichtbare verbinding is een voordeel ten opzichte van de klassieke verbindingen waarbij balken vastzitten door middel van nagels of schroeven. ‘Het gaat om een gebogen stang van gegalvaniseerd staal die twee balken verbindt, waardoor de hele constructie stevig in elkaar verweven is.’

Om een goede en betrouwbare afdichting te krijgen tussen de betonnen begane grondvloer en de vacuümgedrenkte houten grondbalk waarop de balken ge-

Na een bezoek aan de bouwbeurs Batibouw kwam het aannemersbedrijf in contact met de oplossing voor EPDM: Griffon HBS-200 Liquid Rubber. Wybraeke kreeg HBS-200 Liquid Rubber mee van een Griffon vertegenwoordiger om het product uit te testen op de bouwplaats: ‘De voorbereiding bij het gebruik van dit product is weliswaar heel belangrijk, maar is gering en is hetzelfde als bij bitumineuze rollen of EPDM. Je hoeft er alleen voor te zorgen dat de oppervlakken waarop je de vloeibare rubber aanbrengt, droog en stofvrij zijn, zodat de coating zich hier goed op kan vasthechten.’

Waar het karwei met de EPDM of bitumineuze rollen voorheen door het bedrijf bestempeld werd als moeilijk en zeer tijdintensief, wordt het karwei nu als simpel en eenvoudig ervaren met HBS-200 Liquid Rubber. ‘Met deze nieuwe toepassing behoren knippen en herlassen tot het verleden.

Dat is sowieso al een positief gegeven voor de kwaliteit van de afdichting’, legt Wybraeke uit.

Luchtdicht

Woningbouwers komen geregeld tochtverschijnselen, ongecontroleerd energieverlies en verstoring van ventilatie tegen. Oftewel: ongewenste luchtlekken. Deze ongewenste luchtlekken zorgen voor warmteverlies

de werking van veel ondergronden kan opvangen. Het product hecht op onder andere metaal, bitumen, zink, PVC, hout, steen, beton en, mits vooraf getest, op EPDM. Door deze goede hechting is het product zeer geschikt voor verschillende toepassingen. HBS-200 Liquid Rubber op waterbasis is niet toxisch, duurzaam en oplosmiddelen VOC vrij. Hierdoor is het een ecologisch product. Ipso Facto hecht hier veel waarde aan omdat het bedrijf zo milieuvriendelijk mogelijk probeert te bouwen.

GeoTextile

Griffon GeoTexile is een elastisch doek dat gebruikt wordt in combinatie met HBS200 Liquid Rubber als er naden, scheuren en kieren moeten worden overbrugd. Op de

          

Milieuvriendelijk Oplosmiddel- en VOC-vrij Op waterbasis (watergedragen) Water- en dampdicht Hecht op vele ondergronden Zeer hoge elasticiteit (900%) Bestand tegen alle weersinvloeden Ideaal voor lucht- en waterdichte aansluitingen Temperatuurbestendig: van -40 tot +160 °C Overschilderbaar Verkrijgbaar in een emmer van 1, 5 of 16 liter

Stap 3. Plaats Griffon GeoTextile in de nog natte substantie.

Stap 4. Breng een tweede laag HBS-200 Liquid Rubber over de GeoTextile voor extra laagdikte.

bouwplaats maakte de aannemer ook gebruik van GeoTextile. ‘Het is een extra wapening die tegen de eerste laag HBS-200 Liquid Rubber aangebracht kan worden. Die hebben we vervolgens bestreken met nog een tweede laag van de vloeibare rubber.

Het gaas verzekert een mooie overbrugging bij gaten en hoeken. HBS-200 Liquid Rubber is resumerend kwalitatief beter en bovendien sparen we hier enorm veel tijd mee uit’, aldus Wybraeke.

Stap 2. Na het oproeren kan de eerste laag coating met de kwast aangebracht worden.

stapeld worden, maakte de aannemer altijd gebruik van bitumineuze rollen of EPDM. ‘Een goede afdichting is cruciaal om het binnendringen van opstijgend vocht in woningen te voorkomen’, laat Wybraeke zien op een maquette. ‘Bitumineuze rollen hebben het grote nadeel dat die versneden en afgebrand moeten worden. Dit neemt veel tijd in beslag en is bovendien gevaarlijk in de buurt van technische leidingen in de spouw. EPDM, een rubberfolie op rol, is makkelijker aan te wenden. Maar het heeft hetzelfde nadeel als bitumineuze banen in

en vochtproblemen. Ipso Facto bouwt met een dubbele houten wand met daartussen een isolatielaag van cellulose. Dit draagt bij aan de energiezuinigheid van een woning.

‘We werken met rood Noors grenen (RND).

De 60 mm dikke houten balk geeft een extra isolatiewaarde aan de woning’, vertelt de uitvoerder. Griffon HBS-200 Liquid Rubber zorgt voor een naadloze aansluiting en zorgt daardoor voor een betrouwbare luchtdichtheid. Dicht is dicht.

Het materiaal heeft een rek van 900%. Deze elasticiteit zorgt ervoor dat het product

Griffon HBS-200 Liquid Rubber is onafhankelijk getest volgens normen EN 1026, EN 1027 en EN 12114.

Uit deze test bleek dat bij lage én hoge drukverschillen het product 100% lucht- en waterdicht is.

BOUWKOSTEN

22

Metselen of lijmen van kelderwand Voor het metselen of lijmen van een kelderwand past men meestal grindbeton of kalkzandsteen toe. Voor een wandoppervlakte van circa 100 vierkante meter heeft Casadata.nl de kosten van het verwerken van metselblokken, lijmblokken of lijmelementen op een rij gezet.

Na het uitharden van de kimconstructie kan men de elementen stellen. Twee vaklieden kunnen de kalkzandsteen elementen mechanisch met een elementensteller verwerken. Met de lijmmortelbak lintvoegen van 2 millimeter dik maken. De lijmmortel voor de stootvoegen met de lijmmortelschep van beneden naar boven aanbrengen op het al gestelde element. Na het plaatsen moet men het element eventueel met een verzwaarde rubberhamer aandrijven om de stootvoeg goed dicht te krijgen. Daarna de uitpuilende lijmmortel met een spackmes afsteken, zodra deze enigszins is opgestijfd.

Tekst: www.casadata.nl.

Kelderwanden in combinatie met keldervloeren vormen de draagconstructie waarop men het gebouw plaatst. De kelderwanden liggen meestal onder het maaiveld.

Het hoogteverschil tussen de keldervloer en de begane grondvloer overbrugt men met de kelderwand. Traditioneel gebeurt dit door een keldermuur te metselen in niet gebakken steen, zoals betonsteen of kalkzandsteen. Voor aanvang zet men de maatvoering van het uit te voeren werk uit door het stellen van profielen.

BIA grindbeton metselblokken

De BIA grindbeton metselblokken zijn geschikt voor vuilwerk bij het metselen van kelders. BIA produceert deze blokken bij voorkeur met natuurlijke en gerecyclede grondstoffen, zoals lava, geëxpandeerde klei, kalksteen en bouwpuingranulaat. Beton is een zuiver natuurproduct dat bestaat uit zand, grind of grindvervangend materiaal, cement en water. Het toegepaste cement is gebrand van kalk- en leemhouden-

Calduran kalkzandsteen metselblokken.

Calduran kalkzandsteen lijmblokken

Bouwkosten

In de kostenberekeningen is uitgegaan van een kelderwand tot maximaal 1.500 mm

Silka kalkzandsteen lijmelementen.

hoogte en een wandoppervlakte van circa 100 m2. De kosten zijn exclusief grondwerk, bemaling, profielen stellen, isolatiewerk, steigerwerk, veiligheidsvoorzieningen, materieelgebruik, bouwplaatskosten, trans-

Calduran kalkzandsteen lijmblokken zijn eenvoudig in de juiste maat te knippen. In wanden van kalkzandsteen moet men dilataties aanbrengen. De lijmblokken moet men vol en zat verlijmen met Calduran lijmmortel. De blijvende dikte van de lintvoeg is 2 mm en van de stootvoeg 3 mm.

Door het verlijmen van de blokken en de blokprofilering kan men een zeer vlak eindresultaat bereiken. De Calduran lijmblokken hebben een druksterkte van 12/20 N/mm2.

Silka kalkzandsteen lijmelementen

Silka kalkzandsteen lijmelementen hebben 900 mm werkende lengte en 625 of 645 mm hoogte. Er zijn rechte passtukken voor rechte wandbeëindigingen. De schuine passtukken uit de elementen op maat zagen onder de gewenste hoek. Kimblokken vormen de basis voor elke elementenwand. Voor de kimconstructie zijn er speciale Silka kimblokken. Men moet de kimblokken zuiver vlak stellen, waterpas en op hoogte aan de draad in de specie. Dikte van de stelvoeg is 10 tot 30 millimeter. De stootvoegen aanzetten met lijmmortel of vullen met specie.

Calduran kalkzandsteen lijmblokken.

(Bron kostentabel 22.21.009, 22.21.020 en tabel 22.21.019, 22.21.018) Kostentabel kelderwand metselen of lijmen in vuilwerk, circa 100 m2 oppervlakte, kosten per m2 excl. btw, bron casadata.nl BIA grindbeton metselblokken.

Activiteit

Omschrijving

Bijzonderheid

Directe kosten

Indirecte kosten

Totaal

Kelderwand metselen in vuilwerk

Met BIA grindbeton metselblokken

BIA 10/19 klinker, 290 x 100 x 190 mm

27,80

4,73

32,53

BIA 10/24 klinker, 325 x 100 x 240 mm

23,57

4,01

27,58

BIA 12/19 klinker, 290 x 120 x 190 mm

29,49

5,01

34,50

BIA 14/19 klinker, 290 x 140 x 190 mm

35,32

6,00

41,32

BIA 14/24 klinker, 325 x 140 x 240 mm

32,60

5,54

38,14

BIA 20/19 klinker, 290 x 200 x 190 mm

43,57

7,41

50,98

BIA 20/24 klinker, 325 x 200 x 240 mm

40,18

6,83

47,01

BIA 26/19 klinker, 220 x 260 x 190 mm

55,76

9,48

65,24

BIA 26/24 klinker, 220 x 260 x 240 mm

53,92

9,17

63,09

BIA 32/19 klinker, 180 x 320 x 190 mm

69,48

11,81

81,29

BIA 32/24 klinker, 200 x 320 x 240 mm

65,47

11,13

76,60

M 100/240

28,89

4,91

33,80

M 150/157

40,47

6,88

47,35

M 214/133

60,46

10,28

70,74

L 100/198

30,88

5,25

36,13

L 120/198

39,14

6,65

45,79

L 150/198

49,55

8,42

57,97

L 214/148

72,04

12,25

84,29

L 300/098

120,21

20,44

140,65

E 100/643

24,63

4,19

28,82

E 120/643

27,40

4,66

32,06

E 150/643

33,07

5,62

38,69

E 175/643

36,07

6,13

42,20

E 214/643

46,77

7,95

54,72

E 240/643

47,12

8,01

55,13

E 300/643

56,78

9,65

66,43

de grondstoffen. De mengverhoudingen worden zorgvuldig samengesteld en getest, waardoor de BIA producten in aanmerking komen voor het certificaat ‘Duurzaam bouwen’. De BIA betonnen metselblokken (klinkers) hebben een druksterkte van 20 N/mm2.

Calduran kalkzandsteen metselblokken

De Calduran kalkzandsteen metselblokken zijn rechthoekige blokken met profilering op de kopse kanten (de mortelkamers).

De bovenzijde en onderzijde zijn vlak. De bovenzijde van de blokken is voorzien van duimgaten. De metselblokken zijn handmatig te verwerken en op de bouwplaats te knippen met een blokkenknipmachine, hakken of zagen. In verband met een sterk zuigend en glad oppervlak moet men stenen vermetselen met een speciaal voor kalkzandsteen ontwikkelde mortel Calduran metselfix, met een lintvoeg van circa 10 mm. De blokken bij vuilwerk koud tegen elkaar plaatsen. Bij het aanbrengen van de mortel voor de volgende lintvoeg worden verticale voegen vol gezet. Om een goede hechting te verkrijgen moet men de metselblokken vooraf bevochtigen tot een vochtgehalte van 5 tot 8 procent. Als men metselfix gebruikt, hoeft men niet vooraf de metselblokken te bevochtigen. De blokken hebben een druksterkte van 12 tot 20 N/mm2.

Met kalkzandsteen metselblokken

Kelderwand lijmen in vuilwerk

Met Calduran kalkzandsteen lijmblokken

Met Silka kalkzandsteen lijmelementen

BOUWKOSTEN portkosten, afkomende materialen en stortkosten. De kosten zijn gebaseerd op de bruto prijs.

Elk kostenbedrag is gedetailleerd berekend met alle directe uitvoeringskosten van arbeid en materiaal. Het uurloon is zonder opslagen voor de bouwplaatskosten, algemene bedrijfskosten en winst en risico.

Meer richtprijzen van andere oppervlakten kelderwand ziet u op casadata.nl. Daarvan zijn na het inloggen alle complete calculaties te zien en te downloaden in Excel of te importeren in het calculatieprogram-

ma CasadataCalc en daar eenvoudig aan te passen.

Het regionale kostenniveau betreft de regio Oost Gelderland (postcode 7000 - 7100). Op www.casadata.nl ziet u het kostenniveau van uw eigen regio door het opgeven van de postcode. Bij de indirecte kosten is gerekend met een toeslag op de directe kosten van 17%. Dit toeslagpercentage bestaat uit 8% voor algemene bedrijfskosten, 5% voor winst en 3% voor risico.

23

Meer dan 23.000 calculaties op www.casadata.nl

Voor betrouwbare richtprijzen van de bouw- en onderhoudskosten ga je naar www. casadata.nl. Daar vind je ruim 23.000 richtprijzen op basis van complete calculaties.

Elke calculatie kun je na het inloggen direct bekijken, downloaden, aanpassen of er een eigen begroting of offerte mee maken.

Eindelijk gemakkelijk en snel kostenbegrotingen en offertes maken!

Dat kan nu met het handige en praktische calculatieprogramma CasadataCalc. Daarmee kun je met alle kostengegevens van Casadata.nl en met je eigen calculatiegegevens werken. CasadataCalc is volledig nieuw ontwikkeld volgens de nieuwste inzichten en met de meest recente technieken op het gebied van automatisering. CasadataCalc ziet er dan ook uit als Excel en is ook even flexibel en gemakkelijk in gebruik.

In CasadataCalc kun je met de Casadata richtprijzen met hun onderliggende calculaties werken en deze kostengegevens ook meteen aanpassen met betrekking tot de te rekenen uren en uurlonen of de materiaal hoeveelheden of prijzen. Je kunt werken in een vrije, eigen werkvolgorde, zonder dat je daarbij gebonden bent aan een opgelegde, dwingende structuur van bijvoorbeeld een standaard bestek. Uiteraard kun je in CasadataCalc per projectcalculatie steeds de uurlonen, kortingen en toeslagen in stellen. Ook het afdrukken is flexibel: je kunt met je eigen bedrijfslogo in een eigen vormgeving printen en kiezen welke onderdelen van de calculaties je wilt printen.

Kijk op www.casadata.nl voor de prijzen uit uw regio

Kostenspecificatie kelderwand metselen met grindbetonblokken BIA 12/19 klinker, vuilwerk, oppervlakte ca. 100 m2, excl. btw, bron casadata.nl Kostencomponent

Omschrijving

Hoeveelheid

Eenheid

Norm per eenheid

Totaal uren

Kosten per uur / eenheid

Totaal Kosten

Loonkosten

Grindbetonblokken metselen

100

m2

0,39

39,00

37,80

1.474,20

Subtotaal loonkosten Materiaalkosten

Directe kosten

39,00

1.474,20

BIA grindbetonblokken, type 12/19 klinker

1700

stk

0,59

1.003,00

Metselmortel

1573

ltr

0,30

471,90

Subtotaal materiaalkosten

1.474,90

Eindtotaal directe kosten

2.949,10

Kostenspecificatie kelderwand metselen met kalkzandsteenblokken, Calduran M 150/157, vuilwerk, oppervlakte ca. 100 m2, excl. btw, bron casadata.nl Kostencomponent

Omschrijving

Hoeveelheid

Eenheid

Norm per eenheid

Loonkosten

Kalkzandsteenblokken metselen

100

m2

0,36

Subtotaal loonkosten Materiaalkosten

Directe kosten

Totaal uren

Kosten per uur / eenheid

Totaal kosten

36,00

37,80

1.360,80

36,00

1.360,80

Kalkzandsteenblokken, M 150/157

1885

stk

1,18

2.224,30

Metselmortel

1540

ltr

0,30

462,00

Subtotaal materiaalkosten

2.686,30

Eindtotaal directe kosten

4.047,10

Kostenspecificatie kelderwand lijmen met kalkzandsteenblokken Calduran L 120/198, vuilwerk, oppervlakte 100 m2, excl. btw, bron casadata.nl Kostencomponent

Omschrijving

Hoeveelheid

Eenheid

Norm per eenheid

Totaal uren

Kosten per uur / eenheid

Totaal kosten

Loonkosten

Kalkzandsteenblokken lijmen

100

m2

0,37

37,00

37,80

1.398,60

Subtotaal loonkosten Materiaalkosten

Directe kosten

37,00

1.398,60

Kalkzandsteenblokken, L 120/198

1720

stk

1,27

2.184,40

Bouwcenter kalkzandsteenlijm

612,5

kg

0,54

330,75

Subtotaal materiaalkosten

2.515,15

Eindtotaal directe kosten

3.913,75

Kostenspecificatie kelderwand lijmen met kalkzandsteen lijmelementen, Silka E 214/643, vuilwerk, oppervlakte 100 m2, excl. btw, bron casadata.nl Kostencomponent

Omschrijving

Hoeveelheid

Eenheid

Norm per eenheid

Totaal uren

Kosten per uur / eenheid

Totaal kosten

Loonkosten

Kalkzandsteenelementen lijmen

100

m2

0,29

29,00

37,80

1.096,20

Subtotaal loonkosten Materiaalkosten

Directe kosten

29,00

1.096,20

Kalkzandsteen lijmelement (incl. kimblokken), E 240/643

100

m2

34,00

3.400,00

Bouwcenter kalkzandsteenlijm

335

kg

0,54

180,90

Subtotaal materiaalkosten

3.580,90

Eindtotaal directe kosten

4.677,10

Genie rupstelescoophoogwerkers.

Het Genie TRAX systeem heeft 2 rupsen per as, dus 4 in totaal. Deze rupsen kunnen onafhankelijk van elkaar 22 graden op en neer kantelen waarmee ze de oneffen grond of de laadklep van een vrachtwagen netjes volgen. Het actieve pendelassysteem zorgt ervoor dat alle 4 de rupsen ook in ruw terrein contact blijven houden met de bodem voor maximale terreinvaardigheid.

SWS SOUDAL WINDOW SYSTEM

Luchtdicht !

En nu ?

DE BESTE BOUWMATERIALEN SAMEN GEVEN NOG NIET HET BESTE EINDRESULTAAT !

De Genie TRAX heeft net als een bandenmachine slechts één joystick voor het rijden en waarop men met de duim kan sturen. Ook stuurt hij net als een bandenmachine gewoon met de twee voorste (rubber) rupsen waardoor hij nauwelijks sporen achterlaat.

4 5

HET VERSCHIL ZIT HEM IN DE DETAILS, DE AANSLUITINGEN. SWS IS HET ANTWOORD !

1

Scheidingsniveau tussen kamer- en buitenklimaat. Een luchtdichte een damp-dichte binnenafdichting

De rupstelescoophoogwerkers zijn verkrijgbaar in 4 werkhoogtes, te weten 14,2 15,75 20,3 en 21,8

1 3. Acryrub SWS 2 3. Soudafoil 360 H 6

3 3. Soudal SWS-tape inside

3

2

Warmte- en geluidsisolerende afdichting door flexibel vullen van de holle ruimtes 4 3. Flexifoam

Blijvende slagregenvaste en winddichte, maar damp-open buitenafdichting 5 3. Soudaseal 215 LM 6 3. Soudal SWS-tape outside 7 3. Vapourseal

Applicatie

Product

LUCHTDICHT BOUWEN

OPTIMALER ISOLEREN

Montage + opvullen

Flexifoam (4)

ü

ü

Binnenafdichten

SWS inside tape (3) Soudafoil 360 H (2)

ü

Binnenafwerking

Acryrub SWS (1)

ü

Buitenafdichting

SWS outside tape (6)

(ü)

Buitenafwerking

Soudaseal 215 LM (5)

ü • geen koudebruggen • luchtdicht • passief, lage energie

RESULTAAT

PASSIEF

ü ü • geen koudebruggen • nagenoeg luchtdicht MODERNE WONING

Een luchtdicht geheel bereik je indien alle aansluitingen luchtdicht zijn, voor o.a. glas/kozijn adviseren we Glaskit TS Zie www.soudalwindowsystem.com voor meer inbouwdetails, info en praktijkvoorbeelden.

Soudal B.V. • Paardeweide 38A • Nl-4824 EH Breda • Nederland Tel.: +31 76-542.49.01 • www.soudal.com

Tel: 0180-491010 www.hdwnl.com sales@hdwnl.com

ADVERT144

ADVERT144_SWS_LuchtdichtEnNu_132x190mm.indd 1

Ad Ex-series_265x190_BLD_NL.indd 1

12/11/12 15:17

23/01/14 10:54

25

BOUWGEBREKEN

Woning is niet warm te stoken Na jaren besluit een echtpaar een lang gekoesterde droom te gaan verwezenlijken; het ontwerpen en laten bouwen van een eigen woning. Na de oplevering wordt de woning betrokken en tijdens de eerste winter komen ze tot de conclusie dat het huis niet goed op temperatuur te krijgen is. Wanneer de thermometer 21°C aangeeft hebben zij nog behoefte om een trui aan te trekken.

Tekst: Jos van Leeuwen, Bureau voor Bouwpathologie BB

In een landelijk dorpje hebben zij aan de buitenzijde van een nieuwbouwwijkje een perceel bouwgrond kunnen kopen. Een belangrijke eis in hun ontwerp is een ‘groots, wijds’ uitzicht. En er moet een ‘doorlopend’ contact met buiten zijn. Dat moet wat hen betreft gerealiseerd worden met grote verschuifbare glas oppervlakken. Om geen ontsierende verwarmingselementen voor de glasgevels te krijgen wordt er gekozen voor vloerverwarming. De verwarming wordt bestuurd door een ruimte thermostaat in de woonkamer.

Problematiek

In de zomertijd wordt het ten gevolge van de bezonning wel eens erg warm in de woning, maar door de grote schuifpuien open te zetten waait het lekker door en is het goed vertoeven in hun droom woning. In

naar de oorzaak en het opstellen van een hersteladvies.

Onderzoek

Op de dag dat de bouwpatholoog het onderzoek komt uitvoeren is er een redelijk temperatuurverschil tussen binnen en buiten en staat er een stevige wind. Het eerste wat de bouwpatholoog opvalt als hij de woning betreedt is het prachtige, weidse uitzicht over het polderlandschap. Wat hem daarna opvalt is de grote hoeveelheid glazen gevelpuien in de buitengevel. De woonkamer is ingericht met een zithoek bij de glazen gevel. De keuken staat in open verbinding met de woonkamer. In de keuken is de eethoek in een uitgebouwde glazen erker gesitueerd.

De temperatuur in de woonkamer en keuken wordt middels een ruimtethermostaat geregeld. De thermostaat hangt aan de overzijde van de kamer. Dit is bewust gedaan om in de winterdag, wanneer de zon

Rookproef.

Met een warmtebeeld camera is te zien dat de gevelpuien op zichzelf ook al sterk afwijken in temperatuur en daarom een deel van de afkoeling voor hun rekening nemen.

Grote glasoppervlakken in de gevels.

Grote glasoppervlakken in de gevels.

In de keuken is de eethoek in een uitgebouwde glazen erker gesitueerd.

de koudere jaargetijden en vooral bij harde koude wind wil het echter maar niet behaaglijk worden in de woning. De ingestelde kamer thermostaat geeft aan dat de gevraagde temperatuur wel gehaald wordt maar dat wordt door de bewoners niet zo ervaren. Zij ervaren een tocht- en koudestroom, waardoor een verblijf in de woonkamer en keuken onprettig is.

De aannemer heeft de gevelpuien en de verwarmingsinstallatie reeds meerdere malen nagezien, maar heeft niets gevonden wat zou kunnen lijden tot de genoemde klachten. Omdat zij nu wel eens van het probleem af willen, besluiten zij het Bureau voor Bouwpathologie BB in te schakelen voor het uitvoeren van een onderzoek

ver in de kamer schijnt, geen zonnewarmte op de thermostaat te krijgen en zodoende een ontregeling in de hand te werken.

De bouwpatholoog doet een controle meting op de ingestelde ruimtetemperatuur en die blijkt te kloppen. Dit betekent dat de gewenste temperatuur ook daadwerkelijk gehaald wordt. Het probleem wordt na deze vaststelling dus niet zozeer gericht op de capaciteit van de verwarming maar meer op de locaties waar tocht en kou ervaren wordt.

De tocht wordt waargenomen bij de glazen gevelpuien en dan niet alleen bij de schuivende maar ook de vaste delen. Middels een rookproef met rookpen wordt al snel duidelijk dat er geen sprake is van

tocht via de gevelpuien. De rook wordt niet de ruimte in geblazen maar naar beneden gedrukt. Hier is dus sprake van koudeval. Wanneer de opstijgende warme lucht langs de koude gevelpuien strijkt, koelt de lucht snel af en valt weer naar beneden. Dit geeft een erg onrustige ‘koude’ lucht beweging die als tocht wordt ervaren.

Door middel van een warmtebeeld camera laat de bouwpatholoog de eigenaren zien dat de gevelpuien op zichzelf ook al sterk afwijken in temperatuur en daarom een deel van de afkoeling voor hun rekening nemen.

De bouwpatholoog komt door deze onderzoeken tot de conclusie dat er geen sprake is van een bouwkundig gebrek. Het tochtgevoel wat de eigenaren in hun droomhuis ervaren, is dus geen tocht maar een comfort probleem. Het afkoelende effect van de grote glasoppervlakken in de buitengevels geven een onrustige ‘koudere’ luchtstroom door de ruimte.

Daarnaast is er nog de koudestraling van de koudere glasoppervlakken die het tochtgevoel versterken en ervaren worden wanneer zij aan de eettafel of in de zitkamer zitten. De koudeval en koudestraling worden sterk beïnvloed door de weersomstandigheden. Wanneer er een harde koude wind langs de glasgevel strijkt zal deze nog meer ‘tochtgevoel’ geven.

Herstel

Het probleem is ontstaan in het ontwerp;

daar is nu niet veel meer aan te doen. Daarnaast is de plaats van de eethoek midden in een glazen erker, voor het uitzicht wel de mooiste, maar voor het comfort de meest ongunstige locatie. Dit geldt ook voor de situering van de zithoek in de woonkamer.

Wanneer de eethoek, in de koudere perioden van het jaar, uit de serre geplaatst wordt zal de koude ervaring sterk afnemen.

Deze aanpassing geldt ook voor de zithoek in de woonkamer. Om de koudeval en koudestraling te beperken moet de afkoelende wind van de glas oppervlakken geweerd worden. Dit kan door het plaatsen van rolluiken die ’s avonds en bij harde wind (gedeeltelijk) neergelaten kunnen worden. De eigenaren geven aan niet voor niets voor deze grote glasoppervlakken gekozen te hebben en de aanpassing met rolluiken is om die reden dan ook onbespreekbaar. Een andere mogelijkheid is om gordijnen aan de binnenzijde op te hangen. Het grootste resultaat wordt behaald bij zware dicht geweven gordijnen. Deze gordijnen kunnen tijdens gunstiger weersomstandigheden weer afgehaald worden, waardoor er weer het gewenste uitzicht is.

Doordat het ‘comfortprobleem’ in het ontwerp zit ingesloten zullen deze eigenaren gedurende het jaar de inrichting van de woonkamer en keuken moeten aanpassen aan de heersende weersomstandigheden.

ADVERTORIAL

"Meer dan isoleren" Bij isoleren komt veel meer kijken dan mensen in eerste instantie denken. Alle kennis over het proces en de juiste materialen zijn aanwezig bij Ratering Isolaties uit het Drentse Buinerveen. "Het voortraject is eigenlijk het belangrijkste", zegt Marc Ratering.

Ratering Isolaties is een isolatiebedrijf dat zich heeft gespecialiseerd in het aanbrengen van verschillende vormen van isolatie.

"Ons bedrijf is gevestigd in Buinerveen en is landelijk inzetbaar voor zowel de zakelijke als particuliere markt. Binnen ons bedrijf beschikken wij over meer dan 25 jaar ervaring. We gebruiken verschillende soorten materialen voor het isoleren van woningen en bedrijfspanden, stallen, bewaarplaatsen, tanks en jachten. Met behulp van (self-supporting) mobiele units verzorgen wij de totale isolatie. De verrichtingen bestaan uit het isoleren van vloeren, spouwmuren, gevels en daken. De isolatie kan bovendien afgewerkt worden met een coating. Eén van onze medewerkers komt graag bij de klanten langs om hen te informeren over de passende isolatiemogelijkheden." Ratering Isolaties is in het bezit van een KOMO-procescertificaat. "Al onze werkzaamheden ondervinden dan ook steekproefsgewijs controles door het IKOBBKB", licht Ratering toe.

Voortraject

De slogan van Ratering Isolaties is "Meer dan isoleren". Een uistekende keuze, want het bedrijf laat bij iedere klus opnieuw zien dat isoleren niet alleen maar een muur opvullen is, om het maar even simpel te zeggen. Het Buinerveense bedrijf gebruikt de nieuwste technieken om voor zijn klanten de beste oplossing te bieden. En dat begint al in het voortraject, licht Ratering toe.

"Voor de wat grotere klanten maken we vaak thermografische beelden. Daarmee wordt in één oogopslag duidelijk waar alle lekken en koudebruggen zich bevinden. We zijn weliswaar niet het enige bedrijf dat

met deze techniek werkt, maar we bieden het wel als één van de goedkoopste aan omdat we het in eigen beheer doen. Plus: we schrijven er een advies bij. Die werkwijze is extra aantrekkelijk voor de klant. Bovendien wordt dan meteen duidelijk op welke plekken de grootste lekken zitten.

En door achteraf nog eens een foto te maken, ziet de klant dat er daadwerkelijk geisoleerd is."

Methodes

Behalve thermografische beelden, gebruikt Ratering Isolaties ook endoscopie om de in de spouw te kijken. "Zo’n onderzoek maakt het mogelijk om in de spouw te kijken en een beoordeling te geven van de hoeveelheid verwerkte spouwankers en van de conditie daarvan. Onze bouwkundige inspecteurs leggen hun bevindingen vast in een kort en bondig rapport met fotoreportage en brengen daarin advies uit over eventueel noodzakelijke herstelwerkzaamheden." Ratering bedient zich voorts van schimmel- en zwammetingen, en vochtinspecties van houten constructies. Alles om de klant een zo goed mogelijk inzicht in de problemen, en dus ook in de mogelijke oplossingen te bieden.

Pasklare oplossingen

Ratering Isolaties bestaat inmiddels meer

dan 15 jaar. Het bedrijf heeft gedurende die periode een schat aan ervaring en kennis opgedaan. "Voor ieder project hebben we daarom een oplossing. Op maat en met precisie uitgevoerd." Kijk voor meer informatie op www.rateringisolaties.nl.

Ratering Isolaties Zuiderstraat 14 9524 PJ Buinerveen 0599-211900 www.rateringisolaties.nl

26

FISCAAL & PERSONEEL

27

Belastingdienst toetst uw bedrijfsopvolging Bedrijfsopvolging is een vak, zoveel is duidelijk. Maar hoe goed je het ook probeert te doen, de belastingdienst kijkt altijd en kritisch mee. Want in de bedrijfsopvolging mag natuurlijk geen bevoordeling van de opvolger verborgen zitten. Als dit (volgens de belastingdienst) wel het geval is, volgen zeer zware sancties.

‘Zelfplagiaat’ Zo, 2013 zit er (gelukkig) op. En wat was het wéér een moeilijk jaar. Zakelijk overleven was voor velen het devies. Veel bedrijven is dat niet gelukt.

Hoe treurig is dat? Heb je vele crisisjaren overleefd en dan val je in 2013 alsnog om. Heeft 2013 dan helemaal niets opgeleverd? Nou, in ieder geval wel een nieuw raar woord: ‘selfie’. Dit is een te pas en te onpas, vaak slecht, genomen foto van jezelf die vervolgens via Twitter en Facebook de wereld wordt ingestuurd opdat iedereen daarvan kan ‘meegenieten’. Leuk hoor, maar sla mij maar over. Ik schrijf liever columns.

Tekst: Mr. Frank Kerkhof FB Alfa Accountants en Adviseurs te Bennekom fkerkhof@alfa.nl

Voorbeeld uit de praktijk

Al jaren geleden was de ondernemer, laten wij hem Henk noemen, gestart met de voorbereiding van zijn bedrijfsopvolging.

Het bedrijf rendeerde onder zijn leiding best aardig, maar voor zijn ‘oudedag’ was hij wel afhankelijk van de opbrengst ervan.

Het vinden van een opvolger viel nog niet mee. Een concurrent wilde zijn cliënten wel overnemen, maar niet de onderneming met de werknemers. Dat was voor Henk geen optie. Uiteindelijk bleek een ambitieuze werknemer bereid de sprong in het diepe te wagen.

Waardering en koopschuld

Vervolgens werd aan een deskundige gevraagd de waarde van de onderneming vast te stellen. Met de uitkomst daarvan waren zowel Henk als de werknemer tevreden, waarna de overdracht werd geregeld. De werknemer beschikte (uiteraard) niet over de middelen om de vastgestelde koopsom daadwerkelijk te betalen. Ondertussen, de kredietcrisis was net begonnen, bleken de banken niet bereid tot een financiering. Gelukkig wilde Henk wel, tegen een redelijke rente, als financier voor de werknemer optreden. Zoveel keuze had hij trouwens ook niet: zonder opvolger geen ‘oudedag’.

Belastingdienst

De jaren daarna moest de opvolger al-

le zeilen bijzetten om de crisis, die inmiddels hard om zich heen sloeg, te overleven.

Met vallen en opstaan leek dit te gaan lukken. Maar toen volgde een brief van de belastingdienst. De bedrijfsvolging was door de inspecteur beoordeeld en hij was tot de conclusie gekomen dat de opvolger door Henk opzettelijk was bevoordeeld. Het voordeel werd beschouwd als loon. De alsnog te betalen loonbelasting werd vastgesteld op € 100.000. Als deze claim niet werd verhaald op de werknemer zou het voordeel nog eens fors worden verhoogd.

En alsof dit nog niet voldoende was, volgde ook nog de aankondiging van een boete van 50% van de te betalen belasting.

Emotie en spanning

U kunt zich de verontwaardiging van Henk en de werknemer voorstellen. Zij hadden toch een deskundige gevraagd de waarde van de onderneming vast te stellen. Hoe kan er dan van een bevoordeling sprake zijn? En dan ook nog een boete? Zij waren toch geen criminelen? Daarbij konden zij deze belastingclaim helemaal niet betalen.

Zelfs zonder deze belastingclaim was het al de vraag of de onderneming de crisis zou kunnen overleven.

Wat was dan zakelijk?

Maar de belastingdienst wilde van geen wijken weten. De uitkomst van de door de inspecteur gehanteerde rekenmodellen was duidelijk: bevoordeling. Hoe Henk ook probeerde de belastingdienst van zijn zuivere intenties te overtuigen, niets hielp.

Ten einde raad vroeg hij de belastingdienst

hoe het dan wel had gemoeten. Het antwoord maakte hem sprakeloos: op de koopschuld moest een rente worden berekend van meer dan 20%!

Wat is de les?

Voor de praktijk is er een belangrijke les: de belastingdienst rekent met andere modellen dan veel deskundigen doen. Het verschil tussen de uitkomsten kan buitengewoon groot zijn en rampzalige gevolgen hebben. Wees dus gewaarschuwd.

Overigens heeft ook 2014, ondanks dat het nog maar net is begonnen, al een nieuw woord opgeleverd: ‘zelfplagiaat’.

Het klinkt als een of andere scandaleuze handeling, maar is in feite niet meer dan het meermaals gebruiken van onderdelen van eigen artikelen en columns. Een vooraanstaand econoom kon op die manier een berg aan publicaties opbouwen. Maar, zo begrijp ik uit de verontwaardiging hierover in een landelijk dagblad, dat mag dus niet.

Laat ik 2014 daarom beginnen met een bekentenis: ook ik heb mij schuldig gemaakt aan ‘zelfplagiaat’. Ik heb meermaals zinnen uit een eerdere column (zonder bronvermelding) letterlijk overgenomen in latere columns. U heeft hier waarschijnlijk niets van gemerkt, maar het mag dus niet. Eerlijk gezegd was ik mij er niet van bewust dat zelfplagiaat laakbaar is. Sterker nog, volgens mij is het dat ook niet. De betekenis van plagiëren is immers het ‘zonder toestemming’ overnemen van teksten en deze uitgeven ‘als eigen werk’. Welnu, ik heb mijzelf uiteraard toestemming gegeven en bovendien is het mijn eigen werk. Ach, ‘ze’ zoeken het maar uit, ik blijf in 2014 gewoon doen wat ik in 2013 al deed: vertellen wat ik in uw praktijk zoal tegenkom. Het leuke is dat ik in die praktijk toch lichtpuntjes zie.

De markt lijkt daadwerkelijk enigszins op te leven. Zo heb ik de afgelopen weken al met meerdere ondernemers gesproken over groei en overnames. Zij zijn het wachten beu en willen weer investeren. Deze signalen zijn natuurlijk niet representatief voor de hele branche, maar het is meer dan niets. In ieder geval heb ik zin gekregen in 2014.

Laat maar komen dat jaar!

Mr. F.J. Kerkhof FB Alfa Accountants en Adviseurs fkerkhof@alfa-accountants.nl

Van Linschotenstraat 7, 554 PM Valkenswaard, Tel: 040-2070605, Fax: 040-2300111, Email: info@jenetje.com, Internet: www.jenetje.com

SPECIALIST IN KWALITATIEF HOOGWAARDIGE NETTEN EN DOEKEN

uw leverancier van: Metselbedrijf M t lb d ijf G Gebr. b van d der Heijden BV

Voor al uw Veiligheids-, Sport- en Tuinnetten: Alles op gebied van PBM voor de bouw: - Veiligheidsnetten voor volwassen en kinderen - Afdekzeilen - Steigernetten - Container– en vrachtafdekkingen -

Polyester dakgoten

Laat u overtuigen door onze: Polyester windveren & boeiborden • Service en Flexibiliteit

Polyester deurluifels Profiteer van onze 10% introductie-korting:

Aluminium deurluifels Polyester dakgoten dakkapellen PolyesterPolyester dakgoten Metselbedrijf M t lb d ijf G Gebr. b van d der Heijden BV - Zandbaknetten - Zichtschermen - Kunsthaag - Vijvernetten uw leverancier van: Polyester windveren & boeiborden Polyester windveren & boeiborden Polyester dakgoten Polyester schoorsteenomkledingen Polyester dakgoten - Volièrenetten - Zonneschermen - Schaduwnetten - Insectennetten Polyester deurluifels Polyester deurluifels Polyester windveren & boeiborden Polyester windveren & boeiborden Polyester raamluiken Polyester Aluminium dakgotenAluminium deurluifels deurluifels Polyester deurluifels Polyester deurluifels Polyester Polyester windveren & boeiborden dakkapellen Polyester gevelelementen dakkapellen Aluminium deurluifels Polyester Aluminium deurluifels Polyester Polyester deurluifels Polyester schoorsteenomkledingen Polyester dakkapellen schoorsteenomkledingen Polyester dakkapellen Keralit Beers Bouwproducten BV Aluminium deurluifels Polyester raamluiken Polyester raamluiken Polyester schoorsteenomkledingen Polyester schoorsteenomkledingen Polyester Polyester dakkapellen Bouwen met vertrouwen Polyester gevelelementen Leuningverhogers voor o.a. galerijen gevelelementen Polyester raamluiken Polyester raamluiken uw leverancier uw leverancier van: van: Kortingscode: BT0214 - Balvangnetten - Diversen soorten doelnetten (voetbal / hockey) - Klimnetten - Touwladders uwvan: uw leverancier Deze isleverancier eenmalig te van: gebruiken op onze website.

www.jenetje.com

Polyester Keralit schoorsteenomkledingen Keralit Polyester gevelelementen Polyester gevelelementen uwleverancier leveranciervan: van: uw Polyester Leuningverhogers raamluiken Leuningverhogers voor o.a. galerijen voor o.a. galerijen Keralit Keralit Raamdorpelelementen R d l l BV Polyester gevelelementen Polyesterdakgoten dakgoten Leuningverhogers voor o.a. galerijen Leuningverhogers voor o.a. galerijen Polyester Keralit Polyester windveren & boeiborden Polyester & boeiborden Beers Bouwproducten de Beers Bouwproducten B.V. voorB.V. de voor windveren Leuningverhogers voor o.a. galerijen Kijk voor een razendsnelle offerte op Polyester deurluifels Polyester deurluifels en Beers Bouwproducten B.V. de professionele Beers Bouwproducten B.V. voor de zakelijkezakelijkeen voor professionele markt markt Aluminium www.HeBlad.com Aluminiumdeurluifels deurluifels zakelijkeprofessionele markt zakelijke- en professionele markt Beersen Bouwproducten B.V. voor de Polyester dakkapellen Polyester dakkapellen Houtkopersgilde 2a Houtkopersgilde 2a • Elke kozijnmaat leverbaar Houtkopersgilde 2a Polyester schoorsteenomkledingen zakelijkeen professionele markt 1671 RB Medemblik Polyester schoorsteenomkledingen 1671 RB Medemblik Houtkopersgilde 2a Houtkopersgilde 2a • Speciaal voor renovatie: Polyester raamluiken 1671 RB Medemblik Tel.712 (0227) 712 362 Polyester raamluiken Tel. (0227) 362 13cm raamdorpelsteen 1671 RB Medemblik 1671 RB Medemblik Polyester gevelelementen Houtkopersgilde 2a Fax (0227) 712 363 Polyester712 gevelelementen 362(0227) 712 363Tel. (0227) Tel. (0227) 712 Tel. 362(0227) 712 Fax • Levering 1 tot 4 weken 362 Keralit 1671 RB Medemblik Fax (0227) 712 363 Fax (0227) 712 363 Keralit • Geleverd in stalen bakken en Leuningverhogers voor o.a. galerijen Tel. (0227) 712 362 Fax (0227) 712 363 rekken Leuningverhogers voor o.a. galerijen W W(0227) W.BEERSBOU Fax 712 363 W W W.BEERSBOUW P RODWUPCROD TENU . NCLTEN . N L

Beers Bouwproducten B.V. voor de zakelijke- en professionele markt

• • •

Eenvoudig en snel te plaatsen Montage ook mogelijk W W W.BEERSBOUWP ROD UC TEN . N L Tot 3 meter uit één stuk!

W W W.BEERSBOUWP ROD W W W.BEERSBOUWP ROD UC TEN.N L UC TEN . N L

HeBlad Raamdorpelelementen BV - T 0497 - 36.07.91 - F 0497 - 38.09.71 - info@HeBlad.com

Openbare veiling zonder voorbehoud

Moerdijk, Nederland 27 & 28 februari | 8:30

Beers Bouwproducten B.V. voor de Beers Bouwproducten B.V. voor de zakelijkeen professionele markt

W W W. BEER S B O U W PRO DU C T EN .N Lmarkt zakelijkeen professionele Houtkopersgilde 2a 1671 RB Medemblik Houtkopersgilde 2a Tel. (0227) 712 362 1671 RB Medemblik Fax (0227) 712 363

Veilinglocatie

Tel. (0227) 712 362 Fax (0227) 712 363 Mark S. Clarkelaan 21, Haven M530, W W W.BEER SBOU W PROD U C TEN .N L Haven van Moerdijk, 4761 RK Zevenbergen

W W W. T EN. NL U bent al vanaf 24 februari welkom op BEERSBOUWPRODUC het veilingterrein om de machines die tijdens de veiling verkocht zullen worden te bekijken en te testen.

CATERPILLAR D10R (WILL BE REPAINTED)

CATERPILLAR 970F

4 – 2009 & 8– 2008 VOLVO A40E 6x6

UNUSED – 2012 CASE CX210NLC

2008 KOMATSU PC340NLC-8

FUCHS MHL350

2 / 3 – CATERPILLAR 572E

2012 TEREX FINLAY 693+

2012 TEREX J1160

2006 VOEGELE S1603-2

2 – 2006 KALMAR DRS4527-S5

www.rbauction.com | 0168.39.22.00

PRODUCTNIEUWS Innovatieve Kuiptransporter Sinds 1 januari 2013 is het verplicht voor onder andere de stukadoor, tegelzetter en gipsbloksteller om de specie/lijmkuip op een verhoging te plaatsen van minimaal 30 cm. Wienese heeft deze uitdaging opgepakt met de innovatieve Kuiptransporter met een hoogte van 30 cm.

In de eerste helft van 2013 heeft de Inspectie SZW de verwerkers in de afbouw strenger gecontroleerd op arbeidsomstandigheden. Sinds de bouwvak volgt er direct een boete. Een zzp’er die op een werk bezig is, wordt op een gelijke manier behandeld als de afbouwer. Hiervoor geldt geen uitzondering meer.

Werken met de Kuiptransporter voorkomt boetes. Deze is uitgevoerd met vier geremde wielen en is belastbaar tot 200 kg. Door de eenvoudige en degelijke constructie is de Kuiptransporter deelbaar waardoor deze nauwelijks ruimte in beslag neemt tijdens opslag of transport. Dit hulpmiddel is universeel toepasbaar voor alle voorkomende kuipen en heeft een draagvermogen tot 200 kg. Hij is vervaardigd uit aluminium en vier wielen van 125 mm. De

Kuiptransporter heeft een gering gewicht en is eenvoudig te demonteren.

De Wienese Kuiptransporter is verkrijgbaar bij de professionele bouwmaterialenhandel en verfgroothandel. Introductieprijs €115,00 netto, exclusief btw (artikelnummer: 223880).

Wienese BV, Barneveld, (0800) 943 63 73 (gratis), www.wienese.nl

Koolborstelloos boren en schroeven Koolborstelloos, snel, krachtig en nauwkeurig: Metabo stelt volledig nieuwe accu- boorschroefmachines en klopboormachines in totaal zes uitvoeringen voor. Het zijn de meest compacte en lichtste 18-Volt-machines in hun klasse.

Metabo voert met deze machines een nieuw motorconcept in. De twee LTXBL(BrushLess)-machines leveren, met hun koolborstelloze motoren, 2.050 toeren in de tweede versnelling. Dat is volgens de fabrikant het hoogste toerental in de markt.

Bovendien zijn deze machines met talrijke intelligente functies uitgerust: ze hebben een elektronische momentkoppeling voor precies schroeven. Ze passen daarbij, in het lage koppelmomentbereik, het toerental voor precies werken, speciaal met kleine schroeven, automatisch aan. Met een schakelaar schakelt de gebruiker tussen maximale kracht, impuls-modus en vooraf ingestelde snelheid en spaart zo tijd bij wisselende werkzaamheden.

Zinken felsbanen met houtnerfstructuur

Het gebouw van uitvaartonderneming De Drechtstreek in Sliedrecht is onlangs bekleed met bijzondere zinken felsbanen van type Iron Grey van Zinkunie uit Boxtel. Het bijzondere is dat deze felsbanen een lichte, nog niet eerder op de markt gebrachte, patinalaag en een houtnerfstructuur hebben.

De structuur wordt gecreëerd door het zink tijdens het patineren, wanneer het zinkcarbonaat nog zacht is, te bewerken met een borstel. Zinkunie is de enige in de Benelux die de felsbanen met deze esthetische kenmerken levert. Door het zink kunstmatig te patineren, behoudt het product in alle weersomstandigheden een gelijkmatige kleur. Anders dan bij veelvuldig gebruikt walsblank zink, is er bij deze soort voorgepatineerd zink na verloop van tijd geen sprake van kleurverschil.

Het rouwcentrum is ontworpen door architectenbureau Brand BBA uit Alblasserdam en heeft een in het oog springende vormgeving. De zinken felsbanen variëren namelijk in breedte en zijn ontworpen

in een patroon dat symbool staat voor het sterven. De montage was een uitdaging.

In het ontwerp vallen de raamkozijnen namelijk naar binnen, wat de aansluiting op de gevel lastiger maakt. Directeur Jan Brand van Brand BBA: ‘Opdrachtgever Bert Nederveen van De Drechtstreek wilde een klassieke uitstraling. Traditioneel walsblank zink glimt in eerste instantie erg en had volgens hem een daardoor niet-wenselijke aanblik. De Iron Grey felsbanen van Zinkunie zien er echter tijdloos uit. Daarnaast sluit de ruwe structuur naadloos aan op de nerven in het hout.’

Zinkunie BV, Boxtel, (0411) 68 83 39, www.zinkunie.nl

Grote waterafvoercapaciteit elegant vormgegeven Hoe kan de douchegoot in een badkamer kleiner en eleganter worden vormgegeven en toch nog zorgen voor een goede afwatering? Dat was de uitdaging waarvoor ACO gesteld werd door consumenten. Tegelijkertijd stelden de installateurs eisen aan de inbouwhoogte. De nieuwe ACO ShowerDrain S-line komt aan al deze wensen tegemoet.

Een nauwelijks zichtbare douchegoot die in ieder badkamerinterieur staat en snel veel douchewater kan afvoeren.

De ShowerDrain S-line sleufgoot is een technisch perfecte en visueel elegante oplossing. Er is keuze uit twee design RVSafdekkingen met een breedte van twee centimeter. De ACO ShowerDrain S-line is leverbaar in de standaardmaten 600, 700, 800, 900, 1000, 1200 en 1500 mm. De inbouwhoogte van 64 of 80 mm biedt de mogelijk deze sleufgoot in te bouwen in elke badkamer, zowel in renovatie- als nieuwbouwwoningen.

De smalle sleufgoot heeft een hoge afvoercapaciteit van maar liefst 0,8 l/s bij een opstuwing van 20 mm en 0,5 l/s bij 0 mm opstuwing.

ketten. De klopboormachine weegt 2,0 kg, de boorschroefmachine slechts 1,9 Kilo.

De nieuwe koolborstelloze accu-machines brengt Metabo met het praktische Quick snelwisselsysteem op de markt. Wie vastzittende schroeven of schroeven met beschadigde kop moet uitdraaien kan dat met alle machines dankzij de Impulsfunctie snel en eenvoudig realiseren. Met het nieuwe Pick+Mix systeem kunnen gebruikers de machines bovendien ook zonder accu-packs en lader aanschaffen of zich een individuele set uit machine, accu, lader en transportoplossing samenstellen.

De accu-boorschroefmachine BS 18 LTX BL Quick en de accu-klopboormachine SB 18 LTX BL Quick zijn het best uitgerust voor universeel gebruik in de bouw, constructie en metaalindustrie. Met 600 toeren in de eerste en 2.050 toeren in de tweede stand hebben zij onder de 2 tot 3 snelheden machines, het hoogste toerental in de markt.

De nodige kracht levert het maximale koppel van 44 Nm bij zachte en 90 Nm bij harde schroefverbindingen. De onverslijtbare elektronische Metabo-momentkoppeling maakt exact schroeven mogelijk.

De koolborstelloze motoren gaan bijzonder zuinig met de energie van de accu-packs om. Bovendien wordt de energie, die bij het afremmen van de motor ontstaat, naar de accu teruggevoerd. Samen met de 5.2 Ah accu-packs worden deze intelligente machines echte uithoudings-vermogen-pak-

29

ACO BV, Doetinchem, (0314) 36 82 80, www.aco.nl

Metabo Nederland bv, Breukelen, (0346) 259 060, www.metabo.nl

Draagbare steenzaagmachine De nieuwe Clipper CM42 is een lichtgewicht en draagbare steenzaagmachine. Hij is breder en langer dan de meest vergelijkbare machines op de markt. Dit maakt het snijden van 60 x 60 cm tegels in twee helften van 30 cm mogelijk.

De nieuwe steenzaagmachine heeft een solide constructie en nieuwe inklapbare poten met transport wielen waardoor deze gemakkelijk te verplaatsen is. De brede transporttafel met schuin staande wielen, anti-kantel inrichting en vergrendel mogelijkheid, maakt de machine veiliger en betrouwbaarder. De zeer nauwkeurige geleiding met per graad instelbare zaaghoek

zorgt voor snel, nauwkeurig en eenvoudig zagen.

De grootte van de tafel is 500 x 540 mm.

Dat maakt het snijden van 60 x 60 cm tegels mogelijk. Een kantelbare tafel 0˚- 45˚ is ook beschikbaar. De maximale zaaglengte is 670 mm en de zaagdiepte bij 90˚ is 135 mm en bij 45˚ is 94 mm. De CM42 steenzaagmachine is uitgerust met een 2,2 kW (3

pk) elektromotor en de maximale diameter van het blad is 400 mm.

Het is nu mogelijk om gemakkelijker en sneller grote platen te zagen en de solide constructie zorgt voor hoge precisie.

Saint-Gobain Abrasives BV , Eibergen, (0545) 466 466, www.saint-gobain-abrasives.nl

PRODUCTNIEUWS

30

Herstelbevestiging gevelplaten universeel toepasbaar Metalen ankerbevestigingen van gevelbeplating staan vaak continu bloot aan barre weersomstandigheden. Om te voorkomen dat gevelplaten als gevolg van corrosie naar beneden vallen, is regelmatig preventief onderzoek en eventueel tijdig herstel van de gevelverankering aan te bevelen. B+BTec ontwikkelde hiervoor een speciale oplossing die zich inmiddels in de praktijk heeft bewezen. Het systeem laat zich bevestigen zonder de gevelplaten te demonteren.

De oplossing van B+BTec is gebaseerd op het chemisch ankersysteem VD-I. Dit horizontaal te monteren anker, kan door de grote diameter veel afschuifbelasting opnemen. Het anker wordt gemonteerd met een chemisch ankercapsule van het type VDP-EA. Deze capsule is fabrieksmatig afgevuld waardoor de juiste samenstelling en het volume van de componenten gegarandeerd zijn. De glazen capsule is gevuld met kunsthars, kwartsgrind en een kleiner afgeslo-

ten glazen buisje, waarin zich een harder bevindt. Nadat de glazen capsule in het boorgat is geplaatst, wordt het te monteren draadeind in het boorgat gedraaid, zodat de capsule wordt verbrijzeld. De kwarts en glascomponenten van de capsule schrapen daarbij langs de wand van het boorgat waardoor deze van boormeel gereinigd wordt. De verharder vermengt zich met de hars en overige componenten; door de chemische reactie verhardt de hars en wordt het draadeind in het beton verankerd.

Verwarmbare jas werkt op 10,8 volt accu’s De softshelljas Heat+ Jacket 10,8 V Professional van Bosch combineert de voordelen van het 10,8 voltsysteem met klassieke werk- en vrijetijdskleding. De winddichte, waterafstotende jas met polyestervoering beschikt over ingenaaide verwarmingselementen van carbonspiralen in het borst- en bovenste ruggedeelte.

In de jas is een kabel geïntegreerd met een speciaal ontwikkelde accu-adapter. Die verbindt de verwarmingselementen met een 10,8 voltaccu. Dankzij de accu warmen de verwarmingsspiralen binnen de drie minuten op. De temperatuur is verstelbaar in drie standen. De drukknop bevindt zich ter hoogte van de borststreek.

Een 2,0 Ah-accu zorgt voor zes uur warmte. Dat maakt het werk aangenamer voor dakdekkers, meubelmakers en installateurs die bij lage temperatuur op de bouwplaats actief zijn.

De Heat+ Jacket 10,8 V Professional weegt zonder accu slechts 1,1 kg en kan ook in de vrije tijd gebruikt worden. Het scheurvaste, luchtdoorlatende, drielagige softshellweefsel heeft een goede pasvorm en garandeert maximale bewegingsvrij-

heid. De verwarmbare softshelljas is verkrijgbaar in de maten S tot XXXL. Ze biedt veel opbergruimte, met vijf jaszakken.

Daaronder bevindt zich een documentenzak, waarin bijvoorbeeld bouwplannen of handleidingen opgeborgen kunnen worden. Via een USB-aansluiting aan de accuadapter kunnen vaklui machines met een lage spanning, zoals mobiele telefoons of MP3-spelers, van stroom voorzien. De accu-adapter kan ook onafhankelijk van de jas als stroombron gebruikt worden: hij kan met een clip eenvoudig aan een riem geklemd worden. De verkoopadviesprijs voor het Heat+ Jacket 10,8 V Professional is € 209,95 excl. btw voor alle maten.

Dankzij de nieuwe coating technologie van schuimlatex, is de handschoen waterdicht en toch ademend. Wat voor weer het ook is, het maakt niet meer uit: u wordt tegen alle mogelijke omstandigheden beschermd. De dual coating zorgt bij warm weer voor verkoeling, terwijl deze laag bij koud weer isoleert en de handen warm en droog houdt.

Door de opgeruwde latex palm heeft de handschoen een goede grip, waar Showa al

sing wordt een aantal parameters in acht genomen, waaronder de drukvastheid van het beton, de spouwbreedte tussen binnenen buitengevel, de afmetingen en het gewicht van de gevelplaten en de aard van de belasting.

B+BTec, Zevenbergen, (0168) 331 240, www.bbtec.nl

Creatief met hardschuimplaten PCI, de leverancier van tegellijmsystemen en bouwchemische hulpstoffen, heeft het assortiment bouwplaten uitgebreid met PCI Pecidur Creativ. Deze ronde, waterdichte platen kunnen worden gebruikt voor zuilen, ronde douches en banken in bijvoorbeeld sauna’s.

De XPS hardschuimplaten PCI Pecidur waren al verkrijgbaar in verschillende formaten en diktes. Met de nieuwe Creativ-platen kunnen eenvoudig rondingen met een diameter vanaf circa 20 cm worden bekleed.

Ze zijn aan beide zijdes voorzien van een waterdichte mortellaag. De gemakkelijk te snijden en aan te brengen platen hebben een formaat van 260 x 60 cm en een dikte van 20, 30, 40 of 50 mm. Ook de bijbehorende rozetten en pluggen levert PCI. PCI tegellijmsystemen en bouwchemische hulpstoffen omvatten het gehele lijmproject, van primers, waterdichtingssystemen en XPS-hardschuimplaten tot tegellijmen, voegmortels en kitten. Dit wordt aangevuld met bouwchemische producten, zoals aangiet- en betonreparatiemortels, kleurstoffen, vezels en reinigingsmiddelen.

PCI, Oosterhout, (088) 47 666 47, www.PCI-Afbouw.nl

(Advertentie)

Robert Bosch Benelux, www.bosch-pt.com

Ademende, waterdichte én flexibele handschoen In de Showa 306 handschoen van Prestop zijn ademend vermogen, waterdichtheid én flexibiliteit verenigd in één product.

Ideaal voor diverse branches, zoals bouw, logistiek, transport, groenvoorziening en openbare werken.

Het hars/verharder-mengsel heeft een zodanige viscositeit, dat het niet uit een horizontaal boorgat loopt. Een eventuele neiging tot uitlopen wordt nog verder afgeremd door de aanwezigheid van kwartszand in de hars en door het feit, dat de diameter van het gat slechts weinig groter is dan die van het draadeind.

De oplossing van B+BTec is volledig in eigen beheer ontwikkeld waardoor voor iedere situatie een passende variant kan worden geleverd. Bij de keuze van de oplos-

jarenlang om bekend staat. Daarnaast zorgt het ademend vermogen ervoor dat transpiratie tot het verleden behoort en biedt deze nieuwe handschoen een hoog comfort, goede pasvorm, lange levensduur en flexibiliteit.

Prestop B.V., Uden, (0413) 24 44 88, www.prestopbv.nl

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

2009 2010 2011 2012 2013

PRODUCTNIEUWS

31

Hoogrendement vloerverwarming met koperen leidingen Het Havikhorst TOP2000 HR EPS 40 systeem is een vloerverwarmingssysteem dat bestaat uit een isolerende plaat EPS 40, waarover een aluminium warmtegeleidingsplaat is verlijmd. Hier doorheen worden koperen leidingen geperst. Dit leidt tot een maximale warmte-afgifte.

De vloerverwarming wordt in deelbare elementen van 100 x 50 cm geleverd en bestaat uit 40 mm EPS isolatie, afgedekt met een warmteverdelende 0,5 mm dikke plaat van geprofileerd aluminium. De elementen worden systematisch op de bestaande vloer gelegd, waarna de koperen leiding van de rol in het profiel wordt geperst.

Havikhorst Top2000 heeft een zeer laag energieverbruik. De hoogte van de afgifte is circa 100 tot 140 W/ m2 bij een Delta T van 7 graden in aanvoer/retour (aanvoer 35°C).

De capaciteit van koper ten opzichte van

Colofon Onafhankelijke informatiebron voor de uitvoerende bouw waaronder de aannemers, onderaannemers, inkoopmanagers, metselaars, voegers, dakdekkers, installateurs, stukadoors, zzp-ers en al hun toeleveranciers. jaargang 11, nr. 1/2, februari 2014 Uitgever André Lardinois Hoofdredacteur ing. Frank de Groot Redactie Carla Debets Jan Bol Joop Wilschut

kunststof is circa 140 watt/35 graden; dit is 1,5 maal hoger dan een kunststof leiding.

Afhankelijk van de vloerafwerking is de reactietijd 15 tot 30 minuten.

Koperen leidingen zijn natuurlijk in aanschaf duurder dan kunststof leidingen, maar koper in combinatie met aluminium heeft een tot duizend maal betere geleiding. Tevens wordt er minder leiding in een vierkante meter verwerkt. Het prijsverschil is daardoor gering en snel terugverdiend.

Fermacell

Omdat het Havikhorst TOP2000 systeem vlak is, kan er onder andere Fermacell beplating worden toegepast. De combinatie van deze vloerverwarming en Fermacell Estrich-vloerelementen kent diverse voordelen: het is zelfs op houten vloeren toepasbaar en de ruimte is snel te verwarmen. Elk soort vloerafwerking is geschikt (parket ,tegels, laminaat, et cetera). Het systeem is snel te plaatsen en kent geen droogtijd. In geval van scheve of verzakte vloeren kan er

IJzersterke werkbroek De Multi Pocket Ripstop Pant is gemaakt om zware dagen te doorstaan. Deze Carhartt werkbroek (100233) is bestand tegen scheuren en gaten en heeft een afneembare nylon gereedschapszak. Alle hoofdnaden zijn drienaads gestikt en de hoekpun-

Vaste medewerkers Ed de Rechteren van Hemert Mr. F. J. Kerkhof Ing. Peter Borgers Ing. Arjan van Wingerden Cor Spronk Casadata CV Advertentie André Lardinois telefoon: 0570-654660 e-mail: a.lardinois@handelsuitgaven.nl Freddy Burgers telefoon: 0570-623852 e-mail: freddy@handelsuitgaven.nl Hugo Arends telefoon: 0570- 861007 e-mail: hugo@handelsuitgaven.nl Ontwerp en opmaak Ronald Wientjes (create-by) e-mail: ronald@create-by.nl Abonnementen e-mail: mirjam@handelsuitgaven.nl BouwTotaal is een uitgave van Nederlandse HandelsUitgaven BV

NHU Nederlandse HandelsUitgaven

Postbus 2273 7420 AG Deventer Maagdenburgstraat 22 7421 ZC Deventer tel.: 0570-654660 e-mail: info@handelsuitgaven.nl

Copyright

Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder de nadrukkelijke, schriftelijke toestemming van de uitgever.

Deze uitgave is zorgvuldig en naar beste weten samengesteld. Uitgever en auteurs kunnen echter niet instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, als gevolg van handelingen of beslissingen die op deze informatie zijn gebaseerd.

geëgaliseerd worden op basis van de droge en/of de gebonden egalisatie korrel van Fermacell.

Eco

Het Havikhorst TOP2000 HR Eco systeem

Warme Voetjes Vloerverwarming, Brummen, (06) 171 466 33, www.warmevoetjes.eu

ten zijn voorzien van rivets om alles stevig bij elkaar te houden. Het model heeft een ergonomisch ontworpen pasvorm voor meer comfort en maximale bewegingsvrijheid waardoor niets je werk in de weg staat.

De met nylon gevoerde voor- en achterzakken zijn ‘spijkerhard’, zodat je alles kunt meenemen. Het afneembare, ijzersterke nylon opbergzakje kan zowel links als rechts gebruikt worden. Zo bepaal je zelf hoe je broek het beste werkt!

De multifunctionele zakken zorgen voor voldoende opbergruimte. De knieën zijn verstevigd met duurzame nylon. Bovendien is de nylon versteviging voorzien van een opening aan de onderkant zodat stof en zand gemakkelijk afgevoerd worden.

Een hamerlus op het linkerbeen maakt het geheel compleet. De Carhartt Multi Pocket Ripstop Pant is verkrijgbaar in carhartt bruin, zwart, grijs en wit. Ervaar de broek zelf en laat je ervaringen weten via https://

Juiste type harnasgordel De regels omtrent het gebruik van een harnasgordel zijn extra verscherpt. Er wordt ook strenger door de instanties gecontroleerd op het juiste gebruik hiervan. Dit houdt in dat mensen inventiever gebruik zullen gaan maken van hun harnasgordel en hier dan ook hogere eisen aan gaan stellen. Met het juiste type harnasgordel hoeft u geen hindernissen te ondervinden bij het uitvoeren van uw werkzaamheden. Om het draagcomfort en werkgemak te verhogen heeft Lanex de LX5 ontworpen. Dit harnasgordel is het nieuwste meest geavanceerde harnasgordel dat er op dit moment is.

Als u een harnasgordel draagt wat geschikt is voor uw specifieke arbeidseisen hoeft u ook geen lichamelijke klachten te krijgen van de harnasgordel.

Lanex levert u alles op het gebied van persoonlijke beveiliging voor op het werk, maar ook voor andere doeleinden. Om het draagcomfort en werkgemak te verhogen heeft Lanex de LX5 ontworpen. Door de bundeling van toepassingen en gebruikers ervaringen, is deze harnasgordel verder door ontwikkeld.

bestaat uit een houtvezelplaat (ecologisch) waarover ook een aluminium plaat wordt verlijmd. Hierin is ook een koperen leiding geperst om tot een maximale warmteafgifte te komen. Houtvezel heeft verder andere karakteristieke eigenschappen dan EPS. Voornaamste verschil is de geluidsabsorptie. EPS is een hard materiaal dat geen geluid kan absorberen wat houtvezel wel kan. Qua warmteweerstand (isolatiewaarde) is er relatief weinig verschil; houtvezel isoleert een fractie beter.

Het hoge draagcomfort wordt bereikt door een goede pasvorm, snelsluitingen, comfortabele schokabsorberende banden en eenvoudige lengteverstellers. De samenstelling en het draagcomfort maken de harnasgordel zeer compleet voor een dagelijks inventieve gebruiker die hoge eisen aan zijn harnasgordel stelt.

De harnasgordel beweegt met het lichaam mee en heeft geen knelpunten. Het heeft verder een lange levensduur door behandeling met een vuilwerende coating. De gordel heeft tot slot een positioneringgordel met twee D-Ringen, gevoerde dijriem, bevestigingsriem en extra schouderbescherming die de harnasgordel comfortabeler draagcomfort geeft.

Je Netje BV, Valkenswaard, (040) 207 06 05, www.jenetje.com

twitter.com/CarharttEurope of www.facebook.com/carhartteurope.

Carhartt® B.V., EMEA, Amsterdam, (020) 715 02 10, www.carhartt-europe.com

Bouwlamp met LED-verlichting Nieuw in het assortiment van Hitachi is de snoerloze LED bouwlamp, type UB18DGL. Deze lamp heeft twee standen, geeft zeer helder LED-licht en wordt gebruikt met Liion batterijen 14,4 V en 18V. Bij het gebruik van Hitachi batterij BSL1840, 18V en 4.0 Ah, geeft dit model wel 11,5 uur onafgebroken licht.

De UB18DGL is te plaatsen op een statief en er zijn ook diverse mogelijkheden om de lamp op te hangen. De lamp zelf is in meerdere stappen 120° draaibaar: dus licht op elk plek. De bouwlamp wordt geleverd zonder batterij en oplader en is zeer aantrekkelijk geprijsd.

Hitachi Power Tools Netherlands BV, Nieuwegein, (030) 608 40 50, www.hitachi-powertools.nl

BOORHAMER HR2230

710 Watt duurzame boorhamer met een slagkracht van 2,2 joule. Voorzien van veiligheids-slipkoppeling, een robuuste behuizing met bumpers en heeft koolborstels die van positie veranderen bij het schakelen van links naar rechts en andersom. De motor blijft hierdoor constant krachtig en de koolborstels slijten minder snel. Extra duurzaam door verbeterd slagstuk en slagbout. Ook geschikt voor SDS-plus boren. www.makita.nl 428.230.0539 • Aantal slagen: 0-4500 min-1 • Toerental onbelast: 0-1050 min-1 • Geluidsdrukniveau: 89 dB(A) • Cap. boren in hout: 32 mm • Cap. boren in staal: 13 mm • Cap. boren in beton: 22 mm

VAN

119,

159,00

00

2 JOULE

SLAGKRACHT 2,

ACCUBOORMACHINE BDF446RFJ3

OP=OP

zeer compacte, lichte 14,4V accuboormachine met 4-polige motor. Duurzaam dankzij geharde stalen tandwielaandrijving, met ingebouwde verlichting, motorrem en variabele toerentalregeling. Bestand tegen overbelasting, oververhitting en diepte-ontlading. Geleverd met 3 stuks 3,0 Ah accu’s en een snellader in een M-box. www.makita.nl 428.230.2162

e S 3 ACCU! IS T A R G T E M U N

329,

00

• Boorkop: 1,5 - 13 mm • Cap. boren in hout: 38 mm • Cap. boren in metaal: 13 mm • Aandraaimoment zacht: 30 Nm • Aandraaimoment hard: 44 Nm

ACCUSET 14,4V DK1477X3

perfecte 14,4V combinatieset met de boorschroefmachine BDF446 met een koppel van 44 Nm en max boorcapaciteit van max. 38 mm in hout en 13 mm in metaal, een slagschroevendraaier BTD134 met een max. koppel van maar liefst 155 Nm én een werklamp BML145, gezamenlijk geleverd in een stevige codura koffer.

428.230.2189

VAN

469,

625,00

00

#probin_nl probin nederland WWW.PROBIN.COM