BouwTotaal november

jaargang 10 / nummer 11 november 2013

E-business stimuleert duurzaam bouwen

I N HOU D

8 10

De moderne bouwmaterialenhandel is de status van dozenschuiver al lang voorbij en schuift ook in het bouwproces steeds verder naar voren. Kennis toevoegen en de klant ontzorgen zijn de nieuwe uitdagingen voor de toeleverende industrie. Raab Karcher erkent die nieuwe rol en zet een nieuwe koers uit met de ontwikkeling van softwaretools als Raab’s Renovatiehuis, het calculatiepakket RaabCalc om de gemaakte keuzen door te rekenen en de app Raabmobiel om de gekozen materialen vervolgens vanaf de bouwplaats af te roepen. Dit alles in relatie tot Greenworks, het assortiment duurzame bouwmaterialen van Raab Karcher. BouwTotaal ging op bezoek bij de grote vestiging in Vriezenveen om de laatste ontwikkelingen met u te delen.

E-business stimuleert duurzaam bouwen Brede Bossche School: Fris en Passief

Thema Multifunctionele daken

14

Lees verder op pagina 8

Zonne-energie in Nederland groeit: het aantal zonnepanelen in ons land verdubbelt jaarlijks. Nu zonnepanelen op steeds meer daken prijken, groeit de behoefte aan esthetische, bouwgeïntegreerde oplossingen. Reden voor Agentschap NL om de sector uit te dagen een product te ontwerpen dat zonne-energie beter toepasbaar maakt in de gebouwde omgeving. Het resultaat: vier innovatieve oplossingen. In deze BouwTotaal aandacht voor het multifunctionele gebruik van daken.

19 24 26 28

Innovatief in hout

Slim ruimtegebruik Lezers testen

33 Bouwgebreken 35 Fiscaal & Personeel 36 Productnieuws

(Vellingkant)-lijmblokken Metselblokken Gevelstenen Profielstenen Splitstenen BIA-ECO blokken Nieuw BIA LockBlock

Luchtdicht bouwen met Tremco illbruck

Slimbouwen

29 Bouwkosten

Energie besparen?

Maak het luchtdicht!

• 60.000 m2 voorraad • prefab inclusief montage • speeltoestellen op maat • bergingen en gevelbekleding

Dakennieuws

EN VERDER

lees verder op pagina 14

FORECO 30 JAAR

zonne-energie

zie www.bia-beton.nl

TEL.: 024 - 648 84 84

Bouwen op zonneenergie

Bouwen op

Online bestellen op www.forecowoodshop.nl Ad Ex-series_65x40_BLD_NL.indd 1

10/11/13 12:04 PM

Adv3_Bouwtotaal_LDB_65x45mm.indd 1

11-04-13 14:45

Tele-ProMatic® www.altrex.com

www.omnicol.eu Met geïntegreerde muurafhouder met Toolbag

voor uw tegelwerkadviezen WWW.STABILIGHT.NL

www.roval.eu

www.peugeot.nl

SUCCES DWING JE AF met de nieuwe bedrijfsauto’s van Peugeot

0% FINANCIAL

LEASE

NAVTEQ EDITION MET O.A.:

MEEGESPOTEN BUMPERS, SPIEGELS EN STOOTLIJSTEN, AIRCO, CRUISE CONTROL, REGENSENSOR EN PEUGEOT CONNECT NAV (KLEURENSCHERM, BLUETOOTH, USB)

NAVTEQ EDITION

VOORDEEL TOT

€ 4.100

Succes dwing je af. Tenminste, als u nu een Partner of Expert NAVTEQ aanschaft. Want die is zo rijk uitgerust; zo komt u altijd goed voor de dag! Bovendien profiteert u ook nog van 0% Financial Lease. Kom dus snel bij ons langs voor een proefrit en een gesprek op maat.

Het financial lease actietarief van 0% is geldig bij orders van bedrijfsauto’s t/m 31-12-2013 en geldig voor de contractduur van de financial leaseovereenkomst (12 en 24 maanden). Afgebeeld model kan afwijken van de werkelijkheid. Wijzigingen voorbehouden. Ga naar uw dealer voor meer informatie en de voorwaarden of kijk op www.peugeot.nl. Het genoemde voordeel van € 4.100,- is van toepassing op de Expert Navteq en is opgebouwd uit € 2.500,- Euro Profit+ voordeel én € 1.600,- Navteq-voordeel. Op de Partner Navteq bedraagt het totale voordeel € 2.200,-. Actie Navteq Edition geldig t/m 31-12-2013.

PEUGEOT NAVTEQ EDITION

ACTUEEL

3

Positie bestek verandert komende vijf jaar ingrijpend Het bestek is voor fabrikanten van oudsher een belangrijk element van het bouwproces.

Hierin wordt bepaald welke materialen en merken worden voorgeschreven. Tegenwoordig is het traditionele verloop van het bouwproces echter niet meer vanzelfsprekend.

Nieuwe vormen van samenwerking zoals het bouwteam veranderen de rollen van verschillende marktpartijen. Uit onderzoek voor het BouwKennis Jaarrapport Nederland 2013/2014 blijkt dat dit een grote invloed heeft op het bestek nu en de komende vijf jaar.

Traditioneel bouwen is al enige tijd niet meer de norm. Alternatieve bouwvormen als bouwteam of geïntegreerde contractvormen waarbij ontwerp en uitvoering samenvallen verdringen het marktaandeel van de traditionele aanbesteding. Hierdoor verschuift ook het belang van het bestek.

De vraag is alleen hoe dit verandert. Om dit te achterhalen is marktpartijen gevraagd of zij denken dat het belang van het bestek

de afgelopen vijf jaar is toe- of afgenomen en wat dit de komende vijf jaar gaat doen.

Hierbij is een saldo berekend door het aandeel respondenten dat een stijging noemt/ verwacht af te trekken van het aandeel dat een daling noemt/verwacht.

Bij de meeste partijen denkt per saldo een meerderheid dat de rol van het bestek de afgelopen vijf jaar is afgenomen. Bouwmanagementbureaus en onderaannemers zijn

Verandering positie bestek (saldi) Afgelopen vijf jaar

Komende vijf jaar

Architect

-14

2

Installateur

-6

-6

Onderaannemer

0

-11

Bouwmanagement & advies

0

-14

Ontwikkelaar

-12

-18

Hoofdaannemer B&U

-15

-20

Bron: BouwKennis, juli 2013

Verbetering vergunningvrij bouwen, snellere procedures

hierover neutraal. Over de toekomst van het bestek wijzen alle marktpartijen dezelfde kant op: het bestek zal de komende vijf jaar aan belang inboeten. Alleen architecten zijn hierover onuitgesproken.

Daken: het nieuwe maaiveld?

Gevolgen afname belang bestek

Vandaag de dag neemt het bestek niet meer de machtige positie in van weleer.

De marktpartijen, met uitzondering van de architect, denken dus in meer of mindere mate dat het belang van het bestek zal afnemen in de komende vijf jaar. Dit komt vooral door de toenemende betrokkenheid van uitvoerende partijen in de ontwerpfase. Hierdoor wordt de DMU diffuser, omdat naast opdrachtgevers, architecten en adviesbureaus nu ook bouwers en installateurs in toenemende mate invloed uitoefenen op de product- en merkkeuze.

Een tweede reden kan zijn dat er in de praktijk ook regelmatig wordt afgeweken van de bestekvoorschriften. Soms schrijft een bestek expliciet een materiaal of merk voor, maar soms laat het ruimte open voor alternatieve oplossingen. Dat bevat de tekst de aanduiding o.g. wat staat voor ‘of gelijkwaardig’. De uitvoerende partij mag dan een bouwstof kiezen die van gelijkwaardige kwaliteit is als het voorschrift.

Hiertoe moet wel toestemming worden gevraagd aan de opdrachtgever. Ook kan het zo zijn dat een uitvoerende partij op eigen houtje een alternatieve oplossing voorstelt.

Maar hoe vaak worden de aanvragen nu gehonoreerd? Hoofdaannemers B&U die een aanvraag hebben ingediend krijgt in 54% van de gevallen toestemming om een alternatieve oplossing toe te passen. Onder installateurs en onderaannemers is dat iets lager, met respectievelijk 41% en 39%.

Belang van inzicht in keuzeproces groeit

De rol van het bestek is de afgelopen jaren afgenomen en neemt de komende jaren verder af. De consequentie hiervan is dat uitvoerende bouwpartijen steeds meer te zeggen krijgen in het keuzeproces van materialen en merken. Voor de aan de bouwnijverheid toeleverende industrie is het van belang om te weten wanneer, waarom en door wie er van het bestek wordt afgeweken. In het BouwKennis Jaarrapport hoofdstuk ‘Rol van het Bestek’ wordt uitgebreid antwoord gegeven op die vragen.

In het rapport wordt bovendien ingegaan op het keuzeproces van uitvoerende bouwpartijen.

Om ons heen worden daken steeds vaker multifunctioneel gebruikt. In het verleden was het allemaal heel overzichtelijk: een hellend dak, daar deed je dakpannen op en een plat dak werd dichtgemaakt met bitumen. Nederland heeft inmiddels ongeveer 500 tot 800 km2 dakoppervlak (de schattingen lopen nogal uiteen), waarvan circa 130 km2 platdak. Omdat de ruimte in Nederland steeds schaarser wordt is het natuurlijk jammer om met name al die platte daken onbenut te laten. Multifunctioneel gebruik van daken is zeker niet nieuw. De hangende tuinen van Babylon met fraaie daktuinen waren in de oudheid één van de zeven wereldwonderen. Ook in Scandinavië en Canada worden al eeuwenlang de daken van houten huizen met graszoden bedekt. En in Duitsland is er in de vorige eeuw al veel geexperimenteerd met groendaken vanwege hun ecologisch en milieuvoordelen.

Maar we kunnen meer met daken dan er daktuinen van maken of ze bedekken met sedums en kruiden vanwege de ecologische, milieu en esthetische voordelen. Wie over de A12 bij Utrecht rijdt ziet op een deel van het dak van de Ikea – die momenteel wordt uitgebreid – een voetbalveld! En dan hebben we natuurlijk de opmars van zonnepanelen en zonnecollectoren op daken: het dak als energie-opwekker! Parkeren gaat verder ook prima op een platdak, of het platte dak als ontsluiting van woningen boven winkels. De mogelijkheden zijn legio. In deze uitgave dan ook aandacht voor het multifunctionele dak. Want zeg nu eens Voor Voor bouwprofessionals bouwprofessionals zelf: het is toch zonde om al die dakruimte onbenut te laten? De daktechnieken zijn inmiddels dusdanig ver ontwikkeld dat een gebruiksdak kwalitatief verantwoord kan worden gemaakt, zonder overdreven meerkosten en verhoogde kans op brand, instorting of lekkages. Kortom; u kunt van mij het dak op!

Ing. Frank de Groot Hoofdredacteur BouwTotaal

(Advertentie)

Het wordt voor burgers en bedrijven gemakkelijker aan- of uit te bouwen, bijgebouwen te plaatsen of andere kleine bouwwerken aan de achterkant van een hoofdgebouw te bouwen. Ook wordt het eenvoudiger tot een duur van tien jaar af te wijken van een bestemmingsplan en leegstaande gebouwen voor een ander doel te gebruiken.

De ministerraad heeft hiermee ingestemd op voorstel van de ministers Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu, minister Blok voor Wonen en Rijksdienst, minister Kamp van Economische Zaken en minister Bussemaker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Met de wijzigingen wordt een groot aantal gemeentelijke wensen gerealiseerd.

Het besluit is van grote betekenis voor de dagelijkse praktijk. De nieuwe landelijk uniforme regels gaan uit van een maximum toelaatbare oppervlakte van aan-,

uit- en bijgebouwen bij een hoofdgebouw, waarvoor geen omgevingsvergunning nodig is. Met het voorstel geeft het kabinet ook uitvoering aan de motie Pieper c.s., waarin de Tweede Kamer de regering oproept de mogelijkheden voor plaatsing van mantelzorgwoningen te vereenvoudigen.

Daarnaast kunnen gemeenten sneller omgevingsvergunningen verlenen voor activiteiten die, tot een duur van tien jaar, strijdig zijn met het bestemmingsplan. Het gaat dan bijvoorbeeld om noodwinkels of noodscholen. Dit scheelt jaarlijks € 0,65 miljoen aan administratieve lasten. Ook wordt het eenvoudiger om bijvoorbeeld leegstaande kantoorgebouwen een andere maatschappelijk gewenste functie te geven. Kantoren kunnen zo in de toekomst sneller worden omgebouwd tot bijvoorbeeld studentenflats of seniorenwoningen.

Een vlotte transformatie helpt om het tekort aan woningen en het overschot aan kantoren aan te pakken.

Voor bouwprofessionals

Renovatie en waterdichting van kelders

Saneerpleistersystemen

Bitumenafdichtingslagen

Injecteringssystemen

n Mortels, pleisters, spatlagen en fijnkorrelige eindlagen n Voor complete sanering en waterdichting van kelders n Op binnenmuren, buitenmuren boven het maaiveld, sokkels en vloeren

n Primers voor beton of voor metselwerk n Eéncomponentige of snelle tweecomponentige afdichtingslagen n Tweecomponentenlijm voor isolatieen drainplaten

n Horizontale afdichting n Tegen opstijgend vocht in muren n Injectievloeistof, vulmortel en vloeistofhouders

Tegellijmsystemen en bouwchemische producten

www.PCI-Afbouw.nl

Hoe zou u dit probleem in 30 seconden oplossen?

tesa® 4600 - Xtreme Conditions

Xtreme Conditions Onmiddellijke hermetische afsluiting dankzij siliconen in de vorm van een zelfvulkaniserende tape ■ Uitstekend bestand tegen brandbare materialen, oliën, zuren, oplosmiddelen, zout, water en UV-straling ■ Extreem temperatuursbestendig van -60°C tot +260°C ■ Elektrische weerstand tot 8000 Volt ■ Voor lekkages onder hoge druk tot 8 bar ■ Voor permanente en tijdelijke toepassingen, binnens- en buitenshuis ■ Schoon verwijderbaar zonder lijmresten achter te laten op de meeste ondergronden ■

www.tesa.nl

ACTUEEL Bedrijfsnieuws Boels Training helpt bij het vergroten veiligheid Met de nieuwe naam ‘Boels Training’, een geheel vernieuwde website en een overzichtelijke gids met alle opleidingsmogelijkheden helpt Boels Verhuur haar klanten bij het vergroten van de veiligheid op de werkplaats. Boels Training biedt een breed pakket aan trainingen en certificaten volledig gericht op de beroepspraktijk, waardoor medewerkers verantwoord aan de slag kunnen.

Boels Training heeft een eigen opleidingscentrum waar de theorie direct in de praktijk kan worden gebracht. Daarnaast worden de opleidingen ook op locatie in Nederland en België aangeboden. Met het trainingsaanbod en een groot aantal trainingslocaties biedt Boels, zowel de zzp’er als de groot zakelijke klanten, maatwerk om snel en dichtbij een training te volgen. Binnen de categorieën Hoogwerkers, Machines en Veiligheid kan gekozen worden uit een breed pakket aan trainingen zoals: diverse hoogwerkertrainingen, veilig werken met diverse machines of VCA en Lading zekeren. Natuurlijk worden alle trainingen afgerond met een certificering en beheert Boels voor haar klanten de periodieke bijscholing.

Frits Leipoldt, manager Boels Training: ‘Boels gaat nog verder. We bieden desgewenst een complete trainingsoplossing op maat voor onze klanten. We zorgen voor een afgestemd trainingstraject met het benodigde materieel, op de juiste locatie en op het gewenste tijdstip. Zo kunnen professionals altijd beschikken over de juiste certificaten.’

5

Stukadoors: Maak kans op Gouden Brander Spaan 2014 Brander Afbouwprodukten nodigt alle stukadoors in Nederland uit om mee te dingen naar de Gouden Brander Spaan. Dit is dé vakprijs voor duurzaam en kleurrijk stucwerk.

Alle kleurrijke projecten afgewerkt met sier-, glad- of spuitpleisters van Brander komen voor de prijs in aanmerking. Belangstellenden kunnen tot zondag 23 februari hun project indienen via www.goudenbranderspaan.nl. Op donderdag 10 april 2014 vindt de uitreiking van de Gouden Brander Spaan plaats.

De Gouden Brander Spaan is dé vakprijs voor stukadoors en afbouwbedrijven die kwaliteit en kleur hoog in het vaandel hebben. De award is in 1993 door Brander in het leven geroepen en staat zeer hoog aangeschreven in de afbouwbranche en bij opdrachtgevers. Daarmee is de prijs ook gelijk de beste reclame die een bedrijf voor zichzelf kan maken. De praktijk heeft geleerd dat het winnen van de Gou-

den Brander Spaan een belangrijke positieve boost op het gebied van imago en naamsbekendheid geeft. Dat leidt in de meeste gevallen tot een significante verhoging van het aantal nieuwe opdrachtgevers.

De Gouden Brander Spaan wordt in twee categorieën uitgereikt: ‘zakelijke opdrachtgever’ en ‘particuliere opdrachtgever’. Zowel kantoorgebouwen als woon-

Vakmanschap in Stappen van start Op 1 november 2013 startte Vakmanschap in Stappen: een nieuw project in de bouw- en infrasector. Werknemers die al enige tijd in de branche werken maar geen vakdiploma hebben, kunnen dat diploma via Vakmanschap in Stappen alsnog gaan halen. En zoals de naam al zegt: in stappen. Geen lange opleiding, maar via losse vakmodules van steeds een paar dagen.

Vakmanschap in Stappen is een initiatief van cao-partijen in de bouw- en infrasector: Bouwend Nederland, FNV Bouw, CNV Vakmensen, Aannemersfederatie Nederland Bouw & Infra (AFNL), Ondernemersvereniging Bestratingsbedrijven Nederland (OBN), NVB Vereniging voor ontwikkelaars & bouwondernemers en de Vereniging van Waterbouwers.

De coördinatie van de twee jaar durende pilot Vakmanschap in Stappen is uitbesteed aan Fundeon. Uitvoering gebeurt in nauwe samenwerking met sectorale opleidingsbedrijven en regionale opleidingencentra (roc’s).

Vakmanschap in Stappen is bedoeld voor werknemers in de bouw- en infrasector vanaf 23 jaar en ouder zonder vakdiploma op niveau 2. Alle informatie over de voorwaarden, beschikbare scholing en opleidingslocaties is te vinden op www. vakmanschapinstappen.nl. De website bevat ook een digitaal aanmeldformulier voor een intakegesprek. De voortgang van het project is ook te volgen op Twitter (@vakmaninstappen) en Facebook (www.facebook.com/vakmanschapinstappen).

huizen komen dus in aanmerking voor een award. Elk project wordt door een onafhankelijke vakjury beoordeeld op kleur en de toepassing van gekleurde Brander sier-, glad- of spuitpleisters. Daarnaast wordt er met bijzondere aandacht gekeken naar de afwerking en inventieve oplossingen voor moeilijk te stuken oppervlakken.

Vakprijs én publieksprijs

Na de sluitingsdatum buigt een deskundige en onafhankelijke vakjury zich over de projecten. Per categorie nomineert zij maximaal drie inzendingen waaruit een winnaar wordt gekozen. De winnaars ontvangen de Gouden Brander Spaan, een zeer uitgebreid publiciteitspakket met onder andere advertenties in vakbladen en professioneel promotioneel drukwerk over het project ter waarde van € 5.000,-. De genomineerden ontvangen professioneel promotioneel drukwerk over het project ter waarde van € 1.000,-.

Nieuw volgend jaar is de uitreiking van een publieksprijs. Na inschrijving zal ook het publiek via Facebook, Twitter en Brander.nl gevraagd worden om een winnaar aan te wijzen. De winnaar van de publieksprijs ontvangt een voucher voor een hotelovernachting naar keuze ter waarde van € 150,-.

Maurice van Sante ING Economisch Bureau Maurice.van.sante@ing.nl Twitter: @MauricevanSante

Over de grens bouwen als alternatief voor de Nederlandse krimpmarkt

Meer informatie over het totale trainingsaanbod wordt weergegeven op www.boelstraining.com of is te verkrijgen in gidsvorm. De trainingsspecialisten staan voor u klaar om vragen te beantwoorden en zijn direct bereikbaar via: 0900-222 9990 (€ 0.05 p.m.) voor Nederland of 078-160 011 (€ 0.02 p.m.) voor België.

Door de recessie in Nederland zijn bouwbedrijven op zoek naar nieuwe afzetmarkten. Bouwondernemers kijken daarbij ook steeds meer over de grens. Traditioneel is de bouwsector echter een lokale bezigheid. Zo exporteert de Nederlandse bouwsector maar 2,5% van de omzet. Hiervan gaat slechts een zeer klein deel naar de buurlanden België en Duitsland terwijl daar vooral voor bouwbedrijven uit de grensregio grote kansen kunnen liggen, al is succes zeker niet verzekerd.

schijnlijk lang is voordat de werkzaamheden over de grens ook rendabel worden.

Bouwen over de grens kan dan op lange termijn een uitbreiding zijn van de Nederlandse activiteiten waarmee risico’s ge-

Figuur Aandeel export als % van de totale productie, 2011

Eerst Nederlandse activiteiten op orde

Voordat bouwbedrijven starten met bouwactiviteiten in België of Duitsland is het van belang dat de Nederlandse activiteiten op orde zijn. Er moet financiële ruimte zijn om te investeren, aanloopkosten op te vangen en net als in Nederland zal er over de grens een concurrerend product geboden moeten worden. Cultuur- en juridische verschillen zorgen ervoor dat de aanloopfase waar-

spreid worden. Een doordachte strategie, focus en de bereid- en mogelijkheid tot het investeren van tijd, geld en energie in de nieuwe markt gedurende meerdere jaren is wel een vereiste om succesvol zaken te doen over de grens. Lees hierover het ING rapport “Exportkansen voor de Nederlandse bouw”.

Bron: CBS, bewerkt door ING Economisch Bureau

SAMEN KrAChtIGEr BouwCenter en Imabo gaan samen verder onder de naam Bouwcenter.

Samen zijn wij nóg krachtiger en daar wordt u ook krachtiger van!

MDF Lakdraagfolie Met PeFC™ keurMerk

€7,

95

PER M2

• Lakdraagfolie hoeft niet te worden gegrond en geeft na het lakken een beter eindresultaat • Multifunctioneel toepasbaar in de binnenafbouw • 18 mm dikte • 244 x 122 cm

Wij kennen u en u kent ons. Uw vak is ons vak, wij weten

Dat BouwCenter en Imabo samen verdergaan, levert u ook

precies wat u nodig heeft en hebben dat allemaal onder één

spijkerharde voordelen op: nog scherpere prijzen bijvoorbeeld.

dak. Wij kennen ook de lokale markt, weten wat er speelt en

Gewoon omdat wij nog groter kunnen inkopen. Maar ook altijd

kunnen u daardoor al vroeg in het bouwproces ondersteunen.

dicht in de buurt. Project buiten uw regio? Geen probleem

En wij zijn flexibel. Ons bedrijf gaat niet om vijf uur dicht. Als u

met 86 Bouwcenter-vestigingen in Nederland is er altijd een

ons nodig heeft, zijn wij er. Wij zijn namelijk ook ondernemers.

in de buurt. Gewoon de vertrouwde kennis en service dichtbij

Net als u.

uw project. Dat wat u als bouwprofessional nog krachtiger maakt!

De aanbiedingen zijn geldig van 11 november t/m 15 december 2013 en zolang de voorraad strekt. Prijzen gelden bij afhalen en zijn netto exclusief btw en verwijderingsbijdrage. Afbeeldingen kunnen afwijken. Zet- en/of drukfouten voorbehouden.

13192_Adv_bouwtotaal265x380mmAK8-MDF.indd 1

18-11-13 10:25

AGENDA Bedrijfsnieuws Overname activiteiten Oosterhoutse Beton Centrale

GEVEL 2014: Grensverleggend Meer dan ooit wordt de architect uitgedaagd om buiten de kaders denken. Over de grenzen heen, op zoek naar nieuwe materialen, markten en samenwerkingsvormen. GEVEL 2014 zoomt in op deze verschuivingen met het thema ‘Grensverleggend’. GEVEL vindt plaats van 22 tot en met 24 januari in Ahoy Rotterdam.

Na de bekendmaking dat de Oosterhoutse Beton Centrale (onderdeel van BTE) haar activiteiten op korte termijn beëindigt, hebben BTE Nederland en Cementbouw Betonmortel Groep (onderdeel van CRH) afspraken gemaakt op commercieel en personeelsgebied.

BTE Nederland, dat zich met name richt op het maken van betonproducten en betonelementen, ziet in de productie van betonmortel voor externe opdrachtgevers minder kansen voor de toekomst. Voor Cementbouw daarentegen zijn de activiteiten van de Oosterhoutse Beton Centrale van meerwaarde voor haar bedrijfsonderdelen CB Caron Beton, Transportbedrijf Jac. Caron en CB Caron Recycling in Oosterhout. Als gevolg van de gemaakte afspraken tussen Cementbouw en BTE kan de dienstverlening voor klanten onverstoord en volgens de gebruikelijke standaard worden voortgezet. De relaties worden hierover op korte termijn geïnformeerd. Aan zes van de medewerkers die bij de Oosterhoutse Beton Centrale actief zijn wordt een passende functie binnen Cementbouw geboden.

Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met: Arlette Hauzer, Marketing & Communicatie Manager Cementbouw Telefoon (023) 548 16 20 en (06) 128 255 85 E-mail a.hauzer@cementbouw.nl Website www.cementbouw.nl

Nieuwe certificeerder voor betonmortel Op 15 oktober is het eerste KOMO-certificaat van IKOB-BKB voor betonmortel uitgereikt. Het certificaat werd op de Beton Vakdagen in ontvangst genomen door Bas de Haan van Van der Kamp BV. De nieuwe Betoncentrale Moerdijk is hiermee gecertificeerd voor zowel beton op samenstelling als beton op prestatie eisen. IKOB-BKB certificeert al cement, zand en grind, recyclinggranulaten, vulstoffen voor beton en toeslagmaterialen.

De stap naar de certificatie van betonmortel is een logisch vervolg.

Bas de Haan neemt het eerste KOMO-certificaat in ontvangst. Van links naar rechts: Ton van Beek (certificatiemanager), Ellis van Middelaar (IKOB-laboratorium), Bas de Haan (Van der Kamp BV) en Jos van Schijndel (certificatiedeskundige).

Bas de Haan: ‘Als Van der Kamp B.V. zijn wij blij met een nieuw certificerend instituut voor betonmortel, omdat wij van mening zijn dat er iets te kiezen moet zijn. Daarnaast denken wij dat gezonde concurrentie leidt tot meer scherpte en dus tot kwaliteitsverbetering. Wij kennen IKOB-BKB al jaren vanuit ons zusterbedrijf HCM Cement, waar zij het volledige pakket aan certificatie voor cement verzorgen.

Hoewel dit voor hen het eerste KOMO-certificaat voor betonmortel is, is het traject tot het tot stand komen van dit certificaat verlopen zoals we dit van hen gewend zijn.’

Ton van Beek, de certificatiemanager, over de aanpak van IKOB-BKB: ‘Wij staan voor een goede controle. Praktijkgericht en met oog voor het einddoel, goede betonmortel die voldoet aan de gewenste prestaties van de klant van onze klant. Niets meer en niets minder.

De kubussen voor verificatie van de druksterkte beproeven we zelf in ons eigen laboratorium, dat is gewoon inclusief. We maken het onze klanten graag gemakkelijk.’ De auditor met beton technologische ervaring Jos van Schijndel, verzorgt de uitvoering van de controles door IKOB-BKB.

7

Tijdens GEVEL 2014 kunnen bezoekers vanuit Ahoy deelnemen aan excursies langs bijzondere bouwwerken in de stad.

Het internationale karakter wordt onderstreept met de komst van diverse buitenlandse delegaties, in het bijzonder een groep uit Brazilië. Over de grenzen heen wordt kennis en ervaring uitgewisseld en worden kansen onderzocht voor (economische) samenwerking.

Het Grote Gevelcongres

Op donderdag 23 januari organiseert Architectenweb het Grote Gevelcongres. Toparchitecten uit binnen- en buitenland vertellen op dit congres alles over de door hen ontworpen gevels – van de gevelcompositie tot en met de geveltechniek. Speciale aandacht gaat hierbij uit naar enkele Rotterdamse gevels die momenteel hoge ogen gooien.

Activiteiten

Tijdens GEVEL 2014 vinden zeer veel activiteiten plaats:  Bold & Beautiful Award. In een serie presentaties met posters en mock-ups, gaan architectuurstudenten de strijd met elkaar aan voor de prijs en de titel van meest grensverleggend gevelontwerp. Om architectuurstudenten op actieve wijze bij GEVEL 2014 te betrekken, wordt dit jaar voor de tweede keer de Bold & Beautiful Student Façade Design Award uitgereikt.  De Olifantenkooi. Dit is een plek op de beursvloer voor het delen van gerichte kennis, concrete netwerken en met een specifiek vraagstuk. De Olifantenkooi is een samenwerking van Architectuur

Lokaal en Dutch Green Building Lab.  Bouwnetwerk: Vakvrouwen verenigd.

Bouwnetwerk, een organisatie van vrouwen werkzaam in alle vakgebieden rondom de gebouwde omgeving, stimuleert onderling netwerken en de doorstroom van vrouwen naar de top.

Op GEVEL 2014 luidt het netwerk haar zesde lustrumjaar in met een inspirerende bijeenkomst op 23 januari. Geïnteresseerden kunnen zich opgeven via www.bouwnetwerk.net.  Innovatieplein. Dit jaar is het evenement opgebouwd volgens een Europese stadskern, met het Innovatieplein als bruisende hart. Net als het centrale plein in het centrum van een stad, fungeert het Innovatieplein op GEVEL als een ontmoetingsplek. Op het plein worden innovaties gepresenteerd.  Benelux Aluminium Award. De tweejaarlijkse Benelux Aluminium Award voor Duurzaam Renoveren wordt voor de vierde keer uitgereikt op GEVEL. Inschrijven kan tot 15 december 2013 via www.aluminium-award.eu/2013.  Reactivate! In een reeks inhoudelijke sessies in het GEVEL-theater, peilt Stedebouw & Architectuur de actuele stand van zaken van de nieuwe architect. De sessies bestaan uit lezingen, debatten en presentaties van jonge, innovatieve architectenbureaus.  Experimenteel Beton: Architecten in de fabriek. Ontwerpers worden uitgedaagd de dialoog aan te gaan met producenten. Het Cement&BetonCentrum verkent de grenzen van wat mogelijk is in de jaarlijkse Casestudy Prefab Beton en toont de resultaten van 2013/2014 in de expositie Experimenteel Beton. Dit jaar is het thema ’Innovatie & Renovatie’.  Koppeling vraag en aanbod. In een brainstormsessie met architecten en producenten zijn tien ideeën geselecteerd voor verdere uitwerking, waaronder de ‘Levende gevel’ en de ‘Fractal gevel’. Dit wordt weergegeven in een expositie. Bovendien vindt elke dag een presentatie plaats in het GEVEL-thea-









ter, waarin vooral het proces van idee via experiment tot prototype wordt belicht.

DAPh foto-expositie. De fotografen van Dutch Architectural Photographers (DAPh) vormen met hun hoogwaardige fotografie het verbindende element tussen GEVEL 2014 en Material Xperience. Bezoekers zien hier met eigen ogen wat voor grensverleggende projecten er, mede dankzij de innovaties op GEVEL en Material Xperience, gerealiseerd kunnen worden.

Archiprix International. Aankomend ontwerptalent wordt vaak voor het eerst door Archiprix International gepresenteerd. Ontwerpopleidingen wereldwijd selecteren jaarlijks hun beste afstudeerplannen voor deelname. Op GEVEL 2014 worden de genomineerde en winnende projecten tentoongesteld.

PassiefBouwen Awards. Projecten die in 2013 zijn afgebouwd en het certificaat ‘PassiefBouwen Keur’ hebben ontvangen gaan de strijd met elkaar aan in drie categorieën: woningen nieuwbouw, woningen renovatie en overige gebouwen. Inschrijven kan tot eind 2013 bij de Stichting PassiefBouwen via www.passiefbouwen.nl.

Material Xperience 2014: The Smart Environment. Innovatieve materialen zijn onmisbaar op een evenement voor de architect. Niet voor niets vindt gelijktijdig met GEVEL het toonaangevende vakevenement Material Xperience plaats. Hier worden ‘slimme’ materialen gepresenteerd binnen het thema ‘The Smart Environment’. Meer informatie via www.materialexperience.nl.

Meer informatie over GEVEL 2014 is te vinden via www.gevel-online.nl. Volg GEVEL 2014 ook via @GEVEL14 en tweet mee via #Gevel2014.

Openingstijden: woensdag 22 januari: 11.00 - 18.00 uur donderdag 23 januari: 11.00 - 20.00 uur vrijdag 24 januari: 11.00 - 17.00 uur

VSK 2014: ‘Slimmer Samen Werken’ ‘Slimmer Samen Werken’ is het thema van VSK 2014, de belangrijkste vakbeurs voor de w-installatiebranche in Nederland. De beurs wordt van maandag 3 tot en met vrijdag 7 februari gehouden in de Jaarbeurs in Utrecht. Gelijktijdig met de beurs vindt een aantal andere activiteiten plaats, zoals een gratis toegankelijk congresprogramma in de VSK Arena , Het Vakman Event en de Vakman van het Jaar-verkiezing.

De vakbeurs concentreert zich in de hallen 7 tot en met 12 van de Jaarbeurs in Utrecht.

Hier krijgt de bezoeker een compleet overzicht van de actuele designtrends, technische innovaties en kansen die er voor de branche aankomen. ‘De beurs wordt compleet en overzichtelijk’, zegt projectmanager Michiel Nijhuis. Zo krijgt het design sanitair weer een aparte plek op de beursvloer. In hal 11 wordt een aparte presentatie van trendbepalend design sanitair ingericht.

De VSK 2014 vindt plaats in een tijd waarin de sector als geheel het moeilijk heeft.

Toch zijn er ook positieve ontwikkelingen, ziet Michel Nijhuis. De solarbranche doet het bijvoorbeeld goed. Het Solarpaviljoen op de VSK (in hal 9) groeit dit jaar dan ook

naar zo’n 14 aanbieders. Het thema zonneenergie komt ook elders op de beurs bij exposanten aan bod.

Kennisoverdracht loopt als een rode draad door het evenement voor de installatiebranche heen. In hal 10 wordt bijvoorbeeld een apart gedeelte ingericht voor gebouwautomatisering en domotica waar kennisoverdracht de boventoon voert.

Kennissessies in VSK-Arena

In hal 11 staat straks de grote VSK-arena.

Tijdens de eerste beursdag, maandag 3 februari, organiseert Qumedia een aantal interessante lezingen over nieuwe trends op het gebied van sanitair. Wat staat er aan te komen? Waar moet de installateur rekening mee gaan houden? Op de eerste beursdag worden ook de awards voor keuken- en badkamerspecialist uitgereikt. Op de andere beursdagen zullen de lezingen in de VSK Arena onder andere verzorgd worden door verscheidene brancheverenigingen en -partijen als NVKL, VFK, Verac en Uneto-VNI. Korte kennissessies die de beursbezoeker kan afwisselen met bezoek aan exposanten. De lezingen door exposanten vinden in het Installatie-theater in hal 12 plaats. In deze hal zijn ook de jonge in-

stallateurs bezig met vakwedstrijden op het NVKL-activiteitenplein.

Nieuw in hal 7 is het gezamenlijk plein van de VFK, de branchevereniging voor fabrikanten van verwarmingsketels. In lezingen, demo’s en workshops bieden zij hun nieuwste kennis aan de installateurs aan.

VSK Awards

Ook dit keer worden aan het eind van de eerste beursdag de VSK Awards uitgereikt.

In verschillende categorieën kunnen deelnemers aan de VSK deze prijs in de wacht slepen: installateurszaken, systeemoplossingen, energiebesparing en design. Bezoekers van VSK 2014 kunnen zodra ze zich voorregistreren voor gratis toegang, hun stem uitbrengen op een van de genomineerden voor de publieksprijs.

Meer weten? Ga naar www.vsk.nl.

DUURZAAM RENOVEREN

E-business stimuleert duurzaam bouwen De moderne bouwmaterialenhandel is de status van dozenschuiver al lang voorbij en schuift ook in het bouwproces steeds verder naar voren. Kennis toevoegen en de klant ontzorgen zijn de nieuwe uitdagingen voor de toeleverende industrie. Raab Karcher erkent die nieuwe rol en zet een nieuwe koers uit met de ontwikkeling van softwaretools als Raab’s Renovatiehuis, het calculatiepakket RaabCalc om de gemaakte keuzen door te rekenen en de app Raabmobiel om de gekozen materialen vervolgens vanaf de bouwplaats af te roepen. Dit alles in relatie tot Greenworks, het assortiment duurzame bouwmaterialen van Raab Karcher .

de bestaande voorraad de grootste uitdaging. Het kabinet heeft op 27 augustus met werkgevers, vakbonden en milieuorganisaties een energieakkoord bereikt. Er komt onder meer een revolverend fonds voor energiebesparing in de gebouwde omgeving van circa € 600 miljoen. Alle woningeigenaren en (ver)huurders die nog geen energielabel hebben, krijgen verder in 2014 en 2015 een indicatief energielabel van hun woning, op basis van een landelijke uniforme methodiek. Het rijk stelt verder € 400 miljoen subsidie beschikbaar voor verhuur-

‘Om de kennis te vergroten kunnen aannemers sinds november 2012 trainingen volgen in de nieuwe Greenworks Academy in Breda’, aldus Gerhard Hospers, adjunct-directeur Greenworks. ‘Dat zijn thematische middagtrainingen en trainingen voor de vakman die één of twee dagdelen duren.

De trainingen voor de vakman zijn gecertificeerd en worden beloond met een certificaat, zodat de deelnemer van deze training altijd kan aantonen deze training te hebben gevolgd.’

Voorbeelden van trainingen zijn: stucadoor, isolatie expert, timmerman, metselaar, tegelzetter, dakdekker, schilder, binnenafbouw, dak- en gevelrenovatie, active house, passiefhuis en luchtdicht bouwen. In de Greenworks Academy bevindt zich naast de trainingsruimte ‘Leren’ ook een ruimte ‘Zien’, waar detailoplossingen voor nieuwbouwwoningen en renovatiewoningen

en bruikbaarheid. Als bijvoorbeeld de isolatiewaarde van de schil omhoog moet is dat een goed moment om ook de gevel- en dakbekleding te vernieuwen, daglichttoetreding te verbeteren en extra dakramen of dakkapellen aan te brengen. En aanbrengen van isolerende beglazing is goed te combineren met vervanging van kozijnen en/of schilderwerk. Ook de upgrading van installaties in een woning wordt hierbij integraal meegenomen. Tel daar de verruiming van het vergunningvrije bouwen bij op, en het is niet moeilijk te voorspellen dat de komende jaren veel woningen gerenoveerd zullen worden.

Wessel: ‘Om in de gebouwde omgeving efficiënt en doelgericht de energieprestatie te verbeteren is het van belang de huidige energieprestatie van gebouwen te kennen. Op basis daarvan kan worden vastgesteld hoe groot de energiebesparingopgave is en van hoeveel gebouwen, in welke mate, de energieprestatie verbeterd kunnen worden. Het energielabel geeft daarbij aan

wat de energieprestatie van een gebouw is, in vergelijking met soortgelijke gebouwen.

Het energielabel geeft ook inzicht in wat er kan worden verbeterd aan de energieprestatie van het gebouw.’

Volgens de directeur Marketing & Inkoop leidt het energielabel tot een aantoonbare lasten- en risicoverlaging ten aanzien van de woonlasten. Immers, de energiekosten dalen, waardoor er meer besteedbaar inkomen resteert. ‘Het zou wenselijk zijn wanneer hypotheekverstrekkers meer financieringsruimte bieden indien een woning aantoonbaar energiezuiniger is. Hierdoor is een renovatie eenvoudiger te financieren.’

‘We denken steeds meer in concepten, in plaats van producten. Met alleen een product help je de klant niet’, zegt Bernard Wessel, directeur Marketing & Inkoop van Raab Karcher. ‘Wij helpen de klant door mee te denken over relevante zaken, zoals duurzaamheid, efficiënt werken en verlaging van de faalkosten. De kleinere aannemers worden steeds belangrijker voor ons, doordat juist de kleine bouwbedrijven en zzp’ers in de renovatie en verbouw actief zijn. Daar ligt de toekomst, omdat de behoefte aan nieuwbouw door de crisis enorm is afgenomen. En er ligt een enorme uitdaging om de kwaliteit van de bestaande voorraad te handhaven en de energieprestatie te verbeteren. Daar is niet alleen capaciteit voor nodig, maar ook kennis.

Juist bij de kleinere bouwbedrijven is die kennisbehoefte groot.’

Greenworks Academy

8

Raab’s Renovatiehuis

Bernard Wessel (links), directeur Marketing & Inkoop van Raab Karcher en Gerhard Hospers rechts), adjunct-directeur Greenworks: ‘Er ligt een enorme uitdaging om de kwaliteit van de bestaande voorraad te handhaven en de energieprestatie te verbeteren. Daar is niet alleen capaciteit voor nodig, maar ook kennis. Juist bij de kleinere bouwbedrijven is die kennisbehoefte groot.’ zijn te zien. Tevens is er een demonstratieruimte ‘Doen’ waar demo’s worden gegeven en men zelf met de duurzame Greenworks producten kan werken. ‘We hebben in het eerste jaar al ruim 3.500 bezoekers gehad en 1.400 mensen getraind. Dat heeft onze verwachtingen overtroffen’, aldus Wessel. ‘We gaan daarom in de nabije toekomst ook in Midden-Nederland een tweede Greenworks Academy openen!’

Renovatiegolf

Op weg naar een duurzamere samenleving is een energetische verbetering van

ders in de sociale huursector ten behoeve van investeringen in energiebesparing voor de periode 2014-2017. Tot slot committeren de partijen van het Convenant Energiebesparing Huursector zich om de afgesproken doelstellingen van gemiddeld label B (corporaties) en 80% van de woningen minimaal label C (particuliere verhuurders) in 2020 te halen. Kortom; energiebesparing in de bestaande voorraad neemt de komende jaren een grote vlucht.

Veelal zal die energiebesparing worden aangegrepen om de bestaande voorraad ook op andere punten te verbeteren, zoals op het gebied van comfort, uitstraling

‘Met Raab’s Renovatiehuis wordt renoveren ineens heel overzichtelijk’, zegt Hospers. ‘Met deze tool ontvangt de gebruiker een gevalideerd totaaladvies. Met deze tool stellen we onze aannemers in staat het huidige energielabel in kaart te brengen en kan men spelenderwijs bepalen welke labelsprong voor de opdrachtgever reëel haalbaar is. Is de energielabelsprong bepaald, dan levert de tool een overzicht van de meest geschikte materialen voor het naisoleren van de vloer, gevel en het dak en worden de materiaalkosten inzichtelijk.

Maar natuurlijk kijkt de tool ook naar het opwaarderen van de ketel, de boiler en de beglazing.’

De Renovatiematrix is volgens Hospers opgebouwd uit enkele eenvoudig stappen.

Eerst kiest men de periode waarin de woning is gebouwd, waarna de gestandaardiseerde uitgangspunten van de woning uit die bouwperiode inzichtelijk worden.

‘Daarna past de aannemer gestandaardiseerde waarden aan naar de huidige situatie. Denk aan verbeteringen die vanaf het opleveren van de woning tot heden zijn

9

DUURZAAM RENOVEREN doorgevoerd. Bijvoorbeeld het vervangen van de oude ketel of het vervangen van enkel glas naar dubbelglas en het invoeren van het werkelijke huidige energieverbruik. Hiermee wordt de huidige energieprestatie van de woning inzichtelijk. Hierna kan hij of zij op eenvoudige wijze de gewenste labelsprong bepalen. Vervolgens worden de besparing in gasverbruik, elektra en CO2-uitstoot zichtbaar.’

Hierna kan de gebruiker ‘spelen’ met de benodigde Rc-waarden die het systeem opgeeft voor dak, gevel en vloer om het gewenste labelniveau te halen. Zo kan men de Rc-waarde voor het dak verhogen en de gevel verlagen, zolang de labelsprong maar behouden blijft. Uiteindelijk worden er isolatieoplossingen gezocht bij de gekozen Rc-waarden. Daarbij is er onder andere keuze uit diverse Greenworks-producten.

Indien gewenst kan men ook filteren op isolatiematerialen met een ISSO-accreditatie. Deze ISSO-accreditatie is vooral voor woningcorporaties belangrijk, om voor de toepassing van isolatiematerialen WWS-punten te kunnen krijgen. Hospers: ‘Na de keuze van het materiaal, het fabricaat, de isolatiedikte en aantal vierkante meter wordt de prijs per vierkante meter getoond, exclusief arbeid.’

Wessel vult aan: ‘In de nabije toekomst kun je met het systeem ook een keuze maken uit merk en type cv-ketel en ventilatiesysteem; dit kan nu alleen nog op hoofdlijnen. We werken namelijk sinds kort samen met Rensa, één van de grotere aanbieders/ groothandels op de Nederlandse markt van producten op het gebied van verwarming en ventilatie. En wilt u weten of er interessante subsidies, vergoedingen en financie-

ringsmogelijkheden mogelijk zijn voor het plan om energiezuinig te renoveren? Dan kunt u doorlinken naar de Energiesubsidiewijzer.’

RaabCalc

Als de klant na het bepalen van de toe te passen producten een calculatie wil maken, dan kan dat met de softwaretool RaabCalc. Hospers: ‘Dit calculatiepakket houdt rekening met de prijsafspraken die zijn gemaakt tussen aannemer en Raab Karcher en de aannemer kan zelf zijn uren invullen.

Het calculatiepakket werkt verder met zogenaamde samengestelde bouwdelen. Deze bestaan uit combinaties van producten, zoals een complete erker, een uit- of aanbouw of een dakkapel. De aannemer krijgt dan een opsomming van de materialen te zien die men daarbij nodig heeft. Ook

het benodigde materieel en huurcondities worden getoond, zodat er niets wordt vergeten. Doordat er sprake is van een webbased programma krijgt de klant altijd de meest actuele prijs- en productinformatie te zien. Verder kan de aannemer zien welke producten er op voorraad zijn in de eigen vestiging of vestigingen in de buurt. Want je weet het: als een klant akkoord is dan wil die gisteren beginnen!’

Hij vervolgt: ‘Vervolgens kan hij met een druk op de knop een professionele offerte uit laten werken in een Word-document of pdf-document met zijn eigen logo. Deze kan als bijlage per mail naar een klant worden gestuurd, maar uitprinten en per post kan natuurlijk ook. Vooral bij kleinere aannemers ontbreekt het nog wel eens aan tijd en kennis om een professionele offerte uit te brengen, dus hiermee kan men een veel betere indruk achterlaten bij de klanten.

Na goedkeuring door de klant kan het programma ook worden gebruikt om de producten te bestellen.’

Volgens Wessel voegt het systeem ook kennis toe, doordat van alle producten de producteigenschappen zijn op te vragen en verwerkingsrichtlijnen: ‘Door de producteigenschappen en verwerkingsrichtlijnen te kennen kan een aannemer een hogere kwaliteit in het werk halen en de faalkosten reduceren. Dat zijn tegenwoordig belangrijke randvoorwaarden in de bouw.

Overigens zijn de artikelbestanden van Raab Karcher voorzien van het S@les in de Bouw Keurmerk, waarmee de kwaliteit van het artikelbestand gewaarborgd is.’

RaabMobiel

Wanneer de renovatie eenmaal begint kan de aannemer ook met zijn smartphone de producten bestellen en afroepen. Hospers: ‘Met de app van Raab Karcher kan hij of zij

snel een product zoeken door een deel van de productomschrijving in te geven of te filteren op productkenmerken. Zo beschikt de aannemer waar en wanneer hij of zij dat wil over de meeste actuele productinformatie. Als het juiste product is gevonden, vindt men naast de afbeeldingen, kenmerken en verwerkingsinstructies ook meteen de nettoprijs en het voorraadniveau in de Raab Karcher vestiging.’

Vanuit de app kan de aannemer daarna direct een bestelling plaatsen om vervolgens aan te geven op welke Raab Karcher vestiging het wordt afgehaald of waar men de producten wil laten bezorgen.

Hospers: ‘De aannemer krijgt tevens het interessante laatste nieuws en nieuwe innovatieve en/of duurzame producten te zien. Ook ziet men in de app wie de contactpersoon is en kan men daar direct telefonisch of per mail contact mee opnemen. Is de klus verder weg dan vertelt de app wat de dichtstbijzijnde Raab Karcher vestiging is. Ten slotte vindt de aannemer een overzicht van alle acties uit de Actiekrant, maar ook echte knallers die alleen via de app geldig zijn.’

RaabMobiel is beschikbaar voor smartphones en tablets en is gratis beschikbaar in de vorm van een app voor alle (Apple) iP-

hones en iPads en alle Android smartphones en tablets. Daarnaast is de app ook beschikbaar als een webapp voor gebruik op smartphones en tablets van andere besturingssystemen. Downloaden van de app kan via m.raabkarcher.nl. Wessel: ‘In 2014 komt er ook een pc-versie beschikbaar, zodat men vanaf de laptop of pc op de bouwplaats met dit systeem kan werken.’

Raab Karcher in ’t kort

Bouwmaterialentoeleverancier Raab Karcher is onderdeel van de Franse multinational Saint-Gobain, wereldleider op het gebied van bouwmaterialen. Het handelshuis heeft in Nederland 38 vestigingen en beidt een assortiment van 150.000 verschillende producten, waarvan 25.000 uit voorraad leverbaar. Het bedrijf levert bouwmaterialen voor de agrarische sector, betonproducten (zoals stenen, blokken, lateien, keerwanden, opsluitbanden, tegels, molgoten, wapening en mortels), producten voor het bouwen van binnenwanden en buitengevels, het afwerken daarvan (zoals stukadoorsmaterialen, tegels, systeemplafonds, gipskartonplaten en gevelbekleding), bouwproducten (zoals daglicht- en woningventilatiesystemen), chemische bouwproducten (egaliseren, lijmen, repareren, reinigen en beschermen), dakbedekking voor platte en hellende daken, isolatiematerialen, hout, plaatmaterialen en houtachtige gevelbekleding. Ook levert men een breed assortiment producten die toepasbaar zijn binnen de grond-, weg- en waterbouw en milieusector. Raab Karcher levert tevens prefab systemen, zoals betonnen funderingen en kelders, complete casco’s, systeemvloeren, systeemdaken, houtskeletbouwelementen, schoorstenen, cellenbeton en overige prefab bouwdelen.

Naast de Raab Karcher vestigingen, behoren ook de vestigingen van Galvano Groothandel BV (badkamers), Van Keulen (toeleveringsbedrijf hout en bouwmaterialen in Amsterdam en omgeving), Tegelgroep Nederland (keramische tegels) en het Zeeuwse Jager Tolhoek (bouwmaterialen) tot Saint-Gobain Distribution in Nederland.

TECHNIEK

10

Brede Bossche School: volgens School én Passiefhuis Het ‘verfrissen’ van scholen staat momenteel erg in de belangstelling. AgentschapNL stelde daarvoor een Programma van Eisen op, zowel voor de klasse B – Goed – als voor de Klasse A – Zeer goed.

De ‘richtlijn’ Frisse Scholen B is onlangs gebruikt voor het ontwerp en de bouw van de Brede Bossche School Nieuw Zuid. De combinatie met passief bouwen is nog niet vaak in de Nederlandse scholenbouw toegepast.

Tekst: Carla Debets Bouwtekst Foto’s: Metsä Wood; DBMH, Carla Debets

Om te controleren of de school zich ook werkelijk een passief gebouw mocht noemen, voerde Nieman Raadgevende Ingenieurs een luchtdoorlatendheidsmeting uit, ofwel een blowerdoortest. Bij de Brede Bossche School Nieuw Zuid werd een waarde gemeten van 0,13 h-1, een uitzonderlijk lage score. Ter vergelijking: een passief gebouw mag een maximale volumestroom hebben van n50 = 0,6 h-1. Dat wil zeggen dat een gebouw, bij een bepaalde luchtdruk, per uur 0,6 maal het volume per uur mag ‘lekken’. Een normale woning die voldoet aan het bouwbesluit, heeft een waarde van circa 4 h-1.

Afgeronde kopgevel met rechts op de achtergrond: het bouwvolume met de wijkfuncties.

Aanzicht van het onderdeel kindcentrum van de Brede Bossche School Nieuw Zuid.

Dennis Strijaards van Bureau Nieman: ‘De meting laat een zeer positief resultaat zien.

Dat kan ook haast niet anders, gezien de integrale aanpak van het bouwkundige werk en de toegepaste installaties. Samen met de zorgvuldige detaillering en uitvoering van de kozijnen op het bouwkundig kader, leidt dat tot dit zeer goede resultaat.’

Twee concepten gecombineerd

Het project staat weliswaar bekend als de Brede Bossche School Nieuw Zuid, maar omvat eigenlijk veel meer dan alleen een school. In het ontwerp van Compen Architecten zijn duidelijk twee verschillende bouwvolumes herkenbaar, door een transparant middendeel verbonden. In een rechthoekig baksteenvolume van drie lagen zijn alle wijkfuncties ondergebracht, zoals diverse zalen, een gymzaal, keuken en computerhuis. Het kindcentrum heeft twee lagen, een veel vrijere vorm en een houten gevelafwerking; hierin bevinden zich de kinderopvang, de peuterspeelzaal en de basisschool.

Meewerkend architect Johan van der Rijt van Compen Architecten vertelt: ‘We besloten alleen het kindcentrum volgens het Passiefhuisconcept uit te voeren, omdat hiervan de bezetting voorspelbaar en relatief constant is. Voor het andere bouwdeel was het risicovoller om dit ook passief uit

Constructie van het kindcentrum: met kalkzandsteenwanden, staalconstructie en betonvloeren.

BREDE BOSSCHE SCHOOL ‘NIEUW ZUID’ situatie

28-03-2011

Compleet overzicht met de twee verschillende – ook in vorm – bouwdelen.

te voeren vanwege de grote variatie in bezetting van personen. Er kunnen zes mensen aan het biljarten zijn of zo’n honderd mensen zitten te vergaderen.’ De gemeente Den Bosch (opdrachtgever) en Brabant Wonen (ontwikkeling en realisatie) hadden in

hun programma van eisen al het Concept Frisse Scholen B opgenomen.

Houtskeletbouwgevels

De constructie van de school bestaat uit een traditionele opbouw met kalkzand-

steenwanden en betonvloeren. Deze opbouw is vooral vanuit de kosten ‘gestuurd’, maar ook enigszins vanuit milieuaspecten: in Frisse Scholen is kalkzandsteen een prettiger materiaal. Op plaatsen waar geen dragende wanden gewenst waren (uit oogpunt van flexibiliteit) is een staalconstructie toegepast.

De keuze voor houtskeletbouwgevels was volgens het architectenbureau snel gemaakt: deze maken het mogelijk op eenvoudige wijze de complete constructie in te pakken. Met elementen van twee verdiepingen, ofwel 7,8 meter hoog kon bovendien het aantal naden worden beperkt.

In de elementen zijn houten I-liggers van

TECHNIEK

concept Frisse

11

Bouwgegevens

Opdrachtgever: gemeente ’s-Hertogenbosch Ontwikkeling en realisatie: BrabantWonen, ‘s-Hertogenbosch Ontwerp: Compen Architecten, Eindhoven Uitvoering: Bouwbedrijf Gebr. Van Stiphout, Sint-Oedenrode Houtskeletbouw gevelelementen: DBMH, Helmond Bouwtijd: september 2011 - eind 2012; in gebruik sinds januari 2013 Bruto vloeroppervlak kindcentrum: 2425 m2 Bouwkosten: 3,2 miljoen Euro (excl. BTW) de behandeling (Safewood), maar ook is Olympic Stane toegepast, voor een frisse kleur.

Combinatie met Frisse Scholen

De concepten Passief Bouwen en Frisse Scholen zijn eigenlijk ‘tegenovergesteld’ op energiegebied. Het Programma van Eisen voor Frisse Scholen is gebaseerd op vijf thema’s, te weten: energiezuinigheid, luchtkwaliteit, thermisch comfort, visueel comfort en akoestisch comfort.

Johan van der Rijt: ‘Het programma van

De gevelelementen zijn geprefabriceerd, mede om het aantal naden te beperken.

Het maken van de elementen voor de ronde hoeken bleek nog een hele klus.

menten hebben een Rc-waarde van 9,4 m2 K/W. ‘De ronde hoeken zijn ontstaan in het ontwerp en zijn allemaal verschillend. Klimatologisch waren deze ronde hoeken gunstig’, zegt Van der Rijt. ‘Bij rechte hoeken moet je veel moeite doen om geen koude-

elementen zijn geproduceerd door houtconstructiebedrijf DBMH. Geen eenvoudige klus en dat kwam vooral door de grootte van de elementen. Ferdi van der Hoff van DBMH: ‘Met afmetingen van circa 3 x 8 meter waren de elementen moeilijk te manoeuvreren, zowel in onze fabriek, als bij het vervoer naar de bouwplaats én op de bouwplaats zelf. Aanvankelijk leek het wel een goed idee om extra naden en aansluitingen ter plaatse van de verdiepingsvloer te vermijden, maar uit oogpunt van veilig werken, waren kleinere elementen handiger geweest.’

Relatief veel tijd kostte het maken van de elementen voor de ronde hoeken: per twee dagen konden vier man slechts één rond hoekelement maken. Ter vergelijking: vier man konden op één dag ook vier rechte elementen maken. Met name

Ondanks het Passiefhuisconcept tóch te openen delen.

eisen voor Frisse Scholen B gaat uit van véél ventileren, in tegenstelling tot passief en energiezuinig bouwen. Maar dit vormde ook een grote uitdaging.’

Voor klasse B geldt een ventilatiecapaciteit van minimaal 8,5 dm 3/s (ofwel 30,6 m 3 per uur) per persoon. Hierbij mag de CO2 concentratie maximaal 950 ppm bedragen, in groepsruimtes (in de ademzone). Voor de spuiventilatie geldt dat per groepsruimte minimaal 4 m 2 te openen geveloppervlak aanwezig is.

‘We hebben dit vele ventileren aangegrepen om te gebruiken voor de verwarming’, licht Van der Rijt toe. ‘Zo verwarmen we per lokaal met WTW-units die CO2-gestuurd zijn. Als een lokaal niet wordt gebruikt, wordt er ook geen CO2verbruikt en dus wordt het lokaal ook

De afwerking gebeurde op de bouwplaats: met waterkerende, dampdoorlatende folie, stijl- en regelwerk en verticale houten delen als gevelafwerking.

Geveldichting met houtskeletbouw elementen van twee verdiepingen, ofwel 7,8 meter hoog.

360 mm hoog toegepast als staanders. Deze liggers hebben door hun opbouw goede constructieve eigenschappen en het relatief dunne lijf (12 mm OSB) zorgt voor beperking van thermische bruggen. Tussen de 360 mm dikke staanders was bovendien een dik pak isolatie mogelijk. De gevelele-

bruggen te krijgen. Met een goede detaillering is dat probleem in ronde hoeken eenvoudiger op te lossen.’

Prefab en gevelafwerking

De keuze voor prefab gevelelementen werd gemaakt door de aannemer en de

het mooi rond zetten van de binnenbeplating was ingewikkeld.

Zowel de kozijnen als de gevelafwerking zijn op de bouwplaats aangebracht.

Bij de kozijnen was het niet alleen een kwestie van gewicht door de relatief grote ramen van driedubbel glas, maar ook de korte productietijd van de gevelelementen speelde een rol. De keuze van aluminium kozijnen is door Brabant Wonen gemaakt, in verband met weinig onderhoud.

Als gevelafwerking koos het architectenbureau voor verticale houten lariks delen van 22 mm dik en wisselende breedtes van 50, 75 en 100 mm. De houten delen kregen niet alleen een brandweren-

niet verwarmd. In alle lokalen geldt: pas boven de 700 ppm begint de ventilatie te draaien. Ofwel energiebesparend.’

De grootste zorg bij goed geïsoleerde gebouwen is eigenlijk om de warmtelast – in de zomer – te beperken. ‘De oplossing hebben we gevonden door nachtventilatie toe te passen tijdens pieken. Deze nachtventilatie strijkt langs het plafond en neemt de warmte mee.’

Thema MULTIFUNCTIONELE DAKEN

14

Vier innovaties voor zon-PV in gebouwde omgeving

Bouwen op zonne-energie Zonne-energie in Nederland groeit: het aantal zonnepanelen in ons land verdubbelt jaarlijks. Nu zonnepanelen op steeds meer daken prijken, groeit de behoefte aan esthetische, bouwgeïntegreerde oplossingen. Reden voor Agentschap NL om de sector uit te dagen een product te ontwerpen dat zonne-energie beter toepasbaar maakt in de gebouwde omgeving. Het resultaat: vier innovatieve oplossingen.

Tekst: Imke Hamacher, in opdracht van Agentschap NL

‘We signaleerden de behoefte aan meer bouwgeïntegreerde producten, maar de sector investeerde niet’, vertelt Agentschap NLadviseur Bert Janson. ‘Dus hebben wij dat gedaan, om de markt een zwengel te geven.’ Vijftig partijen reageerden in 2011 op de aanbesteding van het SBIR-IPZ programma (Small Business Innovation Research – Innovatieprogramma Zonnestroom). Een commissie van experts selecteerde vier projecten om hun product te ontwikkelen, voor een totaalbedrag van 3 miljoen euro. Inmiddels zijn de vier producten marktrijp en hebben bedrijven steeds meer belangstelling voor bouwgeïntegreerde zon-PV.

Zonnestroom- en zonnewarmteproductie ineen Een multifunctionele kunststofmodule die werkt als dakbedekking, warmtecollector én drager voor PV-panelen van verschillende formaten. Het Modular Energy Roof System van Dimark Solar benut zonne-energie een stuk efficiënter door zowel stroom als warmte te leveren en ook energieopslag en koeling mogelijk te maken.

Zonne-energie wordt aantrekkelijker, de productie- en installatiekosten goedkoper en de verschillende dakfuncties beter geintegreerd.

Hein Enneking, directeur van Dimark Solar: ‘Het idee voor de Dimark Module ontstond ruim vijf jaar geleden, maar lange tijd zag het er niet naar uit dat we het konden uitvoeren. De olieprijs zakte zo sterk dat de belangstelling voor zonne-energie totaal wegviel. Niemand wilde in die tijd financieren, dus het winnen van de SBIR-aanbesteding was echt een uitkomst voor de ontwikkeling en het marktrijp maken van dit

innovatieve product. Inmiddels staat duurzame energie wél volop in de belangstelling en ook financieel wordt het steeds aantrekkelijker om erin te investeren.’

‘De eerste marktrijpe versie van de Dimark BIPVT (Building Integrated Photovoltaic and Thermal) module is ontwikkeld voor schuine woningdaken. Omdat het systeem modulair en dakvullend gelegd kan worden, is het veel esthetischer dan de gebruikelijke ‘add-on’ systemen. Het is mogelijk om complete dakelementen in de fabriek voor te monteren (prefab) en deze vervolgens in een keer op een woning te plaatsen. Maar ook montage op bestaande daken is mogelijk.’

Combinatie van functies

‘Gecombineerde systemen die zonnestroom én -warmte produceren, worden nog weinig succesvol toegepast. Warmte was lange tijd niet sexy, de focus lag vooral op het opwekken van stroom. Jam-

mer, want het rendement van zonnewarmte is erg hoog. De combinatie van zonnestroom en -warmte in één systeem zorgt voor een dubbele energiewinst en daardoor een snellere terugverdientijd. De modules, exclusief zonneboiler, warmtewisselaar en PV-panelen, moeten uiteindelijk net zo duur worden als gewone dakbedekking. De combinatie van functies en synergie van processen zorgt voor een betere benutting van zonne-energie. Dat maakt dit concept een stuk aantrekkelijker dan enkelvoudige zonnesystemen.’

‘We krijgen veel belangstelling in Nederland, maar ook vanuit Duitsland, Frankrijk en België. De afgelopen twee jaar stonden in het teken van het testen en afstemmen van de maatvoeringen van de modules, zodat het concept en ontwerp optimaal tegemoetkomt aan de wensen van de bouw. In plaats van productgericht heeft Dimark Solar het concept juist klantgericht ontwikkeld, een unicum in deze markt.’

Volgens Janson zijn de producten veelbelovend voor een betere inpassing van zonne-energie in de gebouwde omgeving. ‘Het zijn innovatieve oplossingen voor knelpunten in de huidige markt. Door schaduw te overwinnen, grootschalige renovatie mogelijk te maken of airco te omzeilen met zon-PV in glas. Ik merk dat er steeds meer interesse is voor zonne-energie, zelfs op monumenten en vanuit de Rijksdienst voor het cultureel erfgoed. Dat zon-PV nu steeds beter geïntegreerd en esthetischer wordt, is dan ook cruciaal voor de acceptatie van zonne-energie op de lange termijn.

Haal meer uit duurzame energie Duurzame energie opwekken zorgt voor minder afhankelijkheid van fossiele energie én een goed imago.

Dat geeft partijen een streep voor op de concurrent – bijvoorbeeld in aanbestedingen met duurzaamheidseisen. Kiezen voor duurzame energie leidt tot meer continuïteit en een lagere energierekening.

Denkt u na over investeren in energie uit zon, biomassa, wind, bodem of water? Agentschap NL, uitvoeringsorgaan van het ministerie Economische Zaken, helpt u op weg .

Kijk op www.agentschapnl.nl/duurzameenergie.

Thema MULTIFUNCTIONELE DAKEN

15

Slim en energieopwekkend glas Het binnenklimaat in gebouwen én de lichtintensiteit in de gevel beheersen zonder een ingewikkelde installatie. De oplossing van Peer+: slim en energieopwekkend glas – Smart Energy Glass – dat enerzijds zon weert en anderzijds energie opwekt uit het tegengehouden licht. Met een afstandsbediening schakel je tussen een lichte en donkere stand. De opgevangen zon wordt omgezet in elektriciteit, waardoor het glas zelfvoorzienend is.

Teun Wagenaar, medeoprichter van Peer+: ‘De duurzaamheid van het Smart Energy Glass zit hem in het verlagen van de koellast van gebouwen. De zonwering van het glas zorgt voor een lagere binnentempera-

tuur in gebouwen. Sinds een paar maanden testen we het Smart Energy Glass op de high tech campus van TU/e, afgezet tegen een gebouw met gewone zonwering.

Op een warme dag van 32 graden was het in het gebouw met Smart Energy Glass 7 graden koeler; een flink verschil. Hierdoor kan een gebouw 20 tot 30 procent besparen op het energieverbruik voor koeling.’

‘Het Smart Energy Glass bestaat uit twee glazen platen met daartussen vloeibare kristallen, een techniek die ook in lcdschermen zit. Een elektrisch veld tussen de platen zorgt voor een verandering in de orientatie van de kristallen, waardoor het glas transparant of juist donker wordt. Het licht dat binnenkomt op het glas wordt naar de

zijkant getransporteerd met lichtgeleidende technologie. Daar zitten PV-strips met zonnepaneeltjes die het licht omzetten naar elektriciteit. We stoppen alle ingewikkeldheden in het glas zelf, zodat de installateur er niks van merkt. Het moet simpel blijven: oud glas eruit, Smart Energy Glass erin.’

Zo simpel als lichtpeertje

‘Dankzij het geld van onder andere het SBIR-programma hebben we de eerste onderzoeken en prototypen kunnen financieren. Die hebben onzekerheden weggenomen, waardoor we investeerders konden aantrekken. We hebben nu de eerste lab productielijn gereed om glas te maken voor

Zonnepanelen in schaduw optimaliseren Hoe kunnen we de opbrengst van duurzame energie in de gebouwde omgeving optimaliseren? Uit die vraag is Femtogrid in 2008 geboren: een bedrijf dat slimme elektronica ontwikkelt om de opwek van duurzame energie efficiënter te maken. Het ontwikkelde het Femtogrid Solar System, dat met een power optimizer, inverter, gelijkstroombekabeling en een monitoringportal de opbrengst van zonnepanelen maximaliseert. Dankzij SBIR kon Femtogrid het systeem doorontwikkelen naar een 2.0-versie met een hogere efficiëntie, betere functionaliteit en lagere kostprijs.

Tom Engbers, CEO en medeoprichter van Femtogrid: ‘Veel zonne-installaties bevatten panelen die wel eens in de schaduw liggen, bijvoorbeeld door een schoorsteen, overhangende boom of dak van de buren.

Een kwart van de totale zonne-energiemarkt heeft last van zulke systeemobstakels. Wij lossen dit op met de power optimizer, die het rendement maximaliseert van zonnepanelen die in de schaduw liggen. Dit verbetert de opbrengst met maximaal 30 procent, afhankelijk van het type paneel en de installatieplek. Dat betekent lagere kosten en een hogere opbrengst voor de consument.’

‘In reguliere systemen zijn zonnepanelen in serie geschakeld. Daardoor is het systeem zo sterk als de zwakste schakel. Als één zonnepaneel slechter presteert door schaduw,

Solar Power Optimizer.

Monitoringportal.

bel was. SBIR was een vliegwiel voor doorontwikkeling. In juni 2013 hebben we een add-on systeem gelanceerd. Een zonnepa-

Inverter.

lijdt het rendement van de hele installatie daaronder. Het Femtogrid Solar System schakelt de panelen parallel, zodat de power optimizer de opbrengst per paneel kan optimaliseren. De inverter zet de opgewekte gelijkstroom om naar wisselstroom, die we invoeden op het net.’

‘De eerste werkende versie was te groot en duur, waardoor vermarkten niet renda-

Toepassing eerste generatie in de praktijk.

proefprojecten in kantoren. Grootschalige productie is het volgende doel, nadat we hebben laten zien wat de techniek kan en dat productie mogelijk is.’

‘Uitgangspunt is om Smart Energy Glass even duur te maken als gewoon glas in combinatie met hogere segment zonwering. Uiteindelijk hopen we dat ons glas een standaardtechniek wordt in de bouwen renovatiemarkt wereldwijd. Net zo simpel als het lichtpeertje van Philips. Zodat we echt iets kunnen doen aan het energieverbruik van gebouwen.’

neelgeïntegreerde versie staat ook hoog op ons lijstje, maar krijgen we vooralsnog niet verkocht. Zonnepaneelfabrikanten staan huiverig tegenover alles wat hun product duurder maakt, ondanks de toegevoegde functionaliteit. Het add-on systeem verkopen we niet aan de fabrikant, maar aan de eindgebruiker. Die wil wél betalen voor extra functionaliteit, want die wil een optimaal systeem. Op de hele investering stelt de extra uitgave dan weinig voor.’

‘Ons doel is om allerlei duurzame energietoepassingen te optimaliseren. Zo zijn we ook betrokken bij de ontwikkeling van een solar road; een energieopwekkend wegdek.

De auto is daarin een obstakel dat schaduw veroorzaakt. Dat lossen wij op. We zijn een bedrijf geworden in het omzeilen van obstakels.’

actuele bouwinformatie, digitaal bestellen

DOWNLOAD NU

DE RAAB KARCHER APP!

SCAN DE QR-CODE OF GA NAAR M.RAABKARCHER.NL

RAABMOBIEL: ACTUELE BOUWINFORMATIE, DIGITAAL BESTELLEN

24/7 ACTUELE PRODUCTINFORMATIE

De Raab Karcher app biedt een overzichtelijke productcatalogus waarin u snel en eenvoudig een product zoekt in het assortiment van Raab Karcher.

U kunt direct uw materialen bestellen en u geeft zelf aan op welke Raab Karcher vestiging u de materialen af wilt halen, of waar uw bestelling bezorgd moet worden.

DIRECT ONLINE BESTELLEN

INTERESSANTE ONLINE ACTIES

UW (NETTO) PRIJS

VOORRAADINFORMATIE

online be t c ste re i d lle | acties | u n e n w i e l ( n an

n

ss

(

el uw

re

le

o

l n sa

ti

on te es

ir

be

t ec

e

a rm

e | direct in

e pr

ati on l

M.RAABKARCHER.NL

uw (net t o ) p s |

rm

est

i

j

ie

ad

fo

nte

or

rra

pr

| voo

ct

prijs

t

a

n

et

) to

essante on lin e

)

i

|

er nt

n

tinf

te

ne

to

m

at

i

o

Thema MULTIFUNCTIONELE DAKEN

17

Een dak in een dag Modulair bouwen is de toekomst, als je het Ballast Nedam vraagt. Samen met ketenpartners Kingspan Unidek en Oskomera Power Solutions ontwikkelde het een modulair zonnedak: een volledig in de fabriek gemaakt – prefab – zonnedak dat in één verhuisbeweging op een woning is te installeren. Alle handelingen vinden in de fabriek plaats; van het aanbrengen van zon-PV tot het bedraden en waterkerend maken van het dak. De modulaire dakdekking zorgt voor een lagere kostprijs, en misschien nog wel het belangrijkst: het is mooi.

Wim Kleingeld was namens Ballast Nedam als procesmanager nauw betrokken bij de ontwikkeling van het modulair zonnedak: ‘Een modulair zonnedak lag in het verlengde van de iQwoning van Ballast Nedam, een bijna energieneutraal huis dat uit betonnen modules bestaat en grotendeels in de fabriek gemaakt wordt. Een modulair zonnedak past daar goed bij, maar het kan ook op ieder ander huis gemonteerd worden, zowel nieuwbouw als renovatie. Dat kwam tegemoet aan de vraag van SBIR.’ ‘Het modulair zonnedak is schuin, maar kan ook op een platdak geplaatst worden.

Dan heb je een extra zolder. Voorwaarde is wel dat meerdere huizen meedoen met het zonnedak. Eén dak vervangen in een rij woningen is technisch lastig en niet rendabel. Daarom is het modulair zonnedak vooral gericht op grootschaliger projectma-

DAKMERK ziet stijgende vraag naar zekerheid De tijden dat je op platte daken alleen maar kiezels kon vinden, ligt al geruime tijd achter ons. In dichtbevolkt Nederland worden de dure vierkante meters van de daken steeds vaker tot nut gemaakt. Het brengt een heel andere dimensie in het dakdekken met zich mee, aldus David Kemena, directeur van DAKMERK. ‘Er worden soms hele boerderijen op aangelegd’.

Nederland telt tussen de 400 en 450 miljoen vierkante meter plat dak. ‘Lange tijd was dat zowel letterlijk als figuurlijk braakliggend terrein’, volgens Kemena. ‘Niet dat er nooit iets gebeurde. De hangende tuinen van Babylon zijn denk ik zo’n beetje het eerste voorbeeld dat ik ken van een multifunctioneel dak. En ook als parkeerterrein doen daken al langer dienst. De mate waarin platte daken nu voor andere doeleinden worden ingezet is echter nieuw.’ Naast de parkeerdaken gaat het dan vooral om energiedaken (bijvoorbeeld met zonnepanelen) en groendaken. ‘Die laatste categorie varieert van een redelijk extensieve variant met sedumplantjes tot aan hele intensieve groendaken, inclusief bomen, struiken, moestuinen en de bijbehorende kippen.’

Wortelwerend

Alhoewel gebruiksdaken nu maximaal 10 procent van de markt uitmaken, ziet Kemena dat aandeel de komende jaren zeker toenemen. ‘Dit soort daken in het centrum van de grote steden betreffen de duurste vierkante meters en bieden vaak prachtig uitzicht. Niet zo gek dat woningeigenaren er dan graag een tuin of terras op laten aanleggen.’ De belangrijkste vraag komt echter van de zakelijke daken, waarbij beleggers of beheerders via energiewinning extra inkomsten willen genereren. Daarnaast draagt een groendak bij aan het duurzame imago van een project. Dat is weer goed voor de verhuurbaarheid.’

Dat de participanten binnen DAKMERK wel varen bij de nieuwe ontwikkelingen kan de

voorzitter niet ontkennen. ‘Even plat gezegd vereist zo’n multifunctioneel dak wel even wat andere kennis dan een standaard bitumen of kunststof dak. In Nederland zijn zo’n duizend dakdekkersbedrijven. Dertig daarvan zijn aangesloten bij DAKMERK, maar die doen grofweg een derde van de markt aan platte daken. Het zijn dus vooral de grotere kwaliteitsdakdekkers die bij ons lid zijn en die ook de expertise hebben om dit soort complexe nieuwe toepassingen te kunnen uitvoeren.’

Faillissementen en zzp’ers

DAKMERK biedt tien jaar garantie op de door de aangesloten bedrijven gelegde daken. Kemena: ‘Dat bieden we al langer voor gewone platte daken, maar recent ook voor gebruiksdaken. De garantie dekt in dat geval het dak, maar niet alles wat erop staat.

Maar we hebben nu, inspelend op de nieuwe ontwikkelingen, ook een aanvullende verze-

tige ontwikkeling van meerdere woningen door coöperaties en vastgoedontwikkelaars.’

‘Eén van de belangrijkste redenen om een compleet modulair zonnedak te ontwikkelen, was dat het esthetisch is. Losse zonnepanelen op een pannendak zien er niet mooi uit. Daarnaast moest het een marktconform product worden. De prefab modulaire constructie van het dak bespaart veel kosten. In de bouw zijn veel tijdsgebonden kosten gemoeid met partijen die op elkaar moeten wachten. Met een prefab constructie in de fabriek heb je daar weinig last van.

En je bent niet weersafhankelijk.’

‘Dat het dak in één keer vervoerd wordt, bespaart CO2-uitstoot op transportbewegingen. Het vervoer stelt enigszins beperkingen aan de toegestane breedte van het dak, dus bestaat het meestal uit twee onderdelen. Zorgen voor een waterdichte ontmoeting van die verschillende delen was technisch het meest pittig aan de ontwikkeling, maar is uiteindelijk gelukt. Momenteel staat er een proefopstelling op het terrein van Kingspan Unidek, de bedoeling is dat komend jaar het eerste dak de lucht in gaat.’

600 inspecties per jaar De dertig bij DAKMERK aangesloten dakdekkers voeren per jaar zo’n 4.000 projecten uit, die alle gecontroleerd worden op materialen, systeemopbouw, et cetera. Met een gemiddelde ‘plat dak’-klus is zo’n 40.000 euro gemoeid, maar bij gebruiksdaken kan dat gemakkelijk tot het vijfvoudige oplopen. Als er geschillen ontstaan bemiddelt DAKMERK. Om de afnemer maximale zekerheid te bieden, checkt DAKMERK niet alleen op kwaliteit volgens de KOMO BRL4702 en de Vakrichtlijn, maar ook op onder andere solvabiliteit en naleving van de ARBOwetgeving. Daarnaast worden jaarlijks zo’n 600 onaangekondigde fysieke inspecties uitgevoerd op bouwplaatsen.

Tenslotte vraagt DAKMERK opdrachtgevers klanttevredenheidsrapporten (2012: 227) op te stellen.

kering in het leven geroepen die bij waterondichtheid het verwijderen en opnieuw aanbrengen van bijvoorbeeld beplanting en zonnepanelen dekt. Dat kan anders voor opdrachtgevers toch aardig in de papieren lopen.’

Afgezien van de gebruiksdaken neemt de vraag naar ‘gewone’ DAKMERK platte daken ook toe. ‘Klanten zoeken in toenemende mate zekerheid, die we met onze garantie bieden. Als er een lekkage optreedt, ben je echt aan de beurt. Ik denk dat de toegenomen interesse mede een reactie is op de faillissementen van de laatste tijd en het in toenemende mate verschijnen van zzp’ers op de bouwplaats, al dan niet uit verre buitenlanden. Dan neemt men toch liever het zekere voor het onzekere. Het feit dat we initiatiefnemer zijn van de bijbel van dakdekkend Nederland, de Vakrichtlijn, helpt ook zeker bij het versterken van ons kwaliteitsimago.

Minder handelingen, sneller bouwen

Dycore breedplaatvloer met geïntegreerde stalen randkist

Voordat gestart kan worden met het storten van breedplaatvloeren, moeten de vloerranden worden voorzien van een randbekisting. Dit zorgt voor een extra handeling en is constructief niet de meest optimale oplossing. Dycore heeft zich hierover gebogen en komt met een nieuwe service waarbij de breedplaatvloeren worden geleverd inclusief een geïntegreerde stalen randbekisting. Dit scheelt handelingen op de bouwplaats, verhoogt zowel de snelheid van bouwen als de veiligheid en zorgt voor een betere constructieve oplossing.

Wilt u meer weten over het veilig werken met Dycore Systeemvloeren?

Neem dan contact op met de afdeling verkoop.

T +31 (0) 162 477 477 | E info@dycore.nl Of kijk op www.dycore.nl

Dycore Systeemvloeren maakt deel uit van CRH Structural NL. Met de 4 ijzersterke merken Alvon, Calduran Kalkzandsteen, Heembeton en Dycore is CRH Structural NL de ruwbouwpartner voor Nederland.

Bouwboeken.nl Powered by

Nederlands Bouwkosten Instituut

Bouwprijzen Schilderwerk 2013

15 JAAR GEGARANDEERD VAKWERK IN DAKWERK

Vanaf heden is deze uitgave ook in E-book te bestellen. In de E-book kunt u ook zoeken.

Garanties op materialen en hun functionaliteit krijgt u al van

Het berekenen en controleren van schilderwerk van woningen, woongebouwen, bedrijfs - en kantoorgebouwen, winkels, gebouwen in de gezondheidssector en overheidsgebouwen.

de fabrikanten. Met DAKSYSTEEMGARANTIE PLUS heeft u nu ook zekerheid over de manier waarop het Hellend Dak gemaakt is.

Niet alleen zijn de totaalprijzen per m of m2 gegeven.

Per onderdeel worden de manuren, loonkosten, materieelkosten, materiaalprijzen en de totaalprijs gegeven.

Prijs E-book: € 39,95 Voor een geprint versie betaald u € 20,extra per stuk. (excl. BTW & incl. eventuele verzendkosten)

Voor meer info of bestellen kijk op:

WWW.BOUWBOEKEN.NL

NBI

Nederlands Bouwkosten Instituut

Postbus 189 - 7000 AD DOETINCHEM - T 085-4010460

DAKSYSTEEMGARANTIE PLUS VAN DE STICHTING DAKMEESTER

DAKSYSTEEMGARANTIE PLUS BELOOFT DAT EEN HELLEND DAK

Daksysteemgarantie PLUS is een product van de Stichting Dakmeester; de kwaliteitsspecialisten in hellende daken. Met Daksysteemgarantie PLUS willen Dakmeesters opdrachtgevers nog meer zekerheid bieden over de kwaliteit van de door hen gemaakte daken. Met name het zorgvuldig, digitaal, opgebouwde dossier wat bij oplevering wordt overhandigd is in dit kader een unieke kwaliteitsimpuls. Daarnaast nemen Dakmeesters verplicht deel aan relevante fabrikantenopleidingen in het kader van regelgeving.

• is gemaakt door een dakdekker met het Komoproces-certificaat hellende daken, aangesloten bij de Stichting Dakmeester; • beschikt over vastlegging van alle relevante facetten tijdens de bouw in een digitaal dossier; • is gecontroleerd door het onafhankelijke IKOB/BKB; • wordt opgeleverd met een garantiecertificaat voor 15 jaar met bijbehorend bouwdossier.

1

VOOR MEER INFORMATIE Stichting Dakmeester | Postbus 29 | 3417 ZG Montfoort Kijk op www.dakmeester.nl voor de Dakmeester bij u in de buurt.

Thema MULTIFUNCTIONELE DAKEN

Dakfoliekompas voor waterdicht dak

Nieuw daglichtsysteem Keromat dak en bouwproducten uit Emmen heeft een nieuw daglichtsysteem gelanceerd op de Nederlandse markt. Het bedrijf noemt haar nieuwe gepatenteerde systeem ‘Daylight Reflexbox’. Dit systeem is een prefab concept, maar kan indien gewenst ook op maat worden gemaakt.

In de dakopstand van de Daylight Reflexbox bevindt zich de licht verdeelunit. Deze licht verdeelunit is voorzien van super reflectie materiaal dat zorgt voor geleiding van daglicht naar de prisma piramide plafond lens.

De dakopstand is een prefab concept dat snel op elk dak kan worden aangeheeld.

Verder kan het systeem worden geïntegreerd in prefab dakelementen. Deze prefab geïsoleerde dakelementen zijn bijzonder snel te plaatsen. De systemen worden bijvoorbeeld toegepast bij renovatie van onder andere oude lichtstraten. Grotere maatvoeringen zijn leverbaar, waardoor

De Daylight Reflexbox is een totaalconcept en bestaat uit een grote dubbelwandige heldere lichtkoepel in speciaal bolle uitvoering die het daglicht opvangt. De koepel is gemonteerd op een duurzaam geproduceerde prefab dakopstand leverbaar in diverse maatvoeringen en hoogtes. De dakopstand is uitstekend geïsoleerd en afgewerkt met duurzame dakbedekking materialen.

dus meer daglichtrendement ontstaat. De mogelijkheden van het daglicht op maatconcept zijn derhalve groot.

Reflectiesysteem

In de licht verdeelunit bevindt zich het passief 4/reflectiecatcher systeem. Dat reflecteert het opgevangen dag- of zonlicht optimaal in de licht verdeelunit. Het bijzondere van dit reflectie spiegelelement is dat ongeacht jaargetijde en de stand van de zon, hoog of laag, het zonlicht maximaal in de licht verdeelunit zal worden gereflecteerd.

Dit resulteert in maximaal daglichtrendement. De speciale prisma lens in de licht verdeelunit zorgt voor verspreiding van het daglicht in de onderliggende ruimtes.

De Daylight Reflexbox is een passief systeem en niet voorzien van motoren of draaiende onderdelen. Daardoor is het systeem niet storingsgevoelig en vergt het systeem weinig onderhoud. Optioneel kan de Daylight reflexbox worden voorzien van door Keromat geleverde goedgekeurde en gecertificeerde doorval beveiliging.

Keromat Handelsmaatschappij B.V., Emmen, (0591) 30 14 85, www.daglichtopmaat.nl of www.keromat.nl

Vergroenen van platte daken: specialistische kennis noodzakelijk Steeds meer gebouwen worden voorzien van een groen dak. Het aanleggen van een vegetatiedak lijkt in eerste instantie wellicht een eenvoudige klus, de praktijk blijkt anders te zijn! Daarom geeft Vebidak, het kenniscentrum van de platte dakenbranche, onafhankelijk advies over het ontwerpen en uitvoeren van groene daken.

Vegetatie- en tuindaken kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het verminderen van de water(over)last in stedelijke gebieden. Zij vertragen de afvloeiing en vergroten het bergende vermogen. Op een plat dak kan de vegetatie een bijdrage leveren aan de isolatie, maar niet aan de waterdichtheid; die zal door andere materialen gewaarborgd moeten worden, zoals de waterdichte, wortelvaste dakbedekking.

De meeste daken in de woningbouw hebben een houten of betonnen onderconstructie. Over het algemeen is het mogelijk om dergelijke bestaande platte daken om te vormen tot een vegetatiedak en soms tot een licht tuindak. Dit moet berekend worden door een constructeur. Ook voor de toe te passen dakbedekkingssystemen heeft men het advies nodig van een deskundige.

Afdeling Technische Zaken van Vebidak wijst u de weg.

Onderhoud en beheer

Het benodigde onderhoud aan groene daken varieert sterk en hangt daarbij niet alleen af van het type vegetatie- of licht

tuindak, maar zeker ook van de beplantingskeuze. Voor vegetatiedaken is het aan te bevelen één à twee inspectie- respectievelijk onderhoudsrondes per jaar uit te voeren. Wanneer men onder andere ten behoeve van onderhoud vegetatievrije zones toepast, is het van belang om dit onderhoud ook in die zones daadwerkelijk te plegen, aangezien overtollige plantengroei anders de details kan bedreigen.

Bij het ontwerp van een vegetatie- of licht tuindak moet men rekening houden met de noodzakelijke voorzieningen om het onderhoud veilig en arbotechnisch verantwoord uit te kunnen voeren.

Verhoging dakranden

Samenstelling en conditie dakbedekking

Groendaken zijn brandveilig

Wanneer het bestaande dakbedekkingssysteem moet worden gesloopt, dan zal in de praktijk vernieuwing gepaard gaan met thermische renovatie. Bij handhaving van de bestaande bedekking moet deze over het algemeen goed worden schoongemaakt en

gerepareerd. Deze bedekking zal vrijwel nooit wortelvast zijn en is dus niet zonder meer geschikt om een vegetatieafwerking op aan te brengen.

In het geval van een bestaand bitumendak kan vervolgens een laag gemodificeerde wortelvaste bitumen dakbanen volledig worden gekleefd. Ook bepaalde kunststof systemen komen hiervoor in aanmerking.

19

De advies opstandhoogte is normaal gesproken 120 mm boven de dakbedekking.

Dat wil zeggen dat de dakbedekking minimaal 120 mm boven de bovenkant van het watervoerende pakket moet worden getrokken. Bij een groen dak betekent dit 120 mm boven de bovenzijde van het vegetatiepakket. In veel gevallen houdt dit dan ook in dat dakranden verhoogd moeten worden.

Meer weten? Kijk op www.vebidak.nl.

In 2012 waren er 120 grote branden. Het totale schadebedrag - kleine brandjes niet meegerekend - oversteeg 365 miljoen euro. Reden voor verzekeraars, brandweer, MKB Nederland en VNO-NCW om de handen ineen te slaan en ondernemers bewust te maken over brandveiligheid. Troelstra & de Vries neemt haar maatschappelijke verantwoording op het gebied van brandpreventie al jarenlang serieus door producten op de markt te brengen die voldoen aan de laatste brandveiligheidsnormen.

Alle producten van de groendaksystemen Sopranature® en Toundra Alveo® voldoen aan NEN6063. Dit is een strenge norm die betrekking heeft op blootstelling aan vliegvuur en een beperkte warmtestralingsintensiteit. Maar Troelstra & de Vries doet meer aan brandpreventie. Zo geven ze ook trainingen voor het juist verwerken van haar producten. Want helaas

Om het dak met folie waterdicht te maken, moet eerst worden uitgezocht wat de hellingshoek is van het dak Met het dakfoliekomin combinatie pas van Monier kan direct met het type worden uitgerekend weldakpannen dat ke folie de beste toepaserop ligt. Dak- sing is bij een willekeurige p a n n e n f a b r i - dakpanmodel en dakhelkant Monier lingshoek. heeft een dakfoliekompas ontwikkeld dat in een handomdraai aangeeft welke folie nodig is bij een bepaalde dakhelling en het type dakpan.

Dakpannenfabrikant Monier heeft met het dakfoliekompas een handige tool ontworpen om hellende dakpandaken met folie waterdicht te maken. Het kompas bevat twee draaiende schijven. Op de buitenschijf staan de opties voor de minimale dakhelling in graden. De binnenschijf geeft de verschillende soorten Monier dakpannen aan. Door beide schijven te draaien naar de juiste dakhelling en het type dakpan, verschijnt in de witte balk, midden op het kompas, het type waterkerende folie en de foliedikte die het beste bij een combinatie passen.

Waterdicht

Dakdekker Roy Houwers uit Reuver vindt het dakfoliekompas van Monier een handige uitvinding: ‘Een dak waterdicht maken kost heel wat uitrekenwerk. Hoe vlakker het dak, hoe meer water erop kan blijven liggen. De minimum dakhelling en het dakpanmodel bepalen samen welke foliedikte nodig is om regenwater tegen te houden.’

Volgens Houwers heeft een pannendak meestal een onderdakfolie nodig. Er kan namelijk altijd een kleine hoeveelheid neerslag door de dakpannen heen dringen. De folie functioneert dan als een secundaire waterkerende laag, die het regenwater via het onderdak afvoert. ‘Het dakfoliekompas is een praktisch middel om te controleren of de bestekgegevens nog steeds kloppen, zeker bij hellende daken. Als dakdekker wil ik geen enkel risico lopen op een lekkend dak’, zegt Houwers.

Het dakfoliekompas is gratis aan te vragen via infonl@monier.com.

Monier BV, Montfoort, (0348) 47 65 11, www.monier.nl.

komt het nog steeds voor dat dakdekwerkzaamheden de oorzaak zijn van een brand.

Het advies is daarom om goed te letten of een dakbedekkingsproduct voldoet aan de brandveiligheidsnorm NEN 6063. Volg daarnaast altijd de verwerkingsinstructie van de fabrikant. Neem bij twijfel direct contact op met de fabrikant of leverancier.

Troelstra & de Vries BV, IJlst, (0515) 533 000, www.troelstra-devries.nl

Thema MULTIFUNCTIONELE DAKEN

Combinatie dakdoorvoeren voor hellende daken

20

Vlakke lichtkoepel in zadeldak-uitvoering

Wilt u geen verzameling van losse dakdoorvoeren op het dak, dan biedt Ubbink haar nieuwste ontwikkeling; de ultieme combinatie van dakdoorvoeren, de Kompakt Schoorsteen 2.0. Deze verzamelkap is geschikt voor dakhellingen van 15° tot 55°.

In de Kompakt Schoorsteen 2.0 kunt u diverse functies combineren:  Rookgasafvoer en luchttoevoer voor gesloten gastoestellen (HR T120).  Geïsoleerde luchtafvoer van mechanisch ventilatiesysteem, ook geschikt voor WTW toestellen.  Rioolontluchting.

De schoorsteen staat altijd haaks op het dakvlak, wat het boren makkelijker maakt.

De haakse montage resulteert ook in een minimale dakdoorbreking en optimaal be-

houd van de dakisolatie. Met de Kompakt Schoorsteen 2.0 heeft u altijd de juiste buislengte, ook bij steilere daken en dikkere dakpakketten. De breedte van de kap past binnen de panbreedte van een sneldekpan en is inclusief indekdeel. De verzamelkap werkt u luchtdicht af met een luchtdicht manchet.

De verzamelkap is leverbaar in verschillende configuraties en kent geen linkse en rechtse uitvoeringen. Er is altijd sprake van dezelfde bevestigingsmethode en dezelfde sparing; ook bij een steile dakhelling. De verzamelkap is geschikt voor prefab bouwen en voor alle pannen. Uiteraard voldoet dit product aan alle regelgeving (NEN en Bouwbesluit).

Ubbink BV, Doesburg, (0313) 480 200, www.ubbink.nl

Na de lessenaar en gevel uitvoering, biedt Vlakkelichtkoepel.nl uit Cuijk nu ook grote daklichten aan in zadeldak-vorm.

Deze ontwikkeling maakt lichtkoepels mogelijk met een groter oppervlak tot 4 m2, maar nog altijd compleet met glas en opstand in één geheel geleverd. De zadeldak-uitvoering is voortgekomen uit de wens van Spruyt Arkebouw uit Heerenveen.

De wens van de arkenbouwer was een vlakke lichtkoepel van 2 meter bij 2 meter voor de toepassing op een woonark. Het glas wordt bij deze afmeting veel zwaarder en daardoor onpraktisch bij bijvoorbeeld montage. Als oplossing komt Vlakkelichtkoepel.nl met een zadeldak-variant, voorzien van twee isolatieglasruiten. Hierbij worden twee ‘lessenaars’-koepels als het ware met de hoge zijde tegen elkaar geplaatst. Arjen Jonker, hoofd Werkvoorbereiding bij Spruyt Arkenbouw: ‘Vlakkelichtkoepel.nl heeft actief met ons meegedacht over een antwoord op een wens van onze klant. Deze is erg tevreden met de vlakke lichtkoepel in zijn woonark.’

Daksysteemgarantie voor hellende dakenindustrie Op de Bouwbeurs in februari lanceerde de Stichting Dakmeester ‘Daksysteemgarantie PLUS’. Een kwaliteitsimpuls voor de hellende dakenindustrie, ontwikkeld door de aangesloten Komo-gecertificeerde dakdekkers in samenwerking met de belangrijkste toeleverende bedrijven in de hellende dakenindustrie. Richard Pex van Pex Dakbedekkingen is één van die dakdekkers en wij vroegen hem naar zijn ervaringen met het nieuwe garantiesysteem.

Kun je kort uitleggen wat Daksysteemgarantie PLUS is?

‘Tijdens de bouw van alle daken die we maken leggen we de belangrijke onderdelen vast in een digitaal bouwrapport door middel van foto’s en notities. Elk dossier wordt onafhankelijk gecontroleerd door IKOB/BKB. Uiteindelijk leveren wij het dak op met een bouwdossier en een garantiecertificaat voor 15 jaar op de constructie van het dak.’

Wat moet je nu als dakdekker doen om Daksysteemgarantie PLUS aan te kunnen bieden?

‘Op de eerste plaats moet je KOMO procesgecertificeerd zijn en lid worden van de Stichting Dakmeester. Je ontvangt dan de Dakatlas; hét handboek voor de hellende dakenindustrie. Deze bijbel voor dakdek-

kers zorgt ervoor dat we tot in de kleinste details precies weten hoe het moet. Dat geeft ons zekerheid, maar de opdrachtgever ook. Daarnaast moet je ervoor zorgen dat de ploegleiders of uitvoerders beschikken over een iPad, zodat ze tijdens de bouw foto’s kunnen maken en het rapport kunnen invullen. Verder ga je de verplichting aan om deel te nemen aan alle opleidingen die de fabrikanten en de Stichting Dakmeester aanbieden.’

Wat zie jij als de grootste voordelen van dit garantiesysteem?

‘Wij kunnen hierdoor als dakdekkersbedrijf veel meer zekerheid bieden over de kwaliteit van de door ons gemaakte daken. Als een dak eenmaal dicht is kun je niet meer zien wat eronder zit. Wij merken de laatste tijd dat er minder wordt aanbesteed en steeds meer, naast natuurlijk de prijs, wordt gegund op basis van vertrouwen. Daksysteemgarantie PLUS is hier een belangrijke impuls voor. Verder wordt de oplevering van een dak veel eenvoudiger; alles ligt immers vast in het bouwdossier inclusief foto’s.’

Heb je inmiddels ook echt opdrachten verworven dankzij Daksysteemgarantie PLUS? ‘Het is moeilijk te zeggen of het alleen dankzij DSG PLUS komt, maar feit is dat wij een erg goed jaar meemaken. Woningbouwverenigingen vragen er wel steeds meer naar.

Ik merk dat het stuk extra vertrouwen dat wij bieden met DSG PLUS ons een nadruk-

kelijke voorsprong geeft op de concurrentie. Laatst had ik een particulier die alleen een offerte wilde als het inclusief 15 jaar garantie op de constructie was. Dat zegt toch wel wat.’

Voor meer informatie: www.dakmeester.nl en www.pex-dak.nl

De vlakke lichtkoepel is toegepast op een woonark, die is bestemd voor de Loosdrechtse plassen. De ark ziet er strak en modern uit met een zwart hout afgewerkte gevel. Binnen is een eethoek ingericht. De klant wilde daarboven als sierstuk een lichtkoepel, waardoor veel lichtinval wordt gecreëerd.

Twee lessenaars

De lichtkoepel in zadeldak-uitvoering is een doorontwikkeling van het bestaand concept waarbij karakteristieke kenmerken intact blijven. ‘Omdat we het glas als één geheel leveren en geen glasroedes willen, was de grootte van onze vlakke lichtkoepels voorheen beperkt,’ aldus Erik Ruijs, directeur van Vlakkelichtkoepel.nl. ‘Met een lengte van bijvoorbeeld 2 meter bedroeg de maximale breedte 1 meter. Toch kregen we vanuit de markt de vraag naar grotere daklichten. De bestaande lessenaar is een vlakke lichtkoepel, die schuin afloopt zonder al te ver boven de dakbedekking uit te steken. Nu hebben we twee lessenaars met de ‘ruggen’ tegen elkaar gezet, waardoor de zadeldak uitvoering ontstaat en een groter oppervlakte kan worden gerealiseerd. In de toekomst is het mogelijk de glasplaten te leveren met in het midden een smalle witte aluminium koker.’

De unieke eigenschappen van de vlakke lichtkoepel blijven ook in de zadeldakuitvoering behouden. Zo is de maximale hoogte van de opstand nog steeds slechts 28 centimeter. Dat is in het geval van een woonark een prettig bijkomend voordeel; de ark en haar lichtkoepel moeten onder bruggen kunnen doorvaren. Verder heeft ook deze variant een optimale luchtdichtheid en is er de keuze uit verscheidene varianten zon- en warmtewerend glas, eventueel aan te vullen met elektrische zonwering. De zonwerende isolatieruiten hebben een isolatiewaarde van 1.0 W/m²K en de opstand heeft een isolatiewaarde van 0,67 W/m²K. Heruvent BV, Cuijk, (0485) 212 564, www.vlakkelichtkoepel.nl

Eén dakplaat voor alle toepassingen Kingspan Insulation heeft een nieuwe plat dak isolatieplaat ontwikkeld: de Kingspan Therma™ TR24 Platdak Plaat. Deze isolatieplaat combineert al het goede van de reeds bestaande plat dak isolatieplaten.

De nieuwe plaat heeft een gebitumineerd glasvlies aan één zijde en een mineraal glasvlies aan de andere zijde. Door deze combinatie is de plaat toepasbaar onder zowel mechanisch bevestigde, verkleefde als losliggend geballaste dakbedekkingssystemen. De multifunctionele inzetbaarheid en de goede isolerende eigenschappen in combinatie met de hoge drukvastheid en het geringe gewicht maakt de Therma™ TR24 Platdak plaat de ideale oplossing voor op het platte dak.

De plaat bestaat uit hoog rendement PIR hardschuim met een lambdawaarde vanaf 0,025 W/mK. Optimale verlijming en bran-

den op de rol is nu mogelijk met één plaat, dankzij de twee cacheringen. Dit leidt tevens tot efficiënter voorraadbeheer: u hebt immers één product voor alle toepassingen.

Kingspan Insulation B.V., Winterswijk, (0543) 543 210, www.kingspaninsulation.nl

Thema MULTIFUNCTIONELE DAKEN

Vakrichtlijn ‘platte daken’ vernieuwd De Vakrichtlijn voor bitumineuze- en kunststofdakbedekking is geheel vernieuwd. De uitgave, een samenwerking tussen DAKMERK (kwaliteitsorganisatie voor het platte dak), Vebidak (Vereniging Dakdekkersbranche Nederland) en BDA (Bureau Dak Advies), is over de gehele linie up-to-date gemaakt, onder andere naar aanleiding van het nieuwe Bouwbesluit.

De ‘bijbel der dakdekkers’ is op initiatief van DAKMERK voor het eerst als handzame A5-werkpocket verschenen in plaats van als losbladig A4-systeem. Een gratis exemplaar van deze pocket is alleen te bestellen bij DAKMERK via info@dakmerk.nl.

‘De Vakrichtlijn creëert voor iedereen die bij het platte dak betrokken is duidelijkheid door eenheid’, aldus David Kemena, directeur van DAKMERK. ‘Met de Vakrichtlijn harmoniseren we de specifieke kwaliteitsmaatstaven voor het bitumineuze- en kunststof dak. Alle relevante beoordelingsrichtlijnen (BRL’s) en normen zijn verwerkt, zoals de BRL 4702 en de NEN 6050.’ De vorige Vakrichtlijn stamt uit 2011.

Over DAKMERK

DAKMERK is een erkenningsregeling met als doelstelling om de kwaliteit van bitumineuze- en kunststof platte daken te bewaken en bevorderen.

Projecten die door bij DAKMERK aangesloten dakdekkers uitgevoerd zijn, genieten in principe een waterdichtheidsgarantie van tien jaar. DAKMERK is in 1992 opgericht en heeft ongeveer dertig leden, die gezamenlijk een marktaandeel van zo’n 33 procent vertegenwoordigen. Kijk voor meer informatie op: www.dakmerk.nl.

21

Plantaardige dakbaan met onderlaag Eind 2010 lanceerde Derbigum als eerste op de markt een plantaardige dakbaan: Derbipure®. Inmiddels heeft Derbigum ook de allereerste plantaardige onderlaag ontwikkeld: Derbipure® Coat. Met de onderlaag Derbipure Coat en de toplaag Derbipure biedt Derbigum nu dus een volledig plantaardig systeem aan. Aan Derbipure werd in 2011 de Dubo-Award toegekend.

Airdeck® vloer voor International School of Amsterdam Voor de uitbreiding van de International School of Amsterdam (ISA) in Amstelveen zijn in oktober de eerste Airdeck® vloeren geleverd. Hiermee heeft het project, uitgevoerd door Kondor Wessels Amsterdam bv, een primeur in handen. Het is namelijk het eerste project in Nederland waar dit vloertype van De Hoop Pekso wordt verwerkt.

De Airdeck vloeren komen uit de nieuwe productiehal in Oosterhout. Na de opening in mei zijn hier inmiddels vele platen geproduceerd voor projecten op de Belgische markt.

Het project ISA is als het ware de aftrap voor de Airdeck vloeren in Nederland.

Het bestaande gebouw van ISA wordt voorzien van een verbindingsplein naar het nieuwbouwgedeelte met een vloeroppervlakte van circa 7.300 m . Dit nieuwe gedeelte zal bestaan uit vier lagen. Een uitgegra-

ven functionele kelder met voorzieningen en veel daglicht, begane grond, eerste verdieping en tweede verdieping.

Assymetrisch Airdeck vloersysteem

Architect Max van Huut van Alberts & Van Huut heeft geen abstract raster en contouren gehanteerd in het ontwerp. Er is gekozen voor een organische vormgeving, wat zich heeft vertaald in een skelet waarin de kolommen

De Hoop Pekso, Terneuzen, (0115) 68 09 11, www.dehoop-pekso.nl

Houtbouw voor platte daken Platte daken en plat hellende daken zijn momenteel bijzonder populair bij architecten en gebruikers. Houtbouw kan bij dergelijke toepassingen een vooraanstaande rol spelen. OSB-producent Norbord brengt een nieuwe brochure uit en benadrukt daarmee het potentieel van SterlingOSB® en SterlingOSB-Zero® voor gebruik bij de constructie van platte daken.

Houten platte daken worden veelvuldig toegepast als afdekking boven op compacte, goed geïsoleerde gebouwschillen bij

en ondersteuningen willekeurig staan opgesteld. De eigenschappen van de Airdeck vloer, met name de specifieke krachtenafdracht, sluiten perfect aan bij de eisen van het project.

De Airdeck vloer is ‘kant-en-klaar’ afgeleverd op de bouw. Dit betekent in dit geval inclusief stalen randbekisting. Deze vorm van bekisting werkt tijdbesparend ten opzichte van het aanbrengen van een tijdelijke houten bekisting. Daarnaast wordt met de stalen variant een veilige, blijvende oplossing gecreëerd tijdens de opstort.

In de schil van de Airdeck vloer zijn insteekhouders voor valbeveiliging ingestort die een effectieve en veilige randbeveiliging mogelijk maken. ISA is volledig in BIM uitgetekend.

nieuwbouwprojecten, bij de bouw van extra verdiepingen en uitbreidingen van bestaande gebouwen of als geprefabriceerde dakelementen voor (grote) hallen. De nieuwe Norbord-brochure toont dat de juiste combinatie van een houten dragende constructie en SterlingOSB® daarbij talrijke voordelen oplevert.

‘Dergelijke constructies zijn licht en toch stevig, goed geïsoleerd én duurzaam dankzij het gebruik van bouwmaterialen die zuinig omspringen met natuurlijke rijkdommen’, aldus Gert Hamerlinck, sales manager bij Norbord Genk. ‘De hoge kwaliteit is gegarandeerd. Bovendien betekent het werken met geprefabriceerde elementen dat de bouwtijd wordt ingekort.’

Leidraad voor bouwers

De brochure is een uitgave geworden met

een hoog informatiegehalte. Naast troeven en gebruiksmogelijkheden, vindt de lezer er concrete en doelgerichte instructies voor de uitvoering van platte daken met SterlingOSB®. Of het nu gaat om verluchte platte daken, om niet-verluchte warm-, omkeer- of compactdaken, of om hallendaken, de richtlijnen worden telkens onderbouwd door heldere tekeningen. De functie van SterlingOSB® als dampscherm tegen bouwvocht en schimmelvorming komt eveneens aan bod, net als de afdichtingsmaatregelen die nodig zijn tijdens de constructie. Het is maar een greep uit wat deze Norbord-brochure ‘Platte daken’ te bieden heeft.

De brochure is aan te vragen door een email te sturen naar: genk.brochures@norbord.net.

Norbord nv, Genk (B) Tel.: +32 (0)89 500 345, www.norbord.nl

Met hun ecologische samenstelling bieden Derbipure en Derbipure Coat een toekomstgerichte oplossing voor de grondstofproblematiek rond bitumen, een aardolieproduct. Aardolie is geen herbruikbare en onuitputtelijke grondstof, daarom heeft Derbigum gewerkt aan de ontwikkeling van een aardolievrij alternatief met dezelfde kwaliteiten en eigenschappen als de huidige bitumineuze dakbanen.

De witte toplaag van Derbipure reflecteert de zonnestralen. Dit geeft een optimale passieve koeling binnenin het gebouw: in de zomer verlaagt de temperatuur met 5°C of meer. Met een reflectie en een emissiviteit van 81% behaalt Derbipure een Solar Reflectance Index (SRI) van 100. Hier geldt: hoe hoger de SRI-waarde, hoe koeler. Bovendien is de dakbaan 100% recyclebaar en door de coating op de toplaag is het regenwater recupereerbaar.

Subsidie

De lange levensduur van een Derbipuredak in combinatie met de milieuvriendelijke eigenschappen en zijn productie met lage CO2-uitstoot zorgen ervoor dat men de ecologische voetafdruk gevoelig verkleint. De Derbipure-dakbaan werd daarom bekroond met het Cradle-to-Cradle certificaat Silver (EPEA) en het DUBOkeur (NIBE). Voor de witte dakbedekkingen geldt de fiscale regeling (MIA/Vamil code A1140 (milieulijst 2013). Bovendien is een subsidie te verkrijgen conform de EnergieInvesteringsaftrek ‘Witte dakbedekking’.

Derbigum Nederland B.V., Delft, (015) 215 40 00, www.derbigum.nl

Oude betondakpan kostenneutraal hergebruikt Sinds kort kunnen betondakpannen hergebruikt worden als zandvervangend granulaat bij de productie van nieuw beton. Deze nieuwe recyclingmethode is recent ontwikkeld door dakpannenproducent Monier. Met een aantal recyclers zijn afspraken gemaakt en er zijn ook al concrete projectervaringen. Het leidt tot vermindering van grondstofgebruik met gegarandeerde kwaliteit en hergebruik. Aantrekkelijk is tevens dat deze methode kostenneutraal is.

Monier heeft een analyse gemaakt van de betonnen dakpannen op de Nederlandse daken en ontwikkelde samen met recycler Baetsen een methode om ze te hergebruiken. Inmiddels is een netwerk van verwerkers opgezet die oude dakpannen apart houden en de logistiek regelen voor transport naar recyclingbedrijven met

wie hierover afspraken zijn gemaakt. Deze verwerkers zijn lid van de Stichting Dakmeester en dragen ook het predikaat Dakmeester. Zij geven een schriftelijke garantie dat de geproduceerde granulaten van gecertificeerde kwaliteit zijn en gebruikt zullen worden in nieuw beton als zandvervanger.

Gunstige milieuprestaties

De betondakpannen van Monier lieten al opvallende milieuprestaties zien, deze nieuw ontwikkelde methode sluit daarop naadloos aan. Betondakpannen leveren namelijk tot 80% minder CO2-emissie op dan andere dakbedekkingen. Bovendien neemt dit type pannen 15 à 20% van de bij productie ontstane emissie zelf weer op en wordt minder energie gebruikt dan bij de productie van keramische dakpannen.

Eerste ervaringen met dit nieuwe concept deed Monier reeds op bij een renovatieproject in Hoofddorp voor opdrachtgever Ymere. In de wijk Graan voor Visch zijn de

betondakpannen van 220 woningen gerecycled, in samenwerking met Baetsen, aannemer Logchies en dakdekkingsbedrijf Patina Hellende Daken.

Monier BV, Montfoort, (0348) 47 65 11, www.monier.nl.

Fantastische mogelijkheden.

De nieuwe wereld van Festool.

36 maanden GRATIS verzekerd tegen: ALLE reparatiekosten inclusief accu’s, lagers en koolborstels Diefstal van uw machine

”Ik kies voor zekerheid, ik kies voor Festool” Michel Wijnnobel InterDeco/ZZP-er en rechterhand van Herman den Blijker in de tv-programma’s ‘Herrie in de keuken’ en ‘Herman gaat Ver’.

A AR N U N GA ALER UW DE

De wereld van Festool groeit verder. Met nieuwe en innovatieve machines voor de interieurbouwer en de schilder, maar ook voor de bouwvakker en de renovatie- en saneringsspecialist. Met gereedschap dat in samenwerking met vakmensen is ontwikkeld. Met de drive van waaruit wij altijd al werken: Het beste gereedschap ter wereld maken. En zo professionele vakmensen helpen om hun werk nog sneller, makkelijker en veiliger uit te voeren. Welkom in de wereld van Festool.

Gereedschap voor het beste resultaat

www.festool.nl

Thema MULTIFUNCTIONELE DAKEN

23

Nelskamp heeft integrale oplossing

Dakpannen en zonnepaneel ineen Zonne-energie opvangen via het hellend dak is een steeds interessantere optie. Om het geld, vanwege duurzaamheid. Het mooiste is het als dakbedekking en zonnepanelen meer één geheel zijn, in plaats van panelen bovenop het dakvlak. Nelskamp, producent van dakpannen, bedacht twee geïntegreerde systemen, zowel voor warm water als voor elektriciteit.

Tekst en foto’s: Jan Bol

Een hellend dak, gericht op het zuiden, is een fantastische energiebron. Dat is zelfs zo als de oriëntatie zuidoost of zuidwest is.

De toepassing van zonnepanelen voor de opwekking van elektriciteit en de opwarming van water wordt steeds interessanter, zo niet een dringender noodzaak. Dat komt door de stijgende trend van de kosten voor

gedekt met een groot formaat pan die lijkt op de vlakke muldenpan. Die panelen zijn modules met alleen de pv-functie, de 1Power in het jargon van Nelskamp, óf het zijn PVT modules die de pv- en thermische functie verenigen, de zogenoemde 2Power.

Twee vliegen in één klap. De modules met de dubbelfunctie werden in eerste instantie ontwikkeld als grote panelen voor óp het dakvlak waardoor deze universeel inzetbaar zijn.

Dubbelop

“Onze redenering is dat het gebruik van zonne-energie voor warm water op termijn interessanter is dan voor het opwekken van alleen maar elektriciteit”, zo betoogt Harold Kock, verkoopleider van

Het dak van een woning in de Duitse plaats Rhade is een energiedak met het systeem MS 5 PV van Nelskamp. Het systeem voorziet in zonnepanelen die zowel dienen voor warm water als voor de opwekking van elektriciteit. De panelen zijn opgenomen in het dakvlak, zodat esthetica behouden blijft.

stroomt. Het geheel wordt verder met isolatie afgesloten. Het verhitte PV paneel geeft de warmte af aan het glycol/water mengsel dat omgezet wordt voor verwarming van met name tapwater. De warmte die het mengsel afvangt dient meteen als koeling voor het pv-paneel, dat daar-

rende zonnecollectoren die qua vorm perfect op golf van de onderliggende betonpan passen. Daardoor vallen de collectoren ook nauwelijks op. Temeer omdat kleur ervan past bij de kleur van het pannendak: rood, bruin, zwart of grijs bijvoorbeeld. De collectoren worden per verticale rij gescha-

Voor het geïntegreerde systeem MS 5 PV dient een groot model vlakke dakpan. In het middenvlak is een uitsparing voor het bevestigen van een zonnepaneel, dat zes pannen in de breedte overlapt. Deze module komt niet boven de wel van de dakpan uit.

fossiele brandstoffen en door de strenge normen voor de beperking van de uitstoot van CO2. In buurland Duitsland verdwenen al heel veel vierkante meters pannendak achter met name pv-panelen (pv staat voor photovoltaïsch, ofwel opwekking van elektriciteit). In Nederland komt de markt voor zonnepanelen in verhouding aarzelend op gang.

Alleen is het jammer dat zonnepanelen óp het dak niet zo’n fraai gezicht is. Dat kan mooier en beter dacht Nelskamp, de Duitse producent van dakpannen, die ook thuis is op de Nederlandse markt. In de afgelopen vijf jaar ontwikkelde het bedrijf verschillende systemen die pannendak en zonnecollector integreren. Om te beginnen het Solar Power Pack (SPP) en het nieuwste product MS 5 PV. In het laatstgenoemde systeem worden stroken zonnepanelen opgenomen in het dakvlak dat is

Zonnepanelen op een (bestaand) dak komen de architectuur en het aanzien van de bebouwde omgeving meestal niet ten goede.

Nelskamp. “Voor het opwekken van elektriciteit zijn er alternatieven zoals windmolens en het stoken van biomassa. Voor het opwarmen van tapwater en water in de centrale verwarming zijn we veel meer aangewezen op fossiele brandstof. Voor die afhankelijkheid betalen we een steeds hogere prijs. Daarom was het, gelet op de terugverdientijd én op de duurzaamheid, voor ons duidelijk dat het verstandig is om in ieder geval in te zetten op systemen voor het verkrijgen van warm water.”

In het frame voor de montage van pv-panelen is er namelijk ruimte voor slangen, net als bij vloerverwarming, waar een mengsel van glycol en water doorheen

Nelskamp ontwikkelde in de afgelopen vijf jaar verschillende systemen die pannendak en zonnecollector integreren, het Solar Power Pack en MS 5 PV.

door langer maar ook meer dan 10% beter presteert. “In de winter kun je wat warme vloeistof door de slangen pompen”, zo legt Kock het voordeel van dergelijke 2Power-panelen uit, “Dan houd je de panelen vorst- en sneeuwvrij, voor een goede opname van het zonlicht terwijl andere systemen in de slaapstand gaan staan.”

MS 5 PV

Voor het geïntegreerde systeem MS 5 PV ging Nelskamp uit van een groot model vlakke dakpan, zes stuks in een vierkante meter. In het middenvlak van dit model dakpan is een uitsparing gemaakt. In deze sparing is plaats om een zonnepaneel, dat zes pannen in de breedte overlapt, te bevestigen. Deze module komt niet boven de wel van de dakpan uit. Tegelijk blijft de beschermende functie van de dakpan bestaan.

“Zo ontstaat een pannendak nieuwe stijl,” aldus Harold Kock, “Het systeem is plug & play. Je monteert en schakelt de panelen in serie. Het aantal hangt af van de situatie.

“Niet alle panelen hoeven 2Power-panelen te zijn. Dit is sterk afhankelijk van het verbruik aan elektriciteit en de warm water behoefte in de zomer. Elke situatie moet separaat worden berekend om goed in beeld te brengen wat de investering oplevert en op welke termijn.”

SPP en groeimarkt Het Solar Power Pack (SPP) maakt gebruik van warmte absorberende zonnecollectoren die qua vorm perfect op golf van de onderliggende betonpan passen, waardoor deze nauwelijks opvallen. De kleur ervan past bij de kleur van het pannendak.

Het Solar Power Pack (SPP) bestaat al vijf jaar. Net als het systeem MS 5 PV is het uitgebreid getest en intussen ook getoetst aan de praktijk in zowat 50 projecten. Het SPP maakt gebruik van warmte absorbe-

keld en gekoppeld aan een aanvoer- en retourleiding.

Een vloeistof wordt met 8 tot 10 graden lager dan de buitentemperatuur door de absorptie-elementen gestuurd via de warmtepomp. De absorptie elementen vangen directe zonnestraling maar ook andere vormen van energie en zijn daardoor het hele jaar actief te gebruiken tot zelfs 15 graden onder nul, met resultaat.

Kock tot besluit: “Nelskamp investeert in het energiedak met behoud van esthetica.

Met verschillende innovatieve systemen die ook nog eens sterk concurrerend zijn.

Daarom heeft de Duitse energieleverancier Eon uit achttien aanbieders gekozen voor Nelskamp en verbindt zijn naam daaraan voor verdere marketing activiteiten.

“Net als voor het Solar Power Pack zien we voor MS 5 PV, met de combinatie van 2Power en 1Power panelen, een groeimarkt.

Ook de Nederlandse markt is er rijp voor.”

Nelskamp begon in 1926 met de productie van keramische dakpannen in Schermbeck. In 1954 begon de productie van betondakpannen.

Inmiddels worden zowel keramische als beton dakpannen geproduceerd op zes locaties, verspreid over Duitsland.

Voor meer informatie: info@nelskamp.nl of kijk op de website nelskamp.nl

SLIMBOUWEN

Bouw House of Tomorrow Today officieel van start

24 ten gereduceerd, wordt de bouwtijd verkort en is calculeren op basis van meerwerk verleden tijd. Deze manier van werken zorgt voor beheersing van de kwaliteit.

Er is een groot aantal bedrijven betrokken bij het HoTT. Het besef dat de bouw nooit meer wordt zoals in de periode voor 2008, begint te komen. Terwijl veel bedrijven nog steeds wachten op antwoord op de vraag ‘hoe’, zie je in het HoTT dat de bedrijven het lef tonen om het daadwerkelijk anders te gaan doen. Ze steken hun nek uit en vinden elkaar in de HoTT Community. Daarmee spreekt de HoTT Community de ambitie uit om de gedachte van het HoTT breed toegankelijk te maken en zo de woningmarkt te transformeren naar duurzame, energie leverende, gezonde en concurrerende woningen.

Nieuwsgierig naar het HoTT?

Op de website van Slimbouwen treft u een overzicht aan van alle betrokken partijen en wordt een logboek bijgehouden met de ontwikkelingen rondom de realisatie van het HoTT. In de volgende editie van BouwTotaal treft u een update aan van het bouwproces. Op woensdag 27 novem-

Impressie Straatbeeld HoTT, KAW/e.

Begin oktober is officieel gestart met de bouw van het House of Tomorrow Today (HoTT). Een vooruitstrevend project waarin de principes van Slimbouwen en Active House elkaar vinden en de beleving van de consument centraal staat. Als alles verloopt volgens de verwachtingen, neemt de familie Lichtenberg nog begin 2014 intrek in hun nieuwe woning.

In de bouwsector wordt regelmatig vergeten waar we al onze inspanningen voor doen: de gebruiker van al het vastgoed dat de bouwsector creëert. Consumenten worden gelukkig steeds mondiger en weten maar al te goed wat ze willen. Dit komt doorgaans neer op een fijn huis, waar ze kunnen genieten van alle comfort, van licht en lucht, vrienden en familie. Niet per se meetbare kwaliteiten, maar zo denkt de gebruiker nu eenmaal.

Het House of Tomorrow Today (HoTT) zet de consument centraal en laat zien hoe de gebruiker zelf zijn eigen comfort kan regelen en gezond woont, met voldoende ventilatie en veel daglicht. Door de gedachte van het Active House te combineren met Slimbouwen, worden al deze waardes gerealiseerd en is de woning nog zeer duurzaam ook. Deze duurzaamheid komt niet alleen tijdens het slimme bouwproces naar voren, maar ook in de gehele exploitatie van de woning. ‘Ik kan niet wachten tot we kunnen genieten van al het licht, de frisse lucht en comfort in de woning. Daar bovenop ben ik voor altijd verlost van mijn energierekening!’, aldus Jos Lichtenberg, toekomstige bewoner van het HoTT. ‘Ac-

Bedrijven verbonden aan HoTT bezoeken de HoTT-bouwplaats in Sterksel. tive House in combinatie met Slimbouwen maakt dit voor mij mogelijk.’

Waarde en kwaliteit

Het HoTT wordt gerealiseerd in Sterksel, een klein dorp in Noord-Brabant. Aan de basis van het ontwerp- en bouwproces staat de filosofie van Slimbouwen. Door deze filosofie worden de bedrijven uitgedaagd om op een nieuwe manier samen te werken. Er

Slimbouwen agenda

wordt niet gestuurd op laagste prijs, maar juist op kwaliteit. ‘Het besef voor gezonde en duurzame woningen begint te borrelen in de markt’, aldus Peter van der Burgt van ZBO Bouw. ‘Met HoTT spelen we precies op die vraag in. Door deze intensieve samenwerking, binding en het open delen van kennis, gaan wij samen de oplossing bieden voor de toekomst.’ Door een efficiënt en industrieel bouwproces worden faalkos-

ber is een eerste excursie naar het HoTT georganiseerd. Rondom de oplevering zal een tweede excursie georganiseerd worden, zodat iedereen kan proeven wat de beleving van een HoTT-woning is. Houdt voor de datum van deze excursie de website van Slimbouwen nauw in de gaten.

Slimbouwen in BouwTotaal

2014

Deze pagina’s komen tot stand onder verantwoordelijkheid van de Stichting Slimbouwen. Deze stichting is een actief kennisplatform dat samen met de innovatoren in de bouwsector het bouwproces reset. Een platform voor kennis, expositie, innovatie en samenwerking, gebaseerd op een wetenschappelijk onderbouwde en bewezen methodiek van werken. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Monique Blacha van Slimbouwen.

Voor informatie, precieze data en deelname zie www.slimbouwen.nl of stuur een email naar info@slimbouwen.nl.

Bezoekadres: Lichttoren 32, Eindhoven en Einsteinbaan 1, Nieuwegein Postbus 1127, 3430 BC Nieuwegein Tel. (030) 750 98 05 Email: monique@slimbouwen.nl Internet: slimbouwen.nl

2013

 27 november: Slimbouwen Excursie House of Tomorrow Today (HoTT).  9 december: Einde jaar Event: Internationaal ondernemen.  Begin 2014 HoTT-Experience excursie  Februari: Slimbouwen excursie station Den Haag.  14 april: ‘Innovatie in beeld’, Slimbouwen congres.

SLIMBOUWEN

25

Wist u dat…

Bouw verbruikt ruim vier keer zoveel materiaal als nodig is De bouw verbruikt ruim vier keer zoveel materiaal als nodig. Waarom doen we dat eigenlijk? Extra massa wordt vaak gezien als antwoord op de vraag voor geluids- of thermische isolatie, of het behalen van extra overspanning. Dit is echter een verouderde opvatting. Gelet op de vraag van morgen, wordt het steeds duidelijker dat materialen schaarser worden en bepaalde grondstoffen in de toekomst op zullen raken. En wat blijkt: door slimmer te gaan bouwen, kunnen gebouwen met een zelfde kwaliteit met minder dan 25% van het huidige materiaal worden gerealiseerd.

Laten we eens kritisch kijken naar de manier waarop wij bouwen. Als je het gebouwgewicht door het nuttig oppervlak deelt dan kom je meestal uit op een gewicht tussen de 1.000 en 1.500 kg/m2. We hebben het dan over traditioneel gebouwde steenachtige gebouwen. Dat dit ongelooflijk zwaar is, wordt duidelijk als je gewicht vergelijkt met het gewicht van bijvoorbeeld een stacaravan of unit-bouw.

Een caravan weegt inclusief onderstel en inrichting slechts 75 tot 100 kg/m2. Unitbouw, ook wel tijdelijke gebouwen, komen globaal tussen de 150 en 200 kg/m2 uit met uitschieters tot 300 kg/m2. Natuurlijk hebben caravans en units een ander kwaliteitsprofiel en een andere beleving, maar

het verschil met de ‘gewone bouw is toch wel opmerkelijk groot.

Nu wil dat niet zeggen dat we allemaal in een caravan moeten gaan wonen of alleen nog maar tijdelijke bouw moeten realiseren. Uit de praktijk is inmiddels bekend dat het met een gewicht van 500 tot 600 kg/ m2 goed mogelijk is om gebouwen te realiseren met een zelfde beleving en minstens gelijke prestaties als bij de gangbare zwaardere bouwwijze. Waarom doen we dit dan nog niet vraagt u zich misschien af? Bestaande technieken zorgen ervoor dat het allemaal kan, het loslaten van diepgewortelde automatismen is het grootste struikelblok dat nu nog overwonnen moet worden.

Vrijwel al dat materiaal moet ergens aan de aarde worden onttrokken en vervolgens een paar keer van grondstof via halffabricaat, component en tot slot tot eindproduct worden getransformeerd. Daarbij wordt productie energie gebruikt en CO2 uitgestoten en tussen elke transformatie wordt er getransporteerd. Hoe meer materiaal, hoe meer grondstoffen, hoe meer energie, hoe meer CO2-uitstoot en hoe meer transport. Bedenk ook dat het kiezen voor zware vloeren en wanden leidt tot zware funderingen en constructies (balken, kolommen, fundering) die al dat gewicht moeten dragen. En tot slot kom je de massa ook weer tegen op de momenten dat er iets aan een gebouw moet worden veranderd en in ieder geval aan het eind van de levenscyclus als het gebouw. Dan wordt het immers gesloopt en het materiaal moet worden afgevoerd en gerecycled.

Conclusie: Zoek oplossingen in toepassing van nieuwe materialen en de combinatie van verschillende technieken. Wees kritisch naar u zelf en daag u uit het materiaalgebruik te minimaliseren. Daarbij is het nadenken hoe reeds toegepaste materialen zijn te hergebruiken van groot belang.

Het aan elkaar versmelten van materialen voorkomt ontkoppeling. Kortom: Re-think, Re-duce, Re-use, Recycle!

Met frisse moed op naar 2014!

Het einde van 2013 nadert. Dit jaar was wederom een turbulent jaar, waarin de bouwsector afscheid heeft moeten nemen van een aantal prominente partijen in de bouw. Er is van alles gaande en waarschijnlijk is de laatste slag nog niet geslagen. Toch ziet Slimbouwen veranderingen in de markt, die leiden tot nieuwe kansen. Het water begint te borrelen. Het is aan u de keus hoe u uw hooft boven water houdt. U kunt blijven watertrappelen of ervoor kiezen uit het water te klimmen en aan boord te treden. Samen met de participanten gooien wij in 2014 namelijk het roer om!

Slimbouwen blijft volgend jaar netwerkbijeenkomsten organiseren, maar in 2014 komt de nadruk te liggen op het verbinden van bedrijven; bedrijven die samen doen! Doeners die zich in willen zetten voor de transformatie van de bouwsector, resetten samen het bouwproces! Dit doen we door de gaten in de markt te zoeken, onderzoek te initiëren en concreet voorbeeldprojecten te realiseren. De kracht van Community spreekt en het bedienen van alle personen die al het los- en vastgoed consumeren (dat wij creëren) is het doel.

Bent u ook een doener? Sluit u dan aan bij Slimbouwen en ga samen met uw innovatieve collega’s actief werken aan oplossingen. Op de website van Slimbouwen onder de kop deelnemen vindt u meer informatie over de wijze en kosten voor deelname in Slimbouwen.

Onderscheiden Wat kunt u als bouwer doen om in deze barre tijden uit de put te klimmen? Dat is een vraag die ik niet generiek kan beantwoorden, maar ik kan wel meedenken, wellicht een tip geven, een eyeopener in de groep gooien. Ik doe een bescheiden poging.

Bouwers doen door de ogen van de klant allemaal ongeveer hetzelfde. Er zijn nuanceverschillen, maar in feite zijn ze uitwisselbaar. Vanuit de innovatieleer gezien betekent het dat je daarmee aan het eind van de levenscyclus zit. De moordende prijsconcurrentie is ook een overtuigend symptoom.

Eigenlijk is er maar één optie om uit deze beknelling te raken en dat is het opbouwen van onderscheidend vermogen. Zorgen dat je juist niet uitwisselbaar bent. En wel op punten die door de klant worden gewaardeerd. Het consequent zorgdragen voor een schone bouwplaats, altijd gewassen auto’s met een frisse uitstraling (doe eens gek: waarom geen pakkend gedicht op je auto), voeten vegen bij de klant, problemen snel oplossen, bouwvakkers als representant van het bedrijf, et cetera. Kleine dingen die als je het volhoudt tot een positief imago leiden. Het lijkt een open deur en toch doen we het niet. Eigenlijk heb je daarbij een coach nodig die meeloopt en constant vanuit een klantperspectief bijstuurt. Net zo lang tot het spontaan lukt.

Vervolgens kun je dat uitbouwen. Actief evalueren na oplevering. Bel net als een autoverkoper na een maand je klant nog eens op of de verbouwing bevalt en of er nog wensen zijn. Daarmee scoor je bij de klant, maar je leert er ook van. Verbeterpunten voor een volgend project, maar ook inzicht in wat klanten belangrijk vinden.

Ik hoor u zeggen, dat u uiteindelijk het werk niet krijgt als u niet het laagst inschrijft en dat het dus om kostenreductie en –beheersing gaat. Maar waarom legt u niet proactief een relatie met uw klant, bijvoorbeeld een winkelbedrijf, om garanties te geven over het terugdringen van derving, of met de corporatie om de klussen met multifunctionele vaklieden in notime te klaren? Waarom zou een opdrachtgever openbaar gaan aanbesteden als hij daarmee de zekerheid heeft met de laagst inschrijvende aannemer te worden opgescheept?

Het werkt mijns inziens alleen als er een verankerde wil tot cultuurverandering is en het bovendien een gecoacht traject is.

De verleiding van de oude routines is domweg te groot. Succes met veranderen!

Jos Lichtenberg Prof. dr. ir. Jos Lichtenberg, hoogleraar productontwikkeling aan de TUe, consultant bij projecten productinnovatie en voorzitter stichting Slimbouwen.

SLIM RUIMTEGEBRUIK

26

Diogene: grootmeester Renzo Piano aan zet Na zijn ontwerp voor Europa's hoogste gebouw, de scherf (The Shard) in Londen, presenteert de bekende Italiaanse architect Renzo Piano de kleinst denkbare unit. Hij ontwikkelde Diogene, genoemd naar de Griekse filosoof Diogenes van Sinope, die alle wereldse luxe inruilde voor de eenvoud van het leven. Waarschijnlijk kent u Renzo Piano van zijn ontwerp voor het Science Center Nemo in Amsterdam. Met Diogene toont de architect een hele andere kant van zichzelf. Een droom kwam voor hem in vervulling. Op minder dan 8 m2 ben je voorzien van alle gemakken om stand-alone te kunnen leven. Wel even iets anders dan 310 meter de Londense lucht in.

Tekst: Ir. Marcel van Mierlo

Diogene is de moeite van het bestuderen waard. Compleet met buro, stoel, slaapbank, keuken, sanitair en slimme opslagruimte in vloer, dak en wanden, is het huisje ook nog eens voorzien van een aantal duurzame technologieën. Zonnepanelen, die het huis voorzien van energie voor

toilet. Renzo Piano heeft er iets bijzonders van gemaakt en z’n ideeën compromisloos doorgevoerd. Als je je wilt verdiepen in de principes van autarkisch wonen, dan biedt dit voorbeeld alle informatie, die je zoekt.

De grootmeester aan het woord

Zo’n tien jaar geladen is bij Renzo Piano het eerste idee voor Diogene ontstaan. Meerde-

Renzo Piano opent ‘zijn’ Diogene.

© Vitra, 2013, ph. Ariel Huber / Edit images.

LED-verlichting, een elektrisch fornuis en een koelkastje. Een zonneboiler voor warm water. Maar ook een installatie, die regenwater filtert en geschikt maakt voor gebruik in de douche en de keuken. En om het stand-alone karakter te completeren wordt gebruik gemaakt van een composterings

Renzo Piano Grootmeester en wereldverbeteraar

‘Een belangrijke ontdekking van deze eeuw: Moeder aarde is kwetsbaar en de energie die we gebruiken is niet oneindig. We moeten nadenken over een minimalistisch onderkomen, dat zelfvoorzienend en duurzaam is én kan worden gebruikt voor kleinschalig werken en wonen of voor noodsituaties. Een kleine eenheid, die alleen natuurlijke energiebronnen gebruikt.

Energieschaarste is een maatschappelijk probleem en de architectuur kan zich niet veroorloven nog meer energie te verspillen.’

Renzo Piano

re prototypes van multiplex en beton zijn in die beginperiode ontwikkeld. En uiteindelijk in 2009 werd de eerste versie van Piano’s kleine huisje gepresenteerd. Een houten gebouwtje van 2,4 bij 2,4 meter, een hoogte van 2,3 meter en een zadeldak (een gewicht van 1,2 ton). Maar Renzo Piano was niet tevreden. Hij deed een oproep voor financiering van de doorontwikkeling en vond zijn partner in Rolf Fehlbaum, CEO van Vitra AG, een Zwitserse meubelproducent. Na drie jaar van intensieve doorontwikkeling is uiteindelijk in juni dit jaar het definitieve prototype geïntroduceerd op de Vitra Campus ter gelegenheid van Art Basel 2013. Maar ook dit prototype blijkt slechts een tussenstap, en het begin van weer een nieuw prototype. Het publiek mag het huisje gaan testen en beoordelen en dan besluiten Piano en Vitra welke aanpassingen gewenst zijn. Keuzes over productie of serieproductie worden pas daarna actueel.

In een interview met de architect legt Renzo Piano uit dat het ideaal van minimalistische huisvesting iets is waarover hij sinds zijn studententijd heeft nagedacht.

Een soort obsessie, maar dan een goeie.

Een bewoonbare oppervlakte van twee bij twee bij twee meter met net genoeg ruimte voor een bed, een stoel en een kleine tafel. Het is een droom die veel architectuur

© RPBW

studenten delen. Als student was hij nog niet in staat z’n idee te realiseren. Maar aan het eind van de jaren zestig, toen Piano les gaf aan de Architectural Association in London, heeft hij zijn krachten gebundeld met zijn studenten om mini huizen op Bedford plein te bouwen. De architect heeft bovendien ontwerpen op z’n naam staan voor boten, auto’s en, een paar jaar geleden, slaapruimtes voor de nonnen van Ronchamp. Het ging hem om de minimalisering van de ruimtelijke omgeving. Niet vanwege economische redenen, maar vanuit een sobere levensinstelling. Het minimalistische huisje is een idee dat Piano fascineert, een mooi contrast in een tijdperk waarin zijn kantoor vooral betrokken is bij mega projecten, zoals The Shard (scherf) in London.

Ook Renzo Piano heeft zijn eigen helden. Zo liet hij zich inspireren door ‘Cabanon’, gebouwd door Le Corbusier in het begin van de jaren vijftig in Cap-Martin aan de Côte d’Azur. Maar ook door de constructie van de prefabhuisjes van Charlotte Perriand en de Nakagin Capsule Toren, die Kisho Kuroka-

wa in 1972 in Tokyo bouwde. De late jaren 60 en begin jaren 70 in Londen waren vormende jaren voor Piano. In het interview noemt hij als belangrijke invloed tijdens deze periode: Cedric Price met zijn ‘fun palace’ en de hippie-beweging.

Diogene: romantisch en autarkisch

Het is wel duidelijk: Diogene is geen noodhuisvesting, maar een plek om je vrijwillig terug te trekken, ontwikkeld vanuit een positieve filosofie van een bevlogen architect. Het gebouwtje kan worden gebruikt in verschillende klimatologische omstandigheden, zelfs extreme hitte of koude is geen probleem. En de cabine is onafhankelijk van bestaande infrastructuur, dus volledig zelfvoorzienend. Water wordt bijvoorbeeld verzameld door het huisje zelf en daarna schoongemaakt en hergebruikt.

En dit onderkomen voorziet ook in haar eigen energie. Het duurzame karakter wordt nog versterkt doordat het benodigde oppervlak zo klein mogelijk is gehouden en de cabine los is gehouden van de ondergrond. Hiermee is de impact op de omge-

SLIM RUIMTEGEBRUIK

Diogene team en techniek

Diogene is in opdracht van Vitra GmbH tussen 2011 en 2013 gerealiseerd door:  Renzo Piano Building Workshops, (architect) Het ontwerp team bestond uit:  Arch. Susanne Scarabicchi (partner in charge),  Ing. Emanuele Donadel (associate in charge),  Arch. Milly Rossato-Piano,  Arch. Margherita Menardo,  Ing. Paolo Colonna.

En het adviseursteam was samengesteld uit:  Favero & Milan Ingegneria (constructie), Ing. Maurizio Milan (partner in charge) en Ing. Andrea Amoretti,  Transsolar Energietechnik GmbH(milieu- en duurzaamheidsaspecten), Prof. Matthias Schuler (partner in charge) en Ing. Nadir Abdessemed,  Vitra AG (project management en cost control), Aja Huber.

Technische kenmerken

 Afmeting van Diogene is 2,50 x 3 meter.  Constructie is opgebouwd uit gelamineerde cederhouten panelen (in drie onderling verlijmde lagen), een dunne laag vacüumisolatie en afwerking met aluminiumbeplating. De glasopeningen zijn voorzien van drie-laags glas.  Koudebruggen zijn tot een minimum beperkt, pv-panelen en een zonne-boiler zorgen voor elektriciteit en warm water. Bovendien is een geothermische warmte pomp geïnstalleerd en een opvang- en filterinstallatie voor regenwater, laag-energie verlichting, waterbesparende douche, biologisch toilet (zonder watergebruik) en natuurlijke ventilatie.  Een scheidingswand verdeelt de ruimte in een leefgedeelte en gedeelte met voorzieningen. Aan de ene kant is opslagruimte opgenomen voor de keuken en aan de andere kant opslagruimte voor de sanitaire ruimte.  Het huisje is uitgerust met een composteringstoilet als alternatief voor spoeltoiletten in gebieden zonder watervoorziening of riolering.  De slaapbank is ontwikkeld als vouwelement met twee rijen van zes dunne kussens. De vouwconstructie bestaat uit twee houten planken. Als je de zitting en rugleuning draait, heb je een tweepersoonsbed.  De houten tafel is verdeeld in drie verschillende modules, die je kan uitklappen naar behoefte.  In het leefgedeelte wordt eenvoudig opslagruimte toegevoegd met lichtgewicht aluminium dozen. De dozen hang je aan de wanden met roestvrij stalen hangers.

Foto: Juliën Lanoo.

ving minimaal. We leven immers in een tijdperk waarin de vraag naar duurzaamheid ons dwingt om onze ecologische voetafdruk te minimaliseren en alleen de meest essentiële functies in onze directe leefomgeving te ontwikkelen. Het is geen toeval dat Piano zijn project als ‘heel romantisch’ beschouwt: ‘Diogene biedt u wat u echt nodig hebt en niet meer.’

Diogene is vernoemd naar de filosoof Diogenes, van wie wordt gezegd dat hij in een ton leefde, omdat alle wereldse luxe volgens hem overbodig was. Het huisje biedt een minimalistische levende eenheid, waarvan de functies volledig autonoom zijn en dus onafhankelijk van de omgeving. Met een oppervlakte van 2,5 x 3 meter en slechts enkele tonnen wegend, kan het huisje op een vrachtwagen worden geladen en worden neergezet waar je het wilt hebben. En als je favoriete plek onbereikbaar is voor wegtransport, kan het huisje eenvoudig met een helikopter op z’n plaats worden gezet. Aan de buitenkant roept Diogene vooral het beeld op van een simpel huis. In werkelijkheid

biologisch toilet, natuurlijke ventilatie, driedubbele beglazing en vacuümisolatie.

Diogene is uitgerust met alles wat u nodig hebt om te leven. Het voorste deel fungeert als woonkamer: aan de ene kant is er een pull-out bank; aan de andere kant een opklapbare tafel onder het raam. Achter een binnenwand met opbergmogelijkheden vind je een douche en toilet, alsmede een keuken. Het huis en meubilair vormen een eenheid. Opgebouwd uit hout met een warme uitstraling. Met het oog op bescherming tegen weersinvloeden, is de buitenkant bekleed met aluminium. Deze bekleding draagt ook bij aan de stijfheid van de cabine en reflecteert ook nog eens warmte in de zomer. De hoofdvorm en het zadeldak lijken op het archetype van een huis, maar de afgeronde hoeken en de gevelafwerking

27 BouwTotaal en Slim Ruimtegebruik In januari 2013 is ir. Marcel E. van Mierlo gestart met kennisplatform LEVEN IN TUINEN, een podium voor uitwisseling van kennis over ‘innovatieve en duurzame gebouwtjes in de achtertuin’. Op www. facebook.com/levenintuinen kan iedereen nieuwe voorbeelden posten en vragen behandelen, die te maken hebben met het leven in de achtertuin. In een twee-wekelijkse interactieve blog op www.levenintuinen.nl behandelt Marcel een specifiek thema, bijvoorbeeld: de kleinst mogelijke footprint (vanaf 1 m2), het tweede leven van zeecontainers, leef je eigen sprookje in een hobbit house, mantelzorg in je achtertuin, biologische huisjes en Plug & Play. En natuurlijk thema’s op verzoek van de platformdeelnemers.

In BouwTotaal zal Marcel van Mierlo in iedere uitgave een slimme oplossing van ruimtegebruik laten zien. De getoonde voorbeelden zijn namelijk niet gebonden aan de achtertuin, maar kunnen overal worden toegepast waar slim ruimtegebruik is gewenst.

geven ook de indruk van een hedendaagse industrieel product. Het is geen eenvoudige hut, maar een technisch perfect en esthetisch aantrekkelijk off-grid verblijf.

Alle gemakken, behalve communicatie…

Diogene heeft vele mogelijke toepassingen: het kan dienen als een weekendhuisje, als een studiootje of als een klein kantoor. Het kan worden geplaatst in de vrije natuur, maar ook naast iemands werkplek of zelfs in een vereenvoudigde versie in het midden van een open kantoor. Het is ook denkbaar om groepen van huizen op te richten, bijvoorbeeld als een informeel hotel of pension. Diogene is zo klein dat het functioneert als ideaal stand-alone onderkomen, maar met opzet niet in alle behoeften in dezelfde mate voorzien heeft. Communicatie, bijvoorbeeld, zal elders plaatsvinden.

Diogene nodigt u uit om opnieuw de relatie tussen het individu en de samenleving te definiëren.

Bronnen: Renzo Piano Building Workshops en Vitra Magazine

Foto: Juliën Lanoo.

is het een zeer complex technisch product, uitgerust met verschillende installaties en technische systemen die nodig zijn voor onafhankelijkheid van de lokale infrastructuur: fotovoltaïsche cellen en zonne-modules, een tank van regenwater, een

© RPBW.

LEZERS TESTEN BouwTotaal lezers testen gereedschap

Praktijktest accu(klopboor) schroefmachine René Verstegen en David Schmidt gingen respectievelijk met een accuklopboormachine en accuschroefboormachine van Bosch. Het staat de testers uiteraard vrij om niet alleen de voordelen te noemen, maar ook de nadelen! ‘Ik ben verrast dat zo’n kleine machine zoveel kracht heeft’, aldus Schmidt. Ook Verstegen is zeer tevreden.

Verstegen is tevreden met de Electronic Rotation Control (ERC) van Bosch. Dit systeem herkent met een geïntegreerde sensor het plots blokkeren van de machine door bijvoorbeeld het vastraken in metaal of een hard voorwerp in hout of metselwerk. ‘Dit systeem werkt goed. Het gebeurt toch regelmatig dat de boor of schroef even vast komt te zitten. Overigens is de demping van trillingen ook prima. Dat is fijn als je langere tijd met de machine moet werken.’

‘De accu gaat zeer lang mee en het verwisselen van accu’s is tot slot ook eenvoudig.

Het is dus een hele fijne machine!’, besluit Verstegen.

Test GSR 10,8 V-EC

René Verstegen test de GSB 18 V-EC accuklopboormachine.

Ook deze heren lieten de kans op het gratis testen van professioneel gereedschap niet aan zich voorbij gaan. René Verstegen van René Verstegen Timmerwerken meldde zich direct aan na de oproep in BouwTotaal. David Schmidt is echter gevraagd door Bosch, omdat hij al zo’n twintig machines

‘De machine behoort tot de lichtste en kortste schroevendraaiers van de 10,8 voltklasse, dus als je hem vast hebt denk je bijna aan speelgoed. Maar wat een krachtpatser blijkt het dan ineens te zijn! De kracht is gelijk aan een oudere 14,4 V machine die ik nog gebruik. De machine ligt ook fijn in de hand’, vertelt David Schmidt. ‘Doordat de machine zo compact is, is deze ook prima te

David Schmidt ging aan de slag met de accuschroefboormachine GSR 10,8 V-EC: ‘Met deze machine kan je in de kleinste hoeken nog boren en schroeven’.

René Verstegen: ‘Het is wel een redelijk zware machine, maar hij is ook zeer krachtig.’

van dit merk heeft getest. ‘Ik schrijf dan zelf de testberichten. Daarnaast heb ik al eens een testvideo gemaakt. Beroepshalve zit ik echter niet in de uitvoerende bouw, maar in het vastgoedbeheer. Maar privé ben ik mijn huis compleet aan het verbouwen. De zeer compacte accuschroefboormachine GSR 10,8 V-EC Professional heb ik daarbij gebruikt om een nieuwe zolderkamer te creëren. Met de machine zijn vooral gipsplaten aangebracht op houten stijlen regelwerk.’

gebruiken in kleine hoeken. Dat is trouwens ook handig bij het maken van meubelen. En dan zit er nog een klein led-lampje op dat je werk in donkere hoeken verlicht.’

Test GSB 18 V-EC

René Verstegen ging aan de slag met de 18 volt accuklopboorschroevendraaier. Hij is specialist in alle soorten timmerwerken en Toen BouwTotaal hem naar zijn bevindingen vroeg was Verstegen net voor de tweede keer vader geworden, maar hij bleek gelukkig wel bereid kort te reageren. ‘Ik heb de machine breed ingezet om te boren en schroeven. Het is wel een redelijk zware machine, maar hij is ook zeer krachtig.’

David Schmidt aan de slag met de GSR 10,8 V-EC.

28

Korte beschrijving geteste machines GSB 18 VE-2-LI Professional

De nieuwe 18 volt accuklopboorschroevendraaier (GSB) van de ‘robust-series’ is met de Electronic Rotation Control en nieuwe extra handgreep uitgerust. Hiermee bieden ze een nog beter werkcomfort dan hun voorgangers. Bovendien hebben ze dankzij de 4,0 Ah-accu's een duidelijk langere looptijd. Met de Electronic Rotation Control (ERC) van Bosch herkent de geïntegreerde sensor het plots blokkeren van de machine door bijvoorbeeld het vastraken in metaal of een hard voorwerp in hout of metselwerk. De motor wordt dan onmiddellijk uitgeschakeld waardoor het verder draaien van het gereedschap wordt geminimaliseerd. Zo is de machine altijd onder controle, ook bij de zwaarste schroef- en boortoepassingen.

Met een koplengte van 228 millimeter is deze accumachines erg compact. Daardoor ligt deze bijzonder goed in de hand en maakt de machine het werken op krappe plaatsen en bovenhands licht. Tegelijk maakt de vierpolige motor krachtig boren en schroeven tot 85 newtonmeter in hout en metaal mogelijk, bij een maximaal toerental van 1850 omwentelingen per minuut. De machine heeft verder een robuuste Durashield-behuizing: de machine functioneert ook na een val van twee meter hoogte op beton nog perfect. De 13 millimeter metaalboorhouder biedt bovendien hoge spankracht gedurende de hele levensduur van de machine.

Dee machine heeft een innovatieve extra handgreep om comfortabel te kunnen werken.

Daarbij grijpen het asprofiel aan de machine en de beugel aan de greep gesloten in elkaar.

Dat zorgt ook bij erg hoge krachten voor de stabiliteit van de extra handgreep. Daarnaast is de handgreep door het nieuwe vergrendelingsmechanisme makkelijk en snel gemonteerd en gedemonteerd en kan in 23 verschillende posities bevestigd worden.

GSR 10,8 V-EC De accuschroefboormachine GSR 10,8 V-EC Professional met universele bithouder heeft een gewicht van 0,9 kg en een koplengte van 163 mm en behoort tot de lichtste en kortste schroevendraaiers van de 10,8 voltklasse. De machine ligt bijzonder goed in de hand, werkt met een maximaal draaimoment van 20 newtonmeter, een maximaal toerental van 1.300 omwentelingen per minuut en is geschikt voor bijvoorbeeld schroefverbindingen in hout, metaal en kunststoffen. De accuschroefboormachine boort daarnaast gaten tot 10 mm diameter in staal en tot 30 mm in hout. Hij biedt in vergelijking met traditionele machines met DC-motoren een dubbel zo lange levensduur.

Bovendien kunnen dankzij de efficiëntieverhoging door het gebruik van de EC-techniek in combinatie met een 2,0 Ah-accu tot 770 schroeven van de grootte 4 x 40 mm in zacht hout met één acculading ingedraaid worden. De borstelloze EC-motor werkt bijzonder efficiënt en zorgt er door zijn hogere rendement voor dat vaklieden per acculading tot 30% langer kunnen werken. De EC-motor is compleet onderhoudsvrij. De machine wordt ook niet warm. Daarnaast beschermt de Electronic Motor Protection (EMP) de machine tegen overbelasting: hij schakelt de motor bij blokkering onmiddellijk uit. Door deze factoren verdubbelt de levensduur van Bosch-accumachines met EC-motoren in vergelijking met gereedschappen met conventionele motoren.

Moet de vakman zijn werk onderbreken, dan kan hij de accuschroefboormachine met een clip gewoon aan de riem klemmen. Benodigde bits zijn dankzij bithouder aan het gereedschap altijd binnen handbereik. Daarnaast kunnen vakmannen hun GSR 10,8 VEC Professional met kleurenclips individualiseren. Daardoor zijn gereedschappen van hetzelfde type op de bouwplaats makkelijk te onderscheiden.

De accu gaat volgens Schmidt erg lang mee: ‘Ik heb van een collega een oudere versie geleend met minder vermogen, om de ac-

cu’s te kunnen vergelijken. Toen bleek de accu in de GSR 10,8 V-EC toch een stuk langer mee te gaan. Je kunt er zelfs een gat van Ø 20 mm in hout mee boren, ten behoeve van de doorvoer van een waterleiding. Maar dan raakt de accu wel sneller leeg. Ook geen probleem, want met een snellader is die in een kwartier weer opgeladen! En aangezien er twee accu’s bij zitten kun je altijd verder.’

De machine werd volgens Schmidt keurig geleverd in een L-Boxx, die vast te klikken is aan andere L-Boxx’en van Bosch. ‘Je kunt er zelfs een kleine trolley bij krijgen, waarmee je meerdere L-Boxx’en kunt vervoeren.

Ik vind dat een perfect systeem! Collega’s en kennissen hebben andere gereedschapmerken, maar daar heb ik nog niet zo’n mooi systeem gezien.’ Schmidt besluit: ‘Ik was eerst toch wel achterdochtig toen ik dat kleine apparaat in mijn handen had, maar deze machine is een perfecte oplossing voor kleinere werken. Er zit ook een handige clip bij waarmee je hem aan je broekzak kunt bevestigen. En mijn vriendin vindt hem bovendien erg schattig. Ze had hem graag zelf willen hebben!’

BOUWKOSTEN

29 beton en verschillende plaatmaterialen.

Iedere maand onderzoekt het NBI (Nederland Bouwkosten Instituut) de marktprijzen van bouw- en installatiematerialen.

Hieruit blijkt dat de aannemers graag bij onze oosterburen winkelen vanwege de gunstige prijzen. Deze marktprijzen verschijnen elf keer per jaar en zijn verkrijgbaar via marktprijzen@multiconsultants. nl.

Veel rust aan het staalfront De afgelopen maanden zijn de staalprijzen amper gestegen of gedaald.

Er is geen sprake van structureel meer vraag naar staalproducten. Vooral handelaren proberen hun voorraden weer aan te vullen tegen lagere prijzen. Ze verwachten namelijk dat de vraag weer gaat aantrekken.

Maar nemen we de orderportefeuilles onder de loep, dan is daar geen reden voor.

Tekst: Ed de Rechteren van Hemert Multiconsultants Edrecht@multiconsultants.nl

De ontwikkelingen in de bouwsector zijn nog steeds niet om over te juichen, on-

danks dat er de komende jaren veel gebouwd zou moeten worden om de vraag naar woningen aan te kunnen. Kijken we naar de aantallen woningen die de komende tijd daadwerkelijk gebouwd worden, dan blijft de actuele groei ver achter bij de

te verwachten vraag. Hierdoor zal de vraag in de jaren 2016 tot 2020 flink toenemen.

Ten gevolge hiervan zullen de prijzen van zowel nieuwbouw als bestaande woningen weer gaan stijgen.

De komende tijd willen de meeste staalhandelaren de prijzen verhogen met € 20,tot € 40,- per ton. De vraag zal zijn: is dit wel verstandig? De concurrenten uit het buitenland, waar de prijzen gemiddeld lager liggen, staan namelijk te wachten om de Nederlandse markt te bedienen. Dit gebeurt al met andere producten, zoals hout, Staalprijzen, gemiddeld

In de tabel staan de prijzen van stalen balken, betonstaal en bouwstaalnetten voor de maanden januari, juni en november per ton (1000kg). De prijzen kunnen per regio en de af te nemen hoeveelheid verschillen.

Staal, balken

maten in mm

INP

80 t/m 120

INP

250 t/m 300

INP

140 t/m 240

INP

320 t/m 500

nov-13

1000 kg

929

1060

1080

1000 kg

944

1078

1098

1000 kg

1000 kg

836

954

921

1051

972

1071

80 t/m 120

1000 kg

992

995

980

UNP

240 t/m 300

1000 kg

928

931

917

140 t/m 220

UNP

320 t/m 400

1000 kg

1000 kg

904

907

1016

893

1019

1004

IPE

80 t/m 120

1000 kg

995

998

985

IPE

240 t/m 400

1000 kg

877

880

869

IPE

140 t/m 220

IPE

450 en 500

IPE

550 en 600

1000 kg

1000 kg

1000 kg

956

959

909

912

964

967

946

900 954

HE. A+B

100 t/m 180

1000 kg

1090

1087

1084

HE- A+B

240 t/m 320

1000 kg

1061

1058

1055

HE- A+B

200 t/m 220

HE-A+B

340 t/m 400

HE- A+B

450 t/m 600

HE- A+B

650 t/m 1.000

1000 kg

1000 kg

1000 kg

1000 kg

1119

1116

1129

1125

1186

1183

1283

1279

1113

1122

1180

1276

HE- M

100 t/m 240

1000 kg

1250

1190

1086

HE- M

400 t/m 1.000

1000 kg

1365

1299

1185

HE- M

260 t/m 400

Betonstaal

FeB 500 HWL

1000 kg

1240

1181

1078

8 mm

1000 kg

591

581

583

12/14 mm

1000 kg

568

558

550

10 mm

16/20/25 mm 32 mm

40 mm

1000 kg

1000 kg

1000 kg

1000 kg

Betonstaal, kruisnetten

595

585

564

577

554

577

546

567

604

559

594

586

Type B-A

1000 kg

830

820

822

Type QS-A

1000 kg

857

847

849

Type Q-A

1000 kg

Type QS- AVZ

Bij aanbiedingen van verschillende aannemers in deze sectoren komen er soms behoorlijke verschillen naar voren. De uurlonen verschillen ook veel: van € 22,50 tot € 42,-. Maar kijken we naar het aantal gewerkte uren, dan komt het vaak voor dat men bij een hoger uurloon veel minder uren maakt. Daardoor komen de totale ar-

jun-13

UNP

UNP

De prijzen liggen weer op het niveau van 2004. Nu de bouwcrisis toch wat langer duurt zien we wel een kleine stijging, behalve bij de nieuwbouw. Eigenlijk zouden de prijsstijgingen veel groter moeten zijn voor een gezonde bedrijfsvoering.

jan-13

1000 kg

839

829

1280

831

1270

1272

Indexcijfers NBI Kleinbouw beidskosten dichter bij elkaar. Dus staar u niet blind op een lager uurloon.

Het indexcijfer kan gebruikt worden om de gegevens uit oude offertes te kunnen aan-

Indexcijfers Kleinbouw

passen. De indexcijfers zijn gebaseerd op werkzaamheden in de kleinbouwsector.

Jaren

1995

2005

2007

2009

2010

2011

2012

2013 eerste halfjaar

tweede halfjaar

Type werk Nieuwbouw

100,0

136,2

148,5

138,1

136,69

134,0

135,1

135,51

134,15

Verbouwingen

100,0

136,6

148,9

138,5

137,09

138,5

139,4

140,10

140,52

Groot onderhoud

100,0

136,8

149,1

138,7

137,29

140,0

140,4

141,24

141,26

Klachten en mutatieonderhoud

100,0

138,0

150,4

139,9

138,49

137,1

139,2

143,32

144,18

Klussen en klantenwerk

100,0

138,7

151,2

140,6

139,19

140,6

141,0

143,82

144,25

Rood prognose

BOUWKOSTEN

30

Bouwkosten tweedelige en driedelige Als de zolder of vliering niet voor bewoning is bestemd, maar alleen voor opslag wordt gebruikt, past men veelal vanwege het besparen van ruimte en kosten een vlieringtrap of vlizotrap toe. Er zijn diverse uitvoeringen van vlizotrappen mogelijk. In dit artikel komen de twee-delige en driedelige types van twee verschillende leveranciers aan bod.

Door www.casadata.nl.

Een vlieringtrap of vlizotrap is een soort ladder, die aan het scharnierende vloerluik in

de zoldervloer is bevestigd, waardoor men de trap door het openen van het zolderluik naar beneden kan schuiven om te kunnen gebruiken. De vliering- of vlizotrap is in-

klapbaar of inschuifbaar, zodat deze op de vliering weinig ruimte inneemt. Er moet wel voldoende vrije ruimte op de zolder of vliering in de opbergrichting van de ingeklapte of ingeschoven delen van de trap beschikbaar zijn.

Op de gewenste plaats maakt men in de houten zolder- of vlieringvloer een sparing voor de trapopening. Bij deze sparing maakt met een raveling door houten raveelbalken te plaatsen en deze met raveelijzers aan de overige vloerbalken te be-

vestigen. Daarna monteert men in de vloeropening de raveelbak met het luik en bevestigt men tenslotte de vliering- of vlizotrap aan de raveelbak en aan het vloerluik. De brandwerendheid van het vloerluik is te verhogen door brandwerende materialen op het vloerluik aan te brengen.

Zoldertrap van Fakro, type LDK of LWS De tweedelige LDK zoldertrap van Fakro is een uitschuifbare zoldertrap met een uitschuifbare trapconstructie. Met het schuif-

(Bron tabel 22.21.012; 32.24.017; 32.24.254.)

Kostentabel houten zolder- of vlieringtrap aanbrengen in nieuwe houten vloer, kosten per trap excl. btw, bron casadata.nl Activiteit

Omschrijving

Bijzonderheid

Afmeting

Directe kosten

Indirecte kosten

Totaal

Houten zolder- of vlieringtrap aanbrengen in nieuwe houten vloer, inclusief raveling

2-delige trap

Fakro LDK vast bovendeel en LDS 9 uitschuifbare ladder, bakhoogte 140 mm

600 x 1.200 mm

378,46

64,34

442,80

700 x 1.200 mm

385,01

65,45

450,46

700 x 1.300 mm

407,31

69,24

476,55

700 x 1.400 mm

423,02

71,91

494,93

600 x 1.200 mm

399,11

67,85

466,96

700 x 1.200 mm

405,66

68,96

474,62

700 x 1.300 mm

427,96

72,75

500,71

700 x 1.400 mm

443,67

75,42

519,09

600 x 1.200 mm

404,03

68,69

472,72

700 x 1.200 mm

410,58

69,80

480,38

700 x 1.300 mm

432,88

73,59

506,47

700 x 1.400 mm

448,59

76,26

524,85

600 x 1.200 mm

433,89

73,76

507,65

700 x 1.100 mm

433,89

73,76

507,65

700 x 1.200 mm

435,53

74,04

509,57

600 x 1.300 mm

363,55

61,80

425,35

600 x 1.400 mm

365,19

62,08

427,27

700 x 1.300 mm

383,68

65,23

448,91

700 x 1.400 mm

387,07

65,80

452,87

600 x 1.100 mm

450,14

76,52

526,66

600 x 1.200 mm

450,14

76,52

526,66

700 x 1.100 mm

450,14

76,52

526,66

700 x 1.200 mm

451,78

76,80

528,58

700 x 1.400 mm

470,67

80,01

550,68

Fakro LDK vast bovendeel en LDS 10 uitschuifbare ladder, bakhoogte 140 mm

Fakro LDK vast bovendeel en LDS 11 uitschuifbare ladder, bakhoogte 140 mm

Novoferm

3-delige trap

Fakro type LWS Smart 305, bakhoogte 140 mm

Novoferm

Kostenspecificatie houten zolder- of vlieringtrap aanbrengen in nieuwe houten vloer, 3-delig, Novoferm type F 1300, bakhoogte 195 mm, afmeting 700 x 1.200 mm, excl. btw, bron casadata.nl Kostencomponent Loonkosten

Omschrijving

Hoeveelheid

Eenheid

Norm per Eenheid

Directe kosten

Kosten per uur / eenheid

Totaal Kosten

Raveling maken voor zolder- of vlieringtrap, in houten vloer

1

stk

3

3

38,34

115,02

Zolder- of vlieringtrap aanbrengen

1

stk

2

2

38,34

76,68

Subtotaal loonkosten Materiaalkosten

Totaal uren

5

191,70

Vurenhout C, geschaafd, 71 x 171 mm

3,9

m

5,47

21,33

Houten zolder- of vlieringtrap, 3-delig, afmeting 700 x 1.200 mm, Novoferm type F 1300

1

stk

238,75

238,75

Subtotaal materiaalkosten

260,08

Eindtotaal directe kosten

451,78

Kostenspecificatie houten zolder- of vlieringtrap aanbrengen in nieuwe houten vloer, 3-delig, Fakro type LWS Smart 305, bakhoogte 140 mm, afmeting 600 x 1.400 mm, excl. btw, bron casadata.nl Kostencomponent

Omschrijving

Hoeveelheid

Eenheid

Norm per eenheid

Totaal uren

Kosten per uur / eenheid

Totaal Kosten

Loonkosten

Raveling maken voor zolder- of vlieringtrap, in houten vloer

1

stk

3,00

3,00

38,34

115,02

Zolder- of vlieringtrap aanbrengen

1

stk

2,00

2,00

38,34

Subtotaal loonkosten Materiaalkosten

Directe kosten

5,00

76,68 191,70

Vurenhout C, geschaafd, 71 x 171 mm

4,2

m

5,47

22,97

Houten zolder- of vlieringtrap, 3-delig, afmeting 600x1.400 mm, bakhoogte 140 mm, Fakro type LWS Smart 305

1

stk

150,52

150,52

Subtotaal materiaalkosten

173,49

Eindtotaal directe kosten

365,19

BOUWKOSTEN

vlieringtrappen mechanisme kan men de trap gemakkelijk omhoog schuiven en in elke gewenste positie vast zetten. Het mechanisme voorkomt dat de trap op een ongewenst moment los schiet en naar beneden valt. De LDK trap is geschikt voor zolderruimtes met voldoende zwenkruimte en kan men belasten tot 160 kilogram gewicht.

De zoldertrap LWS Smart van Fakro is een standaard model trap in een drie-delige of vier-delige uitvoering. De trap is gemaakt van grenenhout. Het geïsoleerde luik van 36 mm dik is aan beide zijden bekleed met beige hardboard. Kijk voor meer informatie over de zolder- of vlieringtrappen van Fakro in Groesbeek bij Fakro.nl.

Zoldertrap van Novoferm De houten vlieringtrappen van Novoferm zijn FSC gecertificeerd. Het trapluik is geïsoleerd, tweezijdig wit afgewerkt en voorzien van een verzonken sluiting. De traptreden zijn 80 x 360 mm met een optrede van 200 mm en zijn voorzien van

antislip profilering. Voor meer informatie over de zolder- of vlieringtrappen van Novoferm Woningprodukten in Waardenburg, zie Novoferm.nl.

Bouwkosten

In de kostenberekeningen is ervan uitgegaan dat de houten vlieringtrap bij een nieuwbouw wordt gemonteerd. De kosten zijn gebaseerd op de bruto prijs zonder inkoopkorting bij afname en plaatsing van één trap. Bij andere aantallen zullen de uitkomsten anders zijn. De sparing in nieuwe houten vloer voorziet men van raveelbalken van 71 x 171 mm. De plafondhoogte is 2.400 tot 2.800 mm. De kosten zijn inclusief het maken van de sparing in de houten vloer en aanbrengen raveling, raveelbak, luik en beslag.

De kosten zijn exclusief veiligheidsvoorzieningen, materieel- en bouwplaatskosten, afkomende materialen en stortkosten. Elk kostenbedrag is gedetailleerd berekend met alle directe uitvoeringskos-

31

Meer dan 22.000 calculaties op www.casadata.nl

Voor betrouwbare richtprijzen van de bouw- en onderhoudskosten ga je naar www. casadata.nl. Daar vind je ruim 22.000 richtprijzen op basis van complete calculaties.

Elke calculatie kun je na het inloggen direct bekijken, downloaden, aanpassen of er een eigen begroting of offerte mee maken.

ten van arbeid en materiaal. Het uurloon is zonder opslagen voor de bouwplaatskosten, algemene bedrijfskosten en winst en risico. Meer richtprijzen van andere vlieringtrappen en van alle complete calculaties zijn na het inloggen op www.casadata. nl te zien. Deze calculaties kunt u dan ook meteen downloaden in Excel of importeren in het calculatieprogramma CasadataCalc en daar eenvoudig aanpassen.

Het regionale kostenniveau betreft de regio Oost Gelderland (postcode 7000 - 7100). Op www.casadata.nl ziet u het kostenniveau van uw eigen regio door het opgeven van de postcode. Bij de indirecte kosten is gerekend met een toeslag op de directe kosten van 17%. Dit toeslagpercentage bestaat uit 8% voor algemene bedrijfskosten, 5% voor winst en 3% voor risico.

Eindelijk gemakkelijk en snel kostenbegrotingen en offertes maken!

Kijk op www.casadata.nl voor de prijzen uit uw regio

Dat kan nu met het handige en praktische calculatieprogramma CasadataCalc. Daarmee kunt u met de kostengegevens van Casadata.nl en met uw eigen calculatiegegevens werken.

CasadataCalc is volledig nieuw ontwikkeld volgens de nieuwste inzichten en met de meest recente technieken op het gebied van automatisering. Het programma ziet er dan ook uit als Excel en is ook even flexibel en gemakkelijk in gebruik.

In CasadataCalc kunt u met de Casadata richtprijzen met hun onderliggende calculaties werken en deze kostengegevens ook meteen aanpassen met betrekking tot de te rekenen uren en uurlonen of de materiaal hoeveelheden of prijzen. Zo kun je werken met de gangbare codering van het STABU-bestek of met de elementenindeling. Maar volledig innovatief is de mogelijkheid, dat je ook kunt werken in een vrije, eigen werkvolgorde, zonder dat je daarbij gebonden bent aan een opgelegde, dwingende structuur. Uiteraard kun je in CasadataCalc per projectcalculatie steeds de uurlonen, kortingen en toeslagen in stellen. Ook het afdrukken is flexibel: je kunt met je eigen bedrijfslogo in een eigen vormgeving printen en kiezen welke onderdelen van de calculaties je wilt printen.

De Master onder de Mul 's

8 TOT 10 KEER STERKER!

FEIN Mul Master 20 Years Edi on Tijdelijk ac eset inclusief €100,- aan gra s extra accessoiress Prijzen zijn excl. btw.

FEIN Nederland

Tel: 0180-441600

3 3

8 TOT 20 KEER BETER ADEMEND

EN 343

RET: 5,2

Web: www.fein.nl

Kijk op www.simplynosweat voor alle voordelen van Hydrowear – SIMPLY NO SWEAT WATERPROOF

G

A sp dem or t tm zo er g ke oe n d m al aa s r d de an ge we ren l b om et m aa ee lb rd aa e r!

Waarom in uw vrije tijd wel super ademende kleding en op uw werk niet?

* IN VERHOUDING MET PU REGENKLEDING

roen Bevestigingsmaterialen BV

is officieel Benelux distributeur van

Kranige jongens!

slangklemmen en leidingklemmen

Netwerk 121 - 1446 WV Purmerend T.+31(0)299 462 062 - F.+31(0)299 645 469 www.groenclamps.nl / info@groenclamps.nl

20.597

PRINT EXEMPLAREN PRINT TOTAAL (VERSPREID) Q1 2013

100% Betrouwbare oplagecijfers?

Alleen met het HOI-keurmerk.

Dit tijdschrift draagt het HOI-keurmerk. Zo weet u zeker dat de oplage-cijfers kloppen en dat u niet te veel betaalt voor uw advertentie. Dat zijn gegarandeerd de harde cijfers. Dat is HOI. HOI. DE HARDE CIJFERS VAN DIGITAAL ÉN PRINT.

Instituut voor Media Auditing

Minder Uren Minder Mensen Minder Inspanning

Minder Kosten Minder Zorgen Minder Onderhoud

Meer Rendement

+31 (0)546-544724 www.all-up.nl

33

BOUWGEBREKEN

Wegwaaien uit je nieuwe appartement Door een grote ontwikkelaar is een nieuw appartementencomplex gebouwd speciaal voor senioren. Voor de verkoop wordt een grote aantrekkelijke brochure samengesteld die voornamelijk gaat over het mooie landelijke wonen, het hoge comfort en de energiezuinigheid. Een stel senioren, die houden van een veranderend uitzicht, besluiten een appartement te kopen boven de centrale entree van het complex. Na één jaar zijn ze het helemaal zat vanwege de tocht, hoge energierekening en daarnaast staat het complex gewoon midden in een woonwijk zonder enige boom. Wegwezen en wegwaaien daar.

Tekst: Ing. S. den Ouden, Bureau voor Bouwpathologie BB

Het complex is voorzien van een eigen bron met warmtepomp voor het gehele complex. De installatie in de appartementen bestaat uit balansventilatie met warmteterugwinning en verwarming van de ruimten met behulp van convectoren ter plaatse van de gevelpuien. Het complex is optimaal geïsoleerd. Dat geldt zowel voor de dichte uitwendige scheidingsconstructies als de puien. De puien hebben goed isolerende HR++ beglazing en thermisch onderbroken kozijnen, de warmte-

de klachten zich vrijwel zeker zouden voordoen.

Bij aanvang van het onderzoek is met behulp van een warmtebeeldcamera de oppervlaktetemperatuur van de verschillende vlakken in beeld gebracht. Hieruit blijken geen bijzonderheden in de warmteweerstand van de scheidingsvlakken met buiten. Wel is in de vloer een groot tempera-

Door eerdere klachten van de bewoners over koude en tocht is door de nieuwbouw aannemer al een extra radiator geplaatst ter plaatse van de tafel in de woonkamer.

Door deze radiator wordt door de bewoners niet meer geklaagd over kou bij de woonkamertafel maar blijft de tocht door de woonkamer een probleem. Door de kozijnen leverancier is een uitgebreide test gedaan van de luchtdichtheid (luchtdichtheidsmeting) van de kozijnen, waarbij geen gebreken zijn vastgesteld.

Door de installateur is een capaciteitsberekening voor de woning opgesteld die aangeeft dat de installatie ruim voldoende zou

stroming bleek voornamelijk langs de vloer richting het afzuigpunt van de keuken lopen. Door de bewoners werd op dat moment ook bevestigd dat de klachten toenamen richting de tussendeur tussen de woonkamer en de logeerkamer. In de slaapkamer en de logeerkamer werd de koude luchtstroming niet gemerkt omdat daar de binnentemperatuur veel lager bleek. De test is herhaald met het openen en sluiten van de deuren van de centrale entree. Dit had geen invloed op de temperatuur van de vloer en ook niet op de luchtstroming in de woning.

Conclusie

Uit het onderzoek is gebleken dat de koude- en tochtklachten geheel werden veroorzaakt door tochtklachten via de aansluiting van de gevelkozijnen op het

Lucht kringelt omhoog, dus dicht.

Openstaande naden bij betimmering boven kozijn.

Tochtwering door bewoners voor binnendeur.

Openstaande aansluiting kozijn en plafond bij entree.

Luchtlekkage, te zien aan gloeiende rookpen.

Openstaande aansluiting en metselwerk.

Ongeïsoleerde vloer boven plafond centrale entreehal.

weerstand (R) van de dichte geveldelen is 5 m2K/W. Het appartement is gelegen boven de centrale entree van het complex, die is voorzien van automatische deuren en een tochtsluis die slechts in werking is in de winterperiode. De vloer van het appartement (boven het plafond van de entree) is niet voorzien van isolatiemateriaal.

Deze vloer is opgebouwd uit een betonnen kanaalplaatvloer met daarop een zandcement dekvloer.

Problematiek

De bewoners klagen vanaf het begin over koude en vooral tocht. Het tocht over de hele vloer van de woonkamer en het is koud in de zithoek van de woonkamer. Er zou de hele dag een deken noodzakelijk zijn om zittend op de bank de benen warm te kunnen houden. Voeten blijven volgens de bewoners altijd koud.

moeten zijn om de woning te verwarmen.

Door hem is ook de installatie uitgebreid gecontroleerd en is de doorstroming van de convectoren gecontroleerd en opnieuw ingeregeld. Dit heeft eveneens geen verbetering tot gevolg gehad. De tochtklachten blijven onverminderd aanwezig in het appartement en wel zodanig dat de bewoners graag zouden willen verhuizen naar een ander appartement. Gezien het gebrek aan groen wil men graag naar een ander complex.

Door de ontwikkelaar wordt gesteld dat het moet liggen aan de kozijnen van het appartement. Door de fabrikant van de puien wordt aangegeven dat het ligt aan de installateur, die opnieuw het verwijt maakt aan de kozijnenleverancier. Door de ontwikkelaar wordt uiteindelijk de Bouwpatholoog gevraagd wat de oorzaak is van de koude problematiek en wat hiervoor de oplossing dient te zijn.

Onderzoek

Voorafgaande aan het onderzoek in de woning wordt aan de bewoners gevraagd om een dagboek bij te houden over de tochtklachten. In overleg met de bewoners is een afspraak gemaakt op een moment dat

tuurverschil gemeten tussen de plaatsen waar de leidingen voor de convectoren in de vloer aanwezig zijn en waar niet. Deze verschillen bedragen plaatselijk wel ruim 6 graden.

Door de aanvoer van ventilatie-unit uit te schakelen, is de woning op onderdruk gebracht waarna met behulp van een warmtebeeldcamera opnames zijn gemaakt. Ter plaatse van de aansluiting van de gevelkozijnen op het bouwkundige kader zijn duidelijk koudere plaatsen waarneembaar die een waaierpatroon vertonen. Op deze plaatsen is duidelijk voelbaar een koude luchtstroming aanwezig die de woning in komt. Op deze plaatsen is met behulp van een rookpen de luchtstroom ook inzichtelijk gemaakt voor de bewoners. De luchtstroming is voornamelijk geconstateerd vanuit de betimmering rondom de kozijnen. Ter plaatse van de luchtstroming was veelal de kit in de betimmering onthecht en open gaan staan. De tocht vanuit de betimmering is waargenomen op alle aansluitingen van de kozijnen op het bouwkundige kader.

Tijdens het onderzoek zijn alle binnendeuren vervolgens gesloten waarna met de bewoners plaats is genomen in de woonkamer. De tocht is toen waargenomen en met behulp van een rookpen zichtbaar gemaakt. De sterkste koude luchtstroming bleek afkomstig van de logeerkamer, waarachter de slaapkamer is gelegen. De lucht-

bouwkundige kader. Bij het uitzetten van de mechanische ventilatie is door de bewoners aangegeven dat de tochtklachten sterk verminderd waren. Bij het opnieuw inschakelen van de aanvoer van de ventilatie is een duidelijke onbalans van de mechanische ventilatie gebleken. De tochtklachten werden erger wanneer de wind pal op de voorgevel van de woning stond en wanneer er weinig tot geen zoninstraling in de woning plaatsvond. Het hoge energieverbruik werd veroorzaakt doordat de bewoners de kamerthermostaat extra hoog instelde in het geval van de tochtklachten. Soms tot wel zes graden hoger dan de gewenste ruimtetemperatuur.

Herstel

Herstel heeft in dit geval bestaan uit het verwijderen van de bestaande aftimmering van de bouwkundige aansluitingen van de kozijnen op het bouwkundige kader. Deze aftimmering is vervangen door een aftimmering die dubbelzijdig is voorzien van een tochtband, zowel tegen het kozijn als tegen het plafond en de wanden van de woning.

Als extra is de aansluiting van de aftimmering ook nog voorzien van kitwerk waarna het schilderwerk in de woning is hersteld.

Tijdens het herstel bleek dat tussen het stelkozijn en het bouwkundige kader geen tochtwering was aangebracht. Aansluitend hierop is de ventilatie unit opnieuw ingeregeld zodat een goed balans tussen aanvoer en afvoer is ontstaan. De bewoners hebben naast de technische aanpassingen van de ontwikkelaar een vergoeding gekregen voor het deel van de stookkosten dat boven het gemiddelde lag.

advertorial

Isoleren? Met Pavatex natuurlijk!

De crisis in de bouw dwingt de hele bouwkolom tot nadenken. Ook over isolatie. Duurzaamheid en leefbaarheid worden steeds belangrijker. Dat creëert kansen voor aanbieders van andere soorten materialen. Neem bijvoorbeeld Pavatex. Want Pavatex is het meest natuurlijke isolatieproduct op de markt om de complete thermische schil van een gebouw mee te isoleren: duurzaam én goed voor de gezondheid.

De vraag naar natuurlijke houtvezelisolatie groeit sterk, zegt Robin Zwarteveen van Pavatex Benelux. Onlangs opende het van origine Zwitserse Pavatex een derde fabriek.

"Klanten willen meer duurzame en natuurlijke producten. Pavatex past precies in dat plaatje. Het wordt geproduceerd sinds 1928 en is al vanaf het begin Cradle tot Cradle.

Bovendien zitten er geen vervuilende stoffen in. Alles is afkomstig van de boom, ook het bindmiddel lignine", zegt Zwarteveen.

Met de houtvezelisolatie van Pavatex zijn woningen èn hun bewoners op langere termijn het beste af. Zowel kwalitatief als op gezondheidsvlak.

Gezonder

Houtvezelisolatie heeft verschillende voordelen ten opzichte van traditionele vormen van isoleren, zoals steen- en glaswol, piepschuim of pir- en purplaten.

Neem alleen al het gezondheidsaspect.

"De bekende isolatiematerialen isoleren

weliswaar, maar vallen als een natte krant in elkaar als ze condensvocht op moeten nemen. De isolatiewaarde is dan nihil, met schimmelvorming als gevolg", zegt Zwarteveen. "Bovendien blijkt uit tests dat glaswol mogelijk gevaarlijk is voor de longen."

Een andere oude bekende, piepschuim, kan iets langer tegen vocht, maar is ook niet vochtbestendig. "Dan houd je pir- en purplaten over. Die kunnen aardig tegen vocht maar nemen het niet op, terwijl dat juist belangrijk is voor het binnenleefklimaat. Pavatex is een ademend product dat condensvocht opneemt als dat nodig is, en het op het juiste moment weer afgeeft.

Het is een natuurlijk product dat ook nog eens bevorderlijk is voor de gezondheid."

Energiekosten omlaag

Pavatex heeft nog meer voordelen als je het afzet tegen traditionele vormen van isolatie. "Vrijwel alle traditionele vormen richten zich uitsluitend op het 's winters

warm houden van de woning. Maar isoleren is meer dan 's winters de warmte binnen houden. In de zomer hebben we het vaak te warm binnen. We schaffen massaal een airconditioning aan, die over het algemeen 3 tot 4 keer zoveel energie nodig heeft om het gebouw te koelen dan er 's winters nodig is om het te verwarmen. Door de hoge warmteopslag van Pavatex zorg je ook in de zomer voor koele binnentemperaturen, met daarbovenop besparing op je energiekosten." Op langere termijn verdien je de iets hogere aanschafkosten van Pavatex dus eenvoudig terug.

Geluid en brand

Hoe goed een woning geluid isoleert, hangt onder andere af van de massa van het product. Door het hoge gewicht van Pavatex en de willekeurige structuur van de houtvezels waardoor het geluid als het ware uitdooft als het de plaat binnen-

dringt, kennen de Pavatex-producten een zeer hoge geluidsisolatiewaarde. Tot slot is Pavatex aantoonbaar brandveiliger dan de meeste traditionele isolatievormen. "Het brandt uit zichzelf niet maar vormt een aslaagje op het oppervlak, waardoor de constructie van een gebouw langer stabiel blijft in geval van brand, net als bij constructiehout, en er zullen geen giftige gassen ontstaan. Daardoor is de kans dat men veilig uit een gebouw kan vluchten hoger dan bij de meeste andere isolatiematerialen."

Wie de filosofie van Pavatex eenmaal tot zich heeft genomen, kan niet anders dan enthousiast zijn. Dus aannemers: bezint eer ge begint!

Pavatex Benelux BV www.pavatex.nl info@pavatex.nl

FISCAAL & PERSONEEL

35

Nieuwe regels voor DGA Het einde van het jaar nadert (alwéér). Voor sommigen een periode van rust en overpeinzing, maar zo niet voor de wetgever in Den Haag. Elk najaar moet een stortvloed van nieuwe regels door het land stromen. Dit jaar zijn het vooral veel ‘regeltjes’. Maar ook deze kunnen voor u, als directeur grootaandeelhouder (DGA) van de BV, belangrijk zijn. Het goede nieuws is dat het Box 2-tarief in 2014 tijdelijk lager is. Het minder goede nieuws is dat de salarisnorm voor DGA met ingang van 2015 wordt aangescherpt. En voor de ‘grootverdieners’ onder u is er ronduit slecht nieuws: de crisisheffing wordt wegens ‘succes’ met een jaar verlengd.

Tekst: Mr Frank Kerkhof FB Alfa Accountants en Adviseurs te Bennekom fkerkhof@alfa.nl

Als u winst vanuit uw BV als dividend aan uzelf laat uitkeren wordt dit belast in Box 2 tegen een tarief van 25%. Veel DGA’s laten daarom de winstreserve, totdat zij het geld echt nodig hebben, in de BV zitten. Maar ondertussen, het zal u niet zijn ontgaan, moet de schatkist worden gevuld. Daarom wordt u tijdelijk gestimuleerd toch dividend uit te keren. Dit gebeurt door het tarief in Box 2 in 2014 te verlagen naar 22%.

Het lagere tarief geldt voor inkomen in Box 2 tot 250.000 euro. Uw besparing is dus maximaal 7.500 euro. En let op: in 2015 is het tarief weer gewoon 25%. Of deze maatregel veel zal worden gebruikt moet worden afgewacht. Lang niet alle BV’s hebben voldoende vrije middelen om extra dividend uit te keren. Maar als uw BV wél over voldoende middelen beschikt kan de ta-

riefverlaging een aardig meevallertje zijn.

Ook ligt het voor de hand dat u een toch al voorgenomen dividenduitkering uitstelt tot 2014. Het lagere tarief geldt overigens voor elk inkomen in Box 2. Dus ook bij de overdracht in 2014 van uw aandelen in uw BV ‘geniet’ u van het lagere tarief.

Aanscherping ‘gebruikelijk loon’

Om te voorkomen dat de DGA een te laag salaris met zijn BV afspreekt is, inmiddels alweer lang geleden, de ‘gebruikelijk loon regeling’ ingevoerd. Op grond van deze regeling moet u voor uw werkzaamheden voor uw BV een loon ontvangen dat ‘gebruikelijk’ is. Denk hierbij aan het loon dat een ‘normale’ werknemer voor dezelfde werkzaamheden zou genieten. Om al te veel discussie te vermijden is destijds ook een ‘doelmatigheidsmarge ingevoerd: bij een loon hoger dan 43.000 euro (2013) mag

een 30%-marge worden aangehouden.

Hierdoor mag u met uw BV een loon overeenkomen dat 30% lager ligt dan het gebruikelijke loon. Het huidige kabinet vindt die marge echter te ruim en heeft aangegeven de marge te willen beperken tot ongeveer 25%. De wijziging is bedoeld om per 1 januari 2015 in werking te treden, al is daarvoor nog geen concreet wetsvoorstel ingediend. Aannemende dat veel DGA’s, bewust dan wel onbewust, van deze marge gebruik maken, gaat deze beperking invloed krijgen op de praktijk. Dit blijkt ook uit de geraamde begrotingsopbrengst: 150 miljoen euro.

Crisisheffing verlengd

Voor de grootverdieners onder u is er zoals gezegd ronduit slecht nieuws: de ‘crisisheffing’ voor hoge lonen wordt met één jaar verlengd. Dit betekent dat uw BV ook in 2014 een heffing van 16% moeten afdragen over uw loon voor zover dat in 2013 meer is dan 150.000 euro. Overigens hebben veel werkgevers bezwaar gemaakt tegen de ‘crisisheffing 2013’. In veel gevallen is daarvoor een vaststellingsovereenkomst met de belastingdienst gesloten waardoor bezwaarschriften worden afgedaan op basis van de uitkomst van een aantal proefprocedures.

Helaas is die uitkomst nog niet bekend. Het is (waarschijnlijk) verstandig te zijner tijd ook tegen de ‘crisisheffing 2014’ bezwaar te maken.

Veel te doen rond het DGA-pensioen Persoonlijk vond ik het op PrinsjesDGA’s die pensioen opbouwen hebben nog maar kort de tijd om hun pensioenregeling aan te (laten) passen aan de nieuwe pensioenregels. Want op 1 januari 2014 moet de regeling up-to-date zijn. Met name moet het jaarlijkse opbouwpercentage worden beperkt en moet de pensioenrichtleeftijd worden aangepast naar 67 jaar.

Zo gezegd is het een eenvoudige exercitie: pas deze twee punten aan in uw pensioenbrief en ‘klaar is Kees’. Maar de inkt van uw nieuwe pensioenbrief is nog maar nauwelijks droog als deze in 2014 waarschijnlijk opnieuw moet worden aangepast. Het kabinet wil de opbouw van pensioen vanaf 1 januari 2015 immers nog verder beperken. Volgens velen domweg omdat de schatkist moet worden gevuld. Gelukkig gaat dit de Eerste Kamer allemaal veel te snel en is tijd genomen voor bezinning. Eigenlijk is aan staatssecretaris Weekers de ‘opdracht’ gegeven zijn huiswerk over te doen. Voorlopig kunt u in zoverre alleen maar afwachten.

Maar afwachten is dus geen optie voor de verplichte aanpassing in 2013. Dit kan, zoals gezegd, vrij simpel zijn. Maar deze aanpassing kan ook een gelegenheid zijn uw pensioen nader onder de loep te nemen. Is voortzetting van de opbouw nog zinvol? Is uw BV straks in staat het pensioen daadwerkelijk uit te keren? Weet u wat de werkelijke waarde van de pensioenvoorziening in uw BV is? Wat gaan u en uw BV doen met de op basis van de ‘oude’ regels opgebouwde pensioenaanspraak? Wordt uw pensioen in de toekomst tegen 52% (het hoogste tarief in Nederland) belast?

Zijn de overige afspraken in uw pensioenbrief nog conform uw wensen?

Moet uw pensioenuitkering in de toekomst (nog steeds) geïndexeerd worden? Weet u eigenlijk wel wat u in uw pensioenbrief heeft afgesproken? In de praktijk blijkt dat niet elke DGA zich van deze vragen bewust is. Laat staan dat hij daarop een antwoord kan geven.

Niettemin kunnen de gevolgen van de antwoorden groot zijn. Wellicht is het daarom ook voor u tijd voor bezinning.

Probeer samen met uw accountant en/ of fiscalist deze vragen eens te beantwoorden en maak daarna pas de nieuwe pensioenbrief. Mogelijkheden zijn er genoeg: aanpassen, versoberen, vereenvoudigen, uitstellen en zelfs stoppen met pensioenopbouw. Laat u dus goed adviseren, maar wees in ieder geval op tijd.

Mr. F.J. Kerkhof FB Alfa Accountants en Adviseurs fkerkhof@alfa-accountants.nl

De nieuwe wereld van Festool – de beste keuze voor Bouw en Renovatie

!

NIEUW Op het gebied van stofvrij renoveren en saneren introduceert Festool diverse nieuwe machines.

Festool beschermt uw gezondheid Weet u dat tijdens een dag schuren zonder goede stofafzuiging u een eetlepel fijnstof inademt? En wat te denken van het inademen van schadelijke kwartsstof bij het doorslijpen van tegels of het saneren van betonnen vloeren zonder goede stofafzuiging?

Helaas is het werken in de bouwbranche niet zonder risico’s. U staat dagelijks bloot aan diverse gevaren waaronder het inademen

van schadelijk stoffen. “Het inademen van kwartsstof en fijnstof is zeer gevaarlijk en kunnen op termijn zeer vervelende kwalen veroorzaken. Door te werken zonder goede stofafzuiging wordt de grenswaarde*, zoals vastgesteld door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, al snel tot 100 keer overschreden! Dit risico kan eenvoudig, snel en goedkoop worden voorkomen. En de oplossing biedt u meer voordelen dan alleen het beschermen van uw gezondheid” aldus Festool Product Specialist Frans van Dijk.

“Het risico van het inademen van gevaarlijke stoffen kan eenvoudig, snel en goedkoop worden voorkomen“ Door te werken met stofafzuiging voorkomt u klachten en beschermt u uw gezondheid.

“Gezond en veilig werken staat centraal in de ontwikkeling van onze machines. Vandaar dat wij ook als één van de eerste fabrikanten een stofzuiger hebben ontwikkeld die direct aan de machine gekoppeld kon worden“ aldus Frans van Dijk.

Op het gebied van stofafzuiging, van zowel fijnstof als kwartsstof, biedt Festool uitstekende stofzuigers aan waarmee het risico van inademen van gevaarlijke stoffen wordt voorkomen.

Bovendien zorgt werken met goede stofafzuiging voor: • Een aanzienlijke tijdsbesparing. U hoeft uw werkomgeving niet meer schoon te maken.

• Een langere levensduur van uw machines, verbruiksmaterialen en accessoires. U bespaard dus geld.

• Een professionele uitstraling. Netjes en een zeer schone werkplek!

Verschillende combinaties van Festool op het gebied van zagen, schaven, schuren en frezen voldoen aan de Prestatietoets van TNO. En daarmee aan de strenge eisen van de inspectie SZW.

Met de nieuwe renovatiefrezen RENOFIX van Festool kunt u extreem snel, veilig en stofvrij diverse ondergronden, muren en plafonds eenvoudig bewerken. Voor het vlak saneren van betonnen ondergronden tot het verwijderen van hardnekkige lijmresten zijn de nieuwe renovatiefrezen van Festool de beste keuze. Het werken met de renovatiefrezen biedt u vele voordelen. Niet alleen werkt u veilig en stofvrij, ook bespaart u veel tijd.

Ten opzichte van het werken met een boorhamer bespaart u tot 50% van uw tijd bij het saneren van 1 m2 pleister.

De RENOFIX renovatiefrezen i.c.m. de stofzuiger CTM 36 AC HD voldoen aan de prestatietoest van TNO en daarmee aan de eisen van de inspectie SZW. Uw gezondheid wordt beschermd.

Meer weten over de nieuwe machines van Festool en stofvrij renoveren? Volg een GRATIS workshop. Ga naar www.festool.nl om u direct aan te melden. Ook vindt u hier meer informatie over de noviteiten.

Festool beschermt ook, als enige fabrikant, uw investering. Kosteloos!

36 maanden GRATIS verzekerd tegen: ALLE reparatiekosten inclusief accu’s, lagers en koolborstels Diefstal van uw machine

*De grenswaarde is de hoeveelheid stof die maximaal kan worden ingeademd zonder schadelijke gevolgen. Dit verschilt per materiaal en soort stof.

Kijk op www.stofvrijwerken.tno.nl voor meer informatie.

PRODUCTNIEUWS Onverwoestbare telefoon voor werkplaatsen Je staat aan de werkbank bezaaid met zaagsel, zoekt naar het juiste gereedschap en dan hoor je de telefoon rinkelen. In een werkplaats moet een telefoon wel tegen een stootje kunnen. Daarom introduceert Gigaset de R630H PRO. Dit model combineert een robuuste buitenkant met geavanceerde gebruiksmogelijkheden. Met beschermingsklasse IP65 kan hij zonder problemen stof, water en harde schokken aan. Dat maakt de R630H PRO tot een onmisbare tool aan de gereedschapsriem.

De telefoon is zo ontworpen, dat hij perfect past tussen hoofd en schouder, zodat je altijd twee handen vrij hebt voor je werk. Het rubberen oppervlak zorgt voor een stevige grip. De behuizing is sterk genoeg om een val op de betonnen werkvloer te overleven. Aan de voorkant heeft het toestel een 1,8-inch kleurendisplay en helder verlichte toetsen. Met een vochtige doek verwijder je

snel zaagsel, metaalsplinters en ander vuil zonder het apparaat te beschadigen.

Ook in een lawaaierige werkplaats mis je geen enkel telefoontje meer. Het model kondigt een oproep aan met geluid, licht én trillingen. Heeft een medewerker even zijn handen vol, dan activeert hij eenvoudig de handsfree functie. De volumeregelaar bevindt zich aan de zijkant in een opvallende contrastkleur, dus is snel te vinden als een

Nieuwe bekistingsplaat voor schoonwerkbeton Doka Nederland heeft het leveringsprogramma uitgebreid met de nieuwe, 21 mm dikke bekistingsplaat Xface voor schoonwerkbeton. De plaat kan zowel voor vloer- als wandbekistingen worden ingezet.

Door de uiterst slijtvaste coating en het grote formaat van de platen, leent het nieuwe plaatmateriaal zich met name voor het storten van poriënarme betonoppervlakken. De vezelversterkte kunstharscoating geeft niet af en zorgt voor een hoogwaardig betonoppervlak. Door de zeer goede kras- en trilbestendigheid wordt niet alleen een glad en gelijkmatig betonbeeld gegarandeerd, maar kan de plaat ook aanzienlijk vaker worden ingezet.

De zijkanten zijn hoogwaardig afgewerkt

collega tijdens een telefoongesprek ineens begint met boren. Mocht het lawaai echt te hard worden, dan sluit de beller eenvoudig een headset aan.

De R630H PRO heeft een extra lange standbytijd van 310 uur en een maximale gesprekstijd van veertien uur. Medewerkers kunnen het toestel dus de gehele dag bij zich dragen aan hun gereedschapsriem, zonder tussentijds te hoeven opladen op het basisstation. Het model heeft voldoende bereik om op elke denkbare plek in de werkplaats heldere gesprekken met klanten te voeren. De Gigaset R630H PRO is nu verkrijgbaar via partnerkanalen in de kleur antraciet. De adviesprijs van de handsets is 109,95 euro exclusief btw.

ShockFence voorkomt dat mensen überhaupt binnen komen. De 40 cm hoge topping, en daarmee het stroomcircuit, wordt met elkaar verbonden door de gepatenteerde High Security klem.

De landelijke ShockFence-primeur had Hercuton/Janssen de Jong. Uitvoerder Ruud van Haaften, betrokken bij de bouw

van winkelcentrum De Voorwaarts in Apeldoorn (28.000 meter vloeroppervlak): ‘Nadat we het rondom op de hekken hebben gemonteerd, is er niemand meer op het terrein geweest. Het systeem is zo simpel als wat; als er al iets is, dan kun je het zelf herstellen. Aan het einde van de dag loop ik een rondje voor een kleine inspectie. Daar staat tegenover dat het een heel betaalbare oplossing is.’

ShockFence wordt gepositioneerd als de logische schakel tussen mechanische en elektronische bouwplaatsprotectie. De oplossing is vanaf de bouwstart toepasbaar, het wordt eenvoudigweg op de al aanwezige bouwhekken gemonteerd. Bij ShockFence staan alleen de topping en de verbindingsstukken onder spanning. Het bouwhek blijft spanningsvrij. Het systeem heeft géén agressieve uitstraling, maar is effectief genoeg om gasten met minder goede bedoelingen af te schrikken. De schok bij een poging tot indringen is pijnlijk. Blijvend letsel is uitgesloten.

ShockFence is te combineren met de tijdelijke Heras beveiligingssystemen E100 (detecteren) en Optica Secure (beoordelen).

De draden zijn met normaal gereedschap niet door te knippen. Controlelampen geven direct aan of alle hekken zijn vergren-

Lichtgewicht gipsvezelplaat weegt slechts 15,5 kilo Fermacell introduceert een ‘arboproof’ gipsvezelplaat met een afmeting van 90 bij 120 centimeter, een dikte van 12,5 millimeter en een gewicht beneden de 16 kilo. Hiermee voldoen de nieuwe platen aan de tilnorm van 25 kilo per persoon en 50 kilo per twee personen.

Overtreding van deze norm bestraft Inspectie SZW sinds september 2013 direct met een boete.

Meer informatie en alle technische specificaties zijn te vinden op www.gigasetpro.nl.

en de coating is niet-poreus, waardoor het opzwellen van de bekistingsplaat effectief wordt verhinderd en een nog beter en strakker resultaat wordt bereikt. Met het grote formaat van de maat- en haaks nauwkeurige Xface-bekistingsplaten en daarmee het geringe aantal plaataansluitingen en naden, wordt bij uitstek voldaan aan de eisen die aan schoonbetonoppervlakken worden gesteld.

De toepassing van het plaatmateriaal wordt verder vereenvoudigd door het feit dat de speciale coating splintervorming tijdens het vertimmeren, zagen en boren voorkomt. Bij de eerste keer dat het plaatmateriaal wordt toegepast is geen losmiddel nodig; het reinigen van de platen wordt door de goede loseigenschappen vereenvoudigd. Met 2 cm overmaat aan alle zijden, kan de Xface-plaat al naar gelang de behoefte bovendien worden aangepast op kleinere formaten. Doka levert de slijtvaste bekistingsplaat in de formaten 202 x 402 cm en 202 x 502 cm.

Doka Nederland, Oss, (0412) 65 30 30, www.doka.com/nl

Schrikdraadsysteem voor bouwplaatsprotectie Heras geeft bouwplaatsprotectie een nieuwe lading met ShockFence. Dit is een modulair schrikdraadsysteem voor de bouwplaats met een spanning van 10.000 V (2J).

ShockFence is het eerste systeem dat mensen echt buiten houdt.

37

deld en het stroomcircuit functioneert.

Communicatiesystemen en internet op en rond de bouwplaats zijn vrij van elektromagnetische storingen. De module behoeft geen onderhoud.

Heras Tijdelijke Beveiliging, Oirschot, (0499) 55 15 51, www.heras-tijdelijkebeveiliging.nl

‘We kregen vaak opmerkingen dat onze gipsvezelplaten van 120 bij 260 centimeter van gemiddeld 45 kilo nogal zwaar waren’, zegt Michiel van Dijk, hoofd toepassingstechniek bij Fermacell. ‘Daarom hebben we de Comfort Boards geïntroduceerd: deze zijn voor één persoon makkelijk te dragen en manoeuvreren, ook op lastige plaatsen zoals trappen.

Afzagen is niet meer nodig. Door de breedte van 90 centimeter kan een afbouwer de gipsvezelplaat dicht bij zijn lichaam dragen.’

Het geringe gewicht is mogelijk door de kleinere afmeting van 90 bij 120 centimeter. De technische samenstelling van de Comfort Boards is niet veranderd. De platen hebben een vierzijdig afgeschuinde kant, waardoor voegen snel en seriematig kunnen worden afgesmeerd. Dit maakt het mogelijk een naadloos oppervlak te realiseren. Een wand met een enkele laag Comfort Boards is 30 minuten brandwerend en voorzien van steenwolisolatie is dit 60 minuten. De wanden hebben een geluidsisolatiewaarde van 50 dB. Bovendien kunnen de gipsvezelplaten met een enkele schroef zonder plug een gewicht van maximaal 25 kilo, bijvoorbeeld van een aan de wand bevestigd kastje, dragen.

Fermacell bevindt zich in de laatste fase van de ontwikkeling van een plaatformaat speciaal voor de projectmarkt.

Met een afmeting van ongeveer 180 bij 80 centimeter en een gewicht net onder 25 kilo kan deze plaat nog steeds door één persoon worden gedragen en gemanoeuvreerd. De grotere maat betekent met een horizontale beplating sneller meters maken, minder voegen en dus minder stukadoorswerk. Naar verwachting worden deze lichtgewicht platen eind 2013 geïntroduceerd.

Fermacell BV, Wijchen, (024) 649 51 11, www.fermacell.nl.

PRODUCTNIEUWS Stofadapters in strijd tegen stof De Inspectie SZW is in oktober gestart met een gerichte actie tegen kwartsstof in de bouw. Doel is het voorkomen en beperken van de blootstelling aan kwartsstof bij onder andere boren, hakken, slijpen en zagen. Makita beschikt over stofadapters waarmee aannemers, installateurs, bouwvakkers en zzp’ers eenvoudig en betaalbaar stofvrij kunnen werken en daarmee voldoen aan de richtlijnen van de Inspectie SZW. Deze stofadapters maken onderdeel uit van de ruim 185 TNO-gecertificeerde oplossingen waarmee Makita de strijd aangaat tegen stof in de bouw.

De stofadapters van Makita zijn een slimme en betaalbare oplossing in de strijd tegen kwartsstof in de bouw.

De stofadapter is een slimme accessoire die eenvoudig kan worden gecombineerd met bestaand gereedschap. Voor de SDS-PLUS boor- en combihamer beschikt Makita over een speciale stofafzuigadapter die over de kop van de boorhamer wordt geschoven.

Daarop plaatst de professional een doorzichtige koker. Op deze adapter kunnen alle stofzuigers van Makita, al dan niet met een extra adapter, worden aangesloten.

Eenzelfde soort stofzuigeradapterset is beschikbaar voor de SDS-MAX combihamers, voor zowel stofvrij boren als breken.

Afhankelijk van de lengte van de boor of beitel is het mogelijk de stofafzuigadapter te verlengen met één of meerdere kokers. Hierdoor is stofvrij boren van gaten in steen en beton met grotere diameters en lengtes van 800 mm geen probleem meer.

De flexibele kokers worden als een soort harmonica in elkaar gedrukt op het moment dat de boor verder in het boorgat verdwijnt. Er ontstaat een vacuüm en de koker blijft goed aan het oppervlak van het werkstuk plakken. Bekijk het filmpje op www. youtube.com/makitanederland.

Makita Nederland B.V., Eindhoven, (040) 206 40 40, www.makita.nl/stofvrijwerken

38

Online texturengenerator visualiseert bakstenen in 3D

De nieuwe online texturengenerator van Wienerberger bevat meer dan 450 gevelbakstenen, acht metselverbanden, veertig voegkleuren en een vrije keuze in voegdikten. Dit biedt architecten, ontwerpers en bureaus voor 3D-visualisaties veel gemak, tijdwinst en bovenal een maximale vrijheid bij het ontwerpen van gebouwen.

Alle texturen zijn opgebouwd uit individuele bakstenen. Met deze generator is het voortaan nog eenvoudiger om al in een vroeg stadium een goede beslissing te nemen bij het ontwerp van gebouwen.

Op www.wienerberger.nl/gevel zijn de texturen gemakkelijk aan te maken in het online productzoeksysteem. Gebruikers kiezen de gewenste baksteen, genereren de texturen en kunnen deze direct downloaden en integreren in de verschillende softwareprogramma's. De texturengenerator plaatst de bakstenen at random in de textuur. Dit voorkomt kunstmatig repeterende patronen en vergroot de waarheidsgetrouwe weergave. De gebruiker kan optioneel een Alphakanaal toevoegen voor extra grafische mogelijkheden. Wienerberger stelt de texturen ook beschikbaar via BouwConnect voor maximale integratie met bestaande systemen.

De online texturengenerator bevat ruim 450 gevelbakstenen, zowel handvorm, vormbak, strengpers, wasserstrich en handstrich. Daarnaast is er keuze uit acht metselverbanden: halfsteens, blok, Engels, klezoren, kruis, staand, Vlaams en wild verband. De generator biedt veertig voegkleuren en een vrije keuze in lintvoegdikte (voor standaard metselwerk, dunbed met-

selwerk of lijmwerk) en stootvoegdikte voor stootvoegloos metselwerk. De texturen van Koramic dakpannen maken geen onderdeel uit van deze nieuwe generator.

Gebruikers kunnen de bestaande Koramic texturen blijven downloaden via www. wienerberger.nl/dak en combineren met de texturen van bakstenen uit de texturengenerator.

Wienerberger B.V., Zaltbommel, (088) 118 51 11, www.wienerberger.nl.

Stofafzuigsystemen voor zuiverder en sneller werken

Bosch brengt een compleet stofafzuigsysteem voor gereedschappen om te boren en te beitelen op de markt: GDE 68 Professional voor de stofafzuiging bij grote boordiameters, GDE 162 Professional voor holle boorkronen, GDE max Professional voor bijna stofvrij beitelen en GDE 16 Plus Professional voor kleine boorhamers.

Alle stofzuigers onderscheiden zich volgens Bosch door een eenvoudige bediening, een gering extra gewicht aan de machine en een robuuste constructie. Zo kunnen booren beitelwerkzaamheden bijna stofvrij uitgevoerd worden: boorstof worden direct afgezogen. Lastig schoonmaakwerk is ook niet meer nodig. Alle stofafzuigsystemen

zijn verder compatibel met het Bosch ‘Click & Clean-systeem’.

Diverse uitvoeringen

Boren: GDE 68 & GDE 162 Professional. Met de GDE 68 Professional is stofarm boren met holle boorkronen tot 68 millimeter mogelijk, de GDE 162 Professional dekt holle boorkronen tot 162 millimeter af. Beide stofafzuigsystemen zijn met alle gangbare boorhamers, diamant- of klopboormachines compatibel en zijn ook geschikt voor nat boren. Door onderdruk wordt de stofafzuiging tegen de muur gehouden.

Stofarm beitelen: GDE max Professional.

Deze stofafzuiging past met uitzondering van de GSH 11 E Professional op alle SDS-

max-boor- en breekhamers in het actuele Bosch-programma. De afzuiging wordt met een snelspanner aan het gereedschap bevestigd en kan aan verschillende werkposities en machines aangepast worden. Een instelbare afstandshouder zorgt voor stofarm werken met beitels tot maximaal 600 millimeter lengte. Tevens wordt een verlengstuk voor lange beitels meegeleverd, net als verschillende inlegdelen voor het aanpassen van de afzuiging aan de spanhals.

Stofarm boren tot 16 mm: GDE 16 Plus Professional. Deze stofafzuiging is voor SDSplus-hamers van de twee- en drie-kiloklasse van Bosch met een spanhals van 50 millimeter. De robuuste stofafzuiging met extra handgreep en aluminium telescoopgeleiding kan via de snel-span-hendel aan verschillende boorlengtes aangepast worden. De maximale boordiepte per bewerking bedraagt 120 millimeter en deze kan aan de geïntegreerde diepteaanslag ingesteld worden. Door het speciale rubber aan het aanzetpunt van de stofafzuiging, laat men geen sporen achter op gevoelige oppervlakken.

Robert Bosch Benelux, www.bosch-pt.com

Nieuwe kleurtrends douchewanden Vrouwelijke veiligheidsschoen HÜPPE heeft nieuwe kleurtrends geïntegreerd in de profielen en het glas van de douchewandseries Design elegance en 501Design pure. De nieuwe profielkleuren zijn zwart en grijsbruin, de nieuwe glaskleuren zijn grijs en brons. Het zwart staat mannelijk en past in de strakke industriële en futuristische vormgeving, terwijl de kleur grijsbruin warmte, elegantie en natuur uitstraalt.

De profielen van de zwaaideuren zijn nu leverbaar in zilvermat, wit, chroom-look en de nieuwe kleuren zwart en grijsbruin. Bij de profielen van de schuifdeuren zijn er nog meer mogelijkheden: zilvermat, wit, chroomlook, chroom-look/zilvermat, chroom-look/

HÜPPE Design pure met zwarte profielen en grijs glas.

Steel Blue breidt het assortiment veiligheidsschoenen uit met de Ladies Argyle.

Deze damesschoen combineert de veiligheidskenmerken van een werkschoen met een vrouwelijke leest en een stijlvolle uitstraling. In vergelijking met een herenmodel heeft de Ladies Argyle een hogere boog, een kortere enkelhoogte en een kleinere instap. Hierdoor ondersteunt de schoen de gehele damesvoet waardoor het draagcomfort en de voetgezondheid toenemen.

HÜPPE Design elegance met profielen in de kleur grijsbruin en brons glas.

wit, chroom-look/zwart en de nieuwe kleurtrends zwart, grijsbruin en chroom-look/grijsbruin.

Wat het glas betreft levert HÜPPE nu twaalf verschillende mogelijkheden waaronder helder glas en glas in verschillende decors. Nieuw zijn de kleuren grijs en brons die prachtig aansluiten bij de nieuwe profielkleuren zwart en grijsbruin. De beide nieuwe glaskleuren zijn ook met anti-plaque leverbaar, die gegarandeerd zijn met tien jaar vastheid.

HÜPPE B.V, Alblasserdam, (078) 610 20 22, eww.huppe.nl

Het bovenwerk van de nieuwe Steel Blue Ladies Argyle is geheel vervaardigd van waterbestendig soepel nubuck rundleer. De 145 mm hoge schoen heeft een zachte polstering, een lederen afsluitende watertong en de binnenvoering is volledig vochtregulerend. Het voetbed van de polyurethaan uitneembare binnenzool ondersteunt ook de boog van de voet zodat de schoen geschikt is voor een lange draagtijd. De stalen neus is bestand tegen een inslagkracht van 200 Joule en de loopzool is antislip, olie- en chemicaliënbestendig en extreem duurzaam.

Ook deze damesschoen van Steel Blue is uitgevoerd met de gepatenteerde multidichte schokabsorberende zool, Trisole™ Comfort Technology (TCTTM). Dit zoolsysteem ab-

De Ladies Argyle is stevig, duurzaam, stoer en stijlvol door subtiele lila accenten.

sorbeert de schokken die anders door voeten, knieën, heupen en onderrug worden opgevangen. De Ladies Argyle is leverbaar in de kleuren Wheat en Claret, waarbij de subtiele lila accenten de schoen een stijlvolle en moderne uitstraling geven. De Ladies Argyle is verkrijgbaar in de Europese maten 36 t/m 43.

Steel Blue levert alle schoenen standaard met dertig dagen niet-goed-geld-terug garantie. Wanneer de professional niet binnen dertig dagen kan merken dat de nieuwe schoenen als gegoten zitten en de vermoeidheid van de voeten is verminderd, dan ontvangt zij haar geld terug.

Ningaloo Trading, Wormerveer, (075) 614 60 27, www.ningalootrading.nl of www.steelblue.nl

PRODUCTNIEUWS Snoerloos bevestigingssysteem op gas voor isolatie Met de introductie van de SPIT Pulsa 800 Insulfast is SPIT de eerste in Europa die een snoerloos bevestigingssysteem op gas voor het bevestigen van zachte- en half-zachte isolatie op de markt brengt. Het bevestigingssysteem bestaat uit een nagelapparaat op gas en isolatieschotels met een voorgemonteerde nagel, geschikt voor beton en kalkzandsteen. Het SPIT Pulsa 800 Insulfast bevestigingssysteem is geschikt voor het bevestigen van zachte- en half-zachte isolatie ten behoeve van gevelbekleding, volgens de vliesgevelconstructie.

Het bevestigen van isolatie via de traditionele manier brengt veel nadelen met zich mee, het kost veel tijd; boren, gat door het isolatiemateriaal zoeken en het isolatieanker erin slaan. Met de SPIT Pulsa 800 Insulfast is het bevestigen van isolatie vijf tot zes keer sneller dan de traditionele manier. Daarnaast hoeft er niet te worden geboord en is het een snoerloze bevestiging, dus compressoren, slangen en kabels zijn overbodig. Bevestigen met de Pulsa 800 zorgt voor minder geluid, vibraties en stof

Colofon Onafhankelijke informatiebron voor de uitvoerende bouw waaronder de aannemers, onderaannemers, inkoopmanagers, metselaars, voegers, dakdekkers, installateurs, stukadoors, zzp-ers en al hun toeleveranciers. jaargang 10, nr. 11, november 2013 Uitgever André Lardinois

dan bij het bevestigen volgens de traditionele manier.

De SPIT Pulsa 800 Insulfast is een compact, lichtgewicht nagelapparaat met een goede balans en lage aandrukkracht. Dankzij het Start & Go systeem, een innovatieve bewegingssensor waardoor het apparaat automatisch wordt uitgeschakeld indien het niet in gebruik is, wordt het maximale uit de accu gehaald en is er geen verlies van de accucapaciteit. Daarnaast is met de gas & accu indicator het niveau van het gaspatroon en de accu makkelijk en snel te controleren.

Speciaal voor deze machine is er een isolatieplug met een voorgemonteerde nagel (HC6-27 mm) ontwikkeld. De isolatiescho-

Vaste medewerkers Ed de Rechteren van Hemert Mr. F. J. Kerkhof Ing. Peter Borgers Ing. Arjan van Wingerden Cor Spronk Casadata CV Advertentie André Lardinois telefoon: 0570-654660 e-mail: a.lardinois@handelsuitgaven.nl Freddy Burgers telefoon: 0570-623852 e-mail: freddy@handelsuitgaven.nl Hugo Arends telefoon: 0570- 861007 e-mail: hugo@handelsuitgaven.nl Ontwerp en opmaak Ronald Wientjes (create-by) e-mail: ronald@create-by.nl Abonnementen e-mail: mirjam@handelsuitgaven.nl BouwTotaal is een uitgave van Nederlandse HandelsUitgaven BV Postbus 2273 NHU 7420 AG Deventer Maagdenburgstraat 22 Nederlandse HandelsUitgaven 7421 ZC Deventer tel.: 0570-654660 fax: 0570-656580 email: info@handelsuitgaven.nl Copyright

Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder de nadrukkelijke, schriftelijke toestemming van de uitgever.

Deze uitgave is zorgvuldig en naar beste weten samengesteld. Uitgever en auteurs kunnen echter niet instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, als gevolg van handelingen of beslissingen die op deze informatie zijn gebaseerd.

Handen reinigen zonder water Uw vieze handen of gereedschap schoonmaken zonder water? Dat kan met het nieuwe reinigingsproduct van Dreumex: Ultra Power Wipes. De compacte verpakking is makkelijk te verplaatsen en laat zich eenvoudig open- en dichtklikken, waardoor de wipes niet uitdrogen. Ze zijn daarmee zeer praktisch in de bouw en mobiele werkplaatsen.

ITW Belgium B.V.B.A., Mijdrecht, (0297) 230 260, www.spitpaslode.nl

Lamellenschijf met zelf scherpende keramische korrels Gereedschappenspecialist Metabo komt met een nieuwe lamellenschijf die geschikt is voor de onlangs op de markt geïntroduceerde platkop slijper. De lamellenschijf is speciaal gemaakt voor het werken in nauwe hoeken en vlakke U-profielen. Metabo biedt als enige fabrikant van elektrische gereedschappen in Nederland een lamellenschijf met deze eigenschappen aan.

Hoofdredacteur ing. Frank de Groot Redactie Carla Debets Jan Bol Joop Wilschut

tel met een diameter van 90 mm heeft een speciaal ‘regendruppel’ design, dat ervoor zorgt dat de isolatieschotel niet kan wegrollen. Tevens beschikt de isolatieschotel over een afdekdop, ter voorkoming van de koudebrug. De SPIT Insulfast isolatieplug kan zelfs tot 200 mm isolatiedikte bevestigen; het assortiment bestaat uit acht verschillende maten, van 60 tot 200 mm lengte. De SPIT Insulfast isolatiepluggen worden standaard geleverd met een gaspatroon voor de SPIT Pulsa 800 Insulfast.

39

Lamellenschijf Flexiamant Super Convex CER.

De lamellenschijf wordt onder de naam Flexiamant Super Convex CER op de markt gebracht. Enno Riemersma van Metabo: ‘Wat de schijf bijzonder maakt, zijn de zelf scherpende keramische korrels die aan de rand naar boven afgerond zijn. Hierdoor is een hoge materiaalafname mogelijk en heeft de schijf een zeer lange levensduur.’

De lamellenschijf is ook voor het bewerken van binnenhoeken en vlakslijpen geschikt.

De lamellenschijf heeft radiaal aangebrachte, naar buiten afgeronde lamellen en past zich aan de natuurlijke vorm van de binnenhoek aan. Dit maakt het voor de gebruiker mogelijk op krappe plaatsen aan de voorkant roest te verwijderen en een gelijkmatig en vlak slijpbeeld te krijgen.

Een nieuwe schijf van samengeperst vlies met in kunsthars gegoten zirkoniumkorund-slijpkorrels maakt het toebehoren-

programma voor de nieuwe vlakkop haakse slijper compleet. De VKS ZK–schijf past zich snel aan het werkobject aan. De vliescompactschijf beschikt over een hoge precisie en een breed toepassingsgebied: van ontbramen, reinigen tot finishing werkzaamheden. Met de VKS ZK-schijf bereikt de gebruiker een bijzonder lage oppervlakruwheid van het bewerkte werkstuk.

Vliescompactschijf VSK ZK.

Metabo Nederland BV, Breukelen, (0346) 25 90 60, www.metabo.nl

De ultrasterke wipes hebben een scrubzijde waarmee bijvoorbeeld vet, vuil, olie, smeer, verf, teer en inkt gemakkelijk verwijderd kunnen worden. Daarnaast bevatten ze oplosmiddelvrije vloeistof, waardoor de handen niet uitdrogen. De vloeistof is reactiveerbaar door het simpelweg toevoegen van water. De Ultra Power Wipes zijn wereldwijd de enige op de markt met deze innovatieve eigenschap.

De wipes hebben zich op de Amerikaanse markt al bewezen. Jan-Chris Heeger, CEO van Dreumex, legt uit waarom: ‘Dat komt doordat de wipes praktisch zijn, uitstekend werken én lang meegaan. We weten allemaal dat het afsluiten van zo’n pot in werksituaties geen prioriteit heeft. Daarom hebben we onze verpakking zeer eenvoudig afsluitbaar gemaakt én ervoor gezorgd dat de vloeistof opnieuw te reactiveren is. Wipes weggooien is dus verleden tijd.’

Een verpakking bevat 90 wipes, die dankzij het sterke materiaal en de goede perforatierand eenvoudig af te scheuren zijn.

Tijdens de introductieperiode, die loopt tot en met eind november, krijgt de klant de tweede pot voor de halve prijs.

Dreumex B.V., Oss, (0412) 406 506, www.dreumex.com

Glassoort maakt gebruik van ruimtevaarttechnologie Glasproducent Guardian Industries introduceert DiamondGuard, glas met een extreem hoge weerstand, dat duurzamer is en er langer als nieuw uitziet. Het maakt gebruik van Russische ruimtevaarttechnologie en heeft de eigenschappen van nanoscopische koolstofstructuren. De diamantachtige grafietcoating stimuleert architecten en meubelfabrikanten om glas te gebruiken voor toepassingen die voorheen waren voorbehouden aan andere materialen.

Vanwege zijn lage wrijvingscoëfficiënt ziet DiamondGuard glas er langer als nieuw uit dan gewoon glas, zelfs in drukbezochte omgevingen. Verschillende laboratoriumtests tonen een verbeterde weerstand tegen slijtage aan, vergeleken met gewone glazen oppervlakken. Buiten de traditionele toepassingen zoals aanrechtbladen, tafels en spiegels, is DiamondGuard ook geschikt voor veeleisende toepassingen, waaronder beursdisplays, trappen en leuningen, liften

en scheidingswanden. Het MGM Grand Casino in Las Vegas en het Empire State Building in New York, twee zeer druk bezochte omgevingen, maken al naar tevredenheid gebruik van het nieuwe glas. Het glas kan ook op maat gemaakt worden door de toevoeging van andere Guardian InGlass oplossingen, ter verbetering van de prestaties of de esthetiek. Het is verkrijgbaar met een gelakte DecoCristal afwerking in dezelfde kleuren als alle andere soorten glas in het

InGlass assortiment. Het is ook te combineren met een met zuur geëtste SatinDeco afwerking en met een kopervrije UltraMirror. Voor nog meer aanpassingen of geluidsisolerende doeleinden kan het worden gelamineerd en verder worden afgewerkt om tegemoet te komen aan de wensen van de klant.

Guardian InGlass, Dudelange (Luxemburg), +352 52 111 1, www.guardianinglass.nl

AK TI ES ET S

ACCUSCHROEFBOOR EY7441

schroefboormachine met zeer hoog koppel van 31,9 Nm (zacht). Ligt pefect in de hand, heeft LED-verlichting, een broek/riemhaak en een 13 mm snelspanboorkop.

Ideaal voor in de bouw, bij installatiewerkzaamheden, bij montage, etc. Max. boordiameter in hout: ø 35 mm, metaal: ø 13 mm. www.panasonic.nl 862.230.2160-61 ELKE POWERBOX BESTAAT UIT: • Powerbox Tanos Systainer ®-box • EY 7441 X Accu-schroef/boormachine • EY 3740 X Accu-lamp

Powerbox 1

+ +

+ Incl. accuslagschroefmachine EY 7546 X

862.230.2160

Setprijs: € 589 589,00 0 € 499,00

Powerbox 2

+

+ Incl. accuslagmoermachine EY 7547 X Setprijs: € 609,00 € 499,00

862.230.2161

862 PANASONIC IP56 TOUGH TOOLS

#probin_nl probin nederland WWW.PROBIN.COM