RenovatieTotaal november

Praktijkblad voor de renovatiesector Jaargang 3 # 5, November 2013

RENOVATIE

TOTAAL

Gratis t? n o b a nneme

Mail naar evati info@reno nl totaal.

11 Metselwerkwapening in Cereol

12 Duurzaam renoveren:

investeren in de toekomst

18 De weg tussen

restauratie en renovatie

26 Herstel van

historische vensters

1

2

Luchtdichtheid

3

Isolatie

Decoratie

SlimFix Deco: ®

De snelst verwerk bare én luchtdichte zolderisolatie voor hellende daken.

Bespaar tijd én geld met de nieuwe zolderisolatie SlimFix® Deco.

• Een enorme besparing, zowel op materialen als in tijd • Op lengtespecificatie leverbaar = minder zaagwerk en snij-afval • Standaard verkrijgbaar in Rc 2.5, 3.0, 3.5 en 4.0 • Een luchtdichte afsluiting zonder extra handelingen dankzij het gepatenteerd Deco profielsysteem • Een stootvaste witte zichtzijde

IJGBAAR ERKR M KV

ET

NU O O

Voor meer informatie kijk op onze website of bel 0493 - 49 81 11

Benodigde materialen bij bestaande systemen

OA

IE K

BI

OF

ERN

CM RADLEE C O T E D CRADLCERTIFICEER GE

T M ® IS O L A

Montagevideo zien?

www.isobouw.nl/SlimFixDeco

SlimFix® Deco: minder materialen, sneller verwerkbaar

Investeer samen met Isotechniek in een energie zuinige toekomst

Met Isotechniek is het direct besparen!

Als bouwprofessional bent u voortdurend bezig met het realiseren van de woonwensen van uw klant. Het realiseren van een prettige woonomgeving waar uw klant zich thuis voelt, is hierbij het belangrijkste uitgangspunt. Een prettig woonklimaat levert namelijk een essentiële bijdrage aan het wooncomfort. Zorg vandaag nog voor een prettig woonklimaat voor uw klant!

Als één van de weinige na-isolatiebedrijven van Nederland biedt Isotechniek u het totale scala aan na-isolatieoplossingen en denkt daarom in creatieve zin graag met u mee. Uiteraard verwerken wij uitsluitend hoogrenderende en milieuvriendelijke isolatiematerialen. Dat maakt ons niet alleen een isolatiebedrijf maar tevens dé sparringpartner om het ideale werk- of wooncomfort te creëren.

Maak daarom een afspraak met een van onze Isotechniek adviseurs voor een vrijblijvend gesprek wat de diverse na-isolatiemethoden voor u, maar vooral uw klanten kunnen betekenen. We helpen u graag verder!

Isotechniek Nederland B.V. Segment 3 - 6921 RC Duiven - Tel. 0313 - 422 422 - Email post@isotechniek.nl - isotechniek.nl

! w eu

Ni

EXPRESS VAN POLY MAX速 DE HOGESNELHEIDSLIJM Wij weten dat u graag tijd bespaart. Daarom zijn de montagelijmen van Bison Professional er nu ook in razendsnelle Express formuleringen. Deze Express-versies bereiken al na 4 uur de volledige eindsterkte. Dat is ruim 10 keer sneller dan de bestaande varianten. Verbindingen kunnen veel sneller worden belast, waardoor u als vakman geen kostbare tijd hoeft te

Bison Professional is een merk van Bison International.

verliezen. Voor een echt snelle verbinding kiest u dus een variant uit de range hogesnelheidslijmen van Poly Max速: SMP Polymer voor een hoge eindsterkte, High Tack voor een hoge aanvangshechting en Lijmkit voor een hoge elasticiteit.

Express van Poly Max速: de beste 辿n snelste oplossingen voor al uw professionele lijm-, montage- en afdichtingsklussen.

Voor vakwerk pak je Bison.

www.bisonprof.nl

In dit nummer

Redactioneel

Werk aan de winkel

11

Techniek: Metselwerkwapening in Cereol

12

Project in beeld: Duurzaam renoveren

Het heeft even geduurd, maar nét voor het sluiten van deze editie van RenovatieTotaal werd het begrotingsakkoord bekend gemaakt. Weliswaar nog niet tot de laatste komma’s uitgewerkt, maar in grote lijnen staan er een aantal positieve besluiten.

Eén van de belangrijkste maatregelen voor de bouwsector die het Kabinet, ChristenUnie, D66, SGP en coalitiepartijen overeenkwam, is de verlenging van de lage btw op renovatie- en onderhoudswerkzaamheden. Ook de Aannemersfederatie Nederland is hierover zeer te spreken en noemt het ‘een verstandig besluit om opdrachtgevers en mkb-ondernemers gedurende langere tijd meer zekerheden te bieden en minder onder grote tijdsdruk te zetten.’

Veel woningeigenaren, zoals ook corporaties, kunnen even opgelucht ademhalen, maar niet met de armen over elkaar achterover leunen. Misschien kunnen er nu nog méér projecten worden uitgevoerd, binnen het nieuwe tijdsbestek? De verlengde maatregel geldt – voorlopig – tot eind 2014. Dit is niet alleen goed nieuws voor de grote bouwbedrijven, maar vooral ook voor het enorme legioen zzp-ers die vooral in de particuliere bouwsector werken. Na de trage start van de renovatiewerkzaamheden als gevolg van de btw-verlaging is de renovatietrein nu aardig op stoom en deze hoeft voorlopig niet te worden afgeremd. De vele zzp-ers in de bouw (maar ook overige eenmanszaken) konden nóg een aantal maatregelen begroeten: de afschaffing van de zelfstandigenaftrek is volledig teruggedraaid; berekend is dat dit de zelfstandigen zonder personeel circa 300 miljoen euro aan lasten scheelt. Daarnaast zullen schijnconstructies die voor oneerlijke concurrentie zorgen, worden aangepakt. Hoe is echter nog niet duidelijk.

Al met al zorgen deze maatregelen – of beter: het terugdraaien van een aantal maatregelen – ervoor dat er in iedere geval het komende jaar nog voldoende werk aan de renovatie- en onderhoudswinkel is. Tevens vormt deze situatie een nog grotere uitdaging aan bouwers en toeleveranciers om (bouw)technieken en producten te ontwikkelen, speciaal voor de renovatiemarkt.

Carla Debets Hoofdredacteur RenovatieTotaal

Reageren? redactie@renovatietotaal.nl

COLOFON

26

estauratietechniek: R Herstel van historische vensters

6 Actueel 9 Column André Thomsen 14 Techniek: Renovatie in Tiel 15 Hout: Budgetzekerheid en kwaliteit met Concept IV 17 OudNieuw 18 Installaties: Hogeschool Rotterdam 21 Installaties: Vloerrenovatie in woningen 23 Installatienieuws 25 Onderhoud: Resultaatgericht samenwerken 29 Bouwkosten: Scheidingswanden en plafonds 30 Bouwkosten: Binnenwanden schilderen 33 Productoverzicht

RenovatieTotaal is een onafhankelijke informatiebron en verschijnt 6 maal per jaar. RenovatieTotaal gaat over renovatie, restauratie, herbestemming, onderhoud, op- en aanbouwen en alles wat met de bestaande bouw te maken heeft.

Ontwerp en Opmaak De opmaakredactie, Wehl www.deopmaakredactie.nl

Jaargang 3, nummer 5, november 2013

Druk Dijkman Print / Rodi Media

Uitgever André Lardinois Hoofdredactie Carla Debets redactie@renovatietotaal.nl Redactie Frank de Groot Paul Engels Medewerkers Ed de Rechteren van Hemert André Thomsen, Nederlandse Bond van Timmerfabrikanten, Casa Data Advertenties André Lardinois (0570) 654660 E-mail: a.lardinois@handelsuitgaven.nl Freddy Burgers (0570) 623852 E-mail: freddy@handelsuitgaven.nl Hugo Arends (0570) 861007 E-mail: hugo@handelsuitgaven.nl

Cover Sijtsma Isolatie BV, Zweins

RenovatieTotaal is een uitgave van Nederlandse HandelsUitgaven BV Postbus 2273 7420 AG Deventer Maagdenburgstraat 22 7421 ZC Deventer Tel. 0570 – 654660 Fax. 0570 – 656580 E-mail: info@handelsuitgaven.nl Copyright Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder de nadrukkelijke schriftelijke toestemming van de uitgever.

Deze uitgave is zorgvuldig en naar het beste weten samengesteld. Uitgever en auteurs kunnen echter niet instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie.

Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, als gevolg van handelingen of beslissingen die op deze informatie zijn gebaseerd.

nr. 5 | november 2013

5

Actueel

Nederland heeft het eerste Werelderfgoed Podium ter wereld Minister Jet Bussemaker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap opende onlangs het Werelderfgoed Podium in gebouw De Bazel in Amsterdam. Een wereldprimeur, want dit is het eerste nationale bezoekerscentrum voor werelderfgoed. Het podium is voor iedereen dé startplek om kennis te maken met de negen Nederlandse UNESCO werelderfgoederen.

Het Werelderfgoed Podium is ontstaan uit een samenwerking van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de Gemeente Amsterdam, de Nationale UNESCO Commissie en de Stich-

ting Werelderfgoed.nl. Het sluit aan op de wens van het kabinet om de bekendheid van het Nederlands werelderfgoed te vergroten. De 9 Nederlandse erfgoederen die op de Werelderfgoedlijst van UNESCO staan zijn: Schokland en omgeving, de Stelling van Amsterdam, Molencomplex Kinderdijk-Elshout, het ir. D.F. Woudagemaal, Willemstad op Curaçao, Droogmakerij De Beemster, het Rietveld Schröderhuis, de Waddenzee, en de Grachtengordel van Amsterdam In een permanente tentoonstelling is te zien, te horen en te lezen welke UNESCO werelderfgoederen Neder-

(foto: Paul Nieuwenhuizen)

land rijk is. Bij de Nederlandse werelderfgoederen horen bijzondere voorwerpen, zoals het door Gerrit Rietveld ontworpen divantafeltje en een 16e-eeuwse passer en winkelhaak die symbool staat voor de Grachtengordel Amsterdam. Aanvullend biedt het

Werelderfgoed Podium informatie over de bijna 1.000 plekken die wereldwijd op de UNESCO Werelderfgoedlijst staan.

Het Werelderfgoed Podium is gevestigd in gebouw De Bazel, Vijzelstraat 32, Amsterdam.

Het is geopend van dinsdag tot en met vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur; zaterdag en zondag van 12.00 tot 17.00 uur.

Duurzame primeur voor restafval Ubbink had onlangs als eerste leverancier in de bouw de primeur: voor het restafval dat het bedrijf via SITA afvoert, krijgen ze groene stroom terug. SITA reikte hiervoor aan Ubbink het eerste UTURN-certificaat uit in de bouw Ubbink zet zich als organisatie in om zo duurzaam mogelijk te werken, om de ecologische footprint zoveel mogelijk te beperken en energie-efficiënt te werken. Tijdens het ontwerpproces van producten dienen daarom grondstoffen optimaal en duurzaam benut

Hotel op hoogte Op het NDSM terrein in Amsterdam werd onlangs de financieringsofferte van Nationaal Restauratiefonds ondertekend voor het herbestemmingstraject van de rijksmonumentale kraan. Dit betekende tevens het startsein voor de herbestemming.

De vijftig meter hoge en laatst overgebleven kraan op het NDSM terrein wordt gerestaureerd en zal over een half jaar onder andere als exclusief hotel haar ‘deuren’ openen. Bijzonder aan de restauratie is dat de kraan in drie delen wordt gedemonteerd en per boot naar Friesland wordt vervoerd, waar het restauratiewerk van het staal plaatsvindt.

Na restauratie zal de kraan die nu in

zeer slechte staat verkeert, onder andere de functie van een exclusief hotel met drie suites krijgen, op variërende hoogte van 30 tot 50 meter, van waaruit men een prachtig uitzicht heeft over het IJ, de haven en de binnenstad van Amsterdam. Over een half jaar kunnen de eerste gasten in de kraan overnachten. Daarnaast zal de kraan straks een televisiestudio en een exclusieve club huisvesten. Edwin Kornmann-Rudi is initiatiefnemer en ontwerper van het herontwikkelingsproject. De financiering van Nationaal Restauratiefonds bestaat deels uit een laagrentende lening van 1,5 procent en deels uit een aanvullende, marktconforme financiering. Nationaal Restauratiefonds verstrekt dit soort leningen om herbestemmingsprojecten mogelijk te maken.

Innovatie renovatieproces hard nodig

De Stroomversnelling (zie Deal voor 111.000 woningen) richt zich vooral op grote aantallen seriewoningen uit de jaren ’50-’70. Grote woningaantallen maken het de bouwers mogelijk om investeringen te doen en te innoveren. Dit is nodig omdat de lat hoog ligt wat betreft de prijs en kwaliteit van de renovatie.

De huidige bouwprocessen zullen niet leiden tot kwaliteitsrenovaties waarbij woningen zonder energiekosten het doel zijn. Ook in de renovatie moet het bouwproces worden geïndustriali-

6

nr. 5 | november 2013

te worden, door bijvoorbeeld recycling. SITA helpt hierbij door mee te denken over hoe afvalstromen nog beter gescheiden kunnen worden om er nieuwe grondstoffen uit te genereren. Helaas blijft er een reststroom over die niet hergebruikt kan worden, maar hiervoor krijgt Ubbink nu dankzij het UTURN-concept groene energie terug. Ubbink is de eerste onderneming in de bouw die gebruik maakt van het UTURN-concept en ontving daarom een certificaat van deelname uit handen van SITA.

seerd; de vergelijking met de autoindustrie ligt weer voor de hand. Pas dan kan de kwaliteit van de woning fors worden verbeterd tegen lagere kosten.

Met een gemiddelde renovatieprijs van 60.000 euro komt de omvang van deze deal op ruim 6,5 miljard euro. Na de zomer start de ontwikkeling van de eerste vier prototypes; in 2014 worden de eerste clusters aangepakt. Belangrijk bij de hoge energieambities is een combinatie van hoogwaardige isolatie, slimme installaties en de inzet van lokale duurzame energie.

Goudse Puienprijs 2013 voor Project Kleiweg

Project Kleiweg heeft de Goudse Puienprijs 2013 gewonnen. De gevel van winkel The Sting is de mooiste van Gouda. Met de renovatie werd het historische karakter van de Goudse binnenstad teruggebracht door de nieuwe gevels in traditionele architectuurstijl.

De Kleiweg is een hoofd- en winkelstraat in de binnenstad en één van de oudste straten van Gouda aangelegd op de kleistrook (vandaar de naam Kleiweg). Een aantal panden, gebouwd in de jaren ’80, voldeden niet meer aan de eisen. Architectenbureau Soeters en Van Eldonk maakte een nieuw ontwerp en Coen Hagedoorn voerde in opdracht van Redevco de grondige renovatie uit. Daarbij zijn ook een aantal omliggende winkels heringedeeld en uitgebreid.

De herontwikkeling van het winkelcomplex aan de Kleiweg in Gouda werd in recordtijd volgens het BREEAM principe uitgevoerd. Bijzondere werkzaamheden zoals het plaatsen van een prefab fundering voor een nieuwe roltrap en het aanbrengen van nieuwe gevels zijn uitgevoerd zonder dat de winkels moesten sluiten. Bijzonder is ook dat de Nederlandse Raad van Winkelcentra (NRW) het project uit heeft geroepen tot een pilotproject ‘duurzaam bouwen’.

Woningverbetering achter historische gevels In de Sittardse wijk Limbrichterveld ligt het tuindorp Spoorkolonie. De in 1921 en 1924 gebouwde arbeiderswoningen met karakteristieke voorgevels verkeerden in een povere staat en stonden op de nominatie om gesloopt te worden. Echter: de voorgevels konden worden behouden en daarachter zijn nieuwe woningen gebouwd.

De Spoorkolonie bestond oorspronkelijk uit 56 woningen. In de voorbije 92 jaar zijn ze meermaals gerenoveerd, maar de woningen voldeden niet meer aan de huidige eisen op het gebied van energieprestatie en comfort. Na overleg met de bewoners koos corporatie ZO

Wonen ervoor de woningen te slopen met uitzondering van de voorgevels die de ‘kolonie’ zijn karakteristieke, historische straatbeeld geven. Achter de voorgevels zijn 41 energiezuinige woningen en 14 appartementen teruggebouwd.

Behalve de voorgevels werden de woningen weer opgebouwd met Silka kalkzandsteen elementen en Ytong cellenbeton binnenwanden. Aannemer Van Wijnen Sittard BV die de renovatie uitvoert, staat volledig achter de renovatie met Xella. Projectleider Danny Vanneer: ‘Met Silka elementen is een goede maatvoering gemakkelijker haalbaar dan met beton, heb je minder kraankosten en omdat

Nationaal Monumentencongres

Nieuwe opleiding duurzaam renoveren Zuyd Hogeschool en de gemeente Heerlen werken samen aan de ontwikkeling van een nieuwe masteropleiding over duurzaam renoveren. De master moet ‘Zero Impact Built Environment’ gaan heten en de planning is dat de eerste studenten in studiejaar 2014-2015 beginnen.

Volgens de initiatiefnemers is de opleiding uniek voor Nederland. De master moet jongeren die al een bouwtechnische opleiding aan de hogeschool volgen, de kans geven zich op dezelfde school verder te specialiseren. Bovendien hopen ze op studenten uit de rest van Nederland en zelfs daarbuiten. De gemeente ondersteunt de nieuwe masteropleiding financieel omdat deze goed past in hun beleid. Dat is er op gericht nieuwe energietoepassingen te ontwikkelen en zo werkgelegenheid te creëren. De opleiding past ook binnen de doelstelling om meer (hoger opgeleide) technici aan de branche te binden. Deze afspraken zijn onder meer vastgelegd in het Techniekpact.

ze snel stapelen, ligt het bouwtempo hoog.’ De voordelen van de Ytong binnenwanden zijn voor hem ook evident: ‘We kunnen ze eerder plaatsen dan gibo-wanden, zijn makkelijk voor te opperen tijdens de ruwbouw en zijn dankzij de stelkar eenvoudiger te monteren dan gibo-wanden.’

De nieuwbouw wordt tegen de bijna honderd jaar oude voorgevels aan gebouwd. Omdat de voorgevels niet constructief zijn, worden deze gedurende de bouw gestut. Zodra de verdiepingsvloeren zijn geplaatst, worden de gevels via de vloeren aan de nieuwbouw gekoppeld. Eind 2013 moeten de woningen worden opgeleverd.

Badend in daglicht In de gemeente Hardinxveld-Giessendam staat het zwem- en recreatiebad De Duikelaar. Bij de bouw in 1981 was efficiënt gebruik van daglicht nog niet aan de orde. Maar de tijd is veranderd en ook de daglichttoetreding: 15 koepeltjes op het dak en het daglichtsysteem van Solatube® zorgen nu voor een lager energieverbruik.

Aanvankelijk was er slechts een kleine strook glas in de gevel én lange stroken met TL-verlichting binnen. De hoge kosten voor de energie hiervan was reden genoeg om onder andere de verlichting aan te pakken.

Het gerenoveerde zwembad maakt nu gebruik van efficiënte daglichttoetreding. Op het dak pronken namelijk 15 koepeltjes die weldadig daglicht via een reflecterende buis het zwembad in transporteren. Dit daglichtsysteem van Solatube® is uitermate geschikt

vanwege de isolatiewaarden. Daarnaast kan De Duikelaar door de Solatubes voldoen aan de geldende eisen met betrekking tot daglichttoetreding in zwembaden.

Het Solatube® daglichtsysteem heeft hoge isolatiewaarden, is nagenoeg luchtdicht en condenseert niet in vochtige ruimten, zoals een zwembad.

Zo vindt er vrijwel geen warmteverlies plaats en kan er aan de thermische behaaglijkheid worden voldaan. Doordat Solatube® diffuus daglicht in het zwembad brengt, wordt verblinding door de zon voorkomen en kan er aan de maximale zontoetredingsnorm van 60 procent worden voldaan. De Solatubes zijn bovendien onderhoudsarm en eenvoudig vanaf het dak te bereiken voor bijvoorbeeld het vervangen van onderdelen, als dat nodig is.

Meer informatie: www.solatube.nl

Na het overweldigende succes van de eerste editie in 2012 (meer dan 600 deelnemers), vind het Nationaal Monumentencongres dit jaar weer plaats op de tweede donderdag van november, ofwel op donderdag 14 november 2013.

In 2012 stond op het eerste Nationale Monumentencongres in Amersfoort de economische waarde van monumenten centraal. Dit jaar staat het congres in het teken van het publieke draagvlak. Welke betekenis hebben monumenten in het dagelijkse leven van de Nederlander? Hoe bereid zijn mensen om zelf actief op te komen voor (her)gebruik en behoud? Hoe kunnen we daarop inhaken? En hoe zit dat bij de jongere generatie? Met andere woorden: hoe kunnen we de betrokkenheid en het draagvlak voor monumenten verbreden en verstevigen? Kortom: Hooggeëerd publiek!

Dit jaar in de Koepelhal, NS-plein, Tilburg.

Kaarten en informatie: www.monumentencongres.nl

nr. 5 | november 2013

7

Ubiex Ribbel De slimme loodvervanger voor dakpannen en gegolfde dakbedekkingen

Ubiex Ribbel

Ubbink, dat bouwt wel zo makkelijk!

Column

Aanpasbaarheid

Definitieve lijst topmonumenten wederopbouw De Molukse kerk Eben Haëzer in Appingedam is aan de lijst potentiële rijksmonumenten uit de tweede fase van de wederopbouw (1959 – 1965) toegevoegd. Daarmee komen in totaal 90 bouwwerken en (groen)structuren hiervoor in aanmerking. De aan te wijzen rijksmonumenten zijn voorbeelden van de veelzijdige geschiedenis, cultuur, architectuur en stedenbouw van vroeg-naoorlogs Nederland.

In 2007 zijn een honderdtal rijksmonumenten aangewezen uit de eerste helft van de wederopbouwperiode, 1940-1958. Nu is het tweede deel ervan, 1959-1965, aan de beurt. Uit het grote bouwvolume in die periode (2,5 miljoen) is uiteindelijk een zeer beperkte nationale topselectie gemaakt. Daarbij is gebruik gemaakt van de inbreng van gemeenten, de erfgoedwereld en andere experts. De selectie is voorbereid

door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

De 90 aanstaande rijksmonumenten zijn verdeeld in de categorieën onderdak, verzorgingsstaat, economie, infrastructuur, verzuiling, vorming, vrije tijd en cultuur en herdenking.

Het gaat om bouwwerken zoals het Evoluon in Eindhoven, de stormvloedkering Hollandse IJssel, Monument Hollandse Schouwburg in Amsterdam, de Tuinen van Mien Ruys te Dedemsvaart, het hoofdkantoor van de ANWB te Wassenaar, de Sloterhof te Amsterdam en de Zeelandbrug.

Eigenaren van gebouwen die zijn aangewezen als rijksmonument kunnen gebruik maken van subsidies, laagrentende leningen voor restauraties en fiscale aftrek voor onderhoudskosten.

De gebouwen genieten ook wettelijke bescherming conform de Monumentenwet 1988.

Klusplannen onderwijs Tabel Top-10 geplande specifieke klussen (in %)

Schilderwerk Verbeteringen binnenklimaat Projectvloerbedekking Cv-ketels Armaturen Sanitair Cilindersyst./hang- en sluitwerk Brandmeld-/ noodverlichting Systeemplafonds Installatiekasten

Primair onderwijs

Voortgezet onderwijs

mbo/hbo/wo

71 35 39 46 34 40 34 35 32 25

76 49 41 52 45 39 36 36 40 36

79 75 62 41 57 46 54 50 46 43

De onderwijssector is voortdurend in beweging. Scholen moeten hun vastgoed in hoog tempo blijven aanpassen aan deze veranderingen. Het budget dat scholen hiervoor beschikbaar hebben, zal naar verwachting echter dalen. Toch heeft nog ruim een kwart van de onderwijsinstellingen tot en met 2014 renovatieplannen, terwijl vrijwel alle instellingen in diezelfde periode onderhoud uitvoeren.

De meest geplande klus in de onder­ wijssector is schilderwerk, gevolgd door verbeteringen aan het binnenklimaat. Maar ook projectvloerbedekking en cv-ketels staan hoog op de to-dolijst. Dit blijkt uit de BouwKennis Onderwijs Bouwplannen Scan 2013.

Hoewel de budgetten voor renovatie en onderhoud onder flinke druk staan,

heeft toch nog 29 procent van de instellingen in het voortgezet onderwijs het plan om uiterlijk in 2014 te renoveren. Het primair onderwijs neemt eigen vastgoed gemiddeld iets minder vaak onder handen.

Het onderwijs wordt de komende jaren geconfronteerd met krimpende budgetten, terwijl de kwaliteit van het vastgoed gemiddeld laag is. Hierdoor staat de onderwijswereld voor de uitdaging de kwaliteit van de huisvesting te verbeteren en tegelijk de exploitatiekosten te verlagen. Bouwers en fabrikanten die hen hiermee weten te helpen met slimme oplossingen, doen goede zaken. Bouwkennis is uitgever van marktinformatie over de bouw-, vastgoed en installatiesector.

Sloop vindt meestal niet plaats omdat gebouwen bouwvallig zijn maar omdat ze niet meer voldoen aan veranderde behoeften. Een fors aantal kantoren staat leeg omdat er geen behoefte meer aan is. En met steeds meer winkels en bedrijfsgebouwen gebeurt hetzelfde. Soms kunnen ze aangepast worden voor een andere functie, zoals woonruimte voor studenten of kleinschalige bedrijfsruimte. Soms lukt dat niet omdat ze niet of onvoldoende aanpasbaar zijn of omdat ze op de verkeerde plek staan. Dan ontstaat langdurige leegstand en volgt uiteindelijk sloop. Dat is weinig duurzaam.

Het is dus belangrijk dat gebouwen flexibel, aanpasbaar, veranderbaar en herbruikbaar zijn en vooral ook op de goede plaats staan, het is immers onroerende goed. Habraken bepleitte dat al in 1961 en sindsdien zijn er tal van studies en projecten aan gewijd. We weten inmiddels veel. Zoals het belang van een goed en zo mogelijk functieneutraal ruimtelijk programma met wat overmaat, zodat andere functies en ander gebruik zonder veel bouwkundige ingrepen mogelijk is.

Toch wordt er nog onvoldoende aandacht aan besteed. De oorzaken zijn divers. Een zeer groot deel van de bouwproductie wordt gerealiseerd door projectontwikkelaars, een sector die voor zover geen onderdeel van een woningcorporatie of een private beheerder - een overheersend korte-termijn belang heeft. Hoewel dat aandacht voor lange-termijn aspecten niet bij voorbaat uitsluit en er ook goede voorbeelden zijn, blijft het zelfs bij woningcorporaties veelal bij wat vrij-indeelbare of ‘levensloopbestendige’ woningen. Het aantal expliciet aanpasbaar, veranderbaar of uitbreidbaarheid ontwikkelde woningen of gebouwen met casco’s waarin meerdere functionele programma’s passen is nog steeds verwaarloosbaar. Zelfs verbouwingen en renovaties zijn meestal meer gericht op het realiseren van specifieke doelen en functies dan op flexibiliteit en aanpasbaarheid.

Een belangrijke oorzaak is ook het ontbreken van goede, aansprekende en overtuigende voorbeelden. Probleem daarbij is dat aanpasbaarheid zich pas op lange termijn bewijst. Bij een van de eerste volgens de theorie van Habraken gebouwde woningcomplexen waarin een kostbaar systeem van verplaatsbare wanden was aangebracht, bleken deze jaren later bij verbouwingen vervangen te zijn door gipswandjes omdat de bewoners niets van de verplaatsbaarheid wisten… Ook nu nog worden verreweg de meeste woningen opgeleverd zonder gebruiksaanwijzing, zonder bouwtekeningen en zonder revisietekeningen. Zelfs de aannemer die bij een verbouwing klaagt over het ontbreken van revisietekeningen vergeet meestal zelf ook om revisietekeningen achter te laten.

Dat moet anders. Want aanpasbaarheid begint bij informatie over hoe een gebouw in elkaar zit en waar vitale constructiedelen, leidingen en riolering zitten. Dat zou eigenlijk in een verplicht gebouwdossier te vinden moeten zijn, maar daarover een volgende keer meer.

Aanpasbaarheid begint ook bij demonteerbaarheid. Dat maakt het later eenvoudiger om onderdelen te veranderen, te vervangen of te slopen - en om bouwfouten te herstellen.

Maar aanpasbaarheid begint eerst en vooral bij het nemen van de verantwoordelijkheid voor een lange levensduur van gebouwen. Dat vraagt om een andere instelling dan tot nu toe in de bouw- en ontwikkelingssector gebruikelijk is. Het zou ons nu aardig wat leegstand en verloedering gescheeld kunnen hebben.

André Thomsen

In elk nummer van RenovatieTotaal geeft prof. ing. André Thomsen zijn mening over een aspect van ‘de renovatiewereld’.

André Thomsen is als emeritus hoogleraar Woningverbetering en Woningbeheer verbonden aan het Onderzoeksinstituut OTB van de TU Delft en onder meer voormalig voorzitter jury Nationale Renovatie Prijs, thans Gulden Feniks.

Zie www.bouwkennis.nl

nr. 5 | november 2013

9

Saving the world’s energy A.O. Smith heeft ruim 40 jaar ervaring in het maken van boilers voor professionele toepassingen en het grotere woningsegment. A.O. Smith investeert in energiezuinige en efficiënte manieren om warm water te bereiden zonder verlies van comfort. Minder verbruik van fossiele brandstoffen, meer gebruik van zon, lucht, techniek en geïntegreerde systemen. De thermische zonne-energiesystemen, condenserende en warmtepomptechnieken van A.O. Smith verzorgen uw warme tapwater op de meest energie-efficiënte manier.

www.aosmith.nl

AOS adv 278x390 NL.indd 1

4/10/2013 4:16:59 PM

Techniek

► Bij het herstel gaat het vooral om het stabiliseren van de bestaande situatie. Zo wordt bijvoorbeeld het uitgebuikte metselwerk niet teruggebracht in de oorspronkelijke stand.

Honderden meters metselwerkwapening in Cereol De oude Cereolfabriek in Utrecht wordt herbestemd voor diverse functies, met onder meer zalen voor theater en sport, een school en een bibliotheek met horeca.

Eigenlijk blijven alleen de oude baksteengevels overeind. Voor het herstel hiervan is onder meer héél veel wapening noodzakelijk, alles bij elkaar wel met een lengte van zo’n 1,5 kilometer.

H

et oudste deel van het fabriekscomplex aan het Merwedekanaal dateert uit circa 1905 – 1908 en is ontworpen door architect G. Ebbers. In de fabriek werden onder andere olie- en lijnkoeken gefabriceerd voor vee. Door het veranderende fabrieksproces is het complex diverse keren uitgebreid en gewijzigd. In 2001 werd de fabriek uitgekocht door de gemeente; VOF Meijsters Buiten ontwikkelt nu het gebied, met diverse woningtypes rondom vier monumentale gebouwen die behouden blijven. Drie gebouwen kenmerken zich vooral door tamelijk gesloten baksteen gevels, met kenmerken en detailleringen beïnvloed door Jugendstil, style Chateau en de chaletstijl; het vierde gebouw is een betonnen silogebouw.

In 2008 woedde er een grote brand in de pakhuizen waarbij nagenoeg alles binnen de gevels werd vernietigd.

Door grote vervormingen van de stalen constructie met houten vloeren raakten ook de gevels zwaar beschadigd, met soms wel vuistdikke scheuren en naar binnen ‘uitgebuikt’ metselwerk. In de restauratieaanpak - het complex is een rijksmonument speelt het herstel van de gemetselde gevels een belangrijke rol.

Gevelherstel Bouw- en Restauratiebedrijf Van de Burgt en Strooij uit Amersfoort is al zo’n jaar bezig met de restauratie en verwacht in de zomer van 2014 het vernieuwde complex op te leveren.

‘Belangrijk uitgangspunt bij deze restauratie en herbestemming is dat we niet volledig teruggaan naar de situatie uit 1908, maar ook bouwsporen uit de geschiedenis zoveel mogelijk zichtbaar laten zodat de sfeer van de fabriek bewaard blijft’, licht projectleider Gert-Jan Vonk van Van de Burgt en Strooij toe. ‘Dat geldt natuurlijk vooral voor de gevels. Voor het herstel brengen we spiraalankers of wokkels in de voegen, zodat we de aanwezige scheuren fixeren.’

Het Erkend Restauratie Bouwbedrijf voert het scheurherstel zelf uit, waarbij gekozen is voor de kennis en producten voor muur- en scheurherstel van ABC Adamas uit Heerenveen.

Het scheurherstel betreft vele honderden meters; naar gelang de situatie zijn soms wel staven tot 3 meter nodig.

Vooral: fixeren Voor het aanbrengen van de staven worden eerst de horizontale voegen uitgeslepen. ‘Dat kan hier maar tot een diepte van 50 tot 60 millimeter, omdat er anders te veel kans is dat we ook de stenen beschadigen’, vertelt Vonk. ‘In de voegen worden rvs wapeningsstaven gelegd van 6 mm dik. Bij de grootste scheuren die volledig door-en-door lopen, brengen we ook nog diagonale ankers (rvs316) in voor extra verankering.’

Nadat een eerste laag ankermortel en de spiraalankers in de voegen zijn gelegd, worden de voegen weer gevuld met een tweede laag speciale ankermortel. Hierna kunnen de voegen afgevoegd worden met voegmortel.

Hoewel in oude gebouwen vaak kalkmortels worden toegepast, is hier een speciale ankermortel gebruikt. ‘Deze zorgt voor een goede hechting van de wapeningsstaven met het metselwerk’, licht Jacob Mink van ABC Adamas toe. ‘Uiteraard heb je hiervoor wel toestemming van Monumentenzorg nodig.’ ‘De keuze van de mortels, het gebruik van ankers en de wijze van herstel gebeurt in nauwe samenwerking met Monumentenzorg van de gemeente Utrecht en de Rijksdienst’, aldus Vonk. ▼ Na het aanbrengen van de ankers worden de scheuren zo goed mogelijk onzichtbaar gemaakt.

Twee kleurenexperts voeren dit herstel steen voor steen en voeg voor voeg uit.

▲ Blik binnen de muren. De baksteengevels zijn bijna 14 meter hoog en verlopen in dikte van circa 45 centimeter aan de voet tot 30 centimeter bovenaan

Wel of niet in het zicht De aanpak van de restauratie in detail is afhankelijk van de plaats in het complex. Zo worden de gevels aan de buitenzijde van het complex zo goed mogelijk gerestaureerd. Andere gevels die meer aan de achterzijde van het complex liggen of als wanden in het complex zichtbaar blijven, laten méér sporen van het huidige restauratiewerk zien. Zo wordt de rand met muizentanden bovenop de uitgebuikte gevel slechts voor een deel hersteld; de overige rand wordt met bakstenen aangeheeld en voorzien van stucwerk.

En bijvoorbeeld in de toekomstige entree blijft het gevelherstel met de ingebrachte spiraalankers in het zicht.

De monumentale gevels hebben geen dragende functie meer: binnen de bestaande gevels wordt complete nieuwbouw gepleegd, op een eigen fundering. De oude gevels worden ter plaatse van de vloeren flexibel aan de nieuwbouw verankerd waardoor de constructies onderling kunnen werken en zetten.

Meer informatie: ABC Adamas, Heerenveen, (085) 401 13 20, www.abcadamas.nl Bouw- en Restauratiebedrijf Van de Burgt & Strooij, Amersfoort, (033) 445 01 00, www. vandeburgtenstrooij.nl

▼ De muren worden aan de buitenzijde én aan de binnenzijde voorzien van wapeningsstaven, om de vier lagen. De lengte van de roestvast stalen wokkelvormige ankers is afhankelijk van de scheurbreedte en positie.

ABC Adamas is ook zeer actief betrokken bij het scheurherstel als gevolg van de aardbevingen in Groningen, die zijn ontstaan door de gaswinning. Dit zorgt er in ieder geval voor, dat Groningse aannemers niet te klagen hebben over te weinig werk, zo was eind september nog op het Nieuws te horen. Inmiddels zijn er bij de NAM 10.000 meldingen binnengekomen, waarvan er zo’n 3000 zijn afgehandeld, met een totaal schadebedrag van circa 24 miljoen euro.

Met de materialen en expertise van ABC Adamas zijn inmiddels vele honderden woningen hersteld.

nr. 5 | november 2013

11

Project in beeld

Duurzaam renoveren: investeren in de toekomst ‘In deze tijd kiezen mensen voor zekerheid en betrouwbaarheid. Dat heeft zeker meegespeeld om het bedrijf juist nu aan te pakken, om te laten zien dat er vertrouwen is in de toekomst’, aldus licht Jan Ardesch de motivatie toe om woonwinkel Ardesch Interiors in Dalfsen in een nieuw jasje te steken. Daarmee kijkt het bedrijf ook naar de eigen toekomst: met de nieuwe gevel, uitgevoerd in aluminium en duurzaam hout wordt zoveel mogelijk onderhoud voorkomen én energie bespaard.

Tekst: Carla Debets Bouwtekst Foto’s: Ardesch, Foreco

Een typisch gebouw in jaren ’80 architectuur was de woonwinkel van Ardesch Interiors in Dalfsen: met lichtgekleurd metselwerk en grote glasvlakken met zware luifels. Zo stond het bedrijf er al zo’n 25 jaar bij, hoewel de kleuren van de luifels van tijd tot tijd veranderden via blauw, naar groen, naar antraciet, naar wit …Tijd voor een échte renovatie, te meer omdat ook de oude grenen kozijnen aan vervanging toe waren, aldus Jan Ardesch.

Sinds kort is zoon Jarno Ardesch eigenaar van de woonwinkel en kon Jan Ardesch zich helemaal bezighouden met de renovatie. ‘Als woonwinkel zijn we in die jaren gegroeid van een traditionele woonwinkel naar een bedrijf dat meehelpt om mooie interieurs te maken. Daar past voor onszelf ook een exterieur bij met een mooie uitstraling. Het laat bovendien onze klanten zien dat we vertrouwen hebben in de toekomst.’

Hoewel de gevels dus in eerste instantie vooral uit esthetisch oogpunt zijn aangepakt, kon dit natuurlijk mooi

gecombineerd worden met maatregelen om het pand energiezuiniger te maken. Daarbij spelen vooral het dak – vanwege het grote oppervlak – en

Hout en aluminium Belangrijk uitgangspunt voor de aanpak van de gevels was om deze tevens meer te laten aansluiten bij het natuurpark aan de overzijde van de weg. Dit leidde tot de keuze van hout in de gevels: de gemetselde buitenmuren zijn voorzien van geprefabriceerde frames met NobelWood® latten.

Ardesch had al eerder op de Expo in Hannover kennis gemaakt met een Noors bedrijf dat hout modificeerde.

De oplossing lag dichter bij huis: in Dalfsen is ook het bedrijf Foreco gevestigd dat gemodificeerd hout op de markt brengt onder de naam NobelWood®.

▲ De gevelbekleding werd geprefabriceerd tot panelen van 3,82 meter hoog en 2,35 meter breed.

▲ De nieuwe gevel loopt voor de dakvloer langs.

12

nieuwe installaties een rol, maar ook de gevels leveren een bijdrage.

nr. 5 | november 2013

▲ Voor de aanpak: een ronduit gedat

De oude grenen kozijnen zijn vervangen door aluminium gevelpuien. ‘Die keuze heeft vooral met het esthetische aspect van de nieuwe gevel te maken’, licht Ardesch toe. ‘De aluminium puien zorgen voor een strakkere gevel, met een moderne uitstraling. Door deze combinatie ligt het accent ook méér op de houten gevelbekleding; de twee materialen zorgen voor een goede balans.’

Minder onderhoud Ardesch was zelfs zo nieuwsgierig naar de toepassing van NobelWood dat hij een proefvlak als vloerverwerking in de woonwinkel liet leggen.

‘Maar ja, dat is binnen …’

Hij heeft veel affiniteit met hout, niet alleen omdat het op grote schaal voorhanden is, maar ook vanwege de mogelijkheid het materiaal te composteren. Contacten in het zakelijk circuit in Dalfsen leidde tot gesprekken met KlaasJan Swager van Foreco over de toepassing van NobelWood in de gevels. Swager: ‘NobelWood is radiata pine, ofwel het spinthout van grenen, dat biochemisch is gemodificeerd en daarmee een alternatief vormt voor tropisch hardhout. Het grenen komt uit duurzaam beheerde bossen met FSC-certificaat.’

De verduurzaming gebeurt bij het bedrijf van Foreco. Hierbij wordt het grenen door-en-door geïmpregneerd met biopolymeren afkomstig van de afvalbiomassa van rietsuikerstengels.

Deze biopolymeren zijn in water oplosbaar. Na droging versterken en verduurzamen de biopolymeren de houtcelwanden. Door een reactie in het hout worden de kwaliteit en de

▲ Voor de vernieuwing van de voorgevel werd onder meer de oude dakrand gesloopt.

▲ Na de renovatie: met de nieuwe gevelbekleding in hout sluit het winkelpand onder meer beter aan bij het natuurpark in de buurt.

nduit gedateerd pand uit de jaren ’80.

eigenschappen van het hout sterk verbeterd. Duurzaamheidtests bewezen dat NobelWood voldoet aan duurzaamheidklasse 1. Doordat homogeen hout – spinthout – wordt geselecteerd, vergrijst het hout buiten zeer gelijkmatig.

Geveluitwerking De houten gevelbekleding bestaat uit horizontale latten in één breedte van 72 mm, om een rustig beeld te creëren.

Voor een goede afwatering hebben de latten een ‘wybertjesprofiel’. Ardesch besloot de gevelafwerking te prefabriceren tot grote panelen die in één keer een compleet gevelvlak zouden bedekken. Met als gevolg: panelen van maximaal 3,82 meter hoog en 2,35 meter breed. ‘Het prefabriceren had het voordeel dat we niet afhankelijk waren van de weersomstandigheden; binnen konden we efficiënter produceren. Bovendien was het met liggende profielen eenvoudiger om gelijke breedtes toe te passen. De NobelWood latten zijn met koploze rvs nagels op het achterhout bevestigd.’

Om de latten op de bestaande gevels aan te brengen, werden tweedelige verticale houten balkjes toegepast van 28 x 45 mm: één deel werd op de bestaande gevels bevestigd om deze uit te vlakken, met het andere deel werden de panelen geprefabriceerd.

In de panelen is nog een dampdoorlatend membraam aangebracht om te voorkomen dat bijvoorbeeld wespen zich achter de panelen nestelen, maar ook om het hout vanaf de achterzijde droog te houden.

Voor de onderlinge aansluitingen van houten panelen bedacht Ardesch spe-

▲ De houten gevelbekleding van NobelWood en de aluminium puien zorgen voor een goede balans in de gevel.

ciale details. ‘De strakheid van de gevels gold ook voor de hoeken. In verstek zagen van de latten was geen optie; in verstek is nooit recht. Daarom zijn gezette zinkprofielen toegepast.

Probleem daarbij was dat een zogenoemd kruisprofiel – voor de aansluiting in buitenhoeken – niet te maken is.

Dus is dit een combinatie van een T- en L-vorm geworden. Deze buitenhoeken van de aluminium ramen hebben we bovendien nog voorzien van LED lichtlijnen die ’s avonds een mooi gevelbeeld opleveren.’

Combinatie met aluminium De aluminium puien hebben eveneens een horizontale geleding. In de

▲ De geprefabriceerde panelen bedekten de gemetselde muurvlakken in één keer.

▲ Veel aandacht voor details: voor hoekoplossingen werden gezette zinkprofielen toegepast.

puien is HR++glas aangebracht met meer reflectiewaarde, voor meer energiebesparing en minder warmteinstraling. De grootte van de verdiepte buitenprofielen is zorgvuldig bepaald: hoe dieper, hoe meer hoge zoninstraling in de zomer wordt voorkomen, maar dit kan ook ten koste gaan van de sierlijkheid van de gevel. De zware luifels zijn verdwenen en de aluminium puien zijn doorgetrokken tot de dakrand; de bovenste delen van de puien zijn dichtgezet met donkere Colorbel panelen. De nieuwe gevels zijn als het ware vóór de plaats van de oude gehangen.

‘Voordeel van deze werkwijze is dat de bouwkosten goed in de hand te hou-

den zijn. We bepaalden immers zelf hoeveel van de oude constructie bleef staan. Zo zijn de stalen kolommen en liggers én de gemetselde muurvlakken behouden. De oude staalconstructie is daarbij weggewerkt achter de Colorbel panelen in de puien. De muurvlakken zijn aan de binnenzijde van extra isolatie voorzien.’

Last but not least is ook de entree aangepakt. Deze werd niet alleen voorzien van een extra tochtsluis om warmteverlies zoveel mogelijk te voorkomen, maar is ook opgewaardeerd door een speciaal aluminium vormelement met crushed glaspanelen, die eveneens zijn voorzien van LED verlichting.

▲ Ter plaatse van de nieuwe entree kwam een speciaal aluminium vormelement met crushed glaspanelen.

nr. 5 | november 2013

13

Techniek

Renovatie als alternatief voor sloop-nieuwbouw Achter een behouden voorgevel én fundering is in Tiel een blok van elf woningen opnieuw opgebouwd. ‘Door voor renovatie te kiezen, konden we de elf woningen snel realiseren’, vertelt projectleider Teunis van Voorthuizen van aannemer De Vree en Sliepen uit Tiel. In plaats van een traject dat bij nieuwbouw jaren kan duren, onder meer door bestemmingsplanwijzigingen, vergde de voorbereiding nu slechts 10 maanden.

D

e woningen (uit 1935) aan de St. Walburg Buitensingel in Tiel waren relatief kleine huisjes van 7 meter diep en bouwmuren h.o.h. 4,60 meter. Ze stonden bekend als ‘de woningen met de halve deurtjes’. Behalve dat eigenaar SCW de woningen graag op een hoger niveau qua energiebesparing wilde brengen, werd ook gekozen voor grotere woningen door uitbouwen aan de achterzijde én het aanbrengen van nieuwe mansardekappen in plaats van de aanwezige langskappen.

Keuze voor renovatie Bij bewonersbezoeken vóór renovatie gaven de bewoners onder meer aan dat zij graag de halve deuren terug wilden. Natuurlijk had dit ook in nieuwbouw gekund. Aan nieuwbouw zaten echter een aantal nadelen. Projectleider Teunis van Voorthuizen: ‘Omdat nieuwbouw verdiepingshoogtes van 2,60 meter vereist, zouden we een bestemmingsplanwijziging moeten aanvragen voor de bouw van drie verdiepingen die – met de mansardekappen – boven de 8 meter uit zouden komen. Bovendien moesten we bij sloop archeologisch onderzoek doen.

Doordat we hebben gekozen voor renovatie – met behoud van de gevel en fundering – hebben we nu het voorbereidingstraject van (soms) vele jaren kunnen inkorten tot slechts 10 maanden. Doordat de bestaande plafondhoogtes van 2,40 meter mochten blijven, konden we nu binnen de 8 meter ook de hogere kap realiseren.’

Van Voorthuizen noemt dit project een voorbeeldproject voor vele andere complexen. Door voor renovatie te kiezen moet daarbij soms wel creatief met bouwtechnische oplossingen worden omgegaan. Ook daarvan is de renovatie in Tiel een voorbeeld.

Lichte constructie Goed voorbeeld van de creativiteit van het bouwteam, is het benutten van de bestaande fundering. Zonder deze uit te breiden, ondanks de grotere woningen. Voor de nieuwe casco’s op de bestaande fundering gold dat de belasting op de ondergrond niet groter mocht worden, omdat anders extra gefundeerd zou moeten worden.

Voor de grotere woningen moesten dus lichtgewicht materialen gekozen worden.

De nieuwe woningcasco’s bestaan uit geprefabriceerde houtskeletbouw ele-

▲ Alleen de voorgevel en de fundering bleven behouden.

De nieuwe fundering bestaat uit 70 cm schuimbeton.

14

nr. 5 | november 2013

▲ Achter de bestaande voorgevel zijn de woningen vergroot van zo’n 60 naar 88 m2. Ook de halve deurtjes kwamen terug, op verzoek van de bewoners.

menten, geproduceerd door VDM Woningen uit Drogeham. Vooral het lichte gewicht speelde een belangrijke rol bij die keuze. De houtskeletbouw wanden en vloeren staan op een schuimbetonnen vloer van 70 centimeter dik. De combinatie van schuimbeton en houtskeletbouw was mogelijk door een innovatieve constructieve oplossing met ankerbouten M12.

Dankzij de toepassing van prefab houtskeletbouwelementen kon het project in een kort tijdsbestek worden uitgevoerd. Bovendien was de grote luchtdichtheid van houtskeletbouw elementen – in het kader van méér energiebesparing – een belangrijk pluspunt.

▲ Het plaatsen van elementen vanaf de wagen was niet toegestaan aan de voorzijde van de woningen. Voor de opstelplaats van de kraan zijn twee bergingen aan de achterzijde afgebroken en later weer opgebouwd.

▲ De oude situatie, met de ondiepe woningen (7 meter) en de langskappen.

Flexibele aansluitingen Aan de gevels – oude én nieuwe – werd de eis gesteld van een Rc-waarde van 6,0 m2K/W. Hiervoor werd achter de oude voorgevel een binnenspouwblad geplaatst.

Rob van der Hoek, manager renovatie van VDM: ‘De maatvoering van de woningen – en dus ook van de voorgevels - bleek niet zo nauwkeurig.

Daarbij was de positie van het woonkamerraam niet altijd dezelfde. Om te voorkomen dat we in de fabriek allemaal verschillende elementen moesten maken, moesten we iets bedenken voor de gevelopeningen. Als oplossing hebben we de sparingen wat ruimer gemaakt. Zo konden we ze op de bouwplaats eenvoudig opvullen, in plaats van alle elementen te moeten bijzagen. Zoiets moet je echter wel van tevoren tackelen.’

Doordat de diverse partijen van begin af aan bij het proces betrokken waren – ofwel ketensamenwerking – konden gezamenlijk goede details worden bedacht. Daarbij zijn toch elf dezelfde casco’s gebouwd en waren alleen de kozijnen per woning specifiek.

Foto’s: VDM Woningen, De Vree en Sliepen, Carla Debets

Hout

Budgetzekerheid en kwaliteit met Concept IV Decennia lang kwalitatief goed functionerend houten geveltimmerwerk, een onderhoudscyclus van acht jaar en een timmerfabriek die het voor de opdrachtgever mogelijk maakt en toeziet op voortgang en kwaliteit.

Het is mogelijk in een Concept IV-geveltimmerwerkproject, zoals recentelijk voor WBO Wonen in Oldenzaal.

Tekst: Kees de Vries, beeld: Wijzonol/ B. Palland

M

et alle onderdelen die er bij komen kijken (detaillering, montage, beglazing, afwerking) is een houten gevelelement een indrukwekkend samenspel van materiaal, vakkennis en functie. Echter, hoe meer partijen erbij betrokken zijn, hoe groter de kans op faalkosten, maar ook hoe groter de onduidelijkheid wie voor een eventueel probleem verantwoordelijk is. Van montageploeg tot schilder, van timmerman tot schilder, als de keten niet optimaal sluit, liggen toekomstige problemen op de loer en is er ruimte voor zwartepieten.

Totaalplan De leden van de Nederlandse Branchevereniging voor de Timmerindustrie (NBvT) in Bussum hebben met de introductie van hun afleverconcepten I tot en met IV de keus hoe hiermee om te gaan aan de markt gelaten. Het is uiteindelijk de opdrachtgever die kiest of hij zelf met een halffabrikaat aan de slag gaat, of kiest voor het gemak van een eindproduct. Daar waar Concept I een traditioneel halfproduct in de grondverf mag worden genoemd en II een bouwfasebestendig product dat door de aannemer

volgens de meegeleverde verwerkingsvoorschriften moet worden afgewerkt en geplaatst, treedt bij Concept III en IV het voordeel van de systematiek duidelijk op de voorgrond. Concept III is een industrieel eindproduct dat compleet beglaasd en afgemonteerd is en voorzien van een aflaksysteem door of onder verantwoordelijkheid van de timmerfabrikant in het gebouw wordt geplaatst. Voordeel: beperking van de bouwstroom (geen schilders en beglazers), een gegarandeerde kwaliteit van product en afwerking en, omdat de timmerfabrikant zelf verantwoordelijk is voor product en plaatsing, volledige garantie op het complete eindproduct. Concept IV gaat nog een stapje verder en is als totaalplan in de markt gezet. Het verschilt van III doordat het onderhoud is vastgelegd in een prestatiecontract en ook onder verantwoordelijkheid van de timmerfabrikant plaatsvindt.

Concept IV Bij Concept-IV-kozijnen overleggen opdrachtgever, timmerfabrikant en onderhoudsbedrijf vooraf over ontwerp, esthetica, functionaliteit en niet te vergeten onderhoud en levensduur.

▲ ▲ Oude en nieuwe situatie trappenhuis. De bewoners bleven tijdens de renovatie in hun woning.

▲ Oude situatie. Een modernisering was wel op zijn plaats.

▲ ► Bij Concept-IV-kozijnen overleggen opdrachtgever, timmerfabrikant en onderhoudsbedrijf vooraf over ontwerp, esthetica, functionaliteit en niet te vergeten onderhoud en levensduur.

Juist omdat de verschillende partijen in een vroeg stadium met elkaar om tafel zitten en detailafspraken maken, liggen de verantwoordelijkheden duidelijk vast. En dat maakt het bijvoorbeeld mogelijk harde afspraken te maken over de resultaten voor de ‘total cost of ownership’.

25 jaar onderhoud De realisatie van een Concept-IVproject voor het renovatieproject 48 woningen ‘De Glinde’ te Oldenzaal is een gezamenlijk initiatief van Timmerfabriek Groothuis, Hemink Groep en Wijzonol Bouwverven. In opdracht van WBO Wonen worden de gevelelementen compleet afgelakt en beglaasd in de bouw aangeleverd en met een kliksysteem geplaatst. Middels het levensduurverwachtingsprogramma van Wijzonol is bepaald dat een onderhoudsyclus van acht jaar haalbaar is. Timmerfabrikant, verffabrikant en onderhoudsbedrijf nemen samen de volledige verantwoordelijkheid voor de levensduur van het geveltimmerwerk. En dat voor een periode van minimaal 25 jaar.

De optelsom van de duurzaamheid, milieueffecten van het productieproces, de isolatiewaarde en de mogelijkheden van recycling zijn alleen mogelijk met houten geveltimmerwerk.

Budgetzekerheid Voor WBO Wonen betekent de Concept IV-levering inclusief onderhoud een grote mate van budgetzekerheid; intensieve samenwerking tussen de partners zorgt voor aantoonbaar minder faalkosten, terwijl tijdige inspecties herstelkosten in de onderhoudsfase voorkomen en de kwaliteit waarborgen. Dit vertaalt zich bovendien in lagere beheerkosten. Een ander voordeel is de aansturing: opdrachtgevers hebben slechts te maken met een centraal aanspreekpunt: Timmerfabriek Groothuis (certificaathouder Concept IV) die de werkvoorbereiding op zich neemt en toeziet op de voortgang en kwaliteit van het werk. Met deze werkwijze en de gezamenlijke verantwoordelijkheid van de partners, sluit Concept IV aan bij de groeiende interesse voor resultaat gericht samenwerken (RSG) in de vastgoedsector.

nr. 5 | november 2013

15

(advertorial)

Nieuwe dakgoot N.A.G. is maatschappelijk duurzaam ondernemen, niet alleen voor 100% recyclebaar, maar ook nog eens veilig beloopbaar.

N.A.G. brengt een voor 100% recyclebare dakgoot op de markt zonder de omstreden P.U.R.-isolatie.

Deze P.U.R.-isolatie is momenteel in het nieuws is vanwege de schade die het kan aanbrengen aan de gezondheid. Waarom dient een dakgoot nu eigenlijk ge誰soleerd te zijn, wat zijn de voordelen hiervan?

N.A.G. is van mening dat er geen voordelen zijn, doch heel veel nadelen. Een van deze nadelen is dat een dakgoot die gevuld is met isolatie in de zomer de warmte, die aan de binnenzijde van de goot onstaat, niet kwijt kan. Hierdoor gaat de binnenzijde geheel afzonderlijk werken van de buitenzijde van de dakgoot, die door deze isolatie juist amper warm wordt. Kortom, twee gootdelen die verbonden zijn door isolatie en die afzonderlijk van elkaar gaan

werken kan de kwaliteit voor nu en in de toekomst nooit ten goede komen. Deze nadelen, niet alleen voor het milieu, maar ook gezien de kwaliteit in de toekomst, heeft N.A.G. aan het denken gezet. N.A.G. heeft vervolgens een geheel eigen produkt ontwikkeld en op de markt gebracht.

Inmiddels is deze dubbelwandige dakgoot, met inwendige aluminium gootbeugels, voorzien van een patent en een krachtberekeningsrapport waaruit blijkt dat deze dakgoot ook nog eens veilig beloopbaar is.

Niet dat een dakgoot daarvoor gemaakt is, maar het gebeurd maar al te vaak in de praktijk dat deze er wel voor wordt gebruikt. U herkent dat vast wel; voordat we van de ladder het dak betreden, nog even steun zoeken in de dakgoot.

Wanneer een dakgoot, gevuld met P.U.R. of andere isolatie, gerenoveerd moet worden gaat dit over het algemeen samen met extra onnodige kosten om deze isolatie te scheiden van het aluminium. Om nog maar niet te spreken over de milieubelasting die dit teweeg brengt. Het te slopen en af te voeren materiaal moet dan namelijk grotendeels behandeld worden als chemisch afval. Bij de dubbelwandige dakgoten van N.A.G. krijgt u geld terug en wordt uw dakgoot voor 100% hergebruikt als auto, fiets enz. De gehele dakgoot bestaat alleen uit aluminium en de milieuvriendelijkste poedercoa-

ting, zodat er aan het milieu zo min mogelijk schade word toegebracht. We willen toch allemaal een steentje bijdragen aan een leefbaar klimaat voor onze nieuwe generatie?

We zijn met zijn allen bezig met een groen milieu en met recyclebare produkten, die ook nog eens sterk en betaalbaar zijn toch? Dan heeft u die produkten nu gevonden; de aluminium dubbelwandige dakgoten van N.A.G. voldoen aan al deze eisen. Durft u de uitdaging aan of heeft u nog vragen neem gerust vrijblijvend contact met ons op en het zal u verbazen hoeveel voordelen deze dakgoten voor u hebben.

Zowel de levertijd en de oneindige modellen, maar ook prijstechnisch, komen deze dakgoten u aan alle kanten tegemoet.

Bezoek voor meer informatie onze website www.nag.nl of bel 075-68 77 034.

OudNieuw De nieuwe huisvesting van woningbouwcorporatie Helpt Elkander in Nuenen is gerealiseerd in een bestaand pand.

Daarvoor is het oude gesloten en donkere bakstenen gebouw letterlijk opengeknipt en voorzien van een compleet glazen gevel. Architect Joost van den Brand van Van den Pauwert architecten vroeg zich daarbij af hoe transparant je kunt gaan: ‘We hebben verschillende opties met openingen in de gevel op een rijtje gezet, maar daarbij bleef steeds de opvallende contour met de punt een probleem. Daarom hebben we ervoor gekozen de complete bakstenen gevel van het pand te vervangen door een glazen gevel.’

Het openknippen maakte ook de heldere structuur van het pand zichtbaar, met de twee vloeren en drie beuken. Deze structuur is leidend geweest voor de gevelindeling, waarin ook nog te openen geveldelen zijn aangebracht. Voordeel was dat de gevel op het noorden is gesitueerd. De open en transparante gevel staat ook voor de kernwaarden van de woningcorporatie.

Uitdaging!

Heeft u ook meegewerkt aan zo’n mooi voorbeeld van renoveren, restaureren, herbestemming, onderhoud, enzovoort? En is het project in 2012 of 2013 opgeleverd? Laat het ons weten!

Mail een foto van vóór de aanpak en na de aanpak naar RenovatieTotaal (redactie@renovatietotaal.nl) en wie weet staat uw project de volgende keer op deze plaats!

(foto’s: Van den Pauwert (oud); foto Arthur Bagen (nieuw))

nr. 5 | november 2013

17

Installaties

‘Onze weg vinden tussen restauratie, renovatie en installatie’ Het uitgangspunt voor de renovatie van Hogeschool Rotterdam is het substantieel verbeteren van het klimatologisch comfort tot het niveau van de norm Frisse Scholen klasse B. Een beter binnenklimaat door een combinatie van installatietechnische en bouwkundige ingrepen.

Tekst: Paul Engels

‘W

as de installatietech­ niek in eerste instan­ tie duidelijk leidend, door de bijzondere aard van dit rijksmonument uit 1930 werden bouwkundige renovatie en vooral de restauratie in de architec­ tuurstijl van de jaren ’30 medebepa­ lend. We moeten bij dit complexe pro­ ject onze weg vinden tussen op het oog uitersten als restauratie en moderne installatietechniek.’

Denis den Boer, projectmanager van Breijer Projecten BV uit Rotterdam komt bijna dagelijks onverwachte zaken tegen bij de renovatie van het kenmerkende voormalig kantoorpand aan het Museumpark in Rotterdam.

Architect H.F. Mertens ontwierp het gebouw als modern hoofdkantoor voor Unilever. Begin jaren ’90 heeft Hogeschool Rotterdam het gebouw overgenomen en verschillende bouw­ kundige en installatietechnische voor­ zieningen aangebracht. Denis den Boer: ‘Het gebouw heeft in zijn lange leven veel veranderingen ondergaan, zowel qua interieur als exterieur. Een paar jaar geleden bleek dat het bin­ nenklimaat en energieverbruik van de school niet meer voldeden aan de hui­ dige eisen. Ook de arbowetgeving en

veiligheid noopten de eigenaar tot renovatie.’

Daarbij werd de lat qua duurzaam­ heidambitie hoog gelegd. Integrale renovatie van het pand zou belangrijk bijdragen aan deze doelstelling.

Samen met DWA is een renovatieplan opgesteld voor verbetering van het binnenklimaat, een duurzamere ener­ giehuishouding en een flinke renova­ tie. Daarbij heeft Wessel de Jonge architecten het ontwerp gemaakt, met respect voor de bestaande architecto­ nische kwaliteiten. Mede dankzij nieuwe aluminium kozijnen met een smal profiel en herstel van de natuur­ stenen gevelplint krijgt het gebouw veel van zijn oorspronkelijke karakter terug. Dit alles in overleg met de gemeente Rotterdam en Rijksgebou­ wendienst, omdat het een rijksmonu­ ment betreft.

Dan denk je direct aan een heel pak­ ket met installatietechnische maatre­ gelen met ventilatiekanalen in het gebouw, isolatie van gevel, dak en vloer, maar dit alles is bij zo’n pand niet direct mogelijk. Je kunt niet zomaar een installatie op het dak zet­ ten bij een rijksmonument. Of een karakteristieke gevel isoleren. Telkens moeten we de maatregelen nemen die precies passen bij de bouwkundige en bouwfysische mogelijkheden van dit gebouw.’

Frisse Scholen B ‘De focus van de renovatie ligt op de norm Frisse Scholen klasse B (goed)’, legt Den Boer uit. ‘Dat is hoog voor een te renoveren gebouw. Daarbij wordt gekeken naar aspecten als ener­ gie, binnenluchtkwaliteit, thermisch binnenklimaat, visueel comfort en akoestisch comfort.

Breijer werd voor het project uitgeko­ zen als totaalaannemer voor bouw- en renovatiewerkzaamheden en aanleg van E- en W-installaties in het laag­ bouwdeel Museumpark. ‘Qua installa­ tietechniek moeten we de nodige flexibiliteit betrachten’, aldus de pro­ jectmanager. ‘Opdracht is om het gebouw te strippen - op het metsel­

▲ In het souterrain staat de verdeler van de centrale verwarming richting de verdiepingen.

18

nr. 5 | november 2013

▲ De fraaie inrichting van het gebouw wordt met zorg veiliggesteld.

werk in de gevel na - en nieuwe kli­ maatinstallaties en elektra aan leggen.

Het karakteristieke gebouw laat ech­ ter niet toe om de installatietechniek overal eenvoudig in te brengen.

Bovendien pas je de keuze van de techniek aan de bouwkundige en bouwfysische eigenschappen van het pand aan. De gevel kan bijvoorbeeld niet worden geïsoleerd wat gevolgen heeft voor de verwarming. Wel komen er nieuwe kozijnen met isolerend glas.

Speciale extra smalle profielen, een primeur voor Nederland. Liever zou je werken met gesloten ramen voor een optimale luchtbehandeling binnen, maar bij dit gebouw moest een deel van de ramen te openen zijn, want dat was vroeger het geval voor natuurlijke ventilatie. Zo bleek steeds meer dat de restauratie met al zijn voorschriften grote invloed had op het installatie­ pakket. Zou je de installatietechniek

▲ Ook de elektrische installaties worden vernieuwd.

▲ Het karakteristieke rijksmonument, in gebruik bij Hogeschool Rotterdam, wordt gerestaureerd, gerenoveerd en voorzien van moderne installatietechniek.

op de aanvankelijk bedachte manier opnemen, dan zou dat behoorlijk belastend voor het pand zijn. Waar de installatie leidend was, werd dat de renovatie. Maar nog altijd gelden de voorwaarden van de bouwdirectie: low costs met hoogwaardige installaties, hoge duurzaamheid en eerbied voor de monumentale look van 1930.’

Op sommige plekken mogen de grote nieuwe luchtbehandelingkanalen best gezien worden, zoals in de gangen van het gebouw. Maar bijvoorbeeld de aansluitingen naar buiten toe in de gevel zijn zorgvuldig weggewerkt. Dit geldt ook voor de geïntegreerde motortjes voor de variabele volumeregeling in de luchtbehandelingkanalen.

‘Het oog wil ook wat. We zoeken een visueel onzichtbare oplossing daar waar de installatietechniek de karakteristieke uitstraling van het gebouw raakt. Om in de stijl van het pand te blijven, installeren wij bijvoorbeeld

oude ledenradiatoren. Zo zoek je naar oplossingen die het gebouw recht doen en waarbij de belangen van de opdrachtgever voorop blijven staan.

Dat lukt door steeds één op één met opdrachtgever, architect en adviseur te zoeken naar de beste oplossing.’

100.000 m3 verse lucht per uur Eén van de meest ingrijpende veranderingen die tijdens het proces is bedacht door de werkvoorbereiders van Breijer is de verplaatsing van de hoofdkanalen voor het ventilatiesysteem van de derde verdieping naar het souterrain. Mede omdat een luchtbehandelinginstallatie op het dak niet is toegestaan. ‘Er is zoveel capaciteit aan aanvoer en afzuiging van lucht nodig, dat we twee enorme tunnels hebben aangelegd tussen fase 1/2 en 3/4 van gebouwen. De luchtbehandeling zorgt voor 100.000 m3 verse lucht per uur.

Met die tunnels moesten we ook door een halve meter beton van een oude

▲ De nieuwe verwarmingsinstallatie, aangesloten op Stadsverwarming Rotterdam.

kluis heen. Vanuit deze megakanalen gaan de ventilatievoorzieningen naar de verdiepingen via vier complete nieuwe schachten voor toevoer en afblaas. Dit netwerk met al zijn verbindingen heeft ook weer effect op de inrichting van het hele gebouw.’

De aanleg van de installatietechniek bij dit project is een complexe operatie. ‘Het is goed dat we de nodige vrijheid hebben om binnen het definitieve ontwerp keuzes te maken en onze opdrachtgever te mogen adviseren.

Uiteraard alles in overleg met hen.

De renovatie van dit gebouw past ook niet in een vooraf vast omschreven bestek. Nogmaals, we moeten gaandeweg onze weg vinden. Tot op heden hebben we die weg prima kunnen vinden en liggen we goed op schema.’

Op die manier wordt de renovatie van de 21.000 m2 bvo tot medio 2015 stap voor stap uitgevoerd. Regelmatig buiten de schooluren, want de lessen moeten ongestoord kunnen doorgaan.

▲ Veel aandacht voor de restauratie van het metselwerk met nieuwe aluminium kozijnen met extra smal profiel, passend bij de jaren ’30 architectuur.

▲ Enorme luchtbehandelingkanalen worden vanuit het souterrain door het gebouw getrokken, ook door 50 cm dikke betonwanden van de oude kluis.

▲ Op de verdiepingen blijven de kanalen voor de luchtbehandeling in het zicht.

nr. 5 | november 2013

19

(advertorial)

“Controleer waar je voor betaalt” Na-isoleren loont. Niet alleen levert het de bewoner meer leefkwaliteit en een lagere energierekening op, ook woningcorporaties zijn druk in de weer om hun oude woningbestanden te upgraden naar hogere energielabels.

Werk genoeg dus, ook voor Sijtsma Isolatie BV uit Zweins.

Dak-, vloer- en spouwisolatie. Dat is waar Sijtsma Isolatie BV uit Zweins zich een meester in heeft gemaakt. “Vooral in renovatie, maar soms ook in nieuwbouw zie je onze mannen aan het werk”, zegt directeur Aant Buisman. Sijtsma bedient daarbij vooral de noordelijke markt, maar uitstapjes naar het westen of zuiden zijn het bedrijf ook niet vreemd.

Project

innovaties. Zo hebben zij nu ook een 100% Biologische isolatieparel met dezelfde isolerende eigenschappen als Eps en minerale wol. Omdat die nieuwe Bio-parel Cradle to Cradle is gecertificeerd valt hij ook onder de Vamil-regeling en dit kan voor sommige opdrachtgevers voordelen opleveren. Bovendien zijn al onze producten met de lijm geclassificeerd door TNO als brandklasse 1. Dat is bijzonder, niet veel bedrijven kunnen dat aantonen.”

Sijtsma werkt vooral voor (grote) aannemers, particulieren en woningbouwcorporaties. Voor die laatste is het bedrijf momenteel bezig aan een project in het Friese Drachten. Aan het Voermanspad worden 53 woningen energetisch en kwalitatief verbeterd, veelal van energielabel E/D naar B. Het betreft woningen van woningcorporatie WoonFriesland, met 21.400 vhe. “De corporatie laat samen met aannemer Jorritsma Bouw de woningen opknappen zonder dat de bewoners daar een huurverhoging voor moeten betalen. Dat is uniek”, vindt Buisman.

Samenwerking

Isolatie

Als dochterbedrijf van Koston Nederland BV kan Sijtsma Isolatie BV bouwen op een schat aan kennis en ervaring. Koston verwerkt al meer dan 35 jaar de bekende Termoparel isolatiesystemen. Door een uniek bindmiddel toe te passen in de systemen hebben de producten een veel hogere kwaliteit en levensduur dan er met andere producten wordt bereikt.

Hoge isolatiewaarde, nieuwe ramen, nieuwe daken, zonder dat de bewoners hun huis uit hoeven. “We leveren hier samen met Jorritsma een mooie prestatie”, vindt Buisman. “Wij isoleren in dit geval de gevels en vloeren met HR++ Termoparels van Termokomfort. Met de vloerisolatie behalen wij met slechts 15,5 cm al een RC van 2,5.

Termokomfort staat bekend om zijn kwaliteit en

Samenwerking Sijtsma Isolatie BV werkt graag samen met Jorritsma Bouw, ook op dit project.

“Ze denken met je mee, en ook mooi, ze gunnen je wat. We kennen ze goed en het is altijd prettig samenwerken. Bovendien kunnen zij goed omgaan met de bewoners tijdens zo’n renovatie.” Ook over de corporatie is Buisman te spreken. “In deze tijd de huurders geen huurverhoging geven en wel hun huizen verbeteren, vind ik een mooi gebaar.”

Ervaring

Controleren Het werken met de Termoparel isolatiesystemen, de indrukwekkende referentielijst van Koston Nederland BV en de ruime ervaring die zij hebben opgedaan, zorgen ervoor dat wij een deskundig advies kunnen geven aan al onze klanten.

“Controleer altijd of er daadwerkelijk het product wordt gebruikt wat in het bestek staat beschreven”, zegt Buisman. “Er zijn helaas bedrijven die gewoon iets anders verwerken dan beloofd is. De klant zit dan achteraf met de gebakken peren. Wij kunnen na iedere klus de opdrachtgever recht in de ogen kijken en dat willen we zo houden!”

Installaties

In alle eenvoud vloerrenovatie in woningen De begane grondvloer van woningen renoveren en isoleren, inclusief vloerverwarming, en tegelijk de bestaande fundering en muren ontzien.

‘Het is de eenvoud van de Faber Renovatievloer’, benadrukt Arjan Verhoeff, commercieel directeur bij Faber in Zoeterwoude. ‘De kruipruimte met bestaande muren vormt de kant en klare mal waarin we Celbeton schuimbeton aanbrengen met daaroverheen een Gyvlon anhydriet dekvloer waarin een vloerverwarming kan worden opgenomen. Eenvoudig, super isolerend, snel aan te brengen en veelal voordeliger dan vergelijkbare oplossingen.’

E

r zijn verschillende systemen voor de vloerrenovatie in bestaande woningen met houten vloeren. Arjan Verhoeff: ‘Het is daarom belangrijk dat je altijd de situatie ter plekke bekijkt en met de betrokken partijen de mogelijkheden van ons systeem bespreekt.

Als het niet past, zeggen we dat ook.

Daarnaast proberen wij de (lokale) aannemers te wijzen op de voordelen van ons systeem. Als zij aan het werk zijn voor bijvoorbeeld dak- of gevel­ isolatie, dan is het een prima optie om ook de vloer te isoleren en van vloerverwarming te voorzien. Met als groot pluspunt voor de bewoners, naast de lagere energierekening, het comfort en het betere binnenklimaat.’

Een begane grondvloer vervang je een keer in je leven, dus je wilt wel de garantie dat de gekozen oplossing voldoet, zonder hak- en sloopwerk aan de bestaande fundering. ’Bij ons systeem hoeft men alleen de balken bij

de muur af te zagen. Geen nieuwe inkepingen in de muren, geen ingewikkelde draagconstructies, geen lastige detaillering rond de leidingen, geen aanpassing van deuren omdat je de vloer precies op de oude vloerhoogte kunt maken en geen radiatoren in de kamer bij toepassen van vloerverwarming. De aannemer en/of bewoners kunnen de oude vloer gemakkelijk verwijderen met minimale inzet van manuren.

Het schuimbeton bestaat voor 70 procent uit lucht en is daardoor zeer licht van gewicht met een hoge isolatiewaarde. Pakweg elke 10 cm schuimbeton levert een Rc-waarde van 1 m2K/W. Met 35 cm voldoe je al aan de Rc = 3,5 in het Bouwbesluit. En met 50 cm heb je een geweldig isolerende vloer. Op die manier kan een woningcorporatie met oude woningen in haar bestand bijvoorbeeld heel makkelijk de sprong maken van energielabel F naar B of hoger.’

▲ Ook de anhydriet dekvloer kan eenvoudig en arbeidsvriendelijk worden aangebracht.

▲ De oude houten begane grondvloer is verwijderd.

Warme voeten De Faber Renovatievloer is een investering voor huiseigenaren. Daar staat tegenover dat de energierekening lager wordt en dat er veel extra comfort ontstaat, zoals warme voeten dankzij de vloerverwarming. Petra Warmerdam uit Hoofddorp liet onlangs de vloer van haar woning renoveren. ‘Bij het opknappen van onze oude woning bleken de vloerbalken slecht te zijn. Mijn zus had eerder haar vloer laten renoveren met schuimbeton. Ik ben gaan googelen en kwam zo op de Faber Renovatievloer terecht. In eerste instantie dacht ik niet aan vloerverwarming, maar omdat het in dit renovatiepakket past, heb ik er toch voor gekozen, ondanks de meerinvestering. Ik heb er geen spijt van; de winter moet nog komen en dus is het wachten op warme voeten in huis. Maar we hebben er nu al profijt van omdat de radiatoren uit de woonkamer zijn weggehaald wat extra ruimte geeft.’

Weinig arbeid De renovatie neemt drie dagdelen binnen een week in beslag. ‘Wij merken dat een vloerrenovatie bijna nooit op zich staat en vaak een onderdeel vormt van een totaalrenovatie. Dan is een doorlooptijd van één week geen probleem. Ook de totale hoeveelheid arbeid is lager in vergelijking met andere (droge) systemen. Bij ons systeem moeten de leidingen in mantelbuizen worden gelegd, maar ze kunnen op hun plek blijven liggen. De kruipruimte wordt afgedekt met folie en er komen wat piketpaaltjes voor de juiste hoogte in. Vervolgens wordt de ruimte vanuit de wagen volgepompt met Celbeton schuimbeton. Afreien en de basisvloer is klaar. Daarop kan de vloerverwarming worden toegepast en ten slotte de Gyvlon anhydriet dekvloer die eveneens eenvoudig en arbeidsvriendelijk kan worden aangebracht. We hebben bewust voor anhydriet gekozen, omdat de warmtegeleiding tweemaal zo hoog is als bijvoorbeeld zandcement. Dat is natuurlijk een groot pluspunt voor het effect van de vloerverwarming.’

De combinatie van de renovatievloer met vloerverwarming zou volgens Arjan Verhoeff behalve de woonconsument ook woningbouwcorporaties moeten overtuigen. ‘Het systeem is de ideale match met vloerverwarming.

Regelmatig renoveren wij de begane

▲ De kruipruimte wordt volgepompt met een laag Celbeton schuimbeton.

▲ In de anhydriet dekvloer kan vloerverwarming worden opgenomen.

grondvloeren van seriewoningen, zoals recent 80 woningen in Leeuwarden. Als je daarbij zou investeren in vloerverwarming bied je de bewoners veel meer comfort en ruimte.

Een behaaglijke verwarming die bovendien minder tochtstromen en stof oplevert in de woningen en dus gezonder is voor onder andere mensen met luchtwegaandoeningen. De vloerverwarming kan eenvoudig worden aangesloten op de bestaande cvinstallatie; ook dit verzorgen we.’

Inmiddels heeft Faber samen met Gyvlon tientallen woningen met dit systeem gerenoveerd. Met succes. Ze geven daarbij een vaste prijs op, afhankelijk van het aantal vierkante meters en diepte van de kruipruimte.

‘We zijn heel transparant en komen altijd langs bij de klanten. Voor de aannemerij liggen de kansen vooral in het werk rondom ons concept. Maar zoals gezegd, die werkzaamheden zijn juist beperkt. Omdat ze beperkt zijn, kunnen ze echter de woningeigenaar of corporatie wijzen op de simpele manier van vloerisolatie en vloerwarming in oude woningen. Het is echt zonde om zulke eenvoudige oplossingen links te laten liggen. Zeker als je oog hebt voor duurzaamheid, energiezuinigheid en comfort van bestaande woningen.’

Informatie: www.faberCelbeton.nl

nr. 5 | november 2013

21

Installatienieuws Intelligente ventilatie Voor woningbouwverenigingen is Easy-Vent® Renovatie een intelligent alternatief wanneer zij groot ventilatieresultaat kunnen bereiken met kleine (investering) stappen. Met het systeem kunnen oudere woningen worden voorzien van moderne, effectieve ventilatie.

- Certificaat Zonne-energie, vakdiscipline Installeren van zonnestroomsystemen Technische Unie heeft samen met BDA trainingen ontwikkeld om installateurs op te leiden voor deze certificaten.

Informatie: www.otib.nl

Tevredenheid over Energieakkoord

De flexibele modellen laten zich eenvoudig aanbrengen zonder dat het nodig is om radiator of vensterbank te demonteren. Een rendabele oplossing waarmee in een woning een gezond binnenklimaat wordt gecreëerd met gefilterde en voorverwarmde verse lucht. Eenvoudig en volkomen natuurlijk. Buitenlucht wordt via een gevelrooster en een toevoerkanaal naar de luchtgeleider gebracht, die op de wand achter de radiator is gemonteerd. De ingang van de luchtgeleider is voorzien van een filter dat voorkomt dat met de verse lucht pollen en verontreinigingen binnenkomen. De gezuiverde lucht stroomt door de luchtgeleider en wordt daarna langs de achterzijde van de radiator omhoog geleid. Door het contact met de warme radiator wordt de lucht effectief voorverwarmd, waarna deze via de bovenzijde van de radiator vrijkomt. Geruisloos en zonder tocht.

Informatie: www.spirair.nl

Certificatie installateurs zonne-energie

De duurzame energiesector is tevreden met het resultaat uit de onderhandelingen rond het Energieakkoord binnen de SER. Na maandenlange onderhandelingen is er een gedetailleerd akkoord bereikt dat de basis legt voor een structurele omslag naar de inpassing van veel meer hernieuwbare energie in onze energievoorziening. Met meer dan 40 partijen is onderhandeld om een impuls te geven aan energiebesparing en het verviervoudigen van het aandeel hernieuwbare energie in Nederland. De wijze waarop die groei zal worden gerealiseerd is nu vastgelegd. Via een concrete invulling wordt de doelstelling bereikt om in 2020 14 procent en in 2023 16 procent van onze totale energievoorziening duurzaam op te wekken. Daarbij zal voor circa. 4.500 MW aan windenergie op zee en voor ca. 6.000 MW windenergie op land (samen energie voor circa 2 miljoen huishoudens) worden gerealiseerd. Voorts is sprake van een verdrievoudiging van het potentieel bio-energie en vervijfvoudiging van het potentieel duurzame warmte/koude (zoals bodemenergie, warmtepompen en zonnewarmte) in de komende 10 jaar. Ook wordt een impuls gegeven aan de structurele doorbraak van zonnestroom voor meer dan 1 miljoen huishoudens via onder andere coöperaties die duurzame energie op kunnen wekken voor eigen gebruik. Tot slot worden innovatieve technieken gestimuleerd, zoals energie uit water.

Kantoor ASR zuinig dankzij klimaatplafonds

Met de snelle groei van zonnestroom in Nederland, groeit ook de vraag naar deskundige installateurs van pv-systemen. Daarom heeft het ministerie van Economische Zaken samen met Uneto-VNI, OTIB en BDA Dak- en Gevelopleidingen een certificeringstructuur ontwikkeld.

Een Europese richtlijn geeft aan dat het wenselijk is dat

Onzichtbare lucht/waterwarmtepomp De lucht/water-warmtepomp Hydrotop van DHS is op zichzelf niet nieuw. Wel dat het een onzichtbare lucht/ water-warmtepomp is. Bij deze lucht/water warmtepomp is de binnen- en buitenunit tot één unit gebracht, die in het dak te integreren is. Bovendien is de pomp vrijwel geluidsarm. De unit is stekkerklaar en kan eenvoudig worden gemonteerd in het dak. Het vergt vrijwel geen installatietijd. Qua rendement is het een grote stap vooruit aangezien de ventilatielucht uit de woning door de warmtepomp wordt hergebruikt.

Bovendien kunnen er acht pv-panelen omheen worden gepast. Zo wordt de warmtepomp onderdeel van een totaalconcept met rendementsverhoging.

Informatie: www.dutchheatpump.nl

Gaskachels en geisers vervangen

op termijn alle installatiewerk aan zonne-energiesystemen wordt uitgevoerd door gecertificeerde installateurs. Het doel hiervan is om de kwaliteit van de installatie voor de opdrachtgever te garanderen.

Er is een drieledige certificeringstructuur ontwikkeld: - Certificaat Zonne-energie, vakdiscipline Ontwerp zonnestroomsystemen - Certificaat Zonne-energie, vakdiscipline Bouwkundige montage zonne-energiesystemen

De renovatie van het kantoor van ASR in Utrecht brengt het pand uit 1974 in één keer van energielabel G naar het duurzame A-label. Het gebouw aan de Archimedes­ laan in Utrecht wordt volledig gerenoveerd tot één van de duurzaamste kantoren van Nederland. Bouwcombinatie Archimedes vof, bestaande uit technisch dienstverlener Kuijpers en Ballast Nedam, is verantwoordelijk voor de renovatie. Bouwpartners zijn MVSA Architects en adviseurs Deerns en Aronsohn. In 2015 vindt de oplevering plaats. Het energieverbruik wordt met meer dan 50 procent teruggebracht, doordat Kuijpers in het kantoor onder andere klimaatplafonds met sprinklerinstallaties en een duurzame energievoorziening in combinatie met elektrotechnische- en zwakstroominstallaties realiseert. De betonnen borstweringen in de bestaande gevel verdwijnen en maken plaatst voor een glazen klimaatgevel, die energie bespaart en veel meer daglicht het gebouw binnen laat.

De Amsterdamse corporatie Stadgenoot gaat alle verouderde gaskachels en geisers uitbannen, door ze te vervangen voor cv-ketels. Bewoners worden hiertoe verplicht, aldus een bericht in het Parool. De corporatie wil hiermee het risico van koolmonoxidevergiftiging in woningen terugdringen en gaat alle gaskachels en geisers in 3.500 woningen. De huurder zal twintig tot veertig euro huur per maand meer gaan betalen. Voor veel huurders zal een deel door de huurtoeslag worden gedekt. Bovendien mag worden verwacht dat de energierekening daalt. Probleem is de weigering van veel huurders, omdat deze opzien tegen de lastenverzwaring of de verbouwing. Stadgenoot gaat de huurders nu verplichten mee te doen, desnoods via de rechter.

Jaarlijks komen ongeveer 10 mensen om door koolmonoxidevergiftiging. In de meeste gevallen blijkt een open toestel of een gebrekkige rookgasafvoer de oorzaak.

nr. 5 | november 2013

23

X-TACK7

De professionele MS-polymeer met de hoogste aanvangshechting!

Zware verlijmingen zonder klemmen of ondersteuning, zelfs op verticale vlakken.

Veilige, zeer krachtige en blijvende hechting op alle bouwmaterialen, zelfs op vochtige ondergrond.

Aanbrengen, aandrukken en direct verder werken.

Aanbrengen, positioneren, vergeten. Geen gedoe met klemmen, schroeven of tijdelijke constructies.

Met X-TACK7 blijft u de baas over alle montages.

Zonder hulpmiddelen.

X-TACK7 blinkt uit door zijn extreem hoge aanvangshechting en zijn snelle uitharding. Het is de perfecte keuze voor alle montages waarbij afschuiven een probleem is. Met X-TACK7 blijven uw werkstukken precies op de plaats waar u ze geplaatst heeft.

• de krachtigste MS-polymeer • tril- en slagbestendig • V-vormige spuitmond voor een perfecte dosering • vastklemmen wordt overbodig • bloedt niet door op natuursteen • veilig op spiegels • zeer goed weerbestendig • perfect voor verticale verlijmingen • ook op een natte ondergrond aan te brengen

Industrielaan 5B - 2250 Olen - Belgium t +32 14 85 97 37 - f +32 14 85 97 38 info@tec7.be - www.tec7.nl

Volg ons op FB voor wedstrijden, acties en antwoorden op al uw technische vragen: www.facebook.com/tec7.Belgium

TONZON voor comfortabel, energiezuinig en gezond wonen

met slimme oplossingen voor o.a. koude vloeren en radiatoren “Een prima besteding van spaargeld.

Onder de vloer heeft het meer rendement en je krijgt een prettiger huis op de koop toe.”

TONZON isoleert als een thermosfles

“Het verschil is direct merkbaar.

Hadden we dat maar eerder gedaan.”

TONZON produceert opvouwbaar isolatiemateriaal dat is gebaseerd op het thermosflesprincipe. Bestaande vloeren worden nog warmer dan in de nieuwbouw. Omdat u lucht gebruikt die overal gratis aanwezig is, is het volume zeer beperkt. Het TONZON principe is van toepassing op vloeren, muren (voorzetwanden), daken, radiatoren, verwarmingsbuizen, baden, sauna’s, woonboten, chalets en zomerhuisjes.

Meer comfort en lagere stookkosten met vloerisolatie van TONZON Veel beganegrondvloeren in Nederland zijn onaangenaam koud. Dit probleem blijkt eenvoudig te verhelpen met TONZON Thermoskussens. Ook bij vloeren die al met andere isolatiematerialen zijn geïsoleerd, kunt u met deze unieke Nederlandse uitvinding uw vloer extra isoleren. Zo geniet u van een nóg fijner binnenklimaat.

Deze waarde is fors hoger dan van bijvoorbeeld 15 cm PUR-schuim of van de dikke pakken EPS die in de nieuwbouw worden gebruikt.

Voor Koud en klam

Radiatorfolie doet onzichtbaar zijn werk Een radiator straalt nu nog naar twee kanten.

Niet alleen naar de kamer maar ook naar de muur daarachter. Dat laatste is jammer, want veel warmte gaat zo onbenut verloren. TONZON heeft een nieuw concept ontwikkeld om dit probleem op een slimme en elegante manier te lossen. Niet zoals vroeger met een folie op de muur, maar met een folie die op de achterkant van de radiator zelf wordt aangebracht. Bekijk het filmpje op onze website www.tonzon.nl en zie hoe eenvoudig het aanbrengen gaat.

Snel terugverdienen met radiatorfolie TONZON radiatorfolie is de makkelijkste manier om energie te besparen en voor het milieu de meest effectieve. De energie die nodig is voor

Infraroodfoto van jaren 30 woning met erker.

Waarom zouden we buitenmuren zo intensief opwarmen?

de grondstoffen, de productie, het transport en de montage bedraagt circa 0,1 m3 gas. Maar u bespaart jaarlijks een veelvoud.

Nu online te bestellen in onze webshop via www.tonzon.nl. De radiatorfolie wordt u per post toegestuurd, het past door de brievenbus.

Extra kostenbesparend Een van de bijzondere eigenschappen van het Thermoskussen is dat de vloer nog warmer wordt dan de lucht erboven.

Het systeem bespaart mede daarom veel meer energie dan een gewone vloerisolatie.

Bij de bepaling van het energielabel telt het met Rc=3,8 m²K/W zeer hoog mee.

TONZON BV • Enschede • T: 053 - 433 23 91 • E: info@tonzon.nl • www.tonzon.nl • YouTube: TONZONHR

Na Warm en droog

Gezondheid binnenmilieu De warmere vloer en de droge kruipruimte heeft een positief effect op de gezondheid van het binnenmilieu, dat in veel woningen nog zeer te wensen overlaat. Dat bleek onlangs weer in het programma Apotheek en Gezondheid TV-Magazine van RTL4.

Voor een samenvatting van enkele afleveringen kijk op www.TONZON.nl/tv.

Direct zien hoe het werkt?

Scan de code en bekijk de filmpjes.

Onderhoud

‘Resultaatgericht samenwerken verdient zich dubbel en dwars terug’ Chris Cockx is sinds ruim een jaar manager van de afdeling Vastgoedbeheer bij corporatie AlleeWonen met zo’n 19.000 huurwoningen in de regio’s Breda en Roosendaal. Voor een wijkdeel in Oosterhout introduceerde hij resultaatgericht samenwerken. De corporatie sparde met een onderhoudsbedrijf over de beste aanpak voor de komende 25 jaar. ‘We zijn nu tot 20 procent goedkoper uit en de langere onderhoudscycli pakken natuurlijk beter uit, ook voor onze huurders want zij ondervinden minder overlast’, aldus Cockx. ‘Bovendien zijn we 25 jaar verzekerd van een uitstekende kwaliteit.’

Verzekerd van resultaat met een VGO-bedrijf

Tekst: Tom Huizenga

De teammanager wil niet bezig zijn met onderhoud, maar vooral met beheer. ‘Bij onderhoud denk je in de trant van ‘de woningen zijn weer klaar voor de komende vijf jaar en daarna zien we wel weer verder’.

Beheer betekent dat je er een lange termijn visie op nahoudt voor de slimste en meest efficiënte onderhoudsaanpak voor de exploitatieperiode per type vastgoed’, legt hij uit.

Anno 2013 brak Cockx bij AlleeWonen als nieuwe werkgever een lans voor resultaatgericht samenwerken. Daarvoor leenden de 76 maisonnettewoningen in de Pieter Stokstraat te Oosterhout zich bij uitstek. Tot dusverre was er om de vier jaar schilderwerk nodig, vooral vanwege houtrot van de kozijnen. AlleeWonen maakte nu geen bestek, maar ging op zoek naar kennis bij onderhoudsbedrijven om de onderhoudskosten voor een termijn van 25 jaar beheersbaar te maken.

Beste scenario kiezen Het onderhoudsbedrijf kwam vervolgens met verschillende onderhoudsscenario’s waaruit de corporatie kon kiezen. ‘Samen namen we de opties door voor een duurzame aanpak voor de gevingerlaste kozijnen, waarbij vrij snel scheuren optreden en vocht vervolgens vrij spel krijgt. We onderzochten de opties van kozijnvervanging, zowel van aluminium als hout.

Een grondige sanering met uitfrasen viel financieel als de beste keuze uit de bus’, vervolgt hij. ‘Gecombineerd met steenachtige afdeklatten, die niet kunnen rotten en ook nog eens voor goede ventilatie zorgen van de houten kozijnen. Nu het project klaar is, ziet het onderhoudsbedrijf er de komende 25 jaar via monitoren op toe dat de huurwoningen in dezelfde staat blijven. Onverwachte extra onderhoudskosten zijn namelijk voor rekening van het onderhoudsbedrijf.’

Goedkoper & beter Het bestuur van AlleeWonen is enthousiast over de resultaatgerichte onderhoudsaanpak in de wijk van Oosterhout. Vooral bij andere probleemcomplexen zal nu vaker gekozen worden voor deze werkwijze. ‘Financieel pakt het beter uit dan traditioneel aanbesteden omdat je zo’n 10 tot 20 procent goedkoper uit bent’, zo somt Cockx de voordelen op.

‘We weten voor 25 jaar waar we financieel aan toe zijn. Het onderhoudsbedrijf staat, zoals gezegd, 25 jaar garant voor de huidige kwaliteit. Daarmee lopen we dus geen risico meer. Verder is de onderhoudscyclus verlegd van

▲ Chris Cockx: ‘Resultaatgericht samenwerken verdient zich dubbel en dwars terug’

vier jaar naar zes jaar. Dat betekent ook minder overlast voor onze huurders. Tip: stop met alleen maar aanbesteden en azen op de laagste prijs. Met een marktconforme prijs voor resultaatgericht samenwerken ben je veel beter uit. Dat verdient zich dubbel en dwars terug.’

Bespaar met resultaatgericht samenwerken tot wel 20 procent op uw directe kosten en tot wel 50 procent op uw indirecte kosten. Deze werkwijze leidt ook nog eens tot een betere kwaliteit, een snellere doorlooptijd en een hogere bewonerstevredenheid. Voor vastgoedonderhoudsbedrijven, die resultaatgericht samenwerken in huis hebben, bestaat een erkend keurmerk. Dat is het VGO-Keur. Kijk op www.vgokeur.nl voor alle details én voor een vastgoedonderhoudsbedrijf met het VGO-Keur bij u in de buurt!

► Vanwege resultaatgericht samenwerken werd houtrot zeer grondig aangepakt.

▲ Impressie van de duurzame renovatie van de huurwoningen van AlleeWonen.

nr. 5 | november 2013

25

Restauratietechniek

Herstel van historische vensters (1) Houten vensters en deurpartijen kunnen eeuwen meegaan. Dat wil zeggen: als deze goed geconserveerd zijn en waar nodig gerepareerd.

Jaren geleden verdwenen oude vensters en deurpartijen nogal eens compleet in de afvalcontainer. Tegenwoordig wordt er zuiniger én meer historisch verantwoord mee omgesprongen en worden vaak alleen delen vervangen als het écht niet anders meer kan.

Tekst: Carla Debets Bouwtekst Beeld: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Meestal is het compleet verwijderen en vervangen van een ‘slecht’ kozijn of venster het gevolg van het onbekend zijn met de mogelijkheden tot reparatie. Het materiaal hout heeft nu juist – ten opzichte van veel andere materialen voor vensters – het voordeel dat het eenvoudig te repareren is, ook in delen. Echter: reparatie is relatief kostbaar, vooral door de uren die er in gaan zitten. Slopen en vervangen is dan soms een goedkopere oplossing.

Dit strookt echter niet met het grondbeginsel van monumentenbehoud: ‘behouden gaat voor vernieuwen’.

De lichtspleet voorbij In technische zin is de ontwikkeling van gevelopeningen interessant. Aanvankelijk waren vensters niet meer dan eenvoudige lichtspleten, zonder glas, zodat vocht en tocht (regen) nog vrij spel hadden. In de 12e eeuw ontstonden grotere openingen door toepassing van natuurstenen lateien, in het begin nog ondersteund door extra zuilen. Draaiende ramen of luiken in de – handgemaakte – kozijnen lieten nog veel koude en wind door. Schuiframen en glas in houten roedes (in plaats van in loden strips) verbeterden de kwaliteit.

Met de komst van steeds geavanceerdere houtbewerkingsmachines werden gevelopeningen technisch steeds

▲ Het loskomen van een kunststof reparatiemortel (foto Theo Smit).

beter. Aan de andere kant staan de eisen en de bouwvoorschriften die leiden tot onder andere de toepassing van isolerende beglazing en tochtstrips. Wat houten vensters en deurpartijen betreft, maakte de timmerman al regelmatig gebruik van de bestaande bouwelementen: behouden gaat voor vernieuwing.

Kwetsbare onderdelen Liggende onderdelen zoals onderdorpels, kalven en liggende roeden zijn het meest kwetsbaar. Deze werden dan ook meestal van een betere houtsoort gemaakt,bijvoorbeeld eiken. Ook kopse kanten van staande delen zijn

▲ Liggende, vooruitstekende delen zijn zeer kwetsbaar. Dit is een verwaarloosd deel van een ingangspartij. De neut van de deurnaald is reeds verdwenen.

26

nr. 5 | november 2013

gevoelig voor de indringing van hemelwater. Aangetast hout is meestal duidelijk herkenbaar: blazen onder en onthechting van de verflaag, barsten in de verflaag, lokale holten en indeukingen in de langsrichting van het hout, bruine of zwarte verkleuring van het ongeverfde hout, loslaten van delen van het hout. Door hout te bekloppen, kan worden vastgesteld of het is aangetast: door een dof, sponzig geluid. Ook met een mes of priem wordt snel de kwaliteit van het hout duidelijk.

Oorzaken aantasting Meestal is vocht de oorzaak van houtaantasting. Als gevolg van hoge vochtbelasting wordt het hout dan aangetast door schimmels, ofwel houtrot.

Meest ‘ideale’ omstandigheden voor schimmelvorming zijn een houtvochtgehalte hoger dan 21 procent bij een relatieve luchtvochtigheid van 65 procent, gecombineerd met een omgevingstemperatuur van 23 graden Celsius én het ontbreken van voldoende ventilatie (zie ook: Schimmels in hout, RenovatieTotaal nummer 2 van april 2013).

Het houtvochtgehalte kan toenemen door verwaarlozing, door nieuwe materialen en technieken in oude constructies, én door gebrek aan ventilatie en buffermogelijkheden.

Bij verwaarlozing moet men denken aan te weinig inspecties waardoor bijvoorbeeld vuil en algen niet opgemerkt en dus niet verwijderd worden, waardoor het houtvochtgehalte kan toenemen. Ook slechte verflagen – door veroudering, inwerking van de zon, stoffen in het regenwater, mechanische beschadigingen – kunnen oorzaak zijn van vochtindringing.

Oude bouwconstructies hebben in het algemeen een open karakter, waardoor er een natuurlijk evenwicht ontstaat. Nieuwe materialen zijn vaak

Vergunning en subsidie Wanneer een venster of deurpartij wordt gerepareerd in dezelfde vorm en constructie als de bestaande, is er geen vergunning volgens de Monumentenwet vereist. Wanneer echter een venster of deurpartij wordt gerepareerd in een andere vorm of constructie of geheel vernieuwd, dan dient er een vergunning volgens artikel 11 van de Monumentenwet te worden aangevraagd.

Reparaties aan historische vensters en deurpartijen zijn volgens het Besluit rijkssubsidiëring onderhoud monumenten subsidiabel voor de categorieën monumenten waarvoor de regeling is bedoeld.

Het, indien nodig, geheel vernieuwen van een raam, deur of kozijn is volgens het Besluit rijkssubsidiëring restauratie monumenten subsidiabel.

voor nieuwbouw ontwikkeld en hebben vaak een gesloten, dampdicht karakter,. Door de combinatie van nieuwe materialen en technieken in oude constructies kan het bouwfysisch evenwicht worden verstoord met vochtophoping als gevolg. Door bijvoorbeeld kit voor afdichting te gebruiken, wordt niet alleen het uittreden van vocht geblokkeerd, maar ook de nodige ventilatie. Afdichten van openingen tussen kozijn en muur met kit is daarom ook af te raden; kalkspecie als dampopen materiaal is dan een betere keuze.

Het herstellen van houtconstructies gebeurt ook regelmatig met reparatiemortels op kunststofbasis. Deze verstoren eveneens de bouwfysische balans. In veel gevallen is het beter dampopen verfsystemen toe te passen in plaats van dampdichte verfsystemen. Hierdoor kan bijvoorbeeld vocht dat via de achterzijde in de construc-

▲ Overduidelijk aangetast hout: blazen, onthechting, barstjes, deuken, verkleuring, schimmel en houtrot. De hoogste tijd om in te grijpen.

BOS RECLAME GORINCH EM

Ideaal daglicht!

Hoogwaardige kunststoffen scheppen onbeperkte mogelijkheden.

In de hedendaagse architectuur speelt daglicht een belangrijke rol. Van Boven geldt als pionier op het gebied van kunststof bouwproducten en heeft zich ontwikkeld tot één van de belangrijkste producenten van kunststof daglicht producten. Voor vrijwel iedere toepassing wordt een lichtdoorlatend kunststof product geleverd.

Lichtplaten

Lichtstraten

Schelluinsestraat 52-56 | 4203 NN Gorinchem Telefoon 0183 63 34 77 | www.van-boven.com

Lichtkoepels | Polyester platen | Daglichtconstructies

▲ Opmeting van het zestiende-eeuwse eiken kloosterkozijn, waaruit het kalf is weggebroken, met achttiende-eeuwse grenen schuiframen in het achterhuis van een woonhuis in Haarlem.

tie komt, ook weer uittreden.

Gebrek aan ventilatie en buffermogelijkheden kan eveneens leiden tot toename van het houtvochtgehalte.

Hierbij moet bijvoorbeeld gedacht worden aan onvoldoende ventilatie van de aangrenzende ruimte (wat leidt tot een hoge relatieve luchtvochtigheid en condensatie van waterdamp op koude oppervlakten) en verlies van de bufferfunctie van de aangrenzende ruimte. In dat laatste geval gaat het bijvoorbeeld om oude dikke muren in een historisch vertrek: deze kunnen in vochtige tijden vocht uit de ruimte opnemen en in droge tijden het vocht weer aan de ruimte afstaan.

Deze bufferfunctie kan verloren gaan door het aanbrengen van dampdichte afwerklagen op de wanden. Als de

ventilatie hetzelfde blijft, krijgen de vensters meer vocht te verwerken.

Ook zeer gesloten, dampdichte buitenpleister- en buitenverfsystemen kunnen leiden tot een verhoogd vochtaanbod vanuit de muur naar het houten venster. Tenslotte kan een hoger vochtgehalte ontstaan als de ventilatie wordt geblokkeerd door het aanbrengen van voor- of achterzetbeglazing.

Meer informatie: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Techniekbrochure 14. Het conserveren en repareren van historische houten vensters en deurpartijen.

NIEUW!!

De krachtigste FEIN Accu Schroefmachines Kijk voor alle informatie op: www.fein.nl/abs

In het volgende nummer van RenovatieTotaal: de uitvoering van herstel van historische vensters.

Restauratietechniek

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Amersfoort stelde vele technische brochures samen over diverse aspecten van restauratie.

RenovatieTotaal besteedt aandacht aan diverse restauratietechnieken, waarvoor medewerking van de Rijksdienst werd verkregen.

Meer informatie: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Postbus 1600, 3800 BP Amersfoort, tel. 033 – 4217421, Info@cultureelerfgoed.nl en www.cultureelerfgoed.

FEIN introduceert haar nieuwe lijn Accu Schroefmachines 20 modellen met keuze 14,4 of 18V. Ook combo’s (o.a. met de MultiMaster) en losse body’s leverbaar

FEIN Nederland

Tel: 0180-441600

Web: www.fein.nl/abs

nr. 5 | november 2013

27

CES vario Flex

Het modulaire slot systeem

Met het CES vario Flex systeem bent u voortaan altijd in staat om een defect slot te vervangen. Alle belangrijke maten van het slot, zoals de afstand, de doornmaat en ook de kozijnmaat zijn variabel in te stellen.

Daarmee kunt u met een minimum aan onderdelen een maximum aan verschillende slotvarianten samenstellen.

Zo bent u altijd op elke deursituatie perfect voorbereid.

CESnederland B.V. Lage Brink 9 · 7317 BD Apeldoorn Tel. 055 – 5266890 · infonl@ces.eu www.ces.eu/nl

A company of CESGRUPPE

Bouwkosten

Vervangen scheidingswanden en plafonds Steeds vaker komen we in de renovatiepraktijk lichte scheidingswanden tegen. Geen gemetselde wanden maar samengesteld in het werk. Er zijn verschillende mogelijkheden, met een houten of een stalen frame. Maar ook een compleet wandsysteem is mogelijk. In deze uitgave nemen we de prijzen van gipsplaten op een metalen frame onder de loep.

Door: Ed de Rechteren van Hemert, www.multiconsultants.nl

T

ijdens de renovatie moeten ook vaak de oude plafonds vervangen worden, meestal omdat ze niet aan de hedendaagse eisen voldoen. Zachtboard plafonds komen we nog regelmatig tegen.

Deze moeten vervangen worden door gipsplaten, zowel brandwerend als vochtwerend. Uitgangspunt vormt een houten regelwerk tegen de bestaande houten balklaag.

Deze gegevens zijn een greep uit het Calculatie vademecum Kleinbouw van het NBI (Nederlands Bouwkosten instituut), verkrijgbaar via marktprijzen@multiconsultans.nl.

De in de tabel opgenomen kostengegevens zijn voor compleet uitgevoerde werkzaamheden. Alle kosten, zoals arbeids-, materiaal- en materieelkosten en staartkosten zijn inbegrepen.

Vervangen scheidingswanden van gipskartonplaten op metalen frame

Enkele beplating aan beide zijden. Gipsplaten 12,5 mm Wanddikte 70 mm, 40 mm isolatie tot 10 m2 van 10 tot 20 m2 van 20 tot 30 m2 van 30 tot 40 m2 van 40 tot 50 m2 vanaf 50 m2 Wanddikte 80 mm, 50 mm isolatie tot 10 m2 van 10 tot 20 m2 van 20 tot 30 m2 van 30 tot 40 m2 van 40 tot 50 m2 vanaf 50 m2 Wanddikte 100 mm, 80 mm tot 10 m2 isolatie van 10 tot 20 m2 van 20 tot 30 m2 van 30 tot 40 m2 van 40 tot 50 m2 vanaf 50 m2 Wanddikte 120 mm, 90 mm tot 10 m2 isolatie van 10 tot 20 m2 van 20 tot 30 m2 van 30 tot 40 m2 van 40 tot 50 m2 vanaf 50 m2

Midden

Kosten per m2 Noord Oost

Zuid

West

53,50 50,83 49,22 47,62 46,01 42,80 56,13 53,32 51,64 49,96 48,27 44,90 59,45

51,04 47,78 46,27 44,76 43,25 40,23 53,51 50,12 48,54 46,96 45,38 42,21 56,63

50,22 46,76 45,28 43,81 42,33 39,38 52,64 49,06 47,51 45,96 44,41 41,31 55,69

52,27 49,30 47,74 46,19 44,63 41,52 54,82 51,72 50,09 48,46 46,82 43,56 58,04

58,83 57,43 55,62 53,80 51,99 48,36 61,80 60,26 58,35 56,45 54,55 50,74 65,55

56,48 54,69 52,91 51,13 47,56 62,34

53,09 51,41 49,74 48,06 44,71 59,35

51,96 50,32 48,68 47,04 43,76 58,35

54,78 53,05 51,32 49,59 46,13 60,84

63,82 61,80 59,79 57,77 53,74 68,82

59,22 57,35 55,48 53,61 49,87

55,67 53,91 52,15 50,40 46,88

54,49 52,76 51,04 49,32 45,88

57,45 55,63 53,82 52,00 48,38

66,92 64,81 62,70 60,58 56,36

Vervangen gipsplaten plafond

Enkele beplating Gipsplaten 9,5 mm

Gipsplaten 12,5 mm

Gipsplaten 12,5 mm, vochtwerend

Gipsplaten 12,5 mm, brandwerend

Midden

Noord

tot 10 m2 van 10 tot 20 m2 van 20 tot 30 m2 van 30 tot 40 m2 van 40 tot 50 m2 vanaf 50 m2 tot 10 m2 van 10 tot 20 m2 van 20 tot 30 m2 van 30 tot 40 m2 van 40 tot 50 m2 vanaf 50 m2 tot 10 m2

37,34 35,47 34,35 33,23 32,11 29,87 38,32 36,40 35,25 34,10 32,96 30,66 39,68

35,62 33,34 32,29 31,24 30,19 28,08 36,60 34,22 33,14 32,06 30,98 28,82 37,96

van 10 tot 20 m2 van 20 tot 30 m2 van 30 tot 40 m2 van 40 tot 50 m2 vanaf 50 m2 tot 10 m2

37,70 36,51 35,32 34,12 31,74 43,26

van 10 tot 20 m2 van 20 tot 30 m2 van 30 tot 40 m2 van 40 tot 50 m2 vanaf 50 m2

41,10 39,80 38,50 37,20 34,61

Kosten per m2 Oost

Zuid

West

35,05 32,64 31,60 30,57 29,54 27,48 36,03 33,49 32,43 31,38 30,32 28,20 37,39

36,48 34,41 33,32 32,24 31,15 28,98 37,46 35,31 34,20 33,08 31,97 29,74 38,82

41,06 40,08 38,82 37,55 36,29 33,76 42,04 41,14 39,84 38,54 37,24 34,64 43,40

35,43 34,32 33,20 32,08 29,84 41,27

34,68 33,59 32,49 31,39 29,20 40,61

36,57 35,41 34,26 33,10 30,79 42,27

42,60 41,25 39,91 38,56 35,87 47,57

38,63 37,41 36,19 34,97 32,53

37,81 36,62 35,42 34,23 31,84

39,86 38,61 37,35 36,09 33,57

46,44 44,97 43,51 42,04 39,11

nr. 5 | november 2013

29

Bouwkosten

Kosten van binnenwand schilderen met kalkverf Voor het schilderen van een bestaande, gestucte of steenachtige binnenmuur kan men veel verschillende soorten muurverven toepassen. Als voorbeeld publiceert casadata.nl hier de gecalculeerde richtprijzen van het schilderwerk met kalkverf, eventueel voorzien van een vernislaag tegen vlekken.

Herkomst: tabel 46.42.748 en 46.42.745

Bestaande gestucte of steenachtige binnenwand sauzen met kalkverf in kleur, kosten per m2 excl. btw, bron casadata.nl Activiteit

Omschrijving

Bijzonderheid

Afwerking kosten

Bestaande steenachtige binnenwand

OSD-54: geheel schrappen en/of schilderen met kalkverf in kleur en grondlaag, 1x geheel muurverf

borstelen, wassen, plaatselijk repareren Gestucte wand Vlakke wand met volle voeg

S

OSD-56: plaatselijk schrappen en/of geheel borstelen, wassen, plaatselijk repareren, 2x geheel muurverf

Totaal

Zonder vernislaag

11,32

4,30

15,62

Met vernislaag

16,63

6,32

22,95

Zonder vernislaag

12,92

4,91

17,83

Met vernislaag

18,23

6,93

25,16

Zonder vernislaag

13,57

5,16

18,73

Met vernislaag

18,23

6,93

25,16

borstelen, wassen, plaatselijk repareren Gestucte wand

Zonder vernislaag

17,57

6,68

24,25

Met vernislaag

22,88

8,69

31,57

Vlakke wand met volle voeg

Zonder vernislaag

19,27

7,32

26,59

Met vernislaag

24,58

9,34

33,92

Zonder vernislaag

20,63

7,84

28,47

Met vernislaag

25,94

9,86

35,80

Wand met terugliggende voeg

Specificatie bestaande gestucte binnenwand schilderen met kalkverf in kleur, zonder vernislaag, OSD-56, per m2 excl. BTW, bron casadata.nl Kostencomponent

Omschrijving

Loonkosten

Hoeveelheid

Eenheid

Norm per eenheid

Totaal uren

Kosten per uur / eenheid

Totaal Kosten

Verwijderen d.m.v. schrappen - 10% oppervlakte

1

m2

0,032

0,032

32,67

1,05

1

m

2

Borstelen (handmatig) - 100% oppervlakt Reinigen d.m.v. wassen - 100% oppervlakte

0,053

0,053

32,67

1,73

1

m2

0,029

0,029

32,67

0,95

Corrigeren d.m.v. repareren - 10% oppervlakte

1

m

2

0,024

0,024

32,67

0,78

Grondlaag muurverf - 100% oppervlakte

1

m2

0,096

0,096

32,67

3,14

Eindlaag muurverf - 100% oppervlakte

1

m

0,073

0,073

32,67

2

Subtotaal loonkosten Materiaalkosten

Directe kosten

Kalkverf Kalkverf is de oudste verf die er bestaat. Het is een natuurlijk, milieuvriendelijk product dat ‘ademt’. Poederig en zacht en heel geschikt om een warme sfeer mee te creëren. De basis voor de kalkverf van Carte Colori wordt op traditionele wijze in Italië bereid. Alle kleuren worden in Nederland met de hand gemengd. Het bindmiddel in de kalkverf is marmerpoeder, dus geen synthetisch bindmiddel. Kalkverf is geschikt voor elke ondergrond en kan zowel binnen als buiten gebruikt worden, zowel bij nieuwbouw als bij restauratie.

Op de meeste ondergronden zoals latex en gipsplaat is het verstandig om eerst een kalkprimer toe te passen voor het beste resultaat. Om de kalkverf bij vlekgevoelige plekken te beschermen, kan men een zeer matte vernis over de kalkverf heen aanbrengen. Dit heeft wel als nadeel dat het

30

Indirecte kosten

Wand met terugliggende voeg

Door: www.casadata.nl met medewerking van Calculatie & Advies Krijgsman in Emst en Carte Colori BV in Culemborg.

teenachtige binnenwanden bestaan meestal uit gebakken steen of niet gebakken steen, zoals beton, kalkzandsteen of gipssteen. Deze wanden zijn vaak afgewerkt met pleisterwerk of spuitwerk.

Als de bestaande binnenwand erg vuil is, gebreken vertoont of als de bestaande verflaag hier en daar los laat, moet men de ondergrond en de bestaande verflaag controleren op verdere gebreken. Voordat men de binnenwand kan sauzen, moeten eerst eventueel noodzakelijke kleine reparaties worden uitgevoerd. Voor het verrichten van kleine reparaties aan de binnenwand en voor het schilderwerk worden de relevante schildersystemen (OSD 54 en 56) weergegeven op basis van het Basisverf- en glasbestek 2006 voor Nieuwbouw- en Onderhoudswerkzaamheden.

Directe kosten

nr. 5 | november 2013

0,307

2,38 10,03

Vulmiddel op gipsbasis

0,02

kg

3,00

0,06

Carte Colori kalkverf kleur, 1 liter

0,20

ltr

37,40

7,48

Subtotaal materiaalkosten

7,54

Eindtotaal directe kosten

17,57

TriComfort

®

De nieuwe standaard voor vlakke houten deuren • • • • • • •

poederige effect van de kalkverf enigszins verloren gaat.

Schilderbeurt volgens OSD 54 Als het bestaande schilderwerk redelijk intact is, kan men een schilderbeurt volgens OSD 54 uitvoeren.

Hierbij verwijdert men plaatselijk beschadigde verflagen door schrappen en worden de intacte lagen gereinigd en geborsteld. Vervolgens plaatselijk repareren en plaatselijk aanbrengen van één laag muurverf. Afwerken door het geheel aanbrengen van één laag muurverf.

Schilderwerk volgens OSD 56 Als het bestaande sauswerk wat meer vervuild of slecht onderhouden is, moet men de ondergrond goed controleren op plaatselijk slechte plekken.

Daartoe kan men plaatselijk de oude lagen schrappen. Vervolgens het geheel borstelen en wassen.

Daar waar nodig de scheurtjes, barsten of ontbrekende stukjes in het pleisterwerk met een plamuurmes, plekspaan of kunststof spons herstellen met een gebruiksklaar vulmiddel en egaliseermiddel voor binnen. Op het gehele oppervlak een grondlaag muurverf aanbrengen. Tenslotte op de gehele binnenwand een laag muurverf aanbrengen.

Aandachtspunten Vooraf aan het begin van het schilderwerk moet men controleren of er nergens sprake is van vochtconcentraties als gevolg van lekkages van leidingen en afvoeren.

Bij het uitvoeren van de werkzaamheden moet men het inademen van de middelen en het aanraken met de ogen en de huid vermijden door te zorgen voor voldoende ventilatie en het gebruiken van de geëigende beschermingsmiddelen, zoals handschoenen.

Grotere reparaties aan stucwerk van

Hoge vormstabiliteit Glad oppervlak Laag gewicht Hoge isolatiewaarde Standaard FSC Extreem Duurzaam Schimmelbestendig

de binnenwand door de stukadoor laten uitvoeren. Daarna moet de ondergrond voldoende winddroog zijn.

Onderhoudsbehoefte Na ongeveer tien jaar is een schilderbeurt volgens OSD 54 nodig. Het bestaande schilderwerk één maal bijwerken met muurverf, één maal geheel schilderen met muurverf en één maal geheel vernislaag. Waar nodig plaatselijk de verflagen afsteken en repareren, en de intacte verflagen reinigen.

Schilderkosten Voor de kostenberekening is uitgegaan van een ondergrond die redelijk goed is en slechts kleine reparaties vergt. Voor het bijwerken is gerekend met 10 procent van het te schilderen oppervlak. Als de ondergrond er veel slechter aan toe is, zullen de kosten veel hoger zijn.

Elk kostenbedrag is gedetailleerd berekend met alle directe uitvoeringstijden voor de werkzaamheden en met de bruto prijzen voor de materialen en producten. Het uurloon is zonder opslagen voor de bouwplaatskosten, algemene bedrijfskosten en winst en risico.

Als indirecte kosten voor algemene bedrijfskosten, winst en risico is een toeslag van 37,5 % toegepast. Alle kosten zijn exclusief klimtijden, steigerwerk, materieelgebruik en het beschermen of afdekken van het omliggende.

Alle complete calculaties kan men op www.casadata.nl na het inloggen zien.

Deze calculaties kan men dan ook meteen downloaden in Excel en eenvoudig aanpassen. Het regionale kostenniveau betreft de regio Oost Gelderland (postcode 7000 - 7100). Op www.casadata.nl ziet men het kostenniveau van de eigen regio door het opgeven van de postcode.

• Dekplaat Medite® Tricoya® • Deurdiktes 40, 54 en 68 mm

www.weekamprdc.nl

tel.0523-625 475

Weekamp Deuren is genomineerd als Beste Timmerfabrikant 2013!

Stem óók voor 15 november via www.weekamp-deuren.nl nr. 5 | november 2013

31

DOELGERICHT ADVIES

Uw steun bij renoveren!

SHR voor technisch en wetenschappelijk onderzoek en advies.

U kunt ons inschakelen voor: • ontwerpadvies, bestekbeoordeling, bouwplaatsinspectie; • advies bouwfysica, houtconstructie, coatings, materialen, houtaantasting; • testen in het laboratorium; • inspecties en schadebeoordelingen.

SHR Nieuwe Kanaal 9b | Postbus 497 | 6700 AL Wageningen Tel: (+31) 0317 467 366 | Fax: (+31) 0317 467 399 | info@shr.nl | www.shr.nl

Afdekken en beschermen van vloeren, trappen, kozijnen en nog veel meer

SUPER SNELLE VERWERKING

VEILIGSTE KEUZE

Easydek is voorloper op het gebied van slimme, handige en tijdbesparende afdekmaterialen voor het tijdelijk beschermen van het interieur van gebouwen, woningen en schepen tijdens nieuwbouw, renovatie en onderhoud.

Voor meer informatie en advies neem contact met ons op: 033 - 285 92 22

WEINIG AFVAL

WWW.EASYDEK.NL

Beers Bouwproducten BV Bouwen met vertrouwen

uw leverancier van: Polyester dakgoten Polyester windveren & boeiborden Polyester deurluifels Aluminium deurluifels Polyester dakkapellen Polyester schoorsteenomkledingen Polyester raamluiken Polyester gevelelementen Keralit Leuningverhogers voor o.a. galerijen

• Asbestverwijdering • Dakbedekking Drachten Bedum Beilen

T 0512 - 54 44 45 T 050 - 301 35 13 T 0593 - 72 11 00

www.manenmach.nl IN 3 STAPPEN EEN NIEUWE TEGELVLOER

Beers Bouwproducten B.V. voor de zakelijke- en professionele markt

LEVERBAAR IN KUNSTSTOF EN RVS

Oude situatie 1

Aanbrengen renovatieframe

Houtkopersgilde 2a 1671 RB Medemblik Tel. (0227) 712 362 Fax (0227) 712 363

2

Nieuwe tegels plaatsen 3

Nieuwe situatie

W W W. BE E RS B O U W P RO D U C T E N. NL

• Voorkom hak- en breekwerk • Leverbaar in verschillende inbouwdieptes • Eenvoudig te plaatsen • Leverbaar in kunststof en RVS • RVS rooster • Prijsgunstig • Geschikt voor de modernste en dunste tegel Kijk voor uitgebreide informatie op www.aquaberg.nl

Adv_RVS-KST_Renoput.indd 1

1000-21-2000-1847 BNA Archtect. 2012/2013 Kl: fc 1_4_StA4_fc_A.indd 1

DE RENOVATIEPUT DIE ALTIJD EN OVERAL PAST!

3/27/2012 3:36:03 PM

24-08-12 12:20

Productoverzicht Verbetering van de voetgezondheid op de werkvloer

wij een lange levensduur garanderen’, aldus Eric Wielens, CEO van Elastolith. En algemeen directeur Rob de Jong van Sto Isoned vult aan: ‘Dankzij de samenwerking beschikt Sto nu over een systeem dat 100 procent aansluit op de vraag naar prefabricage en snel bouwen.’

Veiligheidsschoenen merk Steel Blue en TopPodotherapie Nederland hebben onlangs hun krachten gebundeld en een partnership gesloten. De twee bedrijven slaan de handen ineen om voetgezondheid op de werkvloer te verbeteren.

Het preventief screenen en onderzoeken van medewerkers door podotherapeuten in combinatie met een goed geadviseerde schoen, moet het verzuim door voetproblemen verminderen. Steel Blue werkt in Australië ook samen met overkoepelende organisaties uit de medische branche, zoals fysio- en podotherapeuten. De Steel Blue schoenen worden ontwikkeld op basis van de praktijk en dit wordt onderbouwd met wetenschappelijk onderzoek. Dat leidt tot schoenen die optimale veiligheid koppelen aan comfort. TopPodotherapie Nederland streeft – net als Ningaloo Trading, de leverancier van Steel Blue - hetzelfde doel na, namelijk het verbeteren van voetgezondheid op de werkvloer. Bij veel mensen ontstaan de klachten door een verkeerde belasting tijdens het werk. Uitgebreid onderzoek naar mogelijke oorzaken van klachten of ter voorkoming ervan bij mensen die beroepsmatig veel lopen of staan, is daarom erg belangrijk.

www.sto.nl en www.elastolith.nl

Het geringe gewicht ( inclusief lood circa 75 kg ) en de onafhankelijk in hoogte verstelbare bevestiging maakt dat de schoorstenen snel en makkelijk te monteren zijn.

Om de schoorstenen een traditioneel gemetselde uitstraling te geven kunnen deze onder meer worden voorzien van een composiet steenstrip (in kleur en nuance overeenkomstig met de verwerkte gevelsteen).

Voor extra uitstraling kan de bovenzijde worden voorzien van bijvoorbeeld een rollaag, sier-/kraallijst, betonplaat of schoorsteenkap.

Nieuw bij MeeKro zijn de aluminium maatwerk prefab schoorstenen inclusief composiet steenstrip én voorzieningen zoals cv rookgasafvoer, luchttoevoer, ventilatieafvoer en rioolontluchting. De kanalen voor deze voorzieningen worden los meegeleverd en zijn later door het plug & play principe makkelijk te monteren in de schoorsteen.

MeeKro produceert lichtgewicht prefab maatwerk schoorstenen die 100 procent lek- en onderhoudsvrij zijn. Voor elke dakconstructie heeft het bedrijf wel een passende schoorsteen (hellende, nok, plat, piramide, wolfseind daken).

MeeKro schoorstenen worden gemaakt van 3 mm dik aluminium plaatmateriaal wat garant staat voor een stevige starre constructie en een zeer lange levensduur.

Het Easy Glass® assortiment van Q-railing is ruim en bestaat uit diverse bodemprofielen, bodemglasklemmen, glasadapters, U-profielen en andere toebehoren.

Nieuw is glasadapter Easy Glass® MOD 4762, een rechthoekige variant van de populaire glasadapter Easy Glass® MOD 0760.

Meekro, Noordbroek, (0598) 45 39 92, www.meekro.nl

Prefab gevelisolatiesysteem, ook voor renovatie Sto Isoned zet een innovatief prefab gevelisolatiesysteem in de markt dat StoTherm Wood combineert met de Sto steenstrip. Het resultaat is een geprefabriceerd systeem met een klassiek Nederlandse uitstraling, geschikt voor houtskeletbouw.

Steel Blue, Wormerveer, (075) 614 60 27, www.steel-blue.nl

Lichtgewicht schoorstenen, ook voor renovatie.

Nieuwe rechthoekige glasadapter

Met deze samenwerking sluiten Sto Isoned en Elastolith tevens aan op de renovatiebehoefte van de huidige markt, waarin een belangrijke rol is weggelegd voor het energetisch en esthetisch verbeteren van de bestaande woningvoorraad. StoTherm Wood in combinatie met de Sto steenstrip leidt tot een prefab systeem dat geschikt is voor nieuwbouw en renovatie. Elastolith ontwikkelde de innovatieve toepassing en Sto Isoned brengt deze verder op de markt.

‘Wij ontwikkelden dit systeem in nauwe samenwerking met de houtskeletbouw industrie om zo een snel te construeren gevel met een baksteenuiterlijk te realiseren. Het systeem is duurzaam en het detail bepaalt de kwaliteit. Omdat we die techniek beheersen, kunnen

Met zijn strak gelijnde design is MOD 4762 de eerste glasadapter in zijn soort. Sinds 2007 is het Easy Glass® railingsysteem niet meer weg te denken uit de Q-railing collectie. Deze glasrailingrange biedt een betaalbare designoplossing voor elke situatie, van woonhuis tot kantoorruimte, maar ook openbare gelegenheden zoals shoppingcentra en voetbalstadions.

Sinds kort is er ook weer de nieuwe Q-railing catalogus 2013, die een kleine 200 nieuwe producten biedt, met bevroren prijzen, QR-codes met verlinking naar handige montagevideo’s, overzichtelijke productpagina’s en een eigen hoofdstuk voor het wereldberoemde, gereïntroduceerde railingmerk ‘d line’. Alle nieuwe producten zijn online verkrijgbaar in de Q-railing webshop.

Q-railing Europe GmbH & Co. KG, Emmerich am Rhein (Dld), +49 (0) 2822 - 915 69 – 44, www.q-railing.com

72 uur levering

OP ZOEK NAAR EEN ZEER TOEGANKELIJKE EN BETROUWBARE DEURSLUITOPLOSSING?

Het kan met onze DICTA DICTA ATOR TOR 1400 en ADJUNCT 2500 deuropvanger en inbouwkettingsluiter

 Eenvoudige montage, ook ideaal bij renovatie  Geruisloos en sluitsnelheid instelbaar  Voorkomt het dichtslaan van deuren  De deur wordt altijd betrouwbaar gesloten  Energiebesparend Ook ideaal voor toepassing in bijv. ziekenhuizen en verzorgingstehuizen.

Energieweg 11 8304 AJ Emmeloord T +31 (0)527 613456 F +31 (0)527 698420 E-mail: info@dictator.nl of bezoek onze website: www.dictator.nl

Het is mogelijk om kozijnen te leveren in 72 uur. Met snelle samenwerking kunnen wij maximaal 5 kozijnen per dag leveren met draairaam, draai-kiepraam, klepraam, stapeldorpel deur, dubbele deuren en hefschuifdeuren.

Gageldijk 2 • 3602 AL Maarssen • T 030-261 20 57 F 030-261 57 04 • E contact@bluemink.nu

Meer informatie en de voorwaarden kunt u opvragen via contact@bluemink.nu

Coenen is al jarenlang één van de toonaangevende bedrijven in de branche op het gebied van kitten, afdichten, gevelrenovatie, -onderhoud en na-isolatie.

AFDICHTINGS- EN GEVELTECHNIEK ND Vandaag de dag zijn er continue ruim 65 man bij Coenen werkzaam op het gebied van A afdichtingstechniek, geveltechniek en -onderhoud. Coenen werkt in veel gevallen in STA K... onderaanneming voor de grote bouwers in Nederland of rechtstreeks G O ER voor woningbouwverenigingen en gemeenten.

O Kwaliteit staat hoog in het vaandel, Coenen is VCA en ISO gecertificeerd.

H ELW V Coenen Afdichtingsbedrijf BV en Coenen Geveltechniek BV: GE Valkenierstraat 38, 2984 AZ Ridderkerk, Telefoon: 0180 - 486 866, Fax: 0180 - 486 867, info@coenen.nl, www.coenen.nl

nr. 5 | november 2013

COENEN

33

Productoverzicht 20 jaar garantie op waterdichte aansluiting Dakpanproducent Monier garandeert 20 jaar waterdichtheid op de loodvervangende aansluiting Wakaflex®. Het bedrijf is de eerste en de enige in de branche die de kwaliteit van de dakaansluiting zo lang waarborgt.

Stijlvolle badkamermodules Met even praktische als aantrekkelijke functionele modules zette Emco Bad op de ISH 2013 een nieuwe trend voor haar innovatieve inrichtingssysteem ‘Asis’.

De fabrikant uit Lingen presenteerde acht nieuwe producten waarmee klassieke badkameraccessoires in ruimtebesparende, stijlvolle functionele eenheden worden geïntegreerd.

Kenmerkend voor de nieuwe modules is het efficiënte functionele design, waarmee een gebruiksvriendelijke vormgeving van de badkamer mogelijk is. Centraal staat hier de eenvoudig realiseerbare en naar wens extra gedetailleerde bevestiging van de functionele elementen. Hiermee wordt tegemoet gekomen aan de designwereld van het inrichtingssysteem én aan de hoge eisen die aan de vormgeving worden gesteld. Alle nieuwe producten bestaan uit een hoogwaardige aluminiumconstructie en zijn bedoeld voor de integratie in voorwand-installatiesystemen alsook deels voor opbouwmontage.

Emco Benelux BV, Hedel, (073) 599 83 00, www.emco.de

Slimme thermostaat De lange waterdichtheidsgarantie van Wakaflex is een logisch gevolg van Monier’s productieprocessen volgens de strengste kwaliteitsnormen. Wakaflex® is een milieuvriendelijk product dat aansluitingen bij opgaand metselwerk, kozijnen, schoorstenen en dakvensters vervangt, zonder gebruik te maken van lood. De garantietermijn van 20 jaar heeft als reden dat Monier met een kwart eeuw Wakaflex-ervaring weet dat het product waterdichtheid en weerbestendigheid langdurig waarborgt. Een langere levensduur met 100 procent waterdichtheid spaart kosten en het milieu. Wakaflex is vervaardigd uit hoogwaardig polyisobutyleen (PIB) dat volledig recyclebaar en flexibel is. Dat maakt de loodvervanger rekbaar in lengte en breedte en dus makkelijk verwerkbaar. Het product is zelfvulkaniserend en levert 100 procent waterdichte overlapping, ook onder belasting, zonder verhitting, las- of plakmiddelen.

Wakaflex loogt niet uit, kleuren blijven behouden en het is milieubewust. De verwerkingssnelheid is 30 tot 50 procent sneller dan traditionele materialen en veel andere loodvervangende producten op het dak.

Monier B.V., Montfoort, (0348) 47 66 72, www.monier.nl

Als eerste cv-ketelfabrikant introduceert Nefit een slimme thermostaat die op afstand kan worden bediend via smartphone, tablet of pc. De ‘Nefit Easy’ maakt bovendien service aan de cv-ketel op afstand mogelijk.

De slimme thermostaat biedt consumenten daarmee veel gemak en stelt installateurs in staat hun klanten betere service te bieden. Diverse functies worden in de loop der tijd toegevoegd door middel van automatische software updates. Gebruikers van de Nefit Easy ontvangen via hun smartphone direct bericht als de

Met een combinatie van

De beste basis onder iedere afwerking!

specialistische kennis van de materie, vakbekwame medewerkers en state-ofthe-art machines, kunnen wij iedere opdracht aan.

STOFVRIJ WERK Stralen Diamantschuren Schaven STOFARM WERK Schuren Trommelfrezen Excentrisch frezen Sponsstralen DROOGSTRALEN Openstralen Droogijsstralen NATSTRALEN Reinigen Stoomreinigen OPEN STRALEN Gritstralen OVERIGE TECHNIEKEN Slopen Strippen Egaliseren Electrische vloerverwarming Infrezen vloerverwarming

Nieuwenhuis Stofvrij Stralen B.V. Hambakenwetering 22 | 5231 DC ‘s-Hertogenbosch | T (073) 548 24 82

34

nr. 5 | november 2013

www.nieuwenhuis.nl

thermostaat signaleert dat er een cv-storing is of dreigt te ontstaan. Dit bericht, inclusief foutcode, kan de gebruiker desgewenst met een druk op de knop doorsturen naar de installateur. Dat stelt de installateur in staat efficiënter service te verlenen.

Maakt de installateur straks gebruik van de laatste versie van de Nefit Service Tool II app, dan kan hij bovendien op afstand de gegevens van het cv-toestel uitlezen, componenten testen en het toestel resetten via zijn smartphone. Sommige storingen zijn daarmee op afstand te verhelpen. Uiteraard pas nadat de gebruiker hiervoor toestemming heeft gegeven. Via diagnose op afstand kan de installateur in veel gevallen achterhalen wat de oorzaak is. Eventuele defecte onderdelen kan hij vooraf al bestellen en meenemen. Dat betekent minder herhaalbezoeken waardoor de installateur efficiënter service kan verlenen.

Nefit Easy is beschikbaar voor een adviesprijs van € 257,00. De bijbehorende app kan gratis worden gedownload via de Apple App Store of Google Play.

Nefit, Deventer, (0570) 60 21 20, www.nefit.nl/easy

Renovatieoplossing voor rookgasafvoer De renovatieoplossing voor rookgasafvoer Econext Chimney Cover – beschikbaar via Cox Geelen – is naast de uitvoering met een diameter van 80 mm nu ook beschikbaar in een 60 mm variant. De oplossing is ontwikkeld in nauwe samenwerking met de installateur en speciaal bestemd voor renovatieprojecten.

Bij het vervangen van de HR-ketel, en dus ook de rookgasafvoer, is de CoxDENS flexibele pijp Ø 60 mm eenvoudig door het oude bestaande rookgaskanaal van 80 mm te trekken. Met behulp van een kliksysteem is een veilige trekvaste verbinding aan zowel de boven- als onderzijde van de flexibele rookgasafvoerpijp te realiseren.

Cox Geelen, Eijsden, (043) 409 95 00, www.coxgeelen.com

Valbeveiliging tijdens montage zonnepanelen RSS

Roof Safety Systems

Zeker

75%

goedk dan ste

oper

igerbo

uw!

06 21 89 77 31 - www.RoofSafetySystems.com

Productoverzicht Een nieuwe warmtebeeldervaring

Antislipmiddel voor keramische tegelvloeren

FLIR Systems lanceert met de nieuwe FLIR Ex-Series - functierijke en uiterst betaalbare warmtebeeldcamera’s met prijzen vanaf €995 (excl. BTW).

Met weber.sys grip biedt Saint-Gobain Weber Beamix een antislipmiddel dat de kans op uitglijden op gladde en vochtige tegelvloeren verkleint. Omdat het product en de behandeling van de vloer zelf volledig onzichtbaar zijn, tasten zij het esthetisch voorkomen van de tegels niet aan.

FLIR Ex-Serie warmtebeeldcamera’s zijn ideaal voor elektrische en mechanische inspecties.

Het vermogen om potentiële knelpunten te detecteren betekent dat installaties snel en gemakkelijk kunnen worden geïnspecteerd en storingen vermeden kunnen worden. Gebouwinspecteurs zullen ook snel de voordelen van de FLIR Ex-serie ontdekken bij het opsporen van isolatieverliezen, het inspecteren van vloerverwarming en vele andere afwijkingen in gebouwen.

FLIR Ex-serie warmtebeeldcamera’s zijn eenvoudig te bedienen en geven de gebruiker toegang tot een nieuwe dimensie in het uitvoeren van inspecties. Met het vermogen om temperatuurinformatie te geven over elke pixel van het warmtebeeld, is de FLIR Ex-Serie een betaalbaar alternatief voor een spotpyrometer. Met een vaste focusvrije lens is de FLIR Ex-Serie eenvoudig te bedienen. Ontworpen voor beginnende gebruikers, en met metingen van temperaturen tot +250 ° C, produceren ze onmiddellijk, ‘point-and-shoot’ JPEG warmtebeelden met alle gewenste temperatuurgegevens.

bijvoorbeeld automatisch met draaien zodra de materiaaltrechter leeg is; dit biedt onder meer voordelen bij het werken met een silosysteem.

Knauf B.V., Utrecht, (030) 247 33 11, www.knauf.nl

Onderdorpel voor renovatie De BUVA-IsoStone onderdorpel wordt al succesvol toegepast onder houten en kunststof kozijnen. De dorpel is samengesteld uit glasvezelversterkt kunststof en is ijzersterk, vederlicht, slijtvast en ongevoelig voor vocht. De BUVA-IsoStone onderdorpel biedt ook voor renovatieprojecten een doeltreffende oplossing.

Situatie vóór renovatie

Saint-Gobain Weber Beamix B.V., Eindhoven, (040) 259 79 11, www.weber-beamix.nl

Mortel voor snelhardende cementdekvloeren Met Mastertop 560 Rapid introduceert BASF Construction Chemicals een gebruiksklare mortel voor snelhardende cementdekvloeren. Het waterdichte product is geschikt voor zowel binnen- als buitentoepassingen en hecht bij laagdiktes van 10 – 80 mm; ook op vochtige ondergronden.

Situatie na renovatie

FLIR Commercial Systems, Meer (België), +32 (0) 3665 5100, www.flir.com

Gipsspuitmachine voor droge mortels Als vervanger van de PFT G4, G5 en G54 machines, is de PFT G4 X gipsspuitmachine van Knauf op meer dan honderd punten verbeterd. Ook deze ‘neXt generation’ is geschikt voor het volautomatisch mengen van fabrieksmatig geproduceerde droge mortels op basis van gips, kalk en cement met water.

De PFT G4 X is beschikbaar in vier uitvoeringen en – afhankelijk van het type – geschikt voor kleine (230 V) of grote (400 V) bouwprojecten. Verder zijn de verschillende uitvoeringen uitgerust met verschillende specials. Met de leegloopsensor stopt de machine

Het antislipmiddel is geschikt voor toepassing op keramische tegelvloeren (plavuizen), graniet, terrazzo en porselein.

Hiermee zijn toepassingen te vinden in onder meer zwembaden, scholen, verzorgingstehuizen en andere openbare gebouwen. Daarnaast is weber. sys ook in woningen te gebruiken, bijvoorbeeld in de badkamer, bijkeuken en garage.

Wanneer bestaande onderdorpels en de onderzijden van kozijnstijlen in slechte staat verkeren, is een volledige kozijnvervanging te voorkomen met de BUVA-IsoStone renovatieoplossing. Met een eenvoudige maar doeltreffende bevestigingstechniek wordt de verhoogde kunststof kozijnstijl (neut) inclusief de onderdorpel solide en waterdicht aan het kozijn bevestigd. De neut wordt per situatie en detaillering op maat gemaakt voor een perfecte aansluiting. Per zijde is de neut +2/-2 mm nastelbaar zodat per dorpel een totaal tolerantiebereik van 8 mm beschikbaar is. Hiermee kunnen praktijktoleranties worden opgevangen.

BUVA, Barendrecht, (0180) 69 75 00, www.buva.nl

Bij een temperatuur van 23° is de afschotvloer na drie uur beloopbaar waardoor de ruimte weer snel in gebruik is te nemen. Bovendien is de vloer al na 24 uur droogtijd overlaagbaar met een dampdichte laag. Dit maakt de grijskleurige mortel onder andere geschikt voor reparaties van parkeergaragevloeren, balkon- en galerijvloeren en industriële vloeren; ook wanneer deze voorzien zijn van vloerverwarming.

BASF Nederland B.V., Construction Chemicals, Oosterhout, (0162) 47 66 60, www.basf-cc.nl

HYPERTECTUM�

Dé vloeibare dakbedekking VOOR

Hypertectum® is een vloeibare dakbedekking zonder vezels of kunststof versterkende matten, en zonder naden. Hypertectum® kan uitstekend geplaatst worden op horizontale en verticale vlakken. Aansluitingen op doorvoeren, dakkapellen, opstaande randen en andere onderbrekingen zijn geen probleem vanwege de uitstekende hechtingseigenschappen.

Importeur Nederland: Coating Products • ‘t Goor 55 7071 PC Ulft • 0314 200 125 info@coatingproducts.nl • www.coatingproducts.nl

Innovatief “vloerlift”-systeem middels schuimbeton-injecties voor het liften van verzakte vloeren • vullen van holle ruimtes • stabiliseren van vloeren snel • effectief • 100% recyclebaar Fagro BV • Lemsterpad 54 • 8531 AA Lemmer • tel. 0514-533174 • info@vloerliften.nl • www.vloerliften.nl

NA

www.toiletservicetwente.nl Droogtoiletten voor renovaties nr. 5 | november 2013

35

Deels infraroodthermometer.

Deels infraroodcamera.

100 procent Fluke.

Soms hebt u meer nodig dan een traditionele infraroodthermometer, maar minder dan een infraroodcamera. U wilt koude en warme gebieden snel kunnen zien zonder afzonderlijke metingen te hoeven uitvoeren. Laat het maar aan Fluke over om een instrument te bieden dat perfect aan uw gereedschapsriem en in uw budget past.

15 JAAR GEGARANDEERD VAKWERK IN DAKWERK Garanties op materialen en hun functionaliteit krijgt u al van de fabrikanten. Met DAKSYSTEEMGARANTIE PLUS heeft u nu ook zekerheid over de manier waarop het Hellend Dak gemaakt is.

Middelpuntstemperatuur (°C/°F)

Digitaal beeld voor context Zie duidelijk dat onderbreker 20 overbelast is en communiceer uw bevindingen.

Combinatie C bin tiiie va v van a infraroodwarmtebeelden

25% warmtebeeld

50% warmtebeeld

75% warmtebeeld

Elke visuele infraroodthermometer van Fluke heeft een ingebouwde digitale camera met overlay-functie voor infraroodwarmtebeelden, om onmiddellijk de exacte locatie van het probleem te bepalen.

Zie hoe visuele infraroodthermometers van Fluke u helpen problemen onmiddellijk op te sporen.

Fluke VT02 visuele infraroodthermometer

Fluke VT04 visuele infraroodthermometer

fluke.nl/heatmap

DAKSYSTEEMGARANTIE PLUS VAN DE STICHTING DAKMEESTER

DAKSYSTEEMGARANTIE PLUS BELOOFT DAT EEN HELLEND DAK

Daksysteemgarantie PLUS is een product van de Stichting Dakmeester; de kwaliteitsspecialisten in hellende daken. Met Daksysteemgarantie PLUS willen Dakmeesters opdrachtgevers nog meer zekerheid bieden over de kwaliteit van de door hen gemaakte daken. Met name het zorgvuldig, digitaal, opgebouwde dossier wat bij oplevering wordt overhandigd is in dit kader een unieke kwaliteitsimpuls. Daarnaast nemen Dakmeesters verplicht deel aan relevante fabrikantenopleidingen in het kader van regelgeving.

• is gemaakt door een dakdekker met het Komoproces-certificaat hellende daken, aangesloten bij de Stichting Dakmeester; • beschikt over vastlegging van alle relevante facetten tijdens de bouw in een digitaal dossier; • is gecontroleerd door het onafhankelijke IKOB/BKB; • wordt opgeleverd met een garantiecertificaat voor 15 jaar met bijbehorend bouwdossier.

VOOR MEER INFORMATIE Stichting Dakmeester | Postbus 29 | 3417 ZG Montfoort ©2013 Fluke Corporation.

20133831_FLUKE_VT02-04_132x190_NL_V1.indd 1

Het kozijn van de toekomst: “niet duurder, wel beter!”

Wilt u geld verdienen ?

Kies dan voor het 3D-Combikozijn concept III

03-10-13 09:42

Kijk op www.dakmeester.nl voor de Dakmeester bij u in de buurt.

Productoverzicht Gatzaag voor diepere gaten Tot nu toe was er geen oplossing om in een keer snel door een dikke houten balk te zagen. Met de MPL gatzaag van ProFit uit het Click & DrillTM systeem kan dit wel.

Het assortiment van het Click & DrillTM systeem van ProFit is recent uitgebreid met de MPL gatzaag (MultiPurpose Long).

Deze gatzaag met hardmetalen tanden bereikt een zaagdiepte van 152 mm. Hiermee kan in enkele seconden een gat worden gemaakt in een dikke houten balk of baksteen. Daarmee is de gatzaag het goedkopere alternatief geworden van de diamantzaag.

De MPL gatzaag heeft een lengte van 165 mm, met een diameter van 32 mm tot en met 210 mm. Eerst wordt voorgeboord met een 200 mm lange hout- of steenboor (10 mm). Nadat de geleidepen met gatzaag in het centreergat is gestoken, wordt het gat geboord. De gatzaag is te gebruiken in hardhout, hout en aanverwante materialen zoals mdf, spaanplaat en in steensoorten als gipsbeton, baksteen, wandtegels en kunststof.

De gatzaag werkt 3x langer en 5x sneller dan de gemiddelde bimetaal gatzaag.

Boorwerk, Weesp, (0294) 43 20 50, www.profitholesaw.com

Keramisch boeiboord Bovendakse (na)isolatie verhoogt het dakpakket waardoor de gevelpan niet langer aansluit op de gevel.

Monier introduceert het keramisch boeiboord als oplossing voor dit herkenbare probleem.

Het keramisch boeiboord heeft een speciale profiel dat het hoogteverschil overbrugt en dat zorgt voor de benodigde overlap op de gevelmuur. Het Monier keramisch boeiboord is duurzaam, onderhoudsvrij en universeel toepasbaar onder vrijwel alle modellen keramische gevelpannen.

Monier levert het keramisch boeiboord standaard in drie kleuren: natuurrood, zwart geĂŤngobeerd en blauw gesmoord. Deze kleuren sluiten aan bij het grootste deel van het assortiment keramische dakpannen. Hierdoor integreert het keramisch boeiboord visueel mooi met het dak en is het een effectieve ĂŠn esthetische oplossing.

Het Monier keramisch boeiboord heeft een werkende lengtemaat van 33 cm. De werkende hoogte is circa 11,5 cm. Het profiel wordt mooi strak met een effectieve koude sluiting toegepast. Dankzij de standaard

GLASFIKS INTERNATIONALÂŽ GLASRENOVATIE

schroefgaten en de speciale Monier RVS 40 mm Torx schroeven zijn de keramische boeiboorden eenvoudig te monteren.

Monier B.V., Montfoort, (0348) 47 66 72, www.monier.nl

Standaard circulatiepompen vervangen door hoogrendementvariant Wilo ontwikkelde de Wilo-Yonos MAXO. Deze standaard-circulatiepomp werd ontworpen als kant-enklare hoogrendement-vervanger voor de vele circulatiepompen die nog dagelijks draaien maar niet meer voldoen aan de ErP-richtlijn.

Vervanging van deze pompen is aantrekkelijk: met de introductie van de Wilo-Yonos MAXO zijn besparingen van 80 procent op het stroomverbruik mogelijk. De komst van de Wilo-Yonos MAXO is een logisch vervolg in een ontwikkeltraject dat een aantal jaren geleden al werd ingezet als voorbereiding op het einde van het tijdperk van ongeregelde natlopercirculatiepompen. Dat is inmiddels per 1 januari jl. een feit. De pompen worden van de markt geweerd omdat ze te veel energie verbruiken en daarmee niet voldoen aan de strenge efficiĂŤntie-eisen van de Europese ErP-richtlijn. Wilo levert daarom alleen nog maar hoogrendementpompen met een laag energieverbruik. Ze zijn zelfs al voorbereid op een verdere verscherping van de efficiĂŤntie-eisen voor natlopercirculatiepompen die in 2015 staat gepland.

Uitwisseling van pompen was uiteraard al mogelijk maar het betrof hier met name circulatiepompen voor gebruik in combinatie met gebouwbeheersystemen. Met de Wilo-Yonos MAXO biedt Wilo nu ook een standaardalternatief. Zonder koppeling naar het gebouwbeheersysteem, maar wel standaard voorzien van geïntegreerd storingscontact. De Wilo-Yonos MAXO combineert een maximale energie-efficiency met betrouwbare functionaliteit en lage verbruikskosten. De energie-efficiÍntieindex (EEI) van ≤ 0,23 voldoet nu al aan de vereisten van de ErP-richtlijn voor 2015.

De Wilo-Yonos MAXO heeft een temperatuurbereik van

-20o C tot +110o C. Dat betekent dat de pomp - in tegenstelling tot conventionele regelpompen - bijzonder geschikt is voor koelings- en klimaatinstallaties.

Constructief is de pomp zo beveiligd, dat condenswater als gevolg van mediumtemperatuur die onder die van de omgeving ligt, geen gevolgen heeft voor de elektrische onderdelen. Ook corrosie door vorming van oppervlaktecondens wordt door de kataforese-coating van het pomphuis effectief voorkomen. De Wilo-Yonos MAXO wordt geleverd met draad- of flensaansluiting.

Wilo Nederland B.V., Westzaan, (088) 945 60 00, www.wilo.nl

Elektrische haard zonder warmte?

Faber introduceert Opti-VirtualÂŽ, een elektrische haard met levensechte vlammen. Het bijzondere is dat de haard niet warm wordt. Het ontbreken van warmte bij Opti-VÂŽ wordt in veel situaties als voordeel ervaren.

Met een traditionele haard kan het snel erg warm worden in ruimtes die al goed worden geconditioneerd.

De techniek in Opti-V is gebaseerd op Pepper’s Ghost, een driedimensionale technologie waarmee natuurgetrouwe voorstellingen worden gecreÍerd. Zoals vlammen waar je uren naar kunt kijken. Faber heeft deze techniek doorontwikkeld voor gebruik in alle mogelijke locaties. De beleving is totaal realistisch, inclusief het knisperen van het vuur.

Gashaarden, elektrische haarden en houtkachels dienen zowel als sfeer- en als warmtebron. Met de Opti-Virtual presenteert Faber een nieuwe productcategorie die zich voor honderd procent richt op sfeer. Een groot voordeel van dit systeem is dat Opti-Virtual in elke ruimte eenvoudig en naar eigen smaak kan worden ingebouwd.

Plug and play: stroom is voldoende om met deze haard een warme, knusse sfeer te creĂŤren.

Opti-VirtualÂŽ is er in twee inbouwmaten: Single is 69 cm breed en 25 cm hoog, Double is 131 cm breed en 25 cm hoog. De nieuwe techniek is gepatenteerd door Glen Dimplex Group. Consumentenadviesprijzen: Opti-Virtual Single: â‚Ź 1999,- en Opti-Virtual Double â‚Ź 3799,-.

Glen Dimplex Benelux BV, Heerenveen, (0513) 65 65 00, www.faber.nl

De Glasschade-expert Glasschade-expertisekantoor

krasverwijderen van alle soorten glas en kunststofkozijnen, verwijderen cementsluier.

OfďŹ cial CLEAR SHIELDÂŽ applicatiebedrijf.

Oudeweg 23 4301 TC Zierikzee Tel: +31(0)111 - 414941 Fax: +31(0)111 - 412185 Internet: WWW GLASFIKS NL e-mail: INFO GLASFIKS NL

Oudeweg 23 4301 TC Zierikzee Tel.: 0111 - 422771 Fax: 0111 - 422884 info@deglasschadeexpert.nl www.deglasschadeexpert.nl

De Glasschade-expert

GlasďŹ ks antiscratch ďŹ lm,

nr. 5 | november 2013

37

Help! Scheuren in de muur, wat nu?

Komt u in uw dagelijks werkzaamheden scheuren in muren tegen en wilt u dit constructief repareren? Dat kan met de materialen van ABC ADAMAS. Wij hebben een compleet assortiment in huis waarmee u vakwerk kunt leveren zodat de reparatie nagenoeg onzichtbaar is.

Wij kunnen alle soorten spiraalanker wapening en bijhorende materialen leveren voor zowel grote en kleinere klussen. Speciaal voor de kleinere klussen hebben we een BasisSet in ons assortiment waarmee u direct kunt beginnen.

Bouwboeken.nl Powered by

Nederlands Bouwkosten Instituut

Bouwprijzen Schilderwerk 2013 Vanaf heden is deze uitgave ook in E-book te bestellen. In de E-book kunt u ook zoeken.

Het berekenen en controleren van schilderwerk van woningen, woongebouwen, bedrijfs - en kantoorgebouwen, winkels, gebouwen in de gezondheidssector en overheidsgebouwen.

Niet alleen zijn de totaalprijzen per m of m2 gegeven.

Per onderdeel worden de manuren, loonkosten, materieelkosten, materiaalprijzen en de totaalprijs gegeven.

ABC ADAMAS is tevens de leverancier van renovatie-spouwankers.

Wij hebben voor praktisch elke situatie een oplossing.

Voor verankeringen in een betonnen binnenmuur hebben wij het A-SYMMETRISCHE spouwanker. Dit is het enige juiste wokkelvormige anker voor deze toepassing!

Door uw keuze voor het juiste anker levert u de kwaliteit die nodig is!

Prijs E-book: € 39,95 Voor een geprint versie betaald u € 20,extra per stuk.

1

(excl. BTW & incl. eventuele verzendkosten)

Voor meer info of bestellen kijk op:

Heeft u vragen of wilt u meer informatie over de mogelijkheden? Bel ons gerust: 085-4011320 of stuur een email naar: info@abcadamas.nl

WWW.BOUWBOEKEN.NL

NBI

Jupiter 10 m 8448 CD Heerenveen Tel: 085-4011320 info@abcadamas.nl www.abcadamas.nl

Nederlands Bouwkosten Instituut

Postbus 189 - 7000 AD DOETINCHEM - T 085-4010460

MeeKro schoorsteen systemen TEL 085-4011320

WWW.ABCADAMAS.NL

t kwalitei e m a z n é é op hoogte.

Hoogwerker verhuur

1,35 x 2,50 x 6,20 8,2m werkhoogte 2 stabilisatoren

telefoon 0598-453992

www.meekro.nl

¼ Excl. BTW

Schilders harnas

Kijk voor meer info op Skyworks.nl/noviteiten

Productoverzicht Nieuwe app voor vakschilders

Sikkens lanceert een gloednieuwe app speciaal voor professionele schilders die onderweg snel productinformatie nodig hebben. Met de Sikkens app kan men met gemak alle producten van de verffabrikant vinden en direct opslaan op de smartphone.

Ook kan de professionele schilder met de app het dichtstbijzijnde Sikkens Service Center vinden om direct contact op te nemen of de benodigde producten te kunnen bestellen. Daarnaast kunnen de producten per categorie worden opgeslagen en de juiste producten voor een specifieke klus worden opgezocht. De Sikkens app is beschikbaar voor zowel Apple als Android-gebruikers.

De app bevat ook een verfcalculator die voor elke specifieke klus een inschatting van de benodigde hoeveelheid verf maakt. De gebruiker vult de grootte van het oppervlak in en de vernuftige calculator vertelt in een handomdraai hoeveel liters verf nodig zijn voor deze klus.

Gratis downloaden van de app op: https://itunes.apple.com/nl/app/ sikkens-nl/id668589182?ls=1&mt=8 of https://play.google.com/ store/apps/details?id=com.akzonobel.pro.nl.sikkens&hl=nl_NL

Vraagtekens bij opstijgend vocht Technisch forensisch expert en bouwpatholoog Eddy H. J. Cruysberghs heeft 20.000 bouwwerken in de Benelux onderzocht gedurende 25 jaar. Na dit onderzoek kwam hij tot de conclusie: ‘Opstijgend vocht bestaat niet’. Nu is er een boek over dit onderwerp.

uitsluiting van een aantal parameters komt men meestal wel snel tot een juiste oorzaak. Eerst moet men het verlies op de aan- en afvoerleidingen nakijken, vervolgens moeten de oorzaken gezocht worden, waar is het begonnen, onder welke omstandigheden (weer, onweer, werken, omgevingswerken, enzovoort). Vervolgens moet men van beneden naar boven meten in de volledige woning en alles in kaart brengen. Aansluitend brengt een doorsnedetekening met aanduiding van de mogelijke aanwezige waterkeringen en vloerniveaus binnen en buiten snel duidelijkheid. Met een gezonde dosis logica wordt het snel duidelijk, wat symptoom, gevolgschade of de oorzaak is. ‘Opstijgend vocht’ is duidelijk een mythe maar geen realiteit.

Meer weten? Zie www.humida.nl

Lekkage in badkamer voorkomen Het is helaas een bekend probleem: lekkage van de badkamervloer. Aquaberg ontwikkelde daarvoor een effectieve oplossing: een nieuwe Aquaberg vloerput met een twee centimeter brede flens aan het verstelbare opzetstuk.

Vocht in de badkamervloer zorgt voor ongezonde schimmelvorming en als de vloer eenmaal verzadigd is, treedt lekkage op naar de onderliggende ruimten. Om de lekkage goed te verhelpen moet de vloer worden opengebroken. Een aanzienlijke kostenpost.

Aquaberg heeft een effectieve oplossing die zich in andere Europese landen al bewezen heeft: de nieuwe Aquaberg vloerput (4016146F, 4616146F of 4015146F), met een verstelbaar opzetstuk met een flens van 2 centimeter breed.

Na plaatsing hiervan wordt er met een waterdicht membraan een volvlakse afdichting aangebracht volgens ETAG 022 waardoor de flens van de vloerput onderdeel wordt van de afdichting.

146 x 146 mm is een veel voorkomende tegelmaat in woningen, waarbij meestal een vloerput van 150 x 150 mm wordt toegepast. Dit betekent dat er een vloertegel bijgesneden moet worden. Met de nieuwe vloerput 146 x 146 mm met flens is dat verleden tijd. Met daarbij het voordeel van de horizontale en verticale verstelbaarheid en de naadloze aansluiting op een 146 x 146 mm vloertegel. Ook is er nog een RVS-sierrand verkrijgbaar.

Aquaberg B.V., Hoevelaken, (033) 299 80 50, www.aquaberg.nl

Visuele infraroodthermometer met scherpe resolutie

Na duizenden klachten van eigenaren die hun woning lieten injecteren tegen het zogenaamde ‘opstijgend vocht’, werden de gestelde problemen niet opgelost na de voorgestelde ingrepen. Na grondig onderzoek bleek dat de juiste oorzaken helemaal geen opstijgend vocht waren, aldus Eddy H.J. Cruysberghs. Er is nog steeds geen enkele woning gevonden waar ‘opstijgend vocht’ voorkomt. Logisch dan ook dat het injecteren tegen opstijgend grondvocht als oplossing ook niet werkt.

Wat zijn dan wel mogelijke oorzaken van de vochtproblemen? Na grondige analyse van 20.000 woningen zijn er diverse oorzaken mogelijk voor vochtproblemen. Na

Fluke, wereldmarktleider in draagbare elektronische test- en meetinstrumenten, introduceert de Fluke® VT04 visuele infraroodthermometer. Dit nieuwste instrument voor storingzoeken met ingebouwde digitale camera en infrarood-warmtebeelden, vult het gat op tussen traditionele infraroodthermometers en infraroodcamera’s.

Dit nieuwe instrument voor storingzoeken levert een vier keer scherpere resolutie en is voorzien van alarmfuncties om probleemzones onmiddellijk zichtbaar te maken. De VT04 is gebaseerd op de uiterst populaire Fluke VT02, maar is bovendien voorzien van automatische alarmfuncties en PyroBlend™ Plus waardoor een vier keer scherpere resolutie ontstaat dan bij de VT02.

Dit is het ideale eerstelijnsinstrument voor storingzoe-

ken voor onder andere elektronische toepassingen en onderhoudswerkzaamheden. De ultra-compacte Fluke VT04 is volledig geautomatiseerd en voorzien van ingebouwde intelligentie, zodat problemen direct kunnen worden opgespoord zonder dat training vereist is.

Het instrument geeft beelden weer en slaat deze op als volledig digitaal, volledig infrarood of in drie gecombineerde modi (25, 50 en 75 procent) met 40 procent groter zichtveld dan de VT02. Markeringen geven de warme en koude plekken exact aan, waarbij de hoogste en laagste temperaturen op het scherm worden weergegeven. In het midden wordt een temperatuurmeetwaarde weergegeven.

Voor 15 toepassingen maakte Fluke een mooi overzicht van vergelijkbare beelden naast elkaar, zoals voor het verhelpen van problemen bij vloerverwarming. De combinatie van een digitaal beeld én een overlay met warmtebeeld geeft precies aan waar zich koude plekken bevinden die niet in het normale warmtepatroon passen of zich uitbreidende warme plekken die een indicatie kan zijn van lekkende pijpen. En dat is nog maar één van de vijftien toepassingen.

Fluke Nederland B.V., Eindhoven, (040) 267 51 00, www.fluke.nl

Winnende innovatie op Energie 2013 De Spirit of Innovation Award is gewonnen door Techcomlight met de SmartLED. Het is een combinatie van kosteloos daglicht en ultrazuinige leds. De winnende innovatie is onlangs bekend gemaakt op vakbeurs Energie 2013. De jury vond de combinatie van twee energiebesparende producten zeer vernieuwend.

Techcomlight ontwikkelde de SmartLED in samenwerking met Osram en Dorlight. Met het Solatube daglichtsysteem kan men overdag genieten van gratis daglicht op bijna iedere plek onder het dak. Wanneer er minder daglicht is, neemt het energiezuinige SmartLED-systeem het over. De energiekosten blijven minimaal en binnenruimtes zijn altijd goed verlicht. De SmartLED wordt geïntegreerd in het Solatube daglichtsysteem. Door de speciaal ontworpen vorm en de witte kleur van de SmartLED gaat er nauwelijks daglicht verloren. De optimale lichtreflectie van een Solatube blijft zo intact. Het licht verspreidt zich diffuus via een plafondplaat naar keuze. Door deze combinatie tot een geïntegreerd dag- en ledlichtsysteem is slechts één armatuur aan het plafond nodig.

Naast de SmartLED zit er nog meer in het vat. Techcomlight is ook bezig met een toepassing van Solatube met leds op zonne-energie, maar deze solarvariant heeft meer tijd nodig voordat het op de markt kan komen.

Techcomlight, Ede, (0318) 69 38 20, www.techcomlight.nl, www.solatube.nl

nr. 5 | november 2013

39

galerij-, balkon- en balustradeverhogingen galerij-, balkon- en balustradeverhogingen Q-netics galerijverhogingen en balkonver-

Kernpunten hogingen worden geplaatst om een betere

Kernpunten

Q-netics galerijverhogingen en balkonverhogingen worden geplaatst om een betere

 Lichtgetoegankelijkheid wicht (20kg/m²) naar de woning te creëren toegankelijkheid naar de woning te creëren voldoet aan Bfl engalerijS1 volgens 13051-1 en om de huidige galerij- en balkonvloeren Brandveilig,  Brandveilig, voldoet aan Bfl en S1 volgens NEN-EN13051-1 en om de huidige enNEN-EN balkonvloeren  Lichtgewicht (20kg/m²)

 Zeer gote edverfraaien. e antislip, voldoet aan NTA 7909  Zeer goede antislip, voldoet aan NTA 7909

te verfraaien.

 Modulair

 Goede De dragalerijinagecaen pacbalkonverhogingen iteit zijn licht- De galerij- en balkonverhogingen zijn licht Modulagewicht, ir brandveilig, modulair en voorzien gewicht, brandveilig, modulair en voorzien

 Grote vormvrijheid

 Grote vvan ormde vrijjuiste heid antislip. Q-netics galerij- en

 Goede drainagecapaciteit

    

van de juiste antislip. Q-netics galerij- en  D u u r z a a m Duurzaam balkonverhogingen kunnen in elke gebalkonverhogingen kunnen in elke ge Onderhoudsarm Onderhoudsarm wenste vorm, afmeting en hoogte worden wenste vorm, afmeting en hoogte worden  M i n i m a al contactgeluid Minimaal contactgeluid toegepast. De samenstelling van dit product toegepast. De samenstelling van dit product  Levensduur meer dan 20 jaar Levensduur meer dan 20 jaar bestaat uit glasvezelversterkte panelen die bestaat uit glasvezelversterkte panelen die  E l k e g e wenste kleur, standaard RAL-7040 Elke gewenste kleur, standaard RAL-7040 ondersteund worden door aluminiumliggers ondersteund worden door aluminiumliggers voorzien van traploos instelbare kunststof

voorzien van traploos instelbare kunststof

schroefvijzels.

schroefvijzels.

De panelen hebben een zeer goede draina- De panelen hebben een zeer goede drainagecapaciteit doordat ze zijn samengesteld

gecapaciteit doordat ze zijn samengesteld

uit T-profielen van 40 mm breed, met een

uit T-profielen van 40 mm breed, met een

onderlinge afstand van 1 mm. Daarnaast zijnonderlinge afstand van 1 mm. Daarnaast zijn er diverse mogelijkheden op het gebied van er diverse mogelijkheden op het gebied van details en afwerking die in nauw overleg

details en afwerking die in nauw overleg

met de opdrachtgever worden afgestemd.

met de opdrachtgever worden afgestemd.

Q-netics galerij- en balkonverhogingen pro- Q-netics galerij- en balkonverhogingen produceren een minimaal contactgeluid door

duceren een minimaal contactgeluid door

de toegepaste materialen, de zeer stabiele

de toegepaste materialen, de zeer stabiele

ondersteuning en het gebruik van rubber

ondersteuning en het gebruik van rubber

dempingsmateriaal. Alle standaard compo- dempingsmateriaal. Alle standaard componenten hebben een maximale lengte van 2 nenten hebben een maximale lengte van 2 meter. Aanvoer van het materiaal kan daar- meter. Aanvoer van het materiaal kan daaropbouw galerijverhogingen

balustradeverhogingen door meestal gewoon via de personenlift.

door meestal gewoon via de personenlift.

Doordat er geen lijm of coating wordt toe- Doordat er geen lijm of coating wordt toegepast tijdens het montageproces blijven de gepast tijdens het montageproces blijven de woningen ten allen tijden bereikbaar, met

woningen ten allen tijden bereikbaar, met

een minimale overlast voor de bewoners.

een minimale overlast voor de bewoners.

Q-netics is tevens gespecialiseerd in het

Q-netics is tevens gespecialiseerd in het

ontwerpen, produceren en monteren van

ontwerpen, produceren en monteren van

balustradeverhogingen. De balustrades wor- balustradeverhogingen. De balustrades worden verhoogd om de borstwering ook na

Postbus 3011 Postbus 3011 het verhogen van de vloeren aan het Bouw3316 GK Dordrecht 3316 GK Dordrecht besluit te laten voldoen.

Kamerlingh Onnesweg 51 Kamerlingh Onnesweg 51 Q-netics balustradeverhogingen worden 3301 DA Dordrecht 3301 DA Dordrecht 078 6172308 T: 078 6172308 vervaardigd uitT:aluminium, verzinkt staal of F: 078 6174107 F: 078 6174107 RVS. De balustrades worden indien gewenst E: info@q-netics.nl E: info@q-netics.nl afgewerkt met poedercoating in RAL-kleur.

W: www.q-netics.nl W: www.q-netics.nl

www.q-netics.nl Q-netics_RT1206.indd 1

den verhoogd om de borstwering ook na het verhogen van de vloeren aan het Bouwbesluit te laten voldoen.

Q-netics balustradeverhogingen worden vervaardigd uit aluminium, verzinkt staal of RVS. De balustrades worden indien gewenst afgewerkt met poedercoating in RAL-kleur.

www.q-netics.nl 11-6-2012 14:30:00

11-6-2012 14:30:00