Watersnood juli 2021

Brandweerploegen helpen lokale bewoners

14 JULI 2021 22.20U

Een eerste bericht aan alle zonecommandanten kwam binnen: “Vanuit de directie civiele veiligheid wordt gevraagd of de Vlaamse zones duikers en boten kunnen leveren voor bijstand. […].” De volgende berichten worden nog verontrustender: “Ondertussen meer info: zeer ernstige situatie daar, veel mensen vast in huis, snelstromend water, bijstand gevraagd van duikers, snelle boten, helikopters […] . Onze Waalse collega’s hebben duidelijk hulp nodig. Via contacten bij REZONWAL wordt dit bevestigd. De verschillende zones beginnen intern meteen met de bevraging voor duikers en boten. Hierop volgend krijgen de verschillende zones ook de vraag via NC 112, komt er op sommige plaatsen een officiële bevestiging en vertrekken tientallen ploegen met duikers en boten naar Luik. Ook de sociale media en reguliere media beginnen te rapporteren over de ramp die zich in Wallonië aan het voltrekken is. Bij het zien van de eerste beelden beseffen we meteen dat het niet vanzelfsprekend zal zijn voor de ploegen die we ter plaatse sturen. Snelstromend water, overal drijvend puin, mensen in paniek … Ter plaatse verloopt het wat chaotisch, maar de Vlaamse brandweer doet waar ze het beste in is en helpt waar ze kan. De ploeg met boot van Hulpverleningszone Kempen doet zo bijvoorbeeld 60 reddingen/evacuaties van mensen die door het water vast waren komen te zitten. Dit gaat over slechts één zone, maar geeft toch al een idee van de impact die onze hulp heeft gehad. Tientallen van onze ploegen zijn op dat moment mensen uit huizen aan het evacueren. Vaak met gevaar voor eigen leven.

15 JULI 2021

Flashbericht: “Bij een reddingsactie in Pepinster waarbij Brandweerzone Centrum betrokken is, is een boot gekapseisd. Vijf brandweermannen en drie geëvacueerden zijn in het water beland. Er zijn vermisten maar het is nog niet duidelijk wie en of ze door het water meegesleurd zijn. Een hele tijd blijven we in het ongewisse. Ondertussen is het Netwerk Communicatie volop aan de gang om de vele vragen van de media te kanaliseren. Uiteraard in nauwe samenspraak met de betrokken zone. We duimen allemaal voor een goede afloop. Gelukkig komt na lange tijd een enigszins verlossend bericht: twee brandweermannen waren via een brug uit het water geraakt. De drie andere zijn nu ook gelokaliseerd (twee op het dak van een auto, één persoon in

een boom). Daar wordt nu een reddingsactie voor opgezet. Over de drie geëvacueerden die ook in het water zijn beland, helaas geen info. Gelijktijdig zijn er ook heel wat mensen die koude rillingen krijgen. Geen enkele hulpverlener wil een slachtoffer verliezen. De vele vragen en noden blijven elkaar opvolgen. Berichten van collega’s die in het water terechtkomen, mensen die niet kunnen bereikt worden, en steeds meer berichten over hoe immens de schade wel is. De berichten van de frontlijn zijn duidelijk: dit is een ramp van ongeziene omvang. Maar nog niet iedereen beseft dat. Terwijl de hulpverleningszones uit beide landsdelen veel hulp willen en kunnen sturen, talmt men in het commando. Het beeld is nog steeds onduidelijk en de omvang van de ramp niet helder. Iets wat in deze fase wel te begrijpen is.

16 JULI 2021

Op vrijdag gaat de hulpverlening op dezelfde manier door, maar aangezien het water stilaan wegtrekt, is hulpverlening met boten steeds minder nodig. Het opkuis- en pompwerk wordt echter een enorme klus en dat beseffen onze mensen. Op vrijdagavond wordt beslist dat er geen hulpverlening meer nodig is met duikers en boten. Vandaag werden we voor de eerste keer ook betrokken bij de logistieke hun van het crisiscentrum. Zo konden we in geen tijd alle Vlaamse en Brusselse middelen opsommen en overhandigen aan het crisiscentrum (en zo ook aan de gouverneurs die versterking nodig hadden). De opgelijste middelen blijven op papier bestaan en worden voorlopig niet ingezet. Vanuit Vlaanderen zijn we blijven aandringen om toch de versterking te mogen sturen, gezien de grote noden op het terrein. Pas op zaterdag werden deze middelen effectief voor de eerste keer ingezet.

17 JULI 2021

Zaterdagochtend: meerdere zonecommandanten krijgen het bericht dat hun mensen spontaan naar Wallonië vertrekken. Ze hebben de schade gezien en willen hun handen uit de mouwen steken. “Als we als zone niet mogen gaan, dan gaan we wel zelf.” We overleggen met het Bureau van Netwerk Brandweer. Er moet meer structuur komen. We werken vraaggestuurd alsook onder commando van de lokale zones. Hierop vragen we duidelijk welke middelen men de volgende dag nodig zou hebben. Na lang aandringen komt hier een antwoord op. Ja, de zones mogen opnieuw komen helpen. Maar we weten nog niet exact wat er zal moeten gebeuren. We starten meteen met de bevraging van alle zones. Veel mensen zijn in verlof, verantwoordelijkheden zijn doorgeschoven, maar dankzij de inspanning van veel directeurs operaties/ logistiek, verantwoordelijken en zonecommandanten kunnen we binnen het uur een overzicht geven van welke middelen we kunnen sturen. Meer dan 120 brandweerlieden en tientallen voertuigen staan paraat. Inclusief groot materiaal, pompen, haakarmvoertuigen en kraanwagens. De hulpverlening in de eigen zone wordt gegarandeerd, maar de hulp voor Wallonië staat paraat. Zaterdagmiddag: een verlossende vraag vanuit het federale crisiscentrum. “Is het mogelijk om iemand te sturen die de hulpverlening vanuit Vlaamse zones kan helpen opstarten?” Verschillende zonecommandanten nemen de taak op en organiseren de opstart van de bijstand vanuit de Vlaamse zones. Dit zowel in het federale crisiscentrum, het provinciale crisiscentrum in Luik als op het RV punt in Verviers. Diverse ploegen worden uitgestuurd naar de dorpen en enkele korpsen nemen samen met de Civiele bescherming en stadsdiensten de taak op om verschillende grote tunnels leeg te pompen. Elke dag namen andere officieren uit verschillende zones het bevel van de Vlaamse ploegen op. En dit werkte, ondanks dat er geen enkele wettelijke regeling is om ploegen over de zones heen onder een zelfde commando te plaatsen. We zijn echt wel trots te zien hoe alle betrokken mensen deze werking hebben ondersteund en hoe we allemaal samen deze gecoördineerde hulpverlening hebben opgezet.

18 JULI 2021

Dankzij de goede afspraken tussen de zones en het coördinerende werk vanuit Netwerk Brandweer kunnen we nu spreken van wat meer structuur. We sturen alle ploegen naar het PEB, de militaire basis in Rocourt in de buurt van Verviers. De meeste ploegen kunnen meteen uitgestuurd worden vanuit het PEB. Toch moeten een aantal ploegen lang wachten op hun opdracht. Verschillende zones en lokale posten zamelen eten, kledij en diverse goederen in voor de bevolking. Daarnaast bieden lokale handelaren ook hulp aan en vragen ze of ze iets kunnen voorzien voor de hulpverleners ter plaatse. Ik krijg telefoon van Hans Clarysse die vraagt wat Brandweer Vereniging Vlaanderen kan bijdragen en zo voorziet Netwerk Brandweer en BVV samen de komende dagen honderden koffiekoeken en dergelijke voor de manschappen op het terrein. Jammer genoeg komt ’s avonds opnieuw de boodschap dat steun niet meer nodig is. Dat komt als een schok bij veel betrokken collega’s die op het terrein zien welke hulp er nog nodig is. Het gaat natuurlijk niet om het grote brandweerwerk, maar bijstand verlenen aan de bevolking is een

belangrijke taak van de brandweer, zeker als die bevolking helemaal aan de grond zit.

19 JULI 2021

Veel problemen waarvoor de brandweer normaal zou worden ingezet, zijn verholpen. Er was nood aan psychologische hulp, kleine werkzaamheden, mankracht … Geen grote vrachtwagens want deze blokkeren de kleine doorgangen. Het geweer wordt van schouder veranderd. Na veel discussie en lobbywerk aanvaardt het crisiscentrum een nieuwe vorm van bijstand. Er wordt gekozen om 40 kleine ploegen samen te stellen, 2 per zone met kleine wagens (pickup, caddy, bestelwagens, materiaalwagentje …). Het doel was om contact te maken met de bevolking, helpen met handenarbeid (bv. koelkast, tafels, kasten,... naar buiten dragen). De aanwezigheid van de brandweer op het terrein en hun contact met de bevolking was belangrijk. Dat besef drong nu ook door tot in het provinciale crisiscentrum. Ondertussen loerden er nieuwe gevaren. Biologische gevaren (oa corona), kadavers, struikelgevaar door het puin, losgeslagen propaan/butaantanks, lekkende mazouttanks, CO … en ga zo maar door. Ook was er een reëel instortingsgevaar van huizen. Daarom werden er twee USAR-(Urban Search and Rescue) teams continu stand-by gehouden. Deze werden vooral geleverd door de brandweer van Brussel. Verschillende ploegen krijgen tijdens hun inzet te maken met acute situaties zoals gaslekken. Daarbij wordt dan goed samengewerkt met de lokale hulpdiensten. Die week stuurden we bijna elke dag zo’n 130 manschappen en bijhorend materiaal. De grote tunnels van Luik en omstreken werden leeggepompt met onder andere de Hytrans-pompen van Zone Antwerpen (inclusief ook stadsdiensten) en Zone Centrum. De zones van West-Vlaanderen brachten ook verschillende milieucontainers van de FOD Volksgezondheid ter plaatse. Het was een echte krachtinspanning van alle zones samen. Verliep alles perfect? Neen, zeker niet. Zo werkte de communicatie met Astrid radio’s gewoon niet, vooral omdat we buiten de eigen provincie moesten werken en dus geen toegang hadden tot de eigen groepen. Veel infrastructuur was ook vernietigd of defect. We moesten het dus vooral doen met eenvoudige (maar wel functionele) Whatsapp-groepen. Daarnaast konden we enkel op vraag en onder commando van Luik werken. We hingen dus af van de opdrachten die zij ons gaven. Hierdoor was het voor verschillende ploegen soms frustrerend. Mensen die ’s morgens om 6 uur vertrekken om dan enkele uren vast komen te zitten op hun eerste punt van bestemming … dat was geen goede aanpak. Het alternatieve model van onze leidinggevenden, om sectoren toe te kennen en daarover de volle verantwoordelijkheid te nemen, werd nooit aanvaard. Uiteindelijk is het op terrein dat de echte noden ervaren worden. En het is dan ook een belangrijke les voor ons allen om bij zulke complexe incidenten te blijven vertrouwen op de inzichten en het oplossingsvermogen van onze ploegen op het terrein en onze leidinggevenden ter plaatse. Ook moesten we verschillende mensen en middelen teleurstellen omdat ze nu eenmaal niet gevraagd werden. We brachten enkel aan wat men ons vroeg. Anderzijds is dit wel begrijpelijk. Stel je voor, een ramp van deze omvang en dan komen er van alle kanten ploegen en materiaal je richting uit waar je niet naar gevraagd hebt. Dus het verhaal heeft altijd een keerzijde.

Dit gezegd zijnde mogen we één ding zeker doen, en dat is trots zijn op de inzet van alle hulpverleners. Ik doe met dit artikel zeker tekort aan al het harde werk dat honderden hulpverleners dag in dag uit hebben verzet. Dat er lessen uit getrokken moeten worden, is vanzelfsprekend. Wel hebben we geleerd welk potentieel de Vlaamse brandweerzones hebben. Elke dag honderden mensen kunnen sturen met gespecialiseerde ploegen en materiaal en nog veel mensen moeten thuislaten. Tegelijkertijd konden we ook de operationaliteit garanderen in de eigen zones. Het geeft in ieder geval veel vertrouwen in de slagkracht en het organisatievermogen van onze diensten. Hopelijk zien beleidsmakers dit potentieel ook in …

Niels Bouwens Netwerk Brandweer

Foto 1 Twee brandweermannen hebben zichzelf in veiligheid kunnen brengen op het dak van een auto Foto 2 Bewoners klampen brandweerploegen aan Foto 3 Vlaamse en Waalse officieren die de coördinatie op het PEB doen Foto 4-5 Vlaamse ploegen verzamelen op het PEB Foto 6-7 Netwerk Brandweer en BVV versterken de innerlijke brandweerM/V Foto 8 Instortingsgevaar Foto 9-10-11 Tunnels die leeggepompt werden van o.a. E25 LuikLuxemburg Foto 12 Brandweerploegen bij een lekkende propaantank Foto 13 Brandweerploegen pompen kelders leeg in de straten van Luik

1 2 3

4

6 7 5

8

9 10 11

12 13

DE iDEalE WBC VOOR DE aaNValSPlOEG

Bullard TXS is de betaalbare allround warmtebeeldcamera voor de brandweer.

Hoog contrast

Multilevel kleuren, Super Red Hot

ABSOLUUT LICHTGEWICHT: De TXS weegt slechts 0,75 kg inclusief batterij. Hij is ontworpen met het oog op gebruiksgemak, dankzij de éénknopsbediening, het ergonomische ontwerp en het formaat waardoor het gemakkelijk met de zelfoprollende houder kan worden gedragen.

PERFECTE BEELDKWALITEIT: Druk gewoon op een knop en de TXS is klaar voor gebruik. Dankzij de resolutie van 320x240 pixels en het 3,5” scherm met 30Hz biedt de TXS alle belangrijke informatie voor elke aanvalsploeg.

ALTIJD GEBRUIKSKLAAR: De verwisselbare en herlaadbare Li-ion batterij biedt tot zes uur continu gebruik. De innovatieve autolader biedt de mogelijkheid om twee accu’s of twee WBK’s tegelijk op te laden of één accu tegelijk met een WBK.

BETTER UNDER FIRE: De robuuste TXS werd in Zwitserland ontwikkeld in samenwerking met Europese brandweerkorpsen. De warmtebeeldcamera wordt geleverd met 5 jaar garantie.