Leren uit branden

Tot op heden is het onderzoek van brand(oorzaken) zo goed als onbestaande in België, en het wordt zeker niet georganiseerd vanuit de brandweer zelf. Initiatieven worden genomen door het parket of de verzekeringswereld, dit: • bij vermoeden van kwaad opzet; • wanneer er slachtoffers te betreuren zijn; • bij grote materiële schade; • bij zeer complexe branden.

Voormelde aanpak wordt bovendien vooral gezien vanuit het perspectief van verantwoordelijkheden en nooit vanuit een sensibiliserend, educatief of evaluerend oogpunt.

Op vraag van de twintig Vlaamse zonecommandanten eind 2016 diende er een verkennende studie te gebeuren rond de implementatie van brandonderzoek binnen de hulpverleningszones, met als doel: “Wij willen leren!”

Op initiatief van de hierboven vermelde vergadering van de zonecommandanten werd een mandaat toevertrouwd aan Lt. Luc De Lombaert (Brandweerzone Centrum / O-Vl) en Maj. Jan Leenknecht (Fluvia / W-Vl). De praktische schakel uit de veiligheidsketen waaraan een hulpverleningszone het aspect brandonderzoek kan ophangen, is evaluatie! Ons werk dient geëvalueerd te worden, zodat, wat de brandbestrijding betreft, we een beeld krijgen inzake leerpunten op het vlak van: • repressie: zijn onze middelen en methodes toereikend en zijn we genoeg voorbereid? • preventie: bereikt de wetgeving wat beoogd wordt, zowel met passieve als actieve maatregelen? • sensibilisering: is de burger veilig in zijn doen en laten, en waar kunnen we de brandveiligheid binnen onze samenleving nog verhogen met tips en tricks?

Na een ruime bevraging en infoverzameling bij talrijke stakeholders werd eind 2018 groen licht gegeven om het voorstel van beide pilootzones uit te werken voor heel Vlaanderen: via een werkgroep bouwen aan een gestructureerd plan van aanpak van ‘leren uit branden’, maximaal geïntegreerd in onze reguliere werking.

Om duidelijk het verschil in doelstelling t.o.v. privaat of gerechtelijk brandonderzoek te benadrukken willen we bij de

brandweer vooral spreken over brandevaluatie (globaal traject) of brandanalyse (specifiek inzoomend op brandcases).

Onder brandevaluatie verstaan we het geheel van educatieve stappen die we als hulpverleningszone nemen in de laatste schakel van de veiligheidsketen. Het zijn allemaal INTERNE processen met als doelstelling; • sensibilisering van de manschappen rond het belang van sporenbehoud; • data verzamelen over onze brandinterventies; • analyseren van het verloop van bepaalde brandinterventies.

Voor de operationele ploegen is het belangrijk om het nut van sporenbehoud te kennen. De plaats waar de brand is ontstaan, hangt samen met de brandschade.

Op een gestructureerde manier data verzamelen na een brandinterventie is cruciaal als we willen leren uit onze branden. Vallen er parallellen te trekken tussen hulpverleningszones, tussen stedelijke, landelijke of industriële regio’s? Waarop moeten we inzetten met onze sensibilisering? Binnen Netwerk Brandweer is er een werkgroep brandanalyse. Deze werkgroep bevat ongeveer de helft van onze Vlaamse zones en na twee jaar constructief overleg, met afspraken rond een uniforme, stapsgewijze aanpak, zien we steeds meer enthousiaste volgelingen én hebben we zelfs zicht op de eerste resultaten rond zone-overschrijdende data!

Naast deze dataverzameling werd binnen Hulpverleningszone Fluvia medio 2018 ook brandanalyse opgestart. Wanneer uit de eerste ‘Sitrep’ blijkt dat het een bevestigde gebouwbrand betreft, stuurt de zonale dispatching een brandanalist, dit in samenspraak met de aanwezige officier. Betreft het een leerrijke brand van een ander type dan een gebouwbrand, dan kan de officier eveneens een brandanalist oproepen.

Via infodocumenten op het intranet koppelen we terug naar de manschappen. Zo’n infodocument wordt vaak gebruikt bij leermomenten voor de manschappen. Een analyse bekijken van een brandinterventie, waar je als brandweerman bij betrokken was, is zeer waardevol. In het kader van de voortgezette opleiding kan een brandanalist ook steeds een opleidingsmoment verzorgen in de verschillende brandweerposten. Hierbij wordt dan dieper ingegaan op enkele cases.

Ook binnen Hulpverleningszone Centrum is er sinds 2021 een team brandanalyse actief. Hierbij werden vele elementen en leerpunten uit de Hulpverleningszone Fluvia meegenomen. Dit maakt een vlotte implementatie binnen de hulpverleningszone mogelijk. In navolging van dit pilootproject werd een jaarboek “leren uit branden 2020” uitgegeven. Via de link www.hvzfluvia.be/ brandanalyse.is het jaarboek consulteerbaar. Elke HVZ ontving ook een gedrukte versie. Met dit jaarboek hopen we nog meer collega’s te overtuigen van deze boeiende taak.

We doen dan ook graag een oproep om van brandanalyse een groeiend verhaal te maken binnen België. Hoe meer hulpverleningszones brandanalyse opstarten, hoe meer we uit onze branden kunnen leren, en dit graag op een uniforme, zone-overschrijdende manier.

TEAM BRANDANALYSE HVZ FLUVIA / HVZ CENTRUM

Voor verdere info: kan u contact opnemen met onderstaande collega’s: • Maj Jan Leenknecht

HVZ Fluvia: jan.leenknecht@hvzfluvia.be • Lt. Luk Vancauwenberghe

HVZ Fluvia: Luk.vancauwenberghe@hvzfluvia.be • Lt. Brecht Vandeburie

HVZ Centrum: brecht.vandeburie@bwzc.be • Kapt. Karl Verstockt

HVZ Centrum karl.verstockt@bwzc.be