werken aan een schalkwijk om in te wonen IdeeĂŤnprijsvraag 2016 Jong BNSP x gemeente Haarlem Brian Nap - Kim Schotting - Freke Aalpoel
In de tijd dat Schalkwijk werd gerealiseerd had ieder stukje van de stad zijn eigen functie, maar in huidige ontwikkelingen wordt vaker gezocht naar een mixed-use karakter. De huidige functie van Schalkwijk Midden kan gezien worden als werkgebied. Ook wordt Schalkwijk Midden omringd door een grote infrastructurele rand dat zorgt voor een isolement van de locatie. De structuur van de wegen, bouwblokken en de afbakeningen van privé ruimtes door middel van slagbomen en hekwerken, zorgen ervoor dat het gebied geen duidelijke structuur en identiteit heeft. Ook geven deze afbakeningen het gevoel dat je er niet welkom bent. De auto is de dominante gebruiker en wordt overal in het gebied op een voetstuk geplaatst door het vele zichtbare parkeren. Hierdoor wordt de voetganger naar de muur of het hekwerk verdrukt. Het monofunctionele werkkarakter van de locatie en veranderende eisen binnen de bedrijfswereld leiden er toe dat Schalkwijk Midden te kampen heeft met relatief hoge leegstand. Deze leegstand draagt niet bij aan een levendig en uitnodigend Schalkwijk. Al deze punten leiden tot een nieuwe visie voor Schalkwijk Midden waarin herstructurering van dit gebied een positief effect moet hebben voor het gebied zelf én alle omliggende wijken. Het doel is om een levendig woon werkgebied te creëren dat een toevoeging is voor Schalkwijk.
Inrichting Schalkwijk Midden
Kijkend naar de huidige gebouwen op de locatie, zijn er een aantal gebouwen die veel potentie hebben om te worden getransformeerd om te voorzien in de nieuwe gewilde functie voor het gebied. Dit zijn de drie gebouwen aangegeven in grijs. De overige gebouwen zullen worden gesloopt. In plaats van deze gebouwen zal er nieuwbouw worden gerealiseerd binnen de plotgrenzen. Deze nieuwbouw biedt voldoende bvo en gelijke kansen voor alle plots. Binnen deze plots zijn bouwblokken ontworpen waarbinnen woon en werk gecombineerd wordt. Alle plots kunnen onafhankelijk van elkaar worden ontwikkeld. 1. Tijdens de ontwikkeling van het gebied kunnen huidige gebruikers tijdelijk worden onder gebracht in de gebouwen die behouden blijven. 2. Wanneer er een nieuw plot is ontwikkeld kunnen gebruikers weer worden terug geplaatst en kunnen nieuwe gebruikers van buitenaf worden aangetrokken. Tegelijkertijd kunnen pleinen en wegen worden aangelegd die verder niet afhankelijk zijn van andere plots. De locatie opgebouwd uit een hoofdstraat die door de locatie loopt waarvan kleinere straatjes aftakken. Deze kleine straatjes brengen bewoners en bezoekers meer de woongebieden in tussen de bouwblokken in. De hoofdstraat kruist 2 grote pleinen die de centrale ontmoetingsplekken vormen in het ontwerp. Het gebied is autoluw waardoor de hoofdstraat niet zozeer alleen een toegangsweg voor vervoersmiddelen zal zijn maar één grote openbare ruimte zal vormen voor langzaam verkeer(shared space). Dit kan gebruikt worden als doorgaande route maar ook als verblijfsruimte. Zo wordt het hele gebied een plek waar men elkaar kan ontmoeten en tijd kan spenderen.
Gebruik van de locatie
De verdere inrichting van de locatie is gebaseerd op het gevarieerde gebruik van het gebied en de ondersteuning hiervan. Hierin spelen de diverse gebruikers een grote rol. Auto Om een leefmilieu te ontwikkelen waarin de straat een grotere rol krijgt dan alleen het dienen als een toegangsweg zal de auto voor het grootste deel uit het straatbeeld verdwijnen. Toegang tot het gebied met de auto wordt geregeld via de omliggende toegangswegen waarna de auto’s geparkeerd kunnen worden onder de bouwblokken. In de bouwblokken die bereikt kunnen worden vanaf de omliggende toegangswegen zal parkeren worden ondergebracht. Dit gebeurt afhankelijk van het type bouwblok half verdiept of volledig verdiept. De centrale straat (Surniameweg) verschuift van van een ontsluitingsweg en parkeerstrook naar een shared space waar de auto enkel kort en tijdelijk is.
1
2
Hierdoor kan er binnen het gebied kort worden geparkeerd, kan er worden geladen en gelost en blijft de locatie goed bereikbaar voor eventuele hulpdiensten. De rijbaan wordt gemarkeerd door middel van een visuele afbakening via wit gemarkeerd lijnen/ of bestrating. Dit versterkt de beleving en gebruiksgemak voor zowel fietsers als voetgangers. Fiets Fietsers hebben toegang tot alle straten, zowel de hoofdstraat als de daaraan liggende kleinere straatjes, welke de plots doorsnijden. Het stallen van fietsen gebeurt aangrenzend aan de bouwblokken of kan eventueel worden gecombineerd met het parkeren van de auto’s onder de bouwblokken. Bij de twee grote openbare pleinen kunnen er langs of op het plein selectief fietsen worden gestald. Voetganger De grootste focus ligt op de voetganger als gebruiker, deze heeft toegang tot alle verschillende typen ruimtes. Voor de voetganger is het belangrijk om veilig door het gebied te kunnen bewegen. De voetganger moet kunnen bewegen van openbare naar semi-openbare naar privé ruimtes en andersom. Dit wordt bewerkstelligd door het autoluw maken van het gebied. Alle straten en pleinen zijn toegankelijk voor voetgangers en zijn zo met elkaar verbonden dat het gebruik van deze diverse gebieden gestimuleerd wordt.
Ontwerp van het bouwblok
Om naast het aantal benodige woningen en werkplekken ook te voorzien in interessante ruimtes voor bewoners en bezoekers wordt voor de nieuwe bebouwing gebruik gemaakt van half open en gesloten bouwblokken. Dit type bebouwing geeft veel mogelijkheden voor het combineren van meerdere typen gebruik van woon werkruimte en openbaar en privé. Privé binnen, openbaar buiten Bij de bouwblokken is er een gradatie in privé en openbaar. Het meest openbaar gebruik vindt plaats aan de buitenkant van het bouwblok. Hier bevinden zich dan ook de entrees naar de woningen en naar de werkgelegenheid. Er is direct contact mogelijk tussen privé en openbaar wanneer gewenst. Door het openbare karakter naar de straat toe te richten ontstaat er een divers gebruik door de dag heen, hierdoor blijft de centrale straat levendig en een prettige verblijfsruimte. Half verdiept In de bouwblokken is een semi-openbare ruimte gecreëerd voor bewoners en werknemers. Deze ruimtes zijn niet geheel afgesloten van de omgeving maar liggen half verhoogt. Door deze verhoging ontstaat er een scheiding tussen openbaar en deze semi-openbare ruimte zonder het gebruik van hekwerk. Parkeren onder het gebouw Door het verhogen van de semi-openbare ruimte wordt er ruimte gecreëerd voor half verdiept parkeren. Bij half open bouwblokken ligt het parkeren half verdiept en de semiopenbare ruimte half verhoogd. De gesloten bouwblokken hebben een volledig verdiepte parkeerplaats omdat er hier geen extra scheiding nodig is tussen openbaar en semiopenbaar.
Semi-openbare en openbare ruimtes
In deze visie zijn er verschillende typen openbare ruimtes. Zo is er de straat die als volledig openbaar kan worden beschouwd. Deze straat wordt voornamelijk gebruikt door voetgangers en fietsers. Het heeft niet de typische functie van een straat al zijnde een verbindend element maar in dit ontwerp is het tevens een verblijfsruimte. De straat gaat over in twee pleinen die dezelfde functies hebben als een straat alleen hier staat het verblijven centraal. Dit is de plek waar bewoners, werknemers en bezoekers bij elkaar komen. Van de straat en pleinen kan via een trap de semi-openbare ruimte worden bereikt, die zich in een half open bouwblok bevindt. Vanuit het bouwblok is dit ook mogelijk. Op deze locatie kunnen diverse mensen elkaar ontmoeten en gebruik maken van de verblijfsruimte. Binnen het bouwblok zijn twee vormen van semi-privé ruimtes. Dit zijn zowel de corridors als binnenruimtes op diverse verdiepingen. Hier kunnen bewoners en werknemers van de bedrijven gebruik van maken van gezamenlijk faciliteiten en in contact komen met elkaar. Straat
Plein
Binnenruimte
Corridor
Semi-openbare ruimte
Woon-werk concept
Binnen het gebied zijn er diverse woon-werk concepten die kunnen worden toegepast. Wonen en werken kan in een gebouw gecombineerd worden door op dezelfde verdieping zowel woningen als werkplaatsen te creëren. In een woning kan er op de begane grond werk gevestigd worden, zodat er directe connectie is met de omgeving. In een ander geval kunnen in het ene bouwblok woningen zijn gevestigd en in het andere werk geclusterd worden. Zo kunnen bedrijven faciliteiten delen en elkaar versterken. Een bouwblok bestaande uit meerdere lagen kan op 2 manieren worden gebruikt. Eén van de lagen kan volledig toegespitst worden op bedrijven. Dit zorgt ervoor dat de faciliteiten gewenst door bedrijven geclusterd kunnen worden op dezelfde verdieping en maar eenmalig hoeven te worden geplaatst binnen een gebouw. Ook kan binnen dezelfde laag zowel woningen als werkplaatsen worden gerealiseerd. Dit zorgt ervoor dat het gebruik door de dag heen actief blijft. Dit draagt bij aan de levendigheid van een gebouw. Hiermee wordt een 9 tot 5-cultuur binnen een bouwblok voorkomen. In dezelfde woning
In hetzelfde gebouw
Delen van werkfaciliteiten door verschillende bedrijven
In een gebouw nabij